Builder_02_2012

Miliardy na kolej

WWW.EBUILDER.PL

DEBATA BUILDERA TAK czy NIE dla atomu

Nr

BIZNES

l BUDOW

NOWA USTAWA deweloperska Ciąg dalszy badania wielkiej płyty

Architektura rozsądna

MACIEJ DYJA

Umocniliśmy swoją pozycję Rozmowa z Prezesem Zarządu Lafarge Gips Sp. z o.o.

l

2 LUTY 2012

Rok XVI (175) 5zł (w tym 8% VAT)

ARCHITEKTURA

Technologie dla budownictwa przemysłowego Izolacje fundamentów

Zmiana przyzwyczajeń to krok w nowoczesność i Twój zysk Gotowe masy szpachlowe Sandplast to produkty dzięki, którym zaoszczędzisz czas i pieniądze, jednocześnie gwarantując swoim klientom najwyższą jakość.

O szczegóły pytaj w najbliższym sklepie Flügger farby lub na flugger.pl

www.cemex.pl

„U podstaw sukcesu firmy leży umiejętność zbudowania prawidłowej bazy kontrahentów i zdolność do rozwijania wzajemnej współpracy” – Maciej Dyja, Prezes Zarządu Lafarge Gips Sp. z o.o.

Informacje 10

LUDZIE I FIRMY

Umocniliśmy swoją pozycję 14 Z Maciejem Dyja, Prezesem Zarządu Lafarge Gips Sp. z o.o., rozmawia Grzegorz Przepiórka.

20

Wizja astronomicznych cen za prąd, albo co gorsza egipskich ciemności to as w dyskusji na temat ewentualnej budowy elektrowni jądrowej w Polsce.

Warto się jednak zastanowić czy to bezpieczne, na naszą kieszeń, i jedyne możliwe rozwiązanie?

Zmiany nie tylko wizualne 16

DEBATA BUILDERA TAK czy NIE dla atomu

Nr

BIZNES

l BUDOW

NOWA USTAWA deweloperska Ciąg dalszy badania WIelkIej płyTy

Architektura rOzSądNA

MACIEJ DYJA

Umocniliśmy swoją pozycję Rozmowa z Prezesem Zarządu Lafarge Gips Sp. z o.o.

Z Gerardem Plaze, Kierownikiem ds. Promocji Press Glass SA, rozmawia Justyna Sobiecka.

Wielcy polskiego biznesu 18 Grzegorz Przepiórka

DEBATA

Tak czy Nie dla atomu? 20

Andrzej Strupczewski, Krzysztof Żmijewski, Krzysztof Andrzejewski, Jan Popczyk, Konrad Jaskóła, Michał Nowak, Andrzej Wyganowski

PRAWO

Prawa i obowiązki projektanta 24 dr Joanna Smarż

Odpowiedzialność wykonawcy 26 Bogumił Sieczkowski

W oczekiwaniu na nową ustawę 28 Artur Michalski

34

Sumaryczna wartość projektów zapowiadanych przez PKP PLK na lata 2014-2020 wynosi ponad 30 mld zł.

RAPORT

Rynek nieruchomości wczoraj i dziś 30 Jarosław Jędrzyński

Projektowanie a bezpieczeństwo pracy. Część 2 32 Elżbieta Kossakowska, Marian Liwo

Miliardy dla kolei 34 Katarzyna Bednarz

Anatomia kryzysu. Część 1: Przyczyny i rozwój 36 dr inż. Marek W. Zdyb

PLUS/MINUS

Blaski i cienie działania na polskim rynku 40 Con Murphy

68

Roboty wykończeniowe w zimie można prowadzić bez obaw, ale pod warunkiem stałej kontroli warunków wykonania.

Miliardy na kolej

WWW.EBUILDER.PL

14

Komentarz 8

l

2 LUTY 2012

Rok XVI (175) 5zł (w tym 8% VAT)

ARCHITEKTURA

Technologie dla budownictwa przemysłowego IzOlAcje fundamentów

Relacja z gali TopBuilder 2012

laUReaci WYRÓŻNieNia TopBuilder 2012

PRezeNTacje NOWOczeSNYcH TecHNOlOgii

TOP Builder dodatek specjalny miesięcznika

Builder luty 2012

Nowa generacja okien VELUX Prezentacja firmy VELUX str. 44

Fot. arch. Lafarge Gips Sp. z o.o.

luty 2012

TOPBUILDER 2012

PROMOCYJNY DODATEK SPECJALNY

Relacja z gali TopBuilder 2012

laUReaci WYRÓŻNieNia TopBuilder 2012

PRezeNTacje NOWOczeSNYcH TecHNOlOgii

TOP Builder dodatek specjalny miesięcznika

Builder luty 2012

PREZENTACJA Z OKŁADKI Grupa Velux wprowadza na rynek nową generację okien do poddaszy 44

LIDERZY INNOWACYJNOŚCI 2012 Optymizm i innowacyjność 46

Nowa generacja okien VELUX Prezentacja firmy VELUX str. 44

Joanna Ryńska

LAUREACI WYRÓŻNIENIA TOPBUILDER 2012 Rapid – racjonalny wybór 54 Atlas Sp. z o.o.

76

Prefabrykaty ścian zewnętrznych wykonywane w tzw. „fabrykach domów” posiadają wiele wad wynikających z niedotrzymywania reżimu technologicznego jak i stosowania niewłaściwych gatunków stali łączników.

System Porotherm Dryfix 56

Wienerberger Ceramika Budowlana Sp. z o.o.

Okno superenergooszczędne FTT U8 Thermo Okno balkonowe FGH-V P2 Galeria 58 Fakro Sp. z o.o.

Najoszczędniejsza wełna pod Słońcem: ISOVER Multimax30 60 Saint-Gobain Construction Products Polska Sp. z o.o.

VIA TRIO – innowacyjna kostka tarasowa 62 Libet SA

BUDOWNICTWO

Nieszczelna izolacja fundamentów 66 mgr inż. Mateusz Furs

Wykończeniówka na zimno 68 dr inż. Jan Czupajłło

Technologie dla budownictwa przemysłowego 72

80

Od roku 2010, w Elektrowni Bełchatów rozpoczął się proces rewitalizacji sześciu chłodni kominowych. Proces ten jest rozpisany do roku 2018 i jest związany z odstawieniem bloków energetycznych do kompleksowej modernizacji.

Jarosław Mazur

Badanie wielkiej płyty. Część 2 76 dr inż. Michał Wójtowicz

Remonty chłodni kominowych. Część 2 80

mgr inż. Witold Jawański, mgr inż. Kazimierz Stefanek

Prefabrykowane konstrukcje szkieletowe. Część 2 84 dr inż. Wioletta Jackiewicz-Rek, mgr inż. Małgorzata Konopska

Materiałowe uwarunkowania awarii i napraw konstrukcji z betonu. Część 1 89

prof. dr hab. inż. Lech Czarnecki, prof. dr hab. inż. Paweł Łukowski, prof. dr hab. inż. Jacek Śliwiński

Zrekonstruowana zajezdnia 94

prof. dr hab. inż. Zbigniew Janowski, Marcin Janowski

Rynek 97 Rynek – TopBuilder 2012 98

ARCHITEKTURA

102

Warunkiem zajęcia przez architekta pozycji twórcy nowych kierunków rozwoju tej dziedziny sztuki jest zobowiązanie go do tworzenia architektury rozumnej.■

Architektura i design – informacje 100 Architektura rozsądna 102 dr inż. arch. Jerzy Grochulski

STRONA BUILDERA 108

Fot. arch. VELUX

72

Główną przyczyną degradacji konstrukcji żelbetowych i betonowych są procesy korozyjne spowodowane działaniem agresywnego środowiska. Najwłaściwszym sposobem, aby temu zapobiec i wydłużyć okres żywotności konstrukcji jest stosowanie zabezpieczenia powłokowego.

luty 2012

Inspi y red b ol Warh Andy

? e w i z d w a r p

T ARBEurą

t z ku.al rbet.pl www

Nie

*

wy i z d w

pra

o k l y t est

j

*prawdopodobnie

Fabryki Prawdziwego Styropianu ARBET w Polsce: Fabryka Styropianu ARBET Koszalin Fabryka Styropianu ARBET Gostyń Fabryka Styropianu ARBET Golub-Dobrzyń Fabryka Styropianu ARBET Jasło Fabryka Styropianu ARBET Przodkowo

Przodkowo Koszalin Golub-Dobrzyń

Gostyń

Jasło

n jede

Od redakcji W aktualnym numerze kontynuujemy artykuły o tematyce architektonicznej w naszym nowo otwartym dziale „Architektura”. Tym razem postaramy się znaleźć odpowiedź na pytania o współczesne trendy w architekturze. Jeśli ciekawi Państwa czy takie tendencje istnieją i jakie przewiduje się kierunki rozwoju sztuki architektonicznej, zapraszamy do lektury artykułu dr. inż. arch. Jerzego Grochulskiego pt. „Architektura rozsądna” na str. 102. Natomiast w marcu trendy w architekturze współczesnej w Polsce i na świecie wskaże prof. nzw. dr hab. inż. architekt Ewa Kuryłowicz.

A w temacie projektowania – istotne, by robić to nie tylko z poczuciem estetyki, ale bezpiecznie, gdyż funkcjonalność i komfort użytkowania budynku w dużym stopniu zależy od jego bezpieczeństwa (str. 32).­ Niestety, nie tylko rozsądek projektowy może nam to zapewnić. W kwestiach, które nie do końca zależą od naszych decyzji, warto wiedzieć jak najwięcej. O budowie elektrowni jądrowej w Polsce wypowiadają się autorytety z dziedziny energetyki (str. 20). W tej kwestii (i nie tylko!) najbardziej obawiamy się awarii. Jest to temat, który często powraca na nasze łamy. Tym razem poruszamy temat awarii konstrukcji betonowych i ich napraw (str. 89), a jako miłośnicy tematów konstrukcyjnych, odsłaniamy kolejne tajniki projektowania ustrojów konstrukcyjnych w sytuacjach wyjątkowych (str. 84).

Przedstawiamy najświeższy raport o rynku budownictwa kolejowego (str. 34) oraz rynku nieruchomości (str. 30). Demaskujemy arkana kryzysu budowlanego na przestrzeni ostatnich kilku lat (str. 36). A to jak prawnie rozkładają się obowiązki wykonawcy i projektanta, rozważamy na str. 24 oraz 26.

Zapraszamy do lektury!

Da­nu­ta Bu­rzyńska Re­dak­tor Na­czel­na

W NUMERZE: raport

prawo

Zbigniew Szafrański

Artur Michalski

Prezes Zarządu PKP Polskich Linii Kolejowych SA

Adwokat, Kancelaria DLA Piper

MILIARDY DLA KOLEI W najbliższych latach poziom nakładów na roboty budowlane związane z infrastrukturą kolejową pozostanie na dotychczasowym wysokim poziomie. Zmieni się nieco struktura zamówień. Obok – jak dotychczas – kontraktów na kompleksową modernizację „pod klucz”, coraz więcej będzie zamówień na roboty rewitalizacyjne.

Inną innowacją będzie możliwość wykonania pełnego zakresu robót przy całkowitym zamknięciu modernizowanej czy rewitalizowanej, dwutorowej linii kolejowej. (…) Zmianom ulegają – i będzie to stała praktyka – procedury zamówieniowe. Wybór wykonawcy, oprócz kryterium oferowanej ceny, jest najczęściej uzależniany także od terminu i jakości wykonywanych prac. Zaostrzane są kryteria odbiorów technicznych i rozliczeń za opóźnienia w realizacji robót. Będzie też w niektórych przypadkach określana oczekiwana organizacja robót. Rozwój rynku stwarza perspektywy dla wykonawców, ale zamawiający stawia wyższe wymagania.

budownictwo prof. dr hab. inż. Lech Czarnecki Sekretarz Naukowy Instytutu Techniki Budowlanej

AWARIE I NAPRAWY KONSTRUKCJI Z BETONU - MATERIAŁOWE UWARUNKOWANIA Od niedawna polski inżynier otrzymał bardzo przydatne narzędzie ułatwiające zarówno diagnostykę stanu konstrukcji, jak i prawidłowe zaplanowanie oraz przeprowadzenie robót naprawczych, w tym dokonanie właściwego doboru stosowanych materiałów lub ich systemu. Narzędziem tym jest pakiet dziesięciu norm PN-EN 1504.

6 Builder

W OCZEKIWANIU NA NOWĄ USTAWĘ Z dniem 29 kwietnia 2012 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 16 września 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, potocznie nazywana “ustawą deweloperską”. Głównym celem pomysłodawców projektu była chęć zwiększenia ochrony praw osób fizycznych, nabywających nieruchomości mieszkalne od deweloperów i zapewnienie im zakresu ochrony prawnej porównywalnego ze standardami obowiązującymi w większości krajów Unii Europejskiej.

architektura dr inż. arch. Jerzy Grochulski Prezes SARP, Członek Rady Międzynarodowej Unii Architektów UIA, Kierownik pracowni Projektowania Architektonicznego na Wydziale Architektuy Politechniki Warszawskiej

ARCHITEKTURA ROZSĄDNA Dwie prawdy, które wygrały konfrontację z historią i są dobrą podpowiedzią ponadczasowego systemu wartości, warunkującego osiągnięcie celu, jaki dla twórcy utożsamiany jest z jego pozycją prekursora. Pierwsza z prawd to witruwiańska triada o tym, że architektura powinna być piękna, użyteczna i trwała. Druga to, powtórzona za Protagorasem, prawda o tym, że Anthropos metron panton - Człowiek miarą wszechrzeczy, będąca zobowiązaniem, by perspektywą każdej kreacji architektonicznej pozostawał człowiek z potrzebą zaspakajania potrzeb jego duszy i wymagań jego ciała – szczególnie w perspektywie lat przyszłych. Łącznie więc warunkiem zajęcia przez architekta pozycji twórcy nowych kierunków rozwoju tej dziedziny sztuki jest zobowiązanie go do tworzenia architektury ROZUMNEJ. luty 2012

Builder Awards

GALA BUILDERA 1 marca 2012 roku Warszawa, Hotel Polonia Palace Aleje Jerozolimskie 45

wy­r óżnie­nie przy­zna­wa­ne przez Re­dak­cję i Ra­dę Pro­ gra­m o­w ą mie­s ięcz­n i­k a „Bu­il­der” fir­mom z bran­ż y bu­dow­la­nej za dy­na­micz­ny roz­wój i osią­gnię­tą po­z y­cję na ryn­ku bu­dow­la­nym oraz me­ne­dże­rom tych firm za sku­tecz­ne za­rzą­dza­nie i suk­ ce­sy ryn­ko­we. BU­DOW­L A­NA FIR­MA RO­KU jest jed­no­cze­śnie no­mi­na­cją do sta­tu­et­ki POL­SKI HERKU­LES w ro­ku na­stęp­nym.

ty­tuł i sta­tu­et­ka przy­zna­ wa­ne przez Re­dak­cję i Ra­dę Pro­gra­mo­wą mie­sięcz­ni­ka „Bu­il­der” fir­mom, or­ga­ni­ za­cjom i ich sze­f om za szcze­gól­ne osią­gnięcia i ugrun­t o­w a­n ą po­z y­cję w bran­ż y bu­dow­la­nej oraz oso­ bom, któ­r e swo­ją do­tych­cza­sową dzia­łal­ no­ścią wy­war­ły zna­czą­cy wpływ na roz­ wój pol­skie­go bu­dow­nic­twa.

wy­r óż­nie­nie przy­zna­ wa­ne przez mie­sięcz­ nik „Bu­il­der” fir­mom i in­sty­tu­cjom spo­z a bran­ż y bu­d ow­la­n ej, któ­r ych działal­ność i świad­czo­ne usłu­gi wspie­r a­ją roz­wój branży bu­dow­la­nej i działa­ją­cych w niej firm. Ka­pi­tu­ła bie­rze pod uwa­gę do­stęp­ność pro­duk­tu lub usłu­ gi, no­w a­t or­s two, do­s to­so­w a­nie do wy­mo­gów branży bu­dow­la­nej, po­trzeb klien­tów i zmie­nia­ją­ce­go się ryn­ku, a tak­ że re­la­cje fir­ma – klient.

www.ebuilder.pl

komentarz

Europa z perspektywy zachodnioeuropejskiej Mimo ratingów dokonywanych przez wyspecjalizowane agencje, sytuacja w dzisiejszej Europie, stanowiącej gęstą sieć powiązań – nie jest czytelna. Można się tym bardziej zastanawiać jak na tym tle postrzegana jest Polska. Próbę zobrazowania podejmuje Wojciech Schefke, Prezes Zarządu Doka Polska Sp. z o.o.

WOJCIECH SCHEFKE Prezes Zarządu Doka Polska Sp. z o.o.

Studia: AWF Poznań Kariera zawodowa: Intersport Winninger / Austria Unterland Flexible Packaging / Austria Mondi Packaging / Austria W Doka GmbH: od 01.08.2010 r. – Co-Regional Manager Eastern Europe od 11/2010 r. – Prezes Zarządu Doka Polska Sp. z o.o.

8 Builder

Obecna sytuacja nie różni się od tej sprzed 3-4 lat. Trudna sytuacja Grecji, Hiszpanii, Portugalii i innych krajów natychmiast odbija się na budownictwie. Stąd w Europie krystalizują się dwie strefy. Strefa kryzysowa, czyli te kraje w których działalność budowlana ogranicza się do absolutnie niezbędnych inwestycji. Budownictwo mieszkaniowe, biurowe, komercyjne praktycznie zamarło, a inwestycje państwowe ograniczone są do minimum. Strefa „business as usual”, w której, mimo odczuwalnie gorszej kondycji finansowej Europy, inwestycje budowlane realizowane są na poziomie zbliżonym do przedkryzysowego.

Jak natomiast przedstawiana jest Polska w mediach zachodnioeuropejskich? Postrzeganie Polski i jej gospodarki zmieniło się diametralnie przez ostatnich 10 lat.

Obecnie traktowana jest jako poważny i stabilny partner gospodarczy, jako duży i interesujący rynek zbytu. Sposób w jaki zagospodarowywane są dotacje z Unii Europejskiej budzą uznanie i przedstawiane są jako wzór godny naśladowania. Również stabilna sytuacja polityczna i proeuropejskie nastawienie Polski przyczyniają się do wzrostu autorytetu na arenie europejskiej. Profesjonalizm i dobra organizacja polskich firm bu-

dowlanych często wręcz zaskakuje konkurentów z zagranicy.

Mimo niewątpliwych sukcesów branży budowlanej w Polsce widoczne są zagrożenia związane z ogromnym poziomem inwestycji realizowanych w tak krótkim czasie. Rozbudowane dla tych potrzeb środki ludzkie i materialne muszą być zagospodarowane lub zredukowane. Firmy prące na polski rynek z całej Europy i świata, nie zawsze 100% „poważne” i mające świadomość polskich realiów, zaostrzają walkę konkurencyjną i nieraz przyczyniają się do wzrostu ryzyka dla inwestorów i całej branży.

Pytanie, jakich dotacji może oczekiwać Polska z aktualnie negocjowanego budżetu Unii Europejskiej? I czy uda się uzyskać podobny poziom jak w budżecie bieżącym? Mimo tych niewyjaśnionych aspektów, perspektywy branży budowlanej w Polsce oceniane są pozytywnie i zdecydowanie lepiej niż innych krajów europejskich: Standard & Poor’s analizuje poprawę prognozy dla Polski ze „stabilnej” na „pozytywną”. Czas pokaże...

PS. Czy wiecie Państwo do jakich krajów wyjeżdżają Niemcy do pracy? 1. Szwajcaria 2. USA 3. POLSKA. Fot. arch. Doka

Standard & Poor’s obniża ranking 9 krajów ze strefy Euro. Standard & Poor’s obniża ranking ESFS i ostrzega przed bankructwem Grecji. Fitch obniża ranking Węgier z BBBna BB+. Fitch przewiduje obniżenie rankingu Włoch o 2 kategorie. Inwestorzy obawiają się bankructwa Węgier. Unii Europejskiej grozi recesja. Nadchodzi dziesięciolecie konsolidacji finansów publicznych itd...

Rozsądna ocena sytuacji gospodarczej w Europie jest obecnie praktycznie niemożliwa. Tym trudniej ocenić faktyczną sytuację poszczególnych państw. Powiązania gospodarcze między krajami Unii Europejskiej oraz koncentracja ich systemów finansowych powoduje, że pojedyncze państwa nie mogą odizolować się od innych. Problemy jednego z nich natychmiast wpływają na „samopoczucie” pozostałych.

Z doświadczeń z lat 2008/2009 wiemy, że budownictwo to jedna z gałęzi gospodarki, które najszybciej reagują na negatywne prognozy. Kryzys państw europejskich i związana z tym konieczność konsolidacji ich budżetów w pierwszej kolejności odzwierciedla się w wydatkach na inwestycje w naszej branży – przesuwając lub przegrupowując inwestycje w infrastrukturę łatwo i szybko uzyskuje się duże kwoty dla budżetu.

luty 2012

informacje

Pre-Intermat – spotkanie przedpremierowe

Akademia Wynalazców im. Roberta Boscha

W dniach 16-21 kwietnia 2012 r. w Paryżu odbędzie się kolejna edycja międzynarodowych targów Intermat. Organizowana w cyklu trzyletnim ekspozycja to druga co do wielkości w Europie i jedna z największych na świecie imprez wystawienniczych, podczas której prezentowane są maszyny oraz wyposażenie dla budownictwa. W tym roku swoją ofertę zaprezentuje ponad 1500 wystawców z 32 krajów. Organizatorzy spodziewają się około 200 tys. zwiedzających, z czego 2/3 przybędzie z zagranicy.

W dniach 12-13 stycznia br., planowane targi poprzedziło przedpremierowe spotkanie Pre-Intermat Prestige. W paryskim Corrousel du Louvre gościli przedstawiciele firm producenckich, prasy międzynarodowej (m.in. miesięcznik Builder) oraz organizatorów targów Intermat. Wystawcy w rozmowach z dziennikarzami mieli okazję dać przedsmak wiosennej ekspozycji. Pierwszego dnia imprezy odbyła się ponadto konferencja, której celem było zaprezentowanie obrazu europejskiego i międzynarodowego sektora budowlanego w trzech wymiarach: innowacji, kształcenia i zrównoważonego rozwoju. W dyskusji wzięli udział m.in. Christian de Portzamparc, światowej klasy architekt i urbanista, Patrick Bernasconi, prezes Francuskiego Stowarzyszenia Robót Publicznych, Thomas Bauer, prezes Niemieckiego Stowarzyszenia Budownictwa, Pierre Berger, dyrektor generalny grupy Eiffage oraz Jacques Attali, znany na arenie międzynarodowej ekonomista.

Finałem drugiego dnia spotkań było ogłoszenie laureatów nagród w konkursie Innovations Awards 2012, którego celem było wyróżnienie najbardziej nowoczesnych, innowacyjnych rozwiązań w zakresie maszyn i wyposażenia. Ponad 100 zgłoszeń odnotowali organizatorzy tegorocznej, 5. edycji konkursu. Jury, złożone z 12 europejskich specjalistów branży budowlanej pod przewodnictwem Francuskiej Federacja Robót Publicznych, dokonując oceny brało pod uwagę takie kryteria jak oszczędność, projekt techniczny i stosowane technologie, operacja, zastosowanie i ochrona środowiska. Wyłoniono dziesiątkę zwycięskich rozwiązań, które można będzie zobaczyć podczas targów Intermat w ramach specjalnej Ścieżki Innovation Awards. opr. Grzegorz Przepiórka www.intermat.fr

10 stycznia rozpoczęła się druga edycja programu edukacyjnego dla młodzieży gimnazjalnej poświęconego nauce i technice. Organizator – firma Bosch, we współpracy z Politechnikami Warszawską i Wrocławską, przygotował atrakcyjny program warsztatów kreatywnych. Gimnazjaliści będą zdobywać wiedzę, eksperymentować i majsterkować pod okiem przedstawicieli Studenckich Kół Naukowych Politechniki Warszawskiej i Wrocławskiej. Projektowanie obwodów elektrycznych, windy, zwiedzanie laboratoriów samochodowych, lotniczych czy holografii, konstruowanie robotów – to tylko przykłady atrakcji przewidzianych w programie. Następnie uczniowie staną do rywalizacji w konkursie na najlepszy pomysł na wynalazek.W pilotażowej edycji „Akademii Wynalazców im. Roberta Boscha”, która odbyła się w Warszawie w roku szkolnym 2010/2011, wzięło udział ponad 300 uczniów z 35 warszawskich gimnazjów.

więcej informacji na

Przełomowy rok Unidevelopment

Firma Unidevelopment, należąca do notowanej na GPW w Warszawie stabilnej spółki Unibep, rozwija się intensywnie. Pod koniec roku zakończono sprzedaż mieszkań w największym dotychczas projekcie wielorodzinnym – Osiedlu Santorini w Warszawie oraz uzyskano pozwolenie na użytkowanie budynku Point House (na zdjęciu). Ważnym krokiem było wejście na rynek poznańki, gdzie w spółce celowej z Monday Development powstanie osiedle mieszkaniowe.

Rozszerzono działalność na sektor nieruchomości biurowych, co pozwoli zdywersyfikować źródła przychodów i zwiększyć możliwości rozwoju (firma przystąpiła już do realizacji budynku przy ul. Grzybowskiej 81 w Warszawie). Zarząd Unibep SA postanowił też dodatkowo wesprzeć rozwój działalności deweloperskiej w swojej grupie, zwiększając m.in. kapitał zakładowy dewelopera. Właściciel wniósł do Unidevelopment 100% udziałów w spółkach GN Invest i G81, dzięki czemu spółka zyskała dodatkową wiarygodność.

10 Builder

TINES na nowym odcinku kijowskiego metra 27 grudnia 2011 roku w Kijowie, po uprzednim badaniu eksploatacyjnym kolejnego odcinka nawierzchni szynowej, w metrze odbyła się uroczysta ceremonia otwarcia nowej stacji „Vistavkovij centr”. Firma TINES od września zrealizowała serię dostaw szyno-

wych podpór blokowych EBS na miejsce budowy.

Nowoczesne bloki dla bezpodsypkowej nawierzchni szynowej zamontowano na odcinku o łącznej długości wynoszącej ponad 750 metrów toru pojedynczego.

W 2010 roku wibroizolacyjne systemy firmy TINES przeszły wymagające badania eksploatacyjne podczas realizacji projektu zabudowy testowego odcinka torowiska w metrze kijowskim.

Zaproszenie do udziału w odbudowie Iraku Za pośrednictwem Ministerstwa Gospodarki irackie Ministerstwo Przemysłu i Minerałów zaprasza polskie firmy do odbudowy i rekonstrukcji irackich firm sektora publicznego. Strona iracka zaprasza partnerów zagranicznych do udziału w zarządzaniu i produkcji, celem zwiększenie zdolności produkcyjnych i zaspokojenia potrzeb rynku irackiego. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Przemysłu i Minerałów - www.industry.gov.iq.

luty 2012

informacje

Knauf Bauprodukte efektywny

Dremel - 80 lat kreatywnych rozwiązań 55 zarejestrowanych patentów, obecność w 50 krajach, nowości każdego roku – to podsumowanie 80 lat obecności marki Dremel na rynku. Z pomysłowości i konsekwencji młodego Austriaka Alberta J. Dremela zrodziła się rozpoznawalna firma, która dostarcza narzędzia zarówno dla specjalistów, jak i hobbystów czy artystów.

Firma powstała w 1932 roku w Racine, miasteczku w stanie Wisconsin (USA). Dremel Multi, czyli pierwsze wysokoobrotowe ręczne narzędzie wielofunkcyjne, stało się kolejnym krokiem milowym w historii rozwoju marki. W 1973 roku Dremel został przejęty przez spółkę Emerson Electric, która w 1977 r. przejęła markę Skil i zintegrowała działania obu marek. Rok 1992 przyniósł kolejne zmiany – firma Robert Bosch GmbH stała się w 50% właścicielem obu marek. W 1996 roku Bosch został właścicielem Dremela w 100%.

PERSONALIA

Dyrektor Zarządzający Andrzej Feruga oraz firma Knauf Bauprodukte zostali laureatami III edycji rankingu „Efektywne Firmy 2010”. Andrzej Feruga został doceniony za wkład w rozwój firmy i wysoką efektywność działania. Konkurs Efektywna Firma, przeprowadzony wśród firm branży materiałów budowlanych, został przygotowany przez Wywiadownię Gospodarczą InfoCredit na zlecenie Instytutu Nowoczesnego Biznesu. W rankingu „Efektywne Firmy” klasyfikacji poddano przedsiębiorstwa, w których trzyletnia średnia stosunku zysku netto do przychodów operacyjnych w latach 2007-2009 kształtowała się na poziomie powyżej 5%.

Jacek Łukaszewski

Jacek Łukaszewski, dotychczasowy Vice President Buildings Business Schneider Electric Polska, został nowym Country President Polska. Jest absolwentem Politechniki Gdańskiej oraz programu MBA prowadzonego wspólnie przez Międzynarodowe Centrum Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego i University of Illinois at Urbana-Champaign. W 2002 roku objął stanowisko Prezesa Zarządu firmy TAC (w 2003 roku przejętej przez Schneider Electric). Łukaszewski ma długoletnie doświadczenie w biznesie Buildings, zarówno w jego części transakcyjnej jak i konsultacyjnej. W Schneider Electric Buildings Buisness odpowiadał za region Europy Wschodniej. W nowej roli będzie odpowiedzialny za rozwój wszystkich biznesów w Polsce, szczególnie za ich rentowny wzrost i rozwój zasobów ludzkich.

Droga do wyższego standardu

- Okno bez montażu nie jest pełnowartościowym wyrobem – mówił 18 stycznia podczas FORUM-100 Robert Klos, wiceprzewodniczący Związku Polskie Okna i Drzwi. Dlatego polska branża okienna chce, by „instalator stolarki otworowej” był pełnoprawnym zawodem, z odpowiednim systemem edukacji.

Jedną z niezwykle ważnych inicjatyw, która ma być milowym krokiem w wyznaczaniu standardów, jest powstający właśnie projekt polskiej normy dotyczącej wykonywania i odbioru robót montażowych stolarki otworowej – okien, drzwi, bram. Wstępna wersja projektu przedstawiona będzie w dniach 24-26 lutego podczas ogólnopolskiej konferencji montażowej w Sosnowcu (w ramach targów Sibex). Będzie tam ona dyskutowana wśród technologów reprezentujących producentów. Zgodnie z wstępnymi rozmowami z Polskim Komitetem Normalizacyjnym, taka norma środowiskowa mogłaby powstać już jesienią 2012 roku.

REKLAMA

luty 2012

Builder 11

informacje

Poznań - ekobiurowiec

W skró­cie...

Ostatnie tygodnie roku 2011 były dla Kancelarii Brochocki bardzo pracowite. Agencja pośredniczyła w wynajmie blisko 4000 m2 powierzchni biurowej na rynku warszawskim (największa powierzchnia to biuro dla Idea Bank S.A. - 700 m2).

Ruszył Buildcon.pl – pierwsza w Polsce platforma do prowadzenia działań marketingowych, PR i wymiany informacji biznesowych w branży budowlanej, skierowana do producentów i dystrybutorów, deweloperów i wykonawców, architektów i projektantów, organizacji oraz dziennikarzy i blogerów (www.buildcon.pl).

PERSONALIA

więcej informacji na

Michał Sitek

Michał Sitek został mianowany dyrektorem generalnym DOSPEL Sp. z o. o., awansując z funkcji CIO oraz dyrektora ds. marketingu i rozwoju biznesu. Ukończył Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki na Politechnice Częstochowskiej. Jego doświadczenie w sektorze informatyki i rozwoju firmy w obszarze działań marketingu strategicznego i wizualnego to przeszło 7 lat spędzonych w firmie DOSPEL. Praca jest tylko jedną z jego wielkich pasji. Wymienia lotnictwo i arachnologię, ale podkreśla, że jest miłośnikiem podróży – zwiedził Europę, Azję, Południową Afrykę – zafascynowanym odmiennością Dalekiego Wschodu. Podróże łączy ze swoją drugą wielką pasją: fotografią. Jest laureatem wielu nagród oraz autorem wystaw, a jego prace znajdują się m. in. w prywatnych kolekcjach. Tworzy też serwis www.czestochowa.simis.pl, poświęcony dziejom rodzinnego miasta. Największym życiowym sukcesem pozostaje jego rodzina – żona Ania i córeczka Hania.

12 Builder

Alessandro Cappellini

PERSONALIA

Skanska rozpoczyna budowę Malta House – pierwszego poznańskiego budynku biurowego z certyfikacją środowiskową LEED. Projekt uzyskał już precertyfikację LEED na najwyższym, platynowym poziomie dzięki innowacyjnym rozwiązaniom minimalizującym wpływ budynku na środowisko naturalne. Obejmą one m.in. system klimatyzacji, adiabatyczne nawilżanie powietrza za pomocą mgły wodnej, wykorzystanie zimnego powietrza z zewnątrz do chłodzenia budynku i ciepła z biur do ogrzewania garażu, energooszczędny system oświetlenia oraz nowoczesny system zarządzania budynkiem BMS. Budynek będzie miał fasadę o wysokiej izolacyjności termicznej, a przy budowie wykorzystane zostaną materiały wykończeniowe o niskiej zawartości substancji lotnych. Budynek będzie wyposażony w parking dla rowerów oraz szatnie z prysznicami dla rowerzystów.

OBIEKT • projekt architektoniczny: Pentagram Architekci • 5 kondygnacji • powierzchnia najmu: 15 700 m2 • budowa: styczeń 2012 – III kw. 2013 r.

Alessandro Cappellini 1 stycznia 2012 roku zastąpił Franka Schniebera na stanowisku CEO Monier Braas w Polsce. Z pochodzeni Brytyjczyk, Alessandro Cappellini posiada dyplom Business Economics Uniwersytetu Bocconi we Włoszech oraz tytuł MBA zdobyty w Durham Business School w Wielkiej Brytanii. Zanim przyłączył się do Grupy Monier, pracował dla różnych międzynarodowych korporacji działających w branży materiałów budowlanych i w przemyśle budowlanym, a także był odpowiedzialny za marketing na rynkach w Europie Wschodniej. W Grupie pracował jako CEO na rejon Wielkiej Brytanii i Irlandii w firmie Schiedel (specjalizącej się w kominach i energooszczędnych systemach grzewczych), gdzie przyczynił się do znacznego rozwoju firmy na tamtejszym rynku. Wcześniej był odpowiedzialny za integrację Sprzedaży i Marketingu Bramac International - firmy specjalizującej się w konstrukcji dachów w Europie Południowo-Wschodniej, po jej wcześniejszym przejęciu przez Grupę Monier w roku 2011.

Kielce-Cedzyna 16-18 maja 2012 roku

XII KONFERENCJA NAUKOWO-TECHNICZNA

WARSZTAT PRACY RZECZOZNAWCY BUDOWLANEGO Kontrola i ocena obiektów budowlanych wymagają rozwiązywania problemów związanych z zastosowaniem metod badawczych i ich interpretacją, monitoringiem i diagnostyką. Wymagają także coraz liczniejszej, doskonale wykwalifikowanej kadry Inżynierów i Rzeczoznawców.

• prawie wszystkie obiekty budowlane muszą być regularnie kontrolowane – w tym obiekty o „odpowiedzialnej” konstrukcji, które wymagają monitoringu od początku eksploatacji; • wiele obiektów wchodzi w okres podwyższonej awaryjności; • częściej występują kataklizmy.

Dlatego Konferencja Naukowo-Techniczna organizowana jest w formie warsztatów, które stanowią element doskonalenia zawodowego i służą pogłębieniu wiedzy kandydatów na Rzeczoznawców i Inżynierów prowadzących kontrole obiektów.

Patronat Konferencji: Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa, Politechnika Świętokrzyska, Główny Urząd Nadzoru Budowlanego, Polska Izba Inżynierów Budownictwa, Instytut Techniki Budowlanej Komitet Honorowy pracuje pod przewodnictwem mgr inż. Wiktora Piwkowskiego, Komitet Naukowo – Programowy - prof. dr hab. inż.

Leonarda Runkiewicza, zaś Komitet Organizacyjny – prof. dr hab. inż. Wiesława Trąmpczyńskiego.

Tematyka Warsztatów 1. Zagadnienia formalno – prawne i finansowo – podatkowe w zakresie własności intelektualnej oraz prawa autorskiego.

2. Systemy monitoringu i nieniszczące metody badawcze stosowane w ocenie stanu technicznego obiektów budowlanych z analizą wyników i przykładami zastosowań.

3. Ocena stanu technicznego i trwałości konstrukcji z uwzględnieniem wpływu środowiska i innych oddziaływań zewnętrznych.

Patronat

luty 2012

Konkurs Grupy Górażdże - finał

Daniel Wiliński z Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej został zwycięzcą pierwszej edycji konkursu Grupy Górażdże na prace dyplomowe o tematyce „Zrównoważony Rozwój w Budownictwie”.

Laureat przygotował pracę „Zastosowanie odpadowego PET do wzmacniania betonu”. Daniel Wiliński (na zdjęciu z prezesem Grupy Andrzejem Balcerkiem) wyjaśnia: Opracowałem sposób, jak zwiększyć trwałość takich włókien. Mój pomysł wykorzystywałby odpady, a ponadto taki beton byłby tańszy.

Taki materiał kompozytowy wykorzystywać można m.in. jako beton drogowy albo płyty chodnikowe.

Do udziału w konkursie zakwalifikowano 17 prac dyplomowych, ocenianych przez jury: prof. Zbigniew Giergiczny (Grupa Górażdże i Politechnika Śląska), dr inż. Norbert Szmolke (Politechnika Opolska) i znany opolski architekt Marek Budziński. Przyznano sześć nagród: nagrody główne w wysokości 8000, 6000 i 4000 zł oraz 3 wyróżnienia po 2500 zł.

Pozostałe nagrody: 2 miejsce. Grzegorz Mirecki, Politechnika Wrocławska: „Ocena zastosowania nowych technologii pod kątem oszczędności energii i wpływu na środowisko na przykładzie budynku użyteczności publicznej”.

3 miejsce. Krzysztof Drożdżol, Politechnika Opolska „Uszkodzenia eksploatacyjne konstrukcji przewodów kominowych w aspekcie ich wpływu na środowisko”.

Firmy z branży IT zapraszają na wspólne stoisko W dniach 21-24 marca 2012 w Norymberdze po raz pierwszy w historii targów fensterbau/frontale ośmiu dostawców oprogramowania zaprezentuje swoje produkty na wspólnym stoisku. Są to: Orgadata, CAD-Plan, camProx, Elusoft, O.P.S., Soft-Ing.team T.A. Project i Uni_Link. Wspólnie stworzą oni Centrum Kompetencyjne Oprogramowania.

- Na targach frontale zainteresowani oprogramowaniem nie będą musieli pokonywać długich dystansów – podkreśla Bernd Hillbrands, Prezes firmy Orgadata AG. Planowane wspólne stoisko będzie magnesem dla z branży metalowej. - Każdy producent oprogramowania specjalizuje się w pewnym zakresie i na targach zaprezentuje najnowsze produkty opracowane dla firm z branży metalowej. Przy okazji będzie można bezpośrednio sprzęgać ze sobą wiele z oferowanych na targach programów. Tego rodzaju współpraca na rzecz klienta jest unikalna w branży metalowej – wyjaśnia Hillbrands. Wszystkie programy można będzie zobaczyć i zapoznać się z ich możliwościami na targach frontale na stoisku 319 w hali 7A.

REKLAMA

Zdjęcia arch. firm

informacje

ludzie i firmy

Fot. arch. Lafarge Gips Sp. z o.o.

U podstaw sukcesu firmy leży umiejętność zbudowania prawidłowej bazy kontrahentów i zdolność do rozwijania wzajemnej współpracy.

Umocniliśmy swoją pozycję Z Maciejem Dyja, Prezesem Zarządu Lafarge Gips Sp. z o.o., rozmawia Grzegorz Przepiórka.

14 Builder

luty 2012

luty 2012

oczywisty wzrost kosztów energii, surowców i transportu, częściowo tylko kompensowany poprawą efektywności produkcyjnej, w sposób oczywisty zyskowność branży musi spadać, co nie jest możliwe do zaakceptowania w długim okresie.

G.P.: Jakie cechy pozwalają dzisiaj skutecznie konkurować?

M.D.: Sądzę, że w dzisiejszych realiach rynkowych u podstaw sukcesu firmy leży umiejętność zbudowania prawidłowej bazy kontrahentów i zdolność do rozwijania wzajemnej współpracy.

Można to osiągnąć przez prawidłowo zbudowaną ofertę, obejmującą pełny portfel produktów i usług, uwzględniającą obecne i przyszłe potrzeby rynku.

Materiały gipsowe w procesie produkcji zużywają stosunkowo niewiele energii i w 100% poddają się recyclingowi po zakończeniu cyklu życia produktu.

G.P.: Jak scharakteryzowałby Pan politykę jakości Lafarge Gips?

M.D.: Minimalnym wyz­ nacznikiem jakości produktów są dla nas wymagania określane przepisami. W naszej działalności stawiamy sobie poprzeczkę jednak znacznie wyżej, poprzez ciągłą poprawę procesów, które realizujemy, udaje nam się osiągać bardzo wysokie oceny u naszych klientów.

G.P.: Szybko, za najniższą cenę i nie zawsze z uwzględnieniem jakości. Jak często macie do czynienia z klientami wybierającymi taką formułę realizacji inwestycji?

Jak zadbać o właściwy proces aplikacji i stosowanie wyrobów zgodnie z technologią?

M.D.: W tej dziedzinie widać troskę całej branży o właściwy

proces aplikacji i stosowanie wyrobów zgodnie z technologią. Do głównych inicjatyw podejmowanych przez naszą organizację branżową – Polskie Stowarzyszenie Gipsu – należy opracowanie Warunków Technicznych Wykonania i Odbioru Systemów Suchej Zabudowy oraz stworzenie programu nauczania dla szkół zawodowych dla kwalifikacji Montaż Systemów Suchej Zabudowy, który obecnie wchodzi w etap pilotażowy. W dziedzinie poprawy bezpieczeństwa konstrukcji najważniejszą rolę mają do spełnienia instytucje powołane do kontroli przestrzegania przepisów – wydaje się, że w tej dziedzinie ciągle jest wiele do zrobienia.

G.P.: Ceny większości materiałów są wyższe niż rok temu i nadal rosną. Czy nie jest tak, że producenci chcą powetować sobie straty z czasów kryzysu?

M.D.: Niestety, jeśli idzie o rynek płyt g-k rok 2011 nie był rokiem wzrostu cen. Pytanie, czy w roku 2012 producenci będą w stanie znowu zaabsorbować istotny wzrost kosztów produkcji?

G.P.: W strukturze kosztów budowlanych są dwie pozycje, mające duży udział: płace i materiały. Może to zabrzmieć jak utopia, ale czy jest możliwe ograniczenie kosztów produkcji materiałów budowlanych?

(Oczywiście bez uszczerbku na jakości.)

M.D.: Na to pytanie próbuje znaleźć odpowiedź wielu producentów materiałów budowlanych – są przecież znane przykłady, również w grupie Etex, gdzie poprzez zmianę konstrukcji czy technologii budynku można osiągnąć znaczną redukcję kosztów.

Wymaga to jednak często zmiany przyzwyczajeń rynku i wiemy z doświadczenia, że jest to proces długotrwały.

G.P.: Na koniec warto zasygnalizować, że w dniach 10‑11 maja 2012 r. odbędzie się w Krakowie międzynarodowa konferencja „Gypsum at the heart of sustainable construction”.

Współorganizatorem jest Polskie Stowarzyszenie Gipsu,

którego jest Pan Prezesem.

Co jest celem organizowanego przedsięwzięcia?

M.D.: XXIX Kongresu Eurogypsum to najważniejsze wydarzenie w ponad 12 letniej historii Stowarzyszenia, wskazujące na ciągle rosnące znaczenie Polski w Europie, również jako rynku ważnego dla producentów gipsowych materiałów budowlanych.

Tegoroczny kongres w Krakowie będzie poświęcony znaczeniu branży w rozwoju budownictwa zrównoważonego, gdyż materiały gipsowe znakomicie wpisują się w ten trend: w procesie produkcji zużywają stosunkowo niewiele energii i w 100% poddają się recyclingowi po zakończeniu cyklu życia produktu.

G.P.: Dziękuję za rozmowę.

1. Najbardziej absurdalny przepis w polskim prawie gospodarczym Absurdalne są jakość i zmienność stanowionego prawa.

2. Najgorsza cecha narodowa Polaków

Brak umiejętności doceniania własnych sukcesów.

3. Najlepsza cecha narodowa Polaków

Zdolność radzenia sobie w sytuacjach trudnych.

4. Najdłuższy dzień pracy

Najdłuższy dzień w roku.

5. Najtrudniejsza decyzja w Pana życiu

Rezygnacja z pracy bez zapewnionej następnej.

6. Najchętniej wolny czas poświęcam na…

Dom i ogród.

7. Największe niespełnione marzenie z dzieciństwa Podróż żaglowcem dookoła świata.

8. Największe spełnione marzenie Ciągle czekam...

9. Największa życiowa porażka Mam nadzieję, że jest za mną i jej nie pamiętam.

10. Największy życiowy sukces Realizowanie planu na życie zgodnie z marzeniami.

10 x naj według MACIEJA DYJa

Grzegorz Przepiórka: Rok 2011 w opinii ekspertów nie był dla budownictwa łatwy, natomiast prognozy oscylują pomiędzy czarnymi scenariuszami a umiarkowanym optymizmem. A jak Pan postrzega obecną sytuację na rynku materiałów budowlanych?

Maciej Dyja: Sytuacja na rynku nie jest jasna, istnieje wiele czynników negatywnych, takich jak ograniczenie akcji kredytowej czy nadwyżka gotowych mieszkań ciągle niesprzedanych, natomiast w odniesieniu do rynku inwestycyjnego zauważa się mniejszą skłonność do inwestowania.

G.P.: Jak na powyższym tle wygląda pozycja firmy Lafarge Gips? I jak podsumowałby Pan ubiegły rok działalności?

M.D.: Rok 2011 był rokiem szczególnym dla Lafarge Gips.

Głównym wydarzeniem dla nas była zmiana właściciela, którym obecnie jest grupa Etex. Oprócz tego umocniliśmy swoją pozycję na rynku płyt gipsowo-kartonowych, zwłaszcza w tzw. segmencie płyt technicznych. Warto zaznaczyć w tym miejscu, że również dynamicznie rozwijamy sprzedaż innych kategorii produktowych, jak profile i akcesoria metalowe, gipsy szpachlowe, gładzie gipsowe; przygotowaliśmy się też do wejścia na rynek maszynowych tynków gipsowych w sezonie 2012.

G.P.: Wykonawcy toczą dzisiaj brutalną walkę o każdego klienta. Wśród producentów aż tak drastycznie chyba nie jest. Jak ocenia Pan konkurencyjność w waszym sektorze działalności?

M.D.: Patrząc na inne segmenty rynku materiałów budowlanych konkurencyjność w kategorii materiałów do suchej zabudowy wnętrz jest relatywnie najwyższa. Stosunkowo duże moce produkcyjne i zmniejszający się eksport przy penetracji płytą g-k poniżej 2m2 na mieszkańca kraju powodują rosnącą presję cenową. Jeśli dodamy do tego

ludzie i firmy

Zmiany nie tylko wizualne

J.S.: Dlaczego właśnie teraz realizujecie Państwo tak ważną zmianę, jaką jest wprowadzenie nowej identyfikacji wizualnej i zmiana w nazwie firmy?

G.P.: W tym roku mija 20 lat od chwili powstania Press-Glas. Jest to doskonała okazja do podsumowania wszystkich zmian, jakie nastąpiły w tym okresie. Dotychczasowe logo, nie licząc drobnych zmian kolorystycznych, było z nami od początku założenia spółki, kiedy istniał jeden zakład w Nowej Wsi koło Częstochowy, a naszymi klientami były wyłącznie firmy produkujące okna w Polsce. Od tamtego czasu zbudowaliśmy trzy najnowocześniejsze zakłady produkcyjne w specjalnych strefach ekonomicznych w Tychach, Tczewie i Radomsku, wielokrotnie rozbudowywaliśmy nasz park maszynowy i rozszerzyliśmy asortyment produktów. Dziś przetwarzamy szkło do wielu typów konstrukcji dla budownictwa. Chcemy, aby logo firmy podążało za tymi zmianami i wyrażało je w swoim kształcie. Ma ono jednocześnie nawiązywać kolorystyką do poprzedniego znaku, podkreślając, że firma cały czas należy do tego samego właściciela i kontynuuje realizację przyjętych planów rozwoju.

16 Builder

drogę naszego rozwoju. Choć oczywiście dziś jesteśmy największą firmą przetwarzającą szkło dla budownictwa w Europie, chcemy w ten sposób wyrazić również inne wartości, które pozwoliły nam na osiągnięcie tej pozycji.

Są to: zapewnienie ciągłości dostaw dzięki koncentracji produkcji, oferowanie najlepszych produktów dzięki zastosowaniu najnowszych technologii i maszyn, opracowanie indywidualnych systemów dostaw i obsługi oraz najszerszy asortyment produktów, jak również certyfikacja wyrobów wg wymagań ogólnoeuropejskich i obowiązujących w poszczególnych krajach.

Synergia tych wszystkich elementów powoduje wybór firmy Press GlasS jako dostawcy szyb.

J.S.: Dziękuję za rozmowę.

PROMOCJA

Z Gerardem Plaze, Kierownikiem ds. Promocji PRESS GLASS SA, rozmawia Justyna Sobiecka.

J.S.: „Leading in Europe” to silne przesłanie, dlaczego zdecydowaliście się, aby właśnie to hasło było uzupełnieniem nowego logo? Jak przyjmą je Wasi odbiorcy?

G.P.: Naszym celem było i jest, aby budować zwiększoną konkurencyjność i, co za tym idzie, siłę naszych odbiorców. Dzięki nim możemy dziś powiedzieć o sobie „europejski lider”. Każdy z naszych klientów ma w tym swój udział. Hasło „Leading in Europe” i nowe logo jest więc dedykowane również naszym kontrahentom i ma budować także ich wizerunek, dzięki korzyściom jakie odnoszą ze współpracy z liderem.

J.S.: Czy Wasza pozycja jest już na tyle silna, że nie boicie się utraty tego wyróżnika w przypadku wahań wielkości produkcji?

G.P.: To hasło wyraża nie tylko wielkość naszej produkcji, lecz również

luty 2012

ludzie i firmy

Wielcy polskiego biznesu O

d 1991 roku Business Centre Club przyznaje Złote Statuetki Lidera Polskiego Biznesu firmom i ich szefom. W konkursie uczestniczą członkowie BCC, niezależnie od profilu produkcji firmy, świadczonych usług czy struktury własności, którzy w ubiegłych latach nie zdobyli tytułu Lidera Polskiego Biznesu. Nominacje (przyznawane od 1993 roku) i Złote Statuetki wręczane są podczas zimowej Wielkiej Gali Liderów, która od grudnia 1994 roku odbywa się w Teatrze Wielkim w Warszawie. Zdobywcy Złotych Statuetek Lidera Polskiego Biznesu, którzy utrzymają swoją pozycję na rynku, mogą w następnej edycji konkursu ubiegać się o Diament do Złotej Statuetki. Podczas tegorocznej gali otrzymało je 35 firm. Z branży budowlanej pierwsze Diamenty trafiły m.in. do firm Unibep i Drutex, kolejne natomiast do swoich Statuetek dołożyły Grupa PSB (piąty), Strabag (czwarty) i Ferro (trzeci).

Liderzy przedsiębiorczości

W XXI edycji konkursu Lider Polskiego Biznesu ocenie poddały się 93 firmy. Dokonując weryfikacji, Jury brało pod uwagę nie tylko wskaźniki ekonomiczne – uwzględniając przy tym konkurencyjność branży i osiągane na jej tle wyniki – ale również jakość i nowoczesność produktów, poziom – szczególnie proeksportowych i tworzących nowe miejsca pracy inwestycji oraz zaangażowanie w działalność charytatywną i dbałość o środowisko naturalne, a także zaangażowanie w działalność klubową. Jury XXI edycji Konkursu Lider Polskiego Biznesu w składzie: dr Krzysztof Pawłowski (przewodniczący), prof. Tomasz Wielicki, dr Grażyna

18 Builder

21 stycznia 2012 r. po raz osiemnasty w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej odbyła się Wielka Gala Liderów Polskiego Biznesu, wieńcząca XXI edycję konkursu Lider Polskiego Biznesu. Podczas części oficjalnej wręczono Nominacje i Złote Statuetki Lidera Polskiego Biznesu, a laureaci z poprzednich lat, którzy utrzymali pozycję na rynku, otrzymali Diamenty do swoich Statuetek.

Majcher-Magdziak i Ewa Radko (sekretarz), po dokonaniu analizy nadesłanych ankiet konkursowych, wyłoniło grupę 36 firm do grona Nominowanych, a następnie ścisłą czołówkę 11 firm – Liderów Polskiego Biznesu. Warto zauważyć, że ponad jedna trzecia laureatów to przedsiębiorstwa funkcjonujące w sektorze budowlanym.

Za przyczynianie się do rozwoju

Ale nie tylko przedsiębiorcy są nagradzani przez BCC. Wybitnym osobistościom spoza środowiska za przyczynianie się do rozwoju przedsiębiorczości i gospodarki rynkowej w Polsce Business Centre Club przyznaje Nagrody Specjalne. luty 2012

W tym roku przyznano aż dwie. Premier Hanna Suchocka otrzymała ją za przywrócenie polskiej gospodarce w okresie transformacji solidnej stabilności finansowej, wprowadzenie Polski na ścieżkę szybkiego wzrostu, przeprowadzenie długofalowych reform strukturalnych oraz za utrzymywanie znakomitych stosunków naszego kraju ze Stolicą Apostolską.

Drugą Nagrodę Specjalną BCC otrzymał premier Turcji Recep Tayyip Erdogan – za systematyczne likwidowanie barier stojących na drodze rozwoju gospodarczego, konsekwentne dążenie do budowy demokracji i wolnego rynku oraz wzorcowe przeprowadzenie reform nazwanych Cichą Rewolucją, za rozwój dwustronnych stosunków gospodarczych między naszymi krajami i za przyjaźń okazywaną Polsce i Polakom.

Biznes o wielkim sercu

Po raz kolejny doceniono również polskich przedsiębiorców zaangażowanych społecznie, pomagających potrzebującym, propagujących ideę odpowiedzialności społecznej biznesu i budujących solidarność społeczną. Za tego rodzaju wkład BCC wspólnie z Fundacją Archidiecezji Warszawskiej Pomocy Bezrobotnym i Biednym NADZIEJA, od 2006 roku przyznaje Medale Solidarności Społecznej. Laureatami tego zacnego wyróżnienia w tym roku zostali Paweł Antonik (Prezes Zarządu Strabag), Ryszard Krauze (Prokom Investments), Jan Kulczyk (właściciel Kulczyk Investments).

Podczas uroczystości wieńczącej kolejną edycję Konkursu organizowanego przez BCC, w Teatrze Wielkim gościło blisko 2 tysiące gości, obok najlepszych przedsiębiorców z całej Polski, znaleźli się także członkowie rządu, parlamentarzyści, dyplomaci, wybitni przedstawiciele świata kultury, nauki, duchowieństwo i znani publicyści.

Fot. BCC

Opr. Grzegorz Przepiórka

luty 2012

wIelka gala

lIderOw pOlskIegO

bIznesu

Builder 19

debata Buildera

TAK czy NIE dla atomu?

Wizja astronomicznych cen za prąd albo co gorsza egipskich ciemności to as w dyskusji na temat ewentualnej budowy elektrowni jądrowej w Polsce. Warto się jednak zastanowić czy to bezpieczne, na naszą kieszeń, i jedyne możliwe rozwiązanie?

prof. Andrzej Strupczewski Wiceprezes Stowarzyszenia Ekologów na Rzecz Energii Nuklearnej SEREN

Dlaczego chcemy budować energetykę jądrową w Polsce?

Najważniejsze powody to czyste powietrze, czysta woda i czysta gleba, a jednocześnie tani prąd z elektrowni jądrowych. Chociaż nakłady inwestycyjne na elektrownie jądrowe są wysokie, energetyka jądrowa jest opłacalna dla społeczeństwa, bo koszty paliwowe są niskie. Świadczą o tym ceny energii elektrycznej podawane przez Eurostat. W Danii za kWh gospodarstwo domowe płaciło w 2011 roku 0,291 euro, a we Francji 0,138 euro – dwa razy taniej! W Niemczech dopłacających dużo do odnawialnych źródeł

20 Builder

energii, cena energii elektrycznej dla gospodarstw domowych to 0,253 euro/kWh! Porównajmy koszty programu jądrowego z kosztami wiatraków na morzu. Nakłady inwestycyjne na te wiatraki wynoszą obecnie 3500 euro/kW. Wskutek wahań siły wiatru, wiatraki na morzu dają dwukrotnie MNIEJ energii niż elektrownie jądrowe o tej samej mocy nominalnej.

Koszt programu budowy elektrowni jądrowych o mocy 6000 MWe, dających 48 TWh rocznie, wynosi 24 mld euro, a koszt programu budowy wiatraków dających taką samą energię wyniesie 42 mld euro. Okazuje się, że elektrownie jądrowe są dla nas najtańszym źródłem czystej energii.

Potwierdzenie tego wniosku to ceny hurtowe energii ustalone w 2011 roku. Cena energii elektrycznej z elektrowni jądrowych we Francji dostarczana do sieci wynosi 42 euro/MWh, a cena energii z wiatraków na morzu w Niemczech to… 190 euro/MWh. W Polsce elektrownia jądrowa będzie dawała prąd do sieci po cenie 200 zł/MWh. A wiatraki? Tym musimy płacić dodatkowo 270 zł/MWh za „zielony certyfikat” – razem 470 zł/MWh. Dlatego elektrownie jądrowe są po-

trzebne – mają utrzymać ceny prądu na rozsądnym poziomie mimo wysokich kosztów energii z wiatraków.

prof. Jan Popczyk Politechnika Śląska

Elektrowni jądrowych w Polsce nie wybudujemy, ale ogromne koszty związane z przygotowaniami poniesiemy.

Nie wybudujemy, bo nie mamy sieci przesyłowej, do której można by przyłączyć dwie elektrownie, po 2 bloki 1600 MW każdy. Polska sieć nigdy nie była budowana pod potrzeby przyłączenia takich elektrowni. Dwa lata od ogłoszenia programu energetyki jądrowej układ polityczno-korporacyjny nie wykonał żadnych poważnych analiz sieciowych/rozpływowych, które dawałyby odpowiedź odnośnie lawiny

ograniczeń (napięciowych, prądowych), które spowodują kolejne bloki jądrowe przyłączane do sieci przesyłowej.

Tym samym nie mamy oceny wpływu tych ograniczeń na bardzo silne pogorszenie ekonomiki pracy całego systemu elektroenergetycznego, spowodowane koniecznością zastępowania elektrowni tanich drogimi.

Ponadto, nie mamy oceny zakresu rozbudowy sieci rozdzielczych, koniecznej na skutek ogromnej koncentracji mocy w elektrowniach jądrowych.

I najważniejsza sprawa z punktu widzenia bezpieczeństwa elektroenergetycznego kraju. Układ polityczno-korporacyjny nie dysponuje oceną zagrożenia stabilności (statycznej i dynamicznej) polskiego systemu elektroenergetycznego spowodowanego przyłączeniem bloków jądrowych, czyli nie dysponuje oceną ryzyka blackout’u. Nie dysponuje taką oceną, bo nie wykonał dotychczas żadnych analiz systemowych/stabilnościowych.

Brak wymienionych ocen dziwi, bo przecież są one podstawą do określenia zakresu wielkich programów inwestycji sieciowych (prakluty 2012

tycznie niemożliwych do zrealizowania w systemie demokratycznym, z coraz silniejszymi ograniczeniami dotyczącymi lokalizacji linii elektroenergetycznych). Inwestycje sieciowe, jeśli zostałyby zrealizowane, musiałyby się przełożyć na ekonomikę programu jądrowego. Tym bardziej dziwi ogłoszenie przez PGE lokalizacji pierwszej elektrowni jądrowej (Żarnowiec, Choczewo lub Gąski). Ogłoszenie bez znajomości zakresu (bardzo wielkiego) inwestycji sieciowych. Tak naprawdę to oznacza w elektroenergetyce chęć powrotu do socjalizmu: celem politycznym jest program jądrowy, a ekonomika nie ma tu znaczenia (politycy decydują – korporacja buduje – gospodarka, czyli społeczeństwo, ponosi skutki).

prof. Krzysztof Żmijewski Sekretarz Generalny Społecznej Rady Narodowego Programu Redukcji Emisji

Nawołuję, aby używać mniej entuzjazmu a więcej profesjonalizmu.

Większość z nas nie interesuje co mogłoby być przyczyną awarii w elektrowni jądrowej – błąd ludzki pracownika lub projektanta, katastrofa naturalna, atak terrorystyczny czy jeszcze coś innego. My, dyletanci chcemy czuć się bezpiecznie nie tylko na jawie, ale i we śnie.

Wymaga to odpowiednich rozwiązań technologicznych, luty 2012

być może nowych. Odpowiednich procedur uwzględniających nie tylko zdarzenia standardowe, ale i niestandardowe. Tłumaczenie, że to nie ta przyczyna tylko zupełnie inna (nieprzewidziana przez projektantów) nie zostanie nigdy zaakceptowane przez sporą część społeczeństwa na etapie przewidywań – a co dopiero po ewentualnej awarii. Dlatego musimy dochować każdej możliwej staranności właśnie teraz – przy budowie programu rządowego – bez drogi na skróty; przy przygotowywaniu oceny oddziaływania na środowisko – rzetelnej, dogłębnej i na każdym wymaganym przez prawo etapie; przy przygotowywaniu prawa – bez iluzorycznych oszczędności i uproszczeń procedury; przy przygotowywaniu odpowiednich procedur eksploatacyjnych i awaryjnych; w trakcie budowy i w trakcie samej eksploatacji. Nawołuję, aby używać mniej entuzjazmu a więcej profesjonalizmu. Nie chodźmy na skróty, nie ma takiej konieczności. Zwolennicy i przeciwnicy elektrowni jądrowych powinni mieć punkty wspólne, a mianowicie, musimy: przewidywać alternatywne scenariusze, także te mniej prawdopodobne, tworzyć procedury na dzień zwyczajny-powszedni i na wszelki wypadek na dzień nadzwyczajny-katastroficzny, mieć świadomość, że rozwiązania i systemy bezpieczeństwa będą kosztowne, tysiąc razy się zastanowić zanim podejmiemy decyzję o cięciu tych kosztów, szczególnie na etapie projektowania, oceny oddziaływania i monitoringu.

Musimy doprowadzić do tego, aby określone poziomy ryzyka zyskały powszechną akceptację. Boimy się tego co może się stać, a nie tego co się stało. A może klucz tkwi w znalezieniu lepszych rozwiązań technologicznych, jak na przykład budowa mikro i piko reaktorów?

dr Krzysztof Andrzejewski Narodowe Centrum Badań Jądrowych

Nie będzie zagrożenia nawet po awarii elektrowni jądrowej.

Przeciwnicy energetyki jądrowej twierdzą, że awarie reaktorów jądrowych powodujące skażenie radioaktywne otoczenia zdarzają się rzadko, ale prowadzą do katastrofalnych konsekwencji. Powołują się przy tym na awarie w Czarnobylu i Fukushimie i przestrzegają przed budową reaktorów w Polsce.

Tymczasem, właśnie dla uniknięcia takich zagrożeń, w Polsce będą budowane tylko reaktory III generacji, odporne na wszelkie awarie, nawet tak ciężkie jak stopienie rdzenia. Przy ich projektowaniu obowiązuje zasada, że nawet po najcięższej awarii i zniszczeniu reaktora okoliczna ludność musi być bezpieczna. Dlatego np. reaktory EPR mają potężne, podwójne obudowy bezpieczeństwa (w Czarnobylu nie było ich w ogóle), a zamiast jednego systemu zabezpieczeń, posiadają cztery, każdy na innym rogu elektrowni.

To kosztuje – ale za to ani żadne uszkodzenie wewnętrzne, ani błędy w obsłudze, ani zamach terrorystyczny nie mogą ludności wokoło takiej elektrowni zagrozić.

W przypadku Fukushimy mówi się o „katastrofie nuklearnej” i pokazuje liczbę 25000 ofiar obok transparentu wzywającego do odejścia od energetyki jądrowej. Tym-

czasem te 25000 ofiar to skutek trzęsienia ziemi i tsunami, a nie awarii elektrowni jądrowej. W Fukushimie nikt od promieniowania i wybuchów wodoru na terenie elektrowni nie zginął. Straszenie Fukushimą w Polsce nie ma więc sensu. Jednak zacietrzewienie przeciwników energetyki jądrowej jest tak wielkie, że aby wystraszyć społeczeństwa i pozbawić je taniej i bezpiecznej energii, gotowi są stosować chwyty rodem z propagandy, jakiej nie odważono się stosować w PRL i ZSRR. W imię czego? Nie wiadomo.

Dla środowisk zorientowanych w tematyce reaktorowej sprawa jest jasna – jeśli trzeba się uciekać do sztuczek propagandowych, by obrzydzać energetyką jądrową, to: prawdziwych powodów do ataku nie ma!

Konrad Jaskóła Prezes Zarządu PolimexMostostal SA

Można zakładać, że na rodzimy rynek budowlany trafią zamówienia warte kilkanaście miliardów złotych.

Od dłuższego czasu oczekujemy na rozpoczęcie realizacji niezbędnych w Polsce inwestycji w sektorze energetyki węglowej i gazowej.

Zaplanowane na szeroką skalę inwestycje spowodują, że bez wątpienia w najbliższych latach energetyka będzie miała istotny udział w sprzedaży firm budowlanych. Tym bardziej, jeśli do puli przewidywanych inwestycji dołączy budowa pierw-

Builder 21

debata Buildera szej polskiej elektrowni jądrowej. Wartość tego projektu wycenia się na ok.

35-55 mld zł. Generalnym realizatorem może być duży zachodni koncern, posiadający technologię jądrową i doświadczenie w realizacji tego typu przedsięwzięć. Jestem przekonany, że firma ta będzie realizowała budowę we współpracy z polskimi partnerami. Dlatego też ta inwestycja będzie dla polskich firm inżynieryjno-budowlanych źródłem zleceń i potencjalnie utworzy nowe miejsca pracy w budownictwie.

Pamiętajmy, że skala takiego projektu będzie ogromna.

Ostrożnie kalkulując można zakładać, że na rodzimy rynek budowlany trafią zamówienia warte kilkanaście miliardów złotych. Zakres tych prac będzie zbliżony do tych, realizowanych w energetyce konwencjonalnej czy też przemyśle chemicznym.

Polimex-Mostostal, jako potencjalny partner, już dziś dysponuje niezbędnym doświadczeniem, nabytym w trakcie realizacji złożonych projektów w przemyśle energetycznym, petrochemicznym i chemicznym. Elementy konstrukcyjne siłowni jądrowej mogłyby powstawać w jednym naszych zakładów produkujących wielkogabarytowe konstrukcje stalowe. Polimex-Mostostal wykonywał już np. czaszę reaktora jądrowego dla elektrowni Olkiluoto w Finlandii, mamy podpisane listy intencyjne o współpracy ze światowymi dostawcami technologii jądrowej. To potwierdza wysoką ocenę wystawioną naszej firmie.

Tym samym znaleźliśmy się w gronie potencjalnych partnerów w projekcie jądrowym.

Budowa siłowni jądrowej w Polsce powinna być brana pod uwagę jako realna alternatywa dla energetyki konwencjonalnej. Jestem przekonany, iż jeśli zapadnie decyzja o realizacji, doświadczenie i potencjał Polimexu-Mostostalu zostanie wykorzystany przy tym projekcie.

22 Builder

Andrzej Wyganowski Wójt Gminy Stepnica

Pobyt w elektrowni jądrowej we Flamanville rozwiał moje wszystkie wątpliwości co do ewentualnej budowy elektrowni w gminie.

Gmina Stepnica zgłosiła 2 lokalizacje pod budowę elektrowni jądrowej. Obie położone bezpośrednio nad brzegiem Zalewu Szczecińskiego, oddalone od zabudowań około 1,5 km. Od początku, kiedy zgłosiłem gminę jako lokalizację budowy elektrowni jądrowej, nie utrzymywałem tego faktu w tajemnicy przed mieszkańcami. Na ten temat były prowadzone rozmowy z radnymi, sołtysami, organizacjami pozarządowymi. Jak do tej pory nie spotkałem się z protestami. Mieszkańcy raczej interesują się tym, co może osiągnąć gmina, niż rozpatrują zagadnienie w atmosferze „syndromu Czarnobyla”.

Pobyt w elektrowni jądrowej we Flamanville (Francja) rozwiał moje wszystkie wątpliwości. W pobliżu widziałem duże mariny żeglarskie, hotele, agroturystykę, pięknie utrzymane wsie.

Elektrownia w Gminie Stepnica to 100 mln zł rocznego podatku, to miejsca pracy dla około 1000 osób, a więc kolejne podatki z tytułu PIT i CIT. Elektrownia w Stepnicy to rozwój budownictwa jednorodzinnego (we Flamanville ok. 100 nowych domów), to dalsza rozbudowa dróg, portów, przy-

stani żeglarskich, hoteli i całej pozostałej infrastruktury turystycznej. To zlikwidowanie bezrobocia i zatrzymanie w gminie młodych, wykształconych ludzi.

Jestem ponadto przekonany, że obecnie stosowana technologia budowy i zabezpieczenia, dodatkowo przy naszym położeniu geograficznym, czynią elektrownię jądrową bezpiecznym zakładem pracy. Większe niebezpieczeństwo stanowią obecnie funkcjonujące w Polsce zakłady pracy, także w pobliżu naszej gminy. Uważam, że aby wybudować elektrownię jądrową, należy edukować społeczeństwo w tym zakresie. Jeżeli działania edukacyjne zostaną przeprowadzone, to o pozytywny wynik konsultacji społecznych w mojej gminie jestem całkowicie spokojny.

Michał Nowak Account Manager Glaubicz Garwolińska Consultants

Ostateczne blokowanie inwestycji spowodowane jest niewiedzą lub poczuciem pominięcia opinii społecznej w procesie decyzyjnym.

Obserwując dotychczasową debatę publiczną można odnieść wrażenie rosnącego sprzeciwu wobec budowy elektrowni atomowej w Polsce. Nagłośniona decyzja Niemiec, zakładająca rezygnację z energetyki atomowej do 2022 roku, stanowi poważną podstawę dla działań przeciwników tego rozwiązania w Polsce.

W swojej pracy często przeprowadzamy badania rzeczywistego nastawienia społecznego wobec danej inwestycji. Mimo dość dużej rozbieżności w problematyce konkretnej inwestycji, wspólnym mianownikiem okazuje się duża akceptacja dla nowych przedsięwzięć.

Przewrotnie i wbrew wielu opiniom, Polacy są narodem otwartym na nowości, co doskonale widać na przykładzie ostatnich lat i rozwoju np. energetyki wiatrowej czy biogazowni. Jednak ze względu na swoją historię jesteśmy także narodem niezwykle wyczulonym na manipulację. Dlatego najlepszym powiernikiem inwestycji jest transparentność a jej najniebezpieczniejszym wrogiem niedomówienie.

Przeciwnicy stanowią z reguły marginalną grupę, jednak ich determinacja jest źródłem bezsprzecznych sukcesów propagandowych.

Negatywna kampania pada na podatny grunt braku wiedzy i obaw opinii społecznej.

Prawo, zarówno w skali krajowej jak i międzynarodowej, wymaga przeprowadzenia konsultacji społecznych, czyli rozpoczęcia dialogu ze społecznościami, na które inwestycja ma oddziaływać.

Niestety, często traktuje się to jako jedynie martwy, lecz niezbędny punkt w długim procesie zdobywania pozwoleń realizacyjnych. Warto wiedzieć, iż ostateczne blokowanie inwestycji spowodowane jest niewiedzą lub poczuciem pominięcia opinii społecznej w procesie decyzyjnym.

Reasumując, doskonale zdaję sobie sprawę z rosnących potrzeb energetycznych kraju i znaczenia dywersyfikacji źródeł pozyskiwania energii. Dlatego zajmuję się wspieraniem inwestorów w działaniach edukacyjnych i prowadzeniu dialogu z lokalnymi społecznościami: TAK czy NIE dla atomu?

Usiądźmy i zacznijmy więcej rozmawiać. luty 2012

WYKONAWCA SPECJALISTYCZNYCH PRAC BUDOWLANYCH W DZIEDZINACH: NOWE KONSTRUKCJE

TECHNOLOGIE BUDOWY

c sprężanie monolitycznych konstrukcji żelbetowych

c nasuwanie podłużne

c projektowanie i sprężanie stropów

c betonowanie metodą wspornikową

c wykonanie sprężonych płyt na gruncie

c montaż segmentów

c podwieszanie konstrukcji mostowych c dostawa materiałów specjalistycznych, łożysk

c podnoszenie ciężkich elementów

i urządzeń dylatacyjnych

GEOTECHNIKA

NAPRAWY KONSTRUKCJI INŻYNIERSKICH

c grunt zbrojony

c sprężanie zewnętrzne – Niskotarciowy System Sprężania NSS

c konstrukcje TECHSPAN - łukowe obiekty inżynierskie

c pręty sprężające

FREYSSINET POLSKA Sp. z o.o. Tel: 22 203 17 00; Fax: 22 203 17 22; e-mail: biuro@freyssinet.pl; www.freyssinet.pl

prawo

Prawa i obowiązki projektanta Projektant, jako uczestnik procesu budowlanego, ma do spełnienia bardzo istotne zadania, które powiązane są z uprawnieniami mającymi na celu umożliwienie mu wywiązania się z nałożonych przez ustawodawcę obowiązków. dr Joanna Smarż

K

atalog podstawowych obowiązków i uprawnień projektanta, czyli osoby legitymującej się uprawnieniami do projektowania w odpowiedniej specjalności, wynika z przepisów art. 20-21 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r., Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.).

Po pierwsze: projekt

Podstawowym obowiązkiem projektanta, wynikającym z art. 20 ustawy, jest sporządzenie projektu budowlanego, który będzie podstawą do uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. Natomiast pozostałe obowiązki zawarte w art. 20 ww. ustawy, które nazywane są ,,podstawowymi”, mają na celu realizację zadania głównego, jakim jest sporządzenie projektu.

Szczegółowy zakres oraz formę projektu budowlanego określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz. U. Nr 120, poz. 1133 z późn. zm.), którego przepisy projektant zobowiąza-

24 Builder

ny jest bezwzględnie stosować w swojej działalności.

Projektant, jako osoba wykonująca samodzielną funkcję techniczną w budownictwie, zobowiązany jest sporządzić projekt zgodnie z: • ustaleniami decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu, • ustaleniami określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, o której mowa w art. 71 ust. 1 ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.), lub w pozwoleniu, o którym mowa w art. 23 i 23a ustawy z 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. Z 2003 r.

Nr 153, poz. 1502 z późn. zm.), • wymaganiami ustawy, • przepisami i zasadami wiedzy technicznej.

Istotnym obowiązkiem projektanta jest wyjaśnienie wszelkich wątpliwości dotyczących projektu budowlanego i zawartych w nim rozwiązań.

Dostosowanie się przez projektanta do wskazanych wytycznych zapewni sporządzenie projektu zgodnego z obowiązującymi przepisami i ustaleniami, co z kolei gwarantuje uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę.

Po drugie: kadra

Projektant, znając obowiązujące przepisy, zobowiązany jest również do zapewnienia, w razie potrzeby, udziału w opracowaniu projektu osób posiadających uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjal-

ności oraz wzajemne skoordynowanie techniczne wykonanych przez te osoby opracowań projektowych, zapewniając uwzględnienie zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie budowy, z uwzględnieniem specyfiki projektowanego obiektu budowlanego.

Z uwagi na różnorodność specjalności nadawanych uprawnień budowlanych, rzadko zdarza się, aby jedna osoba posiadała uprawnienia do samodzielnego sporządzenia projektu, aczkolwiek takiej sytuacji nie można wykluczyć. Dlatego też projektant znając zamierzenie inwestycyjne inwestora jest stanie określić czy może samodzielnie podjąć się sporządzenia projektu planowanej inwestycji, czy wymagany będzie udział osoby lub osób z uprawnieniami w innej specjalności lub w innym zakresie. Natomiast jeżeli stwierdzi konieczność współudziału innych projektantów zobowiązany jest poinformować o tym fakcie inwestora i w porozumieniu z nim, przy sporządzeniu projektu, zapewnić udział osoby legitymującej się odpowiednimi uprawnieniami budowlanymi.

W przypadku zaistnienia takiej konieczności w dalszej kolejności niezbędne jest wzajemne skoordynowanie techniczne wykonanych opracowań projektowych. Z przepisów wynika w sposób domyślny, że konieczne jest w takiej sytuacji wyznaczenie funkcji głównego projektanta, który koordynowałby całość prac projektowych i zapewni ich zgodność z przewidzianymi w przepisach zasadami bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie budowy, z uwzględnieniem specyfiki projektowanego obiektu budowlanego. Nie zwalnia to jednak autorów poszczególnych opracowań projektowych z odpowiedzialności za nie, natomiast główny projektant odpowiada dodatkowo w takiej sytuacji za koordynację całości. luty 2012

Pełnienie nadzoru autorskiego polega na czuwaniu w toku wykonywania robót budowlanych nad zgodnością realizowanego obiektu z projektem, a także uzgadnianiu możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w odniesieniu do tych, które zostały przewidziane w projekcie, a zostały zgłoszone przez kierownika budowy bądź też inspektora nadzoru inwestorskiego.

Po trzecie: weryfikacja

Podobnie, projektant ma obowiązek zapewnić, w razie potrzeby, sprawdzenie projektu architektoniczno-budowlanego pod względem zgodności z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności lub rzeczoznawcę budowlanego.

Po czwarte: oświadczenie

Natomiast po sporządzeniu projektu i ewentualnym jego sprawdzeniu, projektant, a także sprawdzający, dołączają do projektu budowlanego oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego, zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Brak tych oświadczeń powoduje, że organ administracji architektoniczno-budowlanej uznaje obowiązek sporządzenia, jak i sprawdzenia projektu za nienależycie wykonany. Prowadzi to do nałożenia na inwestora obowiązku usunięcia nieprawidłowości w oznaczonym terminie, natomiast po bezskutecznym upływie terminu organ wydaje decyzję o odmowie zatwierdzenia projektu i udzielenia pozwolenia na budowę, zgodnie z art. 35 ust. 3 Prawa budowlanego.

Po piąte: uzyskanie opinii

Obowiązkiem projektanta jest także uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień oraz sprawdzeń rozwiązań projektowych w zakresie wynikającym z przepisów. Jest to obowiązek związany z koniecznością przygotowania gotowego projektu, tak aby mógł on stanowić podstawę decyzji o pozwoleniu na budowę.

Po szóste: nadzór autorski

Istotnym obowiązkiem projektanta jest także wyjaśnianie wszelkich wątpliwości dotyczących projektu budowlanego i zawartych w nim rozwiązań. luty 2012

Na projektancie spoczywa bowiem odpowiedzialność za przyjęte rozwiązania techniczne. Obowiązek ten projektant zobowiązany jest spełnić zarówno w fazie sporządzania projektu, jak również w czasie realizacji obiektu budowlanego. Często będzie się to wiązało z pełnieniem nadzoru autorskiego, aczkolwiek nie zawsze tak musi być.

Nadzór autorski sprawowany jest bowiem na żądanie inwestora lub organu.

Zatem, w przypadku zgłoszenia takiego żądania, projektant nie może odmówić pełnienia tej funkcji, a odmowa sprawowania tego nadzoru może prowadzić do wszczęcia postępowania w zakresie odpowiedzialności zawodowej na podstawie art. 95 pkt 5 Prawa budowlanego.

Wpisem do dziennika budowy projektant ma prawo żądać wstrzymania robót budowlanych.

Pełnienie nadzoru autorskiego polega na czuwaniu w toku wykonywania robót budowlanych nad zgodnością realizowanego obiektu z projektem, a także uzgadnianiu możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w odniesieniu do tych, które zostały przewidziane w projekcie, a zostały zgłoszone przez kierownika budowy bądź też inspektora nadzoru inwestorskiego.

Po siódme: dokumentacja techniczna

Projektant ma obowiązek również sporządzić lub uzgodnić indywidualną dokumentację techniczną, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881 z późn.zm.).

Wspomniana dokumentacja techniczna dotyczy wyrobów dopuszczonych do jednostkowego stosowania w obiekcie budowlanym. Oznacza to, że obowiązek taki powstaje tylko wówczas, gdy w projekcie przewidziano wyroby dopuszczone do jednostkowego stosowania w obiekcie budowlanym, czyli jedynie w niektórych przypadkach wykonywania prac projektowych.

Po ósme: bezpieczeństwo

Kolejnym obowiązkiem projektanta jest sporządzenie informacji dotyczącej planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ze względu na specyfikę projektowanego obiektu budowlanego, która jest następnie uwzględniana w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Szczegółowe wymagania w tym zakresie wynikają

z przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120, poz. 1126).

Prawo wstępu

W celu umożliwienia projektantowi wywiązania się z nałożonych na niego przez ustawodawcę obowiązków, w art.

21 przewidziano też pewne istotne uprawnienia projektanta.

Przede wszystkim projektant w trakcie realizacji budowy ma prawo wstępu na teren budowy oraz dokonywania zapisów w dzienniku budowy dotyczących jej realizacji.

W ten sposób ustawodawca dał projektantowi możliwość kontrolowania zgodności wykonywanych prac z projektem. Nie można zatem odmówić projektantowi wstępu na teren budowy, jak również dokonywania wpisów do dziennika budowy, nawet wtedy, gdy czynności te wynikają z jego własnej inicjatywy.

Prawo dokonywania zapisów

Bardzo ważnym uprawnieniem projektanta jest prawo dokonywania zapisów w dzienniku budowy. W ten sposób projektant może zająć stanowisko wobec zdarzeń, które mają miejsce na budowie, zgłosić swoje zastrzeżenia lub uwagi, a także ma prawo żądać wpisem do dziennika budowy wstrzymania robót budowlanych. Projektant może jednak skorzystać z tego uprawnienia tylko wtedy, gdy stwierdzi zaistnienie przynajmniej jednej z dwóch przesłanek, którymi są: możliwość powstania zagrożenia lub wykonywanie robót budowlanych niezgodnie z projektem. Każde odstępstwo od projektu powinno być wpisane do dziennika budowy. Projektant powinien dokonać kwalifikacji odstąpienia od projektu budowlanego, a ponadto jest zobligowany do zamieszczenia w projekcie budowlanym odpowiednich informacji dotyczących odstąpienia. Taka regulacja ma na celu zapobieganie sytuacjom, w których projektant zmuszony jest stwierdzić odstąpienie w dzienniku budowy już po zaistnieniu tego faktu.

Przyznanie projektantowi omówionych uprawnień jest bardzo istotne, z uwagi na fakt odpowiedzialności zawodowej, jaka grozi mu za niewykonywanie lub niedbałe wykonanie swoich obowiązków (art. 95 pkt 4 Prawa budowlanego). n

Builder 25

prawo

Odpowiedzialność wykonawcy Umowa o roboty budowlane zobowiązuje wykonawcę do oddania przewidzianego w umowie obiektu budowlanego, który ma być zgodny z projektem (budowlanym i wykonawczym) oraz z zasadami wiedzy technicznej. W świetle prawa umów wykonawca robót jest dłużnikiem, który w stosunku zobowiązaniowym wynikającym z umowy ma zaspokoić interes wierzyciela – inwestora.

Bogumił Sieczkowski

P

rawo cywilne stanowi, że dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią (w przypadku wykonawcy – zgodnie z treścią umowy), jak również w sposób odpowiadający celowi społeczno-gospodarczemu kontraktu. Gospodarczym celem w przypadku realizowania inwestycji budowlanej jest z pewnością wytworzenie pełnowartościowego, niewadliwego obiektu budowlanego.

Niekiedy jednak zdarza się, że rezultat robót budowlanych odbiega od treści umowy i celu gospodarczego, jaki przyświeca inwestorowi. Wówczas zaczyna ciążyć na wykonawcy odpowiedzialność cywilna za wadliwe roboty, która – w zależności od podstawy prawnej – może się różnie kształtować, zwłaszcza w zakresie winy wykonawcy.

26 Builder

Poniżej zostaną przedstawione podstawowe instytucje prawa dotyczące cywilnej odpowiedzialności wykonawcy, wraz z podanymi w nawiasie anglojęzycznymi tłumaczeniami, których znajomość, ze względu na transgraniczność obrotu, jest w branży budowlanej coraz bardziej pożądana.

Odpowiedzialność z rękojmi

Contractor’s warranty for the object’s defects. Odpowiedzialność oparta na rękojmi wynika wprost z przepisów Kodeksu cywilnego. Wprawdzie strony umowy o roboty budowlane mogą zmodyfikować ustawową regulację rękojmi nawet w ten sposób, że zupełnie wyłączą odpowiedzialność wykonawcy z rękojmi, jednakże w praktyce żaden inwestor nie zgodzi się na takie rozwiązanie. Warto jednak wiedzieć, że ustawowa regulacja rękojmi ma charakter przepisów dyspozytywnych, co oznacza, że na etapie negocjowania umowy inwestor oraz wykonawca mogą uzgodnić odstępstwa od modelu rękojmi przyjętego w Kodeksie cywilnym. Jednakże instytucja rękojmi zawsze pełni funkcję ochronną, z której inwestor po prostu nie chce rezygnować.

Brak winy nie usprawiedliwia

Odpowiedzialność wykonawcy z rękojmi ma charakter surowy. Odpowiada on niezależnie od tego, czy swoim zawinionym zachowaniem doprowadził do wadliwości obiektu budowlanego.

Brak winy oraz wiedzy wykonawcy o wadzie nie zwalnia z odpowiedzialności opartej na rękojmi. Wykonawca nie może więc się tłumaczyć, że np. dach budynku przecieka nie z jego winy, albowiem do odpowiedzialności z tytułu rękojmi wystarczy istnienie wady oraz wykazanie związku przyczynowego między robotami wykonawcy a wadą. Z tego względu inwestorzy bardzo często dochodzą roszczeń wobec

wykonawców z powołaniem się właśnie na rękojmię, która ma charakter obiektywny (strict liability).

Ratuje upływ czasu

Granicą odpowiedzialności wykonawcy jest termin końcowy rękojmi: rękojmia wygasa bowiem po upływie roku, a gdy chodzi o wady budynku – po upływie lat trzech, licząc od dnia, w którym obiekt budowlany został przekazany inwestorowi.

Uprawnienia inwestora z rękojmi

Jeżeli strony umowy o roboty budowlane nie przewidziały odstępstw od kodeksowej regulacji rękojmi, to w razie ujawnienia się wady w okresie objętym ochroną, inwestor będzie mógł realizować konkretne uprawnienia względem wykonawcy. W pierwszym rzędzie inwestor winien udokumentować wadę (np. wpis do dziennika budowy, dziennika montażu, zdjęcia, prywatna ekspertyza) oraz niezwłocznie zawiadomić listem poleconym wykonawcę o wadzie. Treść uprawnień inwestora zależy również od tego czy ujawniona wada ma charakter istotny, czy też nieistotny. Rozróżnienie wad przy pomocy kryterium istotności ma charakter kodeksowy, a w praktyce wymaga posłużenia się opinią biegłego sądowego, który w konkretnym przypadku, na zlecenie sądu, sporządza opinię, w której wskazuje czy rezultat konkretnych robót budowlanych obarczony jest wadą oraz w jakim stosunku (zazwyczaj procentowym) wadliwość obniża wartość obiektu.

Naprawa: nieodpłatne usunięcie wady

Removing of defects. Jeżeli wada ma charakter usuwalny, to w pierwszej kolejności inwestor może żądać od wykonawcy dokonania bezpłatnej naprawy polegającej na usunięciu wady i doprowadzeniu obiektu do stanu pełnowartościowego. luty 2012

W piśmiennictwie prawniczym przyjmuje się, że usterki usuwalne to te wady, które w świetle obecnego stanu wiedzy technicznej mogą zostać zlikwidowane w sposób pozwalający na osiągnięcie rezultatu nie gorszego niż ten, którym charakteryzuje się obiekt pełnowartościowy, wykonany zgodnie z projektem budowlanym.

Obniżenie wynagrodzenia

Reduction of the contractor’s remuneration. Wszelkie wady usuwalne (zarówno istotne, jak i nieistotne) uprawniają inwestora do obniżenia wynagrodzenia należnego wykonawcy.

Uzasadnieniem takiego rozwiązania jest zasada ekwiwalentności świadczeń stron umowy o roboty budowlane (reciprocal contract): tylko za niewadliwy rezultat robót należy się pełne wynagrodzenie. W praktyce obniżenie wynagrodzenia wykonawcy następuje o koszt nakładów poczynionych na usunięcie wad. Skala obniżenia wynagrodzenia bardzo często stanowi zarzewie konfliktu między stronami. W praktyce procesu cywilnego sędziowie korzystają w takiej sytuacji z opinii biegłego rzeczoznawcy, który ustala rzeczywisty, rynkowy koszt usunięcia wady. Obok żądania obniżenia wynagrodzenia, inwestor dysponuje również roszczeniem odszkodowawczym (civil action for damages), o ile wykaże, że wskutek wystąpienia wady poniósł stratę (np. zapłacił kary umowne za opóźnienie w przekazaniu lokalów mieszkalnych budowanych w systemie deweloperskim).

Odstąpienie od umowy

Renounce the contract. Realizacja przez inwestora prawa odstąpienia od umowy o roboty budowlane to bardzo dotkliwa sankcja dla wykonawcy. Dlatego też prawo zezwala na skorzystanie z tego dalekosiężnego środka ochrony inwestora tylko w szczególnej sytuacji, mianowicie w razie ujawnienia się wady istotnej oraz nieusuwalnej (całkowita, obiektywna nieprzydatność, bezużyteczność wadliwego obiektu budowlanego). Wskutek odstąpienia – jednostronnej decyzji inwestora, umowę uważa się za nie zawartą, albowiem w praktyce prawniczej dominuje pogląd, że odstąpienie ma skutek z mocą wsteczną. W takiej sytuacji, po skutecznym odstąpieniu od umowy, strony winny przywrócić stan poprzedni, to jest doprowadzić do stanu jaki by istniał, gdyby umowy w ogóle nie zawarto, co w praktyce jest znacznie utrudluty 2012

nione, a w przypadku zaawansowanych robót budowlanych faktycznie niemożliwe. Odstępujący inwestor musi więc gruntownie rozważyć czy odstąpienie jest wykonalne, a następnie może domagać się od wykonawcy zwrotu wypłaconych już części wynagrodzenia oraz naprawienia szkody wynikłej z niewykonania kontraktu.

Odpowiedzialność wykonawcy jako gwaranta

Guarantee of quality. Odpowiedzialności opartej na ustawowej rękojmi nie należy mylić z gwarancją. Konkurencyjny rynek wymaga bowiem od wykonawców, aby dodatkowo udzielali inwestorom odrębnej gwarancji jakości wykonanych przez siebie robót. Wykonawca jako gwarant udziela gwarancji najczęściej już w samej umowie o roboty budowlane (klauzule gwarancyjne) lub później, w odrębnym dokumencie gwarancyjnym (karta gwarancyjna).

Każdy przypadek ujawnienia się wady wymaga współdziałania inwestora oraz wykonawcy, jak również wsparcia ze strony ekspertów budowlanych i prawników, tak aby spór nie zakończył się długotrwałym i kosztownym procesem sądowym.

Gwarancja jest niezależna od rękojmi, a prawo wyboru, z którego środka ochrony skorzystać (z gwarancji czy z rękojmi), należy do inwestora. Zazwyczaj treścią zobowiązania wykonawcy jako gwaranta jakości robót jest usunięcie wady obiektu budowlanego, jeżeli usterka ujawni się w ciągu terminu określonego w gwarancji. Określenie długości okresu gwarancji jest pozostawione stronom. Oczywistym jest, że wykonawca oferujący jak najdłuższy okres gwarancji jest szczególnie atrakcyjny dla inwestora.

Odpowiedzialność z kaucji

W praktyce obrotu, na zasadzie swobody umów, wykształciła się instytucja pieniężnej kaucji gwarancyjnej, która ma stanowić realne zabezpieczenie dla inwestora w razie konieczności poniesienia kosztów usunięcia wady. Kwotę kaucji inwestor potrąca za zgodą wykonawcy z każdorazowej części wynagrodzenia, a następnie jest uprawniony do zaspokojenia się z kwoty kaucji w okresie rękojmi lub gwarancji. Po pomyśl-

nym upływie okresu zabezpieczenia inwestor zobowiązany jest do zwrotu kaucji wykonawcy, w przeciwnym razie naraża się na zarzut korzystania ze świadczenia nienależnego, które jest szczególną postacią bezpodstawnego wzbogacenia. Niewątpliwie zaletą kaucji gwarancyjnej jest łatwość w realizacji zabezpieczenia oraz dostępność środków znajdujących się na rachunku inwestora. Jednakże wykonawca, godząc się na potrącanie kwot tytułem kaucji gwarancyjnej, nie ma pewności, że kaucja nie zostanie wykorzystana na usuwanie wad spowodowanych działaniem osób trzecich (np. innych wykonawców działających na zlecenie inwestora) lub usunięcie szkód wywołanych np. wadliwymi materiałami budowlanymi dostarczonymi przez inwestora, których wadliwości wykonawca nie mógł wykryć w czasie prowadzonych robót.

Kontraktowa odpowiedzialność

Liability for non-performance of obligation. Wykonawca robót budowlanych, tak jak każdy dłużnik z zobowiązania powstałego wskutek zawarcia umowy, odpowiada odszkodowawczo również na zasadach ogólnych, tj. za nienależyte (a więc także wadliwe) wykonanie umowy. Jest to odpowiedzialność kontraktowa, odrębna od reżimu rękojmi oraz gwarancji. W tym przypadku odpowiedzialność wykonawcy zależy od jego winy (braku zachowania należytej staranności), która jest objęta ustawowym domniemaniem. Aby zwolnić się od odpowiedzialności kontraktowej, wykonawca musi wykazać istnienie niezawinionej okoliczności, która wprawdzie skutkowała nienależytym efektem robót, ale z przyczyny zewnętrznej, spoza sfery działania i kontroli wykonawcy. Dla inwestora bardziej korzystne jest więc dochodzenie roszczeń opartych na rękojmi, która jest niezależna od winy. Niemniej jednak prawo wyboru podstawy prawnej żądania przysługuje zawsze inwestorowi, co jest ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego (np. wyrok z 3 października 2000 r., sygn. I CKN 301/00). W praktyce roszczenia wywodzone z odpowiedzialności kontraktowej zgłaszane są wówczas, gdy wygasły uprawnienia rękojmi wskutek upływu czasu lub zaniechania prawidłowego zawiadomienia o wadzie.

Autor jest adwokatem w Obligo Sieczkowski i Spółka Kancelaria Adwokacka sp.k.

Builder 27

prawo

W oczekiwaniu na nową ustawę Fot. arch. DLA Piper

Szerszy zakres ochrony nabywców i większe obowiązki deweloperów

ARTUR MICHALSKI

Adwokat w Kancelarii DLA Piper Specjalizuje się w kwestiach związanych z prawem obrotu nieruchomościami. Doradza na wszystkich etapach realizacji projektów dotyczących nieruchomości; począwszy od analizy prawnej nieruchomości, poprzez projektowanie struktury transakcji, nabywanie nieruchomości lub spółek celowych, uzyskiwanie zezwoleń związanych z zagospodarowaniem nieruchomości, realizację procesu budowlanego, kończąc na zagadnieniach dotyczących użytkowania i komercjalizacji nieruchomości. Ponadto reprezentuje klientów w postępowaniach sądowych i administracyjnych w zakresie spraw dotyczących zagospodarowania nieruchomości oraz roszczeń reprywatyzacyjnych. Reprezentował krajowych i zagranicznych klientów w największych procesach prywatyzacyjnych i inwestycyjnych w Polsce. Prowadził projekty m.in. dla sieci centrów handlowych, funduszy inwestycyjnych, koncernów paliwowych, koncernów energetycznych oraz firm z branży deweloperskiej.

28 Builder

Z dniem 29 kwietnia 2012 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 16 września 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, potocznie nazywana „ustawą deweloperską”.

G

łównym celem pomysłodawców projektu była chęć zwiększenia ochrony praw osób fizycznych, nabywających nieruchomości mieszkalne od deweloperów i zapewnienie im zakresu ochrony prawnej porównywalnego ze standardami obowiązującymi w większości krajów Unii Europejskiej.

Ryzyko inwestycyjne w Polsce

Dotychczas bowiem to nabywcy nieruchomości mieszkalnych ponosili zwiększone ryzyko inwestycyjne.

W praktyce na podstawie umowy zawartej z deweloperem nabywca zobowiązany był do zapłaty znacznej części - a niejednokrotnie nawet całości - wynagrodzenia na rzecz dewelopera jeszcze przed ukończeniem inwestycji i przed przeniesieniem własności lokalu lub własności nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym albo prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności posadowionego na niej domu jednorodzinnego stanowiącego odrębną nieruchomość.

Sytuacja ta odbiegała w znacznym stopniu od regulacji przyjętych w krajach Unii Europejskiej.

Standardy europejskie

We Francji np. deweloper może finansować inwestycję budowlaną ze środków klientów dopiero po przeniesieniu na nich udziału we własności nieruchomości gruntowej, na której powstaje inwestycja. Z kolei w Szwecji czy Dani dopuszczalna jest jedynie sprzedaż wyłącznie gotowych mieszkań czy domów.

Deweloper otrzymuje środki pieniężne z depozytu, do którego wpłacali pieniądze klienci dopiero po przeniesieniu własności.

W Niemczech natomiast deweloper może przyjmować zaliczki (wpłacone uprzednio przez klientów na rachunek powierniczy) wyłącznie wraz z postępem przedsięwzięcia budowlanego.

W razie niepowodzenia inwestycji klienci mogą dochodzić zwrotu wpłaconych zaliczek od podmiotu, udzielającego gwarancji bankowej, do której przedłożenia zobowiązany jest deweloper.

Dla osiągnięcia standardów zbliżonych do regulacji obowiązujących w innych krajach UE, na podstawie „ustawy deweloperskiej” na deweloperów nałożono szereg obowiązków w celu zabezpieczenia interesów nabywców na rynku pierwotnym.

Przepisy nowej „ustawy deweloperskiej”

Ustawa przewiduje m.in. obowiązek zapewnienia ochrony środków nabywcy powierzanych deweloperowi. W tym celu wprowadza konieczność zapewnienia nabywcom co najmniej jednego spośród następujących środków ochrony: (I) zamkniętego mieszkaniowego rachunku powierniczego, (II) otwartego mieszkaniowego rachunku powierniczego wraz z gwarancją ubezpieczeniową, (III) otwartego mieszkaniowego rachunku powierniczego wraz z gwaranluty 2012

cją bankową lub (IV) otwartego mieszkaniowego rachunku powierniczego.

Przepisy „ustawy deweloperskiej”, nakładające na deweloperów obowiązek zagwarantowania nabywcom co najmniej jednego z czterech wskazanych środków ochrony, znajdą zastosowanie do przedsięwzięć, w przypadku których rozpoczęcie sprzedaży nastąpiło po dniu wejścia ustawy w życie.

Rozpoczęciem sprzedaży w rozumieniu przepisów ustawy jest podanie do publicznej wiadomości informacji na temat rozpoczęcia procesu oferowania lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych w ramach określonego przedsięwzięcia deweloperskiego.

Zamknięty rachunek powierniczy

W związku z powyższymi wymogami, na deweloperze spoczywać będzie zatem obowiązek zawarcia umowy o prowadzenie takiego rachunku. Bank prowadzący ten rachunek zobowiązany będzie ewidencjonować wpłaty oraz wypłaty odrębnie dla każdego nabywcy.

Banki będą również zobowiązane na żądanie nabywców przedstawić im informacje o dokonanych wpłatach i wypłatach z rachunku.

Bank będzie mógł wypłacić deweloperowi środki pieniężne wpłacone na zamknięty rachunek powierniczy dopiero po otrzymaniu odpisu aktu notarialnego umowy przenoszącej na nabywcę własność lokalu mieszkalnego lub własność nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym albo prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własność posadowionego na niej domu jednorodzinnego, stanowiącego odrębną nieruchomość.

Rachunek otwarty

W przypadku zaś otwartych mieszkaniowych rachunków powierniczych bank będzie mógł wypłacać deweloperom zgromadzone na nich środki po stwierdzeniu zakończenia danego etapu realizacji przedsięwzięcia przewidzianego w opracowanym przez dewelopera harmonogramie przedsięwzięcia deweloperskiego. Harmonogram ten powinien przewidywać co najmniej cztery etapy realizacji. Koszt każdego z nich nie może być wyższy niż 25% i niższy niż 10% ogólnej kwoty kosztów przedsięwzięcia.

Z gwarancją bankową lub ubezpieczeniową

W przypadku otwartych mieszkaniowych rachunków powierniczych z gwaluty 2012

rancją bankową czy ubezpieczeniową, w razie ogłoszenia upadłości dewelopera lub w przypadku odstąpienia przez nabywcę od umowy deweloperskiej z powodu nieprzeniesienia na nabywcę własności lokalu lub własności nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym, albo prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności posadowionego na niej domu jednorodzinnego stanowiącego odrębną nieruchomość w terminie określonym w umowie, podmiot udzielający gwarancji tj. ubezpieczyciel lub bank zobowiązany będzie do wypłaty nabywcy środków wpłaconych przez niego na rzecz dewelopera.

Umowa deweloperska

Poza tym ustawa wprowadza także definicję umowy deweloperskiej, stanowiącej dotąd umowę nienazwaną, której elementy ukształtowały się w praktyce obrotu gospodarczego.

Ustawa definiuje ją więc jako umowę, na podstawie której deweloper zobowiązuje się do ustanowienia (po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia deweloperskiego) odrębnej własności lokalu i przeniesienia jej na nabywcę lub przeniesienia na rzecz nabywcy własności nieruchomości gruntowej zabudowanej domem jednorodzinnym, lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej oraz własności posadowionego na niej domu jednorodzinnego stanowiącego odrębną nieruchomość, a nabywca zobowiązuje się do spełnienia świadczenia pieniężnego na rzecz dewelopera na poczet ceny nabycia tego prawa.

Ustawa wprowadza obowiązek zachowania dla umowy deweloperskiej formy aktu notarialnego. Umowa deweloperska stanowi podstawę ujawnienia w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, na której ma zostać przeprowadzone przedsięwzięcie deweloperskie, roszczenia nabywcy o wybudowanie budynku, wyodrębnienie lokalu mieszkalnego i przeniesienie własności tego lokalu oraz praw niezbędnych do korzystania z lokalu na nabywcę albo przeniesienia na nabywcę własności nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej wraz z własnością posadowionego na niej domu jednorodzinnego stanowiącego odrębną nieruchomość.

Wynagrodzenie notariusza za czynności związane z zawarciem umowy,

w tym także za sporządzenie wypisów aktu notarialnego wydawanych przy zawarciu umowy a także koszty sądowe w postępowaniu wieczystoksięgowym będą obowiązani pokryć w równych częściach deweloper oraz nabywca.

Na mocy ustawy na deweloperów został również nałożony obowiązek dostarczenia nabywcy na jego żądanie prospektu informacyjnego zawierającego najistotniejsze informacje o inwestycji. Prospekt składa się z dwóch części.

Pierwsza zawiera informacje na temat dewelopera i jego sytuacji prawno-finansowej oraz realizowanego przedsięwzięcia.

Druga natomiast zawiera dane dotyczące konkretnego lokalu lub domu jednorodzinnego.

Postępowanie upadłościowe wobec dewelopera

„Ustawa deweloperska”, nowelizując przepisy ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe i naprawcze, uregulowała także odrębne postepowanie upadłościowe wobec dewelopera. W myśl znowelizowanych na podstawie „ustawy deweloperskiej” przepisów ustawy prawo upadłościowe i naprawcze w przypadku ogłoszenia upadłości dewelopera środki zgromadzone na mieszkaniowym rachunku powierniczym, prawo własności lub prawo użytkowania wieczystego nieruchomości, na której realizowane jest przedsięwzięcie deweloperskie oraz dopłaty wnoszone przez nabywców (na podstawie uchwały zgromadzenia nabywców) na potrzeby zakończenia przedsięwzięcia stanowić będą osobną masę upadłości, służącą w pierwszej kolejności zaspokojeniu roszczeń nabywców lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych objętych przedsięwzięciem deweloperskim.

W razie upadłości dewelopera zgromadzenie nabywców lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych w drodze uchwały zdecyduje o: (I) zaspokojeniu się ze środków zgromadzonych na rachunkach powierniczych albo (II) kontynuacji przedsięwzięcia deweloperskiego przez zarządcę, albo syndyka i wysokości dopłat koniecznych do jego zakończenia, albo (III) zawarciu układu przewidującego zaspokojenie nabywców w drodze likwidacji majątku upadłego.

Artur Michalski Adwokat Kancelaria DLA Piper artur.michalski@dlapiper.com

Builder 29

raport

Rynek nieruchomości wczoraj i dziś Obecnie dysponujemy statystykami pozostającymi w dużym kontraście z tym, co kreowało rodzimy rynek nieruchomości jeszcze kilkanaście lat temu. W jakiej kondycji – na tle pierwszej dekady XXI wieku – znajduje się dzisiaj polski rynek nieruchomości?

Jarosław Jędrzyński

R

ok 2000 pozostaje dla polskiego rynku nieruchomości przełomowy. Wbrew pozorom nie chodzi tu bynajmniej o magię millenium. Początek funkcjonowania polskiego rynku nieruchomości w pełnym tego słowa znaczeniu datuje się właśnie na początek XXI wieku. Trudno bowiem byłoby uznać za wiarygodne analizy rynku nieruchomości w okresie od początków transformacji do końca lat 90. XX wieku. To, co cechowało wówczas krajową mieszkaniówkę, to dominacja budownictwa spółdzielczego rodem z poprzedniej epoki, gospodarki planowej w połączeniu z licznymi, mniej lub bardziej udanymi próbami uruchomienia i rozwoju biznesu deweloperskiego.

Znakiem tamtych czasów było nabywanie mieszkań za „żywą” gotówkę od początkujących i często mało wiarygodnych przedsiębiorców na etapie tzw. dziury w ziemi”, co niejednokrotnie kończyło się finansowym dramatem dla amatorów własnego „M”. Jednak najistotniejszym mankamentem tamtych lat w kwestii rozwoju budownictwa mieszkaniowego był absolutny, w praktyce, brak instytucji kredytu hipotecznego, który w tradycyjnej gospo-

30 Builder

darce rynkowej stanowi rdzeń rozwoju szeroko rozumianego rynku nieruchomości. Wynikało to, pomijając ponadprzeciętnie wysoką inflację, z dość głębokiego i powszechnego wówczas technologicznego zacofania polskiego sektora bankowo-finansowego, który zresztą i po roku 2000 nie wykazał się nadmiernym profesjonalizmem i znajomością specyfiki finansowania inwestycji na rynku nieruchomości. Skutki takiego stanu rzeczy odczuwa obecnie rzesza rodzimych kredytobiorców hipotecznych posiadających kredyty mieszkaniowe w obcych walutach.

Dziś dysponujemy statystykami pozostającymi w dużym kontraście z tym, co kreowało rodzimy rynek nieruchomości jeszcze kilkanaście lat temu.

W jakiej kondycji znajduje się obecnie polski rynek nieruchomości na tle pierwszej dekady XXI wieku?

Cykliczny rynek nieruchomości

Liczba wydanych pozwoleń na budowę w okresie od roku 2000 do chwili obecnej wahała się w przedziale od kilkudziesięciu tysięcy do bez mała ćwierć miliona w szczytowym okresie boomu.

Polski rynek nieruchomości tkwi w bardziej lub mniej spektakularnych trendach spadkowych i to pod wieloma względami.

W przypadku mieszkań oddanych do użytkowania ich liczba najniższa była w pierwszym roku rozpatrywanego okresu, kiedy to wyniosła niespełna 88 tys. jednostek, by w szczytowym okresie prosperity podwoić tę wartość.

Te znaczące różnice wynikają przede wszystkim z fazy cyklu koniunkturalnego, w jakim znajdował się wówczas polski rynek nieruchomości.

Po latach względnej stabilizacji z końca lat 90. oraz z lat 2000-2001, kiedy to liczba wydanych pozwoleń na budowę

mieszkań oscylowała w okolicach 140 tys., w roku 2002 nastąpiło gwałtowne tąpniecie rzędu prawie 50 proc. do poziomu zaledwie 78 tys. Zdarzenie to spowodowane było korelacją rynku nieruchomości z sytuacją gospodarczą kraju, kiedy to silne spowolnienie gospodarcze sprowadziło wartość polskiego PKB w latach 2001-2002 do wartości niewiele przekraczających 1 procent.

W polskich warunkach ekonomicznych tego typu sytuację w połączeniu z rekordowym bezrobociem, sięgającym w tamtych latach historycznych pułapów 20 proc., można już spokojnie uznać za typową recesję, nawet pomimo minimalnie dodatniego wzrostu gospodarczego.

Kryzysu nie ma

Rok 2003 przyniósł wyraźne ożywienie koniunktury, mierzone zwłaszcza rekordowym skokiem nowo wybudowanych mieszkań oddanych do użytku.

Od tego czasu obserwujemy również systematyczny, coroczny wzrost liczby pozwoleń na budowę, które swój historyczny rekord zanotowały w roku 2007 na imponującym poziomie 240 tys.

Liczba lokali mieszkalnych oddawanych do użytku także rosła w sposób charakterystyczny dla rynkowej hossy, osiągając rok później absolutny rekord w wymiarze 165 tys. jednostek.

Rok 2008 okazał się, głównie za sprawą pamiętnego krachu na globalnym rynku finansowym, czasem przełomowym dla trwającego w najlepsze krajowego boomu w nieruchomościach, wskutek czego nastąpiło załamanie zarówno cen jak i wszelkich innych wskaźników koniunktury na rodzimym rynku. Tym samym kolejny 2009 rok zapisał się spadkiem o ok. 25 proc. w ilości wydanych pozwoleń na budowę, co stanowiło najlepsze potwierdzenie nadejścia kryzysu. Z kolei ilość mieszkań oddanych do użytku siłą inercji praktycznie nie uległa zmianie, odnotowując znaczny, bo 15-procentowy luty 2012

spadek dopiero w roku ubiegłym.

Wprawdzie tendencja spadkowa w przypadku obu wskaźników od roku 2008 ma stały i jednoznaczny charakter, to jednak jej dynamika w żadnym wypadku nie uzasadnia tezy o głębokim kryzysie na krajowym rynku nieruchomości.

Mieszkania oddane do użytkowania oraz pozwolenia na budowę wydane od 2000 do 2011 roku

Silny polski rynek?

– Wydaje się, że teza przypisująca polskiej gospodarce miano „zielonej wyspy”, znajduje pełne potwierdzenie w kondycji krajowego rynku nieruchomości – twierdzą analitycy portalu RynekPierwotny.com. Tendencja spadkowa w obszarze omawianych wskaźników na rynku mieszkaniowym ma bowiem od 3 lat wymiar tak symboliczny, że bez ryzyka jakiegokolwiek przekłamania możemy mówić raczej o stanie względnej stabilizacji na poziomie charakterystycznym dla rynku o co najmniej zadowalającej kondycji ekonomicznej. Uwzględniając wyniki trzech pierwszych kwartałów ubiegłego roku można oczekiwać, że zarówno liczba pozwoleń na budowę jak i lokali oddanych do użytku w całym roku 2011 będzie zbliżona do tych z dwóch lat wcześniejszych. W środowisku głębokiego globalnego kryzysu zadłużenia oraz zagrożenia trwałości eurolandu jest to okoliczność o tyle pocieszająca, co dość trudna do jednoznacznej interpretacji.

Źródło: RynekPierwotny.com

terminologii giełdowej – mamy tu podręcznikową bessę.

Przede wszystkim ceny metra kwadratowego lokalu mieszkalnego w Polsce już od kilkunastu kwartałów znajdują się w permanentnym trendzie spadkowym. Według różnych źródeł nominalnie spadek wyniósł od szczytu boomu od 15 do ponad 20 procent. Jednak biorąc pod uwagę inflację za ostatnie 4 lata ceny nieruchomości w Polce, ze szczególnym uwzględnieniem mieszkań, są już realnie niewiele wyższe od poziomów sprzed boomu, co zaczyna być chętnie nagłaśniane przez media.

Fakt ten wprawdzie w żaden sposób nie jest w stanie powstrzymać obowiązującego trendu spadkowego, natomiast wpływ na odczuwalne spowolnienie przeceny w nadchodzącym roku jest bardzo prawdopodobny.

Jak podkreślają analitycy portalu Bessa jeszcze potrwa Pomimo braku większych przeszkód RynekPierwotny.com, kolejną kwestią w wyszukiwaniu pozytywów w bieżą- jest sytuacja na warszawskiej GPW, cej sytuacji polskiej mieszkaniówki, gdzie w warunkach pogłębiającej się od nie możemy w żadnym razie zapomi- miesięcy dekoniunktury branżowy innać, że polski rynek nieruchomości deks WIG-Deweloperzy notuje kolejne, tkwi w bardziej lub mniej spektakular- bliskie historycznym minima, a walory nych trendach spadkowych i to pod najbardziej renomowanych rodzimych wieloma względami, czyli – używając deweloperów wciąż są intensywnie wyprzedawane przez inwestorów, pomimo dramaMieszkania oddane Pozwolenia na Rok tycznie wręcz niskiej wydo użytkowania budowę mieszkań ceny ich akcji. Oznacza to, 2000 87789 145141 że zazwyczaj najlepiej zo2001 105967 138418 rientowane środowisko 2002 97595 78486 inwestorów i spekulantów giełdowych nie oczekuje 2003 162686 92623 w perspektywie kilku naj2004 108117 105952 bliższych kwartałów ja2005 114066 115862 kiejkolwiek poprawy sytuacji fundamentalnej bran2006 115353 160545 ży deweloperskiej, a być 2007 133698 236731 może spodziewa się nawet 2008 165189 220372 jej pogorszenia.

Czy w tym stanie rzeczy 2009 160002 168440 można oczekiwać w dają2010 135835 165116 cej się przewidzieć perI-III 2011 86968 141306 spektywie jakiegokolwiek przesilenia, polegającego Źródło: RynekPierwotny.com luty 2012

na odwróceniu niekorzystnych tendencji, zatrzymaniu, a następnie odwróceniu trendów spadkowych oraz poprawy sytuacji fundamentalnej branży?

Prognozy

Z wieloletnich doświadczeń rynków rozwiniętych wynika, że średni czas trwania korekty po okresie tego rodzaju boomu, jaki polski rynek nieruchomości przeżywał w latach 2003-2008, wynosi średnio od 5 do 6 lat. Dodatkowo dziś już wiemy, że czas trwania fazy wzrostowej cyklu rynkowego zamknął się w podobnym przedziale czasu. O ile

Najbardziej prawdopodobnym momentem przesilenia wydaje się II-III kwartał 2013 roku. więc nie zaistnieją nadzwyczajne okoliczności (np. w postaci upadku euro, czego skutki dla polskiego rynku nieruchomości oraz systemu bankowo-finansowego mogłyby mieć wręcz apokaliptyczny charakter), to najbardziej prawdopodobnym momentem przesilenia wydaje się II-III kwartał 2013 roku. Do tego czasu należy oczekiwać kontynuacji obecnej bardzo wyważonej tendencji spadkowej zarówno w temacie nowych pozwoleń na budowę, liczby gotowych mieszkań oddawanych w kolejnych kwartałach do użytku, czy wreszcie ich cen.

Jak podaje portal RynekPierwotny.com, przy założeniu utrzymania się popytu na obecnym poziomie, spowoduje to w średnim terminie znaczną redukcję nawisu podażowego nowych lokali mieszkalnych, zwłaszcza w segmencie najbardziej poszukiwanych mieszkań 2-pokojowych, co powinno stać się pierwszym impulsem dla kolejnego etapu ożywienia koniunktury. Może to oznaczać, że bieżący rok okaże się najkorzystniejszym okresem zakupów i inwestycji na rynku nieruchomości, zwłaszcza nieruchomości mieszkaniowych w segmencie popularnym. n

Builder 31

raport

Projektowanie

część 2

a bezpieczeństwo pracy Bezpieczeństwo i ergonomia pracy są nierozerwalnie związane z funkcjonalnością obiektu, zastosowaną technologią i rozwiązaniami technicznymi, itp., zatem od projektanta i wykonawcy obiektu zależy późniejsze bezpieczeństwo pracujących i komfort użytkowania obiektu.

Elżbieta Kossakowska Marian Liwo

P

roces projektowania, w fazie kształtowania się koncepcji obiektu, powinien uwzględniać przyjęcie odpowiedniej, bezpiecznej technologii i sposobów wykonania obiektu. Na tym etapie nie bez znaczenia jest również przeanalizowanie sposobu zabezpieczenia pracowników przed zagrożeniami i rozważenie aspektu ergonomicznego wykonywania prac, np. sposób transportu materiałów budowlanych, mający na celu ograniczenie transportu ręcznego. Odnosi się to szczególnie do obiektów kubaturowo mniejszych, nie wymagających realizacji przez firmy specjalistyczne, co do których istnieje domniemanie, że będą realizowane przez przedsiębiorstwa małe, nie zawsze dysponujące odpowiednim wyposażeniem technicznym.

Zły dobór technologii

Przykładem niewłaściwie dobranej technologii (w ocenie inspektora pracy) może być zdarzenie, jakie miało miejsce podczas rozbiórki przęsła estakady

32 Builder

prowadzonej w związku z przebudową estakad Trasy Łazienkowskiej w Warszawie. Operator koparki przystąpił do rozbiórki przęsła estakady pomiędzy podporami. Nie mogąc dosięgnąć końca rozbieranej płyty żelbetowej, stojąc nad podporą, wjechał na podlegającą rozbiórce płytę estakady.

Rozpoczął kucie elementów wspornikowych najpierw po lewej a następnie po prawej stronie. Nagle płyta oberwała się i wraz ze znajdującą się na niej koparką spadła na ziemię – nasyp przy wiadukcie. Nikt nie został poszkodowany. Ponieważ koparka mogła w każdej chwili zsunąć się nasypu, operator opuścił koparkę i przystąpiono do jej usunięcia z płyty. Z ustaleń inspektora wynikało, że projekt nie zawierał szczegółu rozwiązania w jaki sposób prowadzić pracę rozbiórki płyty w strefie dylatacji, gdzie konstrukcja mogła być słabsza. Ponadto dobrano koparkę o zbyt krótkim zasięgu roboczym z młotem (10 m) w stosunku do długości (12 m) rozbieranego przęsła, co w pewnym stopniu wymusiło na operatorze wjazd na płytę. Zgodnie z projektem rozbiórki koparka mogła wjechać nad podporę i nie wjeżdżać nad rozbieraną płytę. Komisja powołana przez pracodawcę potwierdziła część ustaleń inspektora pracy. Zrezygnowano z rozbiórki płyt estakady z góry i prowadzono rozbiórkę z dołu, czyli z poziomu terenu.

Innym przykładem wadliwie przyjętej technologii wykonania, której realizacja mogła doprowadzić do wypadku, był projekt rozbudowy jednego z zakładów produkujących wyposażenie łazienek. Z uwagi na mogące występować w wyniku procesu produkcyjnego atmosfery wybuchowe, na terenie zakładu i w promieniu 300 metrów od niego wprowadzony jest zakaz używania otwartego ognia. Tymczasem projektant przewidział halę w konstrukcji stalowej, w której większość łączeń

miała być wykonana za pomocą spawania. Wykonawca dowiedział się o tym dopiero podczas podpisywania protokołu wynikającego z wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych. Zobligowano projektanta do częściowej zmiany projektu, mimo to część prac spawalniczych musiała być wykonana w utworzonej specjalnie na tą okoliczność wytwórni polowej. Podniosło to znacznie koszty wykonania obiektu w stosunku do planowanych. Należy przypomnieć, że prace budowlane, rozbiórkowe remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części są zaliczane do prac szczególnie niebezpiecznych (rozporządzenie w Ministra Pracy i Polityki Socjalnej dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy – tekst jednolity: Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, ze zm.). Zdarza się, że projektanci, często z innych, odległych miast, nie zawsze mają możliwość należytego rozpoznania specyficznych uwarunkowań związanych z projektowanym obiektem.

Obowiązki projektanta

W przepisach ustawy Prawo budowlane projektantowi zostały przypisane obowiązki koordynatora bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na etapie przygotowania (projektowania) inwestycji (wynikające z postanowień dyrektywy Rady Nr 92/57/EWG z dnia 24 czerwca 1992 r. w sprawie wdrożenia minimalnych wymagań bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na tymczasowych lub ruchomych budowach – ósma szczegółowa dyrektywa w rozumieniu art. 16 ust.1 dyrektywy Nr 89/391/EWG). Jednym z jego obowiązków wymienionych w art. 20 ust.1 ustawy Prawo budowlane jest sporządzenie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (bioz) ze względu na specyfikę projektowanego obiektu budowlanego, luty 2012

uwzględnianej w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

BIOZ

W informacji dotyczącej bioz powinna znaleźć swoje odzwierciedlenie analiza zagrożeń związanych z wykonywaniem obiektu i wskazania istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa pracy. W szczególności powinna wykazywać przewidywane zagrożenia związane z przyjętą technologią wykonania, wskazywać elementy lub obiekty znajdujących się na działce, które mogą stworzyć zagrożenie, a także zawierać wskazania środków technicznych i organizacyjnych, zapobiegających niebezpieczeństwom wynikającym z wykonywania robót budowlanych w strefach szczególnego zagrożenia zdrowia lub ich sąsiedztwie.

Niestety, z informacji przekazywanych inspektorom pracy kontrolującym budowy przez osoby nadzoru lub przez osoby zarządzające realizacją kontraktów wynika, że informacje do planów bioz zamieszczane przez projektantów w dokumentacji projektowej są bardzo ogólnikowe, nieraz wręcz lakoniczne.

Niejednokrotnie są one powielane w kolejnych projektach tych samych projektantów bez względu na rodzaj bądź skalę występujących zagrożeń przy realizacji inwestycji. Informacje do planu bioz zawierają z reguły ogólne zapisy dotyczące bezpiecznego wykonywania prac wynikające z przepisów lub przytaczane są same przepisy (i to nie wszystkie) regulujące wymagania bhp przy wykonywania prac. Taki stan rzeczy pozwala inwestorom na szacowanie cen inwestycji dużo poniżej realnych kosztów ich realizacji i w efekcie zmusza wykonawców do podejmowania decyzji w jaki sposób bezpiecznie realizować inwestycje budowlane. Często informacje do planu bioz zawierają nieadekwatne do stanu faktycznego lub niemożliwe do zastosowania systemy zabezpieczeń zbiorowych przed upadkiem z wysokości lub zabezpieczeń skarp przy wykonywaniu prac ziemnych w wykopach (cytowanie przepisów). Natomiast miejsce realizacji inwestycji lub jej lokalizacja, z uwagi na bezpieczeństwo nie tylko pracowników, ale i osób postronnych lub sąsiadujących z budowami obiektów, zmusza do zastosowania innych niż przewidziane (planowane) w projekcie technologie wykonania prac.

Najczęściej informacja do planu bioz wygląda następująco: „Podczas wykoluty 2012

nywania wszelkich prac budowlanych konieczne jest przestrzeganie przepisów i zasad bhp, w tym w szczególności rozporządzenia z 6.02.2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych”. Czasami pojawia się jeszcze definicja prac na wysokości.

Taka informacja nie stanowi żadnej podstawy i pomocy przy sporządzania planu bioz przez kierownika budowy (lub inną upoważnioną osobę). Zdarza się jednak, że informacje zawierają konkretne stwierdzenia, które mogą być pomocne. Przykładem takiej informacji są zapisy zawarte w pewnym projekcie domu wielorodzinnego - stropy budynku zaprojektowano jako monolityczne, ściany zewnętrzne murowane. Projektant wskazał, że istnieje możliwość zabetonowania w stropie haków stalowych wokół krawędzi stropu, do których później pracujący na wysokości będą mogli podczepiać linki bezpieczeństwa. Innym przykładem może być informacja, w której projektant przestrzegał przed możliwością natrafienia podczas robót ziemnych na zasypane płyty betonowe, bowiem w miejscu prowadzenia prac był kiedyś staw.

W przepisach ustawy Prawo budowlane projektantowi zostały przypisane obowiązki koordynatora bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na etapie przygotowania (projektowania) inwestycji. Jednym z jego obowiązków wymienionych w art. 20 ust.1 ustawy Prawo budowlane jest sporządzenie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (bioz) ze względu na specyfikę projektowanego obiektu budowlanego, uwzględnianej w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

W ocenie Państwowej Inspekcji Pracy informacja do planu bioz nie w pełni realizuje cel określony w dyrektywie.

Chodzi tu o skoncentrowanie informacji bioz wyłącznie do etapu budowy, z całkowitym pominięciem kwestii związanych z bezpieczną eksploatacją obiektu, jego utrzymaniem, konserwacją i naprawami. Dlatego też tak istotna staje się współpraca projektanta z rzeczoznawcą do spraw bezpieczeń-

stwa i higieny pracy podczas powstawania projektu. Rzeczoznawca opiniuje projekty, biorąc pod uwagę specyfikę, charakter i przeznaczenie obiektu budowlanego lub jego części. Opiniowanie polega w szczególności na sprawdzeniu przez rzeczoznawcę zgodności przyjętych rozwiązań z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, wymaganiami ergonomii oraz z Polskimi Normami, a także na sprawdzeniu czy przyjęte rozwiązania likwidują bądź ograniczają zagrożenia, jakie może spowodować projektowany proces technologiczny. Rzeczoznawca opiniuje projekty architektoniczno-budowlane, technologiczne i inne, których rozwiązania mają wpływ na stan bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zatem ścisła współpraca projektanta obiektu i rzeczoznawcy do spraw bhp powinna pozwolić na wyeliminowanie problemów związanych z eksploatacją obiektu (np. koniecznością bezpiecznej wymiany urządzeń - oświetlenia, central wentylacyjnych usytuowanych na dachu) lub utrzymaniem obiektu (np. mycie szklanych elewacji, nieotwieralnych okien, odśnieżanie dachu). Powinny również zostać wyeliminowane zagrożenia wynikające z technologii i procesów pracy. Obiekt powinien także spełniać wymagania higieny pracy i ergonomii.

Należy zauważyć, że dla inspektorów pracy uczestniczących w przejmowaniu obiektu do użytkowania problemy, w zakresie oceny rozwiązań pod względem bezpieczeństwa pracy, stwarzają inwestycje projektowane bez określonego szczegółowo sposobu użytkowania, tj. wskazania profilu działalności, rodzaju wykonywanych prac lub procesu technologicznego. Są to obiekty przeznaczone na wynajem, bez wskazania w/w szczegółów, które winny być uwzględnione na etapie projektowania i wykonawstwa. W niektórych przypadkach, już na etapie użytkowania, ma to wpływ na powstawanie zagrożeń dla bezpieczeństwa konstrukcji i ludzi. Projektanci w opisach technicznych do projektu budowlanego nie określają liczby zatrudnienia, stanowisk pracy stałej i czasowej, co z kolei wpływa na uzyskanie odstępstw od oświetlenia i zagłębienia pomieszczeń.

Artykuł opublikowano w materiałach konferencji „Awarie Budowlane”.

Elżbieta Kossakowska, Marian Liwo, Główny Inspektorat Pracy

Builder 33

Fot. arch. autorki

raport

Miliardy dla

D Katarzyna Bednarz

Analityk rynku budowlanego PMR Należy mieć nadzieję, że w kolejną perspektywę finansową krajowy administrator sieci kolejowej wejdzie z większą ilością przygotowanych projektów, a ich realizacja rozpocznie się bez poważnych opóźnień, na co liczą zwłaszcza potencjalni wykonawcy.

Polski sektor kolejowy, z racji trwającego dwie dekady zaniedbania inwestycyjnego, charakteryzuje się fatalnym stanem torowisk. Dzięki hojnemu finansowaniu, zapewnionemu przez Unię Europejską, polskie koleje rozpoczęły żmudną drogę ku odbudowie, tworząc dla firm budowlanych kolejny perspektywiczny segment budownictwa inżynieryjnego.

34 Builder

zięki wzmożonej realizacji zakontraktowanych w latach ubiegłych projektów, w 2011 r. wartość rynku budowy dróg kolejowych wzrosła o ponad jedną piątą i wyniosła ok. 3,1 mld zł, wynika z opracowanego przez firmę badawczą PMR raportu „Budownictwo kolejowe w Polsce 2012 – Prognozy rozwoju na lata 2012-2014”. Jest to rekordowa, jak dotąd, wartość rynku, która jednak w latach 2012-2013 zostanie ponownie poprawiona.

Dzięki wzmożonej realizacji zakontraktowanych w latach ubiegłych projektów, w 2011 r. wartość rynku budowy dróg kolejowych wzrosła o ponad jedną piątą i wyniosła ok.

3,1 mld zł.

Terminowe wyzwania

W fazie realizacji są lub wkrótce znajdą się wszystkie największe inwestycje obecnej perspektywy unijnej. Projekty o największej wartości dotyczą trzech korytarzy transportowych: połączenia Warszawa-Gdańsk (linia E65), którego realizacja będzie się toczyła do wiosny 2014 r., połączenia Rzeszów-KrakówKatowice-Zabrze (linia E30), dla którego główne roboty budowlane mają zakończyć się z początkiem 2015 r., oraz częściowa modernizacja połączenia pomiędzy Warszawą i Łodzią wraz z przebudową dworca Łódź Fabryczna – za-

PROJEKTY O NAJWIĘKSZEJ WARTOŚCI • Połączenie Warszawa-Gdańsk (linia E65) - realizacja do wiosny 2014 r., • Połączenie Rzeszów-Kraków-KatowiceZabrze (linia E30) - zakończenie głównych robót budowlanych na początku 2015 r., • Częściowa modernizacja połączenia pomiędzy Warszawą i Łodzią wraz z przebudową dworca Łódź Fabryczna – zakończenie robót na realizowanych odcinkach przewidziane jest na wiosnę 2015 r.

Największe przetargi 2014-2020 • Połączenie Lublin-Otwock oraz roboty na linii Rail Baltica na odcinku SadowneBiałystok.

• W zachodniej części kraju najdroższymi inwestycjami będą: linie SzczecinPoznań, dokończenie odcinka PoznańWrocław oraz Wrocław-Kłodzko.

kończenie robót na realizowanych odcinkach przewidziane jest na wiosnę 2015 r. Terminy inwestycji współfinansowanych przez Unię Europejską są o tyle istotne, że ich realizacja oraz rozliczenie muszą się zakończyć w 2015 r.

W przeciwnym razie projekty utracą dofinansowanie, którego wartość w przypadku wymienionych przedsięwzięć oscyluje wokół 9,5 mld zł.

luty 2012

kolei Terminy inwestycji współfinansowanych przez Unię Europejską są o tyle istotne, że ich realizacja oraz rozliczenie muszą się zakończyć w 2015 r.

W przeciwnym razie projekty utracą dofinansowanie, którego wartość w przypadku wymienionych w raporcie przedsięwzięć oscyluje wokół

9,5 mld zł.

W latach 2012 i 2013 oczekiwane jest rozpoczęcie kolejnych inwestycji współfinansowanych przez Unię Europejską, jednakże będą one miały mniejszy zakres i ściśle wytyczony czas realizacji, a co za tym idzie – odpowiednio niższą wartość robót.

W końcówce obecnej perspektywy unijnej większego znaczenia nabiorą natomiast inwestycje finansowane ze środków własnych PKP oraz z budżetu państwa.

Perspektywa 2014-2020 w zarysie

Wstępny zarys inwestycji został już także ustalony w perspektywie na lata 2014-2020, z którą wykonawcy robót kolejowych wiążą jeszcze większe nadzieje. W grupie tej znajdują się zarówno wcześniej przygotowane projekty, które z racji opóźnień straciły szansę na realizację do 2013 r., jak i te, dla których wykonywane są obecnie lub w najbliższym czasie będą prowa-

dzone prace przygotowawcze. Do największych przetargów należeć będą postępowania dotyczące m.in. połączenia Lublin-Otwock oraz robót na linii Rail Baltica na odcinku SadowneBiałystok. W zachodniej części kraju najdroższymi inwestycjami będą natomiast linie Szczecin-Poznań, dokończenie odcinka Poznań-Wrocław oraz Wrocław-Kłodzko. Sumaryczna wartość projektów zapowiadanych przez PKP PLK na lata 2014-2020 wynosi ponad 30 mld zł. Zatem, pomimo braku oczekiwanych wcześniej kontraktów na budowę Kolei Dużych Prędkości, rynek budownictwa kolejowego w najbliższej dekadzie prezentuje się bardzo obiecująco.

Kwestią otwartą pozostaje wykonalność tak ambitnych zamierzeń inwestycyjnych. Wiadomo już bowiem, że nie wszystkie plany na lata 2007-2013 uda się zrealizować. Jest wielce prawdopodobne, że także kolejne przedsięwzięcia ulegną opóźnieniom, a w niektórych przypadkach może dojść nawet do rezygnacji z ich realizacji.

Sumaryczna wartość projektów zapowiadanych przez PKP PLK na lata 2014-2020 wynosi ponad

30 mld zł.

Należy mieć jednak nadzieję, że w kolejną perspektywę finansową krajowy administrator sieci kolejowej wejdzie z większą ilością przygotowanych projektów, a ich realizacja rozpocznie się bez poważnych opóźnień, na co liczą zwłaszcza potencjalni wykonawcy.

Materiał oprac. na podst. danych zawartych w najnowszym raporcie firmy PMR pt. „Budownictwo kolejowe w Polsce 2012 – Prognozy rozwoju na lata 2012-2014”.

Produkcja budowlano-montażowa z tytułu budownictwa kolejowego w Polsce, 2005-2011

Źródło raport firmy PMR pt. „Budownictwo kolejowe w Polsce 2012 – Prognozy rozwoju na lata 2012-2014”.

luty 2012

Zbigniew Szafrański

Prezes Zarządu PKP Polskich Linii Kolejowych SA

Rozwój rynku stwarza perspektywy dla wykonawców, ale zamawiający stawia wyższe wymagania.

Rynek usług związanych z budownictwem kolejowym w Polsce ciągle jeszcze rozwija się po zastoju lat 90. XX w. Potencjał przedsiębiorstw związanych z budownictwem kolejowym przetrwał ten okres z dużymi stratami. Część podmiotów przestała istnieć, inne przekwalifikowały się na usługi dla innych gałęzi budownictwa. Jeszcze w pierwszych latach obecnego stulecia państwowe nakłady na inwestycje kolejowe spadły niemal do zera, a Polskie Linie Kolejowe, utworzony w 2001 r. zarządca publicznej infrastruktury kolejowej, nie dysponował istotnymi środkami podtrzymującymi tempo inwestycji na dostatecznym choćby poziomie. Unijne środki z funduszy przedakcesyjnych odegrały istotną rolę, ale również nie zapewniły podtrzymania rynku na zadowalającym poziomie.

Największe braki nastąpiły w segmencie rynku zajmującym się projektowaniem. Wpłynęła na to, oprócz braku środków na inwestycje, także sytuacja w szkolnictwie wyższym, tworząca istotną lukę pokoleniową w tej specjalności.

Zwrot w inwestowaniu w infrastrukturę kolei nastąpił z chwilą wejścia Polski do Unii Europejskiej.

Wraz z nim stopniowo odbudowywał się potencjał wykonawców. Znacznie wzrosło zaangażowanie wykonawców zagranicznych.

W najbliższych latach poziom nakładów na roboty budowlane związane z infrastrukturą kolejową pozostanie na dotychczasowym, wysokim poziomie. Zmieni się nieco struktura zamówień. Obok – jak dotychczas – kontraktów na kompleksową modernizację „pod klucz”, coraz więcej będzie zamówień na roboty rewitalizacyjne.

Inną innowacją będzie możliwość wykonania pełnego zakresu robót przy całkowitym zamknięciu modernizowanej czy rewitalizowanej dwutorowej linii kolejowej. Będzie to wymagało odmiennej logistyki niż przy dotychczasowej praktyce prac na jednym zamkniętym torze, przy trwającym ruchu kolejowym na torze sąsiednim.

Zmianom ulegają – i będzie to stała praktyka – procedury zamówieniowe. Wybór wykonawcy, oprócz kryterium oferowanej ceny, jest najczęściej uzależniany także od terminu i jakości wykonywanych prac. Zaostrzane są kryteria odbiorów technicznych i rozliczeń za opóźnienia w realizacji robót. Będzie też w niektórych przypadkach określana oczekiwana organizacja robót.

Rozwój rynku stwarza perspektywy dla wykonawców, ale zamawiający stawia wyższe wymagania.

Builder 35

raport

Anatomia kryzysu Część 1. Przyczyny i rozwój Kryzys gospodarczy i finansowy, w którego drugą fazę świat prawdopodobnie właśnie wkracza, zapoczątkowany został w USA, w 2007 r., zapaścią na rynku pożyczek hipotecznych wysokiego ryzyka. dr inż. Marek W. Zdyb

Z

asadniczą przyczyną kryzysu stały się pożyczki hipoteczne o wysokim ryzyku spłaty (tzw. „subprime mortgage”), udzielane kredytobiorcom o możliwościach finansowych niewystarczających do ich spłaty. Kredyty te stały się z kolei zabezpieczeniem obligacji strukturyzowanych, masowo sprzedawanych w celach inwestycyjnych i spekulacyjnych przez prywatne instytucje finansowe, w tym również przez największe banki amerykańskie i europejskie. Świadomość bardzo wysokiego ryzyka związanego z nabyciem tych obligacji była początkowo niewielka, zwłaszcza że w początkowej fazie ich rozpowszechniania miał miejsce wzrost na rynku nieruchomości i panował pomyślny klimat gospodarczy, zaś czołowe agencje ratingowe wystawiały długo wysokie oceny bezpieczeństwa przedmiotowym obligacjom. Dopiero znacząca, bo sięgająca 9,2%, niewypłacalność indywidualnych kredytobiorców, w pierwszej fazie cyklu kredytowego, zachwiała podażą gotówki na rynku kredytowym. Pojawiło się zagrożenie destabilizacji instytucji finansowych udzielających „łatwych” kredytów i rozpowszechniających rzeczone obligacje.

36 Builder

Geneza

Początkowo kryzys dotknął tylko amerykańskich banków inwestycyjnych. Przełomowym momentem, mającym zapewne istotny wpływ na powstanie i rozwój kryzysu, stało się wejście na giełdę w latach 90. XX w. jednego z największych amerykańskich banków inwestycyjnych Goldman Sachs.

Od momentu wejścia na rynek kapitałowy bank ten skorygował swoją strategię. Priorytetem, co jest poniekąd zrozumiałe u uczestnika rynku kapitałowego, stała się maksymalizacja zysków, rzutująca w sposób bezpośredni na przyrost wartości spółki dla akcjonariuszy banku. To przecież walne zgromadzenia akcjonariuszy decydowało o składzie rady nadzorczej i (pośrednio) zarządu. Miało też głos decydujący w kwestii wynagrodzenia dla tych gremiów. A zatem to zysk i przyrost wartości zdeterminowały strategię banków.

Banki zaczęły wykonywać operacje finansowe wysokiego ryzyka.

Istotnym przyczynkiem do powstania i rozprzestrzeniania się kryzysu stało się anulowanie w amerykańskim prawie bankowym w 1999 r. zakazu łączenia dwóch rodzajów bankowości: inwestycyjnej (o dużym ryzyku) i depozytowo-kredytowej. Zakaz ten został

uchwalony w USA w 1929 roku, po tzw. „czarnym czwartku”, kojarzonym z krachem giełdowym na Wall Street i długotrwałym kryzysem. Rozdział obu rodzajów bankowości miał chronić oszczędności obywateli w przypadku strat w bankowości inwestycyjnej. W 1998 r. prezydent Bill Clinton wywarł presję na władze finansowe USA, domagając się możliwości rozszerzenia populacji kredytobiorców hipotecznych o osoby mniej zarabiające.

Rolę gwaranta takich kredytów zapewniły dwie siostrzane firmy, częściowo kontrolowane przez państwo, Fannie Mae i Freddie Mac. Po elekcji George’a W. Busha na prezydenta, celem pobudzenia gospodarki za pomocą nowych kredytów, dokonano kolejnych zmian ustaw pod kątem dalszej liberalizacji przepisów dotyczących ochrony przed nadmiernym ryzykiem w działalności banków i towarzystw ubezpieczeniowych. Pozwoliło to bankom udzielać kredytów znacznie większej liczbie osób, legitymujących się względnie niskimi dochodami.

Za dalszy rozwój wypadków odpowiada bank centralny USA, zwany Rezerwą Federalną, w skrócie Fed, kierowany przez wiele lat przez Alana Greenspana. W 2001 r., po pęknięciu luty 2012

Rozwój kryzysu

Kryzys ujawnił się w 2007 r. znaczącym spadkiem cen nieruchomości.

W połowie 2007 r. obligacje „subprime mortgage” okazały się papierami bez realnego pokrycia, czyli tzw. obligacjami śmieciowymi. Kiedy ceny domów w USA zaczęły spadać, w lipcu 2007 r. zbankrutowały dwa fundusze inwestycyjne banku Bear Stearns. Banki doznały bardzo poważnych strat, liczonych w miliardach dolarów. Straty te okazały się tak duże, że w marcu luty 2012

i kwietniu 2008 r. główne banki USA (Merill Lynch, Goldman Sachs, Morgan Stanley, Lehman Brothers, Citigroup) zostały szybko dokapitalizowane, by zapobiec ich upadłości. Zachodziła bowiem obawa, że upadłość tych banków mogłaby wywołać tzw. efekt domina. Bankructwa banków pociągnęłyby za sobą upadłość licznych przedsiębiorstw, krach na giełdach, głębokie i długotrwałe bezrobocie oraz kryzys gospodarczy porównywalny do kryzysu stulecia z 1929 roku. Kapitał ratunkowy pochodził nie tylko z USA, lecz także m.in. z rezerw walutowych takich państw jak: Arabia Saudyjska, Kuwejt, Korea Płd., Japonia, Chiny, Singapur. Każdy z zagrożonych banków wyemitował akcje, zaś na ich pokrycie otrzymał od kilku do kilkunastu miliardów dolarów.

Zasadniczą przyczyną kryzysu stały się pożyczki hipoteczne o wysokim ryzyku spłaty (tzw. „subprime mortgage”).

Działania te przyniosły jednak tylko krótkotrwałą poprawę. W kolejnych miesiącach nastąpił kryzys zaufania.

Banki przestały mieć nawzajem zaufanie do swej kondycji finansowej. Konsekwencją stała się niechęć do pożyczania sobie pieniędzy z obawy przed niewypłacalnością kontrahenta. Sprawozdania finansowe za półrocze 2008 r., opublikowane w sierpniu tegoż roku, ujawniły po raz czwarty z rzędu straty największych banków. Dnia 15 września 2008 r., czwarty co do wielkości bank inwestycyjny USA, Lehman Brothers – po bezowocnej próbie uzyskania pomocy od banku centralnego Fed – zmuszony został ogłosić upadłość. Tydzień wcześniej Fed przejął, czyli de facto znacjonalizował, dwie firmy ubezpieczeniowo-pożyczkowe obciążone znacznym długiem, sięgającym w przypadku każdej z nich kilku miliardów dolarów, Fannie Mae i Freddie Mac. Upadłość tych dwóch instytucji mogłaby prawdopodobnie spowodować głęboki kryzys finansowy. Z tego samego powodu Fed, w porozumieniu z ministerstwem skarbu, zdecydował dzień później o dokapitalizowaniu największej firmy ubezpieczeniowej na świecie – AIG (American International Group), która również chyliła się ku upadkowi. Na jej sanację przeznaczono kwotę 85 miliardów dolarów.

W obliczu dalszego wzrostu kryzysu finansowego, Henry Paulson sekretarz

skarbu USA i uprzednio wieloletni prezes banku Goldman Sachs, wprowadził program ratunkowy, m.in. przekazując miliardowe dotacje państwowe na ratowanie wciąż zagrożonych instytucji finansowych, banku Bear Stearns, liderów rynku kredytów hipotecznych Fannie Mae i Freddie Mac oraz potentata ubezpieczeniowego AIG. Dnia 19 września 2008 r., ministerstwo skarbu USA podjęło w uzgodnieniu z bankiem centralnym Fed działania stabilizujące, dotyczące szczególnie zadłużonych instytucji finansowych.

Polegały one na stworzeniu planu wykupienia wszystkich długów za pomocą ustawowo specjalnie w tym celu powołanej instytucji. Koszt tego wykupu oszacowano na co najmniej 814 miliardów dolarów. Plan ten nazywany został Planem Paulsona. Koszt planu ponoszą podatnicy USA. Przyjmując Plan Paulsona przyjęto, iż uniknięcie załamania finansowego kraju zostanie osiągnięte kosztem częściowej utraty wolności rynku, wzrostu inflacji i dalszego obniżenia kursu dolara wobec euro.

Liczono się też ze wzrostem ceny kruszców, w szczególności złota. Jednocześnie gremium złożone ze 166 najbardziej znanych ekonomistów USA, w tym 3 laureatów nagrody Nobla, zaapelowało 25 września 2008 r. do Kongresu, aby wstrzymał się z przyjęciem planu ratunkowego dla sektora finansów. Ich zdaniem winien on zostać Fot. arch. Nova 77

internetowej bańki giełdowej, ceny akcji w USA (jak zresztą i w innych częściach świata) zaczęły mocno spadać.

Wywołało to obawy o kontynuację wzrostu gospodarczego w USA. W efekcie, w 2002 r., Fed obniżył stopy procentowe do poziomu 2%. W sytuacji inflacji wyższej wówczas od oficjalnych stóp procentowych, inwestorzy uznali, że najlepiej w tej sytuacji jest inwestować w nieruchomości. Wkrótce też ich ceny poszybowały w górę. Jednocześnie, korzystnie niskie stopy procentowe pozytywnie motywowały do zaciągania kredytów hipotecznych. Rozpowszechnione stało się zarabianie na nieruchomościach za pomocą kredytu.

Zwrot z nieruchomości wynosił bowiem od kilkunastu do kilkudziesięciu procent. W tej sytuacji banki intensywnie namawiały do zaciąganie kredytu także osoby o niskich dochodach. Po dwóch latach luzowania polityki pieniężnej (niskie stopy procentowe), wobec pojawienia się symptomów przegrzania rynku, Fed zacieśnił politykę pieniężną, podnosząc stopniowo stopy procentowe. Podniesienie stóp do poziomu 5% spowodowało znaczne zwiększenie obciążeń odsetkowych przy spłacie kredytu. Jednocześnie oznaczało to zmniejszenie atrakcyjności inwestowania w postaci lokowania kapitału w nieruchomości. Ich ceny zaczęły więc spadać. Wielu kredytobiorców, z powodu wysokich odsetek, zaprzestało spłacania zaciągniętego zadłużenia. Banki, zajmując hipoteki i próbując sprzedać przejęte za długi nieruchomości, przyśpieszyły tylko proces rynkowej obniżki ich cen. W tym stanie rzeczy Fed, kierowany od 2006 r. przez następcę Alana Greenspana Bena Bernanke, w 2007 r. obniżył zdecydowanie stopy procentowe do poziomu 2%. Posunięcie to miało na celu obniżenie obciążeń odsetkowych przy spłacie kredytów i jednocześnie skierowanie na rynek znaczącej ilości taniego pieniądza.

Siedziba banku Washington Mutual w Seattle – największego bankruta w historii świata.

Builder 37

raport najpierw dokładnie przeanalizowany.

Jako faktyczna „dotacja” dla branży finansowej, plan ten mógł mieć negatywne konsekwencje dla rynku w długim okresie. Zakładał bowiem eliminację z rynku złych długów poprzez wykupowanie obligacji hipotecznych „subprime mortgage” ze środków państwa. Z założenia miało to poprawić płynność sektora finansowego. Sprzeciw gremium ekonomicznego budził też brak odpowiedzialności właścicielskiej, a być może i karnej, za złe decyzje i straty banków i ubezpieczycieli. Szef rezerwy federalnej Fed, Ben Bernanke, zaapelował jednak o jak najszybsze przyjęcie Planu Paulsona.

W tym samym dniu, wskutek pogłębiającego się kryzysu, zbankrutował największy bank oszczędnościowy USA, a także największy bank hipoteczny, Washington Mutual w Seattle. Była to zapewne największa upadłość banku w historii świata. Bezzwłocznie przeprowadzono postępowanie upadłościowe, zaś mienie banku zostało odsprzedane JP Morgan Chase w Nowym Jorku.

Posiadacze kont depozytowych nie ponieśli strat. Ogromne straty ponieśli jednak w wyniku upadłości posiadacze akcji banku na Wall Street, w tym tysiące drobnych inwestorów, handlujących przez Internet na giełdzie. 29 września 2008 r. Izba Reprezentantów Kongresu USA odrzuciła w głosowaniu Plan Paulsona, chociaż senat go zatwierdził.

Spowodowało to największy jednodniowy spadek indeksów akcji od 21 lat.

Indeks DJIA spadł tego dnia o 7%, a SAP 500 i Nasdaq o około 9%. Plan Paulsena rozpatrzono ponownie. Po kolejnych negocjacjach i zmianach, ustalających że np. zarządy instytucji, które uzyskują pomoc finansową od państwa, nie mogą wypłacać sobie astronomicznych nagród, został on przyjęty. 3 października 2008 r. zmodyfikowany plan został zatwierdzony także przez Izbę Reprezentantów. Prezydent USA podpisał ustalenia Kongresu i plan wszedł w życie.

Tymczasem kryzys przeniósł się do Europy. W pierwszej kolejności rządy państw Beneluxu przejęły kontrolę nad największym bankiem Belgii – Fortis Bank. Upadłość zagroziła także największej w tym regionie instytucji bankowo-ubezpieczeniowej Dexii.

W następstwie bankructwa banku Lehman Brothers oraz zagrożenia upadłością kolejnych amerykańskich i europejskich banków, doszło w kolejnych tygodniach i miesiącach do kryzysu zaufania na rynku międzybankowym.

38 Builder

Banki przestały sobie pożyczać pieniądze z powodu obaw o niewypłacalność.

Upadły 3 największe banki Islandii, których zobowiązania okazały się zbyt duże w relacji do PKB Islandii. W Rosji i na Ukrainie ograniczono wielkość wypłat z rachunków bankowych. Islandia zwróciła się o pomoc w wysokości kilku miliardów dolarów do MFW, USA, UE i Rosji, i otrzymała ją. Korona islandzka straciła niemal połowę wartości. Pojawiły się pierwsze sygnały zapowiadające problemy gospodarcze i finansowe Węgier i Ukrainy. Węgierski forint został mocno zdewaluowany. Z powodu poważnej liczby kredytów denominowanych we frankach szwajcarskich i euro, dalsze osłabienie lokalnych walut zagroziło niewypłacalnością hipotek w tych krajach i możliwym dalszym zaawansowaniem kryzysu bankowego.

Węgry – jako pierwszy kraj UE – otrzymały pomoc z MFW i UE w wysokości 10 mld euro, co zapewne zapobiegło bankructwu tego kraju.

Do zespołu przyczyn, jakie przyczyniły się do wybuchu kryzysu w strefie euro, zaliczyć należy te czysto monetarne, jak i różnice systemowe.

Pierwszym krajem UE i strefy Euro, który znalazł się w bardzo trudnej sytuacji finansowej i zagroziło mu bankructwo, stała się Grecja. Ogromny dług publiczny tego kraju spowodował konieczność wprowadzenia pakietu poważnych ograniczeń i redukcji wydatków budżetowych, co spotkało się z masowymi protestami ludności Grecji. W listopadzie 2011 r. premier Papandreu zaproponował referendum w sprawie ewentualnego przyjęcia pakietu stabilizacyjnego zaproponowanego przez kierownictwo Eurolandu. Jednak prawdopodobieństwo odrzucenia w referendum przez społeczeństwo Grecji nałożonych wzamian za pomoc finansową restrykcji, głównie fiskalnych, było wysokie. W konsekwencji zagroziło to ostatecznym bankructwem kraju. W efekcie rząd Papandreu podał się w listopadzie 2011 r. do dymisji, pomocowy pakiet unijny został przez Grecję przyjęty, zaś władzę objął nowy gabinet premiera Lukasa Papademosa, byłego wiceprezesa EBC (Europejskiego Banku Centralnego). Obecnie intensywne programy oszczędnościowe wdrażają Irlandia i Portugalia. Wszystko wskazuje na to, że Niemcy i Francja są tak zdeterminowane, aby utrzymać unię

walutową i zrealizować do końca projekt integracji Europy, że zrobią wszystko by do tego doszło. W szczególności zaś uzupełnią unię monetarną o unię fiskalną, czyli ujednolicą także politykę budżetową krajów UE.

Przyczyny kryzysu w strefie euro

Wydaje się, że do zespołu przyczyn, jakie przyczyniły się do wybuchu kryzysu w strefie euro zaliczyć należy te czysto monetarne, jak i różnice systemowe. Funkcjonuje np. opinia, że Francja zgadzając się na strefę euro, pragnęła ograniczyć wpływ niemieckiego Bundesbanku. Z kolei Niemcy poparły ten projekt licząc na to, że skorzysta na tym niemiecki eksport, główne źródło wzrostu gospodarczego Niemiec. Posługiwanie się silną, stabilną walutą, obowiązującą w większości krajów UE, zmniejszało bowiem koszty rozliczeń, a w wymianie wewnątrzunijnej znosiło ryzyko kursowe. Z kolei Włochy, dzięki euro zmniejszyły początkowo znacząco koszty obsługi długu publicznego. Państwa strefy euro różnił jednak od samego początku funkcjonowania strefy poziom produktywności, tempa i poziomu wzrostu gospodarczego i wiele innych czynników. Waluta euro dobrze funkcjonowałaby w części krajów obecnego wspólnego obszaru walutowego, np. w Niemczech, Holandii lub Austrii.

Gospodarki te są zresztą dość ściśle powiązane ze sobą, mają podobne wskaźniki produktywności, konkurencyjności, itp. Jednak różnice między tymi krajami, a pozostałymi krajami strefy euro są wyraźne. Wreszcie, w zakwalifikowaniu do strefy euro wymogiem było przestrzeganie tzw. kryteriów z Maastricht, czyli m.in. deficytu budżetowego nie większego niż 3% PKB i długu publicznego nie większego niż 60% PKB. Tymczasem Grecja – jak już powszechnie wiadomo – stosując tzw. kreatywną księgowość, podała nierzetelne dane dotyczące deficytu i długu publicznego, dzięki czemu weszła do strefy euro, nie mając do tego wymaganych predyspozycji. Dodatkowego posmaku sytuacji w Grecji dodaje fakt, iż – zgodnie z obecną wiedzą – zaległości podatkowe w tym kraju wynoszą 60 mld euro, tj. 25% PKB. Jest to absolutny rekord wśród krajów UE i świadczy o całkowitym braku dyscypliny fiskalnej w Grecji. dr inż. Marek W. Zdyb dyrektor i główny analityk, Ośrodek Badania Rynków Kapitałowych luty 2012

plus/minus

Blaski i cienie

działania na polskim rynku Po ostatnim kryzysie rynek budowlany nad Wisłą stał się bardziej atrakcyjny dla zagranicznych przedsiębiorców. Oprócz stabilności coraz częściej podkreśla się znaczenie innych zalet, choć poważni gracze są świadomi również utrudnień. O wskazanie mocnych i słabych stron polskiego rynku poprosiliśmy Cona Murphy’ego, z pochodzenia Irlandczyka, Dyrektora Zarządzającego PM Group Polska.

PLUSY

Bardzo dużym plusem polskiego rynku budowlanego jest wysoki standard pracy architektów i inżynierów. Specjaliści, z którymi pracuję już od ponad 12 lat, pokazali, że są nie tylko bardzo wszechstronni i kreatywni, ale równie chętnie się uczą nowych rozwiązań i technologii. Mają o wiele większy głód osiągnięcia sukcesu niż Irlandczycy. Nie boją się także ciężkiej pracy, a poza tym mają wysokie kwalifikacje i świetnie pracują w zespole.

Te czynniki bezpośrednio wpływają m.in. na czas i jakość realizacji inwestycji. Większość realizowanych przez nas inwestycji w Polsce ma bardzo napięte terminy realizacji i ich dotrzymanie wymaga świetnego przygotowania technicznego, koordynacji i umiejętność pracy zespołowej. W wielu krajach ta ścieżka realizacji nie przebiega tak sprawnie jak w Polsce.

To, co obserwujemy na przełomie ostatnich kilku lat i co niewątpliwie należy postrzegać jako plus, to zwiększenie dbałości klientów o estetykę i jakość budowlanych obiektów oraz ich energooszczędny charakter. Coraz częściej jesteśmy proszeni o projektowanie budynków biurowych, ale również przemysłowych zgodnie z normami LEED czy BREEAM. Nie każdy klient przeprowadza pełną certyfikację obiektu, ale wiele z projektowanych przez nas budynków spełnia najnowocześniejsze wymogi budynków „zielonych”. Ta tendencja daje projektantom większe możliwości rozwoju i podnosi standardy projektowania w Polsce.

Minusem polskiego rynku budowlanego jest z pewnością fakt, że proceduralnie rynek ten cały czas jest nieco oporny na „zielone budownictwo”. Niestety prawodawstwo nie przewiduje żadnych ulg dla klientów zainteresowanych obiektami spełniającymi standardy LEED czy BREAM, które na etapie realizacji często są bardziej kosztowne, a okres zwrotu inwestycji wynosi kilka lat. Brakuje więc konkretnych kroków ze strony administracji państwowej i władz lokalnych, które mogłyby zachęcać do „zielonych inwestycji” np. poprzez ulgi podatkowe.

Innym utrudnieniem inwestycji w Polsce jest obecna debata na temat pomocy publicznej, a raczej jej ograniczenia dla średnich i dużych inwestycji. Widzimy chwilowe zawieszenie decyzji niektórych naszych klientów w stosunku do dalszych inwestycji w Polsce. Głównie ze względu na brak konkretnych deklaracji odnośnie możliwości i dostępności, a w szczególności łączenia pomocy publicznej dla nowych oraz istniejących klientów, planujących dalsze reinwestycje w Polsce.

40 Builder

Fot. arch. PM Group Polska

Mówiąc o istocie i warunkach działania na polskim rynku budowlanym zupełnie szczerze mogę przyznać, że widzę zdecydowanie więcej jego plusów niż minusów. Zacznę od tego, że Polska to nadal kraj bardzo atrakcyjny dla zagranicznych inwestorów, zarówno z uwagi na jakość i ilość dostępnych terenów inwestycyjnych, na odpowiednie zasoby i jakość dostępnej siły roboczej, jak i lokalizację na mapie Europy. Poprzedni kryzys pokazał, że polski rynek jest bezpieczny i bardziej odporny na takie zawirowania, jakie dotknęły np. inne państwa Europy Środkowo-Wschodniej. Rośnie więc zaufanie do inwestycji w Polsce, a to znacząco wpływa na dynamikę branży budowlanej. Nasi klienci w większości interesują się gruntami objętymi specjalnymi strefami ekonomicznymi. Co ważne, obserwujemy także rosnąca przychylność, otwartość i większą merytoryczność władz lokalnych, które coraz bardziej kreatywnie i profesjonalnie podchodzą do zachęcania inwestorów do lokowania inwestycji na ich terenie.

MINUSY

luty 2012

Relacja z gali TopBuilder 2012

LAUREACI WYRÓŻNIENIA TopBuilder 2012

PREZENTACJE NOWOCZESNYCH TECHNOLOGII

TOP Builder dodatek specjalny miesięcznika

Builder luty 2012

Nowa generacja okien VELUX Prezentacja firmy Velux str. 44

Prezentacja z okładki

Grupa VELUX wprowadza na rynek nową generację okien do poddaszy

Nowa generacja okien do poddaszy VELUX wyznacza nowe standardy efektywności energetycznej i wygody ich użytkowania.

G

rupa VELUX – światowy lider produkcji okien do poddaszy oraz świetlików, wprowadza na rynek nową generację okien dachowych, którą cechują wyższe standardy w zakresie efektywności energetycznej, dostępu światła dziennego oraz komfortu ich użytkowania. „Przez ostatnie lata intensywnie pracowaliśmy nad rozwojem nowej generacji okien do poddaszy VELUX. Wyznacza ona nowe standardy użytkowe dla milionów ludzi, którzy cieszą się światłem dziennym i świeżym powietrzem zapewnianym przez okna VELUX. Nowa generacja łączy w sobie doskonałe właściwości izolacyjne ze znacznie zwiększonymi korzyściami płynącymi z pa-

44

sywnego pozyskiwania energii słonecznej.

Osiągamy w ten sposób doskonałą efektywność energetyczną” – mówi Jørgen Tang-Jensen, Prezes Grupy VELUX A/S. W ten sposób okna VELUX będą miały wyraźny udział w energooszczędnym budownictwie mieszkaniowym, tak ważnym dla działań mających na celu ograniczenie globalnego zużycia energii, którego 40 procent stanowi energia zużywana przez budynki”.

Wyższa efektywność energetyczna i lepszy klimat we wnętrzach

Celem opracowania nowej linii okien było znalezienie odpowiedniej konstrukcji, która zapewniałaby oszczędność energii przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej jakości. Jednocześnie zachowane zostały sprawdzone rozwiązania, które zawsze były znakiem firmowym okien do poddaszy VELUX. Wraz z wprowadzeniem VELUX

Thermo Technology nowa generacja okien zyskała lepsze właściwości izolacyjne, obniżając współczynnik izolacyjności dla standardowych okien dachowych Uw do 1,2. To, w połączeniu z większą powierzchnią szyby, która nie tylko zapewnia do 18% więcej światła, ale również pozyskuje więcej pasywnej energii słonecznej do naszych domów, sprawia, że nowe okna dachowe podnoszą bilans energetyczny i efektywność energetyczną do nowego i znakomitego poziomu. „Powierzchnia szyby została zwiększona z dwóch powodów. Po pierwsze, chcieliśmy poprawić energooszczędność nowego okna do poddaszy, tak aby cechowała je lepsza izolacyjność oraz większy zysk ciepła z energii słonecznej w zimnych okresach – zapewniając w rezultacie wyjątkowy bilans i efektywność energetyczną.

Po drugie, więcej światła dziennego oznacza mniejsze zapotrzebowanie budynków

Builder – Produkty Budowlane Roku 2012

Bilans energetyczny jest określoną wartością składającą się z kilku zmiennych dla każdego okna dachowego i wariantu szyby. Bilans energetyczny jest metodą oceny efektywności energetycznej okna. Jest to różnica pomiędzy energią słoneczną, która dociera przez okno oraz stratą ciepła, które ucieka przez okno. Jeżeli poziom zysku ciepła z energii słonecznej jest większy niż straty ciepła, bilans energetyczny okna jest dodatni.

Sezon letni

W sezonie, w którym chłodzimy wnętrza, bilans energetyczny powinien być możliwie najbliższy zeru poprzez zmniejszanie ryzyka przegrzania i unikanie stosowania energii z paliw kopalnych do klimatyzacji wnętrz. Okna dachowe z wyższym poziomem ochrony przeciwsłonecznej będą stale chronić przed przegrzaniem latem; dodatkową ochronę przed ciepłem zapewniają akcesoria dekoracyjne i przeciwsłoneczne oraz rolety zewnętrzne.

Sezon zimowy

W sezonie, w którym ogrzewany wnętrza, bilans energetyczny powinien być wyższy od zera, aby ograniczyć straty energii i zoptymalizować zyski ciepła z energii słonecznej. Okna do poddaszy VELUX nowej generacji oferują zarówno lepszą izolacyjność cieplną, dzięki zastosowaniu nowo opracowanego materiału o w ysokim poziomie izolacyjności – VELUX Thermo Technology, równocześnie zwiększając zyski ciepła z energii słonecznej. Jest to możliwe dzięki większej powierzchni szyby, która równocześnie zapewnia do 18 procent więcej światła.

na światło elektryczne, co przekłada się zarówno na oszczędności energii, jak i poprawę samopoczucia osób, które w nich mieszkają i pracują”, wyjaśnia Jørgen TangJensen.

Oprócz udoskonalenia okien pod kątem pozyskiwania pasywnej energii cieplnej ze słońca zimą, VELUX nadal będzie oferować szeroki wybór szyb oraz akcesoriów dekoracyjnych i przeciwsłonecznych, aby ograniczyć przegrzewanie pomieszczeń latem i w ciepłych strefach klimatycznych.

Równie ważne dla dobrego klimatu pomieszczeń jest świeże powietrze. W nowej

Builder – Produkty Budowlane Roku 2012

generacji okien do poddaszy VELUX wentylacja nadal jest możliwa nawet wtedy, gdy okno jest zamknięte, dzięki klapie wentylacyjnej, która od dawna jest charakterystyczną cechą okien VELUX. Zapewnia ona wyjątkową wydajność i kontrolę dostępu świeżego powietrza, co przekłada się na lepsze samopoczucie mieszkańców i klimat wnętrz.

Kilka nowych, udoskonalonych funkcji oraz zalet produktu

Poza ustanowieniem nowych standardów w zakresie oszczędności energii firma VELUX wprowadza szereg udoskonaleń w nowej generacji okien korzystnych dla milionów osób mieszkających w domach oraz wielu sprzedawców, dekarzy i architektów pracujących na co dzień z produktami VELUX. „Mamy przyjemność ogłosić, że nowa generacja okien do poddaszy VELUX oferuje również pełną gamę nowych, ulepszonych rozwiązań w zakresie wzornictwa, komfortu użytkowania oraz zasad montażu, które zadowolą wielu naszych klientów, dekarzy, sprzedawców oraz architektów na całym świecie”, mówił Jacob Schambye – Dyrektor handlowy Grupy VELUX. Nowe okna VELUX można montować szybciej oraz na dwóch różnych głębokościach w konstrukcji dachu – standardowej lub obniżonej, w której okno zlicowane jest z pokryciem dachowym. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu nowego kątownika montażowego. W przypadku montażu obniżonego okno znajduje się 40 mm głębiej w konstrukcji dachu, co oznacza bardziej estetyczny wygląd i przyczynia się do dodatkowych oszczędności energii.

Nowy, całkowicie przeprojektowany dotykowy panel sterowania VELUX INTEGRA® zapewnia zaawansowany technologicznie, a zarazem przyjazny w obsłudze sposób kontrolowania klimatu pomieszczeń wyposażonych w elektryczne okna dachowe i akcesoria VELUX. Konstrukcja nowej generacji okien dachowych VELUX również została ulepszona, zarówno od wewnątrz, jak i od zewnątrz, za sprawą bardziej smukłych profili skrzydła i ościeżnicy nadających oknom elegancki wygląd.

Nowa generacja – uznana jakość oraz wszechstronne rozwiązania

Wszystkie produkty Grupy VELUX zostały poddane gruntownym badaniom, aby speł-

niały rygorystyczne wymagania VELUX w zakresie jakości i funkcjonalności. Program badań obejmuje takie aspekty, jak energooszczędność, wentylację, redukcję hałasu, bezpieczeństwo, trwałość oraz obsługę.

Wprowadzając nową generację okien, VELUX kontynuuje swoją wieloletnią tradycję produkcji okien dachowych różnych typów, rozmiarów, w wielu wariantach, oraz produktów instalacyjnych, po to, by okna VELUX były wybierane jako produkt zapewniający dostęp światła dziennego oraz świeżego powietrza w różnych budynkach, rodzajach konstrukcji dachu oraz w każdej strefie klimatycznej.

Wprowadzenie na rynek

Grupa VELUX zaprezentowała nową generację swoich produktów 31 stycznia br. na targach Dach & Holz w Niemczech. Na tym rynku będą one oferowane w limitowanej edycji na 2012 rok. Nowa generacja okien VELUX zostanie wprowadzona na rynek w Skandynawii wiosną 2012 roku, a następnie na kolejnych rynkach, także polskim, począwszy od 2013 roku. Aby uzyskać więcej informacji o premierze nowej generacji okien do poddaszy VELUX, należy skontaktować się z regionalnym biurem sprzedaży VELUX.

Fakty

Kolejna generacja okien VELUX oferuje kilka nowych oraz wiele udoskonalonych funkcji: • lepsza izolacyjność cieplna dzięki VELUX Thermo Technology o współczynniku przenikania ciepła obniżonym do wartości Uw = 1,2 W/m2K dla standardowych okien dachowych; • do 18 procent więcej światła dziennego; • lepszy bilans energetyczny okna; • nowy standard obsługi dzięki dotykowemu panelowi zdalnego sterowania VELUX INTEGRA® o bogatym oprogramowaniu; • światowej klasy wzornictwo, dzięki węższym skrzydłom i ościeżnicom, a także zmienionemu oblachowaniu; • ulepszone opakowanie; • łatwiejszy i szybszy montaż.

Prezentacja z okładki

Bilans Energetyczny

VELUX Polska Sp. z o.o. ul. Muszkieterów 15A 02-273 Warszawa tel.: (22) 33 77 000 fax: (22) 33 77 090 e-mail: kontakt@VELUX.pl

45

Optymizm i innowacyjność Liderzy Innowacyjności 2012

Joanna Ryńska

Innowacyjne produkty polskiego rynku budowlanego, optymizm w wypowiedziach laureatów i gości honorowych, dobry klimat do dyskusji branżowych i ważne deklaracje polityczne – 6 grudnia 2011 roku odbyła się czwarta już Gala TopBuilder, na której wręczono sygnowane przez miesięcznik Builder statuetki dla najlepszych produktów.

TopBuilder to nagroda miesięcznika Builder, przyznawana przez Kapitułę Konkursu – redakcję pisma i jego Radę Programową pod przewodnictwem prof. zw. dr. hab. inż. Kazimierza Szulborskiego – najlepszym, innowacyjnym produktom budowlanym, produktom IT dla budownictwa oraz realizacjom, usługom i innym przedsięwzięciom dla budownictwa. Uroczystym finałem prac Kapituly jest właśnie grudniowa Gala.

Spotkanie branży budowlanej

Tegoroczne spotkanie, odbywające się w warszawskiej siedzibie BCC, poprowadzili Danuta Burzyńska – Redaktor Naczelna pisma i członek Kapituły oraz Dominik Suwiński

46

Maciej Gnoiński, Doradca Zarządu J.W. Construction Holding SA: Sam produkt – to nic nowego. Ale tworzymy go tak, żeby budować szybciej, bardziej efektywnie i taniej.

– Dyrektor Działu Marketingu i Reklamy w firmie PWB Media, wydawcy miesięcznika. Wśród gości znaleźli się przedstawiciele środowiska budowlanego – firm, stowarzyszeń i organiza-

cji, wyższych uczelni, administracji państwowej. Statuetki wręczali goście honorowi – według słów Marka Zdziebłowskiego, szefa w ydawnictwa PWB Media, nie tylko liczące się osobowości polskiej sceny budowlanej, ale i przyjaciele Buildera, życzliwie nastawieni do inicjatyw pisma. Byli to: poseł Janusz Piechociński (Wiceprzewodniczący Komisji Infrastruktury i członek Komisji Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii); Marek Michałowski (Prezes Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa, Przewodniczący Rady Nadzorczej Laureaci i goście podczas uroczystości wręczenia statuetek.

Builder – Produkty Budowlane Roku 2012

firmy Budimex); Wiktor Piwkowski (Przewodniczący Polskiego Związku Związku Inżynierów i Techników Budownictwa) oraz prof. dr hab. inż. Leszek Rafalski (Dyrektor Naczelny Instytutu Badawczego Dróg i Mostów).

Tomasz Stupnowicz, Prezes Zarządu Hanza Brokers Sp. z o.o.: Ogromnym problemem budownictwa są dziury... dziury w wiedzy, także tej dotyczącej procesu inwestycyjnego.

Janusz Piechociński, Wiceprzewodniczący Komisji Infrastruktury i członek Komisji Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii: Przesunęliśmy koniec świata, bo jest bardzo dużo do zrobienia.

Agnieszka Jeznach, Dyrektor Marketingu YAWAL SA w rozmowie z Jolantą Szymanowską, Dyrektor Marketingu Ulma Construccion Polska SA.

Dyskusja o polskim budownictwie

Rozdanie statuetek poprzedzone zostało wystąpieniami, dotyczącymi bieżącej i prognozowanej sytuacji w polskim budownictwie, z naciskiem na znaczenie innowacyjności. Jak zauważył poseł Piechociński,

Danuta Burzyńska i Dominik Suwiński prowadzący Galę.

Laureaci i goście podczas uroczystości wręczenia statuetek.

Przemawia Marek Michałowski, Prezes Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa, Przewodniczący Rady Nadzorczej firmy Budimex.

Czas na pokrzepienie i rozmowy kuluarowe.

Marek Zdziebłowski, Prezes Wydawnictwa PWB Media w rozmowie z posłem Januszem Piechocińskim, wiceprzewodniczącym Komisji Infrastruktury i członkiem Komisji Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii.

Rekordziści - załoga firmy Selena SA odebrała w tym roku 5 statuetek. Na zdjęciu: Dominik Suwiński, Paweł Burdziakowski, Dyrektor Marketingu, Anna Jezierska, Joanna Pondo-Konopek z firmy Selena SA oraz Marek Zdziebłowski.

Załoga firmy Trias SA (partner technologiczny Gali i lauerat TopBuildera za integrację systemów IT na stadionie PGE Arena w Gdańsku) przyjmuje wyrazy uznania.

Edyta Kozek, Business Development Manager ERP Comarch SA i Marek Jurkowski, Dyrektor Sprzedaży i Konsultingu INTENSE Group Sp. z o.o. w rozmowie z Wiolettą Domeradzką (koordynator ds. wydawniczych PWB Media).

Spotkanie kuluarowe i recital zespołu Night Life.

Maciej Gnoiński, Doradca Zarządu JW Construction Holding SA.

Builder – Produkty Budowlane Roku 2012

47

W IMIENIU NAGRODZONYCH FIRM STATUETKI TOPBUILDER 2012 ODEBRALI:

Marcin Szewczuk, Dyrektor Marketingu aluplast Sp. z o.o.

Liderzy Innowacyjności 2012

Daniel Węgrzyniak, Key Account Manager Athenasoft Sp. z o.o.

Adam Masiulanis, Dyrektor ds. Komunikacji Branżowej Atlas Sp z o.o.

Jens Peter Hartmann, Dyrektor Zarządzający BASF Polska, Dział Chemii Budowlanej

Rüdiger Kuhn, Prezes Zarządu CEMEX Polska Sp. z o.o.

Iwona Górakowska-Szyszka, Członek Zarządu CEMEX Polska Sp. z o.o.

Edyta Kozek, Business Development Manager ERP Comarch SA

Artur Stocki, Kierownik Sprzedaży Regionu Warszawskiego oraz Jolanta Kaczmarek, Kierownik Sprzedaży Infrastruktury Consolis Polska Sp. z o.o.

Iwona Mydłowiecka, Specjalista ds.

Marketingu Datacomp Sp. z o.o.

48

Tomasz Pręcikowski, Sales Manager Dow Polska Sp. z o.o.

Zbigniew Bartosiewicz, Przedstawiciel Firmy DRUTEX SA Marek Jurkowski, Dyrektor Sprzedaży i Konsultingu INTENSE Group Sp. z o.o.

Tomasz Brawata, Reprezentant Spółki Polska Grupa Izolacji Natryskowych Sp.K.

Andrzej Kaczor, Dyrektor Soudal Sp. z o.o.

Maciej Gnoiński, Doradca Zarządu JW Construction Holding SA

Sławomir Janusz Żubrycki, Prezes Zarządu PPU PALISANDER Sp. z o.o.

Zbigniew Klonowski, Prezes Zarządu TRIAS SA

Andrzej Radziszewski, Target Group Manager Kärcher Sp. z o.o.

Rafał Kuczyński, Z-ca Dyrektora Handlowego Pruszyński Sp. z o.o.

Adam Szkiłądź, Główny Specjalista ds. produktu Unibep SA

Andrzej Feruga, Dyrektor Generalny oraz Anna Kazusek, Dyrektor Marketingu Knauf Bauprodukte Polska Sp. z o.o.

Mariusz Gil, Prezes Zarządu quick‑mix Sp. z o.o.

Adam Semla, Specjalista ds. Sprzedaży Usługi Informatyczne „SZANSA” Gabriela Ciszyńska-Matuszek

Joanna Burzyńska, Dyrektor Działu Zamocowań Kolener SA

Andrzej Kielar, Prezes Zarządu Rockwool Polska Sp. z o.o.

Grzegorz Kwiatkowski, Manager Obszaru Viessmann Sp. z o.o.

Małgorzata Barańska, Dyrektor Marketingu LIBET SA

Benedykt Korduła, Dyrektor ds. Marketingu ISOVER Saint Gobain Construction Products Polska Sp. z o.o.

Mirosław Jaroszewicz, Członek Zarządu Wienerberger Ceramika Budowlana Sp. z o.o.

Anna Pawłowicz, Specjalista ds. Marketingu Oknoplast Sp. z o.o.

Paweł Burdziakowski, Dyrektor Marketingu, Anna Jezierska, Joanna Pondo-Konopek SELENA SA

Rajmund Reichel, Dyrektor Działu Zbiorniki Betonowe i Silosy w firmie WOLF SYSTEM Sp. z o.o.

Marek Biały, Dyrektor Handlowy Oras Olesno Sp. z o.o.

Michał Siedlecki, Wiceprezes Zarządu SIMPLE SA

Cezary Szeszuła, Prezes Zarządu XELLA POLSKA Sp. z o.o.

Mariusz Megier, Prezes Zarządu Orgadata East Europe Sp. z o.o.

Piotr Sokulski, Kierownik Marketingu Produktowego i Analiz Sopro Polska Sp. z o.o.

Agnieszka Jeznach, Dyrektor Marketingu YAWAL SA.

Iwona Ślęzak, Przedstawiciel Handlowy w regionie warszawskim Fakro Sp. z o.o.

Michał Łada, Regionalny Dyrektor Sprzedaży Płn. Wsch. Farby KABE Polska Sp. z o.o.

Piotr Kolejwa, Brand & Marketing Manager Fiat Professional Fiat Auto Poland S.A.

Erik de Jong, Sales Direktor CEE/ Benelux oraz Piotr Kaszyca, Regional Marketing Manager CEE FLUKE EUROPE B.V.

Krzysztof Berger, Dyrektor Freyssinet Polska Sp. z o.o.

Krzysztof Szerszeń, Inżynier Specjalista ds. Nowych Produktów, Górażdże Cement SA.

Marek Surowiec, Członek Zarządu, Dyrektor ds. Handlowych GRUPA OŻARÓW SA

Anna Jurczak, Asystentka Projektu GSE Polska Sp. z o.o.

Tomasz Stupnowicz, Prezes Zarządu Hanza Brokers Sp. z o.o.

Builder – Produkty Budowlane Roku 2012

Marcin Szewczuk, Dyrektor Marketingu aluplast Sp. z o.o.: Stawiamy na innowacyjność od lat – to dla nas jedyny sposób na wyrwanie się z błędnego koła niezdrowej konkurencji cenowej. trudna sytuacja makroekonomiczna wymusza nowy sposób myślenia o innowacyjności.

– Myślmy o innowacyjności jako o ciągłej pogoni za doskonałością w codziennej pracy – powiedział. Dodał, że w tym kontekście innowacyjni powinni być także politycy. Na pewno przejawem tak rozumianej innowa-

cyjności była zapowiedź planowanej korekty ustawy o zamówieniach publicznych – tak, by wyeliminować najniższą cenę jako jedyne kryterium rozstrzygania przetargów. Rzetelna korekta tej ustawy mogłaby, jak ocenia wiele firm ze środowiska, rzeczywiście zmienić oblicze polskiego budownictwa.

Marek Michałowski omówił inną stronę rynku – problem z finansowaniem dużych kontraktów budowlanych. Wysycha strumień pieniędzy unijnych z perspektywy 2007-2013.

– powiedział – Rząd enigmatycznie mówi, że chciałby dostać te same pieniądze w perspektywie 2014-2020. Oby...

Zwrócił też uwagę na to, że w rzeczywistości budowlanej od podpisania dużych kontraktów do ich realizacji mijają dwa lata – zatem skutki pojawiającego się dziś kryzysu możemy zacząć odczuwać dopiero w roku 2014.

POWIEDZIELI PODCZAS TEGOROCZNEJ GALI Janusz Piechociński, poseł na Sejm, wiceprzewodniczący Komisji Infrastruktury i członek Komisji Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii Trudna sytuacja makroekonomiczna wymusza nowy sposób myślenia o innowacyjności. Myślmy o innowacyjności jako o ciągłej pogoni za doskonałością w codziennej pracy. W tym kontekście innowacyjni powinni być także politycy. Krokiem we właściwym kierunku jest zapowiedź planowanej korekty ustawy o zamówieniach publicznych. Moglibyśmy dzięki temu uniknąć nękającego środowisko upiora – syndromu najniższej ceny. Zapraszam środowisko budowlane do życzliwej współpracy.

REKLAMA

Builder – Produkty Budowlane Roku 2012

49

LISTA PRODUKTÓW NAGRODZONYCH STATUETKĄ TOPBUILDER 2012 • Energeto® 8000 „foam inside” System okienny do pasywnych konstrukcji (aluplast Sp. z o.o.)

• Norma Expert-program kosztorysowy (Athenasoft Sp. z o.o.)

• Atlas Gips Rapid Gotowa gładź polimerowa (Atlas Sp. z o.o.)

• Atlas Cermit MN Mineralny tynk do aplikacji natryskowej (Atlas Sp. z o.o.)

Liderzy Innowacyjności 2012

• PCI Geofug – Fuga nowej generacji (BASF Polska Sp. z o.o.)

• Raport zrównoważonego rozwoju CEMEX Polska 2010 (CEMEX Polska Sp. z o.o.)

• Beton XtraBET (CEMEX Polska Sp. z o.o.)

• Serwis internetowy e-CEMEX www.e-cemex.pl wszechstronna platforma komunikacji z klientami Cemex (CEMEX Polska Sp. z o.o.)

• Cement portlandzki EN 197-1-CEM i 32,5 R (GRUPA OŻARÓW SA)

• FRONTROCK MAX E Dwugęstościowe płyty ze skalnej wełny mineralnej do izolacji termicznej w bezspoinowych systemach ociepleń – ETICS (Rockwool Polska Sp. z o.o.)

• Centrum magazynowo-logistyczne JYSK w Radomsku i Generalne Wykonawstwo inwestycji (GSE POLSKA Sp. z o.o.)

• ISOVER Multimax 30 Płyta z wełny szklanej do izolacji dachu skośnego (Saint Gobain Construction Products Polska Sp. z o.o.)

• „Budowlany proces inwestycyjny – poradnik ubezpieczeniowy” (Hanza Brokers Sp. z o.o.)

• Tytan Professional Uszczelniacz Multi-tool (SELENA SA)

• INTENSE Platform – zintegrowana platforma, kompleksowy, wielofirmowy system klasy BPM do procesowego zarządzania przedsiębiorstwem (INTENSE Group Sp. z o.o.)

• Prefabrykowane ściany murowane – Porotherm i Silka (JWCH Produkcja Budowlana Sp. z o.o.)

• Wysokociśnieniowe urządzenie czyszczące HD 9/50-4 Cage (Kärcher Sp. z o.o.)

• Tytan Professional Uszczelniacz na Tarasy i Balkony (SELENA SA) • Linia transparentnych klejów montażowych: ClassicFix i MultiFix (SELENA SA) • Tytan Professional Uszczelniacz Dekarski Specjalistyczny (SELENA SA) • Tytan Professional Silikon Sanitarny UPG (SELENA SA)

• Knauf Elastic Plus Fuga elastyczna (Knauf Bauprodukte Polska Sp. z o.o.)

• SIMPLE.BUD – kompleksowa platforma informatyczna dla firmy budowlanej realizującej prace w systemie projektowym (SIMPLE SA)

• Żelbetowe rury przeciskowe DN 2000 (Consolis Polska Sp. z o.o.)

• Knauf K2 Half Elastic Uelastyczniony klej do płytek C2T (Knauf Bauprodukte Polska Sp. z o.o.)

• Sopro Topas DFE – Dekoracyjna fuga epoksydowa (Sopro Polska Sp. z o.o.)

• Dwuspadowa płyta stropodachowa STT (Consolis Polska Sp. z o.o.)

• Knauf Klej zbrojony z włóknem (Knauf Bauprodukte Polska Sp. z o.o.)

• Sopro FF 450 extra – Elastyczna zaprawa klejowa S1 (Sopro Polska Sp. z o.o.)

• ZUZIA BIM – system do kosztorysowania w budownictwie, zintegrowany z platformą BIM (Datacomp Sp. z o.o.)

• Knauf Smooth Masa wyrównująca 5-25 mm (Knauf Bauprodukte Polska Sp. z o.o.)

• Soudal Window System SWS Zestaw produktów do warstwowego „ciepłego montażu” stolarki okiennej i drzwiowej (Soudal Sp. z o.o.)

• E-FAKTURA (CEMEX Polska Sp. z o.o.)

• Comarch CDN XL – najchętniej wybierany w Polsce system klasy ERP (Comarch SA)

• INSTA-STIK TM – klej do izolacji termicznych (Dow Polska Sp. z o.o.)

• STYROFOAM TM XPS – izolacja termiczna (Dow Polska Sp. z o.o.)

• Okno IGLO 5 CLASSIC (DRUTEX SA) • Okno IGLO 5 (DRUTEX SA) • Superenergooszczędne okno dachowe FTT U8 Thermo (Fakro Sp. z o.o.)

• Okno balkonowe FGH-V P2 Galeria (Fakro Sp. z o.o.)

• OPTIMA – farba dyspersyjna do ścian i sufitów (Farby KABE Polska Sp. z o.o.)

• Fiat Doblo Work Up (Fiat Auto Poland S.A.) • Seria kamer termowizyjnych Fluke P3: Fluke Ti27, TiR27, Ti29, TiR29, Ti32, TiR32 (FLUKE EUROPE B.V.) • System podwieszenia HD-2000 (Freyssinet Polska Sp. z o.o.)

• ThermoCem® Spoiwo hydrauliczne o podwyższonym przewodnictwie cieplnym do wypełniania otworów w instalacjach z pionową sondą geotermalną (Górażdże Cement SA)

50

• Cement portlandzki PN B-19707 CEM i 52,5 R-NA (GRUPA OŻARÓW SA)

• System zapraw do klinkieru z trasemTubag – quick-mix V.O.R (quick‑mix Sp. z o.o.)

• TFIX-8ST uniwersalny łącznik fasadowy wkręcany do montażu izolacji fasadowej do wszystkich podłoży (Koelner SA) • Kostka Via Trio (LIBET SA)

• Fix All ® TURBO Klej-uszczelniacz na bazie polimerów SMX (Soudal Sp. z o.o.)

• Okno Platinium Evolution 2 (Oknoplast Sp. z o.o.)

• Wdrożenie i integracja systemów teletechnicznych na stadionie PGE Arena (TRIAS SA)

• Linia baterii termostatycznych Oras Eterna z funkcją EcoLed (Oras Olesno Sp. z o.o.)

• Technologia domów modułowych Unihouse (Unibep SA)

• LogiKal® – profesjonalny program do projektowania okien, drzwi i fasad z aluminium i stali (Orgadata East Europe Sp. z o.o.)

• ZWCAD Standard/Professional-program wspomagający w szerokim zakresie projektowanie komputerowe w branży budowlanej, umożliwiający pracę w 2D i 3D (Usługi Informatyczne „SZANSA” Gabriela Ciszyńska-Matuszek)

• Natryskowa pianka poliuretanowa SEALECTION 500 (Polska Grupa Izolacji Natryskowych Sp.K.)

• Vitosolar 300-F Kompaktowa centrala grzewcza (Viessmann Sp. z o.o.)

• Szalunek słupa PAL-S4 (PPU PALISANDER Sp. z o.o.)

• System Porotherm DRYFIX (Wienerberger Ceramika Budowlana Sp. z o.o.)

• QLOS – autorski system zarządzania jakością usługi najmu szalunków (PPU PALISANDER Sp. z o.o.)

• Monolityczne zbiorniki żelbetowe (Wolf System Sp. z o.o.)

• Panele dachowe na rąbek stojący (Pruszyński Sp. z o.o.)

• Mineralne płyty izolacyjne YTONG MULTIPOR (XELLA POLSKA Sp. z o.o.)

• Tynk mineralny Hydrocon z formułą Hydrocontrol (quick‑mix Sp. z o.o.)

• Okno równolegle wysuwane w fasadzie FA 50N SW (YAWAL SA).

Sławomir Janusz Żubrycki, Prezes Zarządu PPU PALISANDER Sp. z o.o.: Innowacyjne rozwiązania powstają, kiedy można połączyć ulotną myśl, ideę ze wsłuchiwaniem się w potrzebę klienta.

Potrzebę, która jest matką wynalazków...

Wiktor Piwkowski powiedział wprost o problemie budownictwa mieszkaniowego. – Budownictwo mieszkaniowe ma pewną bezwładność – potrzebuje minimum 5 lat na to, by zacząć funk-

cjonować jako produkt rynkowy. Gdybyśmy pięć lat temu prawidłowo poprowadzili proces przygotowania tych inwestycji, dziś mielibyśmy produkt rodzimy, który wypełniłby budowlane dziury – mówił.

Leszek Rafalski podkreślił, że polską innowacyjność przez ostatnie 22 lata kształtowały dwa zjawiska: otwartość na tranfer technologii oraz nowe możliwości wcielania w życie myśli własnej. Zwrócił uwagę, że badania – niezbędne w innowacjach – obciążone są dużym ryzykiem. Dlatego potrzeba dla przedsiębiorców mechanizmów proinnowacyjnych, które ułatwią im prowadzenie badań.

Marek Michałowski, Prezes Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa, Przewodniczący Rady Nadzorczej firmy Budimex Rok 2010 był dobry, 2011 nie był gorszy, 2012 też nie powinien być zły. Pieniądze unijne nakręcają koniunkturę – rozwija się infrastruktura, głównie drogi, ale na znaczeniu zyskują też inwestycje kolejowe. Wysycha strumień pieniędzy unijnych z perspektywy 2007-2013. Rynek odczuje to jednak jeszcze nie teraz. W rzeczywistości budowlanej od podpisania dużych kontraktów do ich realizacji mijają dwa lata – zatem skutki pojawiającego się dziś kryzysu możemy zacząć odczuwać dopiero w roku 2014. Co będzie dalej – nie wiadomo, pełna magma. Rząd enigmatycznie mówi, że chciałby dostać te same pieniądze w perspektywie 2014-2020. Oby... Bo kiedy trzeb ciąć wydatki – tnie się te przeznaczone na rozwój. A to źle wróży budownictwu. Przetrwają tylko innowacyjne firmy. I to innowacyjność powinna wytyczać kierunek całej gospodarki.

TopBuildery uroczyście

Uroczystość wręczenia statuetek dla 66 produktów z wyż-

REKLAMA

Więcej Więcej ekologicznego ekologicznego ciepła? ciepła? ® – wybierz ThermoCem – wybierz ThermoCem®

Spoiwo hydrauliczne o podwyższonym przewodnictwie cieplnym Spoiwo hydrauliczne o podwyższonym przewodnictwie cieplnym Dzięki połączeniu pompy ciepła z sondą geotermalną można wydobywać ciepło z wnętrza ziemi do Dzięki połączeniu pompy ciepła z sondą geotermalną można wydobywać ciepło z wnętrza ziemi do ogrzewania budynków. ogrzewania budynków.

ThermoCem®® to spoiwo hydrauliczne, które zostało opracowane specjalnie do wypełniania otworów ThermoCem to spoiwo hydrauliczne, które zostało opracowane specjalnie do wypełniania otworów z sondą geotermalną. Charakteryzuje się wysoką przewodnością cieplną, ponad dwukrotnie wyższą niż z sondą geotermalną. Charakteryzuje się wysoką przewodnością cieplną, ponad dwukrotnie wyższą niż tradycyjne zaprawy. Dzięki temu, osiągane korzyści z zasobów energii geotermalnej są jeszcze większe. tradycyjne zaprawy. Dzięki temu, osiągane korzyści z zasobów energii geotermalnej są jeszcze większe.

To nie tyko zysk dla Ciebie, ale również dla czystego środowiska.

To nie tyko zysk dla Ciebie, ale również dla czystego środowiska.

Builder – Produkty Budowlane Roku 2012 www.gorazdzegeotechnika.pl

www.gorazdzegeotechnika.pl

51

Liderzy Innowacyjności 2012

Wiktor Piwkowski, Przewodniczący Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa Chciałbym zwrócić uwagę rządzących na kwestię, która została zaniedbana – jest to budownictwo mieszkaniowe. Ma ono pewną bezwładność – potrzebuje minimum 5 lat na to, by zacząć funkcjonować jako produkt rynkowy. Gdybyśmy pięć lat temu prawidłowo poprowadzili proces przygotowania tych inwestycji, mielibyśmy 200 – 250 tysięcy mieszkań, co odpowiada biologicznym potrzebom narodu. Mielibyśmy produkt rodzimy, który wypełniłby budowlane dziury.

Zapytałem kiedyś bardzo mądrego człowieka w rządzie, co jest największym problemem Polski i współczesnego świata.

Powiedział: demografia. A mieszkania mogą wskaźniki demograficzne poprawić. Bo do przyrostu naturalnego potrzebne jest łóżko, którego nie możemy postawić na ulicy, tylko musimy je obudować domem. Gdybyśmy pięć lat temu wybudowali odpowiednio dużo łóżek i obudów do nich...

prof. dr hab. inż.

Leszek Rafalski, Dyrektor Naczelny Instytutu Badawczego Dróg i Mostów W Polsce wiele się pod względem innowacyjności zmieniło. Polską innowacyjność przez ostatnie 22 lat kształtowały dwa zjawiska: otwartość na tranfer technologii oraz nowe możliwości wcielania w życie myśli własnej. Obszarem wdrożeń – choć wciąż jeszcze trochę brakuje nam do czołówki europejskijej – są także przedsiębiorstwa komunikacyjne – drogowe, kolejowe. Innowacyjność powinna być wspierana przez państwo – potrzebne są mechanizmy proinnowacyjne dla przedsiębiorców. Badania – niezbędne między myślą a choćby prototypem – obciążone są dużym ryzykiem niepowodzenia, a nie są tanie. Trzeba więc wrócić do spraw ułatwień finansowych, które zmniejszą lub złagodzą koszty tego ryzyka.

Marek Jurkowski, Dyrektor Sprzedaży i Konsultingu INTENSE Group Sp. z o.o.: Jak pisał Jaroslav Hasek: „jeszcze nigdy tak nie było, żeby jakoś nie było”.

Warto sobie pomóc, żeby jakoś było! szej budowlanej półki rozpoczęła Danuta Burzyńska, przytaczając adekwatną myśl Antoine’a de Saint Exupery’ego: „Nie potrafię przewidywać, ale potrafię kłaść podwaliny, bo przyszłość jest czymś, co się buduje”. Odbierając statuetki, przedstawiciele firm nie tylko podkreślali znaczenie nagrody jako wyróżnienia przyznanego przez grono fachowców, ale też dzielili się informacjami o produkcie i spostrzeżeniami rynkowymi. Kluczowym słowem była ocz y wiście innowacyjność.

Firmy zdają sobie sprawę, że – mimo kosztów – jest ona istotnym składnikiem strategii ryn-

Marek Zdziebłowski, Prezes PWB Media, Wydawca Buildera Słuchając wystąpień i patrząc na ten optymizm, a z drugiej strony czytając gazety, mam wrażenie, że żyjemy w równoległych światach. Na szczęście optymizm i wiara w sukces rynkowy towarzyszy przedsiębiorcom od lat – dlatego możemy dziś rozmawiać o tak wielu wyróżnionych produktach.

Rzeczywistość, z którą będziemy musieli się zmierzyć w najbliższych latach sprawi, że ten optymizm naprawdę będzie potrzebny. Sygnałem skłaniającym do takiego optymizmu jest praca sejmu nad ustawą o zamówieniach publicznych. Jest to główne prawo regulujące rynek budowlany, relację inwestor-wykonawca. Powinno więc tworzyć klimat rynkowy dla producentów materiałów wysokojakościowych.

52

Andrzej Kielar, Prezes Zarządu Rockwool Polska Sp. z o.o.: Nasz produkt służy oszczędzaniu energii, a jak wiadomo – najlepsza energia to ta, która nigdy nie została zużyta. kowej, bo wyznacza rolę i miejsce firmy i jej produktów na rynku nie dziś, ale w perspektywie 3-4 lat. Tyle czasu potrzeba, by obiecująca nowinka techniczna stała się pełnoprawnym

produktem rynkowym. Redakcja i Rada Programowa Buildera mają nadzieję, że promując wyróżniające się produkty, można ten czas adaptacji rynkowej skrócić.

Warto podkreślić, że większość wypowiedzi laureatów cechował optymizm, przekonanie o przygotowaniu firmy do stawienia czoła nadchodzącemu kryzysowi. Jak powiedział w wystąpieniu zamykającym uroczystość Marek Zdziebłowski, optymizm ten jest bardzo potrzebny w rzeczywistości, z którą przyjdzie nam się zmierzyć w nadchodzących latach.

Krzysztof Szerszeń, Inżynier Specjalista ds. Nowych Produktów, Górażdże Cement SA.: Warto zauważać pojawiające się na rynku perełki, które stosowane są w mniejszej skali, ale mają niebagatelne znaczenie dla zrównoważonego rozwoju.

Optymizmem mogą napawać też zapowiadane zmiany w ustawie zamówień publicznych, które stworzą dobry klimat rynkowy dla producentów wysokojakościowych materiałów.

Z pewnością zaś dobry klimat cechował inspirujące rozmowy kuluarowe, okraszone wystąpieniem zespołu Night Life, który na ten wieczór przygotował zestaw samych najlepszych standardów.

Partner technologiczny uroczystości

Builder – Produkty Budowlane Roku 2012

TFIX-8ST

TFIX-8M

TFIX-8S

TFIX-8ST

ATLAS Sp. z o.o.

Laureaci Wyróżnienia

TopBuilder 2012

RAPID – racjonalny wybór Właściwości gotowej gładzi polimerowej RAPID pozwalają zaliczyć ten produkt do grupy nowoczesnych, użytkowo bardzo uniwersalnych, a wykonawczo niezwykle przyjaznych i innowacyjnych produktów z grupy budowlanych, wewnętrznych materiałów wykańczających.

Krzysztof Milczarek Idealnie gładkie ściany to marzenie wielu.

Co ciekawe, do takiego „ideału” można się poważnie zbliżyć.

Tajniki procesu wiązania i twardnienia

Historycznie najstarsza, dziś mniej popularna, to technologia oparta na właściwościach wiążących wapna. Przypuszczać należy, iż głównym powodem relatywnie mniejszego nią zainteresowania jest istotna „himeryczność” w wykonawczej rzeczywistości. Tak to już jest, że im bardziej złożony chemiczno-fizyczny proces wiązania, tym więcej technologicznych „parametrów swobodnych” aplikacji. Bowiem wiązanie zapraw wapiennych to złożony proces.

ZASTOSOWANIE ATLAS GIPS RAPID służy do wykonywania gładzi na ścianach i sufitach wewnątrz budynków, na powierzchniach z betonu, betonu komórkowego, tynkach gipsowych, cementowych i cementowo-wapiennych, płytach gipsowo-kartonowych.

Na znacznie mniejszych poziomach użytkowego niebezpieczeństwa pracuje się stosując materiały na bazie gipsu. Prosta formuła tężenia zaczynu gipsowego w procesie uwadniania palonego (kalcynowanego), budowlanego gipsu (CaSO4 · 0,5 H 2 O), stanowiącego główny składnik wszystkich zaczynów gipsowych, nie daje

54

aż tak wielu możliwości niestabilności aplikacyjnej materiału.

Jednak materiałem najmniej wrażliwym na warunki pracy i przechowywanie, najbardziej stabilnym i użytkowo bezpiecznym, jest materiał, który nie reaguje z CO2 z powietrza i którego proces twardnienia nie jest tak silny jak w procesach karbonatyzacji i uwadniania. Tak więc należało poszukać mineralnego wypełniacza realizującego wszystkie stawiane zadania, ale bez niekorzystnych właściwości przypisanych spoiwom hydraulicznym i powietrznym. Poszukiwanym spoiwem winna być więc substancja nie reagująca bezpośrednio z materiałem wypełniającym, ale trwale wiążąca ten materiał w swojej fizyko-chemicznej strukturze.

ATLAS GIPS RAPID

Okazało się, że najlepszym, najbardziej podatnym na modyfikację, jest zestaw wiążącego spoiwa w postaci dyspersji polimerowej, z wypełniaczem jakim jest w zasadniczej części drobno mielona mączka dolomitowa (CaCO3·MgCO3 ). Materiał konstruowany przy takich założeniach można modyfikować w bardzo szerokim zakresie.

Właśnie te możliwości wykorzystane zo-

stały w Laboratorium Badawczym firmy ATLAS przy projektowaniu „gotowej gładzi polimerowej RAPID”.

Właściwości

Czym ten produkt różni się od innych gładzi?

• Po pierwsze jest fabrycznie gotowy do użycia po przemieszaniu bez żadnych dodatkowych czynności (okres przydatności 12 miesięcy).

• Ze względu na polimerowe spoiwo jest niezw ykle przyczepny do podłoża.

Także wtedy, gdy podłożem jest wyschnięta warstwa tego samego materiału. Oznacza to, że pojedyncza warstwa nie powinna mieć więcej niż 3 mm, ale warstwa finiszowa, jeśli trzeba, może być o wiele grubsza. Standardowa przyczepność do betonu wynosi nie mniej niż 0,3 N/mm2.

• Spoiwo charakteryzuje się nieporównywalnie większą w stosunku do niemodyfikowanych spoiw cementowych, wapiennych czy gipsowych, odpornością na mechaniczne naprężenia (odkształcalność, „elastyczność”), przez co znacznie poszerzony został zakres zastosowań (np. spoinowanie płyt GK

ATLAS GIPS RAPID – gładź tiksotropowa Tiksotropia to taka właściwość cieczy, która powoduje, że pod wpływem działania odpowiednich sił ciecz zmienia swoją lepkość.

Gotowa gładź polimerowa z chwilą otwarcia wiaderka ma gęstą konsystencję. Podczas nakładania na ścianę, wskutek tiksotropii, pod wpł y wem dociskania masy do ściany za pomocą pacy zmienia się jej lepkość, a gładź ulega delikatnemu, lecz wystarczającemu dla wygodnej aplikacji, upłynnieniu.

W celu powrotu do gęstej konsystencji należy odczekać pewien czas po przemieszaniu. Po ok. 15 minutach gładź zaczyna „tężeć”. Im dłużej zaczekamy, tym bardziej gęsta stanie się gładź.

Builder – Produkty Budowlane Roku 2012

CE 10

EN 15824:2009 Gładź polimerowa

Reakcja na ogień

klasa C

Przyczepność do betonu

min. 0,3 N/mm2

Przewodność cieplna w 90% wilgotności względnej

1,28 W/(mK)

z wykorzystaniem taśm zbrojących) oraz zwiększona została odporność na spękania, rozwarstwienia w trakcie wiązania i wysychania, jak i potem w trakcie eksploatacji.

• Z tych samych powodów zwiększa się możliwość optymalizacji warunków szlifowania wyschniętego materiału.

• Ze względu na fakt, ze dolomit jest jedynie wypełniaczem w spoiwie, nie wchodzi z nim w bezpośrednią, chemiczną reakcję i sam się nie uwadnia, to nie ma powodu, aby zmieniał swoją barwę. Tak więc zawsze i niezmiennie będzie śnieżnobiały.

• Ze względu na budowę chemiczną spoiwa materiał stanowi znakomite, silnie adhezyjne podłoże pod farby dowolnego typu.

• Spoiwo takie, stosowane jako gładź, ma idealnie dobrane właściwości reologiczne wykorzystywane w rutynowej pracy wykonawcy. Wiąże się to z realnymi efektami tiksotropii materiałowej, polegającej na efekcie znacznego zaniku sił lepkości zaczynu w trakcie oddziaływania mechanicznego i powrotu do stanu wyjściowego po ustąpieniu mechanicznego działania. W praktyce oznacza to dużą gęstość materiału w opakowaniu, częściowe upłynnienie w trakcie mieszania, dodatkowe upł ynnienie w trakcie nakładania (lekko bez tarcia) i powrotu do początkowej gęstości (brak spływu) zaraz po ustąpieniu oddziaływania narzędzia na ścianie.

Builder – Produkty Budowlane Roku 2012

• Ze względu na specyficzne wymaga- nia procesu polimeryzacji z wodnej dyspersji należy pracować w warunkach ustabilizowanych odparowania wody, tzn. w temperaturach od +5 do +30°C, przy wilgotności nie większej niż 70%.

Przy czym nieznaczne przekroczenia tych parametrów nie powoduje istotnych zmian chemicznych i fizycznych gładzi związanych z utrudnionym odparowaniem, ale może w znaczącym stopniu wydłużyć czas polimeryzacji (wysychania i gotowości do dalszej obróbki). W standardow ych warunkach (t=+20 ° C, j=55%) szacowany czas wysychania 1 mm warstwy wynosi ok. 6 godz.

GOTOWA DO UŻYCIA Gładź RAPID występuje w postaci gotowej do użycia. Jest gładzią tiksotropową. Pozwala to na łatwe i szybkie uzyskanie wyjątkowo gładkiej powierzchni. Gotowa Gładź Polimerowa RAPID ze względu na charakter tiksotropowy idealnie nadaje się do aplikacji ręcznej jak i maszynowej.

Wykorzystanie odpowiednich agregatów do mechanicznej aplikacji gładzi powoduje znaczne przyspieszenie tempa wykonywania robót, a stosowanie gotowych gładzi gwarantuje jeszcze większą wydajność.

Oczywiście przy korzystaniu z tego materiału nic nie zwalnia wykonawcy od elementarnej pracy przygotowania ściany. Do podstawowych warunków wstępnych należy między innymi: zapewnienie tej powierzchni wymaganej początkowej gładkości, odpowiednio niskiej wilgotności, wytrzymałościowej stabilności, określonego poziomu adhezji, ograniczonej nasiąkliwości i innych standardowych wymagań do tego typu prac. Oczywiście te wstępne i niezbędne czynności wykonywać należy z wykorzystaniem gruntów i podkładów kompatybilnych z materiałem ściany i RAPIDEM.

Wskazówki praktyczne

Masę naciąga się równomiernie za pomocą stalowej pacy nierdzewnej, silnie dociskając ją do podłoża. Prace rozpoczyna się od sufitu, nakładając masę pasami w kierunku od okna w głąb pomieszczenia, ciągnąc pacę do siebie, natomiast na ściany masę nakłada się w kierunku od podłogi do sufitu, prowadząc pacę od dołu ku górze. Kolejna warstwa może być nakładana po zupełnym stwardnieniu wcześniejszej. W przypadku nakładania maszynowego, naniesioną masę należy w yrównać pacą, a ewentualny nadmiar materiału zebrać do opakowania. Szlifowanie należy wykonać po całkowitym wyschnięciu powierzchni.

Podczas prac należy uważać, aby nie zanieczyścić materiału pozostającego w opakowaniu, ponieważ może to spowodować pogorszenie jego parametrów. Pozostały w opakowaniu, niewykorzystany materiał należy zabezpieczyć folią, a opakowanie szczelnie zamknąć.

Nie zaleca się wykonywać gładzi w pomieszczeniach o wilgotności względnej powietrza przekraczającej przez dłuższy czas 70%.

Okres przechowywania w warunkach zgodnych z podanymi wymaganiami wynosi do 12 miesięcy od daty produkcji umieszczonej na opakowaniu.

TopBuilder 2012

Tab. Wymagania wg PN-EN 15824:2009. Deklaracja zgodności WE nr GIPS 109. Produkt posiada również świadectwo radiacyjne i kartę bezpieczeństwa.

Właściwe przygotowanie podłoża

Laureaci Wyróżnienia

ATLAS GIPS RAPID – gotowa gładź polimerowa Produkowana jest jako masa na bazie spoiw żywicznych, wypełniaczy mineralnych i dodatków modyfikujących. Opakowania: 2 kg, 8 kg, 18 kg, 28 kg Główne parametry: • zużycie: ok. 1 kg / 1 m2 / 1 mm • grubość warstwy: max 3 mm • przyczepność ≥ 0,3 N/mm2 • czas wysychania: ok. 6 h Właściwości: • optymalnie dobrana twardość • śnieżnobiała barwa • bardzo drobne uziarnienie • nakładanie ręczne i mechaniczne • możliwość uzyskania cienkiej warstwy

Autor jest Dyrektorem ds. szkoleń w GRUPIE ATLAS

ATLAS Sp. z o.o. ul. Św. Teresy 105 91-222 Łódź www.atlas.com.pl bezpłatna infolinia 800 168 083

55

Wienerberger Ceramika Budowlana Sp. z o.o.

Laureaci Wyróżnienia

TopBuilder 2012

SYSTEM POROTHERM DRYFIX Innowacyjna technologia murarska

56

Od momentu wprowadzenia na rynek, system Porotherm DRYFIX przekonał do siebie wielu fachowców – projektantów, wykonawców i inwestorów. Jego wartość potwierdzają nagrody i wyróżnienia jakie otrzymuje. Zmiana tylko jednego składnika materiałowej układanki – zaprawy – pozwoliła znacznie zwiększyć tempo i wydajność prac na budowie.

O walorach systemu Porotherm DRYFIX mówi nie tylko jego popularność wśród inwestorów. Nagrody jakie dotychczas otrzymał są wyróżnieniami środowiska budowlanego, a więc najbardziej wymagającego gremium.

Popularność ceramiki budowlanej trwa nieprzerwanie odkąd ludzie zaczęli budować na wielką skalę. Nowe technologie z jej udziałem pozwalają z jednej strony na zachowanie tradycji, z drugiej zaś na wzbogacenie jej o cechy będące wyrazem dzisiejszych czasów.

Innowacyjność w tradycyjnych technologiach

Od lat Wienerberger nieprzerwanie utrzymuje pozycję największego producenta ceramiki budowlanej na świecie. To marka z ponad 190-letnią tradycją, w pełni dostosowana do wymagań obecnego budownictwa. Zdobycie i utrzymanie pozycji lidera jest możliwe dzięki innowacyjnemu podejściu do tradycyjnej technologii wytwarzania ceramiki. Obejmuje ono między innymi nowatorskie rozwiązania systemowe jak np. Porotherm DRYFIX, które zwiększają efektywność i dokładność pracy murarza.

System pojawił się na rynku na początku 2010 roku jako nowinka technologiczna. Ale już 12 miesięcy później otrzymał Złoty Medal na Międzynarodowych Targach Poznańskich Budma 2011. Członkowie sądu konkursowego docenili produkt za najwyż-

Builder – Produkty Budowlane Roku 2012

Szlifowane pustaki ceramiczne – precyzja i jakość

Ceramika - najbardziej szlachetny i tradycyjny materiał budowlany - zmieniała się wraz z rozwojem technologii i rosnącymi potrzebami użytkowników. Najmłodszym produktem są pustaki poryzowane, wytwarzane z gliny z dodatkiem trocin lub pyłu drzewnego. W procesie produkcji materiał organiczny ulega wypaleniu, tworząc mikropory. W ten sposób do tradycyjnych cech ceramiki, takich jak: trwałość, wytrzymałość i niska nasiąkliwość – dołączyły wysoka izolacyjność cieplna i mniejszy ciężar.

System Porotherm DRYFIX składa się z dwóch zasadniczych elementów: szlifowanych pustaków ceramicznych, charakteryzujących się bardzo wysoką precyzją wykonania i małą tolerancją wymiarową oraz z nowatorskiej zaprawy w piance. Pustaki dostępne są w różnych szerokościach (od 8 do 44 cm). Ich idealne wyprofilowanie widać szczególnie w powierzchniach wspornych (poziomych). Dzięki temu budowanie z nich przypomina układanie klocków i jest wyjątkowo proste. Ponadto jednowarstwowa ściana zewnętrzna, murowana z pustaka szlifowanego o największym dostępnym rozmiarze (44 cm), nie wymaga docieplenia i spełnia obowią zujące w Polsce przepisy dotyczące izolacyjności cieplnej.

Builder – Produkty Budowlane Roku 2012

Określenie „zaprawa gotowa” nabiera w przypadku systemu Porotherm DRYFIX nowego znaczenia. Innowacyjność technologii polega na wyeliminowaniu konieczności jakiegokolwiek prz ygotow y wania spoiwa przed jego nałożeniem. Dostarczony na budowę produkt jest gotowy do aplikacji (pakowane pod ciśnieniem puszki o pojemności 750 ml). Nie ma więc konieczności rozrabiania go, nie ma również strat związanych ze złym dobraniem jego ilości, czy też maksymalnym czasem, w jakim gotowa zaprawa zachowuje swoje optymalne właściwości. Czas, który przy poprzednich systemach musiał być przeznaczony na wyrabianie spoiwa, teraz może być wykorzystany na wznoszenie muru. Proces murowania pochłania go mniej – nawet do 50% w porównaniu z tradycyjnym rozwiązaniem.

Aplikacja zaprawy w piance odbywa się za pomocą specjalnego pistoletu, który wraz ze środkiem do jego czyszczenia jest integralną częścią systemu. Stosowanie tego urządzenia pozwala na ekonomiczne zużycie zaprawy. Pistolet umożliwia bowiem precyzyjne nałożenie pianki. Daje możliwość wykonania niezwykle cienkiej, równej i zlicowanej z murem spoiny, co przekłada się na uzyskanie gładkiej, równej ściany.

Dobrze przygotowany mur ułatwia, przyspiesza, a także obniża koszty wykonania warstwy wykończeniowej ściany zarówno zewnętrznej jak i wewnętrznej.

Zalety rozwiązania systemowego

Dzięki wykorzystaniu zaprawy w piance Porotherm DRYFIX uzyskuje się też bardzo korzystny, niski współczynnik przenikania ciepła, który wynosi 0,23 W/(m2K) (Porotherm 44 EKO+ DRYFIX). Pozwala to wyeliminować mostki cieplne powstające często na spoinach przy korzystaniu z zaprawy tradycyjnej. Szczególnie istotne jest to przy ścianach jednowarstwowych, kiedy chcemy mieć pewność, że jednorodny mur zapewni odpowiednią osłonę przed zimnem, wiatrem i wilgocią.

Stosowanie systemowej zaprawy pozwala też na wydłużenie sezonu budowlanego o ok. 2 miesiące. Aplikacja zaprawy jest możliwa nawet przy temperaturach ujemnych, do – 5°C. Porotherm DRYFIX daje możliwość kontynuowania prac, gdy zima jest łagodniejsza. Skraca dzięki temu czas realizacji inwestycji i minimalizuje koszty utrzymania placu budowy. Warto też do-

Systemowa zaprawa Innowacyjność technologii polega na wyeliminowaniu konieczności jakiegokolwiek przygotowywania spoiwa przed jego nałożeniem. Na budowę dostarczony jest gotowy produkt. Aplikacja zaprawy w piance odbywa się za pomocą specjalnego pistoletu, który wraz ze środkiem do jego czyszczenia jest integralną częścią systemu. dać, że zaprawa Porotherm DRYFIX wiąże i osiąga pełną wytrzymałość w 48 godzin.

Po tym czasie można kontynuować roboty budowlane, takie jak wykonywanie wieńców i stropów.

System funkcjonuje jako całość, co ułatwia kosztorysowanie. Zakup pustaków szlifowanych Porotherm DRYFIX oznacza otrzymanie koniecznej do nich ilości zaprawy Porotherm DRYFIX. W komplecie jest też do kupienia pistolet, środek do czyszczenia pistoletu, zaprawa wyrównująca Porotherm AM i narzędzia do układania pierwszej warstwy pustaków.

TopBuilder 2012

szy poziom jakości i nowoczesne rozwiązania technologiczne. 6 grudnia 2011, system został uhonorowany statuetką TopBuilder za najbardziej innowacyjne rozwiązanie w budownictwie.

Zaprawa do murowania... na sucho

Laureaci Wyróżnienia

System Porotherm DRYFIX składa się z dwóch zasadniczych elementów: szlifowanych pustaków ceramicznych, charakteryzujących się bardzo wysoką precyzją wykonania i małą tolerancją wymiarową oraz z nowatorskiej zaprawy w piance. Pustaki dostępne są w różnych szerokościach (od 8 do 44 cm). Jednowarstwowa ściana zewnętrzna, murowana z pustaka szlifowanego o największym dostępnym rozmiarze (44 cm), nie wymaga docieplenia i spełnia obowiązujące w Polsce przepisy dotyczące izolacyjności cieplnej.

Wienerberger Ceramika Budowlana Sp. z o.o. ul. Ostrobramska 79 04-175 Warszawa tel.: +48 (22) 514 21 00 faks: +48 (22) 514 21 03 Konsultacje techniczne: tel.: +48 (22) 514 20 20 konsultacje.techniczne@wienerberger.com

57

FAKRO Sp. z o.o.

Laureaci Wyróżnienia

TopBuilder 2012

Okno superenergooszczędne FTT U8 Thermo Okno balkonowe FGH-V P2 Galeria W wyniku działań 70 własnych konstruktorów oraz współpracy z placówkami naukowo - badawczymi Fakro rokrocznie dostarcza wiele innowacyjnych rozwiązań. Jednymi z najnowszych są: okno superenergooszczędne FTT U8 Thermo i okno balkonowe FGH-V P2 Galeria.

Okno dachowe FTT U8 Thermo skonstruowane zostało z uwzględnieniem rygorystycznych wymagań budownictwa pasywnego. Trzykomorowy, superenergooszczędny pakiet szybowy U8 osadzony jest w specjalnie zaprojektowanej, poszerzonej ramie skrzydła. Taka konstrukcja minimalizuje zjawisko powstawania mostków cieplnych oraz zapewnia lepszą izolacyjność okna. Dostarczane i montowane jest wra z z kołnierzem uszczelniającym EHV-AT Thermo. Okno ma współczynnik Uw= 0,58 W/m2K co sprawia, że jest to najbardziej energooszczędne okno dachowe na świecie. Kołnierz EHV-AT Thermo umożliwia docieplenie okna dachowego powyżej drewnianej konstrukcji dachu. Kołnierz ma przyklejony od wewnątrz elastyczny materiał dociepleniowy, który szczelnie przylega do ościeżnicy okna tworząc termoizolacyjną ramę. Do okna dołączony jest również pakiet kołnierzy izolacyjnych XDP, który służy do szybkiego wykonania izolacji termicznej, paroszczelnej i paroprzepuszczalnej wokół okna. Zastosowanie kompleksowego roz-

wiązania gwarantuje spełnienie energooszczędnych funkcji okna i pozwala na ograniczenie strat ciepła oraz zmniejszenie kosztów ogrzewania budynku.

Okno dachowe to głównie naturalne światło na poddaszu, możliwość przewietrzenia pomieszczenia, a także kontakt wzrokowy z otoczeniem. Okno FTT U8 Thermo zapewnia dodatkowo: • energooszczędność – najbardziej energooszczędne okno dachowe na rynku pozwalające na ograniczenie strat ciepła i zmniejszenie wydatków za ogrzewanie, • wygodę użytkowania – podwyższona oś obrotu umożliwia nawet wysokiej osobie swobodne podejście do otwartego okna.

Zastosowanie klamki u dołu powoduje, że okno zawsze jest w zasięgu ręki, • bezpieczeństwo – system topSafe podnosi odporność okien na włamanie, • wysoką ochronę przed przenikaniem hałasu do wnętrza – budowa okna zapewnia bardzo dobry współczynnik izolacyjności akustycznej równy 36 [dB].

Okno balkonowe FGH-V Galeria to nowatorskie, duże okno dachowe, w którym otwarte skrzydła tworzą balkon. Górne skrzydło uchylane jest płynnie aż do kąta 45°. Boczne barierki ochronne zintegrowane są z dolnym skrzydłem i wysuwają się podczas jego otwierania. W trakcie zamykania dolnego skrzydła, barierki balkonu chowają się w oknie i nie są widoczne ponad połacią dachu. Ukryte są pod oblacho-

58

waniem okna, przez co nie ulegają zabrudzeniu oraz nie zakłócają estetyki dachu.

Po otwarciu balkonu barierki są zawsze suche i czyste co zapewnia długotrwałe, bezawaryjne użytkowanie.

Zarówno górne jak i dolne skrzydło standardowo wyposażone jest w bezpieczny pakiet P2 z wewnętrzną szybą laminowaną oraz zewnętrzną szybą hartowaną z powłoką łatwozmywalną. Okno balkonowe standardowo wyposażone jest w innowacyjny system wzmocnienia konstrukcji okna topSafe, przez co okno posiada podwyższoną odporność na włamanie.

Duże okno dachowe Galeria charakteryzuje się wieloma zaletami. Okno balkonowe oprócz mnóstwa naturalnego światła na poddaszu, możliwości przewietrzenia pomieszczenia, a także kontaktu z wzrokowego z otoczeniem zapewnia stworzenie dodatkowej przestrzeni (balkonu) na poddaszu. Do innych zalet okna zaliczymy również: • chowane w oblachowaniu barierki. Podczas zamykania dolnego skrzydła, barierki balkonu składają się pod oblachowanie okna i nie wystają na zewnątrz, • komfort użytkowania. Obsługa okna odbywa się za pomocą klamki umieszczonej w dolnej części górnego skrzydła.

Klamka jest zawsze w zasięgu ręki, dzięki czemu okno swobodnie można otwierać i zamykać. Dolne skrzydło jest wysuwane do przodu. Zewnętrzna szyba posiada powłokę łatwozmywalną, co dodatkowo ułatwia utrzymanie szyby w czystości, • zawsze świeże powietrze. Automatyczny nawiewnik V40P zapewnia optymalną ilość świeżego powietrza w pomieszczeniu oraz oszczędność energii cieplnej.

FAKRO Sp. z o.o., ul. Węgierska 144 a 33-300 Nowy Sącz tel.: 18 444 03 30 www.fakro.pl Builder – Produkty Budowlane Roku 2012

Innowacyjne materiały budowlane

zaprawy do klinkieru systemy ociepleń tynki i farby

quick-mix jest wiodącym producentem zapraw do klinkieru, suchych zapraw budowlanych, mocną marką systemów ociepleń i chemii budowlanej. Ponad 50-cio letnie doświadczenie, stała obecność na budowach, ciągłe prace badawczo-rozwojowe oraz uważne śledzenie rynku

hydroizolacje

pozwalają nam oferować produkty wysokiej jakości oraz innowacyjne rozwiązania

kleje do płytek systemy renowacji zaprawy do bruku

systemowe. Produkty quick-mix dzięki najwyższej jakości, łatwości stosowania oraz dopasowaniu do konkretnych potrzeb projektu, zapewniają efektywną pracę wykonawcom, gwarantując jednocześnie satysfakcję inwestora.

www.quick-mix.pl quick-mix sp. z o.o. ul. Brzegowa 73, 57-100 Strzelin - Tel.: 46 813 23 14 - Fax: 46 813 23 16

Saint-Gobain Construction Products Polska Sp. z o.o.

Laureaci Wyróżnienia

TopBuilder 2012

Najoszczędniejsza wełna pod Słońcem: ISOVER Multimax30 Nieosiągalna do tej pory efektywność izolacji, towarzysząca jej ognioodporność i walory mechaniczne, nieustępujące twardej i ciężkiej wełnie skalnej, to cechy nowego produk tu ISOVER, przeznaczonego do izolacji cieplnej murów warstwo wych, fasad wentylowanych i konstrukcji szkieletowych.

ISOVER Multimax30, uhonorowany statuetką TopBuilder 2012 oraz godłem Teraz Polska, wyznacza nowe kierunki i nową jakość nowoczesnego budownictwa realizowanego w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Z myślą o tańszej eksploatacji

Na co zwracamy uwagę kupując nowy samochód? Zazwyczaj na markę, wygląd, komfort jazdy, bezpieczeństwo. Ale także na późniejsze koszty eksploatacji. To dlatego coraz częściej kupujemy samochody droższe, ale za to bardziej komfortowe i napędzane silnikiem diesla. Wiadomo: diesel – bardziej oszczędny.

Podobnie jest z domami. Powinniśmy stoISOVER Multimax30 – wełna szklana w płytach o najniższym współczynniku przewodzenia ciepła l =0,030 W/(mK) produkowana jest w grubościach od 30 do 100 mm przez Zakład ISOVER w Gliwicach. sować odpowiednie ocieplenie, nie oglądając się na jednorazowy jego koszt - aby potem – przez długie lata - cieszyć się z niskich rachunków za ogrzewanie.

Jakość nowoczesnego budownictwa, komfort użytkowania budynków zależy od ilości energii potrzebnej do ogrzania ich zimą i schłodzenia latem. Energia zużyta w tym

60

Cechy i parametry: • lD = 0,030 W/(mK), • pakowane w kartony/palety, • zakres grubości 30-100 mm, • MW-EN13162-T5-MU1-WS-WL(P)-AFr5 , • produkt niepalny – klasa reakcji na ogień A1, • produkt „oddychający” – niski współczynnik oporu dyfuzyjnego pary wodnej, • łatwy montaż – elastyczna struktura. celu jest sumą ilości energii potrzebnej do ogrzania lub schłodzenia danej powierzchni oraz ilości strat ciepła uciekającego przez przegrody i nieszczelności. Straty mogą sięgać nawet 70 proc. zużytej energii. To niepotrzebne wydatki, a także większe zanieczyszczenie środowiska naturalnego.

Można temu zapobiec w bardzo prosty sposób. Należy odpowiednio zaizolować dom, najlepiej wełną mineralną szklaną.

Poznaj wełnę szklaną

Wełna szklana to materiał izolacyjny pochodzenia mineralnego, otrzymywany w wyniku topienia piasku kwarcowego oraz stłuczki szklanej. Charakteryzuje się niskim

współczynnikiem przewodzenia ciepła, co oznacza, że dobrze chroni dom przed stratą energii.

ISOVER - lider wśród producentów wełny mineralnej - oferuje szeroki wachlarz produktów do izolacji w budownictwie ogólnym oraz izolacji technicznych stosowanych w przemyśle.

W portfelu oferowanych produktów w Polsce posiada izolacje z wełny mineralnej zarówno z włókien szklanych, jak i skalnych. Przykładem świadczącym o najwyższej jakości wyrobów ISOVER jest wełna szklana w płytach ISOVER Multimax30 o najniższym współczynniku przewodzenia ciepła l wynoszącym jedynie 0,030 W/(mK). Zakład ISOVER w Gliwicach, jako jedyny na świecie, produkuje wełnę o takich parametrach w grubościach od 30 do 100 mm.

Przyjęło się stosować wełną szklaną do izolacji poddaszy i ścian działowych, a wełnę skalną do ociepleń zewnętrznych. Tymczasem technologia układania właśnie włókien szklanych opracowana przez ISOVER umożliwiła obniżenie współczynnika przewodzenia ciepła (lambda) najnowszego produktu ISOVER Multimax 30 do poziomu 0,030 – to obecnie najniższy na rynku wełny mineralnej współczynnik przewodzenia ciepła. Oznacza o ponad 20 procent wyższą efektywność izolacji w porównaniu z innymi stosowanymi w budownictwie materiałami izolacyjnymi.

Doskonałe parametry umożliwiają stosowanie izolacji tam, gdzie nie mieści się grubsza jej warstwa.

ISOVER Multimax 30 to najbardziej energooszczędny materiał izolacyjny z wełny mineralnej dostępny obecnie na rynku.

www.isover.pl www.multimax30.pl www.najlepsze-izolacje.pl Builder – Produkty Budowlane Roku 2012

Ciężarówki DAF widać na drogach całej Europy. Ich popularność wciąż wzrasta dzięki wysokiej jakości, wydajności, komfortowi jazdy oraz lojalności Klientów. W ofercie firmy DAF znajdują się klasyczne ciągniki siodłowe oraz szeroka gama podwozi przeznaczonych do różnych zastosowań transportowych, przy wsparciu profesjonalnej sieci dealerskiej.

LIBET SA

Laureaci Wyróżnienia

TopBuilder 2012

VIA TRIO – innowacyjna kostka tarasowa

Libet SA jest drugim co do wielkości producentem kostki brukowej w Polsce (spółka ma 21% udziału w rynku ogółem) i liderem sprzedaży kostki w segmencie Premium. Tu jej udział w rynku sięga 30% (dane PMR Consulting).

TopBuilder dla kostki tarasowej Via Trio

Najbardziej innowacyjne produkty i rozwiązania z branży budowlanej spełniające wymagania budownictwa zrównoważonego, a także zapewniające wysoką jakość i bezpieczeństwo wznoszonych obiektów budowlanych, zostały uhonorowane wyróżnieniem TopBuilder 2012. Wśród nich znalazła się oryginalna kostka brukowa Via Trio firmy Libet.

Kompletna oferta

Marka Libet to dziś synonim kostki brukowej i płyt tarasowych najwyższej jakości. Szeroka paleta kształtów i barw umożliwia ich wykorzystanie w każdej aranżacji. Produkty Libet współtworzą wyjątkowy klimat osiedli mieszkaniowych, domów jednorodzinnych oraz prywatnych posesji. Doskonale spełniają swoje zadanie także w otoczeniu centrów handlowych, nowoczesnych biurowców, hoteli czy też ośrodków wypoczynkowych. Odpowiednia aranżacja otoczenia i estetyczna kompozycja nawierzchni z wdziękiem podkreślają i wydobywają z każdej posesji niepowtarzalny klimat, a wysokie parametry techniczne produktów Libet decydują o ich wyjątkowej funkcjonalności. Oferta firmy obejmuje szlachetną kostkę brukową (Libet Decco), płyty tarasowe (Libet Impressio), płyty kamienne (Libet Patio), kostki standardowe (Libet Classic) oraz produkty przemysłowe. Firma dostarcza również elementy uzupełniające nawierzchnie oraz kamień ozdobny.

Kreator trendów

Od początku działalności Libet zmienia budowlany wizerunek kostki brukowej, na element współtworzący piękne otoczenie.

Jako jeden z nielicznych producentów kostki brukowej w Polsce firma stymuluje popyt przez oferowanie usług projektowa-

62

nia i aranżacji nawierzchni z udziałem swoich produktów. W myśl hasła W HARMONII Z OTOCZENIEM, Libet praktycznie przekonuje inwestorów do sztuki umiejętnego kształtowania otoczenia, co nie pozostaje bez wpływu na komfort ich codziennego życia. Zgodnie z tym trendem systematycznie poprawia też estetykę przestrzeni publicznej.

Wśród najbardziej innowacyjnych produktów i rozwiązań z branży budowlanej nagrodzonych statuetką TopBuilder znalazł się autorski projekt firmy Libet kostka tarasowa Via Trio. Rozwiązanie, które nie ma odpowiedników w ofercie firm konkurencyjnych, nie tylko polskich, ale również zagranicznych.

Libet SA ul. Powstańców Śląskich 5 53-332 Wrocław tel.: 71 33 51 101 faks: 71 33-51 100 libet@libet.pl www.libet.pl

System kostek brukowych Via Trio jest autorskim projektem firmy Libet. Kostki wyróżniają się smukłym, prostokątnym kształtem, który nawiązuje do desek podłogowych.

Przez nietypową wielkość, można wobec niej stosować określenie - kostka tarasowa.

Produkt nie ma odpowiedników w ofercie firm konkurencyjnych, nie tylko polskich, ale również zagranicznych. Wyraźnie zaznaczone krawędzie pozwalają na minimalne odstępy między kostkami, tym samym pozwalają na układanie nawierzchni o szczególnej gładkości. Via Trio to produkt wszechstronny i wytrzymały, który można wykorzystywać wszędzie - od tarasu po podjazd czy parking. Uwagę zwracają także jego ciekawe barwy - pastello i tabacco. Nasycone odcienie tabacco dobrze harmonizują z ciemnymi elewacjami budynków, natomiast jasne pastello nadają elewacjom większą wyrazistość. Via Trio jest produkowana z wykorzystaniem technologii Anti Liquid System – opracowanym przez Libet systemie zabezpieczającym nawierzchnię przed wilgocią i trudnymi do usunięcia zabrudzeniami.

Builder – Produkty Budowlane Roku 2012

DEBATA BUILDERA Skąd pieniądze na inwestycje?

ZAPRASZAMY DO PRENUMERATY CZASOPISM!

TOPFIRMA Doka Polska Sp. z o.o.

PREzENTAcjA str. 22

WWW.EBUILDER.PL

1 STYCZEŃ 2012

Nr

l BUDOWNICTWO

l

DEBATA BUILDERA Infrastruktura wodno‑ściekowa.

Jak poprawić jej stan?

ARCHITEKTURA

ZDANIEM EKSPERTÓW Fundamentowanie w trudnych warunkach

WWW.EBUILDER.PL

BIZNES

Rok XVI (174) 5zł (w tym 8% VAT)

Nr

Builder

12 GRUDZIEŃ 2011

Rok XV (173) 5zł (w tym 8% VAT)

Beton do konstrukcji mostowych

styczeń 2012

Tekla Structues w praktyce Stadion Euro 2012 PGE Arena Gdańsk str. 52

Projektowanie a bezpieczeństwo pRacy

l

OPINIE

DEBATA BUILDERA Jak obniżyć koszty w budownictwie?

FORUM EKSPERTÓW Z piwnicą czy bez?

Nr

BUDOWNICTWO

Budowa zimą Mosty ze stali nierdzewnej

l

LUDZIE

l

11 LISTOPAD 2011

Rok XV (172) 5zł (w tym 8% VAT)

OPINIE

DEBATA BUILDERA

Szanse i bariery rozwoju infrastruktury kolejowej w Polsce

Awaryjność infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej

Jak budować zimą?

Bariery dla biologicznej inwazji

Konrad Machula Po pierwsze innowacyjność

BUDOWNICTWO

Iniekcja rozrywająca

LUDZIE I FIRMY sUkcEsU dodatek specjalny miesięcznika

Builder

grudzień 2011

Sukcesy Ceramiki Paradyż Prezentacja firmy str. 48

INSTALACJE

l

LUDZIE

l

Rok XV (171) 5zł (w tym 8% VAT)

OPINIE

Ideą zorganizowanego przez nas przedsięwzięcia było pokazanie prawdziwego oblicza budownictwa

Rozmowa z Wiceprezesem Saint-Gobain Construction Products Polska i Dyrektorem Generalnym ISOVER

Fondital – innowacja i wysoka jakość w ogrzewaniu Prezentacja nowoczesnych produktów do ogrzewania domu

UWAGA na korozję betonu

budownictwa

Builder

str. 36

– Wiktor Piwkowski, organizator meczu reprezentacji budowlanych Polska:Ukraina

Badanie wielkiej płyty PROJEKTOWANIE

Łukowe blachy fałdowe DROGI I MOSTY

dodatek specjalny miesięcznika

Builder

październik 2011

w

Most Rędziński – najważniejsza inwestycja Mostostalu Warszawa sA Prezentacja firmy str. 32

niezależne, nowoczesne i dynamiczne pismo środowiskowe, lider fachowej prasy budowlanej, ukazujące się co miesiąc od 1997 roku.

10 PAŹDZIERNIK 2011

Dziś i jutro w budownictwie drogowym

1 : 0 dla

dodatek specjalny miesięcznika listopad 2011

innowacje branży 2011/2012

w

Roman Jakubowski

Sposób na prefabrykację Rozmowa z Dyrektorem Oddziału Unihouse, Spółki Unibep S.A.

sportplus

miesięcznik w całości poświęcony tematyce związanej z projektowaniem, budową, modernizacją, wyposażeniem i utrzymaniem obiektów sportowych i rekreacyjnych, finansowaniem i zarządzaniem inwestycjami 5 sportowymi.

CBS 2012 – wszystko o targach

Termy Maltańskie – gigant z klimatem

NR 11 (52) LISTOPAD 2011

Ozonowanie wody basenowej

NR 10 (51) PAŹDZIERNIK 2011

czyli historia drewnianych modułów

Projektowanie z myślą o środowisku

w

H2O dla murawy – nawadnianie boisk

SPoSóB NA PREfABRykAcję

Nr

Fot. Bartosz Kaczmarczyk

Builder

OprOgramOwanie

dodatek specjalny miesięcznika

Rozmowa z Prezesem Zarządu kREisEL Technika Budowlana sp. z o.o.

dla budownictwa

Budujemy zaufanie

LUDZIE

Budowniczowie Polskiego Sportu

Budownictwo modułowe gwaRancja na ocieplenie?

l

WWW.EBUILDER.PL

Szczepan Gawłowski

BUDOWNICTWO

WWW.EBUILDER.PL

Ranking obsługi deweloperskiej w Polsce

Kluby w Sieci – Internet jako narzędzie komunikacji z fanami NR

Paweł Adamowicz, Prezydent Gdańska, o PGE Arenie i EURO 2012 NR 12 (53) GRUDZIEŃ 2011

Strefy kibiców na EURO 2012 – poradnik dla samorządów

5 ZŁ W TYM VAT 8%

Kibice w strefie, czyli EURO 2012 na wielkim ekranie

„Krokodyle” zawiodły nA ŚląSKim

5 ZŁ W TYM VAT 8%

75 procent stadionów na EURO gotowych

5 ZŁ W TYM VAT 8%

Barca nad Wisłą Sponsoring po polsku

Dla kogo Narodowy?

O pielęgnacji „orlików” Stadion na dachu świata

NR 3(13) PAŹDZIERNIK 2011

Czy prywatyzować PkL?

Środowisko o środowisku

Przedsezonowy przegląd armatek

W dwóch dolinach

elementów lodowiska

Jak zaprojektować dobry SKAtepArK? Homologacja basenów pływackich

Żyjemy z gór

20-lecie firmy P.P.H.U. „Jerzy”

inWeStycje na lata

Boisko idealne

Pielęgnacja to podstawa

Woda czysta jak łza

Polska-Ukraina

– sukces budowlanych

Zestaw Honda F720 przeznaczony do pielęgnacji boisk ze sztuczną nawierzchnią

Bezpieczeństwo

listopad 2011

Specjalnie dla „Sportplusa”: Andrzej StrejlAu

1 (54) STYCZEŃ 2012 5 ZŁ W TYM VAT 8%

Skąpani w zabawie

Husqvarna Sprzęt do zadań specjalnych

dodatek specjalny miesięcznika

LUDZIE I FIRMY SUKCESU

Wodne place zabaw Firmy Mazur

dodatek specjalny miesięcznika

grudzień 2011

Zarządzanie bezpieczeństwem w infrastrukturze sportowej Bezpieczne EURO 2012 Stadiony nie dla wszystkich

Podsumowanie roku w inwestycjach sportowych

Specjalnie dla „Stacji Narciarskiej”:

APOLONIUSZ TAJNER

Prezes Polskiego Związku Narciarskiego

PrZePiSy do wymiany Wszystko o SNoWParkach W jedNości Siła – wspólny skipass na Podhalu

Pomysły na zimę i lato

Osiągnięcia i plany firm sukcesu

w Białce Tatrzańskiej Oferta firmy rhSPORT

Budowniczowie Polskiego Sportu

Ochrona EURO 2012 będzie priorytetem

Rozmowa z MaRkieM WRzaleM, Prezesem Zarządu Berndorf Baderbau Sp. z o.o.

NR 1(14) STYCZEŃ 2012

Architektura sportowa

Rozmowa z DaRiuszem KuRKiem, Dyrektorem Ochrony impel security Polska

według Piotra Dominiczaka i Mariusza Szczuraszka

Z AMÓWIENIE

Zamawiający: nazwa firmy lub imię i nazwisko osoby fizycznej

NIP

Za­mó­wie­nie zo­sta­nie zre­ali­zo­wa­ne po do­ko­na­niu wpła­ty na kon­to:

BRE BANK SA 67 1140 2017 0000 4602 1287 8423

tel./fax

oraz po prze­sła­niu fak­sem lub pocz­t ą za­mó­wie­nia do wy­daw­cy: PWB Media Zdziebłowski Sp.J., ul. Rol­na 155/1, 02-729 War­sza­wa, tel. 22 853 06 87, fax 22 244 24 63, e­- ma­il: biuro@pwbmedia.pl

Adres do wysyłki (kod, miejscowość, ulica, nr)

Adres do faktury (jeśli jest inny niż powyżej)

PWB Media zo­bo­wią­zu­je się do wy­sta­wie­nia fak­tu­r y VAT i przesłania jej na ad­res po­da­ny na za­mó­wie­niu w ter­mi­nie 7 dni od da­t y wpły­nię­cia zapła­ ty na wska­za­ne po­w y­żej kon­to.

Imię i nazwisko adresata prenumeraty

Stanowisko

Zgadzam się na umieszczenie moich danych osobowych w bazie danych PWB Media Zdziebłowski Sp.J. z siedzibą w 02-729 Warszawa, ul. Rolna 155 oraz na ich wykorzystanie w celach marketingowych i promocyjnych.

Jednocześnie PWB Media informuje, że przysługuje Państwu prawo do wglądu i poprawiania zgromadzonych danych zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych Dz.U. nr 133 poz 883 z 1997 r.

e-mail

Niniejszym zamawiamy:

q

x

ilość prenumerat

q

q

papierową prenumeratę Buildera

60 zł

=

cena brutto

do zapłaty

papierową prenumeratę Sportplusa

ilość prenumerat

x

60 zł

cena brutto

=

elektroniczną prenumeratę Buildera

do zapłaty

x

ilość prenumerat

q

30 zł

=

cena brutto

ilość prenumerat

x

30 zł

cena brutto

=

Prenumerata obejmuje 12 kolejnych numerów począwszy od momentu dokonania opłaty.

elektroniczno-papierową prenumeratę Buildera

do zapłaty

elektroniczną prenumeratę Sportplusa

q

do zapłaty

x

ilość prenumerat

q

70 zł

=

cena brutto

do zapłaty

elektroniczno-papierową prenumeratę Sportplusa

ilość prenumerat

Data

x

70 zł

cena brutto

=

do zapłaty

podpis

budownictwo

Nieszczelna izolacja fundamentów Choroba nie tylko starych budynków Przeciekające ściany piwnic, wilgotne posadzki, zalane piwnice czy garaże podziemne. Woda stojąca w ciemnych pomieszczeniach całymi tygodniami, bo nie ma sposobu na jej zatrzymanie poza budynkiem. Co robić w tej sytuacji? mgr inż. Mateusz Furs

N

ajczęściej wraz z nadejściem jesieni, z powodu ulewnych deszczy, a także podczas wiosennych roztopów, podnosi się poziom wód gruntowych. Również warunki hydrogeologiczne mogą ulec zmianie w czasie eksploatacji budynku i nagle woda zaczyna dawać się we znaki mieszkańcom i użytkownikom najniżej położonych pomieszczeń.

Brak możliwości odprowadzenia nadmiaru wód opadowych lub niedrożność rowów melioracyjnych potęguje skutki ulewnych bądź długotrwałych opadów. Zniszczone mienie, wilgoć, utracona powierzchnia do składowa-

nia. Wszystko to utrata finansów, utrata możliwości pozyskania dochodów.

Woda w konstrukcji oznacza też inny rodzaj strat tj. malejącą wartość budynku, który niszczeje.

Możliwości naprawy

Uszczelnienie ściany fundamentowej, czyli odnowienie izolacji pionowej i poziomej budynku, najłatwiej i najtaniej jest wykonać wówczas, kiedy możliwe jest odkopanie gruntu przyległego do budynku. Po dokonaniu naprawy podczas zasypywania odsłoniętych ścian fundamentowych należy pamiętać o odpowiednim zagęszczeniu gruntu, i co ważne, nie wolno dopuścić do uszkodzenia nowo powstałej izolacji. Tego typu prace przeprowadza się etapami, aby nie ryzykować osunięcia fundamentów i spowodowania poważnej katastrofy budowlanej. Nie zawsze jednak jest możliwe odkopanie fundamentów. Przeszkodą może być taras, inny budynek, ruchliwa ulica, wykończony ogród.

W takim przypadku zalecana jest bezwykopowa naprawa wysokociśnieniową technologią iniekcyjną, prowadzącą do uszczelnienia konstrukcji.

Metoda ta jest używana do napraw uszczelniających tuneli, garaży podziemnych w wielkopowierzchniowych sklepach i budownictwie mieszkaniowym, metrze czy w końcu budowlach hydrotechnicznych. Technologia iniekcji ciśnieniowej sprawdza się w zaawansowanych i ważnych obiektach przedsiębiorstw i organizacji. Dzieje się to na szczeblu lokalnym i państwowym na całym świecie. Rozwiązania iniekcyjne znajdują zastosowanie we wszystkich typach budynków. Sytuacja przecieku może spotkać niemal każdego właściciela lub użytkownika budynku. Możliwe, że osoby te czekają na chwilę, kiedy dostępne będzie rozwiązanie kwestii izolacji budynku, tymczasem rozwiązanie takie już istnieje. Przeanalizujmy możliwości napraw jakie niosą ze sobą materiały iniekcyjne produkowane przez firmę MC-Bauchemie.

Sposób na przeciek, czyli iniekcyjna technologia naprawy izolacji

Rodzaj materiału konstrukcji oraz grubość ściany decyduje o sposobie rozmieszczenia otworów, w których instaluje się tzw. pakery iniekcyjne.

Otwory rozmieszcza się w dwóch rzędach na przemian co ok. 15-25 cm.

Rząd otworów powinien być rozmieszczony jak najniżej poziomu posadzki. Głębokość otworów to ok. 2/3 grubości elementu konstrukcji i nachylone pod kątem ok. 30° w taki sposób, aby otwór przecinał co najmniej dwie fugi międzyceglane.

66 Builder

Zagadnienie uszczelnienia fundamentów budynku dzielimy na dwa tematy: izolację poziomą oraz izolację pionową. Wiedza co chcemy osiągnąć, ile mamy na to czasu, środków finansowych i jakie próby naprawy były wykonywane poprzednio, pozwolą na właściwe dopasowanie technologii rozwiązania. Nie mniej istotny jest właściwy dobór materiału iniekcyjnego. Cóż bowiem z najlepszego planu, jeśli zastosujemy nieodpowiedni środek? Zapraszam do analizy obu tematów odbudowy izolacji budynku.

Pierwszy to zbudowanie bariery przed kapilarnym podciąganiem wody wewnątrz ścian konstrukcji, szczególnie w murach ceglanych lub z bloczków betonowych. Analiza konstrukcji ścian w budynku, wilgotności, porowatości i rodzaju materiału pozwoli na bezbłędne dobranie optymalnej technologii i zastosowanie odpowiedniego czasu wiązania materiału iniekcyjnego.

luty 2012

Odbudowa izolacji przeciwwodnej od strony gruntu

Odrębnym zagadnieniem jest odbudowa izolacji przeciwwodnej od strony gruntu przylegającego bezpośrednio do konstrukcji. Planowanie i prace przygotowawcze są tu najważniejsze i bezpośrednio przyczyniają się do sukcesu jakim jest pewne i ekonomiczne uszczelnienie. Kontrola nad czasem wiązania materiału MC-Injekt GL-95TX pozwoli utrzymać go bezpośrednio przy uszczelnianej konstrukcji. Zapobiegamy w ten sposób marnotrawieniu chemii budowlanej, czyli, jednym słowem - pieniędzy inwestora.

Bezbłędne dobranie optymalnej technologii i odpowiedniego czasu wiązania materiału iniekcyjnego powinna poprzedzić analiza konstrukcji ścian w budynku, wilgotności, porowatości i rodzaju materiału.

Rozmieszczenie otworów na tzw. pakery iniekcyjne z odległościami między nimi w zakresie 20-40 cm przyjmuje kształt naprzemiennej siatki.

Można stosować w tym przypadku zasadę, że rozstaw między pakerami jest większy w przypadku występowania za przegrodą gruntów spoistych, natomiast w przypadku występowania gruntów luźnych rozstaw należy zmniejszyć. Otwory w rzędzie położonym najniżej powinny być zagęszczone.

Sama iniekcja w obu przypadkach odbywa się przy użyciu 2-składnikowej pompy wysokociśnieniowej. Składniki materiału mieszane są bezpośrednio przed wprowadzeniem w konstrukcję muru lub grunt przyległy do ściany fundamentowej. W ten sposób odtwarza się izolację konstrukcji mającej kontakt z wodą gruntową. Po zakończonych pracach usuwa się pakery, otwory wypełnia zaprawą naprawczą. Rozpoczyna się proces osuszania budynku, gdyż zatamowano dostarczanie wody gruntowej do konstrukcji. Cel został osiągnięty.

Ciekawostką jest fakt, że to właśnie kontakt z wodą gruntową utrzymuje materiał iniekcyjny w postaci żelu uszczelniającego konstrukcję. W ten sposób pozwalamy sobie na dłuższe i pełniejsze wykorzystanie budynku, nie tracimy finansów z powodu mniejszej przestrzeni użytkowej. Pracownicy MC-Bauchemie rozumieją sposób, w jaki nasi klienci prowadzą swoją działalność i właśnie dlatego nasze rozwiązania technologiczne są tak dobrze dopasowane do oczekiwań. Przy współpracy z firmami wykonawczymi jesteśmy w stanie pomóc również Państwu w naprawie izolacji budynku. Nasi przedstawiciele zaplanują technologię uszczelnia, doboru materiału iniekcyjnego, czy też dostosują sposób jego działania choćby za pomocą czasu wiązania w konstrukcji. Bardzo prawdopodobne jest, że sytuacja z jaką się Państwo borykacie została już opanowana, i do Was również może należeć przyjemność udziału we wspólnym sukcesie, jakim niewątpliwie jest prawidłowe uszczelnienie fundamentów, garaży i piwnic budynku.

Autor jest specjalistą ds. iniekcji

luty 2012

Firma MC Bauchemie została założona w Niemczech w 1961 roku jako prywatna firma rodzinna. Siedzibą firmy zostało miasto Battrop koło Essen. Od tego czasu firma rozrosła się w duże międzynarodowe przedsiębiorstwo. Zachowana została jedna struktura własnościowa oraz status niezależnego producenta chemii budowlanej. Celem firmy jest tworzenie praktycznych i ekonomicznych rozwiązań, co prowadzi ją do licznych innowacji w zakresie produktu i jest głównym polem działania. MC-Bauchemie ma 40 lokalizacji rozmieszczonych w 30 krajach i wszędzie tam przetwarza szeroką gamę osiągnięć MC w codzienne, praktyczne rozwiązania za pośrednictwem bliskiej klientowi sieci dystrybucji. Od roku 1994 działa polski oddział firmy zarejestrowany jako MC Bauchemie Sp. z o.o. w Środzie Wlkp.

Adresy biur handlowych MC-Bauchemie w Polsce: Miasto

Adres

Telefon

Faks

Wrocław

Wyścigowa 39

(71) 339 77 44

(71) 339 77 44

Warszawa

Łopuszańska 49/53

(22) 500 18 64

(22) 500 18 65

Środa Wlkp.

Prądzyńskiego 20

(61) 286 45 00

(61) 286 45 14

Rozmieszczenie otworów na tzw. pakery iniekcyjne z odległościami między nimi w zakresie 20-40 cm przyjmuje kształt naprzemiennej siatki. Można stosować w tym przypadku zasadę, że rozstaw między pakerami jest większy w przypadku występowania za przegrodą gruntów spoistych, natomiast w przypadku występowania gruntów luźnych rozstaw należy zmniejszyć. Otwory w rzędzie położonym najniżej powinny być zagęszczone.

Zdjęcia archiwum autora

Rodzaj materiału konstrukcji oraz grubość ściany decyduje o sposobie rozmieszczenia otworów, w których instaluje się tzw. pakery iniekcyjne.

Otwory rozmieszcza się w dwóch rzędach na przemian co ok. 15-25 cm.

Rząd otworów powinien być rozmieszczony jak najniżej poziomu posadzki.

Głębokość otworów to ok. 2/3 grubości elementu konstrukcji i nachylone pod kątem ok. 30° w taki sposób, aby otwór przecinał co najmniej dwie fugi międzyceglane. Czas wiązania ustala się na odpowiednio długi, aby materiał rozpłynął się w strukturze muru, w fugach międzyceglanych i pustych przestrzeniach. Dopiero po tym powinien związać zapewniając tym samym ustanowienie bariery izolacyjnej. Tak właśnie zachowuje się materiał iniekcyjny o nazwie MC-Injekt GL-93. Czas reakcji można ustawić pomiędzy 19 sek. do nawet 98 minut w zależności od wielu czynników, między innymi porowatości konstrukcji.

Iniekcja odbywa się przy użyciu 2-składnikowej pompy wysokociśnieniowej. Składniki materiału mieszane są bezpośrednio przed wprowadzeniem w konstrukcję muru lub grunt przyległy do ściany fundamentowej. W ten sposób odtwarza się izolację konstrukcji mającej kontakt z wodą gruntową. Po zakończonych pracach usuwa się pakery, otwory wypełnia zaprawą naprawczą.

Builder 67

budownictwo

Wykończeniówka na zimno W wydaniu grudniowym „Buildera” pisałem o zasadach wykonywania mokrych robót przy realizacji konstrukcji stanu surowego.

W niniejszym artykule omówię kilka istotnych zasad warunkujących możliwość wykonawstwa robót wykończeniowych w zimie. dr inż. Jan Czupajłło

P

rzy właściwym przygotowaniu się do prowadzenia robót w okresie zimowym oraz zachowaniu określonych zasad, można je kontynuować unikając usterek i bez konieczności ponoszenia istotnych dodatkowych kosztów również w zimie. Koszty ogrzewania oraz nieznacznie zwiększone nakłady na robociznę są zwykle niższe niż straty przedsiębiorstwa wynikające z przestoju budowy. Wykonywanie robót budowlanych przez cały rok umożliwia utrzymanie ciągłości zatrudnienia personelu. W warunkach zobrazowanych na zdjęciu 1, wykonanym 2 lutego 2005 r. prowadziłem różne roboty wykończeniowe, mimo że nie była to zima tak łagodna jak obecna (2011/12).

Fot. 1. Lekki mróz i suche ściany

68 Builder

Przede wszystkim rozpoznanie i planowanie

Podstawowym zagrożeniem dla prowadzenia robót wykończeniowych w zimie jest mróz, szczególnie w połączeniu z jednoczesnym działaniem wilgoci. Możliwe skutki takiego działania przedstawiłem w poprzednim artykule. Dopuszczenie do stanu jak na zdjęciu 2 praktycznie wyklucza możliwość kontynuacji robót do momentu nastania stałych dodatnich temperatur średniodobowych, trwających kilkanaście dni. Aby doszło do samoczynnego topnienia lodu widocznego na zdjęciu 2, musi odmarznąć najpierw cała konstrukcja. Można próbować wykuć warstwę lodu, powstałego na konstrukcji, jest to jednak porównywalne z kuciem betonu. Ponadto konieczna byłaby w tym wypadku naprawa uszkodzeń elementów konstrukcyjnych na ich na styku z lodem. Rozszalowywanie stropu stwarza możliwość pracy w każdych warunkach pogodowych, nawet podczas mrozu lub opadów śniegu. Oczywiście gdyby uprzednio nie dopuszczono do zamarznięcia wody nieusuniętej na czas z budynku.

Podstawowym zagrożeniem dla prowadzenia robót wykończeniowych w zimie jest mróz, szczególnie w połączeniu z jednoczesnym działaniem wilgoci.

Odgarnięcie śniegu niezwłoczne po ustaniu opadów (zdjęcie 3), umożliwiłoby wykonanie izolacji tarasu przy najbliższej pogodowej sposobności. Wystarczyłaby dodatnia temperatura w ciągu dnia. Po ogrzaniu ścian palnikiem mogą zostać usunięte resztki wilgoci oraz podgrzana po-

Fot. 2. Zamarznięta woda w budynku

luty 2012

Generalnymi i nadrzędnymi zasadami, które muszą być przestrzegane w zimie, są: • usunięcie wody opadowej z budynku przed nastaniem okresu ujemnych temperatur, • usuwanie na bieżąco wody powstałej z topniejącego śniegu, • niedopuszczanie do powstania zawilgocenia materiałów lub konstrukcji – uzasadnienie poniżej.

Należy zawsze kontrolować i utrzymywać niezbędną temperaturę na powierzchniach roboczych.

Termometr mierzący temperaturę na powierzchni powinien stanowić stałe wyposażenie osoby prowadzącej roboty budowlane. wierzchnia ściany w stopniu umożliwiającym wykonanie izolacji. Oczywiście oprócz usunięcia śniegu należałoby wykonać przynajmniej tymczasowe odprowadzenie wody z topniejącego na dachu śniegu. Na przykładowym zdjęciu pokazano wykorzystanie „rękawów” z folii wyłożonej w korycie z desek. Można by również wykorzystać do tego celu odcinek rury spustowej lub rynny. Zdjęcie zostało wykonane 22 grudnia 2005 r. Bez zachowania podanych środków ostrożności, można doprowadzić do stanu analogicznego, jak na zdjęciu 2. Wobec zaplanowanej ok. dwutygodniowej świątecznej przerwy w pracach na budowie, lepiej przygotować się do tego, jak na zdjęciu 3. W innych warunkach suchy, puszysty śnieg chroniłby płytę tarasu przed mrozem. Należałoby go usunąć dopiero przed przewidywanym ociepleniem tak aby nie dopuścić do zamarzania w nocy wody, powstałej w wyniku topnienia śniegu w dzień.

Ogólnie powszechny dostęp do prognoz pogody zwykle umożliwia właściwe przygotowanie się do zmiennych warunków atmosferycznych.

Prowadzący budowę może więc z wyprzedzeniem planować i odpowiednio przygotować się do bezpiecznego wykonywania prac wykończeniowych w zimie.

Generalnymi i nadrzędnymi zasadami, które muszą być przestrzegane w zimie, są: • usunięcie wody opadowej z budynku przed nastaniem okresu ujemnych temperatur, • usuwanie na bieżąco wody powstałej z topniejącego śniegu, • niedopuszczanie do powstania zawilgocenia materiałów lub konstrukcji – uzasadnienie poniżej.

Ponadto ze względu na ograniczenie „pustych przebiegów” należy dostosowywać liczbę pracowników i czas ich pracy do aktualnych warunków pogodowych oraz potrzeb budowy.

Fot. 3. Tarasy oczyszczone ze śniegu

Fot. 4. Topnienie śniegu na słońcu Zdjęcia z budowy osiedla mieszkaniowego w Monachium. Łącznie 36 mieszkań i osiem budynków jednorodzinnych z garażem podziemnym. Wartość zlecenia to ok. 7 mln euro. Czas realizacji: od lipca 2004 do maja 2005 r.

Fot. 5. Mur z wbudowanymi mokrymi bloczkami

Stała ochrona przed zawilgoceniem to konieczność

W poprzednim artykule radziłem wykorzystywać działanie słońca nawet w mroźne dni. Poranne oblodzenie ustąpi samoczynnie w jego promieniach. To ciepło nie kosztuje, jest natomiast bardzo wydajne. Zwracam jednak ponownie uwagę na możliwe skutki działania topniejącego śniegu, spowodowane właśnie ciepłem promieniowania słonecznego. Niezabezpieczona murowana ściana i nieusunięty na czas, topniejący śnieg powodują jej zawilgocenie, mające później trudno przewidywalne konsekwencje. Na zdjęciu 4 wyraźnie pokazano skutki działania słońca na śnieg, nawet w mroźny, słoneczny dzień. Woda z topniejącego śniegu gromadzi się we wnętrzu bloczków szczelinowych i po zamknięciu kolejną warstwą muru wnika w ceramiczny materiał, powodując jego kompletne zawilgocenie.

Pełne wyschnięcie zawilgoconego muru (zdjęcie 5), może trwać miesiącami, a nawet latami jeżeli materiał ceramiczny jest dobrze wypalony.

Wykonanie tynków na tak zawilgoconym murze kończy się jak na zdjęciu 6. Było ono wykonane ok. 3 miesięcy po przekazaniu obiektu do użyt-

luty 2012

Fot. 6. Suszenie ściany

Builder 69

budownictwo Fot. 7. Tynkowanie i grzanie w zimie

kowania, w czasie malowania tynk wyschnął w stopniu umożliwiającym malowanie. Jednak woda zamknięta w szczelinowych komorach pustaka ściennego ze znacznym opóźnieniem, ale permanentnie przenikała na zewnątrz ściany. Dodatkowo emulsyjna farba ścienna znacznie ograniczała możliwość wysychania na bieżąco tynku stale zawilgoconego od strony muru. Skończyło się to koniecznością usuwania farby i ponownego, wymuszonego suszenia gotowego tynku w przekazanym i zasiedlonym już obiekcie. Wysuszenie tej ściany z wykorzystaniem osuszacza powietrza trwało ponad dwa tygodnie. Konieczne stało się również szpachlowanie ubytków farby i tynku oraz ponowne kompletne malowanie całej ściany.

Można było tego wszystkiego uniknąć, gdyby nie dopuszczono do uprzedniego zawilgocenia ściany. W razie stwierdzenia sytuacji jak na zdjęciu 5, można przewiercić cienkim wiertłem całą ścianę. Zawilgocony miał ceglany jest potwierdzeniem zawilgocenia wewnątrz ściany. Taka prosta kontrola trwa ok. godziny, może natomiast oszczędzić późniejszych długotrwałych prac naprawczych oraz dodatkowych kosztów.

Niezbędność dokonywania ciągłych pomiarów i kontroli

Fot. 8. Odsłonięcie tynków w celu ich wyschnięcia

Zdjęcia arch. autora

Fot. 9. Destrukcja farby przez topniejący śnieg podczas pierwszej zimy

Wykonywanie mokrych robót wewnątrz budynku powoduje znaczny wzrost jego zawilgocenia. Z kolei wykonana izolacja cieplna elewacji znacznie ogranicza możliwość wysychania zawilgoconych murów. Ściany z bloczków szczelinowych mają zazwyczaj wystarczającą izolacyjność dla umożliwienia wykonywania tynków wewnętrznych, nawet bez stosowania termoizolacji zewnętrznej. Pod warunkiem jednak, że nie są one na całej swojej grubości zawilgocone.

Należy zawsze kontrolować i utrzymywać niezbędną temperaturę na powierzchniach roboczych. Termometr mierzący temperaturę na powierzchni, (polecam działający w podczerwieni), powinien stanowić stałe wyposażenie osoby prowadzącej roboty budowlane. W przypadku uprzedniego znacznego wychłodzenia się lub nawet przemarznięcia ścian zewnętrznych, ogrzewanie od wewnątrz budynku powinno być kontynuowane przez dłuższy czas. Optymalne jest wtłaczanie ciepłego powietrza do budynku. Nagrzewnice, zazwyczaj spalające olej, muszą być ustawiane na zewnątrz. Ogrzane powietrze jest przesyłane i rozprowadzane systemem elastycznych przewodów. Takie rozwiązanie stosowałem, gdy miałem zamiar ogrzewać cały obiekt i ciepło mogłem rozprowadzać przez klatkę schodową. Dla mniejszych obiektów lub ograniczonych zakresów robót można wykorzystać małe nagrzewnice spalające gaz (zdjęcie 7, przedstawia wnętrze obiektu pokazanego z zewnątrz na fotografii 1, w pełni zimy, 2 lutego 2005). Ściany z pustaków szczelinowych były suche i wystarczyło tylko czasowe dogrzewanie, abym mógł realizować prace tynkarskie i jastrychy. Po związaniu wody zarobowej, wysychanie w zimie może być szybsze niż w lecie, jeżeli nie będzie ograniczane, jak pokazano na zdjęciu 8. Po odwinięciu folii tynk sprawnie dosechł. Należy w kontrolowany sposób prowadzić wietrzenie i w razie potrzeby czasowo dogrzewać obiekt tak, aby nie dopuścić do zbyt wczesnego przemarznięcia świeżych tynków lub jastrychów. Warunki umożliwiające zaprzestanie grzania po dostatecznym związaniu materiału, uzgadniałem z doradcą technicznym producenta materiału.

Woda na budowie jest nieodzowna, w zimie może jednak być bardzo szkodliwa

Fot. 10. Destrukcja farby przez topniejący śnieg podczas drugiej zimy

70 Builder

Moim celem było podanie prostych i zrozumiałych zasad wykonywania robót w zimie. Można je prowadzić bez obaw, ale pod warunkiem stałej kontroli warunków wykonania. Na zakończenie przedstawię dwa zdjęcia gotowych elementów konstrukcji drewnianej. Zdjęcie 9 zostało wykonane podczas pierwszej, a zdjęcie 10 podczas drugiej zimy po oddaniu budowy.

Jak widać dopuszczenie do możliwości stałego zawilgocenia obiektu prowadzi nieuchronnie do destrukcji jego konstrukcji. W tym wypadku zawilgoceniu sprzyja rozwiązanie szczegółu oraz brak dbałości użytkownika.

Ale to już odrębne problemy i tematy przyszłych artykułów.

dr inż. Jan Czupajłło luty 2012

budownictwo

Technologie

dla budownictwa przemysłowego Budownictwo przemysłowe wymaga technologii solidnych, bezpiecznych, zaprojektowanych pod potrzeby danego obiektu, sprawdzonych w trudnych środowiskach.

Jarosław Mazur

M

ateriały i systemy do budowy i modernizacji obiektów przemysłowych omówione zostaną w cyklu artykułów. Przedstawione zostaną: system do napraw i reprofilacji żelbetu MEGAcrete, specjalistyczne systemy zabezpieczeń antykorozyjnych stali i betonu MEGAprotect, impregnaty do betonu MEGAiso, systemy posadzek przemysłowych i nawierzchni izolacyjnych MEGAdur oraz system wzmocnień kompozytowych NEOXE. Technologie te znajdują zastosowanie we wszystkich gałęziach przemysłu m.in. w przemyśle maszynowym, chemicznym, energetycznym, zbrojeniowym, spożywczym, a także farmaceutycznym i elektronicznym.

Naprawa i reprofilacja żelbetu

System MEGAcrete System naprawczy MEGAcrete to zestaw materiałów przeznaczonych do wykonywania napraw konstrukcji betonowych i żelbetowych, także obciążonych dynamicznie. Pozwala w sposób kompleksowy rozwiązać problemy pojawiające się podczas modernizacji obiektów przemysłowych. W jego skład wchodzą zaprawy typu PCC/SPCC umożliwiające wykonywanie: zabezpieczenia antykorozyjnego zbrojenia, warstwy sczepnej, wypełnienia ubytków oraz warstw wyrównawczych o różnym uziarnieniu, w tym także zaprawy typu ECC, która może funkcjonować jako czasowa bariera przeciwwilgociowa. Uzupełnieniem systemu są goto­we mieszanki torkretowe, stosowane przy naprawach ubytków wielko­powierz­ chnio­w ych, nanoszone metodą natrysku (torkretowania) na sucho jak i na mokro.

72 Builder

Zabezpieczenie antykorozyjne zbrojenia: • MEGAcrete AC. Warstwa sczepna: • MEGAcrete CM. Zaprawy do ręcznej reprofilacji ubytków: • MEGAcrete 10, • MEGAcrete 20, • MEGAcrete 60.

Gotowe mieszanki do wykonywania betonów natryskowych (metodą mokrą i suchą): • MEGAcrete AQ, • MEGAcrete DRY D, • MEGAcrete DRY S. Szpachlówki: • MEGAcrete FL, • MEGAcrete ECC FL .

Powłoki ochronne na beton

System MEGAprotect AR 100 Głównymi przyczynami degradacji konstrukcji żelbetowych i betonowych są procesy korozyjne spowodowane działaniem agresywnego środowiska. Najwłaściwszym sposobem, aby temu zapobiec i wydłużyć okres żywotności konstrukcji, jest stosowanie zabezpieczenia powłokowego. System zabezpieczenia antykorozyjnego MEGAprotect AR 100 pozwala na wykonywanie trwałych, barwnych powłok zabezpie­cza­jących konstrukcje żelbetowe i betonowe narażone na działanie warunków atmosferycznych w agresywnym środowisku przemysłowym.

Produkty systemu są szczególnie polecane do: • wykonywania hydrofobizacji i impregnacji powierzchniowej konstrukcji betonowych i żelbetowych; • kompleksowego zabezpieczenia powłokowego konstrukcji z betonu, takich jak np. mury oporowe, zewnętrzne strony zbiorników i silosów, pylony, słupy, mosty, wiadukty, esta­kady, itp.; • wykonywania trwałych, barwnych powłok ochronnych w dolnych strefach kominów przemysłowych i na zewnętrznej stronie żelbetowych płaszczy chłodni kominowych; • zabezpieczenia antykorozyjnego elementów prefabrykowanych.

luty 2012

KOROZJA To proces stopniowego niszczenia, który zachodzi na powierzchni metali i ich stopów oraz innych tworzyw (np. betonu, drewna) wskutek chemicznego lub elektrochemicz­nego oddziaływania środowiska. Straty wywoływane co roku tym zjawiskiem szacowane są w Polsce średnio na ok. 6% wartości PKB. W przybliżeniu odpowiada to rocznym nakładom budżetowym na służbę zdrowia, szkolnictwo czy wojsko. Najbardziej powszechnym sposobem zabezpieczania zarówno nowych jak i remontowanych konstrukcji przed zjawiskiem korozji, jest ich pokrywanie powłokami ochronnymi. Ten typ ochrony stanowi 80% udziału w zabezpieczeniach konstrukcji.

Wykonane powłoki charakteryzują się bardzo dobrą przepuszczalnością pary wodnej oraz wysokim oporem dyfuzyjnym dla CO2 powodującego proces karbonatyzacji betonu, a także znakomitą estetyką i trwałością.

Produkty wchodzące w skład systemu dostępne są w 160 standardowych kolorach (zgodnie z paletą barw RAL).

Gruntowanie i hydrofobizacja: • MEGAprotect AR 100 G. Powłoka sztywna: • MEGAprotect AR 100 S. Powłoka elastyczna: • MEGAprotect AR 100 E. Systemy specjalne MEGAprotect Oprócz systemu MEGAprotect AR 100 w ofercie grupy materiałów MEGAprotect znaj­du­je się cały szereg produktów umożliwiających konfigurowanie systemów powłok ochron­nych na beton, spełniających najbardziej zróżnicowane wymagania. Bogaty asortyment pozwala także na tworzenie powłok o strukturze projektowanej pod obciążenia występujące na konkretnej konstrukcji. Wśród materiałów, które mogą znaleźć zastosowanie do ochrony konstrukcji betonowych, wymienić należy oparte o następujące bazy: • produkty akrylowe, • produkty epoksydowe, • produkty poliuretanowe, • oraz produkty przeznaczone do zastosowań specjalnych.

Wszystkie wymienione materiały można pogrupować w systemy charakteryzujące się wy­soką szczelnością, elastycznością, chemoodpornością, odpornością mechaniczną oraz este­t yką, które – ze względu na zastosowanie – można podzielić w następujący sposób:

Systemy o wysokiej odporności na stałe obciążenie wodą (czystą, zanieczyszczoną), kondensatem lub skroplinami Stosowane do zabezpieczania: zbiorników wody czystej, akcelatorów, zbiorników w oczy­sz­czalniach ścieków, wewnętrznej strony płaszczy oraz

luty 2012

konstrukcji wsporczej urzą­dzeń wewnętrznych chłodni kominowych, konstrukcji pracujących w warunkach zanurzenia i pod­w yższonej wilgotności (np. konstrukcje hydrotechniczne, nabrzeża, budowle usytuo­wa­ne poniżej poziomu gruntu – tunele, przepusty itp.).

Systemy o wysokiej odporności chemicznej Stosowane do zabezpieczania: górnych stref kominów przemysłowych, obiektów oczysz­czalni ścieków (zbiorniki, komory fermentacyjne), konstrukcji usytuowanych na składo­wiskach odpadów, ścian pomieszczeń laboratoryjnych.

Systemy o wysokiej estetyce i odporności na promieniowanie UV Wszystkie wymienione wcześniej systemy mogą być konfigurowane w sposób zapewniający ich odporność na promieniowanie UV oraz wysoką estetykę, co jest szczególnie istotne w przypadku: górnych stref kominów przemysłowych, silosów, pylonów, ekranów akustycz­nych czy murów oporowych.

Zabezpieczenia antykorozyjne stali

Systemy MEGAprotect Korozja to proces stopniowego niszczenia, który zachodzi na powierzchni metali i ich stopów oraz innych tworzyw (np. betonu, drewna) wskutek chemicznego lub elektro­che­micz­nego oddziaływania środowiska. Straty wywoływane co roku tym zjawiskiem szaco­wa­ne są w Polsce średnio na ok. 6% wartości PKB. W przybliżeniu odpowiada to rocznym nakła­dom budżetowym na służbę zdrowia, szkolnictwo czy wojsko. Najbardziej powszech­nym spo­sobem zabezpieczania zarówno nowych jak i remontowanych konstrukcji przed zjawiskiem korozji, jest ich pokrywanie powłokami ochronnymi. Ten typ ochrony stanowi 80% udziału w zabezpieczeniach konstrukcji. Dynamicznie rozwijający się przemysł farbiarsko-lakierniczy dostarcza co chwilę nowe produkty, które skutecznie walczą z korozją. Era farb olejno-żywicznych, ftalowych (poza wyjątkami) czy chlorokauczukowych już dawno minęła, a ich rolę przejęły nowoczesne produkty oparte na spoiwach m.in. akrylowych, epoksydowych, poliuretanowych.

W laboratoriach badawczych MEGACHEMIE, przy współpracy z instytutami naukowymi, stale prowadzone są prace nad udoskonalaniem istnie­jących i projektowaniem nowych systemów ochrony antykorozyjnej konstrukcji stalowych.

Ponad dziesięcioletnie doświadczenie zdobyte w produkcji materiałów polimerowych i farb pozwoliło firmie na stworzenie optymalnej oferty materiałowej na polski rynek konstrukcji metalowych. Systemy powłokowe MEGAprotect stosowane są dziś na konstrukcjach pracujących w agresywnych środowiskach wszystkich gałęzi przemysłu. Ich jakość i skuteczność w ochronie konstrukcji przed korozją została potwier­dzona w specjalistycznych laboratoriach, jak również w ciągu wieloletniej eksplo­ata­cji na zabezpieczonych powierzchniach. Partnerom firma oferuje bezpłatną pomoc w doborze odpowiedniej technologii i obsługę w trakcie jej wbudowania, a także serwis powykonawczy.

Builder 73

budownictwo Właściwości mechaniczne taśm kompozytowych Neoxeplate

Typ taśmy

Wytrzymałość na rozciąganie* [MPa]

Moduł sprężystości E* [GPa]

Odkształcenie przy zerwaniu [%]

NEOXEPLATE HS

2600 ± 200

170 ± 17

≥ 1,5

NEOXEPLATE HM

2800 ± 250

250 ± 25

≥ 1,0

NEOXEPLATE UHS

3200 ± 300

160 ± 16

≥ 1,7

* parametry wyznaczone w kierunku ułożenia włókien w taśmie Badania właściwości mechanicznych przeprowadzono zgodnie z normą określającą warunki badań materiałów kompozytowych – EN ISO 527‑5 Właściwości mat z włókien węglowych Neoxcover

Typ

NEOXE­COVER 150

NEOXE­COVER 200

NEOXE­COVER 300

NEOXE­COVER 500

orientacja włókien: 0° (jednokierunkowa) wątek: czarne włókna węglowe osnowa: białe włókna szklane i poliestrowe

Skład Ciężar [g/m2]

177

224

332

516

Grubość [mm]

0,39

0,44

0,58

0,76

50; 100

50; 100

50; 100

50; 100

300; 610; 1220

300; 610

300; 610; 1220

500; 600; 1230

3800 ± 350

3800 ± 350

3800 ± 350

3800 ± 350

– moduł sprężystości E [GPa]

240 ± 24

240 ± 24

240 ± 24

240 ± 24

[kg/dm3]

1,81

1,81

1,81

1,81

Długość (rolka) [m] Dostępne szerokości [mm] Parametry włókna elementarnego maty: – wytrzymałość na rozciąganie [MPa]

– gęstość

Systemy MEGAprotect powstają w oparciu o farby: • alkidowe, • akrylowe, • epoksydowe, • poliuretanowe, • wyroby specjalne.

Struktura i grubość powłok poszczególnych systemów zabezpieczenia antykorozyjnego konstrukcji stalowych i stalowych-ocynkowanych może w sposób znaczny różnić się w za­leżności od: • typu konstrukcji, • stopnia korozyjności środowiska, • przewidywanego okresu trwałości, • występujących obciążeń.

Wzmocnienia kompozytowe

System NEOXE Oferta materiałowa MEGACHEMIE w zakresie wzmacniania konstrukcji umożliwia kompleksowe wykonanie modernizacji oraz zwiększenie parametrów wytrzymałościowych obiektów. Taśmy, kształtowniki, maty czy

74 Builder

inne elementy w postaci kompozytów zbrojonych włóknem węglowym stanowią obecnie jedną z najnowocześniejszych metod wzmacniania konstrukcji. Systemy takie można stosować zarówno podczas remontów jak i wznoszenia konstrukcji np. w celu obniżenia jej ciężaru. Łatwość stosowania, wysoka trwałość oraz parametry wytrzymałościowe tego typu rozwiązań dają im bezwzględną przewagę nad tradycyjnym systemem budowlanym. Oferowany przez MEGACHEMIE system wzmocnień konstrukcji przy pomocy przyklejanych taśm kompozytowych NEOXEPLATE (wykonanych z włókien węglowych umiejscowionych w matrycy epoksydowej) lub mat NEOXECOVER, charakteryzuje się łatwością aplikacji i uniwersalnością zastosowań. Wysoka wytrzymałość zmęczeniowa oraz odporność korozyjna (bez konieczności wykonywania specjalnego zabezpieczenia) czynią wzmocnienie materiałami kompozytowymi trwałym i niezawodnym.

System NEOXE przeznaczony jest do wykonywania wzmocnień konstrukcji budowlanych wykonanych z materiałów żelbetowych, betonowych, drewnianych, ceramicznych i stalowych.

W skład systemu wzmacniania konstrukcji NEOXE wchodzą następujące produkty:

luty 2012

– Taśmy kompozytowe NEOXEPLATE, dostępne w następujących rodzajach: • NEOXEPLATE HS – taśmy średniomodułowe, • NEOXEPLATE HM – taśmy wysokomodułowe, • NEOXEPLATE UHS – taśmy średniomodułowe, wysokowytrzymałe.

– Maty z włókien węglowych NEOXECOVER stanowiące tkaninę złożoną z jednokierunkowo ułożonych włókien: • NEOXECOVER 150, • NEOXECOVER 200, • NEOXECOVER 300, • NEOXECOVER 500.

– Kleje systemowe NEOPOXE: • NEOPOXE 30 - klej do przyklejania taśm kompozytowych, • NEOPOXE 330 - klej do przyklejania i laminacji mat z włókien węglowych.

– Zaprawa epoksydowa: • NEOPOXE 41 - zaprawa do naprawy oraz wyrównywania powierzchni betonu i innych materiałów budowlanych przed przyklejeniem taśm i mat węglowych.

System sprężania konstrukcji przy pomocy wstępnie naprężanych taśm kompozytowych - NPS (NEOXE PRESTRESSING SYSTEM)

Od połowy lat 90. do sprężania konstrukcji zaczęto stosować nowoczesne materiały wyko­nane z polimeru i niemetalicznych włókien ciągłych. Liczne zalety materiałów kompozytowych spowodowały, że nawet przy utrudnionym sposobie kotwienia cięgien zastosowanie tej technologii jest coraz popularniejsze na całym świecie. Istnieje wiele konstrukcyjnych zalet technologii wzmacniania elementów żelbetowych naprężonymi taśmami CFRP: • naprężenie taśm podwyższa poziom obciążenia, przy którym dochodzi do uplastycznienia stali zbrojeniowej we wzmacnianym elemencie, powodując zwiększenie nośności na zginanie, • powiększenie niezarysowanej części betonu, biorącej udział w przenoszeniu ścinania, zwiększa nośność elementu na ścinanie, • ze względu na obniżenie położenia osi obojętnej przekroju wzmocnionego sprężoną taśmą CFRP, większy przekrój betonu przenosi ściskanie, zwiększając efektywność konstrukcyjną wzmocnienia, • zwiększenie nośności granicznej elementu osiąga się poprzez wyeliminowanie postaci zniszczenia spowodowanego oderwaniem taśmy na jej końcach oraz przekrojach zarysowanych, • postać zniszczenia elementu wzmocnionego taśmą naprężoną jest bardziej plastyczna, gwarantując wzrost poziomu bezpieczeństwa, • zwiększenie wytrzymałości zmęczeniowej poprzez redukcję naprężeń w stali zbro­je­niowej podnosi trwałość elementu.

W ramach prac prowadzonych przez Dział Badań i Rozwoju NEOXE powstał system sprę­żania konstrukcji przy pomocy wstępnie naprężanych taśm kompozytowych pod nazwą NPS (NEOXE PRESTRESSING SYSTEM).

Zalety systemu: • najtrudniejszy i najbardziej odpowiedzialny zakres pracy (zakotwienia taśm) wyko­ny­wa­ny jest w specjalistycznym zakładzie w kontrolowanych warunkach, • system nie wymaga wycinania bruzd w betonie, • łatwy sposób montażu i demontażu urządzenia do naciągania taśm (mały ciężar), • bardzo łatwy sposób naciągania i mocowania taśm, • gwarancja utrzymania naciągu taśmy w trakcie polimeryzacji kleju (dotychczasowe systemy bazują wyłącznie na tarciu między stalowym blokiem, a gładką i śliską powierzchnią taśmy węglowej), • system pozwala na próbne (tzw. „na sucho”) zainstalowanie taśmy z pełnym naciągiem i w razie potrzeby przeprowadzenie np. dodatkowej reprofilacji podłoża.

W 2009 roku wykonano wzmocnienie pierwszych obiektów mostowych przy użyciu NPS (NEOXE PRESTRESSING SYSTEM). Do pilotażowej realizacji wybrano płytowy most żelbetowy oraz most o konstrukcji zespolonej z belkami stalowymi. Obydwa wzmacniane obiekty znajdują się na terenie województwa małopolskiego w ciągu Drogi Wojewódzkiej nr 775 relacji Słomniki-Nowe Brzesko podległej Zarządowi Dróg Wojewódzkich w Krakowie. Ekspertyza wykazała, że bez wzmocnienia nośność użytkowa mostów musiałaby zostać ograniczona do 15 t. Po analizie możliwości zwiększenia nośności użytkowej konstrukcji, wybrano metodę polegającą na zastosowaniu wstępnie naprężonych taśm z włókna węglowego.

Główną przyczyną degradacji konstrukcji żelbetowych i betonowych są procesy korozyjne spowodowane działaniem agresywnego środowiska.

Najwłaściwszym sposobem, aby temu zapobiec i wydłużyć okres żywotności konstrukcji, jest stosowanie zabezpieczenia powłokowego.

Z uwagi na niewielki ciężar elementów wzmacniających, cały uzyskany przyrost nośności przełożył się na zwiększenie nośności użytkowej.

Wzmocnienie obydwu obiektów odbyło się bez ograniczania ruchu pojazdów, co pozwoliło na minimalizację uciążliwych skutków remontu mostów.

Obserwując rozwój technologii wzmacniania obiektów materiałami kompozytowymi można sądzić, że już wkrótce większość realizacji takich wzmocnień będzie wykonywana z zastosowaniem wstępnego naprężenia taśm.

Jarosław Mazur Megachemie Research & Technologies S.A. Zdjęcia autora

luty 2012

Builder 75

budownictwo Fot. arch. Jacek Fota

Badanie wielkiej płyty część 2 Na podstawie wieloletnich badań eksploatacyjnych budynków wykonanych w technologii wielkopłytowej oceniono stan techniczny płyt ściennych warstwowych.

Określono zakres ich wad i podano powody zmniejszające bezpieczeństwo eksploatacyjne ścian zewnętrznych.

Podstawowym powodem możliwości wystąpienia awarii ścian było stosowanie stali niewłaściwej jakości. dr inż. Michał Wójtowicz

P

retekstem do opracowania rozpoczętego w numerze 10/2011 „Buildera” cyklu artykułów jest to, iż w szeregach inżynierów budownictwa jest wielu młodych ludzi, dla których wielka płyta jest historią (a może obawą związaną z bezpieczeństwem) oraz zdarzające się sporadycznie odpadania warstw fakturowych z elewacji. Autorowi nie jest znane czy takie upadki powodowały zranienia czy śmierć przechodniów, wiadomo jednak, że wpływają na poczucie bezpieczeństwa użytkowników mieszkań.

Przypadki pękania wieszaków

W końcu lat 90. wykonano badania płyt ściennych 5-ciu budynków mieszkalnych na Śląsku, wykonanych w technologii W-70 (modyfikowanej).

Budynki były eksploatowane przez okres 12-14 lat. Stwierdzono, że płyty formowano fakturą do dołu, przy czym nie dotrzymano wielu wymagań projektowych. Wieszaki i siatki zbrojeniowe nie zostały odpowiednio ustabilizowane w formach i przesunęły się w kierunku powierzchni warstwy fakturowej. Beton warstwy fakturowej został źle wykonany i słabo zagęszczony. W efekcie powstały następujące wady i usterki płyt mające wpływ na stan wieszaków: • wyprawa fakturowa, wykonana z witromozaiki, odpadła w wielu miejscach, przy czym ubytki miejscowo obejmowały od kilku do kilkunastu

76 Builder

luty 2012

płytek witromozaiki; przy ubytkach i odspojeniach możliwość zawilgocenia betonu wzrastała; • beton płyt fakturowych miał niską szczelność, był rakowaty, występowały w nim rysy i pęknięcia; na skutek słabego zagęszczenia, przy wieszakach i przy siatkach zbrojeniowych rakowatość betonu była szczególnie duża; • wieszaki powinny mieć otulinę grubości nie mniejszą niż 15 mm. W badanych płytach wieszaki (fragmenty wyginane) nie były w ogóle otulone betonem lub otulina była bardzo cienka i wynosiła kilka milimetrów.

W wyniku tego stanu w czasie eksploatacji wieszaki były narażone na bezpośrednie działanie czynników zewnętrznych, takich jak opady atmosferyczne, roszenie, zanieczyszczenie pyłami i gazami.

W czasie badań wykonano 33 odkrywki, w których odsłonięto 29 wieszaków. Wykonano je z prętów Ø8 mm, których powierzchnia była ciemnoszara, matowa, nierówna, pokryta brunatnym nalotem. Siedem wieszaków było pękniętych w miejscach zagięcia. Pęknięcia były prostopadłe do osi prętów i obejmowały cały przekrój wieszaków, tak że straciły one swą ciągłość. Przełom w miejscach pęknięć był matowy, ciemnoszary. Miejsca i charakter pęknięć wskazują na to, że powstały one w czasie eksploatacji, wyklucza się zamontowanie popękanych wieszaków. Z uwagi na bezpieczeństwo ścian wieszaki sprawdzano tylko w warstwie fakturowej i częściowo w warstwie ocieplenia.

Badania składu chemicznego wykazały, że wieszaki były wykonane ze stali H13N4G9. Miała ona zaniżoną prawie do 50% (w stosunku do wymagań) wartość wydłużenia przy zerwaniu i zwiększoną twardość materiału.

Tabela 1. Właściwości mechaniczne wieszaków Wymagania wg Instrukcji

Wyniki badania wieszaka

Wytrzymałość na rozciąganie Rm [MPa]

min. 380

722

Granica plastyczności Rc [MPa]

min. 240

390

Wydłużenie przy zerwaniu A [%]

min. 30

15,2

Zginanie na trzpieniu o średnicy 2d o kąt 180"

bez pęknięć

bez pęknięć

Badana cecha

Badania metalograficzne ujawniły niejednorodność w strukturze stali objawiające się obecnością wtrąceń na granicach ziaren.

Stal tego samego gatunku zastosowano w Szczecinie, w budynku, w którym odpadła warstwa fakturowa.

Wieszaki ze stali H13N4G9

Specjalnego omówienia wymaga stosowanie stali H13N4G9. Jest to stal stopowa, zawierająca m.in. 13% chromu i 4% niklu. Typowe stale nierdzewne zawierają min. 18% chromu i 8% niklu. Tak więc stal stosowana na wieszaki była stalą „oszczędnościową”, co było spowodowane niedostatecznym importem chromu i niklu oraz stosowania tych składników stopowych do innych zastosowań niż budownictwo. Stal ta po odpowiednich procesach technologicznych spełniała wymagania dla zapewnienia właściwej trwałości ścian budynków. Tymczasem (sprawdzono to w hucie) stal nie była – ze względów oszczędnościowych – poddawana odpuszczaniu i trawieniu. Mimo zachowania proporcji składu chemicznego nie gwarantowała spełnienia wymagań w zakresie trwałości i wytrzymałości. O jej jakości może świadczyć fakt, że była dostarczana do fabryk domów z powierzchnią rdzy (a nie błyszcząca jak było to wymagane).

Dla próbek stali pobranych z budynku na Śląsku wykonano badania metalograficzne. Mechanizm niszczenia stali był następujący.

Degradacja wieszaków ze stali H13N4G9 była wynikiem łącznego działania naprężeń i wilgotnego środowiska korozyjnego o odczynie alkalicznym. Środowisko takie powstawało okresowo w czasie deszczu i namakania niestarannie wykonanych i uszkodzonych płyt ściennych, które niedo-

luty 2012

statecznie zabezpieczały wieszaki przed wilgocią. Beton w ściennych płytach warstwowych ma odczyn alkaliczny, więc jego zawilgacanie powodowało powstawanie roztworu wodnego zawierającego jony wodorotlenowe, a korozja naprężeniowa stali austenitycznych zachodzi właśnie w środowiskach wilgotnych, zawierających m.in. wodorotlenki metali alkalicznych.

Obecność naprężeń w wieszakach wynika z ich przeznaczenia, gdyż ich zadaniem jest przenoszenie obciążeń związanych z mocowaniem płyt ściennych. Natomiast w rozważanym przypadku z obciążeniami zewnętrznymi sumowały się naprężenia wewnętrzne powstałe w wyniku kształtowania wieszaków przez zginanie. Zwiększyło to zagrożenie korozją naprężeniową.

Prefabrykaty ścian zewnętrznych wykonywane w tzw. „fabrykach domów” posiadają wiele wad wynikających z niedotrzymywania reżimu technologicznego, jak i stosowania niewłaściwych gatunków stali łączników (efekt występujących ówcześnie braków materiałowych).

Pęknięcia korozyjne w wieszakach były międzykrystaliczne, czemu sprzyjały wydzielenia węglików chromu na granicach ziaren austenitu i biegły prostopadle do osi pręta i kierunku działania naprężeń rozciągających.

Korozja naprężeniowa rozpoczyna się na powierzchni wieszaka w miejscach, gdzie tworzyły się początkowo wżery korozyjne. Stanowiły one ogniska, w których dalej rozwijały się głębokie pęknięcia korozyjne biegnące międzykrystalicznie, doprowadzając w efekcie do całkowitego pęknięcia pręta.

Przy właściwym wykonaniu płyt wieszaki powinny być prawidłowo otulone betonem i wówczas nie byłyby tak narażone na działanie wilgotnego środowiska. W suchych warunkach korozja stali nierdzewnej H13N4G9 nie rozwija się.

Bezpieczeństwo konstrukcji budynków

Przy okazji wykonywania badań ścian zewnętrznych sporadycznie wykonywano odkrywki do elementów mocujących konstrukcję ścian zewnętrznych i wewnętrznych. Wszystkie te elementy usytuowane są od wewnętrznej części budynków, nie są więc narażone na bezpośrednie oddziaływania atmosferyczne. Jedynym niebezpieczeństwem, powodującym degradację materiałów konstrukcyjnych, może być zawilgocenie wodą (od nieszczelności wod-kan i c.o oraz w miejscach przemarzania).

W trakcie wykonywania odkrywek stwierdzono zaniżoną jakość betonu (szczególnie wypełnień złączy płyt), lokalne braki wypełnienia przestrzeni między płytami (np. obecność worków po cemencie). Nie stwierdzono natomiast objawów korozji elementów zawieszenia płyt elewacyjnych ani zbrojenia w złączach. Nie było możliwości wykonania odkrywek do wieńców, które w połączeniu z płytami stropowymi tworzą sztywną tarczę decydującą o bezpieczeństwie konstrukcji. Można natomiast z całą odpowiedzialnością stwierdzić, że możliwość korozji betonu jak i stali zbrojeniowej jest mało prawdopodobna. Dotychczasowe katastrofy związane z wybuchami gazu i wypadania części płyt oraz efekty wybuchu w piwnicy budynku w Gdańsku pozwalają na stwierdzenie, że konstrukcje nośne budynków wielkopłytowych projektowane w Polsce są bezpieczne. Jest to stwierdzenie autora, nie poparte szerokimi badaniami, ale oparte na obserwacjach budynków i mieszkań w czasie badań płyt elewacyjnych. Żałuję, że w Polsce nie podjęto badań elementów konstrukcyjnych budynków wielkopłytowych w trakcie eksploatacji.

Ocena bezpieczeństwa eksploatacji ścian zewnętrznych

Decydujące znaczenie dla bezpieczeństwa ścian ma wzajemne mocowanie jej warstw. Mocowanie to jest realizowane poprzez wieszaki i szpilki.

Wieloletnie badania pozwalają na stwierdzenie, że stan płyt budzi zastrzeżenia. W wymienionych w tabeli 2 (Builder 10/2011) wadach największe

Builder 77

budownictwo danych, przypadkowe obserwacje pozwalają na stwierdzenie, że zdecydowana większość ocieplanych ścian nie była wzmacniana. W budynkach będących przedmiotem badań ITB, o ile stwierdzono nieprawidłowości, informowano o tym właścicieli i stosowne wzmocnienia były realizowane.

Pytanie 4. Co „się dzieje” w ścianach budynków ocieplonych? Zdecydowana większość budynków mieszkalnych w Polsce została ocieplona w ciągu ostatnich 20 lat. Ładne, równe ściany z tynkiem cienkowarstwowym nie pozwalają na określenie w jakim systemie wzniesiono określony budynek. Ocieplenie w sposób znaczący poprawia warunki pracy łączników płyt: • zmniejszenie zawilgocenia warstwy termoizolacyjnej, • zmniejszenie naprężeń w wieszakach i szpilkach spowodowanych odkształceniami termicznymi warstwy fakturowej, • utrudniony dostęp agresywnego środowiska atmosferycznego.

Problem bezpieczeństwa został „zakryty”, a ocena stanu płyt nie jest możliwa bez uszkodzenia znacznych powierzchni elewacji.

Fot. arch. redakcji

Stosowanie dociepleń ścian zewnętrznych budynków wpływa na poprawę warunków użytkowania elementów konstrukcyjnych ścian.

znaczenie ma zwiększenie w stosunku do projektu grubości warstwy fakturowej, niewłaściwe kotwienie wieszaków oraz powszechne stosowanie niewłaściwej stali. Inne nieprawidłowości mają mniejsze znaczenie, a występujące w obrębie wieszaków korki betonowe (niekorzystne z uwagi na właściwości termiczne ścian) chronią stal wieszaków przed korozją.

Jakość połączeń warstw ścian osłonowych nie ma większego wpływu na bezpieczeństwo budynku.

Istotna jest natomiast dla bezpieczeństwa osób znajdujących się w jego bezpośrednim sąsiedztwie.

Najbardziej bezpiecznymi można uznać ściany w budynkach wykonanych w technologiach OWT, w których stosowano wieszaki ze stali zwykłej jakości (StO, St3), przy czym liczba wieszaków i ich średnica znacznie przekraczała wymagania konstrukcyjne. Efektem tego było występowanie sztywnych połączeń warstw i spowodowane tym powszechnie występujące spękanie płyt.

Oceniając bezpieczeństwo należy znać odpowiedzi na następujące pytania: Pytanie 1. Na czym są zawieszane warstwy fakturowe płyt: na wieszakach i szpilkach czy w przypadku spękań wieszaków na samych szpilkach?

Wydaje się prawdopodobne, że w przypadkach spękań wieszaków płyty nie spadły, gdyż są zawieszane na nieprzystosowanych do tego szpilkach.

Awaria ściany w Szczecinie była spowodowana przede wszystkim pęknięciem wieszaków, ale i brakiem szpilek.

Pytanie 2. Jakie są nieprawidłowości w stosowaniu szpilek (ich liczba lub brak, gatunek stali, stan techniczny zamocowań)? Na to pytanie nie ma wiarygodnej odpowiedzi w dostępnej literaturze. Autorzy badań w ITB bardzo rzadko odsłaniali szpilki z uwagi na duże trudności z ich lokalizacją (stali nierdzewnej nie wykrywały stosowane skanery). Odsłonięte wieszaki były wykonane ze stali nierdzewnej, a ich powierzchnia była błyszcząca.

Pytanie 3. W jakiej liczbie budynków wykonano niezbędne wzmocnienia połączeń warstw? Nie ma na ten temat jakichkolwiek wiarygodnych

78 Builder

Pytanie 5. Co robić obecnie? W budynkach, które nie zostały jeszcze ocieplone, niezbędnym jest wzmocnienie łączników (o ile jest to niezbędne na podstawie oceny rzeczoznawcy). W budynkach już ocieplonych nie ma możliwości i zainteresowania użytkowników wykonywaniem wzmocnień, gdyż prace na tym etapie są kosztowne.

Pytanie 6: Czy brak wzmocnień może wpływać na bezpieczeństwo konstrukcji budynku. Odpowiedź na to pytanie brzmi – nie. Odpadnięcie samej warstwy elewacyjnej nie wpływa na bezpieczeństwo budynku, gdyż warstwa wewnętrzna ściany pozostanie na swoim miejscu (jest nikłe prawdopodobieństwo jej wypadnięcia). Dotychczasowe doświadczenia po wybuchach gazu w Polsce, gdzie obserwowano wypadnięcie całej ściany osłonowej, nie wpływało na bezpieczeństwo konstrukcji. Oczywiście upadek warstwy fakturowej płyty może powodować niebezpieczeństwo dla przechodniów, o ile znajdą się w strefie upadku.

Podsumowanie i wnioski

Prefabrykaty ścian zewnętrznych wykonywane w tzw. „fabrykach domów” posiadają wiele wad wynikających z niedotrzymywania reżimu technologicznego jak i stosowania niewłaściwych gatunków stali łączników (efekt występujących ówcześnie braków materiałowych).

Podstawowym powodem obniżenia bezpieczeństwa płyt ściennych są pęknięcia korozyjne stali gatunku H13N4G9 i możliwość odpadania warstwy fakturowej. Nie jest możliwe (bez wykonania specjalistycznych badań) określenie, w których systemach i w których budynkach zastosowano te stale.

Stan bezpieczeństwa mogą poprawić właściwie ułożone szpilki, jednak tak jak i dla wieszaków nie można określić, w których budynkach zastosowano je właściwie.

Stosowanie dociepleń ścian zewnętrznych budynków wpływa na poprawę warunków użytkowania elementów konstrukcyjnych ścian.

W większości projektów dociepleń nie przewidziano stosowania dodatkowych wzmocnień, przez co problem jakości mocowania warstw ściany i powstanie ewentualnych uszkodzeń został „osłonięty”.

Jakość połączeń warstw ścian osłonowych nie ma większego wpływu na bezpieczeństwo budynku. Istotna jest natomiast dla bezpieczeństwa osób znajdujących się w jego bezpośrednim sąsiedztwie.

dr inż. Michał Wójtowicz Instytut Techniki Budowlanej Artykuł opublikowano w materiałach konferencji „Awarie Budowlane”.

luty 2012

budownictwo

Remonty chłodni kominowych część 2 Remonty chłodni kominowych w Elektrowni Bełchatów stanowią bardzo interesujący przykład szukania i znajdowania udanych kompromisów między uwarunkowaniami finansowymi, czasowymi, środowiskowymi, technicznymi i technologicznymi.

Witold Jawański, Kazimierz Stefanek

W

Elektrowni Bełchatów w końcu lat 70. i na początku lat 80. wybudowano i przekazano do eksploatacji 6 chłodni kominowych żelbetowych w kształcie hiperboloidy jednopowłokowej o następujących parametrach: wysokość 132 m, średnica na poziomie 8 m - 100 m, w koronie na poziomie 132 m – 57,88 m, grubość podstawowa 14 cm, zmienia się na różnych wysokościach od 66 cm na poziomie + 8,0 m do 14 cm w przewężeniu poziom 110 m, korona chłodni zakończona jest pierścieniem żelbetowym poziom 130,95 o grubości 26 cm, powłoka żelbetowa oparta jest na 48 parach słupów o przekroju kwadratowym 56x56 cm.

Po okresie wieloletniej eksploatacji chłodni kominowych, w roku 1992 dokonano kompleksowej oceny stanu technicznego konstrukcji żelbetowych, gdzie stwierdzono uszkodzenia na powłokach w postaci: wycieków z wykrystalizowanym wodorotlenkiem wapnia, zdegradowanych styków roboczych, rdzawych nacieków, powierzchniowych ubytków betonu, nieszczelności uwidaczniającymi się mokrymi wyciekami, ciemnymi i białymi naciekami itp.

Szukanie kompromisu

W 1994 r. po raz pierwszy w Bełchatowie wybrano system firmy Sika do remontu wewnętrznej strony płaszcza chłodni nr 3. Remont wykonano technikami alpinistycznymi przy bardzo ostrym reżimie czasowym (ok. 4 tygodni). Z uwagi na zakaz piaskowania czyszczenie wykonano metodą hydrodynamiczną, następnie wykonano rozkucia słabego betonu (głównie wzdłuż szwów roboczych) i naprawy zaprawami Sika MonoTop 601 i 603, a następnie ułożono wałkami powłoki 1 x Icosit 2406 Primeri 1 x Icosit 2406 Deck. Decydującym o wyborze materiałów Sika czynnikiem była cena implikowana możliwością osiągnięcia 200 μm warstwy Deck w jednym cyklu nanoszenia. Istotne były również właściwości epoksydu gruntującego Primer, umożliwiające jego układanie na podłożu o wilgotności przekraczającej 4%, gdyż optymalne przesuszenie podłoża nie mogło być uzyskane z uwagi na krótki czas odstawienia obiektu.

Fot. 1 i 2. Ocena efektów czyszczenia powierzchni betonu i wykonywanie napraw szwów roboczych – wewnętrzna strona płaszcza chłodni nr 3 w Elektrowni Bełchatów.

80 Builder

luty 2012

W tym samym roku wykonano naprawy i zabezpieczenie powierzchni zewnętrznej strony płaszcza chłodni nr 4. Również w tym przypadku obowiązywało czyszczenie hydrodynamiczne, wykonane zestawem wysokociśnieniowym. Rozkucia powierzchniowe betonu naprawiano tym samym zestawem naprawczym, a powłoki wykonano natryskiem bezpowietrznym w pełnym układzie Sikagard 700 S + 2 x Sikagard 680 S. Zakres napraw powierzchniowych był generalnie liniowy, wzdłuż korodującego lub odsłoniętego zbrojenia, tym niemniej pojawiły się strefy napraw sięgające lokalnie całej szerokości cykli betonowania, a także niespodzianki w postaci „odstrzeleń” powierzchniowych spowodowanych obecnością margla w kruszywie. Z uwagi na zagrożenie zapyleniem nie rozważano jednak w ogóle napraw przez torkretowanie.

Od roku 2010 w Elektrowni Bełchatów rozpoczął się proces rewitalizacji sześciu chłodni kominowych.

Proces ten jest rozpisany do roku 2018.

W 1995 r. kontynuowano remont chłodni nr 3 od zewnątrz wg technologii założonej jak dla obiektu nr 4. Niestety, zakres degradacji powierzchniowej betonu okazał się znacznie większy, odpadała otulina na całej wysokości cykli, a beton w rdzeniu, szczególnie w strefie talii i powyżej wydawał „głuchy” odgłos w całym swoim przekroju, mimo jeszcze stosunkowo zwartej struktury. Przyczyną tego zjawiska była podwyższona zawartość siarczanów, a w wielu miejscach nawet pod zwykłą lupą można było zauważyć kryształki etryngitu. Z uwagi na brak możliwości radykalnej zmiany technologii w trakcie prac, zadecydowano o wprowadzeniu nowej, siarczanoodpornej odmiany zapraw Sika MonoTop (seria MonoTop 610 i 612), charakteryzującej się ponadto bardziej plastyczną konsystencją, pozwalającą na skrócenie czasu napraw.

Fot. 3. Elektrownia Bełchatów – chłodnia nr 4 po wykonaniu powłok ochronnych.

Chłodnia kominowa nr 3 była jak się okazało w zdecydowanie najgorszym stanie, przede wszystkim od strony zewnętrznej, co wyraźnie widać na fotografiach wykonanych podczas fazy rozkuć.

Zwiększanie odporności

Rok 1996 to remont chłodni nr 1 od strony zewnętrznej, w takiej samej technologii i zbliżonym zakresie, jak 2 lata wcześniej w przypadku chłodni nr 4.

W 1997 r. w podobny sposób wyremontowano zewnętrzną stronę płaszcza chłodni nr 2, wykonując dodatkowo wymalowania barwne powłoką Sikagard 670 W-Color (dobór z uwagi na ekstremalnie wysoką paroprzepuszczalność. Zarówno w przypadku chłodni nr 2 jak i nr 1, stan i jakość betonu były zdecydowanie lepsze niż w przypadku chłodni nr 3. Wykonawcą wszystkich pięciu opisanych zakresów robót był firma Compact.

Kolejny obiekt to chłodnia kominowa nr 6, remontowana w 1998 i 1999 r. od strony zewnętrznej przez firmę Chłodnie Kominowe. Chłodnia nr 6 była

REKLAMA

luty 2012

Builder 81

Zdjęcia arch. Sika Poland

budownictwo 4

8

9 5

6 10

w stanie pośrednim, podobnym do chłodni nr 4 (tzn. wyraźnie lepszym niż chłodnia nr 3 i wyraźnie gorszym niż chłodnie nr 1 i 2). Był to zarazem pierwszy przypadek, gdy udzielono zgody na wykonanie napraw powierzchniowych większych stref przez torkretowanie metodą suchą, materiałem Sikacem Gunit 133. Naprawy mechaniczne wykonano w strefach skucia otuliny na pełnej wysokości cykli, pozostałe klasyczne naprawy liniowe i punktowe wykonano jak poprzednio techniką ręczną zaprawami Sika MonoTop. Dość nietypowym utrudnieniem na tym obiekcie były zacieki powierzchniowe zaprawy i mleczka cementowego z okresu betonowania obiektu, miejscami słabe, a miejscami bardzo silnie związane z betonem podłoża. Próby ich całkowitego usunięcia wysokociśnieniowym czyszczeniem hydrodynamicznym kończyły się nawet miejscowym groszkowaniem powierzchni betonu, dlatego też zdecydowano o zredukowaniu ciśnienia i ręcznym usuwaniu największych zacieków. Chłodnia zabezpieczona została w układzie identycznym jak chłodnia nr 2, z dodatkowymi wymalowaniami barwnymi.

Koniec lat 90. to także wprowadzenie przez firmę Sika technologii wzmocnień konstrukcji przez doklejanie taśm i mat z włókna węglowego. Technologia ta została wykorzystana w 1998 r. do wzmocnienia belek rusztu podtrzymującego chłodni kominowej nr 5.

Ciąg dalszy nastąpi...

11 7

Fot. 4 i 5. Elektrownia Bełchatów – katastrofalny stan betonu płaszcza chłodni nr 3 oraz widok stref naprawionych zaprawami Sika MonoTop. Fot. 6 i 7. Elektrownia Bełchatów – naprawy i powłoki chłodni nr 1, widok na chłodnie nr 1 i 2 (z wymalowaniami) po remoncie i zabezpieczeniu.

Fot. 8 i 9. Elektrownia Bełchatów – miejsca napraw zaprawami MonoTop po wykonaniu powłok Sikagard 680 S oraz widok ogólny po wykonaniu wymalowań barwnych.

Fot. 10 i 11. Elektrownia Bełchatów. Wzmocnienia belek rusztu chłodni nr 6 taśmami Sika CarboDur i matami SikaWrap.

82 Builder

Generalnie, wprowadzanie technologii firmy Sika na chłodniach kominowych w Elektrowni Bełchatów stanowi bardzo interesujący przykład szukania i znajdowania udanych kompromisów między uwarunkowaniami finansowymi, czasowymi, środowiskowymi, technicznymi i technologicznymi, który o całą dekadę wyprzedził bardzo modne obecnie rozwiązania opracowywane na bazie „strategii zrównoważonego rozwoju”.

Szczególnie należy zwrócić uwagę na wielopłaszczyznową współpracę na etapie wykonawczym na linii inwestor - wykonawca - dostawca materiałów.

Obecnie, tj. od roku 2010, w Elektrowni Bełchatów rozpoczął się proces rewitalizacji sześciu chłodni kominowych. Proces ten jest rozpisany do roku 2018 i jest związany z odstawieniem bloków energetycznych do kompleksowej modernizacji. Poszczególne chłodnie kominowe będą wyłączone z ruchu na okres około 120 dni i w tym czasie jest możliwość wykonania kompleksowej naprawy płaszcza wewnętrznego, natomiast płaszcz zewnętrzny będzie wykonywany podczas pracy chłodni kominowej.

Artykuł opublikowano w materiałach konferencji „Awarie Budowlane”.

mgr inż. Witold Jawański, Sika Poland mgr inż. Kazimierz Stefanek, PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. luty 2012

od 16 do 21 kwietnia 2012 CENTRUM EKSPOZYCYJNE PARIS-NORD VILLEPINTE - FRANCJA

Together let’s build

the future

Międzynarodowe Targi Sprzętu, Urządzen i Technik dla Budownictwa oraz Sektora Robót Inżynieryjnych i Materiałów Budowlanych

1,500 wystawców 200,000 odwiedzających 375,000 m2 powierzchni To read the QR code, download the application compatible with your mobile phone.

Darmowa wejściówka do pobrania na

Your Badg

e

VIS ITEvis URito / VIS r ITO R

an event by

Przedstawicielstwo Targów w Polsce : Promosalons Polska Warszawa Tel. 22 815 64 55 E-mail : promopol@it.pl

www.intermat.fr

kod : PRoMoPol

InfolInIa : + 33 (0)1 55 23 71 71

budownictwo

Prefabrykowane

konstrukcje szkieletowe w sytuacji wyjątkowej Przy projektowaniu ustrojów konstrukcyjnych, z uwagi na okoliczność wystąpienia sytuacji wyjątkowej, nie wystarczy stosowanie metod wdrażanych przez postanowienia norm europejskich.

Nie ma normy absolutnie bezpiecznej.

Działania projektanta powinny być zatem ukierunkowane na ograniczenie ryzyka i skutków katastrofy postępującej. prof. dr hab. inż. Andrzej Cholewicki, dr inż. Jarosław Szulc

O

graniczenie to powinno być tym skuteczniejsze im wyższa jest ranga obiektu i na ten aspekt zwraca uwagę szczególnie dokument EC1.

Modele obliczeniowe wtórnych ustrojów nośnych

Zakres zniszczenia lokalnego Zaprojektowanie wtórnego ustroju nośnego szkieletowego powinno być poprzedzone identyfikacją elementów konstrukcyjnych uznawanych za zniszczone – rys. 1. Warunki podane w PN-EN 1991-1-7: Eurokod 1 – Oddziaływania na konstrukcje. Część 1-7: Oddziaływania ogólne – oddziaływania wyjątkowe, PKN 2008, są niestety sformułowane nieprecyzyjnie i stanowią przedmiot nieporozumień odnośnie ich interpretacji (takie kontrowersje autorzy obserwują między innymi podczas zebrań Komisji fib „Prefabrykacja”).

Zgodnie z wcześniej omówioną filozofią ujęcia (Builder 01/2012) zaleca się, w celu dokonania identyfikacji wtórnego ustroju nośnego, przyjęcie założenia, że: • w wyniku zdarzenia o charakterze sytuacji wyjątkowej wyeliminowany został jeden słup w zakresie jednej kondygnacji, • zakres zniszczonych fragmentów, otaczających ten słup, stropów (poniżej i powyżej) nie ma istotnego znaczenia, bo nie jest celem zaprojektowanie wtórnego ustroju nośnego.

Określenie stosowane w pracy prof. Włodzimierza Starosolskiego „Zabezpieczenie ustrojów przez obciążeniami wyjątkowymi: „dopuszczalne gra-

84 Builder

część 2

nice wpływu uszkodzenia miejscowego” do dyskutowanej tu strefy też wydaje się mało uzasadnione. Zniszczenie jednego słupa w przypadku większych rozpiętości płyt oznaczać może, że wymiar prostokąta strefy uszkodzonej przylegającego do krawędzi tarczy stropowej zbliża się do granicy 100 m2, a w wielu przypadkach granica ta jest wyraźnie przekraczana. Przykładowo, gdy lb >> 6 m i lpł = 9 m, powierzchnia prostokąta strefy uszkodzonej wynosi ok. 108 m2 (gdy zniszczeniu ulega słup wewnętrzny wymiary tego prostokąta są dwukrotnie większe).

Autorzy referatu uważają, że wymiary podane w PN-EN 1991-1-7: Eurokod 1 – Oddziaływania na konstrukcje. Część 1-7: Oddziaływania ogólne – oddziaływania wyjątkowe, odnośnie strefy uszkodzonej przy krawędzi tarczy, należy traktować jako wskazujące realny zakres przypadków przy projektowaniu wtórnego ustroju nośnego budynku szkieletowego. Strefa uszkodzenia większa od tu wskazanej jest już trudniejszym przypadkiem wtórnego ustroju nośnego, wymagającym wykorzystania większej liczby wspomagających środków konstrukcyjnych.

W odniesieniu do uszkodzonego słupa zlokalizowanego wewnątrz rzutu proponuje się podwojenie „powierzchni granicznej” tj. przyjmowanie Fstr u = 200 m2.

Model globalny – model lokalny

Konstrukcję szkieletową, w której nastąpiło wyeliminowanie jednego słupa (w jednej kondygnacji), odtworzyć można z pomocą modelu globalnego i lokalnego.

Model globalny (rys. 2) stosowany jest tylko w celu analizy skutków wzrostu obciążeń poszczególnych słupów znajdujących się wokół strefy uszkodzonego elementu, podkreśla się, że najczęściej słupy te charakteryzują się dostatecznymi rezerwami nośności w aspekcie wzrostu ich obciążeń pionowych reprezentowanych przez wyznaczone siły podłużne.

Zagadnieniem „przemilczanym” we wszelkich dokumentach międzynarodowych są skutki jednoczesnego działania na słupy sił podłużnych wyznaczonych po uwzględnieniu redystrybucji obciążeń (wyznaczanych z pomocą modeli globalnych) oraz poziomych sił (wyznaczanych z pomocą modeli lokalnych).

Model lokalny (rys. 3) stosowany jest w celu zbadania możliwości stabilizacji fragmentu konstrukcji stropu znajdującego się bezpośrednio w strefie zniszczenia i zaprojektowania wtórnego ustroju nośnego tworzonego przez układy belki-płyty stropowe.

Szczegółowych analiz obliczeniowych i decyzji konstrukcyjnych wymagają układy belek i opartych na nich płyt, najczęściej ze sobą zespolonych. Usunięcie jednego słupa oznacza potencjalny, czterokrotny wzrost momentu zginającego belkę i dwukrotny wzrost siły poprzecznej w strefie przypodporowej. W rzeczywistości przyrosty te nie są aż tak duże, ponieważ:

luty 2012

Rysunki arch. autorów

• sprawdzenie nośności wtórnego ustroju konstrukcyjnego przeprowadza się przyjmując do obliczeń wartości charakterystyczne ciężaru konstrukcji oraz obciążenia użytkowe dodatkowe zredukowane (współczynnik redukcji najczęściej równy jest 0,8), • w modelu obliczeniowym, tym globalnym i tym lokalnym, uwzględnia się tzw. rezerwy nośności pomijane przez projektanta w zakresie obliczeń dotyczących sytuacji trwałej.

O stopniu wzrostu sił wewnętrznych decyduje kilka czynników odpowiednio do utworzonego układu konstrukcyjnego zasadniczo różniącego się od układu konstrukcji w sytuacji trwałej. Ta nowa konstrukcja – w sytuacji wyjątkowej – może być ustrojem belkowo-płytowym (systemem konstrukcyjnym, w którym dominującą funkcję spełniają belki pozostające w stanie zginania i współpracujące z belkami płyty stropowe) lub ustrojem membranowym; (systemem konstrukcyjnym powstającym po lokalnym uszkodzeniu jednego elementu nośnego, o cechach konstrukcji membranowej (wiszącej).

Jako pierwszoplanowy rozważany jest zwykle ustrój belkowo-płytowy, który w pewnych swoich strefach ulega uplastycznieniu (stal w najbardziej wytężonych przekrojach), możliwa jest też forma mieszana, to jest ustrój belkowo-membranowy.

Specyficznym zagadnieniem przy projektowaniu wtórnego ustroju nośnego, szczególnie konstrukcji prefabrykowanej, jest strefa tak zwanego karbu, to jest podpory w miejscu usuniętego słupa; w strefie tej występują: • połączenia belek ze wspornikami słupa (np. po dwa dyblujące pręty Æ16), • uciąglenia stwarzane przez dolne pręty w wieńcu.

Nawet, jeśli odcinek słupa w kondygnacji objętej zniszczeniem lokalnym ulegnie wyeliminowaniu wraz z prętami dyblującymi, to jednak w kondygnacjach powyżej połączenia te będą zachowane i wtedy wyższe kondygnacje ”podwieszają” tą jedną w poziomie strefy zniszczenia.

Wtórny ustrój nośny może być wspomagany przez tak zwane mocne elementy uzupełniające wtórne ustroje nośne: muszą one wytrzymać oddziaływania wyjątkowe i muszą sprostać warunkom zaistniałym we wtórnym ustroju nośnym.

Rys. 1. Zasięg uszkodzeń w przypadku usunięcia jednego słupa na kondygnacji.

Rys. 2. Model globalny prefabrykowanej konstrukcji szkieletowej

Obciążenia wtórnego ustroju nośnego

Zgodnie z przyjętą filozofią projektowania wtórnego ustroju nośnego kombinacja oddziaływań odnosi się do sytuacji zaistniałej jako skutek wydarzenia wyjątkowego. W dotychczas stosowanej normie polskiej [PN-B-03264] kombinację obciążeń wyrażał następujący wzór:

,

przy czym, podzielając w pełni opinie wyrażone w ww. pracy prof. Starosolskiego, w sytuacji po zaistnieniu zdarzenia wyjątkowego Ad = 0 oraz przyjmuje się wartości współczynników obciążenia 1,0.

Kontrowersyjną sprawą jest odtwarzanie w analizowanych schematach obliczeniowych efektów dynamicznych. Autorzy nie podzielają słuszności zalecenia o stosowaniu mnożnika zwiększającego 2, jakie znalazło się między innymi w PN-EN 1991-1-7: Eurokod 1 – Oddziaływania na konstrukcje. Część 1-7: Oddziaływania ogólne – oddziaływania wyjątkowe.

Zaproponowana metodyka obliczania wtórnego ustroju nośnego uwzględnia zmiany cech sztywnościowych w nim następujących, jest to argument za znacznym obniżeniem wartości tak zwanego współczynnika dynamicznego. Styk poziomy i styki pionowe w połączeniu belek z wieńcem z płytami stropowymi są ośrodkami rozpraszającymi energię, i to uzasadnia przyjęcie w wytycznych opracowywanych przez autorów artykułu („Wytyczne projektowania żelbetowych budynków szkieletowych w celu ograniczenia ryzyka katastrofy postępującej”), w odniesieniu do konstrukcji prefabrykowanych, wartości współczynnika dynamicznego 1,3.

luty 2012

a) widok

b) model obliczeniowy w sytuacji trwałej

c) model obliczeniowy w sytuacji wyjątkowej Rys. 3. Model lokalny - przykładowa konstrukcja prefabrykowana

Builder 85

budownictwo Cechy materiałowe w sytuacji wyjątkowej

Do obliczeń wtórnych ustrojów nośnych zaleca się przyjmować charakterystyczną granicę plastyczności stali zbrojeniowej oraz charakterystyczne parametry (cechy wytrzymałościowe) betonu.

Rezerwy nośności ustroju w sytuacji wyjątkowej

W przypadku konstrukcji prefabrykowanej możliwości jej dowolnego dozbrojenia są ograniczone, z reguły przedmiotem analizy jest ustrój belkowy o podwojonej rozpiętości, ale wykorzystujący efekty uciągleń na podporach oraz efekty wsporcze (reakcji) tzw. układów dwupłytowych (rys. 4) o kierunku rozpiętości prostopadłym do osi belki.

Rys. 4. Układ dwupłytowy

W obliczeniach ustroju konstrukcyjnego z uwagi na oddziaływania wyjątkowe uwzględniać należy następujące rezerwy nośności: • układy stropów projektowane jako jednokierunkowe w sytuacji trwałej mogą być odpowiednio przygotowane do stabilizacji w sytuacji wyjątkowej jako dwukierunkowe; powyższa zmiana układu oznacza możliwość zredukowania obciążenia przenoszonego przez główny element wtórnego ustroju nośnego, to jest belkę o podwójnej rozpiętości, • w konstrukcjach prefabrykowanych wypełnienia spoin pomiędzy płytami spełniają funkcję dyblującą, dzięki czemu część obciążeń we wtórnym ustroju nośnym przenoszona jest bezpośrednio „z płyty na płytę” z ominięciem głównego elementu nośnego tj. belek,

Rys. 5. Efekt podwieszenia we wtórnym ustroju konstrukcyjnym

• występujące w konstrukcjach prefabrykowanych uciąglenia na podporach belek i płyt, z reguły niewykorzystywane w obliczeniach dotyczących sytuacji trwałej mogą w sposób bardzo znaczny podwyższać nośność głównego elementu w sytuacji wyjątkowej, • większość belek sprężonych, zgodnie z nowoczesnymi trendami, projektowana jest na fazę określaną mianem „niewystąpienie rys w strefie maksymalnego momentu”, • do zaprojektowania wtórnego ustroju nośnego wykorzystuje się tzw. podwieszanie do górnych kondygnacji, są to m. in. wypełnienia pomiędzy elementami konstrukcji szkieletowej wewnątrz budynku lub w płaszczyznach ścian zewnętrznych, wtórny ustrój nośny ma wtedy cechy oznaczane symbolem 3D; wymienione tu wypełnienia pól mogą być konstrukcyjne lub niekonstrukcyjne np. gdy są to ściany działowe z materiałów ceramicznych,

Rys. 6. Przykładowy rzut poziomy budynku – oznaczony wtórny ustrój nośny

86 Builder

• sposobów skonstruowania wypełnień lub tym podobnych podwieszeń jest więcej; jako ciekawostkę można przytoczyć przykład ukrytych stężeń diagonalnych w strefie przy wierzchołku układu nośnego budynków World Trade Center w USA (zniszczonych 11.09.2001 r.). luty 2012

Szereg innych istotnych czynników może być również uwzględnianych w ocenie skutków sytuacji wyjątkowej dla tak opisanego układu, są to m.in.: • niezamierzona interakcja belka-płyty, której wynikiem jest powstanie tzw. momentu zespolenia ( podwojenie rozpiętości belki w sposób znaczący zwiększa wartość szerokości efektywnej przekroju beff ), • dowolność (swoboda) dozbrojenia warstwy nadbetonowanej, • cecha belek strunobetonowych (sprężonych) – wzdłuż całej długości nośność belki na zginanie jest niemal taka sama jak w strefie maksymalnego momentu zginającego, • zwyczajowo, znana cecha belek sprężonych polegająca na ich projektowaniu z niepełnym wykorzystaniem nośności przekroju limitowanej przez przekrój i nośność stali sprężającej (przy udziale stali nie sprężonej).

W przypadku konstrukcji żelbetowych wielokondygnacyjnych, analizując przypadek uszkodzenia słupa dolnej kondygnacji, można uwzględnić tzw. podwieszenie do górnych kondygnacji (rys. 5). Znaczące wartości siły podpierającej od podwieszenia, warunkowane są jednak zaistnieniem odpowiednio sztywnego układu – wtórnego ustroju nośnego; może to być na przykład konstrukcja diagonalna rzeczywista lub umownie traktowana jako diagonalna ściana wypełniająca, działowa itp.; ważne jest, aby cechy wytrzymałościowe tej konstrukcji zapewniały jej efektywność po zaistnieniu sytuacji wyjątkowej. Środkiem do uzyskania niezbędnej nośności belki o podwojonej rozpiętości jest zastosowanie zbrojonej warstwy nadbetonowanej. Korzystne cechy takiego rozwiązania w celu odpowiedniego przystosowania belki zespolonej – w ujęciu ilościowym – można wykazać stosując model obliczeniowy metody pasmowej (pokazano to m.in. w przykładzie zamieszczonym w opracowaniu autorów - Wytyczne).

Przekrój belki zostaje podwyższony wzdłuż pasma o szerokości bb + 2beff; szerokość beff wyznaczana jest z uwzględnieniem wpływu zwiększonej rozpiętości belki i poszerzenie to dotyczy albo obu warstw płytowych w przekroju przez płytę, albo tylko górnej warstwy płytowej – w obu przypadkach z doliczeniem grubości warstwy nadbetonowanej (szerokość beff podlega redukcji w proporcji do cech sprężystych betonu tej warstwy i płyt stropowych).

W przypadku warstwy nadbetonowanej zbrojonej siatką z prętów wzrastają możliwości techniczne uciąglania belki w strefach podporowych, a to przynosi wymierne skutki w formie skrócenia wymiaru l (rozpiętości belki) do wymiaru leff < l.

Rozwiązaniem alternatywnym – zamiast klasycznej, kilkucentymetrowej warstwy nadbetonowanej - mogą być wzmocnienia doklejone w postaci taśm z kompozytów węglowych CFRP.

Przykład obliczeniowy – wtórny ustrój nośny

Przedmiotem analizy jest wtórny ustrój nośny wytworzony w wyniku oddziaływań wyjątkowych (zniszczony został jeden słup) w szkieletowej prefabrykowanej konstrukcji zespolonej – rys. 6÷7.

Występująca w układzie belka sprężona była podstemplowana do momentu uzyskania pełnej wytrzymałości wieńca i nadbetonu konstrukcyjnego. Wstępnie zastosowano zbrojenie wieńca 4 splotami ze stali sprężającej Y 1860 s 7 o średnicy Æ13. Przewidując efektywny udział warstwy nadbetonowej 0,05 m we wtórnym ustroju nośnym zastosowano jako jej dozbrojenie 2 splotami ze stali sprężającej Y 1860 s 7 o średnicy Æ13 i nośności pojedynczego splotu Fpk = 173 kN. Belki w strefach podporowych mają uformowane po dwa otwory, w które wprowadzane są stalowe trzpienie Æ16 wystające z końców słupów.

Powierzchniowe obciążenie charakterystyczne na strop 8,7 kN/m2 (liniowe na belkę 70,6 kN/m).

Sytuacja trwała Belki projektowane są jako konstrukcje zespolone z płytami i warstwą nadbetonu za pośrednictwem monolitycznego wieńca uformowanego ponad belką w przestrzeni pomiędzy płytami. Zespolenie zapewniają pętle

luty 2012

(zamknięte strzemiona 2 Ø10 w rozstawie co 0,15 m ze stali gatunku St500b) wystające z górnej powierzchni belki. Omawiana konstrukcja obliczana jest jako ustrój swobodnie podparty, ale skutki zamierzonych uciągleń na podporach wykorzystywanych w celu przystosowania do warunków w sytuacji wyjątkowej sprawdzane są w odniesieniu do wymagań sytuacji trwałej.

Zbrojenie w styku płyta-wieniec przyjęto ze stali zbrojeniową St500b (warunek normowy na zbrojenie łączące stosowane z uwagi na sytuacje wyjątkowe tj. konieczności przeniesienia siły 60 kN/m) 2 pręty Ø16 (na płytę) umieszczone miedzy spoinami płyt. Ponadto w nadbetonie przyjęto siatkę zbrojeniową #8 co 200 mm w obu kierunkach.

Sytuacja wyjątkowa Po usunięciu podpory ujawniają się następujące rezerwy: momenty ujemne, wynikające z uciąglenia zbrojenia nad podporami wtórnego ustroju nośnego, odciążający wpływ belek stropowych rozpiętych prostopadle do belek, zwiększona do 2,4 m szerokość efektywna płyty w układzie belka-płyta, zredukowane obciążenia od płyty ze względu na bezpośredni przekaz płyta-płyta.

• Połączenia nad podporą skrajną Przyjęto, że moment o wartości M0 = 832 kNm przenoszony jest przez sploty ze stali sprężającej, rozmieszczone w wieńcu i warstwie nadbetonowej; parametry zbrojenia, wyznaczone z obliczeń, są następujące: – 4 górne sploty Ø13 ze stali fpk1 = 1860 MPa, – 2 dolne sploty Ø16 ze stali fpk1 = 1770 MPa. • Połączenia nad podporą środkową (w miejscu usuniętego słupa) Wartość momentu zginającego wynosi M1 = 451 kNm. Przyjęto wstępnie, że głowica słupa zniszczonego pozostaje w strefie oparcia na słupie belek, co oznacza, że w dolnym przekroju przenoszona jest siła rozciągająca (FvRk = 140 kN) przez układ, który tworzą 2 trzpienie Ø16 zakotwione w końcach belek.

Pozostałą część momentu zginającego M2 =333 kNm powinno przenosić zbrojenie wieńca w strefie usuniętego słupa i to głównie przez zbrojenie dolne wieńca zwiększone do wartości przekroju odpowiadającego 4 splotom 16 (pewien niedobór nośności może być rekompensowany udziałem górnego zbrojenia wieńca o pozostawionym nie zmienionym przekroju 2 Ø13).

Wnioski

Cecha konstrukcji szkieletowej robustness W terminologii przedmiotu występują dwa pojęcia: • projektowanie w celu zapobiegania katastrofie postępującej (ang. design to eliminate progressive collapse), • projektowanie w celu nadania cech konstrukcyjnych (ang. robustness of structure): zniszczenie jednego elementu pionowego (słupa) nie powoduje wystąpienia, w nieporównywalnie dużym zakresie, zniszczeń innych elementów konstrukcyjnych (to jest częściowego lub całkowitego zniszczenia obiektu tj. katastrofy totalnej).

W interpretacji autorów tego referatu pojęcie robustness uwzględnia również, oprócz wymagań z zakresu systemu połączeń, również wymagania o niezbędnych parametrach sztywności konstrukcji jako całości, przeciwstawiającej się obciążeniom poziomym o intensywnościach porównywalnych z obciążeniem od wiatru (w niektórych normach wymagane jest sprawdzanie budynku na działanie zastępczych obciążeń poziomych o wartościach 1 ÷ 2 % ciężaru budynku).

Ocena metody pośredniej zapobiegania katastrofie postępującej Metoda pośrednia (ang. indirect design approach) przyczynia się do korzystniejszego przystosowania konstrukcji do sytuacji wyjątkowej, ale określone odpowiednio do tej koncepcji parametry połączeń nie gwarantują powstania stabilnego wtórnego ustroju nośnego. Negatywna ocena tej koncepcji dotyczy również jej realizacji poprzez zestaw wymagań konstrukcyjnych ujętych w załączniku PN-EN 1991-1-7: Eurokod 1 – Oddziaływania na konstrukcje. Część 1-7: Oddziaływania ogólne – oddziaływania wyjątkowe, PKN 2008.

Builder 87

budownictwo Do tej negatywnej oceny wymienionych wymagań normowych dodaje się fakt dość zasadniczych rozbieżności co do ilościowych skutków postanowień EC1 w konfrontacji z postanowieniami normy EC2 (PN- EN 19921-1: Eurokod 2 – Projektowanie konstrukcji z betonu.

Część 1-1: Reguły ogólne i reguły dla budynków, PKN 2008), w odniesieniu np.do zbrojenia wieńców i połączeń w konstrukcjach prefabrykowanych.

wieniec C30/37

płyty kanałowe C50/60

nadbeton C30/37 belka sprężona C50/60

Rys. 7. Schemat obliczeniowy wtórnego ustroju nośnego

a) przekrój nad podporą skrajną

Projektowanie według koncepcji metody bezpośredniej Szczególnie rekomendowaną koncepcją projektowania obiektu o cechach robustness jest zaprojektowanie wtórnego ustroju nośnego (czyli przyjęcie koncepcji direct design approach). Zaleca się stosowanie tej koncepcji w zakresie znacznie szerszym niż sugeruje to dokument EC1 w odniesieniu do bardzo specjalnych „ważnych” obiektów budowlanych.

Rozmiar strefy potencjalnego zniszczenia należy określić w następujący, jednoznaczny i niekontrowersyjny sposób, „jeden słup może ulec całkowitemu zniszczeniu w zakresie jednej kondygnacji”.

W odniesieniu do wszystkich obiektów monolitycznych i prefabrykowanych, niezależnie od ich funkcji i liczby kondygnacji, obowiązują wymagania o połączeniach wieńcami i prętami łączącymi, oraz o uciągleniu połączeń „słup-słup” (zwykle umiejscowione w poziomie stropu lub posadowienia słupa w fundamencie). W odróżnieniu jednak od zasad stosowania tu krytykowanej koncepcji pośredniej przekroje zbrojenia wieńców i połączeń są wyznaczane na podstawie metodyki obliczania wtórnego ustroju nośnego.

W zespole konstrukcji prefabrykowanej typu belka-płyty stropowe występuje szereg stref, w których może dokonywać się rozpraszanie energii w kulminacyjnej fazie zaistnienia modelu sytuacji wyjątkowej.

Nieuzasadnione są zatem sugestie o odtworzeniu takiej sytuacji z wyróżnieniem maksymalnie dużych wartości, tak zwanego zastępczego współczynnika dynamicznego, szczególnie, gdy przyjmuje się dość rygorystycznie ograniczenia naprężeń w wieńcach i łącznikach. Do takich „zawyżonych” proporcji zaliczyć należy wartości tego współczynnika zalecane w normie EC 1 (większe od 2).

W artykule omówiono postępowanie w celu wyznaczenia minimalnych przekrojów zbrojenia wieńca (górnej i dolnej strefy); parametry techniczne tych „warstw” zbrojenia są relatywnie duże, ale realne do skonstruowania; w określonych sytuacjach możliwe jest „zaoszczędzenie” tego zbrojenia m.in. poprzez przyjęcie innego niż tu opisany modelu obliczeniowego.

Sytuacje pożarowe Wtórne ustroje nośne powstawać mogą również w sytuacjach pożarowych; nie są to identyczne modele obliczeniowe do tych reprezentowanych tu przez model belki o podwojonej rozpiętości. W niektórych aspektach ten opisany tu model może okazać się bardzo pomocny (i realny do zastosowania) w tematyce odporności ogniowej konstrukcji prefabrykowanej. Te dolne pręty (2 lub więcej) dyskutowane w referacie są dobrze ukryte przed wpływem temperatury w sytuacji pożarowej.

Inne modele obliczeniowe Propozycje europejskie – wciąż jeszcze pozostające w fazie dopracowań – zmierzają właściwie bardziej w kierunku modeli obliczeń kojarzących się z układami membranowymi lub cięgnowymi; modelom tym poświęcono wiele miejsca w rekomendacji Komisji fib.

prof. dr hab. inż. Andrzej Cholewicki, dr inż. Jarosław Szulc Instytut Techniki Budowlanej b) przekrój przęsłowy (nad podpora uszkodzoną)

Artykuł opublikowano w materiałach konferencji „Awarie Budowlane”.

Rys. 8. Dodatkowe zbrojenie wtórnego ustroju konstrukcyjnego

88 Builder

luty 2012

Materiałowe część 1 uwarunkowania

awarii i napraw konstrukcji z betonu Od niedawna polski inżynier otrzymał bardzo przydatne narzędzie ułatwiające zarówno diagnostykę stanu konstrukcji, jak i prawidłowe zaplanowanie oraz przeprowadzenie robót naprawczych, w tym dokonanie właściwego doboru stosowanych materiałów lub ich systemu. Narzędziem tym jest pakiet dziesięciu norm PN-EN 1504. prof. dr hab. inż. Lech Czarnecki dr hab. inż. Paweł Łukowski prof. dr hab. inż. Jacek Śliwiński

P

roblematyka awarii i napraw obiektów betonowych stanowi jedną z najliczniej reprezentowanych grup tematycznych referatów przedstawianych podczas dotychczasowych 24 edycji Konferencji Naukowo-Technicznej „Awarie Budowlane”. Jest to w pełni zrozumiałe, ponieważ obiekty betonowe, zarówno już eksploatowane, jak i nowo wznoszone, ilościowo wyraźnie dominują we współczesnym budownictwie, o czym świadczy także fakt, iż na terenie Europy prace budowlane o charakterze napraw, modernizacji i wzmocnień konstrukcji betonowych stanowią szacunkowo ponad 60% ogółu prac.

Szeroko pojęta, skuteczna naprawa obiektów betonowych jest w większości przypadków zabiegiem skomplikowanym, którego końcowy efekt zależy od wielu czynników, w tym przede wszystkim od właściwego doboru materiałów i systemów naprawczych oraz poprawności przeprowadzenia, nierzadko licznych, operacji.

Od niedawna polski inżynier otrzymał bardzo przydatne narzędzie ułatwiające zarówno diagnostykę stanu konstrukcji, jak i prawidłowe zaplanowanie oraz przeprowadzenie robót naprawczych, w tym dokonanie właściwego doboru stosowanych materiałów lub ich systemu. Narzędziem tym jest pakiet dziesięciu norm PN-EN 1504 pod wspólnym tytułem Wyroby i systemy do ochrony napraw i konstrukcji z betonu. Definicje, wymagania, sterowanie jakością i ocena zgodności. Normy te w sposób istotny zmieniają podejście do prac naprawczo-modernizacyjnych oraz porządkują i systematyzują związaną z nimi problematykę. Stanowią one dla inżyniera budownictwa rodzaj szczegółowego, wykorzystującego współczesny stan

luty 2012

wiedzy, nowoczesnego przewodnika. Z tego powodu normy te zasługują na możliwie szerokie ich rozpropagowanie.

W prezentowanym artykule dokonano analizy dorobku pięciu ostatnich konferencji „Awarie Budowlane” w zakresie materiałowych aspektów awarii i napraw konstrukcji z betonu. Następnie zaś omówiono strukturę normy PN-EN 1504 oraz przedstawiono zakres tematyczny jej trzech pierwszych części. Dalszy ciąg, który zostanie opublikowany w kolejnym wydaniu „Buildera”, przybliży kolejne części normy, z wyakcentowaniem części 9, pełniącej w omawianym zbiorze funkcję szczególną. Zwrócona zostanie również uwaga na obecne w PN-EN 1504 nowe podejście, polegające na traktowaniu ochrony i napraw jako elementu strategii zarządzania konstrukcją.

Awarie obiektów wywołane między innymi złą jakością betonu

Na wstępie należy podkreślić, że opisywane w analizowanych referatach awarie obiektów betonowych niemal nigdy nie były spowodowane jedną przyczyną. Najczęściej były one efektem kumulacji różnych czynników: błędów w projektowaniu konstrukcji, błędów wykonawczych (w tym także i materiałowych) oraz niewłaściwej eksploatacji obiektu.

W opisywanych przypadkach awarii obiektów betonowych, w licznych przypadkach ich przyczyny leżały – zdaniem autorów – także po stronie niewystarczających właściwości betonu, a dokładniej po stronie osób odpowiedzialnych za jego niewłaściwe wykonanie lub niewłaściwą ocenę warunków, w jakich będzie eksploatowany. W kilku przypadkach stwierdzona zła jakość betonu wynikała z jego naturalnego zużycia w trakcie długotrwałej, w tym nawet i stuletniej, eksploatacji. W wielu przypadkach autorzy, nie wnikając w szczegóły, stwierdzają ogólnie złą jakość betonu, w tym zaniżoną jego wytrzymałość. Wśród wymienianych przyczyn złej jakości betonu pojawiają się obie podstawowe możliwości, a mianowicie: niewłaściwy skład betonu, niepoprawne układanie i zagęszczenie mieszanki oraz niewłaściwa pielęgnacja młodego betonu.

Efektem popełnianych błędów były: • nadmierny skurcz betonu i/lub odkształcenia cieplne, powodujące zarysowania, • brak wystarczającej szczelności materiału i spowodowana tym, obniżona trwałość betonu, objawiająca się nadmierną podatnością na oddziaływanie czynników zewnętrznych, zwłaszcza wody i rozpuszczonych w niej substancji agresywnych.

Powyższym objawom towarzyszyła zazwyczaj także zaniżona wytrzymałość materiału. Liczne są również informacje o niedostosowaniu właściwości betonu do rzeczywistych warunków jego eksploatacji, co wynikało zapewne z braku dbałości o wcześniejsze szczegółowe ich rozpoznanie i w konsekwencji zastosowanie materiału o nieodpowiednich właściwo-

Builder 89

budownictwo ściach. Należy tu przypomnieć, że właściwe rozpoznanie warunków użytkowania betonu leży u podstaw stosowania zaleceń PN-EN 206-1. Norma ta rozróżnia praktycznie wszystkie możliwe warunki, w jakich może być eksploatowany beton (klasy ekspozycji) oraz podaje skorelowane z nimi wymagania dotyczące jego składu. Brak rzetelnych i kompletnych informacji o warunkach przyszłej eksploatacji uniemożliwia właściwe zaprojektowanie jakościowego i ilościowego składu betonu. W konsekwencji brak uwzględnienia warunków użytkowania lub błędne ich zdefiniowanie, stanowi błąd o charakterze projektowym (projektowanie materiałowe), a nie mankament samego materiału.

Niemal we wszystkich cytowanych referatach pojawiają się także informacje o złym lub bardzo złym wykonaniu elementów betonowych, objawiającym się na przykład źle wykonanymi przerwami roboczymi, niewłaściwą grubością otuliny zbrojenia, itp.

Rozwiązania materiałowe stosowane w naprawach

Rys. 1. Naprawa elementu żelbetowego z przypisaniem odpowiednich części normy PN-EN 1504

PN-EN 1504-9 Ogólne zasady stosowania wyrobów i systemów PN-EN 1504-1 Definicje

PN-EN 1504-10 Stosowanie wyrobów i systemów na placu budowy oraz kontrola jakości prac

PN-EN 1504-2 do 7 Wyroby: - do ochrony powierzchniowej - zaprawy naprawcze - łączące - iniekcyjne - do kotwienia - do ochrony zbrojenia

Metody badań

PN-EN 1504-8 Kontrola jakości i ocena zgodności

67 norm: EN 13396 (wnikanie chlorków) ..

EN 14497 (stabilność przesączania)

Rys. 2. Struktura zbioru norm z serii PN-EN 1504

Rys. 3. Sposoby ochrony powierzchniowej betonu wg PN-EN 1504-2: a) impregnacja hydrofobizująca, b) impregnacja, c) powłoka

90 Builder

Omawiane w referatach uszkodzenia obiektów betonowych są zazwyczaj typowe i obejmują przede wszystkim zarysowania i spękania betonu oraz degradację otuliny betonowej, połączoną z korozyjnymi uszkodzeniami zbrojenia. Większość napraw polega zatem na przeprowadzeniu iniekcji, reprofilacji oraz ewentualnie wykonaniu powłoki zabezpieczającej.

Najczęściej zalecane naprawy polegały na typowych zabiegach w postaci: skucia zużytego betonu, oczyszczenia i ewentualnego uzupełnienia oraz zabezpieczenia stali zbrojeniowej, reprofilacji przekroju z zastosowaniem warstwy szczepnej oraz ewentualnego zabezpieczenia powierzchni elementu powłoką odcinającą beton od czynników środowiskowych. Zabiegi takie, w wymienionym zestawie lub stosowane osobno, zostały zaproponowane w kilku referatach. Niestety, ze zrozumiałych względów autorzy nie podają szczegółów dotyczących stosowanych materiałów, ograniczając się z reguły do bardzo ogólnych informacji. Wynika z nich, że do reprofilacji stosowane są najczęściej kompozyty polimerowo-cementowe, PCC lub żywiczne, PC. W niektórych przypadkach materiałem naprawczym był beton zwykły lub zwykła zaprawa cementowa, ewentualnie beton zbrojony włóknami stalowymi, w tym układane metodą natryskową. Sporadycznie stosowany był także beton samozagęszczalny w wersji dostosowanej do betonowania pod wodą.

Szeroko pojęta, skuteczna naprawa obiektów betonowych jest w większości przypadków zabiegiem skomplikowanym, którego końcowy efekt zależy przede wszystkim od właściwego doboru materiałów i systemów naprawczych oraz poprawności przeprowadzenia, nierzadko licznych, operacji.

W przypadku iniekcji, mającej na celu przywrócenie ciągłości elementu lub uszczelnienie rysy, stosowane są zazwyczaj materiały zawierające polimery. Zabezpieczenia powłokowe w proponowanych rozwiązaniach wykonywane są jako laminaty poliestrowo-szklane lub powłoki elastyczne, w tym bitumiczne.

Bardzo często w przypadku przywracania nośności elementów lub ich wzmacniania jako materiał naprawczy stosowane są nowoczesne wyroby z kompozytów polimerowych zbrojonych włóknami węglowymi.

Znamienne jest, że w żadnym z referatów prezentowanych na konferencji w ostatnich 10 latach, w których jest mowa o naprawach konstrukcji betonowych, autorzy nie przywołują norm z serii PN-EN 1504, mimo że pierwsze ogólne informacje o niej publikowane były w połowie lat 90. ubiegłego wieku, zaś informacje bardziej szczegółowe co najmniej od roku 2005. Spostrzeżenie to stanowiło dla autorów referatu dodatkowy argument przemawiający za celowością przedstawienia pakietu norm PN-EN 1504 podczas konferencji „Awarie Budowlane”.

Gwoli kompletności powyższego przeglądu materiałowych aspektów napraw obiektów betonowych, należy wspomnieć o materiałach nowych lub modyfikowanych, będących przedmiotem badań krajowych ośrodków naukowych. W ostatnich 10 latach prezentowano koncepcję materiału

luty 2012

z grupy PCC o podwyższonej przyczepności do podłoża betonowego, umożliwiającego naprawę elementów z betonów wysokowartościowych, obiecującą koncepcję betonu o zdolności do samonaprawy oraz koncepcję spoiwa o kontrolowanych zmianach objętości przeznaczonego do materiałów naprawczych.

Struktura zbioru norm PN-EN 1504

Zbiór norm z serii PN-EN 1504 stanowi wyczerpujący komplet zaleceń dotyczących wyrobów i systemów stosowanych podczas wszystkich etapów napraw i ochrony elementów i konstrukcji betonowych (rys. 1). Omawiany zbiór składa się z 10 powiązanych ze sobą części (rys. 2). Z podstawowymi normami serii, posiadającymi charakter norm przedmiotowych, wiąże się ponadto ponad 65 norm dotyczących metod badań.

ZAKRES POSZCZEGÓLNYCH NORM

Część 1: Definicje W pierwszej części Normy Europejskiej PN-EN 1504 podano podstawowe terminy i definicje odnoszące się do wyrobów i systemów do napraw, ochrony, utrzymania, renowacji i wzmacniania konstrukcji betonowych.

Opisano tu i zdefiniowano między innymi następujące pojęcia: • wyroby i systemy ochrony powierzchniowej (poprawa trwałości konstrukcji), • wyroby i systemy do napraw niekonstrukcyjnych (do napraw powierzchniowych przywracających geometrię powierzchni lub estetyczny wygląd konstrukcji), • wyroby i systemy do napraw konstrukcyjnych (zastępujące uszkodzony beton i przywracające ciągłość i trwałość konstrukcji), • wyroby i systemy do łączenia konstrukcyjnego (zapewniające trwałą konstrukcyjną przyczepność między betonem a dodatkowo stosowanym materiałem), • wyroby i systemy do iniekcji (przywracające ciągłość i/lub trwałość konstrukcji), • wyroby i systemy do kotwienia (do kotwienia zbrojenia w betonie, zapewniające odpowiednią współpracę obu materiałów, w tym ich współodkształcalność), • wyroby i systemy do ochrony zbrojenia (ochrona przed korozją), • impregnacja hydrofobizująca (spowodowanie braku zwilżania powierzchni betonu przez wodę), • impregnacja (obniżenie powierzchniowej porowatości i wzmocnienie powierzchni betonu), • nałożenie powłoki (utworzenie ciągłej warstwy ochronnej na powierzchni betonu), • zaprawy i betony polimerowo-cementowe – PCC (zaprawy lub betony cementowe modyfikowane przez dodanie polimeru np. w postaci żywic akrylowych, kopolimerów winylowych i styrenowo-butadienowych, naturalnych lateksów kauczukowych, żywic epoksydowych), • zaprawy i betony polimerowe – PC (zaprawy lub betony ze spoiw polimerowych i frakcjonowanych kruszyw), • spoiwa polimerowe – P (reaktywny polimer, np. żywice epoksydowe, nienasycone poliestrowe, akrylowe i poliuretanowe wraz z utwardzaczem lub katalizatorem), • przydatność wyrobu lub systemu, • wymagania dotyczące przydatności materiału (zestaw wymaganych właściwości), • badanie przydatności.

Niezależnie od podawanych w normie definicji podstawowych pojęć, w kolejnych normach serii podawane są liczne definicje pojęć związanych z poruszaną przez nie problematyką.

Część 2: Systemy ochrony powierzchniowej betonu W normie PN-EN 1504-2 omawiane są systemy zabezpieczeń powierzchniowych betonu. Rozważa się trzy metody ochrony powierzchniowej (rys. 3): impregnację hydrofobizującą, impregnację i nakładanie powłok (definicje podano w Części 1). Powłoki, czyli warstwy ochronne, których zadaniem jest odcięcie betonu od wpływów i czynników środowisko-

luty 2012

Ocena działających czynników korozyjnych i naprężeń oraz wad i uszkodzeń (jeśli już wystąpiły), ich klasyfikacja i określenie przyczyn

Wybór zasady lub zasad ochrony konstrukcji betonowej na podstawie powyższej oceny

Wybór metody (impregnacja hydrofobizująca, impregnacja lub nałożenie powłoki), która spełni wymagania przyjętej zasady

Ewentualny wybór dodatkowych cech charakteryzujących wyrób lub system przewidziany do zastosowania, jeżeli są one niezbędne dla niektórych zamierzonych zastosowań

Specyfikacja wymaganych właściwości wyrobu lub systemu do ochrony powierzchniowej betonu

Dobór wyrobu lub systemu ochronnego Rys. 4. Etapy doboru rozwiązania materiałowego ochrony powierzchniowej betonu

Powierzchnia

Obciążenie mechaniczne

Agresja chemiczna

Sole odladzające

Mostkowanie rys

wewnętrzna

TAK

TAK

NIE

NIE

Zasady naprawy/ochrony wg EN 1504-9 (patrz rozdz. 4.9)

1. Ochrona przed wnikaniem 5. Zwiększenie odporności fizycznej 6. Zwiększenie odporności chemicznej

Wymagane właściwości użytkowe

• Skurcz liniowy • Wytrzymałość na ściskanie • Odporność na ścieranie • Szczelność wobec CO2 • Przepuszczalność pary wodnej • Absorpcja kapilarna i wodoszczelność • Odporność na starzenie przez 7 dni w temperaturze 70°C • Odporność na silną agresję chemiczną • Odporność na uderzenie • Przyczepność przy odrywaniu Rys. 5. Określenie wymaganych właściwości wyrobów lub systemów do ochrony powierzchniowej konstrukcji betonowych w zależności od warunków użytkowania (na podstawie PN-EN 1504-2)

Rys. 6. Istota naprawy niekonstrukcyjnej i konstrukcyjnej

Builder 91

budownictwo wych, dodatkowo można klasyfikować jako: powłoki (grubości do 2 mm), wyprawy (grubości 1 do 10 mm) i wykładziny (warstwy sztywnych płyt przyklejonych do podłoża).

W normie PN-EN 1504-2 omawiane są systemy zabezpieczeń powierzchniowych betonu. Rozważa się trzy metody ochrony powierzchniowej: impregnację hydrofobizującą, impregnację i nakładanie powłok.

Ochronę powierzchniową dobiera się w zależności od rodzaju i stopnia agresywności środowiska oraz innych warunków użytkowania. Według zaleceń normy PN-EN 1504-2, system ochrony powierzchniowej powinien być dobrany na podstawie oceny rzeczywistych lub potencjalnych przyczyn uszkodzeń oraz rozważenia odpowiednich zasad i metod ochrony i naprawy określonych w PN-EN 1504-9. Proces prowadzący do wyboru systemu lub wyrobu można przedstawić jako logiczny ciąg podejmowanych decyzji (rys. 4).

W normie przedstawiono kilka przykładów określania wymaganych właściwości systemów ochrony powierzchniowej w zależności od warunków użytkowania (rys. 5).

Część 3: Naprawy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne Trzecia część normy zawiera wymagania dotyczące właściwości identyfikacyjnych, użytkowych (w tym trwałości) oraz bezpieczeństwa wyrobów do konstrukcyjnych i niekonstrukcyjnych napraw konstrukcji betonowych.

Zgodnie z normą PN-EN 1504-3 wyróżnia się, w zależności od rodzaju i zakresu naprawianych uszkodzeń (rys. 6): • naprawy niekonstrukcyjne (powierzchniowe), których celem jest przywrócenie kształtu i estetyki obiektu – reprofilacja. Naprawy powierzchniowe mogą obejmować zarówno elementy nośne, jak i nienośne, ale bez ingerencji w ich pracę statyczną. Naprawy niekonstrukcyjne wiążą się często z poprawą niektórych funkcji elementu, na przykład zwiększe-

niem szczelności w celu lepszej ochrony zbrojenia, • naprawy konstrukcyjne, obejmujące elementy nośne obiektu i związane z ingerencją w ich pracę statyczną; celem jest poprawa nośności elementu.

Uwzględniono zaprawy i betony do napraw, możliwe do stosowania łącznie z innymi wyrobami i systemami w celu odbudowy i/lub zastąpienia uszkodzonego betonu oraz ochrony zbrojenia, co jest konieczne w celu przedłużenia czasu użytkowania konstrukcji betonowej wykazującej uszkodzenia. W normie rozważa się trzy obszary zastosowań według PN-EN 1504-9: odbudowanie elementu betonowego, wzmacnianie konstrukcji oraz utrzymanie lub przywrócenie stanu pasywnego, podając również metody technicznej realizacji prac w zakresie poszczególnych obszarów, a mianowicie: • ręczne nakładanie zaprawy naprawczej, • nadłożenie warstwy betonu, • natryskiwanie betonu lub zaprawy, • dodanie warstwy zaprawy lub betonu, • zwiększenie grubości otuliny przez dodanie zaprawy lub betonu, • wymiana skażonego betonu.

W normie sformułowano zakres podstawowych wymagań dotyczących wyrobów do napraw konstrukcyjnych i niekonstrukcyjnych; rozróżnia się po 2 klasy tych materiałów (R1 i R2 do napraw niekonstrukcyjnych, R3 i R4 do napraw konstrukcyjnych – tabela 1).

Artykuł opublikowano w materiałach konferencji „Awarie Budowlane”.

prof. dr hab. inż. Lech Czarnecki, dr hab. inż. Paweł Łukowski, prof. PW, Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Lądowej; prof. dr hab. inż. Jacek Śliwiński, Politechnika Krakowska, Wydział Inżynierii Lądowej

Tabela 1. Wymagania dotyczące wyrobów do napraw konstrukcyjnych i niekonstrukcyjnych wg PN-EN 1504-3

Nr Właściwość użytkowa

Podłoże kontrolne (EN 1766)

Metoda badania

1 Wytrzymałość na ściskanie

Brak

EN 12190

2 Zawartość jonów chlorkowych

Brak

EN 1015-17

MC(0,40)

EN 1542

3 Przyczepność 4 Ograniczony skurcz/pęcznienie

MC(0,40)

EN 12617-4

5 Odporność na karbonatyzację

Brak

EN 13295

6 Moduł sprężystości

Brak

EN 13412

7

Kompatybilność cieplna Część 1, Zamrażanie-rozmrażanie

MC(0,40)

EN 13687-1

8

Kompatybilność cieplna Część 2, Zraszanie

MC(0,40)

EN 13687-2

9

Kompatybilność cieplna Część 4, Cykle suszenia

MC(0,40)

EN 13687-4

10 Odporność na poślizg

11

Współczynnik rozszerzalności cieplnej

12 Absorpcja kapilarna

92 Builder

Brak

EN 13036-4

Brak

EN 1770

Brak

EN 13057

Wymaganie Naprawa konstrukcyjna Klasa R4 ≥ 45 MPa

Naprawa niekonstrukcyjna

Klasa R3

Klasa R2

≥ 25 MPa

≥ 15 MPa

≤ 0,05 % ≥ 2,0 MPa

≥ 1,5 MPa

≥ 0,8 MPa

≥ 1,5 MPa

≥ 0,8 MPa

dk < betonu kontrolnego (MC(0,45)) ≥ 20 GPa

≥ 15 GPa ≥ 1,5 MPa

Brak wymagań ≥ 0,8 MPa

Przyczepność po 30 cyklach ≥ 2,0 MPa

≥ 1,5 MPa

≥ 0,8 MPa

Przyczepność po 30 cyklach ≥ 2,0 MPa

≥ 1,5 MPa

Brak wymagań

Brak wymagań

Przyczepność po 50 cyklach ≥ 2,0 MPa

≥ 10 MPa ≤ 0,05 %

Przyczepność po badaniu ≥ 2,0 MPa

Klasa R1

≥ 0,8 MPa

Sprawdzenie wizualne po 50 cyklach Sprawdzenie wizualne po 30 cyklach Sprawdzenie wizualne po 30 cyklach

Klasa I: > 40 jednostek przy badaniu na mokro Klasa II: > 40 jednostek przy badaniu na sucho Klasa III: > 55 jednostek przy badaniu na mokro

Klasa I: > 40 jednostek przy badaniu na mokro Klasa II: > 40 jednostek przy badaniu na sucho Klasa III: > 55 jednostek przy badaniu na mokro

Nie wymagane, jeśli przeprowadza się badanie 7, 8 lub 9, w innym przypadku wartość deklarowana 0,5 kg.m-2.h-0,5

Nie wymagane, jeśli przeprowadza się badanie 7, 8 lub 9, w innym przypadku wartość deklarowana 0,5 kg.m-2.h-0,5 Brak wymagań

luty 2012

budownictwo

Zrekonstruowana zajezdnia

Zbigniew Janowski, Marcin Janowski

Wykonana konstrukcja i modernizacja hali głównej zajezdni tramwajowej w Krakowie pozwoliły na zachowanie zabytkowego obiektu wybudowanego przed stu laty.

Z

godnie z wymaganiami WKZ hala została dostosowana do współczesnych wymagań technicznych, zachowując pierwotny kształt i zasadniczą konstrukcję obiektu. Przeprowadzona rekonstrukcja hali stanowiącej główny akcent starej zajezdni tramwajowej wraz z pozostałymi obiektami, które również zostały zrekonstruowane i zmodernizowane, zachowała stare założenia architektoniczno-urbanistyczne, ale dostosowane do współczesnych wymagań cywilizacyjnych.

Przedstawiony projekt i rewaloryzacja zabytkowej hali głównej i przyległych obiektów jest pozytywnym przykładem wkomponowania nowej funkcji w zabytkowy, stary układ konstrukcyjno-architektoniczny hali głównej, zrównoważony nienaruszonym układem przestrzennym całości w planie miasta Krakowa.

Pozytywna ocena i skutek zawarty w ocaleniu znaczącej realizacji wymaga aktywnego działania i konkretnych decyzji ze strony projektanta i konserwatora. Odtworzenie zniszczonego, ale znaczącego dzieła, to zachowanie dawnej wartości dla przyszłych pokoleń.

Obiekty pierwszej zajezdni tramwajowej

Pierwsza zajezdnia tramwajowa przy ul. św. Wawrzyńca w Krakowie składała się z szeregu obiektów. W artykule omówione zostaną tylko obiekty związane z halą główną oraz przyległymi do niej budynkami.

Główna hala zajezdni dla tramwajów normalnotorowych wybudowana została w 1913 roku. Pierwsze budynki – stajnie dla tramwajów konnych, wybudowano w latach 1882-1888. Hala posiada kształt prostokątny o wymiarach 56,15 x 25,36 m. Powierzchnia zabudowy wynosi około 420 m2, a kubatura hali około 13000 m3. Hala ma zmienną wysokość użytkową – przy ścianie zewnętrznej wynosi około 5,70 m, a w środku budynku 10,85 m. Nad częścią środkową hali znajduje się trójkątny świetlik dachowy o wysokości około 1,80 m. Oś podłużna hali przebiega w kierunku północ-południe.

Od strony wschodniej do hali przylega dwutraktowa przybudówka, mała hala o długości około 49,25 m i szerokości 15,70 m. Zarówno hala jak i przybudówki są parterowe.

Elewacja tylna hali (północna) przylega do obiektów znajdujących się na sąsiednich działkach. W przybudówkach hali od strony wschodniej, nakrytych jednospadowymi dachami pulpitowymi, częściowo zawalonymi, znajdowały się myjnia samochodowa, szatnie i umywalnie dla załogi (rys. 1.)

Przybudówka do hali głównej zwana małą halą uległa takiej destrukcji, że 90% pokrycia dachowego przestało istnieć, a konstrukcja groziła zawaleniem. W związku z wywozem śmieci z budynku (nakaz WKZ) usunięto też zalegające na posadzce resztki konstrukcji ściany środkowej

Rys. 2. Rzut hali głównej i małej hali

Rys. 1. Plan sytuacyjny zajezdni tramwajowej od strony południowej: 1) hala główna, 2) mała hala, 3) budynki dyspozytorni, 4) budynek od strony ogrodzenia klasztornego, 5) kościół, 6) klasztor.

94 Builder

Fot. 1. Widok hali od strony południowo-zachodniej przed rekonstrukcją

luty 2012

hali oraz konstrukcji pokrycia. W trakcie opadów atmosferycznych nastąpiło podtopienie hali, ściana frontowa małej hali wychyliła się w kierunku południowym o około 1 m i musiała zostać rozebrana w trybie natychmiastowym.

Budynek dyspozytorni, spalony w pożarze w roku 2009, był również w stanie kompletnej destrukcji (spalone krokwie, brak pokrycia, brak elementów wypełnienia ścian, zbutwiałe elementy konstrukcji szachulcowej murów). Zastosowane po pożarze zabezpieczenie z folii nie zdało egzaminu, a budynek nadal ulegał niszczeniu. Podobnie wyglądał budynek znajdujący się w granicy działki od strony ogrodu klasztornego.

Konstrukcja hali głównej

Podstawowa konstrukcja hali jest drewniana, przykryta dachem łukowym kratowym, spoczywającym na drewnianych słupach dwugałęziowych z przewiązkami kratowymi o wysokości około 4,50 m.

Na drewnianych słupach spoczywało 10 drewnianych, kratowych wiązarów dachowych o rozpiętości 25,40 m. Rozwiązanie to stanowiło duże osiągnięcie techniczne w czasie jego powstawania (1913 rok).

Strzałka łuku wiązara wynosi około 3,90 m, a wysokość konstrukcji łuku 1,05 m. Drewniane pasy górny i dolny wiązara są równoległe. Wiązary dachowe posiadają ściągi stalowe wykonane z prętów o średnicy 36 mm, ze śrubami rzymskimi, które nie spełniały swojego przeznaczenia w ostatnim okresie użytkowania.

Na pasach górnych wiązarów ułożone są drewniane płatwie dachowe o wymiarach 14 x 18 cm. Na płatwiach znajdują się prostopadłe krokwie drewniane o przekroju 8 x 5 cm w rozstawie około 80 cm, na których ułożono deski i pokrycie papowe. Rzut hali głównej i małej hali przedstawiono na rysunku nr 2.

Wejście do hali głównej usytuowane jest od strony południowej. Znajduje się w nim 6 bram wjazdowych o szerokości około 3,60 m każda. Wysokość bram wynosi około 3,60 m.

Na wiązarach drewnianych centralnie usytuowano stalowy trójkątny świetlik o długości około 35 m. Rozpiętość świetlika wynosi około 4,20 m, a jego wysokość 1,80 m.

Mała hala od strony wschodniej składa się z dwóch traktów. Trakt przylegający bezpośrednio do ściany wschodniej hali głównej posiada szerokość około 7,43 m, a trakt zewnętrzny 6,30 m. Konstrukcja tych przybudówek jest ceglana oraz częściowo drewniana. Obiekt posiada blisko 100-letni okres eksploatacji. Obecnie (rok 2011) zarówno hala główna jak i mała hala są nieużytkowane z uwagi na prowadzone prace rekonstrukcyjne.

Widok hali od strony południowo-zachodniej przed rekonstrukcją przedstawiono na fot. 1. Przekrój poprzeczny hali głównej z zaznaczoną drewnianą konstrukcją podtrzymującą dach przed zawaleniem przedstawiono na rysunku nr 3, a widok wejścia do małej hali od strony południowej na fot. 2.

Obiekt zajezdni tramwajowej został wpisany do rejestru zabytków decyzją Wydziału Ochrony Zabytków UMK z dnia 30.09.1985 r. (fot. 3).

W czasie wizji lokalnych (sierpień 2009) wiązar drewniany kratowy nr 10 był zawalony (od strony północnej), a cały obiekt był nieużytkowany. Stan techniczny obiektów znajdujących się na działce wymagał rozpoczęcia natychmiastowych prac remontowych i ratowniczych, by nie uległy one całkowitemu zniszczeniu.

Hala główna

Wiązary hali o rozpiętości 25 m na skutek nieszczelnego pokrycia i blisko stuletniej eksploatacji wykazywały znaczne uszkodzenia. Jeden wiązar w osi 10 zawalił się, a drugi jest w trakcie renowacji. Trzeba go było zdemontować i wykonać daleko idącą naprawę. Widok zawalonego wiązara pokazano na fot. 4 i 5.

Wiązary hali głównej posiadają stałą wysokość na całej długości, która wynosi 1,05 cm. Pasy górny i dolny są równoległe. Część przypodporową wiązarów w miejscu krzyżulców tworzy ścianka pełna wykonana z desek.

Wiązary na obu końcach posiadają ściąg stalowy o średnicy 36 mm. Ściągi okrągłe w rejonie słupów dwugałęziowych posiadają końcówki wykonane z płaskowników stalowych o szerokości 110 mm i grubości 10 mm.

W środku rozpiętości wiązara znajduje się śruba rzymska, która miała umożliwić regulację siły rozciągającej w ściągu. Przekrój poprzeczny wiązarów dachowych pokazano na rysunku 4.

Słupy hali stanowią podstawową pionową konstrukcję nośną. Wysokość słupów wynosi 4,50 m. Rozstawione są wzdłuż osi podłużnej co około 5 m.

Słupy drewniane dwugałęziowe składają się z dwóch gałęzi o wymiarach przekroju poprzecznego 180 x 160 mm, w rozstawie osiowym około 60 cm.

Elementy drewniane zewnętrznej gałęzi słupa wbudowane w ściany zewnętrzne, tworzą konstrukcję muru pruskiego. Pomiędzy gałęziami słupa wykonano 5 par krzyżulców z elementów drewnianych o przekroju 120 x 100 mm. Dodatkowo gałęzie słupów skręcone są prętami stalowymi o średnicy 22 mm.

Pasy słupa spoczywają na drewnianych belkach podwalinowych o wymiarach 150 x 100 mm, które przekazują obciążenie na fundamenty betonowe. Podstawa słupa drewnianego łączona jest śrubami z fundamentem.

Rys. 3. Przekrój hali głównej z konstrukcją drewnianą podtrzymującą dach przed zawaleniem

Fot. 2. Widok elewacji południowej od strony wejścia do małej hali

luty 2012

Fot. 4. Widok zawalonego wiązara dachowego w osi 10

Fot. 3. Hala główna zajezdni tramwajowej uznana za obiekt zabytkowy (30.09.1985 r.)

Fot. 5. Widok złamanych pasów wiązara dachowego

Builder 95

budownictwo Zewnętrzne gałęzie słupów spoczywają na belkach podwalinowych, usytuowanych w osi ścian zewnętrznych. Gałąź słupa usytuowana w ścianie sięga do górnego pasa dźwigara dachowego. Głowice słupów, na których spoczywają dźwigary dachowe, składają się z dwóch belek 100 x 140 mm, połączonych przez wręby z gałęziami słupów i skręconych śrubami.

Mury pruskie (ściany zewnętrzne) uległy całkowitej degradacji. Elementy drewniane ścian uległy zniszczeniu korozyjnemu i nie spełniały wymagań pod względem nośności oraz cieplno-wilgotnościowych.

Fundament betonowy (ławowy) ścian uległ uszkodzeniu z powodu licznych pęknięć i wymagał wzmocnienia. Można stwierdzić, że wszystkie ściany uległy silnemu uszkodzeniu i nie spełniały wymagań dla tego typu ustrojów.

Pozostałe obiekty znajdujące się obok hali głównej uległy jeszcze silniejszym uszkodzeniom niż hala główna. Pozostały po nich tylko uszkodzone fragmenty konstrukcji, które zagrażały bezpieczeństwu ludzi tam przebywających.

Prace remontowe i rekonstrukcyjne

Głównym obiektem zajezdni tramwajowej, który wymagał szczególnej troski, była hala główna z uwagi na blisko stuletni okres jaki upłynął od jej wybudowania. Hala ta należy do największych w mieście.

Aby uchronić halę przed całkowitym zawaleniem, wykonano konstrukcję podtrzymującą dach oraz dokonano przeglądu wiązarów dachowych. Na bieżąco określano także stan techniczny pasów górnych i dolnych, krzyżulców i ściągów. Na tej podstawie podejmowano decyzję o zakresie niezbędnych napraw i wzmocnień, które wykonano w każdym wiązarze.

Dach w aktualnym stanie nie spełniał wymagań izolacji termicznej. Na pasie górnym i od spodu pasa dolnego ułożono dwie deski o grubości 5 cm, stanowiące oparcie dla płatwi oraz ocieplenie ze styropianu o grubości 15 cm, a także paroizolację. Wszystkie kształty wiązarów dachowych pozostały niezmienione.

Rys. 5. Układ warstw ściany zewnętrznej hali po modernizacji

Zdjęcia archiwum autorów

Rys. 4. Przekrój wiązara dachowego

W czasie remontu wiązarów dachowych szczególną uwagę zwracano na ich oparcie na głowicach drewnianych słupów dwugałęziowych, ze względu na zalewanie wodami opadowymi przez dłuższy okres czasu, prowadzącymi do daleko idących uszkodzeń korozyjnych.

Wszystkie elementy drewniane, które uległy całkowitemu lub częściowemu uszkodzeniu na skutek korozji biologicznej, wymieniono na nowe elementy. Po starannym przeglądzie i wykonaniu napraw wiązarów drewnianych, powleczono je środkami grzybobójczymi i ognioochronnymi.

Dokonano przeglądu stalowych ściągów dźwigarów, zwracając szczególną uwagę na ich końcówki wykonane z płaskowników i ich połączenia z dźwigarami dachowymi. Śruby rzymskie ściągów stalowych w przypadku ich złego stanu technicznego wymieniono na nowe.

Nieużytkowana hala na skutek przecieków do niej wód opadowych uległa daleko posuniętej degradacji technicznej. Stan techniczny ulegał stałemu pogorszeniu, co groziło całkowitym zawaleniem hali. Zabezpieczenie dachu hali foliami PVC było nieskuteczne, gdyż wody opadowe w dalszym ciągu zalewały wnętrze, co powodowało destrukcję słupów dwugałęziowych. Dwugałęziowe, drewniane słupy kratowe podtrzymujące dźwigary dachowe uległy daleko posuniętej degradacji technicznej. Główne uszkodzenia polegały na braku krzyżulców drewnianych i lokalnym uszkodzeniu korozyjnym drewnianych gałęzi słupów.

Słupy drewniane po oczyszczeniu pozwoliły na określenie ich aktualnego stanu technicznego. Po przeglądzie gałęzi zewnętrznych, usytuowanych w murze ceglanym, tworzących tzw. mur pruski, dokonano oceny ich stanu technicznego. W przypadku stwierdzenia występowania uszkodzeń w tych gałęziach, zostały one wymienione na nowe i połączone z krzyżulcami w murze.

Drewniane belki głowicowe, które były zalewane wodami opadowymi i wykazywały korozję biologiczną, wymieniono na nowe o analogicznym przekroju poprzecznym jak elementy uszkodzone oraz zastosowano identyczny gatunek drewna, z którego były wykonane pierwotnie.

Połączenia za pomocą łączników stalowych odtworzono z analogicznych przekrojów jak w pierwotnej konstrukcji. Brakujące krzyżulce drewniane w słupach wykonano z elementów o analogicznych przekrojach poprzecznych. Skorodowane elementy drewniane stóp słupów, w przypadku ich złego stanu technicznego, wymieniono na nowe elementy o analogicznych przekrojach jak elementy pierwotne. Nowe elementy drewniane stóp ułożono na przekładkach z tworzyw sztucznych, aby je ochronić przed podciąganiem wilgoci.

Mury pruskie zewnętrznych ścian hali nie spełniały wymagań cieplnowilgotnościowych i uległy na znacznych obszarach silnemu uszkodzeniu.

Rekonstrukcję murowanych ścian od strony zachodniej wykonano z analogicznych elementów murowych, z jakich były wykonane pierwotnie, układając je na zaprawie cementowo-wapiennej. Układ warstw ściany zachodniej od wnętrza hali przedstawiono na rysunku 5.

Stary mur z dwiema warstwami folii PVC, styropianem o grubości 12 cm i ścianą ceglaną 12 cm stanowi ocieplenie istniejącej ściany. Nowe warstwy ściany zachodniej ułożone na nowej ścianie fundamentowej, wykonanej z betonu zbrojonego, zespolono z istniejącą ścianą za pomocą prętowych łączników stalowych. Widok hali głównej po modernizacji przedstawiono na fot. 6.

Podobnie jak hala główna i mała hala, jak również jej przybudówki uległy daleko posuniętej destrukcji na skutek zalewania ich wodami opadowymi. Powodowało to rozwój korozji biologicznej drewna oraz ścian. Doprowadziło to do zawalenia dachów oraz elementów drewnianych stanowiących ich konstrukcję. Obiekty te z uwagi na małą wartość zabytkową zostały odtworzone z nowych materiałów w identycznym kształcie i wymiarach.

Zbigniew Janowski, Marcin Janowski Politechnika Krakowska Fot. 6. Widok wnętrza dużej hali po modernizacji (projekt)

96 Builder

Artykuł opublikowano w materiałach konferencji „Awarie Budowlane” (2011)

luty 2012

rynek Jest to dekoracyjny tynk mineralny, który pozwala na uzyskanie różnorodnych faktur powierzchni, a dodatkowo charakteryzuje się dobrą odpornością na oddziaływanie różnorodnych warunków atmosferycznych. Ten cienkowarstwowy tynk można stosować jako wykończenie powierzchni w systemach dociepleniowych Baumit. Jest wodoodporny, paroprzepuszczalny, charakteryzuje się dobrą odpornością na oddziaływanie warunków atmosferycznych oraz wykazuje wysoką wytrzymałość na uszkodzenia mechaniczne. Pozwala stworzyć estetyczną powłokę, która ochroni elewację przed zawilgoceniem i niekorzystnym oddziaływaniem promieniowania UV.

Aluprof – drzwi MB-77HS

Drzwi podnoszono-przesuwne to dwa różniące się izolacją termiczną warianty konstrukcji: ST i HI. Budowa profili pozwala na wykonywanie drzwi o dużych gabarytach (ciężar skrzydła do 400 kg), wypełnionych szkłem jedno- lub dwukomorowy. System zapewnia izolacyjność termiczną Uf od 1,9 W/(m2K). Sprawdza się w budynkach jednorodzinnych, apartamentach, hotelach. Szeroka gama kolorystyczna umożliwia dopasowanie drzwi do otoczenia.

Zamknięty kształt listewek do szklenia oraz detale antywyważeniowe pozwalają uzyskać podwyższone właściwości antywłamaniowe.

Dassault Systèmes - system CAD 2D DraftSight

Każdy zainteresowany może pobrać system DraftSight nieodpłatnie ze strony internetowej www.draftsight.com bez względu na to, czy jest użytkownikiem SolidWorks. System dostępny jest dla systemów operacyjnych: Windows XP, Windows Vista i Windows 7, MAC OS oraz Linux. DraftSight jest narzędziem umożliwiającym proste i szybkie tworzenie oraz modyfikację rysunków i dokumentacji. Dzięki DraftSight można tworzyć rysunki 2D oraz modyfikować istniejące już pliki DWG i DXF.

Nowe opakowania Knauf Klejów do płytek

Knauf Bauprodukte wprowadził nowe, mniejsze opakowania Klejów do płytek K2, K4, K5, K6, które dostępne są teraz także w workach 10 kg (dotychczas tylko w opakowaniach 25 kg). Oferta obejmuje: Knauf K2 Half Elastic Uelastyczniony klej do płytek, który zalecany do mocowania ściennych i podłogowych płytek chłonnych i niechłonnych oraz innych okładzin ceramicznych; Knauf K4 Flex (C2TE S1) Elastyczny klej do płytek; Knauf K5 Marble (C2E) Elastyczny klej do marmuru i granitu biały oraz Knauf K6 Quick (C2FT S1) Elastyczny szybkowiążący klej do płytek.

Zdjęcia arch. firm

Baumit – tynk mineralny EdelPutz Spezial

REKLAMA

rynek

Produkty nagrodzone statuetką TopBuilder 2012 TOPBUILDER 2012

Statuetka TopBuilder to jedna z najbardziej cenionych nagród na polskim rynku budowlanym. Przyznawana jest przez redakcję miesięcznika „Builder” i Kapitułę Wyróżnień innowacyjnym produktom i rozwiązaniom budowlanym; realizacjom, w których zastosowano nowoczesne rozwiązania architektoniczne, konstrukcyjne i technologiczne oraz sprawdzonym i rekomendowanym produktom IT przeznaczonym dla budownictwa.

Tytułem i statuetką TopBuilder mogą być wyróżnione również usługi, produkty finansowe, projekty, inicjatywy, przedsięwzięcia, programy, które są dedykowane branży budowlanej.

Są to lekkie płyty strunobetonowe dwużebrowe o pocienionym przekroju, szerokości modularnej równej 2,40 m i maksymalnej rozpietości do 30 m. Ciężar płyty wynosi ok. 2 kN/m2.

W stosunku do rozwiązań tradycyjnych, do produkcji zużywa się trzykrotnie mniej betonu. Płyta stanowi element konstrukcyjny z naturalnie ukształtowanymi gładkimi spadkami połaci dachowej. Cechuje się też unikatowym stosunkiem masy elementu do rozpiętości i nośności – lekkość konstrukcji łączy się z trwałością i wytrzymałością dachów żelbetowych.

Umożliwia też szybki i sprawny montaż stropodachu.

Płyty przeznaczone są do stosowania w prefabrykowanych konstrukcjach stropów w budynkach przemysłowych i użyteczności publicznej.

Atlas – cienkowarstwowy, natryskowy tynk mineralny CERMIT MN

Stanowi dekoracyjne i ochronne wykończenie powierzchni elewacji i ścian wewnętrznych. Tworzy lekką i wytrzymałą wyprawę tynkarską – jest idealnym wykończeniem systemów izolacji cieplnej.

Zalecany jest na elewacje budynków, dla których powinna być zachowana wysoka paroprzepuszczalność.

Nakładany jest wyłacznie metodą natryskową, co pozwala na dwukrotne skrócenie czasu nakładania. Metoda natrysku umożliwia też dowolne przerwy technologiczne, bez konieczności doprowadzenia pracy do narożnika budynku lub stosowania odcięć. Aplikacja natryskowa sprawia też, że tynk cechuje się wyjątkową, atrakcyjną wizualnie fakturą - ma wyrazistą strukturę baranka. Gęstość rozłożenia kruszywa można zwiększać poprzez dodatkowy natrysk, co pozwala dostosować efekt do oczekiwań inwestora. Tynk nie wymaga zacierania, co pozwala uzyskać idealną fakturę na powierzchniach trudnych do otynkowania ręcznie.

Zużycie zmniejszone jest do ok. 1,5 kg/m2, wytrzymałość na ściskanie kwalifikuje produkt do kategorii CSII.

98 Builder

Cemex – beton Xtrabet

Jest to rodzina betonów o wyższej wytrzymałości długoterminowej, przeznaczona przede wszystkim do budownictwa jednorodzinnego. Zwiększenie wytrzymałości długoterminowej możliwe jest dzięki doborowi odpowiednich spoiw i zastosowaniu takich rozwiązań recepturowych, które powodują znacznie wyższy przyrost wytrzymałości w późniejszym okresie dojrzewania. Dzięki temu wytrzymałość XtraBET rośnie znacząco nawet w okresie 90-360 dni.

Dla porównania przyrost dla betonów standardowych wykonanych na bazie cementu portlandzkiego CEM I kończy się już po 90 dniach od ich wyprodukowania. Jednocześnie produkt zapewnia zmniejszoną emisję CO2 do atmosfery.

XtraBET to 3-krotnie dłuższa gwarancja niż w przypadku betonów standardowych. Jest to produkt idealnie nadający się do budowy każdego domu oraz innych małych konstrukcji.

Doskonale sprawdzi się jako beton na fundamenty (ławy, ściany, płyty), schody, posadzki, stropy i wieńce.

Dow Polska – izolacja z polistyrenu ekstrudowanego (XPS) Styrofoam

Izolacja ta została wprowadzona na rynek w roku 2011 przez wynalazcę XPS. Wśród izolacji z polistyrenu ekstrudowanego wyróżnia się najlepszą na rynku izolacyjnością termiczną – współczynnikiem lambda wynoszącym od 0,032 do 0,036 W/(mK). Przewodność cieplna produktu pozostaje praktycznie niezmienna w czasie. Wytrzymałość na ściskanie wynosi 300-700 kPa. Dzięki tym cechom produkt znajduje wszechstronne zastosowanie – jako materiał izolacyjny do izolacji podłóg na gruncie i fundamentów; izolacji pionowych poniżej poziomu gruntu; izolacji cokołów, tarasów dachów płaskich oraz parkingów i eliminacji mostków termicznych.

luty 2012

Zdjęcia arch. firm

Consolis – dwuspadowa płyta dachowa STT

Produkty nagrodzone statuetką TopBuilder 2012 Fakro – okno balkonowe FGH-V Galeria

Jest to nowatorskie, duże okno dachowe, w którym otwarte skrzydła tworzą balkon. Górne skrzydło otwierane jest uchylnie do góry (płynnie aż do kąta 45°), a dolne do przodu, umożliwiając swobodny dostęp do wnęki balkonu. Boczne barierki ochronne zintegrowane są z dolnym skrzydłem i wysuwają się podczas jego otwierania. Podczas zamykania dolnego skrzydła, barierki balkonu chowają się w oknie i nie są widoczne ponad połacią dachu. Ukryte są pod oblachowaniem okna, przez co nie ulegają zabrudzeniu oraz nie zakłócają estetyki dachu. Po otwarciu balkonu barierki są zawsze suche i czyste co zapewnia bezawaryjne użytkowanie.

Zarówno górne jak i dolne skrzydło standardowo wyposażone są w bezpieczny pakiet P2 z wewnętrzną szybą laminowaną oraz zewnętrzną szybą hartowaną z powłoką łatwozmywalną.

Wewnątrz szyby laminowanej umieszczone są dwie warstwy foli PVB. Ewentualne rozbicie wewnętrznej szyby nie powoduje żadnego zagrożenia (kawałki szkła pozostają na folii).

Okno balkonowe standardowo wyposażone jest w innowacyjny system wzmocnienia konstrukcji okna topSafe, przez co okno posiada podwyższoną odporność na włamanie.

Farby KABE – farba dyspersyjna OPTIMA

Jest to nowoczesna, dyspersyjna farba nawierzchniowa do wykonywania dekoracyjnych powłok malarskich wewnątrz budynków, zapewniająca szeroką gamę kolorystyczną. Jest ekologiczna, przyjazna dla ludzi i środowiska – całkowicie pozbawiona lotnych związków organicznych. Nie zawiera środków zmiękczających i rozpuszczalników.

Tworzy estetyczną, gładką powłokę o wysokim standardzie wykończenia i przyjemnej, matowej optyce. Cechuje się wysoką odpornością na żółknięcie oraz zmywanie i szorowanie.

Przeznaczona jest do malowania sufitów oraz ścian w pomieszczeniach „suchych”. Może być używana zarówno do malowania podłoży o jednolitej, jak i zmiennej strukturze i barwie. Stosowana jest do pierwotnego i renowacyjnego malowania podłoży mineralnych (tj.: beton, tynki cementowe, cementowo-wapienne, wapienne i gipsowe oraz płyty gipsowo- kartonowe), jak i na podłożach pokrytych dobrze związaną powłoką, wyprawą na bazie tworzyw sztucznych.

Fiat Auto Poland – Fiat Doblo Work Up

Wersja Work-Up (opracowana w oparciu o wersję Painele z długim rozstawem osi) to samochód z dwudrzwiową kabiną, za którą umieszczona została fabryczna skrzynia ładunkowa – jest to jedyny taki model w segmencie. Odchodzi od koncepcji samochodu dostawczego stworzonego na bazie samochodu osobowego – pomyślany jest nie jako mały VAN, ale jako samochód dostawczy dostosowany do potrzeb użytkownika. Podłoga znajduje się na wysokości 900 mm – załadunek i rozładunek odbywa się łatwo i wygodnie. Samochód mieści 3 europalety (z dostępnością wózka widłowego z trzech stron) i potrafi przewieźć nawet tonę ladunku za jednym razem.

Auto wyposażono w nowatorskie rozwiązania techniczne – dwuwahaczowe, niezależne zawieszenie tylnej osi typu Bilink, dostepne w różnych kalibracjach, zależnie od przeznaczenia samochodu. Charakteryzuje się kompaktowymi wymiarami zewnętrznymi, niskim zużyciem paliwa i dbałością o środowisko.

luty 2012

Pewne, precyzyjne i praktyczne kamery termowizyjne gwarantują najlepszą jakość obrazów w kontroli i diagnostyce. W skład nagrodzonej serii wchodzi 6 produktów – Ti32 oraz TiR32, na podstawie których stworzono cztery nowe modele, Ti27 oraz Ti29 wykorzystywane w przemyśle do sprawdzania instalacji elektrycznych, mechanicznych i monitorowania procesów, TiR27 oraz TiR29 służące do kontroli budynków, audytów energetycznych, a także pomiarów odporności na czynniki atmosferyczne.

Wszystkie modele przystosowane zostały do pracy w najtrudniejszych warunkach. Cechuje je najwyższa w branży czułość termiczna, największa całkowita liczba pikseli (76 800 w modelach Ti32 i TiR32) oraz doskonała rozdzielczość przestrzenna, co zapewnia znakomitą jakość obrazu oraz możliwość wychwycenia nawet najmniejszych różnic temperatur – w przypadku modeli Ti od -20°C do 600°C oraz od -20°C do 150°C w przypadku modeli TiR. Są to jedyne na rynku tego typu kamery upraszczające analizowanie problemów, dzięki opatentowanej przez firmę Fluke technologię IR-Fusion®, która łączy obraz podczerwony z widzialnym.

Zdjęcia arch. firm

Fluke – kamery termowizyjne z serii P3

Builder 99

architektura i design

Dawny blask kamienicy

Niebanalny charakter prostego wnętrza

Kamienica przy placu Nankiera 7 we Wrocławiu znów zachwyca czerwienią pompejską. Podczas zakończonego właśnie remontu wzmocniono dach, drewniana więźba otrzymała antyogniową impregnację, położono nową karpiówkę. Wymienione okna, również na parterze, mają tradycyjne podziały z krzyżem łacińskim. Do uzupełnienia pozostał jeszcze element, od którego pochodzi nazwa kamienicy „Pod złotym koszem”.

Minimalizm pozostaje najbardziej popularnym trendem w urządzaniu wnętrz, zapewniającym elegancję i styl. A prawdziwy charakter wnętrzu nadają wyraziste dodatki i elementy.

Połączenie wyrazistych odcieni koralowej czerwieni i pomarańczu ze stonowanym grafitem daje niebanalny efekt. Wielkoformatowy gres Inferno marki Ceramsticto (90x60 cm) to płytki naśladujace naturalny kamień Butterfly Red.

Światło dzienne a zdrowie i komfort użytkowników Dostęp światła dziennego do wnętrz decyduje o tym, jak będą czuć się ludzie przebywający w budynku. Uwzględnienie takich rozwiązań przynosi oszczędności, jak np. większa wydajność i zadowolenie z pracy, mniejsza liczba zwolnień chorobowych oraz ograniczenie rotacji pracowników. Maksymalne wykorzystanie światła naturalnego w budynku najłatwiej zapewnić zwiększając powierzchnię przeszkleń.

Maksymalne wykorzystanie światła dziennego umożliwiają produkty szklane o wysokiej przepuszczalności światła, takie jak superbezbarwne szkło Pilkington Optiwhite™, którego przepuszczalność światła dla szyby o grubości 4 mm wynosi aż 92%. Aby uniknąć ograniczenia przepuszczalności światła przez zanieczyszczenia gromadzące się na przeszkleniach, można wykorzystać szkło o właściwościach samoczyszczących, takie jak Pilkington Activ™. Nieograniczony widok na otoczenie zewnętrzne można zapewnić stosując w pnowoczesny system szklenia strukturalnego (np. Pilkington Planar™), które cechuje brak ram, delikatna konstrukcja nośna czy też wykorzystanie szklanych żeber.

Wrocław jak Paryż, Zurych, Kopenhaga...

Siedziska jak w Paryżu i Zurychu, rękawy jak w Kopenhadze, a do tego drzewka prosto z Florydy...

W hali ogólnodostępnej stoją ciemne siedziska z metalowymi elementami, a w strefie zamkniętej zastosowano drewniane akcenty. To rozwiązanie znane z Zurychu i Paryża. Na poziomie 0 i +1 znajduje się około 30 foteli w oryginalnym, opływowym kształcie – jak z hali lotniska Charlesa de Gaulle’a. Natomiast ze wschodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych pochodzi blisko 20 drzewek Bucida Buceras, zdobiących ogólnodostępną halę lotniska. Na porcie kopenhaskim wzorowano rękawy, dzięki którym z terminala można wejść prosto do samolotu (w Polsce rękawy ma jedynie lotnisko Chopina w Warszawie).

Lofty jak liniowiec Bramenhaven, Weser Loft. Zastosowano rozwiązania zabezpieczające przed wiatrem (np. konstrukcja słupkowo-ryglowa okien) oraz nadające apartamentowcom charakter marynistyczny. Drewno, stal i szło idealnie komponują się z wiodącym na elewacji klinkierem – są to cegły WESTMINSTER ze specjalnej oferty dla architektów firmy Röben.

Kominki naścienne Mały metraż wymaga przemyślanej aranżacji – dobrze sprawdza się styl nowoczesny. Naścienne kominki Burbank i Redway marki Optiflame pomogą ocieplić modernistyczny charakter wnętrza, nie niwecząc jego charakteru i oszczędzając przestrzeń.

Kominki naścienne Optiflame wyróżniają się technologią Opti-Myst®. Pozwala ona osiągnąć trójwymiarowy efekt płomienia i dymu oraz paleniska, realistycznie odzwierciedlającego płonące polana. Wyposażone zostały także w termowentylator sterowany za pomocą termostatu.

100 Builder

luty 2012

ZBIGNIEW PSZCZULNY

ZBIGNIEW PSZCZULNY urodził się w Toruniu w 1953 roku. Jest absolwentem Politechniki Gdańskiej. Po ukończeniu czteroletniej pracy w Miastoprojekcie Toruń w roku 1981 rozpoczął pracę w biurze profesora Hentricha ( HHP Hentrich Petschigg & Partner ) w Düsseldorfie, należącego w tym czasie do największych i najbardziej znanych biur niemieckich.

W roku 1987 wraz z trzema partnerami założył własne biuro JSK Architekten w Düsseldorfie, a po upadku muru berlińskiego biuro JSK w Berlinie. Obecnie grupa zrzesza w całej Europie około 230 architektów. Zbigniew Pszczulny był głównym projektantem takich znaczących obiektów jak Terminal Lotniska w Düsseldorfie, Terminal w Munster – Osnabrück, obiektów sportowych np. LTU Arena, Stadion Legii czy siedziby koncernu spółek DaimlerChrysler w Warszawie. Architekt jest laureatem wielu międzynarodowych konkursów i wyróżnień. Międzynarodowe doświadczenie zaowocowało kontraktem na projekty terminali lotnisk we Wrocławiu, Gdańsku a także Stadionu Narodowego oraz areny Euro 2012 we Wrocławiu. Zbigniew Pszczulny jest członkiem Izby Architektów w Nadrenii – Westfalii oraz Izby Architektów Rzeczypospolitej Polskiej.

Siedziba DaimlerChrysler – Warszawa

Startuje cykl spotkań Polska Architektura 2011 Prezentacja realizacji autorstwa APA Kuryłowicz startuje 2 lutego w klubie Sztuka Architektury cykl spotkań z autorami najważniejszych wydarzeń w polskiej architekturze ubiegłego roku. W każdy czwartek o godzinie 17.30 swoje osiągnięcia prezentować będą biura architektoniczne oraz animatorzy kultury z całej Polski. Wszystkie spotkania odbędą się w Klubie Sztuka Architektury, ul. Andersa 13.

Jako pierwsza pokazany zostanie biurowiec Prosta Tower z pracowni APA Kuryłowicz. Budynek został nominowany w plebiscycie „Polska Architektura XXL” na największe wydarzenia w polskiej architekturze 2011 roku organizowanym przez portal sztuka-architektury.pl.

Paleta kolorów Baumit Wzornik Life® to najbardziej oczekiwana nowość 2012 roku przygotowana przez firmę Baumit i największa paleta kolorów elewacyjnych w Europie (888 odcieni). System kolorów Baumit Life® opiera się na 94 grupach kolorystycznych, 6 odcieniach bieli oraz 36 zupełnie nowych kolorach tynków mozaikowych. „Nowy wzornik Baumit Life® jest efektem ponad trzech lat pracy ekspertów, designerów oraz sprzedawców. Wraz z prezentacją tego systemu rozpoczynamy nową, niezwykle kolorową, epokę tynków i farb elewacyjnych” – wyjaśnia Aleksandra Gilewska, Manager ds. Marketingu w firmie Baumit. Firma przygotowała też programy komputerowe doboru kolorów: Life®Apps oraz Life®Extension.

Terminal w Munster – Osnabrück

Kościół w Grajewie

LTU Arena – Düsseldorf

luty 2012

Zdjęcia arch. firm

Terminal – Düsseldorf

Projekt budowli powstał w pracowni architektów Pawła i Piotra Kuczyńskich.

Konstrukcja kościoła była bardzo skomplikowana, a projekt trudny do zrealizowania. Do budowy świątyni wykorzystano stalową blachę powlekaną Colorcoat HPS200 Ultra® (powłoka GalvalloyTM, która jest specjalną mieszanką 95% cynku i 5% aluminium) firmy TATA_Steel.

Kościół ma 20 metrów wysokości. Jego wieże zakończone kopułami z krzyżem mają 38 m wysokości.

Builder 101

architektura

Architektura rozsądna

Jerzy Grochulski

Nie jest możliwe jednoznaczne przypisanie do dzieła określenia, że jest ono nowoczesne i że dzięki temu może wyznaczać kierunki rozwoju interesującej nas sztuki architektury. Dziś może tak, ale jutro już nie.

Dziś nowoczesne – jutro już tylko współczesne.

Dwie prawdy, które wygrały konfrontację z historią i są dobrą podpowiedzią ponadczasowego systemu wartości, warunkującego osiągnięcie celu, jakim dla twórcy utożsamiany jest z jego pozycją prekursora.

Pierwsza z prawd to witruwiańska triada o tym, że architektura powinna być piękna, użyteczna i trwała.

Druga to powtórzona za Protagorasem prawda o tym, że Anthropos metron panton – Człowiek miarą wszechrzeczy, będąca zobowiązaniem, by perspektywą każdej kreacji architektonicznej pozostawał człowiek z potrzebą zaspakajania potrzeb jego duszy i wymagań jego ciała – szczególnie w perspektywie lat przyszłych. Łącznie więc warunkiem zajęcia przez architekta pozycji twórcy nowych kierunków rozwoju tej dziedziny sztuki jest zobowiązanie go do tworzenia architektury ROZUMNEJ.

102 Builder

luty 2012

P

ytanie o kierunki rozwoju architektury chociażby w najbliższej, przewidywalnej przyszłości jest pytaniem, na które próba odpowiedzi musi zostać poprzedzona wyjaśnieniem pojęć, jakimi operując można

oczekiwaną prognozę przedstawić.

Na początek uściślenie, które zdaje się czynić bezzasadnymi dalsze usiłowania nakreślenia prawdopodobnych tendencji rozwoju architektury.

Idea tworzenia

Przyjmując, że architektura jest dziedziną sztuki, a z takim aksjomatem dyskutować nie ma sensu, bezwarunkowo stwierdzić musimy, że dalsze rozważania dotyczyć będą czegoś, co jest nieprzewidywalne z racji uzgodnionego wyżej charakteru tej ludzkiej aktywności – kreacji ja-

ko nieskrępowanego aktu twórczego.

Kreacji będącej emanacją myśli wcześniej nie ujawnionych, aspiracji do tej pory nie zrealizowanych, wreszcie pragnień, a raczej marzeń o absolucie. Tak przecież pojmujemy istotę sztuki, dostrzegając w działaniach twórczych owo nieodparte zmierzanie ku odkrywaniu istoty wszechrzeczy.

Z drugiej strony jawi się rzeczywistość ekonomiczna, warunkująca możliwość powstawania dzieła architektonicznego – owa potrzeba finansowanego wsparcia, jako warunek konieczny, by myśl projektanta twórcy stała się rzeczywistością, została ucieleśniona w postaci konkretnego budynku funkcjonującego w zdefiniowanej przestrzeni otoczenia. Mówiąc ekonomiczna mam na myśli również rzeczywistość technologiczną, w jakiej powstać ma konkretny obiekt. O ile patrząc z polskiej perspektywy na

światową sytuację finansową, nie musimy czuć się niekomfortowo, a raczej pozycja nasza daje nam dobre podstawy porównań nawet w skali globalnej, o tyle kwestie dostępności technologicznej – zwłaszcza w zakresie możliwości realizacyjnych, nie stawiają nas na czele stawki krajów mogących aspirować do pozycji lidera. Ta niechlubna spuścizna wielu lat destrukcji rzemiosła budowlanego i utrata wyjeżdżających za lepiej płatną pracą fachowców zostawia w tym zakresie wyraźne piętno.

Przyszłość architektury

Analizując sytuację rynkową, mimochodem dokonaliśmy rozróżnienia na polską i globalną perspektywę analizy tego, co w architekturze lat najbliższych będzie wyznacznikiem trendu rozwojowego. Myślę, że tak kategoryczne odróżnienie nie ma jednak zbyt radykalnych przesłanek.

O ile pierwsze z założeń, klasyfikujące twórczość architektoniczną w kategoriach dziedzin sztuki, przyjęliśmy za pewnik, to z tej pozycji bardziej

Dobra architektura może być zarówno architekturą niskobudżetową, jak i wykorzystującą duże środki.

luty 2012

Fot. Wikipedia Commons

Fot. 1. Toyo Ito. Nowa Biblioteka Akademii Sztuk Pięknych Tama, Tokio.

Builder 103

Fot. 2. Zaha Hadid.

Opera w Guangzhou, Chiny.

Fot. 3. Santiago Calatrava.

Ciudad de las Artes y las Ciencias (Miasteczko Sztuki i Nauki), Walencja, Hiszpania.

Fot. Iwan Baan

architektura

Fot. 4. Herzog & de Meuron’s.

Filharmonia na rzece Elbie „Elbphilharmonie” (w budowie), Hamburg, Niemcy.

Fot. 5. Toyo Ito. Budynek Mikimoto Ginza Building, Tokio, Japonia.

2

5

Fot. Wikipedia Commons

3

istotną wydaje się zdolność twórców do stanowienia nowych wartości.

Jest to ważniejsze od widzenia tego z pozycji ograniczania uwarunkowaniami technologiczno-ekonomicznymi sposobu tworzenia przez nich nowych jakości przestrzennych. Przyjmijmy zatem, że w rozważaniach tych dociekać będziemy przyszłości

104 Builder

architektury jako skutku pracy projektowej twórcy relatywnie wolnego w podejmowaniu decyzji. Logika tego wywodu pewnie jest do podważenia, ale widząc potrzebę identyfikacji trendu w rozwoju myśli architektonicznej, zachowanie owego „technologicznego” priorytetu w sposób ewidentny musiałoby skutkować od-

Fot. Wikipedia Commons

Fot. archiwum Filharmonii Hamburskiej

4

luty 2012

Fot. Francesco Severi

Fot. Wikipedia Commons

Każdy z przywołanych i niewymienionych z nazwiska autorów, poprzez zachowywanie właściwej dla niego stylistyki, budował swego rodzaju kierunek rozwoju architektury.

6

rzuceniem szeregu przesłanek, pozwalających na odkrycie kierunku rozwojowego. Zatem zamysł traktowania sposobu myślenia o architekturze jako działania bardziej intelektualnego niż technokratycznego jest z perspektywy niniejszych rozważań uprawniony. Nie oznacza to oczywiście odrzucenia w nich prawdy o tym, że koniecznym warunkiem powstawania architektury jest gwarancja finansowania cyklu inwestycyjnego. Pamiętajmy jednak, że dobra architektura , a o takiej traktuje ten artykuł, może być zarówno architekturą niskobudżetową, jak i wykorzystującą duże środki. Rzecz zatem o istocie, a nie o sposobie.

Pojęcie nowoczesności

Takim pojęciem chcielibyśmy określać interesującą nas architekturę czasu przyszłego, domaga się ono jednoznacznego wyjaśnienia, a przynajmniej uzgodnienia możliwie bliskiego jego zrozumienia. „Czy jest to możliwe?” – pozostaje według mnie pytaniem otwartym.

Znamy szereg definicji tego pojęcia i chociaż ich przywoływanie nie jest tu istotne, to już sam fakt istnienia różnych jego interpretacji dowodzi złożoności problemu.

Architektoniczne odczytywanie pojęcia NOWOCZESNOŚCI jako syntezy wcześniejszych dokonań i oczywistej konsekwencji przemian kulturowych, to nic innego jak odniesienie tego do osiągnięć historycznych stylów i epok. Jednak takiemu rozumieniu problemu natychmiast towarzyszy

luty 2012

7

pytanie o źródła, o powody odchodzenia od przyjętej w danym momencie konwencji i poszukiwanie zwykle czegoś na wskroś odmiennego.

Rodzi się pytanie, czy powodem tego jest potrzeba ducha – tej niepokornej motywacji twórcy do artykułowania w coraz to inny sposób swych przekonań artystycznych – dodajmy podlegających częstokroć dynamicznym zmianom, których powodów odkryć nie sposób, bo wynikają one wprost z psychicznej konstrukcji autora. Czy może jest to naturalny proces przemiany, polegający na zastępowaniu tego co istniejące i już poznane, tym co nowe i przez ten fakt ciekawe. A może polegający na zastępowaniu tego co w pewien sposób zużyte, tym co lepiej może realizować codzienne potrzeby. Niezależnie od powodów tych przemian, z perspektywy rozwoju cywilizacyjnego pozostają one faktem i wydają się istotne dla identyfikowania możliwych trendów rozwojowych.

Zatem powracając do pytania o sposób nazywania architektury nowoczesną, musimy zdać sobie sprawę, że mamy do czynienia z sytuacją, w której nie jest możliwe jednoznaczne przypisanie do dzieła określenia, że jest ono nowoczesne i że dzięki temu może wyznaczać kierunki rozwoju interesującej nas sztuki architektury. Dziś może tak, ale jutro już nie. Dziś nowoczesne – jutro już tylko współczesne.

Czy więc mówienie o kierunku rozwoju architektury, to coś na kształt wróżenia z fusów? Kiedy każda

z konfiguracji wydaje się prawdopodobna i z perspektywy przywołanej wcześniej argumentacji nie może być odrzucona, jako nie pozostająca w zgodzie z tendencją rozwojową. Ta wszak w każdym niemal przypadku może być tak różna i równocześnie pozostawać w zgodzie z owym oczekiwanym, a nieznanym.

Jestem przekonany, że pogodzenie się z faktem zachodzącej w czasie przemiany znaczeń pojęć jest dla prowadzonych rozważań czymś fundamentalnym.

Rodzi się więc pytanie czy pojęcie NOWOCZESNOŚĆ oznacza przyjmowany a priori brak akceptacji dla wcześniej proponowanych rozwiązań? Mimo powyższego wywodu, stwierdzić trzeba, że rzeczywistość jednak jest bardziej złożona. Oznacza to, że nazbyt naskórkowe oceny prowadzić mogą do mylnych interpretacji ocenianych rozwiązań projektowych. Ich kwalifikowanie do grupy rozwiązań nowoczesnych jedynie na podstawie „cech zewnętrznych”, niedokonywanie ich analizy strukturalnej, często generuje nazbyt pośpieszne oceny. Te szybko dezaktualizują się i wraz ze zmianą interpretacji pojęć stają się po prostu nieprawdziwe. Pamiętajmy jednak, że

na ogół mamy do czynienia z sytuacją, w której oceny raz dokonane bronione są przez ich autorów niezależnie od następujących w czasie przewartościowań znaczeń.

Dywersyfikacja tendencji rozwojowych

Za nowoczesne uznawane były więc w ostatnich latach obiekty zaprojektowane przez Jeana Nouvela, Renzo Piano, Franka O. Gehryego, Normana Fostera, Petera Zumthora, Zahę Hadid, Santiago Calatravę, pracownię Herzog & de Meuron, Tadao Ando, Toyo Ito, studio Sana, Álvaro Sizę Vieirę, wreszcie szereg kolejnych – autorstwa wielu innych znakomitych architektów. I choć przedstawiona lista jest niekompletna, to już jej lektura konfrontowana z konkretnymi realizacjami pokazuje niezwykłą różnorodność budynków, w praktyce tak różniących się co do swej istoty, iż trudnym staje się zidentyfikowanie tendencji, która mogła stanowić podstawę ich wykreowania. Każdy z przywołanych i niewymienionych z nazwiska autorów, poprzez zachowywanie właściwej dla niego stylistyki, budował swego rodzaju kierunek rozwoju architektury. Potwierdzają to również kolejne – często bardzo udane reali-

Fot.6. Renzo Piano.

Centrum Saint Giles, Londyn, Wielka Brytania.

Fot. 7. Peter Zumthor.

Hotel w Termach w Vals, Szwajcaria.

Builder 105

architektura zacje, w których da się odczytać wyraźne inspiracje budynkami przywołanych autorów. Nastąpiła więc niezwykle wyrazista dywersyfikacja tendencji rozwojowych.

Przedstawione przykłady kilku obiektów ilustrują pojawiające się nowe style czy mody architektoniczne, które po wielokroć okrzykiwane były NOWOCZESNYMI, przestając być takimi z rożnych powodów – sporu doktrynalnego, przemian intelektualnych, nowych uwarunkowań społecznych, względów ekonomicznych czy wreszcie jedynie zmiany przekonań estetycznych ich orędowników. Powodów może być wiele i nie nimi mamy się tu zajmować.

Za aksjomat przyjąć należy jedynie występowanie zjawiska przemiany pojęcia NOWOCZESNOŚCI i to nie tylko następującego w czasie, ale co charakterystyczne dla dnia dzisiejszego, mogącego występować niejako równolegle.

Dzisiejszy świat z właściwą dla niego sytuacją natychmiastowej wymiany informacji, dynamiką przemian uwarunkowań zewnętrznych, zauważalnym rozchwianiem systemów wartości po prostu godzi się na to, by diametralnie różne sytuacje opatrywać podobnymi nazwami lub do sytuacji tożsamych dołączać zgoła różne określenia. Ważnym jest więc, by powracając do podstawowego pytania tego artykułu – o przyszłość architektury, umieć w sposób możliwie niekontrowersyjny określić parametry, które musi posiadać architektura aspirująca do wyznaczania tendencji.

Fot. 9. Herzog & de Meuron’s.

Rozbudowana Tate Gallery of Modern Art, Londyn, UK. Fot. 10. Tadao Ando. Centrum Konferencyjne, hotel i miejsce pamięci Awaji Yumebutai, Awaji, Japonia.

Cechy architektury

Spróbuję to zrobić poprzez postawienie kilku pytań, które definiując taką architekturę, są pytaniami kierunkującymi nasze wskazania, choć pewnie nie stanowiącymi ścisłej egzemplifikacji cech poszukiwanego wzorca.

Fot. archiwum redakcji

8

Fot. Wikipedia Commons

9

106 Builder

Fot. 8. Norman Foster.

Budynek Metropolitan, Warszawa, Polska.

Istota cech czy nowy język architektury?

Pierwsze pytanie dotyczy pierwotnych podstaw podejmowania decyzji projektowych. Jest ono pytaniem konfrontującym istotę cech nowych rozwiązań i nowy język architektury.

Jest to próba porównania tego co przez wieki utrwalone jako wartość, z tym co w swej istocie jeszcze nie rozpoznawalne może za moment zyskać aprobatę ze względu na swe nowatorstwo i zupełnie nowe wartości. Mamy tendencję do tego, by z szacunkiem odnosić się do tego co znamy i cenimy, a z rezerwą do tego co nieznane i w pewien sposób nieutrwalone. Zachowujemy w ten sposób postawę bezpieczną, ale nie gwarantujemy rozwoju i postępu.

Konserwatyzm postaw może być wartością, ale nie jest nią skostnienie. Rewolucjonizm działań może przynosić ofiary, ale brak odwagi podejmowania decyzji nie gwarantuje postępu i rozwoju. Zatem interesująca nas „architektura przyszłości” pewnie powinna przez swój głęboki szacunek do dotychczasowych osiągnięć twórczych, operować wartościami już utrwalonymi, a więc szanować pojęcia takie jak prawidłowa struktura obiektu, jego sprawność funkcjonalna, dobre operowanie światłem w budowaniu zewnętrznych i wewnętrznych struktur obiektu, jednoznaczny stosunek do pojęć

Przedstawione przykłady kilku obiektów ilustrują pojawiające się nowe style czy mody architektoniczne, które po wielokroć okrzykiwane były NOWOCZESNYMI, przestając być takimi z rożnych powodów – sporu doktrynalnego, przemian intelektualnych, nowych uwarunkowań społecznych, względów ekonomicznych, czy wreszcie jedynie zmiany przekonań estetycznych ich orędowników.

symetrii lub swobodnej kompozycji i równocześnie przydawać wartości nowych. To może następować przez twórczą interpretację tych wcześniej wymienionych lub dodawanie nowych – w tym momencie trudnych do nazwania, bo jeszcze zupełnie nie odkrytych.

Spójność czy kontrast, czyli szacunek dla historii lub zupełnie nowa jakość?

Pytanie drugie jest pytaniem o postawy etyczne architekta twórcy, czyli jego pozycję w podejmowaniu decyzji, będącęj wyborem pomiędzy spójnością i kontrastem, a raczej utrwaloną prawdą a wyobrażeniem.

Widzimy wartość w drugim, szanujemy ją i chcemy pozostawać z nią w zgodzie. Postawa godna szacunku i aprobaty. Tradycja nade wszystko i my w szeregu. Ale to nie droga do artykułowania swej osobowości i własnej wizji świata. To rola może znakomitego aktora, ale nie dramatopisarza. Nic po aktorze, gdy nie ma dramatu. Ale pamiętajmy o tym, że są też sztuki miałkie, nie niosące przesłania, mamiące blichtrem i rodzące brak wiary w ludzkie zdolności kreacji nowego. Z kolei kontrastowanie nowego ze starym rozumiane jako manifestowanie swej niezależności, może wolności. Pięk-

luty 2012

Fot. Wikipedia Commons

Jerzy Grochulski

10

ne i jakże humanitarne, ale też obar‑ czone wielkim niebezpieczeństwem możliwości przekroczenia tego, co przekroczone być nie powinno. Bo stanie się zaprzeczeniem tego iż je‑ steśmy orędownikami tego co pięk‑ ne, a staniemy się głosicielami war‑ tości pozornych. Tylko gdy jestem przekonany, że daję to co w swej istocie jest wartością, mogę konfron‑ tować się z innym systemem postaw nie narażając się na śmieszność.

Próżność przegrywa z prawdą. Czy‑ li szczerość wypowiedzi, klarowność artykulacji swych przekonań este‑ tycznych, sposobu lokalizowania w projektowanym budynku człowie‑ ka z jego różnorakimi oczekiwaniami i potrzebami, jako warunek tego, by powstający obiekt pozostawał wy‑ znacznikiem trendu.

Struktura obiektu czy jego detal?

To pytanie o istotę sposobu my‑ ślenia autora mającego wyznaczać kierunki rozwoju architektury, spo‑ sobu podejmowania przez niego decyzji, a więc pytanie o hierarchię ważności – zatem struktura obiektu czy jego detal?

Od ogółu do szczegółu, czy może odwrotnie – budowanie wielkiego z małych elementów. Pewnie tyle sposobów, ile postaw twórczych.

Nie da się czegoś dobrze zbudo‑ wać, gdy nierozpoznane są cechy

luty 2012

budulca. Nie jest też dobrze, gdy pragniemy tworzyć znaczące obiek‑ ty, a nasza wiedza o ich strukturze i funkcji zastępowana jest pełnym rozpoznaniem właściwości jednego tylko materiału. Twórca mieniąc się orędownikiem nowoczesności, mu‑ simy nieść dorobek cywilizacji, wie‑ dzę o historii, ale mieć też wizję przy‑ szłości. Funkcjonować świadomie w świecie, w którym zmniejszające się zasoby naturalne stanowić będą coraz to nowe ograniczenia. Odrzu‑ cenie przez niego tej prawdy wyklu‑ cza możliwość nazywania nowocze‑ snym jego sposób podejmowania decyzji. Tu potrzebne jest rozpozna‑ nie daleko głębsze i we współcze‑ sności robione z perspektywy tego, co nazywamy rozwojem zrównowa‑ żonym, w którym problem szanowa‑ nia zasobów i energii staje się wy‑ raźną determinantą podejmowania decyzji projektowych.

Postawione trzy pytania: • istota cech czy nowy język archi‑ tektury?

• spójność czy kontrast, czyli sza‑ cunek dla historii lub zupełnie no‑ wa jakość?

• struktura obiektu czy detal widzia‑ ne z perspektywy wykorzystania zasobów naturalnych i energii? i udzielone na nie lakoniczne od‑ powiedzi, oczywiście nie wyczerpu‑ ją zagadnienia, nie aspirują nawet do list pytań najistotniejszych, chcą

jedynie pokazywać złożoność pro‑ blemu i stale przypominać o spra‑ wach najważniejszych.

Próba dokonania syntezy prze‑ słanek decydujących dla wyznacza‑ nia warunków powstawania archi‑ tektury mającej wyznaczać trendy rozwojowe okazała się zadaniem na tyle karkołomnym, iż autor nie waży się na ich kategoryczne definiowa‑ nie, pragnie jedynie na koniec przy‑ wołać dwie prawdy, które w podob‑ nych analizach wygrały konfrontację z historią i są dobrą podpowiedzią ponadczasowego systemu warto‑ ści, warunkującego osiągnięcie ce‑ lu, jakim dla twórcy utożsamiany jest z jego pozycją prekursora.

Pierwsza z prawd to witruwiańska triada o tym, że architektura powin‑ na być piękna, użyteczna i trwała.

Druga to powtórzona za Protago‑ rasem prawda o tym, że Anthropos metron panton – Człowiek miarą wszechrzeczy, będąca zobowiąza‑ niem, by perspektywą każdej kreacji architektonicznej pozostawał czło‑ wiek z potrzebą zaspakajania po‑ trzeb jego duszy i wymagań jego ciała – szczególnie w perspektywie lat przyszłych. Łącznie więc warunkiem zajęcia przez architekta pozycji twórcy no‑ wych kierunków rozwoju tej dziedziny sztuki jest zobowiązanie go do two‑ rzenia architektury ROZUMNEJ.

dr inż. arch. Jerzy Grochulski

Dr nauk technicznych, architekt, absolwent Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Sekretarz Generalny SARP w latach 1994‑2006, od roku 2006 Prezes Stowarzyszenia Architektów Polskich, a od października 2011 r.

Członek Rady Międzynarodowej Unii Architektów UIA – Region II. Odznaczony Złotą Odznaką SARP. W latach 1996-2003 Członek Komisji Prawa Autorskiego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Adiunkt na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej – kierownik Pracowni Architektury w Krajobrazie w latach 19982002, a obecnie Pracowni Projektowania Architektonicznego. Partner w działającej od lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku Pracowni Autorskiej PRO ARTE 11.

Ważniejsze zrealizowane projekty i opracowania (autor lub współautor): – sale sportowe: z krytą pływalnią przy Szk. Podst. nr 344, Warszawa Białołęka – 1998 i w os. Nowodwory opr. 2000; przedszkole integracyjne, Legionowo – 1998; – szkoły podstawowe: nr 343 Ursynów Płd. VII – 1997, nr 334 Warszawa Bemowo – 1998, w Józefowie gm.

Nieporęt, etap I – 1994; – szkoły elementarne: nr 318 Warszawa Ursynów – 1993 (dodatkowo rozbudowana o salę gimnastyczną w 2004 r.); nr 312 Warszawa Ursynów – 1987 nr 323 (dodatkowo rozbudowana o salę gimnastyczną w 2002 r.).

– rozbudowa Biblioteki Uniwersyteckiej KUL w Lublinie – 2001.

– zespół wielorodzinnej zabudowy mieszkaniowej „Górczewska 228” w Warszawie – 2004 r.

Builder 107

Builder Adres redakcji i wydawnictwa 02-729 Warszawa, ul. Rolna 155 tel.: 22 853 06 87 do 88 fax: 22 853 06 86 builder@pwbmedia.pl, reklama@pwbmedia.pl www.ebuilder.pl Rada Programowa prof. zw. dr hab. inż. Kazimierz Szulborski – przewodniczący, prof. dr hab. inż. Leonard Runkiewicz, prof. dr hab. inż. Kazimierz Cieszyński, prof. dr hab. inż. Jerzy Hoła, dr hab. inż. Zdzisław Hejducki – wiceprzewodniczący, dr inż. Mariusz Gaczek, dr inż. Józef P. Adamowski, dr inż. Jan Gierczak, dr inż. Marek Sawicki, dr inż. Andrzej Stańczyk, mgr inż. Miłosz Węcławski, mgr inż. Czesław Sokołowski, mgr inż. Małgorzata Chojnacka, mgr inż. Karol Kramarz, mgr Marian Brzóska Redaktor Naczelna Danuta Burzyńska, Redakcja Grzegorz Przepiórka, Joanna Ryńska, Współpraca Katarzyna Burzyńska, Adam Zyzman, Redaktor Serwisów Internetowych Joanna Ryńska, Korekta Anna Zawadzka, Dyrektor Marketingu i Sprzedaży Dominik Suwiński,

Patronaty Buildera XI Mistrzostwa Polski Architektów w Narciarstwie Alpejskim X (Zakopane) Zawody organizuje M-Active Travel Sp. z o.o. Mistrzostwa odbędą się w dniach 9-11 marca 2012 r. na zakopiańskiej Harendzie. Udział w Mistrzostwach mają tylko amatorzy – czynni zawodowo architekci.

Rozegrane zostaną slalom gigant, snowboard gigant, w kategoriach: mężczyźni open, mężczyźni 45+, kobiety open, kobiety 45+. Patronat honorowy pełnią Klub Architektów Narciarzy i Tenisistów KLAN przy Zarządzie Głównym SARP, Zarząd Główny Stowarzyszenia Architektów Polskich oraz Małopolska Okręgowa Izba Architektów RP. Część sportową realizuje Tatrzański Związek Narciarski. www.skiarchicup.pl

VII Międzynarodowe Targi Drewna DREWOOD (Wrocław) W dniach 16 - 18 marca 2012 roku będą miały miejsce Wrocławskie Międzynarodowe Targi Drewna DREWOOD, będące ugruntowaną od lat imprezą przemysłu drzewnego. Tradycyjnie odbędą się w Hali Stulecia, równolegle z targami budowlanymi. Zakres tematyczny VII Międzynarodowych Targów Drewna DREWOOD 2012 obejmuje cały przekrój branży drzewnej, odbędą się też pokazy wykorzystywania maszyn do obróbki drewna oraz seminaria branżowe i prelekcje. www.wigor-targi.com

Targi budowlane, mieszkaniowe i kamieniarskie (Kielce) W dniach 20-22 kwietnia w Kielcach odbędą się targi powiązane z tematyką budowlaną: XIX Ogólnopolskie Targi Materiałów Budownictwa Mieszkaniowego i Wyposażenia Wnętrz DOM, VI Świętokrzyskie Targi Mieszkaniowe i Inwestycyjne „Twoje 4 Kąty” oraz XVII Międzynarodowe Targi Kamienia i Maszyn Kamieniarskich, w tym roku pod nową nazwą „Salon Kamienia”. www.targikielce.pl

Biuro Reklamy Izabela Dembna, Agnieszka Król Dyrektor Artystyczny Wojciech Jaźwiński, Koordynator ds. Wydawniczych Wioletta Domeradzka DTP PI Projekty Indywidualne, Kolportaż prenumerata redakcyjna, prenumerata RUCH, KOLPORTER, kiosk24.pl; sprzedaż sieć EMPIK, sieć placówek PressCaffe, podczas targów i wystaw budownictwa

VIII Międzynarodowe Targi Budownictwa Drogowego X AUTOSTRADA-POLSKA (Kielce) Targi odbędą się w dniach 8-11 maja 2012 r. Imprezę, zaliczaną do największych w Polsce wystaw i jedyną tego typu w Europie, każdego roku odwiedza 20 tysięcy gości, obecne są na niej wszystkie liczące się, światowe marki, koncerny i stowarzyszenia związane z branżą. Na targach znaleźć można zawsze wszystko to, co niezbędne jest przy budowie dróg ekspresowych i autostrad – obok bogatej i różnorodnej ekspozycji, także szereg wydarzeń towarzyszących (spotkań branżowych, seminariów, konferencji). www.autostrada-polska.pl

Wydawca PWB MEDIA, 02-729 Warszawa, ul. Rolna 155, Prezes Marek Zdziebłowski, Wiceprezes, Dyrektor Wydawnictwa Beata Żuraw-Zdziebłowska, Sekretariat wydawnictwa Dorota Bartosiewicz Wszystkie materiały są objęte prawem autorskim.

Przedruki i wykorzystanie materiałów wyłącznie za zgodą redakcji.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania tekstów i zmiany tytułów nadesłanych materiałów.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam i materiałów promocyjnych.

– członek Loży Złotej

Business Centre Club, Builder – laureat I i XI edycji Medalu Europejskiego

warunki prenumeraty na STRONIE – www.EBUILDER.pl – PrenumeratĘ przyjmuje: redakcja, ruch, kolporter

onferencja „Podłoże i fundamentowanie budowli drogowych” K (Kielce) Przedsiębiorstwo Realizacyjne INORA Sp. z o. o., Instytut Badawczy Dróg i Mostów, ViaCon Polska Sp. z o.o. zapraszają na konferencję „Podłoże i fundamentowanie budowli drogowych”, która odbędzie się 9 maja 2012 r. w czasie XVIII Międzynarodowych Targów Budownictwa Drogowego AUTOSTRADAPOLSKA w Kielcach. Celem Konferencji jest popularyzacja wiedzy o projektowaniu oraz wykonywaniu fundamentów palowych i wzmacnianiu podłoża. Konferencja skierowana jest do projektantów, generalnych wykonawców, inspektorów nadzoru i inwestorów oraz pracowników administracji. W referatach będą przedstawione praktyczne przykłady dotyczące projektowania, wykonawstwa i kontroli robót. www.ibdim.edu.pl

II Konferencja Naukowo-Techniczna „Warsztat Pracy X Rzeczoznawcy Budowlanego” (Kielce-Cedzyna) Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa Oddział Kielce oraz Politechnika Świętokrzyska, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska organizują w dniach 16-18 maja 2012 r. konferencję „Warsztat Pracy Rzeczoznawcy Budowlanego”. Konferencja organizowana jest w formie warsztatów umożliwiających przekazanie i wymianę informacji, wiedzy i doświadczeń z zakresu rzeczoznawstwa budowlanego. Warsztaty te są elementem doskonalenia zawodowego Rzeczoznawców Budowlanych, ale również mają służyć pogłębieniu wiedzy kandydatów na Rzeczoznawców i Inżynierów prowadzących kontrole obiektów. www.rzeczoznawstwo2012.tu.kielce.pl