Builder_07_2014 by Builder PL biznes budownictwo architektura

LATO JAKOŚCI 2014

MARKA I JAKOŚĆ przewagą konkurencyjną Builder

7 LIPIEC 2014

NR 7 5(202) (204)MAJ LIPIEC 2014 2014 WIODĄCY WIODĄCY miesięcznik miesięcznik dla dla budownictwa, budownictwa, architektury architektury i biznesu i biznesu

BIZNES BUDOWNICTWO KOROZJA STALI jak przeciwdziałać?

Rok XVIII (204) 5zł (w tym 8% VAT)

ARCHITEKTURA Drugie życie inwestycji

WODY OPADOWE problemy odprowadzania RENOWACJA zawilgoconych budynków

20 LAT FIRMY

www.ebuilder.pl www.ebuilder.pl

OKNOPLAST

MIKOŁAJ PLACEK Prezes Zarządu Oknoplast Sp. z o.o.

):/,!#*%

$/$!4%+ "2!. /79

,)0)%#

składy Grupy PSB sklepy PSB-Mrówka placówki PSB-Proﬁ

Grupa PSB. Znamy się dobrze.

www.grupapsb.com.pl GRUPA POLSKIE SKŁADY BUDOWLANE S.A., Wełecz 142, 28 -100 Busko-Zdrój

lipiec 2014

Builder

,!4/ *!+/i#)

-!2+! ) *!+/iÂŁ PRZEWAGÂ&#x2013; KONKURENCYJNÂ&#x2013;

Fot. arch. OKNOPLAST

iÂ&#x2DC;Â&#x152;Â?Â&#x2021;Â&#x2C6;Â&#x2022; .2 ,)0)%# -!* 7)/$Â&#x201A;#9 -)%3)Â§#:.)+ $,! "5$/7.)#47! !2#()4%+4529 ) "):.%35 7)/$Â&#x201A;#9 -)%3)Â§#:.)+ $,! "5$/7.)#47! !2#()4%+4529 ) "):.%35 WWW EBUILDER PL WWW EBUILDER PL

iÂ&#x2DC;Â&#x152;Â?Â&#x2021;Â&#x2C6;Â&#x2022; spwpljĂŞÂ˘ÂŞÂĄÂ¤

uÂ&#x2022;

yÂ&#x2019;Â&#x17D;ĂŞ }pppĂŞĂ&#x201A;Â˘ÂŞÂ¤Ă&#x192;ĂŞÂĽÂ?Â ĂŞĂ&#x201A;Â&#x161;ĂŞÂ&#x2014;Â&#x153;Â?ĂŞÂ¨Ă&#x153;ĂŞ}h{Ă&#x192;

"):.%3 "5$/7.)#47/ !2#()4%+452! +/2/:*! 34!,) JAK PRZECIWDZIAÂ?AĂ&#x192;

$RUGIE Â&#x153;YCIE INWESTYCJI

7/$9 /0!$/7% PROBLEMY ODPROWADZANIA 2%./7!#*! ZAWILGOCONYCH BUDYNKĂ?W

20 LAT FIRMY OKNOPLAST

):/,!#*%

iÂ&#x2DC;Â&#x152;Â?Â&#x2021;Â&#x2C6;Â&#x2022;

$/$!4%+ "2!.Â&#x152;/79

,)0)%#

MIKOĹ AJ PLACEK Prezes ZarzÄ&#x2026;du OKNOPLAST Sp. z o.o.

APORT R Drugie Ĺźycie inwestycji MichaĹ&#x201A; OksiĹ&#x201E;ski

Fot. arch. OKNOPLAST

â&#x20AC;&#x17E;Okno na produkcji nie jest tylko oknem dla kolejnego klienta, ale jest tym oknem, do ktĂłrego musi siÄ&#x2122; pracownik tak przyĹ&#x201A;oĹźyÄ&#x2021;, jakby je robiĹ&#x201A; dla siebie.â&#x20AC;?

MikoĹ&#x201A;aj Placek

Prezes ZarzÄ&#x2026;du Oknoplast Sp. z o.o.

Patrycja KarciĹ&#x201E;ska

Z ARZÄ&#x201E;DZANIE FIRMÄ&#x201E; BUDOWLANÄ&#x201E; PodejĹ&#x203A;cie do zarzÄ&#x2026;dzania. CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; 1 Marek Sawicki

ZAMĂ&#x201C;WIENIA PUBLICZNE Problemy z weryfikacjÄ&#x2026; wykonawcĂłw Ewa Ĺťak

20 lat firmy Oknoplast Rozmowa z MikoĹ&#x201A;ajem Plackiem, Prezesem ZarzÄ&#x2026;du Oknoplast Sp. z o.o.

ZARZÄ&#x201E;DZANIE BUDOWÄ&#x201E; Jak zrobiÄ&#x2021; dobry harmonogram? CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; 2

INFORMACJE

LATO JAKOĹ&#x161;CI 2014 â&#x20AC;&#x201C; VII EDYCJA KAMPANIA PROMOCYJNA BUILDERA

BIZNES 16

KOMENTARZ Raz na wodzie, raz pod wodÄ&#x2026; Maciej Siecla, Prezes ZarzÄ&#x2026;du HAURATON Polska Sp. z o.o.

POLSKI BIZNES W BUDOWNICTWIE Sukcesja â&#x20AC;&#x201C; podwĂłjne wyzwanie Adrianna Lewandowska

34 LATO JAKOĹ&#x161;CI Mocna marka i wysoka jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przewagÄ&#x2026; konkurencyjnÄ&#x2026;

PRUSZYŃSKI

lipiec 2014

Fot. arch. Wit Derkowski

Builder

roblemy odprowadzania P wód opadowych

Fot. arch. PERI Polska Sp. z o.o.

Wojciech Rayski

rojektowanie mostów P według Eurokodów Tomasz Siwowski

Konstrukcje ramowe hal Jan Gierczak, Rajmund Leszek Ignatowicz

):/,!#*%

$/$!4%+ "2!. /79

,)0)%#

64 Spośród wszystkich elementów realizowanych w zakładach prefabrykacji dla budownictwa (również w Polsce) największe zainteresowanie budzą żelbetowe i sprężone elementy stropowe. W artykule autorstwa dr. Wita Derkowskiego i mgr. Mateusza Surmy przedstawione zostały wybrane najnowsze i najczęściej stosowane w praktyce budowlanej rozwiązania konstrukcyjne tego typu.

IZOLACJE

BUDOWNICTWO

Styropiany z materiałem recyklingowym Robert Geryło

Jak przeciwdziałać korozji? Mirosław Broniewicz

Grunton pod Martwą Wisłą

ystemy monitoringu S konstrukcji. Część 3

I zolacyjność akustyczna. Część 1 Leszek Dulak

Fot. arch. GIK

RYNEK Fot. arch. Wikimedia (public domain)

dodatek branżowy

Michał Witek, Michał Grys, Piotr Karbownik

rojektowanie garaży P podziemnych wielokondygnacyjnych. Część 1 Hanna Michalak

Fot. arch. Rigips

Fot. arch. Hanna Michalak

Krzysztof Wilde

88 60

System OWT. Część 2 Stanisław M. Wierzbicki, Jan Sieczkowski

spółczesne rozwiązania W prefabrykowanych stropów żelbetowych i sprężonych Wit Derkowski, Mateusz Surma

kustyka źródłem A oszczędności Grzegorz Jędra

enowacja zawilgoconych R budynków. Część 1 Barbara Ksit, Bartłomiej Monczyński

Tu warto być

WE MAKE IT WORK –––––– WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE WSZYSTKO MUSI DZIAŁAĆ SPRAWNIE. W BILFINGER PROJEKTUJEMY, BUDUJEMY, DOSTARCZAMY I OBSŁUGUJEMY. SPRAWIAMY, ŻE WSZYSTKO DZIAŁA. –––––– BILFINGER INFRASTRUCTURE S.A. www.bilfinger.pl

OD REDAKCJI lipiec 2014

6 Builder

Da nu ta Bu rzyńska Re dak tor Na czel na

W lipcu i sierpniu „Builder” znów przypomina o znaczeniu jakości w budownictwie! Cały proces inwestycyjny powinien wiązać się z dążeniem wszystkich jego uczestników, na każdym etapie, do podnoszenia standardów jakościowych – standardów planowania, projektowania, wykonawstwa, wbudowywanych produktów i technologii, a nawet eksploatacji. Pierwsza, stworzona przez Platona definicja jakości określała ją jako pewien stopień doskonałości. Po raz kolejny stawiamy więc na jakość, tak właśnie pojmowaną, i zapraszamy na naszych łamach do dyskusji na jej temat. Pamiętajmy przy tym jednak, że wzorcem jakości jest norma, co oznacza, że bez dobrych, czytelnych (doskonałych) przepisów, norm przedmiotowych i wymagań, w tym prawa budowlanego, prawa zamówień publicznych, warunków technicznych itd., nie ma mowy o dobrej jakości usług, produktów i efektu końcowego – o dobrej jakości obiektu budowlanego. Nie bez znaczenia jest również ocena odbiorcy, użytkownika, i poziom jego usatysfakcjonowania w czasie eksploatacji obiektu. Zapraszamy do lektury!

Wysokiej jakości rozwiązania to trwałość, wiele lat niskokosztowego użytkowania, a w konsekwencji – wymierna oszczędność dla mieszkańców. Dla przykładu – dobrej jakości okna czy materiały termoizolacyjne to w przyszłości niższe koszty ogrzewania, a przez to i utrzymania nieruchomości. Jakość użytych materiałów ma również wpływ na komfort mieszkania (akustyka, estetyka, bezpieczeństwo).

Drugie życie inwestycji

Mocna marka i wysoka jakość przewagą konkurencyjną

Michał Oksiński, Kompasinwestycji.pl

biznes/raport

str. 21

Henryk Urbański, Prezes Zarządu Budimex Nieruchomości

biznes/LATO JAKOŚCI

str. 35

IZOLACJE

str. 80

Budowa gmachu szkoły w Krakowie, realizowana według projektu Biura Architektonicznego Barycz i Saramowicz, dowodzi, że komercyjne inwestycje mogą nie tylko się opłacać, lecz także służyć dobru wspólnemu i wyższej idei. Jest również przykładem zastosowania innowacyjnych materiałów i technologii, a przede wszystkim – nowatorskiego podejścia do zagadnień projektowania architektonicznego obiektów oświaty i wychowania.

Architektura w kontekście Szkoła w Krakowie dr arch. Rafał Barycz dr arch. Paweł Saramowicz

architektura i design

str. 12

Cairns Family Health and Bioscience Research Complex, Canada www.architectsalliance.com | Fot.: Ben Rahn/A-Frame

ArchiCAD 18 udostępnia nowoczesny zintegrowany system projektowania w technologii BIM, pozwalający architektom skupić się na twórczych aspektach ich pracy. Liczne innowacje i usprawnienia sprawiają, że nawet skomplikowane projekty BIM powstają szybciej, a praca nad nimi przebiega bardziej komfortowo. Jedną z nowości jest silnik renderujący CINEMA 4D firmy MAXON, pozwalający tworzyć najwyższej klasy wizualizacje z efektami dostępnymi wcześniej jedynie w najbardziej wyspecjalizowanych aplikacjach.

www.archicad.pl

Prezes Zarządu OKnOPLAst sp. z o.o.

MIKOŁAJ PLACEK

Grzegorz Przepiórka: Panie Prezesie, w tym roku OKNOPLAST obchodzi jubileusz 20-lecia działalności. Jak wyglądały początki funkcjonowania firmy? Od czego się zaczęło?

Mikołaj Placek: Firma powstała w 1994 roku na bazie wcześniejszych doświadczeń jej założyciela – Adama Placka, który był prekursorem tej branży w Polsce, zakładając już w 1989 r. jedną z pierwszych firm produkujących okna z PVC w naszym kraju. Początkowo firma OKNOPLAST mieściła się w Krakowie i wynajmowała 4 małe zakłady produkcyjne zlokalizowane w różnych częściach miasta. Zatrudniała kilkadziesiąt osób i pamiętam, że w pierwszym roku działalności jej przychód wyniósł około 4 mln złotych. Lata 90. to okres dość burzliwy, wtedy kształtował się tak de facto kapitalizm i gospodarka wolnorynkowa. Przedsiębiorstwa były zarządzane w dużej mierze intuicyjnie, ale początki przeważnie takie są. Na początku OKNOPLAST był firmą lokalną, później regionalną, aż w końcu pod koniec lat 90. osiągnęliśmy status firmy ogólnopolskiej z siecią około 100 Partnerów Handlowych. Dla porównania – dziś to ponad 1800 salonów sprzedaży. G.P.: Jak przebiegał dalszy rozwój przedsiębiorstwa? Proszę wskazać kluczowe momenty.

20 LAt

OKnOPLAst

Fot. arch. oknoplast

promocja

fIrMy

M.P.: Kluczowych momentów oczywiście było kilka. Jednym z nich był rok 2000, kiedy to przenieśliśmy firmę z Krakowa do Ochmanowa w Niepołomickiej Strefie Inwestycyjnej, gdzie zakupiliśmy grunty oraz rozpoczęliśmy budowę zakładu produkcyjnego wraz z centrum logistycznym i powierzchniami biurowymi. Dziś kompleks mieści się na 9 ha ziemi i liczy blisko 40 tysięcy m2 powierzchni produkcyjno-magazynowej. Kolejnym istotnym wydarzeniem było rozpoczęcie sprzedaży eksportowej w 2004 roku, po przystąpieniu Polski do UE. Myślę, że jednym z ważniejszych momentów dla firmy było także podpisanie kontraktu jako główny sponsor drużyny Inter Mediolan w 2012 roku i oparcie naszej strategii budowania marki w Europie na skojarzeniach z futbolem. Był to bezprecedensowy ruch, nie tylko w naszej branży, ale na skalę całego biznesu polskiego, bowiem żadna polska firma wcześniej nie dokonała tak spektakularnego posunięcia. W 2012 roku utworzyliśmy Grupę OKNOPLAST. Było to możliwe m.in. dzięki nabyciu majątku do produkcji okien PVC

G.P.: Wyniki OKNOPLASTu są dowodem na to, że warto stawiać na jakość. Firma w tym zakresie nie uznaje żadnych kompromisów, a z tego co mi wiadomo, stosuje nawet normy ostrzejsze, niż nakazują standardy. Jak to wygląda od kuchni?

M.P.: Tak, warto stawiać na wysoką jakość. Ale stawiać, a nie tylko mówić. Wielu producentów okien tylko mówi, że ich produkty mają wysoką jakość, a w rzeczywistości mijają się oni z prawdą. Bo czym jest wysoka jakość? Jakość to nie tylko komponenty, z których składa się okno (aczkolwiek są one bardzo ważne), ale przede wszystkim odpowiednio zaprojektowany proces produkcji; następnie kontrola jakości, zarówno na etapie komponentów, jak i w procesie

G.P.: Przejdźmy do sedna. Wśród producentów okien PVC OKNOPLAST wypracował na eksporcie najlepszy wynik. O ile wzrosła w ostatnim czasie zagraniczna sprzedaż firmy? Jakie są prognozy? W jakim stosunku pozostają wyniki ze sprzedaży krajowej do eksportu?

M.P.: W roku 2012 udział sprzedaży eksportowej firmy OKNOPLAST stanowił 57%, w 2013 roku było to już 65%. OKNOPLAST ma pozycję drugiego największego producenta stolarki PVC we Włoszech, z ponad 500 salonami sprzedaży. We Francji zostaliśmy uhonorowani nagrodą ambasadora dla największego polskiego eksportera. Nasz obrót w 2013 r. to blisko 450 mln złotych. Wartość sprzedaży zagranicznej w naszej firmie za miniony rok, jak łatwo obliczyć, wyniosła 290 mln złotych. Jest to około 15% całego polskiego eksportu okien PVC. Pod względem wartości sprzedaży OKNOPLAST jest zatem największym eksporterem okien tego typu. G.P.: Jak przedstawia się obecny stan ekspansji OKNOPLASTu (w tym sieć sprzedaży) i pozycja w poszczególnych krajach? Czy nowe regiony są brane pod uwagę?

M.P.: Obecnie spółka OKNOPLAST prowadzi działalność na 10 europejskich rynkach. Tylko w ciągu ostatnich 12 miesięcy OKNOPLAST otworzył w tych krajach 200 partnerskich salonów sprzedaży. Na razie też koncentrujemy się na rynkach, na których już jesteśmy obecni. Jestem zdania, że dopiero posiadając stabilną pozycję w danym kraju, można rozpocząć działania eksportowe na ko-

G.P.: Rokrocznie OKNOPLAST wdraża wiele nowych rozwiązań. Jakim zapleczem R&D dysponuje firma? I czy w tym roku możemy się spodziewać kolejnych premier?

M.P.: Dysponujemy doskonale wyposażonym laboratorium i własnym Działem Badań i Rozwoju, który pracuje nad stałym udoskonalaniem produktów. Dzięki temu klienci otrzymują dokładnie sprawdzony, dopracowany produkt. Cały czas współpracujemy również z szeregiem instytucji oraz indywidualnych naukowców w Europie nad wieloma rozwiązaniami produktowymi, które na pewno w przyszłości zaskoczą naszych klientów. Rokrocznie OKNOPLAST wdraża wiele nowych, unikalnych produktów i rozwiązań produktowych. Są to zarówno wdrożenia ogólnoeuropejskie, jak i szereg wyjątkowych rozwiązań funkcjonujących lokalnie na rynkach, np. w Niemczech czy Włoszech. Co do tego roku, to możemy się spodziewać pewnych premier, jednak na tym etapie nic więcej nie mogę zdradzić. G.P.: Jakie działania będą wyznaczały bliższą i dalszą przyszłość firmy?

M.P.: Pozycja lidera w segmencie Top Premium i trendsettera w branży zobowiązuje. Oczywiście jak zawsze najbliższą i dalszą przyszłość będą wyznaczać nasi klienci i ich potrzeby. My tylko staramy się umiejętnie te potrzeby wychwytywać. Również cały czas musimy iść do przodu, zarówno pod kątem strategii marketingowej, jak i strategii rozwoju produktu. Konkurencja nie śpi i zdajemy sobie sprawę, że nas nie tylko obserwują ze szczególnym zainteresowaniem, ale i starają się kopiować. I tak jest na wielu rynkach europejskich. My jednak mamy ogromną satysfakcję, że możemy czerpać z naszego bogatego know how w kierunku ciągłego rozwoju i doskonalenia we wszystkich obszarach funkcjonowania – od marketingu przez CSR i nowe technologie po customer service. Biorąc więc pod uwagę powyższe, szczegółów nie będę zdradzał – niech konkurencja czeka na nasze działania. G.P.: Dziękuję za rozmowę.

lipiec 2014

M.P.: Oczywiście na sukces zawsze składa się kilka elementów. Zazwyczaj też nie jest on dziełem przypadku, towarzyszy mu ciężka praca i pasja jej wykonywania przez osoby zaangażowane w funkcjonowanie firmy. To są czynniki kluczowe. Równie ważnym elementem jest jasna, klarowna i konsekwentna strategia firmy. OKNOPLAST od samego początku oparł ją na takich kryteriach jak innowacje, najlepszy customer service, marketing oraz oczywiście najwyższa jakość oferowanych produktów. OKNOPLAST był i jest firmą, która wprowadziła wiele przełomowych innowacji w tej branży w Europie. Konsekwentna strategia marketingowa, dostosowanie do lokalnych potrzeb w każdym kraju, pozwala skutecznie komunikować potencjalnym klientom o tych produktach oraz pozyskiwać ich zaufanie. Doceniany na skalę europejską Customer Service pozwala nam spełnić nawet najbardziej wybredne oczekiwania naszych klientów, począwszy od odpowiedniego doradztwa produktowego, a skończywszy na opiece posprzedażowej. Jednak to, co klienci najbardziej chwalą – i to najczęściej ci, którzy mieli porównanie z produktami konkurencji – to ponadprzeciętna jakość.

lejnych rynkach. Poza tym wejście na nowy rynek zazwyczaj wiąże się ze sporymi nakładami finansowymi, przygotowaniem sprecyzowanej oferty pod ten rynek, rozpoznaniem jego potrzeb i specyfiki funkcjonowania. Nam nie zależy tylko na sprzedaży, ale na silnej pozycji naszej marki, 20-letnia historia zobowiązuje.

G.P.: W ciągu dwóch dekad OKNOPLAST osiągnął bardzo wysoką pozycję. Co przede wszystkim zadecydowało o sukcesie firmy, innymi słowy, jak zbudowano markę OKNOPLAST?

produkcyjnym; także odpowiednie zabezpieczenie produktów w transporcie; i na końcu odpowiednio przeszkoleni montażyści. Najważniejszą jednak rzeczą, o którą dbam w firmie jest świadomość wszystkich pracowników, że to co robią – robią dla naszych klientów i każdy musi w pracę wkładać serce. Okno na produkcji nie jest tylko oknem dla kolejnego klienta, ale jest tym oknem, do którego musi się pracownik tak przyłożyć, jakby je robił dla siebie. I nie ważne, że normy budowlane wyznaczają pewne standardy, u mnie te standardy są 2, a nawet 3 razy bardziej rygorystyczne! Niejedne badania, które prowadziłem pokazały, że okna na tych samych komponentach potrafią posiadać skrajne parametry techniczne, jak i być kompletnie różnej jakości. Niestety, najczęściej okazuje się to po kilku latach.

Builder

pod Łodzią. Składa się on z ponad 11 hektarów gruntów i 12 tysięcy m2 hal produkcyjnych. Na dzisiaj w skład grupy OKNOPLAST wchodzą trzy zakłady produkcyjne i trzy marki – OKNOPLAST, WnD i Aluhaus.

Otwarto Centrum Szkoleniowe ISOVER

Fot. arch. Ruukki

W tym roku mija 20 lat, odkąd ruszyła produkcja pokryć dachowych w należącym do Ruukki zakładzie w Żyrardowie. Jest to jeden z najbardziej rozpoznawalnych producentów pokryć dachowych w Polsce, stale inwestujący w rozwój i badania, aby swoją ofertą produktową sprostać wymaganiom każdego klienta. Sam zakład stale się rozwija – m.in. dzięki inwestycjom dokonanym przez fińskiego właściciela utworzono centrum rozwojowe Ruukki, gdzie w warunkach treningowych rozwijane są poszczególne produkty firmy.

KOMENTARZ

Tomasz Soboń

Dyrektor Zakładu Ruukki w Żyrardowie Nasze produkty nie tylko trafiają na rynek krajowy, lecz także są eksportowane do wielu krajów w całej Europie. Ciągłe prace badawczorozwojowe dają nam przewagę konkurencyjną i jednocześnie możliwość poszerzania naszej oferty o nowe produkty i rozwiązania, czego przykładem jest pierwsza na polskim rynku dachówka modułowa „Finnera”.

Podwodne betonowanie w Gdańsku Lafarge zakończyło dostawy mieszanki betonowej na budowę podwodnego korka na terenie budowy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Generalnym wykonawcą projektu jest firma Soletanche Polska. Betonowanie trwało niemal dziesięć dni, od 19 do 28 maja w trybie ciągłym, 24 godziny na dobę. Na budowę dostarczono 25 tys. m3 mieszanki. Na głębokości 15 m pod wodą wykonany został betonowy korek, którego zadaniem jest odcięcie wód gruntowych od podłoża, stabilizacja gruntu oraz zabezpieczenie fundamentów budynku. Jest to jedna z największych w Polsce inwestycji realizowanych z budżetu państwa. Rząd przeznaczył na jej budowę 358 mln złotych. Oficjalne otwarcie muzeum planowane jest na 1 września 2016 roku. Projekt budynku został wykonany przez Studio Architektoniczne „Kwadrat”. Fot. arch. Lafarge

więcej informacji na eBuilder.pl

Fot. arch. Saint-Gobain

Builder

Przekazywanie praktycznych umiejętności z zakresu izolacji, współpraca z uczelniami i szkołami technicznymi oraz kształcenie specjalistów to główne cele nowo powstałego Centrum Szkoleniowego ISOVER. Uroczyste otwarcie innowacyjnego ośrodka odbyło się 4 czerwca 2014 r. w Gliwicach. Centrum szkoleń praktycznych wybudowane przy gliwickim zakładzie ISOVER to pierwszy tego typu obiekt w Polsce w branży materiałów izolacyjnych. Dzięki uruchomieniu nowatorskiego ośrodka ISOVER pragnie podwyższyć standardy wykonawstwa na rynku izolacji i wspólnie

20 lat pod jednym dachem

Fot. arch. Bilfinger

Firma FAKRO otrzymała tytuł laureata rankingu „Filary Polskiej Gospodarki” i zajęła pierwsze miejsce w województwie małopolskim w dziewiątym wydaniu plebiscytu magazynu PULS BIZNESU. Laureatów rankingu wybierali samorządowcy z poszczególnych województw, wyróżniając firmy, które w sposób znaczący wpływają na rozwój regionu, są ważnymi pracodawcami oraz angażują się w rozwój lokalnej społeczności. Nagrodzone w rankingu firmy mają ogromne znaczenie dla budowania dobrobytu w Polsce. Ten z kolei zależy od wielu czynników, ale przede wszystkim od efektywności naszej wspólnoty ekonomicznej. To rodzime firmy tworzą miejsca pracy, płacą podatki, sponsorują lokalne wydarzenia, konsolidują lokalną społeczność czy współpracują z innymi lokalnymi firmami. Firma FAKRO w ciągu 25 lat działalności przekształciła się z małej, kilkuosobowej firmy w polską firmę globalną. Grupa FAKRO to obecnie lider w produkcji i sprzedaży okien dachowych w Polsce i w wielu innych krajach oraz numer 2 na świecie. FAKRO to również lider w produkcji i sprzedaży schodów strychowych na świecie.

lipiec 2014

INFORMACJE

Fakro filarem polskiej gospodarki

z partnerami dzielić się wiedzą i praktycznymi umiejętnościami z zakresu izolacji budowlanych oraz technicznych. To kolejny krok w ciągłym doskonaleniu programu szkoleń kierowanego do firm wykonawczych, a także studentów kierunków technicznych i uczniów szkół zawodowych.

REKLAMA

Fot. arch. Hilti

Nowy sklep Hilti Center w Białymstoku Firma Hilti, lider w dziedzinie profesjonalnych rozwiązań dla branży budowlanej, otworzyła 22 maja kolejny nowoczesny sklep Hilti Center (HC). Nowy sklep mieści się w Białymstoku, przy ul. 42. Pułku Piechoty 2. Uroczystej oprawie ceremonii towarzyszyły gorące, latynoskie rytmy oraz prawdziwa plaża stworzona przed sklepem! Podczas wielkiego otwarcia sklepu obecni byli Tomas Trocil, prezes zarządu Hilti (Poland), oraz Anna Pańkowska, dyrektor kanałów sprzedaży w Hilti (Poland). Podczas uroczystości klienci mieli okazję wypróbować wszechstronne rozwiązania Hilti oraz skorzystać z licznych atrakcji. Nowy sklep to zupełnie nowa jakość, jeśli chodzi o obecność Hilti w Białymstoku. Nowoczesny budynek położony przy jednej z głównych arterii miasta (ul. gen. Sosabowskiego), duża liczba miejsc parkingowych i szybki dojazd z każdej części miasta to elementy, które wpłyną zdecydowanie na zadowolenie klientów. W sklepie dostępna jest szeroka oferta produktowa i usługowa Hilti. Sposób prezentacji produktów umożliwia szybkie i intuicyjne skompletowanie wszystkich elementów potrzebnych do realizacji danego projektu. Doświadczona obsługa jest w stanie doradzić we wszystkich kwestiach dotyczących wyzwań, z którymi spotykają się budowlańcy. – Cieszymy się, że klienci z Białegostoku mogą już doświadczyć nowej jakości Hilti. Ten bardzo nowoczesny, pełen udogodnień sklep wykreuje nową jakość pracy dla nas i naszych klientów. Mam szczególny powód do radości – Białystok to moje rodzinne miasto i jestem bardzo dumna z tego, że właśnie tutaj mam przyjemność otworzyć nowy sklep Hilti – powiedziała Anna Pańkowska, dyrektor kanałów sprzedaży w Hilti (Poland). W najbliższym czasie firma planuje kolejne inwestycje w miastach z największym potencjałem rozwoju budowlanego.

Po raz 20. naukowo i technicznie w Ciechocinku OWEOB Promocja Sp. z o.o. – autor Systemu SEKOCENBUD – zaprasza na jubileuszową XX Konferencję Naukowo-Techniczną. Ciechocińskie spotkania stały się już jednymi z najważniejszych wydarzeń dla specjalistów zajmujących się przygotowaniem, realizacją i rozliczaniem inwestycji. Każdy jubileusz jest okazją do podsumowań i perspektywicznego spojrzenia przed siebie. Tematyka dwudziestej konferencji będzie połączeniem aktualności z perspektywą rozwiązań najbliższej przyszłości. W dwóch tematycznych blokach zaprezentowane zostaną zarówno aktualne problemy wyceny robót budowlanych w zamówieniach publicznych, jak i nowoczesne narzędzia do wyceny i realizacji całego procesu inwestycyjnego. BLOK I: Wycena robót budowlanych w zamówieniach publicznych – prawo i praktyka (metody obliczania ceny za wykonanie przedmiotu zamówienia na roboty budowlane, kosztorys inwestorski, kontrola realizacji zamówienia zgodnie z ustaloną ceną, ryzyka związane z wyborem oferty z najniższą ceną, od projektu do wykonania, wpływ kolejnych etapów na koszt inwestycji, zmiany wynikające z nowej Dyrektywy PE dot. zamówień publicznych, orzecznictwo sądowe i KIO – przykłady). BLOK II: Nowoczesne narzędzia wspomagające proces inwestycyjny (kosztorysowanie przyszłości, technologia BIM a oczekiwania uczestników procesu inwestycyjnego, wykorzystanie BIM przy wycenie kosztów robót budowlanych). Szczegółowe informacje na www.sekocenbud.pl i www.raportsekocenbud.pl oraz pod nr tel.: 22 24 25 434.

Fot. arch. IBR

lipiec 2014

12 Builder

Robobat Polska zaprasza na BIM Business Breakfast

W dniach 28-29 maja br. Instytut Biznesu Rodzinnego zorganizował I Międzynarodowy Kongres Firm Rodzinnych. Temat profesjonalizacji zarządzania w firmach rodzinnych spotkał się z wielkim zainteresowaniem. Sala pełna uczestników była dowodem, że firmom rodzinnym zależy na rozwoju, a wyrazy swojego wsparcia przesłały władze Rzeczpospolitej Polskiej. Kongres to miejsce wymiany wiedzy i doświadczeń pomiędzy uczestnikami. Ewald Raben, właściciel firmy Raben, przedstawił, jak firmy rodzinne mogą przełamywać bariery wzrostu. Następnie dr Alicja HadryśNowak w panelu poświęconym dylematom córek z firm rodzinnych pokazała, że to właśnie sukcesorki są chętniejsze do przejęcia rodzinnego przedsiębiorstwa. Jednak samo przejmowanie nie jest prostą sprawą. Udowodnili to na własnym przykładzie panowie Mateusz i Tomasz Kowalewscy z firmy Hortimex. Z kolei zawiłości prawne i podatkowe w prawie polskim dotyczące sukcesji prezentowali Joanna Wierzejska i Piotr Andrzejczak z kancelarii Domański Zakrzewski Palinka. O zyskach w firmie rodzinnej mówił Tomasz Zieliński. Natomiast na ich sile na rynkach finansowych skupili się w duecie prof. Maciej Stradomski oraz prof. Waldemar Frąckowiak. Głównym mówcą Kongresu był światowej klasy ekspert, prof. Peter May. W charyzmatycznym wystąpieniu, wykazując się wielkim doświadczeniem, opowiedział o strategiach właścicielskich w firmach rodzinnych. Z kolei w podróż w przyszłość zabrała zebranych gości dr Adrianna Lewandowska z MBA, która opowiadała o strategiach rozwoju firm rodzinnych. O to, czy warto wchodzić na nowe rynki, pytał Dariusz Szulc, prowadzący panel dyskusyjny. Na ten temat dyskutowali właściciele, przedstawiciele firm, uniwersytetu i instytucji doradczych i finansujących. Dużo emocji i zainteresowania wzbudził też temat Ładu Rodzinnego. Kongres zakończył się sukcesem. Dwa dni pełne ciekawych prelekcji, dyskusji, pytań, rozmów na forum oraz w kuluarach dały poczucie, że profesjonalnie zarządzana firma rodzinna jest ostoją polskiej gospodarki.

Robobat Polska zaprasza na unikalny cykl porannych debat poświęconych wdrożeniu technologii BIM w branży wykonawczej. Pierwsze z cyklu spotkanie odbędzie się 5 września w warszawskiej Restauracji „Akademia”. Podczas spotkania zaprezentujemy, jak dzięki BIM w prosty sposób modyfikować projekt w trakcie budowy, uzyskać dostęp do wizualizacji postępu robót, szybko modyfikować harmonogram, zmniejszyć liczbę kolizji, zmniejszyć ilość odpadów, poprawić jakość logistyki na budowie, zwiększyć bezpieczeństwo na placu budowy, zmniejszyć liczbę błędów realizacji (3D) oraz łatwo stworzyć dokumentację powykonawczą. BIM Business Breakfast to doskonała okazja, aby w kameralnej i luźnej atmosferze porozmawiać o zaletach i obawach wynikających z zastosowania idei BIM w branży wykonawczej.

Zapraszamy Państwa w świat nowoczesnej sztuki kulinarnej oraz rewolucyjnej technologii BIM. Formularz rejestracyjny dostępny jest na stronie: www.robobat.pl/BIM. W przypadku pytań zapraszamy do kontaktu z nami: BIM@robobatpolska.pl. Uprzejmie informujemy, że spotkanie jest skierowane wyłącznie do przedstawicieli branży wykonawczej. Liczba miejsc ograniczona. Decyduje kolejność zgłoszeń.

Trzecia z rzędu kadencja władz PSPS

Trwa realizacja futurystycznej wizji OVO Wrocław. Obecnie na placu budowy widać kilka koparek i wywrotek oraz grupy zbrojarzy i cieśli, którzy pracują przy montażu zbrojenia pod płytę fundamentową. Równolegle trwają prace przy wyrównywaniu wykopu i wykonywaniu warstwy podkładowej z tzw. chudego betonu, która jest już gotowa w 60%. To na niej do końca lipca powstanie właściwa płyta fundamentowa, a w przyszłości – część podziemnego garażu i sali balowej OVO Wrocław. Prace budowlane prowadzi konsorcjum, którego liderem jest Eiffage Polska Budownictwo S.A. Równolegle do prac budowlanych generalny wykonawca opracowuje projekt wykonawczy – to tak zwany system design&build. Fot. arch. Wing Properties

więcej informacji na eBuilder.pl

Na budowie OVO Wrocław

Polskie Stowarzyszenie Producentów Styropianu (PSPS) wybrało władze na kolejną kadencję. 11 czerwca br. Walne Zebranie Członków PSPS kierowanie organizacją ponownie powierzyło Kamilowi Kiejnie, dotychczasowemu prezesowi i jednemu z twórców stowarzyszenia. W Zarządzie PSPS po raz kolejny zasiedli także Anna Śpiewak (Austrotherm), Jacek Genderka (Genderka), Jerzy Rutka (Neotherm) i Tomasz Skowronek (Barda). Branża producentów styropianu wyraziła w ten sposób poparcie dla kierunku działań PSPS i Programu „Gwarantowany Styropian”, strategicznej inicjatywy rynkowej na rzecz jakości styropianu budowlanego w Polsce.

Fot. arch. PSPS

INFORMACJE

Międzynarodowy Kongres Firm Rodzinnych po raz pierwszy

Grupa PSB nagrodzona przez Prezydenta

Dr Ewa Łabno-Falęcka, dyrektor komunikacji Mercedes-Benz Polska, pod koniec maja odebrała nagrodę w kategorii „Thinking out of the Box” w konkursie Mediarun na Dyrektora Marketingu Roku. Kapituła doceniła projekt i program oferowany przez STACJĘ MERCEDES na warszawskim Powiślu za innowacyjną, przyjazną, estetyczną i kulturalną formę obecności marki w przestrzeni miejskiej. Nieoczekiwanie Mercedes w parku nam nie przeszkadzał – podsumowała w laudacji Kalina Janicka, General Manager Clear Channel. Konkurs nagradza marketerów za ponadprzeciętne strategie marketingowe zrealizowane w 2013 r. W tym roku wyróżniono firmy w kategoriach: Grand Prix Firmy, instytucje i organizacje, nagroda zespołowa, osobowość roku, w kategoriach: m.in: launch/rebranding roku oraz właśnie „Thinking out of the Box”. W skład kapituły konkursu Mediarun wchodzi 41 ekspertów.

aluplast® Budowlaną Marką Roku 2014 Fot. arch. aluplast

13 czerwca 2014 r. w Hotelu LORD w Warszawie odbyła się już po raz dziesiąty uroczysta Gala Wręczenia Nagród „Budowlana Marka Roku 2014”. Ranking został stworzony na podstawie badań opinii i preferencji przeprowadzonych wśród firm wykonawczych z całej Polski. Za sukcesy w kreowaniu silnej marki na rynku materiałów budowlanych w 2014 roku w kategorii „Profile okienne PVC” ponownie wyróżniona została firma aluplast. W wydarzeniu uczestniczyło blisko 100 przedstawicieli największych producentów materiałów budowlanych w Polsce, stowarzyszeń branżowych i mediów.

Konkurs Fasada Roku cieszy się niesłabnącą popularnością. Od kilku lat architekci, wykonawcy oraz inwestorzy zgłaszają swoje realizacje i walczą o tytuł najlepszej fasady. W tym roku do rywalizacji stanęło 211 budynków, z których jury wybrało 4 zwycięzców i przyznało 9 wyróżnień. W pierwszej kategorii – „Nowy budynek” – bezapelacyjne zwycięstwo odniósł budynek mieszkalny z Poznania przy ul. Inflanckiej 20 (na zdjęciu). Nagrodę główną w kategorii „Budynek po rekonstrukcji i adaptacji” zdobyła siedziba Rektoratu Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Zwycięzcą trzeciej kategorii – „Budynek z wielkiej płyty” – został wielorodzinny obiekt zlokalizowany w Warszawie przy ul. Platynowej 10. Najlepszym „Budynkiem po renowacji” została zaś kamienica mieszkalna zlokalizowana w Poznaniu przy ul. Kościuszki 80. Nagrodzone obiekty zachwycają nowoczesną koncepcją architektoniczną, umiejętnym współgraniem kolorów i struktur, jak również dbałością o detale. Zwieńczeniem VII edycji konkursu Fasada Roku była uroczysta gala w Międzynarodowym Centrum Targowo-Kongresowym EXPO Kraków.

Builder

Uroczysta Gala, podczas której prezydent Bronisław Komorowski wręczał laureatom statuetki, odbyła się 2 czerwca 2014 r. na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich. Grupa Polskie Składy Budowlane otrzymała „Nagrodę Gospodarczą Prezydenta RP w 2014 roku” w kategorii „Ład korporacyjny i społeczna odpowiedzialność biznesu”, jako wyraz uznania za wkład, który Grupa wnosi w rozwój gospodarczy naszego kraju oraz budowanie pozytywnego wizerunku polskiej gospodarki. Nagrodę z rąk Prezydenta w imieniu Grupy PSB odebrał Bogdan Panhirsz – dyrektor zarządu Grupy PSB S.A.

Znamy zwycięzców konkursu Baumit Fasada Roku 2013!

lipiec 2014

Fot. arch. Grupa PSB

Kapituła Nagrody Gospodarczej Prezydenta RP wytypowała do wyróżnień 15 ze 115 zgłoszonych przedsiębiorstw w XII edycji konkursu. W każdej z pięciu kategorii wyróżnienia otrzymała jedna z trzech nominowanych firm. Grupa PSB otrzymała nominacje wraz z firmami: ING Bank Śląski i przedsiębiorstwo Mesko. Grupę PSB do „Nagrody Gospodarczej Prezydenta” nominował Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego.

Fot. arch. Baumit

Fot. arch. Mercedes-Benz

Ewa Łabno-Falęcka Dyrektorem Marketingu Roku

Grupa PSB nagrodzona przez Prezydenta

aluplast® Budowlaną Marką Roku 2014 Fot. arch. aluplast

Builder

Znamy zwycięzców konkursu Baumit Fasada Roku 2013!

lipiec 2014

Fot. arch. Grupa PSB

Fot. arch. Baumit

Fot. arch. Mercedes-Benz

Ewa Łabno-Falęcka Dyrektorem Marketingu Roku

Fot. arch. K.Rainka

Marka PARADYŻ zdobyła prestiżowy tytuł Superbrands Created in Poland 2013/2014 w kategorii „Artykuły budowlane i wykończeniowe”. Wyróżnienie to przyznawane jest polskim markom, które wypracowały najlepszy wizerunek i zyskały najwyższe uznanie w oczach konsumentów. Tegoroczni laureaci wyłonieni zostali spośród ponad 2 tys. marek na podstawie jednego z największych badań marketingowych w Polsce, przeprowadzonego przez ARC Rynek i Opinia na grupie 15 tys. konsumentów. Prestiżowe wyróżnienie Superbrands przyznawane jest od prawie 20 lat w 87 krajach świata. Tegoroczna, jubileuszowa gala z okazji 10-lecia projektu Superbrands w Polsce odbyła się 27 maja w Ufficio Primo w Warszawie. Nagrodę w imieniu firmy odebrał Łukasz Kardas, Prezes Zarządu Spółek Grupy Paradyż.

Fot. arch. Atlas

INFORMACJE lipiec 2014

14 Builder

więcej informacji na eBuilder.pl

PARADYŻ z tytułem Superbrands

Nowy wiceprezes Grupy Atlas

Rada Nadzorcza Atlas sp. z o.o. powołała nową osobę do składu zarządu spółki. Od 1 czerwca 2014 r. funkcję wiceprezesa ds. sprzedaży i marketingu w Grupie Atlas objął Paweł Kisiel, ostatnio zajmujący stanowisko wiceprezesa zarządu w należących do Grupy spółkach Izohan i Izolmat. Paweł Kisiel pracuje dla Atlasa od 2006 r. Jako wiceprezes zarządu należących do Grupy Atlas spółek Izohan i Izolmat aktywnie uczestniczył w procesie ich łączenia. Wcześniej, na stanowisku prezesa zarządu, restrukturyzował inną spółkę Grupy – Sped Partner, zajmującą się krajowymi i międzynarodowymi usługami spedycyjnymi. Przed rozpoczęciem pracy w Grupie zdobywał doświadczenie w rozwoju sprzedaży, integracji, zarządzaniu zmianą, restrukturyzacją i współpracą w środowisku międzynarodowym. Projekty restrukturyzacyjne i konsolidacyjne prowadził w takich spółkach jak Servisco/ DHL, Trans Universal Poland SA i CJ International Sp. z o.o.

Prawo wodne – brakuje 30 mld zł na inwestycje Amwin Gepardem Biznesu Tytuł Geparda Biznesu przyznawany jest firmom, których wartość rynkowa w latach 2012-2013 wzrosła o więcej niż 10%. Kolejny raz tym prestiżowym tytułem została uhonorowana firma Amwin, która znalazła się na 613 pozycji w rankingu ogólnym. Amwin jest polską spółką, wyspecjalizowaną w zakresie projektowania i kompleksowej realizacji obiektów halowych i biurowych. W latach 2011, 2012 oraz 2013 firma uzyskała aż 24 pozwolenia na budowę wraz z kompleksowym wykonaniem obiektu oraz 9 dostaw hal. W efekcie zapewniło to firmie Amwin wysoką pozycję wśród liderów w sektorze branży generalnych wykonawców obiektów halowych i biurowców w Polsce.

Prezydent Bronisław Komorowski podpisał nowelę Prawa wodnego, która wdrażać będzie do polskich przepisów unijną dyrektywę wodną, powodziową i ściekową. Samorządy będą musiały m.in. zmodernizować blisko 300 oczyszczalni ścieków. Jak szacuje branża, na konieczne inwestycje może zabraknąć ok. 30 mld zł! Szacuje się, że około 34% mieszkańców Polski nadal nie ma dostępu do oczyszczalni. Chociaż w latach 2000-2010 ponad dwukrotnie wzrosła ilość ścieków oczyszczanych w nowoczesnych zakładach, umożliwiających zwiększoną redukcję azotu i fosforu, to wciąż aż 8% ścieków komunalnych jest nieoczyszczanych. Nie udało się też zredukować ładunku zanieczyszczeń biodegradowalnych do zakładanych 91%. Wodociągowcy podkreślają, że do 2015 roku wszystkie aglomeracje wodno-ściekowe na terenie kraju muszą zostać wyposażone w systemy zbiorczego odbierania i oczyszczania ścieków. Tymczasem, według informacji resortu środowiska, na terenie 79 z 1660 wyznaczonych aglomeracji nie są prowadzone żadne inwestycje, a wójtowie i burmistrzowie nie mają pomysłu, jak rozwiązać ten problem.

„Inteligentny Start” zawodowy młodych Polaków 2 czerwca 2014 roku odbyła się inauguracja programu „Inteligentny Start”. Jego misją jest wspieranie młodych Polaków będących absolwentami lub studiujących na zagranicznych uczelniach w rozwoju ich karier zawodowych w zagranicznych jednostkach polskich firm. Ułatwiając pozyskanie pracowników na nowych rynkach, realizująca program Fundacja Inteligentny Start wspiera także ekspansję polskich przedsiębiorstw poprzez umożliwienie im pozyskania dofinansowania pierwszego okresu pracy ich nowych pracowników na nowych rynkach. Założycielem fundacji jest Krzysztof Domarecki (przewodniczący rady nadzorczej Selena FM SA) a fundatorami – przedsiębiorstwa będące liderami w swoich branżach oraz mające istotne doświadczenie w promowaniu polskiej przedsiębiorczości za granicą: Fakro Sp. z o.o., KGHM Polska Miedź SA, Grupa Maspex Wadowice, Grupa Nowy Styl, PKO BP SA, Grupa Selena oraz Solaris Bus & Coach SA. Program „Inteligentny Start” jest współfinansowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Więcej informacji o fundacji na www.inteligentny-start.org

Możesz zwiększyć swój sukces. My zwiększymy Twoją efektywność. Na całym świecie. SSI SCHÄFER jest przodującym dostawcą systemów magazynowych i logistycznych na całym świecie. Oferujemy usługi od planowania, wyposażenia magazynu produktami własnej produkcji, po realizację kompleksowych projektów logistycznych jako generalny wykonawca. Kompetencja specjalistów SSI SCHÄFER jest podstawą dla kompleksowych rozwiązań intralogistycznych a także rozwoju systemów, które odpowiadają potrzebom rynku i są odpowiednie dla różnorodnych branż.

SSI SCHÄFER SP. Z O.O. · Opalińskiego 10 · 01-645 Warszawa tel.: 22 / 665 94 06 · info@ssi-schaefer.pl · www.ssi-schaefer.pl

Za sprawą urbanizacji coraz większych terenów z każdym dniem przybywa w Polsce utwardzonych powierzchni – dróg, parkingów, placów czy lotnisk – z których odbierana woda kumuluje się w kolektorach i rzekach, zamiast być odprowadzana do obiegu naturalnego na miejscu jej opadu. Jest to znaczący, jednak często bagatelizowany problem. Zależy nam na tym, aby pokazać, że wprowadzenie kompleksowych rozwiązań zagospodarowania wód deszczowych może pomóc w zbliżeniu się do naturalnego obiegu wody w środowisku, co jest korzystne dla nas wszystkich.

W Polsce nikt nie kontroluje oczyszczania wody deszczowej z metali ciężkich, które dostają się do obiegu ze spalin, sadzy czy ścieranych opon samochodów. Okazuje się, że nie tylko parkingi czy rozbudowa infrastruktury drogowej zakłócają naturalny obieg wód. Mają na to ogromny wpływ również obszerne połacie dachów, które powstają w miastach, i na ich obrzeżach. Następstwem szybkiego odprowadzania wód opadowych z nieprzepuszczalnych powierzchni jest kumulowanie się wody w rowach melioracyjnych i rzekach. Na pewnych przestrzeniach woda zbierana jest z nadwyżką, a w niektórych miejscach, z których odprowadzana jest za szybko, następuje efekt opadania wód gruntowych, a to skutkuje wysuszeniem terenów. Zastosowanie odpowiednich systemów rozsączających czy retencyjnych likwiduje potrzebę budowania rozległych systemów wodno-kanalizacyjnych. Samorządy powinny mieć świadomość, że rynek oferuje dziś sprawdzone, wydajne i kompleksowe rozwiązania, które wspomagają zapobieganie kumulowaniu się wód w rzekach i rowach melioracyjnych oraz pomagają przywrócić naturalny obieg. Kolejnym istotnym zagadnieniem jest oczyszczanie wód opadowych. W Polsce przestrzegane są przepisy

Raz na wodzie, raz pod wodą Fot. arch. HAURATON

BIZNES Maciej Siecla

komentarz

Sytuacja gospodarki wodno-ściekowej stanowi w Polsce nie lada problem, a nasilająca się urbanizacja nie wskazuje, by miał on zniknąć samoistnie. Problemem jest nie tylko kumulacja wód, lecz także ich oczyszczanie z metali ciężkich. Okazuje się, że w obu przypadkach aby cokolwiek się zmieniło, potrzebna jest przede wszystkim świadomość, że istnieje rozwiązanie. Komentuje Maciej Siecla, Prezes Zarządu HAURATON Polska Sp. z o.o. związane z oczyszczaniem opadów z osadów i związków ropopochodnych, nikt jednak nie kontroluje oczyszczania wody deszczowej z metali ciężkich, które dostają się do obiegu ze spalin, sadzy czy ścieranych opon samochodów. Nadmiar krążących w środowisku metali ciężkich działa wyjątkowo szkodliwie. W Europie Zachodniej coraz powszechniej stosuje się systemy neutralizujące te niepożądane pierwiastki. Stosowane są systemy odwodnień zawierające opatentowany substrat, który podczas odprowadzania wód opadowych oczyszcza je z metali ciężkich. Obecnie nie ma niestety w Polsce ustawodawstwa, które wymagałoby zastosowania takiego systemu. Dostarczaliśmy już jednak w kraju tego typu rozwiązanie na inwestycje, gdzie inwestorzy czy samorządy, z własnej inicjatywy, w trosce o środowisko zabiegali o zastosowanie odpowiedniego systemu. Liczymy na to, że w najbliższej przyszłości sytuacja się zmieni, a szersze, globalne spojrzenie na prawidłowe odprowadzanie wód opadowych i ich wpływ na środowisko będą miały coraz większe znaczenie dla inwestorów i użytkowników powierzchni utwardzonych, zarówno w obiektach kubaturowych, jak i w infrastrukturze drogowej.

Maciej Siecla Od października 2013 r. pełni funkcję Prezesa Zarządu firmy HAURATON w Polsce. Absolwent Ecole Nationale d’Ingenieurs de Metz (ENIM) Francja oraz Politechniki Poznańskiej, gdzie na kierunku Projektowanie Procesów Technologicznych z sukcesem ukończył studia doktoranckie. W roku 2003 uzyskał dyplom MBA programu The Nottingam Trent University. Karierę w branży budowlanej rozpoczął w roku 1999 na stanowisku dyrektora handlowego firmy Arcelor Construction obecnie ArcelorMittal. Następnie przez ponad 10 lat zajmował stanowisko Dyrektora Generalnego i Członka Zarządu firmy Hauraton Polska Sp. z o.o.

Nowoczesny design i funkcjonalność produktów HAURATON budzą zaufanie architektów. HAURATON oferuje rzetelne doradztwo przy doborze optymalnych systemów odwadniających oraz korzystny pakiet serwisowy dla projektantów.

Zapraszamy do kontaktu www.hauraton.com.pl hauraton@hauraton.com.pl tel.: +48 61 66 25 444

BIZNES

POLSKI BIZNES W BUDOWNICTWIE

Partner STRATEGICZNY programu

O sile i pozycji budownictwa w polskiej gospodarce decydują nie tylko duże firmy, lecz także ich partnerzy biznesowi – tysiące małych i średnich przedsiębiorstw. Wśród nich są firmy rodzinne. Dlatego „Builder” w ramach programu „Polski Biznes w Budownictwie” prezentuje historie takich ludzi i ich firm. Chcemy, by stali się bardziej rozpoznawalni w branży i stanowili inspirację dla innych. Prezentacje uzupełni cykl artykułów w praktyczny sposób podejmujący istotne dla tych firm zagadnienia, takie jak sukcesja, zarządzanie, ekspansja, prawo i wiele innych.

Partner programu

SUKCESJA podwójne wyzwanie dr Adrianna Lewandowska, MBA

Builder

lipiec 2014

Business Discovery Manager & Business Coach (www.bd7.pl) Prezes Instytutu Biznesu Rodzinnego (www.ibrpolska.pl)

by przedsiębiorstwo uznać za przedsiębiorstwo rodzinne, jego założyciele muszą dysponować własnością dominującą i mieć wpływ na podejmowane w nim decyzje, a także działać z zamiarem zachowania ciągłości firmy [1]. Takie podejście implikuje, że w bliższej lub dalszej przyszłości pojawi się najważniejsze wyzwanie, przed jakimi stoją firmy rodzinne – sukcesja. Sukcesja to dynamiczny proces zachodzący między dwiema podstawowymi grupami (przekazującymi i biorącymi), którego celem jest przekazanie następnemu pokoleniu zarówno kierownictwa, jak i własności [2]. W interpretacji Instytutu Biznesu Rodzinnego jest to proces przekazywania wiedzy, władzy oraz własności. Proces sukcesji jest skomplikowanym i wielowątkowym wyzwaniem. Od skutecznej sukcesji zależy dalsza egzystencja i rozwój przed-

Firmy rodzinne swą szczególną siłę czerpią m.in. z emocjonalnych relacji pomiędzy członkami rodziny, ich zaangażowania oraz wyznawanych wspólnie wartości. Może się jednak zdarzyć, że to, co jest atutem, stanie się powodem niepowodzeń rynkowych: kiedy w procesie sukcesji nawarstwiające się spory na gruncie rodzinnym wywołają konflikty w firmie. Jak przygotować się do sukcesji, by zneutralizować te emocjonalne zagrożenia? Z jakimi obawami muszą mierzyć się nestorzy i sukcesorzy? siębiorstwa. Jeśli założyciel nie konfrontuje się z tym zadaniem odpowiednio wcześnie, by krok po kroku przygotować się do jego realizacji, działa na szkodę swoją, swojego życiowego dzieła i swoich następców. Praktyka pokazuje jednak, że skuteczna sukcesja przez dwa lub trzy pokolenia w przedsiębiorstwach rodzinnych wcale nie jest taka prosta. Szanse na to, że firma rodzinna przetrwa wystarczająco długo, by przejść w ręce kolejnego pokolenia, nie są wielkie. Około 30% firm prze-

Proces sukcesji jest niezwykle trudny i jego właściwe przeprowadzenie silnie rzutuje na dalszą działalność przedsiębiorstwa. Mimo jego złożoności tylko niektórzy polscy przedsiębiorcy poświęcają mu należytą uwagę [8].

trwa do drugiego, a jedynie 10% firm – do trzeciego pokolenia [3]. Przyczyny nieudanych przejęć przedsiębiorstw są bardzo różnej natury, jednakże w głównej mierze dotyczą tego, że brakuje odpowiedniego zaplanowania i konkretnej koncepcji tego, w jakim zakresie i komu przekazana zostanie odpowiedzialność za firmę, a także braku zrozumienia drugiej strony procesu. Firmy, które charakteryzują się najdłuższą tradycją uzupełnioną o długookresowe dobre wyniki działania, starannie przygotowują się do przeprowadzenia skutecznej sukcesji i starają się zrozumieć, jakie obawy i emocje towarzyszą przy okazji tego procesu najważniejszym jego uczestnikom – zarówno właścicielom, jak i sukcesorom.

Punkt widzenia seniora

Pokolenie seniorów niechętnie rozpoczyna planowanie sukcesji, gdyż odczuwa dyskomfort związany

i przymuszanie ich do przejęcia rodzinnego biznesu. Jedna z wyraźniej artykułowanych obaw to: „Czy dzieci w ogóle będą chciały?”. Bo rzeczywiście, analizując deklarowane ścieżki kariery dzieci z firm rodzinnych można stwierdzić, że jedynie 6,3% z nich, czyli bardzo niewielki procent, myśli o przejmowaniu firm po rodzicach [5]. Może więc być i tak, że zarządzanie firmą trzeba będzie oddać w ręce osób zewnętrznych. Do procesu sukcesji nestor powinien się przygotować. A ponieważ powinna ona trwać minimum kilka lat, warto zrobić to jak najwcześniej. Jakie pytania powinien postawić sobie ustępujący nestor? [6] 1. Czy jestem w pełni zaangażowany w sukcesję rodzinną? 2. Czy stanowi ona jedno z moich marzeń? 3. Czy mój małżonek i ja będziemy zabezpieczeni finansowo po przejściu na emeryturę? 4. Czy mam przygotowany plan strategiczny dla firmy? 5. Czy wybrałem następcę i ustaliłem datę odejścia na emeryturę? 6. Czy mój małżonek i ja zakończyliśmy przygotowanie planu zabezpieczenia majątku? 7. Czy wierzę w to, że po przejściu na emeryturę czeka mnie dużo wyzwań i ciekawych zdarzeń? 8. Czy odkryłem nowe wyzwania lub zainteresowania, które mnie pochłoną? 9. Czy jestem gotowy pozwolić moim następcom na podejmowanie nowego biznesowego ryzyka?

Obawy sukcesora

Gdy sukcesja staje się rzeczywistością i następca wchodzi do firmy, potężnym wyzwaniem jest zmierzenie się z autorytetem dotychczasowego managera (rodzica) i zbudowanie własnej tożsamości biznesowej. Dzieci mierzą się z wątpliwościami: „Czy dam radę?”. Obawy związane ze sprostaniem wyzwaniu występują u większości sukcesorów. Trzeba wziąć pod uwagę, że rodzice zajmują pozycję dotychczasowego lidera, jest to więc bardzo trudne, emocjonalnie wyzwanie, wymagające również wsparcia seniora, który umiejętnie wchodzi w rolę mentora, przewodnika i mądrego przyjaciela. Kolejne wyzwanie związane jest z podejrzliwą postawą pracowników wobec nowych właścicieli. Pracownicy mogą negować talenty czy umiejętności faktycznie posiadane przez następców i odbierać dobrą passę firmy jako wynik działań dokonanych przez poprzednika, nie doceniając w ten sposób efektów pracy nowego właściciela. Co więcej, wszelkie porażki w firmie mogą oni przypisywać nowemu właścicielowi i oceniać je znacznie surowiej niż błędy poprzednika, zgodnie z przeświadczeniem, że nowy kierownik burzy dobrą sytuację firmy. Jeżeli te złe relacje nie zostaną w porę naprawione, wówczas nie może wzbudzać zdziwienia fakt, że pracownicy są niechętni wobec sukcesora. Dzieci boją się, czy będą miały dobre relacje z pracownikami, którzy szanowali naszych rodziców. Sukcesorzy obawiają się również tego, że decydują się na pracę w firmie „dla rodziców” i tak naprawdę nie znają własnych talentów i potencjałów, bo od „zawsze” przygotowywani byli do roli następcy. Wyrażają obawę przed brakiem spełnienia osobistego. Na zasadzie „robię to, bo muszę”. Nie bez znaczenia jest także obawa przed brakiem rzeczywistej decyzyjności, blokowaniem działań sukcesora po sukcesji. Młode pokolenie wyraźnie artykułuje obawę przed nieformalną ingerencją rodzi-

lipiec 2014

Do procesu sukcesji nestor powinien się przygotować. A ponieważ trwać ona powinna minimum kilka lat, warto zrobić to jak najwcześniej.

10. Czy akceptuję styl mojego następcy w zarządzaniu firmą oraz fakt, że on lub ona będą wprowadzali do biznesu nowe zasady? Znalezienie odpowiedzi na wszystkie 10 pytań z pewnością przyczyni się do zmniejszenia obaw związanych z procesem zmiany sukcesyjnej.

mę rodzinną – wywołuje poważny dylemat. Z jednej strony senior może opierać się na kryterium systemu biznesowego i wybrać na następcę osobę, dzięki której firma będzie dobrze prosperować. Z drugiej strony, jeśli oprze się na systemie rodzinnym, może z powodu powiązań emocjonalnych chcieć za wszelką cenę przekazać ją osobie, z którą jest najbardziej związany. Na to nakładają się dodatkowe problemy, takie jak rywalizacja pomiędzy dziećmi o większą władzę i uznanie, czy też zupełnie odwrotnie – brak wyraźnego zainteresowania firmą ze strony dzieci

Builder

z przekazaniem firmy – wiąże się to z koniecznością oddania w inne ręce czegoś, na co tak długo pracowali, co stało się ich częścią, co definiuje ich tożsamość [4]. Seniorzy odkładają także planowanie sukcesji, ponieważ dziedziczenie uświadamia im konieczność zaakceptowania faktu przemijania. Związane z planowaniem sukcesji przygotowania przypominają im o zbliżającym się wieku emerytalnym, starości i śmierci, budząc czasem nawet stany lękowe i negatywne emocje, przez które ciężko jest przejść. Charakterystyczne są wypowiedzi typu: „Przecież mam jeszcze sporo czasu, żeby zająć się tym tematem”; „Nie muszę teraz o tym myśleć, dzieci dopiero wchodzą na ścieżkę zawodową, a ja mam tyle spraw na głowie”; „Przeczekam. Może temat rozwiąże się sam i nie będę musiał podejmować trudnych decyzji”. Przekazanie firmy jest równoznaczne z oddaniem bezpośredniej kontroli nad jej prowadzeniem, a rodzice, aby tej kontroli nie utracić, nie udzielają dzieciom stosownej władzy ani uprawnień do podejmowania decyzji na swoich stanowiskach, co nie przygotowuje dzieci do prowadzenia firmy i sprawia, że pesymistyczny scenariusz upadku biznesu rodzinnego po zmianie pokolenia zarządzającego staje się bardzo realny. Obawy, która przyczyniają się do takich postaw, związane są z tak formułowanymi, najbardziej dyskutowanymi w trakcie badania obszarami: • „Czy młodzi sobie poradzą? Czy dadzą radę dalej rozwijać firmę?” • „Czy młodzi będą chcieli korzystać z naszych doświadczeń?” • „Czy będziemy umieli wsłuchiwać się w potrzeby sukcesorów?” • „Czy dzieci będą umiały unieść ten sukces?” Dodatkowo nestorzy obawiają się, że sukcesja może stać się przyczyną wielu konfliktów wewnątrzrodzinnych. Decyzje takie, jak rozdzielenie majątku czy wybór następcy, w sposób nieunikniony mogą wywołać tarcia w środowisku rodzinnym. W związku z tym starsze pokolenie, aby uniknąć konfrontacji z problemem, zwykle odkłada zaplanowanie dziedziczenia tylko po to, aby nie burzyć dobrych relacji pomiędzy członkami rodziny. Sam wybór właściwego następcy jest jedną z najtrudniejszych decyzji dla pokolenia seniorów. Podstawowy problem – komu przekazać fir-

polski biznes w budownictwie

BIZNES lipiec 2014

20 Builder

ców również po sukcesji. I rzeczywiście, w wielu przypadkach bardzo trudno jest nawet po oficjalnej sukcesji zachować niezależność i mieć poczucie, że „rodzic nie wróci, by zmienić jakieś nie najlepsze w jego odczuciu decyzje”. Są też emocje pozytywne. Sukcesorzy cieszą się, że mogą wnieść do firmy energię, zapał, świeżość, entuzjazm, nowe pomysły. Definiują się jako grupa ucząca się szybciej, wprowadzająca nową jakość myślenia i działania. Mają poczucie chęci działania na rzecz firmy – nie tylko w wymiarze stricte biznesowym, po to, by kontynuować jej rozwój, lecz także w wymiarze wdzięczności do rodziców, założycieli. Chcą, by ci mogli udać się na „zasłużony” odpoczynek, by mieli więcej czasu dla siebie, troszczą się o ich zdrowie i kondycję fizyczną.

Sukcesorzy odczuwają silną presję, zarówno rynkową, jak i wewnętrzną. Równocześnie czują, że mogą wnieść do firmy świeże spojrzenie, entuzjazm, chęć działania, innowacyjność. Aby sukcesor zwiększył prawdopodobieństwo tego, że sukcesja będzie procesem udanym, powinien się do niej przygotować. Poniższa lista kontrolna zawiera wskazówki dotyczące tego, jak sukcesor powinien zbudować swoje kompetencje [7]:

1. Trzy do pięciu lat doświadczenia poza rodzinnym interesem. 2. Trening pod nadzorem godnych zaufania mentorów spoza rodziny lub poza rodzinnym biznesem. 3. Dodatkowa edukacja, np. programy uniwersyteckie z zarządzania. 4. Opracowana ścieżka rozwoju zawodowego. 5. Ćwiczenia w budowaniu zespołu, praca w grupie zadaniowej lub wspólne podróże z innymi managerami. 6. Zmiany w typach wykonywanych zadań i treningi w różnych oddziałach firmy. 7. Zaangażowanie w rożne procesy biznesowe (spotkania zarządu, sesje planowania strategicznego, przyjęcia i ceremonie firmowe itd.). 8. Zapoznanie się z przepływem informacji w firmie. 9. Autonomiczna odpowiedzialność za straty i zyski. 10. Wypełnianie zadań, które oferują rozwój konkretnych umiejętności, takich jak sprzedaż, marketing, finanse, produkcja itp. Merytoryczne przygotowanie, a także doświadczenia poza firmą, mogą zwiększyć poczucie bezpieczeństwa, a tym samym zneutralizować obawy psychologiczne związane z procesem sukcesji.

Podsumowanie

Emocjonalność procesu sukcesyjnego jest bezsprzeczna. Pojawia się szereg lęków, obaw i niepokojów we

wszystkich bezpośrednio zaangażowanych w ten proces osobach. Ale diagnoza emocji związanych z procesem sukcesji pomaga oswoić się z nimi oraz zwiększyć ich świadomość co do „powszechności” ich występowania. Równocześnie przygotowanie się tak nestorów, jak i sukcesorów, do procesu i rozpoczęcie konkretnych działań zmierzających do lepszej organizacji procesu może zdecydowanie zmniejszyć obawy, które towarzyszą zmianom sukcesyjnym.

Literatura: [1] A. Surdej, K. Wach, Przedsiębiorstwa rodzinne wobec wyzwań sukcesji, Difin, Warszawa 2010, s. 11–17. [2] J. Jeżak i inni, Przedsiębiorstwo rodzinne. Funkcjonowanie i rozwój. Difin Warszawa 2004, s. 59. [3] Q. J. Fleming, Tajniki przetrwania firmy rodzinnej: jak uniknąć siedmiu grzechów głównych niszczących firmy, Helion, Gliwice 2006, s. 8. [4] A.B. Ibrahim, W.H. Ellis, Family Business Management. Concepts and Practice, Kendall/Hunt Publishing Company, Dubuque, Iowa 1994, s. 211-212. [5] A. Lewandowska, Ł. Tylczyński, Barometr sukcesyjny i prognozowane ścieżki kariery dzieci z firm rodzinnych, Instytut Biznesu Rodzinnego, Poznań 2014, www.ibrpolska.pl. [6] C.E. Aronoff, S.L. McLure, J.L. Ward, Sukcesja w firmach rodzinnych. Ostateczny test wielkości, Wyd MiP, Kraków 2012, s. 33. [7] C.E. Aronoff, S.L. McLure, J.L. Ward, Sukcesja w firmach rodzinnych. Ostateczny test wielkości, Wyd MiP, Kraków 2012, s.45. [8] A. Lewandowska (red.), Kody Wartości. Diagnoza sytuacji sukcesyjnej w przedsiębiorstwach rodzinnych w Polsce. Raport z badań przeprowadzonych w ramach projektu „Kody wartości – efektywna sukcesja w polskich firmach rodzinnych”, PARP, Poznań 2013. [9] A. Lewandowska, A. Hadryś-Nowak, Wybrane aspekty psychologiczne i emocjonalne w procesie sukcesji, w: Firmy rodzinne – współczesne wyzwania przedsiębiorczości rodzinnej. Kierunki i strategie rozwoju, Wyd. SAN, Łódź 2012 s. 43-57.

REKLAMA

erwis Kompas Inwestycji przygotował zestawienie inwestycji rewitalizowanych i modernizowanych. Uwzględniono projekty z bazy serwisu, która zawiera średnie i duże inwestycje na terenie całej Polski, przeznaczone do realizacji od I kwartału 2012 roku. W tej grupie są zarówno inwestycje zakończone lub będące w toku, jak i planowane przedsięwzięcia. Porównanie to ma wyłonić najbardziej aktywnych inwestorów i Generalnych Wykonawców, oraz pokazać, w jakich województwach jest najwięcej, a w jakich najmniej projektów będących w toku, czyli na etapie od wizji do wykończenia. Wskazujemy również najbardziej znaczące projekty.

Największe inwestycje

W gronie największych poddanych rewitalizacji inwestycji z sektora inżynieryjnego (transport szynowy, linowy i inne) prowadzi projekt przebudowy układów torowych wraz z infrastrukturą towarzyszącą, budowy urządzeń sterowania ruchem kolejowym oraz urządzeń kolejowych sieci telekomunikacyjnych na odcinku linii kolejowej E59 Czempiń – Poznań. Wartość inwestycji PKP PLK przekracza 500 mln zł. Generalnym wykonawcą jest konsorcjum FCC Construccion. W ramach modernizacji wybu-

W kontekście budowlanym pojęcie rewitalizacji jest na tyle szerokie, że obejmuje projekty z różnych sektorów. W skali całego kraju największym przedsięwzięciem jest program modernizacji kolejowych linii, przejazdów i dworców. Wartość realizowanego obecnie programu inwestycyjnego PKP PLK to 20 mld zł. Spółka współpracuje z blisko setką wykonawców, w tym z dwudziestoma największymi konsorcjami. dowane zostaną 72 km nowych torów i 65 km sieci trakcyjnej. Na odcinku Poznań – Rawicz odbudowane i wybudowane zostaną obiekty inżynieryjne: siedem mostów, osiem przejść dla pieszych pod torami, a także czternaście przepustów. Przebudowanych zostanie również siedemnaście przejazdów, a w miejscu dwunastu zlikwidowanych powstaną wiadukty kolejowe oraz wiadukt drogowy. Prace rozpoczęły się w kwietniu 2013 roku, a zakończenie zadania planuje się jesienią 2015 roku. W grupie inwestycji drogowych jednym z najbardziej kosztownych projektów jest II etap modernizacji ulic Marsa i Żołnierskiej w Warszawie. Przedsięwzięcie będzie prowadzone przez Zarząd Miejskich Inwestycji Drogowych m.st. Warszawy w latach 2014-2016 za ponad 370 mln zł. Realizacja dotyczy budowy kolejnych wiaduktów nad linią kolejową oraz bezkolizyjnego przejazdu nad skrzyżowaniem ulic Marsa i Chełmżyńskiej oraz Marsa i Żołnierskiej wraz z poszerzeniem ulicy Żołnierskiej aż do granicy miasta. Długość rozbudowywanego odcinka wyniesie ok. 4,8 km. Do końca maja 2014 roku biuro projektowe wystąpi z wnioskiem o wydanie decyzji na realizację tej inwestycji. Szacunkowy termin jej zakończenia to IV kwartał 2016 roku.

W sektorze energetycznym jednym z większych projektów jest modernizacja Elektrowni Pątnów. Koszt pierwszego etapu to 380 mln zł. Obejmuje modernizację kotłów K1 i K2 wraz zabudową instalacji redukcji emisji NOx do poziomu poniżej 200 mg/Nm3. Za generalne wykonawstwo odpowiada konsorcjum Przedsiębiorstwa Remontowego PAK Serwis oraz Przedsiębiorstwa Inwestycyjno-Remontowego Energetyki i Przemysłu REMARK ROZRUCH. Na budowie rozpoczęto pierwsze roboty przygotowawcze. Równolegle wykonywane są prace projektowe. Zakończenie inwestycji planuje się w połowie 2015 roku. W sektorze biurowym znaczącym projektem jest rewitalizacja kamienicy Branickich przy ul. Smolnej w Warszawie. Renowacja i rozbudowa zabytkowego obiektu odbędzie się przy wsparciu finansowym inicjatywy JESSICA. Bank Gospodarstwa Krajowego pełniący rolę Funduszu Rozwoju Obszarów Miejskich dla inicjatywy JESSICA na Mazowszu udzielił inwestorowi – spółce Galeria M niskooprocentowanej i długoterminowej pożyczki w wysokości 16,87 mln zł. Koszt realizacji całego projektu wyniesie 52,28 mln zł. Inwestycję prowadzić będzie firma Budizol. Projekt architektoniczny wykonała pracow-

redaktor portalu Kompasinwestycji.pl

Builder

Michał Oksiński

lipiec 2014

Drugie życie inwestycji

Urząd Miasta Łódź

Budimex S.A.

Zakład Usług Energetycznych i Komunikacyjnych grupa ZUE S.A.

Tramwaje Śląskie S.A.

Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator S.A.

Strabag

Polskie Koleje Państwowe S.A.

Przedsiębiorstwo Budowlane Górski

Urząd Miasta Toruń

PORR (POLSKA)

Urząd Miasta Płock

Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych Pol-Aqua

Urząd Miasta Lublin

6 5

Przedsiębiorstwo Napraw i Utrzymania Infrastruktury Kolejowej w Krakowie

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu

Vias Y Construcciones S.A. oddział w Polsce

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach

TRAKCJA PRKiI S.A.

Przedsiębiorstwo Budowlane Górski

Strabag Rail Polska

Gmina Świdnica

PW Bialbud Stanisław Lewczuk, Czesław Niczyporuk Sp.J.

Przedsiębiorstwo Budowlane TB.INVEST Tomasz Brzeziński

12 Terenowy Oddział Lotniskowy

Rejonowy Zarząd Infrastruktury w Szczecinie

PKP Centrum Realizacji Inwestycji

4 4

Przedsiębiorstwo Budowlane Alfa-Dach

Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie S.A.

Navimor - Invest S.A.

FENIX GROUP

Mostostal Warszawa

Zarząd Inwestycji Miejskich we Wrocławiu

Zarząd Infrastruktury Sportowej w Krakowie

Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu w Krakowie

Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku

Dragados S.A.

Construcciones y Promociones Balzola Sociedad Anonima

BERGER BAU POLSKA

nia Kulczyński Architekt. W ramach prac zostanie wykonana renowacja zabytkowej elewacji budynku oraz renowacja wnętrza istniejącego obiektu, w którym powstaną powierzchnie biurowe klasy A+. Inwestor zaplanował również budowę i wykończenie wschodniej oficyny oraz połączenie jej z już istniejącą częścią budynku, zagospodarowanie nieużytkowanego dziedzińca oraz wyposażenie obiektu we wszelkie niezbędne instalacje, utworzenie parkingu podziemnego i zagospodarowanie przestrzeni wokół obiektu. Pierwsze prace mogą ruszyć jeszcze w tym roku.

Inwestorzy

W zestawieniu najbardziej aktywnych inwestorów prowadzi PKP PLK z pięćdziesięcioma pięcioma projektami, z czego dwadzieścia dwa zostały zakończone – większość z nich to inwestycje o wartości do 50 mln zł. Na etapie wizji jest jedenaście projektów. Siedem o wartości do 50 mln zł i dwie znaczące inwestycje: rozbudowa i modernizacja Katowickiego Węzła Kolejowego oraz modernizacja linii kolejowej nr 93 Trzebinia – Oświęcim (wartość z przedziału 100500 mln zł). PKP Polskie Linie Kolejo-

Wrocławskie Inwestycje

Wojskowy Zarząd Infrastruktury w Poznaniu

Urząd Miejski w Wołczynie

Urząd Miejski w Grudziądzu

Urząd Miasta Tychy

Urząd Miasta Szczecin

Urząd Miasta Skierniewice

Urząd Miasta Radom

Urząd Miasta Gdynia

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

TAURON Ekoenergia

Świętokrzyski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Kielcach

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku

Nordic Capital Management

Grupa Hotelowa Orbis S.A.

Grontmij Polska

Gmina Nozdrzec

Administracja Zasobów Komunalnych Łódź - Śródmieście

Administracja Nieruchomości Łódź Śródmieście "Nowe Miasto"

we prowadzą obecnie realizację dwunastu projektów. Sześć o wartości do 50 mln zł, cztery o wartości z przedziału 100-500 mln zł oraz dwie duże inwestycje (500 mln – 1 mld zł): rewitalizację Kolei Kokoszkowskiej i modernizację linii kolejowej E59 Czempiń – Poznań. Na etapie projekto-

Źródło: kompasinwestycji.pl

lipiec 2014

PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.

Skanska S.A

Instal Kraków S.A.

Builder

Tabela 2. Najbardziej aktywni Inwestorzy według liczby realizowanych projektów modernizacyjnych i rewitalizacyjnych.

Źródło: kompasinwestycji.pl

raport

BIZNES

Tabela 1. Najbardziej aktywni Generalni Wykonawcy według liczby realizowanych projektów modernizacyjnych i rewitalizacyjnych

wania znajduje się pięć inwestycji, w tym dwie znaczące: modernizacja linii kolejowej nr 447 Warszawa Włochy – Grodzisk Mazowiecki oraz modernizacja linii kolejowej nr 7 na odcinku Otwock – Lublin. Obie o wartości z przedziału 100-500 mln zł. Projektowanie zostało zakończone dla projektu „Modernizacja 12 szt. obiektów inżynieryjnych na szlaku Strzałki – Idzikowice tor 1 i 2 linii kolejowej nr 4”. Procedura wyboru Generalnego Wykonawcy toczy się dla trzech projektów o wartości do 50 mln zł. Generalny Wykonawca został wybrany dla znaczącej inwestycji „Remont stacji Radom w ramach modernizacji linii Warszawa – Radom”, której wartość szacuje się na ponad 1 mld zł. Na drugim miejscu naszego zestawienia znalazł się Urząd Miasta Łódź, który odpowiada za osiemnaście inwestycji, w tym siedem planowanych. Przeważają projekty o wartości do 50 mln zł. W grupie inwestycji na etapie wizji znajdują się dwie znaczące. Zapowiadana modernizacja Starego Rynku w Łodzi pochłonie ponad 50 mln zł, a wartość planowanej rewitalizacji kwartału ulicy Włókienniczej przekracza 100 mln zł. Urząd Miasta Łódź prowadzi aktualnie rewitalizację kamienicy przy ul. Kilińskiego, na etapie wykończenia znajdują się trzy projekty. Dla dwóch inwestycji „remont narożnej kamienicy i pałacu Franciszka Fischera” oraz „rewitalizacja kamienicy, ul. Ogrodowa etap I” trwa projektowanie, natomiast dla czterech zostało ono zakończone. Na etapie wyboru Generalnego Wykonawcy jest projekt modernizacji przestrzeni publicznej Księżego Młyna. Trzecie miejsce wśród najaktywniejszych inwestorów zajmują Tramwaje Śląskie. W omawianym przez nas zakresie spółka ma na koncie dziesięć inwestycji. Wszystkie o wartości do 50 mln zł. Większość, bo aż dziewięć, jest w toku. Zakończona została jedna – modernizacja torowiska na odcinku od Placu Wolności do Katowickiego Rynku.

Generalni Wykonawcy

W przypadku analizowanych inwestycji najbardziej aktywnym Generalnym Wykonawcą jest Skanska. W naszym zestawieniu firma odpowiada za generalne wykonawstwo dwudziestu pięciu projektów. Z grupy ośmiu zakończonych inwestycji (wszystkie o wartości do 50 mln zł) połowa to przedsięwzięcia kolejowe. Skanska prowadzi obecnie re-

Narodowy Program Rewitalizacji Miast

W ciągu najbliższych sześciu lat na programy rewitalizacji miast zostanie wydanych co najmniej 25 mld zł.

124

łódzkie

śląskie

pomorskie

dolnośląskie

wielkopolskie

zachodniopomorskie

kujawsko-pomorskie

lubelskie

małopolskie

podkarpackie

warmińsko-mazurskie

świętokrzyskie

opolskie

podlaskie

lubuskie

suma

700

Fundusze będą pochodzić ze środków europejskich i zostaną rozdysponowane wśród dziewięciuset ośrodków miejskich w ramach Narodowego Programu Rewitalizacji Miast. Rząd zamierza dołożyć do tego także środki z budżetu oraz poszukiwać lokalnych partnerów w ramach przedsięwzięć PPP. Jak zapowiedział premier, projekty związane z rewitalizacją otrzymają unijne fundusze z krajowego Programu Infrastruktura i Środowisko 20142020 oraz programów regionalnych. W ramach tych ostatnich inwestycje zostaną dofinansowane zarówno ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, jak i Europejskiego Funduszu Społecznego, co oznacza łączenie działań typowo inwestycyjnych z miękkimi. Mają to być kompleksowe przedsięwzięcia, które obejmą renowację budynków, chodników czy ulic. Działania związane z rewitalizacją będą mogły być także finansowane w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, nowego instrumentu skierowanego do miast i otaczających je obszarów, mającego służyć poprawie ich współpracy.

lipiec 2014

Wśród województw, w których serwis Kompas Inwestycji odnotował najwięcej inwestycji będących w toku, czyli na etapie od wizji do wykończenia (bierzemy pod uwagę również projekty wstrzymane), prowadzi Mazowsze ze stu dwudziestoma czterema projektami. Wstrzymanych zostało jedynie pięć, w realizacji jest siedemnaście, a na etapie wizji – aż dwadzieścia sześć inwestycji. Na drugiej pozycji znajduje się województwo łódzkie z osiemdziesięcioma ośmioma projektami, z czego tylko trzy zostały wstrzymane, dziewiętnaście jest w realizacji, a dla szesnastu jest prowadzona procedura wyboru Generalnego Wykonawcy. Równie dobrze wypada województwo śląskie z wynikiem sześćdziesięciu siedmiu inwestycji w toku. Pięć zostało wstrzymanych, dziesięć jest w realizacji, osiemnaście pozostaje na etapie wizji, a dla czternastu zostało zakończone projektowanie. Nie jest zaskoczeniem, że najgorzej w zestawieniu wypada województwo lubuskie. W kolejnym już rankingu prowadzonych inwestycji zajmuje ostatnią pozycję. W zakresie modernizacji i rewitalizacji osiągnęło wynik zaledwie jedenastu projektów. Tylko jedna inwestycja jest w realizacji, również jedynie jedna pozostaje na etapie wizji. Równie mizerny wynik osiągnęło województwo podlaskie, gdzie odnotowaliśmy dwanaście projektów. Niewiele lepiej jest na Opolszczyźnie – z szesnastu inwestycji cztery są w realizacji, dla pięciu jest wybierany Generalny Wykonawca, a trzy inwestycje są w planach.

mazowieckie

Na drugim miejscu naszego zestawienia uplasował się Budimex. Firma jest odpowiedzialna za generalne wykonawstwo dziesięciu inwestycji, z czego jedna – warta 160 mln zł modernizacja linii kolejowej nr 64 na 33-kilometrowym odcinku Psary – Kozłów – została ukończona. W omawianym zakresie Budimex prowadzi obecnie w konsorcjum z Ferrovial Agroman jeden duży projekt – pierwszy etap rewitalizacji Kolei Kokoszkowskiej. Kontrakt o wartości 582 225 071 zł netto ma zostać zrealizowany do końca kwietnia 2015 r. Koszt całego przedsięwzięcia – budowy Pomorskiej Kolei Metropolitalnej – szacuje się na ok. 760 mln zł. Na etapie projektowania są trzy inwestycje Budimeksu: dwie o wartości do 50 mln zł i jedna większa – modernizacja i rozbudowa Zakładu Wodociągu Centralnego w Warszawie. Inwestycja o wartości 64,8 mln zł ma być gotowa do końca 2015 r. Wkrótce ruszą pierwsze prace przy modernizacji oczyszczalni ścieków w Tomaszowie Mazowieckim (wartość inwestycji opiewa na kwotę 100 mln zł). Cztery inwestycje Budimexu (w tym modernizacja Pawilonu Czterech Kopuł) są na zaawansowanym etapie budowy. Na trzecim miejscu zestawienia najbardziej aktywnych Generalnych Wykonawców znajdują się cztery firmy, które mają na koncie po pięć projektów: Zakład Usług Energetycznych i Komunikacyjnych grupa ZUE, Strabag, Przedsiębiorstwo Budowla-

Województwa według liczby realizowanych inwestycji

Tabela 3. Województwa według liczby realizowanych inwestycji rewitalizacyjnych i modernizacyjnych

Builder

W ciągu najbliższych sześciu lat na programy rewitalizacji miast zostanie wydanych co najmniej 25 mld zł.

ne Górski z Gdańska oraz Porr (Polska). Zakład Usług Energetycznych i Komunikacyjnych grupa ZUE prowadzi obecnie realizację trzech inwestycji, dla dwóch prace jeszcze się nie rozpoczęły. Strabag zakończył trzy projekty, jeden jest w toku, dla jednego trwa projektowanie. Przedsiębiorstwo Budowlane Górski prowadzi realizację dwóch inwestycji, dla trzech prace jeszcze się nie rozpoczęły. Odwrotnie firma Porr (Polska) – zrealizowała trzy inwestycje, dwie są na etapie projektowania.

Źródło: kompasinwestycji.pl

alizację dwunastu projektów, w tym pięć z podsektora „transport szynowy”. Największą inwestycją w toku jest modernizacja Trasy 2a w Legnicy – przebudowa ul. Jaworzyńskiej (wartość kontraktu to 51 651 160 zł brutto.). Inwestycja ma zostać ukończona w II kwartale 2017 r. W fazie „stan zero” są trzy projekty firmy Skanska – dwa biurowe i jeden handlowo-usługowy – natomiast na etapie wykończenia pozostaje rewaloryzacja bazyliki i klasztoru OO. Bernardynów w Leżajsku. W przypadku projektu modernizacji i rozbudowy Oczyszczalni Ścieków w Mosinie Skanska została niedawno wybrana Generalnym Wykonawcą.

zarządzanie budową

BIZNES

Jak zrobić dobry

Część 2

harmonogram?

mgr inż. Patrycja Karcińska

Builder

lipiec 2014

Politechnika Krakowska

Niezbędnym warunkiem optymalnego planowania przedsięwzięć budowlanych jest wiedza z zakresu podstaw teoretycznych harmonogramowania, źródeł uzyskiwania niezbędnych informacji i korzystania z nich w praktyce, a także umiejętność krytycznego spojrzenia na uzyskane wyniki i interpretacji rozwiązania.

drugiej części artykułu omówiono szacowanie czasu realizacji zadania, kwestię ustalenia typów relacji między czynnościami i optymalizację harmonogramów na etapie planowania inwestycji.

Czas realizacji zadania

Podstawą budowy harmonogramu jest – po wyznaczeniu rodzaju i zakresu uwzględnionych w nim zadań – określenie czasu ich realizacji. Czas każdej czynności szacowany jest niezależnie. Następnie wszystkie oszacowania są brane pod uwagę w celu ustalenia czasu realizacji inwestycji przy przyjętych powiązaniach czynności. Czas można oszacować na podstawie [7]: • obliczeń arytmetycznych opartych o znane ilości robót, normy czasu pracy oraz liczbę pracowników realizujących zadanie, • oszacowania na podstawie zebranych danych lub doświadczenia z wcześniejszych realizacji. Czasy trwania wszystkich czynności muszą być wyrażone w tej samej jednostce czasu, (np. [dzień]), a przed przystąpieniem do ich obliczania należy określić czas trwania zmiany roboczej (dnia, tygodnia) w zależności od przyjętej jednostki czasu na harmonogramie. Nakłady pracy zasobów czynnych – pracochłonność zadania – i liczba skierowanych do jego wykonania jednostek zasobów czynnych wyznaczają czas zrealizowania zadania w następujący sposób [3]:

1.Dane: rodzaje robót i normy czasu (np. z kosztorysu)

2. Wstępne przyjęcie liczby robotników lub maszyn przeznaczonych do wykonania poszczególnych zadań

3. Budowa harmonogramu

4. Obliczenie czasów realizacji poszczególnych zadań

5. Czy zużycie zasobów odbywa się w zadowalający sposób (spełnia przyjęte kryteria)?

TAK

Koniec

NIE

gdzie: pi,l – pracochłonność i-tego zadania w odniesieniu do l-tego zasobu, ai,l – liczba skierowanych zasobów czynnych l-tego rodzaju do realizacji zadania i, Si – zbiór zasobów czynnych dla i-tego zadania.

6. Zmiana liczby robotników lub maszyn przydzielonych do wykonania poszczególnych czynności i/lub zmiana położenia czynności niekrytycznych w czasie Rys. 1. Proces budowy wstępnej wersji harmonogramu na podstawie [5,6].

Ustalenie typów relacji między czynnościami

Jednym z ostatnich etapów budowy harmonogramu przedsięwzięcia budowlanego jest ustalenie charakteru zależności pomiędzy czynnościami. Wyboru należy dokonać spośród czterech dostępnych typów relacji, mając na uwadze założenia technologiczno-organizacyjne: • ZR (zakończenie – rozpoczęcie) – relacja standardowa, oraz relacje rozszerzone: • RR (rozpoczęcie – rozpoczęcie), • ZZ (zakończenie – zakończenie), • RZ (rozpoczęcie – zakończenie). Połączeniem standardowym jest relacja ZR – zakończenie poprzednika warunkuje rozpoczęcie następnika. W każdym typie relacji następnik zawsze podporządkowuje się poprzednikowi. Charakter wpływu każdej z relacji na harmonogram wyczerpująco opisano w [6]. Tworząc zależności pomiędzy zadaniami, należy dobrze rozważyć zastosowanie wybranych typów relacji. Używanie relacji RR i ZZ rozszerza możliwości modelowania pro-

Terminy dyrektywne, których wykonawca musi dotrzymać, są również ważnym aspektem w planowaniu przedsięwzięć budowlanych. Poszczególne etapy realizacji budowy mają swoje wymagania terminowe, a i zbiory zadań wykonywanych przez podwykonawców są najczęściej obarczone tymi charakterystykami [4]. Istotne jest uwzględnienie tych terminów, np. jako tzw. „kamieni milowych”, i takie zaplanowanie realizacji robót, aby dotrzymanie tych terminów było możliwe. Kwestia ta zależy od przydzielonych zasobów oraz związanego z nimi ograniczenia organizacyjnego, tj. dostępności tych zasobów.

Optymalizacja harmonogramów

Optymalny harmonogram to harmonogram uwzględniający wszystkie ograniczenia planu realizacji i spełniający kryterium sprawności działania (wykonania przedsięwzięcia). Głównym problemem rozstrzyganym w procesie optymalizacji harmonogramów jest ustalenie kolejności realizacji zadań przez jednostki organizacyjne zasobów czynnych, pomocniczym natomiast – alokacja zasobów na zadania, których czas wykonania zależy od liczby skierowanych do nich środków pracy. Zdając REKLAMA

lipiec 2014

Podobna sytuacja pojawia się przy przedmiarowaniu roboty związanej z wykonaniem ściany z pustaków POROTHERM. W tabeli 2 podano trzy różne, ogólnodostępne źródła informacji o nakładach. Poza różnicą w nakładach można również zauważyć różne jednostki przedmiarowe: m2 lub m3. Tylko KNNR bazuje na jednostce objętościowej. Ponadto w KNR 0-27 stajemy przed wyborem konkretnego systemu pustaków: tabela 0163 dotyczy systemu „pióro i wpust”, natomiast 0164 – systemu „z kieszenią”. Tylko w tym katalogu nakłady rozróżnione są pod względem grubości pustaka i systemu – pozostałe proponują jedynie wybór wymiaru. W zależności od tego, czy na etapie projektowania harmonogramu znamy system pustaków czy nie, możemy skorzystać z odpowiedniej bazy norm.

Terminy dyrektywne

Optymalny harmonogram to harmonogram uwzględniający wszystkie ograniczenia planu realizacji i spełniający kryterium sprawności działania (wykonania przedsięwzięcia).

jektowanych rozwiązań technologiczno-organizacyjnych, jednak stosowanie ich w nadmiernej ilości i bez uzasadnienia prowadzi do trudności z interpretacją uzyskanych wyników obliczeń i wskazania czynności, które mają wpływ na czas trwania całego przedsięwzięcia.

Builder

Może się zdarzyć, że obliczanie czasu wykonania tego samego procesu w przypadku korzystania z różnych katalogów nakładów rzeczowych nie daje identycznych wyników przy założeniu tak samo licznych brygad roboczych. Powodem są różnice w pracochłonności zadania. Przykład zaprezentowano w tabeli 1, gdzie w jednym katalogu deskowanie i betonowanie ujęte są w jednej pozycji, natomiast w innym katalogu zadania te rozdzielone są na dwie osobne pozycje. Jak widać w tab. 1, otrzymane wyniki są różne, mimo przyjęcia tak samo licznych brygad roboczych. Ponieważ zgodnie z KNNR 2 jednostki przedmiarowe rozpatrywanych robót (deskowanie i betonowanie) są różne nie można porównywać sumy odpowiadających im nakładów z nakładami z KNR 202. Po otrzymanym czasie trwania widać jednak, że KNNR 2 determinuje dłuższy czas trwania całej roboty aż o 30%. Samo deskowanie ławy żelbetowej zgodnie z KNNR 2 zajmuje o około 10% więcej czasu niż wykonanie całej roboty według KNR 202 (różnicę tę widać przy porównywaniu czasów w godzinach). Im większa ilość robót, takie rozbieżności mają tym większe znaczenie dla czasu trwania całego przedsięwzięcia.

zarządzanie budową

BIZNES lipiec 2014

26 Builder

sobie sprawę ze złożoności zadania optymalizacji harmonogramu, należy w modelu zadania ujmować tylko te ograniczenia zasobowe, które występują w rzeczywistości. Nie ma jednak optymalizacji harmonogramu bez analizy zasobów. Z tego powodu w pracy zaprezentowano schemat służący budowie i wstępnej optymalizacji harmonogramu ze względu na przypisane zasoby.

Optymalizacja ze względu na przypisane zasoby

Istnieją dwie podstawowe metody postępowania przy optymalizacji harmonogramu ogólnego [5]: • według kryterium równomierności zatrudnienia robotników wykwalifikowanych (lub łącznego zatrudnienia), przy równoczesnym uwzględnianiu ciągłości zatrudnienia maszyn i urządzeń budowlanych, • według kryterium ciągłości pracy brygad roboczych (robotników, maszyn i urządzeń). Opracowanie harmonogramu według pierwszego kryterium polega na likwidowaniu „kominów” i gwałtownych spadków zatrudnienia robotników. Optymalizacja według kryterium ciągłości pracy brygad roboczych polega natomiast na wyróżnieniu na placu budowy konkretnych brygad o stałym składzie i takie przydzielanie im wykonania kolejnych robót, aby minimalizować łączny czas przerw pracy brygady. Niezbędne wówczas jest pokazanie na części graficznej harmonogramu „przejścia” brygady z jednego zadania na drugie. Jako element podsumowujący rozważania na temat budowy i optymalizacji harmonogramu na rys. 1 przedstawiono schemat pracy planisty od momentu pozyskania danych do budowy harmonogramu, poprzez jego budowę i optymalizację aż do efektu końcowego, jakim jest ostateczna wersja harmonogramu ogólnego postępu robót, tworzona na etapie planowania inwestycji.

Zakończenie

W artykułach (cz. 1 i 2) zaprezentowano – głównie przez pryzmat podstaw teoretycznych – podstawowe etapy budowy harmonogramu postępu robót. Skupiono się na elementach, które w praktyce mogą generować wątpliwości na etapie opracowywania planu realizacji budowy. Kwestie doboru brygad oraz szacowanie czasu reali-

zacji zadań zostaną podjęte i opracowane w sposób bardziej wnikliwy w kolejnych publikacjach. Planuje się również pogłębienie tematu związanego z optymalizacją uzyskiwanych rozwiązań realizacyjnych. Należy również pamiętać o weryfikacji planu przebiegu robót. Polega ona na dostosowywaniu harmonogramu do zmieniających się warunków realizacyjnych. Powody mogą być różne, jak chociażby opóźnienia czasowe, konieczność realizacji dodatkowych robót, rezygnacja z niektórych robót, itd. Optymalizacja na etapie realizacji jest kolejnym tematem wymagającym dyskusji i rozważenia w aspekcie harmonizacji pracy po stronie wykonawcy budowlanego. Bibliografia 1. Ibadov N., Kulejewski J., Harmonogramowanie budowy z uwzględnieniem rozmytych czasów wykonania robót, „Czasopismo techniczne” 2010, z. 2. 2. Jaworski K., Metodologia projektowania realizacji budowy, PWN, 2009. 3. Kędra Z., Kristowski A., Program komputerowy do harmonogramowania budowy w sposób niedeterministyczny, Konferencja naukowo-techniczna pt. „Budownictwo Polskie w rok po wstąpieniu do Unii Europejskiej”, Gdańsk, 9-11 czerwca 2005. 4. Marcinkowski R., Teoretyczne podstawy harmonogramowania realizacji zadań budowlanych, PZITB, Problemy przygotowania i realizacji inwestycji budowlanych, Puławy 22-24 października 2008. 5. Połoński M., Wpływ budowy sieci zależności na przebieg ścieżki krytycznej i wyniki aktualizacji harmonogramu sieciowego, „Czasopismo techniczne” 2010, z. 2. 6. Połoński M., Pruszyński K., Stosowanie rozszerzonych typów relacji w harmonogramach przedsięwzięć budowlanych, PZITB, Problemy przygotowania i realizacji inwestycji budowlanych, Puławy 22-24 października 2008. 7. Planning and programming in construction – a guide to a good practice, opublikowane przez: The Chartere Institute of Building, 1991. 8. Wong J. M. W., Chan A. P. C., Chiang Y. H., Modelling and Forecasting Construction Labor Demand: Multivariate Analysis, „Journal of Construction Engineering and Management”, 2008, vol. 134(9), 664-672.

Tabela 2. Nakłady dla wykonania ściany w systemie POROTHERM Nakłady robocizny

Jednostka

Zakres robót*

1,52 r-g/m2

Pkt. 2 i 4

0163-03

1,58 r-g/m2

0164-02

1,75 r-g/m2

4 r-g/m3

Podstawa NNRNKB 202 0194b KNR 0-27 01

KNNR 2 0305-03

Pkt. 1, 2, 3 i 4 Pkt. 2

*Zakres robót dla uwzględnionych w tabeli nr 2 wariantów dotyczy odpowiednich punktów wyszczególnienia robót: 1. Wyznaczenie linii położenia ścian, 2. Wymurowanie ścian wraz z wykonaniem naroży, 3. Przycinanie, w miarę potrzeby, pustaków na odpowiedni wymiar, 4. Ustawienie i rozebranie rusztowań

Tabela 1. Czas wykonania ławy żelbetowej KNR 2 – 02 0202: Ławy fundamentowe prostokątne żelbetowe Przedmiar 32 m3 288 m3

Robocizna 2.6878 r-g/m3

Pracochłonność

Liczebność brygady

Dni robocze

86.0096 r-g

2 dni

774.0864 r-g

16 dni

Pracochłonność

Liczebność brygady

Dni robocze

98.8416 r-g

2 dni

889.5744 r-g

19 dni

Pracochłonność

Liczebność brygady

Dni robocze

22,4 r-g

1 dni

201,6 r-g

5 dni

KNNR 20101 – 01: Deskowanie tradycyjne ław fundamentowych żelbetowych Przedmiar a) 91.52 m2 b) 823.68 m2

Robocizna 1.08 r-g/m2

KNNR 20107 – 01: Betonowanie ław fundamentowych – pompa Przedmiar a) 32 m3 b) 288 m3

Robocizna 0,7 r-g/m3

Czas razem a)

3 dni

Czas razem b)

24 dni

*Przedmiar obliczono dla ławy żelbetowej prostokątnej o przekroju 0,8 x 0,4 m i długości odpowiednio 100 m i 900 m.

Podejście do zarządzania Budowa modelu dr inż. Marek Sawicki

rzedsiębiorstwo budowlane jest dynamicznym systemem złożonym z wielu podsystemów: projektowego, realizacyjnego, finansowego, planistycznego, jakościowego, kontroli i wielu innych. Odpowiednie zarządzanie nimi pozwala na efektywniejsze osiąganie założonych celów, co w tak skomplikowanej strukturze firmy budowlanej i różnorodności realizowanych inwestycji jest zadaniem trudnym. W celu opracowania sprawnego systemu wspomagającego zarządzanie firmą budowlaną przyjęto nowy sposób podejścia procesowego.

Założenia budowy modelu

Przyjęto następującą metodologię postępowania: w początkowej fazie badań zidentyfikowano procesy występujące w przedsiębiorstwie budowlanym, określono siedem dziedzin wiedzy w obszarze prowadzonych badań i następnie przyporządkowano procesy do odpowiednich dziedzin, właściwie je kodyfikując. Procedura ta pozwoliła zbudować odpowiedni model zarządzania wiedzą w przedsiębiorstwie w postaci programu komputerowego Mapa Wiedzy. Obecnie podejście procesowe w zarządzaniu należy do najbardziej popularnych trendów badawczych w wielu dziedzinach nauki [2], [5], [6], [7]. Podejście procesowe do zarządzania wprowadza norma zarządzania ISO 9001 w wersji 2000, a ponadto jest również wymienione jako jedna z ośmiu zasad zarządzania jakością, co zawarto w normie ISO 9000. Wg normy ISO 9000 „Pożądany wynik osiąga się z większą efektywnością wówczas, gdy działania i związane z nimi zasoby są zarządzane jako proces” [1].

Liczba różnych procesów zachodzących w przedsiębiorstwach budowlanych jest znaczna. Zależy ona od wielu czynników, m.in. od wielkości przedsiębiorstwa, charakteru prowadzonej działalności (projektowej, wykonawczej czy projektowo-wykonawczej), rodzaju prowadzonych inwestycji czy typu prowadzonej księgowości. W celu rozpoznania tematu opracowano ankiety badawcze, które następnie przekazano do 600 przedsiębiorstw budowlanych. Większość uzyskanych odpowiedzi dotyczyła małych i średnich firm o zatrudnieniu do 49 pracowników. Na podstawie analizy przeprowadzonych ankiet w 280 przedsiębiorstwach branży budowlanej stwierdzono, że w zależności od typu realizowanych inwestycji liczba wszystkich procesów waha się w granicach od 60 do około 80 [4].

Klasyfikacja procesów realizowanych w firmie

W literaturze przedmiotu znaleźć można różne kryteria podziału procesów. Przyjęto klasyfikację procesów realizowanych w przedsiębiorstwie dzielącą je na procesy podstawowe (główne), pomocnicze i ogólne [3,9]. Procesy podstawowe są to procesy, które mają największy wpływ na pozycję konkurencyjną firmy, dotyczą działalności wytwórczej przedsiębiorstwa, determinują osiągane przez nie wyniki i tworzą wartość. Procesy pomocnicze wspierają procesy podstawowe w ich właściwym funkcjonowaniu. Procesy o charakterze ogólnym obejmują administrowanie firmą oraz definiowanie i realizację polityki i celów jakościowych, organizację i utrzymywanie systemu, jakości, ciągłe doskonalenie procesów. [3]

27 Builder

Przedsiębiorstwa budowlane zainteresowane są podejściem procesowym do zarządzania i wdrożeniem narzędzia wspomagającego zarządzanie wiedzą. Przeprowadzono badania w celu opracowania typowych procesów zarządzania zgodnych z zaleceniami norm ISO w programie Mapa Wiedzy.

lipiec 2014

Politechnika Wrocławska Instytut Budownictwa, Zakład Technologii i Zarządzania w Budownictwie

zarządzanie firmą budowlaną

BIZNES

Po studiach literaturowych, analizie przeprowadzonych ankiet i doświadczeniach własnych przyjęto następującą klasyfikację procesów występujących w przedsiębiorstwach budowlanych: 1. procesy główne, 2. procesy pomocnicze, 3. procesy ze sfery zarządzania. Do grupy procesów głównych zaliczono procesy występujące w procesie inwestycyjnym w budownictwie wynikające z przepisów ustawy – Prawo budowlane. Procesy te podzielono, zgodnie z etapami procesu inwestycyjnego, na trzy grupy, a mianowicie: procesy przygotowania inwestycji, procesy projektowania inwestycji oraz procesy realizacji inwestycji. Wybrane z procesów mogą wystąpić w wybranym etapie inwestycji lub kilku etapach. Do procesów pomocniczych zaliczono te procesy, które nie należą do głównych, ale są z nimi bezpośrednio związane i mają duży wpływ na sprawny przebieg procesów głównych. Zaliczono do nich zakupy wyrobów budowlanych, maszyn, urządzeń i usług oraz badania i kontrole prowadzone na różnych etapach procesu inwestycyjnego.

Builder

lipiec 2014

Zarządzanie wiedzą w firmie budowlanej odbywa się na poziomie firmy, klienta (inwestora) i dostawców. Do procesów zarządzania zaliczono procesy związane z administrowaniem firmą, takie jak działania marketingowe i obsługę inwestora, procesy zarządzania firmą w sferze administrowania ogólnego, zarządzanie personelem, finansami, zasobami oraz ryzykiem. Procesy administrowania ogólnego obejmują monitorowanie funkcjonowania całej firmy, podejmowanie działań w celu doskonalenia organizacji pracy, przegląd polityki i celów, przegląd zarządzania oraz doskonalenie zarządzania, np: zarządzanie audytami wewnętrznymi, działania korygujące i zapobiegawcze [3].

Charakterystyka badanych firm

W celu ustalenia procesów występujących w przedsiębiorstwach budowlanych opracowano ankietę, w której zadano respondentom pytania związane ze zbiorem procesów występujących w badanym przedsiębiorstwie budowlanym w obszarze mającym wpływ na sferę zarządzania. Pytania dotyczyły procesów identyfikowanych w ankietowanej firmie w obszarach związanych z specyfiką firmy (wykonawcza, projektowa czy projektowo-wykonawcza). W ankietach zaproponowano nazwy procesów odpowiadające definicjom zawartym w normach zarządzania ISO [5, 6, 7]. Przygotowano ankietę, którą rozdystrybuowano do 600 firm budowlanych – drogą pocztową, osobiście czy też drogą elektroniczną (respondent mógł wypełnić ankietę online ze strony internetowej Politechniki Wrocławskiej) [4]. Pytania podzielono na podzbiory zawierające grupy procesów zakwalifikowanych do zdefiniowanych sfer zarządzania, a ankietowani zaznaczali te procesy, które realizowane są w badanym przedsiębiorstwie. Istniała również możliwość dopisania innych procesów, nieujętych w kwestionariuszu, a realizowanych w przedsiębiorstwie. Na podstawie uzyskanych odpowiedzi zebrano informacje w zakresie ważności procesów realizowanych w firmach. Część z nich, szczególnie w mniejszych firmach o ograniczonych zasobach osobowych, zleca-

Mapa Wiedzy

W Zakładzie Technologii i Zarządzania w Budownictwie Instytutu Budownictwa Politechniki Wrocławskiej opracowano program wspomagający zarządzanie firmą budowlaną Mapa Wiedzy wersja 2.1. Program zbudowano na strukturze siedmiu dziedzin grupujących i zbierających niezbędne informacje, wspomagające zarządzanie firmą budowlaną. na jest na zewnątrz w formie outsourcingu (zlecania wyspecjalizowanym firmom zewnętrznym) [3]. Rozesławszy blisko 600 ankiet do firm budowlanych, uzyskano ponad 320 wypełnionych formularzy, z których po wstępnej selekcji 40 odrzucono jako ankiety „podejrzane”. Do ostatecznej analizy przyjęto 280 ankiet. W wyniku przeprowadzonych badań ankietowych określono wstępnie strukturę badanej populacji pod względem: lokalizacji, liczby zatrudnionych pracowników, profilu działalności firmy i struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa. W odniesieniu do 235173 firm budowlanych zarejestrowanych w Polsce uzyskane wyniki ankiet są reprezentatywne dla firm z województwa dolnośląskiego, aczkolwiek można odnieść je do całego kraju. Wg [8] przyjęto klasyfikację firm budowlanych: • mikro przedsiębiorstwo to firma zatrudniająca do 10 pracowników i mająca roczny obrót/bilans do 2 mln euro, • małe przedsiębiorstwo to firma, która zatrudnia do 50 pracowników i ma roczny obrót/bilans do 10 mln euro, •  średnie przedsiębiorstwo zatrudnia do 250 pracowników i ma roczny obrót na poziomie do 50 mln euro lub roczny bilans na poziomie do 43 mln euro, • duże przedsiębiorstwo zatrudnia powyżej 250 pracowników i ma odpowiednio wysoki obrót/ bilans roczny. W wyniku przeprowadzonych badań ankietowych określono wstępnie strukturę badanej populacji pod względem: lokalizacji, liczby zatrudnionych pracowników, profilu działalności firmy i struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa. Szczegóły przedstawiono na rysunkach. Z przedstawionych rysunków i ankiet wynika, że typowe poddane ankiecie przedsiębiorstwa to mikro/mała firma, z terenu Wrocławia/województwa dolnośląskiego, o charakterze firmy wykonawczej realizująca zadania siłami własnymi z wykorzystaniem zasobów podwykonawców.

Wyniki badań ankietowych

Ankiety przeanalizowano pod kątem odpowiedzi pozytywnych dotyczących procesów zakwalifikowanych do poszczególnych obszarów zarządzania w firmach branży budowlanej. Najliczniejszą grupę stanowiły przedsiębiorstwa projektowe i wykonawcze, więc w nich przeprowadzono analizę dotyczącą procesów zarządzania. Wyniki uzyskane z przeprowadzonych ankiet pozwoliły stwierdzić, że świadomość stosowania podejścia pro-

Rys.1. Struktura przedsiębiorstw pod względem lokalizacji

lipiec 2014

Rys. 2. Struktura przedsiębiorstw według liczby zatrudnionych osób

Wnioski

Wyniki z przeprowadzonych badań ankietowych wykazały, że przedsiębiorstwa budowlane zainteresowane są podejściem procesowym do zarządzania i wdrożeniem narzędzia wspomagającego zarządzaniem wiedzą u siebie. Zebrany materiał badawczy posłużył do opracowania typowych procesów zarządzania występujących w przedsiębiorstwach budowlanych zgodnych z zaleceniami norm ISO w programie Mapa Wiedzy. Podstawą opracowania programu komputerowego Mapa Wiedzy był zbudowany model systemu zarządzania przedsiębiorstwem budowlanym opartym na podejściu procesowym. W opracowanym modelu w grupie procesów głównych uwzględniono procesy występujące w całym procesie inwestycyjnym. Użytkownik modelu ma możliwość wyboru ze zbioru dostępnych procesów wzorcowych tych, które występują w jego obszarze działalności (projektowe lub wykonawcze) i są charakterystyczne dla danego typu inwestycji. Wdrożenie podejścia procesowego do zarządzania przedsiębiorstwem pozwala skuteczniej i efektywniej wprowadzać w nim wszelkie zmiany, takie jak wdrażanie systemów zarządzania jakością, środowiskiem i bezpieczeństwem pracy, kontrolę kosztów, kontrolę zasobów, systemów zarządzania relacjami przedsiębiorstwo – klient i wiele innych definiowanych programowo. Opracowany program Mapa Wiedzy w.2.1. jest wynikiem realizacji projektu badawczego własnego nr 1251/B/ T02/2011/40 finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.

Rys. 3. Struktura przedsiębiorstw pod względem profilu działalności

Rys. 4. Struktura przedsiębiorstw pod kątem organizacji produkcji budowlanej

Bibliografia [1] Błaszczyk A., Brdulak J., Guzik M., Pawluczuk A., Zarządzanie wiedzą w polskich przedsiębiorstwach. Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 2004. [2] Grudzewski W. M., Hejduk I. K., Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwach. DIFIN, Warszawa 2004. [3] Hoła B., Gawron K., Polak A., Sawicki M., Identyfikacja procesów zarządzania w przedsiębiorstwie budowlanym, „Przegląd Budowlany” 10/2012, Warszawa 2012. [4] http://www.gmw.pwr.wroc.pl [5] Norma ISO 9001:2008 System zarządzanie jakością. Wymagania [6] Norma ISO 14001:2004 System zarządzania środowiskowego. Specyfikacja i wytyczne stosowania [7] Norma PN-N 18001:2007 System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania. [8] Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. [9] Adam Tabor, Andrzej Zając, Marek Rączka, Zarządzanie Jakością. Jakość w procesach wytwarzania, Kraków 2000.

Builder

cesowego w zarządzaniu w przedsiębiorstwach projektowych i wykonawczych jest wysoka (średnia wartość pozytywnych odpowiedzi dotycząca analizowanych procesów wynosi około 65%). Dla tej grupy firm wyodrębniono procesy najbardziej istotne, charakteryzujące się wysokim poziomem odpowiedzi pozytywnych – dotyczy to m.in. procesów ze sfery marketingu i obsługi inwestora związanych z pozyskaniem nowych zleceń (85% próg pozytywnych odpowiedzi), czy procesów z sfery administracji ogólnej i zarządzania personelem (65 %). W pozostałych grupach procesów zauważa się znaczne zróżnicowanie w ocenie ważności poszczególnych procesów, co ma ścisły związek z specyfiką firmy. W firmach wykonawczych dominowały procesy związane ze sferą realizacji, np. zarządzanie finansami, zarządzanie ryzykiem czy procesami ze sfery zakupów. Natomiast podobne procesy w firmach projektowych były postrzegane na niższym poziomie ważności. W ocenie ankietowanych najmniej ważne jest zarządzanie środowiskiem oraz jakością, gdzie poziom odpowiedzi pozytywnych nie przekraczał 41%, co pokazuje poziom świadomości firm budowlanych w tych obszarach. Również ciekawe były odpowiedzi na pytania ankietowe do firm dotyczące posiadanych zasobów programów komputerowych do obsługi procesów i zarządzania firmą. Większość firm udzielała odpowiedzi, że takich programów nie posiada, co można wytłumaczyć faktem, że oprogramowanie to jest bardzo drogie i niedostępne dla małych firm. Ponadto firmy nie dostrzegały też dużych korzyści z wdrożenia tego typu oprogramowania u siebie.

zamówienia publiczne

BIZNES

weryfikacjA wykonawców Ewa Żak

Builder

lipiec 2014

Właścicielka firmy Ewa Żak Konsulting

utorka podjęła próbę rozwikłania szeregu wątpliwości, jakie nasuwają się podczas lektury przepisu oraz jego – śladowej na razie – wykładni, zawartej w orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej (KIO).

Geneza uchwalenia przepisu

Nowy przepis został przyjęty nowelizacją z dnia 12 października 2012 r. i wszedł w życie 20 lutego 2013 r. W obecnym brzmieniu jest on (prawie) spójny z regulacjami prawa unijnego (art. 48 ust. 5 dyrektywy klasycznej stanowi, że „w procedurach udzielania zamówień publicznych, których przedmiot stanowią dostawy wymagające wykonania prac dotyczących rozmieszczenia lub instalacji, wykonania usług lub realizacji robót budowlanych, zdolność wykonawców do wykonania usług, instalacji lub robót może być oceniana w szczególności w odniesieniu do ich kwalifikacji, efektywności, doświadczenia i rzetelności”). Przepis ten został przyjęty bardzo szybko i ominęła go długa ścieżka legislacyjna, jaką przeszły pozostałe regulacje nowelizacji. Jest to bowiem propozycja Senatu, przyjęta uchwałą z dnia 4 października 2012 r. (a uwzględniona przez Sejm po zaledwie 8 dniach, tj. 12 października 2012 r.). Szybki przebieg procesu legislacyjnego tego przepisu być może nie ma większego znaczenia dla samej istoty naszych rozważań. Je-

Pytań dotyczących nowej regulacji zawartej w treści art. 22 ust. 5 Pzp jest bardzo wiele. Jakie kryje on niespodzianki interpretacyjne i jakie skutki może wywołać jego zastosowanie? Jaki los czeka tego zamawiającego, który odważy się i zechce dokonać próby weryfikacji wykonawcy na podstawie kryterium „rzetelności” lub „efektywności”? śli jednak wziąć pod uwagę, że prace sejmowe nad poszczególnymi przepisami bywają bardzo długie – czasami trwają nawet około roku – to przypadek omawianej tu nowelizacji oznaczać może, że proces legislacyjny wcale nie musi trwać aż tak długo, skoro tak rewolucyjna zmiana, skierowana do zamawiających ze skutkiem bezpośrednim dla wykonawców, przyjmowana jest w tygodniowym terminie. Kwestię tę pozostawiam do rozważenia czytelnikom.

Cel regulacji

Analizując uzasadnienie projektu nowelizacji, należy stwierdzić, że uznano za konieczne umożliwienie zamawiającemu – w przypadku udzielania zamówień, których przedmiotem są dostawy wymagające wykonania prac dotyczących rozmieszczenia lub instalacji, roboty budowlane lub usługi – dokonywania oceny zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia, w szczególności w odniesieniu do jego rzetelności, kwalifikacji, efektywności i doświadczenia. Weryfikacja rzetelności wykonawcy byłaby dokonywana na podstawie opisanych przez zamawiającego warunków udziału w postępowaniu i umożliwiałaby zamawiającemu uwzględnienie przy dokonywanej ocenie całokształtu uprzednio realizowanych przez wykonawcę zamówień. Tym samym ocena doświadczenia i wiedzy wykonawcy, a także jego potencjału technicznego,

osobowego i finansowego, dokonywana byłaby z uwzględnieniem zarówno robót, usług lub dostaw wymagających prac dotyczących rozmieszczenia lub instalacji wykonanych prawidłowo, jak i przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zamówień publicznych. Regulacja „zrywa” z dokonywaniem oceny zdolności wykonawcy do realizacji zamówienia publicznego wyłącznie na podstawie należycie wykonanych robót, potwierdzonych referencjami przez ich zleceniodawców. Dotychczas nie badało się bowiem w postępowaniu przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zamówień, które to przypadki podważają wiarygodność, rzetelność oraz wiedzę i doświadczenie wykonawcy1. Który z wykonawców, na żądanie zamawiającego w zakresie opisanych warunków udziału, załączał do oferty wykaz robót budowlanych ze wskazaniem, że zostały one wykonane niezgodnie z zasadami sztuki budowlanej i nieprawidłowo ukończone? Ja osobiście nie znam takiego przypadku. Zdaniem Senatu inaczej należy ocenić wykonawcę, który wykazuje wykonanie np. dwóch robót wymaganych przez zamawiającego w opisie warunku i nie ma na swoim koncie zamówień niewykonanych lub zrealizowanych nienależycie, a inaczej wykonawcę, który wykazuje roboty służące do potwierdzenia warunku, ale jednocześnie przemilcza

niczym celem powinno być dokonanie wyboru oferty najkorzystniejszej, tj. przedstawiającej najkorzystniejszy bilans ceny i innych kryteriów, odnoszących się do przedmiotu zamówienia publicznego, albo będącej ofertą z najniższą ceną. Samo zaś postępowanie o udzielenie zamówienia to publiczne ogłoszenie o zamówieniu w celu dokonania wyboru wykonawcy, z którym zostanie zawarta umowa w sprawie zamówienia publicznego. Mieszają się nam te wszystkie cele zawarte w przepisach. Tym samym rodzi się wątpliwość, który z celów jest ważniejszy i czy przypadkiem różne cele nie będą skutkowały wyborem nie oferty najkorzystniejszej, a oferty wykonawcy zdolnego do wykonania zamówienia – co nie oznacza, że ta oferta będzie najkorzystniejsza z ekonomicznego punktu widzenia. Czy wyznaczony cel nie będzie czasem stanowił dla zamawiających pokusy takiego ustalania weryfikacji wykonawcy w zakresie jego zdolności do należytego wykonania zamówienia, że będzie to w majestacie prawa stanowiło podstawę do eliminacji tzw. niechcianych wykonawców, podczas gdy zamawiający będą z pomocą odpowiedniego opisu kierowali oferty do sprawdzonych, znanych sobie przedsię-

biorców? Trudno o tym przesądzić, ustawa przewiduje bowiem środki ochrony prawnej dla wykonawców, uznaję więc, że nie dadzą się oni tak łatwo wyeliminować z rynku zamówień publicznych. Realizacja przepisu art. 22 ust. 5 nie jest ani łatwa ani prosta. Wielu zamawiających nadal ma ogromne kłopoty z ukształtowaniem opisu sposobu dokonywania oceny spełnienia warunków udziału (art. 22 ust. 4), jeżeli się na taki opis zdecydują, a cóż dopiero z dokonaniem tak karkołomnego wyczynu, by bez szwanku i kłopotów opisać weryfikację wykonawców zdolnych do należytego wykonania zamówienia. Orzecznictwo KIO oraz sądów w zakresie opisu samych warunków udziału jest bardzo bogate. Dlatego trudno wymagać, by w sposób bezkolizyjny dla każdej ze stron zamawiający opisał żądanie wykazania przez wykonawców usług niewykonanych lub wykonanych nienależycie poprzez określenie kryterium tej weryfikacji, które ma dla niego znaczenie w danym postępowaniu przetargowym. Niestety, przykłady zawarte w rekomendacjach wydanych przez Urząd Zamówień Publicznych mogą uczynić zamawiającemu więcej szkody niż pożytku. Autor rekomendacji zaleca przykładowy opis: „niewywiązywanie się ze swych dotychczasowych zobowiązań w stopniu, który podważa posiadanie poziomu kwalifikacji, kompetencji i rzetelności wymaganego dla należytego wywiązywania się z zobowiązań przy realizacji udzielanego zamówienia, może stanowić kryterium weryfikacji zdolności wykonawcy do wykonania zamówienia w zakresie wiedzy i doświadczenia”3. Zastosowanie tak ogólnego opisu, pełnego wątpliwości, może tylko wywołać lawinę odwołań ze strony zainteresowanych przetargiem wykonawców. Co bowiem należy rozumieć pod pojęciem „w stopniu, który podważa posiadanie poziomu kwalifikacji”? O jaki stopień oraz poziom może autorowi chodzić? Zamawiającym zalecam daleko idącą ostrożność w stosowaniu tych pseudo-przykładów. Nie zamierzam zniechęcać zamawiających do czytania lektury, jaka ukazuje się na stronach internetowych UZP. Należy ją czytać, ale jednocześnie zachować stosowny dystans, by nie popaść potem w kłopoty interpretacyjne z wykonawca-

lipiec 2014

Problem z rekomendacjami UZP

Art. 22 1. O udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wykonawcy, którzy spełniają warunki, dotyczące: 1) posiadania uprawnień do wykonywania określonej działalności lub czynności, jeżeli przepisy prawa nakładają obowiązek ich posiadania; 2) posiadania wiedzy i doświadczenia; 3) dysponowania odpowiednim potencjałem technicznym oraz osobami zdolnymi do wykonania zamówienia; 4) sytuacji ekonomicznej i finansowej. (…) 5. Warunki, o których mowa w ust. 1, oraz opis sposobu dokonania oceny ich spełniania mają na celu zweryfikowanie zdolności wykonawcy do należytego wykonania udzielanego zamówienia. W postępowaniu w sprawie udzielenia zamówienia, którego przedmiot stanowią dostawy wymagające wykonania prac dotyczących rozmieszczenia lub instalacji, usługi lub roboty budowlane, zamawiający może oceniać zdolność wykonawcy do należytego wykonania zamówienia w szczególności w odniesieniu do jego rzetelności, kwalifikacji, efektywności i doświadczenia.

Builder

informacje o niewykonanych lub nienależycie wykonanych umowach. W tym drugim przypadku, zamawiający powinien dysponować możliwością oceny wpływu tego rodzaju sytuacji na rzetelność i zdolność wykonawcy do prawidłowego wykonania udzielanego zamówienia2. Ponieważ przepis art. 22 ust. 5 budzi szereg emocji i kontrowersji, Urząd Zamówień Publicznych opublikował na swojej stronie internetowej opinię „Zasady wyboru wykonawcy w świetle art. 22 ust. 5 ustawy Pzp” oraz odniósł się do tego problemu w Informatorze UZP nr 2 (luty 2013 r). Z tych publikacji dowiadujemy się m.in. jaki cel przyświeca ustanawianiu przez zamawiającego warunków udziału. Z poprzednich przepisów jednoznacznie to nie wynikało. Warunki udziału w art. 22 ust. 1 ustawy Pzp są warunkami abstrakcyjnymi. Ocena ich spełnienia przez wykonawcę odbywała się albo na podstawie złożonego oświadczenia, wymaganego na podstawie art. 44 ustawy Pzp, albo wówczas, kiedy zamawiający opisał sposób dokonywania oceny ich spełnienia (z mocy art. 22 ust. 4 ustawy Pzp). Przepis ten się nie zmienił i stanowi, że „opis sposobu dokonania oceny spełniania warunków, o których mowa w ust. 1, powinien być związany z przedmiotem zamówienia oraz proporcjonalny do przedmiotu zamówienia”. Konkretyzacja warunków dotyczących wiedzy, doświadczenia, potencjału technicznego czy też kadrowego, a także sytuacji ekonomicznej i finansowej, jest w swobodnej dyspozycji zamawiającego, jednakże ograniczona jest takim opisem do obowiązku związanego z przedmiotem zamówienia i proporcjonalnością. Cel, w jakim zamawiający opisują warunki udziału z art. 22 ust. 1 ustawy Pzp, został określony w zdaniu pierwszym tego przepisu: „Warunki, o których mowa w ust. 1, oraz opis sposobu dokonania oceny ich spełniania mają na celu zweryfikowanie zdolności wykonawcy do należytego wykonania udzielanego zamówienia”. Zgodzić się należy, że art. 22 ust. 5 ustawy Pzp definiuje cel, jakiemu mają służyć warunki udziału w postępowaniu, a zwłaszcza opis sposobu dokonania oceny ich spełniania.Warto jednak podkreślić, że czym innym są warunki udziału w postępowaniu, a czym innym samo postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego, gdzie zasad-

zamówienia publiczne

BIZNES lipiec 2014

32 Builder

mi. UZP może wydawać opinie, rekomendacje i artykuły, ale nie stanowią one wykładni prawa – tę opieramy na orzecznictwie sądów.

Orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej (KIO)

Ocena rzetelności, efektywności i doświadczenia wykonawcy do należytego wykonania zamówienia może zostać dokonana przez prawo zamawiającego do żądania niezbędnych oświadczeń i dokumentów. Zamawiający nie może dokonywać tzw. „oceny negatywnej” (efektywność, rzetelność, kwalifikacje, doświadczenie) w oderwaniu od opisu sposobu dokonywania oceny spełnienia warunków udziału, które muszą być związane z przedmiotem zamówienia i proporcjonalne do tego przedmiotu. Podobnych zasad musi zamawiający przestrzegać przy opisie weryfikacji oceny zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia, kierując się wybranymi przez siebie walorami oceny. Wymieniony katalog kryteriów oceny jest katalogiem otwartym, który zamawiający może swobodnie rozszerzyć, byleby czynił powiązanie przedmiotowe. Przyjęte 19 lutego 2013 r. nowe rozporządzenie w sprawie rodzaju dokumentów w §1 ust. 4 wyznacza sposób oceny wykonawcy w oparciu o określone kryteria: „W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, zamawiający może w sposób obiektywny i niedyskryminacyjny, określić roboty budowlane, dostawy lub usługi, których dotyczy obowiązek wskazania przez wykonawcę w wykazie lub złożenia poświadczeń, lub żądać wskazania w wykazie informacji o robotach budowlanych, dostawach lub usługach niewykonanych lub wykonanych nienależycie, w celu zweryfikowania rzetelności, kwalifikacji, efektywności i doświadczenia wykonawcy”. Określenie robót, dostaw lub usług ma się odbyć w sposób obiektywny i niedyskryminacyjny. Bez tego opisu zamawiający nie może dokonać weryfikacji wykonawcy celem oceny jego zdolności do należytego wykonania zamówienia. Stanowisko w sprawie prawa do oceny rzetelności wykonawcy w kontekście braku opisu obiektywnego i niedyskryminacyjnego w SIWZ wyraziła Krajowa Izba Odwoławcza: „zamawiający w postanowieniach SIWZ w ogóle nie przewidział ani tego, że będzie oceniał dotychczasowe doświadcze-

nie wykonawców właśnie z wykorzystaniem tego kryterium, ani tego, że rzetelność ta będzie przez niego rozumiana w sposób, jaki zamawiający wskazał na rozprawie” – i dalej – „sam fakt, że zamawiający zażądał w punkcie 14.1. lit. b SIWZ w ramach wymagań o oświadczeniach lub dokumentach, jakie mają dostarczyć wykonawcy, wskazania przez wykonawców w Wykazie, «informacji o robotach budowlanych niewykonanych oraz wykonanych nienależycie» nie jest wystarczający do uznania, że zamawiający podał w SIWZ kryteria weryfikacji, a tym samym nie jest wystarczający do poddania weryfikacji zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia poprzez kryterium rzetelności”4. W wyroku tym wskazano także, że zamawiający powinien sprecyzować oczekiwania takich informacji, które powinny być adekwatne i korelować z przyjętymi kryteriami weryfikacji, tak aby informacje te były dla tej weryfikacji przydatne. Wykonawca, który przygotowuje się do złożenia oferty, musi mieć jasno i zrozumiale podane kryteria w SIWZ, wówczas pozwolą mu one na własną ocenę, czy podoła oczekiwaniom zamawiającego, gdyż te szczególne oczekiwania będą badane w jego dotychczasowych zrealizowanych zadaniach. Mają być one na tyle jasne i precyzyjne, by wykonawca w ogóle wiedział, czy jest w stanie dane zamówienie zrealizować, a co się z tym wiąże – czy ma składać ofertę.

Zamawiający musi jednoznacznie i czytelnie wyrazić, co rozumie pod pojęciem „efektywności” w kontekście swojego zamówienia publicznego. W tym samym wyroku Izba wyraziła następujący pogląd: „Brak w postanowieniach SIWZ informacji o zamiarze weryfikacji predyspozycji wykonawców z wykorzystaniem kryterium rzetelności oraz brak wyjaśnienia, jak kryterium to zamawiający rozumie (i zastosuje) doprowadził do sytuacji, w której wykonawcy mieli podstawy, aby przyjąć, że zamawiający dokona oceny zdolności wykonawcy (w zakresie wiedzy i doświadczenia) do realizacji przedmiotowego zamówienia jedynie na podstawie oceny spełniania wymagań minimalnych”5.

Fakultatywność stosowania przepisu art. 22 ust. 5 ustawy Pzp daje zamawiającemu możliwość weryfikacji wykonawcy celem oceny zdolności do należytego wykonania zamówienia, a nie obowiązek jej stosowania – inaczej niż w przypadku art. 22 ust. 1, zgodnie z którym zamawiający zawsze musi ocenić, czy wykonawca spełnił warunki udziału, choćby przez bezwzględny obowiązek żądania oświadczenia o ich spełnieniu zawarty w art. 44 ustawy Pzp. Dlatego też jeżeli zamawiający zdecydują się na taką weryfikację, muszą pamiętać o tym, co chcą osiągnąć, jaki cel im przyświeca, by uznać, że dany wykonawca nie jest zdolny do wykonania zamówienia. Konsekwentnie – zamawiający będzie musiał podjąć decyzje o jego wykluczeniu z mocy art. 24 ust. 2 pkt 4 ustawy Pzp, gdyż nie wykazał spełnienia warunków udziału. Wtedy ma także obowiązek wskazania uzasadnienia faktycznego, stanowiącego podstawę do tego wykluczenia. Nie wyobrażam sobie, by opis obiektywny i niedyskryminacyjny w zakresie oceny np. efektywności oparty był jedynie na samej definicji w SIWZ. Zamawiający musi jednoznacznie i czytelnie wyrazić, co rozumie pod pojęciem „efektywności” w kontekście swojego danego zamówienia publicznego. Pozyskana od wykonawców wiedza w załączanych wykazach robót czy też usług musi jasno wskazywać w SIWZ, co zamawiający uzna za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zamówienia. Następnie – w jaki sposób dokona weryfikacji wykonawców w kontekście ich wykazanych doświadczeń, które nie będą współmierne. Przykładowo: jeśli jeden wykonawca ma na swoim koncie np. 87 robót budowlanych w okresie 5 lat, w tym dwie wykonane nieefektywnie, a drugi, który rozpoczął działalność dopiero przed dwoma laty, ma na swoim koncie 29 robót, w tym jedną nieefektywną, to ocena zdolności do należytego wykonania zamówienia przez zamawiającego powinna być dokonana poprzez zastosowanie algorytmu matematycznego. Algorytm ten pozwoli przestrzegać zapisanej zasady obiektywizmu i niedyskryminacji. Tym samym pozwoli wyłonić tego wykonawcę, który jest zdolny do należytego wykonania zamówienia pod kątem wykazanej efektywności. Zamawiający w tych opisach powinien wyeliminować zagrożenie subiektywnością oce-

Ustanowienie przepisu art. 22 ust. 5 ustawy Pzp jest zrozumiałe, ale bez wątpienia bardzo trudne do stosowania praktycznego. Celem weryfikacji wykonawcy ubiegającego się o udzielenie zamówienia publicznego jest nie tylko sprawdzenie, czy z przedłożonych dokumentów wynika, że wykonawca spełnia minimalne wymagania związane z jego wiedzą, doświadczeniem, potencjałem finansowym czy też technicznym, lecz także udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy wynikający z przedkładanych dokumentów dotychczasowy sposób realizacji zamówień oraz wskazywany potencjał daje gwarancję należytego wykonania danego zamówienia. Celem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego jest zatem nie tylko wybór najkorzystniejszej oferty, lecz także wybór wykonawcy, który będzie w stanie należycie wywiązać się ze swych obowiązków.

Określenie robót, dostaw lub usług ma się odbyć w sposób obiektywny i niedyskryminacyjny. Z kolei innym zagrożeniem niesionym przez omawianą normę, jest skutek, jaki ona może wywołać w przypadku, gdy zamawiający nie będą podejmować ryzyka oceny zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia, podobnie jak ryzyka stosowania innych kryteriów oceny ofert innych, niż tylko cena. To drugie skutkowało często tym, że w przypadku badania danego postępowania przetargowego przez organa kontrolne stawiano zarzut nieracjonalnego gospodarowania środkami publicznymi, realizacja zamówienia odbyła się bowiem na podstawie nie najtańszej oferty. Skutecznie zniechęciło to organizatorów przetargów do stosowania innych, poza stuprocentowym kryterium ceny, walorów oceny.

Ku przestrodze

Wyobraźmy sobie sytuację, w której zamawiający, tak jak to czynił dotychczas, opisał warunki minimalne, jakie musi spełnić wykonawca robót budowlanych. Ten je wykazał, dokonano wyboru najkorzystniejszej oferty i podpisano umowę z wybranym wykonawcą. W trakcie realizacji zamówienia zamawiający napo-

Przypisy [1] Uchwała Senatu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 4 października 2012 r. w sprawie ustawy o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych (…), Uzasadnienie str. 8 [2] Ibidem, str. 9 [3] Opinia UZP, „Zasady wyboru wykonawcy w świetle art. 22 ust. 5 ustawy Pzp”, str. 5 [4] Wyrok z 7 maja 2013r KIO 889/13 [5] Ibidem [6] Wyrok z dnia 27 maja 2013r. (KIO 1112, KIO 1113, KIO 1114/ 13) [7] Wyrok z dnia 27 maja 2013r. (KIO 1112, KIO 1113, KIO 1114/ 13) [8] Ibidem

Autorka jest właścicielką firmy Ewa Żak Konsulting. Od 20 lat zajmuje się problematyką związaną z prawem zamówień publicznych. Jest członkiem Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Konsultantów Zamówień Publicznych (OSKZP), ekspertem zamówień publicznych w Klubie Sportowa Polska, cenionym szkoleniowcem i doradcą, a ponadto doskonałym praktykiem tzw. trudnych zagadnień. Reprezentuje strony przed Krajową Izbą Odwoławczą. www.ezkonsulting.pl

lipiec 2014

Trudności i zagrożenia

tyka szereg pułapek, które „funduje” mu ten wybrany wykonawca. Są to opóźnienia, stosowanie innych wyrobów budowlanych niż wynika to z dokumentacji projektowej, opieszałość prac, brak nadzoru kierownika budowy, drobne zdarzenia, powstałe w wyniku niewłaściwej organizacji pracy, które wydłużają termin zakończenia robót, eskalacja roszczeń podwykonawców wobec inwestora i wiele innych. W efekcie inwestycja nie zostaje zakończona w terminie. Niezależnie od faktu, że wykonawca zapłaci odsetki za opóźnienie, zamawiający może dostać ostrzeżenie organu kontrolującego dyscyplinę finansów publicznych, jako że dokonał wyboru wykonawcy niezdolnego do należytego wykonania zamówienia, a tym samym naraził środki publiczne na straty i nieefektywne nimi gospodarowanie. Nie należy jednak popadać w skrajność. Uważam, że racjonalność decyzji zamawiającego w tym zakresie powinna być oceniana pod kątem dużego zagrożenia dla realizacji zadania publicznego, a nie stosowania przepisu art. 22 ust. 5 ustawy Pzp do każdej usługi czy roboty budowlanej. Te zamówienia, które stanowią o niskiej wartości finansowej, krótkim terminie realizacji i nieskomplikowanym zakresie wymagań, należy zabezpieczyć przez przygotowanie starannej umowy, obwarowanej klauzulami chroniącymi interes publiczny.

wych, natomiast warunków, których nie postawił egzekwować nie może”8.

Builder

ny zdolności do należytego wykonania zamówienia. W kolejnym z wyroków KIO czytamy: „Tym samym ramowy przepis art. 22 ust. 1 ustanawia więc jedynie zakres możliwego badania, tj. wskazuje, jakich «obszarów» cech podmiotowych wykonawcy mogą dotyczyć warunki, które opisuje zamawiający w treści dokumentów przetargowych w celu weryfikacji wykonawcy jako zdolnego do wykonania jego zamówienia – w sposób określony w art. 22 ust. 4 Pzp6 oraz w celu jaki wyznacza nowa norma art. 22 ust. 5 zdanie pierwsze”7. Jednocześnie Izba w tym samym wyroku stwierdziła: „Rzeczone warunki stawiane przez zamawiającego (określane w terminologii ustawowej «opisem sposobu dokonania oceny spełniania warunków»), np. w zakresie wiedzy i doświadczenia, winny być więc proporcjonalne do przedmiotu zamówienia (art. 22 ust. 4) oraz mieć na celu zweryfikowanie zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia w odniesieniu do jego rzetelności, kwalifikacji, efektywności i doświadczenia (art. 22 ust. 5). Nowo wprowadzona regulacja ww. przepisu, podkreślająca cel weryfikacji wykonawców w postępowaniu o udzielenie zamówienia oraz zakres takiego badania, nie zmienia formalnych zasad stawiania warunków udziału w postępowaniu w dokumentach przetargowych”. Tym samym dokonano wykładni art. 22 ust. 5, w której postanowiono, że: „Reguły opisu warunków udziału w postępowaniu weryfikującym np. rzetelność i efektywność wykonawców winny więc być takie same, jakie obowiązują i obowiązywały w przypadku dotychczas stawianych warunkach udziału w postępowaniu, w ramach których badano np. kwalifikacje i doświadczenie wykonawców”. Warunki te mają więc być nie tylko materialnie jasne i dookreślone, niedyskryminujące, nieograniczające nadmiernie konkurencji etc, ale także określony winien być adekwatny do warunków, wymagany przez zamawiającego sposób ich wykazywania i dokumentowania. Przy czym zrozumiałe samo przez się, nawet bez odwoływania się do regulacji art. 25 ust. 1 Pzp obowiązującej w tym zakresie, winno być przyjęcie, iż zamawiający weryfikuje i bada spełnianie warunków udziału w postępowaniu, które sformułował w swoich dokumentach przetargo-

LaTo jakoścI 2014 – VII EDycja kaMPanIa ProMocyjna BUILDEra

Mocna Marka i wysoka jakość

przewagą konkurencyjną Builder

lipiec 2014

Firmy uczestniczące w kampanii

Elitarne grono firm wspierających nas w VII edycji kampanii pokazuje, że mocna marka i silna jakość broni się na rynku. Oczywiście, nadal pozostaje wiele do zrobienia. Pojawiają się nowe zagrożenia. Trudno też mówić o triumfie jakości nad ceną... Mimo to, od 2008 roku, powoli ale jednak, zmienia się w tej materii świadomość klientów, co najbardziej budujące. Firmy biorące udział w tegorocznej edycji, dostrzegają te zmiany i wiedzą, że mocna marka i wysoka jakość daje przewagę konkurencyjną nie tylko im ale przede wszystkim ich klientom! Jakość użytych materiałów oraz usług, to gwarancja pozytywnego efektu każdego przedsięwzięcia budowlanego. Coraz więcej uwagi przykładają do tego zagadnienia nie tylko producenci, lecz także pozostali uczestnicy procesu inwestycyjnego. Przedstawicieli środowiska inwestorów, deweloperów, architektów i wykonawców zaprosiliśmy więc do podzielenia się opiniami na temat jakości. Producentów i usługodawców zapytaliśmy, w jaki sposób mocna marka i wysoka jakość pomagają im oraz ich klientom w budowaniu przewagi konkurencyjnej. Jak co roku podkreślamy, że na jakości nie można oszczędzać!

Dominik Suwiński Dyrektor Marketingu i Sprzedaży

PWB MEDIa

REKLAMA

OVO Grąbczewscy Architekci Oskar Grąbczewski Nie bez przyczyny jedną z klasycznych, witruwiańskich cech dobrej architektury jest firmitas – trwałość. Jakość materiałów budowlanych jest czymś zupełnie podstawowym dla tworzenia dobrej architektury. Możemy wymyślić fantastyczny projekt, jeśli jednak będzie on zrealizowany z materiałów kiepskiej lub wątpliwej jakości, ostateczny efekt okaże się rozczarowujący – zarówno dla autorów, jak i użytkowników budynku. Warto pamiętać, że jakość materiałów budowlanych przekłada się również na jakość użytkowanego budynku. Jeżeli wykonamy elewację z dobrej cegły klinkierowej to rezultatem będzie 100 lat bezproblemowej eksploatacji fasady. Przeważnie budujemy coś, co przetrwa nas i będzie służyło przyszłym pokoleniom, dlatego warto o to zadbać. Nie bez przyczyny jedną z klasycznych, witruwiańskich cech dobrej architektury jest firmitas – trwałość. Dzisiaj mamy do dyspozycji naprawdę bardzo szeroki wachlarz produktów wysokiej jakości. Co więcej, architekci mają możliwość indywidualnego projektowania wielu elementów. Jest to sytuacja wręcz idealna, kiedy można autorski zamysł doprowadzić aż do detalu i oddać w realizacji za pomocą przygotowanych „pod wymiar” materiałów i rozwiązań.

Budimex Nieruchomości Henryk Urbański Prezes Zarządu

Wysokiej jakości rozwiązania to trwałość, wiele lat niskokosztowego użytkowania, a w konsekwencji – wymierna oszczędność dla mieszkańców. Proces realizacji zadania deweloperskiego przebiega w kilku etapach. Na każdym należy zwracać uwagę na jakość – dotyczącą zarówno projektu architektonicznego, jak i materiałów budowlanych czy wykonawstwa. Pracujemy z najlepszymi – regułą stało się, że generalnym wykonawcą naszych inwestycji

LATO JAKOŚCI 2014 – VII EDYCJA

Orbis S.A. Małgorzata Morek

Builder

lipiec 2014

Dyrektor ds. Rozwoju Franczyzy Inwestując w jakość, zyskujemy przewagę konkurencyjną. Coraz więcej właścicieli obiektów hotelowych, działających na polskim rynku niezależnie, decyduje się na współpracę partnerską z jedną z sieci międzynarodowych. Franczyzą zainteresowani są również inwestorzy, którzy decydują się na wybudowanie nowego hotelu. Jedni i drudzy dostrzegają zalety wynikające z przystąpienia do grupy hoteli funkcjonujących pod znaną marką oraz korzystających ze sprawdzonego know-how. Dzięki znanej i cenionej marce hotel szybko zyskuje rozpoznawalność oraz silną pozycję na rynku. Rozpoznawalna i międzynarodowa marka kojarzy się gościom z określonym standardem, jakością oraz poczuciem bezpieczeństwa. Hotel markowy jest hotelem pierwszego wyboru, co pozytywnie wpływa na osiągane wyniki operacyjne. Inwestując w jakość, zyskujemy więc przewagę konkurencyjną i umacniamy swoją pozycję na rynku.

STRABAG Sp. z o.o. Alfred Watzl

Członek Zarządu Używanie materiałów budowlanych wysokiej jakości przede wszystkim polepsza wyniki ekonomiczne. Wysoka jakość usług i niezawodność stosowanych przez Grupę STRABAG materiałów za-

pewnia realizację bardzo dobrej jakości dróg i autostrad, wysokiej klasy budynków użyteczności publicznej, jak centra handlowe, czy projektów elektrowni wiatrowych i innych innowacyjnych rozwiązań dla sektora energetyki odnawialnej. Stawiamy na jakość, bo to właśnie ona pozwala nam na budowanie stabilnej pozycji na rynku i rozwój naszej oferty. Używanie materiałów budowlanych wysokiej jakości przede wszystkim polepsza wyniki ekonomiczne Spółki, która nie traci milionów złotych na usuwanie usterek czy wad. Ta niezawodność i szybkość realizacji robót w konsekwencji wzmacnia i trwale buduje naszą przewagę konkurencyjną. Projekty realizowane przez Grupę STRABAG są wysoko oceniane i nagradzane przez wybitnych polskich inżynierów i techników. STRABAG odebrał dwie nagrody główne podczas gali finałowej Konkursu PZITB Budowa Roku 2013 – za realizację Dworca PKP i Galerii Katowickiej oraz odbudowę umocnień brzegu morskiego w Kołobrzegu. To dla Spółki najlepsza rekomendacja.

WAYMAN System WAYMAN System WAYMAN to rozwiązanie polecane biurom projektowym, które muszą zarządzać kilkoma projektami jednocześnie, z wykorzystaniem metody zadaniowej. Rzetelną ocenę sytuacji w firmie przedstawiają czytelne raporty opisujące m.in. zaawansowanie postępu prac oraz przewidywaną liczbę godzin niezbędnych do

zakończenia projektu. System pozwala także na tworzenie bilansu finansowego zawierającego informacje na temat wysokości kosztów poniesionych w trakcie realizacji poszczególnych etapów przedsięwzięcia. NOWOŚĆ – na stronie www.wayman.pl dostępne są filmy w formie prezentacji, które na praktycznych przykładach obrazują, czym jest WAYMAN, jak działa i jakie są jego zastosowania. Prezentacje on-line podzielone są na kilkuminutowe, zamknięte tematycznie części, z którymi można się zapoznać bez konieczności odrywania się na dłużej od codziennych czynności. Każdy z filmów opatrzony jest krótkim opisem funkcji, którą przedstawia, dzięki czemu łatwo wybrać ten, który dotyczy interesującego nas tematu. Więcej informacji udziela wyłączny dystrybutor w Polsce – firma AEC Design www.aecdesign.pl

FLOWCRETE Polska Piotr Jakóbczak

Dyrektor Handlowy Flowcrete Polska jest producentem i dystrybutorem żywicznych systemów posadzkowych, od 20 lat z sukcesami działającym na rynku. Nieustannie dbamy o – niezbędną w branży chemii budowlanej – najwyższą jakość naszych produktów. Jest ona niezmiernie ważna dla korzystających z naszych materiałów firm wykonawczych z kraju i zagranicy. Dzięki bardzo dobrym parametrom posadzek marki Flowcrete nasi partnerzy mogą z powodzeniem konkurować nawet o duże, wymagające i prestiżowe projekty, a ich klienci są w pełni zadowoleni nie tylko z fachowej realizacji projektu, lecz także z doskonałej jakości użytego materiału.

Posadzka żywiczna Peran STB Peran STB to zacierany system posadzkowy na bazie bezbarwnej, bezrozpuszczalnikowej żywicy epoksydowej i barwionego piasku kwarcowego. Odznacza się bardzo wysoką odpornością mechaniczną – na ścieranie, na zarysowania i na uderzenia. Dzięki temu doskonale nadaje się do zastosowania w pomieszczeniach narażonych na duże obciążenia wynikające z intensywnego ruchu pieszego i kołowego. Jeśli dodatkowo wymagana jest odpowiednia antypoślizgowość posadzki, można zastosować system w wersji Structure – charakteryzujący się chropowatą fakturą. Zaletą posadzki jest również atrakcyjny wygląd, wynikający z zawartości wielokolorowych mieszanek kruszywa kwarcowego. Fot. arch. Flowcrete Polska

jest Budimex SA. Wspólnie dbamy o stosowanie dobrych i solidnych materiałów. Sprawdzamy certyfikaty jakościowe i bezpieczeństwa. Nasi dostawcy muszą wykazać się odpowiednią wiedzą i doświadczeniem. Wysokiej jakości rozwiązania to trwałość, wiele lat niskokosztowego użytkowania, a w konsekwencji – wymierna oszczędność dla mieszkańców. Dla przykładu dobrej jakości okna czy materiały termoizolacyjne to w przyszłości niższe koszty ogrzewania, a przez to i utrzymania nieruchomości. Jakość użytych materiałów ma również wpływ na komfort mieszkania (akustyka, estetyka, bezpieczeństwo).

REKLAMA

NOVOL Paweł Olewiński

Dyrektor Marketingu Wyrobów dla Budownictwa

Fot. arch. NOVOL

NOVOL, jako ambasador programu Budujemy Sportową Polskę i członek Klubu Sportowa Polska, wspiera działania zmierzające do budowy i poprawy infrastruktury sportowej w Polsce. Bezpieczne i trwałe rozwiązania proponowane przez firmę NOVOL zostały wielokrotnie docenione – zarówno przez wykonawców, użytkowników, jak i przez niezależne organizacje. Przy tworzeniu nowych rozwiązań firmowe laboratorium badawczo-rozwojowe kładzie również duży nacisk na aspekty związane z bezpieczeństwem ekologicznym. Przewaga dla firmy na konkurencyjnym rynku budowana jest dziś przez świadomego użytkownika, który stając się aktywnym uczestnikiem, coraz częściej dokonuje własnych, trafnych wyborów. W ofercie firmy NOVOL znajdziemy bardzo szeroki wachlarz nawierzchni tworzonych z myślą o aktywności fizycznej zarówno w obiektach wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Rozwiązania technologiczne proponowane przez firmę NOVOL spełniają wymagania europejskich standardów i norm (PN-EN 14877, PN-EN 14904, PN-EN 1177:2009, PN-EN 13813, PN-EN15330) oraz posiadają certyfikaty niezależnych laboratoriów i stowarzyszeń (m.in. ITB, TÜV Rheinland, IAAF, ITF).

Lakiery NOVOFLOOR – oznakowanie poziome obiektów sportowych Oznakowanie poziome obiektów sportowych, tzw. kolorowe linie, to przysłowiowa „kropka nad i” każdej realizacji. Ich trwałość i stabilność kolorystyczna jest równie ważna jak trwałość nawierzchni, na których są aplikowane.

W ofercie firmy NOVOL (grupa produktowa NOVOFLOOR) znajdziemy wyroby, które wykorzystywane są przez szerokie grono wykonawców, zarówno w Polsce, jak i za granicą. Wieloletnie doświadczenie w zakresie doboru kolorów, wykwalifikowana kadra oraz współpraca z renomowanymi dostawcami surowców gwarantują najwyższą i, co równie ważne, stabilną jakość lakierów NOVOFLOOR. Zastosowane pigmenty, żywice oraz specjalne środki gwarantują wysoką odpornością na zmienne warunki atmosferyczne, m.in. promieniowanie UV. Sumaryczna sprzedaż lakierów NOVOFLOOR w 2013 roku umożliwiłaby oznakowanie prawie 1900 obiektów sportowych (przy zakładanym przez producenta zużyciu lakieru na m2).

Fot. arch. Velux

LATO JAKOŚCI 2014 – VII EDYCJA

puszczalności powietrza dzięki systemowi dodatkowych uszczelek na skrzydle. Hartowana szyba zewnętrzna chroni przed żywiołami, a klejona szyba wewnętrzna gwarantuje bezpieczeństwo domowników w razie jej stłuczenia. Oblachowanie zewnętrzne ma nowe kształty i mniej widocznych śrub, dlatego okno wygląda znacznie estetyczniej. Przeznaczone do montażu w dachach o nachyleniu 15-90° w każdym pokryciu na standardowej lub obniżonej o 4 cm głębokości. Cena produktu w rozmiarze 78 x 118 cm: 1440 zł.

VELUX Polska Jacek Siwiński

Moim zdaniem siła marki VELUX tkwi m.in. w jakości okien dachowych, czego dowodem jest niesłabnące uznanie użytkowników na całym świecie. To również efekt odpowiedzialnej filozofii biznesowej, polegającej na tym, że dostarczamy klientom wysokiej klasy produkty, ale również jesteśmy znani z wysokich standardów jakości obsługi. Takie podejście buduje trwałą przewagę konkurencyjną i gwarantuje solidne podstawy biznesu dla nas i naszych partnerów handlowych. Przewaga VELUX polega na zaufaniu do rozwiązań technicznych oraz dobrych perspektyw rozwoju biznesu dzięki sprawdzonej i wiarygodnej strategii firmy. Utrzymanie tej przewagi wymaga ciągłego doskonalenia, dlatego w ciągu dwóch lat VELUX zainwestował w Polsce ponad 250 mln zł, aby wprowadzić na rynek nową generację okien.

DOKA Polska Optymalna wydajność – szybkie i sprawne deskowanie Powstająca w Katowicach Silesia Star to kompleks dwóch 8-kondygnacyjnych budynków biurowych o łącznej powierzchni użytkowej 27 tys. m2. Do realizacji stropów wykonawca zastosował system panelowy Dokadek 30 z głowicami opadowymi, które pozwalają na uzyskanie szybszych – w porównaniu do metod tradycyjnych – rotacji potencjałem deskowania przy jednoczesnej redukcji sprzętu na budowie. Betonowanie powierzchni typowej kondygnacji nadziemnej o pow. 2,2 tys. m2 jest realizowane w trzech taktach. Założono potencjał szalunku stropowego Dokadek na jedną całą kondygnację oraz demontaż paneli do 5 dni od betonowania. Takie rozwiązanie umożliwia w chwili betonowania trzeciego taktu rozpoczęcie de-

Nowa Generacja okien VELUX GLL Drewniane okna VELUX GLL to więcej światła dziennego, większy komfort użytkowania, a także mniejsze zużycie energii. Dzięki nowej technologii zwanej ThermoTechnology™ zredukowano jego współczynnik przenikania ciepła do Uw 1,3 W/m2K. Zastosowanie szarego materiału wysokoizolacyjnego EPS do ocieplenia ramy i skrzydła, przy jednoczesnym zwiększeniu szyby nawet o 10% sprawia, że okno ma lepszy bilans energetyczny. Wyposażone w wygodne otwieranie z podłużnym uchwytem u góry zintegrowanym z wentylacją lub klamką od dołu (typ B). Okno posiada najwyższą, czwartą klasę prze-

Fot. arch. Doka

Builder

lipiec 2014

Dyrektor Generalny

montażu paneli z pierwszego etapu i wykorzystanie ich do montażu pierwszej działki kolejnej kondygnacji. Odprężenie stropu poprzez zdjęcie głowic opadowych i wtórne podparcie stropu następuje po kolejnych 5 dniach. Jeśli wykonawca chciałby zastosować dla tej budowy tradycyjny system dźwigarowy do deskowania stropu, to aby zachować identyczny postęp prac, musiałby uwzględnić znaczne zwiększenie ilości potrzebnego sprzętu oraz podwyższenie liczebności ekip szalunkowych. Dodatkowo na całość powierzchni szalunku stropowego potrzebowałby dużo większego potencjału poszycia sklejkowego, które przy tylu zaplanowanych rotacjach musiałoby być kilka razy wymieniane. Rozwiązanie zaproponowane przez firmę Doka gwarantuje optymalną wydajność pod względem nakładów czasu pracy, łatwość montażu i demontażu oraz użycie niewielkiej ilości komponentów systemu usprawniające logistykę budowy.

BUDIMEX Ewelina Karp-Kręglicka

Dyrektor ds. Zapewnienia Jakości Budimex należy do grona największych firm budowlanych w Polsce. Realizujemy ponad 100 kontraktów rocznie. Są to zarówno kontrakty infrastrukturalne – drogowe i kolejowe – jak i z dziedziny budownictwa ogólnego oraz energetyki. Przy tak dużej skali realizacji inwestycji nie tylko dotrzymujemy terminów, lecz także osiągamy bardzo dobre wyniki w zakresie jakości. Potwierdzeniem tego faktu są między innymi prowadzone przez GDDKiA rankingi jakości robót poszczególnych wykonawców, w których Budimex zawsze plasuje się w grupie najlepiej ocenianych i systematycznie poprawiających swoje wyniki. Wprowadziliśmy w organizacji wskaźnik oceny zgodności wyników badań z obowiązującymi standardami jakości – Quality Conformance, który w roku 2013 wyniósł 93%, a w pierwszym kwartale 2014 roku – 95%. Tak dobre wyniki osiągamy dzięki wysoko wykwalifikowanej kadrze oraz sprawnie działającemu systemowi kontroli jakości. Jednym z jego elementów jest zbiór procedur. Ich przestrzeganie nie tylko gwarantuje niezmiennie wysoką jakość pracy, lecz także zapewnia doskonalenie procesów. W Budimeksie został wdrożony Zintegrowany System Zarządzania, obejmujący system zarządzania jakością wg PN-EN ISO 90001,

REKLAMA

system zarządzania środowiskowego wg PN-EN ISO 14001, system zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy wg PN-N-18001 oraz system zapewnienia jakości oparty na wymaganiach Natowskiego standardu AQAP 2110. Budimex posiada własne, bogate zaplecze laboratoryjno-technologiczne. Umożliwia ono prowadzenie efektywnej bieżącej kontroli jakości robót budowlanych oraz analizę powykonawczą. Obecnie laboratoria spółki rozmieszczone są w osiemnastu rejonach Polski. W roku 2012 laboratorium centralne Budimeksu otrzymało akredytację z Polskiego Centrum Akredytacji (AB1414), która jest obiektywnym i niepodważalnym dowodem na to, że organizacja działa zgodnie z najlepszą praktyką, ogranicza liczbę wyrobów wadliwych, obniża koszty kontroli i produkcji oraz umożliwia wdrażanie innowacyjnych rozwiązań. Do realizacji każdego zadania podchodzimy z ogromną starannością i zaangażowaniem. Dzięki temu jesteśmy solidnym, cenionym na rynku partnerem biznesowym. C

EXPOM Nowoczesna zabudowa balkonowa

Fot. arch. EXPOM

New Perfect ViewTM to nowoczesny, prze- CY suwno-rozwierny system szklanych, bezszproCMY sowych zabudów balkonów, loggi i tarasów. Zadaniem zabudowy jest ochrona przed hałasem K i czynnikami atmosferycznymi. Główny element stanowią szklane formatki osadzone w jednej płaszczyźnie w aluminiowych prowadnicach. Formatki mogą swobodnie poruszać się zarówno w prawą, jak i lewą stronę, dodatkowo mogą przejeżdżać przez naroża i kąty. Otwarte formatki stanowią wąski pakiet szyb. Czterorolkowy, precyzyjny układ jezdny oraz łożyskowane elementy pozwalają na zachowanie trwałości systemu i cichą pracę zabudowy. Możliwość otwarcia każdego panelu pozwala na komfortowe mycie szyb. Istotną przewagą NPVTM jest układ kompensacyjny oraz trwały mechanizm jezdny.

PPG DECO Polska Piotr Nowacki

No-name czy znana marka? Takie pytanie często zadajemy sobie przy wyborze produktu, usługi czy firmy partnerskiej, z którą zamierzamy rozpocząć współpracę. Zastanawiamy się, co będzie lepsze – renomowany produkt, który oznacza gwarancję jakości i niezawodność czy też jego tańszy zamiennik, „na papierze” pozornie niewiele odbiegający od oryginału. Jakie są argumenty „za”, a jakie „przeciw”? Często czynnikiem decydującym jest cena. Ale ostatecznie to usługi wysokiej jakości spełniają wymagania świadomego klienta. Oczywiście, jakość zwykle musi kosztować nieco więcej niż standard, a na pewno więcej niż bylejakość. Konsument świadomy wie, że kupując markowy produkt, poza gwarancją jakości otrzymuje coś więcej – bezpieczeństwo, serwis oraz obsługę posprzedażową. Firmy, które stawiają sobie za cel trwałe istnienie na rynku budowlanym, zwykle widzą potrzebę konkurowania przez jakość świadczonych usług czy wyrobów. Te czynniki są często kluczowymi przy wyborze produktów w branży chemii budowlanej. Dlatego też produkty marek Dekoral Professional i Sigma Coatings są tak wysoce cenione i szeroko stosowane przy realizacji projektów budowlanych oraz inwestycji, zarówno w Polsce, jak i na świecie.

SOPRO Polska Dariusz Zalewski

Z-ca Dyrektora Zarządzającego ds. Marketingu

Grand Hotel Tiffi Iława w kolorach Sigma Coatings i Dekoral Pięciogwiazdkowy Hotel Tiffi w Iławie charakteryzuje się innowacyjnymi rozwiązaniami architektonicznymi – połączeniem zabudów gipsowo-kartonowych z materiałami naturalnymi, takimi jak drewno i kamień. Przy realizacji ogromne znaczenie miała jakość materiałów Fot. arch. PPG Deco

Builder

lipiec 2014

Brand Managers Leader

W Sopro wierzymy, że marka to nie tylko znaczek, ale pewnego rodzaju obietnica złożona naszym klientom. Od niemal 20 lat stale nadaje ona kierunek rozwoju i motywuje do podążania drogą postępu. Swoją uwagę koncentrujemy na nieustannym optymalizowaniu tego, co sprawdzone, i rozwijaniu nowych, wybiegających w przyszłość rozwiązań. Konsekwentnie inwestujemy w badania naukowe, pozwalające tworzyć innowacyjne systemy produktów najwyższej jakości, potwierdzonej certyfikatami niezależnych i uznanych instytucji naukowych. Dążymy do tego, aby produkty Sopro zawsze były pierwszym i intuicyjnym wyborem profesjonalistów i wszystkich tych, którzy stawiają na niezawodne rozwiązania budowlane. To właśnie unikalna technologia, bezpieczeństwo produktów oraz profesjonalne doradztwo sprawiają, że nasza oferta jest wyjątkowa.

Sopro DF10 Design Fuga Flex 1-10 mm Jest to uhonorowana prestiżowym tytułem Wybór Roku 2014 i nagrodą TopBuilder 2014 cementowa, elastyczna, szybkowiążąca zaprawa do okładzin ceramicznych i z kamienia naturalnego, także o grubości poniżej 4 mm. Efekt perlenia i technologia Hydrodur® zapewniają łatwość czyszczenia oraz zwiększoną wytrzymałość na przenikanie wody i zabrudzenia, dzięki czemu rozwój bakterii, pleśni i mikroorganizmów jest utrudniony. To sprawia, że fuga doskonale sprawdzi się w pomieszczeniach oraz w obszarach zewnętrznych i na basenach. Tech-

nologia OPZ® gwarantuje ponadto trwałość kolorów i odporność na tworzenie osadów wapiennych. Szeroka gama kolorystyczna i możliwość uszlachetnienia produktu złotym lub srebrnym brokatem pozwalają na wiele aranżacyjnych eksperymentów.

ULMA Construccion Polska Jolanta Szymanowska Dyrektor Marketingu

Projekt uwzględniający rachunek ekonomiczny i harmonogram budowy, produkty o parametrach zapewniających szybki i bezpieczny montaż, wreszcie niezawodna logistyka – to dość oczywiste trio decydujące o jakości oferowanych przez nas usług. Nad każdą z tych składowych staramy się nieustanie pracować, jednak mając na uwadze rynek obfitujący w coraz bardziej oryginalne projekty architektoniczne, kładziemy szczególny nacisk na możliwość zaoferowania klientowi starannie przemyślanych, indywidualnych rozwiązań. W przypadku konstrukcji żelbetowych, których nie da się rozwiązać za pomocą deskowań inwentaryzowanych, doskonale sprawdza się system MK, który w ostatnim roku zdał celująco test na uniwersalność m.in. na budowie Galerii Warmińskiej Fot. arch. ULMA

budowlanych, które potrafiłyby podkreślić indywidualny charakter projektu oraz zagwarantować trwałość. Dlatego przy malowaniu oraz zabezpieczeniu ścian, sufitów, tynków oraz elewacji użyto produktów marki Dekoral Professional oraz Sigma Coatings, których właścicielem jest firma PPG. Obiekt posiada również gabinety odnowy biologicznej oraz SPA. To miejsca, w których szczególne znaczenie ma bezpieczeństwo oraz komfort gości. Przy pracach wykończeniowych postawiono na linię produktów Sigma Coatings, przeznaczonych w szczególności do pomieszczeń służby zdrowia oraz dla osób wrażliwych, m.in.: farby Polymatt oraz Superlatex Classic. Prace wykończeniowe przeprowadziła firma Agrodex.

Fot. arch. Sopro

LATO JAKOŚCI 2014 – VII EDYCJA

REKLAMA

w Olsztynie. To zdecydowanie jedna z tych realizacji, które potwierdzają naszą gotowość do zmierzenia się z każdym wyzwaniem. Wizytówkę obiektu stanowi ażurowa ściana fasadowa o dł. 140 m i wys. 24 m, wylewana w całości na budowie. Deskowanie ażurów zaprojektowano jako specjalną, bardzo szczelną i dodatkowo wzmocnioną konstrukcję. Istotne utrudnienie stanowił tu ponadto łukowy kształt dwóch modułów ściany, wymuszający odpowiednie wyprofilowanie szalunku. Oczekiwane skosowanie krawędzi betonu umożliwił specjalny kształt listew fazujących, opracowanych na potrzeby tego projektu, a następnie opatentowanych przez naszą firmę. Wszystkie „wybitki” przygotowano w halach montażowych Centrów Logistycznych ULMA.

CENTRUM PROMOCJI JAKOŚCI STALI Hanna Popko

Specjalista ds. produktu

Fot. arch. CPJS

Stal zbrojeniowa ze znakiem jakości EPSTAL jest gatunkiem stali zbrojeniowej najchętniej wybieranym zarówno przez wykonawców, jak i projektantów konstrukcji żelbetowych. Dzieje się tak nie tylko ze względu na wysoką jakość tej stali, lecz także jej szeroką dostępność. Stal EPSTAL jest produkowana przez największych polskich producentów stali zbrojeniowej, co sprawia, że jest łatwo osiągalna na

terenie całego kraju. Ponadto stal EPSTAL wyróżnia się najwyższą jakością. Jest to stal o wysokiej ciągliwości (klasa C wg Eurokodu 2) oraz wysokiej wytrzymałości (klasa A-IIIN wg PNB-03264:2002). Nie mniej ważne są gwarancja stabilności procesu produkcji oraz spełnienie wymagań wytrzymałościowo-odkształceniowych z dużym marginesem bezpieczeństwa, co zapewnia certyfikat EPSTAL.

LATO JAKOŚCI 2014 – VII EDYCJA

Medal Europejski dla Austrotherm EPS 035 EXPERT

Fot. arch. Austrotherm

Firma Austrotherm, Rzetelny Producent Styropianu ze znakiem jakości Gwarantowany Styropian, została odznaczona Medalem Europejskim za perymetryczne płyty fundamentowe Austrotherm EPS 035 EXPERT. Płyty EXPERT to materiał termoizolacyjny nowej generacji, cha-

KREISEL Technika Budowlana Prezes Zarządu rakteryzujący się bardzo dobrymi parametrami cieplnymi, odpornością na niszczące działanie wody oraz dużą wytrzymałością mechaniczną. Materiał posiada również jeden z najlepszych współczynników przewodzenia ciepła λ D ≤ 0,035 [W/mK], a tym samym spełnia najwyższe europejskie standardy. W dobie rosnących cen energii warto dokonać rozsądnego wyboru już na etapie zakupu materiałów termoizolacyjnych. Zakup produktów dobrej jakości to gwarancja udanej inwestycji i oszczędności na długie lata użytkowania budynku.

O sukcesie na rynku chemii budowlanej decyduje nie tylko wysoka jakość produktów i usług. Nie mniej ważne jest doświadczenie i rozpoznawalność marki. Firma KREISEL działa w Polsce od ponad dwudziestu lat. Dzięki konsekwentnie realizowanej strategii staliśmy się jedną z najbardziej rozpoznawalnych marek w branży. Sukces zawdzięczamy także zaangażowaniu klientów w kształtowanie wzajemnych relacji oraz temu, że aktywnie wsłuchujemy się w ich sugestie. Staramy się na co dzień z determinacją i zaangażowaniem budować pozytywne relacje oraz dbać o satysfakcję klientów naszej firmy. Ich zadowolenie i zaufanie jawi się jako podstawowa miara jakości oferowanych produktów. Dostrzegamy też rezultaty tak jasnego przekazu.

CEMEX Polska Nawierzchnie dekoracyjne Deco Stone CEMEX na równi z jakością stawia na innowacyjność, a potwierdzeniem tego faktu jest

OKNOPLAST Energooszczędne okno Winergetic Premium Passive Unikalność okna Winergetic Premium Passive od OKNOPLAST zawiera się w niezwykłej formie profilu, będącej autorskim projektem firmy. Ma to przełożenie na wyrafinowaną estetykę oraz poprawia właściwości cieplne okna. Okno minimalizuje straty ciepła, dzięki czemu pozwala osiągnąć komfort cieplny przy mniejszym zużyciu energii.

Wysoko odkształcalny klej do płytek Expert 4

Fot. arch. CEMEX

Builder

lipiec 2014

Szczepan Gawłowski

Fot. arch. Kreisel

AUSTROTHERM

płytek mozaikowych. Zaprawą tą można przyklejać płytki także w basenach oraz saunach. Zalety tego produktu to m.in. bardzo wysoka odkształcalność, wodo- i mrozoodporność, odporność na naprężenia termiczne, brak przebarwień płytek (biała zaprawa klejąca) oraz uniwersalność zastosowań, zarówno jeśli chodzi o płytki, jak i podłoże.

Fot. arch. Oknoplast

systematyczne poszerzanie portfela betonowych produktów i usług specjalistycznych. Przykładem mogą być betonowe nawierzchnie dekoracyjne DECO STONE, które zapewniają tworzenie nieszablonowych powierzchni pionowych, wykorzystując bogatą paletę barwników i rodzajów kruszca. Produkt ten daje możliwość poznawania niestandardowego sposobu wykorzystania standardowego materiału, jakim jest beton. DECO STONE jest idealny do zastosowania jako budulec placów, chodników, ścieżek rowerowych, podjazdów garażowych i parkingów. DECO STONE to doskonała alternatywa dla tradycyjnych nawierzchni (kostka brukowa, asfalt). Zastosowanie go gwarantuje oryginalny i wyjątkowy wygląd naszego otoczenia.

Zaprawa Expert 4 firmy Kreisel służy do przyklejania wszystkich rodzajów płyt: kamiennych z marmuru, granitu, trawertynu, piaskowca, bazaltu, łupka, andezytu i innych, oraz płytek ceramicznych, terakotowych, klinkierowych, gresowych, w tym wielkoformatowych, ściennych i podłogowych. Może być użyty do podłoży zarówno sztywnych, jak i podatnych na odkształcenia, dobrze lub słabo przyczepnych, wewnątrz i – w przypadku zastosowania płytek mrozoodpornych – na zewnątrz budynków, w tym także na tarasach i balkonach (o spadku >2%). Idealna do przyklejania

Okno zostało wyposażone w innowacyjne zbrojenie, które jest kombinacją wytrzymałego wzmocnienia stalowego i bariery termicznej SpaceBlock, składającej się m.in. z aerożelu, materiału dotychczas wykorzystywanego m.in. w budowie statków kosmicznych. Dzięki przełomowej konstrukcji okno może być stosowane w domach pasywnych nawet jako duże, otwierane przeszklenie, również w wersji kolorowej. Wyposażone w szybę o Ug=0,3 osiąga współczynnik przenikalności cieplnej na rewelacyjnym poziomie Uw=0,6 W/m2K.

REKLAMA

Wielkie Brytyjskie Ostrza Made in Sheffield

Miasto Sheffield, położone w środkowej Anglii, to miejsce o bardzo bogatej przeszłości. Jego historia od lat związana jest z przemysłem stalowym oraz wyrobem wszelkiego rodzaju produktów z tego surowca. Swój udział w budowie renomy Sheffield ma również firma Jewel Blade Ltd., która od ponad 85 lat produkuje znane na całym świecie najwyższej jakości ostrza przemysłowe.

Jewel znaczy jakość

W fabryce Jewel Blade każdego roku powstaje ponad 60 milionów ostrzy. Lata praktyki pozwoliły na wypracowanie doskonałego procesu produkcji, który sprawił, że ostrza tej marki nie mają sobie równych pod względem jakości, trwałości oraz precyzji wykonania. Spełnienie wszystkich wymagań klientów, będące nadrzędnym celem firmy, stało się możliwe m.in. dzięki nieustannemu zaopatrywaniu odbiorców w dowolne rozmiary ostrzy, w pożądanych przez nich ilościach.

Ostrza z serii premium

Najnowszą propozycją w ofercie Jewel Blade jest seria ostrzy przemysłowych XL Premium. Wyróżnia się ona przede wszystkim wykonaniem z wysokiej jakości stali o zawartości węgla 1,25% oraz polerowanym wykończeniem, które minimalizuje ryzyko rdzewienia. W ramach serii XL Premium, składającej się z najbardziej popularnych rozmiarów ostrzy, dostępne są dwie gamy produktów: SILVER i GOLD. Ostrza z gamy GOLD są dodatkowo wzmocnione powłoką z azotku tytanu (TiN), zwiększającą trwałość ostrzy nawet 8-krotnie. Dodatkową zaletą serii XL Premium jest szeroki wachlarz opcji pakowania, dostosowanych do potrzeb i oczekiwań klientów.

pRoMocjA

Już w Polsce!

Sukcesy Jewel Blade zostały docenione w 2003 roku, kiedy to producent z Sheffield stał się częścią uznanego koncernu Swann-Morton, specjalizującego się w produkcji ostrzy i skalpeli chirurgicznych. Od tego czasu rozwój firmy znacząco przyspieszył, o czym świadczy fakt, że ostrza marki Jewel Blade dostarczane są obecnie do ponad 52 krajów na całym świecie. W 2013 roku firma JK Surgical Sp. z o.o., wyłączny przedstawiciel koncernu Swann-Morton w Polsce, rozpoczęła sprzedaż ostrzy Jewel Blade na polskim rynku. Dzięki temu krajowi odbiorcy mogą już przekonać się o najwyższej jakości i nienagannej trwałości Wielkich Brytyjskich Ostrzy.

Fot. arch. Knauf

Knauf oxx Tynk siloksanowy przeznaczony jest do wykonywania wypraw tynkarskich w bezspoinowych systemach dociepleń z zastosowaniem płyt styropianowych, a dzięki swojej wysokiej paroprzepuszczalności – również wełny mineralnej. Knauf oxxi można także stosować na tynki tradycyjne, cementowe, cementowo-wapienne. Tynk tworzy powłokę mocno związaną z podłożem, zapewniającą, na skutek powierzchniowej hydrofobizacji efekt antyroszeniowy. Powłoka posiada znacznie obniżoną zwilżalność, czyli penetrację wody z substancjami w niej rozpuszczonymi, hamując w ten sposób penetrację brudu niesionego głównie z wodą oraz rozwój mikroorganizmów, jak glony i grzyby. Efektem końcowym jest obniżona skłonność do brudzenia się, co daje efekt samooczyszczania się powłoki i znakomitą odporność na warunki atmosferyczne. Tynk doskonale chroni powierzchnie zewnętrzne przed penetracją wilgoci oraz zapewnia odprowadzenie pary wodnej z budynku („oddychanie”). Właściwości: wysoce odporny na zabrudzenia i działanie czynników atmosferycznych, odporny na promieniowanie UV i na agresję mikrobiologiczną, wodoodporny, paroprzepuszczalny, dostępny w 275 kolorach palety Knauf Classic 04, do nakładania ręcznego i maszynowego.

Rewitalizacja zabytkowego zespołu budynków XIX-wiecznej Fabryki Ludwika Grohmana objęła istniejące budynki kompleksu, nadbudowę kondygnacji w dwóch fragmentach obiektu oraz wzniesienie nowego budynku. Przed fabryką, zlokalizowaną nad brzegiem dawnego przeciwpożarowego stawu, powstała przestrzeń o wielorakim przeznaczeniu, gdzie organizowane mogą być przedstawienia lub wystawy. Charakterystycznym elementem kompleksu jest czteropiętrowa wieża ciśnień. W zrewitalizowanej fabryce Grohmana znajdują się obecnie sale konferencyjne, w tym jedna na trzysta osób, biura Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej oraz ponad 1,4 tys. m2 powierzchni biurowej do wynajmu. Inwestycja jest przykładem rewitalizacji budynków postindustrialnych z zastosowaniem materiałów i wzornictwa z epoki, wpisanej w nową funkcję użytkową i zrównoważoną przestrzeń architektoniczną. Rewitalizacja Fabryki Grohmana, która uzyskała akceptację Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, jest niewątpliwie jedną z najbardziej spektakularnych i innowacyjnych inwestycji przeprowadzonych w Łodzi.

Fot. arch.MCKB

rewitalizacja Fabryki ludwika grohmana

nida PWa

arocs z hydrodynamicznym sprzęgłem rozruchowym

Zróżnicowana gama modelowa nowego Arocsa wzbogaca się o kolejne wersje. Standardowa, w pełni zautomatyzowana przekładnia PowerShift 3 jest od teraz dostępna z opcjonalnym turbosprzęgłem z retarderem. Kompaktowy zespół konstrukcyjny stanowi połączenie hydrodynamicznego sprzęgła rozruchowego z lekkim, jednotarczowym sprzęgłem suchym i dodatkowo pełni funkcję retardera pierwotnego. W przeciwieństwie do sprzęgła hydrokinetycznego (WSK) sprzęgło rozruchowe całkowicie wykorzystuje moment obrotowy silnika i pozwala na nieograniczone w czasie manewrowanie w trybie hydraulicznym. Co więcej, turbosprzęgło z retarderem jest o około 80 kg lżejsze od porównywalnego sprzęgła hydrokinetycznego, co przekłada się na proporcjonalnie wyższą ładowność i mniejsze zużycie paliwa.

Fot. arch. Mercedes-Benz

NIDA PWA to wysoce specjalistyczny elastomer mający na celu zwiększyć bezpieczeństwo stosowania przegród akustycznych przy jednoczesnym utrzymaniu wysokich parametrów izolacyjności od dźwięków powietrznych. Unikalna struktura zastosowanych komponentów (SBR i EPDM) jest elementem o niesłychanie skutecznych właściwościach. Dzięki dopracowaniu w zakresie użytej mieszaniny materiału budulcowego produkt posiada zoptymalizowane parametry sztywności dynamicznej, które skutkują odpowiednim zachowaniem przewiązki przy działaniu zmiennych obciążeń pochodzących od nieprzewidzianych źródeł wynikających ze szczególnego zastosowania. Głównym celem, jaki ma spełnić ten produkt, jest dosztywnienie układu konstrukcyjnego przy jednoczesnym zachowaniu wysokich parametrów izolacyjności akustycznej.

Fot. arch. Siniat

Statuetka TopBuilder to jedna z najbardziej cenionych nagród na polskim rynku budowlanym. Przyznawana jest przez redakcję miesięcznika „Builder” i Kapitułę Wyróżnień innowacyjnym produktom i rozwiązaniom budowlanym; realizacjom, w których zastosowano nowoczesne rozwiązania architektoniczne, konstrukcyjne i technologiczne oraz sprawdzonym i rekomendowanym produktom IT przeznaczonym dla budownictwa. Tytułem i statuetką TopBuilder mogą zostać wyróżnione również usługi, produkty finansowe, projekty, inicjatywy, przedsięwzięcia, programy, które są dedykowane branży budowlanej.

Produkty nagrodzone statuetką toPBuilder 2014

BUDOWNICTWO

knauf oxx tynk siloksanowy

Firma Torsystem Butzbach, działająca od wielu lat na rynku bram przemysłowych, stale poszerza asortyment swoich specjalistycznych produktów. Brama spiralna szybkobieżna Torsystem Butzbach to efekt pracy doświadczonych inżynierów nad technologiami pozwalającymi oszczędzić czas i pieniądze inwestora. Polecana jest użytkownikom ceniącym energooszczędne, trwałe rozwiązania ułatwiające pracę przedsiębiorstwa. Bardzo szybka praca bramy oraz termoizolacyjne właściwości panelu minimalizują utratę ciepła pomieszczenia, a co za tym idzie – koszty związane z ogrzewaniem. Zastosowanie bramy spiralnej szybkobieżnej umożliwia redukcję przeciągów, co przekłada się na spadek liczby zachorowań wśród pracowników hal produkcyjnych czy magazynów. Panele sandwich, obudowane gładkim, anodowanym aluminium lub lakierowaną stalą, wypełnione są bardzo gęstą pianką polistyrenową. Grubość ich ścianki oraz system anty crash zapewnia odporność na uderzenia. Opatentowana technologia zwijania oraz nowatorskie materiały użyte do budowy prowadnic gwarantują bezawaryjną eksploatację bramy przez długie lata. Szczegółowe informacje techniczne na stronie www.torsystem.com.pl

Dla bezpieczeństwa konstrukcji dachowej

System WiSeNe® to bezprzewodowy system automatycznego monitorowania parametrów istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa konstrukcji dachowej obiektów wielkopowierzchniowych o szkieletowej, stalowej konstrukcji dachu, który: • mierzy laserowo ugięcia i przemieszczenia pionowe elementów konstrukcji dachu, pochodzące od obciążeń zmiennych, szczególnie zalegającego śniegu, • ocenia automatycznie stopień wytężenia monitorowanych elementów konstrukcji dachu poprzez porównanie zmierzonych wartości ugięć i przemieszczeń pionowych z wartościami dopuszczalnymi i progowymi, • powiadamia o przekraczaniu programowalnych progów ugięcia przy pomocy wiadomości SMS, wiadomości e-mail, strony WWW lub lokalnej sygnalizacji świetlnej. NB. System WiSeNe wykorzystuje technologię WSN (Wireless Sensor Network; Bezprzewodowa Sieć Sensorowa).

lipiec 2014

Sprawniejsza logistyka niższe koszty ogrzewania

Budując dom, przede wszystkim zastanawiamy się nad wykończeniem wnętrza, niejednokrotnie spychając aranżację przestrzeni wokół domu na drugi plan. Natomiast elewacja czy taras są bardzo istotnym detalem, uzupełniającym całokształt. Szeroka oferta płytek klinkierowych proponowanych przez Ceramikę Paradyż jest bardzo dobrym i praktycznym sposobem na wykończenie budynku. Klinkier możemy zastosować zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku. Doskonale sprawdza się jako okładzina stref i schodów, ogrodzeń, a także małej architektury. Z powodzeniem może zostać wykorzystany do wykańczania tarasów i korytarzy. Oferta marki Paradyż zawiera zarówno klinkier nieszkliwiony (kolekcje Natural, Cloud i Semir), jak i klinkier szkliwiony (kolekcje Sophistic, Aquarius, Taurus, Keystone, Cotto, Bazalto). Wybierać w niej można spośród wielu kolorów, struktur i kształtów płytek, a także szerokiej gamy rodzajów, jak stopnice, podstopnice, cokoły, płytki elewacyjne, parapety. Znajdziemy również nowoczesne formy geometryczne, typu heksagon, romb lub trapez. Dzięki tak rozbudowanej ofercie klient ma możliwość zaaranżowania funkcjonalnej i spójnej przestrzeni wokół domu, ale też z powodzeniem może połączyć strefę wewnętrzną z zewnętrzną. Klinkier wykonany jest z naturalnej gliny, wypalonej w wysokiej temperaturze. Ma barwny czerep i niską nasiąkliwość wodną. Płytki klinkierowe oprócz wysokich parametrów technicznych, gwarantujących odporność na wahania temperatur i obciążenia mechaniczne, wyróżnia różnorodne wzornictwo zadowalające odmienne gusta naszych klientów. Pełna oferta płytek klinkierowych na stronie www.paradyz.com

Fot. arch. Sopro Producent chemii budowlanej, firma Sopro Polska, poszerza ofertę systemowych rozwiązań do reperacji i wykończenia balkonów i tarasów o nowy okapnik Sopro OBP 278. Okapnik ten stanowi element kompleksowego systemu balkonowo-tarasowego Sopro. Został zaprojektowany z myślą o montażu w strefach krawędziowych balkonów i tarasów z posadzkami z płytek ceramicznych. Jego główne zadania to odprowadzanie wody z powierzchni balkonu lub tarasu i zwiększenie ich odporności na wilgoć i warunki atmosferyczne. System Sopro OBP 278 wykonany jest z wysokiej jakości stopu aluminium pokrytego powłoką poliestrową. Dzięki temu poszczególne elementy systemu cechuje bardzo wysoka odporność na korozję, zarysowania, uderzenia oraz działanie promieni UV i ekstremalnych temperatur, przewyższająca w tym zakresie tradycyjnie stosowane obróbki stalowe. Zastosowanie trwałej powłoki organicznej o grubości 70 μm dodatkowo chroni utworzoną na powierzchni aluminium warstwę tlenkową i reguluje szybkość utleniania materiału. Niska chropowatość powierzchni sprawia, że blacha jest zdolna do samoczyszczenia.

Builder

Fot. arch. Ceramika Paradyż

Klinkier – sposób na wykończenie budynku

Nowość Sopro!

Fot. arch. Torsystem Butzbach

Fot. arch. Jewel Blade

Ostrza przemysłowe marki Jewel Blade z serii XL Premium to nowość na polskim rynku. Wyróżnia je wykonanie ze stali o zawartości węgla 1,25% oraz polerowana powierzchnia. W ramach gamy GOLD dostępne są ostrza pokryte powłoką z azotku tytanu (TiN), która zwiększa wytrzymałość nawet 8-krotnie. Dzięki temu użytkownik może zaoszczędzić czas i koszty związane z częstą wymianą ostrzy. Seria XL Premium składa się z najbardziej popularnych rozmiarów, a różne opcje pakowania odpowiadają oczekiwaniom odbiorców.

Fot. arch. WiSeNe

Nowa jakość w dziedzinie ostrzy

Fot. arch. Wikimedia (public domain)

dr inż. Mirosław Broniewicz

lipiec 2014

BUDOWNICTWO

Jak przeciwdziałać

Builder

Politechnika Białostocka

korozji?

Korozją nazywa się niezamierzone, odbywające się stopniowo niszczenie metali, powstające wskutek chemicznego lub elektrochemicznego oddziaływania środowiska, które je otacza. W przypadku konstrukcji budowlanych konsekwencje tego zjawiska mogą być katastrofalne, dlatego ogromne znaczenie mają właściwie przeprowadzone działania prewencyjne.

roces korodowania rozpoczyna się zawsze na powierzchni nieosłoniętego metalu, a następnie, w zależności od różnych czynników, obejmuje głębsze warstwy, przy czym odbywa się to z różną szybkością odmienną z powodu lokalnego ukształtowania przedmiotu, lokalnej struktury materiału, a w pewnych przypadkach zależnie od występujących w przedmiocie naprężeń. Niepożądanym następstwem korozji jest przekształcenie się metalu (również jego stopu) w produkty korozji o właściwościach chemicznych, strukturalnych i mechanicznych zupełnie odmiennych od właściwości metalu (jego stopu). Wskutek tego następuje stopniowe zmniejszenie się przekroju poprzecznego wyrobu. Z tym związane jest z reguły zmniejszenie się nośności elementu. W miarę niezahamowanego postępowania procesów korodowania dochodzi do bardzo znacznego zmniejszenia przekroju wyrobów metalowych. W przypadku konstrukcji nośnych dochodzi wówczas wskutek tego do awarii lub całkowitego ich zniszczenia. Natomiast w przypadku elementów odgradzających (ścian, dachów i stropów) do-

chodzi do zniszczenia ich właściwości wodoszczelnych i utraty cech termicznych materiałów zastosowanych do wypełniania tych elementów, a po upływie dłuższego czasu eksploatacji – również do ich zniszczenia [1].

Sposoby ochrony

Liczne metody zapobiegania korozji i ochrony przed nią wyrobów oraz konstrukcji stalowych można sklasyfikować następująco: • ochrona przed korozją na etapie projektowania poprzez dobór właściwych materiałów konstrukcyjnych, możliwie nieskomplikowany kształt profili, rozwiązania konstrukcyjne zapobiegające możliwości gromadzenia się cieczy, sposób łączenia poszczególnych elementów konstrukcji (śruby, spawy, nity), unikanie możliwości spiętrzania naprężeń i lokalnego przegrzewania; • stosowanie inhibitorów korozji, czyli substancji, które wprowadzone w niewielkich ilościach do środowiska korozyjnego powodują znaczne ograniczenie szybkości korozji; inhibitory korozji mogą być anodowe lub katodowe, odpowiednio zmniejszające i zwiększające polaryzację anodową metalu i przez to przesuwające potencjał korozyjny metalu w kierunku ujemnym lub dodatnim; • ochrona elektrochemiczna polegająca na ochronie katodowej elektrolitycznej lub galwanicznej; ochrona elektrochemiczna konstrukcji (np. rurociągów, obiektów mostowych) dzięki zastosowaniu zewnętrznego źródła napięcia powoduje, że metal chroniony staje się katodą lub anodą ogniwa, co znacznie ogranicza intensywność korozji; w przypadku ochrony galwanicznej stosuje się specjalne kształtki ochronne z materiału o niskim potencjale elektrochemicznym, które montuje się na chronionej konstrukcji; • stosowanie powłok ochronnych organicznych (farby, lakiery, tworzywa sztuczne) oraz metalicznych anodowych w postaci cynku lub kadmu lub katodowych z miedzi, niklu, chromu i cyny; powłoki me-

taliczne mogą być nakładane przez zanurzenie w ciekłym metalu albo natryskiwanie roztopionego metalu na powierzchnię chronioną lub za pomocą elektrolizy.

Gdzie może wystąpić korozja?

W przypadku powszechnie stosowanych stalowych konstrukcji budowlanych najczęściej występuje korozja elektrochemiczna. Procesy korozyjne występują w takich środowiskach naturalnych, jak atmosfera otwartego otoczenia, woda i gleba, albo w środowiskach sztucznie wytwarzanych, jak atmosfera pomieszczeń, rozpuszczalniki i gazy (np. w obiektach o cyrkulacji zamkniętej). W tych środowiskach występują gazy, ciecze lub stopione ciała stałe, a także ich mieszaniny, przy czym pod wpływem czynników chemicznych, fizycznych lub biologicznych zachodzi korozja tworzywa. Środowisko korozyjne, atmosferyczne w [2] zostało podzielone na następujące kategorie: C1 – bardzo słaba, C2 – słaba, C3 – średnia, C4 – wysoka, C5-I – bardzo silna (przemysłowa), C5-M – bardzo silna, morska. Charakterystykę tych środowisk i ich przypisanie do kategorii korozyjnej zawiera tabela 1.

Jak dobrać zestaw malarski?

Optymalnie dobrany zestaw malarski o odpowiedniej do danego przeznaczenia grubości powinien zapewnić właściwą, długotrwałą ochronę konstrukcji przed korozją. Powłoka malarska powinna być doskonale szczelna, przyczepna do podłoża i wypełniona pigmentem. Dobór zestawu malarskiego powinien wynikać z przeprowadzonej analizy techniczno-ekonomicznej, uwzględniającej następujące czynniki: • kształt konstrukcji, • rodzaj i stan powierzchni do zabezpieczenia antykorozyjnego, • wymagany okres trwałości powłoki malarskiej, • agresywność korozyjną środowiska, • potrzebną odporność chemiczną, termiczną i mechaniczną powłoki, • możliwość i sposób oczyszczenia powierzchni, • właściwości aplikacyjne farby (grubość powłoki, czas schnięcia, warunki nakładania), • warunki atmosferyczne prowadzenia prac (temperatura, wilgotność), • zakładaną trwałość powłoki malarskiej w odniesieniu do okresu eksploatacji konstrukcji, • wymagania ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa pożarowego, • aspekty ekonomiczne. Oznaczenia systemów antykorozyjnych według normy [3] zawierają symbol systemu malarskiego, rodzaj farby, nominalną grubość powłoki na sucho, liczbę warstw farby, rodzaj powierzchni oraz stopień jej

REKLAMA

lipiec 2014

przygotowania. Przykład oznaczenia systemu malarskiego przedstawiono na rys. 1. Trwałość systemu malarskiego jest kategorią techniczną, pozwalającą na ustalenie właściwego planu renowacji konstrukcji. Nie jest jednak utożsamiana z okresem gwarancyjnym producenta. Trwałość systemu malarskiego określana jest w trzech okresach: okres krótki (L) – od 2 do 5 lat, okres średni (M) – od 5 do 15 lat, okres długi (H) – powyżej 15 lat.

Sposób zabezpieczenia powierzchni konstrukcji powinien zostać określony w dokumentacji technicznej lub pozostawiony do uznania wykonawcy pod warunkiem zagwarantowania wymaganej trwałości. Projekt ochrony antykorozyjnej powinien określać: • sposób przygotowania powierzchni, tj. jej oczyszczenia, i wymagany stopień czystości, • rodzaj, grubość i liczbę powłok oraz sposób ich nakładania w wytwórni i na placu budowy, • nazwy i producentów wyrobów, • sposób zabezpieczenia łączników. Przy wymaganiu określonej trwałości zabezpieczeń należy w projekcie podać: wymagany okres gwarancji trwałości powłok, charakterystykę środowiska korozyjnego, klasę połączeń ciernych (jeżeli występują), wymagany kolor powłok lakierowych, zalecenia lub przeciwwskazania dotyczące powłok metalowych, wymagania dotyczące odporności ogniowej. Projekt zabezpieczenia antykorozyjnego powinien opracować wykonawca na podstawie założeń i uzgodnień z producentem lakierów. Wykonanie powłok powinno być przeprowadzone przez rzetelnych robotników i kontrolowane przez właściwe służby nadzoru.

Rys. 1. Oznaczenie systemu malarskiego

Builder

Projekt zabezpieczenia. Zasady ogólne

BUDOWNICTWO

Konstrukcja – na co zwrócić uwagę?

Konstrukcja stalowa powinna być zaprojektowana w taki sposób, aby nie istniały miejsca potencjalnych ognisk korozji, z których mogłaby się ona rozprzestrzenić na całość konstrukcji. Kształt konstrukcji powinien być prosty, ułatwiający przygotowanie powierzchni, jej malowanie i renowację. W miejscach gdzie konstrukcja stalowa jest obmurowana lub obetonowana, powinna być ona zabezpieczona na cały okres eksploatacji. Powierzchnia konstrukcji stalowej narażona na oddziaływanie niekorzystnych czynników środowiskowych powinna być możliwie najmniejsza. Spoiny powinny być ciągłe, a złącza – zawierać jak najmniejszą liczbę nakładek, zagięć, krawędzi i innych nieregularności. Konstrukcje stalowe powinny być zaopatrzone w haki, uchwyty, pomosty i ruchome platformy, co ułatwi ich kontrolę oraz konserwację. Wszystkie powierzchnie przeznaczone do malowania powinny być łatwo dostępne dla wykonawcy, aby personel miał możliwość łatwego i bezpiecznego poruszania się na elementach konstrukcji. Elementy narażone na ryzyko korozji i niedostępne po montażu powinny być wykonane z materiału odpornego na korozję lub mieć zabezpieczenie antykorozyjne skuteczne do końca okresu eksploatacji konstrukcji.

Builder

lipiec 2014

Uwaga, złącze!

Złącza spawane są zwykle miejscami elementów, na których utrudnione jest oczyszczanie ich powierzchni ze względu na kształt, jak też nierówności spoin i rodzaj zanieczyszczeń. Strefa przyspoinowa o szerokości około 50 mm od spoiny wymaga również oczyszczenia z odprysków żużla oraz ze zniszczonej powłoki (jeżeli spawanie było wykonane na placu budowy). Oczyszczenie powinno być szczególnie staranne, gdyż miejsca ułożenia spoin są zwykle bardziej narażone na korozję niż inne

powierzchnie elementów. Powodem tego jest kształt złącza (wzajemne nachylenie łącznych części) i nierówna powierzchnia spoin wykonywanych ręcznie, a zwłaszcza niejednorodność metalurgiczna, zwiększająca podatność na korozję elektrochemiczną. Ważnym czynnikiem, wpływającym zasadniczo na trwałość powłok, jest agresywność środowiska. Należy dążyć do jej obniżenia, co uzyskuje się przez zapewnienie odpowiednich urządzeń w stosowanych procesach produkcyjnych, ich lokalizację w wydzielonych pomieszczeniach, gdy procesy produkcyjne są szczególnie uciążliwe, oraz przez utrzymywanie odpowiednich warunków wilgotności i temperatury w pomieszczeniach zamkniętych. Przykłady zalecanych systemów antykorozyjnych proponowanych przez ECCS [4] przedstawiono w tabeli 2.

Jak dobierać kształt konstrukcji?

Kolejnym czynnikiem wpływającym na trwałość powłok jest dobór kształtu konstrukcji. Wyroby stalowe różnych kształtów, zestawione w elementy konstrukcyjne, są narażone na osiadanie pyłów i skraplanie się pary wodnej. Ich powierzchnie są wystawione na te czynniki w różnych konfiguracjach, zależnych od sposobu wzajemnego zestawienia, ukształtowania węzłów i połączeń wzajemnego nachylenia ścianek lub elementów w przestrzeni. Ogólnie można stwierdzić, że konstrukcja cienkościenna, której powierzchnia w m² na 1 Mg jest większa niż konstrukcji o grubych ściankach, jest bardziej narażona na czynniki korozyjne i wymaga więcej zabiegów przy nakładaniu powłok ochronnych. Należy również stwierdzić, że konstrukcje kratowe, chociaż umożliwiają zmniejszenie zużycia materiału, powodują równocześnie stosowanie wyrobów o drobniejszych wymiarach, a zarazem o rozbudowanych gabarytach, co w koń-

Tabela 1. Kategorie korozyjności atmosfery Kategoria korozyjności C1 (bardzo słaba) C2 (słaba) C3 (średnia) C4 (duża) C5-I (bardzo duża, przemysłowa) C5-M (bardzo duża, morska)

Przykłady środowisk typowych dla klimatu umiarkowanego Na zewnątrz Wewnątrz Atmosfery w małym stopniu zanieczyszczone (tereny wiejskie) Ogrzewane budynki z czystą atmosferą (szkoły, sklepy, biura, hotele). Budynki nieogrzewane, w których może wystąpić kondensacja pary wodnej (magazyny, hale sportowe). Pomieszczenia produkcyjne o dużej wilgotności i pewnym Atmosfery miejskie i przemysłowe, średnie zanieczyszczenie SO2. zanieczyszczeniu powietrza (zakłady spożywcze, pralnie, browary). Obszary przybrzeżne o małym zasoleniu. Obszary przemysłowe i przybrzeżne o średnim zasoleniu. Zakłady chemiczne, pływalnie, stocznie remontowe. Budowle lub obszary z prawie ciągłą kondensacją i dużym zanieczyszczeniem. Obszary przemysłowe o dużej wilgotności i agresywnej atmosferze. Budowle lub obszary z prawie ciągłą kondensacją i dużym Obszary przybrzeżne i oddalone od brzegu w głąb morza, o dużym zanieczyszczeniem. zasoleniu.

Tabela 2. Propozycje systemów zabezpieczeń antykorozyjnych dla poszczególnych kategorii korozyjności środowiska [4] Kategoria

Kategoria C3

Numer systemu

Kategoria C4

Kategoria C5

15-20

20-40

7-10

15-20

20-25

5–7

8-15 (C5-I) 15-20 (C5-M)

Równoważny system wg PN-EN ISO12944

S3-18

S3-06

S4-21

S4-29

S5M-7

S5I-8

Stopień przygotowania powierzchni

Osc1)

Oczekiwana trwałość powłoki antykorozyjnej w latach

Sa 21/2

Rodzaj warstwy

PEFC 100µm FNIA 100µm

PAFC 80µm NABZ 60µm

PAFC 80µm PAPA 60µm

Rodzaj warstwy

brak

NABZ 60µm

PAAA 60µm

Warsztat

Teren Koszt zł/m2

CZ 85µm

Osc1)

E10

Sa 21/2

Osc1) Sa 21/2

GEFC 80µm EPBZ 100µm

GEFC 40µm EPBZ 100µm

PAFC 80µm NABZ 60µm

NA 150µm GEFC 50µm

GEFC 40µm 2xEPBZ 200µm

PAFC 80µm 2xEPBZ 200µm

PFN 60µm

EPBZ 100µm

NPIA 100µm

PFN 60µm

NPIA 80µm

PFN 60µm

115

1) Osc – obróbka strumieniowo cierna GEFC – Grunt epoksydowy, utwardzany, pigmentowany antykorozyjnie fosforanem cynku, NPIA – Poliuretanowa farba nawierzchniowa utwardzana izocyjanianem alifatycznym, GAFC – Grunt alkidowy pigmentowany antykorozyjnie fosforanem cynku, NABZ – Alkidowa jednoskładnikowa farba pigmentowana błyszczem żelazowym (MIO), PAPA – Podkład alkidowy pigmentowany antykorozyjnie, PAAA – Pigmentowana antykorozyjnie alikdowa farba nawierzchniowa, EPBZ – Epoksydowa farba utwardzana poliamidem, pigmentowana błyszczem żelazowym (MIO), PFN – Poliuretanowa farba nawierzchniowa, PKC – Podkład krzemianowo-cynkowy, CZ – cynkowanie zanurzeniowe, NA – natrysk powłoką aluminiową,

Ułatwić czyszczenie

Do wymienionych zaleceń zostanie podanych kilka uzupełniających informacji. Zestawienie kształtowników o wąskiej szczelinie uniemożliwia prawidłowe oczyszczenie powierzchni i nałożenie powłok ochronnych. Zagrożenie korozją jest wówczas bardzo duże. Również wypełnienie wnętrza dwóch kształtowników innymi, rozbudowanymi przestrzennie wyrobami jest niewłaściwe z takich samych powodów, jak wymienione uprzednio. Aby możliwe było oczyszczenie powierzchni ścianek, przynajmniej za pomocą szczotki, i prawidłowe nałożenie warstwy ochronnej pędzlem, kształtowniki o małych wymiarach zaleca się rozmieszczać w odstępach nie mniejszych niż 1/3 wysokości ścianki lub większych niż 45 mm. Przy zestawieniu kształtowników w przekroje tworzące wewnętrzną komorę zalecenie jest jeszcze ostrzejsze – odstęp stopek należy powiększyć do 80 mm. Taka szczelina zapewnia możliwość włożenia dłoni wraz z narzędziami do oczyszczania, malowania i swobodne manipulowanie nimi wewnątrz komory. W szczególnie korozyjnych środowiskach zaleca się wypełnienie szczelin przekładką stalową wystającą ponad kształtowniki i dookoła ospawaną.

Kształtowanie powierzchni elementów

Należy tak kształtować powierzchnię elementów, aby nie gromadziła się na nich woda opadowa. W tym celu należy projektować powierzchnie pochyłe lub ścięte oraz unikać kieszeni i wgłębień, w których może się gromadzić brud (rys. 3). Należy zapewnić odprowadzenie z konstrukcji wody i cieczy powodujących korozję. Spływ wody nie może następować ze stali węglowej na stal nierdzewną. Ostre brzegi elementów należy zaokrąglać lub fazować, aby było możliwe naniesienie na nich powłoki o równomiernej grubości. Spoiny powinny być pozbawione podtopień, odprysków, kraterów czy

pęcherzy, które jest trudno pokryć prawidłowo ułożoną powłoką malarską. Śruby, nakrętki i podkładki powinny być zabezpieczone przed korozją na cały okres eksploatacji konstrukcji. Powierzchnie cierne powinny być oczyszczone do odpowiedniej chropowatości (np. 2 1/2) oraz pokryte powłoką o odpowiednim współczynniku tarcia. Elementy z kształtowników zamkniętych lub skrzynkowych, mające niezamknięte końce, powinny mieć otwory drenażowe umożliwiające swobodny spływ wody. Natomiast elementy zamknięte na końcach powinny być nieprzepuszczalne dla wody i wilgoci przez uszczelnienie spoiną ciągłą. Wycięcia w elementach (żebra, środniki) powinny mieć promień nie mniejszy niż 5 cm. Ukształtowanie żeber i usztywnień nie może pozwalać na gromadzenie się osadów lub wody oraz powinno umożliwiać właściwe ułożenie powłoki antykorozyjnej. Gdy powierzchnia elementów konstrukcji przewidziana do odnowienia jest trudno dostępna, wówczas należy przewidzieć do niej dostęp z koszy zawieszonych na konstrukcji, drabin obrotowych lub innych urządzeń. Dotyczy to ścian zewnętrznych budynków wysokich, hal o dużej wysokości, zbiorników, kopuł i innych konstrukcji o dużych powierzchniach. Te urządzenia w przypadku zbiorników i kopuł są stałym wyposażeniem obiektów. Literatura:

[1] Jan Bródka, Mirosław Broniewicz, Projektowanie konstrukcji stalowych według Eurokodów. Polskie Wydawnictwo Techniczne, Rzeszów 2013. [2] PN-EN-ISO 12944. [3] PN-EN ISO 12944-5. [4] Surface protection guide for steelwork exposed to atmospheric environments. The European Convention for Constructional Steelwork ( ECCS). 2008.

Abstract: How to prevent corrosion? Corrosion is called unintentional, gradually taking place destruction of metals that result from chemical or electrochemical interaction with the environment that surrounds them. In the case of building structures consequences of this phenomenon can be disastrous, therefore immensely important are properly carried out preventive measures. They are the subject of this article.

Rys. 3. Kształtowanie powierzchni elementów

lipiec 2014

Rys. 2. Ubytki korozyjne w milimetrach w zależności od rodzaju kształtownika

Builder

cowym wyniku prowadzi do wzrostu gabarytowej powierzchni w m2 na 1 Mg w stosunku do konstrukcji pełnościennych (blachownicowych) i również do większego zagrożenia czynnikami korozyjnymi. Powierzchnie wyrobów stalowych przy takiej samej ekspozycji korodują z różną prędkością. Na rys. 2 przedstawiono przykłady różnych kształtowników lub ich zestawienia oraz ubytki materiału przy takiej samej eksploatacji, lecz przy różnym ustawieniu ścianek. Intensywność korozji jest największa na powierzchni kształtowników, na których łatwo mogą się gromadzić i utrzymywać przez długi czas stałe zanieczyszczenia oraz para wodna, która po skropleniu ma utrudniony odpływ lub wysychanie. Bardziej powolna jest korozja na ściankach pionowych lub ukośnych w stosunku do korozji ścianek, ułożonych poziomo lub ułożonych w zagłębieniach. Podczas doboru kształtu elementów konstrukcji należy brać pod uwagę następujące zalecenia: • unikać wąskich szczelin przy zestawieniu kształtowników w przekrój dwu- lub więcej gałęziowy, utrudniających lub uniemożliwiających odnowienie powłoki, • unikać przekrojów o poziomo rozwiniętych półkach, • stosować kształtowniki zamknięte lub otwarte o zwartych kształtach; elementy o przekrojach zamkniętych (rurowe lub skrzynkowe) hermetycznie zamykać, • umożliwić spływ skraplającej się wody; zapobiegać tworzeniu się zbiorników kurzu i wody, • w wyjątkowych wypadkach zastosowania elementów z wąskimi szczelinami uszczelnić je pastami i kitami, • nie stosować konstrukcji kratowych przy dużym zagrożeniu korozją, • nie stosować spoin przerywanych lub niepełnych (czołowych) przy dużym zagrożeniu korozją, • nie dopuszczać do powstawania kawern w stykach, • uszczelniać złącza śrubowe, • stosować przekładki izolacyjne, aby nie dopuścić do korozji w styku różnych metali, • nie stosować nakładek lub przykładek, gdy można przyjąć rozwiązanie, w którym są eliminowane.

BUDOWNICTWO

Projektowanie garaży

Część 1

podziemnych wielokondygnacyjnych

lipiec 2014

dr hab. inż. Hanna Michalak

Builder

prof. nadzw. PW, Politechnika Warszawska

rzemieszczenia pionowe powierzchni terenu w sąsiedztwie wykopu oraz zasięg oddziaływania realizacji nowego budynku zależą przede wszystkim od rodzaju gruntów podłoża, zastosowanej obudowy wykopu i przyjętego sposobu jej rozparcia, założonego schematu statycznego, ale również faz realizacji i związanego z nimi stanu odciążenia i obciążenia podłoża gruntowego.

Prognoza przemieszczeń podłoża

W trakcie wznoszenia budynku głęboko posadowionego występują odkształcenia podłoża gruntowego w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Powstają one w poszczególnych fazach realizacji, a więc w trakcie: • wykonywania obudowy wykopu (ścian szczelinowych – fot. 2, palisady, ścianki berlińskiej – fot. 3, ścianki szczelnej), • głębienia wykopu wraz z sukcesywnym podpieraniem jego ścian, • obniżania zwierciadła wody gruntowej (dotyczy to szczególnych przypadków technologii realizacji i warunków hydrogeologicznych), • wykonania konstrukcji części podziemnej budynku (por. fot. 2, 3), • wykonania konstrukcji nadziemia, • rozpoczęcia eksploatacji budynku (działanie obciążenia użytkowego). Odkształcenia podłoża gruntowego są spowodowane przede wszystkim: • zmianą stanu naprężenia i odkształcenia w gruncie, związaną z przemieszczeniami obudowy wykopu, • odkształceniami podłoża gruntowego wskutek jego odciążenia wykopem (odprężenia), a następnie obciążenia nowym budynkiem, • osiadaniem powierzchni terenu spowodowanym obniżeniem zwierciadła wody gruntowej.

Projektowanie i realizacja budynków z wielokondygnacyjnymi podziemiami w warunkach zwartej zabudowy miejskiej należy do jednych z najtrudniejszych zagadnień inżynierskich, m.in. ze względu na występujące odkształcenia podłoża gruntowego. Odkształcenia te mogą występować z większym nasileniem w wypadku zaistnienia nieprawidłowości bądź błędów w trakcie projektowania i realizacji. Przypadki stanów przedawaryjnych bądź katastrof budowlanych obudów wykopów (fot. 4) zostały scharakteryzowane i zdiagnozowane m.in. w pracach [12, 13].

Zasięg oddziaływania wykopu

Zazwyczaj ten zasięg określa się jako obszar podłoża wokół wykopu, w którym na skutek jego wykonywania występują pionowe i poziome przemieszczenia gruntu. Zależy on od rodzaju zastosowanej obudowy wykopu, sposobu jej rozparcia, rodzaju gruntów kształtujących podłoże, obniżenia zwierciadła wody gruntowej itp. Omawiany zasięg oraz wartości przemieszczeń pionowych terenu i przemieszczeń poziomych obudowy wykopu są najczęściej wyrażane jako krotność głębokości wykopu h. W zależności od rodzaju gruntów zasięg oddziaływania wykopu jest według różnych źródeł literaturowych przyjmowany jako równy: • 2÷4h (wg Clougha i O’Rourkego) oraz 2÷2,5h (wg Symonsa i Cardera) w przypadku iłów londyńskich i glin zwałowych [2], • 2÷3h (ekstremalnie 5h) – wg Simpsona [11] w mocnych gruntach spoistych, • 1,5÷2h – wg Brema i Breymanna [1] w gruntach niespoistych (piaski drobne, średnie i żwiry), • 2h w piaskach, 2,5h w glinach, 3÷4h w iłach – wg Wysokińskiego i Kotlickiego [4]; w przypadku niestosowania depresjonowania zwierciadła wody gruntowej zasięg oddziaływania można wg [4] zmniejszyć o 20%.

Fot. 2. Ściany szczelinowe obudowy wykopu

Wpływ obniżenia poziomu zwierciadła wody gruntowej

W przypadku usytuowania zwierciadła wody gruntowej powyżej projektowanego poziomu płyty dennej i spodziewanego znacznego napływu wody gruntowej do wykopu istnieją różne możliwości wyboru technologii realizacji wykopu. Można je ogólnie scharakteryzować jako zastosowanie:

lipiec 2014

Fot. 1. Wnętrze garażu podziemnego

Builder

Z badań [4] wynika, że największe przemieszczenia pionowe powierzchni terenu występują w strefie o szerokości od 0,5 do 0,75h od krawędzi wykopu, a następnie zanikają w odległości 2h bądź, przy stosowaniu obniżenia zwierciadła wody gruntowej (przy studniach depresyjnych usytuowanych poza obrysem wykopu), 3÷4h od krawędzi wykopu. Ocenia się, że wartości przemieszczeń pionowych powierzchni terenu w bezpośrednim sąsiedztwie wykopów, nie przekraczają w zależności od rodzaju gruntów [7]: • wg Burlanda, Simpsona, St Johna [2]: 0,002h – w gruntach niespoistych w stanie zagęszczonym, 0,005h – w gruntach niespoistych w stanie luźnym, 0,0015÷0,02h – w gruntach spoistych twardoplastycznych i półzwartych, • wg Simpsona [11]: 0,01÷0,02h – w gruntach spoistych, • wg Longa [1]: 0,002h (ekstremalnie 0,007h) w gruntach niespoistych i spoistych, • wg Smoltczyka [9]: 0,002h – w gruntach niespoistych i spoistych. Z literatury [4-7] w omawianym zakresie i z analiz porównawczych przemieszczeń poziomych U0 obudowy wykopu i przemieszczeń pionowych terenu bezpośrednio za tą obudową V0 wynika, że istnienie zależność V0 = 0,5÷0,75U0. Przedstawiona zależność V0(U0) wskazuje na konieczność dokonywania prognozy przemieszczeń poziomych obudów wykopów, szczególnie w sytuacji bezpośredniej bliskości istniejącej zabudowy. Ściany wykopów głębokich mogą stanowić: ścianka berlińska (por. fot. 3), ściana szczelinowa (por. fot. 2), palisada bądź ścianka szczelna. W zależności od projektowanej głębokości wykopu i wartości obciążenia istnieje konieczność podparcia obudowy na wysokości. W przypadku małych obciążeń i głębokości projektuje się obudowy wspornikowe. Obudowy wykopu mogą być podpierane w jednym bądź kilku poziomach: kotwiami iniekcyjnymi (fot. 3), rozporami (fot. 5) lub w przypadku zastosowania tzw. metody stropowej – stropami kondygnacji podziemnych wznoszonego budynku (fot. 6). Przemieszczenia poziome ścian obudowy wykopu mogą wynosić [7, 8]: a) wg Burlanda, Simpsona, St Johna [2] – 10÷40 mm, b) wg Symonsa i Cardera [11] – 0,002÷0,004h, c) wg Breymanna [1] – 0,002h, d) wg Smoltczyka [9] w przypadku ścian: • wspornikowych 0,01h, • rozpartych, projektowanych z uwagi na obciążenie parciem czynnym gruntu, realizowanych w gruntach niespoistych i spoistych w stanie twardoplastycznym do zwartego – około 0,001h; e) wg Longa [5]: • 0,0005÷0,0025h (ekstremalnie 0,007h) – w przypadku ścian kotwionych, rozpartych, realizowanych metodą stropową, • 0,001÷0,02h (średnio 0,003h) – w przypadku ścian wspornikowych, f) wg Wysokińskiego i Kotlickiego [4] – 0,003÷0,005h, g) wg Siemińskiej-Lewandowskiej [10] – 0,002h w przypadku ścian szczelinowych kotwionych, h) wg Szulborskiego, Michalak, Pęskiego, Pyraka [7], w przypadku obudów ze ścianek berlińskich wspornikowych, kotwionych oraz palisad i ścian szczelinowych wspornikowych bądź kotwionych, zależność między przemieszczeniami poziomymi U0 obudowy wykopu i pionowymi terenu bezpośrednio za obudową V0 określa się jako V0 = 0,5÷0,75U0. Przedstawione dane literaturowe odnoszą się do oceny zasięgu wpływu wykonywania wykopu, nie obejmują natomiast przemieszczeń występujących w trakcie wznoszenia konstrukcji części podziemnej, a następnie nadziemnej budynku.

Fot. 3. Obudowa wykopu w postaci ścianki berlińskiej kotwionej

BUDOWNICTWO

Fot. 4. Katastrofa budowlana ściany szczelinowej obudowy wykopu

• obudowy „szczelnej” (najczęściej ściany szczelinowe bądź ścianki szczelne) zakotwionej w podłożu nieprzepuszczalnym (gruntach spoistych) w celu „odcięcia” dopływu wody gruntowej do wnętrza wykopu, • obudowy niezabezpieczającej przed napływem wody gruntowej (ściany szczelinowe niezakotwione w gruncie nieprzepuszczalnym, ścianka berlińska, palisada itp.). W przypadku obudów określonych jako „szczelne” stosuje się lokalne odwodnienie podłoża w przestrzeni między obudową wykopu, natomiast w przypadku stosowania obudów umożliwiających napływ wody gruntowej do wnętrza – przez ściany wykopu (ścianka berlińska, palisady z pali niezachodzących na siebie) bądź przez dno wykopu – wprowadza się obniżenie zwierciadła wody gruntowej za pomocą studni depresyjnych sytuowanych poza obrysem wykopu. Obniżenie zwierciadła wody gruntowej powoduje osiadanie podłoża w sąsiedztwie, na skutek wyeliminowania wyporu wody. Wartość tego osiadania zależy przede wszystkim od rodzaju gruntu i wartości tego obniżenia. Można oszacować, że w gruntach morenowych wynosi ono około 1 mm na każdy 1 m obniżenia z.w.g. Z badań [4] wynika, że w gruntach o małej odkształcalności (o E0 ≥ 40 MPa) można nie uwzględniać przyrostu przemieszczeń pionowych v w podłoża spowodowanych obniżeniem zwierciadła wody gruntowej. W innym przypadku maksymalną wartość przemieszczenia pionowego podłoża na zewnątrz obudowy można wyznaczyć z zależności [4]:

Fot. 5. Ściany szczelinowe obudowy wykopu podparte na wysokości rozporami stalowymi rurowymi

a) b)

Zdjęcia: archiwum autorki

gdzie: v(w,max) – maksymalne przemieszczenie powierzchni terenu spowodowane obniżeniem zwierciadła wody gruntowej, θ – współczynnik określany ze wzoru θ = R_L, przy czym L to wymiar budynku (długość bądź szerokość) mierzony w kierunku prostopadłym do wykopu, a R – zasięg leja depresji.

Całkowity zasięg oddziaływania realizacji nowego obiektu

Builder

lipiec 2014

vw = θ v(w,max)

Fot. 6. Ściany szczelinowe obudowy wykopu podparte stropami kondygnacji podziemnych realizowanego budynku, tzw. metoda stropowa: a) widok ogólny, b) widok z poziomu kondygnacji podziemnych

Przemieszczenia pionowe terenu w strefie przylegającej do nowo wznoszonego budynku są wynikiem ich superpozycji z poszczególnych faz robót, obejmujących wykonanie obudowy, głębienie wykopu i sukcesywne podpieranie jego obudowy, realizację części podziemnej budynku, a następnie całej konstrukcji i jej użytkowanie. W obiektach o częściach podziemnych wznoszonych metodą stropową (od poziomu stropu „0”) – por. fot. 6 – lub przy rozparciu wykopu (z zastosowaniem zaklinowania rozpór na oczepie bądź wstępnego sprężenia od poziomu „0”) – por. fot. 5 – przemieszczenia poziome obudowy wykopu są nieznaczne w porównaniu z przemieszczeniami pionowymi tej obudowy. W pracach [7, 8] wyodrębniono cztery strefy oddziaływania realizacji nowego budynku na przemieszczenia powierzchni terenu i zabudowy sąsiedniej na nim usytuowanej: S0,75, S0,50, S0,25 i S0. Długości tych stref zależą od wartości bezwzględnej przemieszczeń pionowych na krawędzi wykopu v0 wynoszącej odpowiednio 0,75v0, 0,50v0, 0,25v0 i 0 (zanik przemieszczeń). Analizowano numeryczne modele układów „podłoże gruntowe – nowy budynek – zabudowa istniejąca” wyskalowane z uwzględnieniem rzeczywistych wartości przemieszczeń poziomych obudowy wykopu i pionowych reperów ustabilizowanych na zabudowie sąsiedniej. Uwzględniono następujące fazy budowy: II (odpowiadającą wykonaniu konstrukcji części podziemnej) oraz III (odpowiadającą wzniesieniu budynku i przyłożeniu pełnego obciążenia użytkowego). Wyodrębniono zasięg oddziaływania wykopu w odniesieniu do budynków, których podłoże kształtują grunty niejednorodne z utworami piaszczystymi bądź iłami zalegającymi poniżej poziomu płyty dennej (tabela 1). Na podstawie analiz własnych [7], których podstawą były rzeczywiste (pomierzone) przemieszczenia poziome i pionowe badanych budynków, można sformułować następujące wnioski:

Tabela 1. Zasięgi stref oddziaływania realizacji nowych budynków na przemieszczenia pionowe powierzchni terenu w sąsiedztwie [7] Fazy realizacji II

III

Zasięg strefy S0,75

S0,50

S0,25

0,5h

0,7h

1,1h

0,5h

0,8h

1,3h

S0 1,7h – piaski 5,4h – iły 2,8h – piaski 5,4h – iły

• największe przemieszczenia pionowe powierzchni terenu o wartości bezwzględnej do 0,75v0 występują w odległości do 0,5h w fazach budowy II i III, • przemieszczenia pionowe powierzchni terenu o wartości bezwzględnej 0,75÷0,50v0 występują w odległości do 0,7h w fazie II i 0,8h w fazie III, • przemieszczenia pionowe powierzchni terenu o wartości bezwzględnej 0,50÷0,25v0 występują w odległości do 1,1h w fazie II i 1,3h w fazie III, • zanik przemieszczeń pionowych powierzchni terenu zależy od rodzaju podłoża gruntowego i następuje: w przypadku utworów piaszczystych w fazie II w odległości 1,7h od krawędzi wykopu, a w fazie III w odległości 2,8h od krawędzi wykopu; w przypadku podłoża wykształconego z iłów w obu fazach w odległości 5,4h od krawędzi wykopu, • zasięg strefy S0,75 nie zależy od fazy realizacji budynku, • poza strefą S0,75 zauważa się w fazie III zwiększenie zasięgu poszczególnych stref w stosunku do fazy II. Proces przemieszczeń podłoża gruntowego nie kończy się w momencie wykonania wykopu. Ocenia się, że w podłożach piaszczystych praktycznie kończy się bezpośrednio po zakończeniu budowy, natomiast w gruntach spoistych trwa nawet do trzech lat od tego momentu. Przeciętnie można oszacować, że w podłożach niejednorodnych proces ten trwa około roku po zakończeniu budowy i pełnym obciążeniu nowej konstrukcji obciążeniem użytkowym.

Literatura:

[1] Breymann H., Freiseder M., Schweiger H. F., Deep excavations in soft ground, in-situ measurements and numerical predictions. Proceedings of the XIV International Conference on Soil Mechanics and Foundation Engineering, Hamburg 1997. [2] Burland J.B., Simpson B., St. John H.D., Movements around excavations in London Clay. Proceedings of the VII European Conference on Soil Mechanics and Foundation Engineering, Brighton 1979. [3] Kłosiński B., Projektowanie obudów głębokich wykopów. Materiały seminarium pt. „Głębokie wykopy na terenach wielkomiejskich”. IDiM PW oraz IBDiM. Warszawa, 19 listopada 2002. [4] Kotlicki W., Wysokiński L., Ochrona zabudowy w sąsiedztwie głębokich wykopów. ITB, Warszawa 2002. [5] Long M., Database for retaining wall and ground movements due to deep excavations. „Journal of the Geotechnical and Geoenviromental Engineering”, nr 3/2001. [6] Michalak H., Garaże wielostanowiskowe. Projektowanie i realizacja. Arkady, Warszawa, 2009. [7] Michalak H. Pęski S., Pyrak S., Szulborski K., O wpływie wykonywania wykopów głębokich na zabudowę sąsiednią. „Inżynieria i Budownictwo”, nr 1/1998. [8] Michalak H., Kształtowanie konstrukcyjno-przestrzenne garaży podziemnych na terenach silnie zurbanizowanych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, zeszyt nr 2, Warszawa 2006. [9] Praca zbiorowa pod redakcją U. Smoltczyka: Geotechnical Engineering Handbook. T. 1 – Fundamentals (2002); t. 2 – Procedures (2003); t. 3 – Elements and Structures. (2003). Ernst & Sohn, A Wiley Company, Berlin. [10] Siemińska-Lewandowska A., Przemieszczenia kotwionych ścian szczelinowych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. Zeszyt nr 139 – Budownictwo. Warszawa 2001. [11] Simpson B. i inni: Design parameters for stiff clays. Proceedings of the VII European Conference on Soil Mechanics and Foundation Engineering, Brighton 1979. [12] Szulborski K., Pyrak S., O katastrofie obudowy wykopu głębokiego pod budynek przy ul. Puławskiej w Warszawie. „Inżynieria i Budownictwo”, nr 12/1998. [13] Szulborski K., Problemy konstrukcyjne w realizacji inwestycji wznoszonych w zabudowie zwartej. Materiały V Konferencji Naukowo-Technicznej „Warsztat Pracy Rzeczoznawcy Budowlanego”. ITB, Kielce, 27-29 kwietnia 1999.

Abstract: Design of multi-storey garages. Design and construction of buildings with multi-storey basements under dense urban development is one of the most challenging engineering problems, and requires forecasting the impact of their implementation on the displacement of the ground and extending the scope of analysis and study of existing objects (buildings, technical infrastructure) located in the area of expected impacts (influence) the implementation of a new building. REKLAMA

BUDOWNICTWO

Tunel pod Martwą Wisłą

GRUNTON

pod Martwą Wisłą Michał Witek, Michał Grys, Piotr Karbownik

promoc j a

CEMEX Polska Sp. z o.o.

Podczas drążenia tunelu pod Martwą Wisłą pomiędzy ułożonym pierścieniem a gruntem rodzimym pozostaje kilkanaście centymetrów wolnej przestrzeni. Do jej wypełnienia stosuje się mieszankę GRUNTON, produkowaną i dostarczaną na budowę przez firmę CEMEX.

maja br. rozpoczęto wiercenie pierwszej nitki tunelu drogowego pod Martwą Wisłą. Tunel będzie stanowił fragment Trasy Słowackiego, która połączy Port Lotniczy im. Lecha Wałęsy z Portem Morskim Gdańsk. Celem budowy tunelu jest połączenie wschodniego i zachodniego brzegu Martwej Wisły oraz zapewnienie możliwości dojazdu z zachodniej części miasta do Portu Morskiego Gdańsk bez konieczności przejazdu przez centrum, co znacznie zmniejszy ruch tranzytowy w tej części miasta.

Damroka, czyli drążenie tunelu

Drążenie tunelu, za które odpowiedzialne jest konsorcjum firm wykonawczych, z hiszpańską firmą OBRASCON HUARTE LAIN S.A. jako liderem, odbywa się za pomocą maszyny TBM (Tunnel Boring Machine), dla której internauci wybrali imię DAMROKA. Tunel ma średnicę 12,5 m. Je-

Przekrój podłużny tunelu pod Martwą Wisłą Przekrój poprzeczny tunelu pod Martwą Wisłą

GRUNTON – dokładne wypełnienie

Do wypełnienia pustych przestrzeni na tej największej tego typu inwestycji stosuje się mieszankę wypełniającą GRUNTON, produkowaną i dostarczaną na budowę przez firmę CEMEX. Mieszanki GRUNTON są przeznaczone specjalnie do tego rodzaju zastosowań. Produkowane są na węzłach betoniarskich i transportowane na budowę betonomieszarkami, dzięki czemu produkt ten może zostać dostarczony i zabudowany w stosunkowo dużej ilości i w krótkim czasie, w zależności od szybkości procesu wiercenia tunelu i zgodnie z harmonogramem robót. Wysoka płynność mieszanek GRUNTON pozwala na dokładne wypełnienie przestrzeni wokół tunelu bez wibrowania oraz na bezproblemowe podanie jej pompą. Mieszanki wypełniające GRUNTON produkowane są w wariantach od 0 do 10 MPa. Podczas budowy tunelu pod Martwą Wisłą aplikuje się

Wysoka płynność mieszanek GRUNTON pozwala na dokładne wypełnienie przestrzeni wokół tunelu bez wibrowania oraz na bezproblemowe podanie jej pompą.

Na całą inwestycję zostanie dostarczonych około 18 tys. m3 mieszanki wypełniającej GRUNTON. mieszankę GRUNTON DR 2,5 o minimalnej wytrzymałości na ściskanie 2,5 MPa. Została ona jednak dodatkowo zmodyfikowana przez Zespół Technologii i Kontroli Jakości CEMEX Polska, ponieważ postawiono jej dodatkowe wymagania techniczne, między innymi: • zachowanie urabialności przez minimum 5 godzin, • brak segregacji podczas podawania pod ciśnieniem 5-8 atm, • wczesną wytrzymałość, zapewniającą zwięzłość materiału nie mniejszą niż zwięzłość otaczającego gruntu, • parametry reologiczne mieszanki umożliwiające jej podawanie przez otwory o średnicy 50 mm.

24/7

Obsługa tej inwestycji, ze względu na jej niepowtarzalny charakter, stanowi dla firmy CEMEX Polska nie lada wyzwanie. Drążenie tunelu przez DAMROKĘ trwa 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu, natomiast wypełnienie przestrzeni mieszanką odbywa się w momencie przesuwu do przodu maszyny TBM, bez możliwości przerwania. Ustalenie ścisłego harmonogramu dostaw jest bardzo trudne, ponieważ poruszanie się maszyny drążącej jest uzależnione od warunków gruntowych i technicznych. Wytwórnia CEMEX Polska Gdańsk Połęże, jako główny zakład produkcyjny obsługujący tę inwestycję, jest gotowa na przyjęcie i realizację zamówienia od klienta praktycznie o każdej porze dnia i nocy. Aktualnie trwa drążenie drugiej nitki Tunelu pod Martwą Wisłą. Każda nitka tunelu ma długość 1075 m i będzie miała po dwa pasy ruchu. Tunel w najniższym miejscu będzie przebiegał 35 m poniżej dna Martwej Wisły. Na całą inwestycję zostanie dostarczonych około 18 tys. m3 mieszanki wypełniającej GRUNTON. n

Zdjęcia: archiwum Gdańskie Inwestycje Komunalne

go konstrukcję stanowią prefabrykowane elementy o grubości 0,6 m, tzw. tubingi, które po połączeniu tworzą pierścienie o szerokości 2 m (moduły konstrukcyjne tunelu). Podczas drążenia tunelu pomiędzy ułożonym pierścieniem a gruntem rodzimym pozostaje kilkanaście centymetrów wolnej przestrzeni, która pozostawiona pusta powodowałaby nadmierne osiadanie otaczającego tunel gruntu. Przestrzeń tę należało uzupełnić mieszanką, której celem jest dokładne wypełnienie wszelkich zakamarków i wyeliminowanie ryzyka niekontrolowanego osiadania gruntu wokół tubingów.

Builder

lipiec 2014

Tunnel Boring Machine

BUDOWNICTWO

Systemy monitoringu konstrukcji

Część 3

obiektów budowlanych

Builder

lipiec 2014

Przykłady systemów SMK na potrzeby utrzymania prof. dr hab. inż. Krzysztof Wilde

Katedra Mechaniki Budowli i Mostów Politechnika Gdańska

Tematyka systemów monitoringu konstrukcji obiektów budowlanych jest relatywnie nowa i nie ma wypracowanych zasad, standardów projektowania oraz wykonawstwa takich systemów. Nauka może płynąć z konkretnych zastosowań.

ostatniej części cyklu poświęconego SMK obiektów budowlanych zaprezentowano przykłady systemów na potrzeby utrzymania wybranych obiektów.

System SMK hali Ergo Arena

System SMK hali Ergo Arena na granicy miasta Gdańska i Sopotu (rys. 1) jest typowym systemem zainstalowanym na potrzeby utrzymania obiektu [1]. Dach hali jest stalową kratownicą przestrzenną podpartą na czterech betonowych pylonach (rozstaw w osiach 70,60 × 66,60 m). Kratownicowa konstrukcja dachu oraz węzeł kratownicy pokazane są na rys. 2. System SMK bazuje na pomiarze przemieszczeń pionowych wykonywanych w pięciu punktach konstrukcji (rys. 3). Pomiar przemieszczeń wykonywany jest przy pomocy systemu hydraulicznego wykorzystującego system naczyń połączonych. Punkt referencyjny pomiaru przemieszczeń znajduje się na jednym z pylonów. Pomiar w środku dachu jest dodatkowo wykonywany niezależnym badaniem przemieszczenia wykonywanym za pomocą systemu laserowego. Reprezentatywnym pomiarem umożliwiającym szacowanie naprężeń w elementach konstrukcji dachu na podstawie symulacji numerycznych jest tylko ten jeden wykonywany w środku dachu. Rys. 4 pokazuje przemieszczenia pionowe środkowego punktu dachu od dnia 3 grudnia 2010 r. do dnia 14 kwietnia 2011 r. Trzyletnia obserwacja pracy dachu i pomiary rozkładów zalegającego śniegu pokazały, że na dachu górnym praktycznie go nie ma. Usytuowanie hali w pobliżu morza sprawia, że opady śniegu prawie zawsze związane są z oddziaływaniem wiatru, który powoduje powstawanie worków śnieżnych w pobliżu ścian dachu obniżonego. Całkowity ciężar zalegającego śniegu jest jednak stosunkowo niewielki i przemieszczenia pionowe środka dachu hali nie prze-

kroczyły 20 mm. Zalecenia o konieczności odśnieżania wysyłane przez system SMK hali Ergo Arena są budowane przez system ekspertowy bazujący właściwie tylko na jednym pomiarze przemieszczenia i na zaktualizowanym modelu konstrukcji dachu.

System SMK zadaszenia nowej Opery Leśnej

W roku 2012 wykonano nową konstrukcję zadaszenia Opery Leśnej w Sopocie. Przekrycie z tkaniny technicznej rozpięte jest na stalowych dźwigarach łukowych o rozpiętości przekraczającej 80 m oraz linach koszowych i obwodowych. Podstawowym elementem systemu SMK jest pomiar przemieszczeń trzydziestu dwóch punktów kontrolowanych umieszczonych na tkaninie technicznej oraz innych na elementach zadaszenia, wykonywany tachimetrem automatycznym. Położenie elementów systemu SMK pokazane na rys. 5 i szczegółowo opisane zostało w publikacji [2]. Projekt membrany z tkaniny technicznej zakładał równomierne obciążenie śniegiem całej membrany. Wykonawca membrany, firma Tayio, sugerowała, że śnieg zsunie się z mocno pochylonej górnej części membrany i będzie równomiernie zalegał na około połowie zadaszenia z tkaniny technicznej. Analiza rozkładu śniegu w sezonie zimowym 2012/2013 wykazała, że w przypadku ujemnych temperatur śnieg zalega równomiernie na całej powierzchni membrany. Jednak, gdy temperatury nieznacznie przekroczyły zero, śnieg na największym panelu zsunął się na sam dół (rys. 6). Punktowe obciążenie końca panelu doprowadziło do powstania niecki wypełnionej spiętrzonym śniegiem. Dodatkowe opady śniegu powodują dalsze zsuwanie się śniegu i jego spiętrzanie na końcu panelu (rys. 7). System SMK określił taki stan obciążenia jako niebezpieczny i włączył komunikat ostrzegawczy (rys. 8). Wykres przemieszczeń punktu kontrolowanego nr 8 (rys. 9) od 10 lutego 2013 r. do 7 kwiet-

Rys. 1. Hala Ergo Arena na granicy miasta Gdańska i Sopotu

Rys. 2. Kratownicowa konstrukcja dachu i węzeł kratownicy

iglicy układ sześćdziesięciu radialnie rozmieszczonych lin górnych przechodzi przez górny wewnętrzny pierścień linowy. Jest on utrzymywany w stałej odległości od dolnego wewnętrznego pierścienia linowego przy pomocy sześćdziesięciu rozpór rurowych. Dach ruchomy przymocowany jest do lin górnych w kilku punktach poprzez wózki ślizgowe. Liny radialne rozmieszczone są równomiernie (kątowo, po obwodzie dachu), co jest wymuszone koniecznością uzyskania regularnego podziału membrany. Górny pierścień linowy usytuowany jest prawie poziomo, podczas gdy w punkcie centralnym liny radialne mocowane są na różnej wysokości. Celem tego jest uzyskanie delikatnie pofałdowanej powierzchni dachu, a także zminimalizowanie wymiarów pierścienia w punkcie centralnym, w którym mocowanych jest sześćdziesiąt końcówek lin radialnych. Minimalna konfiguracja systemu SMK Stadionu Narodowego została określona przez projektanta obiektu i pokazana jest na rys. 11. Podstawowym elementem systemu SMK stadionu jest pomiar pionowych przemieszczeń w pięciu punktach kontrolowanych: jeden punkt na iglicy i cztery punkty na pierścieniu wewnętrznym. W finalnym projekcie systemu SMK dołożono pomiar przyspieszeń, pomiar temperatur konstrukcji stalowej oraz stację meteorologiczną. Ponieważ pomiar przemieszczeń punktów kontrolowanych odbywa się za pomocą tachimetru automatycznego, zwiększono liczbę punktów pomiaru przemieszczeń, gdyż nie wiąże się to ze znacznymi dodatkowym nakładami finansowymi.

System SMK stadionu PGE Arena

Rys. 3. Położenie punktów pomiarowych system SMK hali Ergo Arena

Konstrukcja zadaszenia trybun stadionu PGE Arena w Gdańsku składa się z osiemdziesięciu dwóch przestrzennych kratownicowych wiązarów stalowych w formie łuków sierpowych wspartych na fundamentach lub na podziemnej części konstrukcji żelbetowej. Konstrukcja poza fundamentami jest niezależna od pozostałych części stadionu i stanowi odrębny

REKLAMA

Rys. 4. Przemieszczenia środka dachu hali Ergo Arena od 3 grudnia 2010 do 14 kwietnia 2011 nia 2013 r. pokazuje zjawisko zsuwania się śniegu i nagłych przyrostów przemieszczeń membrany (na przykład dnia 24 lutego 2013 r.). Maksymalne przemieszczenie pionowe punktu nr 8 wyniosło 1280 mm. W pierwszym roku użytkowania systemu SMK Opery Leśnej służył on głównie usprawnianiu procedur odśnieżania obiektu i weryfikacji założeń projektowych.

System SMK Stadionu Narodowego

Konstrukcja nośna zadaszenia Stadionu Narodowego w Warszawie została zaprojektowana jako układ ramowo-cięgnowy pracujący na zasadzie koncepcji rozwiązania stosowanego w kole rowerowym. Ułożone radialnie liny są rozpięte pomiędzy zewnętrznym pierścieniem ściskanym, wykonanym ze stalowej rury („ring zewnętrzny”), a wewnętrznym pierścieniem rozciąganym (podwójnym – górnym i dolnym), wykonanym z lin stalowych („ring wewnętrzny”). W środku konstrukcji nośnej dachu znajduje się iglica centralna. Pierścień zewnętrzny jest podtrzymywany przez szereg stalowych słupów współpracujących z odciągami i zastrzałami, przenoszącymi obciążenia z górnych lin podtrzymujących dach (rys. 10 [3]). Poszycie dachu, wykonane z tkanin technicznych, jest podzielone na dwa obszary – zewnętrzny, z dachem stałym, i wewnętrzny, nad płytą boiska. Dach wewnętrzny jest rozsuwany z garażu znajdującego się w iglicy. W centralnej części przekrycia dachu stadionu, zamiast szeregu lin dolnych zastosowano cztery wiązki po trzy liny łączące dolny pierścień rozciągany (linowy) z dolną częścią iglicy. Dochodzący do centralnej części

system monitorowania ugięć i przemieszczeń pionowych konstrukcji dachu •automatyczny •laserowy •bezprzewodowy WiSeNe Sp. z o.o.

ul. E. Dembowskiego 6, 02-784 Warszawa tel.: +48 608 601 807, e-mail: wisene@wisene.pl www.wisene.pl

BUDOWNICTWO

Rys. 5. Położenie elementów systemu SMK na rzucie konstrukcji zadaszenia Opery Leśnej

statycznie i strukturalnie element. Wiązary główne połączone są ze sobą obwodowymi elementami tworzącymi zamknięte pierścienie. Dodatkowo więzary są usztywnione stężeniami prętowymi typu X. Wysokość od poziomu stopy do powierzchni dachu wynosi ok. 38 m. Długość wspornika nad trybuną liczona od łożyska do krawędzi dachu nad boiskiem wynosi ok. 48 m. System SMK PGE Areny składa się z modułu pomiarowego, w skład którego wchodzą (rys. 12) [4]: • czujniki przemieszczeń pionowych – 16 sztuk, • czujniki pomiaru przyspieszeń – 16 sztuk, • czujniki pomiaru odkształceń i temperatury – 256 sztuk • czujniki pomiaru prędkości i kierunku wiatru – 16 sztuk, • tyczki śniegowe lub inne urządzenia do określania grubości powłoki śniegu – 4 sztuki, • kamera – 4 sztuki, • referencyjna stacja pogodowa umieszczona w pobliżu obiektu – 1 sztuka. Wykorzystanie pomiarów przemieszczeń końców szesnastu dźwigarów jest uzasadnione i zapewnia ważną informację o stanie deformacji zadaszenia stadionu. Wątpliwości budzi instalacja siedemnastu stacji meteorologicznych czy pomiar odkształceń w dwustu pięćdziesięciu sześciu punktach konstrukcji. Instalacja tak dużej liczby czujników może mieć walory poznawcze, ale niekonieczne są to pomiary niezbędne do wsparcia procedur utrzymania obiektu.

Builder

lipiec 2014

System SMK hali Centrum Turystyczno-Sportowego „Aqua-Zdrój”

Rys. 6 i 7. Rozkład śniegu na najdłuższym prostokątnym panelu z tkaniny technicznej

Rys. 8. Panel sygnalizacyjny systemu SMK Opery Leśnej z komunikatem ostrzegawczym

Hala w Wałbrzychu jest standardowym obiektem przeznaczonym do realizacji rozgrywek, między innymi meczów siatkarskich. Podstawowym elementem nośnym całego układu konstrukcyjnego hali są kratownice główne oparte na czterech słupach żelbetowych rozmieszczonych w narożnikach boiska [5]. Powstaje w ten sposób krata obwodowa o rozpiętościach 30 i 42 m oraz wysokości osiowej 4 m. Wypełniona jest wewnątrz konstrukcją stalową, która składa się z dwutrapezowych dźwigarów L = 30 m rozstawionych co 6 m i rozpiętych między nimi co 3 m płatwiami kratowymi (rys. 13). Płatwie spinają oba pasy dźwigarów w płaskie ortogonalne siatki i tworzą układ rusztu przestrzennego (o oczkach 3 × 6 m). Dźwigary 30 m o h = 3 m, zawieszone na pasie górnym kraty głównej, połączone są zastrzałami również z jej pasem dolnym. Skrajne pola stężono cięgnami z prętów okrągłych. Konstrukcję stalową dachu nad trybunami stanowią jednoprzęsłowe kratownice L = 13,15 m o wysokości h = 1,5 m. Jednym końcem oparte na pasie dolnym kraty głównej, a drugim zamocowane do elementów żelbetowych (podciągu w osi SJ i ściany w osi SA). Rozstawione są co 3 m, zgodnie z modułem skratowania kraty głównej. Płatwie L= 3 m spinające pasy górne wiązara zaprojektowano jako jednoprzęsłowe belki mocowane przegubowo na obu końcach, oddalone od siebie co około 3 m. W hali zainstalowano system SMK posiadający czterdzieści ekstensometrów strunowych (rys. 14), śniegomierz, stację meteo oraz obrotową kamerę wideo z konsolą umożliwiającą podgląd połaci dachowej z prędkością 100 klatek na sekundę. Hala turystyczno-sportowa w Wałbrzychu jest obiektem małym i zaprojektowanym z zastosowaniem tradycyjnych rozwiązań. Konieczność stosowania systemu SMK jest wątpliwa. Jeżeli użytkownik hali posiada potrzebę monitorowania konstrukcji, to wystarczającym pomiarem jest pomiar ugięcia w środku rozpiętości hali. Pomiar odkształceń realizowany przez ekstensometry strunowe jest zależny od wielu czynników wpływających na pomiary i może być trudny w interpretacji.

Rysunki: archiwum autora

System SMK hali „Czyżyny”

Rys. 9. Wykres przemieszczeń pionowych (kolor zielony) i poziomych punktu kontrolowanego nr 8 znajdującego się na najdłuższym panelu przekrycia

Hala Widowiskowo-Sportowa „Czyżyny” w Krakowie jest obiektem złożonym z hali głównej i hali treningowej. Główna hala (rys. 15) znajduje się na planie okręgu o średnicy 146 m, a widownia ma kształt zbliżony do elipsy. Słupy pod główny ring nośny budynku ułożone są na planie okręgu o średnicy osiowej 128,40. Konstrukcję trybun zaprojektowano w postaci prefabrykowanych płyt podaudytoryjnych [6]. System monitoringu hali głównej jest niezmiernie rozbudowany (rys. 16) i nie jest możliwa syntetyczna analiza zasadności zastosowa-

nia poszczególnych grup czujników. Jako przykładowe omówione zostaną czujniki strunowe, zabetonowane w zewnętrzny, ściskany pierścień betonowy. Montaż i napięcie cięgien, stanowiących podstawowe elementy konstrukcyjne dachu, wprowadza do pierścienia betonowego znaczące obwodowe naprężenia ściskające. System SMK ma za zadanie wsparcie procedur utrzymania już gotowego obiektu. Dzięki wykonaniu obliczeń wpływu obciążenia śniegiem, z uwzględnieniem rzeczywistych rozkładów śniegu na obiekcie, uzyskano przyrost naprężeń obwodowych na poziomie 3,5 MPa. Dyskusyjnym jest instalowanie czujników, które w trakcie użytkowania mogą nie podawać informacji kluczowych dla utrzymania obiektu. Wątpliwe jest także stosowanie czujników zatapianych w elemencie betonowym. Takie rozwiązanie powoduje, że nie ma możliwości kontroli czujnika, ani nie jest możliwa jego wymiana w przypadku uszkodzenia.

Rys. 10. Układ konstrukcyjny Stadionu Narodowego

Abstract. STRUCTURAL HEALTH MONITORNG SYSTEMS FOR CIVIL ENGINEERING STRUCTURES. The paper presents basic information on Structural Health Monitoring systems with focus on their aims and functions. Two types of SHM systems are proposed: systems dedicated for object safety and systems for object maintenance. The paper presents examples of completed SHM systems of both types. Conclusions point out lack of rules and regulations which are necessary to reduce number of design mistakes of SHM systems of new objects currently constructed in Poland.

Rys. 11. Minimalna konfiguracja systemu SMK Stadionu Narodowego określona przez projektanta

Materiał był publikowany w materiałach konferencyjnych „Awarie Budowlane 2013”. Literatura

Fot. arch. Mateusz Chwajoł/ZIS

Rys. 12. Położenie elementów systemu SMK PGE Areny w Gdańsku

Rys. 15. Hala główna „Czyżyny” i model dyskretyzacyjny zadaszenia Rys. 13. Konstrukcja dachu hali w Wałbrzychu

Rys. 14. Lokalizacja elementów systemu SMK hali w Wałbrzychu

Rys. 16. Lokalizacja elementów systemu SMK hali „Czyżyny” w Krakowie

Builder

lipiec 2014

1. Wilde K., Zautomatyzowane systemy monitoringu technicznego dachów stalowych, Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej, 56 Konferencja Naukowa Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN oraz Komitetu Nauki PZITB, Kielce-Krynica, 2010. 2. Wilde K., Chróścielewski J., Miśkiewicz M., Rucka M., Diagnostyka i monitoring nowego przekrycia opery leśnej w Sopocie, Awarie Budowlane 2013. 3. Stadion Narodowy. Założenia systemu monitorowania bezpieczeństwa stalowej konstrukcji stadionu wraz z wytycznymi realizacji, Politechnika Warszawska, 30 czerwca 2010 r. 4. Dokumentacja techniczna Stadionu w Gdańsku Letnicy udostępniona na potrzeby procedur przetargowych, 2008. 5. Dokumentacja techniczna hali Centrum Turystyczno-Sportowego „Aqua-Zdrój” w Wałbrzychu udostępniona na potrzeby procedur przetargowych, 2010. 6. Dokumentacja techniczna Hali Widowiskowo-Sportowej „Czyżyny” w Krakowie udostępniona na potrzeby procedur przetargowych, 2009.

BUDOWNICTWO lipiec 2014

60 Builder

Ogólnopolski program edukacyjno-informacyjny BUILDERA

SYSTEM OWT doc. dr inż. Stanisław M. Wierzbicki mgr inż. Jan Sieczkowski Instytut Techniki Budowlanej

Część 2 Celem programu jest wypełnienie luki merytorycznej dotyczącej poszczególnych systemów budownictwa wielkopłytowego, problemów technicznych i eksploatacyjnych budynków z wielkiej płyty oraz możliwości ich rozwiązania, a także promowanie wyróżniających się projektów rewitalizacji – metamorfoz – oraz nowoczesnych technologii i materiałów budowlanych, które mają wpływ na trwałość i przedłużenie cyklu życia budynków z WP. Do współpracy zapraszamy firmy budowlane, wykonawcze i producenckie, wpisujące się w ideę przedsięwzięcia zarówno pod względem misji i wizji, jak i z uwagi na posiadaną ofertę produktową lub usługową.

builder@pwbmedia.pl partner programu

patronat programu

Konfederacja Budownictwa i Nieruchomości

Więcej informacji o programie na

www.ebuilder.pl

Znajomość systemów, w jakich wznoszono budynki wielkopłytowe, zasad ich projektowania, układów ścian konstrukcyjnych i zastosowanych rozwiązań niezbędna jest w opracowaniu projektów modernizacyjnych i rewitalizacyjnych oraz w ich realizacji.

ontynuując informacje o systemie OWT, który był w bardzo szerokim zakresie stosowany w latach 70. i 80. na terenie całej Polski, tym razem zwracamy uwagę na zastosowane w tej technologii prefabrykaty i złącza.

Prefabrykaty

Zestaw prefabrykatów systemu OWT-67 obejmował 123 elementy, z tym że w konstrukcji przeciętnego budynku 5-kondygnacyjnego występowało ok. 45 typów elementów. Prefabrykaty systemu wykonywano z betonu marki 200, zbrojonego stalą 34GS, 18G2 lub St0 i St0S. Elementy ścienne betonowe zbrojono obwodowo. Zbrojenia ścian i stropów wykonywano w postaci siatek zgrzewanych, wiązanych w szkielety zbrojeniowe. Prefabrykaty wewnętrznych ścian nośnych (poprzecznych i podłużnych) zaprojektowano jako żelbetowe o grubości 14 cm. W systemie OWT-75 grubość ścian zwiększono do 15 cm (z uwagi na konieczność poprawy izolacji akustycznej ścian międzymieszkaniowych i zwiększenia nośności). Prefabrykaty ścian wewnętrznych miały wysokość 252 cm, a długość – 478 lub 530 cm. Zbrojenie, w zależności od obciążenia ścian, wykonywano jako obwodowe z dodatkowo zbrojonymi nadprożami i filarkami trzydrzwiowymi, lub w postaci dwóch siatek (ok. 1% przekroju betonu). Ściany zewnętrzne podłużne zaprojektowano w postaci belek – ścian, stanowiących element podokienno-nadprożowy, oparty na ścianach poprzecznych budynku za pośrednictwem odpowiednich gniazd. Warstwa nośna wynosiła 6 cm, ocieplenie ze styropianu grubości 5 cm i warstwa fakturowa 5 cm. Warstwa fakturowa była mocowana do warstwy nośnej kotwami ze stali St3SCuX. W systemie OWT-75, w związku z postanowieniami normy PN-82/B02020, zwiększono w prefabrykatach ściany zewnętrznej grubości izolacji cieplnej do 6 cm. Prefabrykaty szczytowych ścian zewnętrznych, będących ścianami nośnymi, miały wymiary gabarytowe 480 x 270 cm lub 540 x 270 cm i składały się z 14 cm betonowej warstwy nośnej, 5 cm warstwy styropianu i 5 cm betonowej warstwy fakturowej. W systemie OWT-75 zwiększono grubość ściany szczytowej do 27 cm, na co składało się 15 cm warstwy nośnej, 6 cm warstwy izolacyjnej i 6 cm warstwy fakturowej. Prefabrykaty płyt stropowych były żelbetowe, krzyżowo zbrojone. Opierano je na trzech krawędziach. Zbrojenie wykonywano w postaci zgrzewanych siatek z prętów Ø 4,5 do Ø 10. Wzdłuż krawędzi swobodnej niepodpartej zaprojektowano w płytach specjalne wyżłobienie umożliwiające wykonanie monolitycznego złącza dwóch sąsiednich prefabrykatów. Wymiary prefabrykatów stropowych wynosiły 480 x 270 cm oraz 540 x 270 cm. W systemie OWT-67 prefabrykaty miały grubość 14 cm, a w OWT-75 zwiększono do 15 cm, co poprawiło izolacyjność akustyczną między piętrami i zmniejszyło ugięcia stropów. Żelbetowe prefabrykaty dachowe zaprojektowano jako panwiowe o wymiarach 480 x 270 x 30 cm oraz 540 x 270 x 30 cm. Ponieważ prefabrykaty dachowe opierały się na ścianach podłużnych, żebra nośne o wysokości 30 cm usytuowano w kierunku jej długości. Płaskie żelbetowe prefabrykaty balkonowe o grubości 12 cm miały wymiary 165 x 116 cm. Klatkę schodową wykonywano z jednoprzęsłowych 8-stopniowych prefabrykatów biegów schodowych, płytowych w budynkach 5-kondygnacyjnych i płytowo-żebrowych w budynkach

reklama

rysunki: archiwum autorรณw

*EDYNE NA RYNKU MOCOWANIE MECHANICZNE DO WZMACNIANIA

%*/4 733 0LUS

a7)%,+)%* 0ย 949q

Rys. 1. ล ciana noล na podล uลผna systemu OWT-67: 1 โ zbrojenie, 2 โ ล ciฤ g

0LANUJESZ OCIEPLENIE BUDYNKU BY MIEร PIร KNย I ENERGOOSZCZร DNย ELEWACJร .IE WIESZ CZY STAN TECHNICZNY a7IELKIEJ 0ย YTYq NA TO POZWALA

Rys. 2. Pล yta stropowa

a!BY OCIEPLIร BUDYNEK Z a7IELKIEJ Pย YTYq NALEย Y PRZED OCIEPLENIEM yCIAN ODPOWIEDNIO JE WZMOCNIร 0ROPONUJEMY 0Aร STWU SYSTEM OPARTY NA NIERDZEWNYCH KOTWACH %*/4 733 0LUS /FERUJEMY DORADZTWO TECHNICZNE WSPARCIE PROJEKTOWE SZKOLENIA DLA WYKONAWCร W ORAZ WYPOย YCZENIE SPRZร TU q :ESPร ย %*/4 0OLSKA

3YSTEM WZMACNIANIA a7)%,+)%* 0ย 949q PRZY Uย YCIU KOTWY 733 0LUS GWARANTUJE BEZPIECZEร STWO โ PRZENOSZENIE OBCIย ย Eร yCIANY NATYCHMIAST PO ZAMOCOWANIU Rys. 3. Zล ฤ cze pionowe ล cian

โ NIEZMIENNOyร PARAMETRร W PRZEZ LAT Uย YTKOWANIA โ PEWNE WZMOCNIENIE Pย YT ZARYSOWANYCH I SPร KANYCH

โ WYSOKOGATUNKOWA STAL NIERDZEWNA ! OPTYMALIZACJร KOSZTร W โ NISKI KOSZT CAย KOWITY NA M OCIEPLANEJ ELEWACJI โ SZYBKI MONTAย BEZ Uย YCIA CHEMII โ Dย UGOLETNIA ย YWOTNOyร SYSTEMU โ SZKOLENIE DLA WYKONAWCร W Z ZAKRESU MONTAย U WYPOย YCZANIE NARZร DZI MONTAย OWYCH DOBร R ILOyCI PRODUKTร W DO PROJEKTU

Rys. 4. Zล ฤ cze poziome w ล cianach wewnฤ trznych a) w systemie OWT-67, b) w systemie OWT-75 %*/4 0OLSKA 3P Z O O 3P K r UL *Eย OWSKA r #IASNA TEL r FAX r WWW EJOT PL r EJOT EJOT PL

BUDOWNICTWO

11-kondygnacyjnychoraz płyt podestów o grubości 14 cm, piętrowych o szerokości 160 cm i międzypiętrowych o szerokości 115 cm. Prefabrykaty szybów dźwigowych zaprojektowano jako klatki przestrzenne prefabrykowane o wysokości połowy kondygnacji ze ścianami grubości 12 cm. Prefabrykowane filary międzyokienne wykonywano z lekkiej konstrukcji warstwowej o grubości 68 mm i łączono je ze stolarką okienną. Filary składały się ze szkieletu drewnianego, warstwy wewnętrznej z płyty paździerzowej, warstwy izolacji termicznej ze styropianu lub wełny mineralnej (w OWT-67 grubości 50 mm, a w OWT-75 grubości 60 mm) oraz warstwy zewnętrznej z papy i okładziny z eternitu. Produkcja prefabrykatów odbywała się w wytwórniach poligonowych lub stałych. Prefabrykaty ścian wewnętrznych i stropów produkowano w formach bateryjnych, a ścian zewnętrznych nośnych i podłużnych w stendowych formach uchylnych. Pozostałe grupy prefabrykatów produkowano w formach specjalnych.

Złącza

Połączenia pionowe ścian wewnętrznych były monolityczne, dyblowe, utworzone poprzez zabetonowanie systemu wycięć w krawędziach pionowych prefabrykatów ściennych. W górnych grzbietach płyt ściennych umieszczano siatki obrzeżne z blachami przyspawanymi w narożach. Blachy narożne łączono między sobą przyspawanymi do nich nakładkami. System ten spełniał zadanie tradycyjnego wieńca. Ściany poprzeczne miały krawędzie tak wykształcone, aby możliwe było ich stosowanie w połączeniu krzyżakowym i teowym, natomiast ściany podłużne stosowano w zasadzie w układzie krzyżakowym (rys. 3). Połączenia płyt stropowych w tarcze stropowe wykonywano przez przyspawanie w narożach nakładek z blachy do kątowników osadzonych

Rys. 5. Zasięg stosowania systemu OWT w połowie lat 70. w narożach płyt. Połączenie w części środkowej stropu wykonywano przez zabetonowanie odpowiednio wyprofilowanego gniazda wraz z ułożonym w nim zbrojeniem w postaci spirali z drutu Ø 2 lub Ø 3. Ściany zewnętrzne łączono ze ścianami wewnętrznymi i stropem przez zespawanie ze sobą wystających z płyt prętów i kątowników. Płytę balkonową łączono z płytą stropową (po zamontowaniu płyty balkonowej w specjalnym wycięciu ścian pasmowych nadprożowo-parapetowych) poprzez przyspawanie nakładek stalowych z płaskownikami zabetonowanymi w płytach stropowych. Na przełomie lat 70. i 80. (tzn. w apogeum stosowania technologii wielkopłytowej) w systemie OWT działały 53 wytwórnie prefabrykatów (poligonowe i stacjonarne) o projektowanej mocy produkcyjnej ok. 2500 tys. m2 pu mieszkań. Stanowiły one wówczas ok. 25% wszystkich możliwości produkcyjnych dla technologii wielkopłytowej w kraju. n reklama

BUDOWNICTWO

Prefabrykowane stropy żelbetowe i sprężone

Builder

lipiec 2014

współczesne rozwiązania dr inż. Wit Derkowski mgr inż. Mateusz Surma Politechnika Krakowska

Spośród wszystkich elementów realizowanych w zakładach prefabrykacji dla budownictwa (również w Polsce) największe zainteresowanie budzą żelbetowe i sprężone elementy stropowe. W niniejszym artykule przedstawione zostały wybrane najnowsze i najczęściej stosowane w praktyce budowlanej rozwiązania konstrukcyjne tego typu dla obiektów mieszkaniowych, użyteczności publicznej i budynków przemysłowych.

refabrykowane stropy o odpowiednio dużych rozpiętościach opierane mogą być na ścianach nośnych lub dźwigarach stalowych, żelbetowych, zespolonych lub sprężonych. Stropy w technologii żelbetowej wykonuje się zazwyczaj do rozpiętości 6-8 m, natomiast sprężone stropy wykonywane w technologii strunobetonu mogą osiągać rozpiętości dochodzące nawet do 24 m. Elementy prefabrykowane z betonu nie wymagają dodatkowych zabezpieczeń przeciwpożarowych czy też okresowych zabiegów konserwacyjnych, jakim podlegają chociażby szkieletowe budynki stalowe. Dzięki stosowaniu wysokiej klasy betonu uzyskuje się moduł sprężystości o ok. 20-50% większy niż w konstrukcjach monolitycznych. Ten fakt, podobnie jak ograniczenie naprężeń rozciągających w betonie na skutek sprężenia, sprawia, że stropy te są stosunkowo sztywne. Dzięki wprowadzeniu siły sprężającej do przekroju nawet w przypadku chwilowego przeciążenia wywołującego zarysowanie po jego ustąpieniu następuje zamknięcie się rys [1] – jest to ważna cecha tych elementów nie tylko w kontekście ich trwałości, lecz także estetyki. Efekt sprężenia powoduje ponadto odwrotne wygięcie płyt, dzięki czemu stropy sprężone nie wykazują problemów z nadmiernym ugięciem. Brak konieczności stosowania wysuniętych poniżej dolnej krawędzi stropu żeber i podciągów lub istotne ograniczenie ich wysokości ma decydujący wpływ na możliwości kształtowania przestrzeni użytkowej pomieszczeń, jak również zmniejsza wysokość całej kondygnacji. Ciekawym rozwiązaniem, od kilku lat funkcjonującym na polskim rynku, jest bardzo niewielkiej wysokości stalowa belka Deltabeam o trapezowym

przekroju skrzynkowym. Zaprojektowana została ona tak, aby w fazie montażu możliwe było bezpośrednie opieranie na jej półkach pasa dolnego prefabrykowanych płyt stropowych, zarówno kanałowych sprężonych HC, jak i np. płyt typu filigran. Deltabeam – w przeciwieństwie do wcześniej już stosowanych stalowych belek kapeluszowych – na etapie budowy obiektu są wypełniane betonem, co sprawia, że stają się one stalowo-betonowymi elementami zespolonymi [2]. Na fot. 1 pokazano budowę obiektu z zastosowaniem takich właśnie belek. W budynkach wysokich nawet około dwudziestocentymetrowe zmniejszenie wysokości kondygnacji pozwala na wykonanie dodatkowej kondygnacji w ramach tej samej wysokości budynku, jak również na ograniczenie kosztów zewnętrznych okładzin elewacyjnych. W efekcie stropy prefabrykowane są konkurencyjnym pod względem ekonomicznym rozwiązaniem konstrukcyjnym. Stropy prefabrykowane posiadają jeszcze jedną szczególną zaletę, która decyduje o ich sukcesie i przewadze nad rozwiązaniami monolitycznymi – znaczne skrócenie okresu wznoszenia obiektu, co przekłada się również na ekonomikę całej budowy. Znane są realizacje budynków, gdzie ponad 2 tys. m2 stropu układa się w cyklu tygodniowym (fot. 2). Sprężone stropy dużych rozpiętości, w szczególności strunobetonowe płyty kanałowe Hollow Core i dźwigary TT, umożliwiają osiągnięcie rozpiętości dochodzących do 20-24 m bez konieczności stosowania podpór tymczasowych ani szalowania. Ponadto obiekty z wykorzystaniem prefabrykatów można realizować w warunkach zimowych, które to stanowią znaczącą przeszkodę dla technologii monolitycznych. Za-

Fot. arch. W. Derkowski

leta ta została szczególne doceniona w krajach skandynawskich, gdzie stropy prefabrykowane stanowią ok. 70% ze wszystkich wykonywanych stropów [3]. Współczesne budynki wielkopłytowe wznoszone z wykorzystaniem stropów prefabrykowanych nie są już obarczone tzw. syndromem 3D (dirty, dangerous, difficult), ale dzięki dużej dokładności technologii produkcji elementów w zakładach prefabrykacji pozwalają na kształtowanie obiektów bezpiecznych, funkcjonalnych i wyróżniających się pod względem estetycznym [4] (fot. 3). Obecnie na światowym rynku istnieje bardzo wiele różnych rozwiązań konstrukcyjnych stropów prefabrykowanych, dlatego w artykule zostanie zaprezentowanych jedynie kilka systemów, umożliwiających wykonanie stropów o zwiększonej rozpiętości. Porównanie podstawowych parametrów wybranych systemów stropowych przedstawiono w tabeli 1. Żelbetowe i sprężone stropy prefabrykowane można podzielić pod względem ich geometrii na elementy wielkopłytowe (o gładkiej dolnej powierzchni oraz z wystającymi żebrami), a także stropy z elementów małowymiarowych.

Fot. Elliott K. [3]

Fot. 1. Stropy z płyt HC opartych na Deltabeam

Fot. arch. Vamberski J. [3]

Fot. 2. Strop z płyt HC w budynku wielkopowierzchniowym.

Fot. 3. Budynek z wykorzystaniem prefabrykowanych elementów wielkopłytowych. Tabela 1. Charakterystyka wybranych systemów stropowych. Rodzaj stropu Strunobetonowe płyty kanałowe Strop zespolony typu filigran

Dopuszczalna rozpiętość [m]

Wysokość stropu [cm]

Szerokość prefabrykatu [cm]

Obciążenia dopuszczalne [kN/m2]

Ciężar własny [kN/m2]

20,0

15-50

120

3,0-6,5

12,5 (sprężony) 7,8 (żelbetowy)

12-40

240

1,2-1,8

Strunobetonowe płyty żebrowe TT

28,0

30-100

240

2,0-6,5

Żelbetowe płyty żebrowe TT

12,0

300

2,0-6,5

Strunobetonowe stropy belkowo-pustakowe

10,0

14-30

60 (rozstaw belek)

ok. 1,5

Żelbetowe stropy belkowo-pustakowe

7,2

20-34

30-60 (rozstaw belek)

ok. 1,5

65 Builder

Najczęściej stosowanymi na świecie elementami prefabrykowanymi w kubaturowych obiektach budowlanych są strunobetonowe płyty kanałowe, najczęściej funkcjonujące pod nazwą Hollow Core lub Spiroll, których produkcja w skali światowej sięga 50 mln m2 rocznie [5]. Elastyczność stosowania systemów prefabrykacji powoduje, że stropy z kanałowych płyt strunobetonowych cieszą się dużą popularnością m.in. w wielkopowierzchniowych obiektach handlowych, biurowych, wielokondygnacyjnych budynkach mieszkalnych i garażowych. Produkcja płyt kanałowych dużych rozpiętości otworzyła nowe możliwości w kształtowaniu powierzchni użytkowych, zwiększaniu dopuszczalnych obciążeń i rozpiętości, co pozwala na niemal dowolne kształtowanie powierzchni użytkowej obiektów, np. poprzez swobodę umiejscowienia ścianek działowych. Dopuszczalne obciążenie tego typu stropu zależy od wysokości elementu oraz jego rozpiętości i może wynosić nawet do 30 kN/m2 [6]. Obecnie produkowane płyty HC mają dość ujednoliconą geometrię przekroju poprzecznego, która jest uzależniona przede wszystkim od technologii wykonania. Płyty wykonywane w technologii ekstruzji charakteryzują się owalnymi otworami w przeciwieństwie do niemal prostokątnych kanałów wykonywanych w technologii slip-form. W Europie produkowane są prefabrykaty w zakresie nominalnych wysokości 150-500 mm (a we Włoszech realizowane są podobne płyty o wysokości przekroju dochodzącej do 700 mm) i stałej szerokości 1200 mm. Podłużne kanały w znaczący sposób zmniejszają ciężar prefabrykatu (nawet do 60% w porównaniu z płytami o pełnym przekroju i tej samej wysokości), a tym samym obniżają poziom zużycia betonu. Zredukowanie ciężaru własnego płyt prowadzi z kolei do 30% oszczędności w zużyciu stali sprężającej. Wraz z rozwojem technologii slip-form i ekstruzji płyty kanałowe wykonuje się niemal wyłącznie jako sprężone elementy strunobetonowe (bardzo rzadko jako żelbetowe). Technologie te wykluczają stosowanie jakiegokolwiek zbrojenia poprzecznego w postaci strzemion, dlatego za-

lipiec 2014

Stropy z prefabrykatów wielkopłytowych płaskich

Fot. arch. W. Derkowski

Fot. 4. Deskowanie tracone typu filigran Fot. arch. W. Derkowski

BUDOWNICTWO

gadnienie nośności tego typu elementów na ścinanie jest wciąż bardzo aktualne w wielu ośrodkach naukowo-badawczych. Możliwość jednoczesnego wykorzystania wysokiej nośności na zginanie przy zwiększonych w stosunku do stropów żelbetowych rozpiętościach stworzyło nową płaszczyznę zastosowań płyt HC w budownictwie komunikacyjnym, np. małych kładek i mostków. Z powodzeniem wykorzystuje się te elementy także jako ściany zewnętrzne w układzie poziomym i pionowym (w tym ściany zbiorników prefabrykowanych) oraz elementy ekranów akustycznych. Bardzo duży nacisk kładziony jest w przepisach europejskich na udokumentowanie dużej klasy przystosowania płyt HC do możliwości wystąpienia sytuacji pożarowej. Nowym trendem w realizacji stropów z elementów kanałowych typu HC jest wykorzystywanie ich do rozprowadzenia instalacji grzewczych, klimatyzacyjnych lub innych instalacji (są to wtedy tak zwane „bathrooms hollow core slabs” [7]). Niektórzy producenci płyt kanałowych HC oferują także płyty pełne, tzw. płyty HM, o wysokościach nominalnych 200-300 mm, szerokości modularnej 1,2 m i rozpiętości dochodzącej do 20 m. Pełny przekrój poprzeczny tych sprężonych elementów jest powodem ich większego ciężaru własnego, ale gwarantuje także możliwość przenoszenia większych obciążeń, szczególnie tych w postaci sił skupionych [8].

Fot. 5. Strop z płyt TT Fot. arch. W. Derkowski

Obok wielkopłytowych prefabrykatów sprężonych dużą popularnością cieszą się także żelbetowe stropy zespolone złożone z cienkiej płytki o grubości od 5 do 7 cm – tzw. szalunku traconego (fot. 4) – oraz nanoszonej na budowie warstwie nadbetonu. Przykładami takich rozwiązań są powszechnie stosowane w Polsce żelbetowe stropy typu filigran oraz 2K [9]. Zbrojenie główne prefabrykowanych płytek filigranów stanowią pręty podłużne, natomiast zbrojenie poprzeczne odgrywa rolę jedynie montażową. Prefabrykaty te, o szerokości 0,6-2,4 m, osiągające najczęściej rozpiętość do 7,8 m, traktuje się jako elementy jednokierunkowo pracujące. Ciekawą odmianą filigranów są stropy typu 2K, których prefabrykowane płytki żelbetowe zbrojone są krzyżowo w sposób nośny. W kierunku poprzecznym do długości płyty momenty zginające w stykach elementów przenoszone są przez układane na tych stykach siatki zbrojeniowe i zabezpieczone przed rozwarstwieniem specjalnym zbrojeniem zespalającym [10]. W obu opisanych rozwiązaniach w płycie prefabrykatu zatopione są prętowe kratownice przestrzenne – mają one za zadanie usztywnić prefabrykat w czasie składowania, transportu i montażu, a w sytuacji użytkowej stanowią zbrojenie styku na ścinanie podłużne (zespolenie). W przypadku stropów zespolonych na szalunkach traconych, podobnie jak w tradycyjnych płytach monolitycznych, stosować można różne rozwiązania konstrukcyjne w celu ograniczenia ich ciężaru własnego. W wielu krajach popularne są stropy typu Bubble Deck – filigrany z kulistymi wkładkami z tworzywa sztucznego – a w Polsce od lat skutecznie stosowane są rozwiązania ze styropianowymi wkładami odciążającymi (np. strop typu PSKJ-S).

_ Fot. 6. Elementy prefabrykowane typu I I Fot. arch. W. Derkowski

Builder

lipiec 2014

Nowym trendem w realizacji stropów z elementów kanałowych typu HC jest wykorzystywanie ich do rozprowadzenia instalacji grzewczych, klimatyzacyjnych lub innych instalacji.

Stropy z prefabrykatów wielkopłytowych z żebrami

Klasycznym rozwiązaniem wielkopłytowych stropów z żebrami są _ płyty TT (2T, I I), składające się z dwóch strunobetonowych żeber, zbrojonych poprzecznie strzemionami na ścinanie i połączonych górną półką betonową o grubości 3-8 cm, zbrojoną zgrzewaną siatką (fot. 5 i 6). Wysokość przekroju poprzecznego płyt TT jest zazwyczaj większa niż płyt kanałowych i zawiera się w granicach od 300 do 800 mm, co daje możliwość wykonywania elementów o rozpiętości nawet do 24 m przy dużych obciążeniach zewnętrznych [11]. Prefabrykaty wykonuje się w standardowej szerokości 2,4 m. Płyty TT

Fot. 7. Elementy stropu gęstożebrowego na belkach sprężonych.

Parametry wibroakustyczne

Odpowiedni dobĂłr technologii wykonania stropĂłw prefabrykowanych szczegĂłlnie duĹźych rozpiÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ci powinien uwzglÄ&#x2122;dniaÄ&#x2021; ich parametry wibroakustyczne, ktĂłre mogÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; szczegĂłlnie duĹźe znaczenie wÂ przypadku obciÄ&#x2026;Ĺźenia stropĂłw tĹ&#x201A;umem ludzi lub maszynami pracujÄ&#x2026;cymi dynamicznie. Strunobetonowe elementy stropowe, takie jak pĹ&#x201A;yty HC czy TT, charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; stosunkowo duĹźÄ&#x2026; noĹ&#x203A;noĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; przy stosunkowo niewielkiej wysokoĹ&#x203A;ci przekroju â&#x20AC;&#x201C; niejednokrotnie stosunek wysokoĹ&#x203A;ci do rozpiÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ci przekracza wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 1/35. Ponadto prefabrykaty te sÄ&#x2026; czÄ&#x2122;sto wbudowywane bez warstwy nadbetonu konstrukcyjnego, co zmniejsza masÄ&#x2122; stropu iÂ jednoczeĹ&#x203A;nie uniemoĹźliwia jakÄ&#x2026;kolwiek pra-

â&#x20AC;&#x201C; wgdwukierunkowo wzoru (2): (1),dÄ¨wigarach) a dla stropĂłw pracujÄ&#x2026;cych (np. dÄ¨wigarach) â&#x20AC;&#x201C; wg wzoru (2): g f n 0,18 Â&#x2DC; (1) g 'S f n 0,18 Â&#x2DC; 'S g f n 0,18 Â&#x2DC; 'gS ' b f n 0,18 Â&#x2DC; (2) ' S 'b gdzie Çť

i Çť

lipiec 2014

Technologia prefabrykacji znalazĹ&#x201A;a rĂłwnieĹź zastosowanie wÂ realizacji stropĂłw dla mniejszych obiektĂłw uĹźytecznoĹ&#x203A;ci publicznej lub budynkĂłw mieszkalnych zÂ wykorzystaniem elementĂłw maĹ&#x201A;owymiarowych. WÂ krajach Europy Zachodniej juĹź przed laty rozwinÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y siÄ&#x2122; systemy gÄ&#x2122;stoĹźebrowych stropĂłw belkowo-pustakowych, wÂ ktĂłrych belki sÄ&#x2026; elementami strunobetonowymi â&#x20AC;&#x201C; aktualnie obecne sÄ&#x2026; one juĹź iÂ wÂ Polsce. Te technologie znacznie upraszczajÄ&#x2026; proces budowlany, poniewaĹź nie wymagajÄ&#x2026; angaĹźowania ciÄ&#x2122;Ĺźkiego sprzÄ&#x2122;tu budowlanego â&#x20AC;&#x201C; wszystkie elementy, zÂ uwagi na ich maĹ&#x201A;y ciÄ&#x2122;Ĺźar, sÄ&#x2026; bardzo Ĺ&#x201A;atwe do transportu iÂ montaĹźu. GÄ&#x2122;stoĹźebrowe stropy na prefabrykowanych belkach sprÄ&#x2122;Ĺźonych mogÄ&#x2026; osiÄ&#x2026;gaÄ&#x2021; rozpiÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ci dochodzÄ&#x2026;ce nawet do ponad 10 m, co wÂ poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu ze stosunkowo niskÄ&#x2026; wysokoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; przekroju, wahajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; siÄ&#x2122; od 14 cm do 30 cm, stanowi ich gĹ&#x201A;Ăłwny atut (fot. 7). Stropy te wykonywane sÄ&#x2026; zÂ wykorzystaniem: â&#x20AC;˘ strunobetonowych belek stropowych oÂ przekroju poprzecznym wÂ ksztaĹ&#x201A;cie odwrĂłconej litery T. Technologia wykonywania belek, podobnie jak wÂ przypadku pĹ&#x201A;yt HC, uniemoĹźliwia umieszczenie wÂ belkach jakiegokolwiek zbrojenia poprzecznego â&#x20AC;&#x201C; dlatego dla zwiÄ&#x2122;kszenia noĹ&#x203A;noĹ&#x203A;ci na Ĺ&#x203A;cinanie podĹ&#x201A;uĹźne miÄ&#x2122;dzy prefabrykowanÄ&#x2026; belkÄ&#x2026; aÂ nadbetonem powierzchnia gĂłrna Ĺ&#x203A;rodnika uksztaĹ&#x201A;towana jest wÂ postaci fali oÂ przebiegu sinusoidalnym lub wrÄ&#x2122;bĂłw; â&#x20AC;˘ lekkich, zazwyczaj Ĺźwirobetonowych lub keramzytobetonowych pustakĂłw stropowych bÄ&#x2026;dĹş ksztaĹ&#x201A;tek wykonanych zÂ wytrzymaĹ&#x201A;ego drewna prasowanego; â&#x20AC;˘ warstwy betonu uzupeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cego oÂ gruboĹ&#x203A;ci co najmniej 4 cm powyĹźej gĂłrnej krawÄ&#x2122;dzi pustakĂłw, stanowiÄ&#x2026;cej gĂłrnÄ&#x2026; pĹ&#x201A;ytÄ&#x2122;. Tradycyjnie stosowane Ĺźebra rozdzielcze, zabezpieczajÄ&#x2026;ce przed klawiszowaniem belek stropowych, zostaĹ&#x201A;y wÂ tym systemie zastÄ&#x2026;pione odpowiednim zbrojeniem ukĹ&#x201A;adanym wÂ nadbetonie. Stropy gÄ&#x2122;stoĹźebrowe zÂ beleczkami strunobetonowymi stanowiÄ&#x2026; konkurencyjne pod wzglÄ&#x2122;dem rozpiÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ci rozwiÄ&#x2026;zanie dla szerokiej gamy stropĂłw belkowo-pustakowych, wÂ ktĂłrych belki wykonane sÄ&#x2026; jako peĹ&#x201A;ne Ĺźelbetowe, lekka kratownica stalowa lub zÂ Ĺźelbetowym lub ceramiczno-Ĺźelbetowym pasem dolnym. Stropy te stosowane sÄ&#x2026; zwykle wÂ budownictwie mieszkaniowym do rozpiÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ci 7,2 m iÂ wysokoĹ&#x203A;ci 30 cm. WĹ&#x203A;rĂłd rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; maĹ&#x201A;owymiarowych moĹźna takĹźe wyrĂłĹźniÄ&#x2021; rzadziej spotykane wÂ budownictwie kubaturowym stropy belkowe, wÂ ktĂłrych belki noĹ&#x203A;ne uĹ&#x201A;oĹźone sÄ&#x2026; obok siebie, aÂ beton uzupeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cy stanowi zabezpieczenie przed â&#x20AC;&#x17E;klawiszowaniemâ&#x20AC;? poszczegĂłlnych elementĂłw.

cÄ&#x2122; stropu wÂ drugim kierunku, aÂ przez to powoduje, Ĺźe strop jest jeszcze bardziej podatny na drgania. NajwaĹźniejszym parametrem wÂ analizie drgaĹ&#x201E; stropu jest jego pierwsza czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; drgaĹ&#x201E; wĹ&#x201A;asnych. Jest ona nie tylko funkcjÄ&#x2026; sztywnoNajwaÄŞniejszym parametrem w analizie drg Ĺ&#x203A;ci giÄ&#x2122;tnej EI samego prefabrykatu, lecz takĹźe sztywnoĹ&#x203A;ci/odksztaĹ&#x201A;calnoĹ&#x203A;ci podpĂłr stropudrgaÄ&#x201D; orazNajwaÄŞniejszym warunkĂłw miÄ&#x2122;dzy nimi. wĂĄasnych.brzegowych Jest parametrem ona nie tylko wfunkcjÄ&#x2026; analiziesztywn drgaÄ&#x201D; Dla jednokierunkowodrgaÄ&#x201D; pracujÄ&#x2026;cych elementĂłw opartych na takÄŞe sztywnoÄ&#x17E;ci/odksztaĂĄcalnoÄ&#x17E;ci podpĂłr stropu o wĂĄasnych. Jeststropowych ona nie tylko funkcjÄ&#x2026; sztywnoÄ&#x17E; sztywnych podporach (np. na Ĺ&#x203A;cianach Ĺźelbetowych) czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; DlasztywnoÄ&#x17E;ci/odksztaĂĄcalnoÄ&#x17E;ci jednokierunkowo pracujÄ&#x2026;cych elementĂłw takÄŞe podpĂłr stropu strop ora drgaĹ&#x201E; wĹ&#x201A;asnych moĹźe byÄ&#x2021; okreĹ&#x203A;lana ze wzoru (1), aÂ dla stropĂłw dwu(np. na Ä&#x17E;cianach ÄŞelbetowych) czÄ&#x160;stotliwoÄ&#x17E;Ăź drgaÄ&#x201D; Dla jednokierunkowo pracujÄ&#x2026;cych elementĂłw stropow kierunkowo pracujÄ&#x2026;cych (np. prefabrykatĂłw opartych na podatnych (1), a dla stropĂłw dwukierunkowo pracujÄ&#x2026;cych ( (np. dĹşwigarach) â&#x20AC;&#x201C; wg wzoru (2):na Ä&#x17E;cianach ÄŞelbetowych) czÄ&#x160;stotliwoÄ&#x17E;Ăź drgaÄ&#x201D; w

sÄ&#x2026; maksymalnymi sprÄ&#x160;ÄŞystymi

S b gdzie Î&#x201D;S iÂ Î&#x201D;b sÄ&#x2026; maksymalnymi sprÄ&#x2122;Ĺźystymi ugiÄ&#x2122;ciami odpowiednio wyznaczonymi rzeczywiÄ&#x17E;cie dziaĂĄajÄ&#x2026;cych obciÄ&#x2026;u gdzie Çť i Çť sÄ&#x2026; maksymalnymi sprÄ&#x160;ÄŞystymi S b dla pĹ&#x201A;yty iÂ belki, wyznaczonymi dla rzeczywiĹ&#x203A;cie dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cych obciÄ&#x2026;ĹźeĹ&#x201E; stawyznaczonymi dla rzeczywiÄ&#x17E;cie dziaĂĄajÄ&#x2026;cych obciÄ&#x2026;ÄŞeÄ&#x201D; Ĺ&#x201A;ych iÂ zmiennych. Prefabrykacja betonowa daje bogatÄ&#x2026; moÄŞliw Prefabrykacja betonowa daje bogatÄ&#x2026;pod moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wyboru rĂłĹźnych â&#x20AC;&#x201C; zarĂłwno kÄ&#x2026;tem moÄŞliwoÄ&#x17E;ci Prefabrykacja betonowa daje bogatÄ&#x2026;ksztaĂĄtowan moÄŞliwoÄ&#x17E; technologii realizacji â&#x20AC;&#x201C;â&#x20AC;&#x201C; zarĂłwno pod kÄ&#x2026;tem moĹźliwoĹ&#x203A;ci ksztaĹ&#x201A;towania ekonomiki budowli. Celem autorĂłw artykuĂĄu zarĂłwno pod kÄ&#x2026;tem moÄŞliwoÄ&#x17E;ci ksztaĂĄtowania przestrzeni uĹźytkowej, jak rĂłwnieĹź ekonomiki budowli. Celemdo autorĂłw architektĂłw i konstruktorĂłw Ä&#x17E;miaĂĄego korzyst ekonomiki budowli. Celem autorĂłw artykuĂĄu jes artykuĹ&#x201A;u jest zachÄ&#x2122;cenie Ĺ&#x203A;rodowiska inwestorĂłw, architektĂłw iÂ konstrukstropĂłw prefabrykowanych, szczegĂłlnie tych z beto architektĂłw i konstruktorĂłw do Ä&#x17E;miaĂĄego korzystani torĂłw do Ĺ&#x203A;miaĹ&#x201A;ego korzystania zÂ szerokiej gamy nowych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; strostropĂłw prefabrykowanych, szczegĂłlnie tych z betonu pĂłw prefabrykowanych, szczegĂłlnie tych zÂ betonu sprÄ&#x2122;Ĺźonego.

Stropy zÂ prefabrykatĂłw maĹ&#x201A;owymiarowych

ZaletÄ&#x2026; pĹ&#x201A;yt TT jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wykonywania wiÄ&#x2122;kszych otworĂłw i wyciÄ&#x2122;Ä&#x2021; niĹź w pĹ&#x201A;ytach kanaĹ&#x201A;owych, poniewaĹź elementem noĹ&#x203A;nym pĹ&#x201A;yt sÄ&#x2026; gĹ&#x201A;Ăłwnie Ĺźebra, a wyciÄ&#x2122;cie w pĹ&#x201A;ytce tylko w niewielki sposĂłb wpĹ&#x201A;ywa na noĹ&#x203A;noĹ&#x203A;Ä&#x2021; caĹ&#x201A;ego elementu.

Builder

znajdujÄ&#x2026; zastosowanie wÂ budynkach przemysĹ&#x201A;owych, handlowo-usĹ&#x201A;ugowych oraz wielopoziomowych parkingach samochodowych. PĹ&#x201A;yty TT mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wykonywane takĹźe jako elementy stropodachĂłw, dla ktĂłrych stosuje siÄ&#x2122; lekkie elementy oÂ zmiennym przekroju poprzecznym (ksztaĹ&#x201A;tujÄ&#x2026;ce dwuspadowÄ&#x2026; poĹ&#x201A;aÄ&#x2021; dachowÄ&#x2026;) iÂ niĹźszych Ĺźeberkach, tzw. pĹ&#x201A;yt STT. ZaletÄ&#x2026; pĹ&#x201A;yt TT jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wykonywania wiÄ&#x2122;kszych otworĂłw iÂ wyciÄ&#x2122;Ä&#x2021; niĹź wÂ pĹ&#x201A;ytach kanaĹ&#x201A;owych, poniewaĹź elementem noĹ&#x203A;nym pĹ&#x201A;yt sÄ&#x2026; gĹ&#x201A;Ăłwnie Ĺźebra, aÂ wyciÄ&#x2122;cie wÂ pĹ&#x201A;ytce tylko wÂ niewielki sposĂłb wpĹ&#x201A;ywa na noĹ&#x203A;noĹ&#x203A;Ä&#x2021; caĹ&#x201A;ego elementu [6]. Stosunkowo rzadko wykonuje siÄ&#x2122; takĹźe prefabrykaty zÂ jednym Ĺźeberkiem â&#x20AC;&#x201C; pĹ&#x201A;yty typu T oraz elementy wieloĹźebrowe.

Literatura: [1] SĂĄoniewski A., SprÄ&#x160;ÄŞone stropy kanaĂĄowe, â&#x20AC;&#x17E;Prze Literatura: Cholewicki A., Zimny D.,kanaĂĄowe, Belka stropow [1][2] SĂĄoniewski A., SprÄ&#x160;ÄŞone stropy â&#x20AC;&#x17E;Przegl elementu [2]nowoczesnego Cholewicki A., Zimny wD.,systemie Belka stropĂłw stropowa z 6/2012, str. 96-97. nowoczesnego elementu w systemie stropĂłw zesp [3] Proceedings 6/2012, str. 96-97. of International Seminar Prefab 2008. of International Seminar Prefabric [3]Cracow, Proceedings [4] Cholewicki A., Derkowski W., Eleme Cracow, 2008. â&#x20AC;&#x17E;InÄŞynier Budownictwaâ&#x20AC;?, nr 04/2 [4]mieszkaniowym, Cholewicki A., Derkowski W., Elementy [5] BiliÄ&#x201D;ski T.,â&#x20AC;&#x17E;InÄŞynier Ä?redniawa W., Furtak K.,nrCholewi mieszkaniowym, Budownictwaâ&#x20AC;?, 04/2014 Akademia Nauk, 2008. [5]zespolone; BiliÄ&#x201D;ski T.,Polska Ä?redniawa W., Furtak K., Cholewicki [6] Babicki M., Akademia Prefabrykowane zespolone; Polska Nauk, stropy 2008. sprÄ&#x160;ÄŞone, â&#x20AC;&#x17E; [7] Precast concrete applications â&#x20AC;&#x201C; general overview [6] Babicki M., Prefabrykowane stropy sprÄ&#x160;ÄŞone, â&#x20AC;&#x17E;Ma Abstract: Modern solutions for precast and prestressed concrete [8] Katalog pĂĄyty PEKABEX, Pekabex, PoznaÄ&#x201D; 201E [7] Precast concrete applications â&#x20AC;&#x201C; general overview, slabs. Structural solutions for building structures using prefabricated [9] Starosolski W., Konstrukcje ÄŞelbetowe wedĂĄug [8]still Katalog pĂĄyty which PEKABEX, Pekabex,byPoznaÄ&#x201D; 2013. concrete elements are very popular, may be indicated [10] Starosolski Prefabrykacja betonowa â&#x20AC;&#x201C; stro Starosolski W.,inW., Konstrukcje ÄŞelbetowe wedĂĄug Eu the size of the global[9] construction output precast technology. The [11] Elliot Precast structures,â&#x20AC;&#x201C; Londo subject of the greatest[10] interest, amongK.S., theW., items made concrete in precastbetonowa plants Starosolski Prefabrykacja stropy, (also in Poland), are reinforced andK.S., prestressed floorconcrete systems. Selected [11] Elliot Precast structures, London 2 Literatura:

[1] SĹ&#x201A;oniewski A., SprÄ&#x2122;Ĺźone stropy kanaĹ&#x201A;owe, â&#x20AC;&#x17E;PrzeglÄ&#x2026;d Budowlanyâ&#x20AC;?, nr 04/2001. [2] Cholewicki A., Zimny D., Belka stropowa Deltabeam firmy Peikko â&#x20AC;&#x201C; przykĹ&#x201A;ad nowoczesnego elementu wÂ systemie stropĂłw zespolonych, â&#x20AC;&#x17E;InĹźynier Budownictwaâ&#x20AC;? nr 6/2012, str. 9697. [3] Proceedings of International Seminar Prefabrication in Europe, ed. Derkowski W., Cracow, 2008. [4] Cholewicki A., Derkowski W., Elementy prefabrykowane wÂ budownictwie mieszkaniowym, â&#x20AC;&#x17E;InĹźynier Budownictwaâ&#x20AC;?, nr 04/2014. [5] B iliĹ&#x201E;ski T., Ĺ&#x161;redniawa W., Furtak K., Cholewicki A., Szulc J., Roehrych P., Konstrukcje zespolone; Polska Akademia Nauk, 2008. [6] Babicki M., Prefabrykowane stropy sprÄ&#x2122;Ĺźone, â&#x20AC;&#x17E;MateriaĹ&#x201A;y Budowlaneâ&#x20AC;?, nr 05/2008. [7] Precast concrete applications â&#x20AC;&#x201C; general overview, Elematic Group, Finlandia 2010. [8] K atalog pĹ&#x201A;yty PEKABEX, Pekabex, PoznaĹ&#x201E; 2013. [9] Starosolski W., Konstrukcje Ĺźelbetowe wedĹ&#x201A;ug Eurokodu 2, tom 2, Warszawa 2011. [10] Starosolski W., Prefabrykacja betonowa â&#x20AC;&#x201C; stropy, â&#x20AC;&#x17E;MateriaĹ&#x201A;y Budowlaneâ&#x20AC;?, nr 06/1999. [11] Elliot K. S., Precast concrete structures, London 2006.

recent, and most commonly used in building practice, solutions for residential, public and Abstract: industrial buildings aresolutions given in this Modern for paper. precast and prest The aim of the Authors of this article is to encourage the environment for building structures using prefabricated concre Abstract: Modern solutions for precast and prestres of investors, architects and civil engineers to use aÂ wide range of new may be indicated by the size of the global constr for building structures using prefabricated concrete solutions in prefabricated floors, especially those made of prestressed subject of the greatest interest, among the items m may be indicated by the size of the global construc concrete.

reinforced and prestressed floor systems. subject of the greatest interest, among the itemsSelect made building practice, solutions for residential, public reinforced and prestressed floor systems. Selected paper. The aim of the Authors of this article is to

BUDOWNICTWO

Problemy odprowadzania wód opadowych dr inż. Wojciech Rayski

Builder

lipiec 2014

Bardzo intensywnie rozwijające się w ostatnich latach jednorodzinne budownictwo mieszkaniowe, zlokalizowane głównie na terenach podmiejskich lub pozamiejskich wykorzystywanych dawniej jako rolnicze, stwarza obecnie duże problemy natury odwodnieniowej.

większości przypadków tereny te były uprzednio zmeliorowane, poprzecinane kanałami melioracyjnymi lub systemami drenarskimi. Powstająca na tych terenach zabudowa mieszkaniowa powoduje naruszenie tego stanu, tj. swobodnego spływu wód opadowych z wyżej położonych obszarów do istniejących odbiorników, i tym samym spływ ten zostaje zablokowany. Ponadto w wielu przypadkach inwestorzy, będący równocześnie właścicielami zabudowywanych działek, podnoszą ich poziom, aby zabezpieczyć się przed zalewaniem w czasie intensywnych deszczów. Efektem podniesienia terenu działki jest w większości przypadków spływ wody na tereny działek sąsiednich – takie działanie jest zabronione prawem. Powstają z tego powodu liczne spory pomiędzy sąsiadami, w celu rozstrzygnięcia których często konieczna jest interwencja samorządowych kolegiów odwoławczych. Przedmiotem rozstrzygnięć jest głównie ustalenie wpływu na zmianę stosunków wodnych, spowodowaną zablokowaniem naturalnego spływu wód opadowych, przebudową urządzeń melioracyjnych, budową ogrodzeń na podmurówkach lub podnoszeniem terenu na zabudowywanych działkach. Działki przeznaczone pod zabudowę w większości przypadków leżą na trasie naturalnego spływu wód opadowych z wyżej położonych obszarów tworzących zlewnię. Położone są bowiem często w nieckach terenu – i tu pojawiają się problemy.

Przyczyny podtapiania budynków

Przeprowadzone wcześniej drenowanie umożliwiało spływ tej wody systemami drenażowymi do rowów melioracyjnych lub innych odbiorników. Sytuacja taka trwała do momentu powstania zabudowy tych terenów. Wówczas na działkach leżących na trasach głównych zbieraczy systemów drenarskich powstały budynki mieszkalne. Nastąpiła zatem wyraźna zmiana sposobu użytkowania gruntów. Przestały one pełnić funkcję rolniczą, a zaczęły odgrywać rolę działek budowlanych przeznaczonych pod zabudowę. W miejsce upraw polowych powstały budynki

mieszkalne wraz z całą przynależną im infrastrukturą techniczną. Pojawiły się znaczne ilości powierzchni utwardzonych, a równocześnie zmniejszyła się powierzchnia biologicznie czynna, co spowodowało zwiększony i skoncentrowany spływ wody z terenów poszczególnych działek. Wszystko to spowodowało naruszenie stanu urządzeń drenujących, co w konsekwencji pociągnęło za sobą podtapianie budynków. Zabudowa taka wymusiła przebudowę niektórych ciągów drenarskich, które kolidowały z jej lokalizacją. Prowadzona w zasadzie „na dziko” przebudowa wypaczała naturalny spływ wód opadowych z sąsiednich, wyżej położonych terenów, co powodowało podnoszenie się poziomu wód gruntowych i zalewanie terenów wyżej położonych. Ponieważ wiele budynków znalazło się na trasie głównego zbieracza i przecinało go, właściciele tych działek zmuszeni byli teren podwyższyć, a zbieracz przełożyć. Te i inne działania były – zdaniem sąsiadów okolicznych zabudowań – przyczyną zalewania terenów i powstawania głębokich rozlewisk po każdym ulewnym deszczu. Właściciele działek leżących w najniższych, najbardziej newralgicznych punktach zlewni, aby chronić się przed zalewaniem terenu, często dokonują na nich takich zabezpieczeń, jak podwyższenie terenu działki (często nawet do ok. 1,0 m), postawienie ogrodzenia działki na betonowym cokole czy podniesienie podjazdu na posesje. Sytuację pogarsza jeszcze fakt, że ostatnie opady atmosferyczne zimy w latach 2010-2011 były wysokie, wręcz anomalne w stosunku do lat 1970-2000. Po mokrym 2010 r. przyszła mroźna oraz bogata w opady atmosferyczne zima 2010-2011 r. Z powodu obfitych opadów atmosferycznych w tym okresie doszło do znacznych infiltracji w okresie wiosennym. Ponadto gwałtowne i katastrofalne w skutkach opady atmosferyczne w miesiącach letnich 2010 i 2011 r. doprowadziły do znacznego podniesienia się zwierciadła wód gruntowych. Brak od kilkunastu lat konserwacji, ciągnące się latami renowacje głównych odbiorników wód opadowych oraz brak możliwości odpływu wody w okresie ówczesnych wezbrań cofkowych na rzekach powodowało bardzo powolny odpływ wody

W projektach budowlanych

Z niewiadomych powodów sprawy odwodnienia zabudowywanych działek w projektach budowlanych domów jednorodzinnych są niemal całkowicie pomijane. Dotyczy to szczególnie projektów typowych, adaptowanych do poszczególnych budynków. Problem polega głównie na tym, że systemu odprowadzania wód opadowych zarówno z dachu bu-

dynku, jak i z terenu działki, nie da się ujednolicić. Wszystkie projekty, z którymi miałem do czynienia z racji opracowywania opinii dla urzędów gmin i miast oraz samorządowych kolegiów odwoławczych, zawierały szczegółowe rozwiązania dotyczące doprowadzenia do budynku wody pitnej, energii elektrycznej, odprowadzania ścieków bytowo-gospodarczych itp. Brak było natomiast rozwiązań dotyczących sposobu odprowadzania wód opadowych z terenu posesji. Jedynie w niektórych przypadkach znajdowała się wzmianka, że „wody opadowe należy zagospodarować we własnym zakresie”. W jaki sposób – to już w projektach nie było sprecyzowane. Pomimo tego projekty takie były zatwierdzane, a inwestorzy na ich podstawie uzyskiwali pozwolenia na budowę. Mając takie pozwolenie, przystępowali do budowy. Wody opadowe z dachu budynku odprowadzali rurami spustowymi na przyległy teren, a tym, gdzie dalej one spływały, niewiele się przejmowano. Cała budowa bywała wykonana zgodnie z zatwierdzonym projektem oraz pozwoleniem na budowę, a problemy zaczynały się dopiero później, przeważnie po wystąpieniu obfitych opadów, kiedy właściciele sąsiednich działek zaczynali się skarżyć na zalewanie ich posesji spływającymi od sąsiada wodami opadowymi. Podobnie wygląda sprawa utwardzania istniejących lub budowy nowych dróg utwardzonych na terenach nowo powstającej zabudowy jednorodzinnej. Droga utwardzona wraz z warstwami podkładowymi ma grubość ok. 0,5 m, a koryto nie było wykonywane głębiej niż 20-30 cm. Z tego powodu w większości przypadków nawierzchnia drogi przewyższała rzędne terenu na działkach przyległych posesji, a projekty drogowe również nie zawierały rozwiązań dotyczących odprowadzania wód opadowych, a jedynie ograniczały się do rowów przydrożnych o przekrojach nie zawsze odpowiadających rzeczywistym potrzebom. Wody z tak położonych rowów przydrożnych często przelewały się na przyległe działki, co powodowało ich zawilgocenie i, w wielu przypadkach, zalewanie piwnic. Sprawa możliwości odprowadzania wód opadowych wymaga pilnego rozwiązania.

lipiec 2014

Sprawy odprowadzania wód opadowych z terenu działek reguluje ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne, której jednolity tekst znajduje się w obwieszczeniu Marszałka Sejmu RP z dnia 10 stycznia 2012 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Prawo wodne (Dz.U. z 2012 r., poz. 145). Zgodnie z treścią art. 29, ust. 3 właściciel gruntu, o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej, nie może zmieniać stanu wody na gruncie, a zwłaszcza kierunku odpływu znajdującej się na jego gruncie wody opadowej, ani kierunku odpływu ze źródeł ze szkodą dla gruntów sąsiednich, ani też odprowadzać wód oraz ścieków na grunty sąsiednie. Dalej ustawa głosi, że jeżeli spowodowane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie, wójt, burmistrz lub prezydent miasta „może w drodze decyzji nakazać właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom”. Podobny zapis znajduje się w §29 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690). Głosi on, że wszelkie zmiany naturalnego spływu wód w celu kierowania ich na teren sąsiedniej nieruchomości są zabronione. Zakaz taki obowiązuje zarówno po wybudowaniu obiektu budowlanego, jak i w czasie trwania jego budowy. Takie orzeczenie zostało wydane w dniu 18 lutego 2009 r. przez Sąd Administracyjny w Lublinie podczas rozpatrywania sprawy nr II SA/Lu 786/08. Świadczy to o jednakowym traktowaniu urządzeń kanalizacyjnych i melioracji szczegółowych, zarówno w prawie wodnym, jak i w rozporządzeniu w zakresie infrastruktury. Istniejący na większości zabudowywanych obiektów drenaż, zgodnie z klasyfikacją podaną w ustawie – Prawo wodne (art. 73, ust. 1, p. 1a) zaliczany jest do urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, a utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, zgodnie z art. 77, ust. 1, należy do zainteresowanych właścicieli gruntów. Zgodnie z art. 64 polega ono na ich eksploatacji, konserwacji oraz remontach urządzeń w celu zachowania ich funkcji. Art. 65 prawa wodnego w ust. 1, pkt 1 i 2 zabrania niszczenia lub uszkadzania urządzeń wodnych, a także utrudniania przepływu wody w związku z wykonywaniem lub utrzymywaniem urządzeń wodnych. Dalej art. 193 w punkcie 1 głosi, że „kto wbrew obowiązkowi nie utrzymuje w należytym stanie wód lub urządzeń wodnych podlega karze grzywny”.

• częściowym lub czasem nawet całkowitym zasypywaniem istniejących kanałów melioracyjnych, a tym samym blokowaniem spływu wód opadowych, które tworzą rozlewiska na wyżej położonych terenach, • przecinaniem systemów drenarskich, które również prowadzi do blokowania spływu wód i tworzenia się rozlewisk, • podnoszeniem terenu działek w celu uniknięcia ich zalewania w czasie intensywnych opadów deszczu lub wiosennych roztopów, • w większości brakiem opracowanych i uzgadnianych projektów budynków mieszkalnych i rozwiązań projektowych dotyczących odprowadzania wód opadowych oraz sposobu ich zagospodarowania, • wydawaniem pozwoleń na budowę domów, a nawet całych osiedli, w przypadku nierozwiązanych problemów odwodnienia terenów zabudowy.

Aspekty prawne

Nierozwiązany system odprowadzania wód opadowych związany jest głównie z:

Builder

z terenów przyległych i rowów melioracyjnych. Jeśli założyć, że tylko 50% opadu atmosferycznego lipca 2011 r. infiltrowało do gruntu, to przy porowatości warstwy wodonośnej równej np. 0,2 podniesienie zwierciadła wody podziemnej wyniosło ok. 0,7 m. Ponadto należy zwrócić uwagę na fakt, że wiele ulic i dróg dojazdowych do osiedli było budowanych w latach 80. i 90. ubiegłego wieku, a okres lat 1982-1993 był okresem suchym, kiedy poziom wód gruntowych był stosunkowo niski. Czas ten charakteryzował się bowiem wyjątkowo niskimi opadami atmosferycznymi, w granicach 416-514 mm, średnio 466 mm/rok, podczas gdy w normalnych warunkach przyjmuje się dla rejonu Warszawy opady na poziomie 550 mm. Spowodowało to znaczące obniżenie poziomu wód gruntowych, które były zasilane głównie z opadów atmosferycznych. W tych warunkach inwestorzy budowali budynki podpiwniczone i nie mieli większych problemów z ich zalewaniem. Ponadto zabudowanie terenów domkami jednorodzinnymi oraz utwardzonymi drogami i chodnikami wydatnie zmniejszyło czynne powierzchnie biologicznie i hydrologicznie, a tym samym utrudniło odpływ wód powierzchniowych.

BUDOWNICTWO

Projektowanie mostów wg Eurokodów dr hab. inż. Tomasz Siwowski

dniem 1 kwietnia 2010 r. dotychczasowe polskie normy PN-B lub PN-S zostały wycofane na rzecz zharmonizowanych norm europejskich oznaczanych PN-EN, będących polskimi tłumaczeniami tzw. Eurokodów. W założeniu Eurokody mają zunifikować przepisy projektowe w ramach całej Unii Europejskiej. Jedyne wartości mogące ulegać zmianie w poszczególnych krajach członkowskich zostały wyraźnie oznaczone i powinny być podane w tzw. Załącznikach Krajowych (NA), opracowywanych i publikowanych przez odpowiednią krajową jednostkę normalizacyjną (w Polsce: Polski Komitet Normalizacyjny – PKN). PKN na bieżąco podaje stan prac normalizacyjnych nad wprowadzaniem Eurokodów w Polsce. Aktualny stan na dzień 8 lipca 2013 r. przedstawiono na stronie http://www.pkn.pl/eurokody.

Fot. arch. PERI Polska Sp. z o.o.

Builder

lipiec 2014

prof. Politechniki Rzeszowskiej

Artykuł przedstawia ocenę możliwości stosowania Eurokodów w projektowaniu mostów drogowych w Polsce. Omówiono aspekty prawne stosowania Eurokodów, przedstawiono stan aktualny wdrożenia Eurokodów mostowych oraz propozycje autorskie w zakresie możliwości dostosowania normy europejskiej dotyczącej obciążeń mostów do aktualnego polskiego prawa.

Most autostradowy MA 78 przez Dunajec, Komorów k/Tarnowa

Konieczność stosowania a istniejące bariery

Pomimo wyraźnego zapisu o dobrowolności stosowania Polskich Norm, znajdującego się w Ustawie o normalizacji, konieczność ich stosowania wynikać może z innych przepisów. Jeśli chodzi o normy dotyczące projektowania mostów drogowych, to przepisem takim jest rozporządzenie MTiGM [1]. Ponadto ustawa Prawo Zamówień Publicznych [2] wymaga, aby zamawiający (a w jego imieniu projektant) opisał przedmiot zamówienia (tj. obiekt mostowy) za pomocą cech technicznych i jakościowych, z zachowaniem Polskich Norm przenoszących normy europejskie. Po wycofaniu przez PKN starych norm PN-B i PN-S obecnie jedynie Eurokody są aktualnymi Polskimi Normami zharmonizowanymi, służącymi do projektowania konstrukcji budowlanych, w tym mostów.

Dużą odpowiedzialność bierze na siebie projektant obiektu mostowego, dobierając indywidualnie współczynniki dostosowawcze oraz inne parametry NDP, adekwatne do uwarunkowań projektu i przepisów krajowych. Podane powyżej Polskie Normy zharmonizowane do projektowania mostów mają różny stopień przygotowania do stosowania. Normą kompletną jest Eurokod 7, który zawiera w Załączniku Krajowym do części 1 postanowienia krajowe (tzw. NDP – Nationally Determined Parameters), opracowane przez Komitet Techniczny PKN nr 254 ds. Geotechniki. W przypadku Eurokodów 0, 2, 3 i 4 ich Załączniki Krajowe nie zawierają żadnych postanowień krajowych, lecz jedynie komentarz mówiący o tym, że do czasu opracowania tych postanowień zaleca się stosowanie wartości proponowanych w oryginale przedmiotowego Eurokodu. Jednakże z formalnego punktu widzenia wszystkie normy tej grupy są kompletne i nie ma przeszkód w ich stosowaniu. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku części mostowych Eurokodów 1 i 5. Dla tych norm nie opracowano jeszcze Załączników Krajo-

lipiec 2014

Biblioteczka polskiego mostowca, chcącego projektować mosty wg europejskich norm zharmonizowanych powinna zawierać ponad 20 norm konstrukcyjnych oraz kilkanaście norm technologicznych. Poniżej wymieniono poszczególne normy w każdej z 10 grup Eurokodów, które są niezbędne do projektowania mostów: A. Eurokod 0: Podstawy projektowania konstrukcji • PN-EN 1990:2004/A1:2008. Eurokod 0: Podstawy projektowania konstrukcji. Załącznik A2 – zastosowanie do mostów. B. Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje • PN-EN 1991-1-1:2004. Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje – Część 1-1: Oddziaływania ogólne – Ciężar objętościowy, ciężar własny, obciążenia użytkowe w budynkach. • PN-EN 1991-1-4:2008. Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje – Część 1-4: Oddziaływania ogólne – Oddziaływania wiatru. • PN-EN 1991-1-5:2005. Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje – Część 1-5: Oddziaływania ogólne – Oddziaływania termiczne. • PN-EN 1991-1-6:2007. Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje – Część 1-6: Oddziaływania ogólne – Oddziaływania w czasie wykonywania konstrukcji. • PN-EN 1991-1-7:2008. Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje – Część 1-7: Oddziaływania ogólne – Oddziaływania wyjątkowe. • PN-EN 1991-2:2007. Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje – Część 2: Obciążenia ruchome mostów. C. Eurokod 2: Projektowanie konstrukcji z betonu • PN-EN 1992-1-1:2008. Eurokod 2: Projektowanie konstrukcji z betonu – Część 1-1: Reguły ogólne i reguły dla budynków. • PN-EN 1992-2:2010. Eurokod 2: Projektowanie konstrukcji z betonu – Część 2: Mosty z betonu – Obliczanie i reguły konstrukcyjne. D. Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych • PN-EN 1993-1-1:2006. Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych – Część 1-1: Reguły ogólne i reguły dla budynków. • PN-EN 1991-1-5:2008. Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych – Część 1-5: Blachownice. • PN-EN 1991-1-8:2006. Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych – Część 1-8: Projektowanie węzłów. • PN-EN 1991-1-9:2007. Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych – Część 1-9: Zmęczenie. • PN-EN 1991-1-10:2007. Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych – Część 1-10: Dobór stali ze względu na odporność na kruche pękanie i ciągliwość międzywarstwową. • PN-EN 1991-1-12:2008. Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych – Część 1-11: Dodatkowe reguły dla gatunków stali o wysokiej wytrzymałości do S 700 włącznie. • PN-EN 1993-2:2010. Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych – Część 2: Mosty stalowe.

Aktualne Polskie Normy mostowe – Eurokody

E. Eurokod 4: Projektowanie konstrukcji zespolonych stalowo-betonowych • PN-EN 1994-2:2010. Eurokod 4: Projektowanie konstrukcji zespolonych stalowo – betonowych – Część 2: Reguły ogólne i reguły dla mostów. F. Eurokod 5: Projektowanie konstrukcji drewnianych • PN-EN 1995-1-1:2010. Eurokod 5: Projektowanie konstrukcji drewnianych – Część 1-1: Postanowienia ogólne – Reguły ogólne i reguły dotyczące budynków. • PN-EN 1995-2:2007. Eurokod 5: Projektowanie konstrukcji drewnianych – Część 2: Mosty. G. Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne • PN-EN 1997-1:2008. Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne – Część 1: Zasady ogólne. • PN-EN 1997-2:2009. Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne – Część 2: Rozpoznanie i badanie podłoża gruntowego. Projektant obiektów mostowych musi także pamiętać, że oprócz wyżej wymienionych europejskich norm konstrukcyjnych musi uwzględniać także europejskie normy (i/lub aprobaty) materiałowe, wykonawcze oraz dotyczące licznych mostowych wyrobów budowlanych. Przykłady najważniejszych norm europejskich w poszczególnych grupach wymieniono poniżej: A. Normy materiałowe, np.: • PN-EN 206:2003. Beton. • PN-EN 10025:2002. Wyroby walcowane na gorąco ze stali konstrukcyjnych. B. Normy wykonawcze, np.: • PN-EN 13670:2010. Wykonywanie konstrukcji betonowych. • PN-EN 1090:2010. Wykonywanie konstrukcji stalowych i aluminiowych. C. Normy wyrobów mostowych, np.: • PN-EN 1337:2010. Łożyska konstrukcyjne. • PN-EN 13375:2006. Elastyczne wyroby wodochronne. Izolacja wodochronna betonowych płyt pomostów obiektów mostowych. Już sama liczba tych norm może zniechęcać do ich stosowania, zwłaszcza w porównaniu z praktyczną i wygodą procedurą oferowaną przez wycofany przez PKN zbiór polskich norm do projektowania mostów. Niestety, polskim mostowcom „pociąg już odjechał” i praktycznie cała Europa (skupiona oczywiście w Unii Europejskiej) stosuje obecnie Eurokody w projektowaniu mostów. Nie można więc, chcąc być członkiem tej elitarnej społeczności inżynierskiej, kontestować stosowania Eurokodów, wymyślając mniej lub bardziej uzasadnione powody sankcjonujące takie działanie. Kijem Wisły nie zawrócimy, a więc całe środowisko mostowe musi przekonać się i zacząć stosować Eurokody w projektowaniu mostów.

Builder

Pomimo dość jednoznacznych uregulowań prawnych polskie środowisko mostowe (zarówno projektanci, jak i zamawiający) z dużym oporem podchodzi do wdrożenia norm europejskich w polskim mostownictwie, utrwalając swoisty dualizm w stosowaniu nowego i starego systemu normowego. Główne bariery w stosowaniu Eurokodów do projektowania mostów w Polsce są następujące: • brak Załączników Krajowych do niektórych Eurokodów mostowych; • obowiązujące przywołanie starej normy obciążeniowej dla mostów drogowych PN-85/S-10030 w Załączniku 2 Rozporządzenia MTiGM [1]; • brak znajomości Eurokodów przez środowisko mostowe i opór przed ich stosowaniem, spowodowany skomplikowaną procedurą projektowania wg Eurokodów oraz bardzo dużą liczbą norm koniecznych do stosowania w projektowaniu. Dokładna analiza stanu prawnego obowiązującego w zakresie normalizacji w Polsce doprowadziła autora do stwierdzenia, że pierwsze dwie bariery już dzisiaj mogą być bez większych problemów pokonane. Podstawowe argumenty potwierdzające tą tezę zostały przedstawione w artykule [3].

BUDOWNICTWO lipiec 2014

72 Builder

wych. Czy oznacza to, że są one niekompletne i nie mogą być stosowane do projektowania mostów w Polsce? Wg Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego (CEN) Załącznik Krajowy nie jest wymagany, jeżeli określona część oryginalnej normy EN nie przewiduje parametrów krajowych NDP, względnie nie dotyczą one państwa członkowskiego (w Polsce np. projektowanie na terenach sejsmicznych). W takich sytuacjach krajowa instytucja normalizacyjna (PKN) może opublikować określoną normę EN bez Załącznika Krajowego (jak to ma miejsce w przypadku mostowych części Eurokodów 1 i 5). Jeżeli władze krajowe nie ustalą żadnych wartości NDP, wyboru odpowiednich wartości w tym zakresie (np. wartości zalecanych przez oryginalny Eurokod) dokonuje sam projektant, z uwzględnieniem uwarunkowań projektu i przepisów krajowych.

Projektowanie mostów według starego systemu norm wycofanych jest nie tylko działaniem wbrew aktualnej wiedzy technicznej, lecz także może stanowić naruszenie przepisów obowiązującego prawa. Przeprowadzona powyżej analiza wskazuje, że wszystkie polskie Eurokody mostowe są kompletne z punktu widzenia celu, któremu mają służyć, i jako takie mogą być stosowane do projektowania mostów w Polsce. Brak Załączników Krajowych i/lub postanowień krajowych nie stanowi bowiem formalnej przeszkody do ich stosowania. Wartości tzw. parametrów krajowych (NDP) może ustalić projektant, przyjmując zalecenia oryginału danego Eurokodu, lub ustalając je samodzielnie w zależności od przepisów krajowych. Wśród parametrów krajowych, których dotychczas nie ustalono w polskich Eurokodach mostowych, fundamentalne znaczenie mają tzw. współczynniki dostosowawcze dla obciążenia ruchomego mostów drogowych (wg PN-EN 1991-2:2007), które należy dobierać w zależności od przewidywanego ruchu oraz klasy drogi.

Obciążenia ruchome mostów drogowych – źródło problemów

Obciążenia ruchome mostów drogowych w normie PN-EN 1991-2 opisują Modele Obciążeń 1 i 2 (LM1 i LM2) opisane jako suma wartości obciążenia równomiernie rozłożonego (UDL) oraz obciążenia skupionego Tabela 1. Wartości współczynników dostosowawczych wg Załączników Krajowych różnych krajów UE Kraj UE Niemcy Francja Anglia Dania

Współczynniki dostosowawcze

Norma / Klasa obciążenia

αQ1

αQi, i≥2

αq1

αqi, i≥2

αqr

EN 1991-2/NA

1,0

1,33

1,2

DIN-TR 101

0,8

0,8*)

1,0

EN 1991-2/NA

0,9

0,8

0,7

1,0

EN 1991-2/NA

1,0

0,61

2,2

EN 1991-2/NA/ klasa I

1,0

0,67

1,0

EN 1991-2/NA/ klasa II

0,8

0,33

1,0

EN 1991-2/NA/ klasa I

1,0 dla wszystkich α

EN 1991-2/NA/ klasa II

0,8 dla wszystkich α

Austria

EN 1991-2/NA

1,0 dla wszystkich α

Rumunia

EN 1991-2/NA

1,0 dla wszystkich α

Cypr

EN 1991-2/NA

1,0 dla wszystkich α

EN 1991-2/NA/ klasa I

1,0 dla wszystkich α

Włochy

UE wg [4]

EN 1991-2/NA/ klasa II

*) dla i = 3, αQ3 = 0;

0,9

0,8

0,7

1,0

(TS), których arbitralne wartości podane w oryginalnej normie EN koryguje się za pomocą współczynników dostosowawczych α i β. Współczynniki dostosowawcze stanowią jedne z najważniejszych parametrów określanych na poziomie krajowym (NDP), jakie powinny być zawarte w Eurokodach mostowych. Komisja Europejska zaleca, aby państwa członkowskie UE stosowały wartości współczynników α i β równe 1,0, uwzględniając tym samym potrzebę spójności tych parametrów w ramach całej Unii. Jednakże obecnie duża liczba istniejących mostów nie spełnia w/w wymagań Eurokodu 1. Dlatego CEN zalecił władzom krajowym, aby współczynniki dostosowawcze α i β zostały określone w Załącznikach Krajowych i uwzględniały specyfikę krajowego ruchu drogowego w projektowaniu mostów drogowych. Zalecane są przy tym następujące wartości minimalne: αQ1 ≥ 0,8 i αq1 ≥ 1,0 dla i ≥ 2 (dla αqr nie ma ograniczenia). W większości krajów UE w Załącznikach Krajowych do Eurokodu 1-2 są podane wartości współczynników dostosowawczych w zależności od klasy drogi i przewidywanego natężenia ruchu (tabela 1). Analiza wartości współczynników podanych w tabeli 1 prowadzi do następujących wniosków: a) współczynniki dostosowawcze αQi dla obciążenia skupionego TS zawsze mieszczą się w przedziale wartości <0,8; 1,0>, zalecanym przez oryginalny Eurokod EN 1991-2; b) w spółczynniki dostosowawcze αQi dla obciążenia skupionego TS mają jednakową wartość niezależnie od pasa ruchu i (wyjątek – Francja), co sankcjonuje zróżnicowanie obciążenia poszczególnych pasów, wprowadzone w oryginale EN 1991-2; c) współczynniki dostosowawcze αq1 dla obciążenia równomiernie rozłożonego UDL na pierwszym pasie ruchu nie przekraczają wartości 1,0 (wyjątek – Niemcy), jednakże różnią się w dość szerokim przedziale < 0,33; 1,0 (1,33) >; d) współczynniki dostosowawcze αq1 (dla i ≥ 2) oraz αqr dla obciążenia równomiernie rozłożonego UDL na drugim i pozostałych pasach ruchu są zawsze ≥ 1,0 (wyjątek – Włochy); e) w ponad połowie analizowanych przypadków przyjęto wartości wszystkich współczynników dostosowawczych α = 1,0, co oznacza przyjęcie wartości charakterystycznych obciążenia ruchomego wg oryginalnych propozycji Eurokodu EN 1991-2.

Pilne jest opracowanie i opublikowanie Załącznika Krajowego do PN-EN 1991-2 wraz z jednoczesną nowelizacją rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie (Dz. U. z 2000 r., nr 63, poz.735). W ostatnich dwóch wierszach tabeli 1 podano współczynniki zalecane przez oficjalny przewodnik do projektowania mostów wg Eurokodów, wydany pod auspicjami UE i firmowany przez głównych autorów Eurokodu 1 [4]. Przewodnik zawiera skumulowane wyniki ponad 20 lat badań w zakresie obciążalności mostów na drogach Unii Europejskiej. Wyniki tych badań były podstawą opracowania i kalibracji modeli obciążeń ruchomych mostów drogowych, zalecanych w Eurokodzie 1. Autorzy [4] proponują przyjęcie dwóch klas obciążenia mostów drogowych: a) klasa I – mosty w ciągu europejskiej sieci drogowej z międzynarodowym ruchem ciężkim (TEN/TINA); b) k lasa II – mosty w ciągu pozostałych dróg (nawet dla mostów, gdzie oczekiwany ruch samochodów ciężkich jest niewielki, przyjęcie większych obciążeń niż byłoby to konieczne zwiększy margines bezpieczeństwa oraz trwałość tych konstrukcji). Jak na tym tle powinny wyglądać współczynniki dostosowawcze α wg PN-EN 1991-2? Autorzy pracy [5] podjęli próbę wyznaczenia współczynników dostosowawczych, bazując na bezpośrednim porównaniu efektów ob-

2 dźwigary

Podsumowanie

8 dźwigarów

rozpiętość przęsła [m]

wartość współczynnika

Rys. 1. Wartości współczynnika αQ1 dla mostów jednoprzęsłowych [5]

W obecnym stanie prawnym nie ma przeszkód formalnych, aby mosty drogowe w Polsce projektować wg Eurokodów. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że w takim przypadku dużą odpowiedzialność bierze na siebie projektant obiektu mostowego, dobierając indywidualnie współczynniki dostosowawcze (oraz inne parametry NDP), adekwatne do uwarunkowań projektu i przepisów krajowych. Może on przy tym korzystać z rezultatów pracy [5] lub analiz własnych. Z drugiej jednak strony projektowanie mostów wg starego systemu norm wycofanych jest nie tylko działaniem wbrew aktualnej wiedzy technicznej, lecz także może stanowić naruszenie przepisów obowiązującego prawa.

Na władzach krajowych i samorządowych spoczywa obowiązek zapewnienia należytego poziomu bezpieczeństwa konstrukcji, określonego odpowiednimi wartościami parametrów NDP, publikowanymi w Załącznikach Krajowych do Eurokodów.

2 dźwigary 4 dźwigary 6 dźwigarów 8 dźwigarów

rozpiętość przęsła [m]

Rys. 2 Wartość współczynnika αQ1 dla mostów trójprzęsłowych [5] Tabela 2. Propozycja tymczasowych współczynników dostosowawczych α Współczynniki dostosowawcze wg PN-EN 1991-2

Klasa obciążenia wg PN-S [6]

αQ1

αQi, i≥2

αq1

αqi, i≥2

αqr

Klasa A

0,94

1,0

0,42

1,60

Klasa B (wsp. red. 0,75)

0,70

0,75

1,20

Klasa C (wsp. red. 0,50)

0,47

0,5

0,21

0,8

ciążenia ruchomego mostów drogowych, przyjętego wg starej [6] i nowej normy obciążeń (PN-EN 1991-2). Oznacza to, że standardowy model obciążenia ruchomego mostów TS+UDL wg Eurokodu 1 pomnożony przez wyznaczone współczynniki dostosowawcze αQi oraz αqi wywołuje w konstrukcji przęsła mostu siły wewnętrzne równe siłom generowanym przez dotychczas stosowaną najwyższą klasę obciążenia A wg PN-S [6]. Do analizy wybrano autostradowe mosty belkowe małych i średnich rozpiętości ze względu na zdecydowaną przewagę takich obiektów ustrojów w ogólnej liczbie nowobudowanych obiektów mostowych w Polsce. Wynikiem końcowym analizy jest zbiór wartości współczynników dostosowawczych αQi oraz αqi, podanych w zależności od założonej geometrii obiektu, tj. schematu statycznego, rozpiętości przęseł i liczby belek głównych. Wg pracy [5] wartości współczynników dostosowawczych dla obciążenia UDL można przyjmować następująco: αq1 = 0,42 oraz dla i ≥ 2 αqi = αqr = 1,60. Natomiast współczynniki dostosowawcze αQi dla obciążenia TS uzależniono od schematu statycznego mostu, rozpiętości głównego przęsła oraz liczby belek. Przyjęto przy tym (zgodnie z zaleceniem Eurokodu 1), że αQ1 ≠ 1,0, natomiast αQi = 1,0 dla i ≥ 2. Przykładowe nomogramy do wyznaczania tych współczynników pokazano na rys. 1 i 2. W przypadku konieczności przyjęcia współczynników dla klasy niższej od A, podane wartości αqi oraz αQi należy zmodyfikować za pomocą współczynnika redukcyjnego wg tablicy 3 w starej normie PN-S [6].

Tym bardziej pilne jest opracowanie i opublikowanie Załącznika Krajowego do PN-EN 1991-2 wraz z jednoczesną nowelizacją rozporządzenia [1]. Oba te zadania wymagają podjęcia prac przez stosowne władze krajowe, odpowiedzialne za ład budowlany, którego bardzo istotnym elementem jest zapewnienie – przez odpowiednie normy projektowania – niezawodności konstrukcji. Mosty są w istocie obiektami publicznymi, za które są odpowiedzialne władze krajowe i samorządowe – jako ich właściciele. To na nich spoczywa obowiązek zapewnienia należytego poziomu bezpieczeństwa konstrukcji, określonego odpowiednimi wartościami parametrów NDP, publikowanymi w Załącznikach Krajowych do Eurokodów. Literatura

[1] Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie (Dz. U. z 2000 r., nr 63, poz. 735). [2] Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2010 r., nr 113, poz. 759, nr 161, poz. 1078 i nr 182, poz. 1228 oraz Dz.U. z 2011 r., nr 5, poz. 13 i nr 28, poz. 143). [3] Siwowski T., Czy w Polsce można projektować mosty drogowe wg Eurokodów? „Drogownictwo”, nr 2, 2012, s.39-47. [4] Calgaro J-A., Tschumi M., Gulvanessian H., Designer’s Guide to Eurocode 1: Action on bridges. Thomas Telford Limited, London, UK, 2010. [5] Kulpa M., Siwowski T., Propozycja współczynników dostosowawczych α Qi / qi wg PN-EN 1991-2 dla pewnej klasy mostów drogowych. Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej, Seria: Budownictwo i Inżynieria Środowiska. Zeszyt 58, nr 3/2011/III, 2011, s.199-206. [6] PN-S-10030:1985. Obiekty mostowe. Obciążenia.

Summary

Design bridges according to Eurocodes – selected issues The multifactor assessment of Eurocodes implementation to Polish bridge design has been presented in the paper. The legal issues of Eurocodes application, the current status of bridge Eurocodes in Poland as well as author’s proposals on Eurocode 1-2 adjustment to present Polish rules in bridge design have been widely discussed. Moreover, the proposal of Polish rules modification towards Eurocodes implementation has been also presented.

lipiec 2014

6 dźwigarów

4 dźwigary

Builder

wartość współczynnika

Przyjmując maksymalne wartości współczynników, wyznaczone w pracy [5], oraz uwzględniając trzy podstawowe klasy obciążeń mostów wg starej normy PN-S [6] (wraz z ich współczynnikami redukcyjnymi), przewidziane do stosowania na polskich drogach wg rozporządzenia [1], otrzymujemy wartości współczynników dostosowawczych, podane w tabeli 2. Zaproponowane współczynniki dostosowawcze pozwalają na projektowanie mostów drogowych wg Eurokodów, zachowując podział na klasy obciążeń, utrwalony w polskiej praktyce projektowej i wymagany wg polskich przepisów [1].

BUDOWNICTWO

Konstrukcje ramowe hal dr inż. Jan Gierczak dr inż. Rajmund Leszek Ignatowicz Politechnika Wrocławska

Builder

lipiec 2014

wpływ połączeń podatnych na przemieszczenia

nowoczesnych halach stalowych stosuje się pełnościenne ramy spawane zamiast tradycyjnych układów kratownicowych, co wynika z potrzeby uproszczenia wykonawstwa oraz ograniczenia do minimum nieużytkowej kubatury obiektu.

Ekonomia projektowania i wytwarzania

Zastosowanie sztywnych naroży ram oraz wysokowytrzymałej stali pozwala na uzyskanie bardzo małych wysokości h dwuteowych przekrojów rygli ram, zawierających się w granicach h = 1/30÷1/40 rozpiętości ramy. Obniżenie zużycia stali na konstrukcje ram nośnych wynika z właściwego doboru wysokości dwuteowych przekrojów oraz stosowania środników z blachy o grubości 4÷8 mm, a w niektórych przypadkach – środników z blachy falistej. Dla zmniejszenia nakładów na robociznę rezygnuje się także z żeber usztywniających środniki poza strefami podpór i naroży. Do obniżenia kosztów wytwarzania konstrukcji stalowych zaliczyć należy także stosowanie jednostronnych spoin podłużnych pomiędzy pasami a środnikiem w słupach i ryglach ram (zmniejszenie pracochłonności wytwarzania elementów). Kolejnym sposobem obniżania kosztów wytwarzania konstrukcji stalowych jest projekto-

Wyznaczanie sił wewnętrznych i przemieszczeń pionowych ram przechyłowych powinno być starannie przeanalizowane przez projektanta konstrukcji. Pominięcie analizy z uwzględnieniem podatności styków montażowych może prowadzić do awarii całego układu. wanie styków słupów i rygli jako węzłów półsztywnych. Pozwala to uniknąć sprężania śrub oraz prowadzenia dziennika sprężania. Na takie połączenie zużywa się mniej stali, stosując mniejsze grubości blach doczołowych czy też rezygnując z żeber usztywniających. Optymalizacja ram hal powoduje wykorzystanie nośności granicznej ramy, w tym i jej styków, prawie w 100%, powodując w konsekwencji mały zapas nośności. Połączenia podatne wykazują nieliniową charakterystykę M-φ, o sztywności malejącej ze wzrostem obciążenia momentem M w styku doczołowym [5], [6]. Część styków podatnych może wykazywać bardzo małą sztywność stycznej w chwili osiągania obciążenia granicznego układów ramowych. Ważnym zagadnieniem przy projektowaniu ram jest analiza sił wewnętrznych i przemieszczeń całego układu z węzłami podatnymi. Pominięcie takiej analizy może prowadzić do awarii całego układu. Należałoby się zastanowić czy w ramach obecnie projektowanych, o bardzo małych zapasach nośności, powinno się stosować połączenia podatne. Zastosowanie połączeń podatnych wymaga wnikliwego przeanalizowania konstrukcji przez projektanta. W artykule przedstawiono problematykę pionowych przemieszczeń ram ze stykami doczołowymi podatnymi. Zaprezentowane przykłady obliczeń komputerowych wykonano progra-

mem FEA LUSAS oraz programem ROBOT Millennium v. 14.5 (zintegrowany system analizy konstrukcji) dla importowanych i krajowych ram hal lekkich realizowanych w Polsce.

Podatność styków montażowych w ramach

Prognozowanie charakterystyk M-φ jest obecnie przedmiotem zainteresowań licznych ośrodków naukowych [3], [5], [6]. Zgromadzony obszerny materiał z badań doświadczalnych i teoretycznych był podstawą do opracowania sposobu obliczeń podatności węzłów półsztywnych, m.in. w normie europejskiej ENV-1993-1-1 [1]. Załącznik J tej normy podaje ogólne zasady obliczania parametrów, pozwalających prognozować krzywą M-φ w poszczególnych typach węzłów. Obliczenia przemieszczeń ram pod obciążeniami charakterystycznymi przeprowadza się z uwzględnieniem początkowej sztywności węzłów. Procedurę obliczania charakterystyki M-φ węzłów ram przedstawiono m.in. w [1], [2], [7]. Sztywność początkową obliczano wykorzystując metodę składnikową. Przyjęto, że na odkształcenie węzła mają wpływ: • odkształcenia postaciowe na ścinanie węzłowego fragmentu środnika słupa, • odkształcenie giętne lub osiowe i odpowiadające im nośności składników połączenia [2].

Ogólnie dla najczęściej spotykanych połączeń w ramach stalowych, tj. w stykach doczołowych, na tzw. elementy „aktywne” mają wpływ następujące składniki: • środnik słupa – na ścinanie, ściskanie i rozciąganie, • pas słupa – na rozciąganie, • blacha czołowa – na zginanie, • śruby – na rozciąganie. Przemieszczenia ram zależą nie tylko od schematu statycznego, sztywności poszczególnych prętów i ich długości, lecz także od sztywności węzłów. Jest to istotne zagadnienie, ponieważ coraz częściej projektanci oraz wykonawcy bagatelizują dokładne sprężenie śrub, czy wręcz stosują połączenia podatne spełniające warunki stanu granicznego nośności, ale nie sprawdzają stanu granicznego użytkowania. Norma [1] zaleca w węzłach podatnych obciążenie styku momentem nieprzekraczającym 2/3 momentu, które może przenieść połączenie (z uwagi na stan graniczny nośności).

Rys. 2. Połączenia i modele

Coraz częściej projektanci i wykonawcy bagatelizują dokładne sprężenie śrub lub stosują połączenia podatne spełniające warunki stanu granicznego nośności, ale nie sprawdzają stanu granicznego użytkowania.

Rys. 3. Analizowana rama portalowa z zastosowanymi przekrojami.

Przemieszczenia ram zależą nie tylko od schematu statycznego, sztywności poszczególnych prętów i ich długości, ale także od sztywności węzłów.

W artykule przeprowadzono obliczenia ram przechyłowych z węzłami podatnymi programem FEA LUSAS [9] oraz programem ROBOT. Programy są oparte na metodzie elementów skończonych z uwzględnieniem teorii II-go rzędu (metoda przyrostowa) i z elementami symulującymi połączenia podatne (typu joint – por. rys. 2). Połączenia te zamodelowane są w kierunku X i Z oraz XZ. W kierunku X i Z przyjęto, że węzły są niepodatne, natomiast w kierunku XZ przyjęto model węzła podatnego jako sprężysto-plastyczny ze wzmocnieniem (rys. 2). Ramy stalowe przeanalizowano dla przypadku:

Właściwe modele do analizy przechyłowych ram o węzłach podatnych powinno się formułować na modelach z zastosowaniem teorii IIgo rzędu. Im większa jest wrażliwość ramy na przemieszczenia, w tym większym stopniu analiza z zastosowaniem teorii I-go rzędu daje wyniki zbyt przybliżone i odbiegające od rzeczywistości. Ponadto, analiza takich ram powinna mieć charakterystykę M-φ nieliniową i obliczenia powinny zawierać sztywność węzła w zależności od momentu występującego w węźle. Przemieszczenia ram stalowych z węzłami podatnymi powinno się przeprowadzać zaawansowanymi programami obliczeniowymi, uwzględniającymi teorię II-go rzędu i nieliniowość węzła podatnego.

lipiec 2014

Przemieszczenia ram stalowych

Builder

Rys. 1. Typowe ramy portalowe a) analizowana z suwnicami natorowymi, b) bez suwnic

BUDOWNICTWO lipiec 2014

węzłów przy założeniu, że styk byłby niesprężony. Otrzymana zależność pomiędzy sztywnościami względnymi węzłów Ki/Kw a przemieszczeniem w ma charakter hiperboliczny i przemieszczenia dążą asymptotycznie do wartości przemieszczeń ramy o węzłach idealnie sztywnych. Przy malejących sztywnościach styków doczołowych przemieszczenia dążą asymptotycznie do nieskończoności.

Analizy przechyłowych ram o węzłach podatnych powinno się przeprowadzać z uwzględnieniem teorii II-go rzędu i nieliniowości węzła podatnego. Na rys. 4 zaznaczono dopuszczalne ugięcia fdop. Niesprężenie styków lub ich tylko częściowe sprężenie powoduje przekroczenie stanu granicznego użytkowania. W omawianym przypadku dopiero przy wartości Ki/Kw większej od 10 spełniony jest warunek stanu granicznego użytkowania. Na rys. 5 przedstawiono zależność sztywności porównawczej węzłów od przemieszczenia pionowego w ramy wg rys. 1b. Zaprojektowano ramę o węzłach podatnych niesprężonych w miejscach gdzie momenty znacząco maleją.

Builder

• lekkiej hali importowanej, o słupach przegubowo łączonych z fundamentami, (hala wykonana jest w strefie ekonomicznej w Wałbrzychu, rys. 1a i rys. 3), • hali według projektu indywidualnego wykonanej przez wiodącą firmę na rynku krajowym (rys. 1b). W hali importowanej (por. rys 1a) wykonano styki doczołowe sprężone śrubami M24 klasy 10.9. Celem obliczeń numerycznych było określenie wzrostu przemieszczeń pionowych rygla ramy, gdy styki doczołowe nie zostaną sprężone. W tym celu przeprowadzono obliczenia przy założonych stykach niesprężonych i wyliczonych podatnościach węzłów. Wzrost sztywności węzła następuje w wyniku sprężania śrub w połączeniu. Gdy styk jest całkowicie sprężony, to połączenie traktujemy jako sztywne. Na rys. 4 pokazano zmianę przemieszczeń pionowych w zależności od sztywności węzłów, tj. od połączenia podatnego niesprężonego do połączenia sztywnego, gdy śruby w styku są całkowicie sprężone. Ponieważ sztywność węzłów zależy od stopnia sprężenia poszczególnych śrub w połączeniu, dla uproszczenia przedstawienia wyników wprowadzono na rzędnej stosunek Ki/Kw. Zależność pomiędzy sztywnością względną węzłów Ki/Kw w ramie a przemieszczeniem w pokazano na rys. 4. Dla Ki = 1,0 wyznaczono podatności

Rys. 4. Zmiana przemieszczeń pionowych w zależności od sztywności węzłów

Rama jest czterokrotnie statycznie niewyznaczalna. Zależność pomiędzy sztywnością a przemieszczeniem pionowym ramy jest nieliniowa i ma także charakter hiperboliczny. Przemieszczenia pionowe spełniają warunek stanu granicznego użytkowania dla styków o małej sztywności, tzn. dla styków o podatności nie mniejszej niż ~6 MNm/rad. W tym przypadku zaprojektowanie styku podatnego jest ekonomicznie uzasadnione. Pomimo węzłów o małej sztywności początkowej wynoszącej 20 MNm/ rad (w porównaniu z ramą poprzednią, w którym sztywność początkowa węzłów wynosiła 170 MNm/rad, 85 MNm/rad) rama w przypadku obciążeń pionowych miała przemieszczenia dopuszczalne spełniające warunki normy PN90/B-03200.

Wnioski

Na podstawie przeprowadzonych rozważań ram przechyłowych z połączeniami podatnymi można stwierdzić, co następuje: 1. Obliczenia w zakresie sprężystym, tj. z podaniem sztywności początkowej węzła, można przeprowadzić dla węzłów podatnych obciążonym momentem o wartości nie większej niż 67% wartości momentu granicznego węzła i elementów łączonych; powyżej tej wartości należałoby przeprowadzić obliczenia pełne, uwzględniające nieliniowość węzła podatnego. 2. W konstrukcjach, w których poszczególne elementy ramy mają małe zapasy nośności lub są na granicy nośności, nie powinno się stosować węzłów podatnych. 3. W stykach doczołowych istotna jest jakość wykonania połączenia, co ma wpływ na krzywą M-φ. Reasumując, analiza przemieszczeń pionowych ram przechyłowych z uwzględnieniem podatności styków montażowych jest konieczna. Wyznaczanie sił wewnętrznych oraz przemieszczeń takich ram powinno być starannie przeanalizowane przez projektanta konstrukcji zaawansowanymi programami komputerowymi z uwzględnieniem teorii II rzędu i nieliniowości krzywej M-φ w węźle. Literatura

Rys. 5. Zmiana przemieszczeń pionowych w zależności od sztywności węzłów

[1] Eurocode No 3. Design of Steel Structures. Part 1. General Rules and Rules for Building. 1993. [2] ECCS Specifications on Ultimate Limit State Calculation of Sway Frames with Rigid Joints. Publication No. 33, Structural Stability Technical WG 8.2 – Systems, 1984. [3] Biegus A., Połączenia śrubowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Wrocław 1997. [4] Gierczak J., Hotała E., Systemowe hale stalowe – problemy realizacji i eksploatacji, Biuletyn Informacji Technicznej, Nr 1/ 2001. [5] Giżejowski M., Bródka J., Kozłowski A., Modelowanie konstrukcji ramowych o węzłach podatnych. Układy przechyłowe, Warsztat Naukowy – Połączenia podatne w konstrukcjach stalowych, Białystok 1997. [6] Kozłowski A., Bródka J., Giżejowski M., Modelowanie konstrukcji ramowych o węzłach podatnych. Zagadnienie ogólne, Warsztat Naukowy – Połączenia podatne w konstrukcjach stalowych, Białystok 1997. [7] Łubiński M., Filipowicz A., Żółtowski W., Konstrukcje metalowe część I, Arkady, Warszawa 2000. [8] R. Narayanan, Steel frame structures. Stability and Strength, Elsevier Applied Science Publishers, London – New York , 1985. [9] LUSAS Modeller for Windows, Version 13.1, FEA Ltd. 1999.

IZOLACJE

Builder

dodatek branżowy

LIPIEC 2014

IZOLACJE

Styropiany

z materiałem recyklingowym

dr inż. Robert Geryło

d o dat e k B R A N Ż OW Y

Builder

lipiec 2014

Zakład Fizyki Cieplnej, Instalacji Sanitarnych i Środowiska Instytut Techniki Budowlanej

ednym z podstawowych celów polityki Unii Europejskiej jest zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko spowodowanego wykorzystaniem zasobów naturalnych, przy zachowaniu wzrostu gospodarczego, oraz zwiększenie efektywności ich wykorzystania w celu zachowania zasobów naturalnych dla przyszłych pokoleń. Podstawowe wskaźniki oceny w zakresie ich wykorzystania dotyczą: 1) materiałochłonności, 2) energochłonności oraz 3) efektywności wykorzystania wody. Związane z tym zagadnienia uwzględnia się w europejskich regulacjach prawnych dotyczących budownictwa. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawia obowiązujące od 1 lipca 2013 r. zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych w Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej rozporządzenie ma zasięg ogólny, wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Nowe wymaganie

W zakresie wymagań podstawowych, jakie muszą spełniać obiekty budowlane, rozporządzenie rozszerza dotychczasowe wymagania: 1) nośności i stateczności, 2) bezpieczeństwa pożarowego, 3) higieny, zdrowia i środowiska, 4) bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów, 5) ochrony przed hałasem, 6) oszczędności energii i izolacyjności cieplnej, o dodatkowe odnoszące się do zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych.

Zgodnie z nowym wymaganiem podstawowym w budownictwie obiekty budowlane muszą być zaprojektowane, wykonane i rozebrane w taki sposób, aby m.in. zapewnić ponowne wykorzystanie lub recykling obiektów budowlanych oraz wchodzących w ich skład materiałów i części po rozbiórce. Zgodnie z nowym, siódmym wymaganiem obiekty budowlane muszą być zaprojektowane, wykonane i rozebrane w taki sposób, aby zapewnić: a) ponowne wykorzystanie lub recykling obiektów budowlanych oraz wchodzących w ich skład materiałów i części po rozbiórce; b) trwałość obiektów budowlanych; c) wykorzystanie w obiektach budowlanych przyjaznych środowisku surowców i materiałów wtórnych. Potwierdzenie przydatności wyrobów budowlanych do stosowania w budynkach spełniających powyższe wymaganie w praktyce może być zrealizowane poprzez odpowiednie deklaracje środowiskowe, w których stosuje się potwierdzone stwierdzenia dotyczące takich zagadnień, jak np.: • zapewnienie możliwości recyklingu wyrobu, • wykorzystanie materiałów pochodzących z recyklingu. Kryteria dotyczące recyklingu w budownictwie proponuje się również w założeniach tzw. zielonych zamówień publicznych, do których wdrożenia w poszczególnych krajach UE zachęca Komisja Europejska.

Recykling wyrobów styropianowych

Styropian, czyli polistyren ekspandowany, jest powszechnie stosowanym materiałem do izolacji cieplnej. W budownictwie najczęściej wykorzystuje się wyroby produkowane fabrycznie zgodnie z PN-EN 13163 [1] w postaci, uzyskanych w wyniku uformowania granulek spienionego polistyrenu, płyt lub rulonów o strukturze komórek zamkniętych wypełnionych powietrzem. Nor-

Recykling styropianu w programie zagospodarowywania odpadów Recykling styropianu jest obecnie jednym z głównych zadań w programach zagospodarowywania odpadów w poszczególnych krajach rozwiniętych, np. w Stanach Zjednoczonych w 2010 roku recykling styropianu osiągnął wartość niemal 30% całkowitej jego produkcji. Z uwagi na zakres przetworzenia odpadów styropianowych wyróżnić można wykorzystanie tzw. regranulatu, uzyskanego z rozdrobnienia odpadów lub materiału polistyrenowego w postaci całkowicie przetworzonej. Na rynku surowców wtórnych oferowany jest oczyszczony regranulat o wielkości na ogół od około 2 do 10 mm, z przewidywanym zastosowaniem jako materiał sypki lub wypełniający. W celu wytworzenia nowych wyrobów regranulat dodaje się do nowego materiału. Bez względu na rodzaj wyrobów budowlanych zawierających styropian recyklingowy i technologię ich wytworzenia powinny one charakteryzować się właściwościami umożliwiającymi spełnienie wszystkich wymagań technicznych wynikających z przewidywanych warunków ich zastosowania w budynkach, przede wszystkim w zakresie związanym z zapewnieniem bezpieczeństwa, co obejmuje m.in. charakterystyki wytrzymałościowe oraz związane z odpornością na działanie czynników zewnętrznych. W odniesieniu do wyrobów do izolacji cieplnej zakres wymagań powinien obejmować co najmniej wymagania normy [1], z uwzględnieniem zasad oceny ich spełnienia przez każdą partię wyrobów według PN-EN 13172 [3]. Dodatkowo należy zapewnić, aby właściwości materiału recyklingowego, który jest stosowany do produkcji tych wyrobów, oraz sposób ich sprawdzenia były określone i nadzorowane w zakładowej kontroli produkcji, która powinna weryfikować stałość właściwości użytkowych produkowanego wyrobu budowlanego.

Badania płyt styropianowych na rynku

W 2012 r. na zlecenie Polskiego Stowarzyszenia Producentów Styropianu (PSPS) przeprowadzono w Zakładzie Fizyki Cieplnej, Instalacji Sanitarnych i Środowiska ITB badania, których celem było ustalenie korelacji między gęstością

REKLAMA

ma obejmuje wyroby o oporze cieplnym nie mniejszym niż 0,25 m2·K/W lub współczynniku przewodzenia ciepła nie większym niż 0,060 W/(m·K). Oprócz zastosowań budowlanych styropian jest powszechnie wykorzystywany w całej gospodarce, głównie do produkcji opakowań lub wypełnień chroniących transportowane towary. Po wykorzystaniu znaczna ich część pozostaje praktycznie niezanieczyszczona. Ocenia się, że całkowita produkcja wyrobów styropianowych na świecie rośnie w tempie do 5% rocznie, a odpady styropianowe stają się w coraz większym stopniu uciążliwe. Z tego powodu recykling tego materiału jest obecnie jednym z głównych zadań w programach zagospodarowywania odpadów w poszczególnych krajach rozwiniętych, np. w Stanach Zjednoczonych w 2010 roku recykling styropianu osiągnął wartość niemal 30 % całkowitej jego produkcji [2].

IZOLACJE d o dat e k B R A N Ż OW Y

Builder

lipiec 2014

Rys. 1. Wyniki badań korelacji współczynnika przewodzenia ciepła i gęstości pozornej. Oznaczenia na rysunku: 1 – krzywa regresji; 2 – górna granica przedziału ufności krzywej regresji; 3, 4, 5, 6 – górne granice kolejno: 90%, 85%, 80%, 75% przedziałów ufności wyników badania [5]

Rys. 2. Wyniki badań w zakresie współczynnika przewodzenia ciepła. Oznaczenia na rysunku: 1 – krzywa regresji; 2 – górna granica 90% przedziału ufności w odniesieniu do pojedynczych wyników badań; 3 – wyniki przeprowadzonych badań płyt

pozorną a współczynnikiem przewodzenia ciepła płyt styropianowych EPS. Uzyskane wyniki badania współczynnika przewodzenia ciepła płyt o różnych gęstościach pozornych umożliwiły wyznaczenie zależności w postaci równania regresji o współczynniku korelacji około 90%. Wyniki szczegółowe opublikowano „Builderze” w numerach 4 i 5 w 2013 r. [4], [5]. Na rys. 1 zamieszczono pojedyncze wyniki tych pomiarów oraz wykres korelacji wraz z jej przedziałem ufności oraz dodatkowo wykresy wybranych przedziałów ufności wyników badania. Uzyskane wyniki określiły zależność między gęstością pozorną płyt styropianowych a ich współczynnikiem przewodzenia ciepła oraz potwierdziły znany dotychczas charakter wspomnianej korelacji w zakresie gęstości pozornej, zgodnie z którą przeciętnie wraz ze zwiększaniem gęstości pozornej ulega zmniejszeniu przewodność cieplna płyt EPS. Na wykresie znajdują się jednak pojedyncze wyniki istotnie odbiegające od korelacji, to jest uzyskujące znacznie wyższe wartości współczynnika przewodzenia ciepła. W późniejszych badaniach, których wyniki opublikowano na konferencji „Ekologia a Budownictwo 2013” stwierdzono, że w ten sposób zachowują się np. wyroby z dużą zawartością materiału recyklingowego (w badanych wyrobach około 30%), o niewielkim jego rozdrobnieniu. Po-

twierdza to jeden z wniosków z 2012 r., że pełna i rozstrzygająca ocena płyt EPS w zakresie zgodności deklarowanej wartości współczynnika przewodzenia ciepła konkretnego wyrobu musi być jednak oparta na wynikach badań bezpośrednich przeprowadzonych w akredytowanych laboratoriach. Zakres badań wybranego wyrobu z dużą zawartością materiału recyklingowego obejmował główne właściwości techniczne płyt styropianowych przeznaczonych do stosowania jako izolacja cieplna przegród budynków czyli: • współczynnik przewodzenia ciepła, • naprężenia ściskające przy 10% odkształceniu (zastosowanie w ociepleniach podłóg na gruncie, stropów i stropodachów), • wytrzymałość na rozciąganie prostopadle do powierzchni czołowych (zastosowanie w systemach ociepleń ścian zewnętrznych z wyprawami tynkarskimi). Badania współczynnika przewodzenia ciepła przeprowadzono jednopróbkowym aparatem płytowym z czujnikami gęstości strumienia ciepła według PN-EN 12667 [4]. Pomiary wykonano na próbkach o wymiarach 30 x 30 cm i grubości 10 cm, w średniej temperaturze próbek 10°C, różnicy temperatury 20 K, przy przepływie ciepła pionowo w górę. Uzyskane wyniki badań właściwości technicznych płyt styropianowych zamieszczono na wykresach zależności współczynnika przewodzenia ciepła (rys. 2) od gęstości pozornej styropianu, które zostały określone w 2012 roku w odniesieniu do płyt styropianowych znajdujących się wówczas na rynku krajowym, według badań opisanych w [7]. Zbadane płyty styropianowe z materiałem recyklingowym charakteryzowały się większymi wartościami współczynnika przewodzenia ciepła niż wartość przeciętna w odniesieniu do tego typu wyrobów, znacznie przekraczającymi nawet górną granicę przedziału ufności wyników badań wykorzystanych do określenia zależności od gęstości pozornej. Z oględzin płyt wynika, że prawdopodobną przyczyną uzyskania gorszych niż przeciętne wartości parametrów może być występowanie niewielkich, ale licznych pustek niewypełnionych polistyrenem po ekspandowaniu, co może wynikać z zastosowania materiału recyklingowego o niewielkim rozdrobnieniu. Przeprowadzone oceny mają charakter wstępny ponieważ bazują na wynikach pojedynczego badania o charakterze rozpoznawczym. Ponadto nie obejmowały oceny z uwagi na pozostałe wymagania podstawowe, np. w zakresie reakcji na ogień lub właściwości akustycznych. Literatura [1] PN-EN 13163:2013-05E Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie – Wyroby ze styropianu (EPS) produkowane fabrycznie – Specyfikacja [2] Alliance of Foam Packaging Recyclers: 2010 EPS Recycling Rate Report, 2011 [3] PN-EN 13172:2012E Wyroby do izolacji cieplnej – Ocena zgodności [4] PN-EN 12667:2002P Właściwości cieplne materiałów i wyrobów budowlanych – Określanie oporu cieplnego metodami osłoniętej płyty grzejnej i czujnika strumienia cieplnego – Wyroby o dużym i średnim oporze cieplnym [5] PN-EN 826:2013-07E Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie – Określanie zachowania przy ściskaniu [6] PN-EN 1607:2013-07E Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie – Określanie wytrzymałości na rozciąganie prostopadle do powierzchni czołowych [7] Geryło R., Wasilewska A., Wyniki badań parametrów technicznych styropianu (EPS) część 2. Korelacja między gęstością pozorną a współczynnikiem przewodzenia ciepła, „Builder” nr 5, 2013, s. 56-57. [8] Sulik P., Komosa I., Wyniki badań parametrów technicznych styropianu (EPS) część 1. Korelacja między gęstością pozorną a odpornością na ściskanie, „Builder” nr 4, 2013, s. 60-62

Superelastyczna piana pistoletowa do montażu stolarki otworowej t Zalecana do ciepłego montażu Soudal Window System t Doskonała izolacyjność termiczna i akustyczna t Najwyższa tolerancja na odkształcenia: ➡ do 75% przy ściskaniu ➡ do 45% przy rozciąganiu

Piana Flexifoam charakteryzuje się wyjątkową elastycznością i wytrzymałością na ściskanie i rozciąganie. Jej struktura nie ulega uszkodzeniu nawet przy znacznych odkształceniach, jakim poddawana jest podczas pracy w szczelinie np. między oknem a ścianą. Stosowanie Flexifoam to gwarancja szczelności połączenia oraz pewność doskonałej izolacyjności termicznej. Piana ta odznacza się też wyjątkową izolacyjnością akustyczną, zalecana jest do ciepłego montażu stolarki otworowej. Bardzo dobra przyczepności do podłoży budowlanych, łatowść aplikacji niezależnie od kształtu spoinowanej szczeliny sprawia, że produkt doskonale sprawdza się w konstrukcjach domów drewnianych. W rankingu przeprowadzonym przez ASM wśród profesjonalnych wykonawców, Soudal po raz kolejny otrzymał tytuł złotej Budowlanej Marki Roku w kategorii piany montażowe.

IZOLACJE

Izolacyjność akustyczna dr inż. Leszek Dulak

Katedra Budownictwa Ogólnego i Fizyki Budowli Wydział Budownictwa Politechnika Śląska

Jednym z czynników decydujących o komforcie akustycznym w budynku mieszkalnym jest izolacyjność akustyczna przegród. Determinuje ona ilość energii akustycznej przenoszonej pomiędzy pomieszczeniami lub pomiędzy środowiskiem zewnętrznym i pomieszczeniem.

Builder

lipiec 2014

e względu na genezę powstawania zaburzenia dźwięki dzielimy na: powietrzne (dźwięk powstaje w ośrodku sprężystym, jakim jest powietrze) oraz uderzeniowe (dźwięk powstaje poprzez mechaniczne pobudzenie do drgań przegród budynku). Izolacyjność akustyczna zależy od częstotliwości fali dźwiękowej przenikającej przez przegrodę. Z tego względu własności akustyczne przegrody określa się doświadczalnie za pomocą charakterystyki izolacyjności akustycznej, odpowiednio od dźwięków powietrznych lub uderzeniowych, w funkcji częstotliwości w pasmach oktawowych lub tercjowych w przedziale częstotliwości 1003150 Hz (lub w zakresie poszerzonym 50-5000 Hz). Wyznaczone w ten sposób charakterystyki stanowią miarę jakości akustycznej przegród stosowanych w budownictwie. O ile sposób wyznaczania powyższych parametrów jest jasno określony i nie stanowi problemu, o tyle prognozowanie izolacyjności akustycznej pomiędzy pomieszczeniami w budynku, wymaga uwzględnienia nie tylko właściwości izolacyjnych przegrody rozdzielającej pomieszczenia, lecz także przegród do niej prostopadłych (pozostałych ścian i stropów ograniczających pomieszczenie) oraz konstrukcji węzłów (redukcji drgań w złączach).

d o dat e k B R A N Ż OW Y

Kryteria projektowania wg standardu akustycznego

Część 1

Ochrona przed hałasem w budownictwie ma swoje umocowanie prawne zarówno w przepisach Unii Europejskiej [12], jak i krajowych [1, 2, 3, 5, 6]. Dokument interpretacyjny nr 5 „Ochrona przed hałasem” do Dyrektywy 89/106/EEC dotyczącej wyrobów budowlanych zawiera wymagania podstawowe. W podstawowym założeniu mówi się, że: „Obiekty budowlane muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby hałas, na który narażeni są mieszkańcy lub ludzie znajdujący się w pobliżu obiektów, nie przekraczał poziomu stanowiącego zagrożenie dla ich zdrowia oraz pozwalał im spać, odpoczywać i pracować w zadowalających warunkach”. Dotyczy to ochrony budynków przed hałasem:

• powietrznym zewnętrznym, • powietrznym przenikającym między pomieszczeniami, • uderzeniowym, • spowodowanym nadmiernym pogłosem.

Założenie to odnosi się również do ochrony środowiska przed hałasem wytwarzanym przez źródła zlokalizowane wewnątrz obiektów lub im towarzyszące. Celem określenia w sposób przejrzysty i stosunkowo prosty wymagań dotyczących izolacyjności akustycznej w praktyce operuje się jednoliczbowymi wskaźnikami oceny izolacyjności akustycznej: • ocena izolacyjności od dźwięków powietrznych – wg wskaźnika oceny przybliżonej izolacyjności akustycznej właściwej R’A1 lub R’A2 w dB, • ocena izolacyjności od dźwięków uderzeniowych – wg wskaźnika ważonego przybliżonego poziomu uderzeniowego znormalizowanego L’nW w dB. W tabeli 1 przedstawiono porównanie wymagań dotyczących izolacyjności akustycznej przegród międzymieszkaniowych w budynkach wielorodzinnych obowiązujących w Polsce i innych krajach europejskich. Na podstawie informacji zawartych w tabeli, stwierdzić należy, że nasze krajowe wymagania są najmniej rygorystyczne. Niniejszy artykuł stanowi próbę podjęcia tematu standardów akustycznych w projektowaniu. Podział na grupy daje możliwość zróżnicowania wymagań w zależności od możliwości finansowych potencjalnego nabywcy mieszkania. Standard „podstawowy” proponuje komfort wyższy od aktualnie obowiązującego (zbliżony do poziomu obowiązującego w Niemczech). Należy mieć świadomość, że spełnienie takich wymagań jest trudne, szczególnie przy założeniu, że projektowany budynek powinien spełniać wysokie standardy w zakresie izolacyjności termicznej. Osiągnięcie wysokiej izolacyjności akustycznej kłóci się z zastosowaniem materiałów lekkich na przegrody zewnętrzne. Tak więc uzyskane na drodze projektowej rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe muszą stanowić kompromis, który zadośćuczyni jednym i drugim wymaganiom. Jednocześnie technologia wykonania bu-

dynku musi spełniać oczekiwania, jakie stawiane są przed nowoczesnym, ekologicznym budownictwem. Rozwiązaniem właściwym w świetle powyższych problemów wydaje się wprowadzenie standardów akustycznych. Pozwoliłoby to na świadome podejmowanie decyzji dotyczących wyboru mieszkania przez jego przyszłego właściciela dzięki możliwości analizy ceny i komfortu akustycznego oferowanego przez budynek. W tabeli 2 przedstawiono propozycję wymagań wg standardu akustycznego. Jest to propozycja przedstawiona w projekcie celowym „Miejski Budynek Jutra 2030”, numer 6 ZR6 2009 C/07319, współfinansowanym przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Projekt realizowany jest przez firmę Mostostal Warszawa S.A. oraz jednostki naukowe: Instytut Techniki Budowlanej oraz Wydział Budownictwa Politechniki Śląskiej [10]. Standard określony w poniższej tabeli jako „niski” odpowiada aktualnie obowiązującym wymaganiom [6].

Przegląd rozwiązań materiałowych ścian

lipiec 2014

Rys. 1. Zależność izolacyjności akustycznej od grubości przegrody podwójnej i pojedynczej wykonanej z betonu komórkowego [9].

Celem uzyskania projektowych wartości wskaźników, które można porównać z wymaganiami ustalonymi dla standardu MBJ2030, należy przyjmować dane uzyskane podczas badań w laboratorium (na podstawie aprobat technicznych). W przypadku braku danych pomiarowych dopuszcza się korzystanie z wzorów empirycznych „prawa masy” [8] przedstawionych poniżej. Wartości wskaźników oceny izolacyjności akustycznej właściwej dla ścian z betonu zwykłego (2200-2400 kg/m3 i m’>100 kg/m2): RA1R = 30,9 log m' - 26,1 dB (1) RA2R = 30,9 log m' - 29,6 dB (2)

RA1R = 17,9 log m' - 4,4 dB

(3)

RA2R = 10,5 log m' - 15,6 dB

(4)

Builder

Wartości wskaźników oceny izolacyjności akustycznej właściwej dla ścian z betonu komórkowego odmiany 300700 (m’=40-70 kg/m2):

Rys. 2. Szczegół prawidłowo wykonanej szczeliny podstropowej [13].

Tabela 1. Porównanie wymagań dotyczących izolacyjności akustycznej przegród międzymieszkaniowych w budynkach wielorodzinnych przyjmowanych w różnych krajach [7]. Ściany

Stropy

Izolacyjność od dźwięków powietrznych, dB

Państwo, przepis

Izolacyjność od dźwięków powietrznych, dB

Znormalizowany poziom uderzeniowy, dB

min. wg oryginału dokumentu

min R’A1

min. wg oryginału dokumentu

min R’A1

max L’n,w

Polska, PN-B-02151-3:1999

R’A1 = 50 dB

R’A1 = 51 dB

Austria, ONORM B 8115-2 (2002r.)

Dn,T,w = 55 dB

~53

Dn,T,w = 55 dB

~53

R’w = 53 dB

~51

R’w = 54 dB

~52

Niemcy, DIN 4109 (1989r.) – standard podstawowy Niemcy, DIN 4109 (1989r.) – standard podwyższony Francja, Guide Qualitel (2000r.)

R’w = 55 dB

~53

R’w = 55 dB

~53

Dn,T,A = 53 dB

~53

Dn,T,A = 53 dB

~53

Tabela 2. Tabela sparametryzowanych w ujęciu metody BEE kryteriów projektowania budynków mieszkalnych pod względem izolacyjności akustycznej przegród wewnętrznych [11]. Ściany

Stropy

Izolacyjność od dźwięków powietrznych, dB

Znormalizowany poziom uderzeniowy, dB

min R’A1

max L’n,w

podwyższony

podstawowy

niski

Standard wg MBJ2030

IZOLACJE

Wartości wskaźników oceny izolacyjności akustycznej właściwej dla ścian z betonu komórkowego odmiany 300-00 (m’=71-250 kg/m2): RA1R = 25,5 log m' - 9,1 dB RA2R = 25,5 log m' - 12,6 dB

(5) (6)

gdzie: m’ – masa powierzchniowa przegrody, kg/m2. W większości przypadków dotyczących izolacyjności akustycznej pomiędzy pomieszczeniami w budynku mieszkalnym wskaźnikiem ade-

kwatnym do oceny jest wskaźnik R’A1. W tabeli 3 pokazano wartości wskaźnika RA1 i RA2 dla wybranych rozwiązań materiałowych. Kolorem niebieskim zaznaczone te materiały, przy użyciu których prawdopodobne jest spełnienie standardu podwyższonego (po uwzględnieniu przenoszenia bocznego). W tabeli podano wartości projektowe skorygowane o 2 dB. Na jej podstawie stwierdzić należy, że osiągnięcie parametrów izolacyjnych powiązanych z podwyższonym standardem MBJ2030 jest zadaniem ambitnym i niełatwym do realizacji. Tylko przegrody o masie powierzchniowej

przekraczającej 300 kg/m2 charakteryzują się wskaźnikiem RA1R ≥ 53 dB. Wyjątek stanowią systemowe lekkie ściany na szkielecie z kształtowników zimnogiętych. Rozwiązania takie posiadają pozytywną opinię ITB dotyczącą stosowania jako ściany międzylokalowe. Przyjęcie takich rozwiązań może jednak budzić wątpliwości przyszłych mieszkańców. Dodatkowo należy pamiętać, że wartości wskaźników podanych w tabeli należy skorygować o wartość przenoszenia bocznego dźwięku, a dla konstrukcji ściennych tego typu drogi boczne przenoszenia dźwięku stanowią znaczący

Tabela 3. Wybrane rozwiązania materiałowe ścian wraz ze wskaźnikiem oceny izolacyjności akustycznej właściwej RA1R i RA2R. Nr

d o dat e k B R A N Ż OW Y

Builder

lipiec 2014

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40.

Nazwa Ściana z cegły pełnej tynkowana tynkiem cementowo-wapiennym gr. ok. 1 cm j. w. Ściana z cegły pełnej tynkowana tynkiem cementowo-wapiennym gr. ok. 1 cm j. w. Ściana z cegły dziurawki tynkowana tynkiem cementowo-wapiennym gr. ok. 1 cm Ściana z cegły kratówki tynkowana tynkiem cementowo-wapiennym gr. ok. 1 cm Ściana z pustaków KO65-w 22x18,8x18x8 (MAX) – pustaki ułożone tak, że szczeliny są równoległe do powierzchni ściany j. w. lecz pustaki ułożone tak, że szczeliny są prostopadłe do powierzchni ściany Ściana z pustaków POROTHERM 8 P+W tynkowana tynkiem cementowowapiennym gr. ok. 1,5 cm Ściana z pustaków POROTHERM 11 P+W tynkowana tynkiem cementowowapiennym gr. ok. 1,5 cm Ściana z pustaków POROTHERM 18,8 P+W tynkowana tynkiem cementowowapiennym gr. ok. 1,5 cm Ściana z pustaków POROTHERM 25 P+W tynkowana tynkiem cementowowapiennym gr. ok. 1,5 cm Ściana z pustaków POROTHERM 30 P+W tynkowana tynkiem cementowowapiennym gr. ok. 1,5 cm Ściana z pustaków POROTHERM 38 P+W tynkowana tynkiem cementowowapiennym gr. ok. 1,5 cm Ściana z pustaków POROTHERM 44 P+W tynkowana tynkiem cementowowapiennym gr. ok. 1,5 cm Ściana z kształtek silikatowych drążonych ADM, tynkowana tynkiem cementowowapiennym gr. ok. 1,2 cm j. w. Ściana z cegły silikatowej drążonej 3 NFD, tynkowana tynkiem cementowowapiennym gr. ok. 1,2 cm Ściana z bloków silikatowych drążonych 1/2 BSD, tynkowana tynkiem cementowowapiennym gr. ok. 1,2 cm Ściana z bloków silikatowych drążonych 6 NFD, tynkowana tynkiem cementowowapiennym gr. ok. 1,2 cm Ściana z elementów SILIKAT A, tynkowana tynkiem cementowo-wapiennym gr. ok. 1,2 cm Ściana z elementów SILIKAT A, tynkowana tynkiem cementowo-wapiennym gr. ok. 1,2 cm Ściana z elementów SILIKAT A PLUS, tynkowana tynkiem cementowo-wapiennym gr. ok. 1,2 cm Ściana z elementów SILIKAT A PLUS, tynkowana tynkiem cementowo-wapiennym gr. ok. 1,2 cm Ściana z betonu zwykłego 2400kg/m3, monolityczna lub z elementów prefabrykowanych wielkopłytowych j. w. j. w. j. w. Ściana z betonu zwykłego 2400kg/m3, monolityczna lub z elementów prefabrykowanych wielkopłytowych j. w. j. w. j. w. j. w. Ściana z bloczków z betonu komórkowego, tynkowana tynkiem cementowowapiennym gr. 0,6÷1,0 cm (700 kg/m3) j. w. j. w. j. w. j. w. Lekka ściana szkieletowa system Rigips wypełniona materiałem pochłaniającym j. w.

masa gr. przegrody (bez tynku) (bez tynku) kg/ m2 cm 6,5 117 12 216 25 450 38 684 6,5 91 25 312 18,8 230

RA1R dB

RA2R dB

39 46 53 55 38 47 39

37 43 48 51 36 44 38

18,8 8 11,5 18,8 25 30 38 44 6,5 8 12 18 25 18 25 18 25 6 8 10 12 15 18 20 25 30 20

230 90 120 170 240 270 350 370 96 119 178 250 369 335 466 363 498 144 192 240 288 360 432 480 600 720 140

45 44 45 48 50 47 43 43 41 43 47 49 53 54 56 55 57 40,593 44,454 47,449 49,895 52,89 55,336 56,75 59,745 62,192 45,626

42 41 42 42 47 45 41 41 39 41 44 46 49 50 53 52 54 37,093 40,954 43,949 46,395 49,39 51,836 53,25 56,245 58,692 42,126

25 30 36 43 12 25

175 210 252 301 ≈50 ≈50

48,097 50,117 52,136 54,103 56 61

44,597 46,617 48,636 50,603 50 56

powej. Prawidłowo zaprojektowana szczelina pozwala na ugięcie się stropu, tak aby nie opierał się na ostatniej warstwie muru. Najczęściej wysokość szczeliny wynosi 1,5-2 cm. Wypełnienie szczeliny powinno być elastyczne i jednocześnie szczelnie wypełnić całą przestrzeń podstropową. Warunki te spełnia wełna mineralna o gęstości min. 60 kg/m3 oraz specjalne pianki o zwiększonej gęstości (np. Soudal Flexi Foam). Istotne jest także wykończenie warstwy wierzchniej w miejscu połączenia stropu ze ścianą. Badania wykonane przez producenta bloczków wapienno-piaskowych wskazują na bardzo dobre parametry akustyczne połączeń wykonanych przy pomocy systemu PROMASTOP Coating [13]. Na rys. 2 pokazano szczegół prawidłowo wykonanej szczeliny podstropowej. W kolejnym numerze – przegląd rozwiązań stropów w aspekcie ich właściwości akustycznych Literatura [1] Ustawa – Prawo budowlane z 7 lipca 1994 r. wraz z późniejszymi zmianami [ Dz. U. 1994 Nr. 89, poz. 414]. [2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [Dz. U. 2002 Nr 75, poz. 690]. [3] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 marca 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [Dz. U. 2009 Nr 56 poz. 461]. [4] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku [Dz. U. nr 120, poz.826]. [5] PN-B-02151-2:1997 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne poziomy dźwięku w pomieszczeniach. [6] PN-B-02151-3:1999 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach. Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych. Wymagania. [7] Szudrowicz B.: Polskie wymagania akustyczne na tle przepisów UE, Materiały Budowlane, 4’2004, nr 380, str. 2-6. [8] Szudrowicz B., Żuchowicz-Wodnikowska I., Tomczyk P., Właściwości dźwiękoizolacyjne przegród budowlanych i ich elementów. Instrukcje, wytyczne, poradniki, nr 369. Warszawa 2002. [9] Szudrowicz B., Akustyka budowlana. Budownictwo ogólne, tom 2, Fizyka budowli. Prac zbiorowa pod kierunkiem prof. dr. hab. inż. Piotra Klemma. Arkady Warszawa 2005. [10] Żuchowski R., Dulak L., Nowoświat A. Opis ustalonych i sparametryzowanych kryteriów projektowania budynków mieszkalnych o bardzo dobrych właściwościach akustycznych. MBJ2030 „Miejski Budynek Jutra”, zadanie W1.3.3. Projektu Celowego „Miejski Budynek Jutra 2030”, numer 6 ZR6 2009 C/07319, współfinansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. [11] Żuchowski R., Dulak L., Nowoświat A. Opis wytycznych projektowania budynków wielorodzinnych w standardzie MBJ 2030 w zakresie ograniczenia powstawania hałasu w instalacjach budynku. MBJ2030 Miejski Budynek Jutra - zadanie W7.2.3. Projektu Celowego „Miejski Budynek Jutra 2030”, numer 6 ZR6 2009 C/07319 współfinansowanym przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. [12] Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich w sprawie zbliżenia ustaw i aktów wykonawczych Państw Członkowskich dotyczących wyrobów budowlanych 89/106/EEC. [13] Ochrona przed hałasem w systemie Nowoczesne SILIKATY. Materiały Budowlane 8’2009 (nr 444), str. 20-21.

REKLAMA

udział w całości energii akustycznej przekazywanej pomiędzy pomieszczeniami. Rozwiązaniem, które nie zostało ujęte w tabeli 3, są podwójne ściany masywne. Wyróżnić można w tej grupie dwa rodzaje przegród: • ściany oddylatowane na całej powierzchni (od fundamentów po dach) – w przypadku takiego rozwiązania można uznać, że brak jest przenoszenia bocznego, • ściany posadowione na wspólnym stropie oraz połączone ze ścianami bocznymi – połączenie na obwodzie stanowi drogę boczną dla dźwięku. Zaleca się wykonanie przegród podwójnych jako niesymetrycznych (każda ze ścian o innej grubości). Izolacyjność akustyczna ścian podwójnych masywnych przyjmuje się jako większą o 3-7 dB niż w przypadku ściany pojedynczej o tej samej masie powierzchniowej (przy dylatacji 5-10 cm). Dodatkowo przy wypełnieniu dylatacji wełną mineralną można liczyć na zwiększenie izolacyjności akustycznej o dodatkowe 1-3 dB [9]. Powyższa teoria jest prawdziwa jednak tylko do pewnej grubości granicznej przegród symetrycznych. Powyżej tej grubości izolacyjność dla ściany podwójnej jest niższa niż dla ściany pojedynczej o równoważnej masie powierzchniowej. Grubość graniczna różna jest dla różnych rozwiązań materiałowych. Dla ściany podwójnej symetrycznej z betonu komórkowego wynosi 8-12 cm (gr. każdej z dwóch części przegrody). Z powyższych względów trudno jednoznacznie określić przydatność ścian podwójnych jako przegród rozdzielających mieszkania w budynku wykonanym w standardzie wyższym. Zapewne wartościowe byłoby przeprowadzenie badań izolacyjności akustycznej na wybranych układach ściennych (zalecane badania „in situ”). Zależność izolacyjności akustycznej od grubości przegrody podwójnej i pojedynczej wykonanej z betonu komórkowego pokazano na rys. 1. W przypadku masywnych ścian murowanych bardzo istotną kwestię odgrywa połączenie ściany ze stropem. W przypadku ścian nośnych, połączenie to jest szczelne akustycznie ze względu na fakt, że strop poprzez wieniec oparty jest na ścianie. Inaczej ma się sytuacja w przypadku przegród, które stanowią tylko wypełnienie przestrzeni pomiędzy stropami. Zachodzi wówczas konieczność pozostawienia szczeliny podstro-

IZOLACJE

Akustyka

źródłem oszczędności RIGIPS – systemy akustyczne w technologii suchej zabudowy

Builder

lipiec 2014

Dobrą akustycznie przegrodę wykonać można w wielu technologiach, ale tylko sucha zabudowa może zapewnić takie jej zalety, jak łatwy i sprawny montaż, wysoka jakość powierzchni i ekologiczne materiały.

ałas towarzyszy nam przez cały czas, niezależnie od wykonywanej przez nas czynności. Jego nadmiar czy nieustanne występowanie powoduje zmęczenie i rozdrażnienie, a w skrajnych przypadkach i w długiej perspektywie czasu może wręcz prowadzić do chorób. Jak więc ustrzec się przed jego niekorzystnym wpływem? Zaprojektowanie i stworzenie komfortowej i cichej przestrzeni to zadanie z pozoru dość skomplikowane. Z jednej strony napotykamy na wysokie wymagania estetyczne co do wykończenia powierzchni, z drugiej – musimy pamiętać o funkcjonalności oraz ekonomice rozwiązania. Dla niektórych rozwiązań są to sprzeczne kryteria.

Projektując, musimy pamiętać o fakcie wymagań określonych w normach, chociażby PN-B-02151-3 „Ochrona przed hałasem w budynkach”, gdzie wyodrębniono różne typy przestrzeni bytowych wraz z określeniem dopuszczalnych poziomów hałasu. Wykonując więc projekt, jesteśmy zobowiązani do spełnienia tych kryteriów. Należy jednak również odpowiedzialnie stwierdzić, że wymagania normowe nie mają nic wspólnego z zapewnieniem komfortu – są to jedynie wymagania minimalne i spełniając tylko te kryteria możemy być prawie pewni, że przestrzeń nie zapewni odpowiedniego odizolowania od otaczających czynników.

Dobra przegroda

Powinna zapewniać odcięcie od źródeł hałasu. Jeśli wziąć pod uwagę typowe hałasy bytowe w pomieszczeniach, jak budzik, głośna rozmowa, muzyka, konferen-

Zdjęcia i rysunki: arch Rigips

d o dat e k B R A N Ż OW Y

Wymagania normowe

cja itp., natężenie dźwięku może dochodzić do 90 dB. W takim pomieszczeniu nie da się przebywać przez długi czas bez postępującego zmęczenia. Dla zapewnienia komfortu wypoczynku lub koncentracji należy ograniczyć hałas poniżej 30 dB. Sama przegroda powinna przejmować około 60 dB – taką przegrodę nazwać możemy „dobrą”, tj. izolującą nas w sposób właściwy od otoczenia oraz spełniającą kryteria wyższe niż normowe.

Najdroższymi elementami w kosztach inwestycji są grunt oraz konstrukcja budynku. Często czynniki te mamy ściśle określone i nie możemy ich dowolnie powiększać (np. w centrach miast). Oczywistym jest więc, że powierzchnia ścian powinna być jak najmniejsza, aby nie zabierać powierzchni użytkowej (np. hotelowej, biurowej). Na rysunku widać porównanie klasycznego rozwiązania ściany vs ściana Rigips PRO AKU – można zauważyć różnicę w ilości użytych materiałów oraz grubości ściany. Ściana taka jest o wiele łatwiejsza i szybsza do wykonania. Udowodnimy również, że może ona przynosić także bardzo wymierne korzyści dla inwestora. W tabeli rozpatrzono dwa przypadki: dla hotelu i biura. Ujęte w tabeli obliczenia są oczywiście szacunkowe i należy je dopasować do warunków lokalnych, ale jednoznacznie pokazują one, że ściana Rigips PRO AKU to nie tylko zysk na etapie projektu i budowy, lecz także bardzo mierzalne oszczędności dla użytkownika – możemy zyskać do zagospodarowania, użytkowania czy sprzedaży większą powierzchnię niż w przypadku systemów klasycznych, a jednocześnie przestrzeń staje się o wiele bardziej komfortowa.

Akustyka to nie tylko materiały

Należy pamiętać, że zagadnienia akustyczne należą do najmniej „wybaczających”, jeśli chodzi o błędy, zarówno podczas projektowania (brak rozwiązania dla detali połączenia np. ściana-ściana, ściana-podłoga, ściana-strop, otwory na gniazdka elektryczne itp.), jak i wykonania, które jeśli przeprowadzone jest w sposób dowolny, może całkowicie zniweczyć zalety akustyczne nawet najlepszych materiałów. Prawdą jest także, że ewentualne adaptacje po wystąpieniu problemów są o wiele bardziej kłopotliwe i kosztowne niż uwzględnienie we właściwy sposób akustyki pomieszczenia na etapie projektu.

Tab. Korzyści dla użytkownika hotelu i biura przy zastosowaniu rozwiązania Rigips PRO AKU HOTEL Standard hotelu

***

****

*****

10 m2

12 m2

14 m2

4,5 m

0,33 m2

0,44 m2

0,50 m2

29 000 200/doba

44 000 300/doba

73 000 500/doba

Minimalna powierzchnia pokoju 1os. Długość ściany Oszczędność m2/pokój 1 POKÓJ GRATIS ZYSK ROCZNY Z 1 POKOJU, wskaźnik 40% BIURO

Oszczędność powierzchni dla 100 mb ściany Rigips PRO AKU Powierzchnia średniego biurowca Ilość ścian w biurowcu [mb]

5,5 m2 10 000 m2 1 500-2000 m

Dodatkowa powierzchnia Rigips AKU PRO

82–110 m2 (~1%)

Cena powierzchni komercyjnej Warszawie

12–25 € /m2

ZYSK ROCZNY

12 000 – 33 000 € 50 000 – 140 000 PLN

lipiec 2014

Zysk powierzchni

Porównanie klasycznego rozwiązania ściany vs sciana Rigips PRO AKU

Odpowiedzią na powyższe zagadnienia jest system ścian Rigips PRO AKU, który w niezwykle łatwy sposób pozwala na stworzenie ściany spełniającej wszystkie założenia i wymogi, oferując także inne, bezsprzeczne zalety. Innowacyjny materiał płyty, specjalne profile akustyczne ULTRASTIL®, tworzące system ściany pozwalają spełnić bardzo wysokie wymogi przy niewielkich grubościach ścian.

Builder

Rozwiązanie

(€ = 4,20 PLN)

schnięcia zapraw murarskich itp., dzięki czemu ściana budowana dzisiaj jutro może być już w pełni funkcjonalna, • cała ściana wraz z elementami montażowymi od jednego dostawcy – daje gwarancję przemyślanej konstrukcji oraz jakości rozwiązania, • ekologiczne materiały. Zawarte w artykule informacje są ogólne i skrócone, należy skonfrontować je z danym projektem – w razie wątpliwości zespół doradców firmy służy pomocą.

Dobrą akustycznie przegrodę wykonać można w wielu technologiach, ale tylko sucha zabudowa może zapewnić nam zalety jak: • bardzo niska waga przegrody – 20-25 kg/m2 ściany daje możliwość postawienia w dowolnym miejscu, • bardzo wysoka jakość powierzchni – specjalne krawędzie Rigips PRO pozwalają na niezwykle gładkie i szybkie wykończenie połączeń, • bardzo czysta i szybka technologia – brak mokrych procesów wykończeniowych, ciężkich elementów, okresu

Saint-Gobain Construction Products Polska Sp. z o.o. Biuro Rigips w Warszawie ul. Cybernetyki 9, 02-677 Warszawa doradcytechniczni@rigips.pl www.rigips.pl

promocja

Czemu sucha zabudowa

IZOLACJE

Renowacja zawilgoconych budynków

Część 1

dr inż. Barbara Ksit mgr inż. Bartłomiej Monczyński Politechnika Poznańska

d o dat e k B R A N Ż OW Y

Builder

lipiec 2014

Osuszanie przegród oraz usuwanie szkód Nadmierne zawilgocenie substancji budowlanej uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie obiektu i może negatywnie wpływać zarówno na stan techniczny konstrukcji oraz wyposażenia budynku, jak i na zdrowie czy po prostu komfort użytkowników. Gdy mamy do czynienia z nadmiernym zawilgoceniem przegród budowlanych, najczęściej konieczne są minimum dwa kroki – odcięcie źródła zawilgocenia oraz osuszenie.

od pojęciem „osuszanie budynków” należy rozumieć zespół czynności technicznych oraz technologicznych mających na celu doprowadzenie do trwałego zmniejszenia poziomu zawilgocenia (najczęściej do 3-6% wilgotności masowej), co pozwoli na przeprowadzenie dalszych prac budowlanych i/lub konserwatorskich oraz właściwą eksploatację budynku [5]. Jako zabiegów osuszających nie należy jednak rozumieć działań prowadzących do otworzenia hydroizolacji pionowych i/lub poziomych [4]. Odcięcie źródła zawilgocenia może, jednak nie musi doprowadzić do obniżenia ilości wilgoci już występującej w przegrodzie. Natomiast jako działania „osłonowe”, wspomagające osuszanie, można traktować stosowanie specjalistycznych tynków przeznaczonych do nakładania na zawilgocone ściany.

Osuszanie naturalne

Jeśli do zawilgocenia doszło na skutek zalania obiektu, w pierwszym etapie prac należy usunąć wody zalegające w szczelinach, kanałach stropowych lub nawet w całych pomieszczeniach. Wody te można usunąć poprzez wykonanie odwiertów umożliwiających ich grawitacyjny wypływ albo przez odpompowanie. Do usu-

wania wód zalegających na posadzkach w takich ilościach, że uruchomienie pomp jest niemożliwe, bardzo przydatne są odkurzacze przemysłowe, zbierające wodę wraz z zanieczyszczeniami. Po usunięciu wód zalegających następuje suszenie, czyli usuwanie wilgoci z powierzchni i wnętrza materiałów budowlanych. Zwilżająca powierzchnię materiału woda zaczyna parować i na skutek dyfuzji może przechodzić do otaczającego powietrza. Ilość wilgoci odparowanej w określonej temperaturze zależy przede wszystkim od różnicy ciśnień pary wodnej na powierzchni materiału i w otaczającym powietrzu, a także od kształtu tej powierzchni i prędkości opływającego powietrza. Czas wysychania naturalnego elementów budynku popowodziowego, umiejscowionych w piwnicach, można określić wg wzoru [2]:

t=1,1/η∙d2 gdzie: d – odległość przemieszczania się wilgoci w kierunku powierzchni przegrody, z której może odparować [cm]; η – prędkość wysychania przegrody [cm²/dobę], zawierająca się w granicach od 0,25 do 2,5 i uzależniona jest od rodzaju przegrody oraz warunków wysychania.

Zdjęcia: archiwum autorów

Skuteczność osuszania naturalnego zależeć będzie również od warunków panujących na zewnątrz: inna będzie skuteczność w lecie, inna jesienią, a jeszcze inna w sezonie grzewczym. W naszym klimacie suszenie naturalne jest niestety bardzo utrudnione. Wynika to głównie z długiego czasu, jaki jest potrzebny do uzyskania wymaganego obniżenia wilgotności. W niekorzystnych warunkach czas ten może wynosić kilka miesięcy, a nawet kilka lat. Poza tym suszenie naturalne wymaga ciągłego, intensywnego wietrzenia, z czym wiąże się konieczność wielogodzinnego otwierania okien oraz stałego nadzoru nad obiektem. Metoda ta ma zatem ograniczony zasięg i nie daje zadowalających efektów. Nadaje się ona do osuszania jedynie cienkich ścian o niewielkim stopniu zawilgocenia.

Fot. 1. Próba naturalnego osuszenia zawilgoconych murów poprzez zastosowanie ścianki osłonowej wentylowanej [3]

Osuszanie sztuczne

Do przeprowadzenia sztucznego osuszania wykorzystywane są następujące urządzenia: osuszacze kondensacyjne, osuszacze adsorpcyjne, nagrzewnice wentylatorowe (elektryczne, gazowe, olejowe), suszarki mikrofalowe, promienniki, piece przenośne na paliwa stałe oraz koksowniki. Zasada działania tych urządzeń opiera się na zmianie jednego lub kilku parametrów związanych z przepływem ciepła i wilgoci, wpływających na szybkość suszenia. Parametrami tymi są: temperatura powietrza otaczającego osuszaną przegrodę, prędkość przepływu powietrza, wilgotność względna otaczającego powietrza czy promieniowanie cieplne na osuszaną przegrodę. Sztuczne osuszanie daje zdecydowanie lepsze efekty niż osuszanie naturalne.

Fot. 2. Mechaniczne osuszanie zawilgoconej ściany w pasie iniekcji [6]

Builder

W przypadku osuszaczy kondensacyjnych wykorzystywane jest zjawisko obniżenia wilgotności otaczającego powietrza. Osuszanie powietrza w pomieszczeniach następuje tutaj poprzez skroplenie zawartej w nim wilgoci. W tym przypadku duże znaczenie ma również emisja ciepła od sprężarki, która skutkuje podwyższeniem temperatury powietrza. Wilgotne powietrze zasysane jest przez wentylator i przesyłane na parownik, w którym następuje oziębienie poniżej punktu rosy.

Wydajność osuszaczy kondensacyjnych jest zróżnicowana: przy małej mocy, np. 2,5 kW, wynosi ona około 5 m3/dobę, a przy wilgotności względnej powietrza w pomieszczeniu rzędu 90% i mocy 14 kW może ona wynosić nawet około 1600 m3/dobę. Powstały kondensat spływa do zbiornika, z którego może być odprowadzony grawitacyjnie, przez przepompowanie do kanalizacji, lub też opróżniony ręcznie. Osuszone w ten sposób powietrze przepływa następnie przez ażurowy skraplacz, który oddając ciepło, podwyższa temperaturę powietrza. Osuszacze kondensacyjne działają skutecznie w zakresie temperatur od 0 do 40°C, jednak optymalną temperaturą jest 20÷25°C. Wydajność tych urządzeń jest zróżnicowana: przy małej mocy, np. 2,5 kW, wynosi ona około 5 m3 /dobę, a przy wilgotności względnej powietrza w pomieszczeniu rzędu 90% i mocy 14 kW może ona wynosić nawet około 1600 m3 /dobę. Osuszacze te są niezastąpionymi urządzeniami stosowanymi do obniżania wilgotności powietrza w pomieszczeniach o podwyższonej emisji wilgoci. Osuszanie tą metodą trwa przeważnie kilka miesięcy.

Rys. 1. Zasada działania osuszacza absorpcyjnego

Osuszanie absorpcyjne

W osuszaczach absorpcyjnych wykorzystywane jest odwracalne zjawisko absorpcji zawartej w powietrzu fizycznej i kapilarnej wilgoci przez substancje pochłaniające. Substancjami tymi są przeważnie silikażele oraz żele glinowe, które bardzo dobrze pochłaniają wilgoć oraz dają się przez dość długi czas regenerować gorącym powietrzem, bez większego postępu procesów starzenia. Osuszacze te produkowane są w wie-

lipiec 2014

Osuszanie kondensacyjne

Rys. 2. Specyfika nagrzewania promiennikami mikrofalowymi

IZOLACJE

lu odmianach: od niewielkich pojemników stosowanych np. w garderobach, po duże urządzenia wyposażone w obrotowe pochłaniacze o dużej wydajności z automatyczną regeneracją. Wilgotne powietrze zasysane przez wentylator jest filtrowane, a następnie przepływa przez aktywną warstwę pochłaniającą, którą stanowi np. żel krzemionkowy naniesiony na płytki z włókna ceramicznego. Stosowana tutaj warstwa pochłaniająca jest na tyle trwała, że w przypadku zabrudzeń może być przemywana z użyciem specjalnych środków powierzchniowo czynnych. Przefiltrowane powietrze zewnętrzne zostaje ogrzane, a następnie przepuszczone przez sorbent, co powoduje odebranie wcześniej zaabsorbowanej wody oraz jej wydalenie na zewnątrz. Procesy te zachodzą w ciągłym cyklu. Prędkość obrotów wirnika wynosi około 0,5 obr./min. Osuszacze absorpcyjne, w przeciwieństwie do kondensacyjnych, mogą być stosowane również w ujemnej temperaturze (od -20 do 35°C).

Builder

lipiec 2014

Osuszanie nagrzewnicami

Osuszanie nagrzewnicami polega na podniesieniu temperatury powietrza w pomieszczeniu do kilkudziesięciu stopni, co powoduje odparowywanie wilgoci z powierzchniowych warstw muru. Niestety, podczas ogrzewania wierzchniej warstwy muru woda zgromadzona w jego głębszych warstwach transportowana jest wgłąb muru. W efekcie uzyskuje się tylko pozorne osuszenie przypowierzchniowych warstw muru – po zakończeniu ogrzewania część wilgoci przetransportowanej wcześniej wgłąb muru wraca na powierzchnię. W metodzie tej stosowane są nagrzewnice elektryczne, gazowe lub olejowe, w których temperatura wydmuchiwanego powietrza wynosi od 50 do 250°C. Moc urządzenia powinna być tak dobrana, aby temperatura wewnątrz pomieszczenia nie przekroczyła 35°C. Zbyt wysoka temperatura w pomieszczeniu może wywołać zbyt duże ciśnienie pary wodnej w murze, a to z kolei może spowodować jego destrukcję. Należy podkreślić, że osuszanie nagrzewnicami bez skutecznej wentylacji daje tylko efekty powierzchniowe. Przy braku możliwości odprowadzania wilgoci na zewnątrz następuje cyrkulacja powietrza w pomieszczeniu i oddawanie wilgoci suchym fragmentom muru.

Osuszanie suszarkami mikrofalowymi

Do osuszania mikrofalowego wykorzystywane jest zjawisko zamiany pola elektromagnetycznego w zakresie promieniowania mikrofalowego na energię cieplną. Znajdujące się w silnym polu elektromagnetycznym molekuły zaczynają drgać z tą samą częstotliwością. Na skutek drgań następuje wydzielanie się ciepła w ilości proporcjonalnej do współczynnika strat dielektrycznych suszonego materiału. Koncentracja absorbowanej energii zależy także od pojemności cieplnej i stałej dielektrycznej materiałów. Suszarki mikrofalowe działają na częstotliwości około 2,45 GHz, dzięki czemu możliwe jest wnikanie fal w materiał i transport niezbędnej ilości ener-

gii. Przenikające przez suszony materiał mikrofale są stosunkowo słabo tłumione i silnie pochłaniane przez wodę, w której następuje szybki wzrost temperatury. Ważną cechą tej technologii jest możliwość niszczenia występujących na murze grzybów i pleśni. Metoda ta może być stosowna niezależnie od rodzaju powierzchni muru.

Ważną cechą osuszania suszarkami mikrofalowymi jest możliwość niszczenia występujących na murze grzybów i pleśni. Jej zaletą jest skuteczność i szybkość osuszania wynosząca około 8 m2 muru o grubości 40÷50 cm w ciągu doby przy użyciu jednego urządzenia, wynikająca z możliwości penetrowania muru na jego całej grubości. Zawarte w murze cząsteczki wody zostają poddane promieniowaniu i odparowują, nie przenosząc soli mineralnych, co zapobiega krystalizacji soli na powierzchni muru i powoduje, że strefa oddziaływania jest nieograniczona. Przy użyciu tej technologii można osuszać mury o grubości dochodzącej nawet do 2,5 m. Częstotliwość i moc suszarek mikrofalowych uwarunkowana jest względami bezpieczeństwa pracy, gdyż mikrofale niszczą żywe komórki wszystkich organizmów. Ze względów bezpieczeństwa pracownicy obsługujący te urządzenia powinni być wyposażeni w akustyczne sygnalizatory promieniowania.

Osuszanie promiennikami

Promienniki są klasycznymi urządzeniami dostarczającymi przegrodzie ciepło parowania bez konwekcyjnego ogrzewania otaczającego powietrza. Wykorzystują one różne długości promieniowania cieplnego, w tym także podczerwień i promieniowanie mikrofalowe. Najczęściej stosowanymi urządzeniami są promienniki halogenowe, których efekty działania odczuwalne są już po kilku minutach od włączenia. Ponieważ wytwarzane przez te promienniki ciepło ma naturę promieniowania słonecznego, przechodzi bez większych strat ciepła przez powietrze,

Promienniki stosowane są często jako uzupełnienie osuszania kondensacyjnego, zapewniając wyższą temperaturę w miejscach o najwyższej wilgotności. i dopiero kiedy padnie na dowolną powierzchnię, zostaje pochłonięte, powodując wzrost temperatury tej powierzchni. Kierunek przesyłania i zasięg emitowanego promieniowania cieplnego można regulować wysokością ustawienia promiennika oraz kątem nachylenia do posadzki. Urządzenia te stosowane są często jako uzupełnienie osuszania kondensacyjnego, zapewniając wyższą temperaturę w miejscach o najwyższej wilgotności.

d o dat e k B R A N Ż OW Y

Tabela. Elementy i materiały budowlane stosowane do drenażu [1] Element budowlany

Rodzaj

Materiał budowlany

Warstwa filtracyjna

- obsypka filtracyjna - geowłóknina

- materiały mineralne (piasek i pospółka) - flizelina

Warstwa odsączająca

- obsypka - elementy pojedyncze

- materiały mineralne (pospółka i żwir) - e lementy drenujące (np. beton porowaty), płyty drenujące (np. z tworzywa piankowego), geotekstylia (np. włóknina, flizelina)

Warstwa drenująca

- osypka - elementy pojedyncze - elementy zespolone

-m ateriały mineralne o odpowiedniej krzywej przesiewu, mieszaniny materiałów mineralnych - e lementy drenujące (np. z betonu porowatego), płyty drenujące (np. z tworzywa piankowego) -m aty drenujące z tworzywa sztucznego (np. z elementów profilowanych z włókniną zwykłą lub strukturalną)

Rura drenująca

- karbowana albo gładka - perforowana - o właściwościach filtracyjnych

- b eton, cement zbrojony włóknami, tworzywo sztuczne, kamionka, ceramika - z e wszystkich stron (rurowy sączek drenarski o perforowanych ścianach), na bokach albo na górze (częściowo perforowane) - r ura z tworzywa sztucznego w otulinie z włókniny, rura z porowatego betonu

Osuszanie piecami przenośnymi oraz koksownikami

Stosowane do osuszania budynków agregaty na paliwo stałe, suszące gorącym powietrzem ze spalinami lub bez, wymagają wykwalifikowanej obsługi i ścisłego przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Koksowniki są najprostszymi urządzeniami do osuszania, w postaci koszy lub piecyków z palącym się koksem. Ich stosowanie powoduje niestety tylko powierzchniowe schnięcie muru oraz zbyt intensywne schnięcie miejsc w bezpośredniej bliskości kosza. Ponadto stosowanie tych urządzeń stwarza niebezpieczeństwo pożaru oraz zagrożenia dla zdrowia pracujących robotników na skutek wydzielania się czadu. Obecnie metoda ta nie jest w Polsce stosowana.

W kolejnych częściach cyklu omówione zostaną tynki – tradycyjne oraz nowej generacji – stosowane na zawilgoconych ścianach. Literatura:

[1] Frössel; F., Osuszanie murów i renowacja piwnic, Polcen, Warszawa, 2007. [2] Karyś, J., Kujawiński, K., Opóźnione w czasie skutki powodzi występujące w starych budynkach, Ochrona przed korozją, 5s/A/2004. [3] Ksit, B., Monczyński, B., Renowacja zawilgoconych obiektów zabytkowych na przykładzie kościoła parafialnego pw. Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej w Zbąszyniu, w: Kamiński, M. i inni, Współczesne metody naprawcze w obiektach budowlanych, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 2009, str. 267-276. [4] Ksit, B., Monczyński, B., Zabezpieczenia elementów budynku znajdujących się w gruncie. Izolacje przeciwwilgociowe i przeciwwodne, Verlag Dashofer, Warszawa 2011. [5] Magott, C., Rokiel, M., Osuszanie – cz. I, „Inżynier budownictwa”, 12/2012, str. 70-72. Monczyński, B., Wysocki, G., Adaptacja obiektów gospodarczych na budynki mieszkalne na przykładzie zabytkowego spichlerza w Chorzeminie, w: Biliński, T. (red.), Renowacja budynków i modernizacja obszarów zabudowanych, Tom VI, Oficyna Wydawnicza UZ, Zielona Góra 2010, str. 107-116.

93 Builder

Elementem wspomagającym osuszanie budynku może być wykonanie drenażu. Drenaż stanowi odwodnienie podłoża przez systemy rur albo rowów, które zbierają i odprowadzają nadmiar wody. Poprawnie wykonany drenaż zakłada, że znajdująca się w podłożu woda będzie odprowadzana do warstwy drenującej bez udziału ciśnienia i absorbowana przez rurę drenującą. Drenaż jest wskazany zawsze wtedy, gdy budynek stoi na słabo przepuszczalnych gruntach oraz gdy mur jest odsłaniany dla założenia izolacji pionowej. Instalacja drenująca składa się z warstwy drenażowej (składającej się z warstwy filtrującej i odprowadzającej) oraz z urządzeń drenujących i kontrolnych. Warstwa filtrująca pochłania wodę z obszarów elementów stykających się z ziemią, a następnie warstwa odsączająca odprowadza tę wodę do przewodów drenujących. Rury drenarskie muszą otaczać wszystkie ściany zewnętrzne budynku. Odległość pomiędzy podstawą przewodu drenującego a powierzchnią terenu nie powinna przekraczać 3 m, a odległość pomiędzy kalenicą a powierzchnią terenu nie powinna przekraczać 15 m. Długość przewodu drenującego pomiędzy najwyższym i najniższym punktem nie powinna przekraczać 30 m. Stosowane przewody mają najczęściej średnicę od 50 do 150 mm. Rury drenażowe powinny być usytuowane możliwe blisko fundamentów (około 10÷20 cm od lica fundamentu) i nigdy poniżej ich poziomu. Spód rury w najwyższym punkcie powinien być co najmniej 20 cm poniżej powierzchni płyty podłogowej. Ponadto przewody drenujące umieszcza się w obsypce mineralnej, aby nie dochodziło do spiętrzeń odpływu wody z warstwy drenującej. Obsypkę wykonuje się z kruszywa płukanego frakcji około 8÷16 mm, a jej grubość powinna wynosić około 25÷40 cm. Celem uniknięcia zamulenia drenu zaleca się układanie na obsypce mat filtracyjnych z geowłókniny. Dla zapewnienia stałej prędkości przepływu wody w rurach drenarskich stosuje się równy spadek na całej długości ciągu. Drenaże układa się przeważnie ze spadkiem około 0,5÷2%. Do skutecznego odprowadzenia wody z instalacji drenującej niezbędna jest odpowiednia instalacja odbiorcza albo odpowiednie, chłonne podłoże, w które może ona wnikać przez system rur odwadniających lub studnię. Prawidłowe funkcjonowanie instalacji drenującej zależy od jej stanu, dlatego też wymaga ona regularnych kontroli.

lipiec 2014

Wykonanie drenażu

Builder

Adres redakcji i wydawnictwa 04-832 Warszawa, ul. Patriotów 174 tel.: 22 853 06 87 do 88 fax: 22 244 24 63 builder@pwbmedia.pl, reklama@pwbmedia.pl, serwis@pwbmedia.pl www.ebuilder.pl

Rada Programowa prof. zw. dr hab. inż. Kazimierz Szulborski – przewodniczący prof. dr hab. inż. Leonard Runkiewicz prof. dr hab. inż. Antoni Biegus prof. dr hab. inż. Jerzy Hoła prof. dr hab. inż. Kazimierz Cieszyński dr hab. inż. Zdzisław Hejducki – wiceprzewodniczący dr inż. Mariusz Gaczek dr inż. Józef P. Adamowski dr Piotr Noakowski (Stuttgart) dr inż. Jan Gierczak dr inż. Marek Sawicki dr inż. Andrzej Stańczyk mgr inż. Miłosz Węcławski mgr inż. Małgorzata Chojnacka mgr inż. Karol Kramarz Redaktor Naczelna mgr inż. Danuta Burzyńska Redakcja Grzegorz Przepiórka Redaktor Serwisów Internetowych Wioletta Domeradzka Korekta Ewa Dzierżanowska Dyrektor Marketingu i Sprzedaży Dominik Suwiński Biuro Reklamy Iwona Dziołak, Olga Basak, Krzysztof Rutkowski Koordynator ds. Wydawniczych Wioletta Domeradzka DTP PI Projekty Indywidualne Kolportaż prenumerata redakcyjna, prenumerata RUCH, KOLPORTER, kiosk24.pl; sieć placówek PressCaffe, EMPIK, podczas targów i wystaw budownictwa

Wydawca PWB MEDIA, 04-832 Warszawa, ul. Patriotów 174 Prezes Marek Zdziebłowski Wiceprezes, Dyrektor Wydawnictwa Beata Żuraw-Zdziebłowska Sekretariat Wydawnictwa Agnieszka Lusawa Wszystkie materiały są objęte prawem autorskim. Przedruki i wykorzystanie materiałów wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania tekstów i zmiany tytułów nadesłanych materiałów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i materiałów promocyjnych.

Wersję pierwotną pisma stanowi wersja papierowa. Informacje nt. publikacji naukowych – www.ebuilder.pl

– członek Loży Złotej Business Centre Club, Builder – laureat I i XI edycji Medalu Europejskiego 5

warunki prenumeraty na StrOnie – www.eBuiLDer.pL – prenumeratĘ przyjmuje: reDakcja, ruch, kOLpOrter Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 700-1800. Koszt połączenia wg taryfy operatora.

TU WARTO BYĆ 13-15 X

2-5 IX

22. Międzynarodowe Targi KazBuild Główna wystawa materiałów

budowlanych i wykończeniowych w Azji Środkowej. Targi otwierają przedsiębiorcom nowe możliwości w jednym z najdynamiczniej rozwijających się rynków na świecie – Kazachstanie. Ekspozycja połączona jest z targami instalacyjnymi Aqua-Therm. Miejsce: Ałmaty/Kazachstan. www.kazbuild.kz

18-20 IX

Warsaw Build

Druga edycja utworzonych w 2013 roku targów budowlano-wnętrzarskich w formule B2B organizowanych w Warszawie. Targi dzielą się na trzy główne sektory: Budowa i Konstrukcja (Build), Okna i Drzwi (Windows & Doors), Projektowanie i Wnętrza (Interiors & Design). Miejsce targów: Expo XXI, pawilon 4. Organizator: Lentewenc Sp. z o.o., ITE Group. www.warsawbuild.pl

23 IX

VIII Gala Sportowa Polska

Organizatorem wydarzenia jest, jak co roku, Klub Sportowa Polska. Podczas uroczystości wręczone zostaną wyróżnienia Inwestor na Medal, Firma na Medal, Budowniczy Polskiego Sportu, Sportowy Obiekt Roku, Sportowa Gmina, Pasjonat Sportowej Polski. Zgłoszenia przyjmowane są pod adresem: burzynska@sportowapolska.eu

23-25 IX

RENEXPO® Poland

4. edycja Międzynarodowych Targów Energii Odnawialnej i Efektywności Energetycznej odbędzie się w Warszawskim Centrum EXPO XXI. RENEXPO stanowi nowoczesną platformę transferu wiedzy i wymiany doświadczeń w obrębie krajowego i międzynarodowego sektora energetycznego. www.renexpo-warsaw.com

25 IX

XII Konferencja „Zrównoważone renowacje – druga «młodość» inwestycji budowlanych”

Konferencja zostanie zorganizowana przez firmę RD bud w ramach II edycji programu „Partnerstwo dla zrównoważonego budownictwa”. W trakcie seminarium uznani eksperci omawiać będą zagadnienia związane z realizacją poszczególnych etapów modernizacji inwestycji budowlanych, takich jak hotele, centra handlowe, obiekty biurowe oraz mieszkalne. Miejsce: Pure Sky Club w Warszawie.

8-10 X

XX Konferencja Naukowo-Techniczna Temat tegorocznej

konferencji to „Prawidłowa wycena robót budowlanych w zamówieniach publicznych”. Organizatorem spotkania jest OWEOB „Promocja”. Uczestnikami konferencji będą m.in. projektanci, kierownicy budów i kontraktów, inspektorzy nadzorów, przedstawiciele inwestorów i zamawiających, przedstawiciele Urzędu Zamówień Publicznych oraz kosztorysanci. Miejsce: Ciechocinek.

Dni Betonu 2014

VIII Konferencja „Dni Betonu”, organizowana przez Stowarzyszenie Producentów Cementu, odbędzie się w Wiśle. W tym roku, oprócz typowych sesji tematycznych, organizatorzy zapowiadają dwa panele dyskusyjne – debaty. Pierwsza będzie dotyczyła szans rozwoju budownictwa w nowej perspektywie unijnej 2014-2020, a druga – regulacji prawnych w obszarze betonu. Dodatkową atrakcją konferencji będą także warsztaty poświęcone nowym Ogólnym Specyfikacjom Technicznym dla betonu. www.dnibetonu.pl

22-23 X

III Forum Budowlane – Płock 2014 Tematyka Forum obejmie następujące

zagadnienia: budownictwo energooszczędne, zawilgocenia i osuszanie obiektów budowlanych, rewitalizacja zabudowy śródmiejskiej, jakość w budownictwie. Organizator: Instytut Budownictwa Wydziału Budownictwa, Mechaniki i Petrochemii Politechniki Warszawskiej w Płocku. Miejsce: Płock, ul. Łukasiewicza 17. www.fb.pw.plock.pl

30 X

II Konkurs dla Młodych Architektów Ruszyła II edycja konkursu

kierowanego do młodych architektów i studentów architektury. Przedsięwzięcie jest organizowane przez miesięcznik „Builder” w ramach ogólnopolskiego programu „Promujemy Polską Architekturę”. 17 X w warszawskiej siedzibie SARP (ul. Foksal 2) odbędzie się Dzień Młodego Architekta – spotkanie informacyjno-edukacyjne, podczas którego zostaną zaprezentowane technologie do uwzględnienia w pracach konkursowych. Zgłoszenia do konkursu można przesyłać do 30 X. Termin nadsyłania prac upływa zaś 15 XII. Zwycięzców poznamy Patronat Honorowy podczas przyszłorocznej Gali „Buildera”. Regulamin i szczegółowe informacje są dostępne na stronie www.ebuilder.pl lub pod nr. tel. 513 091 638.

6-7 XI

XIX Konferencja Częstochowska Tematem konferencji będzie

„Podwykonawstwo na etapie przygotowania, udzielania i realizacji zamówień publicznych na roboty budowlane – przepisy a praktyka”. Zaprezentowane w trakcie konferencji referaty i panelowe dyskusje powinny stanowić istotną pomoc dla zamawiających i wykonawców przy stosowaniu nowych przepisów.

21XI

I Ogólnopolska Konferencja Warsztatowa Konstrukcje Budowlane Podczas konferencji zostaną

zaprezentowane najnowsze rozwiązania projektowe, technologiczne i materiałowe na przykładzie realnych przypadków, wyniki badań związane z wdrażaniem oraz stosowaniem nowatorskich rozwiązań w budownictwie w kontekście norm europejskich i przepisów krajowych, a także nowości techniczne z obszaru diagnostyki budowli oraz zabezpieczeń i napraw konstrukcji. Miejsce: Stadion Narodowy w Warszawie. www. Konferencje.pwn.pl/konstrukcje

WyjdŒ z cienia – postaw na jasná stronõ biznesu Wielkoformatowe monitory Samsung serii ED, ME, MD to profesjonalne wyposaŔenie sal konferencyjnych. Idealne do prezentacji, dajá nieskazitelnie czysty i jasny obraz nawet w mocno oĶwietlonym pomieszczeniu. Oprócz tego, Ŕe sá zaawansowane technologicznie, sá takŔe przyjazne w obsğudze, wydajne energetycznie (klasa A) i w zwiázku z tym ekonomiczne.

LFDMONITORS

www.monitorylfd.samsung.pl

profile APA WOJCIECHOWSKI

ARCHITEKTURA W KONTEKŚCIE Szkoła w Krakowie

BUDOWNICTWO WYSOKIE w Polsce LIPIEC 2014

ARCHITEKTURA&DESIGN

Mecenasi PROGRaMU PROMUJeMY POLsKĄ aRcHiTeKTURĘ

Fot. arch. Biuro Architektoniczne Barycz i Saramowicz: Bartosz Makowski, Tomasz Markowski

!2#()4%+452! $%3)'.

tljluhzpêwyvnyht|ê wyvt|qlt ê wvszr êhyjop{lr{|y ê

KONKURS DLA MŁODYCH ARCHITEKTÓW – I EDYCJA KonKurs dla PREZENTACJE Młodych LAUREATÓW ArchIteKtóW edycja I 2013 WYRÓŻNIEŃ

WYRÓŻNIENIA

Fot. Martyna Maciaszek, Aneta rymsza

INFORMACJE

Basen przyszkolny w Dąbrówce pod Poznaniem Fot. Alicja sawicka, Karol Mądrecki

Budownictwo wysokie w Polsce. Część 1 Hubert Markowski, Krzysztof Owczarczyk, Kazimierz Szulborski

OGŁOSZENIE KONKURSU DLA MŁODYCH ARCHITEKTÓW 2014

Architektura w kontekście. Szkoła w Krakowie Rafał Barycz, Paweł Saramowicz

"5$/7.)#47/ 793/+)% W 0OLSCE spwpljê¢ª¡¤

Szkoła między drzewami Alicja Sawicka, Karol Mądrecki

Fot. arch. APA Wojciechowski

Szczegóły wewnątrz numeru i na www.ebuilder.pl

PROFILE – Szymon Wojciechowski

Fot. Bartosz Jaskulski

Konkurs ma charakter otwarty i ogólnopolski. Mogą brać w nim udział osoby pełnoletnie będące studentami I i II stopnia studiów o kierunku architektura lub architektura i urbanistyka uczelni państwowych i prywatnych oraz absolwenci tych wydziałów niezależnie od miejsca zatrudnienia, którzy nie ukończyli 30. roku życia.

!2#()4%+452! 7 +/.4%+i#)% 3ZKO A W +RAKOWIE

Fot. arch. PPG deco

lipiec 2014

Builder ARCHITEKTURA&DESIGN

PROFILE !0! 7/*#)%#(/73+)

Dom trójkątny Bartosz Jaskulski

Polskie pracownie projektowe

Szlachetne Pi平kno www.cx-cementbialy.pl

Centrum Obs媒ugi Klienta 800 700 077 www.cemex.pl

ARCHITEKTURA I DESIGN lipiec 2014

4 Builder

Konkurs dla

Młodych Architektów edycja II

2014

WEŹ UDZIAŁ

Przygotuj projekt koncepcyjny na wybrany temat Termin nadsyłania prac upływa 15 grudnia 2014 roku

Zadania konkursowe

NAGRODY

Uczestnik lub zespół może złożyć więcej niż jedną pracę, ale nie więcej niż jedną do danego zadania konkursowego. Organizator dopuszcza zgłoszenie przez studentów prac kursowych, które wykonywane są pod kierunkiem wykładowcy lub promotora. Szczegóły w regulaminie Konkursu.

W każdym z trzech zadań konkursowych zostaną przyznane następujące nagrody:

1 2 3

I nagroda – 7.000 zł

„Dom dla młodych – marzenie młodego pokolenia”. Projekt koncepcyjny domu jednorodzinnego i jego otoczenia.

II nagroda – 5.000 zł

„Osiedle mieszkaniowe XXI”. Projekt koncepcyjny osiedla mieszkaniowego i jego otoczenia.

ł ączna pula nagród pieniężnych: 45.000 zł oraz nagrody dodatkowe i wyróżnienia.

„Koncepcja rewitalizacji okolic fortu Mokotów – zaskocz dewelopera”. Projekt koncepcyjny będzie mógł mieć szansę realizacji, dlatego należy wykonać go według wytycznych dewelopera i według podanych warunków zabudowy.

III nagroda – 3.000 zł

Nagrodzone prace i ich autorzy zostaną zaprezentowani w specjalnym wydaniu miesięcznika „Builder”.

ROZWIĄZANIA DO ZASTOSOWANIA W ZADANIACH KONKURSOWYCH Warunkiem koniecznym do spełnienia we wszystkich zadaniach konkursowych jest wykorzystanie minimum po jednym rozwiązaniu przedstawionym przez każdego z Partnerów Konkursu. Wykaz rozwiązań wraz z kompletem materiałów do pobrania z: http://konkurs.pwbmedia.pl użytkownik: builder, hasło: KON1754abc

ABY WZIĄĆ

UDZIAŁ w KONKURSIE

wystarczy:

1 ZAREJESTRować SIĘ

formularz rejestracyjny dostępny jest na stronie ebuilder.pl. Po rejestracji otrzymasz bezpłatną, roczną prenumeratę miesięcznika „Builder”.

i materiały, które należy uwzględnić w pracy konkursowej. Szczegóły w regulaminie Konkursu na stronie ebuilder.pl i w kolejnych numerach „Buildera”.

Organizator

Partner strategiczny

O konkursie Konkurs dla Młodych Architektów jest realizowany przez miesięcznik „Builder” w ramach projektu „Promujemy Polską Architekturę”. Celem Konkursu jest wspieranie studentów wydziałów architektury oraz młodych architektów w ich twórczym, zawodowym rozwoju i wyłonienie autorów najlepszych prac konkursowych, cechujących się pomysłowością, otwartością, wysoką jakością projektowanej architektury, dbałością o detale oraz poprawnością zastosowanych rozwiązań materiałowych i technologicznych. Konkurs ma charakter otwarty i ogólnopolski. Mogą brać w nim udział osoby pełnoletnie będące studentami I i II stopnia studiów o kierunku architektura lub architektura i urbanistyka uczelni państwowych i prywatnych oraz absolwenci tych wydziałów niezależnie od miejsca zatrudnienia, w wieku do 30 roku życia. Szczegóły w Regulaminie Konkursu dostępnym na www.ebuilder.pl

HARMONOGRAM 1. Termin nadsyłania formularzy zgłoszeniowych upływa 31.10.2014 r. 2. Warsztaty edukacyjne – Warszawa, 16.10.2014 r., od godz. 12.00, w siedzibie Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP), ul. Foksal 2. 3. Termin nadsyłania prac konkursowych upływa 15.12.2014 r. 4. P rezentacja prac Finalistów Konkursu przed Kapitułą Konkursu – Warszawa, 16.01.2015 r., od godz. 13.00, w siedzibie Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP), ul. Foksal 2. 5. Finał Konkursu oraz ogłoszenie zwycięzców odbędzie się podczas Gali „Buildera”, na której wręczane są wyróżnienia Budowlana Firma Roku i statuetki Polskiego Herkulesa w Warszawie w dniu 12.02.2015 r. Rozpoczęcie Gali o godzinie 13.00.

budimex.pl

cemex.pl

profesjonalnefarby.pl

hauraton.com.pl

paradyz.com

peri.com.pl

samsung.pl

sopro.pl

soudal.pl

velux.pl

wayman.pl

lipiec 2014

4 PRZYsłać PRACĘ konkursową

Mecenasi Polskiej Architektury

Builder

Wziąć UDZIAŁ W WARSZTATACH dla młodych architektów. Warsztaty połączone będą z wykładami oraz spotkaniem informacyjnym i konsultacjami z ekspertami na temat prawidłowego wykorzystania materiałów i technologii przy projektowaniu nowoczesnych obiektów.

2 POZNAć ROZWIĄZANIA

Patronat Honorowy i współpraca

O potrzebie twórczości

Projektancie, pokaż metamorfozę wielkiej płyty! Zapraszamy do nadsyłania propozycji w formie koncepcji lub projektu (zrealizowanego) metamorfozy. Na propozycje czekamy pod adresem: builder@pwbmedia.pl

Pawilon Polski na EXPO 2015

Fot. arch. PAIIZ

Emanująca silnym symbolicznym wyrazem praca zespołu 2pm zwyciężyła w prestiżowym konkursie na architektoniczny projekt Pawilonu Polski na EXPO 2015, zorganizowanym przez Polską Agencję Informacji i Inwestycji Zagranicznych. O realizację własnego projektu i nagrodę pieniężną w wysokości 30 tys. zł rywalizowało 59 pracowni architektonicznych.

4 czerwca br. w warszawskiej Wyższej Szkole Ekologii i Zarządzania studenci architektury mieli możliwość spotkać się z jedną z najwybitniejszych współczesnych polskich architektek, wykładowczynią na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej i laureatką wielu nagród – w tym przyznanej niedawno Nagrody SARP. Otwarty wykład pt. Potrzeba twórczości wygłosiła gościnnie prof. dr hab. arch. Ewa Kuryłowicz. Organizatorami spotkania byli WSEiZ oraz Koło Naukowe deSEARCH Architektura & Nowe Media. Punktem wyjścia wykładu z pogranicza architektury i kultury prelegentka uczyniła sposób myślenia o twórczości jako takiej. Można, zdaniem prof. Kuryłowicz, myśleć o twórczości, nie sprowadzając jej tylko do efektu, ale widząc w tym pojęciu stan wyzwolenia umysłu i umiejętność spojrzenia na zastaną rzeczywistość w zupełnie nowy sposób. Architektura dzięki takiemu podejściu daje szczególne możliwości zaspokajania potrzeby tworzenia, aczkolwiek wolność kreacji nie ma wyFot. arch. WSEiZ

ARCHITEKTURA I DESIGN

OD REDAKCJI:

Fot. arch. Rockfon

Stojący na czele zespołu architektonicznego 2pm Piotr Musiałowski, tworząc koncepcję pawilonu, dążył do uzyskania efektu symbolicznego labiryntu, gdzie głównym punktem ciężkości jest magiczny ogród – polski sad pełen jabłoni. To zielone tajemnicze wnętrze pawilonu skrywane jest za ażurową konstrukcją, która nawiązuje do prostych w formie i ekologicznych skrzynek na jabłka. – Założeniem wyjściowym do projektu, była eksploatacja skojarzeń, najczęściej łączonych z sukcesem gospodarczym polskiego rolnictwa. Analiza tematu dawała jeden możliwy wynik – komentuje Piotr Musiałowski. „Wyżywienie planety, energia dla życia” to idea przewodnia zbliżającej się Wystawy Światowej EXPO, która odbędzie się w Mediolanie w dniach 1 maja – 31 października 2015. Weźmie w niej udział blisko 150 państw z całego świata, w tym także Polska.

miaru bezgranicznego. Każda twórczość ma bowiem swoją gramatykę, która wyznacza sposób jej organizacji. Aby uniknąć wulgaryzacji swojej twórczości, architekt musi być uważny. Oznacza to, że – zgodnie z opinią prof. Kuryłowicz – trzeba zrozumieć, a w rezultacie respektować powołanie miejsca i klimat czasu. Spotkanie z prof. Ewą Kuryłowicz było ponadto okazją, by zaprosić uczestników do zaspokajania potrzeby twórczości w praktyce. Wpierw uczynił to prezes PWB Media i wydawca „Buildera” Marek Zdziebłowski, który zachęcił do udziału w ogłoszonej w maju II edycji Konkursu dla Młodych Architektów. Następnie do zmagań w ramach II edycji Konkursu Fundacji im. Stefana Kuryłowicza w kategorii „Teoria” namawiała autorka wykładu. Więcej o konkursach na www.ebuilder.pl oraz www.fundacja-sk.pl.

Akustyka i design Architektura monolityczna uznawana jest za jeden z wiodących trendów ostatnich 20 lat. Jednak dla architektów i inwestorów to prawdziwe wyzwanie w kwestii zapanowania nad akustyką. Połączenie akustycznych sufitów z surowym wystrojem wnętrz jest jednak możliwe. Architekci projektujący Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Oslo zdecydowali, że monolityczny sufit odzwierciedlać będzie geometrię dachu, tak by zwiedzający niemal „poczuli” budynek. Sufit musiał spełniać również szereg wymogów akustycznych i technicznych. Zastosowanie rozwiązań monolitycznych Rockfon sprawiło, że sufit zachowuje te same krzywizny co dach. Zamiłowanie do architektury monolitycznej przyświecało też w pracach nad siedzibą firmy Tera Pak we Włoszech. Przy podejmowaniu decyzji w kwestii sufitu architekci z biur 1+1=1 i Trombini Studio nie chcieli podporządkować się temu, co sami nazywają „industrialną logiką” sufitów modułowych. – Kilka tysięcy lat historii architektury pokazuje nam piękno rozwiązań monolitycznych – liniowych, unikatowych, prostych. Dlaczego więc od lat 60. XX wieku wciąż widzimy sufity o tym samym kształcie – ujednoliconym, modułowym, perforowanym? To nie jest dobra architektura – ocenia Stefano Trombini. Dlatego projektanci zdecydowali się na rozwiązanie monolityczne.

3xR: reuse, recycle, remake – konkurs Nizio Interior

Magdalena Urbaniak, studentka piątego roku Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej, została laureatką XIII edycji konkursu o staż w Danii. Zwyciężczyni odbędzie dwumiesięczny staż w biurze architektonicznym firmy VELUX w Horsholm koło Kopenhagi. Pod okiem duńskich architektów dowie się, jak tworzyć nowoczesną architekturę, doskonale wkomponowaną w otoczenie, zgodną z zasadami zrównoważonego rozwoju. – Ten staż jest dla mnie szansą na zdobycie profesjonalnego doświadczenia w kraju, którego kulturę i architekturę osobiście bardzo cenię – komentuje laureatka. W poprzednich latach zwycięzcy konkursu brali udział m.in. w przygotowaniu planu rewitalizacji kopenhaskiego osiedla z lat 60. XX wieku, modernizacji szpitala w Chile czy projektu domu na wodzie w Amsterdamie. W tym roku do konkursu o staż zostali zaproszeni studenci z ponad czterdziestu polskich uczelni. Za rok XIV edycja, do której już teraz zapraszają organizatorzy.

Fot. arch. VELUX

Fot. arch. Nizio Interior

1 czerwca wystartował konkurs „3xR: reuse, recycle, remake”, skierowany do projektantów mebli i akcesoriów wnętrzarskich, którego organizatorami są marka Nizio Interior oraz Fundacja Nizio. Główną nagrodą jest wdrożenie zwycięskiego projektu do produkcji i włączenie go do kolekcji marki. Konkursowe prace można nadsyłać do 12 września. Celem konkursu jest poszukiwanie i promocja młodych, utalentowanych designerów. Organizatorzy konkursu poszukują projektów, które oprócz wysokiej jakości artystycznej i estetycznej zaprezentują rozwiązania zgodne z ideą 3xR: reuse, recycle, remake. Konkurs skierowany jest do osób od 19 do 35 roku życia. Zwycięskie projekty wyłoni jury pod przewodnictwem Mirosława Nizio – architekta, projektanta mebli, rzeźbiarza, założyciela pracowni Nizio Design International. Komisja składa się z ekspertów, teoretyków i praktyków designu: Marka Cecuły – światowej sławy artysty ceramika, Czesławy Frejlich – redaktor naczelnej ogólnopolskiego kwartalnika „2 3D grafika plus produkt”, wykładowczyni ASP w Krakowie i Warszawie, Krystyny Łuczak-Surówki – historyk i krytyk wzornictwa, oraz Przemysława Szklarzewskiego – założyciela platformy Domideco. Regulamin konkursu dostępny jest na stronie www.niziointerior.pl/pl/konkurs.html

Studentka z Wrocławia laureatką konkursu o staż w Danii

REKLAMA

APA WojciechoWSki

Generalny projektant, architekt, absolwent Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej oraz Wydziału Architektury University of Detroit (USA). Od 1989 r. Prezes Zarządu Spółki APA Wojciechowski. Członek Mazowieckiej Okręgowej Izby Architektów RP, uprawnienia projektowe otrzymał w 1989 r. Szymon Wojciechowski jest laureatem wielu nagród, w tym nagrody zawodowej za I miejsce w konkursie „Profesjonaliści Forbesa 2012 – Zawody Zaufania Publicznego” w kategorii „Architekt” w województwie mazowieckim. W 2013 r. zdobył wyróżnienie specjalne przyznane przez miesięcznik „Builder” za skuteczne zarządzanie firmą i jej sukcesy w kraju i za granicą. Jednocześnie w tym samym roku pracownia APA Wojciechowski uzyskała tytuł „Pracowni Architektonicznej roku 2013” za dynamiczny rozwój firmy i osiągnięcia w Polsce, Rosji i na Ukrainie, ze szczególnym uwzględnieniem projektów modernizacji Elektrowni Powiśle oraz „White Square Office Center” i „White Gardens Office Center”, przyznany przez miesięcznik „Builder”. Od kilku lat angażuje się w różne formy prac charytatywnych, przykładem jest udział w projekcie remontu kilku oddziałów szpitala dziecięcego przy ulicy Działdowskiej w Warszawie oraz pomoc społeczna dla potrzebujących.

Fot. Anka Górajka

Szymon WojciechoWSki

profile

Szymon WojciechoWSki

Ma ponad dwadzieścia lat doświadczenia w pracy jako generalny projektant i współautor zrealizowanych i realizowanych projektów, m.in: Galeria Północna ul. Światowida (w realizacji), kompleks biurowo-handlowo-mieszkaniowy „Copernicus Square” ul. Elektryczna 2a (w realizacji), galeria „Centrum Outlet Factory Annopol” ul Toruńska 41 (2009), biurowiec „White Square Office Center” ul. Lesnaya w Moskwie (2008), biurowiec „White Gardens Office Center” ul. Lesnaya w Moskwie, biurowiec „The Park” ul. Orzechowa/Krakowiaków (2012), kompleks biurowo-hotelowy „Arkońska Business Park” Gdańsk (2007) i wielu innych. Nagrody: 1. Tytuł „Pracownia Architektoniczna roku 2013” za dynamiczny rozwój firmy i osiągnięcia w Polsce, Rosji i na Ukrainie, ze szczególnym uwzględnieniem projektów: modernizacji Elektrowni Powiśle oraz White Square Office Center i White Gardens Office Center, przyznany przez miesięcznik „Builder”. 2. Wyróżnienie specjalne dla Szymona Wojciechowskiego za skuteczne zarządzanie firmą i jej sukcesy w kraju i za granicą w 2013 roku. 3. Nagroda za projekt architektoniczny roku – TopBuilder 2013 – „White Gardens Office Center” w Moskwie. 4. Firma Architektoniczna roku – Europaproperty.com CEE Green Building Awards 2012. 5. Dyplom za dar serca dla pracowni APA Wojciechowski za wykonanie projektu odnowienia Oddziału Gastroenterologii i Żywienia Dzieci oraz Pracowni Psychologicznej Samodzielnego Publicznego Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Warszawie przy ul. Działdowskiej 1. 6. „Green” Architect of the Year 2012 za projekty: Annopol Factory Warszawa – BREEAM Very Good (faza realizacja), The Park Warszawa – BREEAM Very Good (faza realizacja), Alchemia Gdańsk– LEED Platyna (faza realizacja), Galeria Białołęka, Warszawa – LEED (faza projekt budowlany), Galeria Wilanów, Warszawa – LEED (faza projekt budowlany), Business Garden Wrocław – LEED (faza projekt budowlany). 7. Najlepszy projekt pro-ekologiczny 2012 w Polsce – Alchemia etap I – Gdańsk. 8. Nagroda Forbes 2012: Szymon Wojciechowski, I miejsce w Konkursie „Profesjonaliści Forbesa 2012 – Zawody Zaufania Publicznego” w kategorii „Architekt” w województwie mazowieckim. 9. Nagroda ARCHITECT OF THE YEAR – BUSINESS CENTER CLASS A, przyznana przez Commercial Real Estate Moscow Awards 2010. 10. Tytuł ARCHITECT OF THE YEAR 2009, przyznany przez CEE Real Estate Quality Award we współpracy z The Financial Times.

APA Wojciechowski

Szymon Wojciechowski

Firma APA Wojciechowski Sp. z o.o. obecna jest na rynku od 1989 r. Jest jedną z wiodących firm architektonicznych, oferującą pełny zakres usług projektowych i inżynierskich. Zatrudnia obecnie osiemdziesięciu pracowników, w tym siedemdziesięciu trzech architektów. W skład zespołu wchodzą specjaliści ze wszystkich dziedzin projektowania oraz doświadczeni rzeczoznawcy BHP, SANEPID-u oraz zabezpieczeń przeciwpożarowych. Kadra firmy posiada uprawnienia do projektowania „zielonych budynków” wg standardów LEED i BREEAM.

1. Motto projektowe i życiowe Życie jest piękne.

Od wielu lat pracownia znajduje się wśród dziesięciu największych firm architektonicznych w Polsce na liście publikowanej przez wydawnictwo Book of Lists. O jakości pracy projektantów z APA Wojciechowski świadczą liczne nagrody. Budynek White Square Office Center w Moskwie, zaprojektowany przez pracownię został umieszczony na pierwszym miejscu wśród budynków współczesnych w oficjalnym przewodniku po Moskwie. Pracownia otrzymała nagrodę ARCHITECT OF THE YEAR – BUSINESS CENTER CLASS A, przyznaną przez Commercial Real Estate Moscow Awards 2010. Pracownia ma na swym koncie jeszcze wiele nagród, w tym tytuł ARCHITEKT OF THE YEAR 2009, przyznany przez CEE Real Estste Quality Award we współpracy z The Financial Times, „Firma Architektoniczna roku”, przyznany przez Europaproperty.com CEE Green Building Awards 2012, TopBuilder 2013 za projekt „White Gardens Office Center” w Moskwie i inne.

3. Dom marzeń Jeszcze powstanie.

2. Autorytet/guru architektoniczny Wielu. Wymieniłbym średniowiecznych budowniczych katedr – anonimowych geniuszy.

4. Najbardziej udany projekt Też jeszcze zbudujemy. 5. Projekt – zjadacz czasu Każdy udany. 6. Pozaarchitektoniczne źródła inspiracji Przyroda.

9. Moja pierwsza nagroda Nie pamiętam, myślę zawsze o przyszłych.

9 Builder

8. Zaleta i wada architekta, która najbardziej rzuca się w oczy Wada? Arogancja. Zaleta? Otwartość.

lipiec 2014

7. Ulubione rozwiązanie (materiałowe, technologiczne), którego często używam Jedno? Nie ma. Posiadanie jednego ulubionego to arogancja (patrz 8).

10. Najgorszy budynek/budowla (w moim mieście, w Polsce, w Europie, na świecie) Nasz? Jest, ale się nie przyznam.

Zespół pięciu budynków biurowych ARKOŃSKA BUSINESS PARK – Gdańsk

Zdjęcia: archiwum APA Wojciechowski

Kompleks budynków WHITE SQUARE OFFICE CENTER – Moskwa

ARCHITEKTURA I DESIGN

Kompleks budynków Copernicus Square Warszawa (budynek B1)

Zespół biurowy THE PARK – Warszawa

Builder

lipiec 2014

Biurowiec klasy A – CIRRUS / Warszawa

Builder

lipiec 2014

Saska Kępa Plaza / Warszawa

Galeria Malta – Poznań Centrum OUTLET FACTORY ANNOPOL – Warszawa

Zespół biurowy WHITE GARDENS OFFICE CENTER – Moskwa

APA Wojciechowski Sp. z o.o., ul. Domeyki 5, 04-146 Warszawa www.apa.com.pl, apa@apa.com.pl, tel: (+ 48) 22 610 00 85, 22 610 50 87, fax: (+48) 22 610 62 78

ARCHITEKTURA I DESIGN

Architektura w kontekście

Szkoła w Krakowie

Builder

lipiec 2014

dr arch. Rafał Barycz dr arch. Paweł Saramowicz

stor budynku Spółka Akcyjna ASCO. Wyjątkowa jakość nauczania i wychowania, świetna lokalizacja oraz najnowocześniejszy budynek oświatowy w Krakowie sprawiają, że zapisy do szkoły dokonywane są z wieloletnim wyprzedzeniem, zaraz po urodzeniu dziecka. Wychodząc naprzeciw potrzebom, nowy właściciel zdecydował o rozbudowie szkoły i stworzeniu w ramach oferty dla dzieci podwójnych oddziałów dla każdej grupy wiekowej. W związku z tym w roku 2012 zrealizowano według projektu Barycza i Saramowicza kolejny etap inwestycji, polegający na jej nadbudowie (fot. 2-6). W najbliższych latach zostanie wzniesione nowe skrzydło budynku, projektu naszego biura architektonicznego. Powstaną w ten sposób nowe sale lekcyjne, w tym pracownie multimedialne, co umożliwi otwarcie kolejnego oddziału szkolnego, a później także liceum. Rygorystycznie przestrzega się tu bowiem zasady, że w jednej klasie nie powinno się uczyć więcej niż osiemnaścioro dzieci. W nowym skrzydle znajdzie się pełnowymiarowa pływalnia szkolna, z niecką basenu wykonaną ze stali nierdzewnej w technologii Berndorf, zaopatrzona w pełny zespół szatniowy i natryskowo-sanitarny oraz małe spa. W tej części budynku będzie się też mieściła duża audytoryjna aula szkolna. Pełne zakończenie inwestycji planowane jest około 2016 roku. Swój ogromny sukces szkoła zawdzięcza niezmiennie wysokiemu poziomowi nauczania, autorskiemu, humanistycznemu podejściu do zagadnień wychowania, ale w niemałym stopniu także architekturze i funkcjo-

nalności swojego gmachu, uznawanego za jeden z najnowocześniejszych budynków oświaty i wychowania współczesnej Polski. Zrealizowany w pierwszym etapie budynek zawierał w sobie podstawowe funkcje, stosowne dla nowoczesnej oświaty. Na parterze ulokowano hall główny z wydzieloną recepcją i sklepikiem szkolnym oraz przylegającą świetlicę. Strefowanie funkcjonalne parteru obejmowało: zespół pomieszczeń szkoły podstawowej dla dzieci młodszych (z salami lekcyjnymi 1-3 i klasą zerową); zespół sportowy z salą gimnastyczną wraz z pomieszczeniami przebieralni, natrysków i ustępów, pokojem trenera oraz magazynem podręcznym, a także pomieszczenia szatni i zaplecza techniczno-gospodarczego. Na piętrze znalazły się strefy: zespołu pomieszczeń szkoły podstawowej dla dzieci starszych (z salami lekcyjnymi 4-6), zespół administracyjno-socjalny z dwoma gabinetami dyrektora i zastępcy, pokojem nauczycielskim i gabinetem psychologa, zespół pomieszczeń gimnazjum (w tym sale lekcyjne z zapleczem, przystosowane do nauczania przedmiotów biol-chem-fiz.), pracownia komputerowa i biblioteka z mediateką. Ponadto pomieszczenia porządkowe, magazyn zasobów szkolnych i warsztat podręczny. Na galerii zlokalizowano widownię sali gimnastycznej. Zrealizowana w kolejnym etapie nadbudowa budynku stanowiła powtórzenie funkcji z istniejącego pierwszego piętra z dwoma wyjątkami: nad salą gimnastyczną zaprojektowano dwie sale lekcyjne i salę do ćwiczeń (rytmika etc.) dla uczniów klas młodszych, zaopatrzoną w przebieralnie, osobno dla

lipiec 2014

• niecka basenowa ze stali nierdzewnej w technologii Berndorf • boniowana elewacja z ręcznie obrabianej cegły silikatowej • okładzina elewacyjna z wysoko przetworzonego drewna marki Prodema • zielone fasady • funkcjonalno-przestrzenny układ gmachu

Wieloetapowa realizacja budynku to architektoniczne „never-ending story”. Budynek został zaprojektowany w 2006 roku dla Zespołu Szkół Społecznych nr 6 Społecznego Towarzystwa Oświatowego w Krakowie, jednej z najbardziej renomowanych niepublicznych placówek oświatowych miasta (fot. 1). Od 2010 roku zmienił się organ prowadzący szkołę. Właścicielem Prywatnej Szkoły Podstawowej i Gimnazjum Salwator został inwe-

Innowacyjne rozwiązania w projekcie:

Builder

Architektoniczne „never-ending story”

Zdjęcia: archiwum Biuro Architektoniczne Barycz i Saramowicz: Bartosz Makowski, Tomasz Markowski

mach szkoły zlokalizowany jest w sercu historycznego Krakowa, w dzielnicy Zwierzyniec, przy ul. Senatorskiej 39, w miejscu o szczególnym znaczeniu ze względów kulturowych, historycznych i urbanistycznych. Sąsiaduje z barokowym kościołem (pod wezwaniem św. Augustyna i św. Jana Chrzciciela) oraz klasztorem Sióstr Norbertanek, którego historia sięga II połowy XII wieku. Nieco dalej, na wschodnim zakończeniu masywu Wzgórza św. Bronisławy, położony jest romański kościół Najświętszego Salwatora, a naprzeciw niego – wykonana na planie ośmiokątnym, z drewna, w konstrukcji zrębowej, barokowa kaplica św. Małgorzaty i św. Judyty, datowana na rok 16901. W zamyśle twórców budynku, architektów Rafała Barycza i Pawła Saramowicza wraz z zespołem Biura Architektonicznego Barycz i Saramowicz, kreowana w tak zobowiązującym sąsiedztwie architektura odznaczać się musi mistrzowską powściągliwością i właściwym osadzeniem w kontekście.

ARCHITEKTURA I DESIGN lipiec 2014

14 Builder

chłopców i dziewcząt; ponadto w części południowo-wschodniej zmniejszono kubaturę w porównaniu do niższej kondygnacji i zaplanowano sekretariat oraz pokój dyrekcji z tarasem. Powstały kolejne sale lekcyjne, kantyna szkolna i pracownia multimedialna.

Basen przyszkolny

Istotnym punktem nowego skrzydła budynku będzie usytuowana w jego podziemiach hala basenowa. Zaprojektowano czterotorowy basen pływacki o wymiarach 25 x 10 m i głębokości 1,50-1,80 m. Obiekt zaprojektowano z uwzględnieniem wytycznych programowo-funkcjonalnych dawnego Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki dotyczących krytych pływalni. Strefa pływalni składa się z oddzielnych modułów funkcjonalnych. W skład zespołu wejściowego wchodzą: hall główny, będący głównym węzłem komunikacyjnym, zintegrowana z nim kasa z systemem kontroli dostępu i oddzielnymi ruchami wejścia oraz wyjścia, szatnia na ubrania wierzchnie, stanowiska do suszenia włosów, zespół sanitarny połączony z pomieszczeniem porządkowym oraz węzeł socjalny pracowników. Centralnym punktem zespołu basenowego jest hala basenowa. Znajduje się tu również punkt pierwszej pomocy ratownika oraz pokój trenera z bezpośrednim wglądem na halę, zespół odnowy biologicznej wyposażony w wanny z hydromasażem, saunę, natryski i WC, a także pomieszczenie porządkowe połączone z magazynem sprzętu basenu. Kolejną strefę stanowią trzy zespoły przebieralniowo-natryskowe, w tym przeznaczony dla osób niepełnosprawnych (rodzinny). Widownię pomyślano na około 60 osób i połączono z mini-kawiarnią. Zespół techniczny basenu obejmuje pomieszczenia dozowania i magazynowania środków dla uzdatniania wody basenowej oraz inne przestrzenie technologii basenu. Na trzech poziomach kondygnacji podziemnych zlokalizowano parking, do którego wjazd i wyjazd zorganizowano z wykorzystaniem systemu windy samochodowej.

Inne wyróżniki obiektu

Dominantą budynku będzie audytoryjna aula szkolna. Zaprojektowano tam widownię na 330 miejsc (w tym 58 miejsc na loggii). Projektując widownię auli, starano się zapewnić jak najlepszą widoczność, komfort widzenia, a zarazem jak najprostszą ewakuację. W związku z takimi dezyderatami widownia powinna być z jednej strony jak najbardziej, a z drugiej jak najmniej stroma. Szukając kompromisu przyjęto jak najniższy profil (prostoliniowy) widowni, z jednoczesnym zapewnieniem widzom dobrej widoczności. Projektując widownię, założono, że będzie ona przeznaczona dla modelowego ucznia, którego odległość oczu od podłogi wynosi

około 110 cm (dorosły mężczyzna 126 cm, dorosła kobieta 117 cm). Zaprojektowano też scenę o wymiarach 5 m wysokości i 8 m szerokości oraz proscenium o wysokości 102 cm. Scena połączona jest z dwiema garderobami i z magazynem podręcznym. Nad samą sceną znajdują się pomieszczenia techniczne do obsługi oświetlenia i scenografii, połączone niezależnym wejściem z klatką schodową. Zespół obsługi audytorium składa się z pomieszczenia elektroakustyka, kabin tłumaczy oraz projektorni. W skład zespołu magazynów audytorium wchodzą: magazyn znajdujący się pod sceną z bezpośrednim dostępem do foyer i magazyn sceny, który połączony jest z dużym magazynem znajdującym się pod widownią. Aulę poprzedza obszerne foyer. W nowym skrzydle budynku znajdą się dwadzieścia dwie sale lekcyjne, niektóre z zapleczami technicznymi, sale komputerowe, a ponadto kolejna szatnia szkolna, pokoje nauczycielskie, pokoje psychologa oraz pedagoga szkolnego, a także magazyny zasobów szkolnych. Po rozbudowie szkoła będzie w pełni przygotowana infrastrukturalnie do otwarcia liceum. Lokalizacja budynku wydaje się egzemplifikacją właściwego planowania przestrzennego, niestety nieczęsto widzianego w dzisiejszych czasach. Szkoła sąsiaduje bowiem od wschodu z budynkami Gimnazjum im. Ks. Józefa Poniatowskiego, Liceum im. dra Henryka Jordana oraz Przedszkola Samorządowego, wraz z towarzyszącymi im boiskami sportowymi. Powstał tym samym w pięknym miejscu miasta spory kwartał zabudowy, dedykowany kształceniu i wychowaniu młodego pokolenia. Zaprojektowany w Biurze Architektonicznym Barycz i Saramowicz budynek szybko stał się jedną z ikon nowoczesnego Krakowa i zyskał szeroką renomę. Portal architektoniczny „Bryła” postawił go pośród tak wybitnych dzieł architektonicznych, jak kolorowe liceum w Gentofte projektu Soren Robert Lund czy zaprojektowany przez 3XN Architects gmach Orestad College w Kopenhadze2. Z kolei tygodnik „Newsweek” w artykule zatytułowanym „Niezła szkoła” pisał, że to

Rys. 1. archiwum Biuro Architektoniczne Barycz i Saramowicz

budynek „kojarzący się z najlepszymi dokonaniami polskiego modernizmu”3. Nowy gmach Zespołu Szkół Społecznych był też finalistą plebiscytu na najpiękniejszą inwestycję Krakowa mijającego dwudziestolecia4.

Architektura, która żyje

O linearnym rzucie i fizjonomii budynku zadecydowała jego lokalizacja nad samym brzegiem rzeki Rudawa, która nieopodal uchodzi do Wisły. Przestrzenne założenie gmachu szkoły konstytuuje nowy kwartał zabudowy, pomiędzy ulicami Senatorską a Salwatorską. Będzie to najdłuższa elewacja nowoczesnego Krakowa (rys. 1). Położony na styku Rudawy z Salwatorem i Zwierzyńcem, z ich modernistyczną, przedwojenną tradycją, budynek stanowić ma syntezę krajobrazu kulturowego z naturalnym. Stąd stosownym pomysłem jest stworzenie zielonej fasady. Kształtują ją nowoczesne lizeny z cięgien stalowych, stanowiące ekrany, po których wspina się winobluszcz pięcioklapowy. To architektura, która żyje. Horyzontalna architektura budynku nawiązuje do linii rzeki. Dodatkowo zyskuje ona wertykalny podział, poprzez zastosowanie różnych materiałów licowych. Jest to swego rodzaju „architektura sandwichowa”. Specjalne boniowanie z ręcznie obrabianej cegły silikatowej uzyskało kontrapunkt w postaci eleganckiej okładziny z wysokoprzetworzonego drewna marki Prodema, w kolorze mocca. Ten innowacyjny materiał, produkowany w Hiszpanii, znany jest z wielu realizacji postępowej architektury. Tylna elewacja budynku, o zwielokrotnionej artykulacji otworów okiennych, to współczesna reinterpretacja archetypu murów obronnych, otaczających pobliski klasztor Norbertanek.

Przypisy

1] Katalog zabytków sztuki w Polsce. Kraków. Zwierzyniec. Nowy Świat. Półwsie Zwierzynieckie. Kościoły i klasztory., Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1995. 2] Architektoniczna reforma szkolnictwa, [w:] „Bryła”, 15.01.2009. 3] Geremek Rafał, Niezła szkoła, [w:] „Newsweek Polska”, nr 9/ 2009. 4] Kraków. Architektura i przestrzeń miasta u progu XXI wieku, Urząd Miasta Krakowa, Kraków 2010.

lipiec 2014

Builder

Specjalne boniowanie z ręcznie obrabianej cegły silikatowej uzyskało kontrapunkt w postaci eleganckiej okładziny z wysoko przetworzonego drewna marki Prodema, w kolorze mocca.

Będzie to najdłuższa elewacja nowoczesnego Krakowa. Zieloną fasadę kształtują nowoczesne lizeny z cięgien stalowych, stanowiące ekrany, po których wspina się winobluszcz pięcioklapowy.

ARCHITEKTURA I DESIGN

Budownictwo wysokie w Polsce Zapomniane i nieznane – budownictwo wysokie w Polsce przed 1939 r. Część 1 dr inż. arch. Hubert Markowski mgr inż. Krzysztof Owczarczyk prof. zw. dr hab. inż. Kazimierz Szulborski

Builder

lipiec 2014

roku 1908 zostaje oddany do użytkowania pierwszy wieżowiec zlokalizowany w Warszawie przy ul. Zielnej 39 (rys. 1). Architektem tego budynku był Bronisław Brochwicz-Rogóyski, który wykonał projekt dla szwedzkiej firmy telefonicznej „Cedergren”. Koncern ten wygrał przetarg na rozbudowę sieci telefonicznej w Warszawie. Po wygaśnięciu koncesji budynek został przejęty przez Polską Spółkę Telefoniczną „PAST”, od której pochodzi jego potoczna nazwa „PAST-a”. Architektura gmachu była wczesnomodernistyczna, stylizowana historyczną ornamentyką inspirowaną elementami średniowiecznego zamku. Wysokość tej budowli nie była imponująca w porównaniu z amerykańskimi odpowiednikami i sięgała 51 m. Wieżowiec swoją konstrukcją różnił się także od dokonań pionierów „Szkoły Chicagowskiej” ze względu na zastosowanie nowatorskiego w tym czasie materiału, jakim był żelazobeton.

W niepodległej Polsce

Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. przyniosło nowe nadzieje. Społeczeństwo po latach zaborów oczekiwało szybkiej modernizacji kraju. Wydawało się, że rozwój budownictwa wysokiego powinien stać się jednym z jej elementów. W 1929 r. w Katowicach, rozpoczyna się budowa pierwszego wieżowca w niepodległej Polsce. Budynek został zaprojektowa-

Początki budownictwa wysokiego na ziemiach polskich sięgają przełomu XIX i XX wieku. Pierwsze obiekty zachwycały nowoczesnością rozwiązań inżynierskich, jak i wyrazem architektonicznym.

ny przez arch. Mieczysława Kozłowskiego, a za opracowanie rozwiązań konstrukcyjnych odpowiedzialny był prof. Stefan Bryła, prekursor konstrukcji stalowych w Polsce. Budynek osiągnął imponującą wysokość 62 m (rys. 2a). Obiekt mieścił w sobie przestrzenie biurowe oraz – w części wieżowej – mieszkania o wysokim standardzie dla urzędników ZUS. Architektura budynku utrzymana była w duchu funkcjonalizmu. Konstrukcja szkieletowa (rys. 2c) nawiązywała do zdobyczy „Szkoły Chicagowskiej” i była stalowa-nitowana. Wykorzystanie stali jako głównego materiału konstrukcyjnego miało być w owym czasie bodźcem stymulującym rozwój przemysłu hutniczego Śląska, pogrążonego w światowym kryzysie. Drugą interesującą realizacją w tym rejonie była budowa ukończonego w 1937 r. wieżowca w Chorzowie (rys. 2b). Budynek ten, zaprojektowany przez arch. Stanisława Tebańskiego, miał 38 m wysokości. Jego konstrukcja wspierała się na stalowym szkielecie. Forma architektoniczna opierała się na stylu funkcjonalnym z elementami dekoracyjnymi art deco. Pierwotnie budynek był przeznaczony na siedzibę Komunalnej Kasy Oszczędności, a w jego wnętrzu zaprojektowano mieszkania dla pracowników tego urzędu. Niestety, mimo wielu starań inwestorów ze Śląska, budynki te pozostały odosobnionym przykładem doskonałej architektury tamtych czasów [1]. Najwyższym zrealizowanym przed wybuchem II wojny światowej drapaczem chmur

był wybudowany w Warszawie „Prudential” (rys. 3). Mieścił on siedzibę towarzystwa ubezpieczeniowego o tej nazwie. Wieżowiec został zaprojektowany przez Marcina Weinfelda i wybudowany w latach 1931-33. Posiadał 16 pięter o łącznej wysokości 66 m. Architektura budynku była utrzymana w duchu funkcjonalizmu. Konstrukcja została zaprojektowana przez prof. Stefana Bryłę [2]. Stalowy układ szkieletowy wykorzystywał zdobycze „Szkoły Chicagowskiej”. Budynek wspiera się na płycie żelbetowej, wspomaganej żelbetowymi ramami i słupami. W wieżowicu zastosowano wiele nowoczesnych rozwiązań, takich jak: • tężniki wiatrowe; • windy szybkobieżne poruszające się z prędkością 1,5 m/s; • zegary elektryczne; • sygnalizację ppoż.; • próżniowo-różnicowy system centralnego ogrzewania. Cały obiekt został podzielony na dwie części: niższą – pięciopiętrową, z przeszklonym atrium – oraz wyższą wieżę. Obie części zostały oddzielone od siebie dylatacją. Wyższa została posadowiona na płycie fundamentowej, niższa – na stopach fundamentowych. Przejście pomiędzy wieżą a częścią atrialną zostało wzmocnione ramami żelbetowymi przenoszącymi obciążenia od budynku wysokiego. Słupy w wieży zostały wykonane z belek dwuteowych, rozstawionych w osiach co trzy metry. Znaczącym proble-

lipiec 2014

17 Builder

mem w kształtowaniu konstrukcji zwieńczenia budynku była jego forma architektoniczna, zaprojektowana w postaci uskoku ścian na ostatnich kondygnacjach. Rozwiązanie to powodowało zwiększenie wartości sił wewnętrznych w belkach konstrukcji stropu od mimośrodowego ustawienia słupów wyższych kondygnacji. Kluczem do rozwiązania tego problemu projektowego, było zastosowanie zdwojonych w swojej wysokości podciągów stropu. W części przyziemia ze względu na jego reprezentacyjny charakter słupy, skonstruowane z podwójnych ceowników, rozmieszczono w rozstawach co 6 m. Znaczna smukłość bocznej elewacji wymusiła jej usztywnienie. Prof. Stefan Bryła wprowadził rozwiązanie polegające na zamontowaniu tężników wiatrowych we wszystkich słupach biegnących w bocznych ścianach. Stężenia zbiegają się w środku wysokości słupów, dzięki czemu niwelują wyboczenia. Decyzja ta ograniczyła możliwość montażu okien w tych elewacjach. Elementami mającymi duży wpływ na sztywność przestrzenną budynku są stropy. Ich wytrzymałość została powiększona dzięki zastosowaniu wiatrownic z płaskowników parabolicznych, ułożonych w nadbetonie stropu. Konstrukcja stropu stanowi ciekawe rozwiązanie, ukazujące rozwój sztuki budowlanej. Zastosowano w nim wygiętą w łuk płytę stalową „Isteg”, stanowiącą tracony szalunek, opartą na stalowych dwuteownikach. Część belek stropowych została wykonana jako prefabrykaty na budowie. Do wypełnienia przestrzeni pomiędzy żebrami belek użyto pustaków „Hannah” z betonu wypełnionych trocinami. Żebra, cofnięte w stosunku do spodu pustaków, utworzyły przestrzeń potrzebną na przeprowadzenie instalacji. Słupy w głównej części zostały wykonane jako zespolone z belek dwuteowych, przewiązane stalowymi płaskownikami i wypełnione betonem. Na niektórych kondygnacjach słupy były okładane cegłą na zaprawie. Podnosiło to znacznie ich odporność na ogień. W części niższej, słupy ze zdwojonych ceowników zostały otulone filcem, stalową siatką oraz cegłą dziurawką. Słupy od strony zewnętrznych ścian zaizolowano korkiem, obłożono cegłą dziurawką, cegłą prasowaną i okładziną z piaskowca. Podciągi składają się z belek dwuteowych zdwojonych lub pojedynczych. Tworzą węzły w głowicach słupów lub są do nich montowane na wspornikach. Fundamenty części wieżowej są wykonane z płyty żelbetowej o grubości 40 cm. Pod słupami zostały zaprojektowane żebra skierowane ku górze o wymiarach 1,0 x 1,2 m, rozstawione co 3 m. Całość usztywniona jest po obwodzie żelbetowymi ścianami fundamentowymi. Ze względu na przewidywaną możliwość różnych wielkości osiadań obydwu części budynku zastosowano dodatkowe ramy żelbetowe z zastrzałami [3, 4].

Rys. 1 Widok na budynek PAST w latach międzywojennych [NAC]

Przerwana historia

Budynek „Prudentialu” był ostatnim i najwyższym wieżowcem zrealizowanym przed wybuchem II wojny światowej. Jednak zakończenie jego budowy nie zakończyło historii przedwojennych budynków wysokich. W czasie, gdy był budowany, na deskach polskich projektantów powstawały nowe wspaniałe koncepcje następnych drapaczy chmur. W dwudziestoleciu międzywojennym w Warszawie odbyło się szereg konkursów architektonicznych, w których znani architekci przedstawiali swoje koncepcje dotyczące wysokiej zabudowy. Większość prezentowanych prac nie została zrealizowana z powodu rozpoczęcia II wojny światowej, Jedną z ciekawszych inwestycji była budowa budynku Banku Gospodarstwa Krajowego u zbiegu Alei Jerozolimskich i ul. Brackiej w Warszawie. Konkurs na pierw-

szy etap budowy wygrał arch. Rudolf Świerczyński. Realizacja projektu rozpoczęła się w roku 1928, budynek oddano do użytkowania w roku 1931. Konkurs na drugi etap rozbudowy również wygrał arch. Rudolf Świerczyński (rys. 4). Niestety projekt nie został zrealizowany. Po wojnie dokończono rozbudowę zgodnie z pierwotną koncepcją, jednak zaniechano realizacji wspaniałej, 70metrowej wieży usytuowanej w narożniku Alei Jerozolimskich i ul. Brackiej [5]. Kolejnym interesującym projektem tego samego autora jest budynek Ministerstwa Komunikacji przy ul. Chałubińskiego w Warszawie. Konkursowy projekt zakładał budowę biurowca składającego się z dwóch gmachów połączonych łącznikiem nad ul. Hożą, drugi gmach usytuowany w narożniku ul. Chałubińskiego i ul. Wspólnej miał składać się z wieży o wysokości 80 m (rys. 5). Szczyt

ARCHITEKTURA I DESIGN

Builder

lipiec 2014

Rys. 2. Drapacze chmur na Śląsku: a) budynek ZUS-u w Katowicach [NAC], b) Budynek Komunalnej Kasy Oszczędności w Chorzowie, [NAC] c) szkieletowa konstrukcja stalowa podczas montażu budynku w Katowicach [NAC],

Rys. 3. Widok na szkielet konstrukcji stalowej „Prudential” podczas budowy, lata 30-te [NAC]

Abstract. High-rise buildings in Poland. The article presents the tendencies and development of high-rise construction design since its beginning in XIX and XX century in Poland. First examples of such buildings impressed their visitors with engineering skills, innovativeness of used solutions, as well as the overall architectural outcome, giving hope to the creators of future development of the fields. The work is an introduction to a series of texts about contemporary high-rise buildings in Poland, which development was definitely a continuation of the thought process that has started in the mentioned period.

Zdjęcia 1-3, 6-7: archiwum Narodowe Archiwum Cyfrowe, Rys. 4, 5 ze zbiorów biblioteki cyfrowej PW

lipiec 2014

Rys. 4. Widok na narożną wieżę projektowaną na rogu ul. Brackiej i Al. Jerozolimskich w Warszawie. [AiB _1932_nr1_str.32]

Builder

drapacza chmur miał być zwieńczony neonem ukazującym kształt przedwojennej Polski wpisany w elipsę wyobrażającą ziemię. Budowa pierwszego gmachu została rozpoczęta w 1929 roku i zakończona w roku 1931. Do wybuchu II wojny światowej nie rozpoczęto realizacji drugiego gmachu. Po wojnie, pod koniec lat pięćdziesiątych, zostaje wybudowana druga część obiektu według projektu arch. Bohdana Pniewskiego. Jednak nowy autor realizuje już własną koncepcję biurowca i jedynie inspiruje się wcześniejszym projektem. Imponujący wieżowiec pozostaje tylko na zdjęciach konkursowej makiety [6]. Ciekawy wynik przyniósł konkurs ogłoszony na projekt siedziby Polskiego Radia niedaleko placu Unii Lubelskiej w Warszawie. Zwyciężył w nim projekt arch. Bohdana Pniewskiego, z niezwykle nowatorskim rozwiązaniem formy budynku o wysokości ok. 70 m (rys. 6). Realizację projektu rozpoczęto w 1939 roku. Jednak po wykonaniu wykopów fundamentowych prace zostały przerwane z powodu wybuchu II wojny światowej. Po wojnie nie powrócono już do budowy. W 1962 roku w tym miejscu powstaje Supersam, wybitne dzieło architektury PRL-u, projektu arch. Jerzego Hryniewieckiego oraz konstruktora Wacława Zalewskiego. Budynek zostaje rozebrany w 2006 roku ze względu na swój zły stan techniczny. W roku 2013 na miejscu Supersamu zakończono budowę wieżowca Plac Unii o wysokości 90 m autorstwa pracowni APA Kuryłowicz & Associates. W ten sposób plany przedwojennych projektantów dotyczące umiejscowienia dominanty wysokościowej na zamknięciu najdłuższej warszawskiej arterii, ul. Puławskiej, zostały zrealizowane. Nie były to jedyne budynki wysokie planowane w Warszawie. Na jednej z wystaw pt. „Warszawa wczoraj, dziś i jutro” w 1938 roku widzimy makietę nieznanego autora z interesującym projektem drapacza chmur umiejscowionym u zbiegu Alei Jerozolimskich i ul. Nowy Świat w miejscu zbudowanego po II wojnie światowej gmachu KC PZPR (rys. 7). Najwyższym projektowanym wysokościowcem w Polsce przedwojennej był budynek Świątyni Opatrzności Bożej autorstwa arch. Bohdana Pniewskiego. Kościół o wysokości 110 m był częścią kompozycji urbanistycznej nowo projektowanej dzielnicy im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. W Polsce międzywojennej zrealizowano tylko trzy wieżowce, a ich wysokości nie były imponujące w porównaniu z realizacjami światowymi. Głównym powodem niewielkiej liczby realizacji tego typu budynków była trudna sytuacja ekonomiczna, w jakiej znajdowało się młode państwo. Jednak projektanci i inwestorzy oraz władze miast na czele z prezydentem Stefanem Starzyńskim zabiegali o powstawanie drapaczy chmur. Wybuch wojny pokrzyżował wielkie, ambitne plany, ale nie przekreślił idei budowy następnych wysokościowców. [7, 8]

Rys. 5. Projekt budynku Ministerstwa Komunikacji w Warszawie, widok wieży i elewacji od strony narożnika ul. T. Chałubińskiego i ul. Wspólnej [AiB_1937_nr 6_str. 25]

Bibliografia:

1. b.a.: „Architektura i Budownictwo”, wydanie z 1932 r. 2. Augustyn J., Stefan Bryła. Życie i dzieło. Fundacja PZITB, Inż. i Bud., 1994. 3. b.a.: „Przegląd budowlany”, wydanie z 1932 r. 4. b.a.: „Architektura i Budownictwo” wydanie z 1934 r. 5. b.a.: „Architektura i Budownictwo” wydanie z 1932 r. 6. b.a.: „Architektura i Budownictwo” wydanie z 1937 r. 7. Markowski H., Wolski Niebotyk. Praca magisterska, WAPW, Warszawa 2008. 8. Markowski H., Rozprawa doktorska.: Kształtowanie konstrukcji i form architektonicznych budynków wysokich. Wydawnictwo PW, Warszawa 2011. 9. Pawłowski A., Cała I.: Budynki Wysokie. Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2006.

Rys. 6. Projekt siedziby Polskiego Radia, widok makiety budynku [NAC]

Rys. 7. Przedwojenna koncepcja zabudowy w miejscu dawnego gmachu KC PZPR [NAC]

ARCHITEKTURA I DESIGN

AUTORKi PROJEKTU KONCEPCYJNEGO MARTYNA MACIASZEK, ANETA RYMSZA

studentki IV roku na Wydziale Architektury Politechniki Poznańskiej

Zdjęcia arch. autorek

Głównym założeniem przy projektowaniu obiektu była cena i niebanalne wrażenie estetyczne.

KonKurs dla

Młodych ArchiteKtów edycja i

MecenAsi KonKursu edycji 2013

2013

Builder

lipiec 2014

WYRÓŻNIENIE

BASEN PRZYSZKOLNY

w Dąbrówce pod Poznaniem

Aneta i Martyna. Szczecin i Łowicz. Pierwsza czasem bujająca w obłokach, druga urzeczywistniająca ich wspólne pomysły. Poznały się na Wydziale Architektury Politechniki Poznańskiej, a ich znajomość zacieśniła się po powrocie z wymian zagranicznych na Politechnikach Madryckiej i Ryskiej. Dziś – po niemal 4 latach – pracują razem i już teraz notują pierwsze sukcesy. Doświadczenie Martyny zdobyte w pracowniach Mode:lina z Poznania i MOOMOO z Łodzi zestawione z nieprzeciętną kreatywnością Anety pozwalają im, w oparciu o szeroko zakrojone analizy, od których zaczynają każdy projekt, powiększać swoje portfolio o coraz silniejsze koncepcje. Te, z takim samym entuzjazmem, prześmiewają pod logiem borzeSTUDIO. Bez wątpienia podbiją polski rynek. Pytanie, czy jest on już na nie gotowy?

koncepcji basenu przyszkolnego w Dąbrówce dominująca bryła hali basenowej oraz strefy fitness została stonowana neutralną częścią parterową, której kształt wynika bezpośrednio z przedłużenia okolicznych linii zabudowy. Ze względu na dostępność obiektu dla osób o ograniczonej zdolności ruchowej (dzieci w wieku przedszkolnym i osoby starsze) różnice wysokości między kondygnacjami pokonuje się głównie za pomocą ramp. Głównym założeniem przy projektowaniu obiektu była cena i niebanalne wrażenie estetyczne. Z tego powodu część parterowa jest wykonana w tradycyjnej technologii murowanej, gdyż rozwiązanie popularne jest zwykle najtańsze. Jednak w celu uzyskania matowego, idealnie gładkiego wykończenia zdecydowałyśmy się wykonać elewację na płytach nośnych StoVentec R. By obniżyć koszty, poszukiwałyśmy jednego, optymalnego modułu konstrukcyjnego. Dopasowanie rozpoczęłyśmy od prostych figur geometrycznych: prostokąta i trójkąta. Ostatecznym modułem elewacji jest połowa trójkąta równobocznego o boku długości 6 m (6 x 5,2 x 3 m), tworząca w efekcie unikalny ornament. Ideę projektu wspierają materiały z szerokiej oferty produktów Mecenasów. Decydującym czynnikiem ich doboru było osiągnięcie spójności z podmiejskim otoczeniem, zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju.

oPINIE KAPITułY AlEKSANDER BARSzCz

Dyrektor zarządzający Sopro Polska Sp. z o.o.

Projekty konkursowe zazwyczaj kojarzą się z nonszalancją, wynikającą z braku ograniczeń narzucanych przez inwestora. Właśnie dlatego tak duże wrażenie zrobiła na mnie dojrzałość i samodyscyplina autorek projektu basenu przyszkolnego w Dąbrówce pod Poznaniem. Trzeźwe spojrzenie na budżetową stronę projektu zostało połączone z bezkompromisowym podejściem do końcowego efektu wizualnego. Stąd połączenie tradycyjnej technologii murowania z elewacją na płytach nośnych, która pozwoliła na uzyskanie idealnie gładkiego, matowego wykończenia. Świadome, dojrzałe projektowanie to także dbałość o odpowiednie wkomponowanie budynku w otoczenie – w omawianym projekcie założenie to zostało spełnione poprzez złagodzenie dominującej bryły hali basenowej i strefy fitness częścią parterową, nawiązującą do okolicznych zabudowań. W efekcie powstał projekt zrównoważony budżetowo i estetycznie, a przy tym, dzięki zastosowaniu ciepłych kolorów i systemu ramp, przyjazny dzieciom, osobom starszym i niepełnosprawnym.

Uznaliśmy, że szkoła XXI wieku powinna pobudzać dzieci do działania i gwarantować im ciepłą, domową atmosferę w otoczeniu przyrody.

AUTORZY PROJEKTU KONCEPCYJNEGO aLiCJa SaWiCka

kaRoL MĄDReCki

student iii roku Wydziału architektury politechniki Wrocławskiej W architekturze interesują mnie relacje i spontaniczne zdarzenia przez nią prowokowane, percepcja i odczuwanie przestrzeni fizycznej, a także jej wpływ na człowieka. Celem każdego projektu jest dla mnie uzyskanie najlepszej odpowiedzi przy użyciu najmniejszej ilości środków. Interesuję się muzyką, gram na gitarze elektrycznej. Ważniejsze osiągnięcia to II nagroda w konkursie na opracowanie koncepcji na zagospodarowania terenu przy przejściu Świdnickim we Wrocławiu z pracownią S3NS i I nagroda w międzynarodowym konkursie studenckim na opracowanie koncepcji modelowego domu przysłupowego.

opinie kapituły Andrzej KAczor

dyrektor zarządzający Soudal Sp. z o.o. Wierzę, że inwestycja w edukację młodego pokolenia to wartość nie do przecenienia. Oceniając plan „Szkoły między drzewami”, zwróciłem szczególną uwagę na wyważone połączenie innowacyjnego designu z jego funkcjonalnością i bliskością natury. Umiejętnie rozplanowana przestrzeń powstała z myślą o nauce, sporcie i zabawie. Zachowanie założonych funkcji pozwoli dzieciom na wszechstronny rozwój w domowej atmosferze, co moim – jako rodzica ucznia szkoły podstawowej – zdaniem jest niezwykle ważne. Spodobał mi się także organiczny układ szkoły. Nieregularny kształt klas daje olbrzymią możliwość dowolnego anektowania zielonej przestrzeni i pozwala na budowę kompleksu ściśle dostosowanego do potrzeb uczniów i nauczycieli. Projekt na piątkę z plusem!

KonKurs dla

Młodych ArchiteKtów edycja i

2013

WyRÓŻnienie

rganiczny kształt szkoły to mimikra rozwiązań, które stosuje natura w żywych tkankach. Nasza inspiracja sięga jednak głębiej niż do powierzchownej analizy formy – organiczny układ wielokątów to struktura jednocześnie bardzo plastyczna i funkcjonalna. Płaskie ściany we wnętrzu obiektu są łatwiejsze do eksploatacji, można na nich powiesić tablicę czy dostawić do nich szafki. Z kolei wielokątny, nieregularny rysunek rzutu pozwala na elastyczne anektowanie przestrzeni, dzięki czemu forma może płynnie pokryć przestrzenie między drzewami, tworząc zielone patia, klaso-pracownie czy korytarze. Ważnym aspektem projektu jest obustronne doświetlenie wszystkich klaso-pracowni przez przeszklone ściany, wykorzystujące system DRUTEX MB-SR50. Obustronne przeszklenia są rozmieszczone w taki sposób, by uczniowie sąsiadujących klas mieli ze sobą ograniczony kontakt wzrokowy i mogli skupić się na lekcjach. Jednocześnie przeszklenia w pracowniach doświetlają wnętrze i kadrują widoki na zielone ogródki znajdujące się na zewnątrz. Każda klasopracownia posiada możliwość wyjścia na zewnątrz – na taras bądź patio – dzięki czemu łatwiejsze jest przeprowadzenie lekcji plenerowych przy sprzyjającej pogodzie. Skala całego założenia to wynik analizy przestrzeni, w której mieszkają uczęszczający do szkoły uczniowie. Zdecydowana większość z nich mieszka w pobliskich blokowiskach, które tworzą nieludzki, przeskalowany, pozbawiony kontaktu z przyrodą betonowy pejzaż. Nasza szkoła jest całkowitym przeciwieństwem takiego krajobrazu. Rozdrobnienie całego założenia i przenikanie się przestrzeni z zielenią, powoduje, że wielkopowierzchniowe założenie zyskuje charakter rozproszonego osiedla. Wrażenie to potęgowane jest przez dwuspadowe dachy, które przywodzą na myśl archetypiczne, wiejskie chaty.

lipiec 2014

SZKOŁA MIĘDZY DRZEWAMI

Builder

Projektując, zwracam uwagę na percepcję zmysłów człowieka w odniesieniu do kształtowania przestrzeni funkcjonalnej. W architekturze interesuje mnie wykorzystanie innowacyjnych materiałów i rozwiązań podkreślających ideę projektu. Ważniejsze osiągnięcia to wyróżnienie w międzynarodowym konkursie „Changing the face 2013 – Rotunda PKO” we współpracy z biurem Pracownia Architektury Głowacki i II nagroda w międzynarodowym konkursie studenckim na opracowanie koncepcji modelowego domu przysłupowego.

Zdjęcia arch. autorów

studentka iV roku Wydziału architektury politechniki Wrocławskiej

ARCHITEKTURA I DESIGN

AUTOR PROJEKTU KONCEPCYJNEGO BARTOSZ JASKULSKI

Zaprojektowany budynek, poprzez swoją formę, stara się maksymalnie wykorzystać naturalne nasłonecznienie.

KonKurs dla

Młodych ArchiteKtów edycja i

2013

WYRÓŻNIENIE

Zdjęcia arch. autora

student IV roku Politechniki Wrocławskiej

Projektując, zwracam dużą uwagę na proporcje oraz skalę w relatywnym odniesieniu do człowieka. „Odbiór zewnętrzny” jest dla mnie równie ważny jak przemyślane rozwiązania funkcjonalne. Interesuje mnie szeroka gama treści, jakie mogą być przekazywane za pomocą multimediów, kina i animacji. Projektowanie domów interesowało mnie od zawsze, doświadczenie zdobywałem we wrocławskiej pracowni S3NS Architektura oraz na studiach na Politechnice Wrocławskiej. Brałem udział w wielu konkursach studenckich oraz profesjonalnych, ważniejsze osiągnięcia to I nagroda w międzynarodowym konkursie studenckim na opracowanie koncepcji modelowego domu przysłupowego, II nagroda w konkursie na opracowanie koncepcji na zagospodarowania terenu przy przejściu Świdnickim we Wrocławiu z pracownią S3NS, wyróżnienie w konkursie Koło Sanitec 2013 oraz wyróżnienie w konkursie Gustafs Students Design Competition 2013. Więcej moich projektów można zobaczyć na stronie http://bartoszjaskulski. wordpress.com/. Kontakt: bartoszjaskulski@op.pl

OPINIE KAPITUłY

Builder

lipiec 2014

ADAm LEIK

DOM TRÓJKĄTNY

dpowiedzią na temat „Marzenia klasy średniej” może być proponowany mały dom o powierzchni około 100 m2, otoczony zielenią i naturą. Otoczenie natury jest bardzo atrakcyjne, a poprzez rozwiązania architektoniczne można te wrażenia jeszcze bardziej wzmocnić. Dostęp do światła i natury są podstawowymi potrzebami ludzkimi, często stawianymi na drugim miejscu w tkance miejskiej. Zaprojektowany budynek poprzez swoją formę stara się maksymalnie wykorzystać naturalne nasłonecznienie. Dzięki zastosowaniu atrium mamy wrażenie bliższego kontaktu z naturą oraz lepsze doświetlenie części dziennej. Podczas projektowania domu optymalna okazała się forma trójkąta, dająca dobre rozwiązania funkcjonalne, a także to coś ekstra, coś wymarzonego, dynamiczną i współczesną formę, dobrane proporcje oraz nowoczesne materiały. Wykorzystanie z dbałością o proporcje dwóch materiałów o skrajnie różnych kolorach i fakturach stworzyło efektowną i nowoczesną elewację. Dzięki perfekcyjnej bieli i gładkiej tafli czarnego szkła forma emanuje spokojem, harmonią i dyskretnym urokiem luksusu. Kształt trójkąta tworzy podział działki na trzy strefy. Elewacja frontowa składa się z zaznaczonej czarnym szkłem lakierowanym strefy wejściowej, która została wyeksponowana na tle dużej powierzchni białej ściany. Natomiast elewacja ogrodowa to przede wszystkim ogromne przeszklenia, zacierające granicę między wnętrzem a otoczeniem. Ostatnia elewacja z oknami wychodzącymi z sypialni to trzecia strefa, bardziej spokojna, oddzielona od wydarzeń, które mogą się dziać w salonie oraz na tarasie.

Dyrektor ds. marketingu DRUTEX S.A.

Projekt „Dom Trójkątny” zdecydowanie wyróżnia się oryginalnością, nowatorskim podejściem do kwestii nasłonecznienia wnętrza, a także oszczędności energii, kompozycji bryły i rozwiązań funkcjonalnych. Cieszę się, że nasze nowoczesne produkty – przesuwne systemy okienne oraz okna aluminiowe – doskonale wpisały się w tę innowacyjną koncepcję architektoniczną. To dowód na to, że współczesna stolarka okienno-drzwiowa stwarza ogromne możliwości w zakresie aranżacji i tworzenia innowacyjnych projektów na miarę przyszłości. Dlatego z tym większą przyjemnością DRUTEX angażuje się w tego rodzaju inicjatywy dla młodych architektów. Mamy świadomość, że połączenie polskiej myśli architektonicznej z wysokiej jakości nowoczesnymi produktami może być doskonałym ambasadorem Polski także na rynkach międzynarodowych, aby utrwalać powiedzenie „dobre, bo polskie” lub „Polak potrafi”.

KP Produkcja Archi-Tektury oprócz architektury wnętrz zajmuje się projektowaniem stoisk wystawienniczych oraz form przemysłowych, a także projektowaniem i sprzedażą w e-sklepie autorskich mebli i akcesoriów na zamówienie.

KW STUDIO Warszawa, tel.: 512 512 903 e-mail: info@kwstudio.pl www.kwstudio.pl

Kultura Projektowania Katarzyna Kucyga została założona w 2007 r. i specjalizuje się w architekturze wnętrz usługowo-handlowych, rezydencji, hoteli i mieszkań. Do każdego projektu podchodzimy indywidualnie. Oferujemy pomoc podczas wszystkich etapów prac. Projekty realizowane są na terenie całego kraju.

BEATA WOJTYLAK projektant LILDESIGN to pracownia projektowa, w której powstają projekty wnętrz „szyte na miarę”. W myśl hasła „Live in Luxury” projektowane są wnętrza luksusowe, ale niepozbawione duszy. Specjalnością pracowni są wnętrza mieszkalne – apartamenty, domy i rezydencje. LIL Design Tyniec Mały k. Wrocławia tel.: 509 845 021 e-mail: biuro@lildesign.pl www.lildesign.pl

Kultura Projektowania Katarzyna Kucyga Kołobrzeg e-mail: katarzyna_kucyga@wp.pl www.kulturaprojektowania.pl

MARLENA MAŁECKA właścicielka MMwnętrza zajmuje się projektowaniem wnętrz prywatnych i komercyjnych. Traktuję wnętrza całościowo, tworząc projekty przestrzeni, grafiki, wzornictwa i mebli na zamówienie. Dzięki profesjonalizmowi i kreatywności powstają wnętrza odpowiadające najnowszym trendom i gustowi klienta.

BEATA NAPIERAŁA właścicielka, architekt wnętrz Oferta Modify to odpowiedź na coraz większe oczekiwania klientów zainteresowanych designem oraz usługami z zakresu architektury wnętrz. Zaangażowani w każde przedsięwzięcie, czerpiemy przyjemność z projektowania zarówno małych mieszkań, jak i przestrzeni publicznych.

MMwnętrza Marlena Małecka tel.: 792 255 558 e-mail: projekt@mmwnetrza.com.pl www.mmwnetrza.com.pl

AGNIESZKA WYRWAS właścicielka, projektant be3design to autorska pracownia projektowo-graficzna. W swoich działaniach łączymy różne dyscypliny projektowe, w tym przede wszystkim kompleksowe projektowanie wnętrz połączone z wysokiej jakości wizualizacjami, które w pełni oddają charakter i klimat aranżowanej przestrzeni już na etapie koncepcji. be3design Bytom, tel.: 791 770 074 e-mail: kontakt@be3design.com www.be3design.com

Modify – Architektura Wnętrz Warszawa, tel.: 781 786 192 e-mail: beata.napierala@modify.net.pl www.modify.net.pl

DARIUSZ PERUCKI architekt, właściciel 33 Studio oferuje pełną obsługę inwestycji – od wstępnej analizy, poprzez projekt wielobranżowy, marketing i promocję, aż po okres użytkowania. Specjalizujemy się w projektowaniu obiektów przemysłowych, centrów logistycznych, hal magazynowych, hal produkcyjnych oraz obiektów mieszkaniowych. 33Studio Kraków, tel.: 607 770 740 e-mail: biuro@33studio.pl www.33studio.pl

lipiec 2014

KATARZYNA KUCYGA, ŁUKASZ GRZYMKOWSKI właścicielka/projektant; architekt

KP Produkcja Archi-Tektury Warszawa, tel.: 791 504 712, 500 440 403 e-mail: kp.architektura@gmail.com www.kparchitektura.wordpress.com

KW STUDIO to pracownia architektoniczna tworząca projekty z zakresu architektury oraz projektowania wnętrz. Tworzymy z pasją, stale poszukując nowych inspiracji. Stawiamy na współpracę i otwartą wymianę myśli, wiedzy, idei i marzeń. Naszym celem jest tworzenie projektów będących twórczą realizacją wizji naszych klientów.

KONRAD BRYNDA, PAULINA DYŁKA współwłaściciele, architekci wnętrz

Builder

KLARA WESÓŁ właścicielka, architekt

polskie pracownie projektowe

ARCHITEKTURA I DESIGN

ALICJA KRÓL właściciel, certyfikowany europejski projektant domów pasywnych Specjalizujemy się w projektowaniu domów pasywnych i energooszczędnych. Promujemy rozwiązania ekologiczne i ekonomiczne zarazem. Wykorzystujemy sprawdzone od 20 lat rozwiązania architektoniczne Passivhaus Institut Darmstadt – twórców idei budynków o minimalnym zapotrzebowaniu na energię do ogrzania. MIDI Pracownia Architektoniczna Gdańsk, tel.: 601 081 955 e-mail: midi.architekci@o2.pl www.midi-architekci.pl

AGNIESZKA HAJDAS-OBAJTEK właściciel Arte Dizain wykonuje projekty budowlane i wykonawcze, aranżację wnętrz, projektowanie mebli, wzornictwo oraz projekty zagospodarowania terenu. Biuro prowadzi kompleksową obsługę inwestycji. W zakresie wnętrz Arte Dizain reprezentuje własny styl architektoniczny, nie boi się wyzwań i odważnych rozwiązań.

ARTE DIZAIN Sopot, tel.: 504 250 371 www.artedizain.pl

AGNIESZKA ŻYŁA właścicielka, główny architekt

Builder

lipiec 2014

Fascynuje nas to, że każdy klient ma inne oczekiwania i wizje. Projektujemy wnętrza (zarówno prywatne, jak i publiczne), meble oraz elementy dekoracyjne. Oferujemy porady architektoniczne, pełne projekty, nadzór oraz wykonawstwo „pod klucz”.

MICHAŁ SZYMANOWSKI architekt, właściciel STUDIO S powstało 20 lat temu. Biuro projektuje zarówno duże obiekty użyteczności publicznej, budynki komercyjne, szkolne, sportowe, służby zdrowia czy obiekty objęte ochroną konserwatorską, jak i domy jednorodzinne oraz małą architekturę. Kreatywny zespół, doświadczeni projektanci branżowi, indywidualne i odpowiedzialne traktowanie każdego tematu. STUDIO S – Biuro Architektoniczne Kraków, tel.: 126 239 240 e-mail: biuro@studios.krakow.pl www.studios.krakow.pl

MARCIN MYSZKIEWICZ architekt Jesteśmy dynamicznie rozwijającą się firmą. Zajmujemy się projektowaniem budynków, ich wnętrz i otoczenia. Specjalizujemy się w projektowaniu budynków o nowoczesnej formie i funkcji. Nasz zespół cechuje się indywidualnym podejściem do projektowania architektury – każda realizacja jest traktowana szczególnie i z pełnym zaangażowaniem. CUBE design Białystok, tel.: 504 216 516, 602 224 813 www.cube-design.pl

PAWEŁ ŚWIERKOWSKI, BARTOSZ JAROSZ architekci, właściciele Neostudio zostało założone w 2005 r. jako efekt wieloletniej współpracy Bartosza Jarosza i Pawła Świerkowskiego, którzy starają się projektować zróżnicowane pod względem skomplikowania i wielkości obiekty oraz skupiać się na dokładności ich wykonania.

ART OF HOME Warszawa, tel.: 600 800 335 e-mail: agnieszka@artofhome.pl www.artofhome.pl

PIOTR EWIAK, MIKOŁAJ WOWER architekci, właściciele Zajmujemy się głównie architekturą pasywną, naturalną i ekologiczną (domy ze słomy i gliny). Wykonaliśmy projekt pierwszej w Wielkopolsce pasywnej sali gimnastycznej w Turku. Naszą pasją są też obiekty zabytkowe. studioWarsztat Poznań, tel.: 61 666 03 20 tel. kom.: 502 481 911 e-mail: info@studiowarsztat.pl www.studiowarsztat.pl

Neostudio Architekci Poznań, tel.: 61 677 10 08 e-mail: studio@neostudioweb.eu www.neostudioweb.eu

SZYMON HORNOWSKI architekt, właściciel Od roku 2003 projektujemy w wielu sektorach komercyjnych i prywatnych. Od urbanistyki po biżuterię. Specjalizujemy się w nietypowych zadaniach, kształtujemy przestrzenie i obiekty, aby były bardziej funkcjonalne i w zgodzie z aktualnymi trendami w designie. Współpracujemy ze specjalistami z rożnych branż, co umożliwia realizacje naszych projektów. Hornowski Design Kraków, tel.: 501 799 144 e-mail: szymon@hornowski.pl www.hornowski.pl, www.studioquadra.pl

Zaprojektuj idealny klimat

DVM S to system klimatyzacji 5. generacji charakteryzuj�cy si� wysok� efektywno�ci� energetyczn� w trybie ch�odzenia oraz ogrzewania. Zapewnia komfortowe warunki wewn�trz pomieszcze� niezale�nie od pory roku. � • Najwy�sza efektywno�� energetyczna w�ród systemów VRF potwierdzona certykatem EUROVENT (ESEER 7,85/EER 4,48/COP 4,94)* • Spr��arki inwerterowe z wtryskiem par czynnika ch�odniczego • Niewielki spadek mocy grzewczej w niskich temperaturach zewn�trznych (zaledwie 16% przy -20 °C) • Ci�g�a praca w trybie ogrzewania • Ch�odzenie do -15 °C

DVM S HP/HR

* Wi�cej informacji na: www.klimatyzacja.samsung.pl

facebook.com/SamsungPolska