BRUZZ Editie 1928 (27-03-2025)

Nieuwe bestuursvisie bij maatwerkboerderij La Ferme Nos Pilifs

Politicoloog Bart Maddens wil Brussel onder federale voogdij plaatsen

Eerherstel voor onthoofde Brusselse verzetsvrouw Marina Chafroff

Untold Asian Stories

AZIATISCHE CLICHÉS

BELEEF JE WOONDROOM OP HET GROENSTE

DAK VAN BRUSSEL

Stijlvolle appartementen met 1-4 slpk.

Indrukwekkende daktuin

Strategische locatie in het hart van Europa

Kolonel Bourgstraat 101, 1030 Schaarbeek

BRUSSEL

Molenbeek Lokale democratie onder druk

De democratie staat wereldwijd onder druk. In Hongarije, waar zes parlementsleden na protest met rookbommen voor twee maanden uit het parlement worden verbannen. In Turkije, waar de burgemeester van Istanboel en belangrijkste uitdager van president Erdogan is opgepakt. En in de Verenigde Staten waar Trump ... maar dat verhaal kent u al. Daarmee vergeleken zijn de antidemocratische aanvallen in ons land maar speldenprikjes. Toch moeten we ook die ernstig nemen. Want kleine schuurtjes worden groot, tot op een dag de hele tempel naar beneden stort.

Neem nu Molenbeek, de gemeente van burgemeester Catherine Moureaux (PS) – als ze tenminste aanwezig is. In de vorige legislatuur werden de grenzen van het toelaatbare al voortdurend opgezocht. Zo verklaarde Moureaux bij de verkiezing van de gemeentesecretaris drie tegenstemmen onterecht ongeldig. Liet ze een hoorzitting met vijf klagende topambtenaren te elfder ure wegstemmen. Duidden verschillende waarnemers op vriendjespolitiek, waarbij onbekwame PS-militanten op leidinggevende functies werden geplaatst. En stapten schepen zonder collegebesluit rechtstreeks naar de ambtenaren, dus zonder democratische dekking van de maatregel. De gemeenteraadsverkiezingen brachten geen beterschap. Al tijdens de voordracht van het schepencollege liep het mis, toen een lid van oppositiepartij MR zijn handtekening op de voordrachtsakte terugtrok, omdat hij die naar eigen zeggen onder dwang en druk had gezet. Bij de benoeming van de controversiële Mohammed Kalandar (PS) tot schepen zouden procedurefouten gemaakt zijn, waardoor de stemming nu geannuleerd wordt. En op de gemeenteraden werd het quorum of minimale aantal aanwezige raadsleden nog maar zelden gehaald, waardoor

“Of het moedwillig knoeien is of gevolg van incompetentie, de uitkomst blijft dezelfde: een verzwakte democratie”

belangrijke beslissingen uitblijven en de democratie van binnenuit wordt uitgehold. Afgelopen woensdag bereikte het procedurele gepruts een voorlopig hoogtepunt. Om te beginnen werd de gemeenteraad op het laatste nippertje vervroegd, maar opnieuw slaagde de meerderheid er niet in zelf het quorum te halen. Toen de oppositie kwaad vertrok en er moest worden omgeroepen dat de zitting werd uitgesteld, werkte de microfoon plots niet meer. Dat gaf enkele raadsleden in aantocht de tijd om binnen te sijpelen, waardoor de gemeenteraad alsnog doorging. Belangrijke budgettaire beslissingen werden zonder oppositiewerk genomen, en achter gesloten deuren werden nog eens 172 punten gestemd, wat erg uitzonderlijk is – normaal kunnen gesloten zittingen enkel voor personeels- en politiezaken. Volgens de oppositie werd zelfs niet eens aan het quorum voldaan op die gesloten zitting.

Die voorbeelden zijn vrij technisch en zullen niet iedereen boeien. Toch is hier grote aandacht voor nodig, voor het uit de hand loopt. Of Moureaux en co moedwillig knoeien, het een resultaat is van incompetentie, of een louter gevolg van de erg krappe meerderheid, waardoor truken nodig worden geacht, is onduidelijk. In elk geval is Molenbeek een gemeente met 100.000 inwoners. De consequentie van slecht en ondemocratisch bestuur, dat hier gecombineerd lijkt te worden, is dus groot. Een verhoogde waakzaamheid bij de gewestelijke dienst Brussel Plaatselijke Besturen is op haar plaats, net als een audit naar het functioneren van het bestuur, zoals schepen Saliha Raïss (Vooruit) zelf al eens voorstelde.

Voogdijminister Bernard Clerfayt (Défi), kan dus zijn schijnwerper op Molenbeek richten. Maar: hij is ontslagnemend en zelf nogal bezig met het smeden van een Schaarbeekse meerderheid. Ook op dat vlak is het dus dringend tijd voor een nieuwe Brusselse regering.

Bram Van Renterghem Redacteur

In het edito fileert de redactie de Brusselse actualiteit.

Lees meer PS annuleert benoeming Molenbeekse schepen Kalandar op p.12

Zaterdag trok de jaarlijkse carnavalsstoet Carnaval Sauvage door de Marollenwijk.

OP DE COVER

16Samenleving De modelminderheid bijt van zich af

ACTUALITEIT

03Vooraan Lokale democratie onder druk

06Het gesprek Christian Loones van Nos Pilifs

12M/V/X van de week PS annuleert benoeming schepen Kalandar

13Cartoon Kim

14Opinie Politicoloog Bart Maddens: ‘Plaats Brussel onder federale voogdij’

15Debatteer mee Moet Open VLD in de regering stappen zonder N-VA?

COLOFON

24Economie Wordt opvolger Uplace een gewoon shoppingcenter?

VERHALEN

26Gezondheid Brussel telt lang niet overal voldoende huisartsen

32Literatuur Myriam Leroy schreef een boek over de onthoofde Brusselse verzetsstrijdster Marina Chafroff

ELKE WEEK

10In beeld Heleen Rodiers: Carnaval Sauvage

14 Stadsleven Strijder

23Beestig Brussel Een merel met een genetische afwijking

28 Sporting Flagey De oude gangmakers zijn bijna terug

29Big City Waar komt de naam ‘Zinneke’ vandaan?

29Meer BRUZZ Wat is er te doen op de andere BRUZZ-kanalen?

30Hang-out Frances

36Column De mythe van de seksuele armoede

SELECT

37 Het Millenium Festival strikt Ken Loach als eregast

41 Klein onderhoud Gabriel Massan

43Eat & Drink Rambo Ste-Catherine

44Inzichten Marie Vinck

BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar OPLAGE 50.000 exemplaren ADVERTEREN? Sacha Devos en Angela Mngongo 02-650.10.81 sacha.devos@brusselmedia.be angela.mngongo@brusselmedia.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir ALGEMEEN HOOFDREDACTEUR Klaus Van Isacker COÖRDINATOR MAGAZINE Maarten Goethals ART DIRECTOR Heleen Rodiers VORMGEVING Ruth Plaizier EINDREDACTIE Karen De Becker, Kurt Snoekx WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Eva Christiaens, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Tom Zonderman (redacteurs); Uma Barrea, Michaël Bellon, Annelies Bontjes, Andy Furniere, Luc Kempen, Maren Moreau, La Morrigasme, Tom Peeters, Niels Ruëll, Freya Van Nieuwenhuysen, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden (medewerkers) VERTALING Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, Aurélien Garcia, George Holmer FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Delphine Frantzen, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Emiel Viellefont VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Dirk De Clippeleir, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

‘Mensen

met een beperking zitten bij ons niet verborgen’

Christian Loones, de nieuwe directeur van La Ferme Nos Pilifs, wil meer mensen uit de Vlaamse Rand naar de maatwerkboerderij aan de Trassersweg in Heembeek krijgen. “Daarvoor is het nodig dat we de klanten beter in het Nederlands kunnen ontvangen. Ik wil daar echt werk van maken.”

door Bettina Hubo foto’s Saskia Vanderstichele

Veel bezoekers zijn er nog niet, vroeg op deze frisse, doordeweekse ochtend, toch heeft de Ferme Nos Pilifs iets weg van een nijvere bijenkorf. In het tuincentrum zijn enkele werknemers in de weer met het versjouwen van de net uit Toscane gearriveerde laurierbomen. Wat verderop in de schrijnwerkerij verzaagt een jongeman grote planken, terwijl zijn collega’s de houten buitenwand van het lokaal herstellen. Aan het onthaal is Sylvie druk met de verkoop van jetons voor de lunch aan het personeel. Op het menu van het Estaminet staat deze middag médaillon de porc, sauce kumquat, purée de céleri rave en pommes amandines

Bij de biokruidenier maken de winkeliers alles klaar om de eerste klanten te bedienen en om de hoek, in de heerlijk geurende koekjesfabriek, vullen de bakkers grote bakplaten met toefjes deeg uit een spuitzak.

Wat opvalt: overal wordt de directeur enthousiast begroet: “Bonjour Christian,” klinkt het vrolijk, en de koekjesbakkers houden hem gelijk een bord met verse kattentongen voor. “In de Ferme hangt een sfeer van gastvrijheid en welwillendheid die echt uniek is, het is een plezier om ’s ochtends aan te komen,” zegt Loones.

In augustus volgde hij Benoît Ceysens op, die ruim veertig jaar geleden samen met Nelly Filipson de Ferme Nos Pilifs (omgekeerde van Filipson) uit de grond stampte, een boerderij waar mensen met een fysieke of mentale beperking aan de slag kunnen. Nu geeft hij voor het eerst een interview.

Hoe was het om iemand op te volgen die veertig jaar lang aan het roer stond van de Ferme?

CHRISTIAN LOONES: Dat zijn grote schoenen om te vullen. Nos Pilifs is een ongelofelijk

project geworden in die veertig jaar. Wat begon met een paar kippen houden en wijnflessen vullen is uitgegroeid tot een onderneming met tweehonderd werknemers en heel diverse activiteiten. We hebben onder meer een tuinwinkel, tuinaanlegdienst, kwekerij, biokruidenier, schrijnwerkerij, koekjesfabriek en estaminet.

Nos Pilifs is intussen een dijk van een naam, in Brussel en zelfs erbuiten. Het is een sterk merk, een absolute referentie, wat vrij uitzonderlijk is voor een maatwerkbedrijf. Als je over maatwerkbedrijven spreekt, dan weet meestal niemand waarover je het hebt. “Maken jullie meubels op maat?” vragen de meesten. Maar Nos Pilifs is een gevestigde waarde.

Een gespreid bedje voor de nieuwe directeur? Wat valt er voor u nog te doen?

LOONES: Nos Pilifs is dankzij het visionaire en de dynamiek van mijn voorganger

BIO

• Geboren in Brugge in 1986

• Studeerde klinische psychologie aan de UGent

• Werkte als klinisch psycholoog en later als financieel manager

• Was directeur van het Nederlandstalige Brusselse maatwerkbedrijf TWI

• Is directeur van de Ferme Nos Pilifs sinds augustus 2024

• Woont in Brussel, verhuist binnenkort naar WezembeekOppem

gigantisch gegroeid, maar het is een beetje alle kanten op geschoten. Het is nu aan mij om die wildgroei aan activiteiten opnieuw in een kader te gieten en de zaken te consolideren en professionaliseren.

Nu even geen nieuwigheden lanceren, maar ons concentreren op wat we al doen en dat heel goed proberen te doen. Dat is wat minder tof, want je moet iedereen een beetje beteugelen, maar het is wel wat de onderneming op dit moment nodig heeft. Om over een jaar een springplank te hebben om de volgende stap te zetten.

Als Vlaming bent u terechtgekomen in een heel Franstalige omgeving?

LOONES: Ja, Nos Pilifs is duidelijk een Franstalige organisatie en ik ben een Vlaming, afkomstig van Brugge. Ik woon wel in Brussel en ben tweetalig, anders zou het niet lukken.

Je merkt wel dat je als Vlaming wat meer Angelsaksisch denkt als het op management aankomt. Ik werkte hiervoor voor een Nederlandstalig maatwerkbedrijf in Brussel.

In de Nederlandstalige maatwerksector is de filosofie duidelijk anders. Vlaamse maatwerkbedrijven krijgen subsidies van het departement Werk en Sociale Economie. De Vlaamse insteek is daardoor werkgeoriënteerd, veel meer gericht op performance en management, het is wat strakker, maar soms ook moderner.

De Franstalige maatwerkbedrijven in Brussel, zoals Nos Pilifs, vallen onder de Franse Gemeenschapscommissie (Cocof) en worden gesubsidieerd door de Phare, de dienst voor personen met een handicap. Daar draait het veel meer rond de bescherming van de persoon, wat heel terecht is, maar daardoor vragen veranderingen die ik binnenbreng aanpassing en wringen ze soms zelfs wat.

Welke vernieuwing hebt u al geïntroduceerd?

LOONES: Een voorbeeld is het nieuwe IT-systeem. Doel is het stroomlijnen van onze bedrijfsprocessen, zodat bijvoorbeeld de kassasystemen van onze drie winkels communiceren met de boekhouding. Met zo’n systeem kun je rendabiliteitsanalyses doen, dat is modern management. Het is niet revolutionair, maar voor deze organisatie is het wel een omwenteling die de nodige aanpassing vraagt.

Onze werknemers zullen er zeker van kunnen profiteren. Onze missie is hen te begeleiden en te doen groeien, en eventueel toe te leiden naar de reguliere arbeidsmarkt. Dan moeten we hen ook de middelen geven, zoals een modern kassasysteem.

Hoe is het om te werken met mensen met een beperking?

LOONES: Er werken honderdvijftig mensen met een beperking en een vijftigtal monitoren die hen begeleiden en een vak aanleren. Het fijne aan deze plek is dat de mensen met een beperking niet ergens verborgen zitten in een productielijn van een bedrijf, maar heel zichtbaar zijn voor het publiek. Ze bedienen in ons estaminet, helpen de klanten in de tuinwinkel en in de kruidenierszaak of verzorgen de dieren in het park. Zo zien de bezoekers dat personen met een handicap ook aan het werk kunnen. Dat is inclusie.

De kracht van deze mensen met een beperking is hun enthousiasme en blijheid, ze oefenen met veel plezier en inzet hun job uit. Je moet natuurlijk rekening houden met hun fysieke of mentale kwetsbaarheid. En er het nodige begrip voor opbrengen dat het niet altijd perfect is of dat je wat langer op iets moet wachten. Onze monitoren hebben een heel uitdagende job, enerzijds is er onze sociale missie, anderzijds moet de onderneming ook draaien.

“Nos Pilifs is dankzij het visionaire en de dynamiek van mijn voorganger gigantisch gegroeid, maar het is een beetje alle kanten op geschoten”

Hoe kwam u in de maatwerksector terecht?

LOONES: Ik ben klinisch psycholoog en heb eerst een hele tijd in de zorg gewerkt, daarna even in de profitsector. Daar heb ik veel geleerd over productiviteit en efficiëntie, maar het ontbrak een beetje aan zorg voor de medewerkers. Het menselijke aspect, het sociale vind ik heel belangrijk. Ik heb een broer die wat meer zorg nodig heeft en in een maatwerkbedrijf werkt.

Maatwerk is een combinatie van beide. Toen ik in deze sector terechtkwam, voelde dat als thuiskomen.

De sector zit al een hele tijd in een moeilijk parket. De Brusselse koepelorganisatie Febrap trok al meermaals aan de alarmbel. Wat is er aan de hand?

LOONES: De maatwerksector heeft het moeilijk omdat de subsidiëring onvoldoende is en de subsidieregelgeving verouderd is, niet aangepast aan een moderne zaakvoering. De mensen met een beperking die bij ons werken hebben een volwaardig arbeidscontract en loon, het minimumloon weliswaar. Omdat hun productiviteit een stuk lager ligt, krijgen wij subsidies. Ook zijn er subsidies voor omkadering en infrastructuur.

We krijgen echter geen subsidies voor een commercieel medewerker bijvoorbeeld, terwijl dat echt nodig is. De economische omstandigheden zijn immers behoorlijk veranderd. In de jaren negentig kwam het werk zo binnen. Dat is gedaan. Nu moet elk maatwerkbedrijf vechten om zijn klanten. Sommige maatwerkbedrijven waren

“Elk maatwerkbedrijf moet tegenwoordig vechten om zijn klanten,” zegt Christian Loones van Nos Pilifs.

“De Vlaamse insteek in maatwerkbedrijven is werkgeoriënteerd, bij Franstaligen draait het veel meer rond de bescherming van de persoon”

kunnen ontvangen. Daar wil ik echt werk van maken.

Meer klanten, maar jullie parking is nu al te klein. Op zonnige dagen staan de wagens in de file om ergens een plek te vinden. LOONES: Dat is een probleem, ja. Een parking is essentieel voor een tuinwinkel. Andere tuincentra hebben veel meer parkeergelegenheid. Als we ons parkeerterrein verdubbelen, verdubbelen we het zakencijfer van ons tuincentrum.

Wij willen daar iets aan doen en zoeken naar uitbreiding. Helaas vinden we geen onmiddellijke oplossing. Er is een idee om extra parking te creëren binnen ons terrein, maar dat moet nog vorm krijgen. Bovendien, elke plek die je inneemt voor parking, neem je af van een andere activiteit. En we komen nu al overal op het domein plaats tekort. In de tuinwinkel bijvoorbeeld is elke vierkante meter ongelofelijk waardevol. We moeten telkens zorgvuldig bekijken wat we waar zetten en uitrekenen wat de inkomsten zijn van een product dat zoveel vierkante meter inneemt.

Elke vierkante meter moet opbrengen, maar past dat rendementsdenken wel in een maatwerkbedrijf?

jarenlang toeleveranciers van de industrie. Hun mensen werden bij bedrijven ingeschakeld in een productielijn. Met het verdwijnen van industrie uit Brussel, ging dat werk verloren. Andere doen mailings of verpakking, maar door alle digitalisering en automatisering zit ook daar weinig toekomst in.

De activiteiten van Nos Pilifs bieden meer perspectief?

LOONES: Wij werken vooral business-to-consumer en zijn dus minder afhankelijk van macro-economische omstandigheden. En we hebben een groendienst en tuincentrum, dat zijn onze melkkoeien. Ook de bakkerij, kruidenier en schrijnwerkerij draaien goed, maar het kan beter. Horeca is altijd lastig om rendabel te maken, net zo goed voor ons.

Wij zitten niet in de rode cijfers, maar dat is te danken aan een uitzonderlijke subsidie voor de hele sector. Ik vrees echter dat die extra subsidie niet altijd zal blijven komen. We moeten inzetten op meer eigen inkomsten en een verhoging van het zakencijfer.

Hoe wil u dat aanpakken?

LOONES: Onze aanpak moet commerciëler. We moeten de markt beter leren kennen, op zoek gaan naar nieuwe klanten en partners, de website vernieuwen, acties op touw zetten om de kalme maanden te activeren.

En ik wil de markt opentrekken naar Vlaanderen. We zitten immers vlak bij de gewestgrens. Daarvoor is het nodig dat we de klanten beter in het Nederlands

LOONES: Als ik het over rendabiliteit heb, is het altijd met het idee dat dat rendement ten goede komt aan de missie van de organisatie. Als wij niet rendabel zijn, dan kunnen wij ook geen gebouwen neerzetten die aangepast zijn aan personen in een rolstoel en dan kunnen we geen monitoren aanwerven die deze mensen begeleiden en doen groeien. Als we verlies lijden, is het armoede op alle vlakken. Als we winst maken, kunnen we echt investeren in zorg voor onze mensen.

‘ON NE CACHE PAS LES PERSONNES AYANT UN HANDICAP’

FR Christian Loones, le nouveau directeur de La Ferme Nos Pilifs, veut attirer davantage de personnes de la périphérie flamande dans cette entreprise de travail adapté à Heembeek. En août dernier, Loones a pris la relève de Benoît Ceysens, qui a fondé la ferme il y a 40 ans avec Nelly Filipson. L’établissement accueille des personnes en situation de handicap mental ou physique : « On ne les cache pas, ils travaillent à la boutique, servent au café. »

‘WE DO NOT HIDE PEOPLE WITH DISABILITIES AWAY’

EN Christian Loones, the new director of La Ferme Nos Pilifs, wants to get more Flemish speakers from around Brussels to visit their sheltered farm in Heembeek. In August, Loones succeeded Benoît Ceysens, who, together with Nelly Filipson, founded La Ferme Nos Pilifs more than 40 years ago. Nos Pilifs is a farm for people with physical or mental disabilities. “We do not hide them away. They help in the shop and serve in the café.”

In beeld door Heleen Rodiers

Carnaval Sauvage

Afgelopen zaterdag trok Carnaval Sauvage voor de dertiende keer door de Marollenwijk. Dat leverde een bonte verzameling op van kostuums, gemaakt uit gerecycleerd materiaal, en ontworpen om te provoceren. De politie telde in totaal zo’n 2.250 deelnemers, die zich vanaf de namiddag dansend en met veel tromgeroffel meester van het Vossenplein maakten. Met de lente die in de lucht hing, vierden de aanwezigen toepasselijk ‘de dood van de winter’.

Omdat Carnaval Sauvage op anarchistische wijze het gezag ter discussie stelt, vragen de organisatoren ook nooit toestemming voor de manifestatie. UB

Molenbeekse meerderheid PS annuleert benoeming schepen Kalandar

De nationale waakzaamheidscommissie van de PS annuleert de stemming waarbij Mohammed Kalandar in Molenbeek tot schepen is benoemd, wegens procedurefouten.

De totstandkoming van de Molenbeekse meerderheid was de voorbije maanden al een erg hobbelig parcours. Daar komt nu nog een obstakel van formaat bij: de nationale waakzaamheidscommissie van de PS annuleert de stemming van 5 december, waarbij de schepenen voor de PS werden benoemd. Dat bevestigt een woordvoerder van de PS. De commissie stelt dat teruggekeerd moet worden naar de oorspronkelijke stemming van 26 november.

De uitspraak betekent vooral dat de benoeming van Mohammed Kalandar wordt geannuleerd en dat Khalil Boufraquech deel moet uitmaken van het college. Die laatste werd op 26 november als OCMW-voorzitter aangeduid door de PS, maar moest die functie afstaan toen PS en PTB toch nog een derde meerderheidspartner aan boord hesen (Molenbeek Autrement).

De uitspraak van de commissie komt er na een klacht van een PS-militant.

De commissie oordeelt dat er verschillende fouten zijn gemaakt bij de stemming van 5 december. Zo was er geen reden om een tweede stemronde te organiseren, ziet de instelling een probleem met de oproep om aan de stemming deel te nemen én ook met de samenstelling van de groep kiezers. De nationale commissie gaat daarmee in tegen een eerdere beslissing van de gewestelijke commissie, die vernietigd wordt.

Tegen Kalandar loopt nog een klacht bij de gewestelijke waakzaamheidscommissie wegens posts op sociale media, waarin hij de extremistische tour opgaat. De MR stapte wegens die posts ook naar het parket. Kalandar werd schepen nadat ook zijn voorganger Yassine Akki (PS) al in opspraak was gekomen, wegens verkrachting van een minderjarige in 2001.

Hoe het nu verder moet in Molenbeek is niet helemaal duidelijk. Kalandar zou immers zelf ontslag moeten nemen om plaats te maken voor opvolger

Boufraquech. Burgemeester Catherine Moureaux is ondertussen opnieuw afwezig wegens ziekte, zeker tot eind maart.

De annulering van de stemming is de zoveelste episode in wat langzaam op een politieke soap lijkt in Molenbeek. Vooral bij de lokale PS stapelen de incidenten van verschillende aard elkaar op. Burgemeester Moureaux viel daar voor de verkiezingen al eens maandenlang uit, na een fysieke aanvaring met een schepen van haar eigen meerderheid. Op dit moment is ze opnieuw out, sinds begin februari.

De onvrede over Kalandar binnen de PS-fractie leidde er de voorbije maanden al toe dat meerdere gemeenteraadsleden niet kwamen opdagen op de

gemeenteraad, waardoor er niet genoeg aanwezigen waren voor een geldige vergadering.

Autoritaire Moureaux

Verschillende PS-schepenen werden de voorbije legislatuur geplaagd door schandaaltjes. De verhouding tussen het bestuur en de administratie verzuurde in de vorige bestuursperiode danig, in die mate dat de vijf hoogste ambtenaren een open brief schreven over het ‘dwingende en oneerbiedige gedrag’ van het bestuur en met name burgemeester Moureaux.

Ook Gloria Garcia Fernandez, fractieleidster voor MR/Open VLD ziet de bestuursstijl van Catherine Moureaux als de belangrijkste factor voor de politieke chaos. “De burgemeester denkt dat ze gewoon

© FACEBOOK KALANDAR

zitjes van de 45 in de Molenbeekse gemeenteraad telt de coalitie onder leiding van PS-burgemeester Catherine Moureaux

5hoge ambtenaren stuurden in de vorige bestuursperiode een open brief over het ‘dwingende en oneerbiedige gedrag’ van het bestuur en met name burgemeester Moureaux

kan beslissen en dat de anderen maar moeten luisteren, maar die managementstijl van twintig jaar geleden werkt vandaag niet meer. Mensen willen participeren. Op die manier raakt ze ook in aanvaring met andere kandidaten op haar lijst en in haar college.”

Politicoloog, Brusselaar en PS-kenner Pascal Delwit (ULB) zit op dezelfde lijn. “Haar vader Philippe was eveneens autoritair, maar hij kon zich dat in zekere zin permitteren: hij was gewestelijk voorzitter van de PS, terwijl de dochter toch vooral overhoop ligt met die PS-federatie. Hij is niet zo geparachuteerd in Molenbeek zoals Catherine dat wel is.”

Delwit wijst er nog op dat de Molenbeekse PS-afdeling niet echt functioneert als collectief.

“Het is meer een verzameling van groepen rond bepaalde personen, die elkaar vaak niet kunnen uitstaan. Je hebt de clan rond Moureaux, die rond Jamal Ikazban, enzovoort.”

“Bij het samenstellen van de lijst telt dus niet enkel de competentie van een persoon of zijn electorale gewicht, maar ook de afweging of hij wel tot de groep van bijvoorbeeld de burgemeester hoort. Mogelijk verklaart dat waarom er mensen schepen worden van wie we nadien horen dat ze een bedenkelijk verleden hebben.”

Onder voogdij

“Niet noodzakelijk,” denkt Delwit. “Het Gewest kan de lokale afdeling onder voogdij plaatsen. Hoe langer dit aansleept, hoe waarschijnlijker.” KRIS HENDRICKX 27

Die versplinterde PS is bovendien deel van een meerderheid die eerder krap is.

“Individuele gemeenteraadsleden hebben daardoor meer macht en laten die ook gelden,” analyseert de politicoloog.

Brengt de toekomst meer van hetzelfde, met incidenten die elkaar blijven opvolgen?

Opinie

‘Plaats Brussel onder federale voogdij’

MR en Les Engagés kunnen via hun federale deelname en de Brusselwet de arm omwringen van Ahmed Laaouej (PS) om zijn verzet tegen de N-VA op te heffen. Dat zegt politicoloog Bart Maddens.

Bart Maddens

• Politicoloog KU Leuven

• Gespecialiseerd in staatshervorming en communautaire kwesties

Een van de voordelen van de politieke crisis in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is dat we haast dagelijks een lesje staatsrecht krijgen. “Hoe komt het toch dat de Vlamingen er in 1989 mee hebben ingestemd dat Brussel een volwaardig derde gewest is?” hoor ik flaminganten vaak vragen. Het antwoord is natuurlijk dat de Vlamingen daar nooit mee hebben ingestemd. Brussel is helemaal geen volwaardig derde gewest. In tegenstelling tot Vlaanderen en Wallonië is het Hoofdstedelijk Gewest hiërarchisch ondergeschikt aan de federale overheid. Ordonnanties hebben een ander juridisch statuut dan decreten. Zo kunnen ze door de federale overheid onder bepaalde voorwaarden worden geschorst en vernietigd (artikel 45 Brusselwet). Sterker nog, de federale overheid heeft in bepaalde gevallen de bevoegdheid om op te treden in de plaats van het Hoofdstedelijk Gewest (artikel 46 Brusselwet). Mocht dat

Stadsleven Strijder door Lucien Wautelet

Ik bevind me met de fiets onderaan de Rogierhelling. Ik moet helemaal naar boven. Een jongeman, niet veel ouder dan ik, rijdt op een elektrische Dott en vertraagt. Hij zegt: “Allez

courage, moi je pourrais pas.”

En zo begint een lang, bijna hijgend gesprek, tussen het stampen op de pedalen door. De jongeman – pufferjacket, jeans, sneakers –

bijzondere, ondergeschikte statuut van Brussel er niet zijn, dan zou er in 1989 geen Vlaamse meerderheid geweest zijn voor de Brusselwet. Dat is de simpele historische waarheid.

Het klopt natuurlijk dat dat de voorbije decennia in hoge mate theorie is gebleken. Het leugenachtige mantra van de ‘région à part entière’ is zo vaak herhaald door de Franstaligen dat de Vlamingen het op de duur zelf zijn gaan geloven. Belangrijker is echter dat de Brusselwet ook een aantal remmen zet op de hoger vermelde vernietigings- en substitutiebevoegdheid van de federale overheid. Die is beperkt tot beslissingen inzake stedenbouw, ruimtelijke orde, openbare werken en vervoer, en kan enkel worden ingezet ter vrijwaring van de internationale en hoofdstedelijke rol van Brussel. Bovendien moeten beide taalgroepen in de Kamer ermee instemmen als de federale overheid op die manier ingrijpt in Brussel.

“De principiële Vlaamse opstelling van Frédéric De Gucht verrast mij op een aangename manier”

deelt daarentegen gezwind zijn inzichten over de mobiliteit in Brussel. Hij merkt over zichzelf op dat hij als professionele chauffeur – leverancier –niet altijd even geduldig is. Een hele dag achter het stuur zitten kan soms vermoeiend zijn. En dat werkt hij dan uit op anderen

Vetorecht

Het vetorecht van de Franstaligen heeft ertoe geleid dat die bepalingen in de Brusselwet nooit zijn

in het verkeer. Eenmaal boven, aan de Botanique, blijkt dat we beiden in dezelfde richting gaan, tot hij en ik toch uit elkaar moeten. Als afscheid geven we elkaar al rijdend een vuistje. Niet makkelijk. Grappig, denk ik achteraf. In de wagen zag hij mij misschien op een andere

manier. Maar nu, na het werk, op zijn step, komt het tot een gesprek. Chill. Dat geeft moed. Strijder.

In Stadsleven vertellen redacteurs en lezers in maximaal 1000 tekens een verrassende anekdote over Brussel. Insturen kan via redactie@bruzz.be

Georges-LouisBouchez,devoorzitter van deMR,vindt dat Brusselnietallesalleenmagbeslissen.

toegepast.Daarlijktnuverandering in te komen.UitgerekendGeorgesLouisBouchez van deMRvindt dat Brusselnietallesalleenmag beslissen,endreigtermeeBrussel onderfederalevoogdij te plaatsen. AlsdetweeFranstaligepartijenin deregering-De Wever daarmee instemmen,danwordterveel mogelijk. Met enigecreativiteit kunnendeinhoudelijkebeperkingen endeverwijzingnaardehoofdstedelijkeeninternationale rol van Brusselruimwordengeïnterpreteerd.Inelkgeval kan daarmee wordengedreigdomdearm van AhmedLaaouej(PS)om te wringen enhemertoe te dwingenzijn volstrektonredelijkecordonsanitaire tegende N-VA op te heffen.

Hoedanookcreëertdehuidige politiekecrisis,gekoppeldaande dramatischefinanciëlesituatie van Brussel,eenmomentumom het HoofdstedelijkGewestterug te dringenineenmeerondergeschikte rol,inlijn met deletterendegeest van deBrusselwet.Helaaslijkt het erop dat de N-VA dekansheeft gemistomdieopportuniteitook te grijpenen het ijzer te smedentoen het nogheetwas.Departijhad hieroverinderdaadduidelijke afsprakenmoetenafdwingentijdens deregeringsonderhandelingen.

Principieel

Tot mijn grote verbazing zei Theo Franckenhierover (inhet interview met BRUZZ van 23januari2025) dat dat nooitoptafelheeftgelegen.De N-VA haddezecrucialekwestie natuurlijkzelfoptafelmoeten leggenalsreactieopdeonverzettelijkehouding van Laaouej,en inspelendopdeopeningen van Bouchez. Dat ditnietisgebeurd, bewijstnogmaareens dat het communautairetegenwoordig wel heellaagstaatop het prioriteitenlijstje van deN-VA. Dat staatinschril contrast met deprincipiëleVlaamse opstellingwaarmeeFrédéricDe Gucht van OpenVLDonsdejongste tijdaangenaamverrast. Het kan verkeren.

Reageren of zelfeenopiniestuk insturen?Mailnaarredactie@bruzz.be

We hebben het over veiligheid in het verkeer, in het uitgaansleven. Maar het grootste veiligheidsprobleem, dat van de planeet, daar kijken we over”

Debatteer mee

Moet Open VLD in de Brusselse regering stappen zonder N-VA?

Resultatenonlinebevraging,op21maart2025viaRhetoric (302reacties)

Ja

OpenVLDen N-VA zijnsamen met Vooruitde duidelijkeverliezers van deverkiezingen. Hetzou hun sierenomminderhoog van detoren te blazen. Blijkbaarvergeten ze ook dat ereen veto isuitgesproken tegenTeamFouadAhidar. Veto’s mogen,maarje moetdan wel consequentzijn. WouterK.

Meestdringendisdetotaleontsporing van het budgettegen te gaan. Een ontsporingwaardeVLD meevoorverantwoordelijkis. Ze moetennudusdeel van deoplossingzijn. Jos D.

Ik twijfel

Brusselsnaktnaareennieuweregering.Toch zou dezeregeringssamenstellingheelwrangaanvoelen. DePSheeftnauwelijksinhoudelijkeargumentenvoor demaandenlangegijzeling van het Gewestenzaait enkelverdeling.Weerdeaanhoudende‘bully’die wint. JeroenB.

Nee

AlsPSop zo’n manierhaaroverwicht kan forcerenna maandenlangheenenweerschuiven,ennieteensde nekuitsteektomeenformateur te leveren,zullen ze bijtoegevenhieraanopdezelfdemanierdeoude desastreuzepolitiekdoordrijven. Zo gaatBrussel verderdedieperikin. MyriamS.

AlsOpenVLDtoegeeftaan het dictaat van dePS schept dat eengevaarlijkprecedent.Deregelsvoorde regeringsvormingin het BrusselsGewestzijn duidelijk:beidetaalgroepenzoekeneenmeerderheid enkomendansamenvooreenregering.daarmoet niet van wordenafgeweken. StefaanC.

SCHRIJVER DAVID VAN REYBROUCK is net aangesteld alsDenkerder Nederlanden DeStandaard, 20maart2025

Samenleving Stereotypering is ook voor Asio-Belgen een probleem

Modelminderheid bijt van zich af

De modelminderheid, zo worden ze weleens genoemd. Jarenlang hoorde je ook Aziatische Brusselaars zelden klagen, of toch niet publiek. De jongste generatie is er klaar mee. In nieuwe kunstplatforms, films, de politiek en zelfs zakenclubs brengen Asio-Belgen doorgewinterde stereotypen en hun dubbele identiteit naar buiten. “Mijn collega’s noemden me ‘die Chinese’ van marketing.”

door Eva Christiaens foto’s Ivan Put

Van ni hao tot ching-changchong, chintok of sale race de merde: het zijn verwijten die Brusselaars met Aziatische roots nog altijd te horen krijgen op straat, op school of zelfs kantoor. “Ik heb er een werkwoord voor uitgevonden: ik word al mijn hele leven lang ge-konichiwa’d,” zegt filmmaker Gwenny Nurtantio uit Elsene. Konichiwa betekent in het Japans ‘hallo’. Al is Nurtantio helemaal niet Japans: haar Chinese vader immigreerde via Indonesië naar Brussel en trouwde met haar Belgische moeder. Samen met haar oudere zus Yoneko maakt Gwenny nu een film waarin een Belgisch-Aziatisch hoofdpersonage worstelt met klassieke millennial-kopzorgen over werk en zingeving. L’Ikigai verschijnt begin volgend jaar.

“De Aziatische identiteit staat bewust niet voorop in de film. We willen gewoon een verhaal voor Gen Y vertellen, maar dan vanuit een Europees-Aziatische blik. Zelf

miste ik als kind altijd actrices die op mij leken,” vertelt Gwenny Nurtantio. De zussen runnen naast hun filmproject een coachingbureau, ze adviseren onder meer grote bedrijven over welzijn. “Ik zag ofwel Aziatische personages, ofwel witte mensen, maar zelden een mix. En als Aziatische acteurs toch werden gecast, beoefenden ze kungfu of hadden ze een dienstbare, stille rol. Ze namen zelden het woord. Dat wil ik omdraaien,” zegt Gwenny Nurtantio.

Ze lijkt niet alleen. Afgelopen week kwam Soft Leaves in de zalen, van de Brusselse regisseur Miwako Van Weyenberg, over een Japans-Belgisch tienermeisje dat afscheid moet nemen van haar vader. Van Weyenberg bezit zelf die dubbele nationaliteit. Brusselaar Hyun Lories zoekt dan weer een jonge Aziatische acteur voor zijn film Killabee, die hij deze zomer wil draaien. Lories is als Zuid-Koreaanse baby geadopteerd in een Vlaams gezin. “De film is niet per se autobiografisch, maar ik maak

hem wel een beetje voor de jongen die ik was op de leeftijd van Sam, mijn hoofdpersonage,” vertelt de regisseur. “Ik voelde me als kind heel alleen in mijn anders-zijn. Net als andere personen van kleur vond ik geen woordenschat voor mijn gevoelens en gedachten. De Aziatische diaspora in België is heel versnipperd, zeker voor wie geadopteerd is. Zonder sociale media vond ik moeilijk aansluiting bij een grotere community, waar ik toch altijd onbewust enorm naar verlangde.”

‘Ik ben geen Chinees’

Stilaan groeit die Brusselse community nu toch. Met films, maar ook met muziek en grafisch ontwerp van de Franstalige vzw St1ckyr1ce, bijvoorbeeld. Dat collectief, vernoemd naar de typische kleefrijst uit Zuidoost-Azië, verbindt Brusselaars met Aziatische roots via artistieke events en dj-sets. Er is ook de feministische actiegroep Les Fabs, die seksisme ten aanzien van Aziatische vrouwen wil aankaarten. En ▲

“Ik ben Aziatisch én bruin, dat blijft blijkbaar moeilijk te klasseren. Ik heb al discussies gehad om mensen duidelijk te maken dat ik níet Zuid-Amerikaans ben,” zegt Mamina van Untold Asian Stories.

Angelina Chan is Brussels parlementslid voor de MR: “Natuurlijk heb ik maar Chinezen zijn harde werkers en heel weerbaar. Wij laten ons niet in

de Vlaamse vzw Untold Asian Stories, die deze maand verschillende events organiseert in Brussel. Allemaal ontstonden ze pas de laatste drie jaar, in de nasleep van de covidcrisis.

Een inhaalbeweging? “Ik zie het vooral als een correctie op de negatieve beeldvorming die tijdens de covidjaren is neergezet over Aziaten,” zegt Mamina M. van Untold Asian Stories. Dat het virus eerst in China werd vastgesteld, bracht een golf aan anti-Chinees en breder anti-Aziatisch racisme teweeg. Dat bleef ook na de pandemie: in 2023 kreeg gelijkekansencentrum Unia nog negen meldingen uit het Brussels gewest over discriminatie,

haatspraak of haatmisdrijven ten aanzien van personen met een Aziatische nationaliteit of achtergrond. “In één geval gaf een wijkagent een racistische opmerking tijdens de vaststelling van een domicilie. Hij zei daarbij: ‘Ga jij nu echt samenwonen met een chintok? Ze hebben al corona naar hier gebracht’,” zegt Unia-woordvoerster Carole Poncin. Meer details mag de organisatie niet delen. Voor 2024 zijn de cijfers nog niet bekend.

Dat mensen met Aziatische roots nog al te vaak als Chinees of Japans worden gezien, is een belangrijk topic voor de nieuwe actiegroepen. Untold Asian Stories organiseert volgende week maandag een

“Voor mijn ouders was hard werken en integreren een financiële noodzaak. Twintigers en dertigers hebben nu wél de kans om artistieke beroepen uit te oefenen, waarin ze zich uitspreken”

Gwenny Nurtantio Filmmaker

panelgesprek in Muntpunt over de diverse verhalen binnen de Aziatische diaspora in België. “We zijn zoveel meer dan alleen China, Japan of Zuidoost-Azië. Zelf ben ik geadopteerd. Ik ben geboren in een inheemse stam in de staat Odisha, in het oosten van India. Ik noem mezelf daarom niet Indiaas, maar wel Aziatisch,” vertelt Mamina, die maandag zal spreken. “Tegelijk ben ik bruin. Ik val daardoor wat buiten de courante actiegroepen. Black Lives Matter richt zich op de zwarte community, bij Aziatische collectieven zie je vaak meer oosterse types. Toch krijg ik van de buitenwereld dezelfde vragen, zoals vanwaar ik nu écht afkomstig ben.”

Bij Untold Asian Stories vond ze een open blik voor alle continentgenoten, ook uit Centraal- en Zuid-Azië. “Aziatische verenigingen waren lange tijd gelinkt aan culturele of taalstudies zoals sinologie, maar dat sluit automatisch landen uit,” zegt Mamina. “Ik ben Aziatisch én bruin, dat blijft blijkbaar moeilijk te klasseren. Ik heb al discussies gehad om mensen duidelijk te maken dat ik níet Zuid-Amerikaans ben.”

En ook wie wel afkomstig is uit een Oost- of Zuidoost-Aziatisch land wordt al snel op een hoopje gegooid. “Mensen veronderstellen dikwijls dat wij allemaal uit China komen,” zegt Asher Serrana uit

racisme meegemaakt, ook in mijn carrière, een slachtofferrol duwen.”

Ukkel, geboren in de Filipijnen. Hij verhuisde op zijn zeventiende met zijn gezin naar Brussel. Zijn vader werkte toen als bewaker van casino Le Viage. “Op de markt van de Abattoir riepen marktkramers ‘ni hao’ naar mij, ‘hallo’ in het Chinees. Ik snapte lange tijd niet waarom, vandaag gebeurt dat nog altijd.”

Michèle * uit Sint-Lambrechts-Woluwe, als baby uit Zuid-Korea geadopteerd, voelt zich dan weer vaak onzichtbaar en inwisselbaar. “Op het werk verwezen collega’s naar mij als ‘die Chinese’ van marketing,” vertelt ze over een vorige job bij een groot bedrijf. Ze verkiest anoniem te getuigen. “Of ze verwarden me met een Thaise collega van twintig jaar jonger, die op een ander departement werkte dan ik. Alsof ze twee Aziatische gezichten niet konden onderscheiden.”

Het

bamboe-plafond

Voor dit soort vragen ontstond begin dit jaar een nieuwe Brusselse community, het European Asian Network, met een professionele insteek en alleen voor vrouwen. Ze lunchen een keer per maand om ervaringen te delen, maar wensen niet te reageren voor dit artikel. De oprichtster geeft begin mei wel een lezing in zakenclub The Nine over het zogenoemde bamboeplafond waartegen Aziatische collega’s

zouden stoten op het werk. Die titel verwijst naar een boek uit 2005 van Jane Hyun: Aziatische werknemers, en zeker vrouwen, zouden ofwel als een onvoorspelbare dragon lady worden gezien, die agressief en onbetrouwbaar uit de hoek kan komen; ofwel als een stille, volgzame geisha. Aziaten zijn volgens dat

stereotiepe beeld wel hardwerkende teamplayers, maar geen assertieve leiders in een bedrijf.

Toch gelooft niet elke Brusselaar met Aziatische roots in dat soort plafond of rem op succes. “Natuurlijk heb ik racisme meegemaakt, ook in mijn carrière, maar Chinezen zijn harde werkers en heel

“Onder gay mannen leeft een soort fetisj voor de stereotiepe, magere, bleke Aziatische man zonder lichaamshaar,” zegt Asher Serrana.

weerbaar. Wij laten ons niet in een slachtofferrol duwen,” zegt Angelina Chan, Brussels parlementslid voor MR. Chan is daar de enige Aziatische politica en zit ook in de Schaarbeekse gemeenteraad. Haar Chinese ouders hebben altijd gewerkt in de horeca. Haar grootouders, de eerste generatie in de jaren zestig, deden net hetzelfde.

“Zij moesten die eerste jaren elke dag eten weggooien bij gebrek aan klanten, maar ze zetten door. De Chinese minderheid heeft nooit geklaagd over racisme omdat ze er gewoon geen tijd voor hadden. Je kan niet gaan betogen als je altijd werkt,” zegt Chan. “Als ik al racisme heb ervaren, dan zag ik dat vooral als jaloezie.”

Wat later komt er toch een verhaal naar boven. “Een vorige baas grapte eens aan een volle vergadertafel tegen mij ‘dat alle Chinezen toch hond eten’. Ik was enorm beledigd. Dat is helemaal niet waar en zeker niet in België. Hij heeft zich geëxcuseerd, maar ik praat er zelden over. Racisme benoemen, zou net bewijzen dat ik anders ben. Ik wil mijn zwakke kant niet tonen,” zegt Chan. Ze ziet ook dat de rest van haar familie en kennissen dat soort opmerkingen liever negeert en vergeet.

“Als ik al één onverteld verhaal uit de Aziatische gemeenschap zou willen delen, dan is het precies dat we niets cadeau hebben gekregen. Ik ook niet,” zegt Chan. “Ik heb elf campagnes gevoerd, vijf in Brussel, en ik ben vorig jaar pas voor het eerst verkozen.” Maar in de politiek wil zij niet optreden als de stem van alle Aziatische Brusselaars. “Dat zou communautair zijn,” vindt ze. “Ik pleit wel voor meer inclusie, zeker in de zorg. Toen mijn moeder kanker had, kreeg ze sinaasappelsap en chocolade in het ziekenhuis. In de Chinese geneeskunde is zoiets ondenkbaar: je geeft

geen suiker aan een kankerpatiënt. Ik zou mijn ouders ook nooit in een Brussels rusthuis plaatsen. Onze keuken is heilig. Je kan niet overleven met twee boterhammen per avond.”

Golddiggers

Asher Serrana, die in Ukkel politiek actief is voor Groen, zoekt dan weer meer safespaces in de stad. “Veel Filipijnen komen in het weekend samen in de McDonald’s aan Bascule, gewoon omdat het een herkenbare plek is voor hen. Vaak werken Filipijnse vrouwen in Brussel in de dienstensector, mijn moeder trouwens ook, of bij welgestelde gezinnen in huis. Dat maakt die groep natuurlijk kwetsbaar,” zegt Serrana. Zelf werkt hij voor de administratie van de Stad Brussel. “Daar ondervind ik geen racisme. Ik heb dat wel gemerkt bij het daten. Onder gay mannen leeft een soort fetisj voor de stereotiepe, magere, bleke Aziatische man zonder lichaamshaar.”

Voor Aziatische vrouwen is seksuele intimidatie al een even groot probleem. “Ik date niet meer,” zegt Michèle zelfs. “Het is me te vaak overkomen dat mannen plots in mijn oor fluisteren dat ze al zo lang eens met een Aziatische wilden zijn,” zegt ze. “Er bestaat een echte fetisj: witte mannen zien ons als onderdanige, stille schoolmeisjes. Of ze noemen Aziatische vrouwen golddiggers, die alleen uit zouden zijn op hun geld.”

Volgens de zussen Nurtantio is dat beeld jarenlang opgevoerd in de westerse media. “De eerste Aziatische vrouwen die veel Amerikaanse mannen leerden kennen, waren prostituees in de Vietnamoorlog. Kleine meisjes, liefst zo acrobatisch mogelijk, maar geen partners. Dat imago is blijven hangen in films en pornografie,”

“De Chinese minderheid heeft nooit geklaagd over racisme omdat ze er gewoon geen tijd voor hadden. Je kan niet gaan betogen als je altijd werkt”

Angelina Chan

Brussels parlementslid voor MR

zegt Yoneko Nurtantio. “Daten is niet simpel,” merkt haar zus Gwenny. “In romantische relaties lijk ik maar niet te kunnen beantwoorden aan het plaatje van de modelvrouw in België. Mannen hebben me al in mijn gezicht gezegd dat ze niet met een Chinese willen zijn.”

Die typering benadeelt ook heteromannen op de partnermarkt, zegt ze. “In films en reclame worden Aziatische mannen vaak heel nerdy of aseksueel voorgesteld, alsof ze totaal niet viriel zouden zijn.”

Vanuit de vzw St1ckyr1ce en de feministische actiegroep Les Fabs wou nog niemand reageren op deze vooroordelen. Mamina M. van Untold Asian Stories verkiest enkel te reageren met haar voornaam. Iedereen blijft erg voorzichtig om de vernoemde vooroordelen voor een breder publiek dan de eigen entourage aan te kaarten.

Wél assertief

De risico’s ervan zijn moeilijk hard te maken, maar racismeonderzoekers spreken wel degelijk over een glijdende schaal van grapjes naar meer fysiek geweld. Zo vond in de Verenigde Staten in 2021 een massaschietpartij plaats in massagesalons met vooral vrouwelijk Aziatisch personeel. De dader bleek nadien een pornoverslaving te hebben.

In eigen land kwam het nog niet zo ver: geen van de recente meldingen bij Unia ging over fysiek geweld. Toch toonde een eerste, grootschalige overheidsstudie in Nederland vorig jaar dat de Oost-Aziatische gemeenschap net zo vaak te maken krijgt met racisme als andere minderheden. Alleen wordt er minder over gepraat. Bij ons is zo’n onderzoek nog niet gebeurd. De Brusselse administratie voor gelijke kansen, equal.brussels, beroept zich voor verdere sensibilisering op het algemene plan ter bestrijding van racisme.

“Bij wie zou ik een klacht indienen? Tijdens de covidcrisis liepen buren in een grote boog om mij heen, maar kletsten ze wel zonder masker met anderen op straat,” vertelt Michèle over haar eigen wijk in Woluwe. “Een volwassen man stopte eens speciaal om me uit te schelden als chintok, terwijl ik met mijn hond aan het wandelen was.” Ze diende nooit klacht in. “Ik zou toch niet serieus worden genomen. Ik heb één keer intimidatie gemeld bij een vorige werkgever. Dat eindigde in een dading, waarmee ik mijn advocatenkosten kon dekken, maar ik heb zwijgplicht over het precieze incident.”

Hoe als gemeenschap die opmerkingen overkomen als velen zwijgen uit eigen keuze? In het Brussels parlement wil

“Mensen veronderstellen dikwijls dat wij allemaal uit China komen. Op de markt van de Abattoir riepen marktkramers ‘ni hao’ naar mij, ‘hallo’ in het Chinees. Ik snapte lange tijd niet waarom, vandaag gebeurt dat nog altijd,” vertelt Asher Serrana.

Chinezen nog niet. Zo stopt het natuurlijk nooit,” zegt parlementslid Angelina Chan.

Wij hebben ook niet dezelfde geschiedenis van kolonialisme als de Afrikaanse gemeenschap, waar het racisme heel gewelddadig was en dus meer zichtbaar,” denkt Yoneko Nurtantio. “Zwarte Brusselaars zijn ook met meer. De Aziatische diaspora is daarentegen enorm versnipperd, soms zelfs racistisch onderling. Wij hebben ons nog niet verenigd.”

Gladys Kazadi (Les Engagés) dat volgende week in de commissie Gelijke Kansen politiek aankaarten. Over Aziatische nieuwkomers leeft wereldwijd het idee dat ze doorgaans goed integreren op de arbeidsmarkt en niet te veel protesteren of bijstand trekken. In onderzoek worden ze dan al eens de ‘modelminderheid’ genoemd. “Je moet je dat voorstellen als de eeuwige grapjes op de speelplaats. Andere minderheidsgroepen hebben intussen gezegd dat ze dat niet meer pikken, maar

‘LES BLAGUES, ÇA SUFFIT’

De jongste generatie zoekt die verbinding wel op. “Bij ons Lunar New Year-feest in februari kwam een brede Aziatische community en hun entourage opdagen,” zegt Mamina van Untold Asian Stories. “Ik zag dat ook bij de recente Indische Holi-feesten. De nood aan een herkenbare vriendengroep leeft duidelijk wel. Mijn generatie neemt bewust de tijd om met haar identiteit aan de slag te gaan.” Ook omdat ze er vaker de middelen voor hebben, denkt Gwenny Nurtantio. “Voor mijn ouders was hard werken en integreren een financiële noodzaak. Twintigers en dertigers hebben nu wél de kans om artistieke beroepen uit te oefenen, waarin ze zich uitspreken,” zegt ze. “En we denken als generatie sowieso meer na over ons welzijn. Wanneer ik in grote bedrijven ga spreken over burn-outpreventie, ben ik maar toevallig een jonge, Aziatische vrouw. Maar zo daag ik wel het beeld uit dat wij niet mondig of assertief zouden zijn.”

* Michèle is een schuilnaam

Maandag 31 maart, 19 uur, Muntpunt, Asia(n diaspora) - Challenging the Western Gaze, info via muntpunt.be

FR Les minorités asiatiques sont souvent perçues comme s’intégrant facilement et se plaignant peu. Un stéréotype dont la jeune génération ne veut plus. Après une recrudescence du racisme durant le covid, les Bruxellois.es d’origine asiatique veulent briser les préjugés, notamment dans les domaines de l’art, de la politique et des affaires. « Nos parents ont travaillé dur par nécessité. Mais nous, nous avons le temps de nous faire entendre. » Au sein de l’asbl Untold Asian Stories, les jeunes revendiquent leur identité et leur représentation. Angelina Chan, députée d’origine chinoise : « C’est comme les blagues à l’école : si on ne dit pas qu’on en a marre, ça ne cessera jamais ».

‘ENOUGH WITH THE JOKES’

EN The myth about Asian minorities is that they are good at integrating and don’t complain much. The youngest generation is fed up with all of that. A rise in racism during Covid has led Asian residents of Brussels to want to break negative stereotypes in the art world, in politics, and even in business. “Our parents had no choice but to work hard. We have the time to make ourselves heard.” At the Flemish non-profit Untold Asian Stories, young people now seek connection and representation. Angelina Chan, an MP with Chinese roots: “I don’t want to show weakness. But it’s like jokes in the playground: if you never say stop they will just keep on coming.”

Je woont al in Brussel? Of je wil in Brussel komen wonen?

Ga mee op woontour en ontdek je (volgende) favoriete buurt!

27.04.2025 Noordwest-Brussel

Jette, Laken, Ganshoren

10.05.2025 Cohousing Ontdek cohousing projecten in Anderlecht, Vorst en Sint-Gillis

25.05.2025 Zuidoost-Brussel

Europese wijk, Etterbeek, Elsene, St-Gillis

08.06.2025 Van Woluwevallei tot Flagey

Etterbeek, Oudergem, St-Pieters-Woluwe, Watermaal-Bosvoorde, Elsene

Schrijf je in via www.woneninbrussel.be.

ZATERDAG 22.11.2025

wonen.in.brussel

Witte merel Merkwaardige parkbewoner met een genetische afwijking

In het Astridpark in Anderlecht is een witte merel opgedoken. De witte veren zijn een gevolg van een genetische afwijking, mogelijk ontstaan door het industriële voedsel dat de vogels in de stad opscharrelen.

door Andy Furniere

Merels zijn normaal gitzwart of donkerbruin, naargelang het een mannetje of een vrouwtje is, maar een oplettende BRUZZ-redacteur spotte onlangs een opmerkelijk exemplaar in het Astridpark: wit met zwarte vlekken.

“Om een veelvoorkomend misver stand uit te roeien: het gaat hier niet om een albinovogel,” zegt Olivier Beck, departementshoofd natuurbeheer bij Leefmilieu Brussel. “Bij albinisme zijn dieren volledig wit en hebben ze rode ogen. Door de afwezigheid van pigment in de iris hebben zulke vogels een slecht zicht en worden ze een gemakkelijke prooi voor roofdieren zoals sperwers. Om die reden blijven ze zelden lang in leven.”

Witte merels lijden doorgaans aan leucisme, een genetische afwijking die leidt tot verminderde pigmentatie, waardoor hun vederkleed niet helemaal zwart of bruin kleurt. “Die gedeeltelijke verwitting treft verschillende vogelsoor ten, denk maar aan de uitdrukking ‘een witte raaf’. De verkleuring valt het sterkst op bij grote, zwarte vogels en wordt het best gedocumenteerd als die zich bovendien vaak in de buurt van mensen ophouden, zoals zeker bij kraaien het geval is. Hoogstwaarschijnlijk komt het heel breed voor. Het is alleszins geen voordeel voor vogels, door de aandoening zijn ze minder goed gecamoufleerd.”

• Lijdt aan leucisme, afgeleid van het Griekse woord leukos, dat wit betekent

• De kleurafwijking wordt veroorzaakt door de (gedeeltelijke) afwezigheid van melaninecellen

• Kan zich door die aandoening minder goed verbergen voor roofdieren

worden door onevenwichtige voeding van industriële kwaliteit die merels opscharrelen in steden zoals Brussel.”

Enige ervaring kan nuttig zijn om witte merels te herkennen, want een vergissing is snel gebeurd. “Zo worden ze soms verward met beflijsters, vogels die net zoals de merels tot de familie

uitsparing op de borst hebben.” En dan er is ook het fenomeen van ‘progressie-

witte veren door verminderde mensen worden die vogels grijzer met de

Zo’n exemplaar spotten lijkt voor vogelliefhebbers wel erg bijzonder, maar Beck nuanceert dat. “Zo uitzonderlijk zijn ze niet, en ze worden het vaakst gezien in de stad.” Hoe dat komt, is niet geheel duidelijk. “Wel zijn er meer waarnemers in stedelijke omgevingen, waardoor ze er gemakkelijker opgemerkt worden. Sommige onderzoekers opperen dat leucisme mee veroorzaakt zou

“Wil je zeker zijn, luister dan ook aandachtig,” raadt Beck aan. “De merel heeft een heel unieke zang, prachtig melodieus, en heel luid en duidelijk.” Op dit moment laat hij ook stevig van zich horen, want het broedseizoen is gearriveerd. “Ze zijn nu erg territoriaal en hun hormonen spelen op, waardoor je ze goed kan horen zingen. Tegelijk staan de bomen nog niet helemaal in blad, je kan ze dus ook mooi zien zitten.” Wie de witte merel in het Astridpark wil zien: dit is het ideale ogenblik.

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Wordt opvolger Uplace dan toch een gewoon shoppingcenter?

Broeklin, de vervanger van Uplace in Vilvoorde, zoekt huurders voor zijn 55.000 vierkante meter grote retail en zijn 10.000 vierkante meter horeca. En dan is er nog Neo, aan de Heizel, dat mogelijk na Docks en Broeklin een derde shoppingcentrum in het noorden van Brussel wordt.

Broeklin is de opvolger van Uplace, het grote shoppingcentrum dat ondernemer en Club Brugge-voorzitter Bart Verhaeghe onder het viaduct van Vilvoorde wilde ontwikkelen. Door felle tegenstand en juridische procedures moest hij daar in 2020 definitief een kruis over maken.

Het project rees als een feniks weer uit zijn as. Deze keer als Broeklin, een knipoog naar de New Yorkse wijk met een industrieel verleden. Het betrof niet langer een shoppingcentrum, maar een ‘werkwinkelwijk’, een concept dat rabiate tegenstanders als Unizo en Bond Beter Leefmilieu (BBL) overtuigde om het verzet te staken.

Eind 2024 werd het project van 153.000 vierkante meter, verspreid over zes grote hallen, definitief vergund. Op de benedenverdieping van hallen 1, 2 en 3 komt in totaal 55.000 vierkante meter retail (winkels), aangevuld met 10.000 vierkante meter horeca: goed voor meer dan tweehonderd winkels en vijftig restaurants. De rest gaat naar kantoren, kmo’s, labo’s en onderzoekscentra.

“Dit wordt geen megalomaan project op maat van de grote ketens, maar een duurzame werkwinkelwijk met ruimte voor kmo’s, maakwinkels, een opleidingsen cultuuraanbod en natuur,” reageerde zelfstandigenorganisatie Unizo. “Een groot shoppingcentrum had extra druk gezet op de mobiliteit en de retailsector in de regio. Nu wordt er ingezet op een complementair aanbod dat doordrongen is van innovatie en circulariteit.”

Sinds deze maand is de zoektocht naar huurders begonnen. Tegen het najaar van 2028 wil Broeklin de deuren openen.

De vraag is in hoeverre het nog om een werkwinkelwijk gaat, of toch een ordinair shoppingcentrum? Op de vernieuwde website Broeklin.com laten digitale beelden alvast dat laatste zien. En volgens De Tijd, die er eerder deze maand bij was op de presentatie van het project op de vastgoedbeurs in Cannes, legt Broeklin de winkelhuurders geen concrete eisen op over de invulling van de winkels. “Als we eisen zouden opleggen, lijkt het alsof ik de

“In Docks zouden ook alleen maar winkels intrekken die nergens anders te vinden waren. Uiteindelijk werd het een extra shopping”

Benjamin Delori Stadsvereniging Bral

retailers moet overtuigen, wat niet zo is,” zegt Jan Van Lancker, CEO van Uplace. “Retailers zetten vandaag zelf al in op transparantie, maken en duurzaamheid. Dat is hun eigen strategische keuze. Wij spelen in op die bestaande trend.”

Maakwinkels

Er is natuurlijk nog de vergunning met bijhorende voorwaarden. Daarin staat dat het kleinhandelsgedeelte voor honderd procent uit ‘maakwinkels’ moet bestaan, een begrip dat voor Broeklin nog niet bestond. “Maakwinkels offreren een unieke ervaring, die steeds betrekking heeft op hoe het product gemaakt wordt,” staat er te lezen.

Niet in alle maakwinkels moet ook effectief iets gemaakt worden. “Enerzijds heb je productieve maakwinkels, die effectief (een deel van) de productie opnemen.

Anderzijds heb je ook educatieve maakwinkels, die inzetten op de educatieve ervaring en op educatieve wijze (een deel van) het productieproces toelichten.”

Voor die laatste winkels volstaat het om een video te laten afspelen in de winkel, waarin de herkomst van de jeans die in de winkel ligt, wordt uitgelegd. “Het klopt dat dat voor de vergunning volstaat, maar niet voor ons,” zegt Van Lancker.

Belangrijk ook is de vastgelegde verhouding tussen de twee soort maakwinkels. Minimaal 15 procent van de totale netto handelsoppervlakte, of 6.653 vierkante meter, is bestemd voor productieve maakwinkels. Na tien jaar moet dat 33 procent zijn.

door Bram Van Renterghem

Tegen het najaar van 2028 wil het nieuwe

Brownfield

Broeklin, als opvolger van Uplace, is het resultaat van een zogenoemd brownfieldconvenant – een overeenkomst tussen de Vlaamse overheid, projectontwikkelaars en investeerders voor het ontwikkelen van een verlaten terrein. Dat werd in 2009 afgesloten tussen Uplace en de Vlaamse regering. In ruil voor de sanering van de 12,5 hectare vervuilde grond mocht Uplace er een project met 55.000 vierkante meter winkels ontwikkelen.

Om te vermijden dat elke winkel maar twee vierkante meter atelier zou inrichten, werd nog een extra voorwaarde toegevoegd: in totaal zal 6.653 vierkante meter van de verhuurbare oppervlakte worden gebruikt voor productie, verwerking of assemblage van producten die in de maakwinkels verkocht worden.

Dat is niet niks. Maar toch: zeker 67 procent van de winkels zal meer op een gewone winkel lijken dan op een plek waar ook echt iets gemaakt wordt. En zelfs over de productieve maakwinkels is nog onduidelijkheid. “Is dat een plek waar je een wollen trui bestelt, waarna er een breiteam in gang schiet en je die trui dan een week later kan gaan afhalen?” vraagt Didier Courtois (Open VLD) schepen van Middenstand in buurgemeente Vilvoorde. “Of is dat een schoenwinkel waar men je naam op je in het Verre Oosten geproduceerde sneaker borduurt?”

“Wat als de retailer tot de vaststelling komt dat jeans maken niet rendabel is?” vraagt voormalig burgemeester van Vilvoorde en Broeklin-criticus Hans Bonte (Vooruit) zich af. “Mag het dan een gewone jeanswinkel worden?” Volgen de vergunning niet: Broeklin verbindt er zich toe dat het maakwinkelconcept wordt nageleefd, en dat ook ondernemers die een winkel in Broeklin overnemen, aan die voorwaarden moet voldoen. Een adviserend monitorcomité met daarin het Agentschap Innoveren & Ondernemen Vlaio, de gemeente Machelen en Unizo moet waken over de blijvende

naleving van het maakwinkelconcept. Wat als niemand gevonden wordt? “Daar heb ik nog niet zo over nagedacht. Ik heb er heel sterk vertrouwen in dat we die wel vinden en het spreekt voor zich dat we de vergunning zullen naleven,” oordeelt Van Lancker.

Docks en Neo

Volgens Benjamin Delori van stadsvereniging Bral schuilt net daar het gevaar. “Ook in Docks in Schaarbeek zouden alleen maar winkels intrekken die nergens anders te vinden waren en de winkelstraten geen concurrentie aandoen. De winkels daar zijn dezelfde als overal. Uiteindelijk werd dat gewoon een extra shopping. Nu komt daar met Broeklin nog een bij. Dat alles maakt Neo nog minder relevant.”

Want ja, er is nog een derde shoppingcentrum van alweer 55.000 vierkante meter op komst aan de Heizel, een initiatief van de Stad Brussel. Komt dat nog onvergunde project in het gedrang? “Broeklin verandert niet meteen iets aan de opzet van Neo,” zegt Frederik Ceulemans (Open VLD), schepen voor Stadsvernieuwing. “We weten misschien niet wat Broeklin precies zal worden, wel hebben we altijd weet gehad van het initiatief. De evaluatie van Neo is in de nieuwe meerderheid dan ook niet veranderd. Wel is het onduidelijk hoe het consortium UWR nu zelf de invulling van die 55.000 vierkante meter retail in Neo ziet.”

Zo kan het dat er in de nabije toekomst in noordelijke rand van Brussel toch drie

Dat convenant is voor Bart Verhaeghe een stok achter de deur. Valt Broeklin in het water, dan dreigt een schadeclaim.

Volgens de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (Ovam) was op vijf van de negen terreinen echter geen sanering nodig. Op twee terreinen werd de sanering uitgevoerd in opdracht van het voormalige bedrijf, op één terrein in opdracht van, en betaald door, Ovam, en op het laatste terrein in opdracht van Broeklin en Ovam samen, maar betaald door Ovam.

“We hebben de kosten voor sanering gedragen,” reageert Uplace. “Soms rechtstreeks en soms onrechtstreeks, via de aankoop van de terreinen.”

grote shoppingcentra te vinden zijn, ook al zeiden verenigingen als Bral en de BBL, maar ook politici zoals Brigitte Grouwels (CD&V) en Rudi Vervoort (PS) altijd al dat drie te veel is.

project Broeklin de deuren openen.

Brussel telt lang niet overal voldoende huisartsen

Een derde van de Brusselaars woont in zones waar het huidige aanbod van huisartsen ontoereikend is. Dat blijkt uit een nieuwe studie van het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn.

door Kevin Van den Panhuyzen

Volgens de federale norm van de FOD Volksgezondheid moet het Brussels gewest minstens 1.125 huisartsen tellen, of 90 per 100.000 inwoners. Volgens de laatste berekeningen van het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van de gewestelijke gezondheidsadministratie Vivalis zijn het er vandaag 1.656. “Je zou kunnen zeggen dat er globaal gezien genoeg zijn, maar dat cijfer zegt weinig over de lokale situatie. Eigenlijk is de situatie niet ideaal, noch voor de huisartsen noch voor de patiënten zelf,” zegt sociologe Sarah Missine.

Zij voerde voor het Obervatorium een uitgebreide studie uit over de spreiding van huisartsen binnen het gewest als opvolging van een studie uit 2018. Toen bracht het Observatorium aan het licht dat er vooral in de wijken in de rand van het gewest een tekort aan huisartsen is. “We waren toen vertrokken vanuit de bestaande geografische grenzen per wijk, hoeveel mensen daar wonen en hoeveel huisartsen er per wijk zijn. Voor de huidige studie hebben we meer gekeken naar geografische toegankelijkheid en zijn we op een meer gedetailleerde manier te werk gegaan,” zegt Missine.

600 meter

In samenwerking met de Brusselse huisartsenkringen bracht het Observatorium het aanbod van huisartsenzorg in kaart op een schaal die kleiner is dan het wijkniveau. Door geavanceerde geografische analyses werd voor elke Brusselaar berekend tot hoeveel consultaties per jaar hij of zij toegang heeft in een straal van 600

Ook de zorgnoden van Brusselaars Studie

meter vogelvlucht rond de woonplaats, een afstand die bepaald werd op basis van ‘de stad op 10 minuten.’ Dat concept houdt in dat basisvoorzieningen zoals zorg georganiseerd worden in de nabijheid van de woonplaats.

Waar onvoldoende consultaties beschikbaar zijn binnen die straal van 600 meter wordt de toegankelijkheid als niet optimaal beschouwd en geldt dus een tekort aan huisartsen. Volgens de huidige situatie is dat vooral het geval in de tweede kroon, in de perifere delen van gemeenten als Watermaal-Bosvoorde, Ukkel, Vorst, Anderlecht, Molenbeek, Ganshoren, Neder-Over-Heembeek en Haren.

De gegevens van huisartsen die een patiëntenstop hanteren, schetsen een gelijkaardig beeld. In 15 procent van de gevallen hebben huisartsen aangegeven dat ze geen nieuwe patiënten meer aanvaarden, in 43 procent van de gevallen doen artsen dat alleen in beperkte mate en onder bepaalde voorwaarden.

De laagste percentages van artsen met een patiëntenstop vinden we terug in het centrum of in de arme sikkel, terwijl die cijfers veel hoger liggen in de tweede kroon.

“Hoe verder je van het centrum woont hoe moeilijker het is om een afspraak te krijgen bij de huisarts,” zegt Missine. Bijna een derde van alle Brusselaars woont in een zone waar er onvoldoende contacten beschikbaar zijn met een huisarts in de buurt. Dat stellen de onderzoekers vast als ze uitgaan van de bestaande situatie. “Het is belangrijk om in het achterhoofd te houden dat heel wat artsen ook na hun

65ste blijven werken en veel huisartsen aangeven dat ze minder willen werken.”

Het Observatorium berekende dat Brusselse huisartsen gemiddeld 44,8 uren per week werken, waarvan ze 70 tot 78 procent besteden aan rechtstreekse interactie met de patiënt. Maar 57 procent van de huisartsen geeft aan minder te willen werken. Daarnaast is 17 procent van de Brusselse huisartsen ouder dan 65. Als het Observatorium die twee factoren mee in kaart brengt, daalt het aantal beschikbare huisartsencontacten met 35 procent ten opzichte van de huidige situatie.

De zones met tekorten beperken zich dan lang niet meer tot de tweede kroon. De situatie wordt dan in een aantal zones in de eerste kroon en de Vijfhoek kritiek: in bijna heel Elsene, het lager gelegen gedeelte van Sint-Gillis, een deel van het oosten van Molenbeek en onder meer de zones in het noordoosten van Sint-Joost-ten-Node.

Brusselse huisartsen werken gemiddeld 44,8 uren per week,

hebben een aanzienlijke impact op het zorgaanbod. In sommige delen van Brussel liggen de noden hoger. Kwetsbare personen hebben doorgaans niet alleen nood aan meer consultaties per jaar, maar ook langere contactmomenten dan de consultatie van gemiddeld twintig minuten.

“Oudere personen van 75 jaar met het statuut van een verhoogde tegemoetkoming hebben bijvoorbeeld gemiddeld negen consultaties per jaar nodig, terwijl jonge, minder kwetsbare kinderen gemiddeld aan 1,6 consultaties per jaar zitten,” legt Missine uit. “Kwetsbare mensen hebben vaak complexere gezondheidsproblemen die ook gelinkt zijn aan bepaalde sociale problemen.

Die factor van langere consultatietijden voor kwetsbare personen bracht het Observatorium mee in kaart. In combinatie met de andere eerder aangehaalde factoren – de wens van huisartsen om minder te werken en hun leeftijd – leidt dat tot een

1.656

huisartsen zijn er in Brussel. Ze zijn actief in 945 verschillende ‘klassieke’ praktijken, waarvan er 566 individuele praktijken zijn

18

procent van de consultaties bij Brusselse huisartsen wordt ingenomen door niet-Brusselaars, voornamelijk uit Vlaams- en Waals-Brabant

scenario waarbij 95 procent van de Brusselaars in een zone woont waar het zorgaanbod ontoereikend is.

“Dat is volgens ons het meest realistische scenario, omdat er met veel parameters rekening wordt gehouden,” zegt Hicham Vanborm, coördinator van de Brusselse Huisartsenkring (BHAK). “We verwachten dat er binnen acht tot tien jaar veel jonge artsen zullen afstuderen, maar daarvoor zullen de tekorten alleen maar toenemen.”

Dure immomarkt

In sommige perifere wijken zijn de tekorten historisch gegroeid, stelt de BHAK. “Jonge artsen gaan vaker in het centrum werken en sluiten zich het liefst aan bij bestaande groepspraktijken. Die vinden we vooral terug in gemeenten als BrusselStad, Molenbeek en Anderlecht, terwijl we meer individuele praktijken zien in Ukkel en de Woluwes. Daar komen steeds meer huisartsen op pensioenleeftijd.”

Vanuit de overheid zijn er wel stimulansen om nieuwe groepspraktijken op te richten, maar voor jonge, beginnende artsen is dat allesbehalve een evidentie. “Je moet dan al een onderneming beheren en dat schrikt af,” zegt onderzoekster Sarah Missine. “Bovendien zijn veel panden –vaak herenhuizen – niet geschikt om om te vormen tot een groepspraktijk.”

Voorts is de immobiliënmarkt in Brussel niet bepaald toegankelijk. Ook dat is volgens de BHAK een obstakel. “Dat speelt een grote rol. Als je een kabinet wil openen in Ukkel of Watermaal-Bosvoorde – maar eigenlijk overal in Brussel – is alles heel duur. Dat is een grote drempel,” vertelt Els Van Hooste, voorzitster van de BHAK. Volgens haar zou het geen slecht idee zijn als gemeenten zelf panden ter beschikking zouden stellen voor beginnende huisartsen in wijken waar dat nodig is.

“Veel jonge huisartsen willen heel graag in Brussel komen werken, maar als het erop aankomt en je een eigen praktijk wil starten, sta je ineens voor een heleboel praktische problemen,” zegt Van Hooste. Ook door een administratieve vereenvoudiging zou het aanbod aan huisartsenzorg kunnen toenemen. “We zijn als arts heel veel bezig met administratieve zaken, zoals attesten en andere documenten. Als we daarin voldoende ondersteund kunnen worden, zodat dat werk ontlast wordt, zouden we veel meer mensen kunnen helpen.”

waarvan ze 70 tot 78 procent besteden aan rechtstreekse interactie met de patiënt.

De oude gangmakers zijn bijna terug

Afgelopen weekend vond in China het WK indooratletiek plaats. Zonder Belgische estafetteploegen en dus ook zonder Brusselse atleten. Een tijdperk lijkt voorgoed afgesloten, of doen de oude gangmakers straks nog één keer van zich spreken?

door Luc Kempen

“Alles is hier altijd volgeboekt.” Precies op het moment dat in de Chinese stad Nanjing de finales van de 400 meter worden gelopen, praat de conciërge van de naar Cynthia Bolingo vernoemde sporthal in de Marollen me bij over het belang van het gebouw. Veel buurtbewoners waren enthousiast tijdens de opening in mei 2023. Staande voor een bijzondere muurtekening van de atlete hield burgemeester Close een hoopvolle toespraak en vertelde Bolingo hoe bepalend de wijk in haar nog jonge leven was geweest.

Niemand die niet straalde op die broeierig warme avond. Enkele maanden later liep Bolingo voor het eerst een 400 meter onder de 50 seconden en eindigde ze vijfde in haar eerste individuele WK-finale in de openlucht. Brussel had er een opvallende ambassadrice bij en allerlei nieuwe mooie prestaties kondigden zich al aan.

Toch is twee jaar later de somberte ingetreden. Bolingo hielp in 2024 de Belgische aflossingsploeg nog mee aan een vierde plaats op het WK indoor, maar verder was het telkens bidden dat haar broze lichaam bestand zou blijven tegen de vele opofferingen. Tevergeefs.

Vele jaren vormden Brusselaars de motor van de aflossingsploegen, maar met het afscheid van de broers Borlée, de switch van Camille Laus naar de 800 meter en het achterhoedegevecht van Bolingo is de balans richting Vlaanderen gaan overhellen. De kopstukken anno 2025 zijn Alexander

Doom en Helena Ponette. Daar kwam laatst nog een gevecht in regel bij tussen de federatie en Jacques Borlée, de intussen afgetreden trainer van de Tornados.

Nu het stof is gaan liggen, lijkt Brussel toch weer een woordje te gaan meepraten. Over enkele dagen vertrekken de teams op trainingskamp naar Zuid-Afrika, met het oog op het WK estafette, eind april,

ger van de vrouwenestafette, sluit weer aan bij de Cheetahs.

“Vele jaren vormden

Brusselaars de motor van de aflossingsploegen”

en het WK outdooratletiek in Tokio, medio september. Wie de laatste maanden het vermoeden kreeg dat Bolingo meer in de mode- dan de sportwereld verkeerde, wordt door ingewijden op de vingers getikt. “Haar voorbereiding verloopt voorspoedig. Ze zal erbij zijn, in Zuid-Afrika en op het WK.” Zelfs Laus, samen met Bolingo en de al gestopte Hanne Claes de grondleg-

Om het verhaal compleet te maken zal ook Kevin Borlée mee in het vliegtuig stappen, waarmee de theorie dat hij binnen afzienbare tijd in de voetsporen van zijn vader treedt steeds meer werkelijkheid wordt. Alsof door diens verrassende vertrek naar Anderlecht de sereniteit plots is teruggekeerd op de piste.

In de sporthal onder het spoorwegviaduct dat de Marollen afsnijdt van het stadscentrum zien ze Bolingo nooit meer. “Ze is hier hooguit één keer geweest.” Hun zorgen situeren zich op een ander niveau. Door een aanslepend conflict tussen de gemeente en de ontwerpers van het gebouw mogen er geen noodzakelijke werken uitgevoerd worden. Een nieuwe bloedhete zomer – de ramen kunnen niet open en de verluchting is niet optimaal –dreigt. “Want,” zucht een speler, “één spijker in de muur en de aansprakelijkheid van de architecten vervalt.”

In Sporting Flagey zoekt BRUZZ een interessant verhaal uit de Brusselse sportwereld.

Big City

zoekt elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Sarah uit Laken.

door Freya Van Nieuwenhuysen

Waar komt de naam ‘Zinneke’ vandaan?

Vraag Het beeldje van het populairste hondje van Brussel Het Zinneke of soms ook Zinneke Pis werd in 1999 geplaatst. Sarah uit Laken wil weten hoe dat hondje aan zijn naam is gekomen.

Antwoord Het hondje is een kunstwerk van de Brusselse beeldhouwer Tom Frantzen. Het bronzen beeld van de plassende hond staat op de hoek van de Oude Graanmarkt en de Kartuizersstraat. Het vormt samen met Manneken Pis en Jeanneke Pis het urinerende trio in de Brusselse straten.

Zinneke komt uit het Brusselse dialect en verwijst oorspronkelijk naar een bastaardhond. Later kreeg het woord een bredere betekenis en werd het gebruikt voor iemand die in Brussel woont, maar er niet geboren is. Op die manier is een

Zinneke iemand anders dan een ketje, wat staat voor een geboren en getogen Brusselaar. De oorsprong van het woord Zinneke ligt in de rivier de Zenne, die voor de overkapping door de stad stroomde. In het Brusselse dialect betekent Zinne gewoon Zenne. Die uitleg verklaart nog niet waarom een Zinneke wordt afgebeeld door een hondje. Voor die verklaring moeten we naar de zestiende eeuw. Toen had Brussel te kampen met een grote rattenplaag die te wijten was aan de Zenne, de rivier die in die tijd nog open en bloot door de stad stroomde. Ratten nestelden zich in huizen, opslagplaatsen en kelders, en droegen ziektes over. Om de rattenpopulatie in te perken, adopteerden de Brusselaars massaal honden. Die honden waren effectief in het

bestrijden van de ratten. De Brusselaars zetten hun trouwe viervoeters echter op straat. Op termijn ontstond een nieuw probleem: zwerfhonden. Die in de steek gelaten honden vermenigvuldigden zich in de straten. Dat veroorzaakte overlast, en de Brusselaars grepen vrij radicaal in. De bastaardhonden werden gevangen en harteloos verdronken in de Zenne. Zo ontstond de term Zinneke: een kleine – vandaar het achtervoegsel -ke – hond die in de Zenne belandde.

De oorsprong van het woord mag dan triest zijn, Zinneke heeft in de loop der tijd een nieuwe betekenis gekregen. Van straathond werd het een geuzennaam voor de Brusselaars zelf. Brussel is altijd een stad geweest van migranten en culturele kruisbestuivingen.

Zinneke symboliseert vandaag de kosmopolitische en multiculturele identiteit van de stad.

Conclusie

Intussen dragen de Brusselaars de naam Zinneke met enige trots, omdat de term symbool staat voor de diversiteit in de stad. Het beeld Het Zinneke en zijn symboliek tonen hoe een stad zichzelf voortdurend herdefinieert, terwijl ze haar verleden nooit vergeet. Het Zinneke, de vrolijke straathond die symbool staat voor de ziel van de stad is misschien wel meer een bezoekje waard dan Manneken Pis.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees de antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Meer BRUZZ

BLAFFENDE HONDEN BIJTEN NIET?

Een loslopende hond in Ter Kamerenbos beet een negenjarig meisje op schooluitstap. BRUZZ zocht uit wat de wetgeving zegt.

Maandag 31 maart in BRUZZ 24.

GOED DOEL GEZOCHT

Wat moet het goede doel worden van de jaarlijkse BRUZZ-actie Brussel Helpt 2025? We horen het graag van jou.

Stuur je suggesties door via BRUZZ.be/brusselhelpt

BRUZZKET-WEEKENDTIPS

Weet je niet wat te doen in het weekend? Bij BRUZZKet krijg je elke week drie leuke tips om de stad in te duiken.

Bekijk de tips via BRUZZKet.be

BIO

Naam: Frances

Leeftijd: 10 jaar

Woont samen met: mama, papa en haar jongere zus

Gemeente: Laken

Talen: Nederlands, Engels en een beetje Frans (“vind ik niet leuk”)

Hobby’s: Debateville, theaterles, naai-atelier, zwemmen, jazzdans

Droomjob: journalist bij de radio, “want ik hou van babbelen”

The hang-out

‘Misschien moet ik wat minder sorry zeggen’

Elke week toont een Ket zijn favoriete plek in Brussel. Deze keer: Frances (10) die BRUZZ meeneemt naar haar naailes in het centrum van Brussel. “Ik heb mijn eigen kostuum voor carnaval gemaakt.”

door Annelies Bontjes foto Saskia Vanderstichele

Waarom is dit je favoriete plek?

Naaien doe ik supergraag. Ik begon er twee jaar geleden mee, eerst met de hand en daarna met de naaimachine. In het begin was het een beetje moeilijk, maar na een week had ik het door. Ik heb al veel gemaakt: kussens, tasjes en laatst zelfs mijn eigen kostuum voor carnaval. Ik ging verkleed als een middeleeuwse vrouw met een leren korset, een wit hemd en een lange rok. Thuis is het ook handig, want als er iets kapotgaat, kan ik het zelf maken. Zoals een gaatje in een broek of een knoop die loskomt. Bij de kleermaker duurt dat soms duizend jaar.

Wat is er nodig om goed te kunnen naaien?

Geduld. En concentratie, anders prik je met de naald in je hand. Ik ben niet altijd even geduldig, want ik word snel afgeleid door van alles en nog wat.

Je mama vertelde dat je zelf uit school naar je naailes gaat. Hoe vind je het om alleen door Brussel te stappen?

Het is leuk om zelfstandig te zijn. Soms vind ik het wel eng alleen in de stad, als er dronkaards zijn. Ik mag ook alleen naar Debateville (waar jongeren leren debatteren, red.), daar ga ik altijd met zeven vriendinnen heen. Dat is tof, want samen zijn we supersterk en dan weet ik zeker dat er niks kan gebeuren.

Doe je graag dingen alleen?

Ja, meestal wel. Ik durf best veel. er zijn wel dingen die ik niet graag alleen doe, zoals naar de Delhaize gaan. Dan ben ik bang dat de kassière iets in het Frans zegt, zoals ‘Waar is jouw mama?’ Mijn Frans is niet zo goed, dus dan weet ik niet wat ik moet antwoorden.

Heb je een droom?

Roald Dahl ontmoeten. Ook al weet ik dat dat niet kan, want hij is dood. Ik lees zijn boeken heel graag, en altijd in het Engels. Ik hou niet van vertalingen. In de krokusvakantie gingen we naar Engeland – want daar komt mijn papa vandaan – en toen heb ik The Witches gelezen. Dat gaat over vrouwen die er lief uitzien, maar eigenlijk vreselijke dingen doen met kinderen. Ik wil graag de film zien, maar misschien is die te eng.

Wat zou je tegen Roald Dahl zeggen?

Ik zou hem vragen om een boek voor me te signeren. Maar waarschijnlijk zou ik zo zenuwachtig zijn dat ik helemaal niks meer durf te zeggen.

Wat heb je nog meer gedaan op vakantie in Engeland?

We zijn naar een safaripark geweest. Dat was echt ongelooflijk. Er klommen allemaal apen op onze auto.

Ben je weleens ergens bang voor?

We wonen in een oud huis en soms maakt de deurklink een raar geluid. Als ik dat hoor terwijl ik in bed lig, denk ik soms dat er iemand binnenkomt. Dan doe ik snel mijn ogen dicht en hoop ik dat het niks is.

Heb je een stopwoordje?

Ik zeg heel vaak sorry, ook als het niet nodig is. In Engeland zeggen mensen dat ook heel veel, en we gaan daar vaak naartoe. Mijn meester heeft zelfs op mijn rapport geschreven: “Misschien wat minder sorry zeggen.”

Wil jij ook je favoriete plek tonen?

Dat zou heel leuk zijn. Stuur een mailtje naar ket@bruzz.be en een journalist neemt contact met je op.

Favoriete dier

Ik hou van alle dieren, zoals slangen, zeehonden en leeuwen. Ik vraag mijn ouders élke dag of we een hond mogen, maar ze zeggen dat dat niet snel gaat gebeuren. Mijn mama houdt niet van grote honden, maar ik vind ze allemaal leuk. Als een hond op je af komt rennen, moet je niet weglopen, maar blijven staan. Dan gebeurt er niks.

Lievelingsnummer

‘Blank Space’ van Taylor Swift. Ik hoop dat ik haar ooit mag ontmoeten. Dan zou ik vragen om een foto en een handtekening.

Lekkerste eten

Ik lust bijna alles, behalve champignons, courgettes, spruitjes en warme tomaat. Mijn favoriet is fish and chips.

Eerherstel voor vergeten Brusselse verzetsvrouwen

Het mysterie van de vrouw zonder hoofd

“Onthoofd” staat er te lezen op het graf van Marina Chafroff, een Brusselse verzetsstrijdster die in de Tweede Wereldoorlog haar leven gaf voor anderen. Met Het mysterie van de vrouw zonder hoofd goot de Brusselse schrijfster Myriam Leroy haar vergeten verhaal in een boek. “Ook haar man hield haar herinnering niet levend.”

door Maren Moreau foto’s Saskia Vanderstichele

In december 1941 verliet Marina Chafroff haar woning aan de Elsensesteenweg om zich over te geven aan de Duitsers. Eerder die maand was een Duitse functionaris aan de Naamsepoort neergestoken. De bezetter dreigde om zestig gegijzelden te executeren als de schuldige zich niet meldde. Chafroff, die toen 33 jaar oud was en moeder van twee jonge kinderen, besloot de schuld op zich te nemen. Ze nam een mes mee en ter hoogte van de Adolphe Maxlaan stak ze een andere Duitse officier neer. Bij haar arrestatie bekende ze beide aanslagen om anderen te vrijwaren. Daarop werd ze naar Keulen gedeporteerd, waar ze niet veel later, op 31 januari 1942, als eerste Belgi-

sche vrouw werd geëxecuteerd. Ze werd onthoofd, met een bijl.

Meer dan tachtig jaar later goot de Brusselse journaliste, schrijfster en filmmaker Myriam Leroy haar verhaal in een boek. Het mysterie van de vrouw zonder hoofd verscheen in 2023 in het Frans, sinds deze week ligt de Nederlandse vertaling in de winkel.

“Ik had nooit gedacht dat een wandeling in covidtijden uiteindelijk zou leiden tot een roman,” vertelt Leroy, terwijl ze van haar thee slurpt in een Elsense bar, op een boogscheut van Marina Chafroffs vroegere woning. “Ik had op dat moment last van een enorm writer’s block. Ik had wel veel ideeën, maar geen enkel onderwerp drong

Schrijfster Myriam Leroy voor het schuiladres van Marina Chafroff in Elsene: “Ik wilde haar tonen als een sterke vrouw, die een feministisch antwoord bood op mannelijk geweld.”

zich echt op. Tot ik op het graf van Marina stootte. Haar naam, haar leeftijd en haar dood fascineerden me meteen. En haar verhaal zou me niet meer loslaten.”

Terwijl Myriam Leroy research deed, bleef de verzetsvrouw haar achtervolgen. “Het begon met kleine wenken. Zo bleken we bijvoorbeeld in dezelfde buurt te wonen,” vertelt ze. “Daarna leek het alsof ik haar overal tegenkwam. Toen ik op een avond na een lezing aan de praat raakte met een leerkracht, vertelde ze me over haar overleden buurman, die wapens verzamelde vanuit de overtuiging dat de Duitsers zouden terugkeren. Het bleek om de weduwnaar van Marina Chafroff te gaan. Door die kleine zaken bleef ik schrijven. Want ik voelde me verantwoordelijk voor de waarheid, voor haar én voor haar nabestaanden.”

Toch vervlecht Leroy in het boek feit en fictie met elkaar, al blijft ze zo transparant mogelijk over haar bronnen en invalshoek. “Wat ik beschrijf in het verhaal, is echt gebeurd. Ik had wel een vleugje fictie nodig om het verhaal levendig te maken. Op basis van de teruggevonden feiten en de gesprekken die ik had, schets ik een beeld van de vrouw, maar ik neem wel de vrijheid om haar gevoelens zelf in te vullen. Wat er echt in iemand omgaat, kan geen enkele biograaf met zekerheid zeggen. Fictie maakt het mogelijk om onzichtbare verhalen opnieuw zichtbaar te maken.

Zeker de verhalen van al die bijzondere vrouwen die in de vergetelheid zijn geraakt.”

Heftige verzetsdaden

Hoe komt het dat zoveel verhalen van Brusselse verzetsvrouwen ondergesneeuwd zijn geraakt? Dany Neudt van Helden van het Verzet, een vzw die de moed van verzetsmensen in de Tweede Wereldoorlog eert, heeft een antwoord. “Er waren in België 150.000 erkende verzetslieden, van hen was er vijftien procent vrouw. Al is dat een mythisch getal. Om erkend te worden moest je een omslachtige en bureaucratische procedure volgen. Dat betekent dat sommige mensen dus niet geheel terecht zijn erkend, terwijl andere mensen, en dan vooral vrouwen, niet de moeite namen om zich aan te melden. Op veel voordelen, zoals een militair pensioen, hadden zij immers geen recht.”

Doordat vrouwen in de maatschappij van de jaren 1940 een tweederangsrol speelden, verschilden hun taken in het

verzet. Ze werkten bijvoorbeeld als koerier en verstopten kranten of wapens in hun kinderwagens. Op die manier wekten ze minder argwaan op, en de kans op een zware straf was ook kleiner. Toch zijn er uitzonderingen. In minder klassieke grassrootsverzetsgroeperingen konden vrouwen een evenwaardigere rol spelen. Zo richtte de Brusselse Andrée De Jongh mee het verzetsnetwerk Comète op en stippelde ze met haar vriend Arnold Deppé een vluchtroute uit voor militairen. Andrée Dumon maakte eveneens deel uit van dat netwerk, dat hielp om geallieerde piloten die boven vijandelijke gebieden waren neergeschoten, terug te laten keren naar Engeland. Dumon werd gedeporteerd naar de concentratiekampen Ravensbrück en

het een te pijnlijk hoofdstuk was. De voornaamste reden is simpelweg dat ze een vrouw was. Haar lichaam werd na de oorlog, in 1947, samen met de lichamen van negen andere verzetsmannen gerepatrieerd naar België. Veelzeggend is dat in de bijbehorende documenten wel de complete naam, het beroep en de beschrijving van de mannen staan, terwijl bij Marina enkel ‘M. Chafroff’ staat, zonder voornaam dus, en met ‘vrouw van Georges Maroutaeff’ als enige beschrijving. Dat gevoel van onrechtvaardigheid was de motor van mijn boek.”

Gestapo-officier

De laatste jaren is er gelukkig steeds meer interesse voor de verhalen van verzetsvrouwen. Zo werd eind 2024 de Edmond

“Ik was 4 toen mijn moeder stierf. Daarna nam een lieve, Vlaamse familie mij onder haar vleugels tijdens de Tweede

Wereldoorlog”

Vadim Maroutaeff

Zoon van Marina Chafroff

Mauthausen, waar ze in april 1945 bevrijd werd. Begin dit jaar overleed ze. “In de communistische beweging genoten vrouwen een andere status,” vertelt Dany Neudt. “Traditioneel waren het gelijkheidsbeginsel en het emancipatorische ideaal er een stuk groter.”

Marina Chafroff, die oorspronkelijk afkomstig was van Liepāja, een stad in het zuidwesten van Letland, maar in 1928 naar België was verhuisd, had communisten in haar entourage, maar het is niet zeker of ze zelf overtuigd was van die ideologie. Ze leek volgens Leroy bovendien alleen te opereren en pleitte haar man vrij bij haar verhoor.

Haar verhaal blijft wel bijzonder: niet veel vrouwen pleegden zo’n heftige verzetsdaad en kregen daarvoor zo’n zware straf.

“Dat maakt het nog opmerkelijker dat er tot voor kort amper iets over haar te vinden was,” zegt Leroy. “Ook haar man hield haar herinnering niet levend, misschien omdat

Picardstraat in Elsene en Ukkel herdoopt tot de Andrée Geulenstraat. Zij redde als Belgische leerkracht een groot aantal Joodse kinderen tijdens de Holocaust. Vorig jaar beslisten de Brusselse vervoersmaatschappij MIVB en minister Elke Van den Brandt (Groen) om een bushalte naar verzetsheldin Fernande Volral te vernoemen. Zij was actief bij de verzetsgroep Onafhankelijkheidsfront, verzorgde inlichtingen en wapentransporten, en verwondde een Gestapo-officier die haar in 1943 arresteerde. Op haar 23e werd ze onthoofd in de nazigevangenis Wolfenbüttel.

Ook Marina Chafroff kreeg tijdens een literaire wandeling een eerbetoon in Elsene. Op initiatief van de Nederlandstalige Bibliotheek Sans Souci installeerde kunstenaar Elke Lemmens een versierde voetschraper aan het schuiladres van Marina Chafroff in de Cansstraat. “Ik vond

het in deze tijden van dominante wereldleiders belangrijk om juist de verhalen van bijzondere burgers in de kijker te zetten,” vertelt Lemmens. “Ik vind het frappant dat Marina Chafroff met rechte rug haar lot aanvaardde om zo onschuldige mensen te redden. Het ging niet over haar, maar over een hele onderdrukte maatschappij.”

“Ik vind de voetschraper heel mooi,” zegt Vadim Maroutaeff, de zoon van Marina Chafroff. “Hij lijkt net een klein kappelletje.” Het doet hem ook veel plezier dat het boek van Myriam Leroy nu ook in het Nederlands verschijnt. “Dat is nog belangrijker

dan een Engelse vertaling, want het blijft een Belgisch verhaal.” Maroutaeff is blij dat zijn moeder eindelijk erkenning krijgt, al blijft de confrontatie met het verleden pijnlijk. “Ik was amper 4 toen zij stierf,” vertelt hij. “Daarna nam een lieve, Vlaamse familie mij onder haar vleugels. Toen mijn grootmoeder mij daar in 1946 weghaalde, voelde dat opnieuw aan als een breuk.” Vadim hoopt dat zijn moeder niet gereduceerd wordt tot een heldin. “Dat was ze zeker, maar ze had ook andere kwaliteiten,” zegt hij. “Een heldin zijn is geen dankbare rol. De prijs die ze daarvoor heeft

betaald was groot, de erkenning klein. Onze familie heeft nooit een compensatie gekregen, en als een Belgische rechter haar niet aan Duitsland had overgeleverd, zou ze misschien nog geleefd hebben. Het voelt dus heel dubbel voor mij.”

Ongeremde haat

Leroy probeert in haar boek weg te blijven van die reductie en zoekt de grijstinten op. “Ik geloof niet in puur heldendom,” zegt ze. “Het zijn vaak heel persoonlijke zaken die mensen bewegen om spectaculaire daden te verrichten. Sommigen zullen Marina Chafroff heel moedig vinden, anderen vinden haar wellicht waanzinnig. Sommigen omschreven Marina na de oorlog als een gewone gezinsvrouw, anderen als een politiek beest. De waarheid zal ergens in het midden liggen. Ik wilde haar vooral als een sterke vrouw tonen die een feministisch antwoord bood op mannelijk geweld.”

De verhalen van Marina Chafroff en andere verzetsvrouwen zijn niet zomaar een boeiend stukje geschiedenis. In haar boek legt Myriam Leroy ook een link tussen Chafroffs verhaal en de feministische strijd die zij en andere vrouwen vandaag nog dagelijks voeren. “Huisvrouwen, politieke vrouwen, vrouwelijke kunstenaars … Ze worden in de geschiedenis allemaal gereduceerd tot er niets van hen overblijft. Politieke woede wordt afgedaan als hysterie, verwezenlijkingen van vrouwen worden als klein en onbeduidend beschouwd.”

“Ook in mijn vak voel ik dat vandaag. En tijdens mijn klasbezoeken als auteur. Jonge vrouwen worden gelukkig steeds mondiger, maar veel jonge mannen worden vandaag online in de greep gehouden van een toxisch mannelijk

LE MYSTÈRE DE LA FEMME SANS TÊTE

FR Sur la tombe de Marina Chafroff, résistante bruxelloise qui a sacrifié sa vie pour sauver celle des autres pendant la Seconde Guerre mondiale, figure l’inscription « décapitée ». Dans Le Mystère de la femme sans tête, la journaliste, écrivaine et réalisatrice bruxelloise Myriam Leroy redonne vie à son histoire tout en établissant un parallèle avec la lutte actuelle des femmes. « Je voulais montrer que Marina Chafroff était une femme forte, qui a répondu à la violence masculine par un acte féministe », explique-t-elle.

discours. Marina Chafroff maakte het ook mee, waarschijnlijk al tijdens haar leven en al zeker na haar dood.”

Myriam Leroy ziet ook een andere angstwekkende gelijkenis tussen de jaren 1930 en 1940, en de dag van vandaag. “Ik zie dezelfde politieke persoonlijkheden en dezelfde radicale woordenschat terugkomen. Wat nu fake news heet, was ook een probleem in de jaren 1930. En wanneer je de commentaarsecties van nu naast de propagandakranten van toen legt, zie je dezelfde ongeremde haat tegenover bepaalde bevolkingsgroepen. Daar word ik triest van. Ik hoop met mijn boek een steentje bij te dragen aan een tegenstem.”

De strijd van Marina Chafroff en vele anderen kunnen vandaag tot voorbeeld strekken. “Verhalen van verzet zijn tijdloos,” zegt Dany Neudt. “In tijden van onrecht en onderdrukking zullen er altijd mensen zijn die in opstand komen. Zij proberen licht te scheppen in donkere tijden. Een oorlog haalt zowel het allerslechtste als het allerbeste in de mens naar boven. Het is belangrijk om die verhalen een podium te bieden, zeker in tijden van geopolitieke en militaire spanningen. We mogen niet naïef zijn: de strijd voor vrijheid is een permanente strijd. Maar net nu is het inspirerend om terug te grijpen naar verhalen over burgerzin, over mensen die bewust kiezen voor het nobele en daarvoor zelfs hun leven geven.”

Het mysterie van de vrouw zonder hoofd verscheen zopas bij uitgeverij Tzara (288 p., €24,99), standaarduitgeverij.be

TITEL SAMENVATTING

THE MYSTERY OF THE HEADLESS WOMAN

EN Bodytekst samenvatting

EN “Decapitated”: that is written on the grave of Marina Chafroff, a Brussels resistance fighter who gave her life for others during the Second World War. Het mysterie van de vrouw zonder hoofd (“The mystery of the headless woman”) is an attempt by the Brussels-based journalist, writer, and filmmaker Myriam Leroy to tell Chafroff’s story in a book, linking it to the struggles women are still fighting today. “I wanted to show Marina Chafroff as a strong woman who offered a feminist response to male violence.”

Marina Chafroff en haar zoon Vadim Maroutaeff, één jaar voor haar arrestatie. “De prijs die mijn moeder heeft betaald voor haar heldhaftigheid was groot, de erkenning klein.”

De mythe van de seksuele armoede

Als sekswerker krijg ik geregeld opmerkingen over de zogenaamde ‘epidemie van seksuele armoede’ die mannen tegenwoordig zou treffen. Volgens mij is dat een mythe. Laat me uitleggen waarom.

Fysiek genot op zich is nog nooit zo toegankelijk geweest als nu. Masturbatie is gratis en mogelijk voor iedereen die daar fysiek toe in staat is. Het internet staat vol met gratis (zij het onethisch) pornografisch materiaal. De markt voor sekstoys biedt een schier oneindige keuze aan verschillende vormen van stimulatie. En voor wie de daad met een mens wil beleven, is er altijd en overal prostitutie geweest. In België is die gedecriminaliseerd en zeer toegankelijk. Voor iedereen met een spontane behoefte zijn er, vooral in Brussel, raambordelen die 24/7 open zijn. Niemand verwacht daar van je dat je charmant, gecultiveerd of zelfs maar interessant bent. Behalve betalen hoef je hooguit te douchen, je tanden te poetsen en een beetje beleefd te blijven.

“De seksindustrie is waarschijnlijk de plek waar ik de meest oprecht vriendelijke vrouwen heb ontmoet”

Het is niet alleen dat fysieke genot waar ze naar op zoek zijn. Dat zou te simpel zijn. Behalve veroveren (zie mijn vorige column) willen mannen vooral begeerd worden. Ze willen gezien, bewonderd, gewaardeerd, gehoord en vertroeteld worden. Kortom: erkend als mens. Die mannen lijden denk ik niet aan ‘seksuele armoede’, maar wel aan ‘emotionele armoede’. En die behoefte aan verbinding beperkt zich niet tot mannen. Vrouwen lijden er net zozeer onder. Ze uiten het alleen anders.

La Morrigasme

is een erotisch performer, paaldansdocent en in hun vrije tijd ook domina. Hen treedt op in burlesque- en dragcabarets, op culturele festivals, undergroundraves en privéfeesten, in nachtclubs en stripclubs, en dat zowel in België, Brussel als het buitenland. Hun is altijd geëngageerd, fel feministisch en fier queer, met als slogan ‘Le cul au service de l’ARTivisme’. Instagram: la.morrigasme

Komt het misschien door onze steeds meer ontmenselijkte moderne samenleving? Sociale media, die ons zouden moeten verenigen, isoleren ons en zetten ons tegen elkaar op. Datingapps dompelen ons onder in een schijnbaar eindeloze oceaan van mogelijkheden zonder ons per se een echte connectie te bieden. Natuurlijk schets ik het hier wat karikaturaal, maar ik heb slechts één pagina om mijn punt te maken, dus de nuances laat ik achterwege.

Menselijke interactie

We hebben menselijk contact nodig om te floreren. Iedereen die tegen me begint over ‘seksuele armoede’ adviseer ik om eens na te denken over het concept ‘emotionele armoede’ en vooral om echte menselijke interactie op te zoeken – en dan niet alleen via seks.

Professionals kunnen ook helpen bij het verlichten van deze pijn. Bijvoorbeeld: het feit dat je betaalt voor zijn diensten betekent niet dat je lokale kapper, bij wie je al twintig jaar komt, niet oprecht van een gesprek met jou geniet. En het is niet omdat er een financiële relatie tussen jullie bestaat dat hij niet op een bepaalde manier deel uitmaakt van je sociale kring.

Ik ben ook danslerares, en het feit dat mijn leerlingen mij betalen voor de lessen staat een echte band met hen absoluut niet in de weg.

Hetzelfde geldt voor sekswerkers, inclusief stripteaseuses. In weerwil van het cliché van de sekswerker die alleen in geld geïnteresseerd is, is de seksindustrie waarschijnlijk de plek waar ik de meest oprecht vriendelijke vrouwen heb ontmoet. Het is tenslotte een beroep dat een grote dosis empathie vereist.

Reeks nalezen? Wie alle columns van BRUZZ wil herlezen, kan de teksten terugvinden op bruzz.be/column

Uw gids door de culturele agenda 28/3 > 3/4

‘Ik heb ongelofelijk veel geluk gehad’

Het documentairefestival Millenium pakt uit met een eregast van formaat. Met Ken Loach lokt het een tweevoudige Gouden Palm-winnaar en grootmeester van de sociaalrealistische cinema naar Brussel. Het verhaal van de strijder die altijd andermans verhaal bracht.

door Niels Ruëll

Ken Loach is 88 jaar oud en een filmstroming op zichzelf. Twee keer won hij de Gouden Palm: met The wind that shakes the barley, een historisch drama over de Ierse onafhankelijkheidsstrijd, en met I, Daniel Blake, een striemende aanklacht tegen het neoliberale pesten van mensen die bijstand nodig hebben. Zestig jaar lang hekelden zijn sociaalrealistische drama’s de uitwassen van het kapitalisme, empathiseerden met de werkmens en loofden solidariteit.

Millenium, het geëngageerde documentairefestival, is dan ook apetrots Ken Loach te mogen verwelkomen als eregast. Cinematek zet zijn komst luister bij door bijna al zijn films te vertonen, waaronder kleinoden als Kes, over de zoon van een mijnwerker, en Raining stones, over een vader die zijn dochter geen communiekleed kan betalen. Loach, een kampioen in bescheidenheid, verklapt voor één keer hoe het voor hem allemaal begon.

Je bent geboren in 1936, het jaar van de Spaanse burgeroorlog, die je beschreef in de film Land and freedom. Is er een verband?

KEN LOACH: Niet echt. Een andere gebeurtenis uit dat jaar had meer impact op mijn regio. In het noordoosten van Engeland waren armoede en honger grote problemen in de jaren 1930. Mannen uit het dorp Jarrow maakten een protesttocht naar Londen om werk te eisen om hun gezinnen te kunnen onderhouden. Die hongermars werd beroemd en kreeg navolging.

Bewaar je herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog?

LOACH: Zeker. Ik kom uit de Midlands. Mijn vader moest niet naar het front, omdat hij het onderhoud deed in een fabriek die ook voor munitie werd gebruikt. Die fabriek lag

dertig mijl verderop, waardoor hij niet bij ons inwoonde. ’s Nachts schuilden mijn moeder en ik tijdens luchtaanvallen onder de shelter van de buren. Het geluid van de bommenwerpers ben ik nooit meer vergeten. Aan het einde van de oorlog was ik 9, maar geen klein kind meer.

Waarom ben je rechten gaan studeren?

LOACH: Mijn vader komt uit een mijnwerkersgezin met tien kinderen. Hij won een beurs voor een school die je voorbereidt op de universiteit. Maar zelfs het geld voor een uniform konden ze thuis niet bij elkaar krijgen. Mijn vader heeft niet kunnen studeren en wilde wanhopig dat het mij beter verging. Hij leende graag boeken uit

“In de jaren 1960 besefte de BBC nog niet wat voor impact televisie had. Perfect voor deugnieten als ik, loerend op kansen om kattenkwaad uit te halen”

de bibliotheek met de eloquente pleidooien van begenadigde advocaten. Ik vond die ook fascinerend. Onschuldigen de strop besparen leek me een prachtig beroep.

Maar theater trok nog harder aan je mouw?

LOACH: Daar raakte ik als tiener aan verslingerd. Met twee andere jongens fietste ik dertig mijl om stukken bij te wonen in het Shakespeare Memorial Theatre in Stratford. Ook schooltoneel passioneerde me. Maar no way dat ik theater zou hebben mogen studeren. Ik moest naar de universiteit. Alleen heb ik mijn dagen daar gevuld met toneel. Tot groot verdriet van mijn vader. Ik haalde mijn diploma, maar een hoge graad zat er niet in. Toen was ik al een paar jaar actief in het theater, zonder veel succes.

Wanneer vergaf je vader je dat?

LOACH: Toen ik voor de BBC aan de slag kon. Dat was respectabel. Je kon er zelfs een pensioen aan overhouden. Mijn vader zei in het beste geval: “Niet slecht.” Een groter compliment kon je niet krijgen. In die tijd deden mannen nog niet aan complimenten.

Wanneer wist je dat je goed was in film?

LOACH: Dat heb ik nooit gedacht. Ik kom uit een klein industriestadje. Ik heb ongelofelijk veel geluk gehad. Om te beginnen kon ik naar een goede universiteit. Dat was voor

Ken Loach op de set van The wind that shakes the barley, de film over de Ierse onafhankelijkheidsstrijd waarmee hij in 2006 zijn eerste Gouden Palm won in Cannes.

weinig mensen weggelegd. Dat diploma heeft waarschijnlijk geholpen om bij de BBC binnen te raken. Daar had ik opnieuw geluk. Het dramadepartement kreeg een nieuwe baas met ervaring bij de commerciële televisie. In 1964 introduceerde hij hedendaags drama op de BBC en zocht nieuwe stemmen. Die ‘Wednesday Plays’ mochten controversieel en kritisch zijn. En ik mocht een van de zes regisseurs zijn, louter omdat ik wist hoe je de camera’s in een studio buiten beeld hield.

Maar je greep wel je kans. Dat heeft dan weer niets met geluk te maken.

LOACH: Op een dag was er een gat in het schema. En het was mijn beurt om te regisseren. Er was geen tijd om van nul een verhaal te verzinnen. Ik had een boek op de kop getikt met kleine vignettes over het leven van de arbeidersklasse: Up the junction. Met schrijver Nell Dunn werkten we in recordtijd een script uit. Ik kende een cameraman van een politieserie, die een kei was met de handheld camera. In vier dagen tijd namen we op verschillende locaties de helft van de film op. Alleen was dat een overtreding van de regels. Je moest in de studio draaien. Door opzettelijk te falen tijdens de studio-opnames dwongen we de bazen om akkoord te gaan met onze versie. Up the junction sloeg enorm aan. Rechtse lui haatten de film en vielen ons aan, omdat we de wanhoop toonden van een meisje dat in een achterstraat een zwangerschap afbrak, en de humor van jongeren die de politie te slim af waren. Iedereen wilde Up the junction zien.

Met als gevolg dat je vrij spel kreeg. LOACH: Kort na Up the junction draaide ik een film over een gezin dat dakloos werd:

Cathy come home. Die had een nog grotere impact (hij leidde tot een parlementair debat over woningnood, red.). De BBC was nog groen achter de oren en besefte nog niet echt wat voor macht televisie had. Er waren toen nog geen bemoeizieke bazen, enkel deugnieten zoals ik, loerend op kansen om kattenkwaad uit te halen. We kwamen weg met dingen waar niemand vandaag nog mee zou wegkomen. Tussen de 12 en de 20 miljoen mensen zagen die films. Dat is onvoorstelbaar veel geluk. Dat we de kranten haalden en aangevallen werden door de rechtervleugel, hielp enorm. Ik zou willen dat ze ons vandaag nog steeds aanvielen. (Grijnst)

De rest is geschiedenis: je verliet de BBC, perfectioneerde een realistische filmstijl en won twee keer de Gouden Palm.

LOACH: Het was destijds toch even zoeken, hoor. Mijn eerste bioscoopfilm, Poor cow (uit 1967, red.), was een niet bijster geslaagde mishmash van ideeën. Vooral mijn inbreng was een warboel. Cameraman Chris Menges werd een vriend en leerde me dat wat er voor de camera gebeurt belangrijker is dan wat er achter de camera gebeurt. Je hoeft niet alles in één opname te filmen. Hij had uiteraard volkomen gelijk. Filmen is observeren. Zorg dat de kijker de indruk heeft dat hij er zelf bij staat. Gebruik natuurlijk licht. Plaats de camera, op ooghoogte, in de positie van iemand die zich in de ruimte zou kunnen bevinden. Hou het zo eenvoudig mogelijk.

Het Millenium Festival loopt van 28/3 tot en met 6/4, op 2/4 leidt Ken Loach er een workshop, festivalmillenium.org; Cinematek toont van 1/4 tot en met 31/5 bijna alle films van Ken Loach, cinematek.be

Wonen en ouder worden in Brussel

LE MILLENIUM HONORE LA LÉGENDE KEN LOACH

FR À 88 ans, Ken Loach est une légende vivante du cinéma, un mouvement à lui seul. Il a remporté la Palme d’Or deux fois : avec Le Vent se lève, sur la lutte pour l’indépendance irlandaise, et Moi, Daniel Blake, une critique du néolibéralisme et de ses effets sur les plus vulnérables. Depuis plus de soixante ans, il dénonce les excès du capitalisme, exprime de l’empathie pour les travailleurs et célèbre la solidarité. Le festival Millenium lui rend hommage, tandis que la Cinematek diffuse ses œuvres. En évoquant ses débuts, Ken Loach se souvient : « Dans les années soixante, la BBC ne mesurait pas encore l’impact de la télévision, ce qui était parfait pour des audacieux comme moi, prêts à défier les conventions. »

MILLENIUM WELCOMES LEGEND KEN LOACH

EN Ken Loach is 88 years old and an entire film genre all by himself. He has won the Golden Palm twice: once with The Wind That Shakes the Barley, about the Irish independence struggle, and once with I, Daniel Blake, a powerful indictment of the neoliberal world that bullies those in need of help. His social realist dramas have denounced the excesses of capitalism, empathised with working people, and praised solidarity and the fight against oppression for sixty years. Documentary festival Millenium welcomes Ken Loach as guest of honour and Cinematek is screening almost all his films. “In the 1960s, the BBC did not yet realise what kind of impact television could have. That was perfect for rascals like me, lurking for opportunities to do mischief.”

Eengeschiktewoon-zorgvoorzieningdiebijupast? Noodaanondersteuningthuisofindeinstelling?

Bezorgdoverdeleefomstandighedenvaneenoudere? 02 511 91 20

Info@home-info.be

Neem contact met ons op www.home-info.be

Met de ondersteuning van

meet the authors, créations, wandelingen, performances, musique, debat & more

Pop & JazzArt & Lit

Dag mama

Eddie van het r&b-duo Charles & Eddie (remember ‘Would I lie to you?’ uit 1992) is dan toch een blijver. Na jaren radiostilte was het relaxte, gimmickvrije comebackalbum Pleasure, joy & happiness in 2020 een verademing. Opvolger Sundown bevestigde. Voor Lay low wisselde de Amerikaanse zanger van producer. Zijn tedere, dromerige songs over verlies en verlossing hielpen bij de rouw om zijn overleden moeder, die we hier eren voor het onsterfelijke falset van zoonlief.

EDDIE CHACON 28/3, Botanique, botanique.be

Stad der letteren

Het Passa Porta Festival verwacht dit weekend duizenden bezoekers op zijn tiende verjaardagsfeestje. Op 22 plekken in de stad biedt de tweejaarlijkse hoogmis voor literatuurliefhebbers een keur aan gesprekken, lezingen, wandelingen, debatten, performances, workshops en veel meer aan in het gezelschap van onder meer Jeanette Winterson, Tash Aw, Ghayath Almadhoun, Yael van der Wouden, Jón Kalman Stefánsson, Kaliane Bradley en Sandro Veronesi

PASSA PORTA FESTIVAL 28 > 30/3, verschillende locaties, passaporta.be

30.03 | bozar De bijensteek was zonder twijfel een van dé boeken van de afgelopen twee jaar. Deze lijvige Ierse familieroman haalde de shortlist van de Booker Prize, talloze eindejaarslijstjes en is ook in vertaling een publiekslieveling. Paul Murray in gesprek met Colin Walsh, dat wordt een heerlijk Iers onderonsje.

Klassieke roots

Goddelijke expositie

30.03 | théâtre des richesclaires Lauréate du Prix littéraire de l’Union Européenne pour Les Lanceurs de feu, l’autrice irlandaise Jan Carson viendra présenter ses histoires courtes hantées, entre réalisme magique et ironie féroce.

29.03 | kvs The internationally renowned Italian master Sandro Veronesi presents his latest novel and will no doubt prove once again that he is a master storyteller at the peak of his narrative powers, on stage as well as on the page.

30.03 | bozar On the Calculation of Volume is a cycle of philosophical adventure novels by Danish author Solvej Balle about a woman who has fallen out of time and wakes up every day on 18 November. If this talk is half as captivating as the books, you don’t want to miss out.

info passaporta.be

Het Klarafestival benadrukt nog eens dat de eerste liefde van een van de grootste jazziconen van zijn generatie klassiek was. In Bozar verbroederen trompettist Wynton Marsalis en zijn Jazz at Lincoln Center Orchestra met het Belgian National Orchestra. Verwacht een vioolconcerto en het symfonische The jungle, dat de hectiek van New York oproept. The democracy! suite biedt een dag later troost in een tijdperk waarin die democratie onder druk staat.

WYNTON MARSALIS 28 & 29/3, Bozar, bozar.be

Intiem activisme

Onlangs bracht Trixie Whitley een liveversie uit van ‘Which side’, in 1931 geschreven door mijnwerkersvrouw en activiste Florence Reece, en nu nog actueler dan toen ze het voor het eerst zong, na Trumps eerste verkiezing. De studioversie staat op de ep The dragon of everything, waarvan de tournee zijn apotheose bereikt. In duo met Bert Cools, en voorafgegaan door het elektroakoestische avontuur van Laryssa Kim. (TP)

TRIXIE WHITLEY + LARYSSA KIM 2/4, Ancienne Belgique, abconcerts.be

25 maart geldt sinds 2020 als een hoogdag voor liefhebbers van de Italiaanse dichter Dante Alighieri (1265-1321). Het is de dag waarop de schepper van de Divina commedia in 1300 zijn fictieve reis door het hiernamaals aanvatte. Naar aanleiding van die Dantedì organiseert de KBR op 29 maart een eendagstentoonstelling met uitzonderlijke handschriften, incunabelen, historische drukken én twee edities met illustraties van Auguste Rodin en Salvador Dalí.

DANTE BIJ KBR 29/3, KBR, kbr.be

Baas in eigen boek

25 jaar geleden besloten enkele stripstudenten van l’ERG hun eigen vitrine te scheppen, en L’employé du moi was geboren. De onafhankelijke uitgeverij met de geniale naam knutselde intussen 130 nogal noodzakelijke boeken van binnen- en buitenlands talent in elkaar en is niet meer weg te denken uit de Brusselse stripscene. In het Stripmuseum houdt ze ook de nieuwe Ping-Pong-collectie boven de doopvont. (KS) PING-PONG CLUB. 25 JAAR L’EMPLOYÉ DU MOI 28/3 > 14/9, Stripmuseum, stripmuseum.be

Passa Porta Festival

Eddie Chacon

Klein onderhoud

Gabriel Massan maakt ongelijkheid tastbaar met een videogame

‘Creëren boeide me meer dan vernietigen’

Het interactieve tentoonstellingsproject Bozar Arcade wil de kloof overbruggen tussen traditionele kunstvormen en hedendaagse digitale verhalen met digitale mediakunst die niet alleen vermakelijk is, maar ook percepties uitdaagt. De derde editie wordt opgehangen aan Third world: the bottom dimension, een game van de Braziliaans-Berlijnse kunstenaar Gabriel Massan, die in een fantasiewereld de impact van echte sociale ongelijkheid voelbaar maakt.

In de buitenwijken van Rio de Janeiro, waar Massan opgroeide, legden tentoonstellingen het af op games en raakte Massan verslingerd aan het levenssimulatiespel The Sims. “Terwijl mijn leeftijdsgenoten vooral in shootergames als Counter-strike wegvluchtten, was ik meer geïnteresseerd in creëren dan in vernietigen.” The Sims vormde ook de basis van hun eerste artistieke initiatief. Massan nam hun scherm op tijdens het spelen, bewerkte de beelden en maakte er een digitale YouTube-soapserie van. Die lanceerde een carrière die hun onder meer leidde tot het creëren van een immersieve set voor Madonna’s Celebration Tour. Met Third world: the bottom dimension kwam hun doorbraak in de kunstwereld. “Digitale kunst wordt steeds meer au sérieux genomen,” vertelt Massan. “Ik vind het vooral cruciaal dat games aanzetten tot samenwerking, en zo ingaan tegen het beeld van de eenzame kunstenaar.”

Ook Third world: the bottom dimension getuigt daarvan. “Het overkoepelende thema is de impact die ongelijkheid heeft op mensen. Als bewoner van een zogenaamd derdewereldland maak je je die verlammende inferioriteit tegenover westerse landen helemaal eigen. Ik leg mijn eigen ervaringen als Braziliaanse migrant in Duitsland in het spel, maar wilde ook voorbij mijn persoon gaan. Zo heb ik op een bijna dadaïstische manier anderen erbij betrokken.”

In het eerste level van Third world: the bottom dimension kruip je als speler in de huid van Funfun, een fragiel, robotachtig wezen, dat probeert te overleven in een vreemde wereld. Terwijl de andere personages in dat eerste level nog mildheid tonen, is in het tweede level, dat gebaseerd is op de ervaringen van een artiest uit São Paulo, de omgeving agressiever en gevaarlijker. Je personage Buburu is wel weerbaarder.

“Ik wil mensen op een speelse manier bewust maken van hun eigen verantwoordelijkheid tegenover de wereld. Uiteindelijk ben jij het die reflecteert, actie onderneemt en de richting bepaalt.”

ANDY FURNIERE

Gabriel Massan palmt van 28/3 tot en met 11/5 Bozar Arcade in met Third world: the bottom dimension, bozar.be

Deux Euros Cinquante (Twee

Euro Vijftig) wil toegang aan voedsel toestaan voor mensen die van onze sociale zekerheid systemen uitgesloten zijn.

Autotest 80.10

Los Carinos

Les oiseaux rares (DJ)

DJESS (DJ)

VOODOO MAMA (DJ)

Dj mouctar

le Snad (DJ)

Alassane et Aimé Darcy (DJ)

Vegetarische Jemenitische gerechten zijn verkrijgbaar voor €8.

Select Aanraders van de week

Podium

Onderwereld

Averno is een kratermeer in Zuid-Italië, een dichtbundel van de Amerikaanse Nobelprijswinnaar Louise Glück, de toegangspoort tot de onderwereld én een inspiratiebron voor The rise. In die dansvoorstelling van choreograaf Michiel Vandevelde, componist Eva Reiter en het Ictus-ensemble worden de bewegingen van de jonge dove performer Ruben Grandits omgezet in geluid, waar vier muzikanten, vier dansers en zangeres Lore Binon mee aan de slag gaan.

MICHIEL VANDEVELDE, ICTUS/EVA REITER: THE RISE 29 & 30/3, Zinnema, kaaitheater.be

Kluizenaar

In de solo BOBBY Here for you zet Romy Louise Lauwers een hedendaagse kluizenaar neer. “Bobby is voor mij een leeftijdloos, genderloos, slim, niet verdrietig en kleurrijk mensje. Tegelijk een nieuwsgierig kind en een wijze oude man, die vanuit een torenkamer vol lust en bewondering naar de wereld kijkt. Maar die tegelijk ook denkt: maybe it’s ok to disappear,” vertelde Lauwers in onze Select van maart.

ROMY LOUISE LAUWERS & PETER SEYNAEVE: BOBBY HERE FOR YOU 28/3, KVS BOX, kvs.be

Er was misschien eens ...

Theatergezelschap Tibaldus charmeerde eerder al met Het huwelijk en Yvonne, prinses van Bourgondië. Nu duiken ze in het werk van de kurkdroge Zwitserse auteur Robert Walser. Sneeuwwitje keert na de moordpoging van de koningin terug naar het paleis om te onderhandelen over de afloop van het sprookje. En ook Assepoester en Doornroosje morrelen aan het scenario dat voor hen klaarligt. (MB)

TIBALDUS: FAIRY TALES 2 & 3/4, Kaaistudio’s, kaaitheater.be

Film

De blâren vallen zacht

Stille waters, diepe gronden. Dat de jonge Yuna niet het hoge woord neemt en geen klager is, betekent niet dat ze geen rijke innerlijke wereld heeft. Haar zomer wordt op zijn kop gezet wanneer haar papa in een coma belandt na een val uit een boom. Grote broer moet studeren, en dus komt haar moeder af, die terugkeerde naar Japan en daar een nieuw gezin stichtte. De Brusselse Miwako Van Weyenberg debuteert met een intieme, persoonlijke coming-of-agefilm.

SOFT LEAVES BE, dir.: Miwako Van Weyenberg, act.: Lill Berteloot, Kaito Defoort, Geert Van Rampelberg

Britse brompot

Mike Leigh (van meesterwerken als Naked en Vera Drake) trakteert al zijn hele leven op harde waarheden. De Britse brompot is te oud (81) en sluw om dat nog te veranderen. Het tragikomische Hard truths heeft wat weg van Gouden Palm-winnaar Secrets & lies. Al was het maar omdat Marianne Jean-Baptiste in beide films uitmunt. Ze speelt een verbitterde vrouw die met alles en iedereen worstelt, zichzelf nog het meest.

HARD TRUTHS UK, dir.: Mike Leigh, act.: Marianne Jean-Baptiste, Michele Austin

De verdoemden

Roberto Minervini combineert de kracht van fictie met die van documentaire in delicate, zintuiglijke films. Hij weerspiegelt met een groot hart de hardheid die heel wat gemarginaliseerde Amerikanen ervaren. In The other side gaf hij een stem en gezicht aan rednecks in Louisiana. In The damned volgt hij een groep soldaten die tijdens de Amerikaanse burgeroorlog in de winterkou onontgonnen gebied verkennen. (NR)

THE DAMNED US, dir.: Roberto Minervini, act.: René W. Solomon, Jeremiah Knupp, Cuyler Ballenger

Michiel Vandevelde, Ictus/Eva Reiter: The rise

Soft leaves

Sint-Katelijnestraat 29, Brussel, ramboburger.com

Met de opening van een derde Brussels restaurant in het centrum bewijst de smash burger-keten Rambo dat ze met haar tijd is meegegaan sinds de lancering in 2021.

Wie de eerste Rambo in de Washingtonstraat in Elsene vergelijkt met de nieuwste zaak, die afgelopen december openging in het centrum van Brussel, beseft meteen hoezeer het horecalandschap is veranderd. Meer dan ooit draait het erom de kosten te beperken en het personeel zo efficiënt mogelijk in te zetten. Een veelzeggend detail: hoewel je in de nieuwe Rambo-vestiging nog steeds kan bestellen aan de toog, worden klanten aangemoedigd om hun keuze te maken via een interactieve zuil, om zo de fast casual dining-ervaring volop te beleven.

5x2 tickets

Het documentairefestival Docville, dat van 26/3 tot en met 3/4 Leuven inpalmt, geeft festivalpassen weg. Mail ‘Docville’

Op het scherm vind je de inmiddels vertrouwde klassiekers: burgers (12 euro), frietjes (3,50 euro), nuggets (4 euro) en vanille-ijs (5 euro). En niet te vergeten: een unieke breakfast burrito, een zeer populaire specialiteit uit Los Angeles, bestaande uit een omelet, bacon, avocado, cheddar, hash browns en een salsa verde, die in de andere restaurants niet verkrijgbaar is en in het weekend tussen 11 en 15 uur wordt aangeboden. Ook aanwezig is een koffiezetmachine die, knipogend naar de Amerikaanse traditie, free refills mogelijk maakt.

Het decor is geïnspireerd op Californië en ontworpen door de binnenhuisarchitecten van Bunch Interior. De zaak maakt indruk met haar handgeschilderde belettering van François Tusséki, haar toog, de wandbekleding uit merantihout, de

Offscreen: Dead mail

5x2 tickets, Cinema Nova, 29/3

De hulpkreet van een kidnapslachtoffer belandt bij een ijverige postbediende. Mail ‘Mail’

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

mezzanine, ingebouwde speakers en het plafond van gepolijst roestvrij staal. Ook hier wordt duidelijk welke weg er is afgelegd sinds het eerste, veel stedelijkere en minimalistischere restaurant. Rambo kiest nu resoluut voor een zonniger, toegankelijker imago, vergelijkbaar met de coolitude van PNY in Parijs of BAO in Londen.

En het eten? Het menu ‘Cheesy No Meat’ (18 euro) met een plantaardige burger – met erwten, soja, oesterzwam ... –, frietjes en een voortreffelijke ijsthee met oranjebloesem was trefzeker, al had de burger iets warmer mogen zijn. Extra lof voor de ‘hot’ frietjes, op smaak gebracht met knoflookzout, uienpoeder en Chinese peper.

TEKST: MICHEL VERLINDEN FOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

Offscreen: Rumours

5x2 tickets, Cinema Nova, 30/3

Rumours dropt de leiders van de G7 en masturberende ondoden in een globale crisis. Mail ‘Rumours’

Inzichten

Wat weet actrice Marie Vinck van het leven?

‘Mijn unieke band met koningin Fabiola was niet zo uniek, denk ik’

Welke fout maak je keer op keer tijdens het creatieve proces?

Het effect van slaaptekort op mijn beoordelingsvermogen onderschatten.

Wat helpt jou als je creatief droog staat?

Een lege agenda en de natuur.

Welke levenswijsheid kreeg je mee van je ouders?

Angst is een slechte raadgever. Die hebben ze niet zelf verzonnen, maar wel met verve en tot voorbeeld strekkend toegepast.

Welke levenswijsheid wordt overschat?

Volg je gevoel. Ook gevoelens zijn niet altijd te vertrouwen.

Welk nutteloos feitje kan jij ons vertellen?

De kolibrie is de enige vogel die achteruit kan vliegen. Als een astronaut zich aan de rand van een zwart gat zou kunnen bevinden, dan zou hij door het verschil in zwaartekracht worden uitgerekt tot een spaghettisliert. De onderkin van een konijn heet een wam. Voor nutteloze feitjes over de natuur moet je bij mij zijn.

Wat kan jij dat de meeste anderen niet kunnen?

Dingen tot in het absurde onthouden: namen van mensen, data van willekeurige gebeurtenissen, welke kleren iemand wanneer droeg, wat deze of gene de dag daarvoor had gegeten. Soms is dat functioneel, vaak is het overbodige ruis.

Wat helpt je er weer bovenop als je down bent?

Nutteloze weetjes over de natuur.

Wat had jij pas op erg late leeftijd door dat iedereen allang wist?

Dat van Sinterklaas. Ik was al tien. Wie is de bekendste persoon met wie je ooit sprak?

Ik moest als kleuter ooit een bosje bloemen aan koningin Fabiola geven, en was helemaal in de war omdat ze geen kroon droeg. Ze fluisterde me samenzweerderig

• Marie Vinck (1983) is de dochter van regisseur en actrice Hilde Van Mieghem

• Ze studeerde Letterkunde aan de Universiteit Antwerpen en Drama aan het Herman Teirlinck Instituut

• Ze acteert al sinds haar tiende en speelde in tal van films en televisieseries

• Ze is een van de stichtende leden van het internationaal succesvolle en meermaals gelauwerde theatergezelschap FC Bergman

toe dat ze die alleen op zondag droeg. Ik voelde een unieke verstandhouding. Pas later drong het tot me door dat ze dat antwoord wellicht al aan honderden andere kinderen had gegeven.

Welke kooktruc wil je graag delen?

Al mijn hele leven prik ik gaatjes in eieren voor ik ze kook. Onlangs ontdekte ik dat dat volstrekt onnodig is.

Welk vreemd voorwerp slingert er rond in je huis?

Honderden steentjes, kapotte schelpen, flesdoppen, kroonkurken, stukjes touw, glas, ijzerdraad, plastic, takken en bladeren waarmee mijn dochter een speciale connectie blijkt te hebben en die absoluut niet mogen worden weggegooid.

Waar kijk je naar uit in de nabije toekomst?

Naar de lente, en dat er met die lente iets meer rust en vrije tijd zal komen. En naar fijne tourplekken voor FC Bergman.

Wat was er vroeger beter?

Dat samenzijn nog fysieke nabijheid vereiste.

Voor welke breed gebezigde uitvinding ben jij bijzonder dankbaar?

De fiets.

Welke app ontbreekt er in je leven?

Een app die in real time aangeeft waar er parkeerplaats te vinden is. Ik heb geen auto, maar ik wens het autobezitters vurig toe.

Waarom zou je met de loterij meespelen?

Om lange, verre reizen met al mijn vrienden en familie te kunnen betalen.

Kan je Brussel typeren in drie woorden?

Onpeilbaar. Sexy. Beschadigd. Een beetje zoals mijn ultieme crush.

MICHAËL BELLON

Ne mobliez mie van FC Bergman en Toneelhuis speelt van 3 tot en met 5/4 in de KVS BOL, kvs.be

© KELLY FOBER

26.03 – 03.04.25

Voorspellen horoscopen echt de toekomst? Vind het antwoord op al je vragen, op DOCVILLE

Volg BRUZZ via Whatsapp en krijg een handig overzicht van het belangrijkste Brussels nieuws van de dag

EMBRACE BRUSSELS.

• Vind hier de perfecte combinatie van ruimte, rust en stedelijk woonplezier. NIEUW PROJECT NIEUWBOUW APPARTEMENTEN

• Ontdek nieuwbouwappartementen in het historische hart van Brussel

• Een warme buurt met de charme van een dorp, middenin de bruisende vijfhoek.

Meer info op brouck-r.be of 02 335 02 29

Grimbergen groeit en werft aan …

Word de nieuwe uitbater van het eetcafé in GC de Zandloper: dé ontmoetingsplek in hartje Wemmel!

GEZOCHT: GEPASSIONEERD HORECATALENT MET ZIN VOOR ONDERNEMERSCHAP

Ben jij klaar om een bruisend eetcafé uit te baten op een toplocatie? GC de Zandloper is een levendig gemeenschapscentrum in Wemmel, waar cultuur, ontmoeting en ontspanning centraal staan. Gelegen op een vlot bereikbare locatie met ruime parkeergelegenheid, vormt het centrum een belangrijke ontmoetingsplek voor buurtbewoners, verenigingen en bezoekers uit de ruime regio. De gezellige sfeer, de diverse activiteiten en het hechte gemeenschapsgevoel maken van het eetcafé dé ideale plek om mensen samen te brengen voor een hapje, een drankje en een goed gesprek.

WAT BIEDEN WIJ?

•Een volledig uitgeruste caféruimte met ingerichte keuken.

•Een appartement voor de huisbewaarder is ter beschikking.

•De vrijheid om naast de basisuitbating ook jouw eigen commerciële ideeën te ontwikkelen.

•Een nauwe samenwerking met het gemeenschapscentrum en haar activiteiten.

WAT ZOEKEN WIJ?

Een enthousiaste en klantvriendelijke ondernemer met een hart voor horeca, die bezoekers en verenigingen warm ontvangt en bruisende ideeën heeft om van het eetcafé een bloeiende ontmoetingsplek te maken. Jouw visie en creativiteit maken het verschil!

KLAAR OM DE UITDAGING AAN TE GAAN?

Vraag snel de infobundel aan en bezorg je kandidaatsdossier ten laatste op 29 april 2025 om 14u aan:

•Stefaan Gunst, Kaasmarkt 75, 1780 Wemmel

• Mail: stefaan.gunst@derand.be

•Telefoon: 0495/150 490

De infobundel is ook verkrijgbaar aan het onthaal van de Zandloper, Kaasmarkt 75, 1780 Wemmel. Grijp deze unieke kans en geef jouw horecadroom vorm op deze levendige plek in Wemmel!

ADVERTENTIE

VACATURE | Werftoezichter (C4-C5)

Solliciteren t.e.m. 16 april 2025

Ben jij klaar voor een afwisselende job in een prachtige groene omgeving?

Als werftoezichter bij de gemeente Grimbergen:

• ben je de ene dag op pad met de fiets, auto of Cambio, en de andere dag werk je op kantoor of thuis via telewerk;

• coördineer en controleer je werken van nutsbedrijven en contractanten;

• beheer je gemeentelijke infrastructuur zoals wegen, voet- en fietspaden, rioleringen, grachten en pompinstallaties;

• en plan je vergaderingen in, woon je werfvergaderingen bij, zorg je voor de oplevering van werken, controleer je vergunningen en volg je herstellingen op. Elke dag brengt nieuwe uitdagingen en afwisseling!

Word jij onze nieuwe werftoezichter?

Meer info vind je via www.grimbergen.be/vacatures, tel. 02 260 12 21 of via de QR-code

Meer info? www.grimbergen.be/vacatures 02 260 12 21

TECHNISCHE DIENSTEN

DB142333C5

GUIDE 2025

Ontdek meer dan 100 Brusselse adressen:

SHOP I ART I EAT I DRINK I DO I ARCHITECTURE

Haal je gratis exemplaar* bij Muntpunt of check de verdeelpunten op BRUZZ.be/guide

*abonnees krijgen de BRUZZ guide op 2/04 als bijlage bij het BRUZZ magazine