Builder_02_2013 by Builder PL biznes budownictwo architektura

DEBATA PPP Builder

rzeczywistość czy fikcja? WWW.EBUILDER.PL

NR 2(187) LUTY 2013

2 LUTY 2013

BIZNES l

Rok XVII (187) 5zł (w tym 8% VAT)

BUDOWNICTWO l ARCHITEKTURA

WIODĄCY miesięcznik dla budownictwa, architektury i biznesu

Budownictwo w polskich regionach RYNKI KONTRAKTY

Kusząca Północ Marzenia o kolei Konstrukcje

Zabezpieczenia ogniochronne

Zbudowaliśmy solidną markę

www.ebuilder.pl

ANDRZEJ Kozłowski Prezes Zarządu Ulma Construccion Polska S.A.

ylshjqhê ênhspê { i ê¢ª¡£

sh|ylhjpê ~ y &upluphê { i ê¢ª¡£

wyl lu{hjqlê uv~vj lzu joê {ljouvsvnpp

{vw i DODATEK PROMOCYJNY MIESIÇCZNIKA

i LUTY

Ewolucja deskowania stropowego Prezentacja firmy Doka Polska Sp. z o.o. str. 48

M A K S Y M A L N A

N I E Z A W O D N O Ś Ć

J E S T

M O Ż L I W A

Hi-Reliability: najwyższa niezawodność i wytrzymałość solidnej ramy z elastycznej stali o wysokiej wytrzymałości Hi-Performance: najlepsze osiągi dzięki 8 - i 13-litrowym silnikom Cursor Euro V Hi-Versatility: największa wszechstronność konfiguracji pojazdów umożliwiająca dopasowanie konstrukcji do dowolnego zastosowania Hi-Design: najnowsze elementy stylizacyjne kabiny Hi-Comfor t & Ergonomia: najwyższy komfort i ergonomia zarówno kabiny jak i tablicy rozdzielczej

W W W . I V E C O . P L

Fot. arch. Knut Opeide/ Public Roads Administration

luty 2013 BIZNES l

KOMENTARZ 8 INFORMACJE 10

LUDZIE I FIRMY Zbudowaliśmy solidną markę 16

Fot. arch. PKP S.A.

Z uwagi na brak mocy przerobowych, firmy norweskie będą zmuszone do zaangażowania firm podwykonawczych z zagranicy, w związku z czym firmy polskie już powinny podejmować starania prowadzące do nawiązania kontaktów z potencjalnymi norweskimi partnerami.

Inbound marketing, czyli jak nie tracić klientów? 22 Michał Siejak

RYNEK PRACY W BUDOWNICTWIE Inżynier wart każdej ceny 24

PRAWO Zwolnienia grupowe 26

Łukasz Bernatowicz, Klaudia Szkodzińska

Fot. arch. Ryszard Baranowski

Sektor kolejowy jest jednym z nielicznych, w którym w najbliższym czasie planowane są intensywne inwestycje. Pojawią się pokaźne budżety na nowe, konieczne do realizacji projekty, nowe trakcje, linie kolejowe, obiekty dworcowe. Czy i w jakim zakresie firmy wykonawcze są przygotowane do prowadzenia tych inwestycji? Jakie mają doświadczenie i plany, a jakie nadzieje stwarza dla nich sektor kolejowy?

O klimacie innowacyjności i ostrożnym optymizmie dla polskiego budownictwa mówili 17 stycznia goście 5. Gali TopBuilder, podczas której wręczono wyróżnienia dla wyjątkowych produktów i rozwiązań dla budownictwa oraz projektów architektonicznych i konstrukcyjnych.

Kusząca Północ Marzenia o kolei KONsTRuKcjE

Zabezpieczenia ogniochronne

Zbudowaliśmy solidną markę ANDRZEJ KoZłowsKi Prezes Zarządu Ulma Construccion Polska s.A.

BUDUJEMY ZAUFANIE W BIZNESIE

STRATEGIE MARKETINGOWE

Obowiązek należytego utrzymania obiektu 28 Paweł Białobok

RAPORT Budownictwo w polskich regionach 30 Bartłomiej Sosna

DEBATA PPP – rzeczywistość czy fikcja? 32

RYNKI, KONTRAKTY, PIENIĄDZE Kusząca Północ 36

Janusz Steć, Grzegorz Przepiórka

Marzenia o kolei 40

Danuta Burzyńska, Joanna Dulniak

BUDOWNICTWO l ARCHITEKTURA

RYNKI KONTRAKTY

Rozmowa z Andrzejem Kozłowskim, Prezesem Zarządu ULMA Construccion Polska S.A.

Maja Grad-Czubrichowska

Rok XVII (187) 5zł (w tym 8% VAT)

Budownictwo w polskich regionach

Co warto wiedzieć? Aspekty organizacyjne postępowania mediacyjnego 20

DEBATA PPP rzeczywistość czy fikcja?

2 LUTY 2013

WWW.EBUILDER.PL

„Myślę, że obecna pozycja firmy ULMA w Polsce, jak również wyniki, jakie uzyskaliśmy w 2011 roku (bo tych z 2012 r., ze względu na status spółki giełdowej firmy, nie mogę jeszcze zdradzić), dowodzą, że optymalnie wykorzystaliśmy ostatnie kilka lat” – Andrzej Kozłowski, Prezes Zarządu ULMA Construccion Polska S.A.

ylshjqhê ênhspê { i ê¢ª¡£

sh|ylhjpê ~ y &upluphê { i ê¢ª¡£

wyl lu{hjqlê uv~vj lzu joê {ljouvsvnpp

{vw i DODATEK PROMOCYJNY MIESIÇCZNIKA

LUTY

Ewolucja deskowania stropowego Prezentacja firmy Doka Polska Sp. z o.o. str. 48

Fot. arch. ULMA Construccion Polska

Fot. arch. ULMA

Relacja z gali TopBuilder 2013

laUReaci WYRÓŻNieNia TopBuilder 2013

TOP Builder

dodatek promocyjny miesięcznika

Builder

Fot. arch. Wienerberger

Nanotechnologia w drugiej dekadzie XXI wieku zaczyna być postrzegana jako poważny czynnik rozwoju budownictwa i postępu w przemyśle materiałów budowlanych.

luty 2013

TOPBUILDER 2013 DODATEK PROMOCYJNY

PREZENTACJA Z OKŁADKI Ewolucja deskowania stropowego 48

Ewolucja deskowania stropowego Prezentacja firmy Doka Polska Sp. z o.o. str. 48

Doka Polska Sp. z o.o.

LAUREACI WYRÓŻNIENIA TOPBUILDER 2013 Unikatowy w skali kraju projekt Grupy Górażdże dla studentów 50 Górażdże Cement S.A.

Polskie budownictwo może być innowacyjne 52

Joanna Ryńska

Precyzyjna aplikacja w każdych warunkach 59

Produkty Porotherm, dzięki połączeniu tradycyjnej ceramiki z innowacyjną technologią produkcji, tworzą kompleksowe rozwiązania, zgodne ze wszystkimi wymogami stawianymi wobec nowoczesnego budownictwa, dlatego są częstym wyborem deweloperów m.in. na Mazowszu.

Soudal Sp. z o.o.

Lista nagrodzonych w V edycji konkursu TopBuilder 2013 60 Linia sufitów MediCare Rockfon w służbie małym pacjentom 66 Fot. arch. 100% Architekci

Rockfon

BUDOWNICTWO Bezpieczeństwo pożarowe konstrukcji w Eurokodach. Część 2 70 Antoni Biegus

Innowacyjne nawierzchnie DECO STONE 76 Piotr Karbownik

Nanotechnologia napędza innowacje 78 Jerzy J. Langer, Krzysztof Langer

Jak się buduje na Mazowszu? 82

Mirosław Rzeszutko

„Zarówno w życiu jak i w architekturze na dłuższą metę warto być uczciwym” – Przemek Kaczkowski, 100% Architekci.

Rynek 86

Fot. arch. Nizio Design International

PRezeNTacje NOWOczeSNYcH TecHNOlOgii

ARCHITEKTURA & DESIGN PROFILE – Przemek Kaczkowski 88 Architektura przeszłości i przyszłości 92 Danuta Burzyńska

Informacje 94 FELIETON 96

Fot. arch. Doka Polska

Fot. arch. Jerzy J. Langer

luty 2013

Twoje narzędzia on-line są w zasięgu kliknięcia myszką www.thinkingbuildings.pl

Po ProSTU zeSKanUj zeskanuj kod QR, aby poznać szczegóły lub odwiedzić stRonę

Narzędzia on-line na wyciągnięcie ręki nasz portal on-line oferuje szereg narzędzi, które szybko i łatwo pozwalają uzyskać to, czego potrzebujesz. nasze zbiory dokumentacji technicznej pomogą ci pogłębić wiedzę, a oferowane przez nas moduły e-learning, udostępniające skrócony opis produktów, umożliwiają szybko wybrać produkt, którego właśnie potrzebujesz. przejdź do strony www.thinkingbuildings.pl, aby zapoznać się z naszymi nowymi narzędziami.

be think innovate

www.thinkingbuildings.pl

Od redakcji Statuetki TopBuilder 2013 – rozdane! Otrzymali je najlepsi producenci, dystrybutorzy, wykonawcy i projektanci za innowacyjne produkty, realizacje, inicjatywy i projekty. (str. 52) Wyróżniając w tym roku po raz pierwszy projekty architektoniczne i konstrukcyjne oraz z jeszcze większą pasją rozwijając na łamach „Buildera” dział architektura i design (str. 88-89) - pragniemy zainicjować ogólnopolski projekt promocyjno-edukacyjny „Promujemy Polską Architekturę”. Projekt ten będziemy realizować przy współpracy partnerów społecznych. Do współpracy zapraszamy również biznes – wiodące na rynku firmy budowlane – wykonawcze oraz producentów nowoczesnych materiałów i technologii. Główne cele przedsięwzięcia to promowanie polskich projektantów: architektów i konstruktorów oraz ich twórczych osiągnięć, prezentowanie ich dorobku w postaci projektów zrealizowanych i czekających na realizację, podkreślenie roli architekta i konstruktora w procesie inwestycyjnym i kształtowaniu przestrzeni publicznej, a także podkreślenie znaczenia uwzględniania nowoczesnych materiałów i rozwiązań technologicznych w procesie projektowania obiektów budowlanych. Będziemy wyłaniać, nagradzać (TopBuilder, Budowlana Firma Roku i Polski Herkules) i promować na naszych łamach najlepsze projekty oraz ich autorów. Doceniać kunszt doświadczonych i nowatorską twórczość młodych projektantów. Architektura stanowi nieodłączny element sztuki narodowej i spuściznę artystyczną naszego kraju, a potencjał intelektualny jej twórców i szeroko rozumiana innowacyjność firm budowlanych ma ogromny wpływ na rozwój nowoczesnego budownictwa i gospodarki. Zapraszam Państwa do współpracy przy tym ważnym dla środowiska projekcie!

Danuta Burzyńska Redaktor Naczelna

W NUMERZE: debata

Kacper Kozłowski Dyrektor Działu Współpracy z Inwestorami, Investment Suport

PPP-RZECZYWISTOŚĆ CZY FIKCJA? Próbując na tle doświadczeń francuskich i brytyjskich ocenić sytuację w naszym kraju, można powiedzieć, że przyczyny, dla których warto i powinno się korzystać z partnerstwa publiczno-prywatnego, są podobne. A więc konieczność podniesienia efektywności w zarządzaniu własnymi aktywami, wyższa efektywność programu inwestycyjnego, konieczność pozyskania dodatkowych środków na przedsięwzięcia, na które brak jest w kasie publicznej, brak elastyczności działania i know-how po stronie publicznej w realizacji zadań inwestycyjnych, złożoność niektórych projektów i troska o poziom długu publicznego. Powstaje jednak pytanie, dlaczego skoro jest tyle argumentów „za”, w polskim wykonaniu idzie to tak opornie i tak rzadko sięga się po rozwiązania PPP?

rynki, kontrakty, pieniądze

Roman Przybył Prezes Zarządu Trakcja S.A.

MARZENIA O KOLEI Na polskim rynku jest grupa firm z odpowiednim doświadczeniem i zapleczem do realizacji dużych kontraktów infrastrukturalnych. Jeżeli zamawiający zapewnią odpowiednie środki finansowe i przygotują przetargi, polski sektor kolejowy może czekać prawdziwy skok jakościowy. Mamy do nadrobienia ponad dwie dekady zapóźnienia w tym zakresie.

6 Builder

TopBuilder 2013 dodatek promocyjny

Jens-Peter Hartmann Dyrektor Zarządzający Działu EB/Chemii Budowlanej BASF Polska Sp. z o.o.

POLSKIE BUDOWNICTWO MOŻE BYĆ INNOWACYJNE! Dla innowacji ważny jest... problem klienta. Innowacja ma ten problem rozwiązać. Ale nie zrobi się tego bez chęci do pracy i bez bardzo kompleksowej wiedzy. Dlatego firma innowacyjna to taka, do której pracownicy rano chętnie przychodzą i cieszą się z tego, że tworzą wartość. Natomiast system edukacji powinien uczyć solidnego, inżynierskiego podejścia. (…) Ale to za mało – trzeba mieć do tego partnerów, m.in. prasę. Innowację trzeba promować, pokazywać i pamiętać, że to nie wielki koncern jest źródłem innowacji, tylko zdolni i pracowici ludzie.

budownictwo

prof. dr hab. Jerzy J. Langer mgr Krzysztof Langer NANOTECHNOLOGIA NAPĘDZA INNOWACJE Paradoksalnie, dziedzina nauki zajmująca się badaniami nanostruktur, których wielkość mierzona jest w miliardowych częściach metra (nanometrach), rzutuje na możliwości projektowania i budowy nowoczesnych obiektów architektonicznych i konstrukcji inżynierskich w skali dziesiątek czy setek metrów. Nanotechnologia w drugiej dekadzie XXI wieku zaczyna być postrzegana jako poważny czynnik rozwoju budownictwa i postępu w przemyśle materiałów budowlanych. Ponieważ projekty wdrożeniowe w szeregu laboratoriów przemysłowych i instytutów naukowych na całym świecie prowadzone są od wielu lat, efekty tych prac widać na każdym kroku, między innymi w składach budowlanych, gdzie coraz więcej półek wypełnionych jest produktami ulepszonymi za pomocą różnorodnych nanomateriałów - nanocząstek, nanorurek, nanowłókien. luty 2013

komentarz

Ważne, że rozpoczęliśmy dialog Wydaje się to szokujące po okresie bycia „największym placem mi wykonawców i organizacji chce wypracowywać dobre stanbudowy w Europie”, ale liczby nie kłamią – niemal połowa firm bu- dardy współpracy. Współpracujemy z podobnymi organizacjami dowlanych przyniosła straty, pracę do końca tego roku może stra- w innych krajach europejskich, aby zidentyfikować i „przymiecić nawet 150 tys. pracowników. Większości krajów europejskich rzyć” do polskiego prawa najlepsze rozwiązania, które pozwoliwykorzystała fundusze akcesyjne do budowy siły swojej branży ły im uniknąć naszych błędów. Oczywiście to dopiero początek budowlanej, u nas jednak tak się nie stało – wprawdzie inwesty- prac tej grupy, ale ważne jest, że rozpoczęliśmy dialog i powstacje infrastrukturalne utrzymywały u nas wzrost gospodarczy, ale ło forum, na którym – obok uwag i zastrzeżeń – można przede nie poszła za tym budowa trwałej siły gospodarki – i w efekcie od wszystkim zgłosić konstruktywne propozycje rozwiązań, przekilku miesięcy obserwujemy jak wraz z finalizowaniem inwestycji dyskutować je w gronie wszystkich zainteresowanych oraz „obejten „motor rozwoju” gaśnie. rzeć„ ze wszystkich stron zanim staną się praktyką. Dlaczego tak się stało, wiemy – zły system rozstrzygania przeWyciągnięcie wniosków z popełnionych błędów, wypracowanie targów, pogoń zamawiających za najniższą ceną, ogromna nie- dobrego prawa i dobrych praktyk to najlepszy sposób, w jaki morówność stron kontraktów, a także brak przygotowania pod wzglę- żemy wykorzystać trudne lata dla gospodarki, ale szczególnie dla dem prawnym czy strategicznego planowania. budownictwa! Dlatego ważne jest, abyśmy jak najlepiej wykorzystali czas dla poprawy rozwiązań prawnych oraz praktyk pomiędzy zamawiającym a wykonawcą. Stąd wraz z innymi organizacjami – Stowarzyszeniem Inżynierów Doradców i Rzeczoznawców, Związkiem Pracodawców Branży Usług Inżynierskich i Ogólnopolską Izbą Gospodarczą Drogownictwa – identyfikujemy główne przeszkody w budownictwie. Powstaje “czarna lista barier”, w której wskażemy nie tylko konkretne przykłady złych zapisów, ale i sposoby naprawy sytuacji. Chcemy ponadto zidentyfikować konkretne interpretacje tych przepisów przez zamawiających, czy po prostu praktyki – brak współpracy, brak decyzyjności, spychanie ryzyk. Naszym zdaniem, to właśnie zła praktyka w dużej części odpowiada za takie a nie inne problemy na poszczególnych budowach, a co za tym idzie i sytuację w całej branży. W niedługim czasie przedstawimy ponadto agendom rządowym tworzony wspólnie z SIDIR wzorcowy projekt umowy na roboty budowlane, gwarantujący równowagę i współpracę stron. Warto zauważyć, że jako jedyny kraj unijny takiej umowy nie posiadamy! W innych krajach są to umowy, które albo są wpisane do prawa, albo rekomendowane do stosowania np. przez rząd. Oczywiście w zależności od kraju preferowane są w nich różne rozwiązania i mechanizmy, ale łączy je jedno – są efektem porozumienia obu stron, a poza tym dają pewność, na jakich warunkach realizowany będzie kontrakt. Oczywiście wiele kontrowersji dotyczy tu FIDIC-a – z jednej strony uważa się go za swego rodzaju umowę wzorcową, której nie ma sensu modyfikować, z drugiej – często słyszy się od publicznych zamawiających, że jest on niedostosowany do polskiego prawa. Dlatego chcemy zachować logikę i ducha FIDIC-a, a jednocześnie stworzyć dokument twardo osadzony w polskim prawie. U nas takiej umowy nie było, co powodowało, że najczęściej to zamawiający siłami swoich prawników taki dokument tworzył i dbał o zabezpieczenie przede wszystkim swoich interesów, skumulowanie ryzyk po stronie wykonawcy, co finalnie odbijało się na kontrakcie – na tempie, jakości oraz kosztach budowy. Dodatkowo uczestniczymy w powołanym przez PLK Forum Inwestycyjnym, które wraz z przedstawiciela-

8 Builder

luty 2013

Fot. arch. Grzegorz Świetlik

W rok 2013 branża budowlana wchodzi w bardzo złej kondycji – poobijana i osłabiona po realizacji programu inwestycji infrastrukturalnych w ostatnich latach. Jednocześnie mając w perspektywie, nie tak znów odległej, kolejną pulę unijnych pieniędzy, to najlepszy czas – najwyższa pora – by wprowadzić zmiany, dokonać ulepszeń. O sytuacji w branży i działaniach podejmowanych przez Polski Związek Pracodawców Budownictwa w celu jej poprawy mówi Dawid Piekarz, Wiceprezes PZPB.

Wiecha na wieżowcu Cosmopolitan Twarda 2/4

Nowa firma Jarosława Popiołka

HOCHTIEF Polska Oddział w Warszawie zakończył realizację stanu surowego 44-piętrowego budynku. Symboliczna wiecha zawisła na budynku 23 stycznia 2013 roku. Uroczystość zakończyła realizację stanu surowego 160-metrowej wieży w 20 miesięcy po rozpoczęciu budowy. Tacit Development Polska Sp. z o.o. jest inwestorem obiektu, który powstał w ścisłym centrum Warszawy, w bezpośrednim sąsiedztwie Placu Grzybowskiego. Projekt obejmuje realizację 44-piętrowej wieży mieszkalnej z 252 wykończonymi mieszkaniami oraz pięciokondygnacyjnego budynku biurowo-usługowego. Bardzo ciekawe jest zastosowanie rozwiązania konstrukcyjnego wizji światowej sławy architekta Helmutha Jahna, a mianowicie 3 par cięgien, które składają się z 75 kabli i podtrzymują podwieszoną (bo wspornikową) część budynku. Jest to technologia stosowana głównie w mostach wiszących, a Tacit Development, jako jedyna firma w Europie, wykorzystała tę technologię w konstrukcji budynku mieszkalnego. Inna ciekawostka to stropy kablobetonowe, na które zdecydowano się, aby zmniejszyć grubość do 23 cm (w tradycyjnych żelbetowych wynosiłaby 34 cm).

Były prezes Mostostal Warszawa chce przywrócić polskiemu budownictwu za granicą dawny wizerunek, wchodząc z kontraktami do krajów Afryki i Bliskiego Wschodu. Firma prowadzi właśnie rekrutację na budowy zagraniczne. Obecnie spółka działa na kilku inwestycjach krajowych, wykonując prace konstrukcyjne i ogólnobudowlane. Jarosław Popiołek kierował Mostostalem Warszawa do maja 2012 roku.

Nowelizacja ustawy o inwestycjach drogowych Prezydent Bronisław Komorowski podpisał nowelizację ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Znowelizowana ustawa określa terminy przyznania odszkodowania za nieruchomość zajętą pod budowę drogi. Nowelizacja chroni interesy osób, które po decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej z rygorem natychmiastowej wykonalności, są zmuszone do opuszczenia nieruchomości przed otrzymaniem odszkodowania. Nowela daje możliwość ustalenia odszkodowania i wypłaty zaliczki tym osobom. Źródło: www.prezydent.pl

więcej informacji na

BIM dla deweloperów – cykl spotkań biznesowych z Autodesk Autodesk zainicjował cykl spotkań biznesowych dla firm deweloperskich. Ich celem jest pokazanie korzyści z zastosowania nowego podejścia do tworzenia budynków od strony dewelopera. Wyniki badań Smart Market opublikowane w Stanach Zjednoczonych przez McGraw Hill Construction w 2010 roku wskazują, że praca w oparciu o cyfrowy model BIM obniża ryzyko inwestycyjne i zapewnia jego przewidywalność wszystkim grupom zaangażowanym w proces budowlany. Wszelkie dane projektowe znajdują się bowiem w jednym miejscu, ułatwiając zarządzanie i kontrolę nad projektem. Inwestorzy od samego początku stają się partnerami architektów, mając wpływ na kształt i przebieg procesu inwestycyjnego. Najbliższe spotkania odbędą się we Wrocławiu (21.02.13), Krakowie (22.02.13) i Warszawie (28.02.13). Do udziału zapraszamy osoby prowadzące inwestycje w firmach deweloperskich. Spotkania mają charakter biznesowy. Gospodarzami spotkań są Przemysław Nogaj, menadżer ds. rozwiązań Autodesk dla architektury i budownictwa oraz Jakub Góralski z pracowni architektonicznej ZAPP Architekci. Więcej informacji na temat spotkań: Ewelina Tuźnik, etuznik@communication.pl, tel. 22 547 08 81.

10 Builder

Źródło: http://jpcontracting.pl

XVIII Ogólnopolskie „Warsztaty Pracy Projektanta Konstrukcji”

Małopolski Oddział Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa, przy współpracy Oddziałów w Bielsku-Białej, Gliwicach i Katowicach, organizuje w dniach 5-8 marca 2013 roku, w kompleksie hotelowym „STOK” w Wiśle, XXVIII Ogólnopolskie „Warsztaty Pracy Projektanta Konstrukcji”. Tematyką tej edycji Warsztatów będą zagadnienia związane między innymi ze wzmacnianiem podłoża gruntowego, fundamentowaniem, głębokimi wykopami oraz nasypami, zarówno w aspekcie projektowym jak i realizacyjnym. „Warsztaty Pracy Projektanta Konstrukcji” są aktualnie największym w kraju spotkaniem przeznaczonym dla projektantów konstrukcji budownictwa ogólnego, przemysłowego i komunikacyjnego, producentów materiałów budowlanych, specjalistycznych firm oraz przedsiębiorstw wykonawczych. Wygłoszonych zostanie ponad 30 wykładów przygotowanych przez wybitnych specjalistów z całego kraju, reprezentujących środowiska naukowe, projektowe, wykonawcze i produkcyjne. W poprzedniej edycji Warsztatów, związanych z zagadnieniami geotechnicznymi, która miała miejsce w 2009 roku w Wiśle, udział wzięło ponad 500 uczestników oraz 48 specjalistycznych firm.

Dobra kondycja Budimeksu

Millennium DM podaje, że Budimex jest najlepszą spółką budowlaną na GPW pod względem zwrotu z kapitału własnego - stabilnie ponad 30%. Wzorowo obraca kapitałem obrotowym i generuje zyski. Wedle analityków, szansą dla firmy jest dywersyfikacja oferty: hydrotechnika, energetyka i gazownictwo. Z wyliczeń Millennium DM wynika, że w 2012 r. Budimex miał na poziomie skonsolidowanym 5,96 mld zł przychodów oraz 158,3 mln zł zysku netto. W 2013 r. ma to być 4,8 mld zł przychodów oraz 133,6 mln zł zysku netto, a w 2014 r. odpowiednio 4,19 mld zł oraz 113,2 mln zł.

luty 2013

Fot. arch. Mostostal Warszawa

Fot. arch. Hochtieff

informacje

W dniach 14-19 stycznia 2013 r. odbyły się, jak co dwa lata Międzynarodowe Targi Architektury, Materiałów i Systemów BAU 2013. Odwiedziło je ponad 235 tys. osób, w tym ponad 60 tys. spoza Niemiec. Około 50 tys. odwiedzających reprezentowało biura architektoniczne i projektowe. Przybycie takich sław jak Daniel Libeskind i Christoph Ingenhoven podkreśliło status targów. Hitem były trzy miejsca konferencyjne, gdzie eksperci z obszarów architektury, projektowania prezentowali takie tematy jak Energia 2.0, Projektowania parametryczne czy myślenie urbanistyczne. Specjalną atrakcją, tak jak w poprzedniej edycji targów, była Długa Noc Architektury, w której wzięło udział ponad 20 tys. osób. 2060 wystawców z 41 krajów zaprezentowało się na 180 tys m2 powierzchni w 17 halach. Polskę reprezentowało 25 firm, których stoiska zajęły 900 m2.

Nowe oblicze consultingu Od czasów pojawienia się Google’a oraz ostatnich zmian w warunkach kontraktowych FIDIC, otoczenie budowlane i podejście do planowania i realizacji procesu inwestycyjnego bardzo się zmieniło. Nowo powstała firma Total Consulting in Project Mastering analizuje zmiany na zagranicznych rynkach budowlanych, prowadzi badania rynkowe oraz opracowuje prognozy rozwoju rynku polskiego. Pomaga wdrożyć podmiotom budowlanym w Polsce wykorzystywane na świecie innowacje. Świadczy usługi consultingu w zakresie prowadzenia procesu inwestycji budowlanych. Firma chce też integrować środowisko: będzie dążyć do powołania organizacji pozarządowej, która złożona z reprezentantów wszystkich środowisk branżowych w budownictwie opracuje wzorce i standardy, będące później podstawą do prac ustawodawczych. Założycielami firmy są Tadeusz Cichoński i Piotr Miecznikowski.

Doosan na Baumie

Na targach Bauma 2013 Doosan Portable Power po raz pierwszy zaprezentuje nową przenośną sprężarkę 21/220 Stage IIIB. Nowa seria dużych sprężarek to najlepsze rozwiązania zarówno pod względem zminimalizowanych kosztów transportu, zapewnionych dzięki zmniejszonemu rozmiarowi i śladowi węglowemu, jak i niespotykanych możliwości dostępu, pozwalających na zoptymalizowanie prac serwisowych.

Tadeusz Cichoński

Piotr Miecznikowski

Fot. arch. Doosan

Fot. arch. targi BAU

BAU 2013

REKLAMA

D O M AG A J S I Ę N A J LE P S Z EG O ASCO EQUIPMENT: 32 250 05 91 ATUT RENTAL: 22 843 80 44 FINO: 82 565 51 32 KMK AGRO: 61 28 7 11 46 PK SERWIS: 71 36 3 42 79 SAR - POL: 61 832 40 34 TKL PROGRESS MA SZ YNY BUDOWLAN E: 52 320 36

bobcat.eu/en/ 500 luty 2013

Builder 11

informacje

Mniejsza liczba rozpoczynanych inwestycji mieszkaniowych istotnie wpływa na słabsze prognozy dla rynku chemii budowlanej w Polsce, który w 2013 r. odnotuje kilkuprocentowy spadek. Scenariusz taki potwierdza także spadek indeksu koniunktury w branży chemii budowlanej - z poziomu 14,7 punktów odnotowanego w 2011 r. do 8,2 punktów w 2012 r. Według najnowszego raportu firmy badawczej PMR, zatytułowanego „Rynek chemii budowlanej w Polsce 2013 - Prognozy rozwoju na lata 2013-2015”, po niewielkich wzrostach w latach 2011-2012, w 2013 r. rynek chemii budowlanej w Polsce odnotuje kilkuprocentowy spadek, w granicach 6%. Na słabsze perspektywy rynkowe kluczowy wpływ będzie miał słabnący segment budownictwa mieszkaniowego, który odpowiada za trzy czwarte konsumpcji chemii budowlanej w Polsce. W latach 2012-2015 analitycy PMR oczekują systematycznego spadku metrażu ukończonych inwestycji mieszkaniowych z 15,4 mln m² w 2012 r. do ok. 13,5 mln m² w latach 2014-2015.

Na Placu Unii zawisła wiecha

Pod koniec grudnia miało miejsce zawieszenie wiechy na najwyższym budynku kompleksu biurowo-handlowego Plac Unii, inwestycji realizowanej przez Liebrecht & wooD oraz BBI Development. Oddanie obiektu do użytku zaplanowano na jesień 2013 roku. – Biorąc pod uwagę fakt, że rozpoczynaliśmy inwestycję od skomplikowanych robót gruntowych, osiągnięcie stanu surowego w niespełna dwa lata jest sporym osiągnięciem. – powiedział Tomasz Szopa, kierownik budowy z ramienia firmy Warbud SA, generalnego wykonawcy inwestycji. – Było to możliwe dzięki zastosowaniu najnowocześniejszych rozwiązań, między innymi skomplikowanej technologii ściany szczelinowej oraz zaangażowaniu w szczytowym okresie nawet 800 osób na placu budowy. Plac Unii to inwestycja zlokalizowana na styku Śródmieścia i Mokotowa, składająca się z trzech budynków połączonych szklanym dachem: 21-piętrowego budynku A oraz 6-piętrowych budynków B i C. Fot. arch. Warbud

Kłopoty na rynku chemii budowlanej

Piętno budownictwa

W roku 2012 upadły 273 firmy budowlane – 87% więcej niż w 2011 roku i ponad siedmiokrotnie więcej niż pięć lat temu (w 2007 roku – 37 upadłości w budownictwie). Wysyp inwestycji mający być dla niego szansą stał się raczej gwoździem do trumny. Zdaniem Tomasza Starusa z Euler Hermes, zarówno wykonawcy jak i zamawiający nie byli przygotowani do takiej skali inwestycji. O porażce zadecydowały błędy obydwu stron, a więc także urzędników. Tak wymagająca, przytłaczająca niemalże skala prowadzonych prac obnażyła słabość finansową, a nierzadko i organizacyjną wielu wykonawców, ich zbyt duże uzależnienie od finansowania zewnętrznego, którego koszty jak i awersja banków do ryzyka znacząco wzrosły. Także zamawiający nie byli przygotowani na tę skalę prowadzonych prac, nie będąc w stanie w wystarczającym stopniu na bieżąco nadzorować inwestycji.

więcej informacji na

Mosty po studencku

Uczelniana Organizacja Studencka Aktywni Budowniczy zaprasza do udziału w Studenckim Konkursie Mostów Stalowych 2013, którego druga edycja odbędzie się 19 kwietnia 2013 roku na terenie Politechniki Wrocławskiej. Konkurs stanowi główną atrakcję Dni Budowlańca (18-20 kwietnia). Równolegle do SKMS 2013 odbędą się Akademickie Targi Budowlane oraz cykl szkoleń i wykładów. W konkursie weźmie udział 12 drużyn z uczelni technicznych z Polski i z zagranicy. Studencki Konkurs Mostów Stalowych jest pierwszym tego typu przedsięwzięciem w Polsce. Przebieg SKMS symuluje prawdziwe etapy procesu budowlanego i obejmuje: projekt i optymalizację mostu, zamówienie elementów wysyłkowych, montaż i obciążenie konstrukcji. Sposób przeprowadzenia konkursu ma charakter widowiskowy - kontrola zgodności z projektem i montaż konstrukcji odbywają się na dziedzińcu Politechniki Wrocławskiej przy udziale publiczności zasiadającej na trybunach. Projekty można nadsyłać do 11.02.2013 roku. http://www.uosab.pwr.wroc.pl

12 Builder

Polimex Mostostal podpisał umowę restrukturyzacyjną Sukcesem zakończyły się negocjacje Polimeksu Mostostal z Wierzycielami - 21 grudnia 2012 r. zawarto Umowę Dotyczącą Zapewnienia Finansowania Spółki . To milowy krok w konsekwentnie realizowanym procesie naprawczym, ratującym Spółkę przed upadłością. Do końca stycznia 2013 r. Spółka spodziewa się dekapitalizowania przez Agencję Rozwoju Przemysłu. Równolegle konsekwentnie i dynamicznie realizuje jednak restrukturyzację operacyjną, zmierzającą do istotnej redukcji kosztów oraz poprawy zarządzania kontraktami. Ponadto, w najbliższych miesiącach Spółka kontynuować będzie proces zbywania aktywów, niezwiązanych z działalnością podstawową.

Całkowita produkcja budowlana do roku 2016 Prognozy PMR wskazują, że w latach 2011-2016 wzrost wartości produkcji budowlanej będzie obserwowany we wszystkich analizowanych krajach z wyjątkiem Polski. Najwyższe skumulowane wzrosty w tym okresie zostaną zanotowane w Rumunii i Bułgarii – odpowiednio 50% i 40%. W pozostałych krajach skumulowany wzrost będzie się wahał pomiędzy 2,5% na Węgrzech, a nieco ponad 10% w Czechach. Pomimo znacznego ożywienia sektora w Polsce, produkcja budowlana w tym kraju w 2016 r. w najlepszym wypadku zbliży się do poziomu notowanego w 2011 r., jednak go nie przekroczy.

luty 2013

www.budma.pl

informacje

Katowice Airport: podsumowanie roku 2012

Fot. arch. Katowice Airport

została podpisana umowa na budowę nowej drogi startowej wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną i nawigacyjną. Wartość kontraktu na roboty budowlane to 150 mln zł brutto. Przedsięwzięcia realizowane są przy wsparciu środków unijnych. W lipcu br. Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze podpisało umowę na dofinansowanie inwestycji z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Wartość dofinansowania to 157 mln zł netto. Planowo projekt powinien zakończyć się w 2016 roku. Wartość całego przedsięwzięcia to 412 mln zł brutto.

Polska i Rosja popularne wśród inwestorów

więcej informacji na

Według najnowszych danych CBRE, wiodącej światowej firmy doradczej w sektorze nieruchomości, łączny wolumen transakcji inwestycyjnych na rynku nieruchomości komercyjnych w Europie Środkowo-Wschodniej był w 2012 roku o 35% niższy niż w 2011 r. i wyniósł 7,4 miliarda euro. Najlepsze wyniki na przestrzeni całego roku odnotowano w Polsce i Rosji. To właśnie te dwa kraje są motorem napędowym inwestycji w Europie Środkowo-Wschodniej i to pomimo tego, iż na obydwu rynkach wyniki rok do roku były niższe o 20%. Łączny wolumen transakcji na polskim rynku nieruchomości komercyjnych wyniósł w 2012 roku 2,7 miliarda euro. Warto zauważyć, że w ostatnim kwartale odnotowano tu najwyższy od 2006 roku kwartalny wolumen transakcji inwestycyjnych – o łącznej wartości 1,6 miliarda euro.

Po wieloletniej, pełnej sukcesów pracy, odpowiedzialny dotąd za Platformę Wschodnią Krzysztof Stremlau z końcem roku opuści Roto. Jego miejsce zajął równie kompetentny i świadomy wymagań rynku Mariusz Galocz (42 l.), który odpowiada za obecność renomowanego producenta okien dachowych w Europie Wschodniej. Po studiach technicznych i z zakresu zarządzania na Politechnice Łódzkiej, a także po studiach językowych w Anglii, Mariusz Galocz przez 14 lat piastował odpowiedzialne stanowiska w dziale sprzedaży polskiego przedsiębiorstwa branży budowlanej. - Jesteśmy pewni, że nasi klienci znajdą w panu Galoczu wysoce zmotywowanego, zaangażowanego partnera, któremu mogą zaufać mówi Prezes Zarządu Roto Christoph Hugenberg. Fot. arch. Roto

Projekt rozbudowy i modernizacji infrastruktury w Katowice Airport rozpoczął się w maju 2011 roku. Do użytku oddano nowo wybudowaną bazę techniczną dla samolotów oraz zmodernizowaną drogę kołowania D i skrzyżowanie dróg D z E. Zakończono też prace przy wschodniej części płyty postojowej o powierzchni 22 tys. m2. Niebawem rozpocznie się budowa nowego pasa startowego, który pozwoli na pełną obsługę dalekodystansowych połączeń pasażerskich oraz cargo. Pod koniec listopada 2012 roku

PERSONALIA

Mariusz Galocz

Konferencja i warsztaty – Inwestycje budowlane Do 15 lutego przyjmowane są zgłoszenia uczestnictwa na konferencję naukowo-techniczną i warsztaty szkoleniowe pt.: „Problemy przygotowania i realizacji inwestycji budowlanych”, na którą zapraszają Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa Oddział w Gdańsku oraz Politechnika Gdańska Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska. Spotkanie odbędzie się 17-19 października 2013 w Sopocie. Celem spotkania jest wymiana poglądów i doświadczeń oraz doskonalenie zawodowe środowiska inżynierów budownictwa w obszarze przygotowania, organizacji i wykonawstwa obiektów budowlanych. Tematyka Konferencji obejmuje problemy prawne, ekonomiczne i organizacyjne przygotowania i realizacji inwestycji budowlanych; zagadnienia technologii, mechanizacji i organizacji produkcji budowlanej; modele i innowacyjne techniki informatyzacji procesu inwestycyjno-budowlanego; funkcjonalne systemy zarządzania budową (zarządzanie ryzykiem, jakością, bezpieczeństwem, itd.) oraz problemy eksploatacji obiektów budowlanych. Tematyka Warsztatów to innowacyjne konstrukcje i urządzenia pomocnicze na placu budowy; nowoczesne zabezpieczenia BHP na budowie; programy komputerowe i systemy informatyczne wspomagające procesy inwestycyjno-budowlane; kontrakty, wynagrodzenia i rozliczenia za roboty budowlane.

Druga odsłona konferencji Future4Build

Kwestie środowiskowe w budownictwie to gorący dziś temat i trend, który będzie nabierał znaczenia w najbliższych latach. Liderzy branży obecni na konferencji – w sumie 40 wiodących na rynku firm – pokazali, że możliwości biznesowe w sektorze ekologicznym zwiększają się. – Wzrost produktów przeznaczonych do budownictwa pasywnego jest znaczący, na poziomie 50% - mówi Sławomir T. Kwiatkowski, dyrektor Elwiz S.A. Firmy, które chcą się liczyć na rynku nieruchomościowym, muszą korzystać z takich wydarzeń jak Future4Build. Dwa konferencyjne dni były świetną okazją do podjęcia dialogu pomiędzy uczestnikami procesu inwestycyjnego i do nawiązania kontaktów biznesowych. - Uzyskaliśmy nowe kontakty biznesowe podczas F4B, ale również udało nam się odświeżyć poprzednie – mówi Albert Skubiszewski, regionalny kierownik technicznohandlowy Kerakoll. Dużym zainteresowaniem cieszyła się Strefa Innowacyjnego Produktu, która obfitowała w bardzo ciekawe produkty i rozwiązania, począwszy od drobnych systemów monitorujących, aż po kilkutonowe urządzenia. Zwycięzcami w pięciu kategoriach konkursowych zostały firmy Ekoenergetyka Zachód oraz Kerakoll. Uczestnicy tegorocznej edycji konferencji Future4Build deklarują chęć powrotu za rok. Chwalą wysoki poziom merytoryczny i sprawną organizację.

14 Builder

luty 2013

Twój idealny partner W świecie, w którym utalentowani ludzie oraz elastyczne formy zatrudnienia stają się kluczem do sukcesu w biznesie, firmy konkurują ze sobą w zdobywaniu najbardziej wartościowych pracowników. Zaangażowanie w ten proces najbardziej skutecznego, globalnego partnera, staje się priorytetem. Pozyskanie najlepszych specjalistów na rynku zwiększa Twoją szansę na sukces.

Co wyróżnia Brunel? Nasza firma dostarcza usługi związane z rekrutacją i doradztwem, które zwiększają efektywność i stanowią wartość dodaną w biznesie. Współpracując na zasadach partnerskich, Brunel potrafi w pełni zrozumieć i docenić cele i ambicje swoich klientów. Dzięki naszym lokalnym biurom, będącym częścią międzynarodowej sieci, jesteśmy w stanie integrować procesy zatrudnienia. Strategia ta jest zgodna ze światowymi wymogami rynku i odpowiada na potrzeby naszych klientów. Każdy z lokalnych oddziałów Brunel może zapewnić pomoc specjalistów oraz reagować na zmieniające się potrzeby rynku lokalnego, jednocześnie będąc częścią globalnej sieci. Nasze zespoły pracowników zapewniają klientom indywidualnie dopasowane rozwiązania, szybko i precyzyjnie odpowiadając na ich potrzeby.

ludzie i firmy Myślę, że obecna pozycja firmy ULMA w Polsce, jak również wyniki, jakie uzyskaliśmy w 2011 roku (bo tych z 2012 r., ze względu na status spółki giełdowej firmy, nie mogę jeszcze zdradzić), dowodzą, że optymalnie wykorzystaliśmy ostatnie kilka lat. Jestem przekonany, że wypracowaliśmy uznanie u ogromnej rzeszy naszych klientów.

Andrzej Kozłowski Prezes Zarządu firmy ULMA Construccion Polska S.A.

16 Builder

Zbudowaliśmy solidną markę

luty 2013

płatniczym, stanowi naj większą porażkę minionego roku w branży. A największy sukces? Tu chciałbym przenieść się na własne podwórko i zdefinio wać go jako rozpoczęcie wła snej inwestycji w Koszajcu, która stanowi zwieńczenie pewnego kompleksowego pro cesu rozwoju firmy ULMA. Procesu, który ma na celu udoskonalenie standardu funkcjonowania w zakresie obsługi klienta i jakości ofe rowanego sprzętu, a także poprawy komfortu pracy ze społu. Jestem przekonany, że sfinalizowanie tej inwestycji w pierwszym kwartale bieżą cego roku zaprocentuje w ko lejnych latach. D.B.: A kiedy narodził się pomysł rozbudowy sieci logistycznej? A.K.: Pomysł stworzenia sieci nowych centrów logi stycznych pojawił się w 2007 roku, równolegle z nową emi sją akcji. Podjęliśmy wów czas zobowiązanie, że te pie niądze przeznaczymy na roz budowę bazy. Pierwsze cen trum powstało w Poznaniu, kolejne w Jaworznie, i wresz cie trzecie jako nowa siedzi ba główna w Koszajcu. Za mykamy ten projekt i jestem szczególnie dumny, że nie zawiedliśmy naszych akcjo nariuszy, i że cel, wymie niony w prospekcie, został w pełni zrealizowany. Muszę tu dodać, że dokonaliśmy te go korzystając wyłącznie z własnych środków. D.B.: Czy to duży koszt? A.K.: O kosztach wolałbym nie mówić. D.B.: Jednym słowem, to ogromne przedsięwzięcie. A.K.: Tak jest w istocie, co więcej uważam, że zrealizo waliśmy je w optymalnym czasie. Program zakładał, że zakończymy inwestycję w 2010 roku, ale ze względu na kryzys 2009-2010 posta nowiliśmy poczekać na 2011 rok, który tchnął w rynek no wą nadzieję. Wówczas uzna liśmy, że nie ma co dłużej zwlekać, uruchomiliśmy pro ces projektowania, a na po

czątku maja 2012 roku roz poczęliśmy budowę. D.B.: Co zmieni się dzięki temu w obsłudze klienta? A.K.: Ja przypisuję tym no wym centrom ogromną rolę w zakresie stworzenia odpo wiednich warunków dla dal szej poprawy jakości naszego produktu, jak również bar dzo przejrzystych procedur funkcjonowania, dotyczą cych szeroko rozumianej lo gistyki. Myślę, że wspomnia ne inwestycje są odbierane także jako dodatkowe uwia rygodnienie naszej wysokiej pozycji rynkowej oraz stano wią dowód na to, że trosz czymy się nie tylko o wysoki poziom zadowolenia klienta, ale też o własnych ludzi – ich komfort i bezpieczeń stwo pracy. Wartość dodaną stanowi ponadto możliwość stworzenia w centrach ośrod ków edukacyjno-treningo wych. Poczytuję sobie za osobisty sukces swój upór w dążeniu do sfinalizowania tych inwestycji, szczególnie, że mój główny akcjonariusz, pochodzący z kraju objętego kryzysem, przyznawał mi ra cję i dzielnie mi kibicował. D.B.: To świadczy o dużym jego do Pana zaufaniu. AK: W chwili, gdy wiązali śmy się z firmą ULMA, nie było wiadomo, jak potoczą się losy naszej współpracy, ale przez te lata okazało się,

że możemy bazować na znacznej autonomii i ogrom nym, wzajemnym zaufaniu. Szanujemy się wzajemnie, respektujemy uwarunkowa nia naszych struktur organi zacyjnych oraz rynków, na których funkcjonujemy. My ślę, że obecna pozycja firmy ULMA w Polsce, jak również wyniki, jakie uzyskaliśmy w 2011 roku (bo o 2012, ze względu na status firmy, nie wiele mogę jeszcze powie dzieć), pokazują, że dobrze zagospodarowaliśmy ten czas. Wypracowaliśmy uzna nie u ogromnej rzeszy klien tów i zbudowaliśmy solidną markę, identyfikowaną z rów nie porządną pozycją na ryn ku deskowań i rusztowań. DB: A w jakim sektorze udział ULMY wypadł najlepiej? AK: W latach 2011-12 ULMA była najbardziej za angażowana w sektor bu downictwa inżynieryjnego, a w szczególności drogowe go, więc siłą rzeczy w tym sektorze odnotowała naj większy przychód. To się na tomiast będzie powoli zmie niało. Mam nadzieję, że będą to zmiany o charakterze ela stycznym. Dzisiaj jesteśmy w dalszym ciągu obecni na kilku znaczących budowach inżynieryjnych, dzięki cze mu możemy sobie pozwolić na spokojny rekonesans w kolejnym segmencie ryn

Nowa siedziba firmy w Koszajcu

PROMOCJA

D.B.: Co by Pan uznał za największy sukces i największą porażkę minionego roku 2012 w budownictwie? A.K.: Myślę, że najwięk szą porażką jest to, że przy boomie inwestycyjnym fir my budowlane przeżywają problemy niespotykane w swoich dotychczasowych historiach funkcjonowania na polskim rynku. Od rekor dowej liczby bankructw, po przez całkowitą dewaluację etyki zawodowej w relacjach między zamawiającym, ge neralnym wykonawcą i pod wykonawcami czy poddo stawcami, a skończywszy na fatalnej atmosferze, która za gościła w tej chwili w wielu firmach i której towarzyszy taka totalna niemoc. Wszy scy czekają na nowe rozda nie budżetu 2014-2020 przy pominającego już trochę ka pliczkę, do której coraz żarli wiej zaczynamy się modlić. Nie wiadomo jeszcze tylko, czy ta kapliczka okaże się fa tamorganą, czy faktycznie czymś realnym, co pozwoli nam na kilka kolejnych „tłu stych lat”. D.B.: Czy myśli Pan, że można było tej sytuacji uniknąć? A.K.: Fundamentalnym wa runkiem, który by ją z pew nością znacznie ograniczył, jest wprowadzenie prekwali fikacji. Dziś powszechny brak tej procedury powodu je, że do niemal każdego przetargu, bez względu na skalę trudności, startuje ogromna masa firm, często bardzo przypadkowych. To skutkuje zupełnym znie kształceniem obrazu real nych możliwości doprowa dzenia kontraktu do pomyśl nego finału, zarówno w za kresie kosztów jak i terminu. I wciąż niemało wykonaw ców uczestniczy w tym sza lonym wyścigu, pędząc na zatracenie i pociągając za so bą firmy kooperujące. Myślę, że właśnie ta wycieńczająca marszruta, w trakcie której odpadła niemała grupa firm z kapitałem obrotowym nie pozwalającym na stawienie czoła narastającym zatorom

Builder 17

ludzie i firmy

10 x naj według ANDRZEJA KOZŁOWSKIEGO 1. Najbardziej absurdalny przepis w prawie gospodarczym Dzisiaj nie dokonywałbym rankingu absurdalnych pomysłów, bo nasza branża w wielu aspektach od zamówień publicznych po relację podwykonawcapoddostawca-generalny wykonawca, wymaga bardzo wielu zmian.

2. Największe oczekiwanie i wobec kogo

W Polskim Związku Pracodawców Budownictwa coraz częściej rozmawiamy o tym, aby więcej uwagi poświęcić etyce zawodowej w branży, bo dziś taki kodeks w praktyce nie istnieje. Chciałbym, aby została rozpoczęta konstruktywna debata na ten temat i jak najszybciej zaowocowała zasadami przyjętymi przez większość uczestników rynku budowlanego.

ku, stającym się powoli naszym oczkiem w głowie. Nie będę tu oryginalny, bo dziś każda firma budowlana najchętniej porusza dwa wątki: kryzysu wynikającego z zatorów płatniczych oraz nadziei rozbudzonych przez sektor energetyczny. D.B.: I sektor kolejowy, przemysłowy oraz ochrony środowiska. Niektórzy eksperci wskazują jeszcze na trend rozwojowy rynku biurowego. A.K.: To z pewnością także bardziej obiecujące kierunki niż drogownictwo czy mieszkaniówka. Jednak my przede wszystkim dostosowujemy nasz potencjał intelektualny, tj. naszą kadrę projektowotechniczną oraz portfolio produktów do oczekiwań sektora energetycznego. D.B.: Czy już można mówić o konkretnych nowych inwestycjach, w których ULMA bierze udział? Na jakich rynkach? A.K.: W Polsce konkretne inwestycje nie weszły jeszcze w tę fazę realizacji, w której uczestniczy firma o profilu takim jak nasz. Ale staramy się oferować nasze usługi

18 Builder

we wszystkich projektach, które zostały rozstrzygnięte i dla których są podpisane umowy z generalnym wykonawcą. Podchodzimy przy tym bardzo skrupulatnie do każdej oferty i proponujemy dobrze przemyślane i optymalne dla klienta rozwiązania. Jednocześnie gromadzimy doświadczenia za granicą, uczestnicząc na Ukrainie w realizacji pierwszej w naszym portfolio tak dużej inwestycji z sektora energetyki – nowego „sarkofagu” nad reaktorem elektrowni atomowej w Czarnobylu. Generalnym wykonawcą jest NOVARKA, konsorcjum dwóch firm francuskich, dla której dostarczamy rusztowania: pełną dokumentację projektową i sprzęt. Przykład innej zagranicznej realizacji, którą obsługujemy w zakresie projektu i dostaw rusztowań, stanowi elektrownia w Eemshaven w Holandii. D.B.: Ciekawa jestem, co stanie się z rusztowaniami wykorzystanymi przy budowie Nowej Bezpiecznej Powłoki nad reaktorem elektrowni atomowej w Czarnobylu?

A.K.: Po okresie eksploatacji sprzęt zostanie poddany bardzo starannemu badaniu poziomu radiacji i to w oparciu o trzy standardy: unijny, polski i ukraiński. W przypadku skażenia przekraczającego dopuszczalny poziom, wykonawca jest zobowiązany do utylizacji całego potencjału pracującego na takiej budowie. D.B.: Czyli póki co sytuację ratuje rynek eksportowy. A.K.: To nawet nie chodzi o skalę przychodów. Cenne jest to, że przy okazji takich realizacji poznajemy potencjalnych generalnych wykonawców, gdyż są tam aktywne takie firmy jak Hitachi, Rafako oraz inne duże podmioty o zasięgu międzynarodowym, z którymi współpracujemy już w Polsce. Poznanie ich procedur i oczekiwań w zakresie standardów dokumentacji technicznej, jakości produktu oraz obsługi logistycznej zaowocuje, mam nadzieję, podczas realizacji obiektów w Polsce. D.B.: Z jakimi innymi planami weszliście Państwo w 2013 rok? A.K.: Chcemy także postawić na innowacyjność.

D.B.: Czy to znaczy, że pojawią się nowe rozwiązania? A.K.: Nawet jeśli się nie pojawią, to te, które już istnieją, będą znacznie bardziej doskonałe. Innowacyjność w naszej działalności oznacza przede wszystkim to, że nie chcemy sprzedawać płyt, podpór i konstrukcji stalowej, tylko kompletny pomysł na funkcjonowanie budowy w obsługiwanym przez nas zakresie. Dzisiaj każdy kierownik kontraktu czy budowy, to koordynator i menedżer. Nie ma on czasu ani może i chęci, aby wchodzić w detale dotyczące procesu realizacji i próbować je rozwiązywać we własnym zakresie. Nasza firma dysponuje natomiast profesjonalną i doświadczoną kadrą projektowo-techniczną, która ma za zadanie dostarczyć klientowi takie gotowe rozwiązania. Ci ludzie są oczkiem w głowie firmy. Jeśli kiedykolwiek byłbym zmuszony redukować moją załogę, to oni byliby ostatnimi pracownikami, z którymi rozmawiałbym o ewentualnym rozstaniu. To oni decyluty 2013

4. Najlepsza cecha narodowa Polaków Upór w dążeniu do celu.

5. Najtrudniejsza decyzja w życiu

To był wybór, czy firma powinna zbankrutować, czy dalej funkcjonować i jak przekonać kontrahentów, aby uwierzyli w mój program naprawczy. To było w 2002 roku.

6. Najchętniej wolny czas poświęcam

Rodzinie, a teraz wnukom, bo to moje największe skarby.

7. Największe niespełnione marzenie z dzieciństwa

Chciałem być pilotem, ale to było dawno temu. Teraz to

dują w największym stopniu o naszej przewadze i wartości dodanej dla klienta. D.B.: Niestety, obecnie wiele firm stara się obniżyć koszty poprzez redukcję części załogi. Czy myśli Pan o odchudzeniu firmy? A.K.: Nie przewidujemy żadnych takich ruchów, choć ten pierwszy kwartał nigdy nie jest miarodajny i trzeba po prostu poczekać na rozwój sytuacji. Z drugiej strony pozbywanie się w przypadku pierwszych oznak dekoniunktury doświadczonej kadry, dysponującej unikalną wiedzą techniczną, zawsze stanowi wyłącznie oszczędność krótkoterminową, a późniejsze odtworzenie takich zasobów w okresie ożywienia jest bardzo czaso – i kosztochłonne. Natomiast odnotowujemy pewien nieznaczny wskaźnik rezygnacji z powodu zmiany siedziby – dotyczy on tych pracowników, którzy nie chcą poświęcić więcej czasu na dojazd lub nie mogą sobie na to pozwolić, choć staramy się im zaproponować również pewne wsparcie w organizacji dojazdów. luty 2013

8. Największe spełnione marzenie

Myślę, że jestem człowiekiem spełnionym.

9. Największa życiowa porażka

Nie ponoszę porażek. Może lekkie potknięcia. Ale przyznanie się kiedy i jakie ono były…..

10. Największy życiowy sukces

Moim największym sukcesem jest wspaniała rodzina. Świąteczny stół, przy którym zasiada grono bliskich mi osób, a wśród nich czwórka wnucząt, malutkich ludzików wnoszących tak wielką radość – to jest niezapomniane uczucie i moja definicja sukcesu.

D.B.: Czy może Pan powiedzieć, że macie dzisiaj stałych klientów, partnerów? Firmy się wykruszają, znikają z rynku budowlanego. A.K.: Myślę, że każdy odpowiedzialny szef marketingu wśród swoich głównych celów wymieni dziś skonstruowanie skutecznego programu lojalnościowego. A każdy dyrektor

Zdjęcia: archiwum Ulma Construccion

Hura-optymizm: jakoś to będzie.

marzenie byłoby możliwe do zrealizowania, tylko że „kalendarz nie pozwala…”

Szkoda, że pojedyncze wpadki najczęściej nie wystarczały do przeformułowania tych krótkowzrocznych strategii. D.B.: A nad jakimi ciekawymi, krajowymi projektami pracuje dzisiaj ULMA? A.K.: Uczestniczymy w przygotowaniu ofert na wiele interesujących budów, także tych mniejszych, na obsługę których pozwala po prostu potencjał sprzętu będącego do naszej dyspozycji. Ubolewam ogromnie, że w ostatnich dniach przegrałem walkę o wieżowiec Warsaw Spire, choć staraliśmy się przekonać firmę wykonawczą, że oferowane przez nas rozwiązanie jest przynajmniej tak samo dobre jak to proponowane przez konkurentów. To jest rzecz, nad którą musimy jeszcze popracować, aby zmienić wciąż dość głęboko zakorzeniony stereotyp, że tak zaawansowane technologicznie projekty można powierzyć w naszym kraju tylko jednej firmie. To wielkie wyzwanie, ale chętnie je podejmiemy, gdyż jestem głęboko przekonany, że jesteśmy do takich realizacji dobrze przygotowani i że wygrana w walce o taką referencję jest tylko kwestią czasu. D.B.: I tego Państwu życzę. Dziękuję za rozmowę.

Przykłady realizacji w Polsce, wykorzystujących systemy deskowań Ulma

Wieża widokowa w Centrum Kongresowym Targów Kielce

Trasa Uniwersytecka w Bydgoszczy

PROMOCJA

3. Najgorsza cecha narodowa Polaków

handlowy dokłada wszelkich starań, aby tę lojalność i partnerską współpracę umacniać. Ale z drugiej strony działamy na wolnym rynku, a jego uczestnicy przy kapryśnej koniunkturze w branży cenią sobie zasadę zdywersyfikowanej działalności, pozwalającej na minimalizację ryzyk. Dlatego regułą jest współpraca przynajmniej z 2-3 dostawcami deskowań. To zależy od skali firmy. D.B.: Mówił Pan, że powodem upadłości i złej kondycji firm jest głównie niedostosowane prawo zamówień publicznych. Czy nie uważa Pan, że to także błąd zarządzania firmami... A.K.: Jestem daleki od krytykowania, bo tkwię w oku cyklonu. Mamy do czynienia ze wszystkimi wielkimi graczami na naszym rynku budowlanym i doskonale ich rozumiem. Każdy zatrudnia po kilka tysięcy osób oraz posiada ogromny potencjał, który został zakupiony lub wyleasingowany w celu zrealizowania wielkich projektów autostradowych. Te zasoby generują ogromne koszty, które trzeba pokryć. Więc często przymykano na starcie oko na niedopracowaną dokumentację i terminy płatności tak odległe, że odsetki od kredytu pozyskanego na ich sfinansowanie musiały pochłonąć każdą marżę.

Wiadukt WS02A na drodze ekspresowej S3

Builder 19

budujemy zaufanie w biznesie

Co warto wiedzieć?

Aspekty organizacyjne postępowania mediacyjnego

tosunkowo dużo przedsiębiorstw nie ma jeszcze doświadczeń z mediacją. Kancelarie prawne również uczą się dopiero odnajdywać w procedurze mediacji. Warto więc, aby osoby rozważające skorzystanie z niej mogły poznać aspekty organizacyjne charakterystyczne dla tego procesu. Firmy będące stroną w sporze decydują się na udział w mediacji ze względu na wiele różnych korzyści, wśród których najczęściej wymieniana jest szybkość osiągnięcia efektów. Krótki czas wynika z dużej elastyczności procedury postępowania mediacyjnego, ale także z zaangażowania stron w sprawne przeprowadzenie mediacji. Organizacja postępowania mediacyjnego w głównej mierze obciąża mediatora. Jednak współpraca stron zdecydowanie

PYTANIE DO EKSPERTA

Jan Miętus

Członek Zarządu Fundacji Rozwoju Mediacji

Absolwent Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Prowadzi mediacje gospodarcze, cywilne, prawa pracy. Ukończył szkolenia z zakresu mediacji, negocjacji i rozwiązywania konfliktów. Wpisany na Listę Stałych Mediatorów przy Sądzie Okręgowym w Warszawie.

Kiedy najlepiej podjąć decyzję o rozpoczęciu mediacji ? Zgodnie z maksymą, że lepiej zapobiegać niż leczyć, skorzystanie z mediacji na początkowym etapie konfliktu przynosi lepsze rezultaty niż w przypadku, gdy spór jest już zaawansowany. Decyzję o rozpoczęciu mediacji najlepiej podjąć w sytuacji, gdy próby rozwiązania konfliktu, podejmowane bezpośrednio przez strony sporu nie przyniosły rezultatu, a sprawa nie została jeszcze skierowana na drogę sądową. Pozwoli to uniknąć eskalacji konfliktu, dzięki czemu możliwa będzie dalsza współpraca między partnerami biznesowymi, np. wspólne dokończenie realizacji kontraktu.

20 Builder

podnosi efektywność jego pracy, ułatwia także osiągnięcie stronom zamierzonego efektu.

Rozpoczęcie mediacji – kontakt z mediatorem

Kiedy pojawia się konflikt między firmami, które samodzielnie nie są w stanie go zakończyć na obopólnie akceptowalnych warunkach, a pełnomocnicy doradzają wszczęcie postępowania sądowego, warto zastanowić się nad podjęciem decyzji o uczestnictwie w mediacji. Każda ze stron może samodzielnie podjąć taką decyzję. W takiej sytuacji z drugą stroną skontaktuje się mediator. Rzadko występują sytuacje, w których obie firmy uważają, że należy zwrócić się do niego o pomoc. W przypadku gdy sprawa nie jest formalnie w sądzie, a prawnicy namawiają na wystąpienie z pozwem, warto przeliczyć potencjalne koszty oraz przewidywany czas procesu. Często może okazać się, że koszt mediacji będzie o wiele niższy niż wynajęcia prawnika lub opłaty sądowej. Decyzja o zwróceniu się do mediatora rozpoczyna serię działań, którym musi sprostać każda ze stron. Pierwszym jest wybór organizacji lub mediatora mającego przeprowadzić mediację.

Liczba spraw skierowanych do postępowania mediacyjnego wzrasta z roku na rok. Analizując rodzaje spraw, w których prowadzone są mediacje, zauważalna jest znacząca liczba spraw dotyczących przedsięwzięć budowlanych lub z udziałem firm reprezentujących ten sektor. Maja GradCzubrichowska Mediator, prawnik, posiada doświadczenie zawodowe w audycie przedsiębiorstw. Prowadzi mediacje gospodarcze, cywilne, prawa pracy. Ukończyła szkolenia z zakresu mediacji, negocjacji i rozwiązywania konfliktów. Wpisana na Listę Stałych Mediatorów przy Sądzie Okręgowym w Warszawie.

Wybór mediatora

Na stronach internetowych ośrodków, fundacji i stowarzyszeń znajdują się listy mediatorów, którzy prowadzą postępowania mediacyjne. Warto sprawdzić te źródła informacji, ponieważ zawierają one nie tylko dane kontaktowe, ale także rodzaje spraw, w których specjalizuje się dany ośrodek i mediator. Ponadto zawsze można skontaktować się z ośrodkiem lub bezpośrednio z mediatorem, który udzieli szczegółowych informacji dotyczących warunków skierowania sprawy oraz zasad prowadzenia mediacji. Nie należy jednak oczekiwać, że określi on jednoznacznie czy w konkretnej sprawie zostanie zawarta ugoda. Dobry mediator nigdy nie będzie zapewniał strony o pewności ugodowego zakończenia

sporu, gdyż wynik postępowania mediacyjnego zależy od woli, zgody i elastyczności obu stron.

Kontakt ze stronami

W sprawach skierowanych do postępowania mediacyjnego przez sąd, warto bezpośrednio skontaktować się z wyznaczonym mediatorem. Nawiązanie kontaktu przez stronę zdecydowanie przyśpiesza przebieg postępowania mediacyjnego. Dane kontaktowe mediatorów prowadzących mediacje ze skierowania sądów powszechnych (rejonowych i okręgowych) znajdują się na stronie sądu okręgowego. Kontaktując się ze stroną, mediator prawdopodobnie poprosi o przekazanie luty 2013

danych kontaktowych w celu sprawnego ustalenia terminów posiedzeń mediacyjnych. Najczęściej są to numery telefonów oraz adresy poczty elektronicznej (mail), umożliwiające szybki kontakt z przedstawicielem firmy. Mediator może także poprosić o przekazanie dodatkowych informacji, na przykład danych kontaktowych drugiej strony. Poinformowanie o sposobie kontaktu przyśpiesza bieg postępowania mediacyjnego, gdyż pozwala na zaoszczędzenie czasu i często ogranicza konieczność poszukiwania kontaktu ze stroną lub wysłania przez mediatora listu poleconego z pytaniem o zgodę na udział w postępowaniu mediacyjnym. Przedstawiciele wielu firm, biorących udział w mediacji, dodatkowo przesyłają drogą elektroniczną dane kontaktowe do reprezentujących je osób, zgodę na udział oraz kilkuzdaniowy opis przedmiotu sprawy. Nie jest dobrym rozwiązaniem dokonywanie wysyłki korespondencją listową, ponieważ czas dostarczania przesyłki zabiera co najmniej kilka dni.

Udział stron w mediacji

Mediacja, zgodnie z przepisami prawa, dedykowana jest stronom. Jednocześnie w jej toku dopuszczalne jest przyjęcie rozwiązania konfliktu za pomocą różnego rodzaju rozwiązań biznesowych. Może to wymagać od stron gotowości do podejmowania w trakcie rozmów decyzji bezpośrednio związanych z działalnością firmy i oceną możliwości ich zrealizowania. Dlatego mediatorzy z reguły proponują, aby w posiedzeniach mediacyjnych brali udział zarówno przedstawiciele firm, jak i pełnomocnicy, którzy wspierają strony jako eksperci w zakresie kwestii prawnych.

Posiedzenia mediacyjne

Istnieje kilka sposobów prowadzenia mediacji. W Fundacji Rozwoju Mediacji postępowanie rozpoczyna się od wstępnych posiedzeń informacyjnych, przeprowadzanych z każdą ze stron oddzielnie (bez obecności drugiej strony). Podczas nich mediatorzy informują stronę o zasadach mediacji, a strona przedstawia swoje oczekiwania. Każde posiedzenie wstępne trwa około godziny. Bezpośrednio po nich odbywa się posiedzenie wspólne, podczas którego strony rozmawiają o zaistniałej sytuacji i wspólnie ustalają sposób zakończenia konfliktu. Na pierwsze posiedzenia należy zarezerwować około 4 godziny. Do mediacji trafiają różne sprawy, także konflikty znajdujące się w sądzie, niejednokrotnie trwające kilka lat. Decydując się na udział w postępowaniu mediacyjnym, trzeba mieć świadomość, że sprawa może być rozbudowana i skomplikowana. Niezbędne może okazać się poznanie szczegółowych propozycji i argumentów drugiej strony. Wymaga to poświęcenia większej ilości czasu na mediację tak pomiędzy posiedzeniami jak i w ich trakcie. Pomiędzy posiedzeniami potrzebne może być opracowanie kolejnych propozycji, rozważenie rozwiązań zgłaszanych przez drugą stronę, czy zweryfikowanie informacji, które pojawiły się w trakcie posiedzeń itp. Świadomość czynników organizacyjnych, wpływających na przebieg mediacji, ułatwia uczestnikom przygotowanie się do niej, a mediatorowi sprawne przeprowadzenie całej procedury. Autorka jest Członkiem Zarządu Fundacji Rozwoju Mediacji

WARTO MEDIOWAĆ budujemy zaufanie w biznesie to program o charakterze informacyjnym i promocyjnym, skierowany do firm i instytucji, którego celem jest popularyzacja mediacji - skutecznej metody rozwiązywania sporów i konfliktów w biznesie. Kampania informacyjna obejmuje cykl artykułów poświęconych mediacji, konsultacje na temat mediacji oraz dostęp do rzetelnej wiedzy na tematy związane z mediacją. WARTO MEDIOWAĆ budujemy zaufanie w biznesie to również program promocji dobrych praktyk w zakresie rozwiązywania sporów i konfliktów w biznesie. Realizowany jest w ramach projektu WARTO MEDIOWAĆ mediacja, dialog społecznie odpowiedzialny. Organizatorami programu WARTO MEDIOWAĆ są Fundacja Rozwoju Mediacji i wydawca miesięcznika „Builder”. W ramach programu, na łamach miesięcznika „Builder” będą publikowane artykuły poświęcone mediacji. Eksperci Fundacji odpowiedzą na pytania czytelników. Szczegółowe informacje na temat programu i zasad uczestnictwa znajdują się na stronie internetowej www.wartomediowac.pl. Pytania do naszych ekspertów prosimy kierować na adres: sekretariat@fundacjamediacji.pl Zapraszamy do udziału w programie.

www.fundacjamediacji.pl Fundacja Rozwoju Mediacji jest organizacją pozarządową, utworzoną przez mediatorów z wieloletnią praktyką w przeprowadzaniu postępowań mediacyjnych. Naszym celem jest rozwijanie i propagowanie idei mediacji, jako metody rozwiązywania sporów sądowych i pozasądowych. Podejmujemy szereg działań na rzecz rozwoju mediacji oraz alternatywnych metod rozwiązywania sporów (ADR), a także upowszechniania wiedzy dotyczącej mediacji oraz różnych form jej wykorzystania. Prowadzimy mediacje w sprawach gospodarczych, cywilnych, rodzinnych, prawa pracy i ubezpieczeń. W naszej pracy kierujemy się Standardami Prowadzenia Mediacji przyjętymi przez Fundację Rozwoju Mediacji.

luty 2013

Działamy także w innych obszarach: prowadzimy szkolenia, warsztaty i konsultacje. Nasz zespół stanowią doświadczeni mediatorzy, którzy ukończyli liczne szkolenia z zakresu mediacji, negocjacji i rozwiązywania konfliktów. Wpisani są na Listę stałych mediatorów Fundacji Rozwoju Mediacji prowadzoną przy Sądzie Okręgowym w Warszawie. FUNDACJA ROZWOJU MEDIACJI 01-828 Warszawa, ul. Schroegera 82 lok. 100 (budynek DOMU NAUKI, wejście od ul. Przybyszewskiego, I piętro) telefon: 602 774 777 fax: (22) 834 50 51 e-mail: sekretariat@fundacjamediacji.pl, www.fundacjamediacji.pl

Builder 21

strategie marketingowe

Inbound Marketing czyli jak nie tracić klientów? W poprzednim artykule poruszyliśmy zagadnienie ROPO (Research Online Purchase Offline), które polega na poprzedzaniu przez klientów zakupów w stacjonarnych sklepach intensywnym poszukiwaniem informacji w Internecie. Naturalnym rozwinięciem tego tematu jest pojęcie Inbound Marketingu. Michał Siejak

nbound Marketing to zestaw działań, którego celem jest odnalezienie naszej marki lub kontentu z nią związanego (np. artykułu) przez jej potencjalnych klientów, którzy aktywnie poszukują informacji w Internecie. Nie jest on oczywiście rozwiązaniem nowym. Przeciwnie, wykorzystuje techniki, które również marki budowlane, prowadzące profesjonalne i świadome działania marketingowe, z pewnością stosują od dawna. Z drugiej strony dużą zaletą Inbound Marketingu jest możliwość usystematyzowania przez marki działań w ww. zakresie, świadoma ocena ich efektywności czy znalezienie skutecznych synergii pomiędzy poszczególnymi działaniami.

Kontent, media i narzędzia

Inbound Marketing bazuje głównie na wysokojakościowym kontencie i jego efektywnej dystrybucji w miejscach i mediach, w których może go znaleźć nasz potencjalny klient. Kontentem mogą być np.: artykuły, infografiki, manuale, tzw. white papers, audiobooki lub ebooki, notki ePR, wywiady, tutoriale, komentarze, wpisy na forach itd.

22 Builder

Kontent musimy zamieścić w touchpointach, w których nasza grupa docelowa poszukuje informacji, mogą to być: np. • własny serwis internetowy danej marki, • serwisy eksperckie, • fora internetowe i grupy dyskusyjne, • blogi eksperckie lub blog własny, • platformy Social Media (Facebook, NK, GoldenLine, inne, bardziej eksperckie społeczności), • serwisy sharingowe bazujące np. na wideo (YouTube) czy na prezentacjach (Slideshare), • wszelkie spisy firm z danej branży, itd. Inbound Marketing zaprasza marki budowlane do klientocentrycznego spojrzenia, skupionego na klientach aktywnie poszukujących informacji w Internecie. To właśnie te osoby są najłatwiejsze do przekonwertowania klientów dokonujących zakupów. Zauważmy, że Inbound Marketing jest bardzo dobrym narzędziem przede wszystkim dla tych marek budowlanych, które posiadają klientów o dużej wartości zakupowej, z wieloetapowym procesem zakupowym, opierającym się na edukowaniu konsumentów. Inbound Marketing jest bardzo efektywnym narzędziem np. dla marek budowlanych posiadających bardzo eksperckie grupy docelowe, które często ze względu na swoją relatywnie małą liczbę są dość mocno rozproszone w Internecie, a możemy je znaleźć w bardzo specyficznych miejscach, takich jak branżowe fora, serwisy czy blogi.

Inbound Marketing niesie wyzwania

Z perspektywy efektywności, kluczowym wyzwaniem dla marek wykorzystujących Inbound Marketing jest budowanie ruchu do naszego kontentu (np. artykułów), co wiąże się z szerokim zestawem kompetencji skupionych wokół działań SEO i tzw. kampanii traffick’owych, czyli budujących ruch do naszego kontentu.

Bez działań pobudzających ruch do wygenerowanego przez nas kontentu, Inbound Marketing byłby wyłącznie kosztem, bez jakichkolwiek efektów. Na efektywność budowania ruchu do naszego kontentu ma wpływ mnóstwo elementów – wymieńmy tylko kilka z nich. • Uwzględnienie uaktualnień Google’a, takich jak Panda czy Pingwin, które potrafią mieć gigantyczny wpływ na pozycjonowanie naszej marki budowlanej. • Znaczenie dla Google’a takich parametrów naszego serwisu jak poziom bogunce rate czy spędzany na nim czas. • Znaczenie występowania słów kluczowych w naszej domenie. • Wiedza na temat linków do naszej strony, które zaniżają jej pozycję w Google i umiejętność użycia odpowiednich narzędzi, które pozwolą je zneutralizować. • Konstrukcja naszego kontentu pod kątem seowritingu, ekspozycja i tagowanie na stronie.

Inbound Marketing to zestaw działań, którego celem jest odnalezienie naszej marki lub kontentu z nią związanego przez jej potencjalnych klientów, aktywnie poszukujących informacji w Internecie. Świadomie wymieniam relatywnie zaawansowane zagadnienia, by zilustrować jakiego rodzaju elementy SEO mają wpływ na efektywność naszych działań Inbound Marketingu.

Analiza słów i fraz kluczowych

Innym, lecz niezwykle istotnym, elementem warunkującym efektywność działań Inbound Marketingu jest dogłębna analiza słów i fraz kluczowych, których używają nasi potencjalni klienci przeszukując sieć. Na podstawie takiej analizy będziemy wiedzieć m.in.: • jakie to frazy i słowa kluczowe, • jaki wiąże się z nimi potencjał iloluty 2013

ściowy, czyli np. ile razy są one wpisywane w wyszukiwarki, • jaka jest sezonowość tego typu klienckich poszukiwań, • w jakich rodzajach touchpointów klienci szukają i w jakich znajdują ww. słowa i frazy, • w jaki sposób ww. frazy są reprezentowane na forach internetowych – m.in. dzięki systemom monitorującym sam Internet, fora internetowe czy Social Media (tego typu systemów dostarcza np. SentiOne).

Inbound Marketing jest bardzo efektywnym narzędziem dla marek budowlanych, które posiadają bardzo eksperckie grupy docelowe i często, ze względu na swoją relatywnie małą liczebność, są dość mocno rozproszone w Internecie. Tego typu informacje są niezbywalnym filarem w omawianych działaniach. Po ww. analizie wiemy, jakie tematy interesują naszą grupę docelową, zatem mamy wytyczne pozwalające wybrać nam odpowiednie tematy i zagadnienia, które będzie poruszał nasz kontent. Wiemy również, gdzie, kiedy i w jaki sposób powinniśmy go zamieszczać, by osiągnąć maksymalną efektywność.

Synergia działań

Zauważmy, że ww. analiza słów i fraz kluczowych przydaje nam się również w działaniach performance’owych (np. AdWords) czy SEO. Ponadto, posiadając wspomniany wyżej jakościowy kontent, możemy oczywiście przechwyconych poprzez SEO czy kampanie AdWords internautów skierować do niego w bardzo kontekstowy sposób. To z całą pewnością zostanie przez nich docenione.

Efektywność

Inbound Marketing zakłada 3 filary, dzięki którym obiecuje wyższą efektywność niż tradycyjne działania marketingowe. Jest mniej kosztowny – oczywiście przy założeniu, że korzystamy z kanałów dystrybucji kontentu, które nie powodują powstawania kosztów, takich jak np. nasza własna strona www czy blogi ekspertów, a samo generowanie kontentu również nie wiąże się z dużym obciążeniem kosztowym i bazuje np. na własnych zasobach i kompetencjach firmy. luty 2013

Jest lepiej targetowany – wygenerowany przez nas kontent odnajdzie klient, który aktywnie poszukuje informacji i często jest bliski podjęcia decyzji o zakupie konkretnej marki. Jest inwestycją długoterminową – działania Inbound Marketingu generują nam w długim terminie czasu strumień bardzo dobrego jakościowo ruchu do naszego kontentu. Jego ilość ma oczywiście wyraźny „szklany sufit” – ponieważ bazuje na skończonej ilości wyszukiwań dokonywanych przez internautów. Jeśli marka wymaga większego poziomu ruchu, powinna uzupełnić działania Inbound Marketingu np. o kampanie najskuteczniej generujące jakościowy ruch na serwis, czyli np. kampanie performance marketingu. Zakładają one płatność tylko za wcześniej określony efekt: kliknięcie, obejrzenie filmu, zamówienie kontaktu konsultanta czy wreszcie zakup.

Podsumowanie

Nazywanie zestawu znanych działań nowym pojęciem nie jest odkrywcze, lecz z drugiej strony działania, które wchodzą w skład Inbound Marketingu, w wielu wypadkach, zwłaszcza w sektorach b2b, są niezwykle skuteczne. Dla marek budowlanych Inbound Marketing z całą pewnością będzie stanowił efektywny sposób budowania jakościowego ruchu i generowanie wzrostów sprzedaży. Zasadniczym warunkiem skuteczności tych działań jest unikalny kontent wysokiej jakości, połączony z kompleksowymi działaniami z zakresu SEO, budowaniem jakościowego ruchu do ww. kontentu, kompetencjami pozwalający-

mi na skuteczne konwertowanie osób, odwiedzających go na stronie danej marki, na jej klientów, którzy dokonają zakupów. Autor jest dyrektorem zarządzającym 6ix WoMM & Social Media i agencji interaktywnej E_misja Interactive 360. Obie agencje należą do NuOrder Group

Builder 23

rynek pracy

Inżynier

wart każdej ceny Wraz z zakończeniem przygotowań do Euro 2012, budżety na realizację czekających w kolejce inwestycji drogowych drastycznie zmalały. Co zatem powinien zrobić i gdzie szukać pomocy polski inżynier, by w trudnych okolicznościach móc rozwijać karierę zawodową?

Komfort korzystania z usług doradztwa personalnego polega m.in. na możliwości dokładnego zaznaczenia swoich preferencji zawodowych co do charakteru stanowiska, firmy czy branży, w której dany kandydat chce się realizować zawodowo. 24 Builder

ostatnich latach w Polsce rynek doradztwa personalnego rósł najszybciej w Europie. Według ostatniego raportu CIETT (International Confederation of Private Employment Agencies), Polska jest na 8. miejscu na świecie pod względem liczby firm zajmujących się rekrutacją pracowników dla zewnętrznych pracodawców. Mamy więcej agencji pośrednictwa pracy niż Francuzi czy Włosi.

Dlaczego warto?

Rozwój tego sektora kształtował się dwutorowo. Na rynku z jednej strony pojawiło się dużo agencji oferujących bardzo szeroki wachlarz możliwości zatrudnienia, a z drugiej powstawały firmy doradcze, specjalizujące się w wyszukiwaniu określonych specjalistów dla danych dziedzin gospodarki. Te właśnie firmy przyjmują pod swoje skrzydła m.in. wykwalifikowanych inżynierów. I co więcej, oferują bardzo ciekawe warunki współpracy. Komfort korzystania z usług doradztwa personalnego polega bowiem m.in. na możliwości dokładnego zaznaczenia swoich preferencji zawodowych co do charakteru stanowiska, firmy czy branży, w której dany kandydat chce się realizować zawodowo. Ponadto możliwe jest zaznaczenie oczekiwań związanych z lokalizacją przyszłego pracodawcy – odległości od miejsca zamieszkania, chęci zmiany miasta itd. Każdy inżynier, który chce rozwijać i doskonalić swoje umiejętności, może skorzystać z pomocy sprofilowanych pod kątem rynku inżynierskiego firm doradztwa personalnego. Jedną z nich jest Brunel. „Specjalizujemy się głównie w wyszukiwaniu pracy dla inżynierów w bardzo szerokim zakresie specjalizacji i sektorów, ale nie tylko –

mówi Franciszek Szewczyk, Business Unit Manager firmy doradztwa personalnego Brunel. – Naszym kandydatom oferujemy także różnego rodzaju formy zatrudnienia, w tym m.in. te elastyczne, na wykonanie poszczególnych projektów, kiedy to pracownik jest zatrudniony przez nas, my wypłacamy mu wynagrodzenie i to naszym obowiązkiem jest znalezienie takiej osobie kolejnego zatrudnienia w momencie, gdy dany projekt się kończy. W naszej ofercie pojawia się coraz więcej propozycji pracy dla inżynierów, którzy do tej pory specjalizowali się w sektorze drogowym. Jeśli tylko są gotowi na częściowe przebranżowienie, czyli np. zmianę sektora na energetyczny, mają szansę na znalezienie u nas bardzo ciekawego zatrudnienia“.

Z zawodowego życia wzięte

Na współpracy z profesjonalnymi agencjami doradztwa personalnego korzystają nie tylko pracownicy, ale również firmy, które bardzo często borykają się ze znalezieniem odpowiednich specjalistów do realizacji danych prac. Oto kilka przykładów nie tylko z branży budowlanej. Wojciech Jaszkowski, manager w firmie Fresenius Kabi/Clinico Medical Sp. z o.o.: „Nasza firma specjalizuje się w produkcji sprzętu medycznego jednorazowego użytku. W jej portfolio znajduje się ponad tysiąc produktów. Rozwijając swoją działalność w Polsce, potrzebowaliśmy poszerzyć zespół o nowych pracowników, szukaliśmy m.in. kandydatów z bardzo techniczną wiedzą i umiejętnościami. Z firmą Brunel mieliśmy okazję współpracować na rynku niemieckim, stąd też to właśnie m.in. do niej zwróciliśmy się o pomoc w znalezieniu odpowiednich osób. Od 10 miesięcy zatrudnioluty 2013

luty 2013

Z punktu widzenia pracownika

Witold Skoczek Od listopada 2012 roku jestem zatrudniony na zasadach secondmentu, realizując projekt dla firmy Aventek, która zajmuje się produkcją specjalistycznych maszyn. Odpowiadam za controlling, księgowość i audyt. Wcześniej pracowałem w wielu firmach, a pracodawcy proponowali mi różne formy zatrudnienia. W formule secondmentu, czyli na zasadach elastycznych, pracuję drugi raz i muszę przyznać, że jest to doskonała forma, a przy okazji bardzo wygodna, bo doskonale wiadomo, co jest do zrobienia. Dodatkowo wiem, że po zakończeniu aktualnego projektu specjaliści Brunel zadbają o inne miejsce pracy dla mnie. Moim zdaniem, elastyczne formy zatrudnienia to przyszłość. Czytałem jakiś czas temu wypowiedź amerykańskiego profesora, który powiedział, że elastyczne zatrudnianie stanie się normą bardzo szybko, ponieważ dynamika w przemyśle i rozwój technologii są tak duże, że będziemy mieli coraz szerszy wachlarz ciekawych możliwości pracy projektowej.

Michał Woźniak Współpraca z Brunelem rozpoczęła się od zwykłego ogłoszenia rekrutacyjnego, które znalazłem w Internecie. Postanowiłem wysłać swoje zgłoszenie. Kilka dni później odebrałem telefon z firmy, zostałem zaproszony na rozmowę. Po trzech tygodniach od pierwszego kontaktu dostałem pracę jako inżynier ds. logistyki na budowie falochronu osłonowego w Świnoujściu, części inwestycji, która w Polsce znana jest pod nazwą Gazoport. Jestem zatrudniony na zasadach secondmentu, stricte przy realizacji tego projektu, ale liczę, że po jego zakończeniu, Brunel pomoże mi w dalszej karierze. Po raz pierwszy pracuję na innych zasadach niż tradycyjna umowa o pracę i przyznaję, że dzięki temu projektowemu rozwiązaniu mam okazję poszerzyć swoje doświadczenie o pracę przy bardzo znanej inwestycji, mogę uczyć się nowych rzeczy i poznawać nowych ludzi.

Aleksandra Klimek Z wykształcenia jestem tłumaczem i tym właśnie zajmuję się przez całe swoje życie zawodowe. Brunel okazał się bardzo pomocny, gdy pewnego razu otrzymałam ofertę pracy bezpośrednio od pracodawcy, który miał swoją siedzibę w Stanach Zjednoczonych. Aby móc podpisać ze mną umowę na pracę na terytorium Polski, potrzebował do tego agencji pośrednictwa pracy. Dzięki pomocy i wsparciu specjalistów Brunel zostałam redaktorem naczelnym strony internetowej z przepisami kulinarnymi - Allrecipes.pl. Jestem również jej administratorem, zajmuję się korektą przepisów, dodawaniem nowych, a także tłumaczeniami przepisów z naszych zagranicznych stron.

wiliśmy ponownie zwrócić się o pomoc do tej firmy, wiedząc, że ma swoje biura również w Polsce. Jeden z jej menedżerów bardzo szybko znalazł odpowiedniego specjalistę, który miał doświadczenie w inżynierii maszynowej, jak również znał się na procesie technologicznym. Cały proces zatrudnienia przebiegł bardzo sprawnie i już po 13 dniach osoba ta pracowała w naszej firmie. Niedawno zatrudniliśmy dzięki

Brunelowi również osobę w dziedzinie finansów. I muszę przyznać, że jesteśmy z obu bardzo zadowoleni. Moim zdaniem, najbardziej poszukiwani na rynku są inżynierowie, którzy oprócz wiedzy i doświadczenia potrafią się dodatkowo zaangażować w realizowane zadania, wkładają w pracę serce i traktują ją jako coś więcej niż codzienny obowiązek, dzięki któremu mogą zarobić na chleb”.

Builder 25

Fot. arch. thinkstock

nych jest u nas 7 pracowników zaproponowanych przez tego podwykonawcę. Są to inżynierowie projektu oraz tzw. inżynierowi procesowi, do zadań których należy optymalizacja sprzętu, zamawianie nowego, wprowadzanie go do produkcji. Codziennie analizują i „prześwietlają” oni każdy proces produkcyjny, optymalizując go, a także jego dokumentację, stanowiska pracy czy standaryzację. Aktualnie najtrudniej jest znaleźć na rynku dobrych inżynierów projektu. W Polsce studia kończy wiele osób, ale wykształcenie nie do końca obrazuje, co dany kandydat potrafi i jak szybko jest w stanie przyswajać nową wiedzę. Co więcej, stan wiedzy teoretycznej i praktyczne podejście to dwie różne sprawy. Stąd też tak ważny dla nas jest przebieg dotychczasowej kariery kandydata, to czy często zmieniał firmę, a także przy jakich projektach dokładnie pracował”. Joergen Noes, dyrektor ds. rozwoju w firmie Expromo Europe: „Expromo Europe jest wiodącym producentem oraz globalnym dostawcą niestandardowych rozwiązań opartych na technologii LED. Zajmujemy się produkcją oraz sprzedażą ekranów LED dla szerokiego zakresu zastosowań w obiektach sportowych, digital signage oraz w zakresie rozwiązań architektonicznych. Nasza współpraca z firmą Brunel rozpoczęła się od zwykłej rozmowy telefonicznej. Jeden z jej menedżerów przekazał mi, że może przedstawić kandydatury do pracy w naszej firmie. I rzeczywiście, dzięki temu zatrudniliśmy inżyniera łączącego wiedzę bardzo techniczną z umiejętnościami sprzedażowymi, by pomógł nam rozszerzyć naszą działalność w Polsce. Osoba ta była zatrudniona u nas na zasadach projektowych na okres 12 miesięcy. Jestem pod wrażeniem rezultatów jej pracy. W mojej opinii, obecnie najtrudniej znaleźć na polskim rynku pracy specjalistów, którzy łączą w sobie umiejętności techniczne ze sprzedażowymi. Najczęściej spotykamy kandydatów posiadających jedną z tych umiejętności, ale dobra mieszanka obu z nich jest trudna do znalezienia”. Thomas Smit, prezes firmy AVENTEK GmbH: „Aventek specjalizuje się w budownictwie i inżynierii maszynowej. Z firmą Brunel mieliśmy już ugruntowaną współpracę w przeszłości, kiedy poszukiwaliśmy inżynierów na rynku niemieckim. Na rynku polskim potrzebowaliśmy szybko zatrudnić menedżera ds. produkcji, dlatego też postano-

prawo

Zwolnienia grupowe Łukasz Bernatowicz Partner zarządzający w Kancelarii Prawnej Bernatowicz, Komorniczak, Mazur Radcy Prawni i Doradcy Podatkowi sp. p. Radca prawny z wieloletnim doświadczeniem w zakresie prawa cywilnego i handlowego. Arbiter w Sądzie Arbitrażowym przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie. Ekspert prawny Business Centre Club w Warszawie. Sporządza opinie prawne na zlecenie Kancelarii Prezydenta Rzeczpospolitej oraz Kancelarii Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej.

Klaudia Szkodzińska Absolwentka Uczelni Łazarskiego w Warszawie (2006-2011) oraz stypendystka europejskiego programu Sokrates – Erasmus na Wydziale Prawa Uniwersytetu Gandawskiego w Belgii w roku akademickim 2009/2010. Obecnie aplikantka radcowska wpisana na listę aplikantów radcowskich przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie.

26 Builder

Przepisy o zwolnieniach grupowych stosuje się w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę, zatrudniającego co najmniej 20 pracowników, stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron.

o rozwiązania stosunków pracy o charakterze grupowym dochodzi najczęściej z powodu trudnej sytuacji finansowej pracodawcy, restrukturyzacji przedsiębiorstwa lub złej koniunktury na rynku z przewidywaniami stagnacji w danej branży. Problematykę zwolnień grupowych reguluje ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. (Dz. U. z 2003 r. Nr 90 poz. 844, dalej jako „ustawa”). Przepisy ustawy uwzględniają regulacje zawarte w dyrektywie Wspólnot Europejskich nr 98/59 z dnia 20 lipca 1998 r. w sprawie ujednolicenia prawodawstwa państw członkowskich dotyczącego zwolnień zbiorowych.

Liczy się ilość

Ustawodawca, co zostało zasygnalizowane już na wstępie artykułu, posłużył się kryterium ilościowym kwalifikującym charakter zwolnienia grupowego. Oznacza to konkretnie: • dokonanie przez pracodawcę w okresie 30 dni 10 zwolnień w zakładzie, w którym jest zatrudnionych powyżej 20 i mniej niż 100 pracowników, • zwolnienie 10% pracowników w zakładzie, w którym zatrudnionych jest od 100 do 299 pracowników, • zwolnienie obejmujące 30 pracowników w zakładzie zatrudniającym 300 i więcej pracowników. Do liczby zwolnień grupowych włączane są także zwolnienia dokonane na mocy porozumienia stron zainicjowanego przez pracodawcę, pod warunkiem, że jest ich co najmniej 5. Polska regulacja zwolnień grupowych nie dotyczy osób świadczących pracę na podstawie innej niż stosunek

pracy. Nie są objęte jej zakresem osoby wykonujące pracę nakładczą, osoby świadczące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, zatrudnione na podstawie mianowania oraz pracownicy tymczasowi.

Obowiązki pracodawcy

Zgodnie z art. 2 ust. 1 i 7 ustawy, pracodawca jest obowiązany skonsultować zamiar przeprowadzenia grupowego zwolnienia z działającymi u niego zakładowymi organizacjami związkowymi, a w przypadku ich braku – z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u tego pracodawcy. Powyższy obowiązek ma charakter bezwzględny i nie zależy od tego, czy decyzja w sprawie zwolnień grupowych pochodzi od pracodawcy, czy też zakładu, który sprawuje kontrolę nad pracodawcą, np. w ramach koncernu. Konsultacje rozpoczyna doręczenie pisemnego zawiadomienia o zwolnieniach grupowych, zawierającego informacje m.in. o przyczynach zamierzonego grupowego zwolnienia, grupach zawodowych nim objętych i kryteriach ich doboru, okresie, w ciągu którego nastąpi zwolnienie, kolejności jego dokonywania oraz świadczeń pienięż-

Zgodnie z art. 2 ust. 1 i 7 ustawy, pracodawca jest obowiązany skonsultować zamiar przeprowadzenia grupowego zwolnienia z działającymi u niego, zakładowymi organizacjami związkowymi, a w przypadku ich braku – z przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u tego pracodawcy. luty 2013

nych i ich wysokości. Pracodawca zobligowany jest również do przekazania powyższych informacji powiatowemu urzędowi pracy. Od momentu doręczenia informacji wszystkim organizacjom działającym w zakładzie, rozpoczyna się 20-dniowy okres, w którym strony powinny zawrzeć porozumienie. W tym terminie organizacje zgłaszają propozycje dotyczące możliwości uniknięcia lub zmniejszenia rozmiaru grupowego zwolnienia. Porozumienie zawierane jest pomiędzy pracodawcą a wszystkimi organizacjami związkowymi działającymi w zakładzie, dotyczy ono wszystkich, również niezrzeszonych pracowników. Powinno ono obejmować zasady postępowania w sprawach pracowników objętych zamiarem zwolnień, a także obowiązki pracodawcy w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia innych spraw pracowniczych, związanych z zamierzonym, grupowym zwolnieniem. Może zawierać również rozwiązania mające na celu uniknięcie lub zmniejszenie rozmiaru zwolnienia. W przypadku braku zakładowych organizacji związkowych lub jeżeli nie doszło do zawarcia porozumienia, zasady postępowania w sprawach dotyczących pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia pracodawca ustala w regulaminie. Należy podkreślić, iż zawarcie porozumienia albo wydanie regulaminu ma charakter obligatoryjny. Bez spełnienia tego warunku nie jest możliwe przeprowadzenie zwolnień grupowych. Wynik porozumienia, a w przypadku jego braku ustalenia regulaminu, pracodawca przesyła powiatowemu urzędowi pracy. W przypadku zwolnień grupowych nie mają zastosowania przepisy art. 38 i 41 Kodeksu pracy (dalej jako „k.p.”) oraz przepisy odrębne, dotyczące szczególnej ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy. Oznacza to, że w ramach zwolnień grupowych mechanizmy trwałości stosunku pracy nie mają zastosowania wobec osób zazwyczaj chronionych na podstawie przepisów k.p. Gdy porozumienie w sprawie zwolnień grupowych nie zostało zawarte, pracodawca jest zobligowany stosować indywidualną procedurę konsultacyjną zgodnie z trybem określonym w art. 38 k.p.

Kto pod ochroną?

Ochrona stosunku pracy w postaci zakazu definitywnego wypowiedzenia, została utrzymana dla grup pracowników wymienionych w art. 5 ust. 5 luty 2013

ustawy, m.in. dotyczy pracowników w wieku przedemerytalnym, pracownicy w ciąży, pracownika w czasie urlopu macierzyńskiego, członka zarządu zakładowej organizacji związkowej, upoważnionego do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy, będącego członkiem rady pracowników. Pracodawca pracownikom podlegającym ochronie w ramach grupowego zwolnienia może jedynie wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy. Katalog grup pracowników, których trwałość stosunku pracy podlega ochronie, jest zamknięty, co oznacza, że względnej ochronie podlegają wyłącznie osoby w nim wymienione. Zmiana warunków pracy lub płacy może dotyczyć wszelkich elementów składających się na treść stosunku pracy, w szczególności miejsca, stanowiska i czasu pracy. Jeżeli następstwem wypowiedzenia zmieniającego jest obniżenie wynagrodzenia, na podstawie art. 5 ust. 6 ustawy pracownikom szczególnie chronionym przysługuje do końca okresu, w którym

Odprawa pieniężna przysługuje niezależnie od tego, czy rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło na podstawie wypowiedzenia, czy też porozumienia stron, również w sytuacji gdy pracownik nie zaaprobował zmiany warunków pracy lub płacy. korzystaliby z ochrony, dodatek wyrównawczy. Przewidziana ochrona nie jest bezwzględnie obowiązująca i jednolita dla wszystkich grup pracowników, odstępstwa przewiduje art. 7 ustawy. Przepis uchyla ochronę, w sytuacji likwidacji lub ogłoszenia upadłości, pracodawcy w stosunku m.in. do pracowników w wieku przedemerytalnym, pracownic w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, pracowników na urlopie wychowawczym.

Minimum 30 dni

Rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 30 dni od zawiadomienia powiatowego urzędu pracy, a w przypadku, gdy nie jest ono wymagane – nie wcześniej niż po upływie 30 dni od zawarcia porozumienia lub wydania regulaminu. Trzydziestodniowy termin stanowi minimum, co oznacza, że może być wydłużany, jednak pracodawca nie może go skrócić na podstawie odrębnego porozumienia zawartego z pra-

Pracodawca podlegającym ochronie pracownikom może jedynie wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy. cownikiem. Termin ten nie ma zastosowania do rozwiązania stosunku pracy w razie zakończenia działalności pracodawcy wskutek prawomocnego orzeczenia sądu.

Odprawa i dochodzenie roszczeń

Pracownikowi za niezawinioną utratę miejsca pracy przysługuje odprawa pieniężna, której wysokość uzależniona jest od stażu pracy u danego pracodawcy. Przysługuje ona niezależnie od tego, czy rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło na podstawie wypowiedzenia, czy też porozumienia stron, również w sytuacji gdy pracownik nie zaaprobował zmiany warunków pracy lub płacy. Odprawa ma charakter jednorazowy, niedopuszczalne jest zatem wypłacenie jej w ratach. Pracownik nabywa prawo do odprawy pieniężnej z upływem ostatniego dnia trwania stosunku pracy. Odprawa pieniężna przysługuje w następującej wysokości: • jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż dwa lata, • dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat, • trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat. Na gruncie komentowanego przepisu sumowaniu nie podlegają wszystkie okresy zatrudnienia u danego pracodawcy, lecz okres ostatniego nieprzerwanego zatrudnienia. W sytuacji ponownego zatrudniania pracowników przez pracodawcę, u którego zwolnienie grupowe miało miejsce, w okresie roku pracownik może zgłosić zamiar podjęcia ponownego zatrudnienia w tej samej grupie zawodowej. Do rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników oraz do sporów zaistniałych na tym tle subsydiarnie zastosowanie mają przepisy k.p. Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę wbrew przepisom uprawnia pracownika na podstawie art. 45 k.p. do żądania na drodze sądowej ubezskutecznienia wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu, przywrócenia do pracy albo odszkodowania.

Builder 27

prawo

Obowiązek należytego utrzymania obiektu Paweł Białobok Prawnik, DLA Piper

Specjalizuje się w kwestiach związanych z prawem nieruchomościowym. W swojej praktyce skupia się w szczególności na prawnych aspektach transakcji na rynku nieruchomościowym oraz na prawnych aspektach inwestycji budowlanych. Udziela wsparcia w pełnym cyklu inwestycji, począwszy od opracowywania projektów oraz uzyskania finansowania, a skończywszy na zarządzaniu istniejącymi nieruchomościami. Ponadto, doradza klientom z różnych sektorów w sporządzaniu umów najmu powierzchni biurowych oraz zajmuje się ogólną analizą prawną w celu określenia stanu prawnego nieruchomości.

Każdy właściciel lub zarządca obiektu budowlanego powinien pamiętać o szeregu obowiązków związanych z ich należytym użytkowaniem i utrzymaniem.

godnie z przepisami Prawa budowlanego, podstawowym obowiązkiem właścicieli oraz zarządców obiektów budowlanych jest ich utrzymywanie i użytkowanie w sposób zgodny z przeznaczeniem i wymogami ochrony środowiska oraz utrzymywanie go w należytym stanie technicznym i estetycznym, a także niedopuszczenie do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych oraz sprawności technicznej. Na właścicielach i zarządcach obiektów spoczywa też obowiązek zapewnienia ich bezpiecznego użytkowa-

Na właścicielach i zarządcach obiektów spoczywa obowiązek zapewnienia ich bezpiecznego użytkowania w razie wystąpienia czynników zewnętrznych oddziaływujących na obiekt (takich jak np. wyładowania atmosferyczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, głównie śnieg).

PODSTAWA PRAWNA Obowiązki właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego związane z należytym jego użytkowaniem i utrzymaniem wynikają z przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.).

28 Builder

nia w razie wystąpienia czynników zewnętrznych oddziaływujących na obiekt (takich jak np. wyładowania atmosferyczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, głównie śnieg), w wyniku których następuje uszkodzenie obiektu lub bezpośrednie zagrożenie takim uszkodzeniem, mogące spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska.

Stan techniczny obiektu

Na marginesie należy jednocześnie zwrócić uwagę, że Prawo budowlane nie określa wprost, co należy rozumieć pod pojęciem należytego stanu tech-

nicznego obiektu budowlanego. Niemniej jednak, sięgając do ustaleń orzecznictwa, łatwo można wskazać negatywną definicję nieodpowiedniego stanu technicznego obiektu tj. stanu będącego następstwem nadmiernego zużycia technicznego obiektu, wynikiem zdarzeń mających miejsce po oddaniu do użytkowania albo skutkiem naruszenia przepisów techniczno-budowlanych.

Obowiązkowe kontrole

Jednym z najważniejszych instrumentów, służących realizacji wspomnianych obowiązków związanych z prawidłowym użytkowaniem i utrzymywaniem obiektów budowlanych, są obowiązkowe kontrole obiektu budowlanego. Przede wszystkim, zgodnie z przepisami Prawa budowlanego, właściciel lub zarządca obiektu zobowiązany jest co najmniej raz w roku przeprowadzić kontrolę okresową, polegającą na sprawdzeniu stanu technicznego: (I) elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu (obowiązek kontroli w tym zakresie nie dotyczy budynków mieszkalnych jednorodzinnych, obiektów budowlanych budownictwa zagrodowego

Właściciele i zarządcy zobowiązani są również do przeprowadzania, co najmniej raz na 5 lat, kontroli polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, jego estetyki oraz otoczenia. luty 2013

i letniskowego oraz obiektów budowlanych nieobjętych obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę), (II) instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska, (III) instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych).

Kontrola powinna również obejmować badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej. Należy jednak zauważyć, że w przypadku budynków o powierzchni zabudowy przekraczającej 2000 m², a także w przypadku innych obiektów budowlanych o powierzchni dachu przekraczającej 1000 m² kontrole w zakresie wskazanym w punktach (I)- (III) powinny być przeprowadzane częściej tj. co najmniej dwa razy w roku, w terminach do 31 maja oraz do 30 listopada. Ponadto na właścicielach i zarządcach obiektów spoczywa też obowiązek przeprowadzania co najmniej raz na 5 lat kontroli polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, jego estetyki oraz otoczenia. Kontrola ta powinna również obejmować badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej. Na właścicielach lub zarządcach obiektów budowlanych spoczywa także obowiązek przeprowadzania okresowych kontroli, polegających na sprawdzeniu stanu technicznego kotłów grzewczych. Kontrole w powyższym zakresie powinny być prowadzone co naj-

mniej raz na dwa lata w przypadku kotłów opalanych nieodnawialnym paliwem ciekłym lub stałym o efektywnej nominalnej wydajności przekraczającej 100 kW oraz co najmniej raz na cztery lata w przypadku kotłów opalanych nieodnawialnym paliwem ciekłym lub stałym o efektywnej, nominalnej wydajności w zakresie od 20 kW do 100 kW oraz w przypadku kotłów opalanych gazem. Szczególne wymogi dotyczą starszych instalacji grzewczych. Mianowicie, zgodnie z przepisami Prawa budowlanego, instalacje wyposażone w kotły o efektywnej nominalnej wydajności przekraczającej 20 kW, użytkowane co najmniej od 15 lat (licząc od daty umieszczonej na tabliczce znamionowej kotła), powinny być również poddane jednorazowej kontroli obejmującej ocenę efektywności energetycznej i doboru wielkości kotła, a także ocenę parametrów instalacji oraz dostosowania do funkcji, jaką ma ona

Należy obowiązkowo przeprowadzać okresowe kontrole, polegające na sprawdzeniu stanu technicznego kotłów grzewczych. spełniać. Kontrolę należy przeprowadzić w roku następnym po tym, w którym upłynęło 15 lat użytkowania danego kotła. Dodatkowo należy zaznaczyć, że kontrolę kotłów, które z dniem 31 grudnia 2009 r. użytkowane były już przez ponad 15 lat, należało przeprowadzić do 31 grudnia 2010 r.

Co najmniej raz na pięć lat konieczne jest przeprowadzenie kontroli okresowej, polegającej na ocenie efektywności energetycznej zastosowanych urządzeń chłodniczych (o nominalnej mocy chłodniczej przekraczającej 12 kW) w systemach klimatyzacji oraz ich wielkości w stosunku do wymagań użytkowych. Poza tym, co najmniej raz na pięć lat, konieczne jest przeprowadzenie kontroli okresowej, polegającej na ocenie efektywności energetycznej zastosowanych urządzeń chłodniczych (o nominalnej mocy chłodniczej przekraczającej 12 kW) w systemach klimatyzacji oraz ich wielkości w stosunku do wymagań użytkowych. Wskazane powyżej kontrole powinny być przeprowadzone przez osoby posiadające odpowiednie specjalistyczne uprawnienia. Z przeprowadzonych kontroli sporządzane są protokoły, które należy załączyć do książki obiektu budowlanego. Ponadto, w ich trakcie należy dokonać sprawdzenia wykonania zaleceń z poprzedniej kontroli. Należy podkreślić, że zaniedbanie obowiązków dokonywania kontroli łączy się z przykrymi konsekwencjami. Nieprzestrzeganie tego obowiązku podlega bowiem karze grzywny. n REKLAMA

luty 2013

Builder 29

raport

Budownictwo

w polskich regionach Bartłomiej Sosna Autor jest Głównym analitykiem rynku budowlanego w firmie badawczo-konsultingowej PMR, działającej w ponad 25 krajach Europy Środkowo-Wschodniej.

Nawet w okresie spowolnienia we wszystkich województwach realizowanych będzie wiele interesujących przedsięwzięć, stwarzających możliwość zarobku dla wszystkich uczestników procesu budowlanego.

edług najnowszego raportu firmy badawczej PMR, zatytułowanego „Sektor budowlany w Polsce 2013 – Analiza regionalna. Prognozy rozwoju na lata 2013-2015”, łączny wolumen planowanych inwestycji w polskich regionach na 2013 r. wyraźnie wyhamował. Województwa o najwyższym średnim przyroście planowanych inwestycji to mazowieckie i pomorskie. Najgorzej prezentuje się sytuacja w województwach łódzkim, zachodniopomorskim i warmińsko-mazurskim.

Drogowe

Dane o pozwoleniach budowlanych za I poł. 2012 r. pokazują, że za największe spowolnienie inwestycyjne w 2013 r. odpowiadać będzie segment budownictwa drogowego, który w skali kraju odnotował 37% spadek liczby planowanych obiektów drogowych.

Województwa o najwyższym średnim przyroście planowanych inwestycji to mazowieckie i pomorskie.

Województwa o najwyższym średnim przyroście planowanych inwestycji to mazowieckie i pomorskie. Najgorzej prezentuje się sytuacja w województwach łódzkim, zachodniopomorskim i warmińsko-mazurskim.

30 Builder

W niektórych regionach redukcja liczby obiektów przekroczyła 50%. Natomiast wzrosty liczby planowanych obiektów drogowych odnotowano w woj. mazowieckim, śląskim, pomorskim i opolskim. Czynnikiem, który wzmocni w 2013 r. sektor budownictwa drogowego będą natomiast inwestycje wstępnie planowane na Euro 2012, których realizacja albo się opóźniła, albo wciąż czeka na wybór nowego wykonawcy. Dotyczy to zwłaszcza odcinków autostrad A1 i A4.

Niemieszkaniowe

Mniej dotkliwe spowolnienie inwestycji odnotowano w budownictwie niemieszkaniowym, gdzie w skali kraju odnotowano jedynie 5% spadek metrażu planowanych inwestycji. Największy przyrost wystąpił w woj. kujawskopomorskim (32%) oraz wielkopolskim (9%). Największa redukcja dotknęła natomiast regiony warmińsko-mazurski, opolski i małopolski.

Mieszkaniowe

W dalszym ciągu dość stabilnie prezentował się segment budownictwa mieszkaniowego, który w I półroczu odnotował symboliczny wzrost, choć

Rozwój budownictwa w polskich regionach stabilizują obiekty kubaturowe. już w kolejnych miesiącach miały miejsce pierwsze spadki liczby planowanych mieszkań. Najlepiej prezentuje się sytuacja w woj. podlaskim i opolskim, czyli na rynkach mniej uzależnionych od segmentu deweloperskiego, a bardziej od inwestorów indywidualnych.

Konkurencja na regionalnych rynkach budowlanych

Na nadchodzące spowolnienie inwestycyjne w polskich regionach wskazuje także malejąca liczebność średnich i dużych firm budowlanych. Największy liczebny spadek przedsiębiorstw (o ponad 1,1 tys.) nastąpił w grupie firm zatrudniających od 10 do 49 pracowników. Łączny spadek dla firm budowlanych zatrudniających powyżej dziewięciu pracowników wyniósł luty 2013

niemal 7%. W ciągu pierwszego półrocza najdotkliwsze spadki dotknęły regiony lubelski i warmińsko-mazurski (spadki o 11,3%), a także kujawsko-pomorski (-10,2%), podkarpacki (-9,2%) i opolski (-9%). Najmniejszy spadek liczby znaczących firm budowlanych miał miejsce w woj. mazowieckim (-2,5%), lubuskim (-3,7%) i zachodniopomorskim (-4,4%).

Dynamika wydanych pozwoleń budowlanych w Polsce według województw (%, r/r), I poł. 2012

Największa wartość produkcji budowlanej na jedną firmę przypada w woj. podkarpackim (blisko 8,7 mln zł) i podlaskim (7,3 mln zł). Co ciekawe, konkurencja na regionalnych rynkach budowlanych idzie w parze z gęstością zaludnienia województw. Porównanie liczebności firm budowlanych zatrudniających powyżej 9 pracowników z wartością zrealizowanej przez nich produkcji budowlanej pokazuje, że największa wartość produkcji budowlanej na jedną firmę przypada w woj. podkarpackim (blisko 8,7 mln zł) i podlaskim (7,3 mln zł). Natomiast z uwagi na stosunkowo wysoką liczebność firm budowlanych, najmniejsze wartości zrealizowanych robót przypadające na jedną firmę występują w województwach śląskim i opolskim – odpowiednio 3,8 mln zł i 4,4 mln zł. Zaprezentowana w raporcie firmy PMR analiza regionalna pokazuje, że

Najlepiej rokuje budownictwo mieszkaniowe w woj. podlaskim i opolskim, czyli na rynkach mniej uzależnionych od segmentu deweloperskiego, a bardziej od inwestorów indywidualnych.

luty 2013

Źródło: Raport „Sektor budowlany w Polsce 2013 – Analiza regionalna. Prognozy rozwoju na lata 2013-2015”, PMR, 2012

poszczególne regiony są względem siebie bardzo zróżnicowane jeśli chodzi o kluczowe segmenty budownictwa wpływające na rynek. W 2011 r. najwyższy udział budownictwa inżynieryjnego w produkcji budowlanej zarejestrowano w woj. kujawsko-pomorskim (65%) i warmińsko-mazurskim (63%). Segment niemieszkaniowy za największą część rynku odpowiada natomiast w woj. świętokrzyskim (36%), śląskim (35%) i podkarpackim (33%). Z kolei

budownictwo mieszkaniowe generuje największy odsetek produkcji budowlanej w woj. podlaskim (20%) i pomorskim (19%). W 2011 r. proporcje dla całego kraju wynosiły odpowiednio 58%/29%/13%. Niniejsza informacja prasowa została przygotowana na podstawie danych zawartych w najnowszym raporcie firmy PMR pt. „Sektor budowlany w Polsce 2013 – Analiza regionalna. Prognozy rozwoju na lata 2013-2015”.

Builder 31

debata

PPP – rzeczywistość 29 listopada ub.r. w Krakowie odbyła się międzynarodowa konferencja „PPP – rzeczywistość czy fikcja?” z udziałem ekspertów partnerstwa publiczno-prywatnego z kraju i zagranicy, samorządowców, prawników i ekonomistów z kancelarii i specjalistycznych instytutów. Poprosiliśmy uczestników o próbę diagnozy co przeszkadza, a co pomaga rozwojowi partnerstwa publiczno-prywatnego zarówno w Polsce, jak i w Europie.

onferencja stanowiła podsumowanie projektu „PPP nowe perspektywy – stworzenie międzynarodowej sieci współpracy wspierającej partnerstwo publiczno-prywatne dla Krakowa”, prowadzonego w imieniu Gminy Miejskiej Kraków przez Zarząd Infrastruktury Sportowej w Krakowie. W czasie jej trwania mówiono nie tylko o dotychczasowych osiągnięciach Krakowa w zakresie umów koncesji i PPP, ale omawiano także przykłady stosowania PPP we Francji i w Wielkiej Brytanii. Jak wynika z przeprowadzonej dyskusji, polskie partnerstwo publiczno-prywatne w ciągu ostatnich czterech lat przeszło przyspieszoną lekcję, wiele działań skierowano w tym okresie na promocję i szkolenia, jednak dla skuteczniejszego wykorzystania nabytej wiedzy przy przygotowaniu projektów obejmujących zadania publiczne, w tym szczególnie inwestycyjne, potrzebne jest – w opinii specjalistów – większe wsparcie państwa, jego organów wykonawczych, a przede wszystkim stosowanie jasnych i jednolitych reguł prawnych i finansowych.

Pierre Bordeaux Głównym hamulcem rozwoju PPP we Francji, a zapewne i we wszystkich krajach europejskich, jest trudność w gromadzeniu finansów, szczególnie gdy chodzi o projekty mające wieloletnią perspektywę. Drugą barierą jest podział ryzyka. Hamulec stanowi też koniunktura, o czym świadczy choćby ilość nowych pro-

32 Builder

Pierre Bordeaux

Zastępca Dyrektora Zarządzającego, Instytut Zarządzania Delegowanego (Francja)

Wiele osób zastanawiało się, jaką korzyść może mieć prywatny inwestor budujący typowo rządowe budynki.

jektów zatrzymanych w ostatnim okresie. Ale przychodzi taki moment, że musimy szukać nowych projektów, szczególnie tych dużych, współfinansowanych z budżetu państwa, jak wznoszenie budynków ministerstwa sprawiedliwości, czy ministerstwa obrony – to wyjątkowe projekty i oba są już uruchomione. Oczywiście wymagało to innego spojrzenia na te przedsięwzięcia, gdyż wiele osób zastanawiało się, jaką korzyść może mieć prywatny inwestor budujący typowo rządowe budynki. Okazało się, że może on zarabiać na eksploatacji budynku, a ministerstwo ma też oszczędności, bo nie musi zajmować się czymś takim, jak bieżąca administracja obiektem. Największą korzyść z takiej współpracy odnoszą przede

wszystkim samorządy terytorialne, zyskujące dzięki PPP przyśpieszenie inwestycji, na które same musiałyby zbierać środki przez wiele lat. Sektor prywatny zaś jest zainteresowany długoterminową perspektywą współpracy, bo to dla niego gwarancja wpływów na wiele lat. Poza tym okazuje się, że w takich realizowanych wspólnie budynkach można prowadzić różnoraką działalność. Jeśli jednak wrócimy do pytania o hamulce działania na tym szczeblu, to także w tym wypadku trzeba wymienić kłopoty z gromadzeniem funduszy, tzw. inżynieria finansowa, ale także kompetencje pracowników samorządowych. Dlatego my, jako Instytut, zajmujemy się kształceniem kadr samorządowych, ale także podpowiadamy, by niektóre inwestycje realizowane były przez stowarzyszenia gmin, przez gminę i departament, który ma większe doświadczenie w takich inwestycjach lub przez gminę i region. Interes jest wspólny, gdyż wszystkie te działania służą jednemu celowi, czyli modernizacji kraju.

Jean-Yves Gacon Nasze wsparcie dla instytucji państwowych i samorządów lokalnych polega przede wszystkim na podpowiadaniu metodologii postępowania przy realizacji projektów, ocenie konkretnych projektów pod kątem ich możliwości realizacyjnych oraz udzielaniu samorządom odpowiedzi na wszystkie pytania dotyczące realizacji projektu i zawieranego kontraktu. Jednocześnie naszym zadaniem jest pilnowanie, by z punktu widzeluty 2013

czy fikcja? nia podatkowego kontrakty partnerskie były traktowane w ten sam sposób jak tradycyjne przedsięwzięcia. Staramy się również pomagać w tworzeniu inżynierii kontraktów. Obecnie, ze względu na kryzys gospodarczy, są to głównie duże kontrakty z udziałem państwa. W tym

Jean-Yves Gacon Dyrektor ds. Projektów, Misja Wsparcia dla Partnerstwa PublicznoPrywatnego (Francja)

Naszym zadaniem jest pilnowanie, by z punktu widzenia podatkowego kontrakty partnerskie były traktowane w ten sam sposób, jak tradycyjne przedsięwzięcia.

roku zawarto je na sumę ok. 11 mld euro, w tym na dwie linie TGV, a są wśród nich również obiekty uniwersyteckie i zakłady karne. Jeśli chodzi o ograniczenia, to wynikają one obecnie głównie z kryzysu, bo z jednej strony samorządom brakuje środków na inwestycje, a z drugiej banki z większą ostrożnością udzielają kredytów partnerom prywatnym. Obecnie we Francji stwoluty 2013

rzono osobną procedurę dla przedsięwzięć dotyczących, wymaganej przez dyrektywy unijne, efektywności energetycznej, czyli przede wszystkim termomodernizacji budynków oraz oświetlenia ulicznego. Takie działanie wynika z podstawowych zadań państwa, które powinno przede wszystkim stworzyć ramy prawne dla PPP, wspierać podejmowane w tej dziedzinie działania i kontrolować je, poprzez stały monitoring poszczególnych projektów.

Elia Koo

odpowiedzialna za misję gospodarczą Francji w Polsce z ramienia Instytutu Zarządzania Delegowanego

Jednym ze sposobów przyciągnięcia prywatnego kapitału [...] jest wprowadzenie cesji wierzytelności.

Elia Koo We Francji korzysta się z PPP przede wszystkim przy realizacji projektów dotyczących wyposażenia miejskiego, oświetlenia ulicznego, termomodernizacji. Zazwyczaj są to projekty samorządów terytorialnych. Decydując się na takie rozwiązania, samorządy muszą zwracać uwagę na kompetencje techniczne partnerów. Nie wystarczy, że ktoś ma wystarczającą ilość środków finansowych, bo przecież takie przedsięwzięcie planuje się na wiele lat wspólnego wykorzystywania i musi ono przynosić korzyści obu stronom, a nie generować straty. Poza tym przedsiębiorca powinien mieć doświadczenie w pełnej realizacji projektu, od zaprojektowania, poprzez pełne wykonawstwo, aż po późniejszą eksploatację. Jednym ze sposobów przyciągnięcia prywatnego kapitału dla realizacji inwestycji publicznych, przy rosnących kosztach kredytu, jest wprowadzenie cesji wierzytelności, polegającej na tym, że po zrealizowaniu inwestycji samorząd staje się gwarantem

pożyczek partnera prywatnego do 80% jego wierzytelności. Innym sposobem jest wykorzystywanie środków prywatnych obywateli, złożonych na kontach instytucji państwowej, jaką jest Kasa Depozytów i Konsygnacji. Obecnie we Francji realizuje się projekty PPP na sumę 120 mld euro rocznie, przy czym większość na podstawie umów partnerskich. Są to takie obiekty, jak sale sportowe dla szkół, termomodernizacja budynków usługowych, w których koszty energii pokrywane są przez samorządy terytorialne, jak np. 600 szkół w samym Paryżu, co pozwoli obniżyć zużycie energii przez te obiekty o ok. 60%. Przy czym w koszty przedsięwzięcia wchodzą także szkolenia dla użytkowników, tutaj uczniów, jak eksploatować

budynek szkolny, by zużywał on jak najmniej energii. Ale są też obiekty sportowe, jak stadiony w Mans i Lille, baseny publiczne w różnych miejscowościach.

Michael Dembiński Wielka Brytania ma najdłuższe tradycje, sięgające dwudziestu lat, stosowania PPP w praktyce i może dziś się pochwalić 980 projektami oddanymi do użytku, a większość z nich okazała się sukcesem. Obecnie, biorąc pod uwagę wszystkie realizowane inwestycje, 11% z nich wykonywane jest jako PPP, a były lata, że ten odsetek wynosił 16%. Niestety, kryzys dotknął i tego obszaru. Z drugiej strony trzeba zauważyć, że projekty realizowane w PPP mogą być receptą na kryzys, jeśli spojrzy się na nie, jako element nakręcania koniunktury i odpowie się na pytanie: jak to właściwie jest, czy to bogate kraje budują drogi, czy też drogi budują bogate kraje? Toteż, mimo wysokiego deficytu budżetowego w Wielkiej Brytanii,

Michael Dembiński

Dyrektor Programowy, Brytyjsko-Polska Izba Handlowa

Ciekawostką w Wielkiej Brytanii jest więziennictwo, gdyż inwestor prywatny nie ogranicza się tylko do wybudowania obiektu.

Builder 33

debata w ramach PPP powstało w ostatnich latach 279 projektów dotyczących ochrony zdrowia, w tym 29 dużych szpitali, 230 projektów dotyczących edukacji, reszta to budynki użyteczności publicznej (policja, sądownictwo, więzienia), infrastruktura transportowa, ochrona środowiska naturalnego oraz na końcu infrastruktura sportowa (ok. 1% projektów) – zupełnie odwrotnie niż w Polsce. Ciekawostką w Wielkiej Brytanii jest więziennictwo, gdyż inwestor prywatny nie ogranicza się tylko do wybudowania obiektu, ale zajmuje się również jego eksploatacją i użytkowaniem. Wszyscy zatrudnieni, włącznie ze strażą, są pracownikami prywatnymi, a za każdego więźnia zresocjalizowanego, który w przeciągu kilkunastu miesięcy nie trafi ponownie za kratki, prowadzący więzienie jest dodatkowo nagradzany przez resort sprawiedliwości. Podobne bonusy od państwa otrzymują operatorzy dróg, którzy potrafią przyciągnąć na określone korytarze transportowe odpowiednią ilość pojazdów. Aby zwiększyć efektywność niektórych projektów, łączy się różnorodne cele, np. niedawno oddano do użytku obiekt sportowy połączony z biblioteką publiczną i przychodnią lekarską. Oczywiście nie wszystko kończy się sukcesem. Do inwestycji PPP zupełnie nie pasuje np. informatyka, gdyż zmiany w tej technologii następują bardzo dynamicznie i tak szybko starzeją się urządzenia, że nie nadają się one do inwestycji, w których zwrot nakładów przewidziany jest na 20 – 25 lat. Podobnie niewypałem okazała się budowa mostu w miejscu dotychczasowego promu na wyspę Skye, która była przyczyną poważnych protestów społecznych, bo dopiero później okazało się, że dotychczasowy operator promu po prostu nie pobierał opłat od miejscowej ludności.

34 Builder

Owain Ellis Partnerstwo publicznoprywatne w Wielkiej Brytanii pojawiło się z początkiem lat 90. minionego wieku, jako swego rodzaju lekarstwo na brak inwestycji ze środków publicznych oraz duże opóźnienie i nieproporcjonalny wzrost kosztów w stosunku do planów (nawet 3-krotny) w przypadku realizowanych przedsięwzięć. Szczególnym przypadkiem była budowa parlamentu Szkocji, której koszt okazał się 10-krotnie wyższy niż pierwotnie planowano. Nic więc dziwnego, że obywate-

Owain Ellis

Przedstawiciel Ministerstwa Skarbu Wielkiej Brytanii

Partnerstwo publiczno-prywatne w Wielkiej Brytanii pojawiło się z początkiem lat 90. minionego wieku.

le zaczęli tracić zaufanie do sektora publicznego. W tej sytuacji zastosowanie modelu celowych spółek publiczno-prywatnych rozwiązywało kilka problemów, bo z jednej strony zwiększało możliwości finansowania projektów publicznych, jednocześnie poprawiając skuteczność działania, terminowość i obniżając koszty całych przedsięwzięć. Jeszcze jeden problem znalazł dzięki temu rozwiązanie, tym razem poli-

tyczny, samorządy miały więcej środków na rozwiązywanie problemów społecznych mieszkańców. Oczywiście ten aspekt jest nadal widoczny, bo analizując wszystkie projekty można zauważyć, że liczba rozpoczętych wzrasta zawsze w roku wyborczym. Dlatego też trzeba było wprowadzić swego rodzaju nadzór nad procedurą wyboru poszczególnych projektów, by miały one gwarancję opłacalności w przyszłości, zapewniały zwrot poniesionych nakładów oraz korzyści wszystkim zainteresowanym stronom. Do tego trzeba było wypracować odpowiednie ramy prawne dla takich przedsięwzięć, metody ich rozliczania względem siebie i wobec fiskusa, a następnie standardy działania. Bardzo ważnym aspektem było np. przypominanie udziałowcom projektu, co może być zapisywane do kosztów deficytowych, a co nie. Tym wszystkim zajmowała się nasza instytucja, a prowadzony przez nią nadzór sprawdził się, bo większość projektów w ciągu 20 lat była realizowana w terminie, mieściły się one w zaplanowanych budżetach, a użytkownicy byli zadowoleni ze sprawności operacyjnej, tj. jakości usług świadczonych w ramach tych projektów. Dlatego też w ministerstwie skarbu powstała specjalna komórka organizacyjna zajmująca się PPP oraz stworzono mechanizmy zachęcające do angażowania się w takie przedsięwzięcia inwestorów prywatnych.

tywami, wyższa efektywność programu inwestycyjnego, konieczność pozyskania dodatkowych środków na przedsięwzięcia, na które brak jest pieniędzy w kasie publicznej, brak elastyczności działania i know-how po stronie publicznej w realizacji zadań inwestycyjnych, złożoność niektórych projektów i troska o poziom długu publicznego. Powstaje jednak pytanie, dlaczego skoro jest tyle argumentów „za”, w polskim wykonaniu idzie to tak opornie i tak rzadko sięga się po rozwiązania PPP? Przyczyny tego stanu rzeczy można podzielić na trzy obszary: kapitału społecznego, braku odpowiednich regulacji związanych z długiem publicznym oraz praktyki w tej dziedzinie w Polsce. W obszarze kapitału społecznego dotyczy to przede

Kacper Kozłowski

Dyrektor Działu Współpracy z Inwestorami, Investment Suport (Polska)

Dlaczego skoro jest tyle argumentów „za” [...] tak rzadko sięga się po rozwiązania PPP?

Kacper Kozłowski Próbując, na tle doświadczeń francuskich i brytyjskich, ocenić sytuację w naszym kraju, można powiedzieć, że przyczyny, dla których warto i powinno się korzystać z partnerstwa publiczno-prywatnego, są podobne. A więc konieczność podniesienia efektywności w zarządzaniu własnymi ak-

wszystkim postrzegania przedsiębiorców i firm prywatnych jako kombinatorów, którzy chcą się dorobić w obszarze publicznym, nie zawsze działając „czysto”. Poza tym brak zrozumienia ze strony przyszłych użytkowników, dlaczego sfery dzialuty 2013

Robert Kałuża Misją Platformy PPP jest wzmocnienie potencjału instytucji publicznych w dostarczaniu samorządom usług luty 2013

Robert Kałuża

Dyrektor Departamentu Projektów Indywidualnych, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

W naszych działaniach na rzecz rozwoju partnerstwa publicznoprywatnego w Polsce najistotniejsze było powołanie w styczniu 2011 r. Platformy PPP.

pozwalających na zwiększenie skuteczności i efektywności projektów infrastrukturalnych, realizowanych dzięki partnerstwu publiczno-prywatnemu. Obszary działania Platformy to przede wszystkim szkolenia i promocja PPP, łączenie PPP z dofinansowaniem unijnym, przygotowywanie zmian prawnych, wsparcie projektów pilotażowych oraz wymiana doświadczeń zarówno w kraju, jak i z partnerami zagranicznymi. W praktyce nasze wsparcie polega na szerokim doradztwie prawnym, finansowym i technicznym. Co ważne, doradztwo to oferowane jest jeszcze przed ogłoszeniem postępowania przetargowego, a więc pozwala samorządom ustrzec się pewnych błędów, które grożą przy tego typu przedsięwzięciach. Nasza pomoc przyjmuje różnorodne formy, czy to w postaci udziału pracowników ministerstwa w pracach zespołów projektowych w konkretnej jednostce samorządu terytorialnego, czy też poprzez finansowanie

zewnętrznych usług doradczych. Przykładami projektów wpieranych przez ministerstwo w ramach Platformy PPP są: budowa spalarni w Poznaniu, przebudowa drogi gminnej w Dąbrowie Górniczej, budowa sądu w Nowym Sączu. Platforma dostrzega też konkretne przeszkody dla dalszego rozwoju projektów PPP, zwłaszcza prawne. Staramy się je usunąć, przygotowując projekty konkretnych aktów prawnych. Dotyczą one na przykład zmiany definicji „beneficjenta”, gdyż według dotychczasowych rozwiązań prawnych beneficjentem może zostać tylko podmiot publiczny; zmiany zasad generowania przychodów, gdyż te nie są dostosowane do projektów PPP oraz zmiany terminu kwalifikowania wydatków, gdyż według obecnych przepisów nie może on przekraczać daty 31 grudnia 2015 r. Najważniejszym jednak problemem prawnym wymagającym rozstrzygnięcia jest zmiana ustawy prawo o zamówieniach publicznych w odniesieniu do przypadków, gdy wynagrodzeniem partnera prywatnego będzie prawo pobierania pożytków oraz wyjaśnienie kwestii udziału samorządów w przedsięwzięciach PPP w kontekście długu publicznego.

mi unijnymi. Robimy wszystko, by instrumenty te pobudzały działania prywatnych i instytucjonalnych inwestorów również w formie PPP i w ten sposób wypełniały te luki na rynku, których same instytucje nie są w stanie wypełnić. Staramy się tak zmieniać pewne zasady przyznawania subwencji, by mogły one być kierowane także na przedsięwzięcia komercyjne. Chcielibyśmy pomagać przede wszystkim w projektach, które mają „odrobinę” za mało finansowania, czyli gdzie nasz udział nie będzie

Kay Parplies

Zastępca Kierownika ds. koordynacji z EIB Group, EBRD oraz IFI w ramach Dyrekcji Generalnej ds. Gospodarczych i Finansowych, Komisja Europejska

Staramy się tak zmieniać pewne zasady przyznawania subwencji, by mogły one być kierowane także na przedsięwzięcia komercyjne.

Kay Parplies O udziale funduszy europejskich we współfinansowaniu projektów PPP mówimy w specyficznym momencie, tj. w sytuacji, gdy budżet Unii Europejskiej na lata nowej perspektywy finansowej 2014 – 2020 jest dopiero negocjowany. Nie znaczy to jednak, że nie przygotowujemy odpowiednich instrumentów finansowych, takich jak obligacje, pożyczki, gwarancje, instrumenty podziału ryzyka finansowego, a dodatkowo połączenia tych wszystkich instrumentów z subwencja-

decydujący. Dla takich przedsięwzięć chcemy przygotować bardzo konkretne propozycje mechanizmów finansowania, np. poprzez możliwość udziału banków prywatnych, które na wnoszony kapitał dostaną gwarancję właśnie od nas i nie będzie to obciążało pozostałych partnerów projektu. Tym bardziej, że mogłoby to być zabezpieczenie dla najbardziej ryzykownej części inwestycji.

Builder 35

Zdjęcia: Mateusz Chwajoł/Zarząd Infrastruktury Sportowej w Krakowie

łania zastrzeżone dotąd dla instytucji publicznych oddawane są w ręce prywatne. Dodatkowo pojawiają się obawy o prywatyzację tych dziedzin, która w naszym kraju nie kojarzy się dobrze w odbiorze społecznym, a także postrzeganie takich działań w kontekście bieżącej gry politycznej i dopatrywanie się złych intencji ze strony aktualnej opozycji. Do tego dochodzi brak odpowiednich regulacji prawnych, w wyniku czego na przykład Rozporządzenie Ministerstwa Finansów z 28 grudnia 2011 r. tak rozszerzyło definicję kredytów i pożyczek mających wpływ na wysokość długu publicznego, nie dając nawet możliwości oceny czy dana pożyczka rzeczywiście ma wpływ na wysokość tego długu, czy nie. I wreszcie, zbędne i zawiłe procedury wewnętrzne, niskie standardy zarządzania i brak kompetencji w tym zakresie, nadmierne oczekiwania wobec partnerów prywatnych, także brak liczenia kosztów w całym cyklu życia projektu. Szczególnie ten ostatni problem, to dwa różne spojrzenia na tę samą sprawę: strona publiczna patrzy na koszt wybudowania, bo tak u nas wygląda praktyka wszystkich przetargów publicznych. Natomiast partner prywatny, który później ma obiekt eksploatować przez 20 czy 30 lat, musi liczyć się z kosztami jego utrzymania technicznego, przyszłych remontów i napraw. I tu już na wstępie powstaje konflikt, który trudno rozwiązać, bo strona publiczna zawsze będzie przekonana, że wybranie większych kosztów samej budowy pociągnie za sobą działania regionalnej Izby Obrachunkowej, NIK, prokuratury itd.

Kusząca Północ

Z uwagi na brak mocy przerobowych firmy norweskie będą zmuszone do zaangażowania firm podwykonawczych z zagranicy, w związku z czym firmy polskie już powinny podejmować starania Janusz Steć, Grzegorz Przepiórka prowadzące do orwegia jest zamoż- częcie budowy 33 000 nonym krajem, lokowa- wych budynków mieszkalnawiązania nym w wielu rankin- nych, czyli o 6 proc. więcej kontaktów gach zamożności na niż w 2012, z czego 10 723 z potencjalnymi czołowych pozycjach. PKB ma powstać w Regionie Oslo: per capita, wg danych Norwe- • 4332 nowe budynki miesznorweskimi skiego Instytutu Statystyczkalne w Oslo (+ 27%), partnerami. nego na koniec roku 2011, • 4544 nowe budynki miesz-

Aktualnie sytuację w norweskim sektorze budownictwa można określić jako fazę intensywnego wzrostu. Projekt Oslopakke 3 to nadrzędny plan rozbudowy i finansowania dróg i transportu zbiorowego w Oslo i Akershus. Przewidywane ramy finansowe w tym zakresie to

75 mld koron do 2032.

wynosił 549 252 koron norweskich, tj. blisko 71 000 euro (wg kursu korony norweskiej NOK w dniu 31.12.2011 r.). Stopy procentowe Banku Centralnego ustalone są na stosunkowo niskim poziomie i ulegają obniżeniu np. z 2,25% w dniu 31.12.2011 r. do 1,5%, wg stanu na koniec października ub.r. Ta sytuacja sprzyja kredytobiorcom tak indywidulanym jak i korporacyjnym i przekłada się na sytuację na rynku budowlanym. Aktualnie sytuację w norweskim sektorze budownictwa można określić jako fazę intensywnego wzrostu. W odniesieniu do roku 2011 i 2012 dane statystyczne potwierdzają jednoznacznie tę opinię (tabela 1). W 2013 r. spodziewane jest w Norwegii rozpo-

kalne w Akershus (+ 11%), • 1847 nowych budynków mieszkalnych w Østfold (+ 19%).

W poszczególnych sektorach

Według danych publikowanych przez norweskie biuro statystyczne (SSB), do rejestrów budynków prowadzonych przez administrację lokalną wpisanych jest ca. 4 mln budynków. Z tego ilość budynków mieszkalnych przekroczyła liczbę 2,3 mln obiektów. W ciągu ostatnich 10 lat przybyło 457 942 obiektów, z których 75% stanowiły obiekty inne niż mieszkalne. Domy jednorodzinne to najbardziej popularny typ obiektów mieszkalnych i jest ich

Fot. Carl Christian Gabrielsen / Public Roads Administration

rynki, kontrakty, pieniądze

w Norwegii 1,38 mln. Stanowią one 77% wszystkich obiektów mieszkalnych, aczkolwiek w ostatnich 10 latach ich udział wzrósł jedynie o 4,5%, podczas gdy wzrost udziału pozostałych typów wyniósł więcej niż 20%. Znaczna liczba budynków to te powiązane z obiektami mieszkalnymi w rodzaju garaże, altany, aneksy oraz samodzielne domy letniskowe. Jest ich aktualnie ok. 1,2 mln. Pozostała część to obiekty przemysłowe i komercyjne. W odniesieniu do tej kategorii w ostatnich 10 latach odnotowano spadek ich ogólnej liczby o 9,3%. W Norwegii w tej kategorii umieszczane są, oprócz obiektów przemysłowych i handlowych, także obiekty związane z rolnictwem i rybołówstwem. Inną cechą charakterystyczną rynku budowlanego w Norwegii jest stosunkowo szybki wzrost cen. W okresie ostatniego roku, biorąc za podstawę poziom cen na koniec III kwartału 2011 r., wzrost

W 2013 spodziewane jest w Norwegii rozpoczęcie budowy 33 000 nowych budynków mieszkalnych, czyli o 6 proc. więcej niż w 2012.

36 Builder

luty 2013

cen domów na koniec III kwartału 2012 r. wyniósł 7%.

Modernizacja i rozbudowa infrastruktury

Fot. Unibep

Kolejnymi obszarami wysokiej aktywności w sektorze są projekty budowlano-montażowe i inżynieryjne, związane z modernizacją i rozbudową infrastruktury (drogi, mosty, tunele, linie kolejowe, lotniska, sieci przesyłowe itp.). Prace w tym zakresie skoncentrowane są na: usprawnieniu istniejących połączeń pomiędzy Oslo i pozostałymi centrami gospodarczymi Norwegii (Stavanger, Bergen, Trondheim, Kristiansand) oraz pomiędzy nimi; a także tworzeniu nowej infrastruktury związanej z podejmowaniem lub intensyfikacją działalności gospodarczej na północnych obszarach Norwegii. W ramach tego obszaru realizowany jest projekt Oslopakke 3 – to nadrzędny plan rozbudowy i finansowania

dróg i transportu zbiorowego w Oslo i Akershus. Zaktualizowana propozycja pakietu Oslopakke 3 przewiduje ramy finansowe w wysokości 75 mld koron (poziom cen na 2013) na okres do 2032 roku. Pakiet Oslopakke 3 finansowany jest z wpływów z opłat drogowych i dotacji z budżetu państwa, gminy Oslo i województwa Akershus. Do tego dochodzą inwestycje kolejowe w regionie. Bieżące przedsięwzięcia to: • Tunel Bjørvika (nor. Bjørvika tunnelen), duże, kompleksowe przedsięwzięcie drogowe w centrum Oslo. Tunel stwarza możliwość rozwoju nowej dzielnicy nad wodą. Dzielnica Bjørvika stała się pięć razy większa niż Aker Brygge dzięki dużej liczbie instytucji kulturalnych, biur, mieszkań i otwartych przestrzeni. Roboty rozpoczęto w sierpniu 2005 r., a otwarcie tunelu nastąpiło we wrześniu 2010. Duża część strumienia ruchu została skierowana do tunelu i trwa

luty 2013

Fot. Carl Christian Gabrielsen / Public Roads Administration

W dzielnicy Bjørvika koncentruje się od pewnego czasu wiele inwestycji budowlanych. Na zdjęciu jedna z nich – oddany przed dwoma laty Most Nordenga.

Otwarty w ub.r. powtórnie podjazd do tunelu Opera.

budowa ulic miejskich, która ma się zakończyć w roku 2014. Limit kosztów przedsięwzięcia wynosi 5,7 mld koron. • Ulven/Sinsen to duże przedsięwzięcie lokalne na obwodnicy Ring 3. Fragmenty drogi krajowej 150 na obwodnicy Ring 3 zostaną poprowadzone tunelem. Obecnie buduje się też nowe drogi gminne oraz nową drogę dla pieszych i rowerzystów między Ulven a Sinsen. Limit kosztów dla przedsięwzięcia wynosi 3,8 mld koron. • Kolsåsbanen, najbardziej priorytetowe przedsięwzięcie w zakresie transportu zbiorowego w ramach Oslopakke 3. Celem jest przystosowanie linii metra Kolsås banen do przyszłego ruchu pociągów MX o 6 wagonach, co jest standardem na pozostałych liniach metra. Limit kosztów przedsięwzięcia wynosi 2,9 mld koron.

Norwegia atrakcyjna dla Polaków

Norwegia jest krajem zamożnym, posiadającym i przeznaczającym duże środki na rozwój różnego rodzaju infrastruktury: drogowej, kolejowej, przemysłowej oraz mieszkalnej. W ciągu najbliższych lat ulegną one znacznemu zwiększeniu, co pozwoli na rozpoczęcie lub kontynuację podjętych już projektów rozbudowy i modernizacji infrastruktury

w aglomeracji Oslo, jak i na dalekiej północy oraz podjęcie realizacji nowych projektów. Skala wzrostu nakładów sięga od 50 do 100%, a ich bezwzględny wymiar to rząd kilkuset mld koron. Z uwagi na brak mocy przerobowych, firmy norweskie będą zmuszone do zaangażowania firm podwykonawczych z zagranicy, w związku z czym firmy polskie już powinny podejmować starania prowadzące do nawiązania kontaktów z potencjalnymi, norweskimi partnerami. Polskie firmy budowlane postrzegane są w Norwegii jako partner, który powinien zaoferować niższą cenę za swoje usługi niż firma norweska, a których poziom jakości nie powinien odbiegać od oferowanego przez firmy norweskie. Takie oczekiwania formułowane są nie tyl ko wobec firm polskich, ale generalnie w odniesieniu do przedsiębiorstw pochodzących z Europy Środkowej i Wschodniej. Występujący w gospodarce norweskiej wysoki niedobór kadry inżynieryjno-technicznej generuje również szansę na zatrudnienie w firmach norweskich dla inżynierów z Polski. Zgodnie z ostatnimi danymi (luty 2012), udostępnionymi przez Norweski Związek Przedsiębiorców NHO, wynosi on ponad 16 000 osób i uległ podwojeniu w ciągu ostatnich dwóch lat. Niedobór ten postrzegany jest ja-

Builder 37

ko jedno ze źródeł zagrożeń dla realizacji planów rozwoju gospodarczego Norwegii. Ta sytuacja ma miejsce również w sektorze budownictwa. Najbardziej poszukiwana grupą kadry inżynieryjnej są pracownicy posiadający udokumentowane doświadczenie zawodowe (senior engineer) w każdej specjalności. Analizując atrakcyjność Norwegii trzeba wziąć także pod uwagę stosunkowo niedużą odległość geograficzną oraz niewielkie różnice kulturowe. Nie bez znaczenia jest także fakt, iż pracownicy i firmy z Polski są już od dłuższego czasu obecni na rynku norweskim i cieszą się dobrą reputacją.

Co może być barierą?

Pierwszą i podstawową barierą jest pozyskanie zainteresowania i zdobycie oraz utrzymanie zaufania ze strony norweskiego partnera. Norwegowie, podobnie jak inne nacje skandynawskie (a może i w większym stopniu), to ostrożni, można nawet rzec – nieufni, i bardzo wymagający klienci. Bariery w wejściu na rynek norweski to: • Język – bowiem nawet biegła znajomość języka angielskiego może okazać się niewystarczająca, tak na szczeblu kadry zarządczej jak inżynieryjno-technicznej, gdyż wiele dokumentów dostępnych jest wyłączne w języku norweskim. • Certyfikacja i standardy – pomimo przyjęcia przez Norwegię prawa unijnego w tym zakresie, posiadanie UE certyfikatów może okazać się niewystarczające. Dotyczy to szczególnych rodzajów robót, np. takich jak elektryczne, hydrauliczne, ciśnieniowe itp., które mogą być wykonywane przez pracowników posiadających norweskie uprawnienia zawodowe bądź pod ich nadzorem. Posiadacz polskich uprawnień musi je potwierdzić we właściwych instytu-

38 Builder

cjach i urzędach norweskich. • Również certyfikacja ma teriałów certyfikatami UE (np. oznakowanie CE) może okazać się niewystarczająca. W pewnych przypadkach posiadanie certyfikatu umożliwia wprowadzenie materiału do obrotu, ale jego praktyczne zastosowanie wymaga uzyskania certyfikatu wydanego przez norweską instytucję certyfikującą, np. wpis do rejestru STARTbank, Sentral Godkjenning dla firm wykonawczych, certyfikaty na materiały budowlane wydawane przez SINTEF. Z dwóch pierwszych względów trudnym zadaniem jest zabieganie o uzyskanie samodzielnego kontraktu w roli generalnego wykonawcy, który obciążony jest także obowiązkami wobec szeregu norweskich instytucji nadzoru nad budownictwem. Wejście na rynek norweski będzie znacznie łatwiejsze i mniej ryzykowne z pozycji członka konsorcjum i podwykonawcy. Najtrudniejszym obszarem pod tym względem jest sektor offshore. W tym sektorze powszechną praktyką jest stosowanie procedur prekwalifikacji, prowadzących do uzyskania statusu dostawcy. Oznacza to konieczność poddania się wnikliwej ocenie przez potencjalnego, norweskiego odbiorcę. Procedury prekwalifikacji są stosowane także przez norweskie firmy budowlane, działające poza obszarem offshore. Istotną barierą może okazać się rygorystyczny nadzór na zatrudnieniem w sektorze (ewidencja zatrudnienia, zasady wynagradzania) oraz przestrzeganiem przepisów bhp. Zajmuje się tym kilka wyspecjalizowanych służb publicznych, a ich działania są wnikliwe i stanowcze. Także niezwykle wysoki, w porównaniu z Polską, stopień „uzwiązkowienia” sektora (50%), często przekładający się na stosunki pracy w firmach podwykonaw-

Ring 3 Sinsen – Ulven we wschodniej części Oslo – jedno z przedsięwzięć w ramach projektu Oslopakke 3. Fragmenty drogi krajowej 150 na obwodnicy Ring 3 zostaną poprowadzone tunelem.

Fot. Knut Opeide / Public Roads Administration

rynki, kontrakty, pieniądze

Tabela 1 Wrzesień

Zmiana Styczeń/Wrzesień Zmiana % % 2011 2012

Rodzaj obiektu budowlanego

2011

2012

Liczba oddanych mieszkań

2130

3288

54,4

20 351

22 339

9,8

Powierzchnia użytkowa ogółem w 1000 m2, z tego:

781,2

1158,9

48,4

6806,5

7190,9

5,6

– mieszkania

304,4

414,9

36,2

2812,1

2968,4

5,6

– inne budynki

476,6

744,0

56,1

3994,4

4222,5

5,7

Powierzchnie przemysłowe* 331,2

607,6

83,5

2894,0

3092,5

6,9

Domy letniskowe, garaże 145,4 i inne obiekty niekomercyjne

136,4

-6,2

100,3

103,0

2,7

*w tym obiekty szkolne, służby zdrowia, opieki społecznej i administracji publicznej

luty 2013

czych, może być postrzegany jako swoista bariera działania na rynku norweskim. Do roku bieżącego w gospodarce norweskiej sprawa racjonalizacji kosztów nie była szczególnym priorytetem, w efekcie czego w szeregu branż jednostkowe koszy realizacji działań były wyższe niż w innych krajach (w porównywalnych warunkach). Podawane ostatnio informacje, iż w norweskim sektorze offshore są one wyższe o 40% niż w Wielkiej Brytanii ilustrują skalę zjawiska. Informacje te wywołały presję na ich racjonalizację, np. poprzez redukcję zatrudnienia lub pogłębioną analizę kosztów. Problem ten występuje zapewne także w sektorze budownictwa, szczególnie tej jego części, która realizowana jest w sektorze publicznym, lub przez firmy należące do sektora publicznego. Można przyjąć, że konsekwencją może być poszukiwanie przez firmy norweskie możliwości obniżenia kosztów w pierwszej kolejności poprzez presję cenową na podwykonawców lub dostawców. Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasaday RP w Oslo nie ma aktualnie tego typu sygnałów, ale sygnalizuje ten problem, jako wymagający uwzględnienia przy prowadzeniu negocjacji i zawieraniu umów.

Polacy w Norwegii

Liczba imigrantów (zarejestrowanych) w Norwegii na koniec I kwartału 2012 r. to 13,1% całości społeczeństwa norweskiego. Największą grupą imigrantów są Polacy, których liczba wynosiła, wg stanu na koniec marca 2012 r. – 72 103 osób. Podany wskaźnik udziału imigrantów w społeczeństwie norweskim jest wyznacznikiem otwartości na nich tego społeczeństwa i wskazuje na ich społeczną akceptację. Dobrze też ilustruje to fakt, że ilość zarejestrowanych imigrantów z Polski rosła do obecnego poziomu przez 11 lat, od ilości 6432 osób w roku 2001. luty 2013

Należy zwrócić uwagę na fakt, że liczba imigrantów z Polski nie jest równa ilości pracowników pochodzących z Polski, gdyż ta ostatnia znacznie przewyższa tę pierwszą. Według dostępnych danych, liczba pracowników pochodzących z Polski wynosi ok. 90 000. Do tej liczby trzeba jednak dodać kilkanaście bądź kilkadziesiąt tysięcy wciąż pracujących „na czarno”. W odniesieniu do zatrudnionych polskich imigrantów płci męskiej, w roku 2010 ponad 58% z nich zatrudnionych było w budownictwie. Można przyjąć, że obecnie poziom procentowego wskaźnika zatrudnienia jest niewiele niższy. W norweskim Rejestrze zarejestrowanych jest ponad 1300 polskich firm. Większość z nich świadczy usługi budowlane oraz sprzątania. Trudno jest jednak ocenić, ile z nich jest faktycznie (i stale) aktywnych na rynku norweskim. Na rynku działa także

W wielu przypadkach posiadanie standardów i certyfikatów europejskich jest niewystarczające dla klientów norweskich i oczekiwane jest norweskie certyfikowanie. wiele firm budowlanych stricte norweskich, ale prowadzonych przez Polaków i zatrudniających głównie Polaków. Nie ma informacji statystycznej odnośnie tego typu firm.

Wsparcie Ambasady RP w Oslo

Podstawowym rodzajem wsparcia ze strony Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Oslo jest informacja o norweskim rynku budowlanym, zasadach prowadzenia działalności gospodarczej na tym rynku, obowiązujących regulacjach itd. Wiele tego rodzaju informacji jest już zamieszczonych na stro-

nie internetowej WPHI, w zakładkach: przewodnik po rynku (http://oslo.trade.gov.pl/pl/ PrzewodnikNorwegia) i analizy rynkowe (http://oslo.trade. gov.pl/pl/analizy_rynkowe). Bardzo efektywną formą wsparcia, cenioną przez korzystających z niej przedsiębiorców, jest organizacja i realizacja seminariów w formule B2B, podczas których tworzona jest możliwość nawiązanie bezpośredniego kontaktu z przedsiębiorcami norweskimi, poszukującymi w Polsce partnerów do prowadzonych lub planowanych działań na rynku norweskim. Tego typu seminaria dla przedsiębiorców z sektora budowlanego z obu krajów organizowane są zazwyczaj w październiku lub listopadzie. W ub.r. zorganizowane zostały 2 edycje, pierwsza odbyła się 19 października z udziałem 19 firm polskich i 10 firm norweskich, w tym takich potentatów tutejszego rynku jak Veidekke i Skanska. Kolejna edycja miała miejsce 4 grudnia przy dużym zainteresowaniu firm z obu krajów. Kolejną formą wsparcia przedsiębiorców jest organizacja stoiska informacyjno-promocyjnego WPHI w Oslo na największych targach budowlanych w Norwegii, realizowanych pod nazwą BYGG REIS DEG w cyklu dwuletnim przez największego organizatora imprez targowo-wystawienniczych NORGES VAREMESSEN (www.messe.no), prowadzącego największe i najnowocześniejsze centrum targowo wystawiennicze, zlokalizowane 20 km od Oslo. Firmy zainteresowane promocją swojej oferty mogą nadsyłać do WPHI do 50 egz. materiałów informacyjno-promocyjnych, które są wyeksponowane na stoisku, a obsługa stoiska na ich podstawie prowadzi akwizycje firm norweskich. Warunkiem jest pełne opłacenie kosztów przesyłki i zwolnienie jej z opłat celnych przez wysyłającego. W innym przypadku, gdy zachodzi konieczność ponosze-

nia kosztów przez WPHI, materiały te nie są podejmowane z poczty czy urzędu celnego, z prostego powodu – WPHI nie ma na to środków. Stoisko to może także służyć jako punkt kontaktowy dla firm odwiedzających targi. W tym przypadku należy poinformować WPHI o przewidywanym terminie odwiedzin. Ważną działalnością WPHI jest pozyskiwanie informacji o przetargach w Norwegii. Pozyskane informacje wprowadzane są do Portalu Promocji Polskiego Eksportu PPE (www.eksporter.gov.pl), z którego zainteresowani przedsiębiorcy (po zarejestrowaniu się) mogą je pobrać i zapoznać się z nimi. Możliwe jest również zorganizowanie spotkania biznesowego na terenie WPHI. W przypadku takiej potrzeby przedstawiciel WPHI może uczestniczyć w rozmowach. Nie znaczy to jednak, że WPHI świadczy usługi tłumaczeniowe w języku norweskim czy angielskim. Organizacja spotkania na terenie WPHI i udział przedstawiciela WPHI ma pomóc w uwiarygodnieniu oferty polskiego przedsiębiorcy, który ponosi pełną odpowiedzialność za jej prezentację. Organizacja takiego spotkania wymaga także ustalenia jego terminu w porozumieniu z Kierownikiem WPHI. WPHI udziela także, na życzenie przedsiębiorców i bez ponoszenia odpowiedzialności za skutki, pomocy w nawiązywaniu kontaktów z firmami świadczącymi usługi w zakresie doradztwa prawnego, podatkowego itp. na gruncie obowiązujących w Norwegii regulacji prawno-administracyjnych. Więcej informacji można uzyskać pod numerem tel.: PL (48) 22 219 72 74; NO (47) 22 60 24 48; lub pisząc na adres: oslo@trade.gov.pl Janusz Steć Radca, Kierownik Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Oslo; Grzegorz Przepiórka

Builder 39

rynki, kontrakty, pieniądze

Marzenia o kolei

Sektor kolejowy jest jednym z nielicznych, w którym w najbliższym czasie planowane są intensywne inwestycje. Pojawią się pokaźne budżety na nowe, konieczne do realizacji projekty, nowe linie kolejowe, obiekty dworcowe. Czy i w jakim zakresie firmy wykonawcze są przygotowane do prowadzenia tych inwestycji? Jakie mają doświadczenie i plany, a jakie nadzieje stwarza dla nich sektor kolejowy?

nwestycje prowadzone przez PKP w zakresie obiektów dworcowych finansowane są z kilku źródeł. W 2012 roku z odnawialnych dotacji z budżetu państwa, działających podobnie jak fundusze unijne, zainwestowano 100 mln zł, na rok 2013 przewidziano 103,5 mln zł. Z tak pozyskanego budżetu może być finansowana inwestycja w przestrzeń publiczną dworca. Drugim źródłem są środki własne PKP. Bardzo ważne są również fundu-

nowania przestrzeni publicznej (np. sprzątanie, bezpłatne toalety). Ważne jest też, aby inwestycje dworcowe były połączone z odnowieniem linii kolejowych oraz taboru, bo dopiero wszystko razem daje poczucie wyższego komfortu, większej efektywności i możliwość proponowania wyższej jakości usług – wyjaśnia Szymon Konop, Dyrektor Departamentu.

Właściwe oszacowanie ryzyka stanowi duży problem dla wykonawców, szczególnie dla tych, którzy próbują „odnaleźć się” w tej specyficznej i mocno wyspecjalizowanej branży jaką jest sektor kolejowy.

Od strony współpracy z wykonawcami – kontynuuje – ważne jest, aby projekty realizowane były zgodnie z założeniami umowy, w tym terminowo. – W za-

Warszawa Stadion

Zdjęcia arch. PKP S.A.

Warszawa Wschodnia

sze unijne, przyznawane w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Kilka projektów finansowanych ze środków unijnych zostało wykonanych, a kilka jest obecnie w trakcie realizacji. Niektóre projekty prowadzone są z partnerem prywatnym w ramach konsorcjum: PKP, partner prywatny, gmina. Przykładami tego typu partnerstwa są dworce w Poznaniu i Katowicach.

Priorytetowe założenia

Warszawa Centralna

40 Builder

Według Departamentu Inwestycji PKP, istotne jest takie przebudowanie dworca, aby zoptymalizować przestrzeń komercyjną, w celu uzyskania z niej jak największych dochodów umożliwiających finansowanie funkcjo-

Relacje inwestorwykonawca

Priorytety – dworce 2013

lp.

termin Przebudowa dworca zakończenia kolejowego… (_.2013 r.)

Radom

kwiecień

Myszków

maj

Kostrzyn nad Odrą

czerwiec

Kłodzko Główne

marzec

Sieradz

sierpień

Chodzież

styczeń

Biała Podlaska

sierpień

Pszczyna

październik

Międzyrzec Podlaski sierpień

10 Wronki

sierpień

11 Świebodzice

marzec

12 Kraków Główny

październik

13 Kluczbork

wrzesień

14 Łęczyca

grudzień

15 Jarocin

listopad

16 Kępno

listopad

17 Rabka Zdrój

grudzień

źródło:Departament Inwestycji PKP S.A.

luty 2013

kresie realizacji obiektów dworcowych często korzystamy ze współpracy z niedużymi firmami lokalnymi, które wyspecjalizowały się w realizacji obiektów dworcowych – podkreśla Konop. Około 95% działań stanowią rewitalizacje, przy których częstym problemem jest brak odpowiedniej dokumentacji, wymagana jest ścisła współpraca z konserwatorem zabytków. W tego typu projektach mogą zmieniać się koszty realizacji i nie zawsze można stosować z wykonawcami umowy ryczałtowe. Zdaniem Konopa, realizacje obiektów dworcowych nie wymagają innych kompetencji technicznych i managerskich niż w przypadku innych obiektów kubaturowych. Istotne jest natomiast to, że część z nich jest prowadzona pod nadzorem konserwatora zabytków, co wymaga odpowiednich uprawnień firm wykonawczych, tj. osób w nich zatrudnionych.

Jedynym wyjściem na zminimalizowanie problemów, mających konsekwencje i dla wykonawcy, i dla zamawiającego, jest podniesienie jakości przygotowywanych dokumentacji przetargowych. Sporym wyzwaniem jest również zakres działań dotyczący informacji pasażerskiej. Trudność wynika z tego, że system za każdym razem musi być odpowiednio kalibrowany, gdyż każdy dworzec jest inny i software jest przystosowywany indywidualnie.

Kluczowe realizacje

Najtrudniejszym wyzwaniem realizacyjnym był, zdaniem PKP, Dworzec Główny we Wrocławiu, ze względu na historyczny charakter obiektu, odkrywanie coraz to nowych znalezisk o wartości historycznej i konieczność ścisłej współpracy z konserwatorem zabytków. Jednocześnie jest to najciekawsza realizacja i wizytówka PKP. Ciekawe obiekty to także Warszawa luty 2013

Wschodnia oraz mniejsze realizacje, takie jak dworzec w Krzeszowicach k. Krakowa, w Lesznie, Działdowie. Obok inwestycji kubaturowych kluczowe dla PKP są również realizacje inwestycji infrastrukturalnych, które przekładają się na czas i jakość podróży oraz przychody z przewozów.

Problemy sektora

Zdaniem Konrada Kamińskiego, Dyrektora Ofertowania z Departamentu Budownictwa Kolejowego Mostostalu Warszawa S.A., każda realizacja wymaga indywidualnego podejścia. Problemy związane z realizacjami inwestycji infrastrukturalnych można według niego podzielić na dwie grupy. Jedną stanowią problemy fazy początkowej procesu budowlanego, wynikające m.in. z niewystarczająco opracowanej dokumentacji przetargowej, projektowej, bardzo często niedostatecznie precyzyjnie opisanego przedmiotu zamówienia, braków wymaganych uzgodnień, pozwoleń, decyzji, czy prawa dysponowania gruntem. Drugą grupę stanowią problemy techniczne, będące skutkiem przyjętych założeń konstrukcyjnych, technologicznych, które ujawniają się dopiero w trakcie realizacji inwestycji. Ta grupa nie stanowi większego problemu dla profesjonalnego i należycie przygotowanego do realizacji wykonawcy, dysponującego odpowiednim doświadczeniem, potencjałem kadrowym oraz technicznym. Wykonawcy przystępujący do przetargu muszą mieć świadomość tego, że w znakomitej większości przypadków spotkają się z wymienionymi problemami, a składając ofertę zostają zobowiązani do uwzględnienia w niej wszelkich mogących wystąpić utrudnień i zagrożeń. Muszą bardzo dokładnie oszacować ryzyka. Właściwe oszacowanie ryzyka stanowi duże wyzwanie dla wykonawców. Szczególnie dla tych, którzy nie mają jeszcze doświadczenia w tej specyficznej i mocno wyspecjalizowanej branży. Jedynym wyjściem na zminimalizowanie omówionych ryzyk,

Szymon Konop

Dyrektor Departamentu Inwestycji PKP S.A. Inwestycje prowadzone przez PKP w zakresie obiektów dworcowych finansowane są z kilku źródeł. W 2012 roku z odnawialnych dotacji z budżetu państwa, działających podobnie jak fundusze unijne, zainwestowano 100 mln zł, na rok 2013 przewidziano 100,5 mln zł. Z tak pozyskanego budżetu może być finansowana inwestycja w przestrzeń dworca, która nie przynosi bezpośredniego dochodu. Drugie źródło stanowią środki własne PKP. Bardzo ważne są również fundusze unijne, przyznawane w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

Roman Przybył

Prezes Zarządu Trakcja S.A. Na polskim rynku jest grupa firm z odpowiednim doświadczeniem i zapleczem do realizacji dużych kontraktów infrastrukturalnych. Jeżeli zamawiający zapewnią odpowiednie środki finansowe i przygotują przetargi, polski sektor kolejowy może czekać prawdziwy skok jakościowy. Mamy do nadrobienia ponad dwie dekady zapóźnienia w tym zakresie. Oczywiście istnieje ryzyko, że firmy budowlane, pogrążone w kryzysie, złożą oferty poniżej kosztów, co spowoduje pojawienie się podobnych kłopotów jak przy realizacji inwestycji drogowych. Ma to związek z konstrukcją przetargu przez zamawiającego. Brak procedur prekwalifikacyjnych powoduje, że w przetargach startują firmy, które nie posiadają odpowiedniego doświadczenia, środków finansowych czy zaplecza sprzętowego lub odpowiedniej ilości wykwalifikowanych pracowników. Efekty widzieliśmy w sektorze drogowym, gdzie firmy opuszczały place budowy. Duże inwestycje muszą być realizowane przez przedsiębiorstwa o odpowiedniej skali działania i doświadczeniu w danym sektorze. Platformą porozumienia między branżą wykonawców a zlecającymi mogą być Warunki Kontraktowe opracowane przez FIDIC - Międzynarodową Federację Inżynierów Konsultantów. To znany i wykorzystywany na całym świecie standard, określający warunki współpracy między stronami kontraktu. Korzystanie z warunków kontraktowych FIDIC jest wymagane m.in. przy realizacji kontraktów na zlecenie Banku Światowego i w ramach programów unijnych. Myślę, że ten standard bardzo uporządkowałby relacje między stronami, zmniejszył liczbę nieporozumień, a tym samym przyspieszył czas realizacji kontraktów. Z projektów, w których realizacji uczestniczy Trakcja, najbardziej skomplikowanym jest remont odcinka Łódź Kaliska – Łódź Fabryczna. Prace budowlane w ścisłym centrum miasta są zawsze najtrudniejsze ze względu na ograniczoną przestrzeń oraz bardzo dużą ilość infrastruktury naziemnej i podziemnej. Doskonale widać to na przykładzie budowy warszawskiego metra. W przypadku prac w Łodzi poważnym wyzwaniem są też trudne warunki gruntowe – ta inwestycja będzie wymagała zastosowania w dużym zakresie ścian szczelinowych oraz odwodnień. Dużym wyzwaniem będzie także optymalne skomunikowanie dworca z miejskim systemem transportu.

Builder 41

rynki, kontrakty, pieniądze leżących zarówno po stronie wykonawcy, jak i zamawiającego, jest według Konrada Kamińskiego podniesienie jakości przygotowywanych dokumentacji przetargowych, a tu kluczowe znaczenie mają biura projektowe. Niestety, lata zaniedbań i brak systematycznego utrzymywania poziomu inwestycji na PKP spowodowały drastyczny spadek popytu na usługi kolejowe biur projekto-

Gdynia

Iława

Kutno

Malbork

42 Builder

lei są najczęściej modernizowane dworce kolejowe oraz coraz nowocześniejsze pojazdy szynowe. Ale do tego, aby odnawiany tabor mógł dobrze spełniać swoje zadanie, niezbędna jest bardzo głęboka modernizacja infrastruktury kolejowej w całym jej zakresie, tj. podtorza, nawierzchni torowej, urządzeń sterowania ruchem, zasilania trakcyjnego oraz teletechniki. W tych segmentach

REALIZACJE PKP W TOKU W trakcie prac modernizacyjnych są obecnie 22 dworce, w tym m.in. w Głogowie, Sieradzu, Swarzędzu, Kłodzku czy Radomiu. Trwa budowa nowych dworców: Kraków Główny i Łódź Fabryczna. Prace te będą kontynuowane w bieżącym roku. Niedawno ruszyły remonty dworców w: Opolu, Łęczycy, Legnicy. W zaawansowanym stadium są przygotowania do rozpoczęcia remontów 12 dworców, w tym m.in.: w Kaliszu, Toruniu czy Inowrocławiu. Przygotowywana jest również niezbędna dokumentacja, umożliwiająca modernizację następnych obiektów, m.in. Szczecin Główny, Bydgoszcz Główna, Gliwice, Piła, Środa Wielkopolska, Rumia czy Lębork. Inwestycje w Szczecinie, Bydgoszczy i Gliwicach to bardzo szeroko zakrojone projekty. Planujemy tam budowę nowoczesnych węzłów przesiadkowych, których elementem mają być zmodernizowane dworce. Projekty te znalazły się na liście podstawowej inwestycji ubiegających się o unijne dofinansowanie w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

wych. Tym samym, pojawiły się ogromne braki w kadrze projektantów, posiadających odpowiednie uprawnienia branżowe oraz konieczne doświadczenie. Dotacje unijne i realizowane w ich ramach projekty przyniosły dynamiczny wzrost popytu na usługi projektowe dla infrastruktury kolejowej. Jednakże budowanie potencjału kadrowego i zdobywanie doświadczeń biur projektowych nie przebiega tak sprawnie jakby oczekiwał rynek. Kolej w Polsce rozwija się i wyraźnie widać poprawę jej funkcjonowania. Dla przeciętnego użytkownika zmiany w infrastrukturze kolejowej są mało zauważalne. Oczywistym wyznacznikiem poprawy jakości ko-

Lata zaniedbań i brak systematycznego utrzymywania poziomu inwestycji na PKP spowodowały drastyczny spadek popytu na usługi kolejowe biur projektowych i tym samym pojawiły się ogromne braki w kadrze projektantów.

nastąpiło naprawdę wiele rewolucyjnych zmian, a stosowane rozwiązania spełniają bardzo surowe normy.

Gotowość firm

Najczęstszą formą zlecania kontraktów kolejowych w Polsce są przetargi publiczne. Jednocześnie polski rynek budowlany liberalizuje się, umożliwiając udział w przetargach firmom zagranicznym. O ile skala i złożoność ogłaszanych projektów często nie przekracza możliwości ich samodzielnej realizacji firmom polskim, to wymagania stawiane przez zamawiających uniemożliwiają im wystartowanie w postępowaniu z uwagi np. na brak wymaganych referencji. Tym samym polskie firmy często nie spełniają formalnych wymagań, mimo że doskonale dałyby sobie radę z realizacją samej inwestycji. Muszą się wówczas zadowolić rolą podwykonawcy firm zagranicznych. Rynek firm wykonawczych w Polsce jest przygotowany na dużo większą ilość zadań – twierdzi Konrad Kamiński. Branża jest elastyczna, jeśli chodzi o potenluty 2013

Do tego, aby nowoczesne pojazdy mogły dobrze spełniać swoje zadanie, niezbędna jest bardzo głęboka modernizacja infrastruktury kolejowej w całym jej zakresie, tj. podtorza, nawierzchni torowej, urządzeń sterowania ruchem, zasilania trakcyjnego oraz teletechniki. cjał. Obecnie na rynku firmy zagraniczne, posiadają duże zaplecze techniczne, które może zostać wykorzystane przy realizacji krajowych inwestycji.

„Projektuj i buduj”

Formuła „projektuj-buduj” jest, zdaniem Mostostalu Warszawa, jak najbardziej efektywną i poprawną metodą przeprowadzenia inwestycji. Pod warunkiem, że nie jest obarczona zbyt wieloma modyfikacjami – podkreśla Kamiński. Niejednokrotnie drastycznie zmieniający się pierwowzór FIDIC-owski powoduje, że formuła ta staje się wygodna wyłącznie dla zamawiającego. Taka praktyka jest nagminnie wykorzystywana przez instytucje zamawiające roboty budowlane, nie tylko przez PKP czy PKP PLK. Mimo wszystkich niedogodności jest to formuła, która najczęściej sprawdza się przy współpracy z PKP, chociażby ze względu na znaczne skrócenie czasu przygotowania inwestycji.

Powtórka z rozrywki?

Pojawia się pytanie, czy nie ma obawy, że firmy budowlane, pogrążone w kryzysie, złożą oferty poniżej kosztów, co spowoduje ryzyko pojawienia się podobnych kłopotów jak przy realizacji inwestycji drogowych? Takie obawy są uzasadnione – mówi Konrad Kamiński. – Wystarczy spojrzeć na ogromne rozbieżności pomiędzy składanymi cenami ofertowymi a kwotami, jakie inwestor zamierzał przeznaczyć na realizacje danej inwestycji, w konsekwencji na kłopoty firm realizujących takie nierentowne inwestycje. Oczywiście można twierdzić, że inluty 2013

westor przeszacował, założył inne technologie, czas realizacji itd. Sądzę, że w pewnych przypadkach tak było, jednak część składanych ofert jest faktycznie zaniżona. Jeśli oferuje się wykonanie przedmiotu zamówienia za cenę niepokrywającą wartości materiałów potrzebnych do jego wykonania, to mówi samo za siebie. Doświadczony, rzetelny i odpowiedzialny wykonawca nie może sobie pozwolić na takie działanie. Tym bardziej, że jest ono krótkowzroczne i w efekcie odbije się negatywnie na realizacji – podkreśla. Zastanawia jedynie postawa zamawiającego, który dokonując wyboru oferty niegwarantującej ani wykonania kontraktu w wymaganym terminie, ani w żądanej jakości oraz ilości, wciąż nie egzekwuje posiadanego przez siebie prawa do uznania ewidentnie zaniżonych ofert za rażąco niskie i wyeliminowania ryzyka już na początku.

Mimo że często firmy polskie doskonale dałyby sobie radę z realizacją samej inwestycji, to nie spełniając formalnych wymagań, muszą zadowolić się rolą podwykonawcy firm zagranicznych. Zdecydowana postawa zamawiającego spowodowałaby, że inne regulacje nie byłyby potrzebne. Wykonawcy mając świadomość, że zamawiający bezwzględnie eliminuje oferty nierokujące bezproblemowej realizacji, po prostu takich by nie składali. Zamawiający musi mieć świadomość, że problemy realizacyjne tylko do pewnego momentu są problemami wykonawcy. W efekcie stają się również problemami zamawiającego. W portfolio kontraktów zrealizowanych dla PKP i PKP PLK znalazły się również modernizacje: lini kolejowej E65 w Nasielsku, dworca Gdynia Główna i przejścia granicznego z Białorusią w Kuźnicy Białostockiej. Oprac. Danuta Burzyńska Współpraca: Joanna Dulniak

Konrad Kamiński

Dyrektor Ofertowania z Departamentu Budownictwa Kolejowego Mostostal Warszawa S.A. Mostostal Warszawa posiada doświadczenie w realizacjach inwestycji kolejowych, które wykorzystuje w chwili obecnej m.in. podczas wykonywania inwestycji pod nazwą „Budowa przejścia podziemnego pod torami kolejowymi linii nr 1 Warszawa – Katowice oraz linii podmiejskiej nr 447, a także budowa nowego przystanku osobowego Warszawa Ursus Niedźwiadek”. Jest to projekt wspólnie finansowany przez PKP PLK S.A. oraz Zarząd Transportu Miejskiego w Warszawie. W portfolio kontraktów zrealizowanych dla PKP i PKP PLK znalazły się również modernizacje: linii kolejowej E65 w Nasielsku, dworca Gdynia Główna i przejścia granicznego z Białorusią w Kuźnicy Białostockiej.

Piotr Babst

Prezes Zarządu, Projprzem S.A. Grupa Kapitałowa Projprzem S.A. działa na rynku inwestycyjnym w trzech segmentach: budownictwo przemysłowe, konstrukcje stalowe oraz systemy przeładunkowe. Mając tak szeroki zakres działania w branży budowlanej, oferujemy kompleksową realizację inwestycji przemysłowych. Do tej pory świadczyliśmy głównie usługi dla budownictwa przemysłowego, ale jesteśmy otwarci na współpracę jeśli chodzi o inwestycje kolejowe. Posiadamy wieloletnie doświadczenie w wykonawstwie standardowych prac budowlanych oraz uprawnienia kierownicze bez ograniczeń. Jeśli chodzi o produkcję konstrukcji stalowych, to od lat jesteśmy obecni na rynku niemieckim, jako producent wysokospecjalistycznych konstrukcji o dużych wymaganiach technicznych. Wśród naszych realizacji były m.in. dostawy dla inwestycji prowadzonych przez Deutsche Bahn. Firma Projprzem S.A. może bez wątpienia uczestniczyć w przetargach dotyczących inwestycji kolejowych, jako członek konsorcjum lub podwykonawca. Nasz zakres prac może obejmować wszystkie lub wybrane segmenty działalności.

Joanna Dulniak

Partner HR INTEGRAM Potrzeby inwestycyjne sektora kolejowego są ogromne, zarówno w zakresie realizacji obiektów kubaturowych, jak i linii kolejowych. Jest to na pewno szansa dla firm wykonawczych, które już mają referencje na polu inwestycji kolejowych oraz wejścia w sektor także tych dostawców usług i rozwiązań, którzy dotychczas nie mieli takiego doświadczenia. Bowiem również firmy, które dotychczas nie prowadziły inwestycji dla sektora kolejowego na polskim, lokalnym rynku, podejmują wyzwanie i postrzegają ten sektor jako ciekawy, a PKP jako atrakcyjnego partnera biznesowego. Z punktu widzenia rynku pracy, jest to również szansa na zatrudnianie do realizacji projektów kolejowych wysokiej klasy specjalistów i managerów, którzy pomimo wysokich kwalifikacji tracą zatrudnienie, ze względu na znacznie mniejszą ilość projektów w innych sektorach.

Builder 43

Największa wystawa branży wentylacyjno-klimatyzacyjnej

Warszawa 5 - 6 marca 2013 Prezentacja najnowszych produktów i technologii Bogaty program seminariów oraz prezentacji Po raz pierwszy: Arena Technologii, Cafe Cyrkulacje

www.f oru m w e n t yl a c j a . pl

Relacja z gali TopBuilder 2013

LAUREACI WYRÓŻNIENIA TopBuilder 2013

PREZENTACJE NOWOCZESNYCH TECHNOLOGII

TOP Builder dodatek promocyjny miesięcznika

Builder luty 2013

Ewolucja deskowania stropowego Prezentacja firmy Doka Polska Sp. z o.o. str. 48

Kołki do ociepleń Ejot

ü łączniki dla profesjonalistów ü do 42 cm mocowanej termoizolacji

(idealne rozwiązanie dla domów pasywnych)

ü szybkie mocowanie termoizolacji bez szpachlowania ü brak mostków termicznych, brak „efektu biedronki” ü mocowanie we wszystkich podłożach budowlanych, każdego rodzaju materiału termoizolacyjnego

ü serwis na budowie: pokazy montażu, próby wyrywania ü zamów dziś - dostawa 24 h

www.ejot.pl

EJOT Polska Sp. z o.o. Sp.k., 42-793 Ciasna, ul. Jeżowska 9, tel. 34 35 10 660, fax 34 35 35 410

Kto powiedział, że nie można mieć wszystkiego? energooszczędność | design | szczelność | funkcjonalność

NOWE OKNO

WINERGETIC PREMIUM

Esteban Matias Cambiasso Walter Adrian Samuel Javier Zanetti Alberto Diego Milito

WINERGETIC PREMIUM polecają piłkarze Interu Mediolan www.oknoplast.com.pl www.facebook.com/Oknoplast.Polska www.youtube.com/oknoplastgroup www.twitter.com/Oknoplast1

Doka Polska Sp. z o.o.

Nieustanny wyścig w górę trwa od ponad wieku. Wraz z rozwojem technologii budowlanych, rośnie wysokość budynków na całym świecie oraz wymagane tempo ich wznoszenia. Architekci i inżynierowie stale poszukują nowych rozwiązań konstrukcyjnych, przekraczając granice dotychczasowych możliwości. Kolejne miasta włączają się do tego wyścigu, bo wieżowce to symbol nowoczesności i atrakcyjności dla inwestorów.

kresu techniki deskowań oraz ciągle udoskonalając dostępne systemy. Najnowszym produktem, wprowadzanym właśnie do asortymentu firmy, jest panelowy system deskowań stropowych Dokadek 30. Sam system opracowany i ulepszany w zak ładach produkcyjnych firmy w Amstetten oraz przetestowany na europejskich budowach, jest przemyślanym i nowatorskim rozwiązaniem deskowania stropów żelbetowych o standardowych grubościach.

mgr inż. Justyna Beczkowicz

Prostota konstrukcji

Tendencję taką można zaobserwować także w Polsce, gdzie powstaje coraz więcej wysokich budynków użyteczności publicznej czy luksusowych budynków mieszkalnych i biurowych. W ostatnim czasie powstało w Warszawie kilka wieżowców, a na kolejne planowane są przetargi. Dokadek łączy w sobie zalety deskowań panelowych z dźwigarowym systemem Dokaflex. Dzięki zaciskom do podwieszenia H20, w bardzo prosty sposób można zadeskować miejsca nietypowe i wypełnienia geometrii. Aby sprostać wymaganiom rynku, firmy w ykonawcze szukają nowoczesnych rozwiązań, które pomogą przyspieszyć proces realizacji inwestycji budowlanej, a co za tym idzie, zaoszczędzić czas i pieniądze.

Nowoczesne deskowanie stropowe

Firma Doka wychodzi naprzeciw wymaganiom rynku i firm wykonawczych, wprowadzając innowacyjne rozwiązania z za-

System składa się z trzech grup akcesoriów: paneli, głowic i podpór. Panele zostały zaprojektowane na bazie lekkich ram stalowych powlekanych proszkowo. Dodatkowym ich atutem jest zastosowana kompozytowa sklejka Xlife. Deskowanie montowane jest na podporach Eurex 30 top i głowicach, których konstrukcja zależy od miejsca ich rozmieszczenia – głowicach podpory, głowicach brzegowych, prostopadłych, narożnych oraz ściennych. W asortymencie są również głowice opadowe, umożliwiające szybki demontaż elementów deskowania przy pozostawieniu podparcia niedojrzałego jeszcze stropu.

Zdjęcia arch. Doka

Laureaci Wyróżnienia

TopBuilder 2013

Ewolucja deskowania stropowego

Łatwość stosowania

Dokadek łączy w sobie zalety deskowań panelowych z dźwigarowym systemem Dokaflex. Dzięki zaciskom do podwieszenia H20, w bardzo prosty sposób można zadeskować miejsca nietypowe i wypełnienia geometrii. Łatwość i prostota zastosowania tego rozwiązania daje duże oszczędności czasu podczas ustawiania deskowania. Największą zaletą systemu jest zatem szybkość jego stosowania. Dwa rozmiary paneli ułatwiają intuicyjne użycie, natomiast możliwość połączenia z systemem Dokaflex umożliwia deskowanie dowolnych geometrii stropów.

Builder – Produkty Budowlane Roku 2013

Dokadek 30 to nie tylko kolejny system panelowy na rynku. Istotna różnica to wysoki standard bezpieczeństwa w obsłudze. Elementy Dokadek są montowane kompletnie z podłoża tylko przez dwie osoby. System ustawiany jest od dołu bez użycia dźwigu czy rusztowań roboczych. Ergonomicznie zaprojektowana rama gwarantuje dwóm pracownikom bezpieczną obsługę. Przy wyższych stropach można zastosować Schodki 0,97 m lub podnośnik DekLift. Sam montaż elementów jest również bezpieczniejszy dzięki wbudowanemu w głowicę zabezpieczeniu przed wysunięciem, które zapobiega przypadkowemu wypadaniu elementów.

Pięć kondygnacji w miesiąc!

Ewolucja deskowań zmierza ku coraz szybszemu wznoszeniu konstrukcji żelbetowych. Stosując system Dokadek 30 i przestrzegając ściśle wytycznych producenta, ekipa budowlana jest w stanie wykonać nawet pięć kondygnacji w ciągu miesiąca. Zawdzięczamy to trzem możliwym metodom pracy, dzięki którym każdy może dopasować system do własnych potrzeb. Standardową metodą jest ustawianie deskowania bez głowic opadowych i rozdeskowanie całości po osiągnięciu odpowiedniej wytrzymałości stropu. Drugą metodą jest szybszy demontaż deskowania, po uprzednim sprawdzeniu faktycznej wytrzymałości betonu. Stałe monitorowanie tej wartości pozwala ustalić optymalny moment rozdeskowania konstrukcji bez obawy o jej stabilność i trwałość. Moment ten następuje często już 3-4 dni po betonowaniu stropu. Trzecim sposobem jest ustawienie deskowania z głowicami opadowymi. Zapewniają one bezpieczny demontaż elementów deskowania bez konieczności odpuszczania stropu. Odzyskany materiał można użyć do deskowania kolejnego etapu stropu.

Builder – Produkty Budowlane Roku 2013

Nowe deskowanie sprawdziło się już w pracy na budowach w Europie. Jedną z większych inwestycji była realizacja budynku naukowo-badawczego w St. Pölten, prowadzona przez firmę PORR GmbH. Ponad 17 000 m2 stropów zostało wykonane z ogromną starannością, przy zachowaniu najwyższych norm bezpieczeństwa. Stosując system Dokadek 30 i przestrzegając ściśle wytycznych producenta, ekipa budowlana jest w stanie wykonać nawet pięć kondygnacji w ciągu miesiąca. W Polsce system ten został wypróbowany już na dwóch budowach. W Warszawie przy ul. Szamockiej powstaje luksusowy budynek biurowy klasy A. Doka wraz ze swoimi nowoczesnymi i zaawansowanymi rozwiązaniami technologicznymi bierze udział w budowie tego 10-cio kondygnacyjnego biurowca. Generalnym wykonawcą inwestycji jest firma Budimex S.A. Układ stropów w budynku oraz jego konstrukcja pozwoliły na zastosowanie systemu Dokadek 30 na prawie całej powierzchni stropu każdej kondygnacji. Również we współpracy z firmą Budimex powstaje Centrum Biurowe Neptun w Gdańsku. Tutaj system Dokadek stosowany jest w wersji z głowicami opadowymi do podparcia stropów sprężanych.

Nie tylko na budowie

Pierwsze doświadczenia z nowym systemem pokazały, że firmy wykonawcze doceniają zalety szybkiego deskowania i zintegrowanego bezpieczeństwa, jakie oferuje innowacyjny produkt firmy Doka. Nowatorskie rozwiązania znalazły swoje odzwierciedlenie również na polu informatycznym. Użytkownicy iPadów mogą już dziś pobrać darmową aplikację rozszerzonej rzeczywistości, pokazującą zasady deskowania pomieszczeń w systemie Dokadek 30.

TopBuilder 2013

Z Doką zawsze bezpiecznie

Sukcesy od samego początku

Laureaci Wyróżnienia

Innym ułatwieniem podczas obsługi systemu jest zastosowanie wózka DekDrive. Umożliwia on przestawianie bez angażowania dźwigu nawet 12 m2 deskowania do kolejnego miejsca użycia elementów. Błyskawiczny demontaż pozwala na dużą oszczędność czasu w harmonogramie budowy, jako że proces ten może zajmować nawet jedną trzecią całego procesu wylewania kondygnacji.

Doka Polska Sp. z o.o. ul. Bankowa 33 05-220 Zielonka tel.: 22 771 08 00 fax: +48 22 771 08 01 polska@doka.com www.doka.pl

Uniwersytet Betonu Grupy Górażdże to ogólnopolski projekt edukacyjny, skierowany do studentów ostatnich lat budownictwa i kierunków pokrewnych. W pierwszej edycji projektu, która odbyła się w roku akademickim 2011/2012, uczestniczyło ponad 200 najzdolniejszych studentów z 17 uczelni. W ramach Uniwersytetu Betonu przyszli inżynierowie poznali jedne z najnowocześniejszych cementowni, betoniarni i kopalni kruszyw w Europie. Odwiedzili m.in. Cementownię Górażdże i Przemiałownię Ekocem. Studenci uczestniczyli w warsztatach, zajęciach praktycznych i wykładach prowadzonych przez ekspertów Grupy Górażdże. Projekt obejmował również dwa konkursy: indywidualny, z wiedzy o technologii betonu i o Grupie Górażdże, a także zespołowy, który polegał na badaniu właściwości i możliwości zastosowania cementów z oferty Grupy. W kon-

Konrad Kozik (drugi z prawej) z Uniwersytetu Zielonogórskiego został zwycięzcą konkursu indywidualnego z wiedzy o technologii betonu i o Grupie Górażdże

Kopalnia Malerzowice Zdjęcia arch. Grupa Górażdże

Laureaci Wyróżnienia

TopBuilder 2013

Unikatowy w skali kraju projekt Grupy Górażdże dla studentów

Przemiałownia Ekocem w Dąbrowie Górniczej

Builder – Produkty Budowlane Roku 2013

O projekcie powiedzieli: Andrzej Balcerek

kursie indywidualnym zwyciężył Konrad Kozik z Uniwersytetu Zielonogórskiego. Rywalizację zespołową wygrali studenci z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, którzy w nagrodę otrzymali wysokiej klasy sprzęt laboratoryjny o wartości 50 tys. złotych. Idea Uniwersytetu Betonu Grupy Górażdże została doskonale przyjęta i oceniona przez środowisko akademickie oraz samych studentów. Z uwagi na duże zainteresowanie projektem, w marcu tego roku rozpocznie się jego druga edycja, wezmą w niej udział

studenci z 24 uczelni, ze wszystkich wydziałów budownictwa w Polsce. Program, podobnie jak w pierwszej edycji, będzie obejmował warsztaty, zajęcia praktyczne, wizyty w zakładach i zadania konkursowe. Zwiększy się natomiast liczba studentów oraz partnerów projektu. Uczestnicy zajęć będą mieli okazję poznać również przedsiębiorstwa najważniejszych kontrahentów Grupy Górażdże i przyjrzeć się najnowocześniejszym technologiom produkcji materiałów budowlanych.

Grupa Górażdże to lider w krajowej produkcji cementu i jeden z największych w Polsce producentów betonu towarowego i kruszyw. Działalność Grupy Górażdże obejmuje trzy linie biznesowe: Górażdże Cement, Górażdże Beton, Górażdże Kruszywa. Spółki Grupy Górażdże należą do międzynarodowego koncernu HeidelbergCement, jednego z największych na świecie producentów cementu i innych materiałów budowlanych. W 2011 roku wartość obrotów skonsolidowanych Grupy Górażdże wyniosła około 1.6 miliarda złotych. Spółki Grupy Górażdże zatrudniają około 1300 pracowników.

Czesław Nierzwicki Dyrektor Handlowy Górażdże Cement S.A. Podstawowym celem naszego projektu jest edukacja. Zależy nam na szerokiej popularyzacji wśród studentów budownictwa najnow szych trendów w technologii produkcji materiałów budowlanych. To duży, ogólnopolski projekt, którego kolejne edycje będą odby wać się co dwa lata, tak aby objąć każde dwa roczniki kończące naukę.

Krzysztof Fryźlewicz

Laureaci Wyróżnienia

Konkurs zespołowy wygrali studenci AGH w Krakowie

Chcemy zainteresować przyszłych inżynierów branżą budowlaną i pokazać im, w jaki sposób w praktyce mogą wykorzystać wiedzę zdobytą na uczelni. Uważamy, że biznes powinien aktywnie włączyć się w kształcenie kadr, a współpraca gospodarki i nauki jest konieczna. Około 75% spółek notowanych na giełdzie jest zarządzanych przez inżynierów, a więc istnieje spora szansa, że to właśnie uczestnicy Uniwersytetu Betonu - najzdolniejsi polscy studenci w przyszłości będą kierować dużymi firmami. Studia inżynierskie są konieczne, aby odnaleźć się na rynku pracy, ale to dopiero początek drogi zawodowej. Warto dodatkowo rozwijać swoje umiejętności już na studiach. Nasz projekt daje taką możliwość.

TopBuilder 2013

Prezes Zarządu Górażdże Cement S.A.

student Politechniki Krakowskiej, uczestnik pierwszej edycji Uniwersytetu Betonu

Centralna sterownia w Cementowni Górażdże

Builder – Produkty Budowlane Roku 2013

Uniwersytet Betonu to znakomita okazja, by poszerzyć horyzonty. Uczelnia zmier za w kierunku mocno teoretycznym, a powinna jednak kłaść większy nacisk na wiedzę praktyczną, ponieważ w przyszłości to głównie na niej będziemy bazować.

Liderzy Innowacyjności 2013

Polskie budownictwo może być innowacyjne!

O klimacie innowacyjności i ostrożnym optymizmie dla polskiego budownictwa mówili 17 stycznia goście 5. Gali TopBuilder, gdzie wyróżniono wyjątkowe produkty i rozwiązania dla budownictwa oraz projekty architektoniczne i konstrukcyjne.

opBuilder to nagroda miesięcznika „Builder” przyznawana najlepszym, innowacyjnym produktom budowlanym, produktom IT dla budownictwa oraz realizacjom, usługom i innym przedsięwzięciom dla budownictwa. W tym roku po raz pierwszy wręczono nagrody w dwóch nowych kategoriach: projekt architektoniczny i projekt konstrukcyjny. Produkty opiniuje Kapituła Konkursu pod kierunkiem prof. dr hab. inż. Leonarda Runkiewicza, w skład której wchodzi redakcja i Rada Programowa pisma. Celem wprowadze -

nia nowej kategorii jest promocja kunsztu inżynierskiego polskich twórców, zdaniem Kapituły, niesłusznie niedocenianego.

Ryszard Trykosko Przewodniczący PZITB

Za dużo jest krytykanctwa, za mało dostrzeżenia tego, co budownictwo robi dla gospodarki.

W optymistycznym klimacie

Galę, odbywającą się w warszawskiej siedzibie BCC, otworzyli Danuta Burzyńska – Redaktor Naczelna pisma i członek Kapituły oraz Dominik Suwiński – Dyrektor działu marketingu i reklamy w firmie PWB Media, wydawcy miesięcznika. W wystąpieniu otwierającym Prezes wydawnictwa, Marek Zdziebłowski, podkreślił wieloletnią misję „Buildera” w edukowaniu rynku oraz nieustanną potrzebę pokazywania środowisku nowatorskich rozwiązań. Opowiedział też o świeżym projekcie MSZ, by

Prof. Leonard Runkiewicz, przewodniczący Kapituły Konkursu, ITB (z lewej) w rozmowie z prof. Janem Biliszczukiem. W pierwszym rzędzie także prof. Leszek Rafalski, kierownik IBDiM.

Builder – Produkty Budowlane Roku 2012

Z-ca Dyrektora Departamentu Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa MTiB

Wszystkie prezentowane innowacje i technologie powinny być szeroko rozpoznawane w kraju i za granicą.

ROZMOWY O INNOWACYJNOŚCI Janusz Szczęśniak

Wiceprezes Zarządu Procad SA, architekt

Innowacyjność rozumiemy nie tylko w sensie produktowym, ale też modelu biznesowego. Oprócz dostarczania cyfrowych modeli produktów, integrujemy branżę i poszerzamy jej wiedzę dzięki ARCHISPACE. Jest to nasza autorska platforma współpracy projektantów i producentów polskiej branży budowlanej, która zapewnia producentom bezpośrednie dotarcie do ponad 43 000 architektów i projektantów branżowych. Współpracujemy z blisko 200 producentami. I co najważniejsze, nasza baza to ponad 130 000 bezpłatnych rysunków CAD, gotowych do zastosowania w projektowaniu architektonicznym. O tym, że taka forma promocji produktów budowlanych i technologii jest potrzebna, przekonujemy się dzięki liczbie osób, która uczestniczy w wystawach, pokazach i warsztatach projektowych. W roku 2012 wzięło w nich udział ponad 5 tysięcy osób!

prof. dr hab. inż. Jan Biliszczuk

Prof. Jan Biliszczuk opowiada o najciekawszych momentach budowy Mostu Rędzińskiego we Wrocławiu.

Dr hab inż. Krzysztof Żótłowski, prof. nzw., Politechnika Gdańska, podczas prezentacji realizacji przykrycia stadionu PGE Arena w Gdańsku.

Wystąpienie prof. Runkiewicza, w tle prowadzący Galę Danuta Burzyńska i Dominik Suwiński.

Builder – Produkty Budowlane Roku 2013

Innowacyjność wykuwa się w firmach. Uczelnie są do tego przydatne, ale innowację trzeba wdrożyć, a na to uczelnie nie mają pieniędzy. Tu potrzebna jest firma, która chce przeznaczyć część swego zysku na stworzenie nowatorskiego, innowacyjnego produktu. W skali światowej, budownictwo jest olbrzymim poligonem rywalizacji. My, jako kraj, możemy rywalizować nie przez rozpiętości czy rodzime rozwiązania techniczne, tylko przez niezwykłe projekty architektoniczne. Powstają one jednak tylko dzięki ambicji projektanta, nie dzięki wsparciu inwestora publicznego, jakim jest państwo. Ten inwestor blokuje innowacyjność, bo wciąż nie rozumie, że 95% mostów ma być „tylko” skuteczne i bezpieczne, ale 5% realizacji ma sprawić, że cały świat będzie mówił o tym obiekcie! I że jest to nie tylko innowacyjność, ale i sposób promocji Polski na całym świecie.

Liderzy Innowacyjności 2013

Tomasz Żuchowski

do promowania polskiego budownictwa w Rosji wykorzystać zaplanowane w tym kraju na rok 2018 Mistrzostwa Świata w piłce nożnej Tomasz Żuchowski, Z-ca Dyrektora Departamentu Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa MTiB, wyrażał nadzieję, że prawo, usprawniające procedurę uzyskiwania pozwoleń na budowę oraz zwiększające wymagania wobec materiałów budowlanych, usprawni proces budowlany i zweryfikuje rynek.

Dr hab. inż., prof. nzw. PG Krzysztof Żółtowski

Innowacyjność jest motorem wszelkiego postępu. Rodzi nowe pomysły i pokonuje problemy niegdyś niemożliwe do rozwiązania. Kojarzy się z badaniami i instytucjami naukowymi. Jest to jedynie część twórczej działalności. Innowacyjne są nie tylko wyniki pionierskich badań, oryginalne projekty konstrukcyjne lub architektoniczne. Jest nią też twórcza praca, widoczna w sprawnie działających procesach technologicznych, fabrykach i wytwórniach produkujących przydatne urządzenia i wyroby. Prawdziwą innowacyjnością jest zaś połączenie pomysłu z naukową analizą i inżynierską praktyką. Rodzi się wtedy gotowy, realny technicznie i atrakcyjny produkt, który stwarza szanse dla wynalazców, naukowców, producentów i użytkowników. Zrównoważone współdziałanie teorii z praktyką w wykonawstwie lub produkcji jest kluczem do innowacyjności przynoszącej wymierne korzyści dla wszystkich.

Liderzy Innowacyjności 2013

Marcin Szewczuk, Dyrektor Marketingu, aluplast Sp. z o.o.

W IMIENIU NAGRODZONYCH FIRM STATUETKI TOPBUILDER 2013 ODEBRALI:

Kazimierz Gołecki, Prezes Zarządu DeDietrich Technika Grzewcza Sp. z o.o.

Jens-Peter Hartmann, Robert Szpila, Wiceprezes Dyrektor Zarządzający Działu Zarządu Doka Polska EB/Chemii Budowlanej Sp. z o.o. BASF Polska Sp. z o.o.

Damian Holewa, ICYPOL Grzegorz Miketiuk S.k.

Magdalena Agnello, Dyrektor ds. Handlowych RD bud Sp. z o.o.

Malwina RostalskaDłużniak, Product Manager Selena SA

Adam Semla, Specjaista ds. Sprzedaży Usługi Informatyczne SZANSA Gabriela Ciszyńska-Matuszek

prof. nzw. dr hab. inż. arch. Ewa Kuryłowicz, Wiceprezes Kuryłowicz & Associates

Grzegorz Muszyński, Prezes Karol Szymanowski, Zarządu Betomax Polska SA Drutex SA

Magdalena Golonka, Wiceprezes Zarządu KGE Sp. z o.o. S.k.

Beata Jackiewicz, Dyrektor REHAU Sp. z o.o.

Alicja Giersz, Product Manager Tytan EO

Paweł Nowicki, Dyrektor Sprzedaży TECE Sp. z o.o.

arch. Mirosław Nizio, kierownik pracowni Nizio Design International

Anna Kazusek, Dyrektor Maria Chudkiewicz, Marketingu Knauf Sp. z o.o. Area Marketing Manager Bauprodukte Polska Rockfon

Agnieszka Kurowska, Product Manager Selena SA

Lidia Mikołajczyk-Gmur, Dyrektor Generalna Velux Polska Sp. z o.o

arch. Krzysztof Popiński, Prezes i arch. Daniel Chomiczewski, Autorska Pracownia Architektury CAD Sp. z o.o.

Urszula Grillet, Menedżer ds. Zakupów Pfleiderer Grajewo SA

Łukasz Glapa, Dyrektor ds. Marketingu Rockwool Polska Sp. z o.o.

Anna Jezierska, Product Manager Selena SA

Krzysztof Michalak, Dyrektor Handlowy Vetrex Sp. z o.o.

Jakub Wójcik, Product Wojciech Gunia, Dyrektor ds. Badań i Rozwoju Marki Manager Sopro Polska Sp. z o.o. Weber Leca

Krzysztof Bochus, Dyrektor Marketingu Budrem Group Sp. z o.o.

Janusz Komurkiewicz, Dyrektor Marketingu Fakro Sp. z o.o.

Piotr Rusecki, Wiceprezes, Małgorzata Undziłło, Country Sales Manager Dyrektor Pionu Betonu CEMEX Polska SA Flügger Sp. z o.o.

Sławomir Chłądzyński i Łukasz Łukasik, CEMEX Polska SA

Mariusz Saferna, Koordynator ds. Badań i Współpracy z Klientem, Członek Zarządu Górażdże Cement S.A.

Janusz Szczęśniak, Wiceprezes Zarządu PROCAD S.A.

Dorota Filipczak, Product Manager Ceramika Paradyż Sp. z o.o.

Andrzej Haintze, Prezes HCH Sp. z o.o.

Michał Kalinowski, Dyrektor Rafał Kuczyński, Zastępca Benedykt Korduła, Dyrektora Handlowego Dyrektor Marketingu marki Generalny Steinbacher Izoterm Sp. z o.o. Pruszyński Sp. z o.o. ISOVER

Magdalena Mazur, Dyrektor Marketingu D+H Polska Sp. z o.o.

Tomasz Tomczuk, Dyrektor Marketingu HILTI (Poland) Sp. z o.o.

Marek Szymański, Prokurent quick-mix Sp. z o.o.

Arkadiusz Foerster, PR Menedżer Selena SA

Cezary Szeszuła, Prezes Zarządu Xella Polska Sp z o.o.

Grzegorz Elert, Dyrektor Handlowy ZWMI HYDROSTOP PAWEŁ GRZEGORZEWICZ

Sebastian Karczmarczyk, arch. Przemysław Kierownik Działu Sprzedaży Kaczkowski, Soudal Sp. z o.o. 100procent

arch. Szymon Wojciechowski, APA Wojciechowski Sp. z o.o.

arch. Zbigniew Maćków, Maćków Pracownia Projektowa Sp. z o.o.

dr hab inż. Krzysztof Żótłowski, prof. nzw., Politechniki Gdańskiej

prof. dr hab inż. Jan Biliszczuk, Politechnika Wrocławska

Builder – Produkty Budowlane Roku 2013

ROZMOWY O INNOWACYJNOŚCI Krzysztof Michalak

Liderzy Innowacyjności 2013

Dyrektor Handlowy Vetrex Sp. z o.o.

Produkty innowacyjne, jako absolutne nowości, nie mają jeszcze rekomendacji zadowolonych wykonawców. Dlatego TopBuilder to tak prestiżowa i ważna nagroda. Werdykt konkursu jest bardzo wiarygodny, a wyróżnienia przyznane rozwiązaniom gwarantują ich najwyższą jakość. W jury zasiadają bowiem eksperci z wysokimi kompetencjami – kadra uniwersytecka i członkowie Rady Naukowej Instytutu Techniki Budowlanej, doskonale orientujący się w technologiach budowlanych i potrafiący dokonać rzetelnej oceny zgłoszeń pod kątem istotnych kryteriów, takich jak innowacyjność, funkcjonalność i przystawalność do aktualnych wymagań rynku.

Prof. nzw. dr hab. inż. arch. Ewa Kuryłowicz

Wiceprezes Kuryłowicz & Associates

Innowacja w niektórych krajach, jak np. w USA, gdzie ustami Prezydenta Obamy została nazwana nadzieją i głównym bodźcem dla osiągnięcia dobrobytu poprzez przedsiębiorczość, może być celem dla całych narodów. Odnoszę wrażenie, że w Polsce, choć jest to pojęcie obecne w społecznym obiegu ostatnich lat, staje się ono hasłem, za którym nie stoi szczera praktyka, przynajmniej w dziedzinie architektury. A szkoda, bo jak podaje Architectural Design w ostatnim numerze (luty 2013), innowacja jest siłą życiodajną architektury współczesnej. Z jednej strony może oznaczać nowatorstwo, z drugiej zaś związki architektury z ciągle zmieniającym się życiem, jego obserwację i propozycję dla jego ulepszenia oraz zrozumienia. Cóż warta byłaby architektura bez innowacyjności? Stawialibyśmy pewnie ulepszone technicznie klony greckich i rzymskich klasycznych wzorców. Gdy spotykam się z dyskutantem głoszącym chwałę konserwatywnych, sprawdzonych, „kanonicznych” budynków przypominających XVIII-wieczne pałace z XIX-wiecznymi wnętrzami, mam zawsze ochotę zaproponować, by na co dzień poruszał się dorożką i gotował na kuchni węglowej. W historii gatunków potrafią przetrwać tylko te, które umieją się dostosowywać do zmieniających się, nieprzewidywalnych warunków. Innowacyjność jest wpisana w istotę życia, jego dynamikę i specyfikę. Nie ma wyboru. Trzeba być innowacyjnym, choć za to nie płacą…

Janusz Komurkiewicz

Dyrektor Marketingu FAKRO Sp. z o.o.

Pomysły wynikają z potrzeb rynku, jednak klient zna swoje potrzeby ogólne. Realizacja konkretnych rozwiązań jest zadaniem producenta. Kreacja innowacji to proces długi i kosztowny. Nasz nowy produkt, czyli markiza do okna dachowego, powstawał przez około rok – od pomysłu, przez badania konsumenckie, prototypowanie, testy, wdrożenie do produkcji i patentowanie. Kosztował zaś około miliona euro. Taka markiza to rzecz nieoczywista, ale szalenie potrzebna. Poprawia komfort użytkowania poddasza i – dzięki panelowi solarnemu – działa automatycznie i jest energooszczędna.

Jerzy Grochulski SARP

Wyłanianie młodych projektantów z ogromnym potencjałem intelektualnym ma niezwykłe znaczenie dla rozwoju i poprawiania globalnej konkurencyjności całej gospodarki. Ryszad Trykosko, Przewod niczący Polskiego Związku In żynierów i Techników Budownic twa, podkreślił, że zbyt mało jest głosów o tym, co dobrego bu downictwo robi dla gospodarki. – To my, jako środowisko, jeste śmy przeciwwagą dla tych ma ruderów, którzy widzą tylko zło w budownictwie – mówił. Jerzy Grochulski, reprezentu jący stanowisko Stowarzyszenia Architektów Polskich, podkreślił znaczenie jakości i wartości pro duktów i rozwiązań. Jego zda niem te dwa czynniki decydują o tym, że budownictwo opiera się trudnym czasom.

Szeroka gama innowacji

Wśród nagrodzonych pro duktów są m.in. • nowoczesne materiały bu dowlane – cementy, elementy ścienne, płyty budowlane, izo lacje. Materiały o poprawio nych parametrach użytko wych i ułatwiające prace wy konawcom; • stolarka okienna – profile okienne, systemy mocowania, nowe linie produktów, akceso ria. Największa grupa produk tów o udoskonalonych para metrach bądź wprowadzająca nowe rozwiązania; • chemia budowlana: kleje, za prawy, tynki. Produkty rozwiązujące kon kretne problemy wykonawców i inwestorów;

• techniki kotwienia i zbrojenia. Zwiększanie bezpieczeństwa obiektów; • zaawansowane urządzenia: kotły systemy solarne, ele menty wyposażenia łazienek. Urządzenia pozwalające na oszczędność zasobów środo wiska i niższe koszty eksplo atacji; • programy IT. Umożliwiają us prawnienie procesów projek towych; • inicjatywy edukacyjno-szkoleniowe. Łączą biznes i edu kację, i promują zrównowa żony rozwój.

prof. dr hab. inż. Leonard Runkiewicz

ITB, Politechnika Warszawska

Nowa kadra budowlana z innowacyjnymi rozwiązaniami spotyka się na każdym poziomie edukacji inżynierskiej, więc dążenie do nowoczesności ma już we krwi. Po wręczeniu statuetek głos zabrał prof. Leonard Runkiewicz z Instytutu Techniki Budowlanej, przewodniczący Kapituły Kon kursu. Jego zdaniem, poziom na grodzonych produktów jest wzor cowy na skalę europejską. Co bardzo ważne, w produktach wi doczne jest uwzględnienie istot nego, przyszłościowego aspektu – zrównoważonego rozwoju. Goście Gali mogli też za poznać się z historią budowy dwóch nagrodzonych projek tów konstrukcyjnych, tj. przekry cia PGE Arena Gdańsk i wro cławskiego Mostu Rędziń skiego. Twórcy – jak powiedział prof. Biliszczuk, „pułkownicy” projektów – przedstawili swoje dzieła rzetelnie i merytorycznie, ale i z pasją. Joanna Ryńska Zdjęcia Ryszard Baranowski

ROZMOWY O INNOWACYJNOŚCI Lidia Mikołajczyk-Gmur

Wystąpienie Tomasza Żuchowskiego, Z-cy Dyrektora Departamentu Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa MTiB.

Innowacja sama dla siebie nie istnieje – ma rozwiązać konkretny problem lub odpowiedzieć na potrzebę. Oczywiście klienci nie zawsze są świadomi swoich potrzeb, dlatego barierą jest przekonanie ich, że rzeczywiście danego rozwiązania potrzebują. W przypadku całkowicie nowego systemu okien dachowych Velux, już w 2020 roku wszystkie domy w Europie będą musiały być blisko zeroenergetyczne. Okna będą tu odgrywać ogromną rolę. Projektanci będą się uczyć, że okno to nie tylko straty energii, ale też zyski cieplne – dopiero bilans energetyczny okna powinien być interesujący przy jego doborze. Okna, które tę rolę spełnią, to przyszłość. Dlatego już teraz zainwestowaliśmy ponad 200 mln zł i ponad rok pracy w całkowitą przebudowę linii produkcyjnej. Teraz przystępujemy do szerokiej akcji promocyjnej. Dzięki temu nasi klienci będą gotowi na rok 2020.

Jens-Peter Hartmann

Dyrektor Zarządzający Działu EB/Chemii Budowlanej BASF Polska Sp. z o.o.

Dla innowacji ważny jest... problem klienta. Innowacja ma ten problem rozwiązać. Ale nie zrobi się tego bez chęci do pracy i bez bardzo kompleksowej wiedzy. Dlatego firma innowacyjna to taka, do której pracownicy rano chętnie przychodzą i cieszą się z tego, że tworzą wartość. Poza tym, istotny jest system edukacji, który powinien uczyć solidnego, inżynierskiego podejścia. Współpracujemy z Politechnikami, żeby nauczyć studentów takiego praktycznego podejścia i rozumienia, dlaczego wykonują swoją pracę. Ale to za mało – trzeba mieć do tego partnerów, m.in. prasę. Innowację trzeba promować, pokazywać i pamiętać, że to nie wielki koncern jest źródłem innowacji, tylko zdolni i pracowici ludzie.

Grzegorz Muszyński

Prezes Zarządu BETOMAX Polska SA

W Polsce mamy coraz lepsze warunki do rozwoju innowacyjności. Buduje się coraz więcej obiektów, przed którymi stawiane są wysokie wymagania, więc inwestorzy poszukują dla nich rozwiązań innowacyjnych. Budowy realizuje się coraz szybciej – w tym też pomagają nowatorskie rozwiązania. Dla firm wykonawczych ważny jest niższy koszt procesu budowlanego, który można osiągnąć dzięki nowemu rozwiązaniu. I jeszcze jeden aspekt. Firma, która ma już swoją renomę, otrzymuje też od uczestników procesu budowlanego mandat zaufania, jeśli wprowadza na rynek coś nowego.

Liderzy Innowacyjności 2013

Dyrektor Generalna Velux Polska Sp. z o.o.

Cezary Szeszuła

Prezes Zarządu Xella Polska Sp. z o.o.

Od lewej: arch. Piotr Kuczyński, Wiceprezes Kuryłowicz & Associates i prof. nzw. dr hab. inż. Ewa Kuryłowicz, Wiceprezes; arch. Michał Pawlak i arch. Dariusz Gryta, współautorzy nagrodzonego projektu. W drugim rzędzie od lewej Krzysztof Bochus, Dyrektor Marketingu Budrem Group.

Builder – Produkty Budowlane Roku 2013

Patrząc przez pryzmat wykorzystania naszych technologii, wyraźnie widać wzrost w stosowaniu nowych, energooszczędnych materiałów, zarówno wśród inwestorów indywidualnych, jak i komercyjnych. Innowacyjność w tym obszarze wynika z bardzo dokładnej analizy ekonomicznej. Większa produktywność zatrudnionych pracowników i krótszy czas realizacji inwestycji bezpośrednio przekładają się na wynik finansowy całego przedsięwzięcia. To element, który zwłaszcza w czasach gorszej koniunktury na rynku budowlanym przekonuje inwestorów do przyjrzenia się nowościom.

PRODUKTY NAGRODZONE STATUETKĄ TOPBUILDER 2013:

PRODUKTY, USŁUGI i ROZWIĄZANIA IT DLA BUDOWNICTWA

• Knauf Farba silikonowa egalizacyjna

• Impregnat do drewna NW Tytan Professional

• Knauf conni Tynk silikonowy

• Klej Dekarski Tytan Professional

■■ aluplast Sp. z o.o.

• Knauf Rotband Finish Gotowa gładź polimerowa biała

• FIX2 Rapid Klej high-tack Tytan Professional

• aluplast Ideal 8000

■■ LIBET S.A.

• Piana Pistoletowa Low Expansion Tytan Professional

■■ BASF POLSKA Sp. z o.o.

• Kostka brukowa STREAM LINE

• PCI PERICOL FLEX – elastyczny klej do okładzin ceramicznych

■■ OKNOPLAST Sp. z o.o.

• Prince Color KM – dekoracyjny tynk mineralny typu „baranek” ■■ BETOMAX Polska S.A. • SECUMAX® – system zabezpieczeń na krawędzi

Liderzy Innowacyjności 2013

■■ Budrem Group Sp. z o.o. • Sortownia owoców SADCO w Śmiłowicach, gmina Choceń ■■ CEMEX Polska Sp. z o.o. • SLID – system podkładów podłogowych • NANOTrass – zaprawa do klinkieru • Biały Cement • Gładki lekki tynk maszynowy cementowo-wapienny, szary i biały ■■ Ceramika Paradyż Sp z o.o. • Kolekcja płytek łazienkowych Yoshika/Purio ■■ D+H Polska Sp. z o.o. • Napędy okienne Ventic Solar

• Okno energooszczędne Winergetic Premium ■■ ORGADATA EAST EUROPE Sp. z o.o. • LogiKal® – profesjonalny program do projektowania okien, drzwi i fasad z aluminium i stali ■■ PPU PALISANDER Sp. z o.o. • Międzynarodowa Platforma Wymiany Wiedzy i Technologii

■■ Sopro Polska Sp. z o.o. • SOPRO DF10-fuga dekoracyjna elastyczna ■■ SOUDAL Sp. z o.o. • Pianka montażowa Soudafoam Comfort z aplikatorem Genius Gun ■■ Steinbacher Izoterm Sp. z o.o. • steinothan® 120 silent ■■ „TECE” Sp. z o.o.

■■ PFLEIDERER GRAJEWO S.A. • PŁYTA BUDOWLANA MFP

• TECElux – terminal WC

■■ PROCAD S.A.

■■ Usługi Informatyczne „SZANSA” Gabriela Ciszyńska – Matuszek

• ARCHISPACE – platforma współpracy projektantów i producentów branży budowlanej

• ZWCAD+ 2012 Standard/Professional ■■ VELUX Polska Sp. z o.o.

■■ Pruszyński Sp. z o.o. • Blachodachówka panelowa ARAD PRU

• Nowa generacja okien VELUX

■■ quick-mix Sp. z o.o.

■■ VETREX Sp. z o.o.

• MK5-L Lekki tynk maszynowy cementowo-wapienny ■■ RD bud Sp. z o.o.

• Energooszczędne okno Vetrex V90+ oraz innowacyjna metoda montażu MOWO ■■ Xella Polska Sp. z o.o.

• DIETRISOL ZENTA zespół solarny

• Cykl seminariów poświęconych zrównoważonemu rozwojowi – projekt „Partnerstwo na wszelkich etapach cyklu życia zrównoważonej inwestycji budowlanej”

• KALIKO TWH termodynamiczny podgrzewacz wody

■■ REHAU Sp. z o.o.

■■ Doka Polska Sp. z o.o. • Dokadek 30 panelowy system stropowy

• System profili do produkcji drzwi tarasowych podnośno-przesuwnych GENEO, wykonany z tworzywa kompozytowego RAU-FIPRO

■■ Kuryłowicz & Associates

■■ DRUTEX S.A.

■■ ROCKFON

• Narodowe Centrum Muzyki we Wrocławiu

• Okno IGLO 5 CLASSIC

• Linia produktów Medicare: Medicare Standard, Medicare Air, Medicare Plus

■■ 100procent i Zoom Architekci

■■ FAKRO Sp. z o.o.

■■ ROCKWOOL Polska Sp. z o.o.

• Markiza AMZ Solar do okien dachowych FAKRO

• STEPROCK HD4F-płyty z skalnej wełny mineralnej do izolacji termicznej i akustycznej podłóg pływających

■■ Nizio Design International

■■ DE DIETRICH TECHNIKA GRZEWCZA Sp. z o.o. • MCR3 Kocioł kondensacyjny

• Okno IGLO 5

■■ FLÜGGER Sp. z o.o. • Flügger Facade Zero • Okładzina Fiona Metallic

■■ Saint-Gobain Construction Products Polska Sp. z o.o. marka Weber • Kruszywo Leca Keramzyt 8/10-20 geotechniczny

• SILKA TEMPO ■■ ZWMI HYDROSTOP PAWEŁ GRZEGORZEWICZ • Hydrostop mieszanka profesjonalna 209

PROJEKT ARCHITEKTONICZY

• Dom bez schodów • Rewitalizacja i adaptacja Starej Kopalni „Julia” w Wałbrzychu ■■ Autorska Pracownia Architektury CAD Sp. z o.o. • Pływalnia Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni

• Zestaw wyrobów do wykonywania ociepleń ścian zewnętrznych budynków systemem weber.therm DECOR

■■ APA Wojciechowski Sp. z o.o.

■■ Saint-Gobain Construction Products Polska Sp. z o.o. marka ISOVER

• Stacja przesiadkowa przy stadionie EURO 2012 we Wrocławiu

• System kotwienia Hilti HIT-HY 200

• ISOVER Super-Vent Plus – produkt z wełny mineralnej szklanej do aplikacji: fasady wentylowane, ściany w konstrukcji szkieletowej

■■ ICYPOL Grzegorz Miketiuk Spółka Komandytowa

■■ Schöck Sp. z o.o.

■■ dr hab. inż. Krzysztof Żółtowski prof. nzw. PG, mgr inż. Tomasz Romaszkiewicz, mgr inż. Andrzej Kozakiewicz, Politechnika Gdańska

■■ Górażdże Cement S.A. • Uniwersytet Betonu Grupy Górażdże – ogólnopolski projekt edukacyjny ■■ HCH Sp. z o.o. • Elementy ścienne Systemu HCH ■■ Hilti (Poland) Sp. z o.o.

• Kompleks Biurowy „Białe Ogrody” w Moskwie ■■ Maćków Pracownia Projektowa Sp. z o.o.

PROJEKT KONSTRUKCYJNY

• Skuteczna IZOLACJA ICYNENE®

• Element do zbrojeń specjalnych

■■ KGE Sp. z o.o. S.k.

■■ SELENA S.A.

• Nemetschek Allplan Open BIM

• Abizol S Tytan Professional

• Przykrycie stadionu PGE Arena w Gdańsku

■■ KNAUF BAUPRODUKTE POLSKA Sp. z o.o.

• Grunt głęboko penetrujący Tytan Professional

■■ prof. dr hab. inż. Jan Biliszczuk

• Linia produktów zolokrzemowych Tytan® EO

• Konstrukcja Mostu Rędzińskiego we Wrocławiu

• Knauf K3 Format/Gres Klej do płytek podłogowych

• Zaprawa Murarska Cienkowarstwowa Tytan Professional

ComBAR®

Builder – Produkty Budowlane Roku 2013

Soudal Sp. z o.o.

Od początku swej działalności Soudal reagował na potrzeby rynku poprzez z jednej strony dostosowywanie do nich swoich produktów, z drugiej zaś – poprzez

Builder – Produkty Budowlane Roku 2013

proponowanie nowatorskich rozwiązań. Do takich należy nowy system aplikacyjny GENIUS GUN. Specjalny aplikator, trwale połączony z puszką zawierającą pianę Soudafoam Comfort, zapewnia korzyści typowe dla piany pistoletowej – bez konieczności kupowania pistoletu! Dzięki wygodnemu i solidnemu uchwytowi, opatentowane przez Soudal rozwiązanie gwarantuje możliwość pracy jedną ręką. Jest to szczególnie ważne dla wykonawców pracujących w miejscach o utrudnionym dostępie, gdzie trzeba ubezpieczać się drugą ręką np. na rusztowaniu lub drabinie lub przytrzymać jakiś ekran ochronny, by nie dopuścić do zabrudzenia podłoża. Piana uwalniana jest z opakowania w kontrolowany sposób, po naciśnięciu na pistoletowy spust, a więc może być precyzyjnie i oszczędnie dozowana. Nie marnujemy części zawartości na naddatki, które powstają zawsze podczas aplikacji tradycyjnym wężykiem. Dodatkowo Genius Gun umożliwia przerwanie aplikacji w dowolnym momencie – bez ryzyka zablokowania zaworu i utwardzenia piany wewnątrz opakowania. Szczelne zamknięcie rurki dozującej oraz blokada spustu przed przypadkowym naciśnięciem podczas transportu lub przechowywania umożliwiają bezpieczny powrót do pracy nawet po kilku tygodniach i wykorzystanie zawartości puszki „do końca”. Jest to bardzo atrakcyjna właściwość pianki Comfort z aplikatorem Genius Gun – szczególnie dla tych użytkowników, którzy w czasie pracy aplikowali niewielkie ilości piany w większych odstępach czasu, np. podczas mocowania puszek i rozet elektrycznych czy wypełniania przepustów rurowych w ścianach i stropach. Specjalna formuła utwardza się w szerokim zakresie temperatur – również w tych skrajnie niskich. – Nasz nowy aplikator z pewnością docenią nie tylko ekipy ogólnobudowlane, elektrycy i hydraulicy, ale również klienci indywidualni. Zapewnia on bowiem profesjonalne efekty przy

Soudal jest największym na świecie producentem pian poliuretanowych oraz czołowym dostawcą mas uszczelniających, klejów i wyrobów chemii dachowej. Koncern działający od ponad 45 lat, obecny w 100 krajach na 6 kontynentach, od dawna przewodzi w opracowywaniu innowacyjnych technologii w segmencie profesjonalnych produktów chemii budowlanej. Soudal zatrudniał w 2011 r. prawie 1500 osób w swoich zakładach produkcyjnych i przedstawicielstwach handlowych i zamknął ten rok skonsolidowanym obrotem w wysokości ponad 400 milionów euro. Polska spółka tej firmy powstała w 1996 r. i jest jedną z najszybciej rozwijających się w całej grupie. W 2009 r. otwarto pierwszą w Polsce fabrykę Soudal w Pionkach pod Radomiem. W pełni zautomatyzowany zakład odpowiada najbardziej wymagającym standardom europejskim. Od stycznia 2010 r. Soudal Sp. z o.o. jest w posiadaniu certyfikatu systemu jakości ISO 9001:2000. jednoczesnej wyjątkowej łatwości użytkowania – bez konieczności zakupu kosztownego, profesjonalnego pistoletu – mówi Michał Sawicki, kierownik działu technicznego Soudal. – Wierzymy również, że to proekologiczne, oszczędzające materiały i redukujące odpady rozwiązanie wyznaczy nowy standard aplikacji – obok profesjonalnych pistoletów i zamiast systemu wężykowego.

Laureaci Wyróżnienia

Aplikacja ręcznej piany montażowej równie łatwa, ekonomiczna i precyzyjna jak przy użyciu pistoletu… takie możliwości daje Soudafoam Comfort – piana poliuretanowa z opatentowanym aplikatorem GENIUS GUN, wprowadzana na rynek przez firmę Soudal. Nowe rozwiązanie techniczne zapewnia szereg korzyści: precyzję dozowania, komfort aplikacji jedną ręką czy możliwość przerwania pracy w dowolnym momencie, bez ryzyka zablokowania produktu w opakowaniu.

TopBuilder 2013

Precyzyjna aplikacja w każdych warunkach

www.soudal.pl

V edycja konkursu o statuetkę TopBuilder

Laureaci Wyróżnienia

TopBuilder 2013

za najlepsze innowacyjne produkty budowlane, produkty IT, realizacje, usługi i inne przedsięwzięcia dla budownictwa

BETOMAX Polska S.A.

aluplast Sp. z o.o.

SECUMAX®-system zabezpieczeń na krawędzi

aluplast Ideal 8000

Ceramika Paradyż Sp. z o.o. Cemex Polska Sp. z o.o. NANOTrass – zaprawa do klinkieru

D+H Polska Sp. z o.o.

Budrem Group Sp. z o.o. BASF POLSKA Sp. z o.o.

Sortownia owoców SADCO w Śmiłowicach, gmina Choceń

PCI PERICOL FLEX - elastyczny klej do okładzin ceramicznych

Napędy okienne Ventic Solar

Cemex Polska Sp. z o.o. Biały Cement

Cemex Polska Sp. z o.o. SLID – system podkładów podłogowych

BASF POLSKA Sp. z o.o. Prince Color KM - dekoracyjny tynk mineralny typu „baranek”

Yoshioka/Purio kolekcja płytek ściennych i podłogowych

DE DIETRICH TECHNIKA GRZEWCZA Sp. z o.o. Cemex Polska Sp. z o.o.

MCR3 kocioł kondensacyjny

Gładki lekki tynk maszynowy cementowo-wapienny, szary i biały

Builder – Produkty Budowlane Roku 2013

REKLAMA

Builder Awards

DIETRISOL ZENTA zespół solarny

marzec 2013 roku Warszawa, Hotel Polonia Palace Aleje Jerozolimskie 45

FAKRO Sp. z o.o. Markiza AMZ Solar do okien dachowych FAKRO

DE DIETRICH TECHNIKA GRZEWCZA Sp. z o.o. KALIKO TWH termodynamiczny podgrzewacz wody

wyr óżnienie przyznawa ne przez Redakcję i Radę Programową miesięcznika „Builder” firmom z branż y budowlanej za dynamiczny rozwój i osiągniętą poz ycję na rynku budowla nym oraz menedżerom tych firm za skuteczne zarządzanie i sukcesy rynkowe. BUDOWL ANA FIRM A ROK U jest jednocześnie nomina cją do statuetki POLSKI HERKULES w roku następnym.

FLÜGGER Sp. z o.o. Flügger Facade Zero

Doka Polska Sp. z o.o. Dokadek 30 panelowy system stropowy

tytuł i statue tka przy znawane przez Redakcję i Radę Programową mie sięcznika „Builder” firmom, organizacjom i ich szef om za szczególne osiągnięcia i ugruntowaną poz y cję w branż y budowlanej oraz osobom, któr e swoją dotychczasową działalnością wywarły znaczący wpływ na rozwój polskiego budow nictwa.

FLÜGGER Sp. z o.o. Okładzina Fiona Metallic

DRUTEX S.A. Okno IGLO 5

Górażdże Cement S.A. Uniwersytet Betonu Grupy Górażdże – ogólnopolski projekt edukacyjny

Builder – Produkty Budowlane Roku 2013

wyróżnienie przyznawa- e przez miesięcznik n „Builder” firmom i insty tucjom spoza branż y budowlanej, któr ych dzia- łalność i świadczone usługi wspierają rozwój branży budowlanej i działających w niej firm. Kapituła bierze pod uwagę dostępność produktu lub usługi, nowa torstwo, dostosowanie do wymogów branży budow lanej, potrzeb klientów i zmieniającego się rynku, a także relacje firma – klient.

www.ebuilder.pl

TopBuilder 2013

DE DIETRICH TECHNIKA GRZEWCZA Sp. z o.o.

GALA BUILDERA

Laureaci Wyróżnienia

DRUTEX S.A. Okno IGLO 5 CLASSIC

PROCAD S.A.

HCH Sp. z o.o. Elementy ścienne Systemu HCH

KNAUF BAUPRODUKTE POLSKA Sp. z o.o.

Laureaci Wyróżnienia

TopBuilder 2013

Knauf K3 Format/Gres Klej do płytek podłogowych

OKNOPLAST Sp. z o.o.

ARCHISPACE – platforma współpracy projektantów i producentów branży budowlanej

Okno energooszczędne Winergetic Premium

Hilti (Poland) Sp. z o.o.

Pruszyński Sp. z o.o.

System kotwienia Hilti HIT-HY 200

Blachodachówka panelowa ARAD PRU

KNAUF BAUPRODUKTE POLSKA Sp. z o.o. Knauf Farba silikonowa egalizacyjna

ORGADATA EAST EUROPE Sp. z o.o.

LogiKal® – profesjonalny program do projektowania okien, drzwi i fasad z aluminium i stali Producent: Orgadata AG

ICYPOL Grzegorz Miketiuk Spółka Komandytowa

Skuteczna IZOLACJA ICYNENE®

quick-mix Sp. z o.o. MK5-L Lekki tynk maszynowy cementowo-wapienny

KNAUF BAUPRODUKTE POLSKA Sp. z o.o. Knauf conni Tynk silikonowy

PPU PALISANDER Sp. z o.o. Międzynarodowa Platforma Wymiany Wiedzy i Technologii

KGE Sp. z o.o. S.k. Nemetschek Allplan Open BIM

RD bud Sp. z o.o.

LIBET S.A. Kostka brukowa STREAM LINE

PFLEIDERER GRAJEWO S.A. PŁYTA BUDOWLANA MFP

KNAUF BAUPRODUKTE POLSKA Sp. z o.o.

Cykl seminariów poświęconych zrównoważonemu rozwojowi – projekt „Partnerstwo na wszelkich etapach cyklu życia zrównoważonej inwestycji budowlanej”

Knauf Rotband Finish Gotowa gładź polimerowa biała

Builder – Produkty Budowlane Roku 2013

Laureaci Wyróżnienia

TopBuilder 2013

REHAU Sp. z o.o. System profili do produkcji drzwi tarasowych podnośno-przesuwnych GENEO, wykonany z tworzywa kompozytowego RAU-FIPRO

Saint-Gobain Construction Products Polska Sp. z o.o. marka Weber Zestaw wyrobów do wykonywania ociepleń ścian zewnętrznych budynków systemem weber.therm DECOR

SELENA S.A. Grunt głęboko penetrujący Tytan Professional

SELENA S.A. FIX2 Rapid Klej high-tack Tytan Professional

SELENA S.A. Linia produktów zolokrzemowych Tytan® EO

ROCKFON Linia produktów Medicare: Medicare Standard, Medicare Air, Medicare Plus

Saint-Gobain Construction Products Sp. z o.o. marka ISOVER

SELENA S.A. Piana Pistoletowa Low Expansion Tytan Professional

ISOVER Super-Vent Plus – produkt z wełny mineralnej szklanej do aplikacji: fasady wentylowane, ściany w konstrukcji szkieletowej

SELENA S.A. Impregnat do drewna NW Tytan Professional

ROCKWOOL Polska Sp. z o.o. STEPROCK HD4F – płyty ze skalnej wełny mineralnej do izolacji termicznej i akustycznej podłóg pływających

Schöck Sp. z o.o.

SELENA S.A.

Element do zbrojeń specjalnych ComBAR®

Zaprawa Murarska Cienkowarstwowa Tytan Professional

SELENA S.A. Saint-Gobain Construction Products Polska Sp. z o.o. marka Weber LECA® Kruszywo Leca Keramzyt 8/10-20 geotechniczny

Klej Dekarski Tytan Professional

SELENA S.A. Abizol S Tytan Professional

Sopro Polska Sp. z o.o. SOPRO DF10 – fuga dekoracyjna elastyczna

Builder – Produkty Budowlane Roku 2013

PROJEKTY

VELUX Polska Sp. z o.o. Nowa generacja okien VELUX

SOUDAL Sp. z o.o.

Kuryłowicz & Associates Sp. z o.o. Narodowe Forum Muzyki we Wrocławiu

APA Wojciechowski Sp. z o.o. White Gardens Office Center in Moscow

Steinbacher Izoterm Sp. z o.o.

Przemek Kaczkowski 100% & Ola Targońska Zoom Architekci Dom bez schodów

steinothan® 120 silent

„TECE” Sp. z o.o. TECElux – terminal WC

Xella Polska Sp. z o.o. SILKA TEMPO

studio Nizio Design International Rewitalizacja i adaptacja Starej Kopalni „Julia” w Wałbrzychu

Maćków Pracownia Projektowa Sp. z o.o. Zintegrowany Węzeł Przesiadkowy MPK-PKP EURO 2012 we Wrocławiu

dr hab. inż. Krzysztof Żółtowski prof. nzw. Politechniki Gdańskiej, mgr inż. Tomasz Romaszkiewicz, mgr inż. Andrzej Kozakiewicz

Przekrycie Stadionu PGE Arena w Gdańsku

Usługi Informatyczne „SZANSA” Gabriela Ciszyńska – Matuszek ZWCAD+ 2012 Standard/Professional

ZWMI HYDROSTOP PAWEŁ GRZEGORZEWICZ Hydrostop mieszanka profesjonalna 209

Builder – Produkty Budowlane Roku 2013

Laureaci Wyróżnienia

VETREX Sp. z o.o. Energooszczędne okno Vetrex V90+ oraz innowacyjna metoda montażu MOWO

TopBuilder 2013

Pianka montażowa Soudafoam Comfort z aplikatorem Genius Gun

APA CAD Sp. z o.o. Kompleks sportowy w Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni

prof. dr hab. inż. Jan Biliszczuk

Politechnika Wrocławska

Most Rędziński (Autostradowej Obwodnicy Wrocławia)

Rockwool Polska Sp. z o.o.

Laureaci Wyróżnienia

TopBuilder 2013

Linia sufitów MediCare Rockfon w służbie małym pacjentom

Zaprojektowanie nowoczesnej placówki medycznej dla dzieci nie jest łatwe. Wnętrze musi spełniać wymagania techniczne, a jednocześnie być przyjazne dla maluchów. Na takie właśnie rozwiązanie postawiono w czasie rozbudowy Wojewódzkiego Szpitala Dziecięcego w Bydgoszczy. W pomieszczeniach zamontowano sufity podwieszane MediCare marki Rockfon, które spełniają najbardziej restrykcyjne wymagania w zakresie higieny, pozwalają maksymalnie wyciszyć pomieszczenia i zapewnić bezpieczeństwo. Szpital Dziecięcy im. J. Brudzińskiego w Bydgoszczy w ramach rozbudowy wzbogaci się o nowoczesny kompleks z oddziałem chirurgii dziecięcej. Znajdą się tu także cztery nowe sale operacyjne i oddziały specjalistyczne, m.in. reumatologia i kardiologia. Pierwsi pacjenci zostaną przyjęci w nowej części już w tym roku. Rozmach inwestycji jest duży. Duże wyzwanie mieli przed sobą też architekci i szefowie placówki, projektując nowe pomieszczenia. Obiekt musi spełniać liczne wymogi techniczne, a jednocześnie podobać się dzieciom.

Cisza na zdrowie

Podstawowym warunkiem skutecznego leczenia, poza czynnikami typowo medycznymi, jest spokój pacjenta. Szczególnie istotny w leczeniu maluchów. Dla nich pobyt z dala od domu, a często także rodziców, jest wyjątkowo stresujący. Skutkiem powszechnego stosowania we wnętrzach medycznych twardych powierzchni, które odbijają dźwięki, jest wysokie natężenie hałasu. Konieczne jest więc złagodzenie tego zjawiska poprzez użycie odpowiednich materiałów. Najskuteczniej wyciszenie pomieszczeń użytkowych uzyskuje się montując wysokiej klasy sufity podwieszane. W bydgoskim szpitalu postawiono właśnie na jakość i zamontowano panele sufitowe z medycznej linii Rockfon: MediCare Stan-

dard i MediaCare Plus. Produkty te charakteryzują się bardzo wysokim współczynnikiem pochłaniania dźwięku αw 0,9. Panele minimalizują drażliwy dla pacjentów hałas oraz pozwalają na osiągnięcie odpowiedniego poziomu zrozumienia mowy. Przy projektowaniu budynków medycznych dużą wagę przywiązuje się również do parametrów związanych z higieną i bezpieczeństwem. Materiały nie powinny wpływać negatywnie na czystość powietrza, bardzo istotną dla zapobiegania rozprzestrzenianiu się zakażeń w całym obiekcie. Wszystkie trzy rozwiązania z linii MediCare: Standard, Plus i Air zostały przebadane przez niezależne laboratoria. Spełniają wysokie parametry dotyczące higieny. Otrzymały m.in. klasę bakteriologiczną B10 lub wyższą, tym samym spełniają wymagania tzw. strefy 4 (obszar szczególnie wysokiego ryzyka), zawarte we francuskiej normie nF S 90-351, odnośnie odporności m.in. na gronkowca złocistego czy bakterie odporne na antybiotyki i odpowiedzialne za zakażenia pooperacyjne oraz sepsę. Sufity do obiektów służby zdrowia Rockfon są także wygodne w użytkowaniu. Mogą

być myte klasycznie poprzez odkurzanie lub wilgotną gąbką, ale także pianą, czy przy użyciu pary pod ciśnieniem.

Design, który pomaga leczyć

Nie mniej ważny od parametrów technicznych jest wystrój wnętrz. Klimat panujący w pomieszczeniach musi skupiać się na odzwierciedleniu ciepła i troski, którą objęty jest pacjent. Obecnie odchodzi się od surowej i zimnej atmosfery obiektów szpitalnych poprzedniej generacji. Tu także z pomocą architektom przychodzą rozwiązania Rockfon. Szeroka gama kolorystyczna sufitów pozwala stworzyć przyjazne otoczenie, tak bardzo istotne w procesie leczenia, szczególnie dzieci.

Rockwool Polska Sp. z o.o. Biuro Handlowe Rockfon ul. Postępu 1 02-676 Warszawa tel.: (22) 843 38 10 info@rockfon.com.pl www.rockfon.pl Builder – Produkty Budowlane Roku 2013

POKOCHASZ SWOJE PODDASZE system do izolacji dachu skośnego – steinothan®120 silent

MONTAŻ

OSZCZĘDZANIE ENERGII JEST PRZYSZŁOŚCIĄ Steinbacher Izoterm Sp. z o.o. • ul. Gdańska 14, Cząstków Mazowiecki • 05-152 Czosnów • T +48 22 785 06 90 • F +48 22 785 06 89 biuro@steinbacher.pl • www.steinbacher.pl

budownictwo

Bezpieczeństwo pożarowe konstrukcji w Eurokodach Część 2: Zabezpieczenia ogniochronne konstrukcji stalowych prof. dr hab. inż. Antoni Biegus

W ocenie odporności ogniowej konstrukcji bada się jej stan graniczny nośności ogniowej R, który polega na zniszczeniu materiału lub przekroczeniu dopuszczalnych wartości odkształceń [3]. Najważniejszym elementem tej analizy jest więc określenie punktu granicznego, którego nie mogą przekroczyć elementy konstrukcji, gdyż ich następstwem są nieodwracalne dla budowli konsekwencje dotyczące bezpieczeństwa.

Rys. 1. Zmiana właściwości mechanicznych stali w podwyższonych temperaturach

70 Builder

tal jest materiałem konstrukcyjnym, którego właściwości ulegają bardzo dużym zmianom w warunkach oddziaływania pożaru. Niezabezpieczone ogniochronnie stalowe kształtowniki już po 10÷15 minutach nagrzewania w warunkach pożaru standardowego [4] osiągają temperaturę około 700°C. W tej temperaturze następuje spadek wytrzymałości stali do poziomu około 23% jej wytrzymałości w temperaturze normalnej (a także następuje zmniejszenie modułu sprężystości podłużnej o 83% w stosunku do tego parametru w temperaturze normalnej), a w konsekwencji utrata nośności elementów konstrukcyjnych. Zmianę właściwości mechanicznych stali w podwyższonych temperaturach pokazano na rys. 1. Analizując rys. 1 należy zwrócić uwagę, że granica plastyczności stali w temperaturze 400°C zmniejsza się o około 33%. Wówczas nośność elementu stalowego pod obciążeniem normowym zostaje całkowicie wyczerpana. Natomiast w tej temperaturze współczynnik sprężystości podłużnej zmniejsza się o około 20%, powodując spadek sztywności EI elementów zginanych i ściskanych, co prowadzi do wzrostu ich ugięć lub spadku nośności krytycznej niestateczności ogólnej i miejscowej. W zależności od ilości i rodzaju palących się materiałów w pomieszczeniu oraz intensywności odpływu spalin i właściwości termoizolacyjnych przegród, temperatura spalin podczas pożaru w obiekcie może wynosić od 800 do 1600°C. Czas nagrzewania się nieosłoniętych elementów stalowych do temperatury krytycznej (θcr = 500÷800°C ), w której tracą one prawie całkowicie swoją nośność (gdy obciążenie konstrukcji jest równe normatywnemu), wynosi od kilku do kilkunastu minut. Poprawę bezpieczeństwa pożarowego obiektów o stalowej konstrukcji nośnej otrzymuje się przez działania prewencyjne, jak i zastosowanie środków ochrony czynnej (urządzeń monitorujących i alarmowych oraz instalacji gaśniczych), a przede wszystkim środków ochrony biernej (odpowiednich rozwiązań konstrukcyjnych), które ograniczają skutki oddziaływania termicznego występującego w trakcie pożaru lub/i ograniczającego jego rozpowszechnianie oraz zasięg.

luty 2013

Zachowanie się elementów stalowych bez izolacji termicznej

Szybkość nagrzewania się elementu stalowego zależy głównie od jego stosunku pola powierzchni nieosłoniętej Am [m2] do objętości V [m3] na jednostkę długości (rys. 2). Wielkość Am/V [m-1] nazywa się wskaźnikiem ekspozycji przekroju (lub wskaźnikiem masywności przekroju) i jest ona parametrem miary szybkości nagrzewania się stalowego elementu nieosłoniętego. Na rys. 3 pokazano wykresy temperatury nieosłoniętych elementów stalowych po 15 i 30 minutach oddziaływania pożaru standardowego ISO [4] w funkcji wskaźnika ekspozycji Am/V [7]. Z analizy tych wykresów wynika, że większy wskaźnik ekspozycji przekroju prowadzi do szybszego nagrzewania się elementu stalowego. Na przykład po 15 minutach poddawania oddziaływaniu pożaru, temperatura nieosłoniętego elementu stalowego o wskaźniku ekspozycji Am/V = 200 m-1 wzrasta do około 680°C, podczas gdy temperatura elementu nieosłoniętego o wskaźniku ekspozycji Am/V = 100 m-1 osiąga tylko 565°C. Ta różnica wynika z faktu, że wysoka wartość wskaźnika ekspozycji przekroju oznacza dużą powierzchnię nieosłoniętą w odniesieniu do jej objętości i ten element otrzymuje więcej ciepła niż element o niskim wskaźniku i małej powierzchni nieosłoniętej. Nagrzewanie niezabezpieczonych elementów stalowych można wyznaczyć za pomocą prostej metody analitycznej podanej w PN-EN 1993-1-2 [5], w której wzrost temperatury zależy od oddziaływań termicznych (wyrażonych w postaci strumieni ciepła netto), właściwości termicznych stali oraz wskaźnika ekspozycji Am/V. Ocenę wzrostu temperatury w nieosłoniętych elementach stalowych przedstawiono m.in. w [2].

Rys. 2. Przykłady wskaźnika ekspozycji nieosłoniętych elementów stalowych

Rys. 3. Temperatury nieosłoniętych elementów stalowych po 15 i 30 minutach oddziaływania pożaru standardowego ISO [4], w funkcji ich wskaźników ekspozycji Am/V [m-1] [7]

Zachowanie się elementów stalowych izolowanych termicznie

W odróżnieniu od żelbetowych i drewnianych, konstrukcje stalowe stosunkowo szybko osiągają w warunkach pożaru wysokie wartości temperatury w całym przekroju. Na przykład temperatura nieizolowanego dwuteownika IPE 300, osiąga po 15 minutach około 670°C. Można jednoznacznie stwierdzić, że poza nielicznymi wyjątkami elementy konstrukcji stalowych mają bardzo małą nośność ogniową R. Dlatego w projektowaniu każdej konstrukcji stalowej, dla której jest wymagana choćby najmniejsza nośność ogniowa R, należy zastosować środki, które spowodują ograniczenie ryzyka wystąpienia zagrożenia, tzn. należy użyć odpowiednie zabezpieczenia przeciwpożarowe, które zagwarantują właściwą wytrzymałość obiektu w warunkach pożaru. W przeważającej większości przypadków zachodzi konieczność wydłużenia czasu dochodzenia konstrukcji do temperatury krytycznej, czyli zwiększenia odporności ogniowej przez zastosowanie osłon termoizolacyjnych (biernej ochrony przeciwpożarowej). W przypadku elementu osłoniętego wskaźnik masywności przekroju przyjmuje się jako parametr Ap/V [m-1]. Jest to iloraz powierzchni eksponowanej osłony ogniochronnej na jednostkę długości Ap [m2] do objętości elementu stalowego V [m3] na jednostkę długości. Na rys. 4 podano zależności służące do obliczania wskaźników masywności przekrojów elementów stalowych zabezpieczonych ogniowo. Materiały termoizolacyjne mogą mieć formę układów konturowych (o obrysie kształtownika stalowego – rys. 4a, c), skrzynkowych (obudowujących kształtownik stalowy w postaci „skrzynki” – rys. 4b, d) lub powierzchniowych (ściany lub sufity izolujące grupowo kształtowniki stalowe). Realizuje się je w postaci powłok natryskowych z: włókien mineralnych, wermikulitu

luty 2013

Rys. 4. Przykłady wskaźników ekspozycji osłoniętych elementów stalowych

i cementu, perlitu, wermikulitu (lub perlitu) i cementu, wermikulitu (lub perlitu) i gipsu, wermikulitu (lub perlitu) i cementu, oraz płyt z: włókna krzemianowego, włókna krzemianu wapnia, cementu włóknistego, gipsu, prasowanych włókien krzemianowych i wełny mineralnej. Charakterystykę termiczną materiałów ogniochronnych na ogół wyznacza się na podstawie badań ogniowych prowadzonych w warunkach pożaru standardowego [4]. Te wartości średnie pochodzą z badań ogniowych przeprowadzanych przez producentów tych materiałów. Zgodnie z Eurokodami, do oceny ognioodporności konstrukcji stalowych można stosować metodę temperatury krytycznej. Oblicza się ją zgodnie z PN-EN 1993 [5] uwzględniając wytężenie elementu stalowego od przyłożonych oddziaływań w warunkach temperatury normalnej oraz utraty wytrzymałości stali w podwyższonej temperaturze. Temperatura krytyczna stalowego elementu konstrukcyjnego θcr, (przy danym poziomie jego obciążenia i poddanemu rów-

Builder 71

budownictwo nomiernemu rozkładowi oddziaływania temperatury) to temperatura, przy której przyjmuje się, że ulega on zniszczeniu. Ognioodporność elementu stalowego (w którym nie występuje lokalna utrata stateczności ścianki przekroju) jest zapewniona po czasie t, jeżeli temperatura stali θa,t nie przekracza jej temperatury krytycznej θcr. Warunek bezpieczeństwa ogniowego opisuje nierówność:

θa,t ≤ θcr .

(1)

Temperaturę krytyczną elementu stalowego oblicza się ze wzoru:

[

]

1 θcr = 39,19ln ––––––––––––– – 1 + 482, °C, 0,9674 μ03,833

(2)

w którym wskaźnik wykorzystania jego nośności μ0 wyznacza się z zależności:

Efi,d μ0 = ––––– , Rfi,d

(3)

Rys. arch. ArcelorMittal

gdzie: Efi,d - efekt oddziaływań na konstrukcję wyznaczony zgodnie z regułami wyjątkowej, obliczeniowej sytuacji pożarowej wg PN-EN 1991-1-2 [4], Rfi,d - nośność obliczeniowa elementu stalowego w obliczeniowej sytuacji pożarowej w czasie t = 0 (w warunkach temperatury normalnej), ale ze współczynnikiem bezpieczeństwa γM,fi = 1,0 w warunkach pożarowych. Temperatura krytyczna elementów stalowych na ogół wynosi θcr = 500÷800°C. Wyrażenie (2) określające temperaturę krytyczną θcr można stosować w przypadku elementów stalowych o przekrojach klasy 1, 2 oraz 3. W odniesieniu do kształtowników stalowych o przekrojach klasy 4 należy stosować zachowawczą temperaturę krytyczną θcr = 350°C. W PN-EN 1993-1-2 [5] podano też prostą metodę obliczeniową oceny nagrzewania się stalowych elementów izolowanych za pomocą materiałów biernej ochrony przeciwpożarowej. W takich przypadkach wzrost temperatury zależy od wskaźnika masywności przekroju elementu stalowego izolowanego za pomocą materiału ogniochronnego Ap/V oraz od charakterystyk właściwości izolacyjnych. Ocenę wzrostu temperatury w osłoniętych elementach stalowych przedstawiono m.in. w [2]. W sytuacjach projektowych, w których konieczna jest bierna ochrona przeciwpożarowa elementu stalowego, znajomość

Rys. 5. Przykładowy wykres dotyczący zabezpieczenia przeciwogniowego płytami [7]

72 Builder

temperatury krytycznej θcr, wskaźnika masywności przekroju Ap/V oraz wymaganego czasu ognioodporności umożliwia określenie grubości warstwy ognioochronnej (powłoki nakładanej natryskowo, płyty ochronnej, powłoki przeciwogniowej). Należy stosować wyłącznie wyroby ogniochronne zbadane i ocenione w ramach standardowych badań ogniowych, przeprowadzonych wg zaleceń normy europejskiej EN 13881. Wymaganą grubość warstwy ochronnej elementu stalowego można zwykle określić na podstawie danych publikowanych przez producentów tych wyrobów (w formie tabel lub wykresów). Przykład wykresu dotyczącego zabezpieczenia przeciwogniowego płytami pokazano na rys. 5 [7]. Najczęściej dane te odnoszą grubość warstwy materiału ogniochronnego do wskaźnika masywności przekroju elementu stalowego Ap/V, temperatury krytycznej θcr i wymaganego czasu ognioodporności.

Sposoby zabezpieczenia ogniochronnego konstrukcji stalowych

W celu umożliwienia ewakuacji ludzi z budynku objętego pożarem, ograniczenia skutków działania ognia w stosunku do wyposażenia obiektu i ograniczenia zakresu zniszczenia konstrukcji, stosuje się izolacje ognioochronne elementów konstrukcyjnych lub ich chłodzenie (automatycznymi spryskiwaczami) w połączeniu z instalacją wykrywaczy pożaru (montażem czujników i alarmów umożliwiających wykrycie ognia lub dymu i stłumienie pożaru w jego najwcześniejszej fazie zapłonu), ekranów i klap dymowych. Chłodzenie polega na ograniczeniu efektu działania wysokiej temperatury pożaru za pomocą spryskiwania wodą stalowej konstrukcji nośnej. To rozwiązanie wymaga odpowiednich rurowych instalacji wodnych oraz pomp. Stąd jest rzadko stosowane. W celu spowolnienia tempa nagrzewania się konstrukcji stalowej, a co za tym idzie zapewnienia wymaganej ognioodporności, stosuje się bierną ochronę przeciwpożarową. Można w tym celu wykorzystać kilka dostępnych systemów. Izolowanie ognioochronne elementów stalowej konstrukcji nośnej polega na: • oddzieleniu jej od stref narażonych na pożar, lub /i • zabezpieczeniu pojedynczych elementów. Do pierwszej grupy należy zaliczyć zabezpieczenia powierzchniowe (grupowe) poziome (np. sufity podwieszone) lub pionowe (np. ściany oddzielające – rys. 6, 10), a także sytuowanie elementów nośnych poza obrysem budynku (rys. 7). Przykład budynku z zewnętrzną stalową konstrukcją nośną niezabezpieczoną przeciwogniowo pokazano na rys. 7 [7]. W niektórych przypadkach główne elementy konstrukcji nośnej budynku (słupy, belki, stężenia) można umieścić poza zewnętrzną przegrodą budynku. Pozwala to uniknąć potrzeby zapewnienia jej ochrony przeciwpożarowej, gdyż wymagania ognioochronności zewnętrznej stalowej konstrukcji nośnej są znacząco mniejsze niż w przypadku wewnętrznego ustroju nośnego. Jest ona narażona wyłącznie na działanie płomieni wydostających się z otworów oraz płonących elementów budynku i jej temperatura jest niższa w porównaniu z temperaturą konstrukcji wewnątrz strefy pożarowej. Do dodatkowego obniżenia temperatury konstrukcji przyczynia się też jej kontakt z powietrzem otoczenia. W drugiej grupie środków ogniochronnych stalową konstrukcję nośną można wyróżnić izolacje pasywne termicznie (masy natryskowe i okładziny płytowe, a także zabezpieczenia hybrydowe, polegające na połączeniu okładzin płytowych i mas natryskowych) oraz izolacje aktywne termicznie (powłoki pęczniejące i powłoki absorpcyjne). Ich sposób działania jest

luty 2013

Rys. arch. ArcelorMittal

bardzo różny np. charakteryzuje je mały współczynnik przenikania ciepła; mają dużą wilgotność; zmieniają swe rozmiary pod wpływem wzrostu temperatury, co wpływa korzystnie na zmianę wskaźnika masywności przekroju (np. pęcznienie powłoki); cechuje je duża pojemność cieplna. Różne są rodzaje i efektywność działania powłok (otulin) ogniochronnych, sposób ich zamocowania na elemencie oraz skuteczność, ale za każdym razem ich zadaniem jest minimalizacja przyrostu temperatury chronionego elementu. Bardzo ważnymi parametrami powłok ochronnych są: ich współczynnik przejmowania ciepła, ciepło właściwe i przewodność cieplna. To dzięki nim stal nabiera cech odporności ogniowej i może być bezpiecznie stosowana jako materiał konstrukcyjny w budownictwie.

Systemy zabezpieczeń ogniochronnych konstrukcji stalowych

Rys. 6. Przykład usytuowania ścian przeciwpożarowych w stosunku do stalowych ram w parterowym budynku halowym [7] Rys. arch. ArcelorMittal

Do biernej ochrony przeciwpożarowej konstrukcji stalowych stosuje się materiały termicznie pasywne i reaktywne. Materiały zabezpieczające pasywne termicznie (niereaktywne) poddane działaniu ognia nie zmieniają swoich właściwości. Do najpopularniejszych materiałów tego typu należą powłoki natryskowe i płyty. Natomiast materiały zabezpieczające reaktywne termicznie charakteryzuje zmiana właściwości w wyniku poddania działaniu wysokiej temperatury w trakcie pożaru. Najbardziej znanym przykładem tego typu zabezpieczeń są przeciwogniowe powłoki pęczniejące.

Środki pasywne termicznie

luty 2013

Rys.7. Przykład budynku z zewnętrzną stalową konstrukcją nośną niezabezpieczoną przeciwogniowo [7] Rys. arch. ArcelorMittal

Nakładane natryskowo powłoki przeciwpożarowe (są jedną z najpowszechniejszych technologii zabezpieczenia) stosuje się jako wyroby o warstwie grubej lub warstwie cienkiej. W przypadku powłok grubowarstwowych rozpylany wyrób ma konsystencję włóknistą bądź gęstej pasty i jest natryskiwany bezpośrednio na stalową konstrukcję (rys. 8) [7]. W jego skład wchodzą najczęściej włókna mineralne, wermikulit, żużel lub gips oraz substancja wiążąca (spoiwo). W zależności od jej rodzaju wyróżnia się powłoki natryskowe na bazie spoiwa: • cementowego z wypełniaczami w postaci granulowanej wełny skalnej, kruszywa oraz dodatków, • cementowego z wypełniaczem w postaci kruszywa wermikulitowego oraz dodatków, • cementowego i gipsowego z wypełniaczem w postaci włókien mineralnych (bez azbestu i wermikulitu) oraz dodatków, • spoiwa gipsowego z wypełniaczami w postaci granulowanej wełny skalnej lub wełny mineralnej i kruszywa perlitowego oraz dodatków. Masa ogniochronna musi charakteryzować się możliwie niską przewodnością cieplną i stabilnością w wysokiej temperaturze. Nakłada się ją na konstrukcję stalową w stanie płynnym, za pomocą specjalnych urządzeń (agregatu natryskowego z transportem pneumatycznym mieszanki). Czasem konieczne jest nałożenie kilku warstw, co wydłuża czas schnięcia. Ognioochronne masy natryskowe po stwardnieniu i wyschnięciu powinny mieć gęstość powyżej 250 kg/m3, jednak niezbyt wysoką (do 700 kg/m3). Przed nałożeniem masy ognioochronnej powierzchnie elementów stalowych powinny być zabezpieczone powłokami antykorozyjnymi. Izolacje natryskowe stosuje się głównie jako konturowe tj. na całym obwodzie zabezpieczanego kształtownika (rys. 4a, c), lub w przypadku przekrojów prętów wielogałęziowych w postaci zamkniętych skrzynek.

Rys.8. Natryskowe nakładanie niereaktywnej powłoki ognioochronnej na konstrukcję stalową [7]

Masy natryskowe są przygotowywane i nanoszone według technologii: • „suchej” – przygotowana fabrycznie sucha mieszanka, jest transportowana pneumatycznie i mieszana z wodą lub ciekłym spoiwem u wylotu końcówki agregatu natryskowego, lub

Builder 73

budownictwo • „mokrej” – przygotowana fabrycznie sucha mieszanka jest zarabiana wodą, a jej nanoszenie na elementy stalowe odbywa się mechanicznie za pomocą agregatów pompowo-natryskowych w sposób zbliżony do mechanicznych prac tynkarskich. Izolacje ogniochronne z mas natryskowych stosowane są zwykle o grubości 15÷60 mm. W celu zapewnienia odpowiedniej przyczepności i trwałości tych zabezpieczeń stosuje się odpowiednie podkłady zapewniające przyczepność natrysku do powierzchni stali lub wykonuje się siatkowanie zabezpieczanych kształtowników. Technologia natryskowa wiąże się z zabrudzeniami i zamoczeniem otoczenia, co jest charakterystyczne w przypadku procesów mokrych. Natrysk ogniochronny, w zależności od grubości, wykonywany jest w jednej lub kilku warstwach, najczęściej są to 2 lub 3 warstwy. Masy natryskowe pozwalają zabezpieczyć ogniochronnie elementy konstrukcji stalowych w klasach R 15÷R 240. Ogniochronne zabezpieczenia płytowe polegają na obudowaniu (najczęściej w kształcie „skrzynek” - rys. 4b, d) elementów konstrukcji stalowej za pomocą płyt (rys. 9). Stosowane są płyty z wermikulitu, miki, wełny mineralnej, płyty gipsowo-kartonowe, różnego rodzaju płyty na spoiwie gipsowym, cementowym, cementowo-wapiennym ze zbrojeniem rozproszonym najczęściej z włókien szklanych oraz z różnego rodzaju wypełniaczami. W tym przypadku ograniczenie oddziaływania strumienia cieplnego wywołanego przez pożar zapewnia zamknięta obudowa oraz właściwości termoizolacyjne tych płyt. Płyty termoizolacyjne są dostępne w szerokim zakresie grubości i umożliwiają uzyskanie ognioodporności w klasach R 30÷R 120.

Płyty są mocowane do konstrukcji stalowej mechanicznie (za pomocą śrub, łączników, taśm i kształtowników stalowych lub przyklejane i unieruchomione kołkami). Nie można ich w łatwy sposób przytwierdzić do elementów o złożonych kształtach. Zazwyczaj są one droższym rozwiązaniem niż masy natryskowe lub powłoki ognioochronne. Ponadto czas montażu płyt jest znacznie dłuższy w porównaniu z czasem nakładania powłok ognioochronnych, co powoduje zwiększenie kosztu inwestycji i wpływa też na wydłużenie czasu realizacji obiektu. Stropy pomieszczeń administracyjno-socjalnych zabezpiecza się najczęściej za pomocą sufitów podwieszanych. Wówczas, w celu zabezpieczenia elementów poziomych, takich jak belki, podciągi, dźwigary dachowe (pełnościenne lub kratowe), stosuje się oddzielenie tych elementów stalowej konstrukcji nośnej tzw. poziomymi zabezpieczeniami grupowymi. Są to najczęściej ogniochronne sufity podwieszone z płyt prasowanej wełny mineralnej, zbrojonych płyt gipsowo-kartonowych lub płyt na spoiwie gipsowym, cementowym lub cementowo-wapiennym z różnego rodzaju wypełniaczami. Płytowe zabezpieczenia ogniochronne łączone są do elementów konstrukcji stalowej za pomocą klejenia lub połączeń mechanicznych albo przez połączenie klejenia oraz mocowania mechanicznego. Są one „docinane” do odpowiednich wymiarów i łączone ze sobą bezpośrednio na budowie, co w przypadku 2 lub 3 warstwowej obudowy, przy stosowaniu wielu łączników, sprawia, iż prace instalacyjne trwają dłużej niż w przypadku stosowania mas natryskowych. Jednak wygląd obudowanych elementów stalowych jest estetyczny i nie wymaga dodatkowego wykończenia. Gęstość płyt ze skalnej wełny mineralnej wynosi około 150 kg/m3, a płyt gipsowo-kartonowych zbrojonych rozproszonym włóknem szklanym około 800 kg/m3. Elementy pionowe, takie jak słupy, można zabezpieczać za pomocą m.in. przegród pionowych w postaci ścian murowanych, betonowych lub lekkich ścian warstwowych. Stanowią one pionowe zabezpieczenie grupowe, które stosuje się w celu podziału np. wielonawowej hali na strefy pożarowe (patrz rys. 6). Przykład rozwiązań konstrukcyjnych ścian przeciwpożarowych równoległych do portalowej ramy wielonawowej hali o konstrukcji stalowej pokazano na rys. 10.

Rys. arch. ArcelorMittal

Rys. 9. Przykłady płytowych zabezpieczeń ognioochronnych kształtowników stalowych: 1 - element termoizolacyjny, 2 - łącznik, 3 - kształtownik stalowy

Rys. 10. Przykład rozwiązań konstrukcyjnych ścian przeciwpożarowych równoległych do portalowej ramy wielonawowej hali o konstrukcji stalowej: a) zdwojenie słupów oraz ścian przeciwpożarowych, b) zdwojenie słupów ze ścianą przeciwpożarową połączoną za pomocą „topliwych” ściągów, c) ściana przeciwpożarowa umieszczona w osi słupów [7]

74 Builder

Środki aktywne termicznie

Do najczęściej stosowanych, aktywnych termicznie zabezpieczeń ogniochronnych należą farby pęczniejące. W przeciwieństwie do środków niereaktywnych, przeciwogniowe powłoki aktywne reagują na działanie wysokiej temperatury, zmieniając swoje właściwości z początkowej postaci farby dekoracyjnej na warstwę termoizolacyjną. Pod wpływem ciepła ich powłoki pęcznieją, tworząc porowatą piankę ograniczającą dopływ ciepła do stali (rys. 11, 12). Ognioochronne farby pęczniejące są stosowane do zabezpieczeń konstrukcji stalowych, w których wymagana jest klasa odporności ogniowej R 15÷R 60. Pęczniejące przeciwogniowe powłoki ochronne przypominają wyglądem konwencjonalne farby. Składają się one z następujących warstw (rys. 11a): • gruntującej (o grubości 40÷100 µm; podkład antykorozyjny, który przystosowuje podłoże do jak najlepszego jego połączenia się z farbą zasadniczą - przygotowuje podłoże),

luty 2013

Uwagi i wnioski końcowe

Przedstawione syntetycznie środki zabezpieczeń ogniochronnych konstrukcji stalowych mają swoją specyfikę i zalecany zakres stosowania. Masy natryskowe oraz okładziny płytowe, czyli pasywne środki ogniochronne, są preferowane w przypadku wymagania odporności ogniowej konstrukcji stalowej powyżej 60 minut. Stosowane są one głównie w obiektach przemysłowych, magazynowych i budynkach o konstrukcji szkieletowej. O skuteczności takich ogniochronnych zabezpieczeń w dużym stopniu decyduje jakość ich wykonawstwa. W przypadku mas natryskowych, z uwagi na wygląd izolacji, często „maskuje” się je dodatkowymi ekranami lub sufitami wykończeniowymi. Wykonanie izolacji z elementów płytowych zwykle wiąże się z stosunkowo długim okresem ich realizacji. Ponadto w tym przypadku wymagana jest szczególna staranność przy wykonywaniu połączeń tak, aby zagwarantowana była trwałość zabezpieczenia odporności ogniowej w założonym czasie eksploatacji obiektu. Powłoki pęczniejące są obecnie szeroko stosowane na polskim rynku budowlanym. Ich zaletą jest estetyczny wygląd i mała grubość powłoki izolującej (w porównaniu np. z masami natryskowymi). Należy jednak zwrócić uwagę, iż prawidłowe nałożenie farb na konstrukcję stalową jest trudne i pracochłonne. Wymaga ono przede wszystkim dużej staranności, doświadczenia i odpowiedniego sprzętu. Dlatego prace te powinny być wykonywane wyłącznie przez specjalistyczne, przeszkolone ekipy, pod ciągłym nadzorem osoby odpowiedzialnej za jakość. Kontrola jakości dotyczy wszystkich faz prac zabezpieczających. Dotyczy to szczególnie oczyszczenia stali, przygotowania antykorozyjnego podłoża oraz sprawdzania grubości nakładanych powłok zabezpieczających. W tym przypadku niezbędne jest ścisłe przestrzeganie reżimów termiczno-wilgotnościowych podczas malowania, a także stosowanie

luty 2013

Środki zabezpieczeń ogniochronnych konstrukcji stalowych Środki pasywne termicznie (poddane działaniu ognia nie zmieniają swoich właściwości)

Powłoki natryskowe i płyty

Środki aktywne termicznie (zmieniają właściwości pod wpływem wysokiej temperatury w trakcie pożaru)

Przeciwogniowe powłoki pęczniejące

Rys. arch. ArcelorMittal

• przeciwogniowej (o grubości 300÷4000 µm; zasadnicza powłoka pęczniejąca, o właściwościach ogniochronnych) oraz • nawierzchniowej (o grubości 40÷120 µm; zwykle dostępnej w szerokiej gamie kolorów; dzięki niej chroniony element nabiera walorów estetycznych; ponadto jej zadaniem jest ochrona powłoki pęczniejącej przed oddziaływaniem środowiska w temperaturach normalnych). Nanoszenie powłok na konstrukcję stalową odbywa się ręcznie (wałkiem lub pędzlem) lub natryskowo. Na powierzchnię oczyszczoną w sposób przewidziany jak do ochrony przed korozją nakłada się pierwszą warstwę gruntującą. Po jej wyschnięciu nakłada się minimum 2 warstwy ochrony przeciwogniowej, o łącznej grubości warstw w stanie „zimnym” 300÷4000 µm. Pod wpływem wysokiej temperatury powiększają one swoją objętość, wytwarzając warstwę porowatej pianki ograniczającej dopływ ciepła do stali. Warstwy te zmieniając się w „piankę”, osiągając grubość 30÷40 mm (rys. 11b), izolują powierzchnię stali przed oddziaływaniem ognia (rys. 12). Dzięki jej niskiej przewodności cieplnej oraz zmianie objętości (podwyższa się też wskaźnik masywności przekroju elementu chronionego), „spęczniała” powłoka ognioochronna pozwala na osiągnięcie odporności ogniowej konstrukcji stalowej. Farba nawierzchniowa służy do zapewnienia szczelności powłok ogniochronnych, zapobiegając przenikaniu wilgoci podczas eksploatacji obiektu. Zazwyczaj farby pęczniejące nakłada się przed montażem konstrukcji. Jedną z zalet tego typu ochrony przeciwpożarowej jest zachowanie estetycznego wyglądu konstrukcji stalowej.

Rys. 11. Zabezpieczenie ogniochronne farbą pęczniejącą (a) oraz widok elementu stalowego zabezpieczonego farbą pęczniejącą podczas pożaru (b)

Rys. 12. Właściwości termoizolacyjne oraz zachowanie się farby pęczniejącej pod wpływem wysokiej temperatury [7]

przerw pomiędzy nakładaniem kolejnych warstw zabezpieczających elementy stalowe. Nieprzestrzeganie tych wymagań może spowodować przedwczesne odpadanie powłoki lub/i jej nierównomierne pęcznienie w warunkach pożaru, a w efekcie utratę ich właściwości ogniochronnych.

prof. dr hab. inż Antoni Biegus Politechnika Wrocławska Rysunki: archiwum autora i ArcelorMittal Literatura [1] Antoni Biegus: Zeszyt Edukacyjny nr 1: Podstawy projektowania konstrukcji. Oddziaływania na konstrukcje. Projektowanie konstrukcji stalowych. Builder 2011. [2] Mariusz Maślak: Budownictwo ogólne - tom 5. Część 10: Odporność ogniowa. Nośność konstrukcji w warunkach pożaru. Arkady, Warszawa 2010. [3] PN-EN 1990:2004 Podstawy projektowania konstrukcji. [4] PN-EN 1991-1-2;2006 Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje. Część 1-2: Oddziaływania ogólne. Oddziaływania na konstrukcje w warunkach pożaru. [5] PN-EN 1993-1-2:2007 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych. Część 1-2: Reguły ogólne – Obliczanie konstrukcji z uwagi na warunki pożarowe. [6] Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunkom technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowania (Dziennik Ustaw Nr 75 z 2002, poz. 690, późniejszymi zmianami). [7] w ww.arcelormittal.com. Konstrukcje stalowe w Europie. Jednokondygnacyjne konstrukcje stalowe. Część 7: Inżynieria pożarowa.

Builder 75

budownictwo

Innowacyjne nawierzchnie

DECO STONE Piotr Karbownik

awierzchnie DECO STONE układane są ze specjalistycznych mieszanek betonowych, które produkowane są na węzłach betoniarskich CEMEX i dostarczane tradycyjnymi betonomieszarkami na plac budowy, gdzie są rozładowywane i układane przez wyspecjalizowane firmy, należące do grupy zaufanych, profesjonalnie przygotowanych i przeszkolonych wykonawców CEMEXPERTS.

Swoboda w kreowaniu naturalnego otoczenia

Nawierzchnie DECO STONE są doskonałą alternatywą dla tradycyjnej kostki brukowej oraz asfaltu. Ze względu na niezliczone możliwości w kreowaniu wyglądu nawierzchni placów miejskich i osiedlowych, stanowią również ciekawą propozycję dla wymagających architektów oraz archi-

tektów krajobrazu. Wyeksponowane kruszywo daje poczucie bliskości natury i jednocześnie idealnie komponuje się z otaczającą zielenią oraz z różnego rodzaju stylami architektonicznymi. DECO STONE może być stosowany jako: • nawierzchnie chodnikowe i ścieżki rowerowe, • place i parkingi, • podjazdy garażowe, • elementy małej architektury. Dzięki możliwości wykonania nawierzchni w wielu kolorach oraz przy zastosowaniu różnych rodzajów kruszyw, nawierzchnie DECO STONE doskonale komponują się z otoczeniem, szczególnie w połączeniu z kostką brukową, elementami ze stali czy drewna.

Trwałość, wygoda i niskie koszty utrzymania

Biorąc pod uwagę walory użytkowe nawierzchni DECO STONE – stanowią one również ciekawą propozycję dla wymagających inwestorów prywatnych oraz publicznych. Specjalnie zaprojektowana mieszanka betonowa, uwzględniająca wymagania betonowych nawierzchni drogowych (m.in. niska nasiąkliwość, odporność na działanie mrozu w obecności środków odladzających) gwarantuje bardzo wysoką trwałość tego rozwiązania. Ponadto zastosowanie tego typu nawierzchni to szereg korzyści technicznych, ekonomicznych i użytkowych, m.in:

Zdjęcia. arch. Cemex

Wraz z 2013 rokiem na rynku pojawiło się nowe, ciekawe rozwiązanie – nawierzchnie betonowe z eksponowanym kruszywem – DECO STONE.

Brak konieczności stosowania obrzeży betonowych obniża koszt i skraca czas budowy, a także ułatwia utrzymanie trawników wokół gotowego chodnika.

76 Builder

luty 2013

Nawierzchnie DECO STONE doskonale komponują się z każdym otoczeniem, niezależnie od stylu.

• Brak fug – poprawia komfort użytkowania nawierzchni przez rowerzystów i rolkarzy. Pozwala również na oszczędności w utrzymaniu chodnika, gdyż nie przerasta on zielenią. • Brak konieczności stosowania obrzeży betonowych – znaczne ograniczenie kosztów i czasu budowy, a także łatwiejsze utrzymanie zieleni wokół chodnika (łatwy dostęp kosiarki bez ryzyka uszkodzenia noży). • Zwiększone bezpieczeństwo – wyeksponowane kruszywo poprawia przyczepność obuwia w warunkach gołoledzi. • Brak możliwości pojawienia się kolein – DECO STONE, podobnie jak drogowe nawierzchnie betonowe, są konstrukcjami sztywnymi, w których nie pojawiają się koleiny. • Wysoka odporność nawierzchni na akty wandalizmu – nawierzchnie DECO STONE to monolityczne płaszczyzny z wysokiej klasy betonu, których nie da się uszkodzić podczas rozruchów, a dobrze zakotwione w nawierzchni elementy małej architektury (np. ławki) zdecydowanie trudniej zdewastować. Z tego powodu DECO STONE jest szczególnie polecany w częściach miast o podwyższonym ryzyku protestów.

Biorąc pod uwagę walory użytkowe nawierzchni DECO STONE – stanowią one ciekawą propozycję dla wymagających inwestorów prywatnych oraz publicznych.

DECO STONE są doskonałą alternatywą dla tradycyjnej kostki brukowej oraz asfaltu. Biorąc pod uwagę powyższe cechy użytkowe nawierzchni DECO STONE można się spodziewać, że wkrótce w naszych miejscowościach pojawią się trwałe i bardzo ciekawe architektonicznie nawierzchnie placów miejskich, chodniki bądź parkingi zrywające z monotonnym i wszechobecnym widokiem szarej kostki brukowej przerośniętej trawą, czy czarnego asfaltu zniszczonego przez mróz lub zniekształconego przez wrastające korzenie drzew. Więcej informacji na temat nawierzchni DECO STONE: Piotr Karbownik, tel. 695450448, piotr.karbownik@cemex.com, www.cemexbeton.pl

Mieszanka betonowa DECO STONE dostarczana jest na budowę betonomieszarkami i układana przez profesjonalnie przygotowane firmy wykonawcze należące do programu CEMEXPERTS.

CEMEX Polska Sp. z o.o. Al. Jerozolimskie 212 A, 02-486 Warszawa tel.: +48 (22) 57 14 100, fax: +48 (22) 57 14 101 www.cemex.pl luty 2013

Nawierzchnie DECO STONE układane są ze specjalistycznych mieszanek betonowych, które produkowane są na węzłach betoniarskich CEMEX.

Builder 77

PROMOCJA

Autor jest Kierownikiem ds. Produktów Specjalistycznych CEMEX Polska Sp. z o.o.

budownictwo

Nanotechnologia napędza innowacje prof. dr hab. Jerzy J. Langer mgr Krzysztof Langer

aradoksanie, dziedzina nauki zajmująca się badaniami nanostruktur, których wielkość mierzona jest w miliardowych częściach metra (nanometrach), rzutuje na możliwości projektowania i budowy nowoczesnych obiektów architektonicznych i konstrukcji inżynierskich w skali dziesiątek czy setek metrów. Nanotechnologia, łącząc w sobie zagadnienia z pogranicza chemii, fizyki oraz nauki o materiałach, jest szczególnie efektywna w szerokim zakresie zastosowań. Dzięki tej specyficznej, naukowej “mieszaninie” interdyscyplinarnej, rozwiązania proponowane przez nanotechnologów mają realną szansę już dziś skutecznie wpływać na otaczający nas świat, między innymi za pomocą nowatorskich materiałów dla budownictwa.

nież w zagadnieniach związanych z architekturą i wzornictwem przemysłowym). Z odpowiedzi respondentów wynika również, że powszechnie prowadzone są prace wdrożeniowe, dotyczące zastosowania nanomateriałów w każdej niemal dziedzinie budownictwa. Według większości osób biorących udział w ankiecie Insitute of Nanotechnology, badania aplikacyjne nanotechnologicznych rozwiązań trwają w przewadze od 3 do 10 lat. Ponieważ projekty wdrożeniowe w szeregu laboratoriów przemysłowych i instytutów naukowych na całym świecie prowadzone są od wielu lat, efekty tych prac widać na każdym kroku, między innymi w składach budowlanych, gdzie coraz więcej półek wypełnionych jest produktami ulepszonymi za pomocą różnorodnych nanomateriałów - nanocząstek, nanorurek, nanowłókien.

Odkrycia i badania

Bywa, że na nowy nanomateriał o unikatowych właściwościach trzeba długo czekać. Dla przykładu, 22 lata trwały badania nad przewodzącym prąd elektryczny włóknem wytworzonym z nanorurek węglowych. W 1991 roku po raz pierwszy, w laboratorium naukowym, odkryto nanorurki węglowe,

struktury, które przypominają zwiniętą w rulon płaszczyznę, utworzoną wyłącznie z atomów węgla. Choć pojedyncza nanorurka węglowa średnicą zbliżona jest do makrocząsteczki, na przykład łańcucha DNA, jaki zawarty jest w każdej żywej komórce, ma ona niezwykłą wytrzymałość! Materiał ten jest 100 razy bardziej wytrzymały od stali, jednocześnie będąc 6-krotnie lżejszym. Szereg odkryć naukowych na całym świecie na przestrzeni ostatnich 22 lat oraz trwające dekadę prace badawcze prowadzone na Rice University (USA) były niezbędne, by w pierwszym tygodniu 2013 roku naukowcy mogli zaprezentować pierwszą szpulkę przewodu elektrycznego utworzonego z nanorurek węglowych. Prace prowadzono wspólnie, w ramach międzynarodowej grupy badawczej łączącej naukowców z Rice University (USA), Teijin Aramid (Holandia), Technion - Israel Institute of Technology (Izrael) oraz wojskowego instytutu badawczego Air Force Research Laboratory (AFRL) w USA. Nowe włókno o średnicy kilku mikrometrów (mikrometr to 1/1000 milimetra), wytworzone jest ze ściśle upakowanych nanorurek węgloFot. arch. autorów

Nanotechnologia w drugiej dekadzie XXI wieku zaczyna być postrzegana jako poważny czynnik rozwoju budownictwa i postępu w przemyśle materiałów budowlanych.

Co mówi statystyka?

Zakres oddziaływania nanotechnologii widać choćby w statystykach. Z danych zawartych w raporcie „Nanotechnology and Construction”, opublikowanym przez Insitute of Nanotechnology, wynika, że 100% przebadanych respondentów związanych z przemysłem budowlanym i nauką (grupą inżynierów, architektów i naukowców) miało świadomość czym jest nanotechnologia choćby w minimalnym stopniu. Co więcej, 95% profesjonalistów biorących udział w badaniach wiedziało o możliwości jej wykorzystania w szeroko rozumianym przemyśle budowlanym (rów-

78 Builder

W przyszłości kable będą wytwarzane z samonaprawiających się, przewodzących polimerów

luty 2013

Materiały samonaprawiające się

Dla szerokiego kręgu odbiorców wydają się być wytworem bliższym fikcji naukowej niż realnym produktem współczesnej technologii. Mało kto wie, że tego typu materiały od dłuższego już czasu są wytwarzane w laboratoriach nanotechnologicznych. Jednym z głównych kierunków badań nad samonaprawiającymi się materiałami jest wytworzenie samoregenerujących się powłok zabezpieczających - zawsze lśniących warstw lakieru, czy krystalicznie przejrzystych, pozbawionych rys tafli szkła. Przez wiele lat niemal nierealnym wydawało się wytworzenie materiału o cechach samoregeneracyjnych, który dodatkowo doskonale przewodziłby prąd elektryczny. Jak to w nauce często bywa, nierealne stało się rzeczywistością, a dokonali tego pod koniec 2012 roku naukowcy kierowani przez profesora Zhenan Bao, z instytutu Stanford Chemical

luty 2013

Engineering, jednostki badawczej Uniwersytetu Stanforda (USA). Nowy materiał utworzony został z mieszaniny polimerów oraz cząstek metalu o silnie rozbudowanej nanostrukturze. Użyty przez naukowców polimer składał się z cząsteczek o długich łańcuchach, połączonych pomiędzy sobą dużą ilością słabych wiązań wodorowych. Właściwości fizykochemiczne polimeru pozwalają na reorganizację cząsteczek pod wpływem lekkiego nacisku, w temperaturze pokojowej. By uzyskać dobrą przewodność elektryczną samonaprawiającego się materiału polimerowego, naukowcy dodali składnik metaliczny, cząstki niklu o silnie rozbudowanej nanostrukturze. To właśnie obecność na powierzchni cząstek niklu nanometrycznych nierówności, przypominających swym wyglądem ostrza, zapewnia doskonały kontakt elektryczny pomiędzy cząstkami metalicznymi kompozytu. Na końcach nanoostrzy zlokalizowanych na powierzchni cząstek niklu powstaje pole elektryczne o dużym natężeniu. Zjawisko to ułatwia przemieszczanie się ładunku elektrycznego pomiędzy blisko znajdującymi się, przewodzącymi cząstkami metalu, otoczonymi izolującym polimerem (drugim kluczowym składnikiem, odpowiedzialnym za właściwości samonaprawiające). Dzięki tej cesze, nowo opracowany kompozyt bardzo dobrze przewodzi prąd elektryczny. Według profesora Bao, tak przygotowany materiał, przecięty, a następnie lekko przyciśnięty, już po kilku sekundach odzyskuje 75% swoich oryginalnych właściwości fizycznych wytrzymałości mechanicznej, jak również przewodnictwa elektrycznego. W czasie 30 minut od uszkodzenia, samonaprawiający się kompozyt odzyskuje 100% sprawność. Jest to wynik rewelacyjny, jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że ludzka skóra potrzebuje kilku dni, na pełną regenerację. Potencjalne możliwości aplikacyjne nowego materiału są bardzo szerokie - od biomedycyny (np. „inteligentne” protezy) po zastosowania techniczne, w tym także budownictwo. W przypadku zastosowań w budownictwie, materiał ten może być użyty jako przewód elektryczny lub dodatkowe zabezpieczenie tradycyjnego kabla (zapewniające utrzymanie przepływu prądu nawet po przecięciu) w trudno dostępnych konstrukcjach oraz miejscach o szczególnie ograniczonym dostępie. W takich przestrzeniach, ewentualna awaria kabla elektrycznego i jego naprawa wiąże się zwykle z ogromnymi kosztami, a często bywa wręcz niemożliwa.

REKLAMA

wych, co zapewnia doskonałe właściwości fizykochemiczne (wytrzymałość, przewodnictwo cieplne oraz elektryczne). Włókno jest 10-krotnie bardziej wytrzymałe na rozciąganie, o tyle samo lepiej przewodzi ciepło oraz prąd elektryczny w porównaniu do najlepszych dotąd wytworzonych włókien z nanorurek węglowych! Co więcej, przewodnictwo elektryczne nanotechnologicznych kabli jest porównywalne do tradycyjnych przewodów metalowych - miedzianych, złotych czy aluminiowych. Dzięki większej wytrzymałości mechanicznej, kable z nanorurek węglowych mogą być znacznie cieńsze, a przez to lżejsze w porównaniu do tradycyjnych kabli metalowych użytych do tych samych zastosowań. Przykładem może być żarówka halogenowa używana podczas demonstracji w Rice University, która połączona została ze źródłem prądu za pomocą nanorurkowych kabli o grubości zbliżonej do ludzkiego włosa. Cechą charakterystyczną nowych, nanorurkowych włókien jest możliwość ich wytwarzania za pomocą techniki przędzenia z roztworu kwasu chlorosulfonowego, w którym to nanorurki doskonale się rozpuszczają. Technika ta pozwala na produkcję nieograniczonych ilości włókien i należy do metod typowych dla przemysłu włókienniczego. Według naukowców z Rice University, wraz z kurczącymi się zasobami surowców naturalnych i rosnącym popytem na metale (wzrostem cen miedzi, złota czy srebra) alternatywne, wytworzone wyłącznie z węgla materiały przewodzące prąd elektryczny, będą coraz powszechniej stosowane między innymi w przemyśle energetycznym czy budowlanym. Z czasem kable z nanorurek węglowych będą po prostu znacznie tańsze od metalowych odpowiedników, gdyż węgla na naszej planecie jest pod dostatkiem.

Chemia materiałowa przeciw wypadkom w pracy

W samych tylko Stanach Zjednoczonych, w przemyśle budowlanym, roczne koszty wynikające z wypadków w miejscu pracy przekra-

Builder 79

budownictwo

Z takich nanorurek węglowych zbudowana może być mikrostruktura nanotechnologicznego kabla (zdjęcie wykonane elektronowym mikroskopem transmisyjnym - TEM).

Kabel elektryczny już dziś może być wytworzony całkowice z nanorurek węglowych.

czają kilkanaście miliardów dolarów. Nie trudno sobie wyobrazić, jakie oszczędności można byłoby uzyskać, gdyby choć minimalnie udało się ograniczyć na tym polu ilość zaistniałych sytuacji niebezpiecznych dla zdrowia i życia. Częstą przyczyną poważnych w skutkach wypadków są poparzenia ciała, powstające podczas niespodziewanych wybuchów materiałów łatwopalnych. By zminimalizować niebezpieczeństwo poparzenia skóry wynikające z wybuchu materiałów pirotechnicznych, naukowcy z University of Southern Mississippi (USA) opracowali zabezpieczający materiał, który po nałożeniu na skórę skutecznie pochłania energię cieplną eksplozji. W skład zabezpieczającego żelu nakładanego na odsłonięte fragmenty skóry wchodzą między innymi dość duże cząstki pigmentów, dobrane tak, by pochłaniały energię promie-

80 Builder

niowania w podczerwieni. Tego typu pigmenty muszą skutecznie pochłonąć i rozproszyć energię odpowiadającą temperaturze 600°C, jaka generowana jest podczas wybuchu, w czasie zaledwie 2 sekund! Obok pigmentów, w składzie można odnaleźć również polimery – silikony, stanowiące bazę produktu, który dzięki temu nie absorbuje energii cieplnej, co miałoby miejsce, gdyby żel wytworzony został na bazie węglowodorów (tak jak tradycyjne produktu kosmetyczne). Zabezpieczający “makijaż” może pełnić również funkcję preparatu odstraszającego owady. Ze względu na regulacje prawne, składnikiem odstraszającym owady musiał być 35% roztwór DEET (ang. N,N-diethyl-m-toluamide), który sam w sobie jest łatwopalny. Według profesora Roberta Lochheada, problem konieczności użycia materiału łatwopalnego w składzie kosmetyku o przeciwogniowych właściwościach został rozwiązany poprzez zamknięcie cząsteczek łatwopalnego związku DEET w mikrokapsułkach zawieszonych w pozostałych składnikach zabezpieczającego żelu. Jak przyznają naukowcy, trwające ponad dwa lata prace badawcze prowadzone były przede wszystkim z myślą o wojsku. Niemniej jednak opracowany przeciwogniowy makijaż może być równie skutecznie użyty do zabezpieczenia cywilnych pracowników szeroko rozumianego przemysłu budowlanego, których miejsce pracy jest szczególnie narażone na wysoką temperaturę, skutki kontrolowanych wybuchów czy przypadkowych eksplozji. Nowo opracowany preparat w dużym stopniu eliminuje zagrożenie życia i ogranicza do minimum utratę zdrowia powstałą na skutek poparzenia skóry w trakcie wybuchu materiałów łatwopalnych. Co więcej, jak zapewniają autorzy badań, dla osób wrażliwych na estetykę, zabezpieczający kosmetyk oferowany ma być w kilku wersjach kolorystycznych!

Energia z ruchu

Skuteczna komunikacja odgrywa ważną rolę w życiu każdego człowieka. Na placu budowy, podczas wykonywania precyzyjnych działań konstrukcyjnych, możliwość błyskawicznej, niczym nieprzerwanej wymiany informacji pomiędzy oddalonymi od siebie brygadami jest szczególnie pożądana. Przerwanie wzajemnej komunikacji może w najbardziej niesprzyjających warunkach spowodować ogromne straty, zarówno w materiale jak i sprzęcie, może także stworzyć sytuacje niebezpieczne dla ludzi. Niestety, przysłowiowa złośliwość przedmiotów martwych szczególnie często objawia się w krytycznych, a przez to najbardziej niedogodnych sytuacjach, a baterie telefonów komórkowych czy innych urządzeń nadawczych, w tym zakresie prawdopodobnie przodują. By zminimalizować problemy wynikające z braku zasilania, naukowcy z Samsung Advanced Institute of Technology (SAIT) opracowali prze-

nośny, osobisty generator prądu. Urządzenie to w niczym nie przypomina nakręcanego korbką „dynamo”, gdyż jego konstrukcja opiera się na zaawansowanej technologii (z zastosowaniem nanotechnologii) i umożliwia ładowanie akumulatorów urządzeń elektronicznych z wykorzystaniem energii generowanej w trakcie normalnej aktywności fizycznej człowieka. Dzięki temu idealnie nadaje się do użycia w budownictwie, gdzie większość pracowników przez cały dzień jest w ruchu. Prototypowy układ z zewnątrz wygląda jak zwykły, dwuwarstwowy materiał, z którego można uszyć nowoczesną kurtkę. Pomiędzy tkaninami, których wewnętrzna strona pokryta została srebrem, umieszczono warstwę piezoelektrycznych nanokabli wytworzonych z tlenku cynku. Całość oddzielona została dielektrycznym, cienkim polietylenowym filmem. Dzięki takiej konstrukcji, podczas choćby minimalnego wzajemnego przemieszczania się tkanin względem siebie, wytwarzana jest energia elektryczna na skutek oddziaływań elektrostatycznych pomiędzy ujemnie naładowanym filmem polietylenowym, a pokrytymi srebrem warstwami materiału. Proces wytwarzania prądu wzmocniony jest dodatkowo efektem piezoelektrycznym związanym z obecnością nanokabli tlenku cynku. Wielowarstwowa konstrukcja o powierzchni niewiele większej od pudełka zapałek, umożliwia wygenerowanie podczas wibracji energii elektrycznej, wystarczającej do zasilenia nowoczesnego wyświetlacza LCD o powierzchni 27 centymetrów kwadratowych (9x3 cm) oraz zielonej, świecącej diody typu LED. Prace nad tkaninami pełniącymi rolę osobistych generatorów prądu trwają nadal. Dzięki temu, być może już niebawem, wysokiej jakości odzież ochronna będzie standardowo wyposażona we wstawki zapewniające dzięki ruchowi niezbędną energię elektryczną dla zasilania urządzeń pozwalających na zachowanie nieprzerwanej komunikacji w skrajnie ważnych sytuacjach, również na placu budowy. Choć nie zawsze to widać od razu i czasami na wyraźne efekty finansowe trzeba poczekać nawet kilkanaście lat, badania naukowe – a w szczególności te z dziedziny nanotechnologii - zawsze się opłacają. Nowoczesne materiały, o cechach które często zaskakują odkrywców w pierwszych dniach badań, po kilku latach adaptowane są przez przemysł, napędzając po drodze innowacyjne działania i wzrost gospodarczy, by w końcu trafić pod przysłowiowe strzechy. W ten sposób, wcześniej czy później, każdy może doświadczyć pozytywnych skutków rozwoju nowoczesnej nauki.

mgr Krzysztof Langer prof. dr hab. Jerzy J. Langer Pracownia Fizykochemii Materiałów i Nanotechnologii w Śremie, Wydział Chemii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu luty 2013

budownictwo

Jak się buduje na Mazowszu? Produkty Porotherm, dzięki połączeniu tradycyjnej ceramiki z innowacyjną technologią produkcji, tworzą kompleksowe rozwiązania, zgodne ze wszystkimi wymogami stawianymi wobec nowoczesnego budownictwa, dlatego są częstym wyborem deweloperów m.in. na Mazowszu. Mirosław Rzeszutko

Na budowie Osiedla Wilno

nwestorzy budynków wielorodzinnych, którym zależy na tym, by zapewnić przyszłym mieszkańcom ciszę i komfort cieplny, doceniają pustaki ceramiczne Porotherm 25/37.5 AKU, łączące doskonałe parametry akustyczne i termiczne. Natomiast Porotherm Dryfix, czyli technologia murowania szlifowanych pustaków ceramicznych na sucho, to doskonały

82 Builder

wybór przy realizacji budowy nowoczesnych osiedli. System Porotherm Dryfix skraca czas wznoszenia ściany o połowę, umożliwia prace konstrukcyjne również zimą (do -5°C), a cienka, niemal niewidoczna spoina eliminuje mostki termiczne, zapewniając, w połączeniu ze szlifowanymi pustakami Porotherm, doskonałą izolację termiczną ścian zewnętrznych. Te za-

lety sprawiają, że deweloperzy coraz częściej wybierają produkty firmy Wienerberger.

Cisza i ciepło dla mieszkańców Osiedla Wilno

Prawo dotyczące budownictwa wielorodzinnego jest regularnie nowelizowane, aby zapewnić, jak najwyższą jakość nowo powstają-

cych budynków. Pod koniec 2008 roku Minister Infrastruktury wydał Rozporządzenie, zgodnie z którym wskaźnik przenikania ciepła pomiędzy pomieszczeniami ogrzewanymi i nieogrzewanymi, klatkami schodowymi lub korytarzami w budownictwie wielorodzinnym może wynosić U(max)=1,0 W(m2K). Ściany z cegieł Porotherm 25/37.5 AKU cechują się jeszcze lepszym

luty 2013

współczynnikiem, na poziomie U=0,95 W/(m2K). Natomiast wymagania akustyczne zostały określone przez Polską Normę PN-B-02151-3:1999. Za wartość minimalną uznano R’A1>50 dB. W tej kategorii cegły Porotherm 25/37.5 AKU również wyróżniają się dobrą izolacyjnością akustyczną na poziomie R w /R A1=55/54 db. Właśnie połączenie tych dwóch parametrów, zgodnych z wymogami względem ochrony cieplnej i akustycznej budynków wielorodzinnych, zaważyło na wyborze cegieł Porotherm do realizacji inwestycji na ul. Bukowieckiej 37. Osiedle Wilno to wyjątkowy i spójny koncept urbanistyczny, który przyczyni się do dynamicznego rozwoju prawobrzeżnej części Warszawy i odmieni jej estetykę. Architektura osiedla jest inspirowana charakterystyczną, wileńską zabudową z artystycznymi, dopracowanymi w najdrobniejszych szczegółach muralami. Poza nowoczesnymi budynkami przestrzeń osiedla dopełnią dominanty, place i skwery oraz liczne fontanny, tworząc wyjątkowe osie widokowe. By zadbać o najwyższy komfort przyszłych

Radosław Bieliński Ekspert ds. Komunikacji i Marketingu w Dom Development S.A.

Osiedle Wilno jest nowoczesną, unikalną inwestycją, tworzącą nową jakość architektoniczną na warszawskim Targówku Elsnerowie. Ze względów ekonomicznych, przed nowoczesnym budownictwem mieszkaniowym są stawiane coraz wyższe wymagania odnośnie izolacyjności termicznej, dlatego też zdecydowaliśmy się na wykorzystanie przy budowie cegły Porotherm, która pozwala spełnić te wymagania. Cegły te, z uwagi na bardzo dobre parametry akustyczne i termiczne, zastosowane są do budowy ścian oddzielających mieszkania od korytarza.

luty 2013

W procesie inwestycyjnym budynków wielorodzinnych wybór odpowiedniego rozwiązania do budowy ścian zewnętrznych i wewnętrznych stanowi istotny element strategiczny nie tylko na etapie prac konstrukcyjnych, ale również przy sprzedaży gotowych już lokali. Coraz bardziej świadomi klienci decydując się na zakup mieszkania wymagają od dewelopera informacji o parametrach cieplnych, akustycznych i wytrzymałościowych ścian. Zwracają też uwagę na zastosowane materiały budowlane i ich bezpieczeństwo dla zdrowia. mieszkańców, inwestorzy do prac konstrukcyjnych wewnątrz budynku wybrali pustaki ceramiczne firmy Wienerberger. Jednowarstwowe ściany z Porotherm 25/37.5 AKU, o grubości 25 cm, skutecznie zabezpieczają przed hałasem z sąsiadujących mieszkań, klatki schodowej oraz pomieszczeń gospodarczych. Jednocześnie przegrody niewymagające grubej warstwy dociepleniowej pozwalają na efektywniejsze wydzielenie powierzchni użytkowej mieszkań. Brak warstwy izolacyjnej podnosi również trwałość ściany – wełna mineralna lub styropian są materiałami miękkimi, dlatego łatwiej ulegają uszkodzeniom mechanicznym. Ten problem nie dotyczy solidnej, ceramicznej ściany.

Osiedle Karczewska, Otwock

Solidnie wymurowane Osiedle w Otwocku

Osiedle Karczewska, powstające w centrum Otwocka, wśród leśnej zieleni, ma stanowić oazę spokoju i ciszy dla przyszłych właścicieli mieszkań. Trzypiętrowe bloki o nowoczesnej stylistyce, podziemny garaż, szerokie uliczki tworzą zamknięte, nowoczesne osiedle, idealne dla rodzin z dziećmi, szukających bezpiecznego i komfortowego miejsca zamieszkania. Do realizacji inwestycji deweloper, który korzysta już z produktów firmy Wienerberger od 1997 roku, wybrał tym razem system Porotherm Dryfix. Jego zastosowanie pozwoli uprościć prace murarskie, znacznie przyspieszając proces budowy. Rozwiązanie zapewni także wysoką ochronę ciepl-

ną oraz bezpieczny dla zdrowia mikroklimat. Dzięki specjalnemu systemowi drążeń i wysokiemu stopniowi poryzacji, ceramiczne pustaki Porotherm doskonale izolują termicznie, zapewniając jednocześnie „oddychanie ścian”, czyli swobodny przepływ pary wodnej w murze, uniemożliwiający skraplanie i gromadzenie się w nim wilgoci. Dodatkowo ograniczają one straty

ciepła, eliminując powstawanie mostków termicznych, które mogą występować w przypadku zastosowania tradycyjnej zaprawy murarskiej. W systemie Porotherm Dryfix pustaki łączone są za pomocą zaprawy do murowania na sucho, idealnie, niemal bezszczelinowo zespajającej powierzchnie wsporne pustaków (grubość spoin to jedynie 1 mm). Osiedle Karczewska

Builder 83

budownictwo zostało przygotowane tak, aby zapewniać najlepsze warunki mieszkania rodzinom z dziećmi, dlatego zastosowanie ceramiki było oczywistym wyborem dewelopera. Jest ona w pełni naturalnym materiałem, dzięki czemu jest bezpieczna dla zdrowia. Wykorzystanie ceramiki wypalanej w 900°C oraz łączenie za pomocą suchej zaprawy

Porotherm Dryfix całkowicie eliminuje występowanie zjawiska wilgoci technologicznej, która wpływa nie tylko na zwiększanie strat ciepła, ale również sprzyja rozwojowi niebezpiecznych dla zdrowia mikrobów, jak grzyby czy glony. – Planując inwestycję przy ul. Karczewskiej w Otwocku, postawiliśmy na Porotherm Dryfix. Zapewnienie

komfortu cieplnego i klimatycznego przyszłym mieszkańcom naszych osiedli jest dla nas bardzo ważne, dlatego budujemy z lekkiego i ekologicznego materiału ceramicznego. Jednocześnie nowoczesny system łączenia pustaków za pomocą zaprawy Porotherm Dryfix pozwala na skrócenie procesu wznoszenia ścian, sprawniejszą logistykę oraz organizację placu budowy, eliminując tzw. mokre prace i umożliwiając murowanie nawet w temperaturze do -5°C – komentuje Wojciech Zieliński, Prezes firmy „Gwarant” E. Zieliński, W. Zieliński, K. Gibowski Sp.J.

Na budowie Young House

Zdjęcia arch. Wienerberger

Young House, Warszawa

84 Builder

Deweloperzy dbający o innowacyjność swoich projektów stosują najnowocześniejsze technologie, spełniające wymagania rynkowe i prawne, a także odpowiadające potrzebom przyszłych mieszkańców. Dlatego często w przypadku nowych inwestycji wybierany jest system Porotherm Dryfix, który również znacząco usprawnia i ułatwia budowę. Firma Invesco, która zagospodarowuje malownicze, zielone tereny Starego Anina w Warszawie, budując kameralne, ekskluzywne apartamenty, również stawia na szybkie i czyste murowanie według rozwiązania firmy Wienerberger. Szlifowane z niebywałą dokładnością (do 0,30 mm) pustaki Porotherm wymagają szczególnej precyzji przy układaniu pierwszej warstwy. Należy dokładnie wypoziomować minimum 10-centymetrową warstwę zaprawy cementowo-wapiennej, na której następnie układane są pustaki pierwszej warstwy. Równa jak stół, pierwsza warstwa oznacza bezproblemowe, szybkie ułożenie kolejnych. Wystarczy za pomocą lekkiego, poręcznego pistoletu z zaprawą Porotherm Dryfix nałożyć dwa paski o grubości ok. 3 cm i ustawić na powierzchni wspornej kolejny bloczek ceramiczny. Poza szybkością układania następnych warstw, niepodważalną zaletą technologii Porotherm Dryfix jest wyeliminowanie z murowania tzw. procesów mokrych. Dzięki temu prace murarskie mogą być prowadzone również zimą, w temperaturze do -5°C. Ponieważ ściana wykonana jest wyłącznie

mgr inż. Janusz Ositek Doradca techniczny w firmie Wienerberger

Porotherm Dryfix to innowacyjne rozwiązanie, które wymaga przestrzegania kilku prostych zasad murowania. W efekcie można wznieść ścianę nawet dwa razy szybciej niż przy użyciu tradycyjnej zaprawy. Zastosowanie tego systemu jest bardzo proste, a dodatkowo nasi eksperci odpowiadają na wszystkie pytania związane z jego wykorzystaniem. Zarówno to oraz zalety termiczne sprawiają, że specjaliści, którzy już raz wybrali Porotherm Dryfix, wracają do niego przy kolejnych inwestycjach.

z „suchych” materiałów, eliminujemy możliwość wystąpienia zjawiska wilgoci technologicznej. Deweloper zastosował zaprawę do murowania na sucho, dbając także o zielony i czysty teren wokół osiedla oraz estetykę budowy. System Porotherm Dryfix jest niemal niewidoczny w ścianie, a dodatkowo zapewnia czystość otoczenia podczas prac murarskich. Wybór technologii do budowy ściany to dla dewelopera bardzo poważna decyzja. Wpływa ona na czas trwania prac, możliwość wykorzystania powierzchni budynku, jak również na zdrowie, komfort i wygodę mieszkańców. Rozwiązania firmy Wienerberger spełniają rygorystyczne wymagania rynku oraz usprawniają pracę ekip budowlanych. Użytkownikom mieszkań zapewniają ciszę, bezpieczeństwo dla zdrowia oraz komfort cieplny. Właśnie dlatego deweloperzy na Mazowszu, ale także na całym świecie, decydują się na zastosowanie w swoich inwestycjach cegieł Porotherm oraz systemu Porotherm Dryfix.

Autor jest Specjalistą ds. produktu – systemy ścienne w firmie Wienerberger Ceramika Budowlana Sp. z o.o. luty 2013

Firma Doosan Construction Equipment wprowadziła na rynek dwie nowe duże koparki gąsienicowe zgodne z normą Stage IIIB, należące do klasy 50 ton: 49-tonowy model DX490LC-3 oraz 52-tonowy DX530LC-3. Model DX490LC-3 to niezwykle wydajna maszyna o dalszym zasięgu i dodatkowej stabilności, które umożliwiają pracę w długich cyklach roboczych i zapewniają wytrzymałość podczas ciężkich prac uciągowych. Szersze podwozie koparki DX530LC-3 gwarantuje wyjątkową stabilność i niezrównany udźwig. Płyty wzmacniające na końcu wysięgnika zapewniają wytrzymałość maszyny w trudnych warunkach roboczych. Elementem wspólnym wszystkich nowych koparek Stage IIIB firmy Doosan, w tym modeli DX490LC-3 i DX530LC-3, jest nowa, zgodna z normami ROPS i OPG, kabina operatora.

Fot. arch. Pfleiderer

Niepalne płyty laminowane Pyroex Pfleiderer wprowadza do swojej oferty nowy, specjalistyczny produkt dedykowany wnętrzom publicznym – płytę laminowaną niezapalną (klasa B-s1,d0 – wyrób niezapalny). Podstawowa różnica pomiędzy zwykłymi płytami laminowanymi a niezapalnymi płytami laminowanymi Pyroex polega na zastosowaniu innego rdzenia. W przypadku niezapalnych płyt laminowanych jest to niezapalna płyta wiórowa Pyroex B1 typ P2. Powierzchnie niezapalnej płyty laminowanej mogą być gładkie lub strukturowane, jednostronnie lub obustronnie. Ich zewnętrzne powierzchnie mogą mieć dekoracyjne kolory i wzory. Płyta Pyroex produkowana jest w grubościach 18 i 22 mm. Nowy produkt Pfleiderer może znaleźć zastosowanie m.in. w hotelach, szpitalach, przedszkolach, centrach handlowych, kinach, co ułatwia najszersza na rynku gama dekorów.

86 Builder

Innowacyjny pustak ceramiczny Thermoziegel Pustak ceramiczny, wypełniony wełną firmy Röben, to element konstrukcyjno-ociepleniowy, ze współczynnikiem przewodzenia ciepła (λ) na poziomie 0,07-0,09 W/mk. Stanowi zarówno element konstrukcyjny, jak i izolacyjny. Dzięki temu ściana nie wymaga dodatkowego ocieplania. Zamknięcie tych dwóch funkcji w jednym produkcie gwarantuje szybkość i łatwość montażu – pustaki ceramiczne z wełną mineralną muruje się w taki sposób jak klasyczne bloczki, wykorzystując zaprawę cienkowarstwową. Ponadto, bloczki ze zintegrowanym ociepleniem można z łatwością przycinać i dopasowywać do zaprojektowanych kształtów ściany, ponieważ wypełnienie z wełny mineralnej zostało tak osadzone w pustaku, że nie ulega zniekształceniom. Wszystkie pustaki z wełną mineralną marki Röben są niepalne (klasa A1).

Fot. arch. Doosan

Nowe koparki Doosan

Firma DRUTEX S.A. wprowadza nowoczesne okno PVC. Współczynnik przenikania ciepła kształtuje się na poziomie Uw=0,6 W/(m²K). Optymalna (ilość i wielkość), siedmiokomorowa budowa profili GL System o głębokości zabudowy 82 mm łączy się z nowoczesnym pakietem szybowym oraz innowacyjnym systemem uszczelnienia okna. W oknie zastosowano innowacyjny system uszczelnienia, wykorzystujący uszczelkę centralną, wykonaną ze spienionego EPDM, co zapewnia najlepsze współczynniki przenikalności ciepła, jak również wodoszczelności i przepuszczalności powietrza. DRUTEX zastosował również innowacyjne wzmocnienie termiczne wykonane z włókna szklanego, które minimalizuje powstanie mostków termicznych. IGLO ENERGY to również rewolucja w zakresie takich parametrów jak wodoszczelność, przepuszczalność powietrza i odporność na wiatr. W przypadku najtrudniejszej z kategorii, jaką jest wodoszczelność, okno uzyskało wynik 1200 Pa.

Fot. arch. Röben

Iglo Energy – nowy standard Drutex

Antonio Citterio dla Sanitec KOŁO Światowej sławy designer, Antonio Citterio, zaprojektował ceramikę łazienkową dla Sanitec KOŁO. Projektant stworzył zupełnie nową serię OVUM, zaś linia EGO przeszła gruntowny lifting. W języku łacińskim słowo ovum oznacza jajko i doskonale odzwierciedla cechy wyróżniające nową serię na tle innych propozycji łazienkowego designu. To uniwersalna forma, będąca symbolem naturalnej perfekcji i drzemiących w przyrodzie sił witalnych. Charakterystyczny kształt jajka jest faktycznie cechą dominującą nowej linii. Przez swoją wyrazistość i ciekawą formę, OVUM idealnie organizuje przestrzeń wokół siebie, nie pozostawiając złudzeń innym elementom wyposażenia wnętrza – nadając jej oryginalny, nowoczesny wyraz, całkowicie reinterpretując, układ łazienki. Z kolei prostota formy to idea stojąca za produktami linii EGO. W nowej odsłonie jeszcze bardziej zachwyca smukłą kreską i pietyzmem wykończenia, i pozostaje w pełnej zgodzie z najświeższymi trendami designu. W ofercie KOŁA znalazły się ekskluzywne umywalki, meble łazienkowe, a także miski ustępowe i bidety.

luty 2013

Fot. arch. Koło

Fot. arch. Drutex

rynek

Modyfikowana emalia akrylowa Śnieżka Do Kaloryferów to farba charakteryzująca się odpornością na podwyższone temperatury i bardzo dobrą przyczepnością do podłoża. Dzięki swoim właściwościom, farba nie żółknie i może być stosowana do dekoracyjno-ochronnego malowania kaloryferów i elementów instalacji c.o. Produkt można także wykorzystywać m.in. do malowania uprzednio zagruntowanych elementów drewnianych i drewnopochodnych, stalowych i żeliwnych oraz do renowacji starych wymalowań olejno-ftalowych wewnątrz pomieszczeń. Nowa szata graficzna emalii Śnieżka Do Kaloryferów poprzez duże zdjęcie kaloryfera wyraźnie wskazuje przeznaczenie produktu. Budowa panelu informacyjnego podkreśla jego związek z innymi produktami z portfolio marki. Zmienione opakowanie jest czytelne i zawiera przejrzyste, proste komunikaty prezentujące główne cechy produktu.

Płyty Cembrit Multi Force Cembrit, produkujący materiały wykończeniowe z włókno-cementu, wprowadził płyty wewnętrzne Multi Force, będące efektem połączenia cementu z pozyskiwanymi za pomocą najnowszej technologii włóknami. Mające niewiele ponad 1 cm grubości okładziny z włókno-cementu są niezwykle trwałe, elastyczne i bezpieczne. Produkt może z powodzeniem zastąpić powszechnie stosowane płyty gipsowe, a przy tym wyróżnia się znacznie szerszym zastosowaniem oraz lepszymi parametrami. Płyty funkcjonalne Cembrit Multi Force są idealnym rozwiązaniem w pomieszczeniach, gdzie ściany i sufity muszą sprostać wyjątkowo intensywnej eksploatacji. Produkt jest niepalny, cechuje się również dobrą izolacją akustyczną, a jego powierzchnia jest odporna na wilgoć i niekorzystne warunki eksploatowania, przez co zapobiega działaniu pleśni i grzybów. REKLAMA

styczeń 2013

Builder 87

Fot. arch. Cembrit

THERMOHOUSE to nowoczesny i szybki system budowy trwałego domu energooszczędnego. System ten składa się z kształtek wyprodukowanych z tworzywa termoizolacyjnego, które wypełnia się specjalnie zaprojektowaną do tego rozwiązania mieszanką konstrukcyjną THERMOCON. Największymi zaletami TERMOHOUSE są doskonały współczynnik przenikania ciepła U ≤ 0,15 W/m2K; mniejsza grubość ścian; brak mostków termicznych bez dodatkowego docieplania; dwa razy szybsza technologia budowania; większa powierzchnia użytkowa; niższe rachunki za ogrzewanie; trwały i wytrzymały rdzeń konstrukcyjny oraz wysoka odporność ogniowa.

Fot. arch. Śnieżka

Nowa odsłona Śnieżki Do Kaloryferów

Fot. arch. CEMEX

Energooszczędny dom od CEMEXu

STOPROCENT Architekci

Przemek Kaczkowski

profile

architektura i design Przemek Kaczkowski: architekt, absolwent Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej. Praktykę zawodową zdobywał pracując w wielu różnych biurach architektonicznych w Polsce i za granicą: m.in. w Nowym Jorku (USA), Muschenbach (Niemcy), Odense (Dania) a także Krakowie i Wrocławiu. Od 2006 roku mieszka i pracuje w Warszawie. Związany jest z dużą, międzynarodową firmą architektoniczną, specjalizującą się obiektach sportowych i budynkach użyteczności publicznej. Jest m.in. współautorem przebudowy Stadionu Cracovii w Krakowie (Estudio Lamela), nowego Terminala Lotniska im Fryderyka Chopina w Warszawie (Estudio Lamela), Placu Zgody w Krakowie (Lewicki i Łatak). W ramach swojej własnej pracowni STOPROCENT Architekci projektuje także w mniejszej skali: domy, biura, wnętrza, meble. Pierwszą minirealizacją w Warszawie była Ławeczka – „Pętelka dla Zakochanych” (współpraca z Jackiem Piotrowskim), która dzięki Fundacji Bęc Zmiana i Instytutowi Kultury Włoskiej stanęła pod PKiN w 700-setną rocznicę urodzin Francesco Petrarki. W 2012 roku pracownia zdobyła drugie miejsce w plebiscycie na Wnętrze Roku według portalu Sztuka Architektury za projekt domu w Łomiankach. Obejmował on przebudowę dawnej przestrzeni przemysłowej na wnętrza mieszkalne. Ukończony niedawno Dom Bez Schodów (we współpracy z Olą Targońską) uzyskał kilka prestiżowych nagród m.in.: Dyplom Prezydenta Miasta Wrocławia i Towarzystwa Miłośników Wrocławia, nominację do konkursu Życie w Architekturze, statuetkę TopBuilder 2013, był prezentowany w Koreańskim Avenuel, Australijskim Word Best Houses, portalach Archdaily, Platforma Architektura, Fresh home, Decoist, Architonic, Home DSGN i wielu innych. Obecnie w pracowni STOPROCENT stale przybywa nowych projektów. Budowa kilku z nich rozpocznie się już na wiosnę.

Zarówno w życiu jak i w architekturze na dłuższą metę warto być uczciwym. 88 Builder

luty 2013

1. Motto projektowe i życiowe

Urząd miasta Kołobrzeg (wsp. Moko Architekci)

Chyba nie mam i nie chcę mieć motta. Staram się zawsze mieć świeże spojrzenie i nie kierować żadnym uniwersalnym. Chociaż, po chwili zastanowienia, myślę, że coś jest: zarówno w życiu jak i w architekturze na dłuższą metę warto być uczciwym.

Projektowanie jest pasjonujące, trochę jak rozwiązywanie zagadki kryminalnej.

2. Autorytet, guru architektoniczny

Jest wielu architektów, których cenię: Mies van der Rohe, Peter Zumthor, Sejima, Hrvoje Njiric, Nuno i Hose Mateus, 3xNielsen, ale guru nie mam.

3. Dom marzeń Park Technologiczny w Opolu (wsp. TZ Architekci)

Ograniczona liczba środków wyrazu, prosta i czytelna forma wynikająca z funkcji, poszanowanie kontekstu i budżetu Inwestora – to podstawa. Dom MiB

Takie pytania są trudne. Nie wiem. Pewnie taki dom, który jest jednocześnie wygodny, ładny i tani.

4. Najbardziej udany projekt Mam nadzieję, że jeszcze przede mną (uśmiech).

5. Projekt – zjadacz czasu

Zjadaczem czasu może zostać każdy projekt, czy to z powodu klienta, który nie wie czego chce, czy to z powodu urzędu, który mnoży bariery formalne, czy też ja sam mogę być powodem, kiedy nie mogę osiągnąć czegoś, co byłoby dla mnie satysfakcjonujące. Ale ja to lubię robić. Projektowanie jest pasjonujące, trochę jak rozwiązywanie zagadki kryminalnej.

6. Pozaarchitektoniczne źródła inspiracji

Lubię czytać kryminały (uśmiech).

luty 2013

Builder 89

architektura i design 7. Ulubione rozwiązanie (materiałowe, technologiczne), którego często używam

Dom K

Ograniczona liczba środków wyrazu, prosta i czytelna forma, wynikająca z funkcji, poszanowanie kontekstu i budżetu Inwestora – to podstawa. Materiały czy technologie są rzeczą wtórną, ale ponieważ na co dzień pracuję równolegle przy bardzo dużych i bardzo małych projektach, lubię zamiennie stosować technologie, z którymi mam do czynienia, np. rozwiązania fasadowe z biurowców świetnie działają też w małej skali budynku jednorodzinnego, a naturalne materiały, jak drewno czy tkaniny, we wnętrzach industrialnych.

Dom Bez Schodów (wsp. Ola Targońska)

8. Zaleta i wada architekta, która najbardziej rzuca się w oczy

Nie potrafię wymienić żadnej zalety, która w nadmiarze nie byłaby wadą. To skomplikowany zawód.

9. Moja pierwsza nagroda

Zjadaczem czasu może zostać każdy projekt, czy to z powodu klienta, który nie wie czego chce, czy to z powodu urzędu, który mnoży bariery formalne... Terminal 2 Lotnisko Chopina (wsp. Estudio Lamela)

Stadion Cracovii (wsp. Estudio Lamela)

KDC ( wsp. Bromley Caldari Architects)

Ławeczka „Pętelka” (wsp. Jacek Piotrowski)

Plac Zgody (wsp. Lewicki, Łatak)

Pasaż Wiecha (wsp. MAAS)

Pierwszym wyróżnieniem była nominacja do Dyplomu Roku za Projekt więzienia o zaostrzonym rygorze przy ulicy Fiołkowej we Wrocławiu. Potem nagrody za wygrane konkursy w ramach biur, z którymi współpracowałem: Plac Bohaterów Getta (Lewicki, Łatak), Pasaż Wiecha (Maas) Stadion Cracovii, Lotnisko Balice, Hala Sportowa Cracovii, (Lamela). Ostatnio kilka nagród dostał Dom bez Schodów, który powstał we współpracy z Olą Targońską.

10. Najgorszy budynek/budowla (w moim mieście, w Polsce, w Europie, na świecie) Ojej... chyba nowy gmach TVP.

90 Builder

luty 2013

architektura i design

irosław Nizio, właściciel Nizio Design International, zapytany o źródło inspiracji projektowania przestrzeni wskazuje, że stanowiła ją dla autorów projektu relacja przeszłości z przyszłością. Tkanka historyczna Starej Kopalni zostanie zachowana i wzbogacona o nowe technologie. Zespół pracuje z naukowcami i historykami, którzy wspierają działania projektantów. Cała koncepcja architektoniczna została poprzedzona analizą i badaniami socjologicznymi, które są nieodłącznym elementem procesu rewitalizacji. Na ich podstawie zadecydowano, że

śni i Tańca „Wałbrzych” oraz miejscowe Centrum Kultury. Budynek ten zostanie połączony z kolejnymi gmachami nadziemnym przęsłem. Na oknach tego swoistego mostu zostaną zainstalowane wyświetlacze, w których będzie można ujrzeć historyczne widoki na teren kopalni. Przęsło prowadzić będzie do Muzeum Węgla i Górnictwa. Nie będzie to tradycyjne muzeum, lecz miejsce, gdzie przeszłość spotka się z teraźniejszością i przyszłością. Interaktywna ekspozycja będzie prezentować węgiel jako tradycyjnie postrzegane paliwo kopalne, ale także jako materiał przyszłości, podstawę tworzyw i kompu-

Dzięki koncepcji Nizio Design International, jeden z najstarszych zachowanych w Polsce kompleksów poprzemysłowych – Stara Kopalnia „Julia” w Wałbrzychu, stanie się innowacyjnym centrum kultury, nauki, przemysłów kreatywnych i edukacji. Będzie to pierwszy tego typu obiekt w Polsce stworzony w tak dużej skali. obiekt będzie połączeniem instytucji muzealnej z inkubatorem kreatywności, atrakcyjnym dla młodych mieszkańców miasta. Według koncepcji Stara Kopalnia „Julia” ze swoim nowym obliczem ma ożywić Aglomerację Wałbrzyską, nie tylko w zakresie kultury, ale również turystyki i gospodarki. Ma być również elementem budowy pozytywnego wizerunku dolnośląskiego miasta.

Zdjęcia: Nizio Design International

Architektura Kopalni

Kopalnia Węgla Kamiennego „Julia” działała w latach 1770-1996. Została zamknięta ze względu na nieopłacalność wydobycia węgla. Obecnie jej szesnaście gmachów znajdujących się na terenie czterech hektarów, to najlepiej utrzymany zespół architektoniczny tego typu w Polsce. Dominująca architektura Starej Kopalni pochodzi z przełomu XIX i XX. Ta część kompleksu zostanie zachowana. Gruntownej przebudowie zostanie poddany jedynie niezabytkowy frontowy budynek, gdzie znajdzie się centrum powitalne obiektu. Dużo większe zmiany czekają wnętrza budynków kopalni.

Nowe oblicze

W dawnej łaźni łańcuszkowej swoją siedzibę będą miały Ośrodek Pie-

92 Builder

terowych procesorów. Całość wystawy zostanie uzupełniona o część laboratoryjną, gdzie odwiedzający samodzielnie zbadają fizyczne i chemiczne właściwości surowca.

Tradycja i nowoczesność

Pośrodku całego kompleksu, w starej kuźni znajdzie się pracownia twórczego działania. Tradycyjne rzemiosło będzie tutaj funkcjonować z nowoczesnym designem i innymi dziedzinami sztuki współczesnej. Przestrzenie dawnej kopalni zajmą też: Centrum Ceramiki Użytkowej, mające stać się połączeniem galerii oraz warsztatu twórczego, sala koncertowa, kino, poświęcona tematyce wody oraz ekologii ekspozycja w wieży ciśnień ze spektakularną instalacją – zbiornikiem do wody deszczowej w centralnym punkcie oraz amfiteatr. W całym obiekcie znajdą się również obiekty rekreacyjne, rozrywkowe i gastronomiczne. Inwestycja ma zostać zakończona w 2014 roku.

Architektura Danuta Burzyńska

Muzeum Węgla i Górnictwa. Interaktywna ekspozycja będzie prezentować węgiel jako tradycyjnie postrzegane paliwo kopalne, ale także jako materiał przyszłości, podstawę tworzyw i procesorów komputerowych. Całość wystawy uzupełniona o część laboratoryjną, gdzie odwiedzający samodzielnie zbadają fizyczne i chemiczne właściwości surowca.

Poświęcona tematyce wody oraz ekologii ekspozycja w wieży ciśnień ze spektakularną instalacją – zbiornikiem do wody deszczowej w centralnym punkcie kompleksu.

Przedstawiony w artykule, nowatorski projekt architektoniczny: Rewitalizacja Starej Kopalni „Julia” w Wałbrzychu, będący w fazie przed realizacją, wyróżniony został statuetką TopBuilder 2013.

luty 2013

przeszłości i przyszłości 16 gmachów Kopalni Węgla Kamiennego „Julia”, znajdujących się na terenie 4 ha, to najlepiej utrzymany zespół architektoniczny tego typu w Polsce. Dominująca architektura Starej Kopalni pochodzi z przełomu XIX i XX w. Obiekt będzie połączeniem instytucji muzealnej z inkubatorem kreatywności, atrakcyjnym dla młodych mieszkańców miasta. Zrewitalizowana Stara Kopalnia „Julia”, ze swoim nowym obliczem ma ożywić Aglomerację Wałbrzyską, nie tylko w zakresie kultury, ale również turystyki i gospodarki. Ma być również elementem budowy pozytywnego wizerunku dolnośląskiego miasta. luty 2013

Builder 93

architektura i design

Fot. arch. Archimed

Światowe Centrum Słuchu w Kajetanach, zaprojektowane przez pracownię architektoniczną Archimed i zrealizowane przez Budimex, uzyskało Złoty Laur Innowacyjności w kategorii budownictwo, przyznawany przez Federację Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych Naczelnej Organizacji Technicznej. Nagrodzone zostały wdrożone w 2012 roku projekty, które

Szkło Pilkington Profilit™ Micro

Jest to nowy rodzaj szkła profilowego, który dzięki delikatnemu i eleganckiemu ornamentowi w postaci małych punktów przypominających ziarenka piasku zapewnia użytkownikom poczucie komfortu i prywatności. Nieregularny wzór powoduje, że kształty widoczne za szkłem są rozmyte, a ich kontury – nieostre i rozmazane. Ziarnisty ornament na powierzchni szkła sprawia, że pomieszczenia doświetlone są miękkim, rozproszonym światłem. W zależności od potrzeb projektu, szkło może spełniać różne wymagania, takie jak podwyższona ochrona przed słońcem, hałasem czy atakiem zewnętrznym. Szkło o kształcie ceownika może być stosowane w obiektach użyteczności publicznej, obiektach sportowych, ośrodkach wypoczynkowych, hotelach i kompleksach SPA, jak też w budownictwie mieszkaniowym.

Fot. arch. Pilkington

Kajetany nagrodzone przez NOT

Trendy i innowacyjne rozwiązania w projektowaniu wnętrz

Więcej szkła

Fot. arch. Yawal

Przeszklone zabudowy zewnętrzne to funkcjonalne, estetyczne i oferujące bogatą symbolikę rozwiązanie architektoniczne. Duża, przeszklona powierzchnia zapewnia optymalny dopływ naturalnego światła do pomieszczeń znajdujących się wewnątrz obiektu, co wpływa na podniesienie poczucia komfortu przebywających w nim osób. Takie rozwiązanie pozwala też na maksymalne wykorzystanie światła dziennego, co daje możliwość ograniczenia kosztów sztucznego oświetlenia. Wymogi współczesnej architektury, nastawionej na poprawę energooszczędności budynków, sprawiają, że rozwiązania umożliwiające tworzenie przeszklonych ścian zewnętrznych powinny charakteryzować się wysokimi parametrami izolacyjności termicznej.

94 Builder

Hala Koszyki - konserwacja rozpoczęta

Griffin Group, inwestor projektu rewitalizacyjnego „Hala Koszyki” w Warszawie, rozpoczął konserwację techniczną dwóch oficyn. Prace prowadzą eksperci z Torunia pod nadzorem stołecznego konserwatora zabytków. Planowany czas zakończenia wstępnych prac to wczesne lato przyszłego roku. Pierwszym elementem podjętych działań będzie rozeznanie struktury uszkodzeń, aby właściwie dobrać technologię materiałów stosowanych przy rekonstrukcji. Zabezpieczane obiekty zawierają detale architektoniczne, które są przykładem nielicznie reprezentowanej w Warszawie secesji. – Realizujemy projekt rewitalizacyjny i zachowanie dziedzictwa architektonicznego jest tu kluczowe – mówi Artur Wojtkiewicz z Griffin Group. – Konserwowane oficyny będą integralną częścią projektu architektonicznego, powstającego na bazie koncepcji Juliusza Dzierżanowskiego z 1909 r.

luty 2013

Fot. arch. Griffin Group

wyróżniają się nie tylko innowacyjnością w zakresie technologicznych i materiałowych rozwiązań, ale także efektywnością gospodarczą. - W Kajetanach istniejący szpital połączyliśmy z nową częścią na każdej kondygnacji bez różnic poziomów, dbając o to, by zachować logistykę pracy całości. Połączenie obiektów znakomicie ułatwiło pracę szpitala mówi dr Michał Grzymała-Kazłowski, autor projektu i prezes spółki Archimed.

Trendy estetyczne w projektowaniu wnętrz definiują projektanci, designerzy i trendsetterzy firm z branży dekoracyjnej na podstawie wnikliwej obserwacji życia i przemian społecznych. W niepewnych czasach kryzysu ludzie poszukują tego, co da im poczucie bezpieczeństwa i przyniesie powiew optymizmu. Szukają ukojenia w kontakcie z naturą, chętnie otaczają się też przedmiotami, które kojarzą się z przeszłością. Jednocześnie widoczna jest potrzeba utrzymania komfortu życia i chęć korzystania z udogodnień, jakie dają nowoczesne technologie. Rośnie też zainteresowanie materiałami wysokiej jakości - takimi, które są trwałe, łatwe w pielęgnacji i przyjazne środowisku. Te sprzeczne i pozornie niemożliwe do pogodzenia potrzeby nakreślają kierunek dla branży wykończeniowo-dekoracyjnej na najbliższe lata. Sposobów na połączenie tych trendów będzie można szukać podczas pierwszej edycji Międzynarodowych Targów Wyposażenia i Wykończenia Wnętrz w Warszawie – Interiors & Design Warsaw 2013. W dniach 10-12 września 2013 r., w warszawskim centrum wystawienniczo-konferencyjnym Expo XXI, zostaną zaprezentowane najnowsze trendy, technologie, produkty oraz usługi z zakresu wykończenia i wyposażenia wnętrz.

Fot. arch. Tece

Ligna – wnętrze z ciepłym klimatem

Coraz częściej w projektach architektonicznych wykorzystywane są odwodnienia liniowe. IchI atutem jest m.in. swoboda aranżacji i uniknięcie obowiązku dostosowywania wymiarów kabiny do brodzika. W przeciwieństwie do kratki ściekowej umieszczanej centralnie, przy której wymagany jest układ kopertowy elementów ceramicznych posadzki, odwodnienie liniowe montowane jest na obrzeżu stanowiska prysznicowego. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu płaskich rusztów odpływowych, które niezależnie od grubości kamiennych płyt lub płytek ceramicznych, tworzą jednolitą powierzchnię z podłogą. Do klasycznych aranżacji, gdzie ściany i podłoga wyłożone są płytkami ceramicznymi, najczęściej wybierane są ruszty odpływowe ze stali szlachetnej. Do rozwiązań nowatorskich pasuje model rynny prysznicowej z elementem piaskowanego lub barwionego szkła.

Linia akustycznych sufitów Ligna marki Rockfon, stylizowanych na drewno, to odpowiedź na potrzeby architektów poszukujących oryginalnych rozwiązań sufitowych, łączących wysokie parametry techniczne z designem. Zastosowanie włókniny imitującej drewno w sufitach podwieszanych jest rozwiązaniem nowym, ale coraz chętniej wykorzystywanym przez projektantów, którzy sufit postrzegają jako element wystroju wnętrza. Płyty dostępne są w trzech odcieniach: buk klasyczny, buk jasny i buk ciemny. Seria Ligna znajduje zastosowanie tam, gdzie istotne jest ocieplenie wnętrza i nadanie mu unikalnego wyglądu, dając nowe możliwości aranżacji biur, restauracji, czy obiektów użyteczności publicznej. Sufity, wykonane ze skalnej wełny mineralnej, charakteryzują wysokie parametry w zakresie własności akustycznych, ogniowych oraz wilgotnościowych. Materiał jest odporny na rozwój szkodliwych mikroorganizmów oraz niepalny.

REKLAMA

grudzień 2012

Builder 95

Fot. arch. Rockfon

Odwodnienie liniowe w nowoczesnej łazience

Builder Adres redakcji i wydawnictwa 02-729 Warszawa, ul. Rolna 155 tel.: 22 853 06 87 do 88 fax: 22 244 24 63 builder@pwbmedia.pl, reklama@pwbmedia.pl www.ebuilder.pl Rada Programowa prof. zw. dr hab. inż. Kazimierz Szulborski – przewodniczący, prof. dr hab. inż. Leonard Runkiewicz, prof. dr hab. inż. Antoni Biegus, prof. dr hab. inż. Jerzy Hoła, prof. dr hab. inż. Kazimierz Cieszyński, dr hab. inż. Zdzisław Hejducki – wiceprzewodniczący, dr inż. Mariusz Gaczek, dr inż. Józef P. Adamowski, dr inż. Jan Gierczak, dr inż. Marek Sawicki, dr inż. Andrzej Stańczyk, mgr inż. Miłosz Węcławski, mgr inż. Czesław Sokołowski, mgr inż. Małgorzata Chojnacka, mgr inż. Karol Kramarz, Redaktor Naczelna Danuta Burzyńska, Redakcja Grzegorz Przepiórka, Joanna Ryńska, Współpraca Katarzyna Burzyńska, Adam Zyzman, Redaktor Serwisów Internetowych Joanna Ryńska, Korekta Anna Zawadzka, Dyrektor Marketingu i Sprzedaży Dominik Suwiński, Biuro Reklamy Izabela Dembna, Agnieszka Król, Dyrektor Artystyczny Wojciech Jaźwiński, Koordynator ds. Wydawniczych Wioletta Domeradzka, DTP PI Projekty Indywidualne, Kolportaż prenumerata redakcyjna, prenumerata RUCH, KOLPORTER, kiosk24.pl; sprzedaż sieć EMPIK, sieć placówek PressCaffe, podczas targów i wystaw budownictwa Wydawca PWB MEDIA, 02-729 Warszawa, ul. Rolna 155, Prezes Marek Zdziebłowski, Wiceprezes, Dyrektor Wydawnictwa Beata Żuraw-Zdziebłowska, Sekretariat Wydawnictwa Justyna Kwiatkowska Wszystkie materiały są objęte prawem autorskim. Przedruki i wykorzystanie materiałów wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania tekstów i zmiany tytułów nadesłanych materiałów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i materiałów promocyjnych.

– członek Loży Złotej

Business Centre Club,

Builder – laureat I i XI edycji Medalu Europejskiego 5

warunki prenumeraty na STRONIE – www.EBUILDER.pl – PrenumeratĘ przyjmuje: redakcja, ruch, kolporter Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 700-1800. Koszt połączenia wg taryfy operatora.

FELIETON

Po pierwsze: odkurzacz!

Tata zbudował dom, ożenił się, rozmnożył się, rozwiódł się i znowu się ożenił i rozmnożył, a na końcu umarł. Zostały dwie wdowy z przychówkiem w domu jednorodzinnym, piętrowym, na solidnym, bo wystającym na dwa metry z ziemi, podpiwniczeniu. No to dawaj do sądu i dzielić. Dwa mieszkania i dwa lokale usługowe, bo jedna wdowa prowadziła „Studium paznokcia”, a druga żyła ze strzyżenia psów. Sąd powołał biegłego i postawił mu pytanie: „czy to da radę podzielić, a jeśli Jarosław tak, to jak?” Biegły odpowiedział, że aby wydzielić dwa lokale mieszkalKroplewski ne, a do tego prowadzić na parterze „Studium paznokcia”, a w piwnicy inżynier, rzeczoznawca strzyc jamniki trzeba rozwalić pół domu, aby poszerzyć schody na piębudowlany, tro. Biegłego psychiatry już nie powoływano, bo to nie biegły zwariował, wykładowca ale prawo budowlane jest jakie jest. Jeśli są dwa mieszkania i lokal użytna Politechnice kowy, nawet w piwnicy do strzyżenia psów, dom jednorodzinny staje się Gdańskiej, literat wielorodzinnym, a więc musi mieć szersze schody na piętro. W ustawie (pisze po polsku i po kaszubsku), jest definicja domu – sejm uchwalił, senat poparł, prezydent zatwierdził, ostatnio wydał a w stosownym rozporządzeniu stoi jakie mają być te schody – urzędnizbiór opowiadań cy ustalili, właściwy minister zatwierdził. Nie ma wyjścia. Wdowy „Różowy guzik”, sprawę wycofały, w domu jednorodzinnym mieszkają sobie wieloromistrz Polski w zażywaniu dzinnie, czyli ogólne ku-ku-ry-ku. tabaki. Że incydent? No to bliżej i codzienniej. Ustawa każe organowi przeprowadzić obowiązkową kontrolę budowy przed dopuszczeniem do użytkowania. W jej trakcie organ ma sprawdzić między innymi, czy obiekt budowlany wyposażony jest w zasadnicze elementy zapewniające użytkowanie obiektu zgodnie z przeznaczeniem. Tych zasadniczych elementów jest dużo – ot, z brzegu: w mieszkaniu ma być ustęp, trzon kuchenny, zlewozmywak, a w łazience ściany muszą być do wysokości 2 m zmywalne. A jak się oddaje i kontroluje? Wylewka, surowy tynk i koniec. Stan deweloperski. Organ udaje, bo co ma robić, inwestor udaje, bo klient chce sobie sam kupić zlewozmywak. Dlaczego od dwudziestu lat nie potrafią się prawotwórcy zdobyć na uznanie tego co jest? Grzebiemy dalej. Dlaczego organ musi wiedzieć, w którym dniu zacznę budować? Zna pozwolenie, niech sprawdza, a nie na kwitek czeka. To samo ze zmianą kierownika czy inspektora. Do sprawdzenia czy uporządkowano teren po budowie musi być aż organ, a nie wystarczy straż miejska. I w ogóle po co ta cała obowiązkowa kontrola. I jeszcze ten protokół, który należy przesłać do wyższego organu. Protokół według wzoru opracowanego przez ministra. Kolejnego listu organ się domaga po przeglądzie rocznym większych obiektów. Co oni tam z tymi powiadomieniami robią? Robią dziurki i wpinają do segregatorów – te segregatory, szafy na segregatory i pokoje z tymi szafami, to za nasze pieniądze. A nie lepiej dać im czas na chodzenie po budowach? To było z ustawy – w rozporządzeniu jest jeszcze lepiej. Drut kolczasty lub inne ostrości na płotach poniżej 1,8 m są zakazane – proponuję spacer po dzielnicy domków jednorodzinnych. Nie może być progu w drzwiach do kuchni. A jeśli ktoś ma żółwia? I nie chce, żeby ten żółw z kuchni wyłaził, bo prycha, a w kuchni łatwiej zmyć. W jego kuchni. Drzwi do łazienki muszą się otwierać na zewnątrz, bo jak się zatnie zamek, to łatwiej użytkownikowi od środka taranować. W Niemczech jest odwrotnie, bo jak ktoś w wannie zasłabnie, to z zewnątrz się taranuje. Co kraj, to inne zagrożenia. Bezpośrednio przy kabinach natryskowych zbiorowych musi się znajdować kabina ustępowa, żeby nikt pod prysznicem nie sikał. Tra–la–la, tra-la-la! Że nie wspomnę o oczywistości, że jak jest palenisko, to musi być komin. Na koniec mój ulubiony przepis: „Budynek i urządzenia z nim związane powinny być projektowane i wykonane w sposób niestwarzający niemożliwego do zaakceptowania ryzyka wypadków w trakcie użytkowania”. Oczywiście! Przysłowie siedemnastowieczne przytoczyć tu pasuje: „We złym rządzie najwięcej praw i rozkazów”. Ja wiem, że ustawy to z sejmu, a rozporządzenia z ministerstwa, ale jest oczywistością, że i tak z ministerstwa wszystko. I to nie od ministra, a od urzędników. Siedzi sobie taki i wymyśla. Na przykład w 2008 roku wymyślił, że koniecznie (rozkaz!) należy w oknach montować nawiewniki, podczas gdy do tego czasu dawało radę w prostszy sposób zapewnić wymagany współczynnik infiltracji dla okien. Teraz wymyśli może wiatraczki, a potem jeszcze coś niezbędnego… Komisja Kodyfikacyjna, która ma stworzyć kodeks budowlany, jak to zapowiedział premier, zapowiada, że poprzyszywa kilka ustaw do ustawy Prawo budowlane i książka będzie grubsza. Apeluję, aby przed zakupem maszyn introligatorskich kupili odkurzacz i to co jest odkurzyli.

Innowacyjne rozwiązania budowlane

Obwodnica S7, Gdańsk. Obiekt referencyjny Lafarge.

Materiały budowlane są niezbędne do rozwoju nowoczesnego świata. Lafarge dostarcza innowacyjne rozwiązania do budowy infrastruktury, domów, obiektów w 64 krajach. Nasze materiały zostały wykorzystane w kluczowych inwestycjach budowlanych w Polsce. W naszej działalności kierujemy się ideą zrównoważonego rozwoju. Troszczymy się o bezpieczeństwo naszych pracowników, środowisko naturalne, działamy na rzecz rozwoju regionów. W ten sposób uczestniczymy w budowaniu przyszłości.

www.lafarge.pl

â&#x20AC;&#x17E;

Nadchodzi 5. pora roku

Premiera 5-6 marca 2013, Forum Wentylacja - Salon Klimatyzacja, Centrum Kongresowe Gromada, ul. 17 Stycznia 32, Warszawa.