Builder_05_2014 by Builder PL biznes budownictwo architektura

DEBATA

Branża o rynku materiałów budowlanych

Polski biznes w budownictwie

NR 5 5(202) (202) MAJ MAJ 2014 2014

WWW.EBUILDER.PL

Builder

5 maj 2014

BIZNES l

BUDOWNICTWO

Rok XVIII (202) 5zł (w tym 8% VAT)

ARCHITEKTURA

WIODĄCY WIODĄCY miesięcznik miesięcznik dla dla budownictwa, budownictwa, architektury architektury ii biznesu biznesu

Warto budować na Białorusi Przegląd tynków Ile zarabia inżynier? Jak zrobić dobry harmonogram MONITORING KONSTRUKCJI obiektów budowlanych

www.ebuilder.pl www.ebuilder.pl

LICZYMY NA LEPSZY WYNIK

RÜDIGER KUHN Prezes CEMEX Polska i Europa Wschodnia

Budownictwo komunikacyjne

35(=(178-(

WHEN IT CO

. . . E C N A M R O F MES TO TOP PER

:<67ĉ38-

DX225LC-3 KOPARKI G SI E NI C OWE DOOSAN GWARANTUJ SPRAWDZON PRZEZ LATA WYDAJNO . KA DA Z OFEROWANYCH KOPAREK ZAPEWNIA DOSKONA PRODUKTYWNO , OSZCZ DNO PALI WA, WYTRZYMA O I KOMFORT. DOOSAN PRODUKUJE SPRZ T BUDOWLANY OD PONAD 40 LAT. www.simplicity-works.eu

Specjaliści Techniki Deskowań.

System ochrony bocznej XP System ochrony przed upadkiem, kompatybilny z systemami deskowań Doka Na zdjęciu budowa ulicy Nowej wałowej w Gdańsku www.doka.pl

maj 2014

$%"!4!

Builder

"RANÂ&#x153;A O RYNKU MATERIAÂ?Ă?W BUDOWLANYCH

0/,3+) "):.%3 7 "5$/7.)#47)%

thqĂŞÂ˘ÂŞÂĄÂ¤

888 &#6*-%&3 1-

uÂ&#x2022;

yÂ&#x2019;Â&#x17D;ĂŞ }pppĂŞĂ&#x201A;Â˘ÂŞÂ˘Ă&#x192;ĂŞÂĽÂ?Â ĂŞĂ&#x201A;Â&#x161;ĂŞÂ&#x2014;Â&#x153;Â?ĂŞÂ¨Ă&#x153;ĂŞ}h{Ă&#x192;

#*;/&4 â&#x2014;? #6%08/*$580 â&#x2014;? "3$)*5&,563"

7!24/ "5$/7!ÂŁ NA "IAÂ?ORUSI 02:%',Â&#x201A;$ 49.+Â°7 ),% :!2!")! ),% :!2!" ).Â&#x152;9. .Â&#x152;9.)%2 *!+ :2/")ÂŁ $/"29 (!2-/./'2!-

Fot. arch. CEMEX Polska

-/.)4/2).' +/.3425+#*) OBIEKTĂ?W BUDOWLANYCH

LICZYMY NA LEPSZY WYNIK

RĂ&#x153;DIGER KUHN

"UDOWNICTWO KOMUNIKACYJNE MILIARDĂ?W

Prezes CEMEX Polska i Europa Wschodnia

YNEK PRACY R Ile zarabia inĹźynier? Artur MigoĹ&#x201E;

RAPORT Inwestycje komunikacyjne MichaĹ&#x201A; OksiĹ&#x201E;ski

10 miliardĂłw dla kolei Katarzyna Bednarz

ZARZÄ&#x201E;DZANIE BUDOWÄ&#x201E; Jak zrobiÄ&#x2021; dobry harmonogram? Patrycja KarciĹ&#x201E;ska

YNKI, KONTRAKTY, R PIENIÄ&#x201E;DZE

Warto budowaÄ&#x2021; na BiaĹ&#x201A;orusi

8 Fot. arch. CEMEX Polska

Wyniki pierwszego kwartaĹ&#x201A;u sÄ&#x2026; obiecujÄ&#x2026;ce â&#x20AC;&#x201C; caĹ&#x201A;a branĹźa odnotowaĹ&#x201A;a ponad 60-procentowy wzrost produkcji cementu. Fot. arch. Unibep

RĂźdiger Kuhn

Prezes CEMEX Polska i Europa Wschodnia

Liczymy na lepszy wynik Rozmowa z RĂźdigerem Kuhnem, Prezesem CEMEX Polska i Europa Wschodnia

INFORMACJE Fot. arch. Inoutic/Deceunick

BIZNES

Fensterbau Frontale

KOMENTARZ InnowacyjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na polskich drogach

Danuta BurzyĹ&#x201E;ska

Rozmowa z Janem MikoĹ&#x201A;uszko, Prezesem ZarzÄ&#x2026;du UNIBEP S.A.

Alfred Watzl, CzĹ&#x201A;onek ZarzÄ&#x2026;du STRABAG Sp. z o.o.

POLSKI BIZNES W BUDOWNICTWIE Z rodzinÄ&#x2026; nie tylko na zdjÄ&#x2122;ciu

Grzegorz PrzepiĂłrka

PowĂłd do dumy ezpieczeĹ&#x201E;stwo B budowane z KUKE ElĹźbieta UrbaĹ&#x201E;ska

Jak wyleczyÄ&#x2021; branĹźÄ&#x2122;, czyli zaproszenie do â&#x20AC;&#x17E;SĹ&#x201A;onecznego Zdrojuâ&#x20AC;? Danuta BurzyĹ&#x201E;ska

Jaki jest? Jaki bÄ&#x2122;dzie? Rynek materiaĹ&#x201A;Ăłw budowlanych w ocenie branĹźy

Nasza misja: Maksymalne osiągi maszyn na każdym litrze oleju napędowego.

Nowy Statoil MaxWay Ultra E6 5W-30: nasz najnowszy olej przeznaczony dla silników wysokoprężnych do pojazdów ciężkich. Lepsze osiągi, lepsze smarowanie, niższe zużycie paliwa. W przypadku maszyn eksploatowanych nieprzerwanie każdego dnia, koszty paliwa stanowią duży wydatek w budownictwie, rolnictwie czy też w branży górniczej. Dlatego też jednym z najważniejszych priorytetów powinno być zmniejszenie zużycia paliwa w maszynach budowlanych i pojazdach ciężkich. W Statoil Lubricants dokładamy wszelkich starań, aby umożliwić zrealizowanie tego celu.

Właśnie z tego powodu powstał nasz najbardziej zaawansowany technologicznie olej silnikowy, Statoil MaxWay Ultra E6 5W-30, który minimalizuje opory pracy silnika i zmniejsza zużycie paliwa do 2%. W przypadku pracy ciągłej to dość duża wartość. Chcesz dowiedzieć się więcej, skontaktuj się znami i odwiedź nas na naszej stronie internetowej. statoil.pl/pojazdy

maj 2014

Builder

BUDOWNICTWO RYNEK T ARGI BRANŻOWE INTERMASZ Złoto dla najlepszych!

Fot. arch. CEMEX Polska

48 50

Beton wałowany. Sposób budowy placów i dróg zakładowych Michał Misterski

System WWP

Fot. arch. PERI

Stanisław M. Wierzbicki, Jan Sieczkowski

usztowania stosowane R w przemyśle Maciej Rudaś

Wit Derkowski, Mateusz Surma Fot. arch. Wit Derkowski, Mateusz Surma

Projektowanie konstrukcji sprężonych wg Eurokodu 2, część 4

Systemy monitoringu konstrukcji obiektów budowlanych Krzysztof Wilde

Tynki specjalne Sławomir Fiszer, Mariusz Gaczek

TU WARTO BYĆ

PODSTAWA UDANEGO BIZNESU

ZUPEŁNIE NOWA RODZINA FORDA TRANSIT

Z niezwykle oszczędnymi silnikami EcoBoost i Duratorq TDCi Odkryj szeroką gamę tegorocznych modeli i przekonaj się, że Fordy: Transit, Transit Custom, Transit Connect i Transit Courier to innowacyjne technologie, wyjątkowe możliwości przewozu ładunków i niskie koszty użytkowania dla Twojej firmy. ford.pl

Dział ﬂoty:

Ford Polska Sp. z o.o.

http://www.ford.pl/Flota email: ﬂotapl@ford.com

ul. Taśmowa 7 02-677 Warszawa

tel. 0-22 608 67 00, 0-22 608 67 33

Go Further

OD REDAKCJI

Promujemy polską architekturę, bo w tym co polskie powinno się znaleźć wartości, aplikować je w architekturze i na tym budować współczesny jej dorobek. Promujemy polską architekturę, bo jako dziedzina sztuki ma moc budowania tożsamości. I wreszcie dlatego, bo doceniamy warsztat i kunszt doświadczonych polskich projektantów, a także wierzymy w świeżość, niepowtarzalność i wrażliwość młodych.

Danuta Burzyńska Redak tor Naczelna

Kontynuując program „Promujemy Polską Architekturę” postawiliśmy sobie za cel wyłonienie oryginalnych pomysłów, których spragnieni są dziś polscy inwestorzy i deweloperzy, oraz umożliwienie młodym architektom poznania nowoczesnych technologii i materiałów w znacznie szerszym niż do tej pory zakresie. W drugiej edycji konkursu, którą ogłaszamy w bieżącym numerze, będzie można poznać aż piętnaście ciekawych rozwiązań wiodących marek oraz firm i zastosować je nawet w koncepcji zadania, dla którego określono rzeczywistą lokalizację. Zbudowani doświadczeniem ubiegłorocznej edycji jesteśmy przekonani, że idea, której podstawą jest edukacja młodego pokolenia, a także promocja nowoczesnych i sprawdzonych rozwiązań materiałowych i technologicznych dla budownictwa i architektury, odpowiada potrzebie czasu. A teraz, drogi Czytelniku, odwróć proszę gazetę i poznaj drugą twarz „Buildera”! ARCHITEKTURA I DESIGN od maja z drugiej strony numeru.

Builder

maj 2014

Zapraszamy do lektury!

Ekonomiczna i społeczna wartość, jaka tkwi w rodzimych przedsiębiorcach, oraz uznanie, w tym moje osobiste, dla ich postaw i wysiłków, skłoniły firmę KREISEL do objęcia roli partnera strategicznego w zainicjowanym przez miesięcznik „Builder” nowym programie – „Polski biznes w budownictwie”.

W nowej perspektywie unijnej sektor kolejowy do wykorzystania będzie miał ponad 10 mld €, a w puli planowanych inwestycji większego znaczenia nabiorą budowy nowych linii kolejowych, wyceniane na 11,8 mld zł.

Polski biznes w budownictwie

Katarzyna Bednarz

Szczepan Gawłowski Prezes Zarządu KREISEL Technika Budowlana

biznes

str. 18

10 miliardów dla kolei polski rynek budownictwa kolejowego w nowej perspektywie

Analityk rynku budowlanego PMR

biznes/raport

str. 30

Użycie systemów monitoringu konstrukcji pozwala na wydłużenie okresu eksploatacji obiektu. Systemy monitoringu konstrukcji obiektów budowlanych

prof. dr hab. inż. Krzysztof Wilde Katedra Mechaniki Budowli i Mostów Politechnika Gdańska

budownictwo

str. 66

dr inż. arch. Hubert Markowski mgr inż. Krzysztof Owczarczyk prof. zw. dr hab. inż. Kazimierz Szulborski architektura i design

str. 16

Grzegorz Przepiórka: Większość producentów chwali sobie początek tego roku i liczy na obiecujące wyniki także w kolejnych miesiącach. Czy w firmie CEMEX również odczuwalne jest już odbicie po okresie załamania rynku?

Rüdiger Kuhn: Rzeczywiście, wyniki pierwszego kwartału są obiecujące. Cała branża odnotowała ponad sześćdziesięcioprocentowy wzrost produkcji cementu w pierwszym kwartale w porównaniu do tego samego okresu w ubiegłym roku. Sprzedaż betonu w kraju była wyższa o około 50%, a według naszych szacunków sprzedaż kruszyw wzrosła powyżej 50%. We wszystkich podstawowych obszarach produkcji widzimy silne wzrosty, ale pamiętajmy, że zeszłoroczna zima była wyjątkowo niesprzyjająca dla branży budowlanej, przez co baza porównawcza jest dość niska. Myślę, że jest to symptom powracającej koniunktury. Mam nadzieję, że komunikat o wyraźnym odbiciu po załamaniu rynku uda się potwierdzić na zakończenie drugiego kwartału. Liczymy na lepsze wyniki, ale nie tylko z powodu większych wolumenów zamówień i sprzedaży. Od zeszłego roku realizujemy strategię „Wartość ponad ilość”. Jest to kompleksowy plan działania, który między innymi poprzez analizę kosztów, komunikację z klientem czy wycenę poszczególnych usług prowadzi do poprawy rentowności naszego biznesu. Z pełną konsekwencją strategię tę wdrażamy we wszystkich naszych grupach produktowych, czyli w sprzedaży cementu, betonu i kruszyw.

Fot. arch. cemex polska

Prezes CeMeX Polska i europa Wschodnia

RüdigeR Kuhn promocja

LiCzyMy na LePszy WyniK

Od zeszłego roku realizujemy strategię „Wartość ponad ilość”. Jest to kompleksowy plan działania, który między innymi poprzez analizę kosztów, komunikację z klientem czy wycenę poszczególnych usług prowadzi do poprawy rentowności naszego biznesu.

G.P.: Przed kilkoma tygodniami odbyło się uroczyste otwarcie nowego zakładu paliw alternatywnych w Chełmie, który jest wspólną inwestycją firm Econ Trade i CEMEX Polska w ramach Spółki Ekopaliwa Chełm. O ile zwiększy się zużycie paliw alternatywnych w cementowni Chełm dzięki tej inwestycji? Jakie korzyści przyniesie budowa takiego zakładu?

R.K.: Uruchomienie zakładu paliw alternatywnych nie ma bezpośredniego związku ze zwiększaniem konsumpcji tych paliw przez cementownię Chełm. Chodziło nam raczej o dostępność dobrej jakości paliwa na polskim rynku. Spotykamy się niekiedy z opiniami, że cementownie spalają odpady. Warto doprecyzować, że w produkcji klinkieru, który jest półproduktem do wytworzenia cementu, parametry procesów fizycznych i chemicznych są kluczowe. Dlatego zastępowanie węgla paliwami alternatywnymi wymaga od nas stałej kontroli jakości tych surowców. W cementowni Chełm węgiel zastępujemy głównie paliwem o nazwie RDF, które jest mieszaniną papieru, drewna, tworzyw sztucznych i odpa-

R.K.: „Przekonać inwestorów” to trafne sformułowanie. Najprościej byłoby pokazać inwestorowi koszty budowy drogi o nawierzchni betonowej połączone z kosztami eksploatacji w okresie dziesięciu czy dwudziestu lat. Trwałość betonu jest niekwestionowalna, zatem utrzymanie drogi, przez które należy rozumieć remonty konieczne w dłuższym czasie, staje się stosunkowo tanie. Na razie dużo czasu zajmuje nam uświadamianie inwestorów, że jest to dla nich opłacalne. Ale nie tylko koszty są istotne. Drogi betonowe są jaśniejsze, co poprawia widoczność, a w efekcie bezpieczeństwo użytkowników. Pozwalają na skuteczniejsze hamowanie, a według niektórych opracowań zmniejszają zużycie paliwa pojazdów, które się po nich poruszają. Mamy jeszcze jeden bardzo ważny argument: drogi betonowe budowane przez spółkę CEMEX Infrastruktura w technologii RCC (ang. roller-compacted concrete) są dostępne dla ruchu po 48 godzinach od ułożenia nawierzchni. Kilka odcinków dróg zbudowanych przez nas w minionym roku w tej technologii daje nadzieję, że dotychczasowe działania polegające na przekonywaniu inwestorów będą przynosić wymierne efekty. G.P.: Pod koniec marca firma CEMEX Polska jako jedyna z branży budowlanej wzięła udział w Targach CSR, gdzie m.in. prezentowała planowane projekty w zakresie

R.K.: Targi CSR były okazją do zaprezentowania tego, co w CEMEX dzieje się od lat. Działania z zakresu zrównoważonego rozwoju to już standard, który spełnia większość firm globalnych. CEMEX od dawna stawia sobie cele, które realizuje we wszystkich krajach świata. Dotyczą one ograniczania emisji CO2, bezpośrednio związanej z procesem produkcji cementu, czy kontrolowania zużycia wody w produkcji betonu i kruszyw. Niezmiennie najważniejsze pozostaje utrzymanie na pierwszym miejscu kwestii zdrowia i bezpieczeństwo pracowników oraz podwykonawców. Staramy się także na różne sposoby wspierać społeczności lokalne. Globalne wyzwania przekładamy na inicjatywy lokalne. W cementowniach w Chełmie i Rudnikach skutecznie ograniczamy emisję dwutlenku węgla. Redukujemy zużycie energii elektrycznej we wszystkich liniach biznesowych i tutaj również odnotowujemy sukcesy. Staramy się, aby kopalnie kruszyw po eksploatacji surowca były nie tylko poddane rekultywacji, czego wymaga prawo, lecz także stawały się miejscami ciekawymi pod względem przyrodniczym. Mamy przykłady na to, że dzięki dodatkowym aktywnościom nasze dawne wyrobiska przyczyniają się do rozwoju bioróżnorodności. Udało się to w dawnej kopalni Sitno, gdzie przeprowadziliśmy rekultywację w sposób szczególny, który można określić jako bardziej proprzyrodniczy. Po dwóch latach od zakończenia rekultywacji na tym terenie stwierdzono występowanie aż dwunastu gatunków płazów nizinnych, podczas gdy cała lista to trzynaście gatunków. W ciągu ostatnich trzech lat w CEMEX Polska ciekawie rozwinął się program wolontariatu. Pracownicy sami zgłaszają pomysły. Zachęcamy ich, aby tam, gdzie mieszkają i pracują, poszukali organizacji, stowarzyszeń czy innych jednostek, które potrzebują pomocy. Do Fundacji CEMEX Budujemy Przyszłość, która koordynuje program wolontariatu, w ciągu trzech lat zgłosiło się łącznie 58 kilkuosobowych zespołów z firmy chętnych do nieodpłatnej pracy na rzecz potrzebujących. G.P.: Dziękuję za rozmowę.

maj 2014

G.P.: W 2013 r. CEMEX Polska rozpoczął aktywną sprzedaż rozwiązań drogowych w oparciu o nawierzchnie betonowe. Jakie wyniki w tym zakresie firma osiągnęła do tej pory? W jaki sposób staracie się przekonać inwestorów do tego typu rozwiązań?

ekologii, wolontariatu pracowniczego oraz programów zaangażowania społecznego. Czy mógłby Pan przybliżyć te zamierzenia?

R.K.: Podobnie jak każda firma z naszej branży, czekamy na moment uruchomienia środków unijnych przeznaczonych na infrastrukturę. Przypomnę, że polski sektor cementowy wyprodukował w 2011 roku znacznie ponad 18 mln ton, co zawdzięcza w znacznej mierze programowi budowy dróg i autostrad. W 2012 roku branża wyprodukowała już tylko około 15 mln ton. W tych danych widać, jak CEMEX i inni producenci materiałów budowlanych zyskują na programach unijnych. Jednak korzystamy też w inny sposób. Mieliśmy okazję otrzymać dofinansowanie pochodzące z tych środków między innymi przy budowie silosów klinkieru w obydwu naszych cementowniach. Środki na tę inwestycję pochodziły z puli dystrybuowanej przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, ponieważ celem inwestycji było ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne, czyli tak zwany efekt ekologiczny. Dwie olbrzymie inwestycje, które nie byłyby możliwe bez tego wsparcia.

dów komunalnych. Spotkaliśmy się z tym, że paliwa dostępne na rynku nie spełniają naszych norm jakościowych. Dlatego uznaliśmy, że dzięki kontroli nad całym procesem produkcji RDF, na co pozwoli nam bezpośredni udział w spółce produkującej paliwa alternatywne, zapewnimy sobie wystarczająco dobre paliwo do produkcji klinkieru. Doświadczenia z paliwami alternatywnymi zbieramy już od dwunastu lat. Ponieważ w naszych dwóch cementowniach łącznie substytucja węgla paliwami alternatywnymi wynosi ok. 70%, kwestia jakości tych paliw stała się bardzo ważnym aspektem naszej produkcji.

Builder

G.P.: Przed nami kolejna pula środków unijnych, a tym samym nowe możliwości dla firm budowlanych. W jaki sposób firma CEMEX będzie się starała je wykorzystać?

10 Builder

więcej informacji na eBuilder.pl

Tak dobry wynik jest po części efektem znacznie korzystniejszej niż przed rokiem aury w miesiącach zimowych, ale z pewnością znaczący wzrost sprzedaży oznacza, że odwróciła się negatywna tendencja na rynku cementu. Według prognozy IBnGR w roku 2014 całoroczna sprzedaż cementu w Polsce może zbliżyć się nawet do poziomu 15,2 mln ton. Korzystna tendencja utrzyma się także z pewnością w roku 2015, kiedy to sprzedaż cementu powinna wynieść około 16,4 mln ton. Kluczowym czynnikiem, który wpłynie na poziom sprzedaży, będzie skala prac przy budowie dróg, gdyż to właśnie ten segment sektora budowlanego jest najistotniejszym konsumentem cementu.

Targi Instalacje, TCS, SAWO, SECUREX – za nami!

Fot. arch. MTP

Zakończyło się największe w Europie Środkowo-Wschodniej spotkanie branży instalacyjnej, ciepła systemowego, zabezpieczeń, ochrony pracy, pożarnictwa i ratownictwa oraz sektora mediów elektronicznych. Według zebranych tuż po zakończeniu targów danych tegoroczną ekspozycję odwiedziło 24,2 tys. zwiedzających. Swoją ofertę podczas targów prezentowało blisko 800 wystawców, wśród których – obok wiodących polskich przed-

siębiorstw – znaleźli się wystawcy z wielu krajów świata. Znani producenci i dystrybutorzy polskich oraz europejskich marek zaprezentowali na targach 500 nowości produktowych w 11 pawilonach wystawienniczych. Przez cztery dni teren Międzynarodowych Targów Poznańskich wypełniony był fachowcami z poszczególnych branż, a patronat nad wydarzeniem objął Janusz Piechociński, Minister Gospodarki. Na tegoroczną ekspozycję złożyły się: Międzynarodowe Targi Instalacyjne INSTALACJE, Targi Ciepła Systemowego TCS, Międzynarodowe Targi Zabezpieczeń SECUREX, Międzynarodowe Targi Ochrony Pracy, Pożarnictwa i Ratownictwa SAWO i Forum Technologii Cyfrowych POZNAŃ MEDIA EXPO. Kolejna edycja targów odbędzie się wiosną 2016 roku.

II Konferencja Rynku Urządzeń Grzewczych W pierwszy dzień targów INSTALACJE 2014, 8 kwietnia odbyła się w Poznaniu II Konferencja Rynku Urządzeń Grzewczych. Impreza, która ma charakter cykliczny i odbywa się co 2 lata, zgromadziła ponad 120 uczestników. W tym roku, obok Stowarzyszenia Producentów i Importerów Urządzeń Grzewczych, współorganizatorem imprezy była Izba Gospodarcza Gazownictwa. Ze względu na tematykę konferencja została podzielona na 3 bloki, poświęcone m.in. problemom branży, sytuacji na rynku zaopatrzenia w gaz, zagadnieniom prawnym oraz prezentacji wyników raportu na temat rynku urządzeń grzewczych. Konkluzją konferencji jest konieczność rozwoju i wdrażania technologii umożliwiających wytwarzanie ciepła ze źródeł odnawialnych oraz rozwój tradycyjnych urządzeń grzewczych, co jest niezwykle ważne dla wytwarzania ciepła i chłodu w przyszłości. Z tego względu muszą być podejmowane różne inicjatywy i przekazywane niebagatelne nakłady finansowe na rzecz prowadzenia badań w placówkach naukowych i postępu w branży przemysłowej. Dotyczy to także regulacji prawnych i instrumentów wsparcia dla nowych technologii stosowanych w technice grzewczej.

Fot. arch. SPIUG

W 2013 r. sprzedaż cementu w Polsce wynosiła 14,3 mln ton i była o 8% mniejsza niż w roku 2012. W 2014 r. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową prognozuje siedmioprocentowy wzrost sprzedaży cementu. Tendencje wzrostowe związane są ze stopniową poprawą koniunktury w czterech sektorach: mieszkalnictwie, budownictwie drogowym, kolejowym i energetyce. Lepsza koniunktura w budownictwie znajduje swoje odzwierciedlenie w wynikach pierwszego kwartału 2014 r. W pierwszym kwartale krajowa sprzedaż cementu wyniosła 2,6 miliona ton, co oznacza wzrost w porównaniu z tym samym okresem ubiegłego roku o ponad 62%.

maj 2014

INFORMACJE

Wzlot branży cementowej po I kwartale

Fot. arch. Amwin

Fludra Sp. z o.o. to nowoczesne przedsiębiorstwo, które oferuje kompleksowe usługi z zakresu obróbki metalami. Firma prowadzi nową inwestycję związaną z budową hali produkcyjnej z suwnicą o udźwigu 5 t oraz częścią biurowo-socjalną o łącznej powierzchni 1,7 tys. m2 w Środzie Wielkopolskiej. Przedsięwzięcie będzie kompleksowo zrealizowane przez firmę Amwin w ramach wariantu współpracy „Projektuj – Buduj”, który gwarantuje dostarczenie przez firmę zoptymalizowanego projektu, na pod-

stawie, którego Amwin zrealizuje kompleksowo obiekt. Nowy obiekt o łącznej powierzchni 1,7 tys. m2 (1320 m2 – hala i 380 m2 – część socjalno-biurowa) zostanie wykonany w konstrukcji stalowej. Projektowana część socjalno-biurowa to przyległy do hali produkcyjnej dwukondygnacyjny budynek. Przewidywany termin realizacji: maj-październik 2014.

Bardzo dobry rok dla firmy VELUX

Fot. arch. Velux

Grupa VELUX i spółki siostrzane osiągnęły w 2013 roku wartość produkcji na poziomie ponad 1,3 mld zł, co stanowi 13 proc. wzrost w stosunku do roku ubiegłego. Dzięki inwestycjom rozpoczętym w 2011 roku, które związane były głównie z rozwojem nowych technologii i wyniosły ponad 250 mln zł, Grupa umocniła swoją pozycję na rynku okien w Polsce. Grupa VELUX i spółki siostrzane zatrudniają dziś w Polsce ponad 3100 pracowników. W ubiegłym roku stworzono razem we wszystkich spółkach 295 nowych miejsc pracy, co oznacza ponad 9 proc. wzrost poziomu zatrudnienia.

Samsung Business Innovation Days – jedyną okazję do poznania najnowszych technologii Samsung przeznaczonych dla klientów biznesowych oraz pomysłów na wykorzystanie ich możliwości w biznesie. Jeżeli prowadzą Państwo hotel lub restaurację, placówkę szkoleniową lub salon sprzedaży, działają Państwo w branży finansowej, transportowej, medycznej, wyposażają biura lub punkty obsługi klienta – warto zobaczyć jak najnowsze technologie zmieniają biznes. W dniach 21-22 maja 2014 w godzinach 10:00-17:00 zapraszamy do hotelu DoubleTree by Hilton przy ulicy Skalnicowej 21 w Warszawie

W formie szkoleń i stoisk wystawowych wspólnie z firmami partnerskimi zaprezentujemy najciekawsze zastosowania nowoczesnych technologii biznesowych: • Monitory wielkoformatowe, które doskonale sprawdzają się w salach konferencyjnych, salonach sprzedaży, zastępują tablice menu w restauracjach oraz pełnią rolę elektronicznych plakatów. • Rozwiązania druku – pozwalające: - zmniejszać koszty wydruków, - kontrolować obieg dokumentów, - zabezpieczać dane przed wyciekiem, - a nawet drukować przy pomocy smartfona. • Telewizja hotelowa – dzięki której można w atrakcyjny sposób: - prezentować dodatkową ofertę hotelu, - zarządzać informacjami dla klientów prezentowanymi w ich pokojach. • Technologie mobilne, oparte o smartfony i tablety Samsung, dzięki którym można: - atrakcyjnie prezentować ofertę, - zarządzać treścią systemów informacji wizualnej, - stworzyć interaktywne menu w restauracji, - zarządzać sprzedażą lub rozliczeniami z klientami z dowolnego miejsca • Monitory biurowe – również w jakości 4K (4x Full HD), poprawiające nie tylko komfort i ergonomię pracy, ale też jej wydajność, dzięki możliwości jednoczesnej pracy na wielu oknach programów. To tylko niewielki wycinek oferty i pomysłów, jakie zamierzamy zaprezentować.

Samsung Business Innovation Days to też możliwość spotkania z Partnerami Samsung, którzy na bazie naszych technologii tworzą innowacyjne produkty, usługi i rozwiązania. Podczas targów przeprowadzimy też serię szkoleń prezentujących szczegółowo możliwości najnowszych technologii Samsung oraz pomysły na ich wykorzystanie w biznesie.

Program spotkania, mapy dojazdu oraz wszelkie dodatkowe informacje dostępne będą na stronie: www.innovationdays.samsung.pl Każdy gość targów będzie mógł wziąć udział w konkurach z atrakcyjnymi nagrodami.

REKLAMA

Dynamiczna AUTOSTRADA-POLSKA i MASZBUD Nową formą i wyjątkowymi wydarzeniami zaskoczy tegoroczna edycja wystawy AUTOSTRADA-POLSKA i MASZBUD, która odbędzie się w dniach 14-17 maja w Kielcach. Na gości czekają m.in. widowiskowe zmagania operatorów maszyn budowlanych, konkurs dla zwiedzających z cennymi nagrodami, rodzinny piknik Show After Fair oraz spektakularne pokazy dynamiczne na poligonie o powierzchni 1.6 ha! Liderzy branży budownictwa drogowego z 18 krajów świata, w tym z Niemiec, Włoch, Tajwanu i Indii, zjadą do Kielc już po raz 20.

Fot. arch. Terex

Nowa hala produkcyjna w Środzie Wielkopolskiej

Serdecznie zapraszamy na

Czyste niebo dla Małopolski

Waldemar Śliwiński nie jest typowym kierowcą, który rocznie pokonuje 15 tys. km. Samochody w jego firmie transportowej takie dystanse pokonują w… dwa tygodnie! Nic więc dziwnego, że po kilku latach mają ogromne przebiegi. Jeden z wciąż używanych przez firmę ŚliwaBus Opli Vivaro ma ponad milion kilometrów na liczniku. I wcale nie jest rekordzistą! W styczniu br. pan Waldemar sprzedał Opla Vivaro z 2007 r., którym przejechał… 2 232 000 km! Mniej więcej w połowie tego dystansu wymieniono silnik, ale – jak się później okazało – nie było takiej potrzeby! Wystarczyło znaleźć przyczynę wycieków płynu chłodniczego, co okazało się bardzo proste, a jednostka… trafiła do innego samochodu i jeździ do dziś. Podobnie jak rekordowe Vivaro – trafiło na Łotwę i przez 10 miesięcy przejechało kolejnych 60 tys. km. – Postawiłem na Opla Vivaro, bo było to pierwsze nowe auto w mojej flocie. Samochód sprawdził się znakomicie, nie miałem z nim żadnych problemów. Doskonale go poznałem i wiem, że niczym mnie nie zaskoczy – mówi Waldemar Śliwiński. – Wybrałem silnik 2.0 CDTI 114 KM, bo ma on układ rozrządu napędzany łańcuchem, dzięki czemu jest bezobsługowy. Nie ma ryzyka zerwania, jak w przypadku paska, nie bez znaczenia są także koszty, związane z kolejnymi wymianami zestawu rozrządu. Moc jest wystarczająca, nie ma problemu np. z wyprzedzaniem, nawet z kompletem dziewięciu osób na pokładzie i załadowanym bagażnikiem. Przy tym zużycie paliwa jest na bardzo rozsądnym poziomie – w moim najnowszym aucie średnia z blisko 5 tys. km ostatniej trasy to 8,7 l/100 km – komentuje Waldemar Śliwiński.

więcej informacji na eBuilder.pl

Fot. arch. Viessmann

Builder

10 kwietnia b.r. w Laboratorium Edukacyjno-Badawczym Odnawialnych Źródeł Energii AGH w Miękini miało miejsce spotkanie zatytułowane „Czyste niebo dla Małopolski – wyzwania dla zrównoważonego rozwoju”. W debacie dotyczącej m.in. działań na rzecz odnawialnych źródeł energii, czystego powietrza w Małopolsce oraz efektywnych technologii energetycznych w regionie, wzięli udział przedstawiciele województwa małopolskiego, władz Miasta Krakowa, naukowcy, instytucje odpowiedzialne za ochronę środowiska oraz partnerzy technologiczni: Viessmann, PGNiG. Wspólnie powołali energetyczny Think Tank, którego zadaniem

Dłuuugodystansowy Opel Vivaro

Fot. arch. Opel

Firma ISOVER ogłosiła kolejną edycję programu „Mistrzowie Izolacji” dedykowanego wykonawcom. Na uczestników pracujących z materiałami ISOVER czeka wiele korzyści oraz nagroda główna – Ford Transit Connect. Program „Mistrzowie Izolacji” cechują proste zasady i atrakcyjne nagrody. Wykonawcy, kupując premiowane produkty ISOVER, zbierają specjalne etykiety, za które przyznawane są punkty na ich koncie – te będą mogli później wymienić na wybrane z katalogu nagrody. Aby dołączyć do programu wystarczy założyć specjalne konto punktowe i w terminie promocji nadsyłać etykiety z premiowanych produktów. To jednak nie wszystko – organizatorzy przygotowali również dodatkowe profity. Obecna edycja programu „Mistrzowie Izolacji” potrwa do 30 kwietnia 2015 r. Szczegóły na stronie internetowej www.najlepszeizolacje.pl i www.mistrzowieizolacji.pl.

maj 2014

INFORMACJE

„Mistrzowie Izolacji”

będzie regularne wspieranie opisanych powyżej działań. W trakcie spotkania zostało również podpisane porozumienie, którego celem będzie współpraca na rzecz utworzenia Centrum Zrównoważonego Rozwoju i Poszanowania Energii „Miękinia" (www.miekinia.agh.edu.pl).

Vivaro to bardzo trwałe i niezawodne auto, a to niezbędne cechy w przypadku samochodów użytkowanych niemal codziennie na trasach przez całą Europę. Na przykład klocki na przedniej osi pan Waldemar wymienił niedawno po przebiegu 160 tys. km, a tylne – po 240 tys. km. Wyniki byłyby lepsze, ale trochę jeździł po Szwajcarii, a w górzystym terenie trzeba częściej korzystać z hamulców. Zawieszenie ma prostą konstrukcję, a mimo to komfort jazdy jest bez zarzutu. Choć trudno w to uwierzyć, w sprzedanym niedawno Vivaro z przebiegiem 2,2 mln km wciąż były oryginalne amortyzatory na tylnej osi. Podobnie było z układem wydechowym. Nic więc dziwnego, że kolejnym samochodem we flocie Waldemara Śliwińskiego jest także Opel Vivaro. Życzymy kolejnych milionów kilometrów bez awarii!

TOP20 konkursu Malarz Roku Dekoral 2013 Finał konkursu Malarz Roku Dekoral 2013 zbliża się wielkimi krokami. Jury pod przewodnictwem Jarosława Domowicza, menedżera Akademii Technik Malarskich, wybrało TOP20, czyli 20 najlepszych prac, które wezmą udział w dalszej rywalizacji o tytuł Malarza Roku Dekoral 2013. Oto ich lista: 1. Adamek Bożena Zakład Ogólnobudowlany: Biuro firmy GRENE Sp. z o.o., Stare Miasto. 2. AGRODEX Bogdan Demski: Grand Hotel TIFFI, Iława. 3. Arra-Color Zakład Malarsko-Tapeciarski Wojtczak Wiesław: Kościół, Sulęcinek. 4. ATAL S.A.: Zielone Wojszyce – Apartamenty, Wrocław. 5. CD LOCUM Sp. z o.o.: Galeria Trzy Korony, Nowy Sącz. 6. Czurlok Ryszard Zakład Malarski: Muzeum Polskiej Piosenki w Opolu. 7. EJ-PRIM Usługi Ogólnobudowlane Jacek Szymański: Dom jednorodzinny koło Poznania. 8. ESPOL Warszawa Sp. z o. o.: Budynek Stacji Dializ, Sochaczew. 9. ESPOL Warszawa Sp. z o. o.: Zakład Opiekuńczo-Leczniczy z Oddziałem Rehabilitacyjnym, Warszawa. 10. GATO I Grzegorz Adamski: Osiedle Dolina Słońca, Bezrzecze. 11. GIPS-100 Przedsiębiorstwo Budowlano-Montażowe s.c.: Sklep „Smyk”, Warszawa. 12. Kruk Witold Firma Handlowo-Usługowa: Hotel Zimowit Watkem Sp. z o.o., Rzeszów. 13. MANBUD Mariusz Hoiński i Jacek Dobkiewicz: Renowacja Budynku Funduszu Wczasów Pracowniczych „POLANKA 2”, Szklarska Poręba. 14. MiR Monika Dobroszczyk: Centrum Chrześcijańskie „Miecz Ducha”, Kalisz. 15. P.H.U. REMBRANDT Bartłomiej Pyrkosz: Hotel-Restauracja Stara Scena, Gliwice. 16. POLBUD Piątek i Ptak s.j. Zakład Budowlano-Montażowy: Caritas Myczkowce „Budowa Centrum Promocji Obszarów Natura 2000 w Myczkowcach”. 17. RAMB Sp. z o.o.: Biurowiec – siedziba koncernu PGE GiEK S.A., Bełchatów. 18. REMAR Rafał Makowski Przedsiębiorstwo Budowlano-Handlowe: Galeria Handlowa w Białobrzegach. 19. Repiński Stanisław Zakład Robót Ogólnobudowlanych: Stary Browar, Kościerzyna. 20. Ryborz Hubert Malowanie Tapetowanie: Dom jednorodzinny koło Raciborza.

III Forum Budowlane – Płock 2014 Forum – Konferencja NaukowoTechniczna „Budownictwo energooszczędne i rewitalizacja obiektów budowlanych” odbędzie się w dniach 22-23 października 2014 r. w Płocku. Organizatorem jest Instytut Budownictwa Wydziału Budownictwa, Mechaniki i Petrochemii Politechniki Warszawskiej w Płocku przy współudziale Urzędu Miasta Płocka oraz Naczelnej Organizacji Technicznej, Izby Gospodarczej Regionu Płockiego, Mazowieckiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa i Towarzystwa Naukowego Płockiego. Tematyka Konferencji: budownictwo energooszczędne: zawilgocenia i osuszanie obiektów budowlanych, rewitalizacja zabudowy śródmiejskiej, jakość w budownictwie, wystawa osiągnięć i ofert dla budownictwa.

REKLAMA

INFORMACJE

Fensterbau Frontale

innowacyjne rozwiązania (nie tylko) okienne Odbywające się co dwa lata międzynarodowe targi Fensterbau Frontale to największe europejskie spotkanie producentów okien, drzwi i fasad z klientami. Pod koniec marca to właśnie Norymberga staje się miejscem, w którym nie tylko prezentuje się nowości produktowe, lecz także dyskutuje się o innowacjach technologicznych, określających kierunek rozwoju branży na kolejne lata.

Builder

maj 2014

śród 780 przedsiębiorstw z 36 krajów, przedstawiających swoje nowatorskie rozwiązania w dziedzinie komponentów i elementów budowlanych, od lat pojawia się firma Inoutic/Deceuninck. Na robiącym wrażenie 600-metrowym stoisku firma zaprezentowała w tym roku nie tylko swoje ofertowe nowości, lecz także innowacyjną technologię Innergy, opracowaną przez Grupę Deceuninck. Czy stanie się ona milowym krokiem w dziedzinie technologii okiennej? – Podstawą tej technologii jest żywica na bazie poliuretanu i wypełnienie włóknem szklanym do 80%. Pozwala to na uzyskanie elementów o wyjątkowych właściwościach wytrzymałościowych, znacznie przewyższających te produkowane z innych żywic, a więc tym samym o wyższej odporności na uderzenia, większej elastyczności, izolacyjności cieplnej 700-krotnie lepszej niż aluminium oraz wyjątkowej odporności na ekstremalne temperatury. Zakres zastosowań Innergy jest niezwykle szeroki – to m.in. termiczne wzmocnienia, panele drzwiowe, skrzydła okienne czy niskie progi dla systemów przesuwnych. Ma ona szanse stać się w przyszłości alternatywą dla systemów aluminiowych – mówi Krzysztof Kalita, Product Manager Inoutic/Deceuninck.

Energooszczędność, komfort, design

Więcej niż targi

– Targi Fensterbau Frontale nie mają – jak wiele tego typu wydarzeń – charakteru wyłącznie image’owego. To naprawdę ważna impreza, na której warto być ze względów merytorycznych. By zobaczyć, co nowego robią nie tylko światowi potentaci, ale i młode, innowacyjne firmy, które często w ich cieniu rozwijają nowe technologie. By przyjrzeć się, w jakim kierunku zmierzają najnowsze badania w branży i na jakie materiały stawia konkurencja. By spotkać się z naszymi kontrahentami z rynków europejskich. Wreszcie, by nawiązać wartościowe kontakty, nie tylko handlowe. Dlatego od wielu lat prezentujemy się na Fensterbau Frontale, to stały punkt w naszym kalendarzu spotkań branżowych. I w każdej edycji – mówię to bez fałszywej skromności – wymieniani jesteśmy w gronie najciekawiej zaaranżowanych stoisk oraz najlepiej przygotowanych merytorycznie wystawców – mówi Agnieszka Chocaj, Koordynator ds. Komunikacji i Promocji. n

promocja

Zdjęcia: archiwum Inoutic/Deceunick

Na stoisku Inoutic można było również zapoznać się z bardzo popularnym systemem profili okiennych i drzwiowych Eforte, zdobywcą wielu nagród branżowych. To energooszczędne rozwiązanie, pozwalające na uzyskanie standardu okna pasywnego (Uf = 0,95 W/m²K) przy użyciu wzmocnień stalowych, bez dodat-

kowych elementów poprawiających termoizolację. Znalazło ono już wielu zwolenników, zarówno w Polsce, jak i za granicą. Nowością w serii Eforte jest wprowadzenie skrzydła półzlicowanego oraz profili dedykowanych rynkom eksportowym. Również seria Prestige wzbogaciła się o nowe wielofunkcyjne skrzydło, które umożliwia wklejanie szyby przy pomocy taśmy klejącej, co gwarantuje poprawę stabilności konstrukcji, zwiększoną odporność na deformacje i ugięcia oraz lepsze parametry akustyczne, termoizolacyjne i antywłamaniowe okna.

REKLAMA

Amwin zrealizuje halę dla holenderskiej firmy Holland Tank Service Sp. z o.o., holenderska firma transportowa, prowadzi nową inwestycję związaną z budową hali magazynowej o pow. 1530 m2 w Pomarzanowicach k. Poznania. Inwestycja zostanie kompleksowo zrealizowana przez firmę Amwin – projektanta i kompleksowego wykonawcę hal oraz biurowców. Nowy obiekt o powierzchni 1530 m2 zlokalizowany będzie na terenie istniejącego zakładu firmy. Hala zostanie zrealizowana w oparciu o rozwiązania z dostarczonego przez Inwestora projektu budowlanego, na podstawie którego biuro projektowe firmy Amwin przygotuje projekt wykonawczy z uwzględnieniem standardu Qamwin.

Nowy Prezes Monier BRAAS w Polsce

Fot. arch. Monier BRAAS

Od 1 kwietnia 2014 roku stanowisko prezesa marki BRAAS w Polsce objął Grzegorz Barycki, który uprzednio pełnił funkcję dyrektora sprzedaży i marketingu w firmie Monier Braas Sp. z o.o. – Zawodowo z marką Braas jestem związany już 17 lat. Jako miłośnik podróży wiem, że wejść na szczyt to jeszcze nie wszystko. Przepracowawszy w branży budowlanej wiele lat, podczas których mogłem obserwować jej zmiany, jestem świadomy, czego oczekują coraz bardziej wymagający klienci. Dzisiaj nie wystarczy już mieć w ofercie samych dachówek. Nowoczesne ekologiczne technologie, systemowe podejście, szeroka gama produktów, gwarancja niezawodności i wsparcie ekspertów na każdym etapie inwestycji – to priorytety dla naszej firmy, skoncentrowanej na fachowej obsłudze klienta i dostarczaniu produktów najwyższej jakości – komentuje Grzegorz Barycki.

Coraz więcej optymizmu w branży ociepleń Producenci systemów ociepleń wyrażają coraz większy optymizm w ocenie perspektyw swojej branży – wskazują wyniki szóstej fali badania TNS Polska „Rynek ociepleń ścian zewnętrznych w Polsce”, zrealizowanej na przełomie stycznia i lutego br. Zdaniem 88% firm uczestniczących w ankiecie, branża odczuje poprawę obecnej sytuacji już na początku 2015 r. Natomiast o tym, że koniunktura zawita do sektora ociepleń wraz z rokiem 2016, jest przekonanych 100% badanych. Identycznie oceniane są perspektywy polskiego budownictwa w całości. To najlepsze opinie producentów ociepleń na temat koniunktury od początku pomiaru TNS Polska, rozpoczętego w październiku 2011 roku pod patronatem merytorycznym Stowarzyszenia na Rzecz Systemów Ociepleń (SSO).

Źródło: SSO

Innowacyjność na polskich drogach

Fot. arch. Strabag

BIZNES Alfred Watzl

komentarz

Poszukiwanie przez firmy budowlane nowych rozwiązań podyktowane jest zwykle pojawiającymi się potrzebami, takimi jak np. podniesienie trwałości eksploatacyjnej nawierzchni drogowej czy zredukowanie uciążliwości hałasu komunikacyjnego. Ale jest to również potrzeba nowoczesnego zarządzanie budową czy takie jej prowadzenie, które do minimum ogranicza uciążliwość dla otoczenia i użytkowników komunikacji. Współcześnie na horyzoncie potrzeb coraz częściej pojawiają się energooszczędne, inteligentne nawierzchnie oraz technologie wykorzystujące materiały z recyklingu. Badania nad ich zastosowaniami, na które mogą pozwolić sobie jedynie duże i posiadające specjalistyczne know-how firmy, w Polsce nadal należą do rzadkości. Tymczasem mają one bardzo duże uzasadnienie – zarówno ekonomiczne, jak i ekologiczne. Należąca do koncernu STRABAG spółka TPA wraz z Politechniką Warszawską prowadzą badania nad zastosowaniem dodatków gumy w procesie modyfikacji lepiszcza asfaltowego. Program obejmuje badanie lepiszczy, mieszanek mineralno-asfaltowych, wykonanie odcinków doświadczalnych sprawdzających technologie w praktyce, czy wreszcie zaprojektowanie przemysłowej instalacji do modyfikowania takiego lepiszcza. Pierwszym naocznym przykładem postępu badań była budowa w Pruszkowie pod Warszawą 500-metrowego odcinka drogi w eksperymentalnej technologii. Technologia bazuje na wykorzystaniu gumy ze zużytych opon samochodowych do przedłużenia trwałości dróg w Polsce. Wypracowane rozwiązanie opiera się na zastosowaniu większej niż kiedykolwiek dotąd (na poziomie 15-18%) zawartości miału gumowego w asfalcie. Metoda ta na końcowym etapie daje najefektywniejsze właściwości eksploatacyjne nawierzchni (odporność na zmęczenie, spękania, starzenie się), a co najważniejsze – pozwala na budowę dróg trwalszych i z obniżoną hałaśliwością. Nie mniej istotne dla jakości i trwałości inwestycji budowlanych w Polsce może być także zastosowanie w polskich warunkach technologii układania asfaltu lanego, przeniesione na nasz grunt przy okazji budowy

Badania nad zastosowaniem energooszczędnych nawierzchni oraz technologii wykorzystujących materiały z recyclingu w Polsce należą do wyjątków. A szkoda, bo mogą przynieść wymierne korzyści. Do poszukiwania nowych rozwiązań zachęcają m.in. przykłady, które w komentarzu przedstawia Alfred Watzl, Członek Zarządu STRABAG Sp. z o.o.

mostu drogowego im. Elżbiety Zawackiej w Toruniu. STRABAG, opierając się na wiedzy i doświadczeniu specjalistów z Polski, Niemiec i Szwajcarii, zastosował w warstwie ścieralnej nawierzchni technologię stosowaną dotąd jedynie w dolnych jej warstwach, w celu izolacji konstrukcji mostowej. Zaletą nowego zastosowania jest zapewnienie maksymalnej równości jezdni i zarazem szczelności, a poprzez wtapianie w asfalt grysu – zwiększenie szorstkości, skracające drogę hamowania i zwiększające bezpieczeństwo ruchu. Innowacyjność w budownictwie jest czasem odpowiedzią na wymogi skracania czasu realizacji, innym razem – na konieczność udoskonalenia istniejących rozwiązań czy też optymalizacji kosztów budowy lub utrzymania. Jak każda nowość, w pierwszych fazach wymaga podwyższonych nakładów finansowych. Jeżeli jednak w ślad za nimi idą oszczędności na przestrzeni lat, wydłużenie okresu eksploatacji czy spełnienia warunków środowiskowych dla realizowanych inwestycji, warto w takie innowacyjne rozwiązania inwestować. W czasach intensywnego rozwoju siatki komunikacyjnej w Europie i intensywnego rozwoju systemu transportowego podatnika nie stać na stosowanie półśrodków oraz rozwiązań tymczasowych. Inwestowanie w technologie jest powinnością także firm budowlanych, biorących odpowiedzialność za jakość naszego życia w przyszłości.

Alfred Watzl Od lutego 2013 r. współtworzy dwuosobowy zarząd kierujący działaniami Grupy STRABAG w Polsce, odpowiadając za pion techniczny. Absolwent budownictwa inżynieryjnego na Uniwersytecie Technicznym w Deggendorf. Karierę rozpoczynał jako kierownik budowy w Niemczech/Bawarii. Doświadczenie zawodowe w Polsce zapoczątkował w 1998 r. na stanowisku kierownika budowy Galerii Handlowej M1 w Bytomiu. W 2004 r. awansował na Członka Zarządu STRABAG Sp. z o.o., odpowiedzialnego za Budownictwo Ogólne i Inżynieryjne. Członek Rady Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa.

BIZNES

polski biznes w budownictwie O sile i pozycji budownictwa w polskiej gospodarce decydują nie tylko międzynarodowe koncerny czy duże polskie firmy budowlane, posiadające nowoczesne fabryki, technologie i kapitał, ale również ich partnerzy biznesowi – tysiące małych i średnich przedsiębiorstw. Wśród nich są firmy rodzinne. Te budowane przez dziesięciolecia, zasługujące na szczególną uwagę. Dlatego też „Builder” wspólnie z Partnerami już w czerwcu rusza z programem promocyjnym „Polski Biznes w Budownictwie”. Na łamach „Buildera” będziemy przedstawiać historię ludzi i ich firm. Chcemy, by stali się bardziej rozpoznawalni w środowisku budowlanym, ponieważ powinni być inspiracją i wzorem dla innych.

Builder

maj 2014

Partnerzy programu

Szczepan Gawłowski Prezes Zarządu KREISEL Technika Budowlana Dla osób niezajmujących się na co dzień ekonomią bądź statystyką nie lada zaskoczeniem może być fakt, że wśród blisko 2 mln firm funkcjonujących na polskim rynku tylko niewielki odsetek stanowią duże przedsiębiorstwa. Dlatego odpowiedź na pytanie, czy warto wspierać i promować niewielkie rodzime firmy, jest oczywista i wynika przede wszystkim ze skali zjawiska. Zaangażowanie w działania na rzecz rozwoju tego rodza-

ju firm jest inwestycją w przyszłość, w stabilny rozwój naszej gospodarki i społeczeństwa. Warto również zauważyć, że decyzję o założeniu własnego biznesu coraz częściej podejmują osoby młode, dla których jest to szansa na atrakcyjny start życiowy. Inspirują i ośmielają ich do tego niejednokrotnie przykłady firm już istniejących, założonych przez ich znajomych, sąsiadów, a często członków rodziny. Przykłady te są żywym dowodem na to, że „można”. Ujawnia się tutaj ogromny potencjał popularyzatorski na rzecz przedsiębiorczości, jaki naturalnie tkwi w rodzimych firmach z całym zestawem godnych naśladowania cech, takich jak solidność, odwaga, pomysłowość i wytrwałość w budowaniu marki. Ekonomiczna i społeczna wartość, jaka tkwi w rodzimych przedsiębiorcach, oraz uznanie, w tym moje osobiste, dla ich postaw i wysiłków, skłoniły firmę KREISEL do objęcia roli partnera strategicznego w zainicjowanym przez miesięcznik „Builder” nowym programie – „Polski biznes w budownictwie”. Mam nadzieję, że promocja rodzimej przedsiębiorczości z branży budowlanej – ludzi i firm – w ramach tego przedsięwzięcia będzie dodatnim impulsem dla obecnych i potencjalnych przedsiębiorców.

Z rodziną nie tylko na zdjęciu Według danych GUS w Polsce funkcjonuje około 1,8 mln firm. 99,8% z tej liczby to małe, średnie i mikroprzedsiębiorstwa, wśród których lwią część i ogromny potencjał stanowią przedsięwzięcia rodzinne.

irma rodzinna to taka, na której zarządzanie rodzina ma istotny wpływ a także która stanowi podstawę ekonomicznego bytu rodziny. Liczba tego typu podmiotów gospodarczych na całym świecie przewyższa zdecydowanie licz-

Asy w rodzinnym rękawie

Potencjał firm rodzinnych zarówno w Polsce, jak i na świecie, wynika nie tylko z ich ilości, lecz także z ich sposobu działania. Przede wszystkim proces decyzyjny trwa w nich znacznie krócej niż w dużych przedsiębiorstwach typu korporacyjnego. Dzięki temu są szybsze, bardziej elastyczne, a w szczególnych sytuacjach rynkowych, takich jak kryzysy, wykazują dzięki temu większą odporność. O przeżywalności familijnych biznesów decyduje również ogromna determinacja osób je tworzących, które w trudnych momentach są

Nie oznacza to jednak, że prowadzenie rodzinnego biznesu ma wyłącznie jasne strony. Wiele problemów życia gospodarczego, takich jak podatki, regulacje prawne czy dostępność do kredytów, ma charakter uniwersalny. Ale w przypadku firm familijnych dochodzą też inne, wynikające z ich specyfiki. Z pewnością jednymi z największych wyzwań są osiągnięcie skuteczności w dialogu międzypokoleniowym oraz kwestia sukcesji. Najwięcej firm powstało u nas po 1989 roku, dlatego dzisiaj w wielu z nich zmiana warty jest tematem aktualnym. Czy są na nią przygotowane? Nawet w Europie niecałe 30% firm ma gotową strategię sukcesyjną.

Rodzinne na fali

Niemniej jednak na fali ogólnego wzrostu przedsiębiorczości w Polsce zainteresowanie firmami rodzinnymi nadal rośnie, czego potwierdzeniem są, oprócz nowo powstających biznesów tego typu, coraz prężniej rozwijające się portale internetowe i firmy konsultingowe dostosowane do tej specyfiki. Na świecie, gdzie reprezentacja firm rodzinnych jest mocno rozwinięta, są one już standardem. Firmami rodzinnymi zajmuje się kilkanaście instytutów, uniwersytety oferują dedykowane takim właśnie firmom studia menadżerskie, a środowisko integrują międzynarodowe federacje, takie jak Family Business Network, zrzeszająca firmy rodzinne z 45 krajów, czy European Family Business. W Polsce stopień integracji i reprezentacji tego typu firm ulega stopniowej poprawie, m.in. dzięki działającej od 2008 roku Inicjatywie Firm Rodzinnych, której założycielem, nota bene, był Andrzej Blikle, prezes jednej z najstarszych polskich firm rodzinnych.

Członek Zarządu Inicjatywy Firm Rodzinnych, Prezes HERBEWO International Wyobraźmy sobie korporację w Polsce, która wybudowała 72 tys. mieszkań i sprzedaje ich kilka miesięcznie. Byłaby to wielka tragedia, bankructwo, apele do rządu o ratunek i zajęcie dla mediów na długi czas. Albo, korporację działającą ponad tysiąc lat. Takich nie ma. Ale firmy rodzinne istnieją i mają się bardzo dobrze. W powszechnej opinii firma rodzinna to malutkie rzemieślnicze przedsiębiorstwo zatrudniające kilka osób, w tym całą rodzinę z dalszymi krewnymi właściciela. Do PKB państwa to nieznaczny dodatek. Tymczasem rzeczywistość jest zupełnie inna. Pierwsza z opisanych firm to wielkie hiszpańskie przedsiębiorstwo rodzinne. Wcześniej wybudowało zapory wodne, setki parkingów i biurowców i wiele innych dochodowych przedsięwzięć. One utrzymują niesprzedane mieszkania. Druga firma to rodzinny biznes budowlany w Japonii, który zajmuje się budownictwem od 40 pokoleń. To firmy rodzinne, nie korporacje, dają na świecie największy wkład w PKB. Jaki jest tego powód? Główny cel korporacji to przede wszystkim maksymalizacja zysku, podczas gdy zamierzeniem firm rodzinnych jest przede wszystkim jak najdłuższe trwanie. Wiele błędów w USA o ogromnych skutkach spowodowały wielkie korporacyjne banki, a nie np. 9 tys. banków rodzinnych. To, co zasygnalizowałem, odnosi się również do rodzinnych firm budowlanych na naszym gruncie. Niestety, II wojna światowa i okres komunizmu przerwały ciągłość fantastycznych wielopokoleniowych firm budowlanych w Polsce. To dzięki nim stoi Wawel i przepiękne katedry, kościoły, zamki i inne cuda Polski. To do ich dzieł przyjeżdżają turyści, a nie do wytworów przedsiębiorstw państwowych. Obecnie idea firmy rodzinnej odbudowuje się. Mam nadzieję, że wiele z tego rodzaju biznesów przetrwa przynajmniej kilka pokoleń. Wśród nich oprócz tysięcy małych, kilkuosobowych podwykonawców są większe, zatrudniające po kilkaset osób, zdolne błyskawicznie i na najwyższym poziomie wykonywać kompletne bardzo nowoczesne obiekty. Firmy te nie wyciągają ręki o pomoc, same 100% zysku reinwestują w Polsce.

maj 2014

Na naszym gruncie rozpoznawalne od lat są m.in. ITI, Fakro, Konspol, Solaris, Irena Eris czy Mocate. To duże firmy. Trzeba jednak pamiętać, że gros firm rodzinnych w Polsce to przedsiębiorstwa średnie, małe i mikro. Szacuje się, że familijne biznesy stanowią ok. 60% wszystkich firm w Polsce, mając jednocześnie osiemdziesięcioprocentowy udział w sektorze MŚP. Przyczyniają się do powstania – według różnych szacunków – od 40 do 60% PKB i gwarantują prawie 2/3 wszystkich miejsc pracy. W ten sposób najważniejsza komórka społeczna – mając na uwadze, że ponad 90% z nas uważa, że do prawdziwego szczęścia człowiek potrzebuje właśnie rodziny – staje się jednocześnie fenomenem ekonomicznym. Jeśli chodzi o sektor budowlany, to na obecną chwilę nie jest znana dokładna liczba firm rodzinnych w nim funkcjonujących z uwagi na brak badań w tym zakresie. Pewne wyobrażenie może jednak dać procentowy udział firm parających się budowlanką w sektorze MŚP. Wiadomo, że ich odsetek wynosi około 13%.

Nie do końca różowo

Andrzej Barański

Ekonomiczny fenomen

skłonne do poświęceń. Specyfika tych firm znajduje wyraz w większej niż standardowo odpowiedzialności nie tylko za firmę, lecz także za pracowników, wykonywaną pracę oraz lokalną społeczność. Najlepiej widać to w hierarchii priorytetów – nad szybki wzrost firmy rodzinne przedkładają zazwyczaj równowagę i ciągłość. Efektem jest stabilność w skali zarówno mikro, jak i makro. Obecni właściciele zyskują zabezpieczenie emerytalne, którego gwarancją są ich wykształcone dzieci, te z kolei nie muszą martwić się o miejsca pracy, a gospodarka zyskuje solidny filar.

Builder

bę firm nierodzinnych. Najlepiej widać to w Europie, gdzie udział biznesów mających charakter rodzinny waha się od 61% w Holandii do 91% w Finlandii. W USA blisko 2/3 spółek publicznych jest kontrolowanych przez firmy, w których więzy krwi mają istotną wagę. Znaczenie familijnych przedsiębiorstw potwierdzają również parkiety – na giełdzie w Paryżu 57% firm to firmy rodzinne, zaledwie o kilka procent mniej jest notowanych we Frankfurcie. Bardziej sugestywne od liczb mogą być marki – Ikea, Porsche, BMW, Carrefour, Michelin, Auchan – to wszystko przykłady firm rodzinnych.

debata

BIZNES

Jaki jest? Jaki będzie? Kontynuujemy rozpoczętą w poprzednim wydaniu debatę na temat rynku materiałów budowlanych w Polsce. Postanowiliśmy zapytać przedstawicieli branży o ocenę obecnej sytuacji oraz perspektywy na najbliższe miesiące i lata. Próbowaliśmy również ustalić, za pomocą jakich strategii sprzedażowych firmy będą starały się wykorzystać rodzące się w najbliższych latach możliwości.

Tomasz Grela Prezes Zarządu Aluprof S.A.

Dzisiejszy rynek materiałów budowlanych jest mocno rozdrobniony, ale działa też na nim kilku większych graczy, którzy posiadają większość udzia-

Aleksy Kondraszow Dyrektor Handlowy Lindab Sp. z o.o.

W chwili obecnej możemy powiedzieć, że rynek materiałów budowlanych „leczy rany”, jakich doznał w konsekwencji załamania koniunktury, które dotknęło go w roku ubie-

łów. W najbliższej przyszłości na znaczeniu będzie zyskiwała specjalizacja produkcji i materiały pozwalające na obniżenie zużycia energii. Trend ten można od kliku lat obserwować w całej Europie. Obserwować można też internacjonalizację przedsiębiorstw z branży budowlanej. Polskie firmy z tej branży z powodzeniem eksportują swoje produkty, kładąc przy tym coraz większy nacisk na budowę marki za granicą. Efektywniejsze kosztowo i eksploatacyjnie rozwiązania na bazie aluminium są niezwykle atrakcyjne dla wielu sektorów gospodarki. Aluminium jest nowoczesnym materiałem, który wpisuje się w obecne trendy budownictwa ekonomiczne-

go i ekologicznego, przez co odgrywać będzie coraz większą rolę w wielu branżach. Rozwijane będą bar-

głym. Powoli daje się zauważyć większe zainteresowanie zakupem różnego rodzaju materiałów budowlanych, tak ze strony klienta indywidualnego, jak i dużych inwestorów. Pomagają temu warunki atmosferyczne, a także właściwe przygotowanie oferty cenowej ze strony producentów materiałów budowlanych, dopasowanie jej do zasobno-

ści klienta oraz jego oczekiwań. Również instytucje finansujące inwestycje budowlane skłaniają się w stronę pomocy wszystkim tym, którzy noszą się z zamiarem podjęcia działań inwestycyjnych. Wszystkie te symptomy widoczne w chwili obecnej dają nadzieję na powolny wzrost rynku materiałów budowlanych w roku bieżącym, jak i w na-

Aluminium jest nowoczesnym materiałem, który wpisuje się w obecne trendy budownictwa ekonomicznego i ekologicznego, przez co odgrywać będzie coraz większą rolę w wielu branżach. dzo zaawansowane technologicznie produkty z zastosowaniem aluminium, w szczególności w branżach automotive, transportowej (transport kolejowy) oraz budowlanej. Długofalowa strategia sprzedażowa Aluprof opiera się na aktywnym poszukiwaniu kontrahen-

tów i zleceń, a przy tym na budowie marki na rynkach zagranicznych. Intensywna praca działu handlowego i technicznego przynoszą efekty w postaci wielu kontraktów na dostawę systemów do realizacji prestiżowych inwestycji w Niemczech, Wielkiej Brytanii czy Stanach Zjednoczonych – gdzie dostarczyliśmy systemy do realizacji 31-piętrowego wieżowca w Nowym Jorku. Przyjęta nowa perspektywa finansowa ma szansę wpłynąć na ożywienie polskiej gospodarki. Rozbudowa infrastruktury, a także rewitalizacja obszarów do tej pory niedoinwestowanych, spowodują wzrost zamówień i zleceń, co w dalszej kolejności pozwoli stworzyć nowe miejsca pracy.

Tanguy Vanderborght Prezes Zarządu Siniat Sp. z o.o.

Rok 2013 był bardzo trudny dla rynku materiałów budowlanych w Polsce, w roku 2014 spodziewamy się powolnej poprawy sytuacji. W perspektywie średnio- i długoterminowej widzimy znaczący potencjał do wzrostu na rynku suchej zabudowy w Polsce. Aby go wykorzystać, inwestujemy w ludzi. Siniat jest silnym partne-

Jeżeli mielibyśmy rozpatrywać strategie firm na przyszłe lata myślę, że nie należałoby spodziewać się wzrostu cen powyżej wskaźników inflacji oraz wzrostu kosztów energii wykorzystywanej do produkcji. stępnych latach. Nowa transza pomocy Funduszy

Sektor chemii budowlanej, [...] w tym roku powinien osiągnąć przyrost w stosunku do 2013 o ok. 4-5%. dowlanego może wpłynąć rządowy program „Mieszkanie dla Młodych”, przewidujący pomoc państwa w zakupie mieszkania na rynku pierwotnym dla osób, które nie przekroczyły 35. roku życia. Popra-

maj 2014

Rok 2013 był rokiem bardzo trudnym dla całej branży budowlanej ze względu na osłabienie koniunktury oraz szczególnie niekorzystne warunki atmosferyczne (długa zima trwająca do połowy kwietnia). Produkcja budowlano-montażowa w roku ubiegłym była o 12% niższa w stosunku do roku 2012. Prognozy na rok bieżący zakładały niewielki wzrost popytu na materiały budowlane. Korzystna aura na początku ro-

wie koniunktury sprzyjają także nowe inwestycje finansowane z unijnego budżetu w ramach programu dotacji na lata 2014-2020. Zakładamy, że rok 2014 powinien być dla branży lepszy o ok. 5% w stosunku do roku 2013. Najbardziej optymistycznie powinna wyglądać sytuacja w tzw. budowlance ciężkiej, szczególnie w branży cementowej, ze względu na inwestycje infrastrukturalne (przede wszystkim budowy nowych dróg). Sektor chemii budowlanej, w którym działamy, miał, jak już wspomniano, bardzo dobry pierwszy kwartał i w tym roku powinien osiągnąć przyrost w stosunku do 2013 o ok. 4-5%.

rem w segmencie budynków komercyjnych, gdzie obserwujemy powolne, ale stabilne przechodzenie od dużych do średnich i mniejszych projektów budowlanych. Taki trend na rynku wymaga oczywiście elastycznego podejścia z naszej strony. Dlatego wzbogacamy portfolio produktowe, aby uzupełniać nasze systemy i spełniać wymagania klientów na tak rozproszonym i konkurencyjnym rynku. Siniat nieprzerwanie inwestuje w innowacje poprzez wprowadzanie nowych produktów i syste-

W perspektywie średnioi długoterminowej widzimy znaczący potencjał do wzrostu na rynku suchej zabudowy w Polsce. mów, dlatego też w latach 2013-2014 wprowadzimy 11 nowych produktów i rozwiązań systemowych, które wzbogacą nasze portfolio systemów suchej zabudowy i rozszerzą je do około 3,5 tys. możliwości kombinacji gotowych do zastosowania przez naszych klientów. Dzięki takim działaniom zamierzamy utrzymać pozycję nie-

zastąpionego partnera na rynku suchej zabudowy wśród projektantów, architektów i wykonawców.

Unii Europejskiej w realizacji działań związanych z modernizacją infrastruktury, rolnictwa oraz przemysłu również przyniesie oczekiwany pozytywny ruch na rynku materiałów budowlanych. Jeżeli spojrzymy na sektor pokryć dachowych ze stali powlekanych oraz stalowych systemów rynnowych, widzimy wyraźnie, że obecnie producen-

ci starają się dopasować swoją ofertę w taki sposób, by proponowane ceny były akceptowane przez rynek, a jednocześnie zapewniały właściwą zyskowność producenta. Stąd też zmiany w źródłach pozyskiwania materiału do produkcji, zmiany w stosowanych powłokach lakierniczych oraz w proponowanych produktach finalnych.

Jeżeli mielibyśmy rozpatrywać strategie firm na przyszłe lata, myślę, że nie należy spodziewać się wzrostu cen powyżej wskaźników inflacji oraz wzrostu kosztów energii wykorzystywanej do produkcji. Firmy będą dążyły do poszerzania swojej oferty produktami uzupełniającymi, tak by była kompleksowa i jak najlepiej dopasowana do potrzeb klienta.

Prezes Zarządu KREISEL Technika Budowlana sp. z o.o.

ku spowodowała, że sezon w branży rozpoczął się dużo wcześniej niż w latach ubiegłych. Pomimo dużych wzrostów obrotów producentów w pierwszym kwartale w stosunku do tego samego okresu w ubiegłym roku należy bardzo ostrożnie szacować wielkość popytu konsumentów w kolejnych miesiącach. Trzeba mieć także świadomość, że niestabilna sytuacja polityczna na Ukrainie, która uderza bezpośrednio w polskich eksporterów, może mieć negatywny wpływ na polską walutę. Mimo to jest szereg przesłanek pozwalających optymistycznie spojrzeć na naszą branżę. Pozytywnie na rozwój sektora bu-

Builder

dr Szczepan Gawłowski

debata

Dyrektor Generalny Grupy Topex Sp. z o.o. sp. k. Obecna kondycja rynku materiałów budowlanych jest w naturalny sposób powiązana z odnotowywanym w ostatnich latach ogólnym osłabieniem branży. Z danych GUS wynika, że w 2013 roku – w stosunku do roku 2012 – wydano o 16% mniej pozwoleń na budowę, do użytku oddano o 4,4% mniej mieszkań, a liczba nowych inwestycji deweloperskich zmniejszyła się o 10,2%. Na to nakłada się nie najlepsza kondycja finansowa przedsiębiorstw branżowych, zatory płatnicze i ograniczona ilość inwestycji publicznych. W sektorze narzędziowym

Po zdecydowanym wyhamowaniu rynek będzie potrzebował czasu, żeby powrócić na właściwy kurs. szczęśliwie oparliśmy się spadkom. Słaba dynamika branży budowlanej spowodowała jednak, że mieliśmy do czynienia z procesem „oczyszczania ryn-

ku”. Zwiększona polaryzacja brutalnie odróżniła liderów od okazjonalnych graczy. Ci pierwsi, dzięki inwestycjom oraz wyjątkowej aktywności, umocnili swoje pozycje. Z naszego punktu widzenia każda inicjatywa podjęta w trudnym dla rynku czasie odwdzięczy się, gdy rynek będzie nam sprzyjał. Mimo trudnego początku roku wszystko wskazuje na to, że przed branżą lepszy czas. Na horyzoncie pojawiają się pozytywne znaki, mające bezpośredni związek z cyklem koniunkturalnym w ujęciu krótkoterminowym i długoterminową strategią rozwoju Polski. W ostatnim czasie dowiedzieliśmy się, że Unia Europejska zasili Polskę kwotą blisko 83 mld euro. Taki za-

strzyk musi mieć widoczne przełożenie na wyniki praktycznie każdej branży, a doświadczenie pokazuje, że szczególnie pozytywnie możemy odczuć go w naszym sektorze. Z perspektywy Grupy Topex plany dotyczące funduszy europejskich na lata 2014-2020 to szansa. Jako firma jesteśmy dostawcą uniwersalnym, który płynnie dostosowuje się do potrzeb i możliwości rynku. Wiemy, jak wykorzystywać pojawiające się potencjały. Wiemy też, że nie wystarczy czekać na to, co przyniesie nam dana sytuacja. Trzeba myśleć o sięganiu po wyżej rosnące owoce. By być do tego zdolnym, trzeba nieustannie rozwijać swoją rynkową skuteczność. Dokładnie to robimy każdego dnia.

Coraz częściej w ofertach producentów materiałów budowlanych spotykać będziemy wysokiej jakości ekologiczne produkty, w przypadku których podczas produkcji zmniejszono emisję dwutlenku węgla do atmosfery.

łe i bardziej zrównoważone w długim okresie cyklu życia projektu, np. w przypadku dróg betonowych, są korzystne dla środowiska, ale też bardziej opłacalne dla inwestorów. Dużym wyzwaniem, ale i szansą dla naszego sektora, będzie postępująca urbanizacja. Szacuje się, że do roku 2050 blisko 75% światowej populacji będzie mieszkać w miastach. Trend ten jest także bardzo widoczny w Polsce. Sprawienie, że te rozrastające się miasta będą ze wszech miar zrównoważone i przyjazne dla środowiska, jest naszym wspólnym obowiązkiem i wyzwaniem. Przyszłe materiały budowlane, a co za tym idzie – również konstrukcje z nich powstające, będą niewątpliwie coraz bardziej energooszczędne i muszą wywierać znacznie mniejszy wpływ na środowisko i przestrzeń wokół nas, niż to mogliśmy zaobserwować w trendach budowlanych XX w.

Builder

maj 2014

BIZNES

Piotr Potowski

Izabella Rokicka

Dyrektor Komunikacji Korporacyjnej i Marketingu CEMEX Polska Sp. z o.o. Materiały budowlane, technologie, podejście do budownictwa, a przede wszystkim oczekiwania klientów stale podlegają zmianie. Jest to związane między innymi z rosnącą świadomością i większymi wymaganiami w zakresie dbałości o środowisko, w którym wszyscy żyjemy. Klienci, konsumenci i partnerzy biznesowi są coraz bardziej wymagający, jeżeli chodzi o zrównowa-

żone podejście do produkcji i całego łańcucha dostaw. Znaczącym trendem staje się odpowiedzialne i zrównoważone budownictwo. Racjonalne wykorzystanie surowców naturalnych, rekultywacja złóż, a także minimalizacja oddziaływania na atmosferę poprzez m.in. ograniczenie emisji CO2 to wyzwania, przed którymi staje sektor produkcji materiałów budowlanych. Rozwój produktów ekologicznych czy też takich, które mają niski ślad węglowy, lub takich, które nadają się do ponownego przetworzenia, to już nie trend, ale konieczność wobec ciągle rosnących wymagań środowiskowych i zaostrzonych regulacji prawnych dotyczących emisji. Dlatego bez wątpienia coraz częściej w ofertach producentów materiałów budowlanych spotykać będziemy wysokiej jakości ekologiczne produkty, w przypadku których podczas produkcji zmniejszono emisję dwu-

tlenku węgla do atmosfery, a co więcej, producent będzie w stanie to wykazać poprzez stosowne parametry i obliczenia od momentu powstania produktu do jego finalnego zastosowania w budowli. W Europie i w Polsce rośnie ilość zielonych zamówień publicznych, które mają swój udział w przetargach. Obecnie zielone zamówienia publiczne stanowią 12% wszystkich zamówień w Polsce, ale w nadchodzącym czasie ten procent będzie niewątpliwie rosnąć, i to znacznie. Kolejny ważny trend to spojrzenie na cały cykl życia produktu czy budowli. Rozwiązania trwa-

Artur Migoń

Builder

maj 2014

Dyrektor Antal Engineering & Operations

Aby pozyskać najlepszych specjalistów i menedżerów, pracodawcy oferują im około 10 tys. zł brutto miesięcznie. Coraz wyższe stawki proponowane są właśnie inżynierom.

aport płacowy Antal prezentuje wynagrodzenia oferowane pożądanym przez pracodawców specjalistom i menedżerom w Polsce w roku 2013. Mowa tu o pracownikach, którzy w roku 2013 podjęli pracę w renomowanych firmach, mają minimum 2 lata doświadczenia zawodowego, a ponadto mogą pochwalić się wieloma sukcesami zawodowymi i świetną znajomością rynku, na którym działają. Średnie wynagrodzenie proponowane im w 2014 roku wyniosło 10 021 zł brutto miesięcznie. Dla porównania – dane GUS jako przeciętne wynagrodzenie w obszarze działalności profesjonalnej i naukowej w sektorze przedsiębiorstw wskazują wartość 5 721 zł.

W poszukiwaniu kompetencji

Już od kilku lat mówimy w Polsce o narastającym problemie niedoboru talentów. Niemal dwukrotna różnica między średnią przedstawioną przez Antal a danymi GUS jasno pokazuje, że kluczowych dla biznesu kompetencji na rynku brakuje. Jeśli ktoś się nimi wykaże – pracodawcy są gotowi odpowiednio za to zapłacić. Jeśli porównamy obszary zawodowe (rys.1), zauważymy, że najwyższe oferty otrzymywały osoby z kadry zarządzającej

Średnie wynagrodzenie proponowane specjalistom i menedżerom w 2014 roku wyniosło 10 021 zł brutto miesięcznie. (15 885 zł), prawnicy (10 492 zł) oraz specjaliści i menedżerowie sprzedaży (10 156 zł). Najniższe średnie zostały odnotowane w sektorze SSC/BPO (5 200 zł) i administracji (6 196 zł).

Wynagrodzenia logistyków i inżynierów

Stanowiska związane z szeroko pojętą inżynierią i zarządzaniem operacyjnym w produkcji to obszar, w którym szczegóły profilu stanowiska mają duże znaczenie przy wycenie stanowisk. Stanowisko inżyniera projektu w jednej firmie może znacząco odbiegać od analogicznego stanowiska w innej firmie pod względem zakresu obowiązków i wymagań dotyczących doświadczenia, które ma inny pracodawca. Przedział płacowy w przypadku

Oferowane wynagrodzenia na przykładowych stanowiskach – inżynieria [zł] Stanowisko/ Job position

Wynagrodzenie całkowite miesięczne brutto

designer

5 000-8000

mes engineer

5 000-8 000

quality engineer

6 000-8 000

inżynier procesu

6 000-9 000

npi engineer

7 000-9 000

sqa

7 000-9 000

inżynier projektu

7 000-1 0000

Standardowe benefity premia, prywatna opieka medyczna

industrial engineer

7 000-10 000

project manager

10 000-15 000

purchasing manager

12 000-16 000

samochód, premia, prywatna opieka medyczna

lean manager

12 000-16 000

premia, prywatna opieka medyczna

six sigma black belt

12 000–17 000

premia, prywatna opieka medyczna

production manager

12 000–18 000

samochód, premia, prywatna opieka medyczna

npi manager

12 000–18 000

quality manager

15 000–18 000

logistics manager

15 000–18 000

six sigma master black belt

15 000–23 000

premia, prywatna opieka medyczna

engineering manager

15 000–25 000

samochód, premia, prywatna opieka medyczna

manager centrum r&d

18 000–25 000

operations manager (raportujący do plantmanagera)

plant manager

18 000–25 000 20 000–35 000 (w zależności od wielkości zakładu)

operations director (zarządzający kilkoma zakładami)

30 000–45 000

Źródło: Antal International

rynek pracy

BIZNES

Ile zarabia inżynier?

wielu stanowisk nie będzie więc zależał jedynie od znajomości języków czy liczby lat doświadczenia, ale będą na niego wpływały takie czynniki, jak doświadczenie w pracy z określoną technologią czy doświadczenie hybrydowe (obejmujące np. technologie, zakupy oraz wiedzę z zakresu finansów). Profile kandydatów poszukiwanych przez pracodawców są coraz bardziej wymagające, stąd apel do tych, którzy planują swoją karierę, aby nie wyglądali jedynie okazji do awansu na wyższe stanowisko, lecz także pomyśleli o przesunięciach w bok schematu organizacyjnego. Tego rodzaju „multiinstrumentaliści” mają zagwarantowaną przyszłość na rynku. To są właśnie ludzie którzy w przyszłości będą kierowali fabrykami, będą bowiem przewyższali innych kandydatów swoim doświadczeniem i skalą pojmowania mechanizmów zachodzących w organizacji.

Płace a gosPodarka Powinniśmy konkurować na światowych rynkach jakością zarówno produktów i usług, jak i jakością kadr. Dzięki temu odnotujemy napływ zagranicznych inwestorów do Polski.

artur skiba

Wynagrodzenie całkowite miesięczne brutto

Standardowe benefity

asystent projektanta elektryka

4 500-6 500

plc designer, inżynier automatyk

5 000-7 000

dofinansowanie do karty fitness, prywatna opieka medyczna

kierownik robót elektrycznych

8 000-11 000

nie zawsze: mieszkanie, samochód

projektant – elektryka

8 000-12 000

project manager – farmy wiatrowe

8 000-15 000

project manager – energetyka

8 000-15 000

kierownik robót elektrycznych hv

9 000 -12 000

samochód, telefon, karta fitness, prywatna opieka medyczna

Źródło: Antal International

Stanowisko/ Job position

Oferowane wynagrodzenia na przykładowych stanowiskach – budownictwo [zł]

kosztorysant

Wynagrodzenie całkowite miesięczne brutto

Standardowe benefity

4 500-6 500

prywatna opieka medyczna

kierownik robót

7 000-12 000

prywatna opieka medyczna, samochód

projektant

7 000-12 000

prywatna opieka medyczna

kierownik budowy

9 000-15 000

premia, prywatna opieka medyczna, samochód

site manager

12 000-15 000

Źródło: Antal International

Stanowisko/ Job position

Oferowane wynagrodzenia na przykładowych stanowiskach – energetyka [zł]

Temat wynagrodzeń jest jednym z najistotniejszych tematów dla polskiej gospodarki. Stoimy na rozstaju dróg. Z jednej strony próbujemy przyciągać zagraniczne inwestycje, jako nasz atut wskazując niskie koszty pracy. W przemyśle koszt godziny pracy w Polsce wynosi 7,5 euro – to niedużo w porównaniu do krajów zachodnich (przykładowo w Niemczech ten wskaźnik wynosi 36,4 euro). Równolegle widzimy jednak ceny nieproporcjonalnie wysokie w stosunku do wynagrodzeń. To wywołuje duże rozgoryczenie społeczne. W połączeniu z poczuciem zaniżania wartości kompetencji niesie ono zagrożenie odpływu kadr do krajów zachodnich. Problem jest jeszcze poważniejszy ze względu na niedobór talentów, wynikający z niedostosowania edukacji do potrzeb biznesu. Według mnie budowanie nisko kosztowej przewagi konkurencyjnej będzie skutkować głębokimi stratami gospodarczymi. Konieczne jest dążenie do wykorzystania w pełni potencjału ludzkiego. W tym celu niezbędne jest inwestowanie w kompetencje obecnych specjalistów i menedżerów – zadbanie o to, żeby obecni 30-latkowie cały czas legitymowali się aktualnie potrzebną wiedzą i kompetencjami. Niezbędne są nakłady inwestycyjne na szkolenie kadr – nie tylko przedstawicieli zawodów technicznych, lecz także, w znacznie bardziej intensywny niż do tej pory sposób, humanistów czy ekonomistów – w aspekcie wiedzy biznesowej, potrzebnej przedsiębiorcom. Działania takie powinny być podejmowane nie tylko przez wielkie, międzynarodowe organizacje, ale przede wszystkim, na miarę możliwości, przez średnie firmy wypracowujące największą część PKB. Dopiero to zaowocuje znacznym wzrostem efektywności. Obecnie jej współczynnik, choć rośnie najszybciej w Europie, jest wciąż zdecydowanie za niski (10,4 euro). Podniesienie go, umożliwi nam konkurowanie na światowych rynkach, jakością zarówno produktów i usług, jak i jakością kadr. Dzięki temu odnotujemy napływ zagranicznych inwestorów do Polski. Konieczny, idący za tym wzrost wynagrodzeń pozwoli nam na stopniowe kreowanie społeczeństwa dobrobytu, w którym będą mogły się odnaleźć nie tylko jednostki wybitne, należące do najbardziej samosterownych i przedsiębiorczych na rynku. Wysokość średniego wynagrodzenia oferowanego specjalistom i menedżerom kształtującego się w okolicach 10 tys. zł brutto wciąż stanowi dla większości Polaków zaskoczenie. Rząd i przedsiębiorcy powinni dążyć do tego, żeby takie dane stały się oczywistością i kierować się dalszym horyzontem, a nie krótkotrwałym interesem.

Builder

Jeszcze inne kryteria będą decydowały o wynagrodzeniach w branży TSL. W spedycji i dystrybucji praca na zbliżonym stanowisku operacyjnym jest bardzo ważna. Pracodawca, który do swojego magazynu o powierzchni 12 tys. m² poszukuje kierownika, zatrudni osobę, która ma doświadczenie w zarządzaniu obiektem zbliżonym wielkościowo. Kompetencje osoby, która zarządzała magazynem do 5 tys. m², mogą okazać się niewystarczające do poprowadzenia znacznie większego zespołu i organizacji pracy.

maj 2014

prezes antal international, ekspert business centre club, wiceprezes stowarzyszenia agencji Zatrudnienia

Narasta problem niedoboru talentów i kluczowych dla biznesu kompetencji.

raport

BIZNES

Inwestycje komunikacyjne Michał Oksiński

Builder

maj 2014

redaktor portalu Kompasinwestycji.pl

erwis Kompas Inwestycji przygotował zestawienie inwestycji z sektora inżynieryjnego z uwzględnieniem podsektorów „autostrady i drogi ekspresowe”, „transport szynowy, linowy i inne”, „mosty, wiadukty, estakady, kładki, tunele, przejścia podziemne”, „pozostałe drogi (krajowe, wojewódzkie, powiatowe, miejskie)” oraz „obwodnice (nie wchodzące w skład dróg ekspresowych i autostrad)”. Wzięliśmy pod uwagę projekty z naszej bazy (która zawiera średnie i duże inwestycje z terenu całej Polski) przeznaczone do realizacji od I kwartału 2013 roku. Porównanie to ma wskazać najbardziej aktywnych inwestorów i Generalnych Wykonawców oraz województwa, w których jest najwięcej projektów będących w toku, czyli na etapie od wizji do wykończenia. Wskazujemy również, w jakich województwach odnotowaliśmy najmniej inwestycji z omawianych podsektorów.

Inwestorzy

W naszym zestawieniu najbardziej aktywnych inwestorów prowadzi spółka PKP Polskie Linie Kolejowe ze stu dwudziestoma ośmioma projektami, przy czym tylko jedna z inwestycji (linia kolejowa Żer-

Metro w Warszawie i w Krakowie – plany rozbudowy bądź realizacji podziemnej kolei są największymi projektami „na szynach” z sektora inżynieryjnego. To jednak dość odległa perspektywa. Bardziej realne są gigantyczne inwestycje drogowe – Obwodnica Metropolitalna Trójmiasta czy zachodnia obwodnica Szczecina – choć na ich realizację trzeba będzie jeszcze trochę poczekać. niki – Port Lotniczy) została wstrzymana. Dwadzieścia osiem z nich zostało zakończonych, większość o wartości do 50 mln zł. Na etapie wizji jest trzynaście projektów, w tym pięć o wartości z przedziału 100-500 mln zł. Na etapie wyboru głównego projektanta znajduje się obecnie pięć projektów PKP PLK, z czego cztery o wartości z przedziału 100-500 mln zł. Na etapie projektowania znajduje się jedenaście inwestycji. Pięć z nich ma wartość z przedziału 100-500 mln zł. Projektowanie zakończono dla czterech inwestycji PKP PLK, wszystkie o wartości do 50 mln zł. Dla 12 został wybrany Generalny Wykonawca. W tej grupie najcenniejszym projektem jest warta 180 mln zł modernizacja linii kolejowych nr 140 i 158 na odcinku Rybnik – Chałupki. Procedura wyboru Generalnego Wykonawcy toczy się dla dwudziestu ośmiu projektów, dwa najbardziej kosztowne z nich mają wartość z przedziału 100500 mln zł. Są to modernizacja ponad 20-kilometrowego odcinka linii kolejowej nr 8 Czachówek Południowy – Warka (LOT B) oraz przebudowa 12 km odcinka linii kolejowej nr 226 Pruszcz Gdański – Gdańsk Port Północny. W fazę realizacji weszło dwadzieścia sześć inwestycji PKP PLK. Największe z nich to rewitalizacja Ko-

lei Kokoszkowskiej (716 mln zł) oraz modernizacja linii kolejowej E75 na 64-kilometrowym odcinku Warszawa Rembertów – Zielonka – Tłuszcz (realizacja pochłonie ok. 1,3 mld zł). Na drugim miejscu naszego zestawienia znalazł się lubelski oddział Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, który odpowiada za trzydzieści siedem inwestycji. Pięć zostało wstrzymanych, na etapie wizji znajduje się czternaście projektów. Największą wartość, w przedziale 100-500 mln zł, mają cztery planowane inwestycje: budowa drogi ekspresowej S12 na odcinku Piaski – Chełm – Dorohusk wraz z budową obwodnicy Chełma, odcinek drogi ekspresowej S19 od węzła Zapacz w Nisku do granicy województwa lubelskiego i podkarpackiego, odcinek drogi ekspresowej S19 pomiędzy Międzyrzecem Podlaskim a Radzyniem Podlaskim oraz odcinek drogi ekspresowej S19 Nisko – Sokołów Małopolski. Na etapie wyboru głównego projektanta znajduje się pięć projektów, trzy największe mają wartość w przedziale 100-500 mln zł. Projektowanie zakończyło się dla drogi ekspresowej S17 – obwodnicy Tomaszowa Lubelskiego (do 50 mln zł). Procedura wyboru Generalnego Wykonawcy toczy się dla dwunastu inwestycji, zdecydowana większość to

Metro i drogi

Największą inwestycją komunikacyjną w Polsce jest budowa warszawskiego metra. Obecnie w realizacji jest centralny odcinek II linii podziemnej kolei. W toku jest również opracowanie studium przebiegu końcowego odcinka II linii metra na terenie dzielnic Targówek i Bia-

128

GDDKiA Lublin

GDDKiA Warszawa

Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi

Wrocławskie Inwestycje Sp. z o.o.

Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu w Krakowie

Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie

Zarząd Miejskich Inwestycji Drogowych (Warszawa)

GDDKiA Poznań

Zarząd Dróg Wojewódzkich w Olsztynie

GDDKiA Olsztyn

Zarząd Dróg Wojewódzkich w Łodzi

Dyrekcja Rozbudowy Miasta Gdańska

Zarząd Dróg Wojewódzkich w Opolu

Zarząd Dróg Wojewódzkich w Lublinie

Tramwaje Śląskie S.A.

GDDKiA Kielce

GDDKiA Białystok

GDDKiA

Zarząd Dróg i Mostów w Lublinie

Podlaski Zarząd Dróg Wojewódzkich

Zachodniopomorski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Koszalinie

Urząd Miasta Rybnik

Urząd Miasta Gdynia

Świętokrzyski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Kielcach

Miejski Zarząd Dróg w Rzeszowie

GDDKiA Wrocław

GDDKiA Rzeszów

Zarząd Dróg Wojewódzkich w Katowicach

Zarząd Dróg Miejskich Poznań

Podkarpacki Zarząd Dróg Wojewódzkich w Rzeszowie

Mazowiecki Zarząd Dróg Wojewódzkich w Warszawie

GDDKiA Kraków

Zarząd Dróg Wojewódzkich w Bydgoszczy

GDDKiA Katowice

ce Żukowa i przez Lublewo oraz Borkowo włączy się w Południową Obwodnicę Gdańska na węźle Straszyn. Obecnie trwa analiza alternatywnych tras przebiegu, które mają ominąć problematyczny odcinek obwodnicy w okolicach Miszewa, co opóźni proces wydania decyzji środowiskowej i rozpoczęcie budowy. W planach jest również szacowana na ponad 2 mld zł budowa zachodniej obwodnicy Szczecina. 50kilometrowa trasa ma biec wzdłuż granicy miasta w kierunku północnym, od węzła na autostradzie A6 w pobliżu przejścia w Kołbaskowie, pomiędzy Wołczkowem a Do-

maj 2014

Realnych kształtów zaczyna również nabierać koncepcja budowy metra w Krakowie. Przedstawiciele urzędu miasta wystosowali do resortu infrastruktury zapytanie, jakie są szanse na współfinansowanie inwestycji ze środków unijnych przewidzianych na lata 2014-2020. Krakowski magistrat bierze pod uwagę budowę podziemnej kolei pod warunkiem, że połowę środków na budowę przyzna UE, a drugą połowę wyłoży prywatny partner. Ze wstępnych informacji wynika, że zainteresowana tym projektem jest firma Alstom, która w zamian za częściowe sfinansowanie inwestycji byłaby operatorem podziemnej komunikacji. Projekt krakowskiego metra zakłada jego przebieg na trasie o długości ok. 19 km (w tym ok. 11 km pod ziemią) z Nowej Huty, przez Prądnik Czerwony, rejon hali widowiskowosportowej w Czyżynach, rondo Mogilskie, Dworzec Główny, ul. Basztową, AGH, ul. Królewską do Bronowic. Jedną z największych planowanych inwestycji drogowych jest szacowana na ok. 3 mld zł Obwodnica Metropolitalna Trójmiasta. Pod koniec listopada ub. roku Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w Gdańsku złożyła wniosek o wydanie decyzji środowiskowej dla liczącej ok. 33 km trasy, która rozpocznie się w Chwaszczynie i dotrze w okoli-

PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.

W województwie mazowieckim na etapie wyboru Generalnego Wykonawcy jest aż 30 inwestycji, na Śląsku – 16, w województwie łódzkim – 17, a w lubuskim – 11.

Inwestorzy

Builder

łołęka. Inwestycja przekroczy 1 mld zł. Rozważany wariant przedłużenia II linii zakłada budowę siedmiu stacji: Żerań – przy węźle Trasa AK – Marywilska – Wysockiego; Płochocińska – przy skrzyżowaniu ul. Modlińskiej z ul. Płochocińską; Henryków – na wysokości planowanej Trasy Mostu Północnego; Tarchomin – przy ul. Światowida, na wysokości ul. Ćmielowskiej; Nowodwory – przy ul. Światowida, na wysokości ul. Topolowej; Winnica – przy ul. Światowida, na wysokości ul. Leśnej Polanki; Dąbrówka – stacja końcowa przy ul. Modlińskiej. Należy jednak zaznaczyć, że realizacja tej inwestycji to odległa perspektywa, a optymistyczny wariant zakłada rozpoczęcie budowy w 2020 r.

Źródło: kompasinwestycji.pl

projekty z przedziału 100-500 mln zł. Największym przedsięwzięciem jest budowa drogi ekspresowej S17 Garwolin – Kurów na odcinku dojazd do przeprawy mostowej na rzece Wiśle w miejscowości Puławy. Koszt tej inwestycji szacuje się na ponad 1 mld zł. Trzecie miejsce wśród najaktywniejszych inwestorów zajmuje warszawski oddział Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, który w omawianym przez nas zakresie ma na koncie trzydzieście dwie inwestycje, z czego trzy zostały wstrzymane. Zrezygnowano m.in. z realizacji kosztownego, bo szacowanego na ponad 1 mld zł, projektu rozbudowy 100 km drogi krajowej nr 12 do parametrów trasy ekspresowej na odcinku od granicy województw mazowieckiego i łódzkiego do węzła Bronowice na obwodnicy Puław. W planach są trzy inwestycje, w tym jedna znacząca – budowa autostrady A2 na odcinku obwodnica Mińska Mazowieckiego – Kukuryki, która może pochłonąć ponad 1 mld zł. Na etapie wyboru głównego projektanta znajduje się osiem inwestycji. Jedna z nich to kolejne, równie wartościowe (ponad 1 mld zł) przedsięwzięcie rozbudowy autostrady A2, w tym przypadku na odcinku Lubelska – Kukuryki. Projektowanie trwa dla sześciu inwestycji, w tym dla kosztownej, przekraczającej 500 mln zł budowy węzła Lubelska na przecięciu dróg ekspresowych S2 i S17 oraz autostrady A2. Przetarg na Generalnego Wykonawcę nie został jeszcze rozstrzygnięty w przypadku dziesięciu projektów, w tym siedmiu o wartości z przedziału 100-500 mln zł. Najwięcej funduszy (ponad 0,5 mld zł) pochłonie rozbudowa drogi krajowej nr 17 do parametrów dwujezdniowej drogi ekspresowej o ograniczonej dostępności, na odcinku od projektowanego węzła Lubelska do Garwolina z obwodnicą Kołbieli. W budowie jest pierwsza część pierwszego etapu drogi ekspresowej S8, węzeł Łopuszańska – Paszków, inwestycja o wartości z przedziału 500 mln – 1 mld zł.

Generalni Wykonawcy

W przypadku analizowanych inwestycji najbardziej aktywnym Generalnym Wykonawcą jest Skanska. W naszym zestawieniu firma odpowiada za generalne wykonawstwo pięćdziesięciu dziewięciu projektów. Skanska zakończyła realizację dziewięciu inwestycji o wartości do 50 mln zł. Pięć z nich to inwestycje drogowe, dwie pochodzą z sektora kolejowego. W omawianym okresie firma zrealizowała również dwa projekty mostowe. Dla dwóch inwestycji drogowych trwa projektowanie, w przypadku przebudowy drogi wojewódzkiej nr 768 na odcinku Brzesko – Mokrzyska zostało ono zakończone. Osiemnaście inwestycji (wszystkie o wartości do 50 mln zł) firmy Skanska jest w fazie „Generalny Wykonawca wybrany”, a dwadzieścia osiem – w realizacji. Zdecydowana większość to projekty drogowe, cztery należą do sektora kolejowego. Firma prowadzi obecnie budowę dwóch znaczących inwestycji. Pierwsza z nich to warta 100 mln zł rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 513 na odcinku Orneta – Lidzbark Warmiński. Drugi znaczący projekt to realizacja kolejnego odcinka Zachodniej Obwodnicy Poznania – od Rokietnicy do Swadzimia. Koszt budowy 5,3 km trasy to 108 mln zł. Skanska finalizuje realizację jednego projektu – wiosną br. zakończy się

warta 9 mln zł przebudowa drogi powiatowej nr 2505G na odcinku Lisewo – Kołdowo. Na drugim miejscu naszego zestawienia uplasował się Strabag. Firma jest odpowiedzialna za generalne wykonawstwo trzydziestu inwestycji, z czego sześć zostało już zakończonych. Projektowanie trwa dla dwóch inwestycji o wartości nieprzekraczającej 50 mln zł – jednej drogowej i jednej kolejowej. W tym samym przedziale wartości znajdują się trzy projekty drogowe firmy Strabag na etapie „Generalny Wykonawca wybrany”. W realizacji jest dziewiętnaście inwestycji, większość o wartości do 50 mln zł. Największy z prowadzonych obecnie projektów to realizacja wylotówki z Warszawy na Janki – drogi ekspresowej S8 na odcinku Opacz – Paszków. Budowa 11,5 km drogi będzie kosztowała 565 mln złotych. Wśród realizowanych przez Strabag inwestycji o znacznej wartości jest również warta 107 mln zł przebudowa ul. gen. Kleeberga w Białymstoku oraz Szczeciński Szybki Tramwaj – kontrakt opiewający na kwotę ponad 165 mln zł. Szczeciński Szybki Tramwaj połączy linią tramwajową lewo- i prawobrzeżną część miasta. Zakończenie inwestycji jest planowane na II kwartał 2015 r. Na trzecim miejscu zestawienia najbardziej aktywnych Generalnych Wykonawców znajduje się Przedsiębiorstwo Inżynieryjne IMB – Podbeskidzie, które odpowiada za osiem inwestycji, w tym cztery ukończone. Większość projektów firmy posiada wartość do 50 mln zł. Wyjątkiem są dwie inwestycje, które jeszcze nie weszły w fazę realizacji – budowa DK75, drogi łącznikowej – węzeł Brzesko na autostradzie A-4 – droga krajowa DK4 (500 mln – 1 mld zł) oraz przebudowa ulicy Żółkiewskiego w Radomiu (50-100 mln zł). Czwarte miejsce zajęły trzy firmy, które mają na koncie po siedem projektów. Zakład Usług Energetycznych i Komunikacyjnych grupa ZUE ma w realizacji trzy inwestycje, a budowa czterech jeszcze się nie rozpoczęła. Najbardziej intratnym kontraktem spółki jest warta 75 mln zł budowa 2,5-kilometrowego odcinka linii tramwajowej w Warszawie na Tarchomin, między planowaną Trasą Mostu Północnego a Winnicą. Porr (Polska) ma w swoim portfelu zleceń większość kontraktów kolejowych, głównie o wartości do 50 mln zł.

Generalni wykonawcy Skanska S.A.

Strabag Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Inżynieryjne IMB – Podbeskidzie Sp. z o. o.

Zakład Usług Energetycznych i Komunikacyjnych grupa ZUE S.A.

PORR (POLSKA) S.A.

Eurovia Polska S.A.

Przedsiębiorstwo Wielobranżowe BANIMEX Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Robót Drogowych Lubartów S. A.

Budimex S.A.

Przedsiębiorstwo Usług Technicznych Intercor Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Napraw i Utrzymania Infrastruktury Kolejowej w Krakowie Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Budowy Dróg i Mostów Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Budownictwa Komunikacyjnego Sp. z o.o.

Pro-Tra Building Sp. z o.o.

Planeta Sp. z o.o.

NDI S.A.

MOTA-ENGIL CENTRAL EUROPE S.A.

HEILIT + WOERNER Budowlana Sp. z o.o.

UNIBEP S.A.

Torpol S.A.

Strabag Rail Polska Sp. z o.o

Schweerbau GmbH & Co. KG Baunternehmen

Przedsiębiorstwo Robót Mostowych Mosty Łódź S.A.

Przedsiębiorstwo Robót Komunikacyjnych w Krakowie S.A.

Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych Pol-Aqua S.A.

Przedsiębiorstwo Remontowo Budowlane TOR Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Handlowo Usługowe LARIX Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Drogowo-Mostowe S.A. Dębica

Przedsiębiorstwo Budowy Dróg S.A.

Przedsiębiorstwo Budowy Dróg DROGOPOL-ZW Sp. z o.o.

POLWAR S.A.

Mosty Chrzanów Sp. z o.o.

Kieleckie Przedsiębiorstwo Robót Drogowych Sp. z o.o.

Infra SILESIA S.A.

DROG-BUD Sp. z o.o.

Dragados S.A.

CONSTRUCCIONES Y OBRAS AYASA S L (Sp. z o.o.) Oddział w Polsce

BERGER BAU POLSKA Sp. z o.o.

Z siedmiu inwestycji zakończył trzy. Dwie są w trakcie realizacji, w tym znacząca – warta 208 mln zł – umowa na rewitalizację linii kolejowej

Źródło: kompasinwestycji.pl

raport

BIZNES maj 2014

28 Builder

brą Szczecińską, skręcać na wschód, dojść do Polic, a z nich na wysokości miejscowości Święta przeprawić się na drugi brzeg Odry i następnie ponownie włączyć się w drogę nr 6 przy pomocy węzła na wysokości miejscowości Żdżary. Inwestycję zablokowali ekolodzy, którzy domagali się przeprowadzenia ponownych badań oddziaływania inwestycji na środowisko. Ekspertyzy trzeba przeprowadzić na nowo, co oznacza, że realizacja odwleka się o kolejne dwa lata. Na 2 mld zł szacuje się wspólne przedsięwzięcie Gdańska i Sopotu – budowę ul. Nowej Spacerowej wraz z tunelem pod Pachołkiem, co ma ułatwić komunikację między Oliwą i Osową. Rozbudowa 5-kilometrowej ul. Nowej Spacerowej do dwóch jezdni wraz z tunelem pod Pachołkiem ma szansę rozpocząć się najwcześniej w 2016 r. Obecnie w trakcie opracowania jest studium techniczno-ekonomiczno-środowiskowe dla tej inwestycji.

nr 132 na odcinku Błotnica Strzelecka – Opole Groszowice. Na rozpoczęcie prac czekają dwa projekty. Jeden to szacowana na 250 mln zł modernizacja linii kolejowej nr 272 między stacjami Kluczbork i Ostrzeszów. Eurovia Polska to trzecia z firm z siedmioma inwestycjami na koncie. Spółka zakończyła realizację jednego projektu, obecnie prowadzi realizację pięciu (do 50 mln zł) i przymierza się do rozpoczęcia kolejnego. Stosunkowo nowym jest kontrakt, jaki Eurovia Polska podpisała w konsorcjum z Warbudem na budowę drogi ekspresowej S19 Stobierna – Lutoryż. To pierwsza umowa na zadanie, którego realizacja przewidziana jest w ramach nowej perspektywy finansowej UE 2014-2020. Opiewa na kwotę 342,5 mln zł.

Województwa według liczby realizowanych inwestycji

Wśród województw, w których serwis Kompas Inwestycji odnotował najwięcej inwestycji z omawianych podsektorów inżynieryjnych, będących w toku, czyli na etapie od wizji do wykończenia (bierzemy pod uwagę również projekty wstrzymane), prowadzi Mazowsze ze stu siedemnastoma projektami. Wstrzymanych zostało dwanaście, w realizacji jest trzynaście, a na etapie wyboru Generalnego Wykonawcy – aż trzydzieści inwestycji. Na drugiej pozycji znajduje się województwo śląskie z dziewięćdziesięcioma sześcioma projektami, z czego dwa zostały wstrzymane, aż czterdzieści trzy są w realizacji, a dla szesnastu jest prowadzona Województwa wg liczby realizowanych inwestycji mazowieckie

117

śląskie

łódzkie

pomorskie

małopolskie

lubelskie

dolnośląskie

podkarpackie

wielkopolskie

kujawsko-pomorskie

warmińsko-mazurskie

podlaskie

zachodniopomorskie

świętokrzyskie

opolskie

lubuskie

Grand Total

942

REKLAMA

procedura wyboru Generalnego Wykonawcy. Równie dobrze wypada województwo łódzkie z wynikiem osiemdziesięciu sześciu inwestycji w toku. Pięć zostało wstrzymanych, dziesięć jest w realizacji, siedemnaście pozostaje na etapie wyboru Generalnego Wykonawcy. Zdecydowanie najgorzej w naszym zestawieniu wypada województwo lubuskie, które osiągnęło wynik dwudziestu czterech projektów, w tym czterech wstrzymanych. Tylko jedna inwestycja jest w realizacji, dla jedenastu jest prowadzo-

na procedura wyboru Generalnego Wykonawcy. Mało inwestycji w toku posiada również województwo opolskie. Z dwudziestu siedmiu projektów cztery są wstrzymane, siedem jest realizowanych, a zaledwie dla jednego jest wybierany Generalny Wykonawca. ■

raport

BIZNES

miliardów dla kolei polski rynek budownictwa kolejowego w nowej perspektywie

Builder

maj 2014

Analityk rynku budowlanego PMR

ak wynika z raportu „Budownictwo kolejowe w Polsce 2014 – Prognozy na lata 2014-2019”, przygotowanego przez firmę badawczą PMR, po niespełnionych zapowiedziach, dotyczących przyspieszenia inwestycyjnego w latach minionych, w 2014 r. dynamika rynku budownictwa kolejowego wyraźnie przyspieszy, w efekcie czego wartość produkcji budowlanej z tytułu budowy dróg szynowych po raz pierwszy przekroczy wartość 5 mld zł. Wysokie przeroby rynek utrzyma także w 2015 r., na co wpłynie intensywne domykanie inwestycji współfinansowanych w minionej perspektywie unijnej.

Projekty duże i małe

W związku z rozpoczętym budżetem unijnym na lata 2014-2020 polskie kolejnictwo może liczyć na dofinansowanie przekraczające 10 mld euro. Duża część z tej puli trafi na stosunkowo mało inwazyjne projekty rewitalizacyjne, jednak rządowa lista inwestycji wskazuje także na bardziej zaawansowane – zarówno

W 2014 r. wartość rynku budownictwa kolejowego wzrośnie o ok. jedną trzecią i wyniesie dokładnie 5,1 mld zł. W nowej perspektywie unijnej sektor kolejowy do wykorzystania będzie miał ponad 10 mld euro, a w puli planowanych inwestycji większego znaczenia nabiorą budowy nowych linii kolejowych, wyceniane na 11,8 mld zł. Wcześniejsze plany obejmowały dla tej kategorii wartość blisko 15 mld zł, jednakże z części z nich PLK się wycofało. finansowo, jak i czasowo – projekty, polegające na budowie nowych odcinków i łącznic kolejowych. Największe szanse na realizację mają najkrótsze z nowych planowanych odcinków. Do 2020 r. Łódź ma realne szanse na wzbogacenie swojej podziemnej sieci połączeń o dodatkowe blisko 6 km. Rozbudowa stanie się częścią przyszłych Kolei Dużych Prędkości, a przy okazji – stanowi element spinający łódzki węzeł kolejowy. Na początku lutego 2014 r. PLK ogłosiły przetarg na uzupełnienie studium wykonal-

ności, które obejmuje także opracowanie programu funkcjonalno-użytkowego. Dokumentacja powstaje już także dla budowy łącznicy kolejowej w Krakowie, która ma zostać zaprojektowana przez firmy BBF i Safege. Firmy za niespełna 10 mln zł zobowiązały się do przygotowania dokumentacji przedprojektowej i projektowej oraz sporządzenia materiałów przetargowych niezbędnych do wyłonienia wykonawców robót budowlanych. Zakładany okres realizacji całej inwestycji planuje się

Planowane nowe odcinki sieci kolejowej w Polsce do 2022 r. Długość (km)

Wartość (mld zł)

Planowany przetarg

Tunel kolejowy od stacji Łódź Fabryczna do linii nr 15

5,7

2,3

2016

Odcinek Podłęże-Szczyrzyc-Tymbark/Mszana Dolna oraz modernizacja istniejącej linii kolejowej nr 104 Chabówka-Nowy Sącz

133

2016

Prace na linii kolejowej E30 na odcinku Kraków Główny TowarowyRudzice wraz z dobudową torów linii aglomeracyjnej na odcinku Kraków Główny-Kraków Płaszów-Kraków Bieżanów

19,8

1,7

2016

1,8

2017

Inwestycje – nowe odcinki

Odcinek Modlin-Płock

Źródło: PMR

Katarzyna Bednarz

raport

BIZNES maj 2014

32 Builder Zdjęcia: archiwum PKP PLK S.A.

na lata 2016-2020, a koszt budowy to ok. 1,7 mld zł. Kolejnym projektem, który pomimo kilkunastoletniej fazy planowania wciąż nie ruszył naprzód, jest plan zbudowania szybszego połączenia kolejowego z Zakopanem. Trwa obecnie aktualizacja studium wykonalności dla tego ocenianego na 6 mld zł projektu. Co ważne, w odróżnieniu od innych propozycji nowej infrastruktury sensowności tej inwestycji się nie neguje, a środowiska kolejowe chciałyby, aby projekt ten kontynuowano. Większego poparcia ekonomicznego nie ma natomiast kolejny projekt na Mazowszu, tj. budowa nowych

torów na 70 km odcinku pomiędzy Modlinem a Płockiem. Inwestycja miałaby stanowić połączenie nowo otwartego portu lotniczego z zaledwie stutysięcznym miastem, co z ekonomicznego punktu widzenia przy założonym koszcie ok. 1,8 mld zł stanowi słaby argument. Najnowszym projektem, który trafił na listę rządowego Dokumentu Implementacyjnego (grudzień 2013), a następnie, po trzech miesiącach, został usunięty z jego nowszej wersji, jest budowa nowej linii pomiędzy Łowiczem a Jaktorowem. Projekt w założeniu miał stanowić usprawnienie jednej z najbardziej eksploatowanych relacji z Warszawy w kie-

Remigiusz Paszkiewicz

Prezes Zarządu PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Nowa perspektywa finansowa będzie kolejnym wyzwaniem nie tylko dla PLK, ale także dla firm realizujących inwestycje W 2014 r. PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. planują inwestycje za ponad 7 mld zł. Szacujemy, że w latach 2014-2020 wydamy na modernizację linii kolejowych ok. 45 mld zł. To pokazuje, że nowa perspektywa finansowa będzie kolejnym wyzwaniem nie tylko dla PLK, ale także dla firm realizujących inwestycje. Będzie to również ważna szansa na rozwój sektora budownictwa kolejowego. Aby maksymalnie wykorzystać środki i usprawnić proces ich absorbcji Polskie Linie Kolejowe prowadzą bieżący dialog z branżą budowlaną oraz usprawniają współpracę z wykonawcami. Liczymy, że odpowiedni potencjał własny wykonawców i konsekwentne realizowanie kontraktów będzie również czynnikiem sprzyjającym rozwojowi rynku.

runku zachodniej części kraju. Projekt wyceniany jest na ok. 1,7 mld zł, a jego realizacja stanowiłaby drogie, tymczasowe rozwiązanie dla nadal niepewnej, acz prawdopodobnej budowy KDP. Odstąpiono zatem od jego realizacji. Z listy do niedawna jeszcze planowanych nowych tras kolejowych wykreślono także budowę połączenia kolejowego pomiędzy Katowicami a portem lotniczym w Pyrzowicach. Bezpośrednią przyczyną anulowania okazały się problemy z projektantem, który odpowiadał także za uzyskanie wymaganych pozwoleń. Ponad 2,5-letni poślizg spowodował odstąpienie przez PLK od umowy oraz zmodyfikowanie planów. Połączenie z lotniskiem ma być uzyskane poprzez modernizację istniejącej już infrastruktury. n

GLOBALNE WSPARCIE DLA TWOJEJ FIRMY

Nasza oferta to profesjonalne systemy:

Harsco Infrastructure Polska Sp. z o.o. Łubna 55 05-532 Baniocha Tel. +48 22 231 23 00, Fax +48 22 231 23 90 www.harsco-i.pl

deskowań ściennych stropowych

facebook.com/HarscoInfPolska linkedin.com/company/harsco-infrast ny ny/harsco-infrast ructure twitter.com/HarscoInf_PL youtube.com/HarscoInf

rusztowań fasadowych przestrzennych przejezdnych

zarządzanie budową

BIZNES

Jak zrobić dobry harmonogram?

Część 1 mgr inż. Patrycja Karcińska

Builder

maj 2014

Politechnika Krakowska

W artykule scharakteryzowane zostały podstawowe etapy budowy harmonogramu budowlanego z analizą ogólnie znanych i dostępnych metod pozwalających na jego właściwe modelowanie, a w kolejnym numerze – także optymalizowanie na etapie planowania inwestycji.

lany realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych sporządza się w projekcie organizacji budowy. Plany te zwykle są wykonywane w postaci harmonogramów, które graficznie przedstawiają organizację i technologię przebiegu realizacji inwestycji w funkcji czasu. Harmonogramy są wykorzystywane zarówno na etapie planowania, jak i kontroli postępu robót. Mimo bogatej wiedzy teoretycznej w tym zakresie nadal wiele problemów, zwłaszcza praktycznych, wymaga rozwiązania. Problem budowy i optymalizacji harmonogramu rozpatrywany jest w niniejszym artykule z punktu widzenia wykonawcy budowlanego przy założeniu realizacji przedsięwzięć takiego typu, jak kompleks operacji.

Cele harmonizacji robót budowlanych

W każdej działalności organizatorskiej powinniśmy mieć jasno określony cel. Jak wiadomo, przedsięwzięcia budowlane nie mają charakteru powtarzalnego, a zatem proces projektowania ich realizacji powinien uwzględniać specyficzne warunki działania i ograniczenia, a jego wynikiem powinien być harmonogram realizacyjny optymalny ze względu na przyjęte przez wykonawcę kryteria. Decydującymi czynnikami wpływającymi na efektywność przedsięwzięcia budowlanego są czas i koszt jego realizacji. Stanowią one podstawowe (obok jakości robót) kryteria brane pod uwagę przy harmonogramowaniu przedsięwzięcia. Jest to wynikiem specyfiki naszego rynku budowlanego, gdzie czas i koszt realizacji są najistotniejszymi czynnikami konkurencyjności. Często są to jednak kryteria konfliktowe, w przypadku których poprawa jednego czynnika prowadzi do pogorszenia drugiego. Szukanie optymalnego rozwiązania w takiej sytuacji wymaga od wykonawcy przemyślenia wielu zależnych od siebie kwestii na każdym etapie budowania harmonogramu realizacji robót. Przedstawione w artykule problemy tworzenia harmonogramów powinny być rozwiązywane w sposób kompleksowy, z uwzględnieniem wzajemnych związków. Indywidualne korzystne rozwiązanie któregoś z nich nie prowadzi zazwyczaj do uzyskania dobrego harmonogramu.

Budowa harmonogramu

Przystępując do budowy harmonogramu planowanych robót budowlanych, wszystkie niezbędne prace dzielimy zazwyczaj na kilka etapów. Po poprawnym sporządzeniu listy zadań i ustaleniu kolejności ich realizacji skupiamy się na połączeniu zadań relacjami. Następnie definiujemy dane niezbędne do przeprowadzenia analizy czasu i zasobów oraz wykonujemy obliczenia analizy czasu oraz wymaganej dostępności zasobów. Kolejnym etapem jest uzupełnienie przygotowanego harmonogramu o dodatkowe wymagania, takie jak np. terminy dyrektywne wykonania poszczególnych zadań, indywidualne kalendarze i wymagania dla poszczególnych zasobów i/lub zadań, itp. Wprowadzając kolejne dodatkowe ograniczenia i warunki, badamy ich wpływ na wcześniej sporządzony harmonogram całego przedsięwzięcia oraz wzajemne powiązania i skutki kolejno wprowadzanych ograniczeń. Należy pamiętać, że wstawienie do harmonogramu nadmiernej liczby dodatkowych ograniczeń może znacznie skomplikować i usztywnić opracowywany plan robót. W wyniku przeprowadzonych analiz z uwzględnieniem różnych poziomów dostępności poszczególnych zasobów ustalamy planowane terminy wykonania kolejnych zadań, termin zakończenia całego przedsięwzięcia, sumaryczne zapotrzebowania na analizowane zasoby, itp. Ostatnim etapem opracowania harmonogramu jest sporządzenie dokumentacji pozwalającej zarządzać realizacją przyszłej budowy, czyli zestawienie kompletów pożądanych raportów i wykonanie odpowiednich wydruków. [5]

Pozyskiwanie informacji niezbędnych do budowy harmonogramu

Rozpoczynając proces budowy harmonogramu przy znanym zakresie planowanych do realizacji robót, należy ustalić ich przebieg na budowie zgodnie z założeniami technologicznymi i organizacyjnymi. Wyszczególnienie takich robót wykonywane jest głównie na podstawie dokumentacji projektowej i inwestorskich wytycznych do realizacji budowy. Podstawowe znaczenie w planowaniu realizacji budowy mają zadania, angażujące środki realizacji [4]. Ich wykonanie wiąże się z poniesieniem

Technologia wykonania

Planista, przystępując do budowy harmonogramu, musi znać technologię wykonania robót. Na podstawie tej informacji dobierany jest odpowiedni katalog norm, a następnie pozycja opisująca realizację tej konkretnej roboty. Informacja o technologii wykonania prowadzi również do ustalenia odpowiadających tej technologii nakładów rzeczowych niezbędnych do wykonania procesów podstawowych. Przyjęte na podstawie założonej technologii nakłady umożliwiają z kolei ustalenie zespołu realizacyjnego i oszacowanie czasu wykonania zadania w następnych etapach tworzenia harmonogramu ogólnego postępu robót.

Stopień scalenia robót i jednostka przedmiarowa

Określenie struktury harmonogramu wiąże się z przyjętym stopniem scalenia robót. Korzystając z bazy dostępnych norm, można zauważyć, jak wyszczególnienie robót dla poszczególnych pozycji dotyczących tego samego procesu może być różne. Różny stopień scalenia takich samych procesów w różnych katalogach nakładów rzeczowych można pokazać na przykładzie ławy fundamentowej żelbetowej: a) KNR 2-02 tablica 0202 – obejmuje przygotowanie, ustawienie i rozebranie deskowania tradycyjnego, ułożenie i zagęszczenie betonu z obetonowaniem elementów stalowych konstrukcji monolitycznej żelbetowej oraz pielęgnację betonu, b) KNNR 2 w pozycjach: • KNNR 2 0101-01 – zawiera deskowanie tradycyjne konstrukcji monolitycznych ław fundamentowych żelbetowych wraz z rozebraniem i oczyszczeniem deskowania, • KNNR 2 0107-01 – zawiera betonowanie ław fundamentowych zbrojonych w deskowaniu tradycyjnym. Jeśli porówna się wyszczególnienie robót w jednym i drugim przypadku, można zauważyć, że mają taki sam zakres i różnią się tylko ze względu na przyjęty stopień scalenia. Korzystając z KNR-u 2-02, ujmuje się deskowanie i betonowanie w jednej pozycji, jeśli natomiast korzysta się z KNNR-u 2, deskowanie i betonowanie są odrębnymi pozycjami. Podczas decydowania o stopniu scalenia robót w harmonogramie jedną z możliwości dla wykonawcy jest zaaplikowanie proponowanego przez KNR stopnia scalenia lub połączenie podstawowych procesów budowlanych wymienionych w katalogu w zadanie produkcyjne o innym – bardziej odpowiednim według opinii planisty – stopniu scalenia. Zadaniem takim może być dowolny fragment przedsięwzięcia, dla którego możliwe jest ustalenie zasobów czynnych (pracowników, maszyn i urządzeń) i czasu realizacji, przy założeniu, że rodzaj i ilość zaangażowanych w realizację zadania zasobów czynnych nie ulegnie zmianie w czasie realizacji zadania [4]. Przy zastosowaniu takiego rozwiązania należy odpowiednio dobrać jednostkę przedmiarową scalonego za-

REKLAMA

nakładów rzeczowych, których analiza w budownictwie oparta jest głównie na dostępnych katalogach, tzw. KNRach. Zadania produkcyjne mogą mieć różny zakres i stopień scalenia – zazwyczaj źródłem informacji jest tutaj również dostępna baza katalogów norm. Jeżeli wykonawca dysponuje przedmiarem robót lub kosztorysem wykonanym metodą szczegółową, to zakres robót może zostać zaaplikowany do harmonogramu ogólnego postępu robót – nie zawsze jednak w takim samym stopniu scalenia.

zarządzanie budową

BIZNES

dania produkcyjnego. Może to być jednostka wiodącego procesu podstawowego lub inna. W każdym przypadku należy zdefiniować ilość robót w przyjętej jednostce. Nakłady rzeczowe zadania są sumą nakładów rzeczowych procesów podstawowych wchodzących w jego skład. Scalanie jednostek przedmiarowych robót przedstawiono w tabeli 2, według podanych w tabeli 1 katalogów nakładów rzeczowych. Podstawowe jednostki miary składowych procesów scalono do jednostki wyrażającej wykonanie 1 m żelbetowej ławy fundamentowej o wymiarach w przekroju 0,8 m x 0,4 m. Innym – choć niezupełnym – rozwiązaniem problemu scalenia robót byłoby stworzenie obowiązującej polskiej klasyfikacji robót budowlanych dostosowanej do poziomu scalenia wymaganego w harmonogramach lub użycie do tego celu jednej z klasyfikacji szeroko wykorzystywanych w innych krajach, np. Uniclass czy Omniclass. Nadal jednak nie rozwiązywałoby to problemu istniejącej i ogólnodostępnej bazy katalogów nakładów rzeczowych.

Builder

maj 2014

Nakłady rzeczowe

Kolejnym etapem prowadzonej na cele budowy harmonogramu analizy jest przyjęcie odpowiednich nakładów rzeczowych. W każdym wyróżnionym procesie określa się nakłady pracy zasobów czynnych (pracownicy, sprzęt) oraz zużycie zasobów biernych (materiałów). Obie te charakterystyki określane są mianem nakładów rzeczowych. W artykule rozpatrywano jedynie nakłady pracy dla brygad roboczych i sprzętu przy robotach zmechanizowanych. Powodem pominięcia w rozważaniach nakładów dla materiałów jest brak wpływu tych nakładów na szacowanie czasu trwania czynności obrazowanych na harmonogramie ogólnym postępu robót.

Tabela 1. Nakłady pracy dla wykonania prostokątnej ławy fundamentowej żelbetowej Obmiar Jednostka miary Robocizna a) KNNR 2 0101 – 01: Deskowanie ław fundamentowych żelbetowych 91,52 m2 1,08 r-g/m2 b) KNNR 2 0107 – 01: Betonowanie ław fundamentowych (ręcznie) 32 m3 2,15 r-g/m3 c) KNNR 2 0104-01: Przygotowanie i montaż zbrojenia – gładkie (do 14 mm) 0,14 t 36,7 r-g/t d) KNNR 2 0104-04: Przygotowanie i montaż zbrojenia – żebrowane (do 14 mm) 0,48 t 40,2 r-g/t Pracochłonność wykonania:

Tabela 2. Scalone nakłady dla tabeli 1 Obmiar Jednostka miary Robocizna Wykonanie ławy fundamentowej żelbetowej – robota scalona 100 m 1.92 r-g/m Pracochłonność wykonania:

(2)

W celu doprowadzenia do jednostki scalonej, dla każdego z 4 procesów składowych przeprowadzono obliczenia w następujący sposób: a) 1,08 r-g/m2 *0,9152 m = 0,988416 r-g/m b) 2,15 r-g/m3 *0,32 m2 = 0,688 r-g/m c) 42,88 r-g/t * 0,001208 t/m *4 = 0,207196 r-g/m d) 35,72 r-g/t * 0,000222 t/m * 6,16 = 0,048848 r-g/m A następnie zsumowano do wyniku 1.92 r-g/m.

Należy zwrócić uwagę, że nakłady roboczo- i maszynogodzin dostępne w bazie norm podane są dla przeciętnej brygady, pracującej w przeciętnych warunkach. Zarówno brygada, jak i panujące na placu budowy warunki, zwykle nie dają się określić mianem przeciętnych. Stosowanie takich samych nakładów w odniesieniu do każdego przypadku nie będzie więc dokładnym odwzorowaniem rzeczywistości. Rozwiązaniem tego problemu może być: • próba uśrednienia wartości podawanych w różnych katalogach (przy odrzuceniu na stałe katalogów bazujących na przestarzałych normach), lub • narzucenie pewnych współczynników korygujących normy podawane w bazie KNR, na podstawie już zdobytego doświadczenia czy prowadzonych obserwacji i badań czasu pracy przez wykonawcę budowlanego. Innym rozwiązaniem zaproponowanym w [3] jest potraktowanie liczby roboczogodzin jako zmiennej. Utworzony przez autorów program o nazwie PND (planowanie niedeterministyczne) stanowić może moduł przeznaczony do opracowania harmonogramów ogólnych i szczegółowych budowy, gdzie czas realizacji można przyjmować jako zmienną losową niezależną. W programie można korzystać z aplikacji służącej do opracowania harmonogramu lub aplikacji dotyczącej badania czasu pracy i budowy bazy danych w postaci katalogu nakładów czasu pracy. Prowadzenie pomiarów przeprowadzonych prac budowlanych pozwala wykonawcy tworzyć własną bazę danych historycznych.

Określenie wielkości zatrudnienia

Kształtowanie poziomu zatrudnienia i zapewnienie potrzebnych specjalności robotników w całym czasie trwania robót jest kwestią wymagającą ostrożnego rozważenia. Ogólnodostępne metody planowania zatrudnienia, zgodne z podejściem akademickim, bazują na normach czasu pracy. Na podstawie używanych katalogów nakładów rzeczowych ustala się skład brygady roboczej oraz proporcje między liczbą pracowników poszczególnych specjalności. Należy pamiętać, że przyjęty skład brygady do realizacji jednej pozycji przedmiaru oraz jej liczebność są z założenia niezmienne w całym czasie jej trwania. Zdarza się, że kłóci się to z rzeczywistością, zwłaszcza jeżeli stopień scalenia roboty jest duży. Np. zgodnie z KNR 2-02 0202 do wykonania ławy żelbetowej potrzebujemy zarówno pracowników specjalności ciesielskiej, jak i betoniarzy, którzy przy wykonaniu jednego elementu konstrukcji na jednej działce roboczej nie pracują przecież jednocześnie. Jest to kolejna niedoskonałość bazy katalogów. Ponadto w katalogach nakładów rzeczowych nie istnieje założenie wielozadaniowości pracowników. Praktyczne uwzględnienie takiego stanu rzeczy w globalnym ujęciu jest rzeczą trudną – rozpatrujemy więc przeciętne brygady jako wyznacznik wzorcowy. W przypadku pracy ze znanymi brygadami, o znanym składzie i umiejętnościach oraz stałymi w trakcie realizacji przedsięwzięcia, warto spróbować zweryfikować normy czasu pracy czy skład brygady, kierując się własnym doświadczeniem, spostrzeżeniami czy danymi historycznymi z realizacji podobnych inwestycji. Przyjętą dla realizacji projektu technologię wykonania określają więc zapotrzebowanie na zatrudnienie i kwalifikacje pracowników. Przyjmowana na etapie planowania inwestycji liczba robotników w rzeczywistości uzależniona jest również od wielu innych czynników. Czynniki

Bibliografia 1. Ibadov N., Kulejewski J., Harmonogramowanie budowy z uwzględnieniem rozmytych czasów wykonania robót, „Czasopismo techniczne”, 2010, zeszyt 2. 2. Jaworski K., Metodologia projektowania realizacji budowy, PWN, 2009. 3. Kędra Z., Kristowski A., Program komputerowy do harmonogramowania budowy w sposób niedeterministyczny, Konferencja naukowo-techniczna pt. „Budownictwo Polskie w rok po wstąpieniu do Unii Europejskiej”, Gdańsk, 09-11 czerwca 2005 r. 4. Marcinkowski R., Teoretyczne podstawy harmonogramowania realizacji zadań budowlanych, PZITB, Problemy przygotowania i realizacji inwestycji budowlanych, Puławy 22-24 października 2008 r. 5. Połoński M., Wpływ budowy sieci zależności na przebieg ścieżki krytycznej i wyniki aktualizacji harmonogramu sieciowego, „Czasopismo techniczne", 2010, zeszyt 2. 6. Połoński M., Pruszyński K., Stosowanie rozszerzonych typów relacji w harmonogramach przedsięwzięć budowlanych, PZITB, Problemy przygotowania i realizacji inwestycji budowlanych, Puławy 22-24 października 2008 r. 7. P lanning and programming in construction – a guide to a good practice, opublikowane przez: The Chartere Institute of Building, grudzień 1991 8. Wong J. M. W., Chan A. P. C., Chiang Y. H., Modelling and Forecasting Construction Labor Demand: Multivariate Analysis, „Journal of Construction Engineering and Management”, Vol. 134(9), 2008, s. 664-672.

REKLAMA

wpływające na poziom zatrudnienia robotników przy realizacji robót budowlanych są tematem zainteresowania naukowców w wielu krajach. Jedne z najszerszych badań na ten temat przeprowadzono w 2008 roku – ich wyniki zaprezentowano w [8]. Zostały one przeprowadzone na rynku budowlanym w Hong Kongu na podstawie 54 projektów. Uzyskane i zaprezentowane w [8] wyniki pokazują wpływ badanych czynników na liczebność zasobów czynnych. Np. duży stopień prefabrykacji czy produkcja poza miejscem budowy będzie powodować wzrost w zapotrzebowaniu na sprzęt montażowy i jego operatorów. Stopień automatyzacji i mechanizacji robót również w znacznym stopniu wpływa na zatrudnienie na budowie – spada wielkość zatrudnienia, rośnie zapotrzebowanie na sprzęt. Wpływ mają również umiejętności w zarządzaniu projektem przez wykonawcę – lepsza koordynacja i maksymalne wykorzystanie dostępnych zasobów prowadzi do zmniejszenia zapotrzebowania na pracowników. Obecnie w Polsce również prowadzone są badania czynników wpływających na planowane zatrudnienie. Badania mają pokazać panujące tendencje w planowaniu zatrudnienia przez polskich wykonawców i czynniki, jakimi się kierują. Badania prowadzone są w Instytucie Zarządzania w Budownictwie i Transporcie Politechniki Krakowskiej przez autorkę niniejszego artykułu oraz dr hab. inż. Edytę Plebankiewicz. Ankietę można wypełnić na stronie internetowej www.ztob.pk.edu.pl – należy w tym celu wybrać w „menu głównym” zakładkę „ankiety”, a następnie z listy kwestionariuszy – „Przygotowanie dokumentacji organizacji budowy”. Ocenie poddanych jest 11 czynników. Dotychczasowe wyniki wskazują, że czynnikami o największym wpływie są narzucone terminy realizacji poszczególnych robót i umowny termin realizacji budowy, liczba robót oraz technologia ich wykonania. Za czynniki mające minimalny wpływ uznano dostępność pracowników, stopień współpracy między projektantem a wykonawcą i wartość kontraktu. Po skonfrontowaniu wyników polskiego badania z wynikami tego przeprowadzonego w Hong Kongu można w pierwszej kolejności zauważyć, że tam czynnik związany z wartością kontraktu był oceniany bardzo wysoko. Spowodowane jest to być może tym, że wartość kontraktu nie jest bezpośrednio kojarzona jako czynnik związany z zatrudnieniem i nie zawsze taki bezpośredni wpływ wywiera. Zdobyte podczas badania ankietowego wyniki posłużą do dalszych analiz w zakresie doboru zatrudnienia.

polskie firmy za wschodnią granicą

BIZNES maj 2014

38 Builder

Warto budować na Białorusi Białoruś jest dziś dobrym miejscem do inwestowania. Otwarta na nowe rozwiązania budzi zainteresowanie firm z różnych krajów. Pierwszą polską firmą wykonawczą, która dostrzegła możliwości tego rynku jest firma UNIBEP. Danuta Burzyńska

irma obecna jest na rynkach eksportowych od ponad 10 lat, świadcząc z powodzeniem usługi budowlane w dwóch głównych zakresach: budownictwa tradycyjnego, ze specjalizacją w budowie wysokiej klasy hoteli, skierowanego na rynki Europy Wschodniej – głównie Rosji i Białorusi – oraz budownictwa modułowego (gotowych i wyposażonych pod klucz budynków mieszkalnych), realizowanego na rynku skandynawskim

Sukcesy na rynku rosyjskim

Pierwsze doświadczenia ze Wschodem firma zdobywała jeszcze w latach 90., kiedy jako podwykonawca niemieckich firm budowała osiedla mieszkaniowe dla żołnierzy wojsk radzieckich wycofywanych z dawnego NRD. Początki nie były łatwe, ale konsekwencją i ciężką pracą UNIBEP wyrobił sobie markę rzetelnego wykonawcy i solidnego partnera w biznesie. W ciągu zaledwie kilkunastu lat działalności w Rosji UNIBEP zrealizował tak znaczące inwestycje, jak fabryka biopreparatów dla firmy BIOTON Wostok, pasaż han-

Nowo wybudowany czterogwiazdkowy hotel Victoria

dlowy w Moskwie, czterogwiazdkowe hotele sieci Radisson Sas w Kaliningradzie i Crown Plaza w Sankt Petersburgu. Zapowiada również oddanie do użytku w niedługim czasie hotelu Hilton przy rozbudowanym lotnisku Wnukowo w Moskwie.

Białoruś podbita

Na początku kwietnia br. UNIBEP oficjalnie przekazał do użytku kolejny czterogwiazdkowy hotel – zaprojektowany, wybudowany oraz w pełni wyposażony przez firmę w niespełna trzy lata – tym razem w Mińsku na Białorusi. Dotrzymanie terminu było kluczową kwestią m.in. ze

względu na zaplanowane na początek maja mistrzostwa świata w hokeju na lodzie. Wysokościowiec o szesnastu kondygnacjach zrealizowano w bardzo atrakcyjnej lokalizacji Mińska – vis a vis nowo wybudowanego pałacu prezydenckiego Aleksandra Łukaszenki i przepastnego, ale urokliwego pod względem krajobrazu i zaprojektowanej małej architektury Parku Zwycięstwa, który rozpościera się w rozlewisku rzeki Świsłocz. Taki widok podziwiać można z okien nowo wybudowanego hotelu. Firma UNIBEP S.A po raz pierwszy zrealizowała obiekt na rynkach eksportowych w formule „zaprojektuj, wybu-

Jan Mikołuszko Prezes Zarządu UNIBEP S.A.

Patrzymy z nadzieją na dalszą współpracę

Michał Wasilewski/ UNIBEP S.A.

duj i wyposaż” za 40 mln euro dzięki wykorzystaniu specjalnych instrumentów finansowych wspierających polskich eksporterów w ramach rządowego programu. Funkcjonuje on od niedawna, bo od czterech lat, pod nazwą „Finansowe Wspieranie Eksportu” i – jak podaje ministerstwo gospodarki – dotyczy w zdecydowanej większości projektów z branży budowlanej. Polscy przedsiębiorcy zainwestowali na samej tylko Białorusi ponad 0,5 mld dolarów. Prezes Jan Mikołuszko jest dumny z wybudowanego w Mińsku hotelu i podkreśla znaczenie współpracy z instytucjami wspierającymi eks-

Wielkie otwarcie

Wybudowany przez UNIBEP Hotel Victoria uroczyście otwarto 3 kwietnia br. w obecności przedstawicieli władz obu państw. Podczas otwarcia prezes Jan Mikołuszko nie krył dumy i zadowolenia z udanej realizacji. Obecni byli wiceminister spraw zagranicznych Katarzyna Kacperczyk, wiceminister gospodarki Andrzej Dycha, ambasadorzy, licznie zgromadzeni goście i media. „Builder” był jedynym przedstawicielem polskiej prasy branżowej. Otwarcie zostało poprzedzone przez polsko-białoru-

Funkcja, architektura, konstrukcja

Hotel Victoria ma powierzchnię około 29 tys. m2. W obiekcie znajduje się 255 luksusowo wyposażonych apartamentów dla 446 gości, sala bankietowa, sale konferencyjne, restauracja, basen ze strefą saun oraz

skie forum biznesu zorganizowane przez Polsko-Białoruską Izbę Przemysłowo-Handlową przy współpracy z Ministerstwem Gospodarki i Ministerstwem Spraw Zagranicznych. W forum uczestniczyła grupa firm z Polski zainteresowanych rozpoczęciem działalności na Białorusi. O możliwościach prowadzenia takiego biznesu i szans dla polskich przedsiębiorstw mówili podczas forum zarówno wiceminister spraw zagranicznych Republiki Białorusi Gurianow Aleksandr Jewgieniewicz oraz wiceminister gospodarki Andrzej Dycha, jak i prezesi Białoruskiej i PolskoBiałoruskiej Izby Handlowo-Przemysłowej: Reut Wiaczesław Giennadiewicz i Józef Łochowski. W bloku poświęconym współpracy w obszarze energetyki alternatywnej i zielonych technologii polscy przedsiębiorcy mogli przekonać się o tym, że rynek białoruski otwarty jest na zastosowanie tego typu technologii i możliwe są w tym zakresie specjalne ulgi. „To od waszej kreatywności zależy, jak mocny jest ten most współpracy łączący Polskę i Białoruś” – podkreślał wiceminister gospodarki, zwracając się do polskich przedsiębiorców.

Builder

port: Bankiem Gospodarstwa Krajowego i Korporacją Ubezpieczeń i Kredytów Eksportowych KUKE, które, jego zdaniem, zapewniają polskim eksporterom bezpieczne finansowanie kontraktów i bezpieczne wykonawstwo, a dla partnerów firmy, szczególnie na Wschodzie, są dodatkową, ważną gwarancją wiarygodności. W ramach wsparcia eksportu BGK udzielił – w formule non-profit – kredytu długoterminowego, tzw. kredytu dla banku nabywcy, czyli białoruskiego inwestora. Finansowanie udzielone zostało również importerowi – w tym samym celu, ale za pośrednictwem banku lokalnego BELARUSBANK. Dla firmy UNIBEP gwarancja terminowej płatności możliwa była dzięki wypłacie środków z kredytu bezpośrednio na jej rachunek, co zapewniało bezpieczeństwo wykonawcze od strony finansowej. Wymagało to od firmy przestrzegania terminowej realizacji każdego etapu budowy.

maj 2014

W tym przypadku bardzo trafne jest stwierdzenie, że liczy się jakość, a nie ilość. Realizacja tego hotelu była dla nas ogromnym wyzwaniem, ale jednocześnie też bardzo ważnym kamieniem milowym w budowlanej historii firmy. Nie ukrywam, że z nadzieją patrzymy na dalszą współpracę na płaszczyźnie Polska – Białoruś.

polskie firmy za wschodnią granicą

BIZNES maj 2014

40 Builder

Hotel Hilton przy lotnisku Wnukowo w Moskwie

centrum SPA. Do hotelu należy też wolno stojący, wielopoziomowy parking (z 362 miejscami postojowymi), którego szklana elewacja frontowa nawiązuje do kompleksu sąsiadujących hoteli. Fundament budynku hotelu stanowi płyta żelbetowa monolityczna grubości 0,80 m posadowiona na palach o średnicy 0,80 m i długościach odpowiednio 11 i 14 m. Konstrukcje nośną budynku stanowi rama żelbetowa monolityczna. Fasada hotelu składa się z systemu przeszklenia typu „FW 50+” w środku budynku i wentylowanych elewacji z okładzin granitowych w pozostałej jego części. Główne wejście do budynku znajduje się w centralnej części osłoniętej szklanym przekryciem opartym na przestrzennej kratownicy. Portal wejścia głównego wyłożony jest polerowanym granitem. Budynek został zaprojektowany i wykonany według nowych zwiększonych wymagańw zakresie wskaźników ciepła dla przegród zewnętrz-

Centrum hotelowo – usługowe w Kaliningradzie. Na pierwszym planie galeria handlowa, a za nią czterogwiazdkowy Hotel Radisson Sas

nych – na Białorusi określa się to tzw. wskaźnikiem „sooprociwlenija ciepłopieedachy” który tu powinien wynosić min. 1,0 (m2.C)/W, (wcześniej było 0,6). W normach europejskich definiuje się te wymagania wskaźnikiem U, tj. wskaźnikiem przenikania ciepła, i podaje się go w zależności od strefy klimatycznej – Umax = 1,8-1,7 W/(m2.K). Należy zwrócić uwagę, że materiały stosowane w ciągach pieszych musiały spełniać wysokie wymagania norm pożarowych. Ciekawym elementem jest wykorzystanie światła naturalnego w basenie – stało się to możliwe dzięki systemowi świetlików. Budynek został wyposażony w nowoczesne systemy instalacyjne oraz systemy bezpieczeństwa pożaro-

Leszek Gołąbiecki Wiceprezes Zarządu UNIBEP S.A.

Warto budować na Białorusi, ponieważ jest tam odpowiedni klimat.

Inwestorzy i firmy z Polski powinni przestać bać się Białorusi. UNIBEP jako generalny wykonawca podjął się w formule „zaprojektuj, wybuduj i wyposaż” realizacji obiektu hotelowego w Mińsku. Wartość kontraktu to 40,5 mln euro netto plus VAT. To była nasza pierwsza realizacja na rynku białoruskim, dlatego założyliśmy przedstawicielstwo na Białorusi. Niecały rok po przekazaniu nam przez inwestora placu budowy została zawieszona sym-

wego. Hotel jest w pełni klimatyzowany, woda zasilająca hotel jest w 100% przygotowywana we własnej stacji uzdatniania wody, posiada nowoczesny własny węzeł cieplny. Systemy niskoprądowe zapewniają bezprzewodowy dostęp do sieci Internet i telewizję interaktywną, umożliwiającą nie tylko oglądanie programów telewizyjnych, lecz także zamawianie usług hotelowych, np. indywidualne posiłków, usług spa, korzystania z basenu czy sal konferencyjnych. Nowy budynek hotelu „Victoria” jest złożonym uzupełnieniem zespołu pierwszego budynku oraz parkingu. Cały kompleks został zaprojektowany w jednym stylu przy użyciu podobnych materiałów i elementów architektonicznych.

boliczna wiecha na tym obiekcie, a w niespełna dwa lata później odbyło się uroczyste przekazanie kluczy. Nad projektem wnętrz czuwała wrocławska firma „Impressio”. Materiały do wykończenia wnętrz i wyposażenie zostały sprowadzone z Polski. Cała kadra liczyła 23 osoby, w tym 19 pracowników z Polski, ale zatrudniliśmy również bardzo dobrych inżynierów z Mińska. Pracowników fizycznych było 350, w tym 120 pochodziło z Polski. Dlaczego nie baliśmy się rynku białoruskiego? Ponieważ już od kilku lat działamy na rynku rosyjskim, wcześniej działaliśmy na rynku ukraińskim, a teraz też na niemieckim i norweskim. Zdobywaliśmy doświadczenie w całej Europie Wschodniej. Nie baliśmy się tego wyzwania, ponieważ w Kaliningradzie zrealizowaliśmy z sukcesem hotel sieci Radisson Sas, a w Moskwie kończymy hotel Wnukowo. Warto budować na Białorusi, ponieważ jest tam odpowiedni klimat. Obecnie na różnych rynkach eksportowych pracujemy nad kontraktami wartymi ponad 1 mld zł.

dr Piotr Stolarczyk

Zastępca Dyrektora Departamentu Wspierania Eksportu w Banku Gospodarstwa Krajowego

Nowe kontrakty

Niewątpliwy sukces białoruskiej inwestycji pozwala UNIBEPOWI mieć nadzieję na kolejne realizacje na tym rynku. Nikt nie zdawał sobie

dr Henryk Siodmok Prezes Zarządu ATLAS Sp. z o.o.

Na Białorusi odczuwa się ogromną świadomość urzędników administracji o ważności biznesu.

Panująca na Białorusi niesamowita czystość, dostrzegalna na przykład w parkach czy na ulicach, oznacza m.in., że to kraj sprawnie zarządzany. Odczuwa się także ogromną świadomość urzędników administracji w zakresie ważności biznesu. W opublikowanym kiedyś rankingu krajów sprzyjających biznesowi, Białoruś znalazła się na 7 miejscu, a Polska dopiero na 113. Na założenie firmy w Polsce potrzeba 32 dni, natomiast na Białorusi – tylko 5. Białoruś jest dziś naj-

Przedsiębiorstwa z branży budowlanej, niezależnie od swojej wielkości i skali działalności, mogą liczyć na wsparcie prowadzonej działalności eksportowej na wszystkich rynkach świata poprzez różne instrumenty finansowe oferowane przez Bank Gospodarstwa Krajowego w ramach Rządowego Programu „Finansowe Wspieranie Eksportu”. Transakcja polegająca na wybudowaniu „pod klucz” 16-to kondygnacyjnego hotelu w Mińsku jest namacalnym przykładem z branży budowlanej świadczącym o skuteczności programu. BGK udzielił tej transakcji wsparcia w formie długoterminowego kredytu dla banku nabywcy o okresie finansowania 8 lat we współpracy z białoruskim bankiem.

lepszym miejscem do inwestowania. Łatwiej tam o sukces, ponieważ jest tam relatywnie mniejsza konkurencja. Rynek rozwija się szybko i jakościowo. W 2009 roku wykupiliśmy udziały w firmie Taifun. Stary zakład produkcyjny, który ciągle użytkujemy, był rozbudowywany etapami. Ze względu na jego lokalizację blisko osiedli mieszkaniowych, nie mogliśmy go eksploatować tak intensywnie jak poprzednio, więc zainwestowaliśmy w latach 2010-2011 ponad 10 mln euro w budowę nowego zakładu. Jest on w pełni skomputeryzowany i zautomatyzowany. W tym roku rozpoczęliśmy też budowę zakładu wyrobów bitumicznych. Na Białorusi sprzedajmy głównie kleje cementowe oraz produkty gipsowe, w bieżącym roku wprowadzamy także farby i tynki. Wkrótce spółka Taifun, będąca już dziś liderem rynku (z udziałem ok. 60 – 70%), będzie oferować kompleksowe i systemowe rozwiązania z zakresu chemii budowlanej. Białoruś staje się dla Grupy Atlas rynkiem strategicznym. W zeszłym roku sprzedaliśmy tam prawie 300 tysięcy ton wyrobów. Obecnie zwiększamy moce produkcyjne, aby w przyszłym roku sprzedawać 10-15% więcej.

maj 2014

jednak sprawy, że nastąpi to tak szybko. Jeszcze w dniu otwarcia prezes Jan Mikołuszko podpisał zamówienie na kwotę 34 mln zł i podjął się realizacji centrum wypoczynkowo-sportowego w miejscowości Gorodiszcze, które będzie budowane przez firmę UNIBEP na takich samych jak w przypadku Hotelu Victoria zasadach finansowania. Z inwestycji jest dumny, a w rynku białoruskim upatruje szansy na dalsze zamówienia, co według jego planów ma spowodować w najbliższym czasie dalszy rozwój firmy i jej umiędzynarodowienie. Już przy budowie hotelu w Mińsku UNIBEP zatrudniał pracowników z Polski i Białorusi.

„Victoria 2” to budynek z nowoczesną ergonomią, który wyróżnia się lakonicznością zewnętrzną i oryginalnym wewnętrznym rozwiązaniem. Wnętrze budynku jest zróżnicowane i funkcjonalne – uzasadnia to 4-gwiazdkowy status hotelu. Restauracja, spa, basen, lobby bar i sale konferencyjne oraz ogród zimowy – wszystko zebrane jest w jeden spójny obraz. Gama pokoi hotelowych urozmaicona: od standardowych pokoi jednoosobowych po luksusowe apartamenty prezydenckie.

Realizacja hotelu w Mińsku świadczy o skuteczności programu „Finansowe Wspieranie Eksportu”

Builder

Crown Plaza w Sankt Petersburgu

Fot. arch. Unibep

BIZNES

Jan Mikołuszko

Prezes Zarządu UNIBEP S.A.

promocja

Białoruś to wspaniała brama do Unii EuroAzjatyckiej. Tak Białoruś obecnie definiuje swoją przyszłość i tak ja ją postrzegam w tej chwili – jako kolejny etap rozwoju i centrum logistyczne, jako zachodnie wejście do Unii Wschodniej. I tak polscy przedsiębiorcy powinni ten rynek potraktować.

PoWód do dUMy

J.M.: Mając zapewnione bezpieczeństwo finansowe, od samego początku pracuje się rewelacyjnie. Nie przekroczyliśmy budżetu ani o jedno euro, kredyt był z Banku Gospodarstwa Krajowego, ubezpieczony w KUKE. Inwestor nie mógł tych pieniędzy przeznaczyć na nic innego, my też nie mogliśmy nic wziąć. To jest drugi bardzo ważny element sukcesu Unibepu. D.B.: I nie było żadnego ryzyka?

J.M.: Finansowego – nie było. zmieOczywiście musieliśmy się zmie ścić w pewnych ramach wyznaczonych w formule „zaprojektuj, wybuduj i wyposaż”, a to też nie jest proste i wymaga elastyczności, umiejętności oraz doświadczenia. D.B.: Jak układała się współpraca z inwestorem?

J.M.: To kolejna bardzo ważna kwestia związana z tym projektem – współpraca z inwestorem lokalnym. Trzeba pamiętać, że na Wschodzie biznes buduje się w oparciu o wzajemne zaufanie – ale nie zaufanie do firm, tylko do konkretnych osób. I tu się liczy osobowość. Boris V. Kritskiy,

J.M.: Zgromadziliśmy wokół siebie dużą grupę takich firm. Jedne sprawdziły się lepiej, inne gorzej. Ale na końcu odnieśliśmy wspólny sukces, polskie firmy i polscy dostawcy oraz białoruskie firmy i białoruscy dostawcy. Ostatecznie wszyscy wykazali się umiejętnością realizacji zamówień, ich sprawdzania, odpraw celnych, organizacji gigantycznej logistyki. Z Polski towar eksportowało 114 tirów. To jest tak naprawdę promocja polskiej gospodarki. D.B.: Gwarancją sukcesu Unibepu jest również mocna załoga i spore doświadczenie kadry inżynierskiej firmy zdobyte przy budowie hoteli w Rosji.

J.M.: W zasadzie jesteśmy jedną z nielicznych polskich wykonawczych firm eksportowych. W Rosji działamy już ponad 10 lat jako generalni wykonawcy. Nasi ludzie i nasza firma byli wiele lat temu na Białorusi, ale 3 lata temu tam wróciliśmy, po chyba 10-letniej przerwie. Zbudowaliśmy solidny i kompetentny zespół ludzi, którzy pracują na naszych budowach eksportowych i potrafią na nich działać samodzielnie. Znają język, mentalność, z każdą kolejną budową zdobywają doświadczenie. Najciekawszy jest skład tej załogi. Proszę sobie wyobrazić firmę z Podlasia, w której na eksporcie pracują górale, wielkopolanie, warszawiacy i oczywiście podlasianie. Ale ważne, że są to ludzie, którzy lubią pracować na sukces. D.B.: Panie Prezesie, w dzisiejszych czasach, kiedy firmy dywersyfikują swoją działalność i szukają nowych rynków dla swoich produktów oraz usług, jak przedstawiłby Pan rynek białoruski pod kątem jego potencjału dla ekspansji polskich firm?

J.M.: Jeszcze kilka lat temu Białoruś była niezbyt przyjazna dla ka-

D.B.: Budowane przez UNIBEP czterogwiazdkowe hotele wymagają nie tylko dużego doświadczenia w wykonawstwie, lecz także w projektowaniu. Jak się ono odbywa i z jakimi architektami współpracujecie na ten wspólny sukces?

J.M.: W tym konkretnym przypadku – budowy Victorii w Mińsku – postawiliśmy na współpracę białorusko-polską. Naszym doradcą, projektantem wnętrz i konsultantem przy całym projekcie był architekt Leszek Łękawa z wrocławskiej pracowni IMPRESSIO, posiadający duże doświadczenie w projektowaniu hoteli. Jesteśmy bardzo zadowoleni z zaproponowanych przez niego rozwiązań funkcjonalnych. Jednak ostateczny wizerunek obiektu jest oczywiście wynikiem współpracy między architektami i kompromisu z inwestorem. Bo zdanie inwestora trzeba uszanować, to jest przede wszystkim jego obiekt. Projekty wykonawcze sporządziło oczywiście miejscowe biuro Mińskrażdanprojekt. Przy projektowaniu wiele pracy wnieśli specjaliści z polskich firm instalacyjnych oraz nasi inżynierowie. Pani Redaktor przyznam na koniec, że nigdy w życiu nie myślałem, że ta inwestycja zakończy się aż takim sukcesem i że towarzyszyć temu będzie tak wielkie otwarcie, z udziałem polskich i białoruskich ministrów i ambasadorów. Jestem z tego dumny. D.B.: Szczerze gratuluję, dziękuję za rozmowę i czekamy na kolejne wielkie otwarcie – hotelu Hilton w Moskwie.

maj 2014

D.B.: Istotnym elementem było zapewnione finansowanie inwestycji, która jest pierwszym przedsięwzięciem zrealizowanym w ramach rządowego programu wsparcia polskich eksporterów. Jak ocenia Pan to pierwsze w tym zakresie doświadczenie?

D.B.: Czy w budowie hotelu uczestniczyły polskie firmy podwykonawcze i polscy dostawcy?

pitału zewnętrznego. Była trochę zasklepiona, traktowała kapitał zewnętrzny jako wrogi. Od chyba 5 czy 6 lat to się zmienia. Dzisiaj widzę dwie zalety tego rynku. Jedną zaletą są ludzie – Białorusini są bardziej pracowici i odpowiedzialni niż sąsiedzi. Drugą jest tu zdecydowanie mniejsza korupcja niż na innych rynkach. Ważną jednak sprawą jest umiejętne wejście na Białoruś, przy pozytywnej opinii władz, i uzyskaniu przychylności do danego przedsięwzięcia. Dużo polskich firm tu inwestuje i nawet buduje fabryki. Myślę, że to jest wspaniała brama do Unii Euro-Azjatyckiej. Zresztą tak postrzegam w tej chwili Białoruś – jako kolejny etap rozwoju i jako centrum logistyczne, jako zachodnie wejście do Unii Wschodniej. I tak polscy przedsiębiorcy powinni ten rynek potraktować.

Jan Mikołuszko: Takiego obiektu nie da się zbudować, bazując tylko na jednym elemencie. Ten sukces trzeba składać z wielu części. Oczywiście pierwszą składową są ludzie. To jest stereotyp, który każdy powtarza, ale nie oszukujmy się – bez doświadczonej załogi, która potrafi projektować, budować, odprawiać odprawy celne, ściągać materiały budowlane i wyposażenie z Polski, rozliczać inwestycje i płacić podatki, tego się nie da zrobić. Tu jest zupełnie inny system podatkowy i prawny, i w tym wszystkim, przez cały okres realizacji procesu inwestycyjnego, trzeba poruszać się zgodnie z przepisami.

Dyrektor KUP Biznes Centr Stolica, Inwestor Hotelu Victoria, jest taką osobowością. Potrafi budować, nadzorować, rozliczyć, prowadzi narady koordynacyjne – robi to wszystko sam, osobiście. I potrafi podejmować decyzje – to bardzo ważne. Jest to osoba doświadczona – zarówno od strony budowlanej, jak i od strony biznesowej, w kwestiach finansowych. Mogliśmy liczyć na ogromną współpracę z jego strony.

Builder

Danuta Burzyńska: Czterogwiazdkowy hotel Victoria w Mińsku, szesnastokondygnacyjny wysokościowiec, wybudowany w okresie niespełna 3 lat w formule „zaprojektuj, wybuduj i wyposaż”, to kolejny zagraniczny sukces inwestycyjny Unibepu – polskiej firmy wykonawczej z Podlasia. Co było gwarantem tego sukcesu?

BIZNES

Bezpieczeństwo budowane z KUKE Elżbieta Urbańska manager ds. relacji z klientami, Biuro polis gwarantowanych przez skarb państwa KUKE S.A.

ykorzystanie wszystkich instrumentów wsparcia może być znacznie większe i może z nich skorzystać szersza grupa polskich przedsiębiorców niż dotychczas.

Builder

maj 2014

Nowe rynki eksportowe

Kraje Wspólnoty Niepodległych Państw mają wciąż przed sobą największe i najbardziej kosztowne inwestycje infrastrukturalne. Na rynkach wschodnich rozwija się też, w zawrotnym wciąż tempie, budownictwo mieszkaniowe. Co wiąże się nie tylko z wykonawstwem samych projektów, ale też potrzebą dalszych dostaw związanych z wykończeniem wnętrz. Na horyzoncie pojawiają się również nowe, potencjalne rynki zbytu – kraje Afryki czy Bliskiego Wschodu, a także nowe potencjalne segmenty gospodarki – energetyka odnawialna i konwencjonalna, wydobycie surowców, gdzie uczestnictwo firm z sektora budowlanego również jest niezbędne.

promocja

Ubezpieczenie płatności

Produkty ubezpieczeniowe KUKE dla dóbr szybko rotujących i inwestycyjnych zapewniają bezpieczeństwo wymiany handlowej na rynkach zagranicznych. Ubezpieczenie daje pewność otrzymania zapłaty za dostarczony towar. Ubezpieczone należności można również odsprzedać bankowi lub innej instytucji finansującej w ramach faktoringu lub forfaitingu. Dzięki temu eksporter może poprawić swoją płynność finansową. Ubezpieczenie należności Polisa na Wschód skierowane jest do dostawców dóbr szybko rotujących, z krótszymi terminami spłaty. Ochrona obejmuje ryzyka handlowe, w tym opóźnienie w zapłacie ze strony kon-

Firmy z szeroko rozumianej branży budowlanej w swojej ekspansji na rynki Europy Wschodniej wykorzystują narzędzia wsparcia instytucjonalnego czy w postaci produktów ubezpieczeniowych Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (KUKE), czy finansowania celowego powiązanego z zabezpieczeniem polisą ubezpieczeniową. trahenta lub jego upadłość, ale także ryzyka polityczne oraz ryzyko siły wyższej, i jest najszerszym ubezpieczeniem tego typu dostępnym na polskim rynku.

Zabezpieczenie finansowania

Ubezpieczenie należności to oczywiście jedna strona medalu. W przypadku dóbr inwestycyjnych obejmujących również realizacje kompletnych obiektów, kluczem do sukcesu, pozostaje możliwość pozyskania atrakcyjnego finansowania takiego projektu. Przy projektach inwestycyjnych (budowy obiektów pod klucz) możliwość połączenia oferty budowlanej z ofertą na długoletnie finansowanie jest wręcz niezbędna dla dalszych negocjacji. Polscy eksporterzy napotykają na takie oczekiwania ze strony swoich kontrahentów i brak finansowania traktują jako bardzo poważną barierę w eksporcie i rozwoju. Wsparciem dla uzyskania kredytu dla nabywcy (udzielanego przez bank eksportera zagranicznemu importerowi na zakup towarów lub usług realizowanych w ramach kontraktu eksportowego) jest ubezpieczenie KUKE. Finansowanie kredytem dla nabywcy możliwe jest w formule bank-tobank, gdzie w roli dłużnika występuje bank importera, w formule finansowania bezpośredniego, gdzie podstawą do decyzji jest ocena ryzyka korporacyjnego dłużnika oraz w formule project finance, gdzie w roli dłużnika występuje spółka celowa, a ocena bazuje na ocenie całego projektu i przepływach finansowych generowanych przez projekt. Finansowanie typu Project finance ma zastosowanie dla obiektów przemysłowych jak np. centra magazynowe, budownictwa kubaturowego – hotele, centra handlowe, budownictwa mieszka-

niowego, obiektów energetycznych, w tym z zakresu energetyki odnawialnej, infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej. W tym schemacie można pokusić się również o strukturyzację projektów PPP. Ubezpieczenie kredytu dla nabywcy może być również wykorzystane przez eksporterów lub generalnych wykonawców uczestniczących w międzynarodowych konsorcjach realizujących obiekty na rynkach krajów trzecich lub działających jako podwykonawcy lub poddostawcy w ramach takich realizacji. Dodatkowo umowy reasekuracyjne zawarte z ubezpieczycielami z innych krajów umożliwiają KUKE zabezpieczenie takich dostaw w ramach większych projektów. W ofercie KUKE znajdują się również produkty uzupełniające, w tym gwarancje kontraktowe, gwarancje spłaty krótkoterminowych kredytów udzielonych przez bank finansujących realizację kontraktów eksportowych, ubezpieczenie leasingu finansowego oraz ubezpieczenie inwestycji bezpośrednich za granicą. Wszystkie te produkty mogą być wykorzystane przez szeroko rozumianą branżę budowlaną. KUKE wspólnie z BGK jest uczestnikiem Programu rządowego „Finansowe wsparcie polskiego eksportu”, w ramach którego BGK udziela kredytów dla zagranicznych nabywców polskich towarów i usług lub ich banków, z ochroną ubezpieczeniową KUKE. elzbieta.urbanska@kuke.com.pl

www.kuke.com.pl

BIZNES

Jak wyleczyć branżę czyli zaproszenie do „Słonecznego Zdroju”

Builder

maj 2014

Grupa PSB S.A. – największa w Polsce grupa sprzedażowo-zakupowa, zrzeszająca 331 firm kupieckich (11 tys. osób) – występująca tym razem w roli inwestora, zrealizowała w Busku-Zdroju pomysł na stworzenie kompleksowej oferty dla pracowników sektora budowlanego w zakresie leczenia chorób zawodowych i rehabilitacji schorzeń reumatycznych, kręgosłupa i stawów. Danuta Burzyńska

rupa PSB jest głównym udziałowcem wybudowanego w ubiegłym roku w Busku-Zdroju Hotelu „Słoneczny Zdrój” Medical Spa&Wellness. Oferta czterogwiazdkowego hotelu opiera się na specjalnych, dobieranych indywidualnie programach leczenia, które zdaniem kierownictwa obiektu i wyspecjalizowanej kadry lekarzy, fizjoterapeutów i masażystów przynosi efekty już po tygodniu.

Tajemnice sukcesu

Jest to możliwe dzięki leczniczym kąpielom siarczkowym oraz najnowszym zdobyczom techniki – wysokiej klasy, nowoczesnemu sprzętowi i urządzeniom medycznym. Dyrektor „Słonecznego Zdroju”, pan Bartłomiej Augustyniak, jest przekonany o skuteczności proponowanego leczenia i rehabilitacji. Twierdzi on, że choroby zawodowe budowlańców wymagają dzisiaj szybkiego zdiagnozowania i ukierunkowanego leczenia. Plac budowy nikogo nie oszczędza. Praca w branży budowlanej, często w niesprzyjających i bardzo zmiennych warunkach atmosferycznych, na dużych wysokościach bądź głęboko pod ziemią, w przeciągach, trwająca po

kilkanaście godzin dziennie, a w przypadku wymagających i napiętych harmonogramów – nawet dłużej, stres związany z ogromną odpowiedzialnością zawodową za kontrakt, ludzi, sprzęt, poszczególne zadania itd. – to wszystko niekorzystnie wpływa na kondycję i z czasem powoduje rozwój chorób zawodowych, w tym reumatycznych czy schorzeń kręgosłupa i stawów.

Specjalizacja

Medical Spa&Wellness w BuskuZdroju posiada aż trzydzieści sześć gabinetów wyposażonych w nowoczesny sprzęt do rehabilitacji i odnowy biologicznej, balneologii, fizykoterapii, hydroterapii, kinezyterapii, termoterapii, światłoterapii. Hotel przystosowany jest do potrzeb osób niepełnosprawnych, starszych i rodzin z dziećmi, a nawet umożliwia pobyt ze zwierzętami. Specjalnie zaprojektowany basen daje możliwość prowadzenia gimnastyki w wodzie dla wszystkich kuracjuszy, bez względu na ich umiejętność pływania. Obiekt specjalizuje się w leczeniu schorzeń reumatologicznych, dermatologicznych, neurologicznych, ortopedyczo-urazowych, przewlekłych zespołów bólowych kręgosłupa i stawów obwodowych, miejscowych

dysfunkcji i zespołów bólowych oraz chorób układu krążenia. Hotel może być również miejscem wypoczynku i dobrej zabawy. Posiada dodatkowo kręgielnię, bilard, ogród, plac zabaw, kids corner, czytelnię, wypożyczalnię rowerów, boule i duże szachy. Oferuje dostęp do licznych atrakcji Buska-Zdroju i pięknego Ponidzia, które jeszcze dla wielu osób jest nieodkrytym miejscem na mapie Polski. Hotel z miejscami noclegowymi dla 238 osób, stu dwudziestoma komfortowo wyposażonymi pokojami, trzema wielofunkcyjnymi salami konferencyjnymi, nowoczesną i przestronną restauracją wraz z oranżerią oraz klubem nocnym o powierzchni ponad 500 m2 i trzema niezależnymi salami oraz winiarnią jest ukierunkowany także na szkolenia, konferencje i różnego rodzaju imprezy organizowane m.in. przez branżę budowlaną. Co roku odbywa się tu święto budowlańca. Specjalna oferta efektywnego leczenia adresowana m.in. właśnie do pracowników budownictwa jest bardzo dobrym pomysłem wyróżniającym się na polskim rynku medical wellness i spa, na którym – wydawałoby się – nic już nie może klienta zaskoczyć. A jednak! Pomysłodawcom życzymy sukcesów!

Zdjęcia archiwum hotelu

Bartłomiej Augustyniak Dyrektor hotelu Słoneczny Zdrój Medical Spa&Wellness w Busku-Zdroju

Charakterystyczne dla BuskaZdroju wody siarczkowe są fundamentem, na którym zbudowany został Hotel Słoneczny Zdrój Medical Spa&Wellness” Te dostarczane do naszego obiektu z Lasu Winiarskiego są wodami krystalicznymi ze słomkowo-zielonkawym odcieniem. Trudno przecenić ich znaczenie dla lecznictwa ze względu na szerokie zastosowanie medyczne. Ofertę medyczną „Słonecznego Zdroju” na tle konkurencji wyróżnia także metoda BMS – Biomechaniczna Stymulacja Mięśni. Jest to zyskująca na popularności, efektywna metoda rehabilitacji narządu ruchu. W Polsce, głównie ze względu na wysoką cenę urządzeń BMS oraz długi okres szkolenia terapeutów, stosowana jest w zaledwie kilku ośrodkach. Hotel „Słoneczny Zdrój” posiada jedyne w Polsce certyfikowane Centrum Biomechanicznej Stymulacji, obsługiwane przez doświadczonych specjalistów – instruktorów terapii BMS z wieloletnim stażem.

Borys Czarakcziew,

architekt, GPP Grupa Projektowa Sp. z o.o. Inwestor nazwał obiekt „Słoneczny Zdrój” i stąd wzięło się zastosowanie ciepłych kolorów” Nasz klient jest ekspertem w dziedzinie materiałów budowlanych. Chcieliśmy użyć materiałów estetycznych i trwałych, dlatego na niemal całej elewacji zaprojektowaliśmy okładzinę z cegły klinkierowej, a niektóre fasady ze szkła. Przewidzieliśmy szkło niskoemisyjne oraz lekko przyciemniane – w zależności od strony świata. Aby to wszystko ożywić, pasmowo zastosowaliśmy kolor. Inwestor nazwał obiekt „Słoneczny Zdrój” i stąd wzięło się zastosowanie ciepłych kolorów w holu i na elewacjach. Po raz pierwszy zastosowaliśmy na taką skalę światło ledowe. Wnętrza miały budować przyjemny i miękki klimat, a pomogły nam w tym tapety o różnych strukturach – zarówno płaskie, jak i 3D. Inwestor chciał stworzyć przestrzeń, w której przyjemnie spędzą czas różne grupy osób. W strefie rekreacji oprócz części ogólnej powstały klub męski i damski, a także pijalnia wina. Te pomieszczenia mają odmienny charakter, różnią się rozwiązaniami technologicznymi, designem i wykończeniem.

okna do dachów płaskich deF

Fot. arch. Fakro

Do budynków z płaskim dachem firma FAKRO proponuje okno DEF. Posiada ono innowacyjny pakiet szybowy, który charakteryzuje się bardzo dobrymi parametrami energooszczędnymi i nowoczesnym wyglądem. Może być wykonane w dowolnym rozmiarze w zakresie od 60 x 60 do 120 x 220 cm. Pozwala to na wymianę istniejących naświetli, często o niestandardowych wymiarach, które nie spełniają obecnych wymagań termoizolacyjnych. Okno dostępne jest z trzyszybowym pakietem DU6 lub czteroszybowym, pasywnym pakietem DU8. Współczynnik przenikania ciepła dla okna z pakietem DU8 wynosi U = 0,76 W/m2K, wg EN 12567-2, co pozwala na stosowanie go w budynkach energooszczędnych i pasywnych.

Pal-X3M – system szalunków specjalnych Palisander

System szalunków specjalnych PAL-X3M jest odpowiedzią na zapotrzebowanie rynku budowlanego na technologię pozwalającą w maksymalnie prosty sposób wykonywać skomplikowane, nieregularne i nietypowe kształty z żelbetu. Przy użyciu najnowszych rozwiązań, które proponuje firma Palisander, można zaszalować dowolne wzory i formy. Produkt – mimo krótkiej bytności na rynku krajowym – spotkał się już z uznaniem branży i został nagrodzony statuetką TopBuilder 2014.

nowa ładowarka s450 firmy Bobcat

Fot. arch. Doosan

Fot. arch. aluplast

Seria ideal 7000 wpisuje się znakomicie w trend poszukiwania oszczędności energii cieplnej poprzez zwiększanie głębokości kształtowników i liczby wewnętrznych komór. Tworzenie energooszczędnych konstrukcji okiennych jest możliwe przede wszystkim dzięki powiększeniu głębokości zabudowy profili do 85 mm, sześciokomorowej budowie oraz poszerzeniu w tej serii profili wrębu szybowego, co pozwala na stosowanie energooszczędnych pakietów szybowych o szerokości do 51 mm. Taka konstrukcja profilu pozwoliła na uzyskanie wartości współczynnika przenikania ciepła dla profili na Uf = 1,1 W/m2K. Jest to znacząca, ponad dwudziestoprocentowa poprawa właściwości cieplnych profili w stosunku do obecnego standardu rynkowego, jakim są pięciokomorowe profile o głębokości zabudowy 70 mm, osiągające wartość Uf = 1,4 W/m2K. Wykorzystując profile ideal 7000 osiągamy dla okna referencyjnego o wymiarach 1230 x 1480 mm, przy zastosowaniu pakietu szybowego Ug=0,5 W/m2K współczynnik izolacyjności termicznej wynoszący Uw = 0,79 W/m2K.

Fot. arch. Palisander

Statuetka TopBuilder to jedna z najbardziej cenionych nagród na polskim rynku budowlanym. Przyznawana jest przez redakcję miesięcznika „Builder” i Kapitułę Wyróżnień innowacyjnym produktom i rozwiązaniom budowlanym; realizacjom, w których zastosowano nowoczesne rozwiązania architektoniczne, konstrukcyjne i technologiczne oraz sprawdzonym i rekomendowanym produktom IT przeznaczonym dla budownictwa. Tytułem i statuetką TopBuilder mogą zostać wyróżnione również usługi, produkty finansowe, projekty, inicjatywy, przedsięwzięcia, programy, które są dedykowane branży budowlanej.

Produkty nagrodzone statuetką toPBuilder 2014

BUDOWNICTWO

aluplast ideal 7000 – energooszczędna ewolucja

Firma Bobcat wprowadza na rynek nową generację ładowarek S450 o sterowaniu burtowym. Mają one zastąpić popularny model S130, na bazie którego zostały stworzone. Nowa ładowarka ma wszystkie zalety ładowarki kompaktowej, a jednocześnie posiada szereg nowych funkcji i usprawnień dostępnych dotąd w większych ładowarkach Bobcat nowej generacji. Jak i większe modele, ładowarka S450 o sterowaniu burtowym zapewnia lepszą widoczność i wygodę, a zarazem umożliwia lepsze sterowanie i większą dokładność podczas pracy w niewielkiej przestrzeni. Dodatkowo, po raz pierwszy w przypadku ładowarek o sterowaniu burtowym tej wielkości, w modelu S450 zastosowano kabinę ciśnieniową z opcjonalną klimatyzacją. Pozostałe kluczowe cechy obejmują również układ hydrauliczny o zwiększonej sprawności i wydajności, klapę tylną o nowej konstrukcji, wbudowany zderzak tylny oraz łatwość serwisowania.

Zwiększone właściwości mechaniczne, odporność na działanie wilgoci, zwiększona odporność na działanie ognia. Płyta NIDA Twarda znakomicie nadaje się do pomieszczeń użyteczności publicznej (szpitale, szkoły, sale sportowe) oraz innych narażonych na uderzenia w większym stopniu niż pomieszczenia mieszkalne. NIDA Twarda jest płytą gipsową z kartonową powłoką zewnętrzną. Charakterystycznym składnikiem rdzenia są wióry drewna zwiększające twardość płyty. Rdzeń gipsowy płyty został wzbogacony środkami zmniejszającymi wchłanianie wody oraz włóknami szklanymi, dzięki czemu spełnia wymogi zwiększonej odporności na działanie ognia. Spełnia wymogi normy EN 520. Przeznaczona jest do zabezpieczania pomieszczeń z wymaganiami zwiększonej odporności na uderzenia, działanie ognia oraz okresowe działanie wilgoci. Została stworzona jako alternatywa dla płyt gipsowo-włóknowych.

Fot. arch. Siniat

NIDA Twarda od SINIAT

Nowe farby wewnętrzne ALPOL

W ofercie farb wewnętrznych ALPOL GIPS do dotychczasowej farby akrylowo-lateksowej ALPOL AF 610 dołączyły farby akrylowa biała ALPOL AF 605, polecana szczególnie jako farba podkładowa do pierwszego malowania w celu przygotowania podłoża pod malowanie kolorowymi farbami nawierzchniowymi lub jako powłoka końcowa do malowania białych sufitów i ścian (odporna na ścieranie i szoro-

Knauf Repair masa naprawczo-wyrównująca 3-50 mm

Mineralna, elastyczna, szybkowiążąca zaprawa fugowa dostępna w szerokim wachlarzu kolorystycznym. Możliwość uszlachetnienia Design Fugi Flex złotym lub srebrnym brokatem Sopro sprawia, że fuga delikatnie połyskuje i mieni się. Design Fuga Flex jest odporna na tworzenie osadów wapiennych, a jednocześnie zapewnia trwały kolor dzięki zastosowaniu technologii OPZ®, co pozwala na zagwarantowanie długo utrzymującego się estetycznego wyglądu fugi. Z kolei odporność na wilgoć jest przede wszystkim wynikiem zastosowania nowoczesnej technologii Hydrodur®, która odpowiada za zmniejszenie nasiąkliwości. Design Fuga Flex została również wzbogacona o efekt perlenia, sprawiający, że woda tworzy krople, które nie wnikają w głąb zaprawy, a spływają po powierzchni.

Fot. arch. CEMEX Polska

Kruszywa dekoracyjne CEMEX dostępne w e-sklepie

Aby spełnić oczekiwania klientów, CEMEX Polska uruchomił sklep internetowy, oferujący całą gamę kruszyw dekoracyjnych. Są to zarówno produkty rodzime, jak i importowane z Włoch, Grecji czy Filipin. Ofertę tworzy 16 różnorodnych produktów, które klasyfikowane są w trzech gamach: kruszywa dekoracyjne, piaski oraz nawóz naturalny. Kruszywa są dostępne w trzech typach opakowań: 10 kg, 20 kg i typu big-bag. Wszystkie z nich mają niezwykle walory dekoracyjne do wykorzystania w aranżacji ogrodów, dekoracji oczek wodnych, powierzchni ścieżek i alejek ogrodowych i parkowych, ochrony przestrzeni wokół drzew, wypełnienia gabionów, opasek ochronnych wokół domów czy „zielonych dachów". Pełną ofertę kruszyw dekoracyjnych CEMEX można znaleźć na www.sklep.kruszywaogrodowe.pl

Fot. arch. Sopro

Sopro DF10 Design Fuga Flex

Markizoleta VMB Solar

Innowacyjny produkt firmy Fakro, który posiada inteligentny system automatycznego uruchamiania w zależności od nasłonecznienia. Nie potrzebuje prądu z sieci elektrycznej, ponieważ zasilana jest energią słoneczną, a rolę czujnika pełni panel fotowoltaiczny, który w połączeniu ze specjalnym układem elektroniki reaguje na promieniowanie słoneczne. Latem, w przypadku dużego nasłonecznienia, markizoleta samoczynnie rozsuwa się i chroni pomieszczenie przed nagrzaniem. Przy pochmurnej pogodzie markizoleta automatycznie się zwija, dzięki czemu zwiększa napływ naturalnego światła. Fot. arch. Fakro

maj 2014

wanie na mokro), oraz najwyższej klasy farba lateksowo-silikonowa ALPOL AF 615 (biała lub barwiona według wzornika ALPOL COLOR), tworząca trwałą, elastyczną, matową powłokę o najwyższej odporności na ścieranie i szorowanie na mokro (klasa I wg normy PN-C-81914:2002 i klasa 1 wg normy PN-EN 13300:2002). Szczególnie polecana do malowania powierzchni o podwyższonych wymogach higieniczno-sanitarnych oraz narażonych na duże obciążenia, np. w przedszkolach, szkołach, obiektach służby zdrowia, biurach, hotelach, restauracjach, korytarzach, klatkach schodowych, łazienkach, kuchniach i wszędzie tam, gdzie powłoki wymagają wysokiej odporności i zdolności do wielokrotnego zmywania.

Builder

Fot. arch. Knauf

Fot. arch. Alpol

Przeznaczona jest do napraw elementów betonowych, żelbetowych, murowych z cegły i betonu komórkowego, wykonywanych wewnątrz i na zewnątrz obiektów budowlanych. Masa może być stosowana do napraw niekonstrukcyjnych obiektów betonowych, przywracających geometrię powierzchni lub estetyczny wygląd. Właściwości: – szybkie wiązanie (ruch pieszy po 4h), – dobra przyczepność, – duża wytrzymałość końcowa, – do ręcznego stosowania, – do wnętrz i na zewnątrz (na zewnątrz nie jako warstwa ostateczna, niezbędne jest pokrycie warstwą wykończeniową, np. ceramiczną).

targi branżowe

BUDOWNICTWO maj 2014

Koparko ładowarka Terex TLB 990 Terex, Anglia

Zgłaszający: EWPA – Maszyny Budowlane, Komorniki

Ładowarka kołowa DRESSTA 530R LIUGONG DRESSTA MACHINERY, Stalowa Wola DRESSTA, Stalowa Wola

Builder

ZŁOTO DLA NAjLEpSZyCh!

Ładowarka kołowa DOOSAN DL420-3 DOOSAN INFRACORE CONSTRUCTION EQUIPMENT, Waterloo- Belgium

Zgłaszający: GRAUSCH i GRAUSCH Maszyny Budowlane, Złotkowo k. Poznania

Jury pod przewodnictwem prof. Włodzimierza Kęski, kierownika Zakładu Maszyn Roboczych Instytutu Maszyn Roboczych i Transportu Politechniki Poznańskiej, przyznało siedmiu produktom Złote Medale MTP. Laureaci będą prezentowani w Poznaniu na targach INTERMASZ w dniach 21-24 maja oraz na specjalny stoisku „Strefa Mistrza” w pawilonie 3, gdzie będzie można oddać głos na któregoś z nich w ramach dodatkowego konkursu Złoty Medal – Wybór Konsumenta. Grupa produktów – obudowy do wykopów typu BOKS KOPRAS, Wronki

Spycharka gąsienicowa Liebherr pR 736 Litronic Liebherr – Werk Telfs GmbH, Niemcy Zgłaszający: Liebherr – Polska, Ruda Śląska

Mini koparka Wacker Neuson 803 D DUAL pOWER Wacker Neuson, Ożarów Mazowiecki

Grupa ładowarek kołowych Volvo serii h modele: L150h, L180h, L220h VOLVO CONSTRUCTION EQUIPMENT Zgłaszający: VOLVO Maszyny Budowlane Polska, Młochów

BUDOWNICTWO

Beton wałowany

sposób budowy placów i dróg zakładowych Michał Misterski

W USA i w Wielkiej Brytanii technologia betonu wałowanego jest z sukcesami stosowana od wielu lat. W Polsce prekursorem realizacji placów zakładowych w tej technologii jest firma CEMEX.

Builder

maj 2014

Członek Zarządu CEMEX Infrastruktura Sp. z o.o.

W promocja

kwietniu 2014 r. firma CEMEX Infrastruktura Sp. z o.o. wybudowała nawierzchnię placów zakładowych w zakładzie produkcyjnym firmy Mobruk S.A. w Zabrzu w technologii betonu wałowanego. Ogólna powierzchnia placu przy zakładzie to ok. 8 tys. m2. Na wykonanej przez inwestora stabilizacji gruntu zastosowano następującą konstrukcję: warstwa 17 cm z chudego betonu i warstwa 20 cm z betonu wałowanego w klasie wytrzymałości C 30/37. CEMEX wykonał swoje zadanie (podbudowa i warstwa ścieralna z betonu wałowanego) w okresie 3 tygodni, wliczając w to przestoje spowodowane Wielkanocą i częstymi deszczami, jakie miały miejsce w kwietniu 2014 r.

Eksplozja zainteresowania

Beton wałowany to nowa technologia budowy placów i dróg w Polsce. Na świecie jest ona z sukcesami stosowana m.in. w USA. Prekursorem betonu wałowanego w Stanach Zjednoczonych było wojsko, ale

Beton wałowany rozkładany jest przy pomocy ciężkich rozściełaczy asfaltowych, a następnie zostaje dogęszczony przy użyciu walców.

szybko technologia znalazła zastosowanie w projektach publicznych (drogi lokalne) i prywatnych (place logistyczne, manewrowe oraz drogi w fabrykach). Zamieszczony obok wykres pokazuje wielki wzrost zainteresowania i zastosowania technologii betonu wałowanego w USA w segmencie klientów prywatnych, szczególnie między latami 2003 i 2011 (kolor niebieski na wykresie). Dane przedstawione są w milionach jardów kwadratowych.

Powierzchnia projektów zrealizowanych w technologii betonu wałowanego (USA, 1983-2011) mln m2

10 n projekty prywatne n projekty publiczne n projekty militarne

Sposób aplikacji

Beton wałowany rozkładany jest przy pomocy ciężkich rozściełaczy asfaltowych, a następnie dogęszczany przy użyciu walców. W celu otrzymania wysokiej jakości wybudowanej nawierzchni ważne jest uzyskanie wysokich wyników zagęszczenia od razu po wbudowaniu rozściełaczem, najlepiej ok. 95%. Po kilkukrotnym przejeździe walca nawierzchnia powinna mieć zagęszczenie do min. 96-98%.

53 Builder

Beton wałowany to optymalny rodzaj nawierzchni dla inwestora przemysłowego. Jego największe zalety to: 1. nawierzchnia jest tańsza w budowie niż beton konwencjonalny, transport maszyn jest o wiele prostszy niż w przypadku maszynowego wbudowywania betonu lanego; 2. n awierzchnia wykonywana jest maszynowo, nawet na małych placach – w przypadku betonu lanego często stosowane jest ręczne układanie nawierzchni; 3. nawierzchnia jest o wiele bardziej wytrzymała niż w przypadku asfaltu lub kostki brukowej, jej wytrzymałość jest identyczna jak w przypadku betonu lanego. W USA istnieją mocno wykorzystywane nawierzchnie portowe wybudowane ok. 20 lat temu, które w międzyczasie nie uległy znacznemu zniszczeniu; 4. beton wałowany charakteryzuje się bardzo dużym przyrostem wytrzymałości wczesnej: w projektach budowanych przez CEMEX w Polsce zazwyczaj po jednym dniu od wbudowania nawierzchnia betonowa osiągała wytrzymałość 20 MPa, a po dwóch dniach – ok. 30 MPa. Swoistym rekordem było wybudowanie odcinka próbnego drogi zakładowej w Cementowni CEMEX w Rudnikach koło Częstochowy. W przypadku tego projektu betonowanie zakończono w piątek o godz. 14.00, a drogę otwarto dla ruchu prawie 40-tonowych pojazdów z cementem w poniedziałek po weekendzie o godz. 6.00, czyli po dwóch i pół doby. Otwarcie drogi w tak krótkim terminie nie byłoby możliwe w przypadku zastosowania betonu lanego, którego czas dojrzewania i nabierania wytrzymałości jest o wiele dłuższy; 5. b eton wałowany charakteryzuje się małą zawartością wody w mieszance i przez to niskim stosunkiem wody do cementu. Skurcz w betonie wałowanym jest o wiele mniejszy niż w przypadku betonu lanego, można stosować większą siatkę dylatacji.

maj 2014

Plusy betonu wałowanego

Przykłady zastosowania

CEMEX jest prekursorem wykonywania placów zakładowych w technologii betonu wałowanego w Polsce. W USA i w Wielkiej Brytanii technologia ta ma uznane zastosowanie w następujących przykładach projektów inwestorów prywatnych: • centra logistyczne, terminale przeładunkowe i intermodalne, • porty, • zakłady przemysłowe, fabryki – jednym z najbardziej znanych przykładów jest wybudowanie powierzchni 92 ha z betonu wałowanego tylko w jednej fabryce samochodów, • elektrownie, kopalnie, zakłady o ruchu ciężkich pojazdów, • zakłady przerobu i sortowania odpadów, spalarnie śmieci, oczyszczalnie ścieków, • przemysł drzewny, place składowe dla drewna. Zapraszamy Państwa do zapoznania się z materiałami CEMEX na temat nawierzchni betonowych dostępnymi na stronie internetowej www.betonowki.pl. n

Zdjęcia: archiwum CEMEX Polska

2011

2007

2009

2005

2003

2001

1999

1997

1995

1993

1991

1989

1987

1985

0 1983

Źródło: CEMEX USA

BUDOWNICTWO maj 2014

54 Builder

Ogólnopolski program edukacyjno-informacyjny BUILDERA

SYSTEM WWP doc. dr inż. Stanisław M. Wierzbicki mgr inż. Jan Sieczkowski Instytut Techniki Budowlanej

Celem programu jest wypełnienie luki merytorycznej dotyczącej poszczególnych systemów budownictwa wielkopłytowego, problemów technicznych i eksploatacyjnych budynków z wielkiej płyty oraz możliwości ich rozwiązania, a także promowanie wyróżniających się projektów rewitalizacji – metamorfoz – oraz nowoczesnych technologii i materiałów budowlanych, które mają wpływ na trwałość i przedłużenie cyklu życia budynków z WP. Do współpracy zapraszamy firmy budowlane, wykonawcze i producenckie, wpisujące się w ideę przedsięwzięcia zarówno pod względem misji i wizji, jak i z uwagi na posiadaną ofertę produktową lub usługową.

builder@pwbmedia.pl partner programu

patronat programu

Konfederacja Budownictwa i Nieruchomości

Więcej informacji o programie na

www.ebuilder.pl

System WWP, czyli Wrocławska Wielka Płyta, składający się z zestawu typowych segmentów powtarzalnych, był systemem regionalnym, przewidzianym do stosowania na terenie Dolnego Śląska.

ostał opracowany w latach 1966-1969 przez biuro projektów Miastoprojekt Wrocław, przy udziale m.in. ITB, który wykonał badania reologiczne ugięć elementów stropowych. Budynek prototypowy, składający się z trzech segmentów pięciokondygnacyjnych, zmontowano w 1969 r. Po wprowadzeniu zmian wynikających z realizacji tego budynku w latach 1971-1972 nastąpiło upowszechnienie się systemu. Kolejne zmiany wprowadzone w latach 1975-1976 wynikały z konieczności uwzględnienia nowego normatywu projektowania mieszkań NTP-74, a w latach 1983-1985 – z dostosowania rozwiązania ścian zewnętrznych do wymagań normy PN-B-02020:1982 (wersja PBU-84). System WWP opracowano dla II strefy obciążeń wiatrem i śniegiem. Stosowanie systemu w innych strefach obciążeń wymagało przeprowadzenia obliczeń weryfikujących. Na terenach szkód górniczych mogły być montowane obiekty z tych samych elementów, z tym że wymagały zastosowania dodatkowego zbrojenia i wykonania monolitycznych połączeń w części podziemnej budynku.

Zasady projektowania budynków

System WWP był tzw. systemem zamkniętym, tj. składającym się z zestawu typowych segmentów powtarzalnych. Zaprojektowano je, by umożliwić realizację budynków z segmentów klatkowych pięcio- i jedenastokondygnacyjnych, budynków punktowych pięciokondygnacyjnych oraz budynków punktowych i korytarzowych jedenastokondygnacyjnych. Przyjęto siatkę modularną prostokątną n x 120 x 540 cm oraz n x 270 x 540 cm i uzupełniającą 270 x 300 cm. Segmenty miały układ poprzecznych ścian nośnych (istniała możliwość zestawiania budynków o innym układzie), o rozstawie ścian konstrukcyjnych wynoszącym 240, 300, 480 i 540 cm oraz głębokości traktów 540 cm. Wysokość kondygnacji brutto wynosiła 270 cm. Powierzchnia użytkowa mieszkań wahała się – w zależności od kategorii mieszkania (M2 do M6) – od 26,7 do 64,3 m2 (w latach do 1975 r.) lub do 77,8 m2 (po 1975 r.). Mieszkania były w pełni rozkładowe, z ujednoliconym układem kuchenno-łazienkowym, umożliwiającym stosowanie prefabrykowanych kabin sanitarnych w wersji centralnej ciepłej wody lub w wersji gazowej. Warunki techniczne umożliwiały łączenie każdego segmentu pięciokondygnacyjnego z każdym pięciokondygnacyjnym i analogicznie każdego segmentu jedenastokondygnacyjnego z każdym jedenastokondygnacyjnym. Segmenty jedenastokondygnacyjne wieloklatkowe musiały być łączone w budynkach parami, tj. prawy z lewym, w celu uzyskania przeciwpożarowego połączenia pionów komunikacji ponad najwyższą kondygnacją mieszkalną. Jako optymalną liczbę segmentów w budynkach pięciokondygnacyjnych przyjęto cztery bez zastosowania dylatacji lub osiem z dylatacją, a w budynkach jedenastokondygnacyjnych – odpowiednio sześć lub dwa segmenty. Układ konstrukcyjny budynku składał się z tarcz pionowych poprzecznych i podłużnych, połączonych tarczami stropowymi. Tarcze ścienne poprzeczne są podporami dla płyt stropowych i podestów oraz przenoszą na fundament siły pionowe i poziome. Sztywność podłużną budynku zapewniają pionowe tarcze podłużne. Połączenia tarcz w monolityczną całość uzyskiwano poprzez nadanie odpowiedniego kształtu dyblowego obrzeżom prefabrykatów, wypuszczenie zbrojenia z prefabrykatów czy wykonanie dodatkowego zbrojenia wieńców w poziomie stropu oraz zbrojonych słupków między prefabrykatami ściennymi. Pod względem konstrukcyjnym system WWP charakteryzował się przymusowym montażem budynku za pomocą śrub rektyfikacyjnych, jednakowymi prefabrykatami konstrukcyj-

Prefabrykaty

Elementy prefabrykowane systemu wykonywano z betonu marki 200, zbrojonego z reguĹ&#x201A;y siatkami ze stali 34GS i St0. W systemie WWP Ĺ&#x203A;ciany piwnic byĹ&#x201A;y prefabrykowane z betonu Ĺźwirowego o gruboĹ&#x203A;ci 14 cm i dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci jak Ĺ&#x203A;ciany wewnÄ&#x2122;trzne nad piwnicami, tj. 225, 285, 465 i 525 cm oraz wysokoĹ&#x203A;ci 235 cm. Ĺ&#x161;ciany wewnÄ&#x2122;trzne noĹ&#x203A;ne zaprojektowano gruboĹ&#x203A;ci 14 cm, wysokoĹ&#x203A;ci 252 cm i szerokoĹ&#x203A;ci 225, 465 i 525 cm. Prefabrykaty tych Ĺ&#x203A;cian miaĹ&#x201A;y na obwodzie zbrojenie wieĹ&#x201E;cowe ze stali St0, ktĂłrego zadaniem byĹ&#x201A;o przenoszenie siĹ&#x201A; rozciÄ&#x2026;gajÄ&#x2026;cych w czasie transportu i montaĹźu. Ze Ĺ&#x203A;cian bocznych wypuszczano co ok. 0,5 m prÄ&#x2122;ty Ă&#x2DC;8 do zabetonowania w wÄ&#x2122;Ĺşle pionowym. U gĂłry pĹ&#x201A;yty zabetonowywano Ĺ&#x203A;ruby rektyfikacyjne Ă&#x2DC;30, a u doĹ&#x201A;u, w odpowiednich wyciÄ&#x2122;ciach â&#x20AC;&#x201C; tuleje Ă&#x2DC;35, co sĹ&#x201A;uĹźyĹ&#x201A;o do montaĹźu wymuszonego. Tuleje wyĹźszych kondygnacji wchodziĹ&#x201A;y na trzpienie wystajÄ&#x2026;ce z elementĂłw niĹźszych kondygnacji i opieraĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; w czasie montaĹźu na nakrÄ&#x2122;tkach. SĹ&#x201A;upki i nadproĹźa przy otworach drzwiowych byĹ&#x201A;y dodatkowo zbrojone. W czasie formowania Ĺ&#x203A;cian w formie osadzano oĹ&#x203A;cieĹźnice stalowe. Ĺ&#x161;ciany zewnÄ&#x2122;trzne osĹ&#x201A;onowe zaprojektowano jako trĂłjwarstwowe w dwu wariantach: â&#x20AC;˘ podparapetowe â&#x20AC;&#x201C; o gruboĹ&#x203A;ci 16 cm (wewnÄ&#x2122;trzna warstwa noĹ&#x203A;na Ĺźelbetowa o gruboĹ&#x203A;ci 5 cm, Ĺ&#x203A;rodkowa ze styropianu o gruboĹ&#x203A;ci 6 cm i zewnÄ&#x2122;trzna Ĺźelbetowa z fakturÄ&#x2026; i parapetem Ĺźelbetowym o gruboĹ&#x203A;ci 5 cm), dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci 239, 299, 479 i 539 cm oraz wysokoĹ&#x203A;ci 127 cm, â&#x20AC;˘ na wysokoĹ&#x203A;Ä&#x2021; kondygnacji â&#x20AC;&#x201C; z wbudowanÄ&#x2026; stolarkÄ&#x2026;, trĂłjwarstwowe o Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznej gruboĹ&#x203A;ci 19 cm (warstwa wewnÄ&#x2122;trzna noĹ&#x203A;na Ĺźelbetowa o gruboĹ&#x203A;ci 7 cm, Ĺ&#x203A;rodkowa ze styropianu o gruboĹ&#x203A;ci 6 cm i zewnÄ&#x2122;trzna Ĺźelbetowa z fakturÄ&#x2026;, z gĂłrnym Ĺźebrem Ĺźelbetowym o przekroju 19 x 9 cm), dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci jak w Ĺ&#x203A;cianach podparapetowych oraz wysokoĹ&#x203A;ci 274 cm.

reklama

nymi dla budynkĂłw niskich i Ĺ&#x203A;redniowysokich, prefabrykacjÄ&#x2026; z caĹ&#x201A;kowitym wykoĹ&#x201E;czeniem w zakĹ&#x201A;adzie wszystkich elementĂłw konstrukcyjnych, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznie z kabinami sanitarnymi, maĹ&#x201A;Ä&#x2026; liczbÄ&#x2026; prefabrykatĂłw, produkcjÄ&#x2026; elementĂłw prefabrykowanych podstawowych, tj. pĹ&#x201A;yt stropowych i Ĺ&#x203A;cian noĹ&#x203A;nych, pionowo w tej samej formie.

*EDYNE NA RYNKU MOCOWANIE MECHANICZNE DO WZMACNIANIA

%*/4 733 0LUS

a7)%,+)%* 0Â&#x20AC;949q

0LANUJESZ OCIEPLENIE BUDYNKU BY MIEĂ&#x192; PIĂ&#x2021;KNÂ&#x2013; I ENERGOOSZCZĂ&#x2021;DNÂ&#x2013; ELEWACJĂ&#x2021; .IE WIESZ CZY STAN TECHNICZNY a7IELKIEJ 0Â?YTYq NA TO POZWALA

a!BY OCIEPLIĂ&#x192; BUDYNEK Z a7IELKIEJ PÂ?YTYq NALEÂ&#x153;Y PRZED OCIEPLENIEM yCIAN ODPOWIEDNIO JE WZMOCNIĂ&#x192; 0ROPONUJEMY 0AĂ&#x17D;STWU SYSTEM OPARTY NA NIERDZEWNYCH KOTWACH %*/4 733 0LUS /FERUJEMY DORADZTWO TECHNICZNE WSPARCIE PROJEKTOWE SZKOLENIA DLA WYKONAWCĂ?W ORAZ WYPOÂ&#x153;YCZENIE SPRZĂ&#x2021;TU q :ESPĂ?Â? %*/4 0OLSKA

3YSTEM WZMACNIANIA a7)%,+)%* 0Â&#x20AC;949q PRZY UÂ&#x153;YCIU KOTWY 733 0LUS GWARANTUJE BEZPIECZEĂ&#x17D;STWO 2

â?&#x2019; PRZENOSZENIE OBCIÂ&#x2013;Â&#x153;EĂ&#x17D; yCIANY NATYCHMIAST PO ZAMOCOWANIU â?&#x2019; NIEZMIENNOyĂ&#x192; PARAMETRĂ?W PRZEZ LAT UÂ&#x153;YTKOWANIA â?&#x2019; PEWNE WZMOCNIENIE PÂ?YT ZARYSOWANYCH I SPĂ&#x2021;KANYCH â?&#x2019; WYSOKOGATUNKOWA STAL NIERDZEWNA ! OPTYMALIZACJĂ&#x2021; KOSZTĂ?W â?&#x2019; NISKI KOSZT CAÂ?KOWITY NA M OCIEPLANEJ ELEWACJI â?&#x2019; SZYBKI MONTAÂ&#x153; BEZ UÂ&#x153;YCIA CHEMII â?&#x2019; DÂ?UGOLETNIA Â&#x153;YWOTNOyĂ&#x192; SYSTEMU

rysunki: archiwum autorĂłw

â?&#x2019; SZKOLENIE DLA WYKONAWCĂ?W Z ZAKRESU MONTAÂ&#x153;U WYPOÂ&#x153;YCZANIE NARZĂ&#x2021;DZI MONTAÂ&#x153;OWYCH DOBĂ?R ILOyCI PRODUKTĂ?W DO PROJEKTU

Rys. 1 i 2 PrzykĹ&#x201A;adowe mieszkanie jednostronnie i dwustronnie oĹ&#x203A;wietlone

%*/4 0OLSKA 3P Z O O 3P K r UL *EÂ&#x153;OWSKA r #IASNA TEL r FAX r WWW EJOT PL r EJOT EJOT PL

BUDOWNICTWO

Rys. 3 Przykładowy segment powtarzalny 5

Builder

maj 2014

Ściany zewnętrzne szczytowe i szczytowe dachu były trójwarstwowe grubości 21 cm (część nośna – płyta żwirobetonowa wewnętrzna grubości 12 cm; warstwa środkowa – styropian grubości 4 cm; warstwa zewnętrzna – z betonu i lastrico lub innej faktury). Długość prefabrykatu wynosiła 525 cm (modularna 540 cm), wysokość 252 cm, a ściany dachu – zależnie od spadku połaci dachowych. Płyty stropowe żelbetowe były jednokierunkowo zbrojone, swobodnie podparte na ścianach poprzecznych i miały rozpiętość modularną 240, 300, 480 i 540 cm, szerokość 240 lub 270 cm, przy jednakowej grubości 14 cm. Powierzchnie boczne prefabrykatów, opierające się na ścianach nośnych, miały sfazowania umożliwiające wykonanie wieńców. Uzupełniającymi prefabrykatami żelbetowymi były: • płyty dachowe panwiowe o grubości 25 cm, szerokości 149 i długości modularnej 480 i 540 cm, • płyty biegów schodowych – pełne, z gotową fakturą o grubości 8 cm i rozpiętości 224 i 284 cm, • podesty – płyty pełne o grubości 16 cm wraz z warstwą lastryko długości 236 i 476 cm, • kabiny sanitarne o wymiarach 201x153 cm, wysokości 253 cm i ciężarze własnym 2035 kG, • bloki wentylacyjne i spalinowe – z betonu żwirowego o wysokości 252 cm i wymiarach 51 x 68 cm, • szyby dźwigowe – prefabrykaty przestrzenne na wysokość kondygnacji o wymiarach 196 x 164 x 268 cm i grubości ścianki 12 cm, • ścianki działowe – z żużlogipsu o grubości 7 cm lub żwirobetonowe o grubości 4,2 cm, o jednakowej wysokości 253 cm i różnej długości, zbrojone siatką z prętów Ø4,5 ze stali St0.

Złącza

Rys. 4. Złącze pionowe ścian wewnętrznych Rys. 5. Złącze płyty stropowej i ściany wewnętrznej Po modernizacji i dostosowaniu do normy PN-B-02020:1982 grubość ścian osłonowych wynosiła 21 cm (7+8+6). Powierzchnie boczne elementów ścian osłonowych miały kształt umożliwiający wykonanie komory dekompresji i ułatwiający uszczelnienie złącza pionowego. Ściany były zakończone wystającymi wkładkami, które wchodziły w złącze.

Połączeniami konstrukcyjnymi elementów prefabrykowanych są w systemie WWP: • złącza pionowe ścian wewnętrznych – monolityczne, zbrojone prętem pionowym Ø14 mm, przechodzącym przez haki Ø8 mm, wystające z krawędzi bocznych, • złącza płyty stropowej i ściany wewnętrznej – monolityczne w postaci wieńca zbrojonego 3 Ø12 i strzemionami Ø4,5 (długość oparcia stropu na ścianach – 5 cm), • złącza płyt stropowych wzdłuż krawędzi podłużnych – betonowe z niezabetonowaną przestrzenią od góry na wysokość 2 cm, przeznaczoną do prowadzenia przewodów instalacji elektrycznej. n REKLAMA

PERI - ekonomiczne i bezpieczne systemy rusztowań

Stadion PGE Arena, Gdańsk

Prosta Tower, Warszawa

„

Elektrownia Eemshaven, Holandia

Most MA-91 przez Wisłę k. Grudziądza

Nasze usługi to zindywidualizowane i kompleksowe rozwiązania w zakresie systemów deskowań i rusztowań, logistyki, projektowania oraz doradztwa technicznego. Zapewniają one klientom PERI uzyskanie trwałej przewagi konkurencyjnej. Najwyższy standard bezpieczeństwa oraz komfort pracy to oszczędność czasu, a także większa wydajność. Zapraszamy do współpracy.

Deskowania Rusztowania Doradztwo techniczne www.peri.com.pl info@peri.com.pl

BUDOWNICTWO

Rusztowania Maciej Rudaś

Dyrektor Oddziału Rusztowań PERI Polska

Builder

maj 2014

sługi powiązane z wynajmem oraz obsługą rusztowań (montaż/ demontaż i serwisowanie) obejmują wszystkie segmenty budownictwa zarówno na etapie realizacji oraz inwestycji, jak i na etapie prac remontowych, niezależnie od wielkości i stopnia skomplikowania planowanych lub prowadzonych prac. Obecnie widoczna jest coraz większa dysproporcja w zakresie kryteriów technologicznych i jakości oferowanych na rynku usług z zakresu rusztowań. W naturalny sposób nastąpił podział segmentu budownictwa ogólnego, który w zakresie stosowanych rusztowań i organizacji usługi pozostał w dużym stopniu na poziomie sprzed 10-15 lat. W segmencie budownictwa inżynierskiego oraz – w szczególności – w segmencie budownictwa przemysłowego oraz energetycznego widać wyraźne dążenia do podniesienia jakości zarówno oferowanych usług, jak również stosowanych rozwiązań technologicznych w zakresie rusztowań. Dodatkowo w sektorze przemysłowym i energetycznym widoczne jest obecnie poszukiwanie rozwiązań w zakresie świadczenia stałych, długoterminowych usług obsługi rusztowań podczas bieżących napraw, remontów i awarii. W efekcie oczekiwań rynku, oprócz produktu, którym są rusztowania, konieczne jest zapewnienie wszechstronnego serwisu, w skład którego wchodzi indywidualne projektowanie, obliczenia statyczne, obsługa logistyczna, a także kompleksowa usługa montażu i demontażu oraz obsługa i nadzór w trakcie użytkowania rusztowania.

Specyfika robót

Trudne warunki, niebezpieczne środowisko i wiele różnorodnych przeszkód powodują, że budowa rusztowań wymaga dużego doświadczenia oraz wiedzy. Wykonywanie robót w trakcie cyklu produkcyjnego czynnego zakładu (np. w związku z koniecznością usunięcia awarii), trudne dojście do stanowiska pracy, praca zmianowa oraz wysoka temperatura skutkują zazwyczaj bardzo napiętym harmonogramem prac z dużym potencjałem rusztowań i zaplanowaniem ich precyzyjnej logistyki. Wysoki stopień skomplikowania tych nietypowych projektów oraz specyficzne środowisko stwarzają, oprócz upadku z wysokości, wiele innych prawdopodobnych zagrożeń. Należą do nich m. in. niebezpieczeństwo porażenia prądem, negatywny wpływ czynników chemicznych, pyłu, kurzu czy lotnych włókien izolacyjnych, ryzyko wypadku z powodu niezabezpieczonych otworów, jak również prac wewnątrz np. zbiorników czy kanałów. Wszystko to razem nakłada zarówno na wykonawcę rusztowań, jak również na ich użytkowników, szczególne zobowiązania, a priorytetem jest wysoka kultura bezpieczeństwa pracy.

Charakterystyka rusztowań

Dynamiczny rozwój technologiczny produktów i zmiany zachodzące na rynku produkcji rusztowań oraz organizacji świadczonych usług wynikają

stosowane w przemyśle Oprócz produktu, którym są bezpieczne rusztowania, sektor przemysłowy i energetyczny oczekuje dzisiaj również zapewnienia wszechstronnego i długoterminowego serwisu o wysokiej jakości.

w znacznym stopniu z rosnących wymagań inwestorów i wykonawców. Dostawcy usług w zakresie rusztowań muszą zatem spełnić szereg kryteriów mających wpływ na szybką, bezpieczną i profesjonalną realizację budowy. Ogólny wzrost świadomości uczestników procesu budowlanego oraz prowadzone na szeroką skalę inicjatywy w dziedzinie poprawy bezpieczeństwa pracy coraz częściej przyczyniają się do stosowania produktów i usług, których niska cena jest ważna, ale nie najważniejsza. W ostatnim okresie wśród inwestorów, wykonawców oraz odbiorców usług z zakresu rusztowań w sektorze przemysłowym i energetycznym można zauważyć wzrost wymagań dotyczących stosowania bezpiecznych, sprawnych technicznie rusztowań, z silnym akcentem na poszukiwanie profesjonalnej usługi serwisowej. Przed dokonaniem wyboru oferty inwestorzy i wykonawcy coraz częściej analizują kryteria dotyczące jakości produktu, jego przydatności do wykonania danej realizacji, dostępności zasobów, czy też możliwości projektowe oraz logistyczne dostawcy rusztowań. Producent rusztowań powinien więc być otwarty na potrzeby rynkowe, a znając potrzeby wykonawców, powinien stale udoskonalać swój produkt i pracować nad wprowadzeniem innowacyjnych rozwiązań, które mogą być krokiem milowym w zakresie potrzeb użytkowych oraz bezpieczeństwa pracy. Profesjonalny system rusztowań integruje szereg pozornie sprzecznych cech użytkowych, takich jak wszechstronność stosowania, wysoka nośność, szybkość montażu, wygoda użytkowania i – co najważniejsze – wysoki poziom bezpieczeństwa. W tym przypadku doskonałym przykładem innowacyjnej technologii jest system rusztowań PERI UP Rosett Flex, który łączy wymienione cechy w synergiczną całość. Rosett Flex jest wszechstronnym i uniwersalnym modułowym rusztowaniem systemowym, które spełnia wszystkie wymagania budownictwa przemysłowego. Pozwala na swobodne dopasowanie do warunków na placu budowy, a przy tym zapewnia najwyższe bezpieczeństwo tworzonych stanowisk pracy. Platformy robocze są całkowicie pokryte podestami z perforowaną powierzchnią antypoślizgową bez szczelin, a wszelkie przeszkody są łatwo obudowywane. Połączenia rygli ze słupkami

maj 2014

59 Builder Fot. 1. Elektrownia Hamm, Niemcy

BUDOWNICTWO maj 2014

i podestów z ryglami zabezpieczają się samoczynnie zapadką grawitacyjną. Wysoka sztywność węzłów skutkuje dużą nośnością słupków i znaczną redukcją liczby wymaganych stężeń. Wymienione powyżej cechy systemu zostały docenione przez kapitułę ogólnopolskiego konkursu „Rusztowanie Roku” organizowanego przez Polską Izbę Gospodarczą Rusztowań. W 2013 r., w IV edycji konkursu, system ten zdobył I miejsce w kategorii „Technologia i Bezpieczeństwo”. Jeśli chodzi o usługę serwisową, to w tym zakresie oceniane są proponowane rozwiązania organizacji prac, doświadczenie montażowe i nadzorcze personelu, systemy zarządzania rusztowaniami na budowie i nadzór użytkowy rusztowań. Rozważny wybór dostawcy rusztowań i usług bardzo często ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo konstrukcji rusztowań, bezpieczeństwo użytkowników, terminowość oraz jakość realizowanych prac. Budowanie trwałej świadomości bezpieczeństwa oraz kształtowanie odpowiedzialnych postaw jest bardzo długim procesem, wymagającym zaangażowania inwestora, projektanta, kierownictwa i kadry inżynierskiej budowy, podwykonawców, dostawców materiałów budowlanych oraz organów nadzoru. Zwiększenie bezpieczeństwa i utrzymanie go na wysokim poziomie podczas pracy na rusztowaniach wymaga działań obejmujących wszystkie czynniki związane z zakresem rusztowań. Do podstawowych należą: elementy rusztowań jako produkt, dokumentacja technologiczno-projektowa planowanej konstrukcji, proces montażu i użytkowania, systemy szkoleń, analizy ryzyka, systemy ratownictwa i ewakuacji.

Builder

Dokumentacja rusztowań

Fot. 2. Rusztowanie modułowe PERI UP Rosett Flex

Fot. 3. Dzięki możliwości uniwersalnego dopasowania systemu PERI UP Rosett Flex złożone struktury rusztowań mogą być montowane w łatwy i szybki sposób.

W zakresie dokumentacji czy wymogów kwalifikacyjnych dla monterów oraz osób z nadzoru realizacje z rusztowań w sektorze energetycznym podlegają wszystkim wymogom, jakie stawia się każdej tego typu konstrukcji. Rusztowania stawiane w przemyśle, ze względu na to, że co najmniej w 80% występują nietypowe rozwiązania, wymagają indywidualnej analizy. Oznacza to, że nie są zgodne z dokumentacją techniczno-ruchową (DTR) i wymagają indywidualnej dokumentacji technicznej. W zakresie dokumentacji mieszczą się: • instrukcje: – montażu i eksploatacji rusztowań (DTR) dla danego systemu rusztowania, – oddzielna, indywidualna instrukcja montażu i eksploatacji dla danej konkretnej realizacji, • projekt techniczny (często z obliczeniami statycznymi), • atesty, • informacja do planu bioz, na etapie jego tworzenia, • plan organizacji robót, • ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, • kopie DTR oraz dopuszczenia UDT do eksploatacji maszyn używanych przy montażu/demontażu/przebudowie rusztowań, • dokumenty niezbędne do wyrobienia przepustek dla pracowników i personelu, • dokumenty poświadczające wszelkiego rodzaju obowiązkowe szkolenia, np. ogólne bhp lub związane z wymaganiami, jakie na swoim terenie stawia inwestor, np. w odniesieniu do zasad bhp i poruszania się po obiekcie. Ponadto, w odniesieniu do elementów rusztowań jako produktu, głównym kryterium, jakie powinno być brane pod uwagę przez świadomych bezpieczeństwa wykonawców, jest stosowanie produktów certyfikowanych lub zgodnych z normami i dyrektywami EU. Każda profesjonalna firma, która wynajmuje rusztowania, musi posiadać Kryteria Oceny Elementów Zużytych lub Zniszczonych i zgodnie z ich zapisami prowadzić oraz

Kwalifikacje personelu

Od osób stawiających rusztowania i nadzorujących ten proces należy w pierwszym rzędzie oczekiwać odpowiedniej wiedzy i doświadczenia, bo tyko w ten sposób można zapewnić właściwe przygotowanie i wykonanie montażu oraz demontażu konstrukcji rusztowań. Ma to kolosalne znaczenie dla bezpieczeństwa robót rusztowaniowych. Statystyki wypadków, szczególnie upadków z wysokości, które w głównej mierze dotyczą robót rusztowaniowych, w brutalny sposób odkrywają smutną prawdę o branży budowalnej, będącej liderem pod względem śmiertelnych wypadków przy pracy. Okazuje się, że wypadkom znacznie częściej ulegają użytkownicy rusztowań niż pracownicy, którzy je montują. Czasami jest to wynikiem nieprawidłowej eksploatacji, bo niestety nie szkoli się użytkowników w tym zakresie i nie uczula się ich na zagrożenia, jakie wynikają z pracy na rusztowaniu. Bezpośredni użytkownik, który nie wykonywał montażu konstrukcji rusztowania, jest statystycznie najbardziej narażony na upadek z wysokości. Wynika to z faktu, że szkolenie w zakresie użytkowania rusztowań często jest prowadzone ogólnikowo i przez osoby, które nie mają wiedzy o konstrukcji rusztowania, a to skutkuje nieświadomością liczby zagrożeń. Szkolenie takie powinno być obligatoryjne przy każdym szkoleniu stanowiskowym danego pracownika. Czasami przyczyną wypadku podczas eksploatacji może być źle zmontowana konstrukcja. Zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku główna odpowiedzialność

Terminowość dostaw i montażu

Napięty harmonogram prac, skoordynowanie wielu branż oraz dostawców na jednej budowie, a także dbanie o koszty i bezpieczeństwo, to wyzwania dla każdego przedsiębiorstwa, zwłaszcza w obliczu kar związanych z opóźnieniami w branży energetycznej. Dla wielu firm sektora przemysłowo-energetycznego terminowa realizacja projektu przekłada się na otrzymanie kolejnych zleceń lub, w skrajnych wypadkach, decyduje o ich istnieniu na rynku. To tłumaczy, dlaczego tak ważna jest logistyka wewnątrz i na zewnątrz przedsiębiorstwa oraz sprawne zarządzanie łańcuchem dostaw. Inwestorzy, kierując się atrakcyjną ceną jednostkową podaną w ofercie, wybierają często najtańsze usługi dostawy rusztowania

maj 2014

Ważnym ogniwem całego procesu budowy i eksploatacji rusztowań są procedury odbioru, kontrole i serwisowanie rusztowań w trakcie ich użytkowania. Podobnie jak w zakresie dokumentacji czy wymogów kwalifikacyjnych, odbiór i kontrole stawianych w energetyce rusztowań, np. przy montażu elewacji, remontu kotła i instalacji, montażu konstrukcji stalowej itp., podlegają takim samym wymogom, jak rusztowania stawiane w innych obszarach. Należy podkreślić, że niestety i w tym przypadku przepisy nie są kompletne ani wyczerpujące, bo odnoszą się jedynie do sytuacji, w której zgodnie z ustawą – Prawo budowlane występuje obligatoryjność ustanowienia kierownika budowy, i tylko w takiej sytuacji wskazują właśnie na niego. W innych przypadkach nie jest to sprecyzowane, co prowadzi z jednej strony do nadmiernych i nieuzasadnionych oczekiwań ze strony inwestora, tj. legitymowania się zawsze przez osoby odbierające rusztowania uprawnieniami budowlanym, z drugiej zaś rodzą patologię – brak odbiorów w ogóle, fikcyjne odbiory lub odbiory dokonywane przez osoby niekompetentne. Co więcej, wskazane wyżej uprawnienia de facto nie dają gwarancji, że mamy do czynienia z osobą rzeczywiście posiadającą odpowiednią wiedzę, co jeszcze bardziej komplikuje problem z kwalifikacjami osoby odbierającej rusztowanie do eksploatacji.

Bardzo ważnym czynnikiem dokumentacji technologiczno-projektowej, która ma szczególny wpływ na bezpieczeństwo prowadzenia prac, zwłaszcza w przypadku sektora przemysłowego, są obliczenia statyczne oraz dodatkowo opracowywane indywidualnie szczegółowe zasady montażu, użytkowania i demontażu rusztowań w zależności od specyfiki zadań, obejmujące wymagane przez klientów kryteria bezpieczeństwa. Zagadnienia statyczne występujące w przypadku rusztowań (luzy montażowe, imperfekcje itp.), czy też różnice konstrukcyjne wynikające z oferowanych na rynku systemów nie są możliwe do określenia bez specjalistycznego oprogramowania i wiedzy. Same uprawnienia budowlane przy projektowaniu rusztowań odniesione do typowych stalowych konstrukcji budowlanych nie oznaczają, że każdy projektant-technolog jest w stanie dokonać prawidłowych obliczeń wytrzymałościowych konstrukcji rusztowań. Wspomniany poprzednio czynnik – produkt – również pośrednio ma wpływ na ewentualne błędy projektowe. W przypadku rusztowań nieznanego pochodzenia materiały o nieznanych parametrach mechanicznych mogą skutkować przyjętymi błędnie założeniami do projektu. Często w trakcie montażu konstrukcji dochodzi do użycia elementów rusztowań pochodzących z różnych systemów od różnych producentów. Powstaje wtedy struktura, która zupełnie odbiega od założeń określonych w instrukcjach montażu odnoszących się tylko do jednego systemu.

Procedury, dopuszczenia, kontrole

Builder

Przykładem wszechstronnego i uniwersalnego rusztowania oraz innowacyjnej technologii jest system rusztowań PERI UP Rosett Flex, który spełnia wszystkie wymagania budownictwa przemysłowego.

spada na osoby nadzorujące prace. System szkoleń dla montażystów rusztowań w Polsce jest ogólnikowy, a kurs przygotowujący do zdobycia uprawnień montażysty trwa zaledwie kilka dni i nie musi być poparty jakimkolwiek okresem przygotowawczym, co ze względów oczywistych nie daje szans na zdobycie wymaganej wiedzy popartej praktyką. Zdobyte w taki sposób uprawnienia pozwalają na wykonywanie prac montażowych bez ograniczeń w każdych warunkach i przy użyciu każdego systemu rusztowań.

Świadomi bezpieczeństwa wykonawcy powinni stosować wyłącznie produkty certyfikowane lub zgodne z normami i dyrektywami EU. wraz z montażem. Zazwyczaj w przypadku projektów przemysłowo-energetycznych wybór takiej oferty powoduje konieczność nerwowego poszukiwania drugiego dostawcy usług już w trakcje realizacji projektu lub przyzwoleniem na montaż rusztowań o wątpliwej jakości i sprawności technicznej. W przypadku niedotrzymania terminów przez dostawcę rusztowań i wpływu tego zdarzenia na końcowy termin realizacji inwestycji wykonawca, dla którego klientem jest inwestor, traci nie tylko wiarygodność, ale często znaczne środki finansowe. Dlatego wybór wykonawcy w oparciu o kryterium terminowości opiera się na analizie jego możliwości i rzeczywiście posiadanego potencjału materiału, sprawności logistyki, dostaw „just in time”, szybkości reakcji na potrzeby budowy oraz profesjonalizmie kadry i liczbie dostępnych montażystów rusztowań. Jest oczywiste, że cena produktu i takich usług nie może być zbyt wysoka, bo staje się wrogiem, ani zbyt niska, bo traci się wówczas wiarygodność. Cena stanowi przecież relację korzyści klienta do jakości oferowanego produktu, usługi oraz poziomu bezpieczeństwa. n

Zdjęcia: archiwum Peri

ewidencjonować gospodarkę posiadanymi zasobami. Takie postępowanie eliminuje czynniki wpływające negatywnie na stan techniczny, bezpieczeństwo przy pracy na rusztowaniach i niekontrolowany napływ rusztowań o różnej jakości oraz w złym stanie technicznym, które często nie podlegają żadnej weryfikacji i zostały wycofane z użytkowania w krajach o wyższej kulturze bezpieczeństwa. Dzięki temu możliwe jest również ograniczenie wprowadzania na rynek niebezpiecznych produktów, wykonywanych ze stali o nieznanych parametrach lub rusztowań, których pozbywają się przedsiębiorcy z krajów zachodnich w wyniku wysokiego stopnia zużycia.

BUDOWNICTWO

Projektowanie konstrukcji sprężonych

Część 4

Builder

maj 2014

wg Eurokodu 2

dr inż. Wit Derkowski mgr inż. Mateusz Surma Politechnika Krakowska

Prawidłowe określenie poziomu siły sprężającej na każdym etapie – począwszy od momentu przekazania siły na beton, poprzez różne sytuacje wznoszenia i użytkowania obiektu, aż do sytuacji końcowej – jest niezwykle istotne. W niniejszym artykule podano zasady przyjmowania siły naciągowej oraz wyznaczania wielkości poszczególnych strat doraźnych w konstrukcjach struno- i kablobetonowych.

oczątkowa siła sprężająca, oznaczana P0, powinna być tak dobrana przez projektanta, aby z jednej strony w racjonalnie maksymalnym stopniu wykorzystać możliwości wysokiej klasy materiału, jakim jest stal sprężająca, a z drugiej – zagwarantować bezpieczną pracę cięgien, czyli wyeliminować możliwość ich zerwania na etapie realizacji naciągu oraz umożliwić pewne przyrosty siły na skutek odkształceń konstrukcji w trakcie jej użytkowania. Dlatego zgodnie z zapisami EC2 [1] największe naprężenie dopuszczalne przy naciągu cięgien σ0,max nie może przekroczyć żadnej z dwóch wartości: 0,8 fpk oraz 0,9 fp0,1k. W celu zmniejszenia części strat doraźnych dopuszcza się chwilowe przeciążenie cięgien, do poziomu 0,95 fp0,1k, ale jedynie pod warunkiem pomiaru siły w trakcie naciągu z dokładnością ±5% końcowej wartości siły. Siła sprężająca w konstrukcji sprężonej maleje wraz z upływem czasu na skutek zjawisk reologicznych zachodzących w betonie i stali. Ponadto jej wartość nie jest jednakowa na całej długości elementu, dlatego można ją zapisać jako P(x,t). Zachodzące spadki siły sprężającej, nazywane stratami, zależą od właściwości materiałów, z jakich konstrukcja jest wykonana, oraz od technologii jej realizacji. Straty siły sprężającej dzieli się na dwie grupy: • straty doraźne, występujące od rozpoczęcia procesu naciągu cięgien do momentu pełnego przekazania całości sił sprężających na beton. Ponieważ sprężanie konstrukcji trwa bardzo krótko w stosunku do okresu, na jaki jest ona projektowana, to przyjmuje się, że straty te zachodzą w czasie t0 ≈ 0; • straty opóźnione, występujące po przekazaniu siły sprężającej na beton, spowodowane skurczem i pełzaniem betonu, a także relaksacją stali sprężającej.

Należy pamiętać, że poza ww. stratami na etapie naciągu cięgien występują straty własne urządzeń naciągowych, które należy każdorazowo uwzględnić na etapie przygotowania się do sprężenia konstrukcji, np. poprzez cechowanie sprzętu naciągowego. Przy projektowaniu konstrukcji sprężonych niezbędne jest stosunkowo dokładne oszacowanie wielkości efektywnego sprężenia w poszczególnych sytuacjach obliczeniowych, począwszy od momentu przekazania siły na beton (sytuacji nazywanej początkową), poprzez różne sytuacje wznoszenia i użytkowania obiektu, aż do sytuacji końcowej (nazywanej użytkową) definiowanej dla zakładanego okresu trwałości konstrukcji. O ile jest to możliwe, obliczenia strat siły powinny być oparte na danych z praktyki lub na podstawie wyników badań doświadczalnych. Technologie wykonywania ustrojów struno- i kablobetonowych są znacząco różne, co tłumaczy występowanie zróżnicowanych strat w tych konstrukcjach. W strunobetonie występują (w kolejności chronologicznej) straty spowodowane: • tarciem cięgien o dewiatory, służące do ukształtowania łamanej trasy cięgien – ΔPμ(x), • poślizgiem strun w zakotwieniach technologicznych – ΔPsl(x), • wpływem podwyższonej temperatury w procesie przyspieszonego dojrzewania betonu – ΔPθ, • częściową (początkową) relaksacją stali sprężającej, zachodzącą pomiędzy momentem sprężenia cięgien na torze naciągowym, a przekazaniem sił sprężających na beton – ΔPir, • odkształceniem sprężystym betonu, w momencie przekazania sił sprężających na beton – ΔPel,

â&#x20AC;˘ zjawiskami reologicznymi wÂ betonie iÂ stali â&#x20AC;&#x201C; straty opĂłĹşnione (reologiczne) â&#x20AC;&#x201C; Î&#x201D;Pc+s+r(x,t). Schematyczny wykres przebiegu strat siĹ&#x201A;y sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej wÂ czasie (przedstawionym wÂ skali logarytmicznej) dla konstrukcji strunobetonowej pokazano na rys. 1. WÂ kablobetonie wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; (wÂ kolejnoĹ&#x203A;ci chronologicznej) straty spowodowane: â&#x20AC;˘ tarciem ciÄ&#x2122;gien oÂ osĹ&#x201A;onkÄ&#x2122; kabla (wÂ przypadku ciÄ&#x2122;gien wewnÄ&#x2122;trznych) lub oÂ dewiatory (dla ciÄ&#x2122;gien zewnÄ&#x2122;trznych) â&#x20AC;&#x201C; Î&#x201D;PÎź(x), â&#x20AC;˘ poĹ&#x203A;lizgiem drutĂłw lub splotĂłw wÂ zakotwieniach â&#x20AC;&#x201C; Î&#x201D;Psl(x), â&#x20AC;˘ odksztaĹ&#x201A;ceniem sprÄ&#x2122;Ĺźystym betonu â&#x20AC;&#x201C; Î&#x201D;Pel, â&#x20AC;˘ zjawiskami reologicznymi wÂ betonie iÂ stali â&#x20AC;&#x201C; straty opĂłĹşnione (reologiczne) â&#x20AC;&#x201C; Î&#x201D;Pc+s+r(x,t), â&#x20AC;˘ krĂłtkotrwaĹ&#x201A;ymi rĂłĹźnicami temperatury betonu iÂ ciÄ&#x2122;gien zewnÄ&#x2122;trznych, np. wÂ wyniku szybkich zmian temperatury otoczenia â&#x20AC;&#x201C; Î&#x201D;PÎ&#x201D;t. Schematyczny wykres przebiegu strat siĹ&#x201A;y sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej wÂ czasie dla konstrukcji kablobetonowej pokazano na rys. 2, natomiast na rys. 3 pokazano zmiennoĹ&#x203A;Ä&#x2021; siĹ&#x201A;y sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej spowodowanÄ&#x2026; stratami doraĹşnymi, na dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci elementu. WÂ niniejszym artykule omĂłwione zostanÄ&#x2026; zasady wyznaczania wielkoĹ&#x203A;ci poszczegĂłlnych strat doraĹşnych.

Ă&#x201C; krĂłtkotrwaĂĄymi rĂłÄŞnicami temperatury betonu i ciÄ&#x160;gie zmian temperatury otoczenia â&#x20AC;&#x201C; 'P'T . ' P zmian temperatury otoczenia â&#x20AC;&#x201C; . ' T Schematyczny wykres przebiegu strat siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;c Schematyczny wykres sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej w pokazano na rys. 2, przebiegu natomiast strat na rys.siĂĄy 3 pokazano zmie pokazano na rys. 2, natomiast na rys. 3 pokazano zmienno doraÄ¨nymi, na dĂĄugoÄ&#x17E;ci elementu. doraÄ¨nymi, na dĂĄugoÄ&#x17E;ci elementu. W niniejszym artykule omĂłwione zostanÄ&#x2026; zasady W niniejszym doraÄ¨nych. artykule omĂłwione zostanÄ&#x2026; zasady wyzn doraÄ¨nych.

Rys. 1. ZmiennoÄ&#x17E;Ăź siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej w czasie Rys. 1. ZmiennoÄ&#x17E;Ăź siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej w czasie dla

Rys. 2. ZmiennoÄ&#x17E;Ăź siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej w czasie Rys. 2. ZmiennoÄ&#x17E;Ăź siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej w czasie dla

Rys. 3. ZmiennoÄ&#x17E;Ăź siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej, spowodowana Rys. 3. ZmiennoÄ&#x17E;Ăź siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej, spowodowana strat kablobetonow kablobetonowego Straty spowodowane tarciem Straty spowodowane tarciem Straty spowodowane Strata wywoĹ&#x201A;ana tarciem oÂ dewiator, sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cytarciem do odgiÄ&#x2122;cia trasy ciÄ&#x2122;gnasĂĄuÄŞÄ&#x2026;cy do odg Strata wywoĂĄana tarciem o dewiator, (wÂ przypadku konstrukcji strunobetonowych zÂ trasÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;amanÄ&#x2026; lub kablobetoStrata wywoĂĄana tarciem o dewiator, sĂĄuÄŞÄ&#x2026;cy do odgiÄ&#x160;ci strunobetonowych z trasÄ&#x2026; ĂĄamanÄ&#x2026; lub kablobetonowych nowych sprÄ&#x2122;Ĺźanych strunobetonowych ciÄ&#x2122;gnami zewnÄ&#x2122;trznymi), obliczana jest ze wzoru [2]: z trasÄ&#x2026; ĂĄamanÄ&#x2026; lub kablobetonowych sprÄ&#x160; jest ze wzoru [2]: jest ze wzoru [2]: n maj 2014

'PP .dn ÂŚ PV .i P ,, (1) 'PP .d ÂŚ PV .ii P ,

Rys. 1. ZmiennoĹ&#x203A;Ä&#x2021; siĹ&#x201A;y sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej wÂ czasie dla konstrukcji strunobetonowych.

Builder

gdzie: gdzie:i gdzie: PV.i â&#x20AC;&#x201C; skĹ&#x201A;adowa pionowaP siĹ&#x201A;y wÂ odgiÄ&#x2122;tym ciÄ&#x2122;gnie na i-tym dewiatorze, V .i â&#x20AC;&#x201C; skĂĄadowa pionowa siĂĄy w odgiÄ&#x160;tym ciÄ&#x160;gnie liczÄ&#x2026;c od najbliĹźszego czynnego, PVzakotwienia .i â&#x20AC;&#x201C; skĂĄadowa pionowa siĂĄy w odgiÄ&#x160;tym ciÄ&#x160;gnie na i zakotwienia czynnego, Îź â&#x20AC;&#x201C; wspĂłĹ&#x201A;czynnikzakotwienia tarcia miÄ&#x2122;dzy ciÄ&#x2122;gnem aÂ dewiatorem (ew. ciÄ&#x2122;gnem czynnego, P â&#x20AC;&#x201C; wspĂłĂĄczynnik tarcia aÂ osĹ&#x201A;onkÄ&#x2026; ciÄ&#x2122;gna zewnÄ&#x2122;trznego, opartego oÂ dewiator), patrz:miÄ&#x160;dzy tabela 1. ciÄ&#x160;gnem a dew P â&#x20AC;&#x201C; wspĂłĂĄczynnik tarcia ciÄ&#x160;gnem a dewiato zewnÄ&#x160;trznego, opartego omiÄ&#x160;dzy dewiator), patrz: tabela 1. Straty spowodowane tarciem kabli oÂ osĹ&#x201A;onki kanaĹ&#x201A;u kablowego (wÂ przyzewnÄ&#x160;trznego, opartego o dewiator), patrz: 1. Straty spowodowane tarciem kabli tabela o osĂĄonki ka padku konstrukcji kablobetonowych sprÄ&#x2122;Ĺźanych ciÄ&#x2122;gnami wewnÄ&#x2122;trznyStraty spowodowane sprÄ&#x160;ÄŞanych tarciem kabli o osĂĄonki kanaĂĄu kablobetonowych ciÄ&#x160;gnami wewnÄ&#x160;trznymi) mi) mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; okreĹ&#x203A;lane ze wzoru: kablobetonowych sprÄ&#x160;ÄŞanych ciÄ&#x160;gnami wewnÄ&#x160;trznymi) mog 'PP x P0 1 P Â&#x2DC; 4e kPÂ&#x2DC;xÂ&#x2DC; 4 k Â&#x2DC;x , 'PP x P0 1 e ,, (2)

gdzie: gdzie: Č&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; suma kÄ&#x2026;tĂłw zakrzywienia trasy ciÄ&#x160;gna na odcink gdzie: Č&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; rozpatrywanego suma kÄ&#x2026;tĂłw zakrzywienia trasy ciÄ&#x160;gna na odcinku od Î¸ â&#x20AC;&#x201C; suma kÄ&#x2026;tĂłw zakrzywienia trasy ciÄ&#x2122;gna przekroju, na odcinku od punktu przyrozpatrywanego przekroju, k â&#x20AC;&#x201C;rozpatrywanego niezamierzony kÄ&#x2026;t zakrzywienia (kÄ&#x2026;t falowania) Ĺ&#x201A;oĹźenia prasy naciÄ&#x2026;gowej do przekroju, kÄ&#x2026;t zakrzywienia (kÄ&#x2026;t falowania) trasy wniezamierzony aprobacie(kÄ&#x2026;t technicznej systemu sprÄ&#x160;ÄŞania. MieszczÄ&#x2026; k â&#x20AC;&#x201C; niezamierzonykkÄ&#x2026;tâ&#x20AC;&#x201C; zakrzywienia falowania) trasy ciÄ&#x2122;gien. Waraprobacie technicznej systemu sprÄ&#x160;ÄŞania. MieszczÄ&#x2026;siÄ&#x160; siÄ&#x160;z or rad/metr. Dla technicznej kabli zewnÄ&#x160;trznych, skĂĄadajÄ&#x2026;cych toĹ&#x203A;ci k powinny byÄ&#x2021; w podane wÂ aprobacie systemu sprÄ&#x2122;Ĺźania. rad/metr. Dla kabli skĂĄadajÄ&#x2026;cych siÄ&#x160; z rĂłwn moÄŞna zaniedbaĂź. MieszczÄ&#x2026; siÄ&#x2122; one zwykle wÂ przedziale 0,005zewnÄ&#x160;trznych, < k < 0,01 rad/metr. Dla kamoÄŞna zaniedbaĂź. bli zewnÄ&#x2122;trznych, skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; zÂ rĂłwnolegĹ&#x201A;ych drutĂłw lub splotĂłw, wielkoĹ&#x203A;ci k moĹźna zaniedbaÄ&#x2021;. Îź â&#x20AC;&#x201C; wspĂłĹ&#x201A;czynnik tarcia miÄ&#x2122;dzy ciÄ&#x2122;gnem aÂ osĹ&#x201A;onkÄ&#x2026; kanaĹ&#x201A;u kablowego. Rys. 2. ZmiennoĹ&#x203A;Ä&#x2021; siĹ&#x201A;y sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej wÂ czasie dla konstrukcji kablobetonowych.

Zalecane wartoĹ&#x203A;ci wspĂłĹ&#x201A;czynnika tarcia podano wÂ tabeli 1.

Tabela 1. WspĂłĹ&#x201A;czynniki tarcia Îź dla ciÄ&#x2122;gien z przyczepnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;Â iÂ bez niej. ciÄ&#x2122;gna zÂ przyczepnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; druty ciÄ&#x2026;gnione na zimno sploty prÄ&#x2122;ty Ĺźebrowane prÄ&#x2122;ty gĹ&#x201A;adkie

Rys. 3. ZmiennoĹ&#x203A;Ä&#x2021; siĹ&#x201A;y sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej, spowodowana stratami doraĹşnymi, na dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci elementu kablobetonowego.

osĹ&#x201A;onki stalowe bez smaru

ciÄ&#x2122;gna bez przyczepnoĹ&#x203A;ci osĹ&#x201A;onki osĹ&#x201A;onki osĹ&#x201A;onki zÂ polietylenu stalowe ze zÂ polietylenu bez smaru smarem ze smarem

0,17

0,25

0,14

0,18

0,12

0,19 0,65 0,33

0,24 -

0,12 -

0,16 -

0,10 -

Podane wartoĹ&#x203A;ci Îź iÂ k okreĹ&#x203A;lone sÄ&#x2026; dla przypadkĂłw, wÂ ktĂłrych powierzchnia ciÄ&#x2122;gien wypeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cych kanaĹ&#x201A; stanowi ok. 50% przekroju kanaĹ&#x201A;u kablowego. WÂ przypadku wiÄ&#x2122;kszego wypeĹ&#x201A;nienia kanaĹ&#x201A;u stalÄ&#x2026; sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; wspĂłĹ&#x201A;czynniki Îź iÂ k zaleca siÄ&#x2122; wyznaczaÄ&#x2021; doĹ&#x203A;wiadczalnie [3].

BUDOWNICTWO maj 2014

64 Builder

P0 Â&#x2DC; rÂ¸ 1 E Â&#x2DC; A - l Â&#x2DC; P Â&#x2DC; k Â&#x2DC;PPÂ&#x2DC;0 E-p Â&#x2DC; A p Â¨ prÄ&#x160;ty ÄŞebrowane 0.65 Â¨ sploty 0.19 0.24 0.12 p pa`p 0.16 0.10a` p ÂŠ lub e r Âš Â&#x2DC; Â¨1 P Â&#x2DC;l prÄ&#x160;ty gĂĄadkie 0.33 Â&#x2DC; E A P Â&#x2DC; E p Â&#x2DC; Ap Â¨ p p prÄ&#x160;ty ÄŞebrowane 0.65 e rrĂł ÂŠ siÄ&#x160; Ă&#x201C; wyznaczenie rĂłÄŞnicy poÄ&#x17E;lizgu ( 'a p ), ktĂłra rozkĂĄada prÄ&#x160;ty gĂĄadkie 0.33 P Podane wartoÄ&#x17E;ci i k okreÄ&#x17E;lone sÄ&#x2026; dla przypadkĂłw, ciÄ&#x160;gien wypeĂĄniajÄ&#x2026;cych wyznaczenie rĂłÄŞnicy poÄ&#x17E;lizgu ( 'a p ), ktĂłra 'aw ktĂłrych a p powierzchnia aĂ&#x201C; `p , kanaĂĄ stanowi ok.P50% przekroju kanaĂĄu kablowego. p W przypadku wiÄ&#x160;kszego wypeĂĄnienia kanaĂĄu 'awartoĹ&#x203A;ci a pstraty ciÄ&#x160;gien a`siĹ&#x201A;y,wartoÄ&#x17E;ci Podane wartoÄ&#x17E;ci ciÄ&#x2122;gien i k okreÄ&#x17E;lone przypadkĂłw, powierzchnia wypeĂĄniajÄ&#x2026;cych Straty spowodowane poĹ&#x203A;lizgiem â&#x20AC;˘ wyznaczenie ostatecznej sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej spowodowaP sÄ&#x2026;kdla Ă&#x201C; w ktĂłrych wyznaczenie straty siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej s p ostatecznej zalecakablowego. siÄ&#x160; wyznaczaĂź doÄ&#x17E;wiadczalnie [3]. pwypeĂĄnienia wspĂłĂĄczynniki kanaĂĄsprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cÄ&#x2026;, stanowi ok. 50% przekrojui kanaĂĄu WciÄ&#x2122;gien przypadku wiÄ&#x160;kszego kanaĂĄu nej wĹ&#x203A;lizgiem wÂ zakotwieniu: wÂ zakotwieniu stalÄ&#x2026; zakotwieniu: Ă&#x201C; wyznaczenie ostatecznej wartoÄ&#x17E;ci straty siĂĄ P i kspoWÂ EC2 nie zamieszczono wzorĂłw pozwalajÄ&#x2026;cych obliczyÄ&#x2021; straty zaleca siÄ&#x160; wyznaczaĂź doÄ&#x17E;wiadczalnie [3]. stalÄ&#x2026; sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cÄ&#x2026;, wspĂłĂĄczynniki 'a p zakotwieniu: l x Straty spowodowane poÄ&#x17E;lizgiem ciÄ&#x160;gien w zakotwieniu wodowane poĹ&#x203A;lizgiem ciÄ&#x2122;gien wÂ zakotwieniu. WartoĹ&#x203A;ci wĹ&#x203A;lizgu szczÄ&#x2122;k

2 ' Â&#x2DC; Â&#x2DC; Â&#x2DC; P x a Â&#x2DC; E p Â&#x2DC; Ap (9) E A sl p p p 2 'a p WszczÄ&#x2122;kowych EC2 nie zamieszczono wzorĂłw pozwalajÄ&#x2026;cych obliczyĂźlstraty spowodowane l xl poÄ&#x17E;lizgiem (ap ) dla konkretnych typĂłw zakotwieĹ&#x201E; podane sÄ&#x2026; wÂ Euro- w zakotwieniu Straty spowodowane poÄ&#x17E;lizgiem ciÄ&#x160;gien

2 ' Â&#x2DC; Â&#x2DC; P x a Â&#x2DC; E p Â&#x2DC; Ap E sl p p Â&#x2DC; Ap 2 a pejskiej Aprobacie Technicznej. obecnie stosowanych za- szczÄ&#x160;k ciÄ&#x160;gienDla w typowych, zakotwieniu. WartoÄ&#x17E;ci wÄ&#x17E;lizgu ( p ) dla konkretnych typĂłwspowodowane zakotwieÄ&#x201D; l szczÄ&#x160;kowych W EC2 nie zamieszczono wzorĂłw pozwalajÄ&#x2026;cych obliczyĂź straty poÄ&#x17E;lizgieml kotwieĹ&#x201E; szczÄ&#x2122;kowych wĹ&#x203A;lizg ten wynosi 4 aÂ 7 mm Aprobacie â&#x20AC;&#x201C; jeĹźeli nie dysStraty spowodowane czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowÄ&#x2026; relaksacjÄ&#x2026; Straty spowodowane czÄ&#x160;Ä&#x17E;ciowÄ&#x2026; relaksacjÄ&#x2026; stali sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej podane sÄ&#x2026; wmiÄ&#x2122;dzy Europejskiej Technicznej. Dla typowych, obecnie stosowanych zakotwieÄ&#x201D; ciÄ&#x160;gien w zakotwieniu. WartoÄ&#x17E;ci wÄ&#x17E;lizgu szczÄ&#x160;k ( a sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej p ) dla konkretnych typĂłw zakotwieÄ&#x201D; szczÄ&#x160;kowych ponuje siÄ&#x2122; wiarygodnymiszczÄ&#x160;kowych danymi, zalecane jest przyjmowaÄ&#x2021; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; nie stali DoraÄ¨nÄ&#x2026; stratÄ&#x160; siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej, spowodowanÄ&#x2026; relaksacjÄ&#x2026; st wÄ&#x17E;lizg ten wynosi miÄ&#x160;dzy 4 a 7 mm â&#x20AC;&#x201C; jeÄŞeli nie dysponuje siÄ&#x160; wiarygodnymi danymi, Straty spowodowane czÄ&#x160;Ä&#x17E;ciowÄ&#x2026; relaksacjÄ&#x2026; stali sp podane sÄ&#x2026; w Europejskiej Aprobacie Technicznej. Dla typowych, obecnie stosowanych zakotwieÄ&#x201D; mniejszÄ&#x2026; niĹź 5 mm. WartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; poĹ&#x203A;lizgu wÂ zakotwieniach technologicznych DoraĹşnÄ&#x2026; stratÄ&#x2122; siĹ&#x201A;y sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej spowodowanÄ&#x2026; relaksacjÄ&#x2026; stali sprÄ&#x2122;ĹźanaciÄ&#x2026;gowym, wyznacza siÄ&#x160; jedynie dla konstrukcji strunobeton zalecane jest przyjmowaĂź wartoÄ&#x17E;Ăź nie mniejszÄ&#x2026; niÄŞ 5 mm. WartoÄ&#x17E;Ăź DoraÄ¨nÄ&#x2026; poÄ&#x17E;lizgu stratÄ&#x160; w zakotwieniach siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej, spowodowa szczÄ&#x160;kowych wÄ&#x17E;lizg ten wynosi miÄ&#x160;dzyw4zakĂĄadzie ajÄ&#x2026;cej 7 mm â&#x20AC;&#x201C;prefabrykacji jeÄŞeli na nietorze dysponuje siÄ&#x160; wiarygodnymi danymi, powinna byÄ&#x2021; ustalona wÂ zakĹ&#x201A;adzie prefabrykacji iÂ podana wÂ specyfikacji zachodzÄ&#x2026;cÄ&#x2026; naciÄ&#x2026;gowym wyznacza jedynie dla konwzorem: technologicznych powinna byĂź ustalona i podana w specyfikacji technicznej naciÄ&#x2026;gowym, wyznaczasiÄ&#x2122; siÄ&#x160; jedynie dla konstruk zalecane jest przyjmowaĂź wartoÄ&#x17E;Ăź nie mniejszÄ&#x2026; niÄŞ 5 mm. WartoÄ&#x17E;Ăź poÄ&#x17E;lizgu w zakotwieniach technicznej urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; naciÄ&#x2026;gowych. strukcji strunobetonowych. WartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; straty dana jest wzorem: 'Pir A p Â&#x2DC; 'Vwzorem: urzÄ&#x2026;dzeÄ&#x201D; naciÄ&#x2026;gowych. pir , powinna byĂź ustalona prefabrykacji i podana w straty specyfikacji technicznej PoniĹźej przedstawiono technologicznych algorytmPoniÄŞej postÄ&#x2122;powania przy obliczaniu stratyw zakĂĄadzie przedstawiono algorytm postÄ&#x160;powania obliczaniu siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej 'Pir A p Â&#x2DC; ' V pir ,, (10) 'przy V pir jest urzÄ&#x2026;dzeÄ&#x201D; naciÄ&#x2026;gowych. siĹ&#x201A;y sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej spowodowanej wĹ&#x203A;lizgiem ciÄ&#x2122;gna wÂ zakotwieniu, bazujÄ&#x2026;bezwzglÄ&#x160;dnÄ&#x2026; wartoÄ&#x17E;ciÄ&#x2026; gdzie spowodowanej wÄ&#x17E;lizgiem ciÄ&#x160;gna w zakotwieniu, bazujÄ&#x2026;cy na zapisach wczeÄ&#x17E;niejszej polskiej spadku normy naprÄ&#x160;ÄŞeÄ&#x201D; w s PoniÄŞej postÄ&#x160;powania przy obliczaniu straty siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej cy na zapisach wczeĹ&#x203A;niejszej polskiej normy przedstawiono [4]. Spadek siĹ&#x201A;y naalgorytm skutek gdziemomentu Î&#x201D;Ď&#x192; jest bezwzglÄ&#x2122;dnÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; spadku naprÄ&#x2122;ĹźeĹ&#x201E; wÂ stali ' V naciÄ&#x2026;gu ciÄ&#x160;gien do chwili przekazania siĂĄy na spadku beton. pir pir bezwzglÄ&#x160;dnÄ&#x2026; wartoÄ&#x17E;ciÄ&#x2026; gdzie [4]. Spadek siĂĄy na skutek wÄ&#x17E;lizgu szczÄ&#x160;k w zakotwieniu szczÄ&#x160;kowym nie jest rĂłwnomierny na sprÄ&#x2122;wĹ&#x203A;lizgu szczÄ&#x2122;k wÂ zakotwieniu szczÄ&#x2122;kowym wÄ&#x17E;lizgiem nie jest rĂłwnomierny na zakotwieniu, ĹźajÄ&#x2026;cej bazujÄ&#x2026;cy zachodzÄ&#x2026;cego odczÄ&#x160;Ä&#x17E;ci momentu naciÄ&#x2026;gu ciÄ&#x2122;gien do chwili przekaza- [5]. Pon dĹ&#x201A;uspowodowanej ciÄ&#x160;gna w na zapisach wczeÄ&#x17E;niejszej polskiej normy podanych w 3 niniejszego cyklu artykuĂĄĂłw momentu naciÄ&#x2026;gu do tarcia chwili przekazania dĂĄugoÄ&#x17E;ci ciÄ&#x160;gna, poniewaÄŞ efekt cofania siÄ&#x160; ciÄ&#x160;gna w gĂĄÄ&#x2026;b elementu tĂĄumiony jest ciÄ&#x160;gien przez siĂĄy goĹ&#x203A;ci ciÄ&#x2122;gna, poniewaĹź efekt siÄ&#x2122; siĂĄy ciÄ&#x2122;gna elementu tĹ&#x201A;umioniawsiĹ&#x201A;y na beton. ObliczaÄ&#x2021; jÄ&#x2026; moĹźna wedĹ&#x201A;ug zasad podanych wÂ czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci 3 [4]. cofania Spadek nawÂ gĹ&#x201A;Ä&#x2026;b skutek wÄ&#x17E;lizgu szczÄ&#x160;k zakotwieniu szczÄ&#x160;kowym nie rĂłwnomierny nabetonu strunobetonowych przyÄ&#x17E;pieszenie dojrzewania moÄŞe podanych wlubjest czÄ&#x160;Ä&#x17E;ci 3 elementĂłw niniejszego cyklu artyko ciÄ&#x160;gien o osĂĄonkÄ&#x160;. WyjÄ&#x2026;tkiem sÄ&#x2026; tutaj prostoliniowe kable zewnÄ&#x160;trzne ciÄ&#x160;gna ny jest przez siĹ&#x201A;y tarcia ciÄ&#x2122;gien oÂ osĹ&#x201A;onkÄ&#x2122;. WyjÄ&#x2026;tkiem sÄ&#x2026; tutajefekt prostoliniowe niniejszego cyklu artykuĹ&#x201A;Ăłw [5]. PoniewaĹź wÂ przypadku konstrukcji strudĂĄugoÄ&#x17E;ci ciÄ&#x160;gna, poniewaÄŞ cofania siÄ&#x160; ciÄ&#x160;gna w gĂĄÄ&#x2026;b elementu tĂĄumiony jest przez siĂĄy tarcia specjalnej termicznej, to pamiÄ&#x160;taĂź naleÄŞy o obliczeniowy strunobetonowych przyÄ&#x17E;pieszenie b prefabrykowanych na torze naciÄ&#x2026;gowym â&#x20AC;&#x201C; dla nich strata obrĂłbki spowodowana poÄ&#x17E;lizgiem rozkĂĄada siÄ&#x160; dojrzewania kable zewnÄ&#x2122;trzne lub ciÄ&#x2122;gna elementĂłw prefabrykowanych na torze na- prostoliniowe nobetonowych przyĹ&#x203A;pieszenie dojrzewania moĹźe odbywaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; poprzez ciÄ&#x160;gien o osĂĄonkÄ&#x160;. sÄ&#x2026; tutaj kable zewnÄ&#x160;trzne lub betonu ciÄ&#x160;gna elementĂłw konstrukcji na torze naciÄ&#x2026;gowym specjalnej obrĂłbki termicznej, to pamiÄ&#x160;taĂź naleÄŞy rĂłwnomiernie na caĂĄejWyjÄ&#x2026;tkiem dĂĄugoÄ&#x17E;ci ciÄ&#x160;gna i wynosi: czasu realizacji ciÄ&#x2026;gowym â&#x20AC;&#x201C; dla nich strataprefabrykowanych spowodowana poĹ&#x203A;lizgiem rozkĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; rĂłwno- â&#x20AC;&#x201C;przez specjalnej obrĂłbkipoÄ&#x17E;lizgiem termicznej, to pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021;siÄ&#x160; naleĹźy na torze naciÄ&#x2026;gowym dla zastosowanie nich strata spowodowana rozkĂĄada teq uwzglÄ&#x160;dniajÄ&#x2026;cego czasu skutki realizacji konstrukcji na torze naciÄ&#x2026;gow podgrzewania. p miernie na caĹ&#x201A;ej dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci rĂłwnomiernie ciÄ&#x2122;gna iÂ wynosi: na acaĂĄej oÂ obliczeniowym zmodyfikowaniu rzeczywistego czasu realizacji kon'Psl E p Â&#x2DC; Ap Â&#x2DC; , dĂĄugoÄ&#x17E;ci ciÄ&#x160;gna i wynosi: (3) teq uwzglÄ&#x160;dniajÄ&#x2026;cego skutki podgrzewania. strukcji na torze naciÄ&#x2026;gowym poprzez dodanie czasu ekwiwalentnego teq al p Straty spowodowane wpĂĄywem podwyÄŞszonej temperatury uwzglÄ&#x2122;dniajÄ&#x2026;cego skutki podgrzewania. P E A ' Â&#x2DC; Â&#x2DC; , (3) , (3) gdzie: sl p p l W konstrukcjach strunobetonowych podczas procesu przyÄ&#x17E; gdzie: Straty spowodowane wpĂĄywem podwyÄŞszonej tem E p â&#x20AC;&#x201C; moduĂĄ sprÄ&#x160;ÄŞystoÄ&#x17E;ci ciÄ&#x160;gien, Ep â&#x20AC;&#x201C; moduĹ&#x201A; sprÄ&#x2122;ĹźystoĹ&#x203A;cigdzie: ciÄ&#x2122;gien, Straty spowodowane wpĹ&#x201A;ywem podgrzewania jeszcze niestwardniaĂĄej mieszanki betonowej W konstrukcjach strunobetonowych podczad AEpp â&#x20AC;&#x201C;â&#x20AC;&#x201C; pole Ap â&#x20AC;&#x201C; pole powierzchni wszystkich ciÄ&#x2122;gien wÂ elemencie, podwyĹźszonej temperatury naciÄ&#x2026;gniÄ&#x160;tych ciÄ&#x160;gien. Na skutek odksztaĂĄcalnoÄ&#x17E;ci termicznej sta powierzchni wszystkich podgrzewania jeszcze niestwardniaĂĄej mieszanki moduĂĄ sprÄ&#x160;ÄŞystoÄ&#x17E;ci ciÄ&#x160;gien, ciÄ&#x160;gien w elemencie, l â&#x20AC;&#x201C; dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; naciÄ&#x2026;ganego ciÄ&#x2122;gna, dla konstrukcji strunobetonowych WÂ konstrukcjach strunobetonowych podczas procesu przyĹ&#x203A;pieszoneciÄ&#x160;gien, skutkujÄ&#x2026;ce zmniejszeniem wprowadzonych do naciÄ&#x2026;gniÄ&#x160;tych ciÄ&#x160;gien. Na skutek lA â&#x20AC;&#x201C;p â&#x20AC;&#x201C;dĂĄugoÄ&#x17E;Ăź naciÄ&#x2026;ganego ciÄ&#x160;gna, ciÄ&#x160;gien dla konstrukcji strunobetonowych czÄ&#x160;sto jest to dĂĄugoÄ&#x17E;Ăź toruodksztaĂĄcalnoÄ&#x17E;ci pole powierzchni wszystkich wgoelemencie, czÄ&#x2122;sto jest to dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; toru naciÄ&#x2026;gowego. dojrzewania wÂ wyniku podgrzewania jeszcze niestwardniaĹ&#x201A;ej mieszanW trakcie procesuskutkujÄ&#x2026;ce wiÄ&#x2026;zania betonu ksztaĂĄtujÄ&#x2026; siÄ&#x160; wprowad siĂĄy przy ciÄ&#x160;gien, zmniejszeniem naciÄ&#x2026;gowego. ZasiÄ&#x2122;g poĹ&#x203A;lizgu (x0 ), tj. lodlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; ki betonowej dochodzi rĂłwnieĹź do podgrzania naciÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;tych ciÄ&#x2122;gien. Na bÄ&#x160;dzie mierzona od punktu przyĹ&#x201A;oĹźenia praktĂłre powodujÄ&#x2026;, ÄŞe pĂłÄ¨niejsze ochĂĄodzenie ciÄ&#x160;gien nie siÄ&#x160; â&#x20AC;&#x201C; dĂĄugoÄ&#x17E;Ăź naciÄ&#x2026;ganego ciÄ&#x160;gna, dla konstrukcji strunobetonowych czÄ&#x160;sto jest to dĂĄugoÄ&#x17E;Ăź toru betonu W trakcie procesu wiÄ&#x2026;zania ksztaĂĄtu ), tj.cofniÄ&#x2122;cia odlegĂĄoÄ&#x17E;Ăź mierzonaskutek od punktu przyĂĄoÄŞenia prasy stali naciÄ&#x2026;gowej miejsca, w TrwaĂĄy spad ZasiÄ&#x160;g poÄ&#x17E;lizgu ( x 0efekt odksztaĹ&#x201A;calnoĹ&#x203A;ci termicznej nastÄ&#x2122;puje do niewielkie wydĹ&#x201A;uĹźenie sy naciÄ&#x2026;gowej do miejsca, wÂ ktĂłrym koĹ&#x201E;czy siÄ&#x2122; siÄ&#x2122; ciÄ&#x2122;gna do poczÄ&#x2026;tkowej wartoÄ&#x17E;ci naprÄ&#x160;ÄŞeÄ&#x201D; naciÄ&#x2026;gowych. naciÄ&#x2026;gowego. ktĂłre powodujÄ&#x2026;, ÄŞe pĂłÄ¨niejsze ochĂĄodzenie ciÄ&#x160;gien skutkujÄ&#x2026;ce zmniejszeniem wprowadzonych do nichwiÄ&#x2026;zania naprÄ&#x2122;ĹźeĹ&#x201E; na skutek wĹ&#x203A;lizgu wÂ zakotwieniu, moĹźe byÄ&#x2021; zÂ nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cych ktĂłrym koÄ&#x201D;czy siÄ&#x160;obliczony efekt cofniÄ&#x160;cia siÄ&#x160; ciÄ&#x160;gnaciÄ&#x2122;gien, na skutek wÄ&#x17E;lizgu w do zakotwieniu, moÄŞe byĂźwobliczony z wpĂĄywem podwyÄŞszonej temperatury betonu wy poczÄ&#x2026;tkowej wartoÄ&#x17E;ci naprÄ&#x160;ÄŞeÄ&#x201D; od punktu przyĂĄoÄŞenia prasy naciÄ&#x2026;gowej do czasie miejsca, w naciÄ&#x2026;gowych. ZasiÄ&#x160;g poÄ&#x17E;lizgu ( x 0 ), tj. odlegĂĄoÄ&#x17E;Ăź mierzonarozciÄ&#x2026;gajÄ&#x2026;cych. wzorĂłw: nastÄ&#x160;pujÄ&#x2026;cych wzorĂłw: podwyÄŞszonej temperatury ktĂłrym dla koÄ&#x201D;czy efekt cofniÄ&#x160;cia siÄ&#x160; ciÄ&#x160;gna na skutekprocesu wÄ&#x17E;lizguwiÄ&#x2026;zania wwpĂĄywem zakotwieniu, moÄŞesiÄ&#x2122; byĂź z wnaczasie wiÄ&#x2026;z â&#x20AC;˘ dla kabli prostoliniowych: WÂ trakcie betonu ksztaĹ&#x201A;tujÄ&#x2026; siĹ&#x201A;yobliczony przyczepnoĹ&#x203A;ci Ă&#x201C; kablisiÄ&#x160; prostoliniowych: nastÄ&#x160;pujÄ&#x2026;cych wzorĂłw: granicy betonu iÂ stali, ktĂłre powodujÄ&#x2026;, Ĺźe pĂłĹşniejsze ochĹ&#x201A;odzenie ciÄ&#x2122;gien adla E p Â&#x2DC; Aprostoliniowych: p Â&#x2DC; kabli p , (4) Ă&#x201C; nie bÄ&#x2122;dzie siÄ&#x2122; juĹź wiÄ&#x2026;zaÄ&#x2021; zÂ moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; powrotu do poczÄ&#x2026;tkowej wartoĹ&#x203A;ci x0 , (4) 4

k Â&#x2DC;p PÂ&#x2DC; 0A p aPp Â&#x2DC; E

naprÄ&#x2122;ĹźeĹ&#x201E; naciÄ&#x2026;gowych. TrwaĹ&#x201A;y spadek siĹ&#x201A;y sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej spowodowany 4 wpĹ&#x201A;ywem podwyĹźszonej temperatury wÂ czasie wiÄ&#x2026;zania betonu (4)wyraĹźony P Â&#x2DC; k Â&#x2DC; P 0 jest wzorem: â&#x20AC;˘ dla kabli zakrzywionych (np. wÂ powĹ&#x201A;okach zbiornikĂłw cylindrycznych): Ă&#x201C; dla kabli zakrzywionych (np. w powĂĄokach zbiornikĂłw Ă&#x201C; dla kabli zakrzywionych (np. w powĂĄokach zbiornikĂłw'PT 0.5 Â&#x2DC; E p Â&#x2DC; A p Â&#x2DC; D c Â&#x2DC; Tmax T0 ,, (11) r 1 gdzie:zbiornikĂłw , (5) Ă&#x201C; dla zakrzywionych (np. w zbiornikĂłw xkabli rzakrzywionych 1 (np. Ă&#x201C; dla kabli zakrzywionych (np. w powĂĄokach powĂĄokach zbiornikĂłw Ă&#x201C;Â&#x2DC; ln dla kabli w powĂĄokach 0 gdzie: . 5 x Â&#x2DC; ln P Îą c â&#x20AC;&#x201C; wspĂłĹ&#x201A;czynnik rozszerzalnoĹ&#x203A;ci rr a p Â&#x2DC; P0 Â&#x2DC; EPp Â&#x2DC;11A p r ,a Â&#x2DC; P Â&#x2DC; E Â&#x2DC; 1A (5) termicznej (moĹźna przyjÄ&#x2026;Ä&#x2021; 1 10 /Â°C), cylindrycznych): D wspĂłĂĄczynnik termicznej xx00 Â&#x2DC;Â&#x2DC;ln c â&#x20AC;&#x201C; p p p , cylindrycznych): Tmax â&#x20AC;&#x201C; maksymalna temperatura betonurozszerzalnoÄ&#x17E;ci iÂ ciÄ&#x2122;gien (5) wÂ okresie przyspie- (moÄŞna pr ln x Â&#x2DC; ln PP aPa0ppÂ&#x2DC;Â&#x2DC;Â&#x2DC;rPP0Â&#x2DC;Â&#x2DC;EEpP Â&#x2DC;A dojrzewania, (5) cylindrycznych): p Â&#x2DC; App ,,Pa pÂ&#x2DC; rÂ&#x2DC; P Â&#x2DC; E p Â&#x2DC; A p szonego (5) cylindrycznych): cylindrycznych): , (5) 3 T maksymalna temperatura betonu i ciÄ&#x160;gien w okresie max â&#x20AC;&#x201C; 0 Ă&#x201C;â&#x20AC;˘ dla kabli dla kabli o bardzo krzywiznach naleÄŞy TwartoÄ&#x17E;Ăź bardziej niekorzystnÄ&#x2026; z oÂ bardzo maĹ&#x201A;ych maĂĄych krzywiznach przyjmowaÄ&#x2021; naleĹźy wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ciÄ&#x2122;gien wÂ chwili naciÄ&#x2026;gu. PP00 Â&#x2DC;Â&#x2DC;maĂĄych rr przyjmowaĂź 0 â&#x20AC;&#x201C; temperatura P Â&#x2DC; r Ă&#x201C; dla kabli o bardzo krzywiznach przyjmowaĂź naleÄŞy wartoÄ&#x17E;Ăź bardziej niekorzystnÄ&#x2026; znaciÄ&#x2026;gu. 0 T r jest 3 ciÄ&#x160;gna. temperatura w chwili 0 â&#x20AC;&#x201C; Ĺ&#x203A;ciĹ&#x203A;lejszych bardziej niekorzystnÄ&#x2026; zÂ dwĂłch wyznaczonych ze wzorĂłw (4)promieniem iÂ (5), gdzie WÂ przypadku braku danychciÄ&#x160;gien moĹźna na etapie projektowania krzywizny dwĂłch wyznaczonych ze wzorĂłw (4) i (5), gdzie r naleÄŞy jest promieniem krzywizny ciÄ&#x160;gna. dwĂłch wyznaczonych ze wzorĂłw (4) i (5), gdzie Ă&#x201C; dla kabli o bardzo maĂĄych krzywiznach przyjmowaĂź wartoÄ&#x17E;Ăź bardziej niekorzystnÄ&#x2026; z Ă&#x201C; dla kabli o bardzo maĂĄych krzywiznach przyjmowaĂź naleÄŞy wartoÄ&#x17E;Ăź bardziej niekorzystnÄ&#x2026; z Ă&#x201C; dla kabli o bardzo maĂĄych krzywiznach przyjmowaĂź naleÄŞy wartoÄ&#x17E;Ăź bardziej niekorzystnÄ&#x2026; zstraty na etapie przyjÄ&#x2026;Ä&#x2021;, Ĺźe Tmaxâ&#x20AC;&#x201C; Tbraku r jest strat promieniem krzywizny ciÄ&#x2122;gna. . WÂ celu wyeliminowania W przypadku Ä&#x17E;ciÄ&#x17E;lejszych danych moÄŞna xbezpiecznie 0 = 60Â°C WartoÄ&#x17E;Ăź wywoĂĄanych poÄ&#x17E;lizgiem ciÄ&#x160;gna na gdzie odcinku poÄ&#x17E;lizgu 0 wynosi: r r r jest promieniem krzywizny ciÄ&#x160;gna. dwĂłch wyznaczonych ze wzorĂłw (4) i (5), jest promieniem krzywizny ciÄ&#x160;gna. dwĂłch wyznaczonych ze wzorĂłw (4) i (5), gdzie 0 jest promieniem krzywizny ciÄ&#x160;gna. dwĂłch wyznaczonych ze wzorĂłw (4) i (5), gdzie x WartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; strat wywoĹ&#x201A;anych ciÄ&#x2122;gna na odcinku poĹ&#x203A;lizgu x0 wyÎ&#x201D;PÎ¸ moĹźna stosowaÄ&#x2021; na wstÄ&#x2122;pnym WartoÄ&#x17E;ĂźpoĹ&#x203A;lizgiem strat wywoĂĄanych poÄ&#x17E;lizgiem ciÄ&#x160;gna na odcinku poÄ&#x17E;lizgu Tmax 0 wynosi: Tzabieg 60technologiczny C . W celu polegajÄ&#x2026;cy wyeliminowania straty 'PT m 0 x x wywoĂĄanych xodcinku podgrzaniu ciÄ&#x2122;gien. x00wynosi: x 0 wynosi: poÄ&#x17E;lizgiem ciÄ&#x160;gna na odcinku poÄ&#x17E;lizgu wynosi: WartoÄ&#x17E;Ăź strat poÄ&#x17E;lizgiem ciÄ&#x160;gna na odcinku poÄ&#x17E;lizgu WartoÄ&#x17E;Ăź strat wywoĂĄanych poÄ&#x17E;lizgiem ciÄ&#x160;gna na poÄ&#x17E;lizgu x x 'nosi: Â&#x2DC; 0wywoĂĄanych Psl WartoÄ&#x17E;Ăź x 2a pstrat Â&#x2DC; Â&#x2DC; E A polegajÄ&#x2026;cy na wstÄ&#x160;pnym podgrzaniu ciÄ&#x160;gien. (6) 'xP0 sl2 xx px2a pp Â&#x2DC; 0 2 Â&#x2DC; E p Â&#x2DC; A p (6) Dla konstrukcji strunobetonowych realizowanych (6) metodÄ&#x2026; sztywnych, x00 x x x Dla konstrukcji strunobetonowych realizowanyc 0 xap0 Â&#x2DC; krĂłtkich form przyjmuje siÄ&#x2122;, Ĺźe formy rozgrzewajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; iÂ stygnÄ&#x2026; wÂ tempie ''PPslsl xx konstrukcjach, 22aapp Â&#x2DC;Â&#x2DC; 'P22sl Â&#x2DC;xszczegĂłlnie Â&#x2DC;EEpp Â&#x2DC;2Â&#x2DC; AA Â&#x2DC; E p Â&#x2DC; A p rozpiÄ&#x160;toÄ&#x17E;ciach (6) (6) rozgrzewajÄ&#x2026; p (6) W niektĂłrych tych i sprÄ&#x160;ÄŞonych ciÄ&#x160;gnami o maĂĄej 2 o maĂĄych przyjmuje siÄ&#x160;, ÄŞe formy siÄ&#x160; i stygnÄ&#x2026; w tempie z x zbliĹźonym do nagrzewania ciÄ&#x2122;gien, przezciÄ&#x160;gnami co straty spowodowane rĂłĹźnicÄ&#x2026; WÂ niektĂłrych konstrukcjach, tychx oÂ maĹ&#x201A;ych rozpiÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ciach x00 szczegĂłlnie W niektĂłrych konstrukcjach, tych o maĂĄych i sprÄ&#x160;ÄŞonych o maĂĄej krzywiÄ¨nie, zasiÄ&#x160;g poÄ&#x17E;lizgu jest wiÄ&#x160;kszy 0 niÄŞszczegĂłlnie dĂĄugoÄ&#x17E;Ăź elementu (l). WrozpiÄ&#x160;toÄ&#x17E;ciach takiej sytuacji strata siĂĄy rĂłÄŞnicÄ&#x2026; temperatur co straty spowodowane sÄ&#x2026; pomijalnie maĂĄe temperatur sÄ&#x2026; pomijalnie maĹ&#x201A;e. iÂ sprÄ&#x2122;Ĺźonych ciÄ&#x2122;gnami oÂ maĹ&#x201A;ej krzywiĹşnie, zasiÄ&#x2122;g poĹ&#x203A;lizgu jest wiÄ&#x2122;kszy krzywiÄ¨nie, zasiÄ&#x160;g poÄ&#x17E;lizgu jest dĂĄugoÄ&#x17E;Ăź elementu (l). W takiej strata siĂĄyo maĂĄej W konstrukcjach, szczegĂłlnie tych owiÄ&#x160;kszy maĂĄych rozpiÄ&#x160;toÄ&#x17E;ciach ciÄ&#x160;gnami osytuacji W niektĂłrych niektĂłrych konstrukcjach, szczegĂłlnie tych oszczegĂłlnie maĂĄychniÄŞ rozpiÄ&#x160;toÄ&#x17E;ciach sprÄ&#x160;ÄŞonych ciÄ&#x160;gnami o maĂĄej maĂĄej ciÄ&#x160;gnami niektĂłrych konstrukcjach, tych o maĂĄych rozpiÄ&#x160;toÄ&#x17E;ciach i sprÄ&#x160;ÄŞonych sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej powstaĂĄa wW wyniku poÄ&#x17E;lizgu ciÄ&#x160;gna w zakotwieniu wystÄ&#x160;puje naii sprÄ&#x160;ÄŞonych caĂĄej dĂĄugoÄ&#x17E;ci elementu niĹź dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; elementu (l ). krzywiÄ¨nie, WÂ takiej sytuacji strata siĹ&#x201A;y sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej powstaĹ&#x201A;a sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej powstaĂĄa w wyniku poÄ&#x17E;lizgu ciÄ&#x160;gna w zakotwieniu wystÄ&#x160;puje na caĂĄej dĂĄugoÄ&#x17E;ci elementu krzywiÄ¨nie, zasiÄ&#x160;g poÄ&#x17E;lizgu jest wiÄ&#x160;kszy niÄŞ dĂĄugoÄ&#x17E;Ăź elementu (l). W takiej sytuacji strata siĂĄy krzywiÄ¨nie, zasiÄ&#x160;g poÄ&#x17E;lizgu jest wiÄ&#x160;kszy niÄŞ dĂĄugoÄ&#x17E;Ăź elementu (l). W takiej sytuacji strata siĂĄy zasiÄ&#x160;g poÄ&#x17E;lizgu jest wiÄ&#x160;kszy niÄŞ dĂĄugoÄ&#x17E;Ăź elementu (l). W takiej sytuacji strata siĂĄy i obliczaĂź jÄ&#x2026; moÄŞna w nastÄ&#x160;pujÄ&#x2026;cy sposĂłb: Straty spowodowane odksztaĂĄceniem sprÄ&#x160;ÄŞystym betonu wÂ wyniku poĹ&#x203A;lizgupowstaĂĄa ciÄ&#x2122;gna wÂ zakotwieniu wystÄ&#x2122;puje caĹ&#x201A;ejsposĂłb: dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci eleStraty spowodowane odksztaĹ&#x201A;ceniem ipowstaĂĄa obliczaĂź jÄ&#x2026;wyniku moÄŞnapowstaĂĄa w nastÄ&#x160;pujÄ&#x2026;cy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej w poÄ&#x17E;lizgu ciÄ&#x160;gna w zakotwieniu wystÄ&#x160;puje na caĂĄej dĂĄugoÄ&#x17E;ci elementu sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej w wyniku poÄ&#x17E;lizgu ciÄ&#x160;gna wpoÄ&#x17E;lizgu zakotwieniu wystÄ&#x160;puje na caĂĄej dĂĄugoÄ&#x17E;ci elementu sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej wna wyniku ciÄ&#x160;gna w zakotwieniu wystÄ&#x160;puje na caĂĄej dĂĄugoÄ&#x17E;ci elementu a` SprÄ&#x160;ÄŞenie, czyli kontrolowane wprowadzenie siĂĄ zasiÄ&#x160;gowi poÄ&#x17E;lizgu Ă&#x201C;mentu wyznaczenie hipotetycznej szczÄ&#x160;k ( p ), odpowiadajÄ&#x2026;cej iÂ obliczaÄ&#x2021; jÄ&#x2026;moÄŞna moĹźna sposĂłb: sprÄ&#x2122;Ĺźystym betonu ii obliczaĂź jÄ&#x2026; w sposĂłb: obliczaĂź jÄ&#x2026; moÄŞna w nastÄ&#x160;pujÄ&#x2026;cy nastÄ&#x160;pujÄ&#x2026;cy sposĂłb: i wÂ nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cy obliczaĂź jÄ&#x2026;wartoÄ&#x17E;ci moÄŞna wwÄ&#x17E;lizgu nastÄ&#x160;pujÄ&#x2026;cy sposĂłb: zasiÄ&#x160;gowi poÄ&#x17E;lizgu Ă&#x201C; wyznaczenie hipotetycznej wartoÄ&#x17E;ci wÄ&#x17E;lizgu SprÄ&#x2122;Ĺźenie, szczÄ&#x160;k ( a` p ), odpowiadajÄ&#x2026;cej powoduje odksztaĂĄcenie betonu przejawiajÄ&#x2026;ce siÄ&#x160; skrĂłceniem â&#x20AC;˘ wyznaczenie hipotetycznej wartoĹ&#x203A;ci wĹ&#x203A;lizgu szczÄ&#x2122;k ( a' ), odpowiadajÄ&#x2026;czyli kontrolowane wprowadzenie siĹ&#x201A; Ĺ&#x203A;ciskajÄ&#x2026;cych do przerĂłwnemu dĂĄugoÄ&#x17E;ci elementu, na podstawie przeksztaĂĄceÄ&#x201D; wzorĂłw (4) lub (5): p a` poÄ&#x17E;lizgu Ă&#x201C; wyznaczenie hipotetycznej wartoÄ&#x17E;ci wÄ&#x17E;lizgu szczÄ&#x160;k ((a` pp )),, odpowiadajÄ&#x2026;cej rĂłwnemu dĂĄugoÄ&#x17E;ci elementu, na podstawie przeksztaĂĄceÄ&#x201D; wzorĂłw (4) lub odpowiadajÄ&#x2026;cej zasiÄ&#x160;gowi poÄ&#x17E;lizgu Ă&#x201C;zasiÄ&#x2122;gowi wyznaczenie hipotetycznej wartoÄ&#x17E;ci wÄ&#x17E;lizgu szczÄ&#x160;k )w , (5): odpowiadajÄ&#x2026;cej zasiÄ&#x160;gowi poÄ&#x17E;lizgu Ă&#x201C;rĂłwnemu wyznaczenie hipotetycznej wartoÄ&#x17E;ci wÄ&#x17E;lizgu szczÄ&#x160;k ( a` p zasiÄ&#x160;gowi doraÄ¨nie momencie przyĂĄoÄŞenia (w czasiesiÄ&#x2122; t0), a nastÄ&#x160;pn 2 podstawie cej poĹ&#x203A;lizgu dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci elementu, na kroju betonowego, powoduje odksztaĹ&#x201A;cenie betonu siĂĄy przejawiajÄ&#x2026;ce 2 2(4) lub (5): Â§ Âˇ rĂłwnemu dĂĄugoÄ&#x17E;ci elementu, na podstawie przeksztaĂĄceÄ&#x201D; wzorĂłw zjawisko peĂĄzania uwzglÄ&#x160;dnione zostanie dopiero przy oblicz rĂłwnemu elementu, na podstawie przeksztaĂĄceÄ&#x201D; wzorĂłw (4) lub (5): rĂłwnemu dĂĄugoÄ&#x17E;ci elementu, na podstawie przeksztaĂĄceÄ&#x201D; wzorĂłw (4) lub (5): przeksztaĹ&#x201A;ceĹ&#x201E; (4) lub (5): skrĂłceniem elementu. OdksztaĹ&#x201A;cenia te zachodzÄ&#x2026; doraĹşnie wÂ momencie l Â&#x2DC; P Â&#x2DC; k Â&#x2DC; dĂĄugoÄ&#x17E;ci PwzorĂłw Â&#x2DC; P r 1 Â¨ Â¸ Â§ Âˇ 0 a`p la2`pÂ&#x2DC; P Â&#x2DC; k Â&#x2DC; P00 Â&#x2DC; r, 22 Â¨ Â&#x2DC; Â¨1 P P 2 siĹ&#x201A;y 1 przyĹ&#x201A;oĹźenia Â¸ lub (7) PoniewaÄŞ poziom naprÄ&#x160;ÄŞeÄ&#x201D; Ä&#x17E;ciskajÄ&#x2026;cych w betonie na sku (wÂ czasie t ), aÂ nastÄ&#x2122;pnie zwiÄ&#x2122;kszajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wÂ wyniku peĹ&#x201A;za0 l Â&#x2DC; Â¸ 2 0 2 Â&#x2DC; E Â&#x2DC;lub ar`Â¨p Â§Â§ Â¸ 1 ÂˇÂˇ Â&#x2DC; Â¨1 Â§P Â&#x2DC;l Â¸ , Âˇ E p llÂ&#x2DC; 2AÂ&#x2DC;Â&#x2DC;pPPÂ&#x2DC;Â&#x2DC;akk`Â&#x2DC;pÂ&#x2DC;PP (7) o â&#x20AC;&#x17E;sprÄ&#x160;ÄŞystym odksz A P p p Â&#x2DC; P P Â&#x2DC; Â&#x2DC; Â&#x2DC; l k P Â¨ Â&#x2DC; Â¸ P r sprÄ&#x160;ÄŞystej jego pracy, to mĂłwimy Â&#x2DC; 00 r P r 1 1 nia, ale zjawisko peĹ&#x201A;zania uwzglÄ&#x2122;dnione zostanie dopiero przy obliczaniu 00 0 ÂŠ Â¨ Â¸ Â¸ PÂ&#x2DC;eÂ¨`1Â&#x2DC;1E Âš Â&#x2DC; A Â¸0 Â¨ aa``pp `Ep p aÂ&#x2DC;a`A alub lub (7) `ppp Âš P Â&#x2DC;l Â¸ , powoduje (7) zmniejszenie lub Â&#x2DC;a (7) Â¨Â¨Â¨ p p PPÂ&#x2DC;lÂ&#x2DC;l pÂ¸Â¸Â¸ ,,ÂŠ,(7) eÂ&#x2DC; Â¨r1reologicznych automatycznie wydĂĄuÄŞenia naciÄ&#x2026;gn strat siĹ&#x201A;y sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej. PoniewaĹź poziom naprÄ&#x2122;ĹźeĹ&#x201E; Ĺ&#x203A;ciskajÄ&#x2026;EEpp Â&#x2DC;Â&#x2DC;AApp lub Â&#x2DC; A Â&#x2DC; AÂ&#x2DC;Â&#x2DC;E E p PP Â&#x2DC; E A Â&#x2DC; Â&#x2DC; E A P Â¨ Â¸ pp a ), p Â¨ Â¸ p siÄ&#x160; p rĂłwnomiernie rr Ă&#x201C; wyznaczenie rĂłÄŞnicy poÄ&#x17E;lizgu p( ' rozkĂĄada na dĂĄugoÄ&#x17E;ci elementu: p p ktĂłra r e ÂŠ Âš cych wÂ betonie na skutek sprÄ&#x2122;Ĺźenia znajduje siÄ&#x2122; wÂ zakresie sprÄ&#x2122;Ĺźystej jesamym redukcjÄ&#x160; wprowadzonej siĂĄy. Mechanizm ten pokazano e ÂŠ Âš e ÂŠ Âš ' a Ă&#x201C; wyznaczenie rĂłÄŞnicy poÄ&#x17E;lizgu ( p ), ktĂłra rozkĂĄada siÄ&#x160; rĂłwnomiernie na dĂĄugoÄ&#x17E;ci elementu: poĹ&#x203A;lizgu (Î&#x201D;ap ), ktĂłra rozkĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; rĂłwnomiernie'a go pracy, to mĂłwimy oÂ â&#x20AC;&#x17E;sprÄ&#x2122;Ĺźystym odksztaĹ&#x201A;ceniu betonuâ&#x20AC;?. SkrĂłcenie 'â&#x20AC;˘ a pwyznaczenie awyznaczenie `rĂłĹźnicy 'aapp), (8) Ă&#x201C; poÄ&#x17E;lizgu rozkĂĄada rĂłwnomiernie elementu: p , Ă&#x201C; a p wyznaczenie rĂłÄŞnicy poÄ&#x17E;lizgu ((' ), ktĂłra ktĂłra rozkĂĄada rĂłwnomiernie na dĂĄugoÄ&#x17E;ci dĂĄugoÄ&#x17E;ci elementu: Ă&#x201C; wyznaczenie rĂłÄŞnicy poÄ&#x17E;lizgu ( siÄ&#x160; ), ktĂłra rozkĂĄada na siÄ&#x160; rĂłwnomiernie na dĂĄugoÄ&#x17E;ci elementu: psiÄ&#x160; 'a p arĂłÄŞnicy elementu powoduje automatycznie zmniejszenie wydĹ&#x201A;uĹźenia naciÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;na dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci elementu: (8) p a` p , Ă&#x201C; ''aawyznaczenie ostatecznej wartoÄ&#x17E;ci straty siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej spowodowanej wÄ&#x17E;lizgiem ciÄ&#x160;gien w a a ` a a ` tych juĹź ciÄ&#x2122;gien sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cych iÂ tym samym redukcjÄ&#x2122; wprowadzonej siĹ&#x201A;y. , (8) ' a a a ` , (8) 3. Mechanizm powstawania spadku pp pp Ă&#x201C; pp , wyznaczenie (8) p p p , ostatecznej wartoÄ&#x17E;ci straty siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cejRys. spowodowanej wÄ&#x17E;lizgiem ciÄ&#x160;gien w(8) siĂĄy spowodowane zakotwieniu: Mechanizm ten pokazano schematycznie na rys. 4. zakotwieniu: Ă&#x201C; wyznaczenie ostatecznej wartoÄ&#x17E;ci straty siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej spowodowanej wÄ&#x17E;lizgiem ciÄ&#x160;gien w

Ă&#x201C; wyznaczenie straty siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej wÄ&#x17E;lizgiem ciÄ&#x160;gienwÄ&#x17E;lizgiem w Ă&#x201C; ostatecznej wyznaczenie ostatecznej wartoÄ&#x17E;ci stratyspowodowanej siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej spowodowanej ciÄ&#x160;gien w 'a p wartoÄ&#x17E;ci l x W celu okreÄ&#x17E;lenia wartoÄ&#x17E;ci straty siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej na sk zakotwieniu: zakotwieniu: ' a zakotwieniu: 'Psl x 2a p Â&#x2DC; 2 Â&#x2DC; E p Â&#x2DC; Ap l x Â&#x2DC; E p Â&#x2DC; Ap (9) p konieczne jest precyzyjne oszacowanie odksztaĂĄcenia/skrĂłc Eap Â&#x2DC; Ap 'l Psl l x x 2a p Â&#x2DC; l2 ' Â&#x2DC;'E Â&#x2DC;' (9) aap Â&#x2DC; Ap

l x

l ppx

T0Tâ&#x20AC;&#x201C; â&#x20AC;&#x201C; temperatura temperatura ciÄ&#x160;gien maksymalna betonu iw ciÄ&#x160;gien wnaciÄ&#x2026;gu. okresie dojrzewania, siĂĄ sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cych. Dla konstrukcji kablobetono temperatura ciÄ&#x160;gien wchwili chwili naciÄ&#x2026;gu.przyspieszonegowprowadzonych 0 TW temperatura ciÄ&#x160;gien w chwili naciÄ&#x2026;gu. 0 â&#x20AC;&#x201C;przypadku wprowadzenie wspĂłĂĄczynnika â&#x20AC;&#x17E;jâ&#x20AC;?: ÄŞeÄŞe braku Ä&#x17E;ciÄ&#x17E;lejszych danych moÄŞna na etapie projektowania W przypadku braku Ä&#x17E;ciÄ&#x17E;lejszych bezpiecznieprzyjÄ&#x2026;Ăź, przyjÄ&#x2026;Ăź, temperatura ciÄ&#x160;gien w chwili naciÄ&#x2026;gu. danych moÄŞna na etapie projektowaniabezpiecznie 0 0 W przypadku braku Ä&#x17E;ciÄ&#x17E;lejszych danych moÄŞna na etapie projektowania bezpiecznie przyjÄ&#x2026;Ăź, ÄŞe 1 n ' P T T 60 C zabieg technologiczny Tmax 0Ä&#x17E;ciÄ&#x17E;lejszych T0 60 C. .Wdanych W przypadku max braku moÄŞna na etapie straty projektowania bezpiecznie przyjÄ&#x2026;Ăź, j stosowaĂź Wcelu celuwyeliminowania wyeliminowania straty 'TPT moÄŞna moÄŞna stosowaĂź zabiegÄŞe technologiczny 0 TpolegajÄ&#x2026;cy 60wstÄ&#x160;pnym C. W celu wyeliminowania straty 'PT moÄŞna stosowaĂź zabieg technologiczny max 0 T0 2 n na podgrzaniu ciÄ&#x160;gien. 'PT moÄŞna stosowaĂź zabieg technologiczny Tmax T0 60 polegajÄ&#x2026;cy C . W celu na wstÄ&#x160;pnym podgrzaniu wyeliminowania stratyciÄ&#x160;gien. nwzĂłr polegajÄ&#x2026;cy Dla naDla wstÄ&#x160;pnym podgrzaniu ciÄ&#x160;gien. gdzie jest liczbÄ&#x2026; identycznych ciÄ&#x160;gien bÄ&#x2026;dÄ¨wargrup kabli, sukce konstrukcji strunobetonowych realizowanych metodÄ&#x2026; sztywnych, krĂłtkich form Tak wiÄ&#x2122;c ostateczny okreĹ&#x203A;lajÄ&#x2026;cy stratÄ&#x2122; siĹ&#x201A;y rozumianÄ&#x2026; konstrukcji strunobetonowych realizowanych metodÄ&#x2026; sztywnych, krĂłtkich form jako polegajÄ&#x2026;cy na wstÄ&#x160;pnym podgrzaniu ciÄ&#x160;gien. Dla konstrukcji strunobetonowych realizowanych metodÄ&#x2026; sztywnych, krĂłtkich form Tak wiÄ&#x160;c ostateczny okreÄ&#x17E;lajÄ&#x2026;cy stratÄ&#x160; siĂĄy rozumianÄ&#x2026; jak przyjmuje siÄ&#x160;, ÄŞeÄŞeformy rozgrzewajÄ&#x2026; siÄ&#x160;siÄ&#x160;i stygnÄ&#x2026; w tempie zbliÄŞonym dodo nagrzewania ciÄ&#x160;gien, przez toĹ&#x203A;Ä&#x2021; Ĺ&#x203A;rednia wywoĹ&#x201A;ana wÂ kaĹźdym ciÄ&#x2122;gniewzĂłr przyjmuje postaÄ&#x2021;: przyjmuje siÄ&#x160;, formy rozgrzewajÄ&#x2026; i stygnÄ&#x2026; w tempie zbliÄŞonym nagrzewania ciÄ&#x160;gien, przez Dlaprzyjmuje konstrukcji strunobetonowych realizowanych sztywnych,do krĂłtkich formciÄ&#x160;gien, przez siÄ&#x160;, ÄŞe formy rĂłÄŞnicÄ&#x2026; rozgrzewajÄ&#x2026; siÄ&#x160; i stygnÄ&#x2026; w metodÄ&#x2026; tempie zbliÄŞonym nagrzewania ciÄ&#x160;gnie przyjmuje postaĂź: cocostraty temperatur sÄ&#x2026;sÄ&#x2026;pomijalnie stratyspowodowane spowodowane rĂłÄŞnicÄ&#x2026; temperatur pomijalniemaĂĄe. maĂĄe. przyjmuje siÄ&#x160;, ÄŞe formy rozgrzewajÄ&#x2026; siÄ&#x160; i stygnÄ&#x2026; w tempie zbliÄŞonym do nagrzewania ciÄ&#x160;gien, przez co straty spowodowane rĂłÄŞnicÄ&#x2026; temperatur sÄ&#x2026; pomijalnie maĂĄe. ÂŞ j Â&#x2DC; 'V c t Âş co straty spowodowane rĂłÄŞnicÄ&#x2026; temperatur sÄ&#x2026; pomijalnie maĂĄe. 'Pel Ap Â&#x2DC; E p Â&#x2DC; ÂŤ Straty Âť (16) Stratyspowodowane spowodowaneodksztaĂĄceniem odksztaĂĄceniemsprÄ&#x160;ÄŞystym sprÄ&#x160;ÄŞystymbetonu betonu Ebetonowego, Straty spowodowane odksztaĂĄceniem sprÄ&#x160;ÄŞystym betonu cm t Âź ÂŹ SprÄ&#x160;ÄŞenie, czyli kontrolowane wprowadzenie siĂĄ Ä&#x17E;ciskajÄ&#x2026;cych do przekroju SprÄ&#x160;ÄŞenie, czyli kontrolowane wprowadzenie siĂĄ Ä&#x17E;ciskajÄ&#x2026;cych do przekroju betonowego, Straty spowodowane odksztaĂĄceniem sprÄ&#x160;ÄŞystym betonu SprÄ&#x160;ÄŞenie, czylibetonu kontrolowane wprowadzenie siĂĄ Ä&#x17E;ciskajÄ&#x2026;cych do przekroju betonowego, Wraz ze wzrostem naciÄ&#x2026;ganych kolejno kabli w powoduje odksztaĂĄcenie przejawiajÄ&#x2026;ce siÄ&#x160;siÄ&#x160;skrĂłceniem elementu. OdksztaĂĄcenia teliczby powoduje odksztaĂĄcenie betonu przejawiajÄ&#x2026;ce skrĂłceniem elementu. OdksztaĂĄcenia tezachodzÄ&#x2026; zachodzÄ&#x2026; SprÄ&#x160;ÄŞenie, czyli kontrolowane wprowadzenie siĂĄ siÄ&#x160; Ä&#x17E;ciskajÄ&#x2026;cych doelementu. przekroju betonowego, powoduje odksztaĂĄcenie betonu przejawiajÄ&#x2026;ce skrĂłceniem OdksztaĂĄcenia te zachodzÄ&#x2026; Wraz ze wzrostem liczby naciÄ&#x2026;ganych kolejno kablisprÄ&#x160;ÄŞystymi wzrasta spowodowanej betonu. Przy za zwiÄ&#x160;kszajÄ&#x2026; siÄ&#x160;siÄ&#x160;wodksztaĂĄceniami wyniku peĂĄzania, aleale wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; doraÄ¨nie wwmomencie przyĂĄoÄŞenia siĂĄy (w(wczasie t0),t0),a anastÄ&#x160;pnie nastÄ&#x160;pnie zwiÄ&#x160;kszajÄ&#x2026; w wyniku peĂĄzania, doraÄ¨nie momencie przyĂĄoÄŞenia siĂĄy czasie powoduje odksztaĂĄcenie betonu przejawiajÄ&#x2026;ce siÄ&#x160; skrĂłceniem elementu. OdksztaĂĄcenia te wzachodzÄ&#x2026; straty siĹ&#x201A;y sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej od spowodowanej odksztaĹ&#x201A;ceniami sprÄ&#x2122;Ĺźystymi ), a nastÄ&#x160;pnie zwiÄ&#x160;kszajÄ&#x2026; siÄ&#x160; wyniku peĂĄzania, ale doraÄ¨nie w momencie przyĂĄoÄŞenia siĂĄy (w czasie t 0 sukcesywnie wartoÄ&#x17E;Ăź j w przybliÄŞeniu moÄŞna przyjÄ&#x2026;Ăź rĂłwnÄ&#x2026; 0,5 zjawisko peĂĄzania uwzglÄ&#x160;dnione zostanie dopiero przy obliczaniu reologicznych strat siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej. zjawisko peĂĄzania uwzglÄ&#x160;dnione zostanie dopiero przy obliczaniu reologicznych strat siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej. zwiÄ&#x160;kszajÄ&#x2026; siÄ&#x160; w wyniku ale doraÄ¨nie w momencie przyĂĄoÄŞenia siĂĄy (w czasie t0), a nastÄ&#x160;pnie betonu. Przy zaĹ&#x201A;oĹźeniu duĹźej peĂĄzania, liczby kablisiĂĄy sprÄ&#x2122;Ĺźanych sukcesywnie war- wspĂłĂĄczynni zjawisko peĂĄzania uwzglÄ&#x160;dnione zostanie dopiero przy obliczaniu reologicznych strat sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej. dĂĄugotrwaĂĄych przyĂĄoÄŞonych sprÄ&#x160;ÄŞeniu wartoÄ&#x17E;Ăź PoniewaÄŞ poziom naprÄ&#x160;ÄŞeÄ&#x201D; Ä&#x17E;ciskajÄ&#x2026;cych wwbetonie nana skutek sprÄ&#x160;ÄŞenia znajduje siÄ&#x160;siÄ&#x160; wwpo zakresie PoniewaÄŞ poziomzostanie naprÄ&#x160;ÄŞeÄ&#x201D; Ä&#x17E;ciskajÄ&#x2026;cych betonie skutek sprÄ&#x160;ÄŞenia znajduje zakresie zjawisko peĂĄzania uwzglÄ&#x160;dnione dopiero przy obliczaniu reologicznych strat siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej. toĹ&#x203A;Ä&#x2021; j wÂ przybliĹźeniu moĹźna przyjÄ&#x2026;Ä&#x2021; rĂłwnÄ&#x2026; 0,5.wPrzy rozpatrywaniu wpĹ&#x201A;yPoniewaÄŞ poziom naprÄ&#x160;ÄŞeÄ&#x201D; Ä&#x17E;ciskajÄ&#x2026;cych w betonie naodksztaĂĄceniu skutek sprÄ&#x160;ÄŞenia znajduje siÄ&#x160; zakresie sprÄ&#x160;ÄŞystej jego pracy, to mĂłwimy o â&#x20AC;&#x17E;sprÄ&#x160;ÄŞystym betonuâ&#x20AC;?. SkrĂłcenie elementu sprÄ&#x160;ÄŞystej jego pracy, to w mĂłwimy onaâ&#x20AC;&#x17E;sprÄ&#x160;ÄŞystym odksztaĂĄceniu betonuâ&#x20AC;?. SkrĂłcenie elementu PoniewaÄŞ poziom naprÄ&#x160;ÄŞeÄ&#x201D; Ä&#x17E;ciskajÄ&#x2026;cych betonie skutek znajduje siÄ&#x160;przyĹ&#x201A;oĹźonych w zakresie wu sprÄ&#x160;ÄŞenia obciÄ&#x2026;ĹźeĹ&#x201E; dĹ&#x201A;ugotrwaĹ&#x201A;ych po sprÄ&#x2122;Ĺźeniu wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wspĂłĹ&#x201A;sprÄ&#x160;ÄŞystej jego pracy, to zmniejszenie mĂłwimy o wydĂĄuÄŞenia â&#x20AC;&#x17E;sprÄ&#x160;ÄŞystym odksztaĂĄceniu betonuâ&#x20AC;?. SkrĂłcenie elementu Literatura: powoduje automatycznie naciÄ&#x2026;gniÄ&#x160;tych juÄŞ ciÄ&#x160;gien sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cych i itym powoduje automatycznie zmniejszenie wydĂĄuÄŞenia naciÄ&#x2026;gniÄ&#x160;tych juÄŞ ciÄ&#x160;gien sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cych tym sprÄ&#x160;ÄŞystej jego pracy, to mĂłwimy o â&#x20AC;&#x17E;sprÄ&#x160;ÄŞystym odksztaĂĄceniu betonuâ&#x20AC;?. SkrĂłcenie elementu czynnika j przyjmowaÄ&#x2021; naleĹźy rĂłwnÄ&#x2026; 1,0. powoduje automatycznie zmniejszenie wydĂĄuÄŞenia naciÄ&#x2026;gniÄ&#x160;tych juÄŞ ciÄ&#x160;gien sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cych i tym [1] PN-EN 1992-1-1: samym wprowadzonej siĂĄy. ten schematycznie nanarysunku 4.4.2008, Eurokod 2. Projektowanie k samymredukcjÄ&#x160; redukcjÄ&#x160; wprowadzonej siĂĄy.Mechanizm Mechanizm tenpokazano pokazano schematycznie rysunku powoduje automatycznie zmniejszenie wydĂĄuÄŞenia naciÄ&#x2026;gniÄ&#x160;tych juÄŞ ciÄ&#x160;gien sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cych i tym Rys. 4. Mechanizmsamym powstawania spadku siĹ&#x201A;y spowodowanego redukcjÄ&#x160; wprowadzonej siĂĄy. Mechanizm ten pokazano schematycznie na dla rysunku 4. ogĂłlne i reguĂĄy budynkĂłw, PKN, 2008. samym redukcjÄ&#x160; wprowadzonej siĂĄy. Mechanizm ten pokazano schematycznie na rysunku 4. odksztaĹ&#x201A;ceniem sprÄ&#x2122;Ĺźystym betonu. Literatura: [2] Ajdukiewicz A., Mames J., Konstrukcje z betonu [1] PN-EN 1992-1-1: 2008, Eurokod 2. Projektowanie konstrukcji zÂ betonu. CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; 1-1: ReguĹ&#x201A;y 2008. ogĂłlne iÂ reguĹ&#x201A;y dla budynkĂłw, PKN, 2008. Rys. Mechanizm powstawania spadku odksztaĂĄceniem sprÄ&#x160;ÄŞystym betonu. Rys.3.3. Mechanizm powstawania spadkusiĂĄy siĂĄyspowodowanego spowodowanego odksztaĂĄceniem sprÄ&#x160;ÄŞystym betonu. WÂ celu okreĹ&#x203A;lenia Rys. wartoĹ&#x203A;ci straty siĹ&#x201A;y sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej na skutek odksztaĹ&#x201A;ce[2] Ajdukiewicz A., Mames J., Konstrukcje zÂ betonu sprÄ&#x2122;Ĺźonego, betonu. Cement, KrakĂłw, 2008. 3. Mechanizm powstawania spadku siĂĄy spowodowanego odksztaĂĄceniem sprÄ&#x160;ÄŞystym [3] Knauff M. et al.,Polski Podstawy projektowania konstruk [3] Knauff M. et al., Podstawy projektowania konstrukcji Ĺźelbetowych iÂ sprÄ&#x2122;Ĺźonych wedĹ&#x201A;ug EuroRys. 3. Mechanizm powstawania spadku siĂĄy spowodowanego odksztaĂĄceniem sprÄ&#x160;ÄŞystym betonu. nia sprÄ&#x2122;Ĺźystego betonu konieczne jest precyzyjne oszacowanie odksztaĹ&#x201A;Eurokodu 2, DWE, WrocĂĄaw, 2006. WWcelu okreÄ&#x17E;lenia wartoÄ&#x17E;ci straty siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej na skutek odksztaĂĄcenia sprÄ&#x160;ÄŞystego betonu kodu 2, DWE, WrocĹ&#x201A;aw, 2006. okreÄ&#x17E;leniakonstrukcji wartoÄ&#x17E;cistrunobetonowych straty siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej na skutek odksztaĂĄcenia sprÄ&#x160;ÄŞystego betonu cenia/skrĂłcenia ciÄ&#x2122;gien.celu przypadku [4] PN-B-03264-2002, Konstrukcje betonowe, Ĺźelbetowe iÂ sprÄ&#x2122;Ĺźone. Obliczenia statycznebetonowe, iÂ proW celuWÂ okreÄ&#x17E;lenia wartoÄ&#x17E;cioszacowanie straty siĂĄy odksztaĂĄcenia/skrĂłcenia sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej na skutek[4] odksztaĂĄcenia sprÄ&#x160;ÄŞystego betonu PN-B-03264-2002, Konstrukcje ÄŞelbetow konieczne jest ciÄ&#x160;gien. WWprzypadku konstrukcji konieczne jestprecyzyjne precyzyjne oszacowanie odksztaĂĄcenia/skrĂłcenia ciÄ&#x160;gien. przypadku konstrukcji przekazanie sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej zÂ wszystkich ciÄ&#x2122;gien na beton nastÄ&#x2122;puje W celu siĹ&#x201A;y okreÄ&#x17E;lenia wartoÄ&#x17E;ci straty siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej nanieskutek odksztaĂĄcenia sprÄ&#x160;ÄŞystego betonu konstrukcji jektowanie, PKN, 2002. konieczne jest precyzyjne oszacowanie odksztaĂĄcenia/skrĂłcenia ciÄ&#x160;gien. W przypadku projektowanie, PKN, 2002. strunobetonowych przekazanie siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej z wszystkich ciÄ&#x160;gien na beton nastÄ&#x160;puje niemalÄŞe [5] Derkowski W., Projektowanie konstrukcji sprÄ&#x2122;Ĺźonych wedĹ&#x201A;ug Eurokodu 2. CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; 3, â&#x20AC;&#x17E;Builderâ&#x20AC;? strunobetonowych przekazanie sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej z ciÄ&#x160;gien. wszystkich ciÄ&#x160;gien na konstrukcji beton nastÄ&#x160;puje niemalÄŞe malĹźe jednoczeĹ&#x203A;nie, wÂ momencie, oszacowanie kiedy istnieje juĹźodksztaĂĄcenia/skrĂłcenia peĹ&#x201A;na siĂĄy przyczepnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; konieczne jest precyzyjne W przypadku strunobetonowych przekazanie siĂĄy istnieje sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej z 2/2014, wszystkich na Derkowski beton nastÄ&#x160;puje niemalÄŞe str. 54 â&#x20AC;&#x201C; 56. ciÄ&#x160;gien [5] betonu W., Projektowanie konstrukcji sprÄ&#x160;ÄŞo jednoczeÄ&#x17E;nie, wwmomencie, kiedy juÄŞ peĂĄna przyczepnoÄ&#x17E;Ăź dodostali. Ä?redniÄ&#x2026; wartoÄ&#x17E;Ăź jednoczeÄ&#x17E;nie, momencie, kiedy istnieje juÄŞ peĂĄna przyczepnoÄ&#x17E;Ăź betonu stali. Ä?redniÄ&#x2026; wartoÄ&#x17E;Ăź betonu do stali. Ĺ&#x161;redniÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; straty Î&#x201D;P dla wszystkich ciÄ&#x2122;gien wystrunobetonowych przekazanie siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej z wszystkich ciÄ&#x160;gien na beton nastÄ&#x160;puje niemalÄŞe [6] Naaman A. E., Prestressed Concrete. Analysis and design, Techno Press 3000, Michigan, el jednoczeÄ&#x17E;nie, w momencie, kiedy istnieje juÄŞ peĂĄna przyczepnoÄ&#x17E;Ăź betonu do stali. Ä?redniÄ&#x2026; wartoÄ&#x17E;Ăź â&#x20AC;&#x17E;Builderâ&#x20AC;? 2/2014, str. 54 â&#x20AC;&#x201C; 56. ' P USA, 2004. znacza siÄ&#x2122; wedĹ&#x201A;ug wzoru: wszystkich ciÄ&#x160;gien siÄ&#x160;siÄ&#x160;wedĂĄug 'elPdla jednoczeÄ&#x17E;nie, straty wstraty momencie, istnieje juÄŞ wyznacza peĂĄna przyczepnoÄ&#x17E;Ăź betonu wartoÄ&#x17E;Ăź wszystkich ciÄ&#x160;gien wyznacza wedĂĄugwzoru: wzoru:do stali. Ä?redniÄ&#x2026; el dla kiedy Naaman A. E., Prestressed Concrete. Analysis and straty 'Pel dla wszystkich ciÄ&#x160;gien wyznacza siÄ&#x160; wedĂĄug wzoru: [6]

t ' V ' P 'wyznacza Vc c 0 t 0 siÄ&#x160; wedĂĄug wzoru: straty el dla ' wszystkich ciÄ&#x160;gien USA, 2004. P p Â&#x2DC;E p Â&#x2DC;'Â&#x2DC;V c t 0 , , (12) 'elP AA Â&#x2DC;E (12) (12) t 0 t 0, , 'Pel'Vel cA tp0Â&#x2DC; pE p Â&#x2DC; p EE cmcm (12) Abstract: Design of prestressed structures according to Eurocode 'Pel A p Â&#x2DC; E p Â&#x2DC;

E t , cm 0 gdzie: gdzie: 2. Part 4. It is established fact that(12) the initial prestressing force apEcm t 0

gdzie: gdzie: 2 2 plied to concrete member continuously decreases with aÂ time. The Âˇ Â§ Â§1 gdzie: Abstract: Design of prestressed structures according to Euroc 1 zz cpz2cpÂˇÂ¸ Â&#x2DC;ÂˇÂ¸P * *(13) Â¨ proper determining of level of prestressing force(13) at each loading Â§

t 'V Â¨ 1 cp Â¸Â¸ Â&#x2DC;0*P0 (13) to concrete member co the initial prestressing force applied Â§ '1V'cVc tzc00 cp t 02 ÂˇÂ¨Â¨ Â¨A I Â¸ Â&#x2DC; P stage â&#x20AC;&#x201C; from the moment of transfer of the force (13) to the concrete, to cs cs * Â¸Â¨ÂŠÂ&#x2DC; A PÂŠcs0 Acs I csI csÂ¸Âš Âš 0 'V c t 0 Â¨ proper determining of to level prestressing (13) the different stages at service load, up the of ultimate â&#x20AC;&#x201C; is veryforce im- at each loadi Âš ÂŠ Â¸ Â¨ APo I podstawieniu wzoru (13) do wzoru (12) i niewielkich przeksztaĂĄceniach, otrzymuje siÄ&#x160; wzĂłr cs cs Po podstawieniu wzoru (13) do wzoru (12) i niewielkich przeksztaĂĄceniach, otrzymuje siÄ&#x160; wzĂłr of the force to the concrete, to the different ÂŠ Powzoru portant. TheprzeksztaĂĄceniach, reduction of prestressing forcesiÄ&#x160; maywzĂłr be divided intostages at servi Po podstawieniu (13)Âš do wzoru (12) iÂ (13) niewielkich przeksztaĹ&#x201A;cepodstawieniu wzoru do wzoru (12) i niewielkich otrzymuje podany wwnormie [4]: podany normie [4]: important. The reduction of prestressing force Po otrzymuje podstawieniu wzoru (13) do wzoru (12) i niewielkich przeksztaĂĄceniach, otrzymuje siÄ&#x160;time-dependent wzĂłr two groups: immediate loses and loses. The rulesmay be divided niach, siÄ&#x2122; wzĂłr podany wÂ normie [4]: podany w normie Â§ Â§ [4]: 2 2AcsA Âˇ Âˇ * * time-dependent loses. The rules for the adoption podany w normie [4]: for the adoption of the initial force and description of the immediate of the initial Â¨ 1 zcpz2 A ÂˇcsÂ¸Â¸ PÂ¸0*P 'P (14) e Ue U pÂ§Â¨p1Â¨ 'elPel DD losses of the prestressing force are given in the paper. (14) cs cp 0 losses of the prestressing force are given in the paper. (14) Â§ Pel D2 eA Ucsp Â¨Â¨ÂˇÂŠ1Â¨ÂŠ * zcp I csI Â¸Â¸csÂšPÂ¸Âš0 ' (14) Â¸ P 'Pel D e U p Â¨Â¨1 zcp I (14) cs Âš ÂŠÂ¸ 0

Tmax â&#x20AC;&#x201C; T0 â&#x20AC;&#x201C;

Builder

maj 2014

ÂŚ

I A EE p ÂŠ U Up pcs AÂš ppAp i D Ep p , , gdzie: e e D gdzie: i E A E A Up cs gdzie: cm t 0 t ,

p Ap i D e E Acs cs ,, Ecm cmt 0 0 gdzie: U p gdzie: i De AEcscm

moduĂĄ t 0Ä&#x17E;redni E t0 t â&#x20AC;&#x201C; Ecm Ä&#x17E;redni moduĂĄsprÄ&#x160;ÄŞystoÄ&#x17E;ci sprÄ&#x160;ÄŞystoÄ&#x17E;ciwwchwili chwiliprzekazania przekazaniasiĂĄy siĂĄynanabeton, beton, Ecm cmt0 0 â&#x20AC;&#x201C; â&#x20AC;&#x201C; Ä&#x17E;redni moduĂĄ sprÄ&#x160;ÄŞystoÄ&#x17E;ci w chwili przekazania siĂĄy na beton, A I Ecm t0 â&#x20AC;&#x201C; â&#x20AC;&#x201C; pole powierzchni i moment bezwĂĄadnoÄ&#x17E;ci przekroju sprowadzonego, Ä&#x17E;redni moduĂĄ sprÄ&#x160;ÄŞystoÄ&#x17E;ci w chwili przekazania siĂĄy na beton, cs cs A I â&#x20AC;&#x201C; pole powierzchni i moment bezwĂĄadnoÄ&#x17E;ci przekroju sprowadzonego, , ,sprÄ&#x2122;ĹźystoĹ&#x203A;ci cs cs Ecm(t0) â&#x20AC;&#x201C; Ĺ&#x203A;redni A moduĹ&#x201A; wÂ chwili przekazania siĹ&#x201A;y na beton, â&#x20AC;&#x201C; pole powierzchni i moment bezwĂĄadnoÄ&#x17E;ci przekroju sprowadzonego, cs , I cs z cpzpole â&#x20AC;&#x201C; powierzchni powierzchni i moment bezwĂĄadnoÄ&#x17E;ci przekroju sprowadzonego, AAcscs, I,csI csâ&#x20AC;&#x201C; pole iÂ moment bezwĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ci przekroju sprowaâ&#x20AC;&#x201C; â&#x20AC;&#x201C; mimoÄ&#x17E;rĂłd dziaĂĄania siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej, mimoÄ&#x17E;rĂłd dziaĂĄania siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej, cp z cp * â&#x20AC;&#x201C; mimoÄ&#x17E;rĂłd dziaĂĄania siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej, dzonego, * z P0*PmimoÄ&#x17E;rĂłd â&#x20AC;&#x201C; dziaĹ&#x201A;ania siĂĄy sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cej, â&#x20AC;&#x201C; â&#x20AC;&#x201C; dziaĂĄania poczÄ&#x2026;tkowa siĂĄa poczÄ&#x2026;tkowa siĂĄasprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;ca, sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;ca,pomniejszona pomniejszonao owczeÄ&#x17E;niej wczeÄ&#x17E;niejzachodzÄ&#x2026;ce zachodzÄ&#x2026;cestraty. straty. zcpcpâ&#x20AC;&#x201C; mimoĹ&#x203A;rĂłd siĹ&#x201A;y sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;cej, 0 P â&#x20AC;&#x201C; poczÄ&#x2026;tkowa siĂĄa sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;ca, pomniejszona o wczeÄ&#x17E;niej zachodzÄ&#x2026;ce straty. * 0 * PP00 â&#x20AC;&#x201C; poczÄ&#x2026;tkowa siĹ&#x201A;a sprÄ&#x2122;ĹźajÄ&#x2026;ca, pomniejszona wczeĹ&#x203A;niej zachoâ&#x20AC;&#x201C; poczÄ&#x2026;tkowa siĂĄa sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;ca,oÂ pomniejszona o wczeÄ&#x17E;niej zachodzÄ&#x2026;ce straty.

ZdjÄ&#x2122;cia: archiwum autorĂłw

dzÄ&#x2026;ce straty. Opisany powyĹźej model obliczania strat siĹ&#x201A;y na skutek odksztaĹ&#x201A;cenia sprÄ&#x2122;Ĺźystego betonu nie wÂ peĹ&#x201A;ni odzwierciedla sytuacjÄ&#x2122; wÂ konstrukcjach 55 kablobetonowych. WÂ przypadku elementu kablobetonowego sprÄ&#x2122;Ĺźanego 5 Opisany powyÄŞej model obliczania strat siĂĄy na skutek odksztaĂĄcenia sprÄ&#x160;ÄŞystego betonu nie w tylko jednym ciÄ&#x2122;gnem lub kilkoma ciÄ&#x2122;gnami naciÄ&#x2026;ganymi jednoczeĹ&#x203A;nie 5 odzwierciedla sytuacjÄ&#x160; w konstrukcjach kablobetonowych. W przypadku elementu strata Î&#x201D;Pel jest rĂłwna 0. NiepeĂĄni wynika to zÂ braku odksztaĹ&#x201A;ceĹ&#x201E; betonu (Ĺ&#x203A;cikablobetonowego sprÄ&#x160;ÄŞanego tylko jednym ciÄ&#x160;gnem lub kilkoma ciÄ&#x160;gnami naciÄ&#x2026;ganymi jednoczeÄ&#x17E;nie skany beton oczywiĹ&#x203A;cie podlega skrĂłceniu) â&#x20AC;&#x201C; odksztaĹ&#x201A;cenia te zachodzÄ&#x2026; przed zakotwieniem ciÄ&#x2122;gien strata iÂ sÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x17E;na'P bieĹźÄ&#x2026;coâ&#x20AC;? wÂ trakcie el jest uwzglÄ&#x2122;dniane rĂłwna 0. Nie wynika to z braku odksztaĂĄceÄ&#x201D; betonu (Ä&#x17E;ciskany beton oczywiÄ&#x17E;cie wprowadzania siĹ&#x201A;y do konstrukcji. WÂ sytuacji, gdy ciÄ&#x2122;gna nie sÄ&#x2026; naciÄ&#x2026;ga- te zachodzÄ&#x2026; przed zakotwieniem ciÄ&#x160;gien i sÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x17E;na bieÄŞÄ&#x2026;coâ&#x20AC;? podlega skrĂłceniu) â&#x20AC;&#x201C; odksztaĂĄcenia ne jednoczeĹ&#x203A;nie, lecz kolejno, kolejnego ka- siĂĄy do konstrukcji. W sytuacji, gdy ciÄ&#x160;gna nie sÄ&#x2026; naciÄ&#x2026;gane jedno po drugim, uwzglÄ&#x160;dniane w sprÄ&#x2122;Ĺźenie trakcie wprowadzania bla (lub kolejnej grupy kabli), wywoĹ&#x201A;uje skrĂłcenie wczeĹ&#x203A;niej naciÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;jednoczeÄ&#x17E;nie, lecz kolejno, jedno po drugim, sprÄ&#x160;ÄŞenie kolejnego kabla (lub kolejnej grupy kabli), tych kabli, aÂ co za tym idzie â&#x20AC;&#x201C;wywoĂĄuje spadek wczeĹ&#x203A;niej wprowadzonych siĹ&#x201A; sprÄ&#x2122;skrĂłcenie wczeÄ&#x17E;niej naciÄ&#x2026;gniÄ&#x160;tych kabli, a co za tym idzie â&#x20AC;&#x201C; spadek wczeÄ&#x17E;niej ĹźajÄ&#x2026;cych. Dla konstrukcji kablobetonowych EC2 modyfikuje wzĂłr (12) wprowadzonych siĂĄ sprÄ&#x160;ÄŞajÄ&#x2026;cych. Dla konstrukcji kablobetonowych EC2 modyfikuje wzĂłr (12) przez przez wprowadzenie wspĂłĹ&#x201A;czynnika â&#x20AC;&#x17E;jâ&#x20AC;?: wprowadzenie wspĂłĂĄczynnika â&#x20AC;&#x17E;jâ&#x20AC;?: n 1 (15) j

2n n jest bÄ&#x2026;dĹş gdzie n jest liczbÄ&#x2026; identycznych kabli, sukcesywnie gdzie ciÄ&#x2122;gien liczbÄ&#x2026;grup identycznych ciÄ&#x160;gien bÄ&#x2026;dÄ¨ grup kabli, sukcesywnie naciÄ&#x2026;ganych.

naciÄ&#x2026;ganych.

(15)

Tak wiÄ&#x160;c ostateczny wzĂłr okreÄ&#x17E;lajÄ&#x2026;cy stratÄ&#x160; siĂĄy rozumianÄ&#x2026; jako wartoÄ&#x17E;Ăź Ä&#x17E;rednia wywoĂĄana w kaÄŞdym ciÄ&#x160;gnie przyjmuje postaĂź:

A Â&#x2DC;E Â&#x2DC;

ÂŞ j Â&#x2DC; 'V c t Âş

BUDOWNICTWO

Systemy monitoringu konstrukcji

Część 1

obiektów budowlanych Katedra Mechaniki Budowli i Mostów Politechnika Gdańska

Builder

maj 2014

prof. dr hab. inż. Krzysztof Wilde

W artykule przedstawiono podstawowe informacje dotyczące celów instalacji i funkcji systemów monitoringu konstrukcji. Wyróżnione zostały dwa typy systemów: zapewniające bezpieczeństwo i wspierające utrzymanie obiektu budowlanego. Przedstawiony materiał pokazuje brak zasad, wytycznych projektowych i regulacji prawnych, które pozwoliłyby uniknąć błędów przy projektowaniu systemów monitoringu konstrukcji nowych obiektów budowanych w Polsce.

ynamiczny rozwój elektronicznych systemów obserwacji praktycznie dowolnych procesów, na przykład fizycznych, chemicznych, finansowych czy społecznych, spowodował rozwój technologii monitoringu. Śledzone są parametry opisujące warunki atmosferyczne, stany wód w rzekach, monitoruje się kluczowe parametry związane z międzynarodowymi przepływami finansowymi, a także śledzi się abstrakcyjne zmienne, takie jak na przykład stan zadowolenia obywatela w swoim kraju. Monitoring wybranego procesu jest to zbiór procedur śledzenia, identyfikacji, analizy i oddziaływania, który umożliwia organizację, sterowanie i kontrolę w zakresie danego zagadnienia [1]. W obiektach budowlanych najlepiej rozwinięte są systemy monitoringu stosowane w transporcie. Zarządzanie w transporcie lotniczym nie jest możliwe bez zastosowania systemów monitoringu, a w transporcie samochodowym powszechne jest stosowanie monitoringu w celu identyfikacji niepożądanych incydentów lub zarządzania czasem podróży. Systemy monitoringu najczęściej wykorzystują system kamer zintegrowany z opro-

System monitoringu składa się z urządzeń pomiarowych, komputera lub jednostki zarządzającej oraz oprogramowania zawierającego zbiór algorytmów umożliwiających interpretację danych pomiarowych i sformułowanie zaleceń dla osoby zarządzającej wybranym procesem lub użytkownika obiektu.

gramowaniem identyfikacji obrazu, mogą też być doposażone w inne, wyspecjalizowane systemy pomiarowe. Systemy monitoringu stosowane są w wielu konstrukcjach mechanicznych, na przykład w samolotach czy na dużych statkach, gdzie pełnią funkcję systemów wspomagania bezpieczeństwa użytkowania [2, 5]. Na temat systemów monitoringu konstrukcji inżynierskich istnieje bardzo obszerna literatura – jednym z przeglądowych raportów jest praca zespołu z Los Alamos National Laboratory przedstawiająca osiągnięcia w tematyce monitoringu konstrukcji w latach 1996-2001 [2].

Cel instalacji

Infrastruktura budowlana we wszystkich krajach składa się z dużej liczby starych budynków, wież, mostów, tuneli, zapór lub innych obiektów, które wymagają regularnych inspekcji technicznych w celu określenia bezpieczeństwa ich użytkowania. Podstawowym elementem cyklicznego monitoringu obiektów są oględziny wizualne, czyli inspekcje wykonywane przez doświadczonych inżynierów. Oględziny wizualne mogą być wspierane nieniszczącymi badaniami diagnostycznymi. W przypadku obiektów o szczególnym znaczeniu, jak na przykład zapory wodne, wskazane jest ciągłe, zautomatyzowane diagnozowanie stanu wytężenia newralgicznych elementów konstrukcyjnych. Wczesne i precyzyjne wykrycie uszkodzeń powstających w trakcie użytkowania, pozwala na prewencyjne działania naprawcze oraz utrzymanie nieprzerwanej eksploatacji obiektu. Użycie systemów monitoringu konstrukcji (SMK) pozwala na wydłużenie okresu eksploatacji obiektu. Instalacja systemu SMK jest uzasadniona ekonomicznie, jeżeli koszty systemu i jego utrzymania są mniejsze niż zyski wynikające z poprawy jakości użytkowania obiektu i poprawy jego trwałości.

REKLAMA

Lokalizacja elementów systemu SMK hali Czyżyny w Krakowie

Kontrola narzucona rozporządzeniem w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Zmiana rozporządzenia z 2009 roku narzuca powinność instalacji systemu stałej, ciągłej kontroli parametrów istotnych dla bezpieczeństwa konstrukcji. Oznacza to powinność instalacji systemu SMK dla wszystkich budynków użyteczności publicznej przeznaczonych do przebywania w nich znacznej liczby osób, a więc obiektów takich jak hale widowiskowe, sportowe, wystawowe, targowe, handlowe, dworcowe. Systemy monitoringu konstrukcji bardzo dynamicznie rozwijają się w Azji, w szczególności w Chinach, Japonii i Singapurze, a także w Europie (Belgia, Wielka Brytania, Niemcy itp.), jak również w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Pierwsze praktyczne zastosowania systemów monitoringu konstrukcji (SMK) w infrastrukturalnych obiektach budowlanych związane były z badaniami zachowania się mostów. Aktualnie systemy SMK stosuje się praktycznie we wszystkich większych obiektach budowlanych i stanowią one jeden z elementów systemów BMS (ang. Building Management System). Instalacja zestawu czujników wraz z systemem akwizycji danych i usługą udostępniania wyników pomiarów nie jest technologicznie zadaniem trudnym. Problemem jest natomiast poprawny dobór technologii pomiarowych oraz interpretacja danych na potrzeby użytkownika obiektu. Najczęściej stosowane technologie diagnostyczne to przetworniki indukcyjne, urządzenia bazujące na wiązce lasera, technologie radiograficzne, sklerometryczne, magnetyczne, ultradźwiękowe i akustyczne, które bazują na wzbudzanych prądach wirowych lub analizie pola temperatur. Wymienione metody stosowane są na konstrukcji w precyzyjnie określonej lokalizacji, która jest reprezentatywna dla wybranego elementu konstrukcyjnego. Technologie te określane są mianem metod lokalnych. Do globalnych metod diagnostycznych, stosowanych w systemach SMK, zali-

BUDOWNICTWO maj 2014

68 Builder

czamy metody wibracyjne [1], kierunkowe metody ultradźwiękowe lub skanowanie, stanowiące kombinację metod fotogrametrycznych, skaningu laserowego 3D i narzędzi GPS. Błędy, które pojawiają się w instalowanych w Polsce systemach SMK, wynikają przede wszystkim z braku sformułowania celu, jakiemu ma służyć dany system SMK. Wybór technologii pomiarowych oraz parametrów pracy systemu SMK, takich jak częstości dokonywania pomiarów, wybór archiwizowanych danych czy metody wnioskowania o stanie konstrukcji, są pochodną celu instalacji systemu monitoringu konstrukcji.

Uwarunkowania prawne systemów SMK w Polsce

Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2009 r. zmienił się przepis w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. W §204 dodano ust. 7 w brzmieniu: „Budynki użyteczności publicznej z pomieszczeniami przeznaczonymi do przebywania znacznej liczby osób, takie jak: hale widowiskowe, sportowe, wystawowe, targowe, handlowe, dworcowe powinny być wyposażone, w zależności od potrzeb, w urządzenia do stałej kontroli parametrów istotnych dla bezpieczeństwa konstrukcji, takich jak: przemieszczenia, odkształcenia i naprężenia w konstrukcji”. Zmiana rozporządzenia przyjęta w 2009 r. narzuca powinność instalacji systemu stałej, ciągłej kontroli parametrów istotnych dla bezpieczeństwa konstrukcji. Oznacza to powinność instalacji systemu SMK dla wszystkich budynków użyteczności

Wybór „potrzebnych” technologii pomiarowych, jak również usytuowania elementów systemu SMK, powinien być dokonany przez projektanta obiektu budowlanego w konsultacji z osobą znającą możliwości i ograniczenia technologii pomiarowych. publicznej przeznaczonych do przebywania znacznej liczby osób. Rozporządzenie nie formułuje precyzyjnej liczby określającej, ile osób stanowi „znaczną liczbę osób”, ale wskazanie obiektów budowlanych, takich jak hale dworcowe, sugeruje, że zarówno liczba kilkuset, jak i kilkunastu osób równocześnie przebywających w obiekcie, stanowi podstawę do instalacji systemu SMK. Istotne sformułowanie w zmianie rozporządzenia dotyczy wyposażenia obiektu „w zależności od potrzeb” w urządzenia rejestrujące „przemieszczenia, odkształcenia i naprężenia w konstrukcji”. Wybór technologii pomiarowych, jak również liczby czujników i ich lokalizacji, powinien być określony przez cel instalacji systemu SMK opisujących potrzeby użytkownika. Wybór „potrzebnych” technologii pomiarowych, jak również usytuowania elementów systemu SMK, powinien być dokonany przez projektanta obiektu budowlanego w konsultacji z osobą znającą możliwości i ograniczenia technologii pomiarowych. Uwagi krytyczne dotyczące przydatności systemów SMK w budynkach użyteczności publicznej przedstawili Kowalewski i Sulik [6] oraz Kowalewski [7]. Krytyczna uwaga dotyczy przede wszystkim poprawności

Technologie diagnostyczne Najczęściej stosowane technologie diagnostyczne to przetworniki indukcyjne, urządzenia bazujące na wiązce lasera, technologie radiograficzne, sklerometryczne, magnetyczne, ultradźwiękowe i akustyczne, które bazują na wzbudzanych prądach wirowych lub analizie pola temperatur. Wymienione metody stosowane są na konstrukcji w precyzyjnie określonej lokalizacji, która jest reprezentatywna dla wybranego elementu konstrukcyjnego.

określania kryteriów, według których system SMK powinien oceniać stan techniczny konstrukcji i informować o tym użytkownika obiektu. Podstawą projektowania obiektów budowlanych jest spełnienie warunków stanu granicznego nośności i użytkowalności, które są „wynikiem wiedzy i doświadczenia dotyczącego konstrukcji budowlanych, a także konsensusu między stronami korzystającymi z tych norm” [7]. Wyznaczanie warunków dla parametrów mierzonych przez SMK uwzględniających działanie wszystkich sił ze sprawdzaniem stateczności i wyboczenia globalnego oraz lokalnego jest praktycznie niemożliwe.

Wczesne i precyzyjne wykrycie uszkodzeń powstających w trakcie użytkowania pozwala na prewencyjne działania naprawcze oraz utrzymanie nieprzerwanej eksploatacji obiektu. Problemem jest poprawny dobór technologii pomiarowych oraz interpretacja danych na potrzeby użytkownika obiektu. Zdaniem autorów systemy SMK mogą jedynie pomierzyć ugięcia reprezentujące zginanie wybranych elementów konstrukcyjnych. Argumentem w kwestii braku skuteczności działania systemu SMK jest nowy most w Puławach, który został wyposażony w bardzo rozbudowany system SMK, a naprawa płyty żelbetowej mostu realizowana była na podstawie tradycyjnego przeglądu bazującego na wizualnych oględzinach. Autorzy na przykładzie nowego i starego mostu w Puławach argumentują, że instalacja systemu SMK na nowych obiektach budowlanych jest mniej zasadna niż monitoring konstrukcji starego mostu w Puławach, który jest także eksploatowany, a znajduje się w znacząco gorszym stanie technicznym. Dodatkowym negatywnym aspektem systemów SMK jest wykorzystanie elektroniczno-mechanicznych urządzeń pomiarowych. Każde urządzenie pomiarowe bazujące na elementach mechanicznych, jak na przykład napięta drgająca struna w czujnikach strunowych i elektronicznych, podlega powolnej degradacji, powodującej pojawienie się dryftów układu mechanicznego i elektronicznego. Każdy czujnik wymaga okresowej kalibracji. Zwyczajowo przegląd czujników powinien być wykonywany raz na rok. Trwałość układów pomiarowych jest znacznie mniejsza niż trwałość obiektu budowlanego.

Typy systemów SMK ze względu na cele ich funkcjonowania

Proponuje się podział systemów SMK ze względu na cele ich instalacji na dwa typy: • systemy SMK na potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa; • systemy SMK wspierające utrzymanie obiektu budowlanego. Pierwszy typ systemów SMK dotyczy obiektów infrastruktury krytycznej, czyli obiektów, których awaria może spowodować bardzo znaczące straty ludzkie i finansowe. Ten typ systemów SMK obejmuje również monitoring obiektów, które czasowo znajdują się w stanie technicznym budzącym wątpliwości, ale niewskazującym jednoznacznie na konieczność wyłączenia obiektu z użytkowania. Podstawowymi celami pracy takiego systemu SMK są: • informowanie o stanie technicznym obiektu budowlanego w czasie rzeczywistym, • wykrywanie uszkodzeń w najszybszym możliwym czasie, • informowanie o możliwości wystąpienia awarii, sygnalizacja stanów przedawaryjnych, • wysyłanie ostrzeżeń w przypadku wystąpienia obciążeń ekstremalnych, • informowanie wyznaczonych służb o wystąpieniu awarii, • wspieranie bezpieczeństwa zaraz po wystąpieniu awarii, • zbieranie danych i wykrywanie nietypowych zdarzeń w zachowaniu się konstrukcji i informowanie o nich użytkownika, • dostarczanie danych do weryfikacji procedur projektowych i procedur utrzymania obiektu.

Literatura

1. Wilde, K., Możliwości zastosowania systemów monitoringu technicznego w infrastrukturze elektroenergetycznej. „Acta Energetica” 2009/02, s. 107-114. 2. Sohn H., Farrar C., Hemez F., Shunk D., Stinemates D., Nedler B., Czarnecki J., A Review of Structural Monitoring Literature: 1996-2001, Los Alamaos National Laboratory 2004. 5. Giżejowski M., Wilde K., Uziak J., Wierzbicki S., On a necessity of monitoring systems for sustainable development of mechanical and civil engineering infrastructure. „Botswana Journal of Technology”, vol. 19 (2), 2011, pp. 9-20. 6. Kowalewski J., Sulik P., Wiarygodność i skuteczność monitoringu bezpieczeństwa konstrukcji budowalnych, XI Konferencja Naukowo-Techniczna Problemy Rzeczoznawstwa Budowlanego, Warszawa Miedzyszyn 2010, s. 263-271. 7. Kowalewski J., Krytycznie o monitoringu bezpieczeństwa konstrukcji budowlanych, Problemy Przygotowania i Realizacji Inwestycji Budowlanych, Puławy 2010.

Materiał był publikowany w materiałach konferencyjnych Awarie Budowlane 2013. W kolejnych numerach zaprezentowane zostaną przykłady dla obu typów systemów monitoringu konstrukcji z omówieniem ich zalet i wątpliwych rozwiązań.

REKLAMA

maj 2014

Systemy SMK na potrzeby bezpieczeństwa są bardzo rozbudowane. Moduły pomiarowe dublują pomiary przez wykorzystanie różnych, niezależnych technologii pomiarowych, a moduły wspomagające wnioskowanie i systemy powiadamiania umożliwiają wszczęcie procedur ewakuacji osób znajdujących się w obiekcie lub osób narażonych na bezpośrednie oddziaływanie w przypadku awarii. Rozbudowanymi systemami są także systemy SMK, które instaluje się do badania nowych innowacyjnych rozwiązań, w których konieczne jest dokładne rozpoznanie pracy poszczególnych elementów konstrukcji. Drugi typ systemów SMK instalowany jest na potrzeby utrzymania obiektu budowlanego przy założeniu, że obiekt został zaprojektowany i wykonany poprawnie. W takim przypadku podstawowe cele instalacji systemu SMK to: • gromadzenie i dostarczanie danych do planowania przeglądów konstrukcji, • gromadzenie danych o rzeczywistych obciążeniach konstrukcji obiektu, • informowanie o stanie procesów istotnych z punktu widzenia utrzymania obiektu, • informowanie o poziomie obciążenia zalegającym śniegiem lub jego rozkładzie w celu usprawnienia odśnieżania, • informowanie o zaleganiu wody lub prędkości jej odprowadzania w trakcie ulewnych deszczy, • informowanie o znaczącym obciążeniu poziomym wywołanym oddziaływaniem wiatru, • informowanie o nadmiernych amplitudach drgań, mogących wywołać dyskomfort osób przebywających w obiekcie, • informowanie o rozkładzie temperatur elementów układu konstrukcyjnego, • inne funkcje związane z informowaniem o procesach istotnych dla utrzymania obiektu i związane z jego specyfiką, • informowanie o stanie technicznym obiektu, ale niekoniecznie w czasie rzeczywistym – zalecane jest raportowanie podstawowych parametrów użytkowych w odstępach dziennych, tygodniowych lub miesięcznych, • wysyłanie ostrzeżeń w przypadku wystąpienia zdarzeń nietypowych. Systemy SMK na potrzeby utrzymania obiektu nie muszą być rozbudowane. Do określenia ogólnego stanu technicznego obiektu wystarczy zastosowanie paru lub parunastu czujników umożliwiających określenie najważniejszych, reprezentatywnych parametrów opisujących pracę konstrukcji. Na życzenie użytkownika mogą być dodane specjalne systemy pomiarowe, na przykład określające szybkość oprowadzania wody opadowej w wybranej strefie systemu odwadniającego. Celem tych syste-

Abstract. STRUCTURAL HEALTH MONITORNG SYSTEMS FOR CIVIL ENGINEERING STRUCTURES. The paper presents basic information on Structural Health Monitoring systems with focus on their aims and functions. Two types of SHM systems are proposed: systems dedicated for object safety and systems for object maintenance. The paper presents examples of completed SHM systems of both types. Conclusions point out lack of rules and regulations which are necessary to reduce number of design mistakes of SHM systems of new objects currently constructed in Poland.

• Poprawnie zaprojektowany obiekt budowlany, który został również poprawnie wykonany, nie wymaga instalacji systemu SMK. • W systemy monitoringu konstrukcji wyposażone powinny być obiekty budowlane, w których zastosowano unikalne rozwiązania konstrukcyjne i dla których precyzyjna analiza numeryczna czy badania eksperymentalne nie są możliwe lub występują tam zwiększone niepewności w określeniu rzeczywistych obciążeń lub innych oddziaływań środowiskowych. • Zalecane jest także użycie systemów monitoringu zintegrowanych z systemami BMS, jeżeli ich funkcjonowanie pozwala na obniżenie kosztów utrzymania obiektu.

mów nie jest wszczynanie procedur ewakuacji i nie są one zintegrowane z systemami zarządzania kryzysowego. Systemy SMK na potrzeby utrzymania powinny być znacząco tańsze od systemów SMK na potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania.

Builder

ZALECENIA AUTORA

system monitorowania konstrukcji dachu •automatyczny •laserowy •bezprzewodowy WiSeNe Sp. z o.o.

ul. E. Dembowskiego 6, 02-784 Warszawa tel.: +48 608 601 807, e-mail: wisene@wisene.pl, www.wisene.pl

BUDOWNICTWO

Tynki specjalne mgr inż. Sławomir Fiszer dr inż. Mariusz Gaczek

Builder

maj 2014

Politechnika Poznańska

pierwszej części artykułu podano charakterystykę tynków: lekkich, ciepłochronnych, wyrównujących wahania wilgotności w pomieszczeniach, neutralizujących zanieczyszczenia powietrza wewnętrznego, regulujących temperaturę, przewodzących ciepło, ekranujących pola elektryczne i elektromagnetyczne, pochłaniających promieniowanie jądrowe, wyciszających, antykondensacyjnych, piecowych, ogniochronnych, magnetycznych i przeznaczonych do sal sportowych. Tynki naprawcze, renowacyjne, regulujące wilgotność muru i tynki konserwatorskie, zostaną omówione w części drugiej.

Tynki lekkie

Tynki lekkie wykonywane są z zapraw zawierających dodatek kruszyw lekkich, przede wszystkim perlitu ekspandowanego albo styropianu, ale także granulatu szkła ekspandowanego. Nadają się do stosowania przede wszystkim na podłożach z materiałów ściennych o wysokiej izolacyjności cieplnej, takich jak bloczki i pustaki z lekkiego betonu kruszywowego, ceramiki poryzowanej, betonu komórkowego itp. Do tego typu materiałów dostosowane są gęstość objętościowa, współczynnik sprężystości, liniowy współczynnik rozszerzalności cieplnej oraz współczynnik przewodzenia ciepła zapraw lekkich. Zaprawy te zapewniają o około 35% większą wydajność niż tradycyjne narzuty tynkarskie. Charakteryzują się także zwiększoną odpornością na powstawanie rys i odparzeń, dobrą paroprzepuszczalnością oraz łatwością użycia. Tynki lekkie zewnętrzne to głównie tynki podkładowe. Zaleca się stosowanie systemów złożonych z lekkiego tynku podkładowego, dopasowanego do niego tynku nawierzchniowego, a w miarę potrzeby także z rozdzielającej oba

Część 1

Jakie rodzaje tynków – biorąc pod uwagę ich właściwości techniczne, specyficzne wymagania użytkowe oraz uwzględniając zapisy normowe – zalicza się do grupy tynków specjalnych? te tynki warstwy zbrojonej na całej powierzchni siatką z włókna szklanego (stanowiącej tynk zbrojony). Warstwę tę wykonuje się na tynku podkładowym przy zwiększonych wymaganiach, jak np. w przypadku: • szczególnej ekspozycji elewacji, • podwyższonego poziomu narażenia na działanie wilgoci (również z podłoża), • znacznych nieregularności w podłożu tynkowym. Dzięki zastosowaniu warstwy zbrojonej tynk nawierzchniowy zostaje oddzielony od wpływu naprężeń z podłoża (tzn. z materiałów ściennych i tynku podkładowego). Tynki lekkie mogą mieć także charakter tynków szlachetnych z możliwością wykonywa-

nia zdobień. Jednak tynki lekkie z kruszywem organicznym należy stosować wyłącznie jako tynki podkładowe. Istnieją dwie główne grupy tynków lekkich zewnętrznych stosowanych na zasadnicze części ścian. Określa się je jako tynki lekkie typu I i typu II. Występują także tzw. tynki lekkie cokołowe, o mniejszej wytrzymałości na ściskanie niż tynki z zapraw normalnych, lecz lepiej dostosowane do lekkich i bardziej miękkich materiałów ściennych. Tynki lekkie typu I charakteryzują się gęstością objętościową od 1000 do 1300 kg/m3. Tynki lekkie typu II charakteryzują się gęstością objętościową najczęściej mniejszą od 1000 kg/m3 i bywają także określane jako tynki superlek-

Rys. 1. Gęstość w stanie suchym i wytrzymałość na ściskanie tynków lekkich w porównaniu z innymi tynkami (produkty rynkowe).

Najnowszym osiągnięciem w dziedzinie tynków ciepłochronnych jest wykorzystanie w nich aerożelu jako materiału zapewniającego uzyskanie niezwykle korzystnych właściwości termicznych. Tynki ciepłochronne stosowane są jako tynki podkładowe, będąc zwykle częścią systemu, np. z odpowiednim tynkiem wierzchnim. Przy większej grubości tynku ciepłochronnego (> 3÷5 cm) nakłada się go w kilku warstwach (cyklach roboczych). Przed nałożeniem kolejnej warstwy, spodniej warstwie należy nadać odpowiednią chropowatość, a także odczekać zalecany przez producenta czas (zwykle 2÷4 dni). Przed nakładaniem tynku nawierzchniowego tynk ocieplający musi być dobrze

związany i w dużej mierze wyschnięty (podawane są różne wymagane okresy przerwy technologicznej – od 1 do 7 dni na każdy 1 cm grubości, nie krócej jednak niż 1 tydzień). W niezbędnych przypadkach należy zastosować szpachlową warstwę pośrednią. Aerożele, będące swego rodzaju sztywną pianą o wyjątkowo małej gęstości, są materiałami wykazującymi najmniejszy spośród znanych ciał stałych współczynnik przewodzenia ciepła, rzędu 0,018 W/(m·K). Dzięki temu tynk ciepłochronny z dodatkiem aerożelu może osiągać wartość współczynnika przewodzenia ciepła 0,027-0,028 W/(m·K), a więc kilkakrotnie lepszą od wartości uzyskiwanych przez dotychczasowe tynki ciepłochronne i porównywalną z izolacyjnością sztywnych płyt styropianowych. Podstawowym problemem, który musiał zostać rozwiązany, była duża kruchość aerożeli. Pojedyncze kuleczki tego aerożelowego „kruszywa” można bowiem rozetrzeć między palcami na drobny pył pozbawiony właściwości termoizolacyjnych. Po wielu badaniach i próbach technologicznych prowadzonych przy udziale EMPA (Swiss Federal Laboratories for Materials Science and Technology) udało się uzyskać satysfakcjonujące rozwiązanie w postaci suchej mieszaki tynkarskiej, która może być zarabiana i nanoszona nie tylko ręcznie, lecz także przy użyciu agregatów.

Tynki wyrównujące wahania wilgotności powietrza w pomieszczeniach

Zadanie buforowania wahań wilgotności powietrza wewnętrznego realizowane jest poprzez wchłanianie przez tynk wilgoci z powietrza i późniejsze jej oddawanie. Chociaż zdolność do wchłaniania wilgoci jest cechą wielu materiałów budowlanych, to jednak pochłaniać wilgoć, by później łatwo i szybko zwrócić ją do otoczenia, potrafią tylko niektóre tworzywa przeznaczone do wykonywania tynków. Klasycznymi przykładami wypraw tynkarskich, które szybko reagują na zmiany wilgotności, są tynki gliniane z ewentualnym dodatkiem spoiwa wapiennego albo gipsowego, a także tynki gipsowe lub gipsowo-wapienne.

Najnowszym rozwiązaniem w tej grupie tynków są tynki ilaste, opracowane w różnych wariantach. Tynki te są swego rodzaju uszlachetnioną wersją tynków glinianych. Analiza właściwości wypraw glinianych wykazała, że mieszanki zawierające większy udział składników ilastych mają wyższą zdolność wchłaniania wilgoci i wiązania substancji szkodliwych. Mając to na względzie, zaprojektowano całą linię wyrobów opartych na dużej czystości iłach z dodatkiem piasku i ewentualnie różnych włókien naturalnych. Iły, będące podstawowym składnikiem mieszanki, wydobywane są z głębokości 20-80 m poniżej powierzchni terenu, pokłady na tym poziomie pozwalają bowiem na pozyskanie surowca bardzo czystego, pozbawionego materiałów organicznych, takich jak np. korzenie lub trawy, które mogłyby powodować rozwój pleśni. Tynki ilaste dzięki dużej zawartości czystych iłów i kontrolowanemu składowi zaprojektowanej mieszanki, zawierającej także cząstki mulaste, piasek i włókna lniane, pozwalają na uzyskanie znacznie lepszych właściwości niż zwykłe tynki gliniane. Podstawową zaletą potwierdzoną w badaniach Österreichische Institut für Bautechnik jest niezwykle wysoka zdolność sorpcyjna tynków ilastych, wynosząca ponad 195 g/m2. Tynki te wykazują więc znaczną przewagę pod względem możliwości kształtowania mikroklimatu pomieszczeń nad tynkami gipsowymi oraz zwykłymi tynkami glinianymi (sorpcja wilgoci odpowiednio 20 g/m2 i 30-60 g/m2). Tynki ilaste mogą być zazwyczaj nanoszone jako wyprawa jednowarstwowa grubości około 1 cm, jedynie w przypadku bardzo nierównych podłoży konieczne jest zastosowanie gruboziarnistego podkładowego tynku ilastego. Zmniejszona grubość wyprawy oznacza nie tylko oszczędności materiałowe i zmniejszone koszty transportu, ale przede wszystkim zredukowaną ilość wilgoci budowlanej, co umożliwia szybsze wysychanie (7-10 dni w porównaniu z 4-8 tygodniami dla tynku glinianego), praktycznie wykluczające możliwość rozwoju pleśni. Tynki ilaste po wyschnięciu uzyskują charakterystyczną szaro-beżową barwę niewypalonych naczyń glinianych.

maj 2014

Tynki ciepłochronne wykonywane są przede wszystkim z zapraw ze zwiększonym dodatkiem kruszyw lekkich – głównie perlitu ekspandowanego o średnicy < 1 mm (10-15% wag.) albo styropianu (5-7% wag.). Wyprawy tynkarskie tego typu są podstawowym elementem systemów ocieplania ścian zewnętrznych bez wykorzystywania płytowych materiałów termoizolacyjnych. Główne zalety użycia tynków ocieplających to: możliwość bezpośredniego stosowania na bardzo nierównych powierzchniach ścian oraz na elewacjach o skomplikowanych kształtach, maszynowe nanoszenie, rzeczywista bezspoinowość izolacji termicznej. Tynki termoizolacyjne mogą być wykorzystywane przy ocieplaniu zarówno ścian jednomateriałowych, jak i np. ścian szachulcowych (tzw. muru pruskiego). Grubość tynków ocieplających może dochodzić do 10 cm, a współczynnik ich przewodności cieplnej przyjmuje najczęściej wartość z przedziału 0,07÷0,15 W/(m∙K).

Biorąc pod uwagę określenia zawarte w normach PN-EN 13914-1:2009P i PN-EN 13914-2:2005E, tynkami specjalnymi można nazwać wyprawy spełniające specjalne wymagania użytkowe lub przeznaczone do nakładania na specyficzne podłoża budowlane. Do tynków specjalnych zalicza się ponadto jednowarstwowe tynki zewnętrzne, a także tynki zewnętrzne przeznaczone do uzyskania efektów dekoracyjnych oraz tynki cementowe modyfikowane polimerami, mające zwykle grubość od 2 do 8 mm.

Tynki termoizolacyjne

TYNKI SPECJALNE WEDŁUG NORM

Builder

kie, tynki ultralekkie czy tynki lekkie włókniste (z uwagi na zawartość włókien). Tynki lekkie typu I nadają się do tynkowania elementów murowych o zwiększonej izolacyjności termicznej. Tynki lekkie typu II zostały opracowane do tynkowania ekstremalnie lekkich materiałów ściennych (poryzowanych pustaków ceramicznych, elementów z betonów komórkowych lub innych betonów lekkich) o współczynnikach przewodności cieplnej pomiędzy 0,14 a 0,08 W/(m·K). Tynki lekkie typu II są optymalizowane pod kątem elastyczności oraz odkształcalności skurczowej np. przez dodatek włókien. Badania wykazały, że tynki te charakteryzuje korzystny stosunek modułu sprężystości tynku do modułu sprężystości podłoża, wynoszący < 1. Tym samym są one optymalnie dopasowane do podłoży o wysokiej izolacyjności termicznej.

BUDOWNICTWO maj 2014

72 Builder

Tynki neutralizujące zanieczyszczenia powietrza

Wskutek emisji różnego rodzaju substancji z materiałów budowlanych oraz mebli powietrze w pomieszczeniach ulega często istotnemu zanieczyszczeniu. Lotne substancje organiczne (VOC), rozpuszczalniki, formaldehydy, dym tytoniowy oraz niepożądane zapachy mogą być pochłaniane, neutralizowane i rozkładane przez specjalne wyprawy tynkarskie. Zadanie to spełniają dobrze, dzięki swym naturalnym chemicznym właściwościom, klasyczne tynki gliniane. Jeszcze lepsze rezultaty daje zastosowanie ich uszlachetnionej wersji w postaci scharakteryzowanych wcześniej tynków ilastych. Przeprowadzone badania potwierdziły, że już po 24 godzinach stężenie szkodliwego aldehydu w powietrzu pomieszczeń, w których zastosowano tego rodzaju tynki, zredukowane zostało tysiąckrotnie.

Najczęściej stosowaną domieszką katalizującą w tynkach neutralizujących zanieczyszczenia powietrza jest dwutlenek tytanu TiO2. Częściowo albo całkowicie neutralizująco na wiele szkodliwych substancji oddziaływają również zwykłe tynki wapienne. Jeszcze efektywniej działają wyprawy tynkarskie tego rodzaju, w których zastosowano domieszkę materiałów o działaniu katalizującym. Wspomnianą właściwość posiadają między innymi naturalnie występujące minerały takie jak zeolity, a szczególnie ich odmiana – klinoptilolity, powstające w wyniku przeobrażenia popiołów wulkanicznych pod wpływem wysokiego ciśnienia i temperatury. Szczególnie dobre rezultaty zeolity uzyskują właśnie w połączeniu z tynkami wapiennymi, które dzięki swej alkaliczności wzmacniają ich działanie. Dwutlenek tytanu (TiO2), dodawany jest głównie jako pigment. Substancja ta aktywowana jest pod wpływem promieniowania ultrafioletowego (światła słonecznego lub sztucznego o widmie zbliżonym do naturalnego). W wyniku jej działania wychwytywane przez tynk szkodliwe substancje (np. związki amoniaku, aldehydy, nikotyna) są rozkładane i przekształcane w parę wodną i dwutlenek węgla. Tynki tego rodzaju oprócz zdolności do oczyszczania powietrza wewnętrznego wykazują również zdolność do samooczyszczania swojej powierzchni. Dzięki temu wyprawa tynkarska zachowuje biel i nie ulega żółknięciu wraz z upływem czasu wskutek osiadania na powierzchni tynku drobin tłuszczu i tworzenia w ten sposób powłoki będącej pożywką dla bakterii.

Tynki regulujące temperaturę w pomieszczeniach

Tynki te zawierają mikrokapsułki z substancją zmiennofazową, podobną do wosku, któ-

ra jest w stanie pochłaniać i akumulować, a następnie uwalniać znaczną ilość energii cieplnej podczas swych przemian fazowych. W trakcie topnienia substancja zmiennofazowa zawarta w mikrokapsułkach pobiera z otoczenia (a więc z wnętrza pomieszczenia) duże ilości ciepła bez istotnej zmiany własnej temperatury do momentu całkowitego przekształcenia w fazę ciekłą. Gdy temperatura otoczenia spada, następuje zastyganie materiału zmiennofazowego, a zmagazynowane ciepło uwalniane jest do otoczenia. Takie działanie wyprawy tynkarskiej powoduje poprawę mikroklimatu pomieszczeń poprzez redukcję dobowych wahań temperatury oraz zabezpieczenie przed przegrzewaniem powietrza w pomieszczeniach. Pozwala to także na istotne zmniejszenie niezbędnego czasu działania instalacji klimatyzacyjnej.

Tynki do ogrzewania płaszczyznowego

Tynki o takim przeznaczeniu muszą charakteryzować się dobrą przewodnością cieplną oraz zdolnością akumulacji i wypromieniowywania ciepła. Właściwości takie posiadają klasyczne tynki gliniane. Z tego też względu są one szczególnie przydatne do stosowania w przypadku instalacji ogrzewania ściennego, także wysokotemperaturowego (do 50°C). W przypadku instalacji o jeszcze wyższej temperaturze zasilania (do 70°C) używanych np. w saunach, możliwe jest stosowanie wypraw na bazie zapraw cementowo-wapiennych. Jako tynki do instalacji ogrzewania ściennego stosowane są też wyroby na bazie zapraw gipsowo-wapiennych. Mają one wprawdzie nieco gorszą przewodność cieplną oraz wydłużalność termiczną, ale stosunkowo

Rys. 2. Przykłady osadzenia elementu uziemienia tynku ekranującego.

Najnowszym przykładem specjalnych wypraw szczególnie przydatnych do systemów ogrzewania płaszczyznowego jest tynk gliniany z domieszką ekspandowanego grafitu. szybko wysychają bez ryzyka naprężeń wewnętrznych. Tynki ilaste, jako uszlachetniona forma tynków glinianych, są również z powodzeniem stosowane w systemach ogrzewania płaszczyznowego. Poprzez podgrzanie wyprawy podczas działania instalacji grzewczej możliwe jest dodatkowe skrócenie czasu wysychania wyprawy. Dzięki dobrej akumulacji ciepła uzyskiwana jest duża wydajność ogrzewania przy niskiej temperaturze zasilania. Najnowszym przykładem specjalnych wypraw szczególnie przydatnych do systemów ogrzewania płaszczyznowego jest tynk gliniany z domieszką ekspandowanego grafitu. Grafit ułatwia szybkie przejmowanie ciepła i jego rozprzestrzenianie, co w przypadku ogrzewania ściennego prowadzi do równomiernego rozprowadzania i magazynowania ciepła przez wyprawę. Przewodność cieplna takiego tynku wynosi aż 1,08 W/(m·K), podczas gdy wartość ta w przypadku zwykłego tynku glinianego wynosi 0,65 W/(m·K).

Tynki ekranujące

Tynki ekranujące stosowane są w rozmaitych sytuacjach, w których wymagane jest ograniczenie albo wręcz odcięcie oddziaływania pól elektromagnetycznych oraz elektrycz-

nych. Może to wynikać z potrzeby zapewnienia w pomieszczeniach odpowiednich warunków użytkowych lub zdrowotnych. Tynki te mogą być wykonywane jako gipsowe z dodatkiem włókien węglowych. Wykorzystywane są przede wszystkim w celu odcięcia dostępu fal radiowych do pomieszczeń (np. sal koncertowych, kościołów) lub uniemożliwienia wydostawania się fal radiowych z pomieszczeń (np. w celu niedopuszczenia łączności z użyciem telefonów komórkowych), a także do ekranowania pól elektrycznych, powstających wokół przebiegającej w budynku instalacji elektrycznej. W zakresie niskich częstotliwości (około 50 Hz) skuteczność tłumienia przez te tynki pola elektrycznego wynosi ponad 90%. W zakresie wysokich częstotliwości (od 20 kHz do 10 GHz) skuteczność tłumienia pola elektromagnetycznego wynosi prawie 100%. Oznacza to efektywne ekranowanie zarówno pól elektrycznych, powstających wokół przebiegającej w budynku instalacji elektrycznej, jak i fal radiowych i radarowych. W przypadku tynku ekranującego naniesionego na tynk gipsowy o grubości 12 mm, uzyskuje się zmniejszenie pola elektrycznego instalacji niskiego napięcia 230V 50Hz z tłumieniem > 21 dB. Podobne rozwiązania proponowane są także przy użyciu zapraw glinianych z domieszką grafitu, przez co łączy się działanie ekranujące z innymi korzystnymi właściwościami tych tynków. Według danych producenta przy zastosowania tego rodzaju wypraw można osiągnąć wartości tłumienia pomiędzy 18 a 53 dB, w zależności od grubości wyprawy. Wartość 53 dB oznacza, że przepuszczane jest 0,001% promieniowania elektromagnetycznego. Skuteczność ochrony przed elektrosmogiem została już potwierdzona w badaniach związanych z aprobatą wyrobu, dalej trwają badania nad przydatnością do tłumienia promieniowania w zakresie fal radiowych, takich jak np. stosowanych przez łączność Blue-Tooth, WLAN, czy też radary lotniskowe. Efekt ekranowania pól elektromagnetycznych uzyskuje się również poprzez wtapianie w wyprawę tynkarską siatek metalowych albo wykonanych z włókna węglowego i następnie ich uziemienie.

REKLAMA

Tabela 1. Wartości równoważnika ołowiowego – w zależności od grubości tynku i napięcia nominalnego lampy rentgenowskiej – przykładowego tynku zabezpieczającego przed przenikaniem promieni X. Grubość tynku [mm]

Równoważnik ołowiowy przy napięciu: 100 kV

150 kV

200 kV

250 kV

1,25 mm Pb

0,7 mm Pb

0,6 mm Pb

0,5 mm Pb

1,75 mm Pb

1,0 mm Pb

0,8 mm Pb

2,3 mm Pb

1,35 mm Pb

1,1 mm Pb

3,0 mm Pb

1,5 mm Pb

1,35 mm Pb

Tynki rentgenowskie

Tynki takie stosowane są do zabezpieczania przed promieniowaniem X pomieszczeń sąsiadujących z gabinetami, w których funkcjonuje rentgenowska aparatura diagnostyczna lub terapeutyczna o napięciu do 250 kV. Główną cechą wyróżniającą tego rodzaju wyprawy tynkarskie jest zastosowanie w ich recepturze kruszywa ciężkiego (np. w proporcji 2:2:1 – kruszywo ciężkie: piasek:cement). Materiałem stosowanym najczęściej jako kruszywo ciężkie jest kruszywo barytowe, ewentualnie limonit lub ścinki stalowe. Zdolność tynków rentgenowskich do osłabiania promieniowania określa się

BUDOWNICTWO maj 2014

74 Builder

za pomocą równoważnika ołowiowego, oznaczającego grubość osłony z blachy ołowiowej, jaką jest w stanie zastąpić dana warstwa wyprawy tynkarskiej.

Tynki ogniochronne

Tynki tego rodzaju wykorzystywane są do wykonywania zabezpieczeń ogniochronnych elementów konstrukcji stalowych, betonowych, zespolonych, a także drewnianych (z zastosowaniem nośników tynków: metalowej siatki i blachy cięto-ciągnionej). Wyprawy ogniochronne najczęściej wykonywane są na bazie spoiwa cementowego albo gipsowego z dodatkiem kruszyw lekkich: wermikulitu albo perlitu. Możliwy jest także dodatek włókien wełny mineralnej. Zaletą natryskiwanych tynków ogniochronnych są łatwość dopasowywania się nawet do skomplikowanych kształtów zabezpieczanych elementów, krótki czas wykonywania, szczelność izolacji, odporność na korozję biologiczną i mechaniczną oraz niewielki ciężar.

Wyprawy ogniochronne najczęściej wykonywane są na bazie spoiwa cementowego albo gipsowego z dodatkiem kruszyw lekkich.

dźwięków przez przegrody między pomieszczeniami albo przez przegrody zewnętrzne. Z uwagi na bardzo porowatą powierzchnię tynki akustyczne są – w zależności od twardości zastosowanego kruszywa – mniej lub bardziej odporne na oddziaływania mechaniczne. Stawia to pewne ograniczenia w ich stosowaniu. Wrażliwość na uderzenia sprawia, że tynki akustyczne stosowane są przede wszystkim na sufitach oraz w miejscach trudno dostępnych. Niewątpliwą ich zaletą jest możliwość nanoszenia na powierzchnie wygięte, ukośne lub o skomplikowanej geometrii, a więc tam, gdzie stosowanie płytowych elementów tłumiących dźwięki byłoby mocno utrudnione. Są wykonywane jako tynki natryskowe, najczęściej wielowarstwowe. Stosuje się je np. w żłobkach, szkołach, salach gimnastycznych, pływalniach, kościołach, bibliotekach, pomieszczeniach biurowych i produkcyjnych. Tynki akustyczne, oprócz wyżej wspomnianych korzystnych właściwości, mają także cechy pozwalające na zastosowanie ich do wykonywania powłok ogniochronnych i antykondensacyjnych na konstrukcjach stalowych i żelbetowych.

Tynki antykondensacyjne

Odporność ogniowa zależy od grubości wyprawy oraz geometrii przekroju zabezpieczanego elementu i może wynosić R 15 do R 240 (REI 15 do REI 240)

Tynki akustyczne

Tego rodzaju tynki stosowane są w celu zapewnienia komfortu akustycznego wewnątrz pomieszczeń poprzez ich wyciszenie lub regulację pogłosu. Wyprawy te funkcjonują jako miękki, porowaty absorber dźwięku, tzw. pochłaniacz wysokich tonów, którego zadaniem jest ograniczenie rozchodzenia się dźwięku w samym pomieszczeniu. Tynki akustyczne charakteryzują się posiadaniem na powierzchni otwartych porów, które pozwalają na wprowadzenie wypromieniowywanej energii akustycznej głęboko w strukturę wewnętrzną wyprawy, a tym samym przyczyniają się do obniżenia poziomu hałasu oraz do regulacji czasu pogłosu. Pochłaniania dźwięków nie należy mylić z izolacją akustyczną, która ogranicza przenikanie

Głównym przeznaczeniem takich tynków jest zabezpieczanie przed wykraplaniem się pary wodnej na zimnych elementach budowlanych, w szczególności na spodniej stronie blach profilowanych stanowiących zadaszenie wykonane bez zastosowania izolacji termicznej. Spadające krople kondensatu mogłyby prowadzić do strat związanych z zawilgoceniem lub do pogorszenia komfortu użytkowania obiektu. Powłoka z wyprawy antykondensacyjnej pochłania powstający kondensat, magazynuje i stopniowo oddaje wilgoć do powietrza. Specjalnie opracowane wyprawy mają w składzie wysoce porowaty granulat mineralny i w zależności od grubości powłoki mogą pochłonąć do 600 g wody na m2 powierzchni.

Tynki magnetyczne

Wyprawy tego rodzaju służą do nadawania powierzchniom ścian właściwości magnetycznych. Dzięki temu w dowolnym miejscu na ścianie możliwe jest swobodne mocowanie (przy użyciu magnesów) wszelkiego rodzaju plansz, rysunków, map itp. Tynki te mogą więc być wykorzystywane np. w biurach, sa-

lach konferencyjnych, wykładowych, pokojach narad, a także w szkolnych salach lekcyjnych i w pomieszczeniach przedszkoli.

Tynki piecowe (zduńskie)

Specyficznym przeznaczeniem tego rodzaju wypraw jest tynkowanie pieców murowanych. Charakterystyczną cechą zapraw tynkarskich omawianego typu jest twardnienie pod wpływem temperatury oraz zachodzących procesów chemicznych. Spotykane są różne wielkości uziarnienia: do 0,2 mm, do 1 mm, do 2 mm oraz do 3 mm. Najczęściej spotykana jest temperatura eksploatacji do 200°C, ale niektórzy producenci oferują tynki zduńskie o odporności cieplnej do 400°C. W składzie tynków piecowych na spoiwie cementowym znajdują się niekiedy kaolin i mączka marmurowa. Klasyczny tynk zduński nanosi się warstwą grubości ok. 3 mm, inna jego odmiana służy z kolei do kształtowania przestrzennego elementów pieca lub kominka o grubości nawet do 60 mm. Jako tynki piecowe stosowane są również tynki gliniane o specjalnej recepturze.

Tynki o wysokiej twardości do sal sportowych

Tynki takie przeznaczone są do wykańczania ścian niektórych pomieszczeń sportowo-rekreacyjnych, np. w salach do gry w squasha albo racketballa. Specyfika tego rodzaju dyscyplin sportu wymaga, by wyprawa tynkarska ścian i sufitów, w które uderza piłka, cechowała się dużą twardością i odpornością na ścieranie i uderzenia. W tym celu mogą być stosowane polerowane wyprawy gipsowe o specjalnie zaprojektowanej recepturze, które nanoszone są w kilku warstwach (np. pięciu) o łącznej grubości 12-13 mm. Innym rozwiązaniem jest zaprawa cementowa zbrojona rozproszonym włóknem szklanym nanoszona jednowarstwowo na grubość 8 mm w przypadku nowych ścian oraz na 12 mm w przypadku stosowania w istniejących już obiektach. Światowe federacje wspomnianych dyscyplin sportu tworzą listy rekomendowanych wyrobów, które mogą być stosowane na kortach. Ma to na celu stworzenie identycznych warunków do prowadzenia rozgrywek mistrzowskich. n

Tabela 2. Orientacyjne wartości współczynnika absorpcji dźwięku αs (w zależności od częstotliwości fali dźwiękowej) tynku akustycznego przy jego grubości wynoszącej 15 mm. Współczynnik pochłaniania dźwięku αs przy częstotliwości: Rodzaj tynku 125 Hz

250 Hz

500 Hz

1000 Hz

2000 Hz

4000 Hz

Wyciszający

0,08

0,17

0,42

0,53

0,62

0,71

Zwykły wapienny lub gipsowy

0,013

0,015

0,02

0,027

0,04

0,05

W artykule wykorzystano materiały informacyjne następujących firm, organizacji i stowarzyszeń technicznych: Armourcoat, BASF, Casa NATURA, Clariant, EMPA, Fixit, Hasit, Industrieverband WerkMörtel e. V., Knauf, maxit, Promat, RATH, Scherff, SGL Group.

Builder

Adres redakcji i wydawnictwa 04-832 Warszawa, ul. Patriotów 174 tel.: 22 853 06 87 do 88 fax: 22 244 24 63 builder@pwbmedia.pl, reklama@pwbmedia.pl, serwis@pwbmedia.pl www.ebuilder.pl

Rada Programowa prof. zw. dr hab. inż. Kazimierz Szulborski – przewodniczący prof. dr hab. inż. Leonard Runkiewicz prof. dr hab. inż. Antoni Biegus prof. dr hab. inż. Jerzy Hoła prof. dr hab. inż. Kazimierz Cieszyński dr hab. inż. Zdzisław Hejducki – wiceprzewodniczący dr inż. Mariusz Gaczek dr inż. Józef P. Adamowski dr Piotr Noakowski (Stuttgart) dr inż. Jan Gierczak dr inż. Marek Sawicki dr inż. Andrzej Stańczyk mgr inż. Miłosz Węcławski mgr inż. Małgorzata Chojnacka mgr inż. Karol Kramarz Redaktor Naczelna mgr inż. Danuta Burzyńska Redakcja Grzegorz Przepiórka Redaktor Serwisów Internetowych Wioletta Domeradzka Korekta Ewa Dzierżanowska Dyrektor Marketingu i Sprzedaży Dominik Suwiński Biuro Reklamy Krzysztof Rutkowski Koordynator ds. Wydawniczych Wioletta Domeradzka DTP PI Projekty Indywidualne Kolportaż prenumerata redakcyjna, prenumerata RUCH, KOLPORTER, kiosk24.pl; sieć placówek PressCaffe, EMPIK, podczas targów i wystaw budownictwa

Wydawca PWB MEDIA, 04-832 Warszawa, ul. Patriotów 174 Prezes Marek Zdziebłowski Wiceprezes, Dyrektor Wydawnictwa Beata Żuraw-Zdziebłowska Sekretariat Wydawnictwa Jagoda Kurzyp Wszystkie materiały są objęte prawem autorskim. Przedruki i wykorzystanie materiałów wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania tekstów i zmiany tytułów nadesłanych materiałów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i materiałów promocyjnych.

Wersję pierwotną pisma stanowi wersja papierowa. Informacje nt. publikacji naukowych – www.ebuilder.pl

– członek Loży Złotej Business Centre Club, Builder – laureat I i XI edycji Medalu Europejskiego 5

warunki prenumeraty na StrOnie – www.eBuiLDer.pL – prenumeratĘ przyjmuje: reDakcja, ruch, kOLpOrter Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 700-1800. Koszt połączenia wg taryfy operatora.

TU WARTO BYĆ

10 V

Malarz Roku Dekoral 2013

Ogólnopolski konkurs dla firm wykonawczych, którego celem jest wyróżnienie najlepszych profesjonalistów w branży. Znamy już 20 najlepszych prac IV edycji. Od 1 kwietnia można oddać na nie głos na stronie www.malarz-roku.pl. Zwycięzców poznamy 10 maja podczas uroczystej gali. Organizator: PPG Deco Polska.

14-17 V

Międzynarodowe Targi Budownictwa Drogowego AUTOSTRADA-POLSKA Spotkanie branży

z szefem GDDKiA, konkurs i szkolenie dla operatorów koparek, Show After Fair, nowa formuła wystawy i debata przedstawicieli świata nauki oraz biznesu – to tylko niektóre z mocnych punktów jubileuszowej, XX edycji targów, które odbędą się tradycyjnie w Kielcach. www.targikielce.pl

15 V

II Konkurs dla młodych architektów Rusza druga edycja konkursu

dedykowanego młodym architektom i studentom architektury. Przedsięwzięcie jest organizowane przez miesięcznik „Builder” w ramach ogólnopolskiego programu „Promujemy Polską Architekturę”. Regulamin i szczegółowe informacje będą dostępne od połowy maja na stronie www.ebuilder.pl lub pod nr. tel. 513 091 638.

21-23 V

XIII Konferencja Naukowo-Techniczna Warsztat Pracy Rzeczoznawcy Budowlanego

Konferencja odbędzie się w Cedzynie k. Kielc. Jej przedmiotem będą m.in. zagadnienia formalnoprawne w działalności rzeczoznawcy budowlanego, systemy monitoringu i nieniszczące metody badawcze, ocena stanu technicznego i trwałości konstrukcji wybranych obiektów – w tym budynków o konstrukcji wielkopłytowej. www.rzeczoznawstwo2014.tu.kielce.pl

21-24 V

INTERMASZ

Nowe wydarzenie targowe przygotowywane z myślą o producentach oraz dystrybutorach maszyn i urządzeń stosowanych m.in. w budownictwie, przemyśle wydobywczym, usługach komunalnych czy kolejnictwie. Szeroka oferta prezentowana na stoiskach producentów dopełniona zostanie przez dynamiczne pokazy możliwości maszyn, prezentacje i konferencje. Miejsce: Poznań. Organizatorzy: Stowarzyszenie Dystrybutorów Maszyn Budowlanych oraz Międzynarodowe Targi Poznańskie. www.intermasz.pl

22-23 V

V Kongres Stolarki Polskiej Tematami przewodnimi tegorocznej

edycji wydarzenia będą rynki zagraniczne (m.in. umiędzynarodowienie przedsiębiorstw), marketing oraz liczne zagadnienia z zakresu prowadzenia nowoczesnego biznesu. Na Kongresie szczegółowo zostaną omówione również tematy montażu stolarki otworowej oraz współpracy branży z architektami. Miejsce: Mazurkas Conference Centre & Hotel w Ożarowie Mazowieckim k. Warszawy.

18-19 VI

Tuskon World Trade Bridge TWTB to tureckie targi organizowane

w Stambule. Tegoroczna edycja jest skierowana do importerów działających w dziedzinach budownictwa, materiałów budowlanych, mebli i tekstyliów, a także do firm zajmujących się produkcją wszelkiego rodzaju maszyn związanych z tymi dziedzinami. TWTB 2014 to inicjatywa całkowicie bezpłatna. W celu złożenia wniosku należy skontaktować się z generalnym sekretarzem Polsko-Tureckiego Stowarzyszenia Rozwoju i Przedsiębiorczości.

10-11 VI

Targi IT FUTURE EXPO 2014 Podczas targów zostanie

zaprezentowana oferta ponad stu firm z Polski i Europy, obejmująca innowacyjne technologie informatyczne, zarówno w obszarze rozwiązań software, jak i hardware. Odbędzie się także szereg imprez towarzyszących, m.in. Gala IT Future Awards oraz konferencja IT Future Congress. Miejsce: Stadion Narodowy w Warszawie. www.itfuture.pl

18-20 IX

Warsaw Build

Druga edycja utworzonych w 2013 roku targów budowlano-wnętrzarskich w formule B2B organizowanych w Warszawie. Targi dzielą się na trzy główne sektory: Budowa i Konstrukcja (Build), Okna i Drzwi (Windows & Doors), Projektowanie i Wnętrza (Interiors & Design). Miejsce targów: Expo XXI, pawilon 4. Organizator: Lentewenc Sp. z o.o., ITE Group. www.warsawbuild.pl

23 IX

VIII Gala Sportowa Polska

Organizatorem wydarzenia jest, jak co roku, Klub Sportowa Polska. Podczas uroczystości wręczone zostaną wyróżnienia Inwestor na Medal, Firma na Medal, Budowniczy Polskiego Sportu, Sportowy Obiekt Roku, Sportowa Gmina, Pasjonat Sportowej Polski. Zgłoszenia przyjmowane są pod adresem: burzynska@sportowapolska.eu

25 IX

XII Konferencja „Zrównoważone renowacje – druga «młodość» inwestycji budowlanych”

Konferencja zostanie zorganizowana przez firmę RD bud w ramach II edycji programu „Partnerstwo dla zrównoważonego budownictwa”. W trakcie seminarium uznani eksperci omawiać będą zagadnienia związane z realizacją poszczególnych etapów modernizacji inwestycji budowlanych, takich jak hotele, centra handlowe, obiekty biurowe oraz mieszkalne. Miejsce: Pure Sky Club w Warszawie.

MBA

studia menedżerskie edycja XIII 2014-2016

Zapraszamy do udziału w XIII edycji studiów MBA Executive dla menedżerów. •studia GFKM należą do klasy mistrzowskiej ratingu Stowarzyszenia Edukacji Menedżerskiej Forum; •wykładowcami są praktycy biznesu; •absolwentami MBA BCC są prezesi międzynarodowych korporacji, instytucji finansowych oraz menedżerowie z całej Polski; •zajęcia odbywają się w Pałacu Lubomirskich (siedziba BCC), w centrum Warszawy; •zajęcia prowadzone są w języku polskim i częściowo w języku angielskim; •początek roku akademickiego - październik 2014.

Informacje w Business Centre Club: Iwona Serkis tel. 22 582 61 34, 601 539 529 Dorota Trzaska tel. 22 582 61 31, 516 752 949

iwona.serkis@bcc.org.pl dorota.trzaska@bcc.org.pl

profile ROBERT MAJKUT

Rola koloru w architekturze i przestrzeni miasta

Doskonała akustyka od Siniat! MAJ 2014

ARCHITEKTURA&DESIGN

PROMUJEMY POLSKĄ ARCHITEKTURĘ Mecenasi PROGRaMU PROMUJeMY POLsKĄ aRcHiTeKTURĘ i PaRTneRzY KOnKURsU DLa MŁODYcH aRcHiTeKTÓW

Soudal Window System – montaż warstwowy (ciepły montaż) stolarki otworowej z zastosowaniem najwyższej jakości piany poliuretanowej oraz okiennych taśm paroizolacyjnych. Zapewnia utrzymanie doskonałych parametrów izolacyjności termicznej i akustycznej stolarki budowlanej. Soudal Window System zapewnia trwałe i skuteczne uszczelnienie miejsc osadzenia okien w ościeżu w myśl ogólnej zasady: „szczelniej wewnątrz niż na zewnątrz”.

wewnàtrz Paroszczelna taÊma okienna SWS Universal Inside

na zewnàtrz Izolacja termiczna i akustyczna wykonana z pianki monta˝owej Flexifoam

Paroprzepuszczalna taÊma okienna SWS Universal Outside

+25°C wilgotnoÊç, temperatura

-10°C wiatr, deszcz, temperatura

Paroizolacyjne taśmy okienne skutecznie zabezpieczają warstwy piany poliuretanowej przed przenikaniem wilgoci i degradacją. Tylko sucha warstwa pianki posiada odpowiednie parametry izolacyjne i ogranicza powstawanie mostków termicznych. Informacje o Soudal Window System, instrukcja prawidłowego montażu okien, zdjęcia z realizacji na portalu: www.cieplymontaz.com.pl

PROFILE 2/"%24 -!*+54

2OLA KOLORU W ARCHITEKTURZE I PRZESTRZENI MIASTA

$OSKONA A AKUSTYKA OD 3INIAT thqê¢ª¡¤

!2#()4%+452! $%3)'.

PROMUJEMY POLSKĄ ARCHITEKTURĘ tljluhzpêwyvnyht|ê wyvt|qlt êwvszr ê hyjop{lr{|y êwhy{uly êrvur|yz|êê kshêt vk joêê hyjop{lr{ ~ê

OGŁOSZENIE KONKURSU DLA MŁODYCH ARCHITEKTÓW

INFORMACJE

Szkoła XXI wieku Prezentacja laureatów II nagrody w I edycji Konkursu dla Młodych Architektów

Doskonała akustyka od Siniat NIDA AKU i NIDA AKU DECOR

Fot. arch. A. Mroczek, A. Szczepanik-Dzikowski

Maciej Januszewski

udownictwo wysokie. B Tendencje projektowe i rozwój, część 1 Hubert Markowski, Krzysztof Owczarczyk, Kazimierz Szulborski

Fot. arch. Jakub Hałun

maj 2014

Builder ARCHITEKTURA&DESIGN

Od końca XIX w. budowa wysokich budynków, w tym drapaczy chmur, stała się dla architektów wyzwaniem. Musieli oni godzić własne ambicje i wizje artystyczne z względami ekonomicznymi oraz nieustannie doskonalić metody projektowania.

Rola koloru w architekturze i przestrzeni miasta Justyna Tarajko-Kowalska

24 28

PROFILE – Robert Majkut Polskie pracownie projektowe

ARCHITEKTURA I DESIGN maj 2014

4 Builder

WEŹ udziaŁ w konkursie Termin nadsyłania prac konkursowych upływa 14.12.2014 r. Szczegółowe informacje, materiały i regulamin Konkursu dostępne od 15 maja br. na www.ebuilder.pl

O konkursie

NAGRODY

Konkurs dla Młodych Architektów jest częścią procesu edukacyjnego realizowanego przez miesięcznik „Builder” w ramach projektu „Promujemy Polską Architekturę”. Celem Konkursu jest wspieranie studentów wydziałów architektury oraz młodych architektów w ich twórczym, zawodowym rozwoju.

W każdym z trzech zadań konkursowych zostaną przyznane następujące nagrody:

Konkurs ma charakter otwarty i ogólnopolski. Mogą brać w nim udział osoby pełnoletnie będące studentami I i II stopnia studiów o kierunku architektura lub architektura i urbanistyka uczelni państwowych i prywatnych oraz absolwenci tych wydziałów niezależnie od miejsca zatrudnienia, którzy nie ukończyli 30. roku życia. Autorów najlepszych prac konkursowych, cechujących się pomysłowością, otwartością, wysoką jakością projektowanej architektury, dbałością o detale oraz poprawnością zastosowanych rozwiązań materiałowych i technologicznych, organizator zaprosi do etapu II polegającego na otwartych prezentacjach projektów przed Kapitułą Konkursu. Zwycięzcy Konkursu zostaną ogłoszeni podczas dorocznej Gali Buildera, na której wręczane są wyróżnienia Budowlana Firma Roku i statuetki Polskiego Herkulesa. Wyróżnione prace i ich autorzy zostaną zaprezentowani na łamach „Buildera”. Udział w Konkursie jest bezpłatny.

I nagroda – 7.000 zł II nagroda – 5.000 zł III nagroda – 3.000 zł ł ączna pula nagród pieniężnych: 45.000 zł oraz nagrody dodatkowe i wyróżnienia. Nagrodzone prace i ich autorzy zostaną zaprezentowani w specjalnym wydaniu miesięcznika „Builder”.

Zadania konkursowe Uczestnik lub zespół może złożyć więcej niż jedną pracę, ale nie więcej niż jedną do danego zadania konkursowego. Organizator dopuszcza zgłoszenie przez studentów prac kursowych, które wykonywane są pod kierunkiem wykładowcy lub promotora. Szczegóły w regulaminie Konkursu.

Organizator

„Biurowiec żyjący po godzinach”. Projekt koncepcyjny multifunkcyjnego biurowca XXI wieku.

Mecenasi Polskiej Architektury

maj 2014

„Koncepcja rewitalizacji okolic fortu Mokotów – zaskocz dewelopera”. Projekt koncepcyjny będzie mógł mieć szansę realizacji, dlatego należy wykonać go według wytycznych dewelopera.

1 2 3

„Dom dla młodych – marzenie młodego pokolenia”. Projekt koncepcyjny domu jednorodzinnego.

Kapituła Konkursu, wyłoni Laureatów, których prace stanowiące koncepcje architektoniczne najlepiej wypełnią zadania konkursowe, cechując się wysoką jakością projektowanej architektury oraz innowacyjnością i poprawnością zastosowania rozwiązań materiałowych i technologicznych. Warunkiem koniecznym do spełnienia we wszystkich zadaniach konkursowych jest wykorzystanie minimum po jednym rozwiązaniu przedstawionym przez każdego z Mecenasów Programu, Partnerów Technologicznych Konkursu.

• System THERMOHOUSE • DECO Stone – dekoracyjne betony nawierzchniowe • KRUSZYWA DEKORACYJNE • Cement biały

CEMEX Polska Sp. z o.o.

• System łazienkowy • System tarasowo-balkonowy • System bitumiczny • System basenowy Sopro Polska Sp. z o.o.

• Soudal Windows System Soudal Polska Sp. z o.o.

• Odwodnienie RECYFIX PRO z rusztem FIBRETEC z tworzywa • Odwodnienie z retencją RECYFIX HICAP G • Odwodnienie tarasów i dachów DACHFIX RESIST • Odwodnienie zintegrowane z opaską FASERFIX BIG BL HAURATON Polska Sp. z o.o.

•O kna połaciowe wraz z akcesoriami •M odularne systemy doświetleń – WMS VELUX Polska Sp. z o.o.

Builder

ROZWIĄZANIA DO ZASTOSOWANIA W ZADANIACH KONKURSOWYCH Patronat Honorowy i współpraca

ARCHITEKTURA I DESIGN

KAPITUŁA KONKURSU Kapitułę konkursu stanowią wybitni polscy architekci o uznanym dorobku twórczym. Dodatkowo wspierają ją przedstawiciele wiodących marek budowlanych – firm będących Mecenasami Polskiej Architektury, a także przedstawiciele redakcji i Rady Programowej miesięcznika „Builder”.

prof. nzw. dr hab. inż. arch.

architekt

Przewodnicząca Kapituły

Prezes Zarządu SARP

Ewa Kuryłowicz

MARIUSZ ŚCISŁO

architekt

ANDRZEJ M. CHOŁDZYŃSKI

architekt

Włodzimierz Mucha

Bulanda, Mucha – ARCHITEKCI

AMC – Andrzej M. Chołdzyński

PROMUJEMY POLSKĄ ARCHITEKTURĘ bo jako dziedzina sztuki architektura ma moc budowania tożsamości, bo doceniamy warsztat i kunszt doświadczonych polskich projektantów, bo wierzymy w świeżość, niepowtarzalność i wrażliwość młodych talentów.

architekt

KWK PROMES

JEMS Architekci

Nizio Design International

OVO Grąbczewscy Architekci

Robert Konieczny

Marcin Sadowski

Mirosław Nizio

Oskar Grąbczewski prof. nzw. dr hab. inż. arch.

Ewa Kuryłowicz architekt

prof. zw. dr hab. inż.

prof. dr hab. inż.

Przewodniczący Rady Programowej „Buildera”

Członek Rady Programowej „Buildera”

Szymon Wojciechowski

KAZIMIERZ SZULBORSKI

arch. Monika Kupska-Kupisz

Aleksander Barszcz

Dariusz Blocher

Andrzej Kaczor

Sławomir Majchrowski

Piotr Rusecki

Maciej Siecla

michał Wrzosek

DANUTA BURZYŃSKA Redaktor Naczelna „Buildera”

Builder

maj 2014

APA Wojciechowski

LEONARD RUNKIEWICZ

mgr inż.

Koordynator Projektów VELUX Polska Sp. z o.o.

Prezes Zarządu PPG Deco Polska Sp. z o.o.

Dyrektor Generalny Sopro Polska Sp. z o.o.

Prezes Zarządu BUDIMEX S.A.

Członek Zarządu Dyrektor Generalny CEMEX Polska Sp. z o.o., HAURATON Polska Sp. z o.o. Dyrektor Zarządzający Pionów Betonu Towarowego i Kruszyw

Dyrektor Zarządzający SOUDAL Sp. z o.o.

Prezes Zarządu PERI Polska Sp. z o.o.

ikolaus Pevsner powiedział kiedyś, że tym, co różni architekturę od budownictwa, jest wyraz estetyczny budynku. Wszystkim w Polsce powinno zależeć, aby w masie metrów sześciennych powstających inwestycji wyraz estetyczny przeważał nad użytecznością. Najprędzej mogą to zrobić polscy architekci, będący na miejscu, i dlatego trzeba im w tym pomagać. Architektura funkcjonuje zawsze w przestrzeni publicznej i do przestrzeni tej trzeba się dostać. Trzeba się nauczyć zabierać głos, prezentować swoje argumenty i rozwiązania, prowadzić dialog z innymi i z nimi się porównywać. Konkursy są w tym zakresie lepsze od różnego rodzaju warsztatów, które również służą powyższym celom, ponieważ są podporządkowane konkretnym kryteriom nakierowanym na poszukiwania najdoskonalszych form w danym obszarze. Rozsądzane sprawiedliwie i merytorycznie są pouczające dla wszystkich – nie tylko dla laureatów.

otrzebujemy w Polsce zdolnych specjalistów, którzy przyciągną do kraju zagranicznych inwestorów i przyczynią się do poprawy koniunktury. Takie konkursy, jak ten realizowany przez „Buildera” w ramach programu „Promujemy Polską Architekturę”, to nie tylko szansa rozwoju, ale przede wszystkim sposobność skonfrontowania możliwości młodych ludzi z potrzebami rynkowymi. Warto również pamiętać, że udział w tego typu inicjatywach pozwala na zdobycie umiejętności w zakresie poprawnego zastosowania rozwiązań proponowanych przez firmy. Decyzja o objęciu programu mecenatem była zatem z perspektywy SOUDAL, jako producenta chemii budowlanej, trafiona i oczywista.

Piotr Rusecki

la CEMEX Polska to wyróżnienie znaleźć się w towarzystwie zwolenników polskiej architektury. Prace rodzimych architektów coraz częściej zostają zauważane i uznawane na świecie. Naszym obowiązkiem jest wspieranie polskich projektów architektonicznych. To nie jest pierwszy kontakt CEMEX

rchitektura to ważny element kultury każdego kraju oraz jego wizytówka. Powinna ona harmonijnie łączyć wyobraźnię jej twórców z praktycznym doświadczeniem inżynierów i konstruktorów. Architekci, realizując nawet najbardziej śmiałe wizje artystyczne, powinni pamiętać, że powstałe obiekty muszą być przede wszystkim bezpieczne i trwałe. Firma Sopro, producent najwyższej jakości systemów chemii budowlanej, od niemal 20 lat dzieli się z projektantami i konstruktorami profesjonalną wiedzą i doświadczeniem w zakresie wykorzystania najnowszych rozwiązań, a także współczesnych technologii. Edukacja środowiska architektów oraz wspieranie rozwoju polskiej architektury są na stałe wpisane w działania naszej firmy. Dlatego z przyjemnością, kolejny raz, podjęliśmy współpracę w ramach programu „Promujemy Polską Architekturę”.

Maciej Siecla

uż kilka lat zastanawialiśmy się nad tym, aby stworzyć podobne wydarzenie dla architektów. Obserwując pierwszą edycję Konkursu, uznaliśmy jednak, że takie zawody organizowane przez niezależne wydawnictwo przy kapitule znamieni-

Sławomir Majchrowski

PG Deco Polska jest liderem rynku farb i lakierów w Polsce. Nasza organizacja jest częścią globalnego koncernu chemicznego PPG Industries, z bardzo rozbudowaną dywizją farb architektonicznych. Dzięki szerokiemu spektrum produktów m.in. takich marek, jak Dekoral Professional i Sigma Coatings, dedykowanych profesjonalistom, na co dzień wspomagamy realizację wielu prestiżowych projektów architektonicznych. Naturalnym więc było dla nas podjęcie się roli Mecenasa Polskiej Architektury. Chcemy w ten sposób poprzeć inicjatywę, której głównym celem jest promowanie rodzimych architektów poprzez prezentowanie ich dorobku. Po wielu sukcesach polskich projektantów na Zachodzie zainteresowanie architekturą w naszym kraju zdecydowanie wzrosło. Dlatego możliwość wspierania tego projektu traktujemy jako szczególne wyróżnienie.

Jacek Siwiński Dyrektor Generalny VELUX Polska Sp. z o.o.

rchitektura jest jedną z dziedzin, które mają istotny wpływ na nasze otoczenie, a tym samym – nasze życie. Nabiera to szczególnego znaczenia, gdy uświadomimy sobie, że 90% czasu spędzamy w budynkach. To od projektu architektonicznego zależy, czy budynek będzie estetyczny, funkcjonalny i jednocześnie przyjazny dla człowieka oraz otoczenia – czyli zapewni zdrowy klimat wewnętrzny sprzyjający dobremu samopoczuciu, zdrowiu i efektywności ludzi oraz nie będzie negatywnie wpływał na środowisko. W naszym kraju jest w tym temacie jeszcze wiele do zrobienia i z pewnością są to jedne z kluczowych wyzwań architektury XXI wieku na całym świecie. Przyłączając się do programu, pragniemy promować architektów, których dokonania mogą w przyszłości stać się wizytówką polskiej architektury i nowoczesnej myśli architektonicznej, uwzględniającej zastosowanie energooszczędnych i ekologicznych rozwiązań. Uważamy, że trzeba wspierać inicjatywy promujące utalentowanych młodych ludzi, którzy będą wywierali wpływ na nasze otoczenie w przyszłości. Warto również podkreślić, że konkurs łączy doświadczenia biznesu z wiedzą architektów, co powinno zaowocować optymalnym wykorzystaniem najnowszych materiałów i technologii w kreowanych koncepcjach i tym samym przyczynić się do promocji najlepszych rozwiązań.

maj 2014

Andrzej Kaczor

Aleksander Barszcz

tych postaci polskiej architektury, w dodatku z wykorzystaniem produktów z różnych dziedzin architektury, będzie bardziej prestiżowe i interesujące.Dzięki tego typu konkursom młodzi architekci mają okazję pokazać swoje umiejętności i zaistnieć, mając równe szanse. Od kilku lat zauważamy, że polska architektura przeżywa swoisty renesans, Polacy zaczęli zwracać uwagę na unikalny design i funkcjonalność, a my, jako HAURATON, tworząc nasze produkty, staramy się łączyć te cechy. Jesteśmy bardzo ciekawi kreatywności młodych architektów i oczekujemy, że ci młodzi ludzie nie tylko zaskoczą nas wykorzystaniem naszych produktów w ich formie przeznaczenia, ale również odświeżą nam spojrzenie na nasze produkty. Zdecydowaliśmy się na objęcie mecenatu dlatego, że zależy nam, aby to młodzi architekci mieli dostęp do najnowocześniejszych rozwiązań z zakresu zagospodarowania wód opadowych i mogli jak najtrafniej doradzać inwestorom w doborze najlepszych systemów.

ealizowany przez redakcję „Buildera” ogólnopolski program promocyjno-edukacyjny „Promujemy Polską Architekturę” to dobra i potrzebna inicjatywa. Polscy architekci coraz częściej zdobywają nagrody w międzynarodowych konkursach, zatem ich talent zasługuje na to, aby go promować. Warto dać młodym, zdolnym architektom szansę na pracę i rozwój we własnym kraju. Polska potrzebuje nowych pomysłów i ciekawych rozwiązań. I to właśnie oferują młodzi architekci. Stąd też nasza decyzja o objęciu programu mecenatem.

z architekturą, jako że nasza firma od lat organizuje konkurs na najpiękniejszy obiekt zbudowany z materiałów CEMEX na świecie. Wśród nagrodzonych niejednokrotnie znajdowały się polskie realizacje. Jesteśmy wrażliwi na piękno polskiej architektury, w której coraz częściej urzeka nas innowacyjność, dbałość o przestrzeń z uwzględnieniem wysokich walorów estetycznych i użytkowych. Nie zapominamy przy tym o jakości i trosce o środowisko naturalne oraz potrzeby użytkownika. Promujemy rodzimą architekturę, gdyż jest ona elementem dorobku kulturowego Polski.

Builder

Dariusz Blocher

Zapraszamy do nadsyłania propozycji w formie koncepcji lub projektu (zrealizowanego) metamorfozy. Na propozycje czekamy pod adresem: builder@pwbmedia.pl

Strabag wybuduje Zielone Arkady STRABAG Sp. z o.o. do końca października 2015 roku wybuduje Zielone Arkady – największą galerię handlową w Bydgoszczy. Obiekt będzie oferował 50 tys. m2 powierzchni usługowej i zostanie wybudowany zgodnie z zasadami zrównoważonego budownictwa w systemie BREEAM. Spółka STRABAG zrealizuje inwestycję wspólnie z Inwestorem, ECE Projektmanagement Polska Sp. z o.o., w modelu partnerignowym „teamconcept”. Przy al. Wojska Polskiego w Bydgoszczy, na działce o powierzchni 11,5 ha, powstaną dwa budynki. Obiekt główny to nowoczesne centrum handlowe z trzema kondygnacjami handlowo-usługowymi i zlokalizowaną w zachodniej części budynku kondygnacją biurową. Po stronie północnej powstaW liczbach: nie sześciokondygnakubatura – 570 000 m3 cyjny parking z miejpowierzchnia terenu – 11,5 h powierzchnia całkowita – 115 000 m² scami postojowymi dla powierzchnia użytkowa – 103 000 m² 1200 pojazdów i dwopowierzchnia biurowa – 450 m² ilość miejsc parkingowych – 1 200 ma strefami dojazdowyliczba pracowników na budowie – 600 mi. Do najciekawszych elementów realizacji będzie należało skomplikowane i precyzyjne wykonanie znacznych rozmiarów konstrukcji stalowo-żelbetowej nad wejściem głównym, tzw. Kryształu. STRABAG wykona projekt w Bydgoszczy według modelu „teamconcept”. Jest on oparty na odpowiedzialnej, partnerskiej współpracy Generalnego Wykonawcy i Inwestora na każdym etapie realizacji projektu, która prowadzi do zmniejszenia nakładów kosztów i przyspieszenia procesu technologicznego.

Wybudowane na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych osiedle Park Hill w robotniczym mieście Sheffield w Wielkiej Brytanii w pełni zasługuje na miano „betonowego molocha”. Inspiracją dla jego powstania były projekty Le Corbusiera, a całość wpisuje się w nurt architektury brutalistycznej. W momencie oficjalnego otwarcia w 1961 roku ten ogromny kompleks bloków był uważany za nowoczesny i wygodny. Niestety, wraz z upływem czasu nastąpił spadek jego popularności; osiedle zaczęło pustoszeć i stopniowo popadać w ruinę. Pomimo niepomyślnego rozwoju wydarzeń Park Hill ze względu na swój innowacyjny design został w 1998 r. uznany za zabytek klasy II. Od kilku lat trwa stopniowa rewitalizacja budynków. Inwestorem jest prywatna firma Urban Splash, która przy współpracy z English Heritage stara się przywrócić osiedlu dawną świetność i tchnąć w nie nowe życie. Widoczne pierwsze efekty prac budzą uznanie i pozwalają żywić nadzieję, że już wkrótce Park Hill stanie się pozytywnym elementem krajobrazu Sheffield. Dotychczas zniszczone i przygnębiające bloki powoli nabierają kolorów. Liczne przeszklenia i barwne panele nadają budynkom nowoczesny charakter. Większość odnowionych mieszkań zostanie przeznaczona do prywatnej sprzedaży.

BIM dla polskiego BUDOWNICTWA już działa! Parlament Europejski zagłosował 15 stycznia 2014 r. „TAK” dla stosowania elektronicznych rozwiązań w procesie zamówień publicznych w pozyskiwaniu środków unijnych dla projektów lokalnych w krajach członkowskich. – W naszej branży, oznacza to zapalenie zielonego światła dla technologi BIM, czyli Modelowania Informacji o Budowli, do wejścia do procedur pozyskiwania środków wspólnotowych dla polskich inwestycji. Najwięcej z tych środków w ostatniej już dla nas transzy na lata 2014-2020 przypadnie infrastrukturze – twierdzi Piotr Miecznikowski ze Stowarzyszenia BIM dla polskiego BUDOWNICTWA. Organizacja zrzesza osoby, które są przekonane, że właściwą drogą dla optymalnego wykorzystania środków unijnych na rzecz rozwoju polskiej infrastruktury, jest zastosowanie i wykorzystanie w przetargach publicznych zasad Zintegrowanego Procesu Inwestycji i Technologi BIM. Inaugurując działalność, Stowarzyszenie organizuje w Warszawie, w dniach 25-26 czerwca, I Konferencję „BIM dla polskiego BUDOWNICTWA 2014”, która ma być swego rodzaju wyznacznikiem kierunków działania prac Stowarzyszenia na najbliższe miesiące. W programie konferencji między innymi: trzy panele tematyczne poświęcone omówieniu zasad planowania, projektowania i realizacji inwestycji drogowych i kolejowych na przykładach światowych inwestycji, w których wykorzystano technologię BIM, przybliżeniu zasad zarządzania projektami – Agile Project Management, a także efektów wdrożenia technologii BIM w innych krajach. Więcej informacji i kontakt do organizatorów: biuro@BIMdlaPolskiego.BUDOWNICTWA.pl, www.BIMdlaPolskiegoBUDOWNICTWA.pl

416 stron czystej inspiracji W księgarniach pojawiło się polskie tłumaczenie międzynarodowego hitu wydawniczego pt. „Teorie i manifesty architektury współczesnej”. Autorami bestselleru, po raz pierwszy wydanego w 1997 roku, są Charles Jencks i Karl Kropf. Polskie tłumaczenie powstało na podstawie drugiego wydania – rozszerzonego o teksty dotyczące najnowszych trendów w teorii architektury. Książka jest spójnym i przemyślanym wyborem tekstów najważniejszych myślicieli oraz praktyków architektury współczesnej. Ponad sto trzydzieści tekstów zgrupowano w sześciu rozdziałach – „Postmodernizm”, „Postmodernizm i ekologia”, „Tradycjonalizm”, „Późny modernizm”, „Nowy modernizm” i „Paradygmat złożoności”. „Teorie i manifesty architektury współczesnej” to obowiązkowa lektura zarówno dla studentów, jak i profesjonalistów. Książkę można nabyć bezpośrednio u wydawcy (na stronie księgarni ksa24.pl) oraz w wybranych księgarniach architektonicznych. Fot. arch. GSA

Fot. Andrew Basterfield i Andy Wright

OD REDAKCJI: Projektancie, pokaż metamorfozę wielkiej płyty!

Fot. arch. Strabag

ARCHITEKTURA I DESIGN

Metamorfoza betonowego molocha

Forma przestrzeni Elbląga czyli 5. edycja warsztatów cyklu Architektour „Forma przestrzeni, przestrzeń w formie”. Tak brzmiał temat tegorocznych warsztatów architektonicznych cyklu Architektour w Elblągu. W dniach 27-28 kwietnia miasto przeżywało architektoniczne święto, w którym uczestniczyli zawodowi architekci z całej Polski i zagranicy, studenci, artyści i znawcy architektury. Pomysłodawcami i organizatorami warsztatów są działacze Samorządu Studentów Wydziału Architektury Politechniki Poznańskiej, Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu oraz Samorządu Studentów Politechniki Gdańskiej i Politechniki Wrocławskiej. Ideą warsztatów jest aktywizacja i edukacja architektoniczna w mniejszych aglomeracjach, dlatego wcześniejsze edycje odbyły się kolejno w Międzygórzu, Kołobrzegu, Malborku czy Przemyślu. Ważnym elementem organizacji warsztatów jest współpraca z władzami miast. Tematy projektowe są opracowywane wspólnie, poprzez wcześniej organizowane wizje lokalne i analizy. W tegorocznej edycji warsztatów wzięło udział ponad 140 uczestników: studenci, architekci, zaproszeni goście. Wydarzenie zachęciło również do udziału lokalne władze oraz mieszkańców. Studentów podzielono na 10 grup, które pracowały nad tematami dotyczącymi przestrzeni miasta: m.in. placu Grunwaldzkiego, terenów powojskowych, podwórek czy terenów zielonych. Tegoroczny zespół tutorów, który wspierał studentów, miał charakter międzynarodowy. Gościliśmy architekta Francisco Pomares, który na co dzień pracuje w światowej sławy biurze MVRDV w Rotterdamie. Ponadto zaproszenie na warsztaty przyjęli polscy architekci: Hugon Kowalski, Bartłomiej Gowin, Grupa +48 (Karol Szparkowski i Kamil Miklaszewski), Tomasz Głowacki, Jeremi i Marta Buczkowscy, Architecture Snob (Tomasz Malkowski i Marcin Szczelina) oraz aktywista Arek Pasożyt. Wśród zaproszonych gości, którzy odwiedzili Elbląg podczas warsztatów, był krytyk architektury i kurator Grzegorz Piątek. Studenci mieli możliwość uczestniczenia w lekcji historii architektury poprzez autorskie spotkanie oraz projekcję filmów z udziałem reżyserki Jadwigi Kocur. Ponadto o projektach swojej pracowni HS99 opowiedział Piotr Smierzewski.Oficjalna prezentacja projektów i podsumowanie pracy odbyło się w niedzielę, 27 kwietnia, w elbląskiej galerii El. Przybyli na nią przedstawiciele władz miasta, mieszkańcy Elbląga oraz lokalne media. Uczestnicy, aby przygotować swoje projekty, przeprowadzili analizy, wykonali modele i odbyli wizje lokalne. Mieszkańcy chętnie pomagali studentom i z zaciekawieniem przyglądali się ich pracy. Efekty warsztatów w postaci koncepcji projektów stały się inspiracjami dla miasta oraz początkiem do dyskusji na temat rozwiązań w przestrzeni miejskiej Elbląga. Paulina Kałużna, Jacek Maleszka, Michał Krzyżowski – koordynatorzy warsztatów cyklu Architektour www.facebook.com/Architektour, www.architektour.pl

REKLAMA

ARCHITEKTURA I DESIGN

Projekt ten jest naszą odpowiedzią na pytanie: „Jaka powinna być szkoła, aby dzieci chciały do niej przychodzić i nie chciały z niej wychodzić?”

KONKURS dla

MłOdyCh ARChItEKtów edycja I

2013

II. NAGRODA

MECENASI KONKURSU EdyCjI 2013

SZKOŁA XXI WIEKU

Koncepcja szkoły podstawowej w Kobiałce

udynek szkoły można kojarzyć z różnymi aktywnościami. Może to być miejsce nauki, zabawy, czy też treningu fizycznego. Jest to jednak ponad wszelką wątpliwość miejsce, w którym młodzi ludzie uczą się współpracy, kształtują swoje charaktery i poznają zasady funkcjonowania w grupach czy lokalnych społecznościach. To właśnie w tym miejscu nabywają oni cech, które towarzyszyć im będą przez całe życie. To właśnie ten aspekt edukacji, zaniedbywany w wielu szkołach, stał się naszym credo przy tworzeniu poniższego projektu.

Naszym zdaniem szkoła powinna dawać młodemu człowiekowi możliwość kompleksowego rozwoju, a wierząc, że przestrzeń kształtuje zachowania, staraliśmy się uformować ją w taki sposób, aby jej kształt nie stawał wspomnianemu rozwojowi na drodze. W ten sposób powstał projekt budynku łączącego w sobie funkcje tradycyjnej placówki oświatowej, jak zajęcia sportowe w sali gimnastycznej czy nauka w wydzielonych salach, z funkcjami społecznymi, jak integracja i współpraca oraz wzajemna tolerancja, które w tak ukształtowanym środowisku powinny stać się czymś naturalnym.

Projekt przewiduje daleko idącą integrację przestrzeni klas z przestrzenią wspólną i oddaje w ręce szkoły sposób ich zaaranżowania.

Autorzy projektu koncepcyjnego

Projekt przewiduje daleko idącą integrację przestrzeni klas z przestrzenią wspólną i oddaje w ręce szkoły sposób ich zaaranżowania. Dlatego właśnie sale lekcyjne oddzielone są wysokimi, ruchomymi meblami i panelami, które mogą być barierą, gdy potrzebne jest skupienie, by zaraz potem zniknąć, gdy organizowany jest koncert, inauguracja roku szkolnego czy przedstawienie teatralne. Na osi całego założenia znajduje się duże, doświetlone światłem dziennym przez dach atrium, które łączy w sobie funkcje korytarza, świetlicy i auli – w zależności od aktualnych potrzeb.

11 Builder

Dobre pomysły rzadko kiedy są owocem zaplanowanego namysłu, a znacznie częściej rodzą się w nieoczekiwanych okolicznościach.

naprawdę najbardziej cieszyło nas to, że nasza praca została doceniona. Staraliśmy się, aby przygotowany projekt był syntezą wielu wartości na wielu płaszczyznach, którą to syntezę chcieliśmy przedstawić w możliwie prostej formie. Nie było wizualizacji i szalonych zestawień kolorów. Była makieta, skromne i spokojne plansze – po skandynawsku. W końcu za charakterem projektu musi iść sposób jego podania. W niedalekiej przyszłości mamy nadzieję dalej realizować nasze pasje. Chcemy podróżować, doświadczać i szukać inspiracji. Rywalizować z naszymi kolegami po fachu, a szczególnie – uczyć się przy tym nowych rzeczy. W końcu, „projektujesz to, czym jesteś”, dlatego musimy mieć oczy i głowy otwarte.

Tak zbudowaną przestrzeń dzieci będą mogły swobodnie oswajać, wieszając na ruchomych przegrodach swoje prace i bawiąc się w jej zakamarkach. Ma to być ta część szkoły, w której każde dziecko może znaleźć miejsce dla siebie. Pomóc w tym mają rozliczne pufy, szerokie parapety z poduszkami oraz aneks biblioteczny dla starszych dzieci, będący – na podobieństwo biblioteki w Turku, w Finlandii – przestrzenią otwartą. Szkoła posiada oczywiście także zaplecze sportowe składające się z sali gimnastycznej, basenu, boiska i terenu rekreacyjnego z placem zabaw.

Wiadomo, że wnętrza tworzone dla dzieci muszą być radosne i odpowiadać ich potrzebom, a zatem powinny być kolorowe. Dlatego też barwy wprowadzane są do budynku zarówno z wewnątrz – przez kolorowe elementy wyposażenia – jak i z zewnątrz – przez okna, za pomocą dużych kolorowych rastrów. Te pomalowane z jednej strony na kolorowo drewniane panele pozwalają zmieniać nastrój poszczególnych pomieszczeń oraz całego budynku. Zabieg ten ma jednak znaczenie nie tylko dla wnętrza, lecz także dla elewacji. Wprowadzenie na nią jaskrawych, radosnych kolorów nie

Zdjęcia: archiwum A. Mroczek, A. Szczepanik-Dzikowski

Jesteśmy studentami drugiego roku architektury w Wyższej Szkole Ekologii i Zarządzania, codziennie zmagamy się z drobnymi problemami na uczelni i realizujemy nasze pasje. Poznaliśmy się na studiach i dość szybko zrozumieliśmy, że tworzymy zgrany team. Razem pracujemy nad projektami, a w wolnych chwilach startujemy w rajdach offroad i wyruszamy na wyprawy o tym samym charakterze. Ilekroć wyjeżdżamy, tylekroć dokonujemy wyboru pomiędzy jedną pasją a drugą, co niekiedy bywa trudne. Przy realizacji hobby twórczego – pracy architektonicznej – bywa ciężko. Proces tworzenia nigdy nie jest łatwy. Robimy burzę mózgów, rozmawiamy – często na tematy pozornie oderwane. Szybko jednak okazuje się, że te z pozoru luźne dygresje często prowadzą do niezwykle sensownych konkluzji – w końcu projektowanie to nie tylko kreślenie, a dobre pomysły rzadko kiedy są owocem zaplanowanego namysłu, a znacznie częściej rodzą się w nieoczekiwanych okolicznościach, często także podczas wypraw. Konkurs „Buildera” był dla nas pierwszą okazją do praktycznego wcielenia w życie właśnie takiego sposobu pracy. Był to dla nas również pierwszy kontakt z konkursem architektonicznym jako sposobem oceniania jakości prac. Nie wiedzieliśmy dokładnie, jak to działa, ale udało się całkiem nieźle. Drugie miejsce jest oczywiście ważne, ale tak

maj 2014

ALEKSANDRA MROCZEK, studentka architektury ADAM SZCZEPANIK-DZIKOWSKI, socjolog, student architektury

ARCHITEKTURA I DESIGN maj 2014

zdaniem kapituły

„

Andrzej M. Chołdzyński

Członek Kapituły Konkursu dla Młodych Architektów

Praca w bardzo dobry sposób używa zmodulowanego planu i bryły do stworzenia przestrzeni otwartej pozwalającej na swobodne kształtowanie i użytkowanie wewnętrznych, ogólnodostępnych przestrzeni szkolnych oświetlonych światłem dziennym przez dach. Autorzy nagrodzonego projektu w czasie jego prezentacji przed Jury podkreślali, że inspirowali się m.in. metodą szkolną Montessori oraz współczesnymi przestrzeniami otwartymi bibliotek publicznych w Finlandii. To, że inspiracje zostały wykorzystane z sukcesem, potwierdzają widoki z bardzo ciekawego modelu, plany i przekroje projektowe. Autorzy „przewidują daleko idącą integrację przestrzeni klas z przestrzenią wspólną, oddają w ręce szkoły sposoby ich zaaranżowania (...) sale lekcyjne od-

dzielone są wysokimi ruchomymi meblami i panelami, które są barierą, gdy potrzebne jest skupienie, by zaraz potem zniknąć, gdy organizowany jest koncert, inauguracja roku szkolnego, czy przedstawienie teatralne”. Ciekawa jest w tym projekcie praca nad barwami wprowadzonymi do wnętrza przez kolorowe elementy wyposażenia oraz z zewnątrz – za pomocą dużych kolorowych rastrów. Należy zauważyć, że przywołany przez Autorów zamiar stworzenia miejsca, „w którym młodzi ludzie uczą się współpracy, kształtują swoje charaktery i poznają zasady funkcjonowania w grupach lub lokalnych społecznościach” może odnaleźć swoje materialne cechy w przedstawionym projekcie. Nagrodzona praca nie konkuruje z otaczającą zabudową jednorodzinną, umiejętnie wpisuje się w zastany krajobraz i kontekst urbanistyczny, co jest również jej pozytywną cechą. Szkoda, że bryła sali gimnastycznej i basenu tworzy odrębny kompozycyjnie element, różniący się od delikatnie rozrzeźbionej, zmodulowanej bryły pozostałych przestrzeni szkolnych. Bardzo ciekawe są natomiast rozwiązania i propozycje użycia materiałów, w stosowny sposób pokazane na zdjęciach z modelu i perspektywach.

Builder

pozostawia wątpliwości co do przeznaczenia obiektu. W okolicy, w której zlokalizowana została szkoła, dominuje zabudowa jednorodzinna, dlatego też nie chcieliśmy, aby zaprojektowany przez nas budynek stał się konkurencją dla otoczenia. Staraliśmy się to osiągnąć poprzez parterowy układ całości, malowanie tynkowanych części elewacji na szaro i częściowe zakopanie wyższej części budynku. Projekt ten jest naszą odpowiedzią na pytanie: „Jaka powinna być szkoła, aby dzieci chciały do niej przychodzić i nie chciały z niej wychodzić?”

Na osi całego założenia znajduje się duże, doświetlone światłem dziennym przez dach atrium, które łączy w sobie funkcje korytarza, świetlicy i auli – w zależności od aktualnych potrzeb.

ARCHITEKTURA I DESIGN

NIDA AKU i NIDA AKU DECOR

Doskonała akustyka od Siniat! Maciej Januszewski Kierownik Produktu SINIAT Sp. z o.o.

Często to sufity, a nie ściany, są wizytówkami pomieszczeń. Projektanci stawiają materiałom budowlanym przeznaczonym do ich budowy wysokie wymagania. Odpowiedzią na potrzeby rynku w tym zakresie jest system modułowych sufitów podwieszanych z płytek gipsowych NIDA AKU i NIDA AKU DECOR wprowadzony do oferty Siniat.

Builder

maj 2014

łytki sufitowe NIDA AKU i NIDA AKU DECOR uzupełniają ofertę Siniat w zakresie produktów tłumiących hałas pochodzący z głosu i redukujących zjawisko pogłosu, czyli odbicia dźwięku. Są to perforowane modułowe gipsowe płytki o wymiarach 60 x 60 cm oraz o grubości 12,5 mm. Montuje się je na konstrukcji typu modułowego. Zalecanym systemem w tym wypadku jest konstrukcja o numerze 850 firmy Chicago Metallic. Obecne są już w ofercie Siniat płyty gipsowo-kartonowe NIDA Sonic, które spełniają tę samą funkcję, mają szerokość 120 cm i wysokość od 200 do 240 cm. Montuje się je tak jak klasyczne płyty gipsowokartonowe. Tym samym płytki NIDA AKU i NIDA AKU DECOR uzupełniają ofertę Siniat i są jednocześnie doskonałą alternatywą dla standardowych mineralnych płytek (60 x 60 cm) do sufitów podwieszanych.

Z architektonicznego punktu widzenia kluczem do poprawnej akustyki w pomieszczeniu są jego geometria i poziom pochłaniania dźwięku przez zastosowane materiały budowlane. Dlatego ich właściwy dobór jest tak ważny dla komfortu przebywających tam osób. Perforowane modułowe płytki gipsowe NIDA AKU i NIDA AKU DECOR firmy Siniat charakteryzuje bardzo wysoki współczynnik pochłaniania dźwięku, dlatego idealnie sprawdzają się one w pomieszczeniach o szczególnych wymogach w zakresie komfortu akustycznego.

Zdjęcia: archiwum Siniat

PROmOCjA

Modułowe sufity podwieszane z NIDA AKU i AKU DECOR

NIDA AKU, NIDA AKU DECOR

Płytki gipsowe NIDA AKU i NIDA AKU DECOR łączą w sobie cechy: • materiałów porowatych i włóknistych, które dobrze pochłaniają dźwięki o wysokich częstotliwościach, • systemów bazujących na rezonatorach, które pochłaniają dźwięki o niskich częstotliwościach. Czyni je to doskonałym materiałem dźwiękochłonnym. Wskaźnik pochłaniania dźwięku αw wynosi – w zależności od perforacji – od 0,5 (gdy 9,8% powierzchni jest perforowane) do 0,6 (gdy 16,4% jest perforowane). Perforowane płytki sufitowe oferowane przez Siniat są również ozdobą i ciekawym detalem architektonicznym wnętrza. Prezentują się one niezwykle efektownie, a to wszystko za sprawą rodzaju perforacji dostępnej w kilku wzorach, a także kolorystyki. Płytki NIDA AKU są białe, natomiast NIDA AKU DEKOR – wykończone imitującym drewno laminatem (brzoza, dąb i kasztan). Dostępne jest także wykończenie z laminatu, który imituje stal.

Na uwagę zasługuje również niezwykle prosty sposób montażu tego systemu. Polega on przede wszystkim na zamontowaniu konstrukcji nośnej typu modułowego na całej powierzchni sufitu, a następnie ułożeniu na niej kwadratowych płytek. Mogą być one w prosty sposób w każdej chwili wyjmowane. Tym samym sufit podwieszany z płytek gipsowych NIDA AKU stanowi doskonałą alternatywę dla dobrze znanych sufitów z mineralnych płytek sufitowych. Twoje biuro wreszcie będzie ciekawe!

Zastosowanie

Płytki NIDA AKU i NIDA AKU DECOR stosowane są w biurach, szczególnie typu open space, a także w kinach, teatrach, salach wystawowych, restauracjach, kawiarniach, hotelach, centrach kongresowych, salach wykładowych, bibliotekach, sklepach, centrach handlowych, siłowniach, centrach sportowych i szpitalach.

■

15 Builder

Wymiary – płytki NIDA AKU mają wymiar 60 x 60 cm oraz grubość 12,5 mm. Perforacja – dostępna jest perforacja okrągła, kwadratowa i podłużna. Fizelina – do tylnej części płytek przyklejona jest fizelina akustyczna w kolorze czarnym lub białym. Jej celem jest polepszenie pochłaniania i stworzenie przeszkody dla kurzu i zanieczyszczeń. Waga – waga płytek NIDA AKU i NIDA AKU DECOR to 9,8 kg/m2. Kolorystyka/wykończenie – płytki NIDA AKU są białe; NIDA AKU Dekor wykończone są laminatem imitującym drewno (brzoza, dąb i kasztan) lub stal. Komfort akustyczny – w porównaniu z innymi materiałami akustycznymi wykazują doskonałe dostosowanie zarówno do wysokich, jak i średnich oraz niskich częstotliwości. Reakcja na ogień – klasyfikacja NIDA AKU A2-s1, d0, NIDA AKU DECOR B s2 d0 – niepalne – zgodnie z normą EN 13501 – 1 dla wykończeń z użyciem białej farby. Przewodność cieplna – gips w porównaniu z innymi materiałami ma niski współczynnik przenikania termicznego, przy czym zapobiega gromadzeniu się wody. Stabilność wymiarów – płytki są praktycznie niewrażliwe na temperaturę otoczenia, mają współczynnik rozszerzalności liniowej rzędu 15 x 10-6 m2 (m2.s.Pa), zgodnie z normą EN 12114, i pozostają praktycznie obojętne na wilgoć. Właściwości antybakteryjne – specjalna biała farba stosowana w wykończeniu płytek redukuje rozmiary kolonii szczepów bakteryjnych, pleśni i grzybów, a dodatkowo spełnia najbardziej wymagające normy w tym zakresie. Zapewnia to brak oznak starzenia się i żółknięcia w długim okresie czasu. Emisje do powietrza wewnątrz pomieszczeń/budynków – płytki NIDA AKU i NIDA AKU DECOR spełniają najwyższe wymagania klasy A+, czyli najwyższej klasy w zakresie braku emisji związków lotnych. Klasa A+ emisji opiera się na francuskim dekrecie nr 2011-321 z dnia 23/03/11 (NOR : DEVL1101903D) i rozporządzeniu z 19 kwietnia 2011 (NOR : devl1104875a).

maj 2014

charakterystyka i parametry

ARCHITEKTURA I DESIGN

Budownictwo wysokie

Część 1

tendencje projektowe i rozwój dr inż. arch. Hubert Markowski mgr inż. Krzysztof Owczarczyk prof. zw. dr hab. inż. Kazimierz Szulborski

Builder

kwiecień 2014

udynek wysoki, drapacz chmur (ang. sky scraper), wieżowiec (ang. tower building), wysokościowiec oraz piękne, stare polskie słowo – niebotyk. Wszystkie są wykorzystywane do określenia budynków znacznych wysokości. Wykładnię dotyczącą terminologii określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 r. Ten akt prawny ustanawia grupy wysokościowe, zgodnie z którymi budynek wysoki (W) oznacza obiekt od 25 m do 55 m. Budynki powyżej 55 m są określane, jako wysokościowe (WW)1. W artykule użyto wszystkich pojęć zamiennie, ale zawsze oznaczają one obiekt, którego wysokość jest znacznie większa od wymiarów jego podstawy.

Stalowe ramy konstrukcji

Nowożytna historia budynków wysokich rozpoczyna się w drugiej połowie XIX w. Wtedy to następuje przełom technologiczny w wytwarzaniu stali. Dzięki temu projektanci zyskali dostęp do nowego materiału konstrukcyjnego, znacznie trwalszego i wytrzymalszego od dotychczas stosowanych. Pierwszym, który zastosował stal w budownictwie, był inż. James Bogardus. Wybudował on w latach czterdziestych XIX w. w Nowym Jorku pięciokondygnacyjny budynek o nowym, szkieletowym ustroju konstrukcyjnym, doskonale wykorzystującym zalety nowego materiału. Przez następne dekady przełomu XIX i XX w.

inżynierowie doskonalili metody projektowania układów szkieletowych budynków. W tym czasie powstają głównie w Chicago pierwsze kilkunastokondygnacyjne budynki, w których wykorzystuje się nowe technologie konstrukcyjne. Przełomem dla budownictwa wysokiego jest rok 1910, kiedy to zostaje rozpoczęta budowa protoplasty wszystkich drapaczy chmur – Woolwarth Building (rys.2) o wysokości 241 m. Wieżowiec został zaprojektowany przez arch. Casa Gilberta. Współautorem projektu konstrukcji był znany polski inżynier Stefan Bryła 2.

Stal i beton wysokowartościowy

W wieku XX następuje gwałtowny rozwój budownictwa wysokiego, obejmujący swoim zasięgiem wszystkie kontynenty. Sto lat po rozpoczęciu budowy Woolwarth Building zostaje oficjalnie oddany do użytkowania wybudowany w Dubaju (Emiraty Arabskie) obecnie najwyższy budynek świata – Burj Khalifa. Ten niezwykły wieżowiec osiągnął

wała m.in. Sears Tower (Chicago) i aktualnie budowany One World Trade Center (Nowy York). Twórcy początkowo opierali się na projekcie nigdy nie wybudowanego Grollo Tower w Melbourne w Australii, jednak wymagania inwestora i prestiż inwestycji zmusiły ich do porzucenia tej koncepcji. Inspiracją dla projektantów stał się kwiat pustyni (Hymenocallis). W założeniach budynek miał mieć 560 m, jednak taka koncepcja nie zadowalała inwestora. W trakcie prac projektowych uznano, że można bezpiecznie zwiększyć wysokość do 705 m. Ostateczna wysokość – 828 m – była utrzymywana w tajemnicy aż do momentu zakończenia budowy. Realizacja wieżowca o takich rozmiarach nie byłaby możliwa bez spełnienia kilku podstawowych warunków. Budynek powstał w nowej dzielnicy Dubaju, dzięki czemu możliwe było zaprojektowanie układu urbanistycznego podporządkowanego powstającemu kolosowi. Urbaniści musieli wziąć pod uwagę zgromadzenie po-

Możliwość wznoszenia bardzo wysokich budynków dały dwa wynalazki z drugiej połowy XIX wieku: bezpieczne windy i stalowa konstrukcja nośna. imponującą wysokość 828 m. Burj Khalifa posiada 206 kondygnacji, z czego 169 to kondygnacje użytkowe. Projekt drapacza chmur powstał w pracowni architektonicznej Skidmore, Owings i Merrill (SOM) z Chicago, która zaprojekto-

nad 12 tys. użytkowników budynku w jednym miejscu. Wiązało się to z budową dróg o właściwej przepustowości oraz wprowadzeniem odpowiedniej komunikacji miejskiej. Dzięki budowie miasta od podstaw można było przewidzieć miejsce na poprowadzenie gi-

Rys. autora

gantycznej sieci infrastruktury podziemnej. Przyłącza do budynku doprowadzają 946 m3 wody dziennie oraz dostarczają energię elektryczną o mocy 36 MW, co odpowiada zapotrzebowaniu jednego miasta. Rzut budynku składa się z trzech ramion w kształcie litery „Y”, które wraz z wysokością są odpowiednio zmniejszane. Jedyną konstrukcją przechodzącą przez cały budynek jest sześcioboczny trzon zakończony na szczycie stalową iglicą. W niższych partiach budynku do współpracy z trzonem zostały włączone ściany podłużne (ściany boczne głównych korytarzy w każdym ze skrzydeł) i ściany poprzeczne. W ustroju konstrukcyjnym słupy zastosowano jedynie w dolnych kondygnacjach, w miejscach najbardziej oddalonych od trzonu. Do budowy użyto betonów wysokowartościowych. Mieszanka była podawana pompami na poziom 601 m, a ciśnienie robocze pomp osiągało 80 MPa. Należy nadmienić, że dotychczas najwyższym na świecie budynkiem o konstrukcji żelbetowej był Central Plaza w Hongkongu (374 m). Budynek w Dubaju wprawdzie nie jest w całości żelbetowy, jednak do wysokości 586 m (156. kondygnacja) jest wykonany tylko z tego materiału. Wyżej zastosowano kratownicę stalową, stanowiącą praktycznie zwieńczenie konstrukcji budynku. Zrealizowanie wieżowca jest niezwykłym osiągnięciem myśli inżynierskiej. Z jego budową wiąże się ustanowienie wielu nowych rekordów światowych. Te rekordy, to m.in. najwyższy budynek, najwyższa wolno stoją-

Fot. Jakub Hałun

Rys. 1. Budynek Shanghai World Financial Center, widok i rzuty

Fot. Alton Thompson

Builder

maj 2014

Rys. 3. Widok pasywnego tłumika drgań

Rys. 4. Taipei 101

Megakolumny

Azja Wschodnia to aktualnie najbardziej dynamicznie rozwijający się rejon na świecie pod względem ilości i wysokości wznoszonych budynków wysokich. Aktualnie najwyższym wieżowcem w tym rejonie jest budynek Taipei 101, który został zrealizowany na Tajwanie w 2004 r. (rys. 4). Do momentu wybudowania Burj Khalifa był najwyższym budynkiem na świecie. Jego wysokość wraz z iglicą wynosi 509 m. Projektantem wieżowca jest pracownia C.Y.Lee & Partners. Forma budynku została dostosowana do architektury historycznej występującej w tej części świata i nawiązuje do dawnego drewnianego budownictwa tego regionu. Uskoki na elewacji występują co ósmą kondygnację i są realizowane poprzez wysunięcie płyt stropowych. Główna konstrukcja nośna budynku składa się z ośmiu megakolumn. Konstrukcja trzonu nie jest monolityczna. Związane jest to z potrzebą obniżenia ciężaru budynku. Zamiast ścian żelbetowych zastosowano wiązkę szesnastu słupów żelbetowych. Zastosowanie w konstrukcji nośnej jedynie słupów prowadzi do problemów związanych z uzyskaniem właściwej stabilności budynku. Rozwiązano ten problem poprzez zastosowa-

nie co ósmą kondygnację skratowań, które mają na celu spięcie wszystkich słupów w jeden sztywny układ konstrukcyjny. Dodatkowo do zmniejszenia wychyleń budynku zastosowano pasywny tłumik drgań. Głównym jego składnikiem jest stalowa kula o średnicy 5.5 m i o wadze 600 t. Zamontowano ją w szczytowej partii wieżowca pomiędzy kondygnacjami 87 i 92 (rys. 3). Megakolumny w dolnej partii budynku są usytuowane pod kątem, zgodnie z rozszerzającą się podstawą budynku. Zastosowanie systemu megakolumn zmusiło projektantów do kształtowania formy budynku w sposób symetryczny. Dodatkowo skomplikowało to projektowanie wnętrz poszczególnych kondygnacji, gdyż masywne słupy zabierają znaczną jego przestrzeń. Mimo wszystko projektantom udało się osiągnąć zamierzony wyraz architektoniczny, za co zostali uhonorowani nagrodą Emporis Skyscraper Award. Taipei 101 uznano za najlepszy wieżowiec wzniesiony w 2004 r.

Trzon w trzonie

Krajem, który od ponad dwudziestu lat dynamicznie rozwija budownictwo wysokie w tym regionie, są Chiny. W najbliższym czasie zostaną rozpoczęte budowy wielu nowych drapaczy chmur o wysokościach dochodzących do 600 m. Obecnie najwyższym budynkiem w tym kraju jest czwarty co do wysokości drapacz chmur na świecie Shanghai World Financial Center (rys. 1). Wysokościowiec został wybudowany w 2008 r. Projektantem obiektu była pracownia Kohn Pedersen Fox. Ostateczna wysokość drapacza chmur ulegała zmianom podczas prac nad dokumentacją budowlaną, by w końcu osiągnąć 492 m. Za konstrukcję obiektu odpowiada japońska firma Shimizu Corporation. Architektura obiektu, tak jak w przypadku opisywanych wcześniej azjatyckich wysoko-

Aktualnie na dwadzieścia pięć najwyższych budynków na świecie tylko cztery są spoza kontynentu azjatyckiego. Rys. Katarzyna Burzyńska

Zdjęcie w domenie publicznej Fot. Huaiwei

ARCHITEKTURA I DESIGN

Rys. 2. Woolworth Building w Nowym Yorku, widok konstrukcji zwieńczenia

ca konstrukcja, budynek o największej liczbie kondygnacji, najwyżej położona użytkowa kondygnacja, najwyżej położony odkryty taras widokowy, najdłuższy szyb windowy. Mimo niewątpliwego sukcesu, jakim była budowa wieżowca, wzbudza ona także spore kontrowersje. Krytyka dotyczy sensowności tego rodzaju inwestycji. W zamierzeniach inwestorów budynek miał stać się ikoną, znakiem rozpoznawczym siły i zamożności Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Jego spektakularność ma zwrócić na ten kraj uwagę światowego kapitału i dzięki temu przynieść wymierne korzyści3.

Światowe tendencje we wznoszeniu budynków wysokich jasno określają cel, do którego będzie dążyło tego typu budownictwo. Jest nim wysokość. W tym wyścigu liderem jest i pozostanie na wiele lat kontynent azjatycki. Aktualnie na dwadzieścia pięć najwyższych budynków na świecie tylko cztery są spoza tego regionu. W roku 2020, jeśli zostaną zrealizowane wszystkie zmierzenia projektantów i inwestorów, pozostaną jedynie dwa. Na kontynencie azjatyckim walka o miano najwyższego budynku świata będzie się toczyła pomiędzy takim krajami, jak Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Chiny. W 2019 r. ma zostać ukończony budynek, który przekroczy barierę 1000 m. wysokości. Będzie nim wybudowany w Arabii Saudyjskiej Kingdom Tower. Jednak zanim nastąpi to spektakularne wydarzenie, w mieście Changsha w Chinach zostanie ukończony budynek o wysokości 838 metrów, co pozwoli mu na pewien czas odebrać Burj Khalifa tytuł najwyższego budynku świata. XX wiek zakończył dotychczasową dominację Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej w zakresie budownictwa wysokiego. Aktualnie zbliża się do końca budowa najwyższego budynku Ameryki – One World Trade Center w Nowym Jorku. Powstaje on na miej-

Abstract. High-rise buildings. The series of articles will strive for presenting design trends and the development of high-rise buildings on international examples. The study material or review will embrace the topic of analysis of both construction and technology, as well as indicate trends in architectural design. A wide variety of contemporary buildings and these still under construction will be studied. Przypisy

1. Markowski. H.; Rozprawa Doktorska: Kształtowanie konstrukcji i form architektonicznych budynków wysokich, Wydawnictwo PW, Warszawa 2011 2. Augustyn J.; Stefan Bryła. Życie i dzieło. Fundacja PZITB, Inż. i Bud., 1994 3. Markowski H., Szulborski K.; Najwyższy budynek świata w Dubaju. „Inżynieria i Budownictwo” nr 4, 2010 4. Markowski. H.; Rozprawa Doktorska: Kształtowanie konstrukcji i form architektonicznych budynków wysokich, Wydawnictwo PW, Warszawa 2011 5. Szulborski K., Nalewajko R.: O projekcie i realizacji części podziemnej wysokościowego budynku mieszkalnego w Warszawie. „Inżynieria i Budownictwo” nr 2, 2003.

maj 2014

Wyścig z wysokością

scu zniszczonych w ataku terrorystycznym wież World Trade Center. Wysokość, jaką osiągnie wraz z iglicą, to 541,3 m. Jeśli jego budowa zakończy się zgodnie z harmonogramem, będzie on trzecim co do wysokości budynkiem na świecie. Jednak w roku 2020, po realizacji wielu azjatyckich projektów, będzie to już miejsce dziesiąte.

towania formy budynku przy zachowaniu znacznych wymagań co do bezpieczeństwa konstrukcji i redukcji wychyleń obiektu4.

Builder

ściowców, nawiązuje do kultury wschodu, tym razem chińskiej. W pierwszej koncepcji rzut pierwszej kondygnacji miał mieć formę kwadratu – chińskiego symbolu ziemi. W zwieńczeniu miał pojawić się okrąg – znak nieba. Jednak w tę czystą myśl architekta wkradła się polityka historyczna. Znak okręgu jest symbolem Japonii, a ta podczas II wojny światowej okupowała tą część Chin. Dlatego też inwestor zlecił architektowi zmianę koncepcji i na szczycie wieżowca został zaprojektowany prześwit w postaci odwróconego trapezu. Konstrukcja obiektu jest bardzo solidna i adekwatna dla budynku o tej wysokości. Układ trzon w trzonie doskonale przenosi obciążenia i zapewnia sztywność przestrzenną budynku. Dodatkowo naroża wieżowca są wzmocnione megakolumnami (rys.1). Gęsta siatka słupów może powodować problemy z doświetleniem wnętrza, zapewnia jednak wolny rzut kondygnacji, dzięki któremu możliwe jest swobodne kształtowanie podziałów na poszczególne pomieszczenia. Solidny żelbetowy trzon zmienia swój przekrój wraz z wysokością budynku. Prześwit na szczycie wieżowca ma według projektantów za zadanie zmniejszać obciążenia wywołane wiatrem, jednak sama forma architektoniczna z dużymi płaszczyznami i ostrymi narożami nie powoduje redukcji sił od głównej składowej poziomej obciążenia. Ze względu na możliwość wystąpienia znacznych wychyleń budynku użyto tłumika drgań w postaci zbiorników z wodą zamontowanych na szczycie budynku. Układ konstrukcyjny trzon w trzonie pozwolił projektantom na dużą swobodę kształ-

ARCHITEKTURA I DESIGN

Rola koloru

w architekturze i przestrzeni miasta dr inż. arch. Justyna Tarajko-Kowalska

Builder

maj 2014

olor odgrywa niezwykle istotną rolę w kształtowaniu architektury i przestrzeni miast. Stanowi on jeden z podstawowych elementów percepcji wzrokowej człowieka – jest także jednym z elementarnych środków wizualnej komunikacji. Obecnie, wobec coraz większego stopnia skomplikowania przestrzennego środowiska zbudowanego, wzrasta rola barwy jako środka komponowania przestrzeni miejskich, ułatwiającego orientację i wspomagającego identyfikację miejsca. Różnice trzech podstawowych parametrów definiujących kolor – odcienia, jasności i nasycenia – umożliwiają rozróżnianie i identyfikację danego elementu oraz jego usytuowanie w przestrzeni. Kolorystyka budynku może również – obok wypełniania zadań funkcjonalnych i estetycznych – budzić określone odczucia emocjonalne. Może ona zwracać uwagę na konkretne elementy konstrukcji bądź dekoracji, a także dostarczać odpowiednich bodźców psychicznych – przede wszystkim takich, które sprzyjać będą dobremu samopoczuciu i odczuciu zadowolenia estetycznego. Jedną z istotnych funkcji koloru jako równoważnego formie środka ekspresji jest wzmocnienie i dopełnienie jej organizacji poprzez artykulację poszczególnych elementów struktury. Układ barw i ich odcieni umożliwia uwydatnianie formy architektonicznej, podkreślanie jej rytmu i podziałów, akcentowanie ważnych elementów kompozycyjnych, optyczne łączenie lub dzielenie struktur, a także wizualne

W XXI w. kolor jest czymś więcej niż warstwą farby nałożonej na budynek. Staje się środkiem kształtowania przestrzeni, którego świadome stosowanie może przyczynić się do podniesienia standardów życia w środowisku zamieszkania człowieka. zmiany proporcji. W przypadku, gdy brak innych czynników jednoczących (jak podobieństwo skali, form czy kształtów), kolor może stać się także elementem integrującym nieczytelną formalnie przestrzeń lub obiekt w wyraźnie rozpoznawalną całość [6].

Klimat, tradycja i kolor

Kolor w architekturze może być jednak analizowany nie tylko pod kątem jego funkcji użytkowych, estetycznych czy informacyjnych, lecz także w wymiarze symbolicznym i kulturowym. Wiele regionów i miast świata jest charakterystycznych dzięki swojemu kolorytowi, związanemu z przeważającym w danym środowisku odcieniem lub grupą barw. Kolor „miejsca” zależy od wielu czynników, jak klimat, tradycja czy lokalnie dostępny materiał. Dawniej, kiedy powszechnie wykorzystywano miejscowy budulec, w sposób naturalny wytwarzała się w danym regionie swoista jednorodność kolorystyczna [5].

Rosnąca świadomość i współudział społeczności lokalnych, a także stały rozwój technologii barwienia oraz technik medialnych, pozwalają na coraz bogatsze i wszechstronne wykorzystanie koloru w architekturze i przestrzeni miast.

Przykładem może być tu dominująca biel architektury basenu Morza Śródziemnego, związana z tradycją pokrywania ścian budynków wapnem, co chroniło wnętrza przed nadmiernym przegrzaniem, a równocześnie zapewniało ochronę antybakteryjną. Niektóre z kolorów miejsca mogą być związane z konkretną epoką, w której powstała większość zachowanej zabudowy – jak np. powszechna czerwień dachówki ceramicznej w miastach europejskich o rodowodzie średniowiecznym, szarość kamiennych dziewiętnastowiecznych elewacji w centrum Berlina czy brąz cegły w miastach holenderskich. Czasem kolor kojarzony z danym miejscem nie wywodzi się bezpośrednio z architektury. Przykładem może tu być chociażby charakterystyczna dla Londynu czerwień – barwa autobusów, budek telefonicznych, skrzynek na listy i innych elementów małej architektury – czy żółć nowojorskich taksówek. Czasem konkretny kolor dominuje również za sprawą tradycji kulturowych, jak np. czerwień w chińskich dzielnicach, będąca w tym kraju symbolem powodzenia.

Malowanie Faweli, czyli kolorystyczna reaktywacja

Współcześnie kolor architektoniczny stanowi również istotny element w działaniach rewitalizacyjnych i rewaloryzacyjnych. Wprowadzanie koloru do obszarów zdegradowanych nie tylko poprawia ich jakość wizualną, lecz także staje się często punktem

Fot. arch. JTK

Wenecja Fot. arch. JTK

wyjścia do zbudowania tożsamości miejsca i poprawy warunków życia mieszkańców. Bezprecedensowym przykładem takiego działania jest albańskie miasto Tirana, w którym od 2000 r. z inicjatywy Ediego Rama – burmistrza, a zarazem malarza i profesora sztuki – przemalowano fasady wielu budynków na różnorodne, jaskrawe kolory [1]. Nie tylko przyczyniło się to do poprawy estetyki zaniedbanych obszarów, lecz także wywołało wzrost stopnia identyfikacji społeczeństwa z miastem. Podobny rezultat przyniósł realizowany od roku 2005 przez holenderskich artystów Haas&Hahn (Jeroen Koolhaas i Dre Urhahn) w Rio de Janeiro projekt „Malowanie Faweli”, polegający na interwencjach kolorystycznych w brazylijskiej dzielnicy nędzy [8].

Tradycyjne bielenie wapnem, Kos, Grecja

Fasada medialna, Wolfsburg

21 Builder

Fot. arch. JTK

Dzielnica chinska, Newcastle

Fot. arch. P. Kowalski

Niewątpliwym sukcesem w zakresie aktywnego udziału lokalnych społeczności w procesie rewitalizacji kolorystycznej jest również realizowany od marca 2009 r. program „Let’s Colour”, który ma na celu stworzenie ogólnoświatowego ruchu na rzecz kolorystycznego przekształcania przestrzeni życia człowieka. W programie biorą udział takie marki AkzoNobel, jak Dulux, Levis czy Coral. Dotychczas w ramach programu zrealizowanych zostało przeszło 250 projektów w 25 krajach świata, a przeszło 16 tysięcy osób zostało bezpośrednio zaangażowanych w proces przemalowywania i nadawania koloru szarym i zdegradowanym przestrzeniom. Istotną cechą akcji „Let’s Colour” jest aktywne uczestnictwo mieszkańców przekształcanych przestrzeni oraz ich współpraca z artystami, koordynującymi przebieg wydarzenia. W 2011 r. do grona krajów, w których projekt jest implementowany, dołączyła Polska. Programem bezpośrednio związanym z „Let’s Colour” jest brazylijski „Tudo de Cor Para Voce”, prowadzony przez grupę Coral, którego głównym celem jest zarówno zachowanie i propagowanie tradycji kolorystycznych, jak również wprowadzanie nowych barw dla domów socjalnych, szczególnie w dzielnicach najbiedniejszych [9]. Także inne akcje, jak choćby te prowadzone na rzecz poprawy wizerunku estetycznego polskich osiedli wielkopłytowych, np. „PospoliteRuszenie”, pokazują, że społeczeństwo zaczyna poszukiwać w swoim otoczeniu czegoś więcej niż jarmarcznej i przypadkowej kolorystyki, że domaga się rozwiązań kompleksowych [4].

maj 2014

Wprowadzanie koloru do obszarów zdegradowanych nie tylko poprawia ich jakość wizualną, lecz także często staje się punktem wyjścia do zbudowania tożsamości miejsca.

ARCHITEKTURA I DESIGN

Publiczne kompozycje kolorystyczne

W podejmowanych programach rewitalizacji obszarów śródmiejskich przedmiotem odnowy stają się często przestrzenie publiczne, będące nierzadko wizytówką miasta, a remont elewacji budynków czy wymiana nawierzchni to zwykle wystarczający i najtańszy sposób na podniesienie ich jakości wizualnej. Otwarte, przenikające się wzajemnie przestrzenie placów czy ciągów komunikacyjnych dają możliwość kreowania bogatych, urozmaiconych kompozycji kolorystycznych. Coraz częściej w ich planowaniu kolor przestaje być jedynie

Konkretny kolor może dominować za sprawą tradycji kulturowych, jak np. czerwień w chińskich dzielnicach, będąca w tym kraju symbolem powodzenia. projektu było podzielenie parku na trzy strefy funkcjonalne, z których każda podkreślona została nawierzchnią w innym kolorze, odpowiednio: zielonym, czerwonym i czarnym [3].

Czas na mediatekturę

Innym sposobem dynamicznego użycia koloru w przestrzeni miejskiej jest niewątpliwie wykorzystanie technologii fasad medialnych, dzięki którym możliwa jest także całkowita zmiana odbioru wizualnego przestrzeni, przekształcająca statyczne dotąd fasady w barwne widowiska. Współczesne technologie zapoczątkowały nową erę w kształtowaniu elewacji dzięki wizualnej unii pomiędzy barwą, światłem i technikami medialnymi. Technologie stosowane w tzw. mediatekturze umożliwiają kształtowanie płaszczyzn elewacji przy pomocy iluminacji, tekstu, grafiki, animacji i projekcji wideo, wyświetlanych w różnych rozdzielczościach, bez blokowania dostępu dziennego światła do wnętrza budynków. Addytywne mieszanie trzech podstawowych barw świateł diod LED – R (czerwonej), G (zielonej) i B (niebieskiej) – pozwala na uzyskanie niemal wszystkich kolorów spektrum. Możliwość zmiany barw elewacji w kontrolowanych sekwencjach umożliwia uzyskanie wizualnego efektu architektonicznego koloru w ruchu [7].

Źródła:

Tradycyjny kolor miasta, Bolonia, Wlochy Fot. arch. P. Kowalski

Builder

maj 2014

Fot. arch. JTK

Układ barw i ich odcieni umożliwia uwydatnianie formy architektonicznej, podkreślanie jej rytmu i podziałów, akcentowanie ważnych elementów kompozycyjnych, optyczne łączenie lub dzielenie struktur, a także wizualne zmiany proporcji.

czysto estetycznym uzupełnieniem kompozycji, a staje się jej elementem integralnym, nierzadko nawet przewodnim [6]. Barwa może być tu stosowana jako dynamiczny środek ekspresji, podkreślający formy i przyciągający wzrok obserwatora. Pełni ona wówczas nie tylko funkcje estetyczne, lecz także symboliczne i informacyjne. Przykładem mogą być tutaj niedawne realizacje dwóch placów – w szwajcarskim Saint Gallen oraz w duńskiej Kopenhadze. W St. Gallen w 2005 r. zlokalizowana została niezwykła przestrzeń publiczna zaprojektowana przez Carlosa Martineza oraz znaną artystkę – performerkę Pipilotti Rist. Całość, określana nazwą Stadtlounge, czyli Salonu miejskiego, „wyścielona” została nawierzchnią z ziarnistej gumy w jaskrawym kolorze czerwonym, przypominającą elegancką wykładzinę dywanową, integrującą w niepodzielną całość sekwencję przestrzennie oddzielonych od siebie wnętrz i zaułków [2]. Drugim przykładem jest zrealizowany w 2012 roku Park trzech kolorów Superkilen w Kopenhadze, będący wynikiem współpracy architektów z grup BIG i Topotek 1 oraz artystów z grupy Superflex. Główną ideą

Wielobarwny budynek, Niemcy

[1] A bright and colourful new style of urban design emerges in Albania http://www.rudi. net/pages/16989 [dostęp 31.12.2013]. [2] http://architecture.mapolismagazin.com/ carlos-martinez-st-gallen-city-loungest-gallen [dostęp 13.09.2013]. [3] Popp, P., 12.02.2013, Three colours – Red Black Green: Landscape Park in Copenhagen, http:// www.detail-online.com/architecture/topics/threecolours-red-black-green-landscape-park-incopenhagen-020724.html [dostęp 14.08.2013]. [4] pospoliteruszenie.com. [5] Tarajko J., Siedem razy kolor w przestrzeni architektonicznej, „Czasopismo Techniczne”. Architektura, R. 101, z. 10-A, ISSN 18976271, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 2004, str. 351-356. [6] Tarajko-Kowalska J., Kolor w miejskiej przestrzeni publicznej / Colour in the urban public space, „Czasopismo Techniczne” seria Architektura nr 3-A/2010, Zeszyt 6, rok 107, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 2010, str. 243-251. [7] Tarajko-Kowalska J., Fasady medialne – dynamiczna gra barwy i światła., „Przestrzeń i forma”, nr 10/2008, str. 169-174. [8] w ww.favelapainting.com. [9] w ww.letscolourproject.com, [10] w ww.tudodecorparavoce.com.br.

Fot. Michał Szlaga

ROBERT MAJKUT DESIGN

profile

ROBERT MAJKUT

Lubię używać kontrastów, przeskalowań, bardzo swobodnie nakreślonych form, pływających, lewitujących – formalnie często trudnych do wykonania. Eksperymentuję z technologiami, z kolorystyką, dotykam granic możliwości materiałów. ROBERT MAJKUT (UR. 1971) Designer, ekspert w projektowaniu dla biznesu, dyrektor generalny w firmie Robert Majkut Design – jednej z najbardziej cenionych firm branży kreatywnej w Polsce – współwłaściciel firmy, współtwórca marki i główny projektant w Whaletone Ltd. Z wyróżnieniem ukończył liceum plastyczne na kierunku Form Użytkowych. Studiował architekturę na Politechnice Szczecińskiej, rysunek na Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu i kulturoznawstwo na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Od 1994 roku zawodowo związany z projektowaniem: w latach 1994-1996 jako dyrektor artystyczny i projektant w agencji reklamowej Signum oraz Perfect Studio; od 1996 zarządza własną firmą Robert Majkut Design (do 2003 roku funkcjonującą pod nazwą Progress Studio) i kieruje zespołem projektantów oraz architektów w zakresie projektów architektury wnętrz, wzornictwa przemysłowego i identyfikacji wizualnej. Bogate doświadczenie Roberta Majkuta obejmuje zarówno obszary związane z projektowaniem (również w sferze sprzętu elektroakustycznego), jak i z kreacją marek oraz tworzeniem zintegrowanych narzędzi zarządzania ich wizerunkiem, a także z rynkiem dóbr luksusowych, co pozwoliło mu z sukcesem wykreować markę dla fortepianów Whaletone, będących rynkowym przełomem w branży muzycznej. Reprezentuje świadomy poziom projektowania, w którym najistotniejsze są aspekty naturalne, kulturowe, humanistyczne i ekonomiczne. Jego styl to kwintesencja połączenia formalnego designu z innowacyjnością i najnowszymi technologiami. Ze względu na swoje wykształcenie i zainteresowania nie zapomina o umieszczeniu swoich projektów we właściwym kontekście kulturowym i społecznym. Jako projektant jest wyczulony na formy humanoidalne, obłe, krągłe, bliskie naturze. Jest to rozpoznawalny motyw w jego pracach. Inspiracji szuka w otaczającej rzeczywistości. Design w jego rozumieniu opiera się na rozwiązaniach pionierskich, progresywnych, zmieniających rzeczywistość w określonym, sensownym, dobrym celu. Robert Majkut był wielokrotnie nagradzany za swoją pracę przez środowiska branżowe i dziennikarskie, m.in. w 2004 roku utytułowany przez British Council wyróżnieniem „Rising Star”, a w 2007 nominowany do Elle Style Awards w kategorii „dobry design”. W roku 2011 redakcja magazynu Brief umieściła Roberta Majkuta w rankingu 50 najbardziej kreatywnych w biznesie.

ROBERT MAJKUT DESIGN

Robert Majkut

Robert Majkut Design działa od 17 lat. Jako wyspecjalizowane studio designerskie realizuje projekty dla obiektów komercyjnych, wymagających kompleksowej obsługi – obejmującej Design Miejsca, wzornictwo i elementy identyfikacji wizualnej. Zrealizowane przez nie projekty wnętrzarskie to ponad 100 tys. m2 zaprojektowanej przestrzeni dla ponad stu dwudziestu klientów. Należą do nich m.in. Noble Bank, Alior Bank Private Banking, PKO Bank Polski, Bank Pekao, Open Finance, Expander, Time Trend, Kronverk Cinema, Orange Sky Golden Harvest, Kolosej, Multikino, Imax Nescafe, Orange, Era, Plus, ING Bank czy Tonsil.

1. Motto projektowe i życiowe W zasadzie nie jedno. Najważniejsze dotyczy przeszkód i przeciwności: jeśli nie możesz czegoś zmienić lub pokonać – uczyń z tego wartość. Sprawdza się i w życiu, i w projektowaniu, skłania do kreatywnego podejścia i myślenia w kategoriach problemu do rozwiązania, zagadki. Innym jest to, że życie znaczy, choć czasem go nie rozumiemy, ale ma swój sens – zdarzeń, spotkań i znaków. Trzeba być uważnym.

Fot. Łukasz Król

Noble Bank

Fot. Olo Studio

Multikino Złote Tarasy

5. Projekt – zjadacz czasu Jest pochłaniacz czasu – to Whaletone, bo praca nad tym projektem trwa nieustannie od kilku lat i wciąż jest dużo do zrobienia, ponieważ projekt ciągle się rozwija. Ale to jest przyjemne spędzanie czasu. Są też i zjadacze – projekty jałowe, wyniszczające, obarczone dużym wysiłkiem, walką o jakość, które nie stają się takimi, jak powinny, lub takie, które finalnie w ogóle nie powstają. Ostatnia kategoria dotyczy szczególnie projektów długotrwałych, zmęczonych, nieustannie powracających do zmian u podstaw wynikających z nieprzemyślanych decyzji osób decydujących, u których często pojawiają się sprzeczności w duecie słowa pisanego i mówionego. Najczęściej na końcu projekt zostaje odłożony lub praca zaczyna się od nowa. To są zjadacze czasu, i ten czas trudno nazwać dobrze spędzonym.

maj 2014

Zespół projektantów pod kierownictwem artystycznym Roberta Majkuta opracował własne metody przełożenia języka komunikacji wizerunkowej na język realnego biznesu. Jest to wyjątkowe know-how pracowni Robert Majkut Design, funkcjonujące pod nazwą Standard Design Miejsca. Autorska metodologia i narzędzia poparte są wieloletnim doświadczeniem pracowni.

3. Dom marzeń Prosty, strukturalnie przejrzysty, składający się z poziomych płaszczyzn oddzielających wysokie kondygnacje. Prawie całkowicie przeszklony, z widokiem na ocean i w otoczeniu zieleni. Minimalistyczny, biały, zacierający granice pomiędzy zewnętrzem i wnętrzem, z wszystkimi najbardziej wyszukanymi funkcjami, inteligentny, ultranowoczesny w rozwiązaniach, ale i prosty formalnie… Oczywiście prosty jak na mnie. 4. Najbardziej udany projekt Naj – to przedrostek, który mogę dopasować do różnych sukcesów i projektów w zupełnie różnych dyscyplinach. Najskuteczniejszy biznesowo w zadaniu, które przed nami postawiono, najważniejszy dla branży, najbardziej doceniany, najbardziej dopracowany, najbardziej ulubiony, najbardziej satysfakcjonujący, najbardziej jakościowy… W każdej z tych kategorii jest to w zasadzie inny projekt. Ale zaliczam do nich i Multikino w Złotych Tarasach, i Open Finance, Kino w Słowenii, Private Banking dla PKO BP i Noble Banku, Whaletone, Beforme… Najzabawniejszy chyba to Poorlux.

Działalność Robert Majkut Design obejmuje także opracowywanie strategii wprowadzających na rynek nowe marki. Projektanci studia biorą udział w tworzeniu części wizerunkowej, ale także w procesach segmentacji produktów, kreowaniu instrumentów wizerunkowych i ich wdrożeniach. Studio wspiera powstający projekt swoim doświadczeniem, a także specjalistycznymi badaniami i analizami.

2. Autorytet/guru architektoniczny Są projekty, którymi się zachwycam, są projektanci, których pracę podziwiam, są mędrcy, których myśli kontempluję, są filozofowie, którzy mnie przekonują, są idee, w które wierzę, są abstrakcyjne pojęcia, których aksjomatyczność zakładam, są obszary niewiedzy, którą wyczuwam, są obszary wymiany, które preferuję, ale... żadna z tych rzeczy nie zawiera się w jednej osobie lub jednym dziele. Nie mam więc autorytetu i jest w tym – przyznaję – samotność, brak poczucia odniesienia. Ale jest to też rodzaj wolności.

Builder

Studio Robert Majkut Design niejednokrotnie współtworzyło projekty znajdujące uznanie jako pionierskie i przełomowe. W grupie klientów reprezentujących sektor rozrywkowy przykładem jest kompleksowy projekt wnętrz Multikina Złote Tarasy, postrzegany w środowisku międzynarodowym jako jedno z najbardziej spektakularnych wnętrz kin na świecie. Studio cieszy się uznaniem również wśród firm obsługujących sektor finansowy – przede wszystkim dzięki opracowaniu projektu Standardu Design Miejsca, pierwszej w Polsce sieci doradców finansowych Expander oraz późniejszej realizacji dla Open Finance. Komplementarność oferty studia widać w projektach zrealizowanych dla sektora dóbr luksusowych – m.in. sieci sprzedaży markowych zegarków Time Trend czy warszawskiego salonu Moliera 2 dla marek Valentino i Salvatore Ferragamo. Podczas Warsaw Fashion Street 2008, Salon Time Trend Prestige został wyróżniony tytułem najbardziej stylowego sklepu w Polsce.

Fot. Olo Studio

Zestaw głośników Proton

Fot. PolanskiStudioFotografia

Fot. M. Frydrysiak

Fortepian WHALETONE

Fot. Olo Studio

Niedemokratyczne decyzje projektanta oceniane są demokratycznymi metodami odbiorcy: pieniądzem, obecnością, sympatią, popularnością produktów i miejsc. Mierzalna prawda.

Fot. Olo Studio

ARCHITEKTURA I DESIGN

Projekt oddzialu korporacyjnego ING Banku Śląskiego

Open Finance

Centrum Private Banking Alior Banku

Fot. Elżbieta Madej

10. Najgorszy budynek/budowla (w moim mieście, w Polsce, w Europie, na świecie) Jest bardzo wiele bardzo złych budynków. Tak wiele, że doczekały się swojego plebiscytu, co potwierdza moją konkluzję o tym, że niektórzy nie powinni projektować, a odbiorcy i użytkownicy potrafią to bezlitośnie wskazać i wyszydzić. Z ostatnich przykładów to chyba dworzec w Poznaniu, katastrofalny funkcjonalnie i wizualnie i nie trzeba być architektem, żeby to zrozumieć – wystarczy być podróżnym z walizką. Generalnym grzechem polskiej zabudowy jest alienacja budynków, które zamiast sklejać miasto, tworzą las grzybów z przerwami nie do zagospodarowania. Ale to wynika z generalnie bardzo złego poziomu architektury w ogóle i bardzo słabej presji społecznej, żeby było lepiej. Na szczęście wchodzi teraz młode pokolenie eksperymentujących architektów, których myślenie jest na światowym poziomie. Mam nadzieję, że oni dużo zburzą.

9. Moja pierwsza nagroda Pierwsza nagroda to dyplom i medal za zajęcie III miejsca w skoku w dal w przedszkolu. Potem były wyróżnienia i nagrody za działalność artystyczną, następnie projektową. Szczerze mówiąc, nie przywiązuję do kolekcjonowania nagród wielkiej roli. Nie zabiegam i nie staram się o nie. Czasami coś mnie tknie lub ktoś mnie namówi na wzięcie udziału lub wysłanie projektu na jakiś konkurs… Osobiście uważam, że wiele z nich jest nacjonalistycznych, korupcjogennych lub koniunkturalnych, inne są tak liczne w kategoriach, że już nieznaczące, lub oparte o mniej bądź bardziej zdefiniowany krąg ludzi… Naprawdę uważam, że projektowanie to coś więcej. Sukces projektu mierzony jest zupełnie innymi kategoriami. Niedemokratyczne decyzje projektanta oceniane są demokratycznymi metodami odbiorcy: pieniądzem, obecnością, sympatią, popularnością produktów i miejsc. Mierzalna prawda.

Builder

Fot. Szymon Polanski Fot. Akademia Fotografii

Centrum Bankowości Prywatnej PKO Banku Polskiego

8. Zaleta i wada architekta, która najbardziej rzuca się w oczy Zaletą jest niewątpliwie unikalna umiejętność myślenia abstrakcyjnie dużą skalą, która kształtuje i organizuje świat innych ludzi, dając im przestrzeń o określonej jakości, której źródło jest w wyobraźni i wiedzy jednego człowieka. Największą wadą jest to, że niektórzy z nich myślą, że ten dar mają, a inni pobłażliwie im na to pozwalają. W obiektywnych kategoriach ich uprawianie zawodu jest dotkliwą, długo trwającą pomyłką.

maj 2014

7. Ulubione rozwiązanie (materiałowe, technologiczne), którego często używam Nie mam ulubionych rozwiązań ani materiałów, lubię wszystkie pod warunkiem, że są bardzo dobre. Lubię używać kontrastów, przeskalowań, bardzo swobodnie nakreślonych form, pływających, lewitujących – formalnie często trudnych do wykonania. Eksperymentuję z technologiami, z kolorystyką, dotykam granic możliwości materiałów. Często znajduję rozwiązania, które na pozór wydają się niemożliwe, a okazują się wykonalne przy odrobinie wysiłku i wyjściu poza schemat. Tak już mam. Niektórzy nazywają to innowacją.

The Orange Cinema

Biurko Mrs. President

6. Pozaarchitektoniczne źródła inspiracji Formalnie inspiruje mnie wiele rzeczy: natura, technologia, światło, kształty rzeczy, mikrokosmos, nauka, fotografia, sztuka, podróże. Intelektualnie inspirują mnie inni ludzie. Rozmowa z nimi zmusza mnie do wysiłku wejścia w inne perspektywy, inne postrzeganie, inne rozumienie. Niewielu potrafi artykułować to jako konstruktywną polemikę, mam więc grupę kilku przyjaciół, z którymi rozmowa daje efekt naładowania. To wyczerpujący, ale ważny i potrzebny rytuał.

polskie pracownie projektowe

ARCHITEKTURA I DESIGN

ARTUR TOBOŁA, AGNIESZKA ZAJĄC właściciele, architekt IARP Pracownia od 2004 r. realizuje projekty obiektów usługowych i przemysłowych oraz indywidualnych domów. Doświadczenie, profesjonalizm oraz ścisła współpraca z inwestorem i wykonawcą zapewniają realizację projektów na najwyższym poziomie. Nasze projekty i realizacje zostały docenione w wielu konkursach. GRID arcitekci s.c. Wrocław, tel.: 71 343 62 25, kom.: 605 665 722 e-mail: biuro@grid.net.pl, ww.grid.net.pl

MAGDALENA ZIAJSKA, MICHAŁ GOLUSIŃSKI architekci, właściciele Zajmujemy się projektowaniem budynków i założeń urbanistycznych oraz rewitalizacją obiektów zabytkowych. Każdy z naszych projektów traktujemy wyjątkowo i zawsze poszukujemy najtrafniejszej odpowiedzi przestrzennej na zastany kontekst, uwarunkowania funkcjonalne i oczekiwania inwestora. Jeden Do Jeden Grupa Projektowa Poznań, tel. 601 55 11 40, 509 99 77 99 e-mail: magda.ziajska@jedendojeden.pl, michal.golusinski@jedendojeden.pl www.jedendojeden.pl

Builder

maj 2014

PAWEŁ ŚWIERKOWSKI, BARTOSZ JAROSZ architekci, właściciele Neostudio zostało założone w 2005 roku jako efekt wieloletniej współpracy Bartosza Jarosza i Pawła Świerkowskiego, którzy starają się projektować zróżnicowane pod względem skomplikowania i wielkości obiekty oraz skupiać się na dokładności ich wykonania. Neostudio Architekci Poznań, tel.: 61 677 10 08 e-mail: studio@neostudioweb.eu www.neostudioweb.eu

ANNA MARIA PASZKOWSKA architekt wnętrz, właściciel Pracownia zajmuje się kompleksową obsługą projektową w zakresie wnętrz mieszkalnych i użyteczności publicznej. Oferta skierowana jest do osób ceniących sobie ergonomię, funkcjonalność, indywidualne podejście i ponadczasowy design.

AMPaszkowska projektowanie wnętrz Warszawa, Suwałki tel. kom.: 728 34 66 13 e-mail: ampaszkowska@architekci.pl www.amp869.wix.com/ampaszkowska

ELIZA KAMIŃSKA, PRZEMYSŁAW KAMIŃSKI właściciel – architekt wnętrz; projektant Wierzymy, że w życiu najważniejsza jest harmonia, dlatego tworzymy wnętrza, w których staramy się zachować prawidłowe proporcje pomiędzy funkcjonalnością a estetyką. Wykonujemy kompleksowe projekty wnętrz kreowane według indywidualnych potrzeb.

PELIKAM Eliza Kamińska Warszawa, tel. 608 232 692 www.pelikam.pl, projekt@pelikam.pl

AGNIESZKA ŻYŁA właściciel, główny architekt Fascynuje nas to, że każdy klient ma inne oczekiwania i wizje. Projektujemy wnętrza (zarówno prywatne, jak i publiczne), meble oraz elementy dekoracyjne. Oferujemy porady architektoniczne, pełne projekty, nadzór oraz wykonawstwo „pod klucz”.

ART OF HOME Warszawa, tel.: 600 800 335 e-mail: agnieszka@artofhome.pl www.artofhome.pl

WOJCIECH BOROWCZYK właściciel Pracownia realizuje projekty obiektów mieszkalnych i komercyjnych. Oferujemy zarówno profesjonalne, jak i unikatowe rozwiązania. Silna marka firmy oparta jest na umiejętności wdrożenia wiedzy i twórczej idei do architektonicznej praktyki projektowej, czego świadectwem jest doskonała opinia klientów. Borowczyk Architekci Łódź, tel.: 601 825 375, 725 375 825 e-mail: biuro@barch.pl www.barch.pl www.borowczyk-architekci.pl

KATARZYNA CZECHOWICZ, KATARZYNA KANIEWSKA architektki wnętrz Pracownia zajmuje się projektowaniem wnętrz mieszkalnych i komercyjnych, a przede wszystkim – funkcjonalnych i pięknych. Wychodzimy z założenia, że architekt wnętrz to inwestycja w komfort życia, a także w wartość nieruchomości. design me too Katarzyna Czechowicz Warszawa, tel.: 604 106 640 e-mail: kontakt@designmetoo.pl www.designmetoo.pl

THINK GLOBAL. MEET US WORLDWIDE. Targi R+T są światowym liderem w dziedzinie imprez targowych. Pełnią jednocześnie funkcję spotkania przedstawicieli branży, barometru branżowego oraz platformy innowacji. Ogromny sukces odniosły również edycje targów organizowane w Szanghaju, Istambule i Melbourne, gdzie specjaliści z całego świata spotykają się w celu nawiązania współpracy z nowymi kontrahentami i zawarcia kontraktów biznesowych. Zgodnie z mottem targów R+T: Think global – meet us worldwide.

www.rt-expo.com

R+T STUTTGART Międzynarodowe Targi Rolet, Bram i Osłon Przeciwsłonecznych

24 – 28 lutego 2015 Messe Stuttgart, Niemcy

R+T AUSTRALIA 21 – 23 sierpnia 2014 Melbourne R+T ASIA 24 – 26 marca 2015 Szanghaj R+T TURKEY 12 – 15 listopada 2015 Istambuł