Builder_11_2013

Co dalej z budownictwem sportowym?

NR 11(196) LISTOPAD 2013

WWW.EBUILDER.PL

Builder

11 listopad 2013

Nr

Rok XVII (196) 5zł (w tym 8% VAT)

WIODĄCY miesięcznik dla budownictwa, architektury i biznesu

polska stolarka otworowa INWESTYCJe hotelowe najwięksi gracze eurokody konstrukcje sprężone ARCHITEKTURA Michał Grzymała-Kazłowski

selena blisko wykonawców

www.ebuilder.pl

Andrzej ulfig Prezes Zarządu SELENA SA

Rolety Aluprof Twój dom jest ciepły i bezpieczny *

Z roletami redukujesz wydatki na energię nawet o 30% chcesz wiedzieć więcej zadzwoń: 77 4 000 001

*

Antywłamaniowe rolety ALUPROF posiadają klasę RC3 odporności na włamanie

www.aluprof.eu

Fot. arch. Selena

Rozmowa z Andrzejem Ulfigiem, Prezesem ZarzÄ…du Selena SA

„Jesteśmy firmą, „Jesteśmy firmą, która stawia na rozwój produktowy� – Andrzej Ulfig, Prezes Zarządu Selena SA. Fot. arch. Mogilno Sport

12 18

KOMENTARZ Budujmy świadomie

spz{vwhkꢪ¥£

u•

Fot. arch. eiffage Budownictwo Mitex

W ostatnich latach W ostatnich latach w Polsce powstało kilkanaście wielkopowierzchniowych wielkopowierzchniowych obiektów sportowych. Pytanie, jakie obiekty naleşy budować w kolejnych latach?

W jaki sposób osiągnąć sukces przy ich realizacji?

0/,3+! 34/,!2+! /47/2/7! %52/+/$9 KONSTRUKCJE SPRĂ‡ÂœONE !2#()4%+452!

-ICHAÂ? 'RZYMAÂ?A +AZÂ?OWSKI

3%,%.! ",)3+/ 79+/.!7#°7 !.$2:%* 5,&)' 0REZES :ARZ–DU 3%,%.! 3!

BIZNES Fundament lepszego jutra

34

Baza hoteli w Polsce ciągle rośnie. Przewiduje się, Baza hoteli w Polsce şe şe ten rynek ma potencjał, zwłaszcza w klasie obiektów ten rynek ma potencjał, ekonomicznych i tzw. condo.

22

BUDMA jakiej jeszcze nie było

24

CBS po raz 9.

26

Co dalej z budownictwem sportowym?

32

Zgodna czy niezgodna? Šukasz Bernatowicz, Piotr Roşański

34

Inwestycje hotelowe nadal z potencjałem Michał Oksiński

40

Polska stolarka otworowa Maksymilian Miros

BUDOWNICTWO 46

RYNEK

48

Ściany szczelinowe. Sprawdzenie jakości i odbiór robót

Fot. arch. K.Szulborski, a.Kulczycki, R.nalewajko

Kazimierz Szulborski, Andrzej Kulczycki, Roman Nalewajko

51

Nieprzeciętny DOOSAN DA 30 WIG

52

Wady i naprawy posadzek przemysłowych Bogumiła Chmielewska, Grzegorz Adamczewski

57

Projektowanie konstrukcji spręşonych wg Eurokodu 2 Wit Derkowski

60

Odpady przemysłowe w drogownictwie. Jak (nie) stosować?

Marek Gawlicki, Jan Małolepszy

64

Program edukacyjno-informacyjny „Buildera�

Danuta Burzyńska

66

Problemy budownictwa wielkopłytowego.

Zasady projektowania konstrukcji Stanisław M. Wierzbicki, Jan Sieczkowski

yÂ’ÂŽĂŞ }ppĂŞĂ‚ÂĄÂŠÂŚĂƒĂŞÂĽÂ?Â ĂŞĂ‚ÂšĂŞÂ—ÂœÂ?ĂŞÂ¨ĂœĂŞ}h{Ăƒ

).7%349#*% (/4%,/7% 49#*% (/4%,/7% NAJWIÇKSI GRACZE

Rozmowa z Iwoną Górakowską-Szyszką, Dyrektorem Pionu Handlowego, Członkiem Zarządu CEMEX Polska

26

W trakcie realizacji inwestycji poszczególne jej etapy W trakcie realizacji wymagają wymagają właściwie przeprowadzonego odbioru. Jak właściwie powinien on przebiegać w przypadku wykonania ścian szczelinowych?

INFORMACJE

Jacek WoĹşniczka, Prezes ZarzÄ…du Sto-ispo sp. z o.o.

20

48

Selena blisko wykonawcĂłw

888 &#6*-%&3 1-

8

i˜Œ�‡ˆ• .2 ,)34/0!$ 7)/$‚#9 -)%3)§#:.)+ $,! "5$/7.)#47! !2#()4%+4529 ) "):.%35 WWW EBUILDER PL

8

#/ $!,%* : "5$/7 .)#47%- 30/24/ 79-

).4%,)'%.4.9 "5$9.%+ DODATEK PROMOCYJNY MIESIÇCZNIKA i˜ŒÂ?‡ˆ• ,)34/0!$

 „•Â?8‡Â?„Â?ĂŞNšŒ„— ˆÂ?ĂŞ …ˆÂ?ĂŞÂŽÂ’Â?“•’Â?Œ–Iš w•ˆÂ?ˆ‘—„†Â?„ê•’Â?šŒ8Â?„FĂŞÂ‰ÂŒÂ•Â?ÂœĂŞhj{l

–—•­êŠª

Fot. arch. Selena

listopad 2013

To dla Ciebie stworzyliśmy oleje MaxWay. Nie tylko dla Twoich pojazdów.

Chcemy byś w pełni korzystał z tego, że pojazdy i maszyny budowlane w Twojej firmie działają na pełnych obrotach, bez przestojów, mimo intensywnego użytkowania w bardzo trudnych warunkach eksploatacyjnych.

Dlatego też stworzyliśmy w Statoil Lubricants nową linię produktów MaxWay. Te zaawansowane technologicznie oleje silnikowe charakteryzuje zmniejszenie zużycia paliwa, ochrona i czystość silnika nawet przy maksymalnych obciążeniach eksploatacyjnych oraz przedłużenie okresów między wymianami.

Jednocześnie oleje serii MaxWay przewyższają najsurowsze normy prodcentów silników wysokoprężnych.

Statoil Lubricants zawsze jest blisko swoich klientów i dba o szybkie dostawy zamówień. Oferujemy pełną gamę produktów odpowiednią dla wszystkich rodzajów silników wysokoprężnych.

Więc Ty również wypróbuj MaxWay i poznaj skandynawską jakość! Chętnie pomożemy Twojej firmie w znalezieniu rozwiązania, które ułatwi pracę Tobie jak i Twoim silnikom.

Zadzwoń (12) 415 70 00 lub przeczytaj więcej na www.statoil.pl/lubricants

Seria MaxWay to oleje silnikowe klasy UHPD i SHPD (Ultra/Super High Performance Diesel). Oleje z tej serii mogą być stosowane w wielu rodzajach silników wysokoprężnych o zróżnicowanych specyfikacjach, pozwalając na wydłużenie okresów między wymianami. Niska lepkość oleju ułatwia start silnika w niskich temperaturach, oraz zmniejsza zużycie paliwa.

Statoil. I droga jest prosta.

Fot. arch. W. Derkowski

listopad 2013 spręşenie pręşenie definiowane jest jako świadome wprowadzenie w konstrukcję sił, które wywołują przed jej uşytkowaniem stan napręşeń przeciwny do napręşeń wywołanych obciąşeniami zewnętrznymi.

aRchitektuRa i desiGn

!2#()4%+452! ) $%3)'.

" "

" "

! ! !#

! ! !#

" "

" "

"

"

!

!

76

insPiRacJe Blisko cieBie – Pfleiderer

78

oGĹ‚oszenie konkuRsu 0ATRONAT (ONOROWY I 7SPĂ?Â?PRACA

program promocyjno-edukacyjny Buildera

Fot. arch. PFLEIDERER

57

-ECENASI 0OLSKIEJ !RCHITEKTURY

02/'2!- 02/-/#9*.9 ) %$5+!#9*.9 "5),$%2!

Ruszył konkuRs „BuildeRa� dla młodych aRchitektów

Fot. arch. Archimed

doo udziału w konkursie zapraszamy młodych architektów i studentów wydziałów architektury wyşszych uczelni technicznych.

80

inFoRmacJe

81

w nowym domu „Buildera�

88

tanie projektowanie Marek Wrzal

90

PRoFile – michał Grzymała-kazłowski

93

nowoczesne obiekty medyczne Michał Grzymała-Kazłowski

96

Polskie pracownie architektoniczne

inteliGentny Budynek

90

Fot. arch. Archimed

102 zarządzaj światłem bez kompromisów 104 Budynki z wysokim iQ Krzysztof Langer, Jerzy J. Langer

 „•Â?8‡Â?„Â?ĂŞNšŒ„— ˆÂ?ĂŞ …ˆÂ?ĂŞÂŽÂ’Â?“•’Â?Œ–Iš w•ˆÂ?ˆ‘—„†Â?„ê•’Â?šŒ8Â?„FĂŞÂ‰ÂŒÂ•Â?ÂœĂŞhj{l

108 ciepło pod nadzorem Marcin Kisiel

110

automatyka lcn. szerokie moşliwości sterowania Heiko Sander, Mariusz Szafrański

nowoczesny owoczesny obiekt medyczny to taki, który jest miejscem bezpiecznym, atrakcyjnym wizualnie, a jednocześnie przyjaznym i zoptymalizowanym pod kątem logistyki, funkcji medycznych i – last but not least – wydajnym ekonomicznie.

DODATEK PROMOCYJNY MIESIÇCZNIKA i˜ŒÂ?‡ˆ• ,)34/0!$

dodatek promocyjny

„największa ajwiększa zaleta architekta to interdyscyplinarność i umiejętność syntezy problemów oraz ich rozwiązywania� – michał Grzymała-kazłowski

93

).4%,)'%.4.9 "5$9.%+

112

stRona „BuildeRa�

–—•­êŠª

Fot. arch. ACTE

78

OD REDAKCJI

Budownictwo sportowe, rekreacyjne, turystyczne i hotelowe, ze względu na wciąż duże potrzeby w zakresie dostępności do ww. usług w Polsce, nadal ma szanse rozwoju. Rynek inwestycji hotelowych rozwija się dynamicznie od kilku lat i posiada potencjał zarówno w zakresie budowy nowych, jak i modernizacji istniejących obiektów. (str. 34 – Inwestycje hotelowe nadal z potencjałem). Modernizacja objęła w bieżącym roku również infrastrukturę sportową.

Przebudowę lub remont istniejących obiektów wykorzystywanych przez kluby sportowe zaplanowało Ministerstwo Sportu i Turystyki w ramach nowego programu.

Na ten cel przeznaczono 293 mln zł. W ciągu ostatnich pięciu lat wybudowano ok. 2600 boisk w ramach programu „Moje Boisko – Orlik”, ale ponad 40% polskich gmin nie posiada jeszcze takiego kompleksu. Mimo że z końcem ubiegłego roku zakończono realizację ww. programu, gminy te mogły ubiegać się w bieżącym roku o dofinansowanie budowy Orlików ze środków Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej. Bodźcem do rozwoju infrastruktury sportu szkolnego była w tym roku również dotacja w kwocie 30 mln zł w ramach innego, nowego ministerialnego Da nu ta Bu rzyńska programu. To o wiele za mało, choć liczy się każda zachęta! Tym bardziej warto zauważyć i docenić Re dak tor Na czel na inicjatywy lokalnych samorządów i zaangażowanie osób (często pasjonatów) w pozyskanie finansowania, dbanie o prawidłowy przebieg realizacji inwestycji, rozwój bazy w gminie, powiecie czy regionie – bazy, która faktycznie spełnia swoje zadania. Wyróżnionych przez Klub Sportowa Polska i „Buildera”, najlepszych Budowniczych Polskiego Sportu roku 2013, zaprezentujemy w numerze grudniowym. Co dalej z budownictwem sportowym, po – wydawałoby się – najlepszych latach dla realizacji inwestycji w tym sektorze? Jakie są główne przyczyny niepowodzeń realizacyjnych? Jakie nowe, ciekawe projekty planują regiony i gminy? Odpowiedzi szukajcie Państwo na str.

26 (debata) oraz w kolejnych numerach Buildera.

Builder

6

listopad 2013

Zapraszamy do lektury!

W latach 2013-2015 na Dolnym Śląsku powstanie około 45 nowoczesnych i bezpiecznych obiektów lekkoatletycznych dla dzieci i młodzieży.

Będzie to możliwe dzięki programowi „Dolny Śląsk dla Królowej Sportu”.

W 2011 i 2012 roku obserwowaliśmy kontynuację szybkiego wzrostu liczby hoteli w Polsce. Jednocześnie obserwujemy dojrzewanie polskiego rynku hotelarskiego i profesjonalizację tej branży.

Co dalej z budownictwem sportowym?

Ireneusz Węgłowski Wiceprezes Orbis S.A.

Inwestycje hotelowe nadal z potencjałem

Rafał Jurkowlaniec Marszałek Województwa Dolnośląskiego

biznes/debata

str. 26

W procesie planowania inwestycji basenowej, na etapie projektowym, ważne jest zarówno wpisanie się w budżet inwestora, określenie programu funkcjonalnoużytkowego, jak również rzetelne opracowanie dokumentacji projektowej.

Tanie projektowanie Marek Wrzal Prezes Zarządu Berndorf Baderbau Sp. z o.o.

biznes/raport

str. 34

architektura i design

str. 88

Projektowanie szpitali i obiektów ochrony zdrowia wymaga posiadania interdyscyplinarnej wiedzy – wiedzy niezbędnej, by zaprojektować bezpieczny, funkcjonalny i przyjazny pacjentom szpital.

Nowoczesne obiekty medyczne dr inż. arch.

Michał Grzymała-Kazłowski

architektura i design

str. 93

Builder Awards

GAL A BUILDERA Finał XI edycji już w lutym 2014 roku!

Serdecznie zapraszamy do udziału firmy wykonawcze, deweloperskie, producenckie, projektowe oraz firmy i instytucje spoza branży budowlanej, wspierające jej rozwój.

Na Państwa zgłoszenia czekamy do 30 listopada 2013 roku.

ZGŁOŚ SWOJĄ FIRMĘ! wy­r óżnie­nie­ przy­zna­wa­ne­ przez­ Re­dak­cję­ i­ Ra­dę­ Pro­gra­mo­wą­ mie­sięcz­ni­ka­ „Bu­il­der”­ fir­mom­ z­ bran­ż y­ bu­dow­la­nej­ za­ dy­na­micz­ny­ roz­wój­i­osią­gnię­tą­po­zy­cję­na­ryn­ku­bu­dow­la­ nym­oraz­me­ne­dże­rom­tych­firm­za­sku­tecz­ne­ za­rzą­dza­nie­ i­ suk­ce­sy­ ryn­ko­we.­ BU­DOW­L A­NA­ FIR­MA­ RO­KU­ jest­ jed­no­cze­śnie­ no­mi­na­cją­ do­sta­tu­et­ki­ POL­SKI­ HERKU­LES­ w­ro­ku­na­stęp­nym. ty­tuł­i­sta­tu­et­ka­przy­zna­wa­ne­przez­Re­dak­cję­ i­Ra­dę­Pro­gra­mo­wą­mie­sięcz­ni­ka­„Bu­il­der”­fir­ mom,­or­ga­ni­za­cjom­i­ich­sze­fom­za­szcze­gól­ne­ osią­gnięcia­ i­ ugrun­to­wa­ną­ po­zy­cję­ w­ bran­ż y­ bu­dow­la­nej­oraz­oso­bom,­któ­re­swo­ją­do­tych­ cza­sową­ dzia­łal­no­ścią­ wy­war­ły­ zna­czą­cy­ wpływ­ na­ roz­wój­ pol­ skie­go­bu­dow­nic­twa.

Patronat­Honorowy­i­Współpraca

ORgANIzAtOR:­Redakcja­miesięcznika­„Builder” builder@pwbmedia.pl,­tel.­22­853­06­77­wew.­121 Mecenasi­Polskiej­Architektury

www.ebuilder.pl

W­ramach­Programu­ PROMUJEMY­POLSKĄ­ ARCHItEKtURĘ­ uhonorowani­zostaną­ wybitni­polscy­ architekci­ i­konstruktorzy.

wy­róż­nie­nie­ przy­zna­wa­ne­ przez­ mie­sięcz­nik­ „Bu­il­der”­ fir­mom­ i­ in­sty­tu­cjom­ spo­za­ bran­ż y­ bu­dow­la­nej,­ któ­rych­ działal­ność­ i­ świad­czo­ ne­ usłu­gi­ wspie­ra­ją­ roz­wój­ branży­ bu­dow­la­nej­ i­działa­ją­cych­w­niej­firm.­Ka­pi­tu­ła­bie­rze­pod­uwa­gę­do­stęp­ność­ pro­duk­tu­ lub­usłu­gi,­ no­wa­tor­stwo,­ do­sto­so­wa­nie­ do­ wy­mo­gów­ branży­bu­dow­la­nej,­po­trzeb­klien­tów­i­zmie­nia­ją­ce­go­się­ryn­ku,­ a­tak­że­re­la­cje­fir­ma­–­klient.

Prezes zarządu Selena S.A.

Andrzej Ulfig promocja

Grzegorz Przepiórka: Panie Prezesie, Selena wraz z branżowymi organizacjami, zrzeszającymi wykonawców postanowiła w sposób szczególny uhonorować wielkie postacie polskiego sportu. Uroczysta gala odbyła się zaledwie kilka tygodni temu. Skąd pomysł, aby przedstawiciele branży budowlanej wręczali wyróżnienia sportowcom?

Andrzej Ulfig: Idea TYTANA SPORTU jest bardzo bliska biznesowi, a szczególnie branży budowlanej – między innymi ze względu na pewien szczególny element, który odróżnia budownictwo od innych sektorów, czyli umiejętności, jakie powinien posiadać wykonawca. To właśnie one – oprócz jakości produktu – decydują o sukcesie, a więc o zaufaniu i satysfakcji inwestora. Dlatego też prawdziwi wykonawcy prezentują te cechy, które możemy znaleźć w zdrowej rywalizacji sportowej, grze fair play oraz konsekwencji działania, ciężkiej pracy czy radości z pokonywania przeszkód. Podobnie jest w biznesie.

Na obu tych polach duże znaczenie ma zdrowe współzawodnictwo. Jako Selena często kibicujemy zmaganiom wykonawców biorących udział np. w Glazurniczych Mistrzostwach Polski, Mistrzostwach Polski Parkieciarzy, Mistrzostwach Polski Młodych Dekarzy czy Mistrzostwach Polski Instalatorów. Takie zawody nie tylko stanowią okazję do sportowej rywalizacji, lecz także służą promocji fa-

SelenA bliSko wykonAwców

chowej wiedzy i podnoszeniu kwalifikacji, co dla nas – jako producenta chemii budowlanej – jest istotnym elementem pracy z rynkiem.

G.P.: Informujecie o waszych produktach w sposób bardzo innowacyjny…

A.U.: Rozwój produktowy jest wpisany w DNA Seleny. Wprowadzamy na rynek nowości, i to w rożnych kategoriach produktowych. Dowodem skuteczności naszego R&D może być

9 Builder go też chętnie przyjęliśmy propozycję udziału w ustanowieniu rekordu świata w montażu na wysokości.

Było to nie lada wyczynem nie tylko dla śmiałków – polskich montażystów, zdobywających szczyt Aconcagua – lecz także dla naszej piany montażowej, która musiała zadziałać na wysokości blisko 7 tys. m w temperaturze -20°C. Zarówno polscy montażyści, jak i piana TYTAN PROFESSIONAL, stanęli na wysokości zadania (śmiech) i udowodnili, że reprezentują najwyższy poziom.

wrzesień 2013

fakt, że jako pierwsi na świecie wprowadziliśmy na rynek pianę o podwyższonej wydajności Tytan Professional 65. Wyznaczyliśmy też nowe kryteria jakości przez wprowadzenie na rynek piany do klejenia styropianu używanej przy ocieplaniu elewacji – KDS Tytan EOS. Wdrażamy też przełomową technologię murowania, opartą na Cienkowarstwowej Poliuretanowej Zaprawie do Murowania. Zdarza się oczywiście, że o naszych nowościach produktowych informujemy w dość nietypowy sposób. Na przykład mój samochód został przez Dział Marketingu zawieszony na wysokości kilkudziesięciu metrów tylko na jednej kotwie chemicznej TYTAN EVOLUTION! Odbyło się to na jednej z imprez targowych w celu zaprezentowania niezawodności naszych produktów. Tak się to spodobało naszym partnerom handlowym, że na ich prośbę powtarzaliśmy ten pokaz wielokrotnie.

W większości naszych akcji bohaterem jest jednak wykonawca. Dlate-

9

A.U.: Ustanowienie Rekordu Guinnessa jest naszym wielkim ukłonem w stronę umiejętności wykonawców. Do projektu zaprosiliśmy najlepszych polskich glazurników – zwycięzców Glazurniczych Mistrzostw Polski. To dzięki kompetencjom tych wspaniałych ludzi Rekord Guinnessa stał się możliwy. Oczywiście ważnym elementem zwycięstwa był nasz klej do glazury TYTAN GEA 536 – zyskaliśmy w ten sposób spektakularne potwierdzenie jego jakości (śmiech). Jesteśmy przekonani, że mamy świetne produkty, dowodzą tego nie tylko nasze laboratoryjne testy, ale przede wszystkim opinie i zaufanie końcowych użytkowników.

Tego typu eventy, jak choćby wspomniany Rekord Guinnessa, pozwalają nam zmierzyć się z oczekiwaniami użytkowników. Poza tym była to pełna pozytywnych emocji przygoda zarówno dla nas, jak i dla współpracujących z nami Mistrzów Glazurnictwa.

listopad 2013

G.P.: Widać, że Selena ma zapał do spektakularnych imprez. Ostatnio TYTAN SPORTU, a kilka miesięcy temu Światowy Rekord Guinnessa…

Builder

A.U.: Jestem pełen uznania i doceniam fakt, że tak znamienici goście zaszczycili nas swoją obecnością. Powinienem tu również podziękować organizacjom zasiadającym w Kapitule TYTANA SPORTU – to był prawdziwy zaszczyt współpracować przy tym projekcie z osobami reprezentującymi rzeszę polskich wykonawców.

Na zdjęciu poniżej stoją od lewej: Paweł Wróblewski – Dyrektor Związku Polskie Okna i Drzwi, Andrzej Ulfig – Prezes Zarządu Selena SA, Joanna Mucha – Minister Sportu i Turystyki, Jerzy Dudek, Ryszard Bosek, Irena Szewińska, Władysław Kozakiewicz, Janusz Piechociński – Wicepremier, Minister Gospodarki, Andrzej Kowalski – Prezes Zrzeszenia Montażystów Stolarki, Małgorzata Walczak-Gomuła – Prezes Zarządu ASM, Krzysztof Domarecki – założyciel Seleny, Bogdan Kalinowski – Prezes Polskiego Stowarzyszenia Dekarzy, Dariusz Roj – Prezes Stowarzyszenia Glazurników i Specjalistów Robót Wykończeniowych, Michal Olszewski – Wiceprezydent Światowej Federacji Dekarskiej

G.P.: Czy to oznacza, że Selena stawia głównie na innowacyjność?

A.U.: Jesteśmy firmą, która stawia na rozwój produktowy. Otrzymujemy nagrody za innowacyjność, jak np. Innowator tygodnika „Wprost” czy cenione przez branżę TOPBUILDERY. Wciąż mamy jednak ogromny szacunek do tradycji polskiego wykonawstwa. W naszej ofercie posiadamy zresztą wyroby będące nieodłączną częścią polskiej historii budowlanej np. Izolacje bitumiczne

Zdjęcia: archiwum Selena SA

G.P.: Patronat nad GALĄ TYTANA SPORTU objęły dwa ministerstwa – Ministerstwo Gospodarki oraz Ministerstwo Sportu i Turystyki – a na uroczystości gośćmi byli między innymi sam Wicepremier, Minister Gospodarki Janusz Piechociński, Minister Sportu Joanna Mucha i Prezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego Andrzej Kraśnicki.

Rzadko zdarza się, że w tego typu imprezach branżowych uczestniczą wysokiej rangi politycy.

BIZNES listopad 2013

10 Builder

ABIZOL. Sądzę, że już co najmniej trzecie pokolenie wykonawców zostało wychowane na „abizolach”.

Marka ta, dzięki naszym działaniom, wciąż rozwija się technologicznie i oferuje coraz skuteczniejsze rozwiązania hydroizolacyjne. Temat tradycji, doświadczenia i szacunku do mistrza jest powszechny w branży budowlanej. Bardzo dużo nauczyliśmy się w tej mierze od współpracujących z nami wykonawców. Śmiało mogę w tym miejscu wymienić Prezesa Polskiego Stowarzyszenia Dekarzy Bogdana Kalinowskiego i Wiceprezesa Światowej Federacji Dekarskiej Michała Olszewskiego. To właśnie Mistrzostwa Dekarzy ukazują rangę doświadczenia w zawodzie.

Razem z młodymi dekarzami w zmaganiach uczestniczy mistrz dekarski – mentor, który wspiera i instruuje młodych adeptów sztuki dekarskiej. Myślę, że tak właśnie powinno to wyglądać w codziennym życiu całej branży. Wiedza i doświadczenie są tam bowiem bezcenne.

G.P.: Czy w zdobywaniu wiedzy i doświadczenia pomaga Wam obecność na wielu rynkach?

A.U.: Jesteśmy jedyną polską marką z branży chemii budowlanej, która sprzedaje produkty w osiemdziesięciu krajach świata. To stwarza olbrzymie możliwości, takie jak wymiana doświadczeń pomiędzy spółkami Seleny, szansa przetestowania produktów w skrajnie różnych

warunkach klimatycznych (czasem wręcz ekstremalnych), czy też kontakt z wykonawcami z wielu rynków.

Oczywiście w pełni z tych możliwości korzystamy.

G.P.: Selena obchodziła w ubiegłym roku dwudziestolecie działalności.

Jak w tym czasie zmieniała się zarządzana przez Pana firma?

A.U.: Selena to dzisiaj ponad miliard złotych obrotu, trzydzieści spółek krajowych i zagranicznych, jedenaście zakładów produkcyjnych oraz obecność na niemal wszystkich kontynentach. Produkty marki Tytan Professional dostępne są w blisko osiemdziesięciu krajach świata. Podczas tych dwudziestu lat Selena najpierw osiągnęła pozycję wiodącego dostawcy pian poliuretanowych w Polsce, a następnie rozpoczęła produkcję uszczelniaczy i klejów montażowych. Obecnie na sukces Grupy Selena pracuje łącznie ponad 1700 pracowników, w tym 720 osób w Polsce. Selena dzisiaj to jeden z trzech największych producentów piany poliuretanowej na świecie. Asortyment produktów znajdujący się w naszym portfolio należy do najszerszych na rynku.

G.P.: Jaki jest zatem udział Seleny w rynku chemii budowlanej w Polsce po tych dwudziestu latach?

A.U.: Kiedy w 1998 roku Selena rozpoczynała edukację rynku w zakresie nowych technologii z wykorzystaniem pian, silikonów i uszczel-

niaczy, byliśmy na rynku pionierem.

Wraz z rozwojem kompetencji technologicznych i produkcyjnych asortyment Seleny ulegał sukcesywnemu poszerzaniu. Dzisiaj oferta Seleny należy do najbogatszych na rynku. Dlatego nie można jednoznacznie określić naszego procentowego udziału – w zależności od różnych grup produktowych udział ten waha się od kilkunastu do prawie 40%.

G.P.: Czy Selena jest zadowolona z osiągniętych wyników? Liczne nagrody, którymi firma wyróżniana jest od kilku lat, mogą sugerować, że kryzys Was nie dotyczy.

A.U.: W trudnej sytuacji rynkowej, z jaką mamy do czynienia już drugi rok, nie wygrywają najtańsi, ale najlepsi. Dlatego dążymy do tego, aby Selena była dobrze postrzegana, a otrzymywane przez naszą firmę nagrody potwierdzają zaufanie, jakim darzą nas konsumenci. Wiele nagród przyznano nam właśnie na podstawie głosów, które użytkownicy naszych marek oddali w niezależnych badaniach. Oczywiście z biznesowego punktu widzenia głównym wskaźnikiem dobrej oceny produktów jest stale rosnąca sprzedaż i wysoka pozycja na półce.

G.P.: Rok 2013 nie jest najlepszy dla budownictwa w Polsce. Powoli wchodzi on już w fazę schyłkową, w której da się zauważyć oznaki stabilizacji. Czy w Selenie dało się już je odczuć? Co mówią liczby?

A.U.: Właśnie te działania, stała obecność w środowisku wykonawców, zaufanie do Seleny i naszych produktów sprawiają, że wyniki są satysfakcjonujące – choć, rzecz jasna, zawsze mogłoby być lepiej. Wydaje nam się, że w obecnym otoczeniu rynkowym zrobiliśmy bardzo dużo w celu maksymalizacji wyników. Wiele z naszych planów udało się zrealizować, choć oczywiście pozostaje niedosyt. Szczególnie cieszy nas wzrost sprzedaży pokryć dachowych i systemów ociepleń. Mieliśmy też kilka satysfakcjonujących wdrożeń nowych produktów. Najbardziej jednak zadowoleni jesteśmy z tego, że udało nam się powiększyć udziały w pianach, uszczelniaczach i klejach, które tradycyjnie są dla nas bardzo ważnymi grupami asortymentowymi.

Największa na świecie rzeźba z glazury została wpisana do Księgi Rekordów Guinnessa.

Na zdjęciu mistrzowie glazurnicy: Bogusław Płoński, Dariusz Roj, Marek Szysz, Daniel Pacyński, Piotr Jończyk, Zenobiusz Wydrzyński, Paweł Bobeł, Mariusz Moryc, Andrzej Żmuda, Artur Szymczyk wraz z sędzią Jackiem Broadbank z Guinness World Records oraz trzymającym certyfikat Pawłem Burdziakowskim, Dyrektorem Marketingu Selena SA.

G.P.: Rok 2014 – jakie perspektywy?

A.U.: Sądzę, że nie będzie lepszy niż 2013. Na pewno jednak życzę sobie i branży, aby nie był gorszy.

G.P.: Dziękuję za rozmowę.

Powstaje Grójeckie Centrum Logistyczne

Irena Szewińska i Jerzy Dudek zostali laureatami tegorocznych nagród TYTAN SPORTU, przyznawanych najwybitniejszym polskim sportowcom przez branżę budowlaną. Uroczysta gala pod patronatem Ministerstwa Sportu i Ministerstwa Gospodarki odbyła się 9 października w hotelu Hilton w Warszawie. Irena Szewińska to najlepsza lekkoatletka w dziejach polskiego sportu, siedmiokrotna medalistka olimpijska, rekordzistka Polski, Europy i świata oraz najlepsza sportsmenka świata (1974). Drugi TYTAN SPORTU 2013 – Jerzy Dudek – to sześćdziesięciokrotny reprezentant Polski, członek galerii sław reprezentacji, triumfator i bohater finału Piłkarskiej Ligi Mistrzów z 2005 roku jako bramkarz FC Liverpool.

W Słomczynie k. Grójca ruszyła budowa inwestycji, na którą od dawna czekają nie tylko władze lokalne, lecz także branża transportowa i spedycyjna. Powstające tu Grójeckie Centrum Logistyczne to próba skupienia w jednym miejscu wszystkich niezbędnych usług dedykowanych obu tym branżom. GCL, położone bezpośrednio przy ruchliwej drodze nr 50, to połączenie nowoczesnego obiektu o rozbudowanej powierzchni biurowej, gastronomicznej, magazynowej i usługowej (ponad 4500 m2) z rozległą powierzchnią parkingową urządzoną na pozostałej części terenu. Co istotne, na sześciohektarowej działce znajdą się biura oraz powierzchnie magazynowe oferowane firmom z regionu Grójca (zwłaszcza agencjom celnym, eksporterom płodów rolnych z tutejszego zagłębia i firmom transportowym), co powinno odciążyć komunikację w samym mieście. Sercem centrum będzie strzeżony parking na 260 TIR-ów. Inwestorem jest Grójeckie Centrum Logistyczne sp. z o.o. S.K. Większościowym udziałowcem spółki, a także generalnym wykonawcą inwestycji jest Budrem Group, firma należąca do wiodących graczy na rynku generalnego wykonawstwa obiektów przemysłowych.

Fot. arch. Budrem

Fot. arch. Selena

INFORMACJE

Tytani Sportu 2013

Nadchodzi stabilizacja na rynku budowlanym w Polsce

więcej informacji na eBuilder.pl

Statuetka TYTANA SPORTU jest nagrodą cykliczną, przyznawaną corocznie od roku 2011. W skład Kapituły wchodzą przedstawiciele organizacji i stowarzyszeń branżowych reprezentujących łącznie kilkanaście tysięcy budowlanych firm wykonawczych. Ideą przyświecającą organizatorom przy ustanawianiu nagrody była chęć pokazania analogii między sukcesem sportowym i sukcesem biznesowym.

MCKB Ambasadorem Polskiej Gospodarki Firma MCKB została uhonorowana prestiżowym tytułem Ambasadora Polskiej Gospodarki w kategorii Partner Firm Zagranicznych. Specjalnością firmy MCKB są zaawansowane technologicznie obiekty realizowane w oparciu o nowoczesny system modelowania informacji o budynku BIM. Najnowszym projektem realizowanym przez firmę jest rozbudowa zakładu produkcyjnego o powierzchni użytkowej ok. 8 150 m2 dla Takeda Pharma. Ambasador Polskiej Gospodarki to ogólnopolskie przedsięwzięcie organizowane przez Business Centre Club pod honorowym patronatem Ministra Spraw Zagranicznych. Celem konkursu jest wyróżnienie przedsiębiorców osiągających sukcesy na międzynarodowych rynkach oraz wspieranie dobrego wizerunku polskiego przedsiębiorcy.

Według badania wśród pracowników wysokiego szczebla zarządzania oraz pionów operacyjnych dwustu największych polskich firm budowlanych przeprowadzonego przez firmę badawczą PMR blisko jedna trzecia firm wykonawczych w roku 2012 nie wypracowała zysku, a jedna na pięć poniosła straty finansowe. Bieżący rok nie przyniesie jednak jeszcze wzrostu odsetka rentownych firm. Jedynie 65% spośród największych wykonawców przewiduje dodatni wynik finansowy w 2013 roku, o 5 punktów procentowych mniej niż w roku ubiegłym. Poprawie ulegnie jednak struktura firm, które zysku nie odnotują. Polepszył się także wskaźnik poziomu kosztów po I połowie 2013 roku osiągnął on wartość 99,7%. W świetle wciąż słabej kondycji branży budowlanej pewną nadzieję budzi fakt, że dzięki niskiemu poziomowi stóp procentowych wielu przedsiębiorców jest w stanie uzyskać kredytowanie na swoje zamierzenia inwestycyjne. Dodatkowym czynnikiem pozytywnie wpływającym na perspektywy dla rynku budowlanego są nadchodzące inwestycje w ramach nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej, co jednak większy wpływ na rynek będzie miało dopiero w roku 2015. Źródło PMR Czy według Pana(i), Państwa firma wypracuje zysk do końca 2013 r.?

Uwzględniono odpowiedzi 124 respondentów, pominięto braki odpowiedzi oraz odpowiedź „Trudno powiedzieć”.

REKLAMA

UNIBEP firmą dziesięciolecia

Dziesiątego października na jubileuszowej, X gali Podlaskiej Złotej Setki Przedsiębiorstw w Operze i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku „Kurier Poranny” nagrodził tych przedsiębiorców z regionu, którzy radzą sobie najlepiej. Kapituła konkursowa wybrała między innymi firmę dziesięciolecia, którą została spółka Unibep.

Nagrodę odebrał Prezes Zarządu Jan Mikołuszko. Na pozycję spółki w rankingu wpływ miał przede wszystkim ciągły, stabilny rozwój organiczny Grupy Unibep.

Leszek Gołąbiecki

Wiceprezes Zarządu, Dyrektor Operacyjny Unibep W ciągu ostatnich dziesięciu lat Unibep zmienił się diametralnie, Grupa zwiększyła przychody o prawie 1400%! Spółka jest obecna na rynkach europejskich (Rosja, Białoruś, Norwegia) i zatrudnia ponad dziewięćset osób. W 2003 roku spółka osiągnęła przychody w wysokości ok. 60 mln złotych, dzisiaj realne jest przekroczenie miliarda. Rozszerzyliśmy zakres oferowanych usług między innymi o budownictwo drogowe poprzez zakup spółki w 2009 roku. Wyodrębniliśmy działalność deweloperską przez utworzenie spółki Unidevelopment S.A. Nasz oddział produkcyjny Unihouse, zajmujący się budownictwem modułowym w szkielecie drewnianym, jest już dobrze rozpoznawalną marką na rynku norweskim.

u X ê N9 z ê w ê ê ® ê r I ê ê ê ê ê I ê ê ê I ê

êz I ê ê ê ê ê ê A ê{l{yhw|yêlu êê  X ±ê ê Ã

z I ê ê ê ê ê ê A êê{l{yhw|yêlu~ w I ê ê{l{yhw|yêw

Fot. arch. BSG

Fot. arch. Unibep

KOMENTARZ

BSG z unijnym wsparciem Firma BSG Sp.z o.o. – producent klejów poliuretanowych oraz systemów do układania nawierzchni sportowych, w ramach projektu inwestycyjnego pt.: „Wzrost konkurencyjności firmy BSG Sp. z o.o. poprzez udział w targach w Kolonii w 2013 r.” otrzymała dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, dzięki czemu możliwe będzie pozyskanie nowych klientów i wzrost sprzedaży.

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz ze środków budżetu Państwa Fundusze Europejskie dla rozwoju regionu łódzkiego

u ê ê 8êy ê{ êp{i±ê êphhm±ê êw o

iznêz ­ê ê ­ ­ ©¥¾¡ªªê ±ê ­êh­êz ꢪ ­½ êÂФ¨ê¤¢Ãꧡ¦¾¢£¾¥¤ ¾ ®ê Í ­ ­ ­ ê

Kolejna edycja konkursu Malarz Roku Dekoral, kierowanego do profesjonalnych wykonawców, jest na etapie przesyłania zgłoszeń przez uczestników. Do końca grudnia można je przekazywać osobom reprezentującym organizatora bądź pozostawiać doradcom w Centrach Dekoral Professional.

W bieżącej, czwartej już edycji konkursu organizowanego przez firmę PPG Deco Polska uczestnicy ponownie mogą rywalizować o tytuły przyznawane przez jury, a także przez publiczność śledzącą zmagania profesjonalnych wykonawców. Na zwycięzców czekają atrakcyjne nagrody. Na stronie malarz-roku.pl można znaleźć więcej informacji oraz szczegółowy regulamin.

Tytuł Malarza Roku Dekoral otrzyma firma, której wysoki poziom wykonanych prac zostanie potwierdzony zarówno przez członków jury, jak i przez samego inwestora.

Udział w konkursie to możliwość sprawdzenia swojej fachowej wiedzy i umiejętności w zakresie prowadzenia prac budowlanych, remontowych, czy wykończeniowych.

Każda inwestycja jest poddawana wnikliwej ocenie jury. Poziom zgłaszanych prac konkursowych jest coraz wyższy, z roku na rok obserwujemy też rosnące zainteresowanie udziałem w rywalizacji, dlatego wyłonienie zwycięskich inwestycji to naprawdę trudne zadanie – mówi Tomasz Ronczewski, Szef Zespołu Marketingu Trade w firmie PPG Deco Polska.

Profesjonalni wykonawcy, którzy staną na podium konkursu Malarz Roku Dekoral 2013, otrzymają jedną z trzech głównych nagród, przygotowanych z myślą o usprawnieniu wykonywanych przez nich prac. Zdobywca I miejsca zostanie posiadaczem dostawczo-osobowego samochodu Volkswagen Caddy, ufundowanego przez marki Dekoral Professional i Sigma Coatings. Nagroda za zajęcie II miejsca, ufundowana przez firmę Graco, to urządzenie do malowania i szpachlowania Mark V Max Platinium. Nagroda za III miejsce to przekazany przez firmę Flex odkurzacz przemysłowy. Zdobywca nagrody publiczności otrzyma myjkę wysokociśnieniową Nilfisk 125.3, której sponsorem jest firma Koelner: Jednym z głównych celów konkursu jest promocja działalności profesjonalnych wykonawców. Mamy nadzieję, że nagrody, poza docenieniem rzetelności zwycięzców, będą także pomocne w utrzymywaniu jak najwyższej jakości realizowanych prac – dodaje Tomasz Ronczewski.

TINES potrójnie nagrodzony podczas TRAKO 2013

Międzynarodowe Targi Kolejowe TRAKO to idealny moment na wręczenie prestiżowych nagród dla podmiotów sektora kolejowego. Spółka TINES podczas tegorocznego wydarzenia otrzymała aż trzy statuetki! Tradycyjnie podczas Wieczoru Wystawców w Filharmonii Bałtyckiej rozdano najbardziej prestiżową w branży kolejowej nagrodę, która symbolizuje działalność Ernesta Malinowskiego, wybitnego polskiego projektanta i budowniczego. W kategorii „Infrastruktura” statuetkę za system węzłów wibroizolacyjnych ERS odebrał Tomasz Szuba, prezes zarządu TINES. Podczas gali zostały ponadto wręczone spółce TINES, PESA oraz Plasser&Theurer nagrody przyznawane przez Organizację Współpracy Kolei OSŻD za szczególne umacnianie Fot. arch. Tines

Do końca grudnia można zgłaszać realizacje

Fot. arch. quick-mix

INFORMACJE listopad 2013

14 Builder

Konkurs Malarz Roku Dekoral 2013 już trwa!

stosunków międzynarodowych. Polski producent elementów nawierzchni kolejowych, tramwajowych oraz metra otrzymał statuetkę Złoty Rydwan za wdrażanie innowacyjnych rozwiązań w infrastrukturę transportu szynowego. Docenione zostały również działania marketingowe firmy TINES, która otrzymała statuetkę MediaKreator w kategorii „Social Media” w konkursie organizowanym przez KOW media&marketing firma za Kampanię „Lubię Metro”, której jest autorem.

więcej informacji na eBuilder.pl

reklama

Konkurs Fasada Roku 2012 rozstrzygnięty!

Szósta odsłona plebiscytu Fasada Roku zgromadziła 178 obiektów. Jury złożone z architektów, przedstawicieli mediów branżowych i specjalistów z branży budowlanej wyłoniło czterech zwycięzców oraz przyznało cztery wyróżnienia. Zwieńczeniem tej edycji plebiscytu była uroczysta kolacja w Zamku Topacz, położonym pod Wrocławiem. W pierwszej kategorii – Nowy Budynek – nagrodę główną otrzymał zespół budynków mieszkalnych „Kaskada” (na zdjęciu), zlokalizowany w Krakowie przy ulicy Dobrego Pasterza 118. W drugiej kategorii – Budynek z wielkiej płyty – nagroda główna została przyznana wielorodzinnemu budynkowi mieszkalnemu z Poznania, zlokalizowanemu przy ulicy Dmowskiego 5-7. W trzeciej kategorii – Budynek po rekonstrukcji i adaptacji – jury przyznało główną nagrodę Jednostce Ratowniczo-Gaśniczej nr 2 KMPSP z Poznania. Nagrodę główną w czwartej kategorii – Budynek po renowacji – zdobył budynek Uniwersytetu Artystycznego z Poznania, zlokalizowany przy alei Marcinkowskiego 29. Po raz pierwszy w historii Konkursu Fasada Roku swoją opinię mogli wyrazić również internauci, głosując na poszczególne realizacje, i tym samym wybrać zwycięzców każdej kategorii.

Konrad Mikołajski Prezes spółki ProNatura

W Polsce śmieci kojarzą się na ogół z czymś nieprzyjemnym, co zalega na wysypiskach. Tymczasem w krajach Europy Zachodniej większość odpadów poddawanych jest recyklingowi i wykorzystywanych jako paliwo w ponad czterystu zakładach termicznego przekształcania. Chcemy skorzystać z tych doświadczeń i sprawić, aby w Bydgoszczy, Toruniu i regionie wyrzucany worek śmieci był źródłem użytecznej energii.

Webinaria z Autodesk Vault Professional

Nie zostałeś inżynierem po to, żeby zarządzać danymi.

Nie rób więc tego. Robobat Polska zaprasza na bezpłatne webinaria z Autodesk Vault Professional. Pozwól Autodesk Vault Professional zarządzać twoimi danymi, tak abyś mógł skoncentrować się na swoim projekcie.

Podczas naszego webinarium dowiesz się, jakie zmiany w twojej pracy może spowodować odpowiednie rozwiązanie do zarządzania danymi produktu PDM (Product Data Management). Aby uczestniczyć w bezpłatnym webinarium „Autodesk Vault Professional 2014 – Zarządzanie informacją w projekcie", należy wypełnić formularz rejestracyjny dostępny na stronie: http://www.robobat.pl/szkolenia/sesje-on-line.html

Fot. arch. Fasada Roku

Fot. arch. ProNatura

KOMENTARZ

listopad 2013

30 września bieżącego roku rozpoczęła się budowa Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych w Bydgoszczy, pierwszej w Polsce nowoczesnej instalacji do odzysku energii z odpadów. Projektowanie i budowę bydgoskiej instalacji, która ma zostać oddana do użytku za dwa lata, powierzono wyłonionym w przetargu firmom Astaldi S.p.A. oraz Termomeccanica Ecologia S.p.A. W procesie przekształcania z wytwarzanych przez mieszkańców śmieci wyprodukowanych zostanie około 60 tys. MWh prądu i blisko 800 tys. GJ ciepła. To zapotrzebowanie mieszkańców kilkudziesięciotysięcznego osiedla. Dzięki inwestycji samorządy objęte projektem spełnią wymagania w zakresie ograniczenia składowania odpadów biodegradowalnych. Na realizację projektu do Bydgoszczy trafi ponad 260 mln zł unijnego wsparcia. Wkład własny ProNatury (inwestora projektu) stanowi około 7 mln zł. W najbliższych latach spalarnie odpadów mają powstać również w Białymstoku, Koninie, Szczecinie, Poznaniu i Krakowie.

15

Ruszyła budowa Spalarni w Bydgoszczy

Builder

Fot. arch. ProNatura

Katowicki biurowiec GOEPPERT-MAYER jako pierwszy w Polsce uzyskał prestiżowy międzynarodowy certyfikat BREEAM International na poziomie „Outstanding”. Jednocześnie jest to drugi budynek w Europie z tak wysoką oceną. Projekt oraz budynek do certyfikacji przygotowywała firma Buro Happold. GPP Business Park docelowo obejmie około 30 000 m2 nowoczesnej i energooszczędnej powierzchni biurowej. W obiekcie zastosowano m.in. nowatorski, napędzany gazem ziemnym system trigeneracji, który wykorzystywany jest do jednoczesnej produkcji energii elektrycznej, cieplnej i chłodniczej na potrzeby obiektu. Roczna analiza funkcjonowania budynku potwierdza założenia, że zużycie energii w biurowcu GOEPPERTMAYER jest o ok. 50% niższe niż w typowych biurowcach klasy A, przy zachowaniu pełnego komfortu użytkowników.

Fot. arch. Buro Happold

BREEAM Outstanding dla GPP Business Park

Fot. arch. IGPiM

Builder

16

listopad 2013

Lider zrównoważonego gospodarowania przestrzenią 25 września bieżącego roku odbyła się debata inicjująca konkurs miast pod nazwą „Lider zrównoważonego gospodarowania przestrzenią”, którego organizatorami są Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa oraz Związek Miast Polskich. Głównym celem konkursu jest wskazanie i uhonorowanie miast dbających o zasadę zrównoważonego rozwoju w gospodarowaniu przestrzenią, a także ściślejszy rozwój współpracy środowiska naukowego z samorządowym w zakresie wspomagania zrównoważonej gospodarki przestrzennej.

W trakcie debaty, głównie przedstawiciele miast dyskutowali nad zaproponowanymi w konkursie kryteriami oceny, do których zaliczono między innymi realizację obowiązku planistycznego, efekty ekonomiczne planowania, zrównoważone planowanie oraz partycypację społeczną.

Kulminacyjnym punktem spotkania było podpisanie porozumienia pomiędzy Sławomirem Anuszem, Dyrektorem Instytutu Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa w Warszawie, oraz Ryszardem Grobelnym, Prezesem Związku Miast Polskich, dotyczącego współpracy w trakcie realizacji konkursu. Wręczono również nominacje członkom Kapituły Honorowej konkursu, w skład której weszli przedstawiciele świata nauki.

Fot. Szymon Konop

więcej informacji na eBuilder.pl

12 nowych obwodnic

Rada Ministrów przyjęła przygotowaną z inicjatywy Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej Sławomira Nowaka zmianę do obecnie realizowanego Programu Budowy Dróg Krajowych na lata 2011-2015 – załącznik nr 6. Dzięki temu możliwe będzie ogłoszenie przetargów na obwodnice o łącznej długości 150 km. Będą one realizowane w nowej perspektywie finansowej 20142020. Jest to druga zmiana programu drogowego w tym roku, a zatem kolejne powiększenie możliwości realizacyjnych nowych dróg. Rada Ministrów wykorzystała pozytywne doświadczenia z przyjęcia załącznika nr 5. W kolejnym załączniku wskazano listę zadań polegających na budowie obwodnic dla dwunastu miejscowości.

Na ich realizację zarezerwowano środki w wysokości ok. 4,7 mld zł.

Lista inwestycji ujętych w załączniku 6 obejmuje budowę obwodnic: Bełchatowa, Brodnicy, Inowrocławia, Wielunia, Ostrowa Wielkopolskiego, Jarocina, Góry Kalwarii, Olsztyna, Kłodzka, Nysy, Kościerzyny, Sanoka.

Fabryka Inżynierów XXI wieku – nowa siedziba Wydziału Mechanicznego Politechniki Łódzkiej, wybudowana przez Strabag, została otwarta podczas inauguracji roku akademickiego 2013/2014. Budowa trwała dwa i pół roku. Inwestycja zrealizowana została w ramach finansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Celem projektu było stworzenie ok. dwustu nowych miejsc dla studentów i zapewnienie najkorzystniejszych warunków do kształcenia kadry inżynierskiej spełniającej wysokie wymagania nowoczeFot. Strabag

INFORMACJE

Fabryka Inżynierów XXI wieku uroczyście otwarta

snego przemysłu. Zakres prac zrealizowanych przez firmę Strabag obejmował wybudowanie nowoczesnego obiektu dydaktyczno-laboratoryjnego wraz z rewitalizacją budynku szedowego oraz budowę infrastruktury towarzyszącej. Wartość kontraktu Strabag to ponad 35 mln zł. Fabryka Inżynierów powstała w miejscu XIX-wiecznej fabryki włókienniczej Rosenblatta w Łodzi. Po rewitalizacji część hali dawnej fabryki z charakterystycznym dla zabudowy przemysłowej dachem szedowym została wkomponowana w nowy obiekt.

Trendy zmian cen materiałów We wrześniu 2013 roku w porównaniu do poprzedniego miesiąca wzrosły jedynie ceny gazobetonów (+1,2%) i materiałów ściennych ceramicznych (+0,7%). W ośmiu grupach ceny spadły, najbardziej pokryć i folii dachowych, rynien (-3,9%), narzędzi i sprzętu budowlanego (-1,2%), izolacji termicznych i chemii budowlanej (po -1%). W pozostałych czterech przypadkach odnotowano spadki poniżej 1%. Ceny stolarki otworowej i parapetów nie zmieniły się. W kategorii „inne” wzrosły jedynie ceny wyrobów stalowych (+2%), a spadły cementu, wapna (-1,3%), instalacji i techniki grzewczej, kanalizacji, odwodnień, wentylacji (-0,8%) i farb, lakierów, tapet (-0,1%). Nie zmieniły się ceny płytek ceramicznych, wyposażenia łazienek i kuchni, kostki brukowej oraz bram, ogrodzeń.

Przychody PSB S.A. (centrali) ze sprzedaży materiałów budowlanych (do składów Grupy PSB) we wrześniu 2013 roku były o 6% wyższe niż przed rokiem oraz o 3,5% wyższe niż w sierpniu 2013 roku. Sprzedaż po dziewięciu miesiącach 2013 roku była niższa o 2,3% od osiągniętej w analogicznym okresie roku poprzedniego. Źródło PSB

Firma Orgadata została wybrana reprezentantem kraju w prestiżowym konkursie European Business Awards. Decyzją Przewodniczącego Komisji firma otrzymała nominację w kategorii Pracodawca Roku na rynku niemieckim. Potwierdza to niezwykłe sukcesy zarówno społeczne, jak i gospodarcze i spółki.

Elastyczne ścieżki kariery w ORGADATA, bez sztywnych kryteriów rekrutacyjnych, przekonały jury.

Takie podejście do zagadnienia pozwala na tworzenie więzi emocjonalnych pomiędzy pracownikiem a firmą i wyróżnia firmę na tle korporacji, w których rzadko można odnotować taką otwartość dla rozwoju pracowników. Obowiązkowe zwolnienia nigdy nie wchodziły w grę, od początku istnienia spółki. Dzięki temu personel to osoby zaangażowane i wiążące swą przyszłość z ORGADATA. Otrzymana nominacja podkreśla dobrą sytuację ekonomiczną firmy, co daje pewność długoterminowego i bezpiecznego zatrudnienia dla pracowników. Stale budowane i wzmacniane jest zaufanie oraz warunki pracy, które sprzyjają rozwojowi i kreatywności.

Nowe targi INTERMASZ 2014 Stowarzyszenie Dystrybutorów Maszyn Budowlanych oraz Międzynarodowe Targi Poznańskie informują o nawiązaniu ścisłej współpracy w zakresie organizacji nowych na rynku polskim targów dla branży maszyn budowlanych pod nazwą INTERMASZ. W wyniku cyklu spotkań i konsultacji z liderami branży skupionymi wokół Stowarzyszenia a reprezentującymi producentów oraz dystrybutorów maszyn i urządzeń stosowanych m.in. w budownictwie, przemyśle wydobywczym czy usługach komunalnych, stworzona została innowacyjna formuła nowych targów.

Szeroka oferta prezentowana na stoiskach producentów dopełniona zostanie poprzez dynamiczne pokazy możliwości maszyn. Absolutną nowością INTERMASZU będzie Dzień Operatora, którego bogaty program wydarzeń kierowany będzie nie tylko do operatorów maszyn, ale również do ich rodzin, dzięki czemu stanie się prawdziwym świętem codziennych użytkowników ciężkiego sprzętu. Ponadto program Targów będzie obfitował w szereg interesujących prezentacji i konferencji podejmujących aktualną tematykę dla branży i jej rozwoju. Pierwsza edycja targów INTERMASZ odbędzie się w dniach od 21 do 24 maja 2014 r. na terenach Międzynarodowych Targów Poznańskich i, zgodnie z wolą przedstawicieli wystawców, targi będą się odbywać w cyklu dwuletnim. Z uwagi na zapowiedzianą obecność kilkudziesięciu wiodących marek ekspozycję Targów INTERMASZ już dzisiaj określić można mianem największego w Polsce spotkania tego sektora rynku.

Fot. arch. Unibep

Grand Prix dla Opery i Filharmonii Podlaskiej Podlaski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa już po raz 18. podsumował najlepsze inwestycje budowlane w regionie. Grand Prix w tegorocznym konkursie „Budowa Roku” zdobyła Opera i Filharmonia Podlaska Europejskie Centrum Sztuki w Białymstoku, której wykonawcą był Unibep. Realizacja spółki zdobyła wyróżnienie między innymi dzięki międzynarodowym standardom wykonania oraz bardzo dobrej organizacji pracy na budowie. OiFP to największy tego typu budynek w Polsce północno-wschodniej.

listopad 2013

Jakie zagrożenia niosą zmiany w prawie zamówień publicznych? Jakie błędy występują w umowach o realizację robót budowlanych? W jaki sposób oceniać problem rażąco niskiej ceny w aspekcie wynagrodzenia kosztorysowego i ryczałtowego? Jak zapewnić sobie gwarancję zapłaty za roboty budowlane?

To kilka z pytań nurtujących wszystkich zajmujących się przygotowaniem, realizacją i rozliczaniem inwestycji budowlanych. Odpowiedzi na nie udzielali autorzy referatów na XIX Konferencji Naukowo-Technicznej w Ciechocinku w dniach 9-11 października br. Głównym organizatorem konferencji była OWEOB Promocja. Tematy konferencji i poszczególnych referatów zapewniły wysoki poziom merytoryczny dyskusji. Padały pytania, wygłaszano ciekawe, czasami kontrowersyjne uwagi i opinie. Prowadziło to do interesujących wniosków i propozycji rozwiązywania problemów, udoskonalania istniejących oraz wprowadzania nowych regulacji prawnych.

17

Orgadata nominowana do European Business Awards

XIX Konferencja Naukowo -Techniczna – Ciechocinek 2013

Builder

Fot. arch. MCKB

Fabryka Ludwika Grohmana zwyciężyła w Monachium w konkursie na najlepsze nieruchomości komercyjne oddane w ciągu ostatniego roku. Rewitalizacji łódzkiej zabytkowej fabryki z XIX wieku dokonała firma budowlana MCKB. Do konkursu zgłoszonych zostało blisko czterdzieści projektów z całego świata. Łódzka Fabryka Grohmana zdobyła najwięcej internetowych głosów, zwyciężając tym samym w Monachium. Rewitalizacja XIX-wiecznej, zabytkowej Fabryki Grohmana rozpoczęła się w 2012 r. i trwała 18 miesięcy. W budynku, w którym mieści się Centrum Konferencyjno-Biurowe Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, zostały stworzone nowoczesne przestrzenie biurowe, sale konferencyjne i szkoleniowe. Podczas prac zastosowano materiały budowlane, wzornictwo i bruk z epoki. Adaptacja i rozbudowa zespołu zabytkowych obiektów na terenie Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej jest wzorcowym przykładem rewitalizacji poprzemysłowych terenów Łodzi w celu stworzenia nowoczesnego kompleksu biurowego i kulturalnego.

Fot. arch. OWEOB Promocja

Fabryka Grohmana nagrodzona na Targach w Monachium

świadomie

Unijne fundusze 2014-2020 z pewnością zmobilizują inwestorów do większej aktywności. Warto jednak zwrócić uwagę, że liczyć powinien się nie tylko apetyt, lecz także świadomość inwestycyjna.

Komentuje Jacek Woźniczka, Prezes Zarządu Sto-ispo sp. z o.o. tu znaczenie będzie miało nie tylko to, ile wybuduFaktem jest, że polska gospodarka znajduje się jemy, lecz także to, czy dokonamy tego świadomie. obecnie na zakręcie. Niespotykane od kilkunastu Na szczęście, jak wynika z naszych obserwacji, kwartałów słabe tempo rozwoju gospodarczego, zwiększa się liczba inwestorów, odznaczających mierzone poziomem niskiego PKB, czy też wysokie się coraz wyższą świadomością w zakresie podejbezrobocie są tego najznamienitszym dowodem. mowanych inwestycji budowlanych. Proces ten A szeroko rozumiana branża budowlana jako taka dziś postępuje, choć być może jeszcze nie w takim dostarcza około 7% polskiego PKB i generuje zatrudnienie dla ponad miliona osób. Dlatego tak bardzo dotyka ją obecne spowolnienie gospodarcze.

Oswojeni, ale jednocześnie Od grudnia 2012 roku w międzynarodowym koncernie Sto, zmęczeni powyższymi faktaodpowiada za działalność firmy Sto-ispo sp. z o.o. na rynku polskim. mi, staramy się wypatrywać Wcześniej – Dyrektor Generalny skandynawskiej firmy Lindab pozytywnych sygnałów z naw Polsce (2001-2012), Dyrektor Handlowy firmy AssiDoman (obecnie szej gospodarki. Wierzymy, że SmurfitKappa) w latach 1997-2001. Ekonomista z wykształcenia, podejmowane działania lepoczątki swojej drogi zawodowej kształtował przez kilka lat w firmach: gislacyjne wpłyną na ułaPepsiCo oraz Levi Strauss. twienie i przyspieszenie protempie, jakiego byśmy oczekiwali. Mimo że na macesów budowlanych. Sądzimy, że posową skalę nie powstają jeszcze budynki inteligentdobnie jak w latach poprzednich funne czy pasywne z zastosowaniem materiałów, któdusze 2014-2020 z Unii Europejskiej re muszą spełniać oczekiwania XXI wieku zarówno przełożą się na zwiększoną aktywpod kątem funkcjonalności, jak i energooszczędnoność inwestycyjną. Mamy cichą ści, to jednak tematy z nimi związane są coraz częnadzieję, że program MdM ściej podnoszone. Poszerza się również krąg osób, spełni część pokładaktóre mają świadomość, że zastosowanie wysokiej nych w nim oczejakości materiałów połączone z właściwym wykokiwań (pomimo nawstwem ma pozytywne przełożenie na koszty pojawiających przyszłej eksploatacji i funkcjonalność. Nie ulega się – ze wzglęwątpliwości, że wielu inwestorów nadal za główne du na promowakryterium uznaje niską cenę, ale jednocześnie ronie lepiej uposaśnie świadomość konsekwencji tego typu podejścia. żonej części młoMamy nadzieję, że motto „Buduj świadomie”, dego społeczeństwa zgodnie z którym od dziesięcioleci działa firma – wątpliwości co do Sto-ispo, będzie utrwalać się w naszej rzeczywijego konstytucyjnostości. ści).

Perspektywy są Przed nami wyjście z wirażu na prostą. Pytanie obiecujące, ale z pewzasadnicze – czy czeka nas sprint, czy maraton – nością już zawczasu pozostawiam otwarte, choć wszystkim Państwu żynależy podkreślać, że czę zdecydowanie wyjścia na prostą i długofalodla ostatecznego efekwej, pozytywnej perspektywy.

Jacek Woźniczka

Fot. arch. Sto-ispo

komentarz

BIZNES listopad 2013

18 Builder

Budujmy

Nośny element termoizolacyjny Schöck Isokorb® K. Sprawiamy, że ciepło pozostaje w domu.

Schöck Isokorb® to idealne połączenie dla elementów żelbetowych konstrukcji budynku. Łącznik termoizolacyjny nie tylko przenosi obciążenia ale również oddziela termicznie

połączone ze sobą elementy. Z Schöck Isokorb® rozwiązania połączeń termoizolacyjnych balkonów, attyk lub ścian wydają się dużo prostsze.

Schöck Sp. z o.o. | ul. Jana Olbrachta 94 | 01-102 Warszawa | Telefon: 22 533 19 17-18, -23 | Fax: 22 533 19 19 | biuro@schock.pl | www.schock.pl

BIZNES

FuNdamENt

lepszego jutra Iwona Górakowska-Szyszka dyrektor Pionu Handlowego, Członek Zarządu CEmEX Polska

Grzegorz Przepiórka: Jakie działania podejmuje CEMEX Polska na rynku pełnym wyzwań?

Iwona Górakowska-Szyszka: Z perspektywy budownictwa i branży producentów materiałów budowlanych wyniki sprzedażowe całego roku zostały zdeterminowane przez kilka pierwszych miesięcy. Potwierdzają to liczne wskaźniki, w tym dane publikowane przez Stowarzyszenie Producentów Cementu. Po dziewięciu miesiącach produkcja cementu jest mniejsza o 13,3%, a rynek sprzedaży spadł o 13,5%. Prognozy wskazują, że na koniec roku 2013 sprzedaż cementu wyniesie ok.

14 mln ton, co oznacza zmniejszenie się rynku o 10% w stosunku do roku ubiegłego. Taka sytuacja istotnie wpływa na obniżenie rentowności wielu przedsiębiorstw. Dlatego w CEMEX Polska, zamiast czekać na zmianę niekorzystnych trendów rynkowych, zdecydowaliśmy się na wprowadzenie strategii „wartość ponad ilość”. Realizowany konsekwentnie od początku roku proces ma – przez wyeliminowanie koncentracji na ilości sprzedaży – zapobiec

eskalacji obniżania cen naszych produktów poniżej ich godziwej wartości. W ramach gruntownej zmiany filozofii postrzegania naszej oferty chcemy, aby cena produktów odzwierciedlała ich faktyczną wartość, łącznie z szerokim zakresem usług, które oferujemy. Wprowadziliśmy jasny i czytelny dla naszych klientów mechanizm zarządzania zmianą ceny i powszechny system bonusów.

Podjęte działania już w bieżącym roku korzystnie przełożyły się na odbudowę ceny. Potwierdza to, że strategia jest opłacalna.

G.P.: Czy obrana strategia „wartość ponad ilość” przynosi efekty? A jeśli tak, to co zdecydowało o sukcesie?

I.G.S.: Skuteczność rentownej strategii „wartość ponad ilość” realizowanej przez CEMEX nie wynika z samej konsekwencji jej wdrożenia. Podstawą są nasze struktury oraz inteligentne narzędzia, wspierające zarówno służby handlowe, jak i klientów.

Na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy kompleksowo rozwijaliśmy mobilny serwis CRM Służb Sprzedaży. Dzięki temu narzędziu kierownik sprzedaży ma pełny wgląd we wszystkie wskaźniki niezbędne do realizacji celów i podejmowania decyzji. Może planować i rozliczać zadania, kalkulować i prezentować klientowi elementy swojej oferty, składowe ceny, a także benefity związane z programem bonusów. Organizacja zyskała możliwość centralnego koordynowania procesu zarządzania ceną i analizowania efektywności wdrożenia strategii.

G.P.: Jak postrzega Pani szanse zmiany trendów w budownictwie z perspektywy firmy CEMEX?

I.G.S.: Wiele prognoz wskazuje, że przyszły rok przyniesie wzrost ko-

niunktury i zahamowanie spadków ilości sprzedaży materiałów budowlanych. Szacujemy, że rynek sprzedaży cementu powinien wzrosnąć co najmniej o 1%, przy PKB wynoszącym 2,5%. Według danych PMR Research produkcja budowlanomontażowa w sektorze infrastruktury w roku 2014 może wzrosnąć o 4%.

Zmiana trendu w budownictwie daje uczestnikom rynku szansę na odzyskanie utraconej rentowności.

W CEMEX Polska dzięki strategii „wartość ponad ilość” ten proces już się rozpoczął. Stanowi on solidny fundament dla pojawiających się możliwości roku 2014, również z perspektywy naszych klientów.

Ostatnie podwyżki cen cementu zostały powiązane z okresową gwarancją niezmienności ceny. Klient – w zależności od wariantu skali podwyżki, który wybrał – uzyskuje stabilną cenę przez kilka miesięcy.

Oznacza to, że jakiekolwiek kolejne podwyżki wprowadzane przez CEMEX Polska w 2014 roku będą dla takiego klienta odraczane o okres obowiązywania gwarancji i obejmą go w zakresie uwzględniającym podwyżkę wprowadzoną w ramach tej gwarancji. W ten sposób nasi partnerzy handlowi zapewnili sobie korzystne, stabilne warunki współpracy w pierwszej połowie kolejnego roku, kiedy ceny cementu zwykle rosną. Mają oni podstawy dla pełnego wykorzystania swoich szans rynkowych.

Wierzymy w to, że zarówno CEMEX Polska, jak i nasi klienci, są dobrze przygotowani na zmianę trendu. Mamy nadzieję, że wspólnie wykorzystamy ten moment i skutecznie zwiększymy rentowność naszych biznesów.

PROMOCJA

Mijający rok stawia przed polską gospodarką wiele wyzwań i twardo weryfikuje skuteczność strategii obranych przez uczestników obrotu gospodarczego.

Trzpienie dylatacyjne Schöck Właściwa praca konstrukcji żelbetowych

Trzpienie Schöck SLD to idealne rozwiązanie do dylatacji poddawanych dużym obciążeniom, w budynkach o konstrukcji żelbetowej. Teraz wykonanie szalunku i zbrojenia jest proste a wykorzystanie powierzchni optymalne.

Schöck Sp. z o.o. | ul. Jana Olbrachta 94 | 01-102 Warszawa | telefon: 22 533 19 16 | www.schock.pl

imprezy branżowe

BIZNES

BUDMA jakiej

jeszcze nie było…

Marzec przyszłego roku zapowiada się niezwykle interesująco, a to za sprawą ponownego spotkania z branżą budowlaną. Zmianie uległa data targów – BUDMA odbędzie się bowiem w nowym terminie w dniach 11-14 marca 2014 – a ponadto dodatkowo podkreślona została rola architektury w całym procesie budowlanym.

Dlatego też przyszłoroczna edycja wystawy odbędzie się pod nazwą Międzynarodowych Targów Budownictwa i Architektury.

Builder

22

listopad 2013

B

UDMA, znana już od wielu lat jako najważniejsze w tej części Europy wydarzenie skierowane do profesjonalistów z branży, już od dwóch poprzednich edycji przechodzi widoczną transformację w zakresie kierowania oferty do konkretnych grup odbiorców. O ile praktycznie od zawsze BUDMA była miejscem spotkań profesjonalistów, o tyle obecnie organizatorzy wyraźnie wyróżniają cztery podstawowe grupy, do których adresowane są targi – przedstawicieli handlu, architektów i projektantów, wykonawców oraz inwestorów i deweloperów.

Również pod tym kątem przygotowywane są specjalne wydarzenia, mające na celu umożliwienie wystawcom maksymalnego wykorzystania potencjału targów.

PROMOCJA

Potencjał targów BUDMA

Już po raz kolejny pierwszy dzień targów zostanie określony mianem Dnia Dystrybutora. Ten specjalny dzień dedykowany przedstawicielom handlu ma na celu zoptymalizowanie warunków prowadzenia rozmów biznesowych. Będzie wówczas funkcjonować również specjalnie przygotowana Strefa Dystrybutora – przestrzeń, w której handlowcy będą mogli zapoznać się szczegółowo z ofertą Targów na podstawie materiałów informacyjnych przygotowanych przez Wystawców, Partnerów Dnia Dystrybutora oraz Targi BUDMA. W jaki jednak sposób w pełni wykorzystać potencjał targów, których

chociażby poprzednia edycja przyciągnęła ponad 53 tysiące profesjonalistów z szeroko pojętej branży budowlanej? Aby to umożliwić, organizatorzy przygotowali projekty, które mają pomóc w dotarciu do konkretnych grup zwiedzających, a które z sukcesem funkcjonowały w poprzednich edycjach.

Aby zainteresować swoją ofertą architektów, warto zastanowić się nad udziałem w projekcie Strada di Architettura, będącym częścią Forum Architektury, organizowanego wspólnie z Izbą Architektów RP. Specjalna ścieżka zwiedzania dla architektów i projektantów służy m.in. pokazaniu bezpośredniego powiązania pomiędzy twórcami architektury a producentami i dystrybutorami materiałów budowlanych oraz dekoracyjnych. Strada di Architettura – w połączeniu z licznymi debatami, konferencjami i spotkaniem z „gwiazdą światowej architektury” – to obowiązkowy punkt zwiedzania targów BUDMA dla każdego architekta.

Przedstawienie swojego flagowego produktu na tej ścieżce to znakomita okazja, aby zasiać przysłowiowe ziarno zainteresowania nie tylko danym produktem, lecz także całą ofertą. O skuteczności tej formy prezentacji swojej oferty może świadczyć fakt dużej liczby zgłoszeń do udziału w tym projekcie podczas targów BUDMA 2014.

Cały pawilon zadedykowany wykonawcom, którzy będą mogli na żywo wypróbować i testować produk-

ty, a także dowiedzieć się od specjalistów czegoś na temat najlepszego i najefektywniejszego zastosowania m.in. narzędzi, klejów, fug, czy zapraw, to z kolei Strefa Testów. Specjalna, interaktywna przestrzeń wystawiennicza stanowi innowacyjne podejście do tematu prezentacji oferty wystawców. Strefa, która podczas tegorocznych targów wręcz pękała w szwach, skłoniła organizatorów do przygotowania dla niej w kolejnym roku zdecydowanie większego areału. Jak podkreślają organizatorzy targów BUDMA 2014, na obecną chwilę wystawcy zarezerwowali już większą powierzchnię ekspozycji niż ta, którą zajmowała cała Strefa Testów w poprzedniej edycji targów.

Kolejnym elementem, który znacznie wpływa na zainteresowanie daną ofertą, jest udział w konkursie o Złoty Medal MTP. Laureaci tej prestiżowej nagrody nie tylko otrzymują silne wsparcie promocyjne już na co najmniej miesiąc przed targami, lecz także dają wyraźny sygnał o doskonałej jakości i innowacyjności nagrodzonego produktu. Komisja, składająca się z uznanych w branży autorytetów, która skrupulatnie sprawdza każde zgłoszenie m.in. pod kątem właśnie jakości zastosowanych materiałów czy wspomnianej innowacyjności, przystawia niejako pieczęć gwarancji zakupu doskonałego produktu.

Do działań, jakie stosujemy na różnych imprezach targowych, można zaliczyć m.in. udział w konkursach poświęconych najlepszym produk-

Jak efektywnie wykorzystać obecność na targach?

To tylko kilka przykładów działań, które proponują i podejmują organizatorzy w celu wzmocnienia przekazu informacyjnego i promocyjnego.

Najważniejsze jednak – i to podkreślają specjaliści marketingu targowego – to odpowiednio przygotować się do wystawy. Aby nie liczyć tylko na przypadkowych zwiedzających, o obecności na targach powinno się powiadomić zarówno stałych, jak i potencjalnych kontrahentów, z którymi firma próbuje nawiązać współpracę od dłuższego czasu. Można to zrobić, przygotowując specjalne foldery zapraszające, listy lub mailing (taką usługę do ściśle wyselekcjonowanych grup zwiedzających oferują także MTP). Warto również nawiązać współpracę z organizatorem targów i skorzystać z pakietów zaproszeń dla zwiedzających lub innych oferowanych usług promocyjnych. Do opracowywania strategii promocji związa-

Międzynarodowe Targi Budownictwa i Architektury BUDMA, 11-14 marca 2014. Poznań.

listopad 2013

23 Builder

nej z udziałem w targach warto przystąpić równolegle z decyzją o wystawiennictwie. Za cel promocji należy przyjąć poinformowanie jak największej liczby potencjalnych i stałych klientów o obecności firmy na targach oraz przekazanie w jak najatrakcyjniejszy sposób najważniejszych informacji o produktach podczas samego wydarzenia targowego.

Warto dołożyć starań, by udział w targach przełożył się na wymierne korzyści handlowe – rozwój sieci dystrybucji, zacieśnienie więzi biznesowych z dotychczasowymi klientami, czy wreszcie wzrost sprzedaży produktów. Być może to właśnie targi będą pierwszą okazją do spotkania się z nowymi kontrahentami twarzą w twarz i wymienienia uścisku dłoni! Dobrą praktyką, pozwalającą efektywnie wykorzystać obecność na targach do celów handlowych, jest umawianie spotkań ze stałymi klientami na konkretną godzinę.

Marketing targowy, szczególnie w obszarze B2B, jest bardzo ważnym narzędziem komunikacji. W przypadku firmy REMMERT imprezy targowe pozwalają często zainicjować intensywną dyskusję z naszymi klientami, w wyniku której powstaje rozwiązanie dopasowane do indywidualnych potrzeb konkretnego użytkownika – zaznacza Paweł Zieliński, Sales Manager na Polskę firmy Friedrich Remmert GmbH. Często zdarza się, że luźna rozmowa targowa rzuca zupełnie nowe światło na możliwości organizacji określonego procesu produkcyjnego i rozpoczyna się intensywny proces wymiany informacji w celu znalezienia optymalnego rozwiązania – dodaje.

Już podczas trwania targów wystawca na bieżąco otrzymuje informacje zwrotne z rynku na temat prezentowanej oferty. Po zakończeniu targów warto przeanalizować te opinie i wyciągnąć wnioski, który element wystąpienia targowego został przygotowany dobrze, a który źle.

Pomocne z pewnością okażą się sporządzane na bieżąco notatki dotyczące liczby zwiedzających, tematów i efektywności spotkań. Bezwzględnie należy dotrzymać obietnicy odnowienia kontaktu lub przesłania uzupełniających informacji, a następnie – rozpocząć przygotowania do kolejnej edycji targów. n

Zdjęcia: archiwum MTP

tom, np. Złoty Medal targów. Zwycięstwo w takim konkursie odbija się szerokim echem w danej branży i pomaga budować prestiż producenta – mówi Dyrektor Marketingu FAKRO, Janusz Komurkiewicz. Kolejnymi przykładami działań, jakie stosuje firma FAKRO, są m.in. konferencje prasowe dla dziennikarzy, udział w grupowych projektach wielu wystawców, jak np. Budshow, czy też udział w projektach skierowanych do architektów, jak np. Strada di Architettura. Wszystkie te działania uzupełniają się wzajemnie i tworzą swoistego rodzaju synergię – podkreśla.

Jedną z najczęściej przeglądanych przez zwiedzających informacji jest też lista targowych nowości.

Dla większości z osób to właśnie nowe produkty są – obok możliwości porównania szerokiej oferty – jednym z najważniejszych elementów targów. Także i w tym zakresie targi proponują wzmocnienie przekazu przez skuteczną promocję najnowszych propozycji wystawców. Zgłoszenie nowości automatycznie skutkuje szeroką promocją za pośrednictwem szeregu kanałów informacyjnych, takich jak m.in. strona internetowa targów, specjalnie przygotowywane publikacje, które docierają do profesjonalistów jeszcze przed targami, czy też informacje w mediach branżowych. Co ważne – wszystko to bez ponoszenia przez wystawców dodatkowych kosztów.

imprezy branżowe

BIZNES listopad 2013

24 Builder Zdjęcia: arch. redakcji i MTP

CBS po raz W dniach 11 - 14 marca przyszłego roku w Poznaniu Targom BUDMA po raz kolejny towarzyszyć będzie ekspozycja Centrum Budownictwa Sportowego (CBS).

Organizatorami biznesowych rozmów w ramach CBS są Klub Sportowa Polska i Międzynarodowe Targi Poznańskie. projekt realizowany w ramach programu

Nowa hala, w której odbędą się targi CBS

P

rezentacje na stoiskach obejmą tematykę związaną przede wszystkim z budową, wyposażeniem i eksploatacją obiektów sportowych. Oferta skierowana zostanie w głównej mierze do inwestorów (zarówno prywatnych, jak i instytucjonalnych), którzy myślą o stworzeniu obiektu sportowego: boiska, kortu, lodowiska, pływalni, czy aquaparku. Właściciele i administratorzy obiektów znajdą z kolei propozycje dotyczące ich eksploatacji. Niezwykle istotnymi zwiedzającymi CBS będą również architekci oraz firmy budowlano-remontowe, wykorzystujące w praktyce materiały i produkty prezentowane przez producentów i dystrybutorów targów.

9.

Wnętrze nowej hali – miejsca ekspozycji 9. targów CBS

Targi CBS przyciągają odbiorców którzy wiedzą czego szukają – chcą zapoznać się z najnowszą ofertą firm z branży sportowej w zakresie ich produktów i technologii, jak również mieć możliwość doradztwa i wsparcia przy ich projektach. Dzięki temu możemy zaprezentować się szerokiemu gronu zarówno samorządowców, jak i biur projektowych czy też prywatnych inwestorów.

Jest to również wyjątkowa okazja do wymiany doświadczeń pomiędzy wystawcami oraz możliwość dyskusji na temat obecnej sytuacji i przyszłych perspektyw rozwoju rynku obiektów sportowych. Bez dwóch zdań to również świetna sposobność do podtrzymywania relacji biznesowych i utrzymywania prestiżu w branży. Targi CBS są niewątpliwie ogromną szansą dla nowych przedsiębiorców, by pokazać się w środowisku i zaprezentować swoje produkty i rozwiązania potencjalnemu klientowi.

DLACZEGO WARTO?

Krzysztof GórnicKi Dyrektor Generalny Pol-Glass Sp. j.

Jak powszechnie wiadomo, internet zaczyna rządzić światem.

A może już rządzi. Kontakt osobisty staje się powoli pewnego rodzaju „rarytasem”. Dlatego też wszyscy powinniśmy pielęgnować tradycję spotkań targowych. W naszym kraju do najbardziej znanych i szanowanych w branży budowlanej należą Poznańskie Targi Budma wraz z Centrum Budownictwa Sportowego. Nasza firma wystawia się na nich od wielu lat. Nie ma nic lepszego, jak spokojna rozmowa targowo-biznesowa przy lampce… kawy.

zbiGniew danieLczyK n-ICE Group Sp. z o.o.

Nie zabraknie nowych propozycji: organizatorzy CBS zapowiadają m.in. konferencję poświęconą przewodniemu tematowi na rok 2014, czyli pływalniom, basenom i wspomnianym wcześniej aqua-parkom. Idea konferencji, której ma towarzyszyć również ekspozycja, to „basen od projektu do efektu”. Jednym z tematów, który ma zostać obszernie omówiony jest także utrzymanie i modernizacja parków wodnych i pływalni.

CBS odbędzie się razem z Międzynarodowymi Targami Budownictwa i Architektury BUDMA w dniach od 11 do 14 marca 2014 roku. Bieżące informacje na temat wydarzenia można znaleźć na stronach www.cbs.mtp. pl oraz www.sportowapolska.eu

Na targach CBS byliśmy już dwukrotnie. To właśnie tam w 2011 r. po raz pierwszy zaprezentowaliśmy szerokiej publiczności nasz sztandarowy produkt – rolbę n-ICE M1200 – i z radością przyjęliśmy decyzję o jej uhonorowaniu Złotym Medalem MTP. Dużym atutem targów jest ich branżowy i fachowy charakter. Stoisko odwiedzają wyłącznie konkretni odbiorcy zainteresowani ofertą, w szczególności samorządowcy, projektanci oraz prywatni inwestorzy. W przyszłym roku planujemy udział w kolejnej edycji i mamy nadzieję, że jak i w latach poprzednich targi spełnią nasze oczekiwania.

dr rafał cieśLaK radca prawny Kancelaria Doradztwa Gospodarczego Cieślak & Kordasiewicz Centrum Budownictwa Sportowego stanowi od kilku lat jeden z najważniejszych punktów na mapie targów branżowych związanych z infrastrukturą sportową. W trakcie CBS spotykają się przedstawiciele wykonawców, dostawców, inwestorów, a także projektanci, doradcy i zarządcy obiektów sportowych. Mam nadzieję, że tak jak w poprzednich latach, CBS będzie okazją do nawiązania interesujących kontaktów biznesowych, które zaowocują realizacją kolejnych inwestycji sportowych.

25

MareK wrzaL Prezes Zarządu Berndorf Baderbau Sp. z o.o.

Builder

CBS to niezwykle cenna inicjatywa, która oprócz prezentacji nowoczesnych rozwiązań technologicznych pozwala również na zdobycie wiedzy z zakresu realizacji inwestycji oraz zarządzania obiektami sportowymi i rekreacyjnymi. Służą temu liczne wykłady i bezpłatne konsultacje eksperckie. Dodatkowym źródłem wiedzy, z którego będą mogli skorzystać zwiedzający i wystawcy podczas najbliższej edycji, będą opracowane przez Instytut Techniki Budowlanej i Politechnikę Warszawską warunki techniczne wykonywania i odbioru boisk ze sztuczną murawą. Nowa publikacja ukaże się już w grudniu i będzie dostępna na na targach CBS.

listopad 2013

prof. dr hab. inż. Leonard runKiewicz Członek Rady Naukowej Instytutu Techniki Budowlanej

debata

BIZNES

Co dalej

z budownictwem sportowym?

Builder

26

listopad 2013

W ostatnich latach w Polsce powstało kilkanaście obiektów wielkopowierzchniowych, w tym stadiony na Euro 2012, wielotysięczne hale sportowe, pływalnie mogące pomieścić powyżej tysiąca widzów, tor kolarski oraz bardzo wiele obiektów wielofunkcyjnych. Pytanie, co dalej? Jakie obiekty należy budować w kolejnych latach? Co zrobić, by realizacje podjętych inwestycji kończyły się sukcesem, a wznoszone obiekty były trwałe i efektywne w eksploatacji? Co jest najczęstszym powodem niepowodzeń? Czas z dotychczasowych doświadczeń wyciągnąć wnioski na przyszłość.

Marek Łucyk

Dyrektor Gdyńskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji Każdy nowo powstający obiekt powinien być projektowany z uwzględnieniem najnowszych technologii i trendów w zarządzaniu, tak aby nowe obiekty nie były oderwane od gospodarki rynkowej, a mogły sprostać zapotrzebowaniu społecznemu. Aby zobrazować ten problem, jako przykład podam porównanie pływalni i stadionów piłkarskich na powyżej 30 tys. widzów. W Polsce nadal brakuje pływalni 25-metrowych, na które bilet wstępu to 10 zł – tworzą się nawet kolejki po zakup karnetu. Jednocześnie powstało kilkanaście dużych obiektów pił-

karskich, na których średnia frekwencja to tylko 10 tys. widzów, a przeciętna wejściówka to 30 zł.

Oczywiście obiekty te mają inną specyfikę, ale ich wykorzystanie, koszty utrzymania i konserwacji oraz program dla obiektu powinny być zaplanowane przed podjęciem decyzji o budowie.

Idealnym rozwiązaniem jest niemiecki program powoływania konsorcjum i realizacji inwestycji sportowych w ramach programu: „Zaprojektuj, wybuduj, zarządzaj przez 10 lat”. Takie rozwiązanie pozwala uniknąć niedopracowanych projektów, materiałów niskiej jakości podczas realizacji inwestycji, stosowania technologii powodujących wzrost kosztów podczas późniejszej eksplo-

Obiekty sportowe Obiekty i rekreacyjne powinny i rekreacyjne być przede wszystkim funkcjonalne, ekonomiczne w eksploatacji i zapewniające multidyscyplinarność oraz kompaktowość w jednym.

atacji. Pozwala to zarządcy obiektu myśleć o jego przyszłości od „pierwszej kreski projektowej”.

Reasumując, obiekty sportowe i rekreacyjne powinny być przede wszystkim funkcjonalne, ekonomiczne w eksploatacji i zapewniające multidyscyplinarność oraz kompaktowość w jednym.

Mniej ważnym aspektem jest ładna bryła czy elewacja. Na przykład w Skandynawii projektowanie rozpoczyna się od areny i pomieszczeń, które są zapleczem wielofunkcyjnym obiektu. W Polsce często zaczyna się od bryły i szklanej elewacji, co skutkuje brakiem miejsca na pomieszczenia wspomagające główną funkcję obiektu oraz problemami z jego wykorzystaniem i utrzymaniem.

Jan Grabkowski Starosta Poznański

Trzeba pamiętać, że nowoczesne i otwarte obiekty spełniają wiele funkcji społecznych. Infrastruktura zachęca do uprawiania sportu, przez co przyczynia się do poprawy zdrowia i pozwala skuteczniej walczyć na przykład z otyłością, która jest plagą wśród polskich dzieci. Ponadto sport przeciwdziała wykluczeniu społecznemu i jest doskonałym środkiem integracji różnych środowisk, w tym osób niepełnosprawnych. Warunkiem skutecznego zastosowania obiektów sportowych jest jednak ich otwartość i dostępność. Niestety, często nowoczesny obiekt samorządowy wykorzystywany jest jedynie do zajęć z wychowania fizycznego, a popołudniami stoi zamknięty.

Mając to na uwadze, zrealizowaliśmy projekt pod

nazwą „Promocja zdrowia poprzez sport – zespół przyszkolnych otwartych boisk wielofunkcyj-

ganizację bezpłatnych, pozaszkolnych zajęć sportowo-rekreacyjnych na tych obiektach. W ciągu

Jednym z najczęstszych powodów niepowodzeń w realizacji obiektów sportowych jest gigantomania, czyli niedostosowany do potrzeb i możliwości program inwestycji. troli nad jakością i kosztami eksploatacyjnymi (o projekcie i standardzie decyduje wykonawca).

Innym źródłem niepowodzeń są błędy w zapewnieniu stabilności finanso-

Przede wszystkim musimy sobie uświadomić, po co budować obiekty sportowe. Z perspektywy samorządu celem jest zawsze poprawa życia mieszkańców. nych w powiecie poznańskim”. Obejmował on nie tylko budowę obiektów sportowych, lecz także or-

dwóch lat umożliwiliśmy uprawianie sportu w około dwudziestu dyscyplinach, takich jak koszyków-

wania inwestycji zarówno na etapie programu i projektu, jak również wykonawstwa. Bywa, że problemy ujawniają się już na etapie eksploatacji, co czasami wynika z braku pomysłu na wykorzystanie i utrzymanie obiektów (niedopracowany lub nierealny biznesplan).

ka, piłka nożna, piłka ręczna, piłka siatkowa, tenis ziemny, badminton, unihokej, lekkoatletyka, aerobik, ćwiczenia poprawiające ogólną sprawność fizyczną czy gry i zabawy ruchowe. Łącznie wzięło w nich udział niemal 178 tys. osób – to o ponad 22 tys. więcej, niż przewidywaliśmy! Wśród uczestników znalazło się ok. 14,5 tys. osób niepełnosprawnych, czyli ponad 5 tys. więcej, niż planowaliśmy.

Myślę, że ta statystyka stanowi najlepszą odpowiedź na pytanie, czy należy budować obiekty sportowe. Trzeba, pamiętając przy tym o ich późniejszym rozsądnym zagospodarowaniu. A jakie powinny być te obiekty? Przede wszystkim wielofunkcyjne, takie jak wyróżniony w konkursie Budowniczy Polskiego Sportu stadion z urządzeniami lekkoatletycznymi w Puszczykowie.

listopad 2013

Uprawianie sportu w naszym cywilizowanym świecie jest w dużej części uzależnione od dostępu do obiektów i urządzonych terenów sportowych oraz rekreacyjnych. Aby realizacje podjętych inwestycji kończyły się sukcesem, a powstające obiekty były trwałe i efektywne w eksploatacji, niezbędny jest przede wszystkim dobry program, dostosowany do realnych potrzeb i możliwości z uwzględnieniem założeń biznesplanu. Ponadto warto zadbać o dobry projekt wybierany w konkursie lub przetargu poza kryterium najniższej ceny.

Odradzam zdecydowanie formułę „zaprojektuj

samym decydują się oni na tańszy (niedopracowany) projekt, brak doświadczeń realizacyjnych projektanta, brak doświadczeń i stabilności finansowej wykonawcy. Jedną z nietrafionych opcji jest również wybór wspomnianej już formuły „zaprojektuj i wybuduj”, w praktyce oznaczający brak kon-

27

Prezes Zarządu Głównego SARP

i wybuduj”. Należy również dokonać przemyślanego wyboru wykonawcy, w tym przypadku także poza kryterium najniższej ceny. Warto ponadto zapewnić dobry nadzór nad wykonawstwem, doświadczone służby inwestycyjne inwestora byłyby pożądane.

Jednym z najczęstszych powodów niepowodzeń w realizacji obiektów sportowych jest gigantomania, czyli niedostosowany do potrzeb i możliwości program inwestycji. W następnej kolejności wymieniłbym brak uwzględnienia rachunku ciągnionego – niedoszacowane koszty inwestycji i eksploatacji przy tworzeniu programu i wyborze projektu. Ponadto nagminnie kuszące dla inwestorów są pozorne oszczędności inwestycyjne. Tym

Builder

Mariusz Ścisło

debata

BIZNES

Dyrektor Marketingu Pion Wyrobów dla Budownictwa NOVOL Sp. z o.o.

Debatę o przyszłości budownictwa sportowego warto zacząć od podsumowania dokonań z kilku ostatnich lat i wyciągnięcia z nich wniosków. Konieczne wydaje się przygotowanie długofalowej strategii, u podstaw której powinna leżeć głęboka analiza rynku związana

z potrzebami społeczeństwa w tym zakresie. Bez wykonania tej pracy trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, jakie obiekty i w jakiej liczbie powinny powstawać.

Bardzo ważnym aspektem, na który należy zwrócić uwagę, jest jakość wykonanych prac oraz zastosowanych materiałów. Raporty pokontrolne Najwyższej Izby Kontroli oraz innych niezależnych instytucji pokazały, jak wiele jest w tym obszarze zaniedbań. W rozmowach kuluarowych słyszy się, że niedoskonałości prawa zamówień publicznych, wszechobecne kryterium najniższej ceny w procesach przetargowych i wykorzystywanie potencjału technicznego bez wystarczającej kontroli mają znaczący wpływ na efekt finalny procesu inwestycyjnego.

Bez konsultacji społecz-

nych i zmian w tym zakresie nie zrobimy przełomowego kroku. Problemy liderów rynku są chyba najlepszym przykładem na to, że sprawa jest bardzo poważna i że warto głęboko przeanalizo-

je” na swoje utrzymanie.

Może budowanie większej liczby mniejszych obiektów w Polsce z jednej strony zatarłoby dysproporcje pomiędzy miastem i wsią, a z drugiej – zwiększyłoby w naszym kraju zainteresowanie kulturą fizyczną.

Przy wszelkich realizacjach tego typu obiektów sportowych najważniejsza jest jakość wszystkich materiałów, surowców i urządzeń, nie mówiąc już o profesjonalnym wykonawstwie inwestycji. Takie stwierdzenie brzmi rzecz jasna jak truizm. Jednak wiele negatywnych przykładów z projektu Orlik 2012 odczuwamy dopiero obecnie. Przy tej okazji należy mocno podkreślić ważność utrzymania i pielęgnacji oddanych do użytku obiektów. Wielu inwestorów po prostu tego nie robi.

Jednym z głównych powodów niepowodzeń w realizacji obiektów było to, że przetargi bardzo często wygrywały firmy niemające doświadczenia, ale oferujące bardzo niskie ceny, co później przekładało się w praktyce na

Bądźmy otwarci na nowe technologie, projektujmy i poszukujmy rozwiązań, które zapewnią efektywne wykorzystanie obiektu. wać to, co wydarzyło się na przestrzeni kilku ostatnich lat.

Bądźmy otwarci na nowe technologie, projektujmy i poszukujmy rozwiązań, które zapewnią efektywne wykorzystanie obiektu. Prowadźmy odpowiedzialną politykę w zakresie ochrony środowiska i starajmy się wyznaczać standardy na miarę nowoczesnej Europy.

Builder

28

listopad 2013

Paweł Olewiński

Henryk Kroczyński

Dyrektor Handlowy Unirubber Sp. z o.o.

Nie ma większego sensu realizowanie wysokonakładowych inwestycji na konkretną jednolub kilkurazową imprezę.

Prędzej czy później pojawia się bowiem problem, co dalej z tym obiektem.

W jaki sposób ta kosztowna inwestycja w postaci stadionu, boiska czy hali sportowej „zapracu-

Wykonywane powinny być głównie obiekty, które wykorzystywane będą przez możliwie największą liczbę osób w najdłuższym czasie. gorszą jakość. Nie ma innej alternatywy jak dalsze inwestycje w rozwój sportu w Polsce. Należy jednak położyć znacznie większy nacisk na jakość wykonania. Być może warto zmodyfikować Prawo zamówień publicznych o przetargach, jeżeli w przyszłości chcemy mieć więcej bardziej funkcjonalnych i bezpiecznych obiektów sportowych.

Marek Wrzal

Prezes Zarządu Berndorf Baderbau Sp. z o.o.

O sukcesie i jakości każdej inwestycji w znacznym stopniu decyduje płynność finansowa inwestora oraz wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego. Obecnie, przy wyśrubowanych do granic możliwości ofertach składanych w przetargach, trudno jest zachować odpowiednią relację ceny do jakości. Zamiana większości zaprojektowanych elementów na tzw. równoważne (czytaj: tańsze i często gorszej jakości) skutkuje niestety wyższymi kosztami eksploatacji.

Zamiana większości zaprojektowanych elementów na tzw. równoważne skutkuje niestety wyższymi kosztami eksploatacji.

Obecnie stawiane kryteria wyboru ofert w zamówieniach publicznych dotyczą jedynie doświadczenia posiadanego przez generalnego wykonawcę, składającego ofertę. To jednak ma się nijak do samej realizacji. W większości przypadków generalny wykonawca zajmuje się tylko samym nadzorem realizacji inwestycji przez zatrudnionych przez siebie podwykonawców. Tutaj tymczasem raczej już niekoniecznie wymaga się doświadczenia czy wiedzy danego podwykonawcy. Jedynym kryterium wyboru jest cena – i tylko cena. A stąd do wspomnianego w pytaniu niepowodzenia jest już bardzo blisko.

debata

BIZNES

Marszałek Województwa Dolnośląskiego W latach 2013-2015 na Dolnym Śląsku powstanie około czterdziestu pięciu nowoczesnych i bezpiecznych obiektów lekkoatletycznych dla dzieci i młodzieży. Będzie to możliwe dzięki programowi „Dolny Śląsk dla Królowej Sportu”. Program jest skierowany do wszystkich gmin i powiatów z terenu Dolnego Śląska, a zarząd województwa przeznaczy na jego realizację 15 mln zł.

Do końca 2013 roku w całym województwie powstanie szesnaście takich kompleksów lekkoatletycznych. Pierwsze – znajdujące się w Łagiewnikach, Środzie Śląskiej,

Wrocławiu, Żmigrodzie, Twardogórze i Żarowie – już zostały oddane do użytku. Zgodnie z podstawowymi założeniami każdy obiekt składa się z 200metrowej bieżni lekkoatletycznej z nawierzchnią syntetyczną, 6-torowej bieżni do sprintu o długości 100 m i skoczni w dal.

Płyta wewnątrz bieżni jest oczywiście zagospodarowana – znajduje się na niej boisko do piłki nożnej (z trawą naturalną) lub boisko wielofunkcyjne.

Dolny Śląsk inwestuje w lekkoatletyczne talenty.

Szacunkowy koszt budowy takiego kompleksu sportowego wynosi około 600 tys. zł. Połowę tej kwoty (ale nie więcej niż 300 tys. zł) sfinansuje samorząd województwa dolnośląskiego. Warto dodać, że gminy będą mogły zdecy-

dować się na przykład na dłuższą i szerszą bieżnię czy dodatkowe urządzenia lekkoatletyczne (skocznię wzwyż, koło do pchnięcia kulą). W takich przypadkach dofinansowanie będzie można zwiększyć do 350 tys. zł.

Chcemy inwestować w zdolną młodzież i rozwijać jej sportowe pasje. To dlatego stworzyliśmy również projekt „Upowszechnianie Królowej

na Dolnym Śląsku”, który finansujemy wspólnie z Ministerstwem Sportu i Turystyki. Dzięki niemu na wszystkich oddanych w tym roku do użytku kompleksach lekkoatletycznych pracują trenerzy, instruktorzy i nauczyciele wychowania fizycznego.

Na bezpłatnych zajęciach będą uczyć młodzież między innymi techniki biegu przez płotki, pchnięcia kulą i skoku w dal.

rier, a wszelkie rozwiązania, jak podjazdy, windy, szerokie korytarze – standardem w budownictwie sportowym. Co więcej, zależy nam na wspieraniu projektów, które w swoich założeniach uwzględniają rozwiązania wzmacniające bezpieczeństwo w obiektach sportowo-rekreacyjnych. Jakiego efektu się spodziewamy? Z pewnością wzrostu popularności sportu i aktywnego trybu życia. A to wszystkim wyjdzie na dobre!

perspektywy powiedziałbym, że to właśnie jakość materiałów budowlanych ma ogromny, czasem nawet kluczowy wpływ na efekt końcowy inwestycji.

Jest to szczególnie ważne w odniesieniu do dużych obiektów sportowych, takich jak wspomniany już Stadion Narodowy.

Pracując przy projektach tego typu, należy bardzo precyzyjnie dostosować materiały budowlane.

W ostatnich latach wiele profesjonalnych firm wykonawczych przekonało się do wyboru chemii budowlanej odpornej na działanie warunków atmosferycznych. Dla nas ma to wielkie znacznie. Z doświadczenia wiemy, że stosowanie produktów o podwyższonych parametrach i zaawansowanej technologii, daje gwarancję trwałości, a w efekcie – także ekonomicznej eksploatacji.

Builder

30

listopad 2013

Rafał Jurkowlaniec

Andrzej Kaczor

Dyrektor Zarządzający Soudal Nie da się ukryć, że jako producent chemii budowlanej śledzimy wszel-

kie inicjatywy związane z tworzeniem nowych obiektów sportowo-rekreacyjnych. Idąc o krok dalej – rozumiemy też konieczność inwestowania w ten obszar. Nie bez powodu dołączyliśmy do grona partnerów projektu „Budujemy Sportową Polskę”. Stale partycypujemy w tworzeniu obiektów sportowo-rekreacyjnych, do budowy których dostarczamy wysokiej jakości rozwiązania produktowe. Jedną z najbardziej charakterystycznych realizacji, w których wykorzystano nasze artykuły, jest Stadion Narodowy w Warszawie. Dlaczego o nim wspominam? Obiekt ten to wzorowy przykład inwestycji w pełni uwzględniającej potrzeby osób niepełnosprawnych. Uważam, że właśnie takie budowle są w Polsce bardzo potrzebne. Sport powinien być przestrzenią bez ba-

Nie tyle należy budować obiekty sportowe, ile wręcz trzeba!

Pomyślność inwestycji sportowej zależy od wielu czynników i osób. Liczy się praca całego zespołu – począwszy od architektów, przez ekipy budowlane, na dostawcach produktów i sprzętów kończąc. Ze swojej

dr Rafał Cieślak radca prawny Kancelaria Doradztwa Gospodarczego Cieślak & Kordasiewicz

Pomimo progresu w zakresie budowy obiektów sportowych, jaki nastąpił w ostatnich latach, znaczna część infrastruktury sportowej wymaga modernizacji, a luka w dostępie do bazy sportowej wciąż jeszcze nie została wypełniona. Dotyczy to szczególnie średnich i mniejszych gmin. W mojej ocenie aktualnie istnieje zapotrzebowanie na obiekty otwarte, służące przede wszystkim rekreacji. Są to nowoczesne place zabaw, atrakcje wodne na wolnym powietrzu, zewnętrzne siłownie, skateparki, a w sezonie zimo-

wym – oczywiście lodowiska. Równocześnie widać wciąż rosnący popyt na infrastrukturę wodną, w szczególności aquaparki oraz wielofunkcyjne hale sportowe. Nasze społeczeństwo oczekuje coraz wyższych standardów i dostępności obiektów sportowych – efektem tego jest zauważalny popyt na obiekty wielofunkcyjne. Problem w tym, że wraz z wysypem inwestycji sportowych na przestrzeni kilku ostatnich lat nie powstały żadne standardy zarządzania infrastrukturą sportową, a na rynku praktycznie nie są zauważalni profesjonalni operatorzy obiektów sportowych. Myślę, że z czasem ta przestrzeń aktywności biznesowej musi zostać zagospodarowana.

Należy także pamiętać, że

Nasze społeczeństwo oczekuje coraz wyższych standardów i dostępności obiektów sportowych. pewna liczba obiektów nie wychodzi nigdy poza fazę planowania lub projektowania. Najczęstszą przyczynę takiego stanu rze-

czy stanowi brak środków finansowych inwestora publicznego. W nadchodzącym okresie programowania UE na lata 20142020 nie będzie już środków unijnych na inwestycje sportowe, w związku z czym planowane przedsięwzięcia muszą być dokładnie analizowane pod kątem finansowym – szczególnie w zakresie kosztów eksploatacyjnych. Nieuniknione stanie się wykorzystywanie alternatywnych form pozyskiwania kapitału, takich jak np. partnerstwo publiczno-prywatne, czy realizacja obiektów przez tworzenie komunalnych spółek celowych. Myślę, że powinno to dać wiele do myślenia samorządowcom planującym realizację kolejnych inwestycji sportowo-rekreacyjnych.

REKLAMA

prawo

BIZNES

Zgodna czy niezgodna?

Builder

32

listopad 2013

Łukasz Bernatowicz Piotr Rożański

N

asze rozważania należy jednak rozpocząć od ogólnego przedstawienia systematyki planowania i zagospodarowania przestrzennego w procesie inwestycyjnym. Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku – Prawo budowlane (Dz. U. 2010, Nr 243, poz. 1623 t.j.) roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Od zasady, zgodnie z którą roboty budowlane można prowadzić po uzyskaniu pozwolenia na budowę, przewidziano wyjątki – możliwe jest wszczęcie budowy po dokonaniu przez inwestora zgłoszenia właściwemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej.

Procedura zgłoszenia ma zastosowanie jedynie do obiektów budowlanych o znikomych wymaganiach technicznych, takich jak np. obiekty gospodarcze związane z produkcją rolną, i uzupełniających zabudowę zagrodową w ramach istniejącej działki siedliskowej.

Pozwolenie na budowę może zostać wydane wyłącznie temu, kto złożył wniosek w tej sprawie w okresie ważności decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli jest ona wymagana zgodnie z art.

59 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2012, 647, t.j.). Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odręb-

Zagadnienie zgodności decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu z aktem planistycznym, jakim jest studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, to złożony problem. W orzecznictwie sądów administracyjnych na przestrzeni kilku lat można w tym zakresie dostrzec rozbieżności. nej decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego właściwy organ sprawdza zgodność projektu budowlanego z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu. Przyjrzyjmy się więc postępowaniu poprzedzającemu wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, która – w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego – jest jednym z koniecznych etapów uzyskania pozwolenia na budowę. Zgodnie z art. 9 przytoczonej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Studium nie ma mocy powszechnie obowiązującej i określa jedynie – jako akt planistyczny – politykę przestrzenną gminy. w celu określenia polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego, rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (dalej również jako „studium”). Studium jest dokumentem zawierającym część tekstową i graficzną, który uwzględnia zasady określone w koncepcji przestrzennego zagospodaro-

wania kraju, ustalenia strategii rozwoju i planu zagospodarowania przestrzennego województwa. Wskazuje więc ono w sposób ogólny przeznaczenie poszczególnych terytoriów danej gminy. Ustalenia studium są dla organów gminy wiążące przy sporządzaniu planów miejscowych. Co bardzo istotne, studium nie jest aktem prawa miejscowego.

Z faktu, że studium nie posiada przymiotu obowiązującego prawa, judykatura sądów administracyjnych wywodziła istotny wniosek. Postanowienia studium mają mianowicie dla organów wykonawczych gminy charakter wiążący jedynie przy sporządzaniu projektów planów miejscowych, a dla organów stanowiących gminy – przy ich uchwalaniu.

Studium nie jest aktem prawa miejscowego i nie może stanowić podstawy prawnej do wydawania decyzji o ustaleniu warunków zabudowy.

Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie, wskazuje się, że studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy nie jest aktem ustanawiającym przepisy gminne. Nie ma więc ono mocy aktu powszechnie obowiązującego. Określa – jako akt planistyczny – jedynie politykę przestrzenną gminy i wiąże wewnętrzne organy gminy w ich planach przy sporządzaniu projektów planów miejscowych.

Jako akt kierownictwa wewnętrznego (w stosunkach rada – podporząd-

Odmienne stanowisko

Wnioskodawcy w toku postępowania administracyjnego kwestio-

Wszystkie akty planistyczne podejmowane przez organy samorządu terytorialnego powinny tworzyć harmonijną całość oraz uwzględniać w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania.

Sąd powołał się na poglądy doktryny i stwierdził, że studium stanowi swego rodzaju aksjologiczną podstawę wszelkich działań podejmowanych na terenie gminy w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego. Z treści studium powinny wynikać lokalne zasady takiego zagospodarowania. Skonkretyzowane działania w zakresie zmiany przeznaczenia terenu położonego na obszarze gminy, przewidziane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz w decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, powinny być formułowane i realizowane zgodnie z tymi zasadami (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 sierpnia 2009 r. w sprawie 1250/08).

Krytycznie do przytoczonego wyroku odniósł się Z. Niewiadomski, który stwierdził, że prezentowana teza nie może zostać zaakceptowana, ponieważ ani decyzja o warunkach

Autorzy są radcami prawnymi w Kancelarii Radców Prawnych i Doradców Podatkowych Bernatowicz Komorniczak Mazur sp.p.

listopad 2013

Wnioskodawca domagał się stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę budynku mieszkalnego jednorodzinnego, przyłącza kanalizacyjnego, wodociągowego i elektroenergetycznego, dojazdu oraz dojścia. Wnioskodawca twierdził, że tereny, na których ma powstać inwestycja, a także tereny zakładu należące do wnioskodawcy, znajdują się na obszarze zalewowym i okoliczność ta została ujęta w studium. Wnioskodawca zarzut ten podniósł również w skardze na ostateczną decyzję odmawiającą stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę. Wojewódzki Sąd Administracyjny oraz NSA konsekwentnie stwierdziły, że zaniechanie ustosunkowania się do kwestii wynikających ze studium nie nosi w sobie cech wadliwości. Studium nie ma mocy powszechnie obowiązującej i określa jedynie – jako akt planistyczny – politykę przestrzenną gminy. Wskazuje na kierunki i sposoby działania organów, jako akt kierownictwa wewnętrznego, ale nie stanowi normatywnej podstawy do wydawania indywidualnych aktów stosowania prawa, jakimi są decyzje. Ustawodawca nie przewidział żadnej sankcji w przypadku, gdy organ administracji wydaje decyzję o ustaleniu warunków zabudowy, a następnie o pozwoleniu na budowę, które to decyzje nie pozostają w zgodzie z ustaleniami studium (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 kwietnia 2008 r. w sprawie II OSK 1888/07 oraz z dnia 6 grudnia 2012 r. w sprawie II OSK 1439/11).

zabudowy i zagospodarowania terenu (która „co do zasady nie ma charakteru konstytutywnego”), ani studium nie mogą samoistnie wprowadzać ograniczeń sposobu wykonywania prawa własności nieruchomości gruntowej.

Pomimo że każda gmina posiada obowiązek uchwalania studium, to w praktyce może okazać się, że nie spełnia ono roli żadnego drogowskazu przy ustaleniu warunków zabudowy. Może zdarzyć się tak choćby dlatego, że studia uwarunkowań uchwalone po 1 stycznia 1995 r. zgodnie z art. 87 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym zachowują moc. Zdarza się więc, że dokumenty te są już nieaktualne, archaiczne i nie odpowiadające współczesnym potrzebom, a co do części terenów gminy nie zawierają żadnych ustaleń. W związku z tym w praktyce może zaistnieć taka sytuacja, że inwestor otrzyma decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu co do inwestycji na terenie, na którym istnienie tego obiektu będzie obiektywnie trudno uzasadnić. Przykładem takiej sytuacji może być opisywany w lokalnej prasie przypadek, który miał miejsce na warszawskiej Białołęce. Inwestor zamierzał wybudować dwa budynki przeznaczone na cele mieszkalne, których wysokość miała wynosić 118 m. Obowiązujący poprzednio miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego zawierał w tym zakresie lukę, a zgodnie ze studium na tym terenie wysokość budynków mogła wynosić maksymalnie 30 m.

Na koniec można zwrócić uwagę na to, że Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 6 sierpnia 2009 roku próbował znaleźć kompromisowe rozwiązanie przez odwołanie się do ogólnych zasad ładu przestrzennego i wyszedł z założenia, że zgodnie z art. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wszystkie akty planistyczne podejmowane przez organy samorządu terytorialnego powinny tworzyć harmonijną całość oraz uwzględniać w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjnoestetyczne.

33

Przykład

nowali decyzję o warunkach zagospodarowania i zabudowy terenu, na podstawie której ustalono warunki zabudowy dla inwestycji polegającej na budowie budynku mieszkalnego wielorodzinnego. Wskazywali w szczególności na sprzeczność ze studium, z którego wynikało, że na przedmiotowym terenie przewidziano zabudowę mieszkaniową jednorodzinną. Rozpoznawszy skargę kasacyjną, Naczelny Sąd Administracyjny podzielił stanowisko, że przeznaczenie terenu w studium nie jest tym samym, co przeznaczenie terenu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, inne są bowiem jego skutki. Jednak przeznaczenie terenu w studium, które jest aktem wewnętrznie obowiązującym w gminie, będzie miało znaczenie przy uchwalaniu planu. Z kolei przeznaczenie terenu w miejscowym planie, który jest prawem miejscowym, wywoływać już będzie skutek wobec podmiotów zewnętrznych, czyli organów gminy.

Builder

kowane jej jednostki organizacyjne) określa więc tylko kierunki i sposoby działania organów i jednostek pozostających w systemie organizacyjnym aparatu gminy przy sporządzaniu projektu przyszłego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Studium stanowi jeden z etapów poprzedzających uchwalanie planu i w żadnym przypadku nie może stanowić podstawy do wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (stanowisko wyrażone w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 października 2008 r. w sprawie II OSK 1294/07).

raport

BIZNES

Inwestycje hotelowe

nadal z potencjałem

Builder

34

listopad 2013

redaktor portalu Kompasinwestycji.pl

S

erwis Kompas Inwestycji przygotował zestawienie inwestycji z sektora „hotele, pensjonaty, budynki zakwaterowania”.

Obejmuje ono nie tylko projekty, które posiadają hotelową kategoryzację, lecz także obiekty nieskategoryzowane i świadczące usługi noclegowe, w tym również domy studenckie.

Zestawienie uwzględnia inwestycje, które zostały dodane do bazy Kompasu Inwestycji od 2011 roku. Dla rynku znaczący był okres rozgrywek Mistrzostw Europy w piłce nożnej.

Polska liczyła na napływ turystów i promocję naszego kraju, w tym także oferty turystycznej w zagranicznych mediach. Na czas Euro 2012 przygotowywano wiele inwestycji z sektora hotelowego – w samej Warszawie zaplanowano otwarcie pięciu nowych hoteli. Te projekty, których nie udało się ukończyć przed rozpoczęciem piłkarskich rozgrywek, były

finalizowane po zakończeniu mistrzostw. Choć ze względu na dekoniunkturę gospodarczą nie poprawiły się nastroje inwestorów, to jednak nie stwierdzono załamania w tym segmencie, tak jak to miało miejsce w przypadku inwestycji mieszkaniowych.

Inwestorzy

W zestawieniu najbardziej aktywnych inwestorów pomijamy Rejonowy Zarząd Infrastruktury w Bydgoszczy. Odpowiada on za sześć projektów, odnoszą się one jednak wyłącznie do budynków zakwaterowania, głównie koszarowych. Najaktywniejszym inwestorem zaangażowanym w projekty stricte hotelowe jest Grupa Hotelowa Orbis z pięcioma inwestycjami.

W okresie, który uwzględniliśmy w naszym zestawieniu (lata 20112013), oddano do użytku hotele

Fot. arch. STRABAG

Baltic Park Molo w Świnoujściu

Hotel Balice Fot. arch. Eiffage Budownictwo Mitex

Michał Oksiński

Baza hoteli w Polsce ciągle rośnie. Branża turystyczna nabrała wiatru w żagle przy okazji organizacji w Polsce Mistrzostw Europy w piłce nożnej, ale i po ich zakończeniu pojawiło się wiele nowych i ciekawych inwestycji w sektorze hotelowym. Przewiduje się, że ten rynek ma potencjał, zwłaszcza w klasie obiektów ekonomicznych i tzw. condo. w Warszawie: ibis Reduta (170 pokoi), ibis budget Reduta (163), w Krakowie: ibis Stare Miasto (135), ibis budget Stare Miasto (167) oraz w Łodzi – Novotel Centrum (161), łącznie 796 nowych pokoi. Orbis inwe-

Najwięcej projektów z sektora „hotele, pensjonaty, budynki zakwaterowania” realizowanych jest w województwie dolnośląskim. stuje także w modernizacje swoich hoteli – do końca 2014 roku przeznaczy na ten cel ponad 100 mln złotych. Więcej na ten temat w dalszej części raportu.

Kołobrzeski holding Zdrojowa Invest ma na koncie cztery projekty hotelowe, w tym pierwszy etap Baltic Park Molo w Świnoujściu. Inwesty-

obiektu Hampton by Hilton w Gdańsku i projekt budowy czterogwiazdkowego Business & SPA Hotel w Gdyni, który ostatecznie został wstrzymany. Spółka Budimpol ma na koncie trzy inwestycje, które należy zakwalifikować jako budynki zakwaterowania, m.in. modernizację Domu Studenckiego GRAND SGGW. W podobnej specjalizacji działa Zakład Remontowo-Budowlany Murdza, odpowiadający za przebudowę domów studenckich. Spośród firm mających po dwie inwestycje z sektora „hotele, pensjonaty, budynki zakwaterowania”, warto wymienić te, które prowadzą znaczące projekty. Warbud ma na koncie zakończoną inwestycję budowy hoteli ibis Reduta i ibis budget Reduta w Warszawie oraz szacowany na 38,5 mln zł projekt budowy hotelu Hampton by Hilton w Bydgoszczy, którego realizacja jeszcze

Fot. arch. Deep Ocean Technology

Water Discus Hotel

Grupa Hotelowa Orbis Zdrojowa Invest Genfer Hotels Warimpex Polska Qualia Development Warmus Investment FHM Przedsiębiorstwo Budowlane Konstanty Strus Akademia Górniczo Hutnicza im. Stanisława Staszica DiM Hotele SGGW Piastowska Park Banaszek Nieruchomości Hotele De Silva Quart Development Konkret B&B Hotels Polska Centrum Hotele Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Deep Ocean Technology Port - Hotel Państwowe Porty Lotnicze Czarna Góra Apartamenty

5 4 3 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 listopad 2013

Coraz intensywniej będzie rozwijał się segment hoteli typu condo.

Najwięksi inwestorzy sektora „hotele, pensjonaty, budynki zakwaterowania”

Najbardziej aktywni Generalni Wykonawcy realizujący inwestycje hotelowe RD bud Sp. z o.o.

Eiffage Budownictwo Mitex S.A. Mostostal Warszawa S.A. Budimpol Sp. z o.o.

Zakład Remontowo - Budowlany Murdza WARBUD S.A. Usługi Ogólnobudowlane Grzegorz Pawłowski Trias Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwo Wielobranżowe POLBUD Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe i Handlowe AGROBEX Sp. z o.o.

Mirbud S.A. LKJ-BUD Sp. z o.o.

Dekpol Sp. z o.o.

Condite Sp. z o.o.

5 4 3 3 2 2 2 2 2 2

35

W zakresie inwestycji z sektora „hotele, pensjonaty, budynki zakwaterowania” najbardziej aktywnym Generalnym Wykonawcą jest RD bud, który ma na koncie realizację pięciu projektów. Wszystkie dotyczą sieciowych hoteli z segmentu ekonomicznego: B&B Toruń, B&B Warszawa, B&B Wrocław, Campanille Łódź, Etap Toruń.

Na drugim miejscu znalazły się trzy firmy, które odpowiadają za generalne wykonawstwo trzech inwestycji. Eiffage Budownictwo Mitex posiada będący w realizacji Hotel Balice i dwie zakończone inwestycje: Hotel Campanile we Wrocławiu i w Bydgoszczy. Z kolei Mostostal Warszawa odpowiada za przebudowę Hotelu Zakopane, realizację

Builder

Generalni Wykonawcy

2 2 2 2

Liczba aktywnych inwestycji (od etapu wizji do realizacji) hotelowych w poszczególnych województwach dolnośląskie mazowieckie kujawsko-pomorskie zachodniopomorskie pomorskie małopolskie warmińsko-mazurskie śląskie wielkopolskie podlaskie podkarpackie łódzkie lubelskie opolskie lubuskie Łącznie

28 26 16 15 13 13 11 11 10 9 9 8 6 3 1 179

Źródło: Kompasinwestycji.pl

cja ma wybranego Generalnego Wykonawcę i jest w trakcie realizacji (więcej na ten temat w dalszej części tekstu). Jeden projekt – Apartamenty Cristal Resort Holiday and Home z częścią konferencyjną – został już zakończony, dwie inwestycje Zdrojowej Invest (Hotel w Szklarskiej Porębie i zespół sanatoryjno-hotelowy Dwie Wieże) są na etapie wizji. Trzy inwestycje ma na koncie Warimpex Polska. Spółka zrealizowała już dwa obiekty we Wrocławiu: trzygwiazdkowy Hotel Campanile i obiekt Premiere Classe. Na etapie wizji jest budowa hotelu pod marką Angelo w warszawskiej dzielnicy Wola. Trzy inwestycje hotelowe, w tym jedną ukończoną, ma w naszym zestawieniu również Genfer Hotels. Spółka rozwija w Polsce sieć hoteli Puro.

Obiekt pod tą marką powstaje aktualnie w Poznaniu, a dla inwestycji Hotel Puro Gdańsk wybrany został Generalny Wykonawca. Po dwie inwestycje hotelowe mają na koncie Warmus Investment, Quart Development, Qualia Development, Port - Hotel, Piastowska Park, Hotele De Silva, FHM, DiM Hotele, Czarna Góra Apartamenty, Centrum Hotele oraz B&B Hotels Polska. Warto odnotować również aktywność Politechniki Gdańskiej. Zaangażowana jest ona nie tylko w realizację dwóch domów studenckich, lecz także w innowacyjny projekt hotelowy Water Discus Hotel.

Testowa wersja podwodnego obiektu powstanie w Gdyni, 30 m od nabrzeża. Jeśli testy się powiodą, kolejny tego typu hotel ma powstać na Malediwach. Koszt takiej inwestycji to ok.

30 mln euro. Water Discus Hotel składać się będzie z dwóch części.

W dysku zanurzonym na głębokość do 10 m znajdzie się 21 pokoi sąsiadujących z podwodnym centrum nurkowym i barem. W dysku nadwodnym przewidziano restaurację, centrum spa oraz część rekreacyjną.

W zestawieniu województw, w których serwis Kompas Inwestycji odnotował najwięcej projektów z sektora „hotele, pensjonaty, budynki zakwaterowania” będących w toku, czyli na etapie od wizji do wykończenia, zdecydowanie prowadzi województwo dolnośląskie. Znajduje się w nim 28 aktywnych inwestycji, największe z nich to OVO Apartments (szacowany na 330 mln projekt Wings Properties), zespół sanatoryjno-hotelowy Dwie Wieże w Kudowie-Zdroju (wartość projektu to ok. 120 mln zł, inwestorem jest Zdrojowa Invest), oraz projekty o wartości w przedziale 50-100 mln zł – bu-

Fot. arch. RDbud

Hotel B&B Wrocław

Wiceprezes Orbis S.A. Znana marka to nie tylko szyld nad wejściem, to przede wszystkim rozpoznawalność w globalnych kanałach dystrybucji i korzystne warunki współpracy ze światowymi systemami rezerwacyjnymi, które generują sprzedaż. Daje też dostęp do wiedzy, nowoczesnych metod i narzędzi potrzebnych w zarządzaniu hotelem i to w każdym aspekcie działalności: operacyjnej, marketingowo-sprzedażowej, technicznej, itd.

dowa Hotelu w Szklarskiej Porębie (inwestycja Warsaw Trust Development), hotel Rialto (inwestycja Tacit Development Polska) oraz aparthotel z zapleczem rekreacyjnym w Białej Wodzie (projekt spółki Czarna Góra Apartamenty). Na terenie województwa mazowieckiego znajduje się 26 aktywnych inwestycji. Największe spośród nich to szacowana na około

W sektorze inwestycji hotelowych można spodziewać się nie tylko nowych projektów, lecz także modernizacji obiektów już istniejących.

40 milionów euro budowa obiektu Hampton by Hilton przy ul. Wspólnej 72 w Warszawie (inwestorem hotelu jest S+B Gruppe AG), warty ponad 120 mln zł projekt budowy pięciogwiazdkowego hotelu Renaissance by Marriott przy Lotnisku Chopi-

Perspektywy rozwoju – pod szyldami globalnych marek

Dział Badań Rynku i Doradztwa firmy Colliers International prognozuje, że do rozwoju rynku hotelarskiego w Polsce przyczyni się zmniejszenie kosztów budowy hoteli w naszym kraju, co wynikać będzie

Hotel B&B Warszawa

Hotel Campanille Wroclaw Fot. arch. RDbud

Gdzie (z)buduje się najwięcej

Ireneusz Węgłowski

na w Warszawie, wspomniany już Double Tree by Hilton Warsaw Conference Centre and Spa oraz dwie inwestycje o wartości z przedziału 50-100 mln zł – pięciogwiazdkowy Modliński Spichlerz (inwestycja Banaszek Nieruchomości), oraz kompleks hotelowo-mieszkaniowy w Łochowie.

Trzecią pozycję w naszym zestawieniu zajęło województwo kujawsko-pomorskie z 16 projektami.

Wśród aktywnych inwestycji o największej wartości znajdują się: kompleks hotelowo-rekreacyjny Termy Toruńskie, którego inwestorem jest Fundacja Lux Veritatis, szacowany na 100 mln zł kompleks hoteloworekreacyjny w Ciechocinku oraz inwestycja spółki DiM Hotele – czterogwiazdkowy obiekt w miejscowości Starorypin Rządowy. Na terenie województwa zachodniopomorskiego odnotowaliśmy 15 aktywnych inwestycji. Największe z nich to Baltic Park Molo w Świnoujściu (przedsięwzięcie Zdrojowej Invest o wartości 250 mln zł), pięciogwiazdkowy hotel w Darłówku oraz szacowana na 80-100 mln zł adaptacja (na m.in. hotel) kwartału kamienic w Szczecinie. Województwa pomorskie i małopolskie mają w naszym zestawieniu po 13 aktywnych inwestycji, a warmińsko-mazurskie i śląskie – po 11.

Na terenie województwa wielkopolskiego odnotowaliśmy 10 projektów.

Po 9 inwestycji mają w zestawieniu serwisu kompasinwesycji.pl województwa podlaskie i podkarpackie.

Na terenie województwa łódzkiego jest 8 aktywnych inwestycji, a na Lubelszczyźnie – 6.

Fot. arch. Eiffage Budownictwo Mitex

raport

BIZNES listopad 2013

36 Builder

się nie rozpoczęła. Mirbud odpowiada za generalne wykonawstwo Double Tree by Hilton Warsaw Conference Centre and Spa. Pięciogwiazdkowy obiekt powstaje przy ul. Skalicowej 21, w warszawskiej dzielnicy Wawer, i będzie jednym z największych centrów kongresowokonferencyjnych w Polsce, jak również największym hotelem sieci Hilton. Kontrakt pomiędzy spółką Mirbud a inwestorem, Polaris Hospitality Enterprises opiewa na kwotę 184,5 mln zł brutto. Z kolei Strabag został generalnym wykonawcą pierwszego etapu Baltic Park Molo w Świnoujściu, największej inwestycji hotelowej na Wybrzeżu, która obejmuje dwa hotele, aquapark, apartamentowce i nową promenadę. Koszt całego przedsięwzięcia, którego inwestorem jest Zdrojowa Invest, to 250 mln zł. W ramach projektu do roku 2015/2016 powstaną hotel, aquapark, apartamentowce, nowa promenada z fontannami i ciągnący się wzdłuż niej pasaż handlowy, a mniej więcej do roku 2020 – kolejny hotel oraz molo, które ma być zwieńczeniem całego kompleksu. Strabag zrealizuje budowę części apartamentowej wraz z infrastrukturą techniczną i zagospodarowaniem terenu.

Do końca roku 2014 nakłady kapitałowe na modernizację kluczowych hoteli należących do Grupy Orbis wyniosą ok. 100 mln zł.

Spółka Orbis w podsumowaniu pierwszego półrocza 2013 roku poinformowała o podpisaniu w tym okresie trzech umów franczyzy na hotele w Wałbrzychu, Siedlcach i Wrocławiu. Ich otwarcie jest planowane na lata 2014 i 2015. W ostatnim czasie Grupa Hotelowa Orbis podpisała umowę franczyzy z hotelem Patria w Wiśle, który będzie działał pod marką Mercure. Obecnie hotel oferuje 42 pokoje, ale planowana jest jego rozbudowa.

W sektorze inwestycji hotelowych można się spodziewać nie tylko nowych projektów, lecz także modernizacji obiektów już istniejących.

W pierwszym półroczu 2013 roku Grupa Hotelowa Orbis zrealizowała nakłady inwestycyjne w wysokości 43,6 mln zł, przede wszystkim na modernizacje hoteli oraz na zakończenie budowy hotelu Novotel w Łodzi, którego otwarcie nastąpiło w maSofitel Warszawa

Ibis Kraków Fot. arch. Orbis S.A.

Fot. arch. Orbis S.A.

Novotel Centrum w Łodzi

ju bieżącego roku. Jak zapowiedział zarząd spółki, do końca roku 2014 nakłady kapitałowe na modernizację kluczowych hoteli należących do Grupy Orbis wyniosą ok. 100 mln zł.

90 mln zł zostanie zainwestowane w modernizację warszawskich obiektów. Orbis prowadzi w stolicy obecnie 11 hoteli. Remont został już zakończony w hotelu Mercure Warszawa Centrum (dawny Holiday Inn), zmodernizowano pokoje, sale konferencyjne, recepcję, lobby i bar, w Sofitelu Warszawa Victoria działa już nowa restauracja śniadaniowa „Kitchen Gallery”, trwa modernizacja pokoi i recepcji, a wkrótce rozpocznie się renowacja elewacji. W Novotelu Warszawa Centrum zmieniono aranżację recepcji i lobby, modernizacja będzie kontynuowana w roku 2014 i obejmie pokoje, korytarze, sale konferencyjne i część gastronomiczną. Metamorfozę przechodzi też Novotel Warszawa Airport – poza bardziej nowoczesnymi pokojami, hotel zyska zupełnie nową część rekreacyjną, zgodnie z aktualną koncepcją „In Balance”. Prace modernizacyjne ruszyły też w hotelach ibis w Warszawie i Łodzi, gdzie powierzchnie ogólnodostępne są zmieniane według konceptu „Avanzi”.

Poza obiektami na warszawskim rynku Grupa Orbis planuje remonty w hotelach w Krakowie – Novotel Kraków Centrum i Novotel Kraków City West, w Poznaniu – Novotel Poznań Centrum i Novotel Poznań Malta, we Wrocławiu – Mercure Wrocław Centrum, w Gdańsku – Novotel Gdańsk Marina.

zmienić w najbliższym czasie. Wiele zależy od czynników makroekonomicznych, które są kluczowe dla rozwoju branży hotelowej – mówi Ireneusz Węgłowski, wiceprezes Orbis S.A., największego operatora hotelowego w Polsce, zarządzającego grupą 60 hoteli. – Jednocześnie obserwujemy dojrzewanie polskiego rynku hotelarskiego i profesjonalizację tej branży – niezależni hotelarze są zainteresowani oferowaną przez Orbis franczyzą światowych marek należących do Accoru, takich jak np. Mercure czy ibis Styles – w ich wsparciu widzą szansę na rozwój, często warunkiem uzyskania finansowania inwestycji hotelowej jest umowa franczyzy zawarta z międzynarodową siecią – dodaje Ireneusz Węgłowski.

Fot. arch. Orbis S.A.

raport

BIZNES listopad 2013

38 Builder

z osłabienia rynku budowlanego.

Eksperci Colliers International zauważają potencjał w segmencie hoteli jedno-, dwu- i trzygwiazdkowych, działających pod szyldami globalnych marek i zlokalizowanych w większości regionów Polski.

– Trudno oszacować liczbę otwarć nowych obiektów w przyszłości. Warto jednak podkreślić, że po trudnych latach spowolnienia ekonomicznego widać duże ożywienie na rynku.

Z pewnością coraz intensywniej będzie rozwijał się segment hoteli typu condo. Najprawdopodobniej deweloperzy będą tworzyć więcej takich inwestycji, a niektóre z nich zaczną działać pod międzynarodowymi markami. Najważniejszą rolę nadal będzie jednak odgrywał atrakcyjny stosunek jakości do ceny – zauważa Gheorghe Marian Cristescu, Dyrektor Best Western na Polskę, sieci rozwijającej na zasadzie franczyzy trzy marki hotelowe. Zwraca również uwagę, że takie rynki, jak Kraków, Wrocław lub Warszawa, będą jeszcze atrakcyjniejsze dla inwestorów ze względu na szybszy zwrot z inwestycji.

Eksperci Colliers International przewidują, że aktywność deweloperska w Polsce utrzyma się na wysokim poziomie w Warszawie, Łodzi, Poznaniu i Wrocławiu, gdzie mogą powstać kolejne obiekty hotelowe, szczególnie w segmencie klasy ekonomicznej i średniej. – W dalszym ciągu Trójmiasto i Katowice są bardzo atrakcyjnymi rynkami. Mniejsze miasta, jak Rzeszów, Białystok, Kielce czy Lublin, również prężnie się rozwijają. Ponadto coraz większym wzrostem obłożenia zaskakuje województwo zachodniopomorskie – podkreśla Gheorghe Marian Cristescu, Dyrektor Best Western na Polskę.

– W 2011 i 2012 roku obserwowaliśmy kontynuację szybkiego wzrostu liczby hoteli w Polsce. Tendencja ta trwa nieprzerwanie od roku 2000 i nic nie wskazuje na to, by miała się

ul. Patriotów 174, 04-832 Warszawa www.bodys.pl www.facebook.com/bodysoutdoorfitness

SHOW ROOM

Siłownie zewnętrzne BODYS znacząco zwiększą atrakcyjność miejskiego parku.

Urządzenia BODYS do ćwiczeń na świeżym powietrzu idealnie współgrają z placami zabaw.

BODYS, to doskonałe uzupełnienie ścieżek rowerowych, pieszych i plaż.

aktywność energia radość

zadzwoń już dziś 22 290 68 74 507 175 332

Niech Twój park, osiedle, plac zabaw wypełni:

raport

BIZNES

Polska stolarka otworowa

Builder

40

listopad 2013

Maksymilian Miros

W pierwszym półroczu 2013 roku wartość eksportu polskich okien i drzwi zwiększyła się o 9,2% w porównaniu do analogicznego okresu minionego roku. Największy wzrost odnotowali producenci wyrobów z drewna. Spadek eksportu okien z PCW nie przekreśla jednak szans na kolejny rekordowy wynik polskich eksporterów w tym segmencie na koniec sezonu.

O

statnie dwa miesiące ubiegłego roku oraz początkowych pięć miesięcy bieżącego było dla polskich producentów okien najtrudniejszym okresem od co najmniej 10 lat. Główne przyczyny takiego stanu rzeczy to dekoniunktura gospodarcza w Polsce i pozostałych krajach UE oraz wydłużony sezon zimowy, który zdecydowanie nie sprzyjał montowaniu stolarki. Nic więc dziwnego, że po pierwszym półroczu niewielu producentom sprzedaż wzrosła w porównaniu z pierwszym półroczem ubiegłego roku.

Dobre rokowania

Dopiero pod koniec maja producenci zaczęli sygnalizować, że ruch w branży zaczął się na dobre. Od czterech miesięcy producenci okien mają zdecydowanie więcej zamówień. Nie są jeszcze wprawdzie znane dokładne wyniki produkcji za okres lipiec-sierpień, ale z wstępnych informacji wynika, że branża wychodzi na prostą.

Polska jest czwartym producentem stolarki z PCW w UE i od 2010 roku ma największy eksport wśród krajów wspólnotowych. Udział Polski w łącznym eksporcie dwudziestu siedmiu krajów będących członkami UE wyniósł w 2012 roku aż 30%.

Ubiegły sezon zakończył się produkcją na poziomie niespełna 12 mln okien, co było wynikiem o 3,2% gorszym niż w roku 2011. W pierwszym półroczu bieżącego roku z polskich linii produkcyjnych zjechało 4,8 mln okien, tj. o 10% mniej niż w okresie od stycznia do czerwca roku 2012. Na tak słaby wynik największy wpływ miała sprzedaż w pierwszym kwartale, w którym do klientów trafiło o 13% okien mniej niż w analogicznym okresie roku 2012. Początek drugiego kwartału również nie był udany, a przyspieszenie pod koniec maja nie zniwelowało strat z początku okresu. W porównaniu z drugim kwartałem 2012 roku odnotowano spadek o po-

Mikołaj Placek Prezes Zarządu OKNOPLAST

Między innymi za sprawą eksportu szacujemy zakończyć rok 2013 z wyższym wzrostem sprzedaży niż w 2012 i zwiększeniem udziałów w rynkach, na których funkcjonujemy.

OKNOPLAST wyszedł z kryzysu obronną ręką i spodziewamy się wzrostu sprzedaży. W tym roku sfinalizowaliśmy nowe inwestycje na polu marketingowym – mowa tu o przedłużeniu kontraktu z Interem Mediolan oraz umowach sponsorskich z zagranicznymi klubami piłkarskimi: Borussią Dortmund i Olympique Lyon. Zresztą od lat konsekwentnie inwestowaliśmy w markę, bo wydatki marketingowe należy postrzegać w kategorii inwestycji. Obecnie 70% naszych klientów pochodzi z polecenia.

W tym roku utworzyliśmy Grupę, w skład której weszły: nasza flagowa marka OKNOPLAST oraz WnD i Aluhaus, które w oparciu o rozwiązania i doświadczenia OKNOPLASTU będą produkować i eksportować wysokiej jakości stolarkę okienną i drzwiową w segmencie ekonomicznym plus (WnD) oraz w segmencie premium produktów z aluminium (Aluhaus). Krok ten pozwoli na jeszcze większe zróżnicowanie oferty produktowej i jej precyzyjne dopasowanie do potrzeb klientów. W ten sposób chcemy zwiększyć swój udział w rynku zarówno w Polsce, jak i za granicą. Między innymi za sprawą eksportu szacujemy zakończyć rok 2013 z wyższym wzrostem sprzedaży niż w 2012 i zwiększeniem udziałów w rynkach, na których funkcjonujemy.

Wykresy arch. CAB

Wykres 1. Wielkość oraz dynamika produkcji okien w Polsce od roku 2007 (dane w mln okien)

REKLAMA

nad 7%. Dziesięcioprocentowy spadek wielkości produkcji po pierwszym półroczu 2013 roku to efekt załamania sprzedaży na rynku krajowym oraz mniejszej niż w poprzednich latach dynamiki wzrostu eksportu w ujęciu ilościowym. Sprzedaż okien w Polsce spada od kilku lat, ale dopiero na początku 2013 roku odnotowano prawdziwe załamanie. Po pierwszym półroczu sprzedaż w kraju była o ponad 16% mniejsza niż w ubiegłym roku. W tym samym czasie eksport wzrósł o 1%. To słaby wynik, zwłaszcza że w ciągu trzech poprzednich lat roczne tempo wzrostu eksportu wahało się w granicach od 5 do 14%.

Perspektywy na drugie półrocze są jednak optymistyczne z dwóch powodów. Po pierwsze, poprawa wyników gospodarczych w UE pozwala przypuszczać, że dynamika wzrostu eksportu ponownie przyspieszy. Po drugie, po raz pierwszy od kilku lat można spodziewać się większej sprzedaży na rynku krajowym, zwłaszcza że dane porównywane będą z wynikami z dwóch ostatnich, bardzo słabych, miesięcy 2012 roku. Nie zniweluje to w pełni dużego spadku po pierwszym półroczu. Z prognoz Centrum Analiz Branżowych (CAB) wynika, że cały rok 2013 zakończy się kilkuprocentowym spadkiem sprzedaży okien w kraju oraz wzrostem eksportu na po-

PVC WINTERFOAM i WINTERFOAM od –12˚C do +25˚C NIE WYPACZA PROFILI PCW SPRĘŻYSTA I IZOLACYJNA

Wykres 2. Produkcja okien i drzwi z PCW w UE (dane w mld euro)

Wykres 3. Udziały głównych krajów w wielkości produkcji stolarki z PCW w UE w roku 2012

www.denbraven.pl

ZIMOWE PIANY MONTAŻO WE

Fot. arch. Velux

raport

BIZNES

ziomie 8-9%. Oznacza to, że produkcja okien w Polsce w 2013 roku będzie nieznacznie mniejsza niż w 2012 roku. Sprzedaż polskich producentów spadnie o około 2% lub – w optymistycznym wariancie – utrzyma się na poziomie z roku 2012.

Builder

42

listopad 2013

Aktywność segmentów

Zdecydowanie największym segmentem okien w Polsce są okna z tworzyw sztucznych, a ich udział w wielkości produkcji rósł niezmiennie od kilkunastu lat. W roku 2012 w Polsce wyprodukowano 9,25 mln okien z PCW, co stanowiło około 77% wszystkich okien, które w ubiegłym roku wyjechały z polskich fabryk.

W pierwszym półroczu roku 2013 nastąpił spadek wielkości produkcji okien z PCW w porównaniu z analogicznym okresem roku 2012. Spadek w tym segmencie był nieznacznie większy niż spadek całej branży. Od stycznia do czerwca 2013 roku wyprodukowano 3,55 mln okien z PCW, czyli o 11% mniej niż w ciągu sześciu początkowych miesięcy ubiegłego roku. Co ciekawe, większa dynamika spadku to efekt słabszych wyników sprzedażowych na rynkach zagranicznych. Jest to zaskakujące, ponieważ w ciągu ostatnich kilku lat eksporterzy okien z PCW byli na rynkach zagranicznych zdecydowanie bardziej aktywni niż firmy sprzedające okna drewniane. W bieżącym roku tendencja jest jednak odwrotna – po pierwszym półroczu eksporterzy okien drewnianych odnotowali dwudziestoprocentowy wzrost. W tym samym czasie eksporterzy okien z PCW – siedmioprocentowy spadek w ujęciu ilościowym (wykres 5). Spadek sprzedaży okien z PCW odnotowano również na rynku krajowym, był on jednak mniejszy niż w przypadku okien drewnianych.

Wykres 4. Główne kierunki eksportu okien i drzwi z PCW z Polski w latach 2011-2012 (dane w mln euro)

Jacek Siwiński Dyrektor Generalny VELUX Polska

Już teraz bez wahania mogę stwierdzić, że wynik finansowy będzie dla nas satysfakcjonujący.

W ciągu ostatnich dwóch lat VELUX zainwestował w Polsce blisko 200 mln złotych. Ta największa od 14 lat inwestycja była związana z wprowadzeniem na rynek nowej oferty okien i całkowitej transformacji procesów produkcji. Polska premiera rynkowa nowej bardziej energooszczędnej generacji okien VELUX powiodła się, a jej sprzedaż przekroczyła nasze oczekiwania. Przed nami finalne podsumowania roku, ale już teraz bez wahania mogę stwierdzić, że wynik finansowy będzie dla nas satysfakcjonujący. W 2012 roku wartość wyeksportowanych okien przez Grupę VELUX i spółki siostrzane (należące do holdingu VKR) wyniosła blisko 1,2 mld złotych, co plasuje nas na pozycji największego eksportera okien z Polski. Jesteśmy też liczącym się pracodawcą, gdyż spółki z holdingu VKR zatrudniają w Polsce blisko 2900 osób.

Wykres 5. Wartość eksportu okien i drzwi w I półroczu (w mln euro)

raport

BIZNES listopad 2013

44 Builder

Polska branża stolarki z PCW na tle UE

Spadek eksportu okien z PCW po pierwszym półroczu 2013 roku nie przekreśla jednak szans na kolejny rekordowy wynik polskich eksporterów na koniec sezonu.

W drugim półroczu spodziewane jest wyraźne przyspieszenie. Rekordowych wyników w ostatnich latach było zresztą wiele, dzięki czemu Polska – mimo że jest „dopiero” czwartym producentem stolarki z PCW w UE – od 2010 roku ma największy eksport spośród krajów wspólnotowych. Nasz wartościowy udział w produkcji okien (i drzwi) z PCW w roku 2012 wyniósł niespełna 9%, ale udział Polski w łącznym eksporcie dwudziestu siedmiu krajów-członków UE – aż 30%.

W roku 2012 w UE wyprodukowano okna i drzwi z PCW za 11,55 mld euro, o 5% mniej niż w roku 2011.

Firmy niemieckie odpowiadają za około 29% tej produkcji. Wytworzyły one stolarkę z PCW za 3,3 mld euro, czyli o 6% więcej niż w roku 2011. W tym samym czasie Wielka Brytania oraz Francja odnotowały spadki o odpowiednio 10 i 8%. W Wielkiej Brytanii wartość produkcji stolarki z PCW spadła do 2,1 mld euro, a we Francji – poniżej 2 mld euro. Czwarty producent – Polska – wytworzył okna i drzwi z PCW za 975 mln euro, czyli o 1% mniej niż w 2011 roku.

O prawie 8% wzrosła w roku 2012 wartość polskiego eksportu okien i drzwi z PCW. Oznacza to, że wartość eksportu przekroczyła 500 mln euro i była większa aż o 120 mln euro niż wartość eksportu firm niemieckich oraz o 390 mln euro większa niż wartość eksportu firm ze Słowacji.

Okna i drzwi z PCW z Polski sprzedawane są w około siedemdziesięciu krajach na całym świecie, ale 96% eksportu trafia na rynek UE. W 2012 roku stolarkę z PCW z Polski za co najmniej 30 mln euro sprzedano w sześciu krajach – w Niemczech (175 mln euro), Czechach (57 mln euro), Francji (47 mln euro), Włoszech (43 mln euro), Belgii (40 mln euro) oraz Słowacji (39 mln euro).

Marcin Szewczuk Marketing Manager aluplast

Pozycja lidera zobowiązuje.

Rok 2013 dla naszej firmy to dalsze inwestycje zarówno w bazę technologiczną, jak również w rozwój oferty produktowej dostosowanej do zmieniających się wymagań technicznych i oczekiwań klientów. Po ukończeniu inwestycji związanej z zakupem gruntów, powstały nowe hale magazynowe o powierzchni 5500 m2 oraz place składowe o powierzchni 11 500 m2. Zwiększone zostały powierzchnie przeznaczone pod profile okleinowane, jak również zakupiono kolejne nowoczesne linie do okleinowania profili.

Jeśli chodzi natomiast o tendencje w zakresie oferowanych produktów, to bardzo dobrze przyjęta została nowa seria profili Ideal 8000 dedykowanych do budownictwa energooszczędnego i pasywnego, które wyróżniono Złotym Medalem 2013 Międzynarodowych Targów Poznańskich.

Dodatkowo, właśnie z myślą o segmencie budownictwa energooszczędnego, do oferty wprowadzane są aktualnie nowe systemy profili okiennych serii Ideal 7000 oraz drzwi unoszono-przesuwne HST 85 mm.

Cieszymy się, że zarówno działania naszej firmy, jak i oferta produktowa również w tym roku zyskały uznanie zarówno ostatecznych nabywców, jak i fachowców, czego dowodem są otrzymane wyróżnienia: Złoty Medal MTP, Lider Rynku Stolarki Budowlanej 2013, Budowlana Marka Roku 2013, TopBuilder 2013, czy też tytuł Ambasadora Budownictwa Pasywnego.

Autor jest ekspertem Centrum Analiz Branżowych

Eksport polskich okien i drzwi bije kolejne rekordy Według najnowszych danych Eurostat eksport polskich okien i drzwi zwiększył się w pierwszym półroczu 2013 roku o 9,2% w porównaniu do analogicznego okresu minionego roku. Największy wzrost odnotowali producenci wyrobów z drewna, dzięki czemu wartość ich eksportu była wyższa, niż wartość eksportu producentów okien i drzwi z PCW – dotychczasowych liderów eksportu polskiej stolarki otworowej. Z polskich zakładów wyjechały za granicę okna i drzwi o łącznej wartości 532,9 mln euro. W tym samym okresie 2012 roku było to 488,2 mln euro. Blisko 45-milionowa różnica w analizowanych okresach to w dużej mierze zasługa wzrostu, jaki odnotowano w przypadku wyrobów drewnianych, głównie okien. W pierwszym półroczu bieżącego roku wartość eksportu okien drewnianych wzrosła ze 141,4 mln euro do 182,3 mln euro, czyli aż o 28,9%. W odniesieniu do drzwi drewnianych wzrost nie był już tak spektakularny i wyniósł 2,8% – z 55,0 do 56,5 mln euro.

Wartości eksportu zwiększyły się również w stolarce

metalowej w porównaniu do I półrocza 2012 roku.

O 17,7% wzrósł eksport okien i drzwi z aluminium (z 30,8 do 36,2 mln euro), a o 10,9% eksport wyrobów z żeliwa lub stali (z 34 do 37,7 mln euro). Ujemną dynamikę odnotowano natomiast w przypadku okien i drzwi z PCW – zaledwie 3%.

Wiele wskazuje na to, że bariera 1 mld euro wartości eksportu, którą po raz pierwszy w historii przekroczyły polskie firmy w 2011 roku, nie będzie także problemem w tym roku. Tym bardziej, że coraz szybciej rośnie dynamika eksportu polskich okien i drzwi. Dla porównania w pierwszym kwartale 2013 roku eksport był wyższy o 3,3%, aniżeli w pierwszym kwartale 2012 roku, a po dwóch kwartałach różnica wynosi już 9,2%. Wzrost wartości eksportu stolarki otworowej jest większy aniżeli całego polskiego eksportu, który w pierwszym półroczu 2013 roku zwiększył się o 6% w porównaniu do analogicznego okresu minionego roku. Źródło: Centrum Analiz Branżowych na podstawie Eurostat

Atestowane

znaczy bezpieczniejsze Dla większości z nas wybór wkładki do zamka nie należy do spraw łatwych.

Jej rodzaj i wymiar to tylko nieliczne spośród elementów, na które należy zwrócić uwagę. Warte polecenia są wkładki z atestem, które znacząco różnią się od tych standardowych.

Atest stanowi dla klienta gwarancję, że wkładka przeszła badania związane z odpornością antywłamaniową, co znacząco podnosi poziom bezpieczeństwa naszego domu. Co niezwykle istotne, atesty przyznawane są przez jednostkę zewnętrzną, a nie przez samego producenta. W Polsce uznanymi jednostkami są Instytut Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie oraz Instytut Techniki Budowlanej w Poznaniu.

Produkty wysokiej klasy bezpieczeństwa

Stosowanie drzwi wyposażonych w zamek i wkładkę atestowaną to rozwiązanie wręcz idealne. Pamiętajmy jednak, że nawet najlepsza wkładka nie spełni swojej roli, jeśli zamontujemy ją w drzwiach z zamkami niskiej jakości. By lepiej przyjrzeć się zaletom wkładek atestowanych, przybliżmy atuty modeli Dragon i Hektor, które w swojej szerokiej ofercie posiada polski producent, lider branży okuć budowlanych i zabezpieczeń – LOB S.A. Co daje doskonałą trwałość zarówno wkładki, jak i klucza. Dragon i Hektor posiadają odpowiednio 6 i 4 klasę bezpieczeństwa przyznane przez IMP w Warszawie. Producent oferuje kartę bezpieczeństwa, na podstawie której możemy dorobić dodatkowe klucze jedynie w autoryzowanych salonach i punktach serwisowych na terenie całego kraju. Klucze te

mają profil zastrzeżony w Urzędzie Patentowym RP. Wyroby produkowane przez LOB S.A. cechują się wysoką jakością materiałów, Zalet wkładek atestowanych jest więcej. Jedna z istotniejszych to zabezpieczenie przeciwprzewierceniowe, zapewniane przez zastosowanie w bębenku i korpusie hartowanych kołeczków.

Konstrukcje Dragona i Hektora wzmocniono tak, by uniemożliwić wyrwanie bębenka z korpusu wkładki. Produkty oferowane przez LOB S.A. są odporne na wszelkie manipulacje mechaniczne i elektroniczne. W procesie produkcji zastosowano sprężyny i kulki, które zabezpieczają przed włamaniem metodą manipulacji zamkiem za pomocą odpowiednio spreparowanego klucza.

Hektor – optymalny poziom zabezpieczenia (KLASA 4)

Ze względu na bardzo korzystną relację ceny do jakości wkładki Hektor należą do najlepiej sprzedających się na polskim rynku wkładek atestowanych. Mają one atest IMP w Warszawie, świadczący o posiadaniu przez nie 4 klasy odporności na włamanie, 1 klasy odporności ogniowej oraz klasy C odporności na korozję.

W związku z tym, że Hektor to wkładka atestowana, również profil klucza jest zastrzeżony w Urzędzie Patentowym RP, co uniemożliwia jego dorobienie w nieautoryzowanym punkcie.

(4 sztuki), wraz z kartą identyfikacyjną. Zestawy te różnią się jedynie kodem klucza. Zakupiony produkt daje możliwość beznarzędziowego przekodowania wkładki z klucza A za pomocą kluczy z drugiego zestawu na klucz B. Wyobraźmy sobie zatem sytuację, w której nasz dom stoi w stanie surowym. Klucz A posiada majster, mający dostęp do wszystkich drzwi. Kiedy zakończy on pracę, pojawiamy się na miejscu i ten sam zamek otwieramy kluczem B. W tym momencie klucz majstra staje się bezużyteczny, ponieważ nie pasuje już do żadnej wkładki. Od tej chwili drzwi otworzy tylko klucz B. W ten oto prosty sposób każdy z nas może samodzielnie przekodować wkładkę. Warto dodać, że Dragon posiada klucz sześcionacięciowy, co znacznie zwiększa liczbę możliwych kombinacji.

Jeden klucz – wiele możliwości

LOB S.A. proponuje swoim klientom również wygodne rozwiązanie w postaci układu jednego klucza. System można rozbudować o każdą, dowolną liczbę

wkładek lub o inne elementy układu (np. kłódki, zamki kasetowe i meblowe).

Klienci najczęściej korzystają z kompletu wkładek składającego się z wkładki dwustronnej oraz wkładki z gałką. Są to popularne komplety wkładek w drzwiach wejściowych. Dzięki takiemu rozwiązaniu drzwi zewnętrzne wyposażone w dwa zamki możemy otwierać za pomocą jednego klucza od zewnątrz, a od wewnątrz dodatkowo za pomocą gałki.

Większość firm ubezpieczeniowych wymaga od klienta ubezpieczającego dom, czy mieszkanie posiadania produktów atestowanych. To kolejny argument przemawiający za wybraniem tego rozwiązania. Pamiętajmy! Tylko odpowiednia wkładka w parze z dobrymi drzwiami, wyposażonymi w dobre zamki, mogą zagwarantować bezpieczeństwo naszego domu.

Magia jednego

klucza

Dragon – zabezpieczenie na najwyższym poziomie (KLASA 6 )

Dodatkowym atutem Dragona jest wkładka bębenkowa z możliwością samodzielnego jej przekodowania. Dodawane są do niej dwa zestawy kluczy, oznaczone jako klucz A (1 sztuka) oraz klucz B Zastąp wiele klucZy jednym!

ZOBACZ JAKIE TO PROSTE

Wybierz produkt atestowany

Szymon Walczak Dyrektor Handlowy, Członek Zarządu LOB S.A.

Nowoczesna farba akrylowa Fot. arch. Flügger

Flügger Facade Zero to nowoczesna farba akrylowa do elewacji, którą można stosować w temperaturze bliskiej 0°C. Dzięki zastosowaniu specjalnej żywicy posiada zdolność mostkowania pęknięć do 1 mm. Tworzy mocną i elastyczną powłokę, która stanowi barierę dla dwutlenku węgla i chlorków, dzięki czemu chroni szczególnie betonowe i żelbetowe elementy elewacji przed korozją. W przeciwieństwie do większości farb, które wymagają temperatury przynajmniej +5°C, umożliwia znaczne wydłużenie sezonu prac malarskich na zewnątrz, co pozwala wykonawcy na podjęcie większej ilości zleceń i zwiększenie zysku. Dostępna we wszystkich kolorach. Uzyskane kolory są żywe i trwałe przez wiele lat. Ciesząca się ogromnym sukcesem na rynku polskim Flügger Facade Zero zastąpiła dostępną dotychczas w sprzedaży farbę Flügger Facade Beton.

Niezawodna piana na mroźne dni Sudafoam Maxi Express -25°C to wysokowydajna i szybkoutwardzalna poliuretanowa piana pistoletowa przeznaczona do aplikacji w ekstremalnych warunkach klimatycznych.

Sprawdzi się nawet przy temperaturze do -25°C oraz niskiej wilgotności powietrza.

Jest odpowiednia do uszczelnienia przy montażu ościeżnic okiennych i drzwiowych, parapetów, rolet, a także stopni schodów.

Za pomocą niej poradzisz sobie m.in. z wypełnieniem oraz izolacją termiczną przepustów rurowych i kablowych, części instalacji centralnego ogrzewania i wodnokanalizacyjnej. Dodatkowo wygłuszy ściany działowe i elementy prefabrykowane w konstrukcjach szkieletowych.

Zapewni także izolację akustyczną podłóg lub poddaszy. Innowacyjny produkt Soudal charakteryzuje się krótkim czasem naskórkowania oraz utwardzania w przekroju.

W optymalnych warunkach naskórek tworzy się już po 4 minutach. Piana jest praktycznie niewrażliwa na niedostatek wilgoci w otoczeniu i pozbawiona skurczu.

Dzięki temu nie ginie w szczelinie, a w efekcie nie trzeba nakładać uzupełniającej warstwy.

Fot. arch. Soudal

Dobra wiadomość dla tych, którzy poszukują estetycznej i oryginalnej elewacji do swojego domu. Na rynku jest już dostępny system ociepleń weber.therm DECOR, w którym tynk dekoracyjny znakomicie imituje mur z cegły, granitu czy piaskowca. To innowacyjne rozwiązanie pozwala połączyć wizualny efekt klasycznej elegancji z zaletami nowoczesnej, cienkowarstwowej masy wykończeniowej. Dzięki weber.therm DECOR można wykonać kompleksowe ocieplenie budynku, a także wykończyć elewację na już istniejącym ociepleniu.

Tynki wchodzące w skład systemu weber. therm DECOR są dostępne w wielu kolorach i odcieniach. Producent przewidział także możliwość ułożenia tynku w sposób imitujący mur z cegieł rustykalnych, klinkierowych lub ręcznie formowanych. Więcej informacji na www.netweber.pl.

Fot. arch. Weber

Statuetka TopBuilder to jedna z najbardziej cenionych nagród na polskim rynku budowlanym. Przyznawana jest przez redakcję miesięcznika „Builder” i Kapitułę Wyróżnień innowacyjnym produktom i rozwiązaniom budowlanym; realizacjom, w których zastosowano nowoczesne rozwiązania architektoniczne, konstrukcyjne i technologiczne oraz sprawdzonym i rekomendowanym produktom IT przeznaczonym dla budownictwa. Tytułem i statuetką TopBuilder mogą zostać wyróżnione również usługi, produkty finansowe, projekty, inicjatywy, przedsięwzięcia, programy, które są dedykowane branży budowlanej. W tym roku po raz pierwszy jury wskazało także wiodące polskie projekty konstrukcyjne i architektoniczne.

Produkty nagrodzone statuetką TopBuilder 2013

Bez iskrzenia przy cięciu metalu Firma Bosch wprowadza na rynek nową stacjonarną piłę do cięcia stali GCD 12 JL. Nowe narzędzie zapewnia wyjątkowo precyzyjne cięcie metalu przy praktycznie całkowitym braku iskrzenia. Tak dobre rezultaty gwarantuje nowa tarcza pilarska Bosch Expert for Steel, która – w przeciwieństwie do obróbki abrazyjnej, z jaką mamy do czynienia w przypadku korundowych tarcz tnących – zapewnia dużo lepszą jakość cięć. Przebarwienia powierzchni i powstawanie zadziorów – zjawiska, z którymi często można spotkać się podczas obróbki materiału tarczami korundowymi – w przypadku pracy z piłą GCD 12 JL Professional zostały zredukowane do minimum.

Dzięki temu czasochłonna obróbka dodatkowa nie jest już konieczna. Niski stopień iskrzenia ułatwia pracę i zapewnia dobrą widoczność linii cięcia. Dokładność obróbki zapewnia wbudowany laser, wskazujący linię cięcia i umożliwiający prowadzenie tarczy wzdłuż zaznaczonej linii. Instalatorzy i ślusarze mają możliwość wyjątkowo precyzyjnego cięcia rur, profili kwadratowych i kątowych.

Fot. arch. Bosch

BUDOWNICTWO

Nowy system elewacyjny weber.therm DECOR

REKLAMA

Nowości Bobcat – minikoparki E62 i E85 Firma Bobcat wprowadziła na rynek dwie nowe minikoparki w zakresie wagowym 6-8 ton. W nowych modelach – 6-tonowej E62 oraz 8-tonowej E85 z ograniczonym przechyłem tylnym (RTS) – zastosowano wiele nowoczesnych rozwiązań. Maksymalnie zwiększono wydajność, uniwersalność, komfort operatora, trwałość oraz łatwość konserwacji i napraw. Obie koparki wyposażono w zmodernizowany układ hydrauliczny, zapewniający większe ciśnienia i poziomy przepływu. Przekłada się to na zwiększoną precyzję i wydajność kopania oraz podnoszenia. Silniki jazdy wyposażone są standardowo w automatyczną skrzynię biegów, zapewniającą lepszą zdolność manewrową, szczególnie podczas zwrotów i niwelowania terenu, gdyż system automatycznie redukuje bieg przy większym obciążeniu. Dla optymalizacji podnoszenia oba modele zaopatrzono w zawory

• Iniekcja strumieniowa Soilcrete® (jet grouting), rozpierająca Compaction Grouting i rozrywająca Soilfrac® • Wgłębne mieszanie gruntu na sucho (DSM_dry) i na mokro (DSM_wet) • Przesłony przeciwfiltracyjne pionowe i poziome (uszczelnianie wałów przeciwpowodziowych, grobli, zbiorników, zapór, wykopów budowlanych)

Geotechnika

• Gwoździowanie skarp i zboczy, gwoździe i mikropale systemowe typu MESI, TITAN, GONAR, SAS i DYWIDAG

Geotechnika Geotechnika na światowym poziomie

Fot. arch. Bobcat

• Zabezpieczanie ścian wykopów budowlanych i skarp, na światowym poziomie Oferujemy paletę kotwami gruntowymi trwałymi i pełną tymczasowymi na światowym poziomie

technik geotechnicznych

Geotechnika Oferujemy pełną paletę technik geotechnicznych Oferujemy pełną paletę • Pale prefabrykowane, pale wiercone CFA i orurowane, pale przemieszczeniowe (SDP, VDP) • Zagęszczanie impulsowe (IC) • Geodreny i ubijanie dynamiczne (DC, DR)

• Geodrenytechnik i ubijanie dynamiczne (DC, DR) geotechnicznych

na światowym poziomie • Geodreny i ubijanie DR) • Ścianydynamiczne szczelinowe(DC, i barety • Zagęszczanie wgłębne • Zagęszczanie impulsowe (IC) metodą wibroflotacji i wibrowymiany

• Zagęszczanie • Zagęszczanie impulsowe (IC) Oferujemy pełną wgłębne paletę

metodą•wibroflotacji i wibrowymiany Kolumny żwirowe (KSS), technik geotechnicznych Zapraszamy do współpracy!

• Zagęszczanie wgłębne

betonowo-żwirowe (FSS, CMM), • Kolumny żwirowe (KSS), • Geodreny i ubijanie dynamiczne (DC, DR) betonowe (BRS, SDC, VDC) metodą wibroflotacji i wibrowymiany betonowo-żwirowe (FSS, CMM), www.keller.com.pl

betonowe (BRS, SDC, VDC) • Zagęszczanie impulsowe (IC) • Iniekcja klasyczna, • Kolumnyniskociśnieniowa żwirowe (KSS), • Iniekcja klasyczna, niskociśnieniowa

podtrzymujące wysięgnik i ramię oraz w urządzenie ostrzegające o przeciążeniu, co ułatwia uzyskanie aprobaty do zastosowań dźwigowych. Niski poziom emisji spalin oraz hałasu (w modelach E62 i E85 odpowiednio 97 i 98 dBA) sprawia, że koparki nadają się do stosowania w miejscach wymagających niskiego natężenia dźwięku oraz w godzinach nocnych. Przestrzeń, jaką zapewnia nowa kabina ROPS, jest porównywalna z kabinami znacznie większych maszyn segmentu średniego i ciężkiego. Duże drzwi do kabiny zapewniają wygodne wsiadanie do koparki i wysiadanie z niej. Dodatkowe informacje dotyczące firmy Bobcat i jej produktów dostępne są na stronie www.bobcat.eu

KOŁO Lito – wanna stalowa Przeznaczona jest dla osób, które lubią tradycyjne materia-ły i nowe rozwiązania. Lito ma łagodnie wyprofilowane wnętrze i duże powierzchnie umożliwiające np. odstawienie płynu kąpielowego czy szamponu. Wanna wykonana jest ze stali o grubości 1,8 mm. Odznacza się wysoką wytrzymałością na zarysowania i ścieranie oraz odpornością na działanie substancji chemicznych, a także promieni UV. Do wyboru są trzy długości wanien: 150, 160 i 170 cm. Największy model (170x70 cm) może być opcjonalnie wyposażony w estetyczne uchwyty, które ułatwią osobom starszym wejście do wanny i wyjście z niej, a także zmianę pozycji podczas kąpieli. W komplecie sprzedawane są nogi i mata wygłuszająca szczelinę pomiędzy nogami a dnem wanny. Lito może być kompletowana z parawanami nawannowymi z oferty Sanitec KOŁO.

betonowo-żwirowe CMM), ® (FSS,wgłębne •Soilcrete Zagęszczanie • Iniekcja strumieniowa (jet grouting), ® betonowe (BRS, SDC, VDC) wibroflotacji i wibrowymiany • Iniekcjametodą strumieniowa Soilcrete (jetGrouting grouting), rozpierająca Compaction ® rozpierająca CompactionSoilfrac Grouting i rozrywająca • Kolumny żwirowe (KSS),® • Iniekcja klasyczna, niskociśnieniowa i rozrywająca Soilfrac betonowo-żwirowe (FSS,gruntu CMM), • Wgłębne mieszanie ® • Iniekcja strumieniowa Soilcrete (jet grouting), • Wgłębne mieszanie gruntu betonowe (BRS, SDC, VDC) na sucho (DSM_dry) i na mokro (DSM_wet) narozpierająca sucho (DSM_dry) i na mokro (DSM_wet) Compaction Grouting

• Iniekcja klasyczna, niskociśnieniowa • Przesłony przeciwfiltracyjne pionowe i poziome® i rozrywająca • Przesłony przeciwfiltracyjne pionowe Soilfrac i poziome (uszczelnianie wałów przeciwpowodziowych, ® • Iniekcja strumieniowa (jet grouting), (uszczelnianie wałówSoilcrete przeciwpowodziowych, grobli, zbiorników, zapór, wykopów budowlanych) • Wgłębne mieszanie gruntu grobli, zbiorników, zapór, wykopów budowlanych) rozpierająca Compaction Grouting na sucho (DSM_dry) i nai rozrywająca mokro (DSM_wet) Soilfrac® • Gwoździowanie skarp • Gwoździowanie skarpi zboczy, i zboczy, gwoździe i mikropale systemowe gwoździe i pionowe mikropale systemowe • Przesłony przeciwfiltracyjne i poziome • Wgłębne mieszanie gruntu typutypu MESI, TITAN, GONAR, SAS i DYWIDAG MESI, TITAN, GONAR, SAS i DYWIDAG (uszczelnianie wałów przeciwpowodziowych, na sucho (DSM_dry) i na mokro (DSM_wet) grobli, zbiorników, zapór, wykopów budowlanych) • Zabezpieczanie ścian wykopów budowlanych i skarp, • Zabezpieczanie ścian wykopów budowlanych i skarp, • Przesłony przeciwfiltracyjne pionowe i poziome kotwami gruntowymi trwałymi i tymczasowymi kotwami gruntowymi trwałymi i tymczasowymi (uszczelnianie wałów przeciwpowodziowych, • Gwoździowanie skarp i zboczy, grobli, zbiorników, zapór, budowlanych) • Pale prefabrykowane, • Pale prefabrykowane, gwoździe i wykopów mikropale systemowe pale wiercone CFA i orurowane, pale wiercone CFA i orurowane, typu MESI, TITAN, GONAR, SAS i DYWIDAG • Gwoździowanie skarp i zboczy, przemieszczeniowe (SDP, VDP) palepale przemieszczeniowe (SDP, VDP) gwoździe i mikropale systemowe • Zabezpieczanietypu ścian wykopów budowlanych i skarp, • Ściany szczelinowe i barety MESI, TITAN, GONAR, SAS i DYWIDAG • Ściany szczelinowe i barety

Geotechnika

Fot. arch. Sanitec KOŁO

na światowym poziomie kotwami gruntowymi trwałymi i tymczasowymi

• Zabezpieczanie ścian wykopów budowlanych i skarp, Zapraszamy doi tymczasowymi współpracy!

•trwałymi Pale kotwami Zapraszamy gruntowymi doprefabrykowane, współpracy!

Oferujemy pełną paletę pale wiercone CFA i orurowane, • www.keller.com.pl Pale prefabrykowane, technik geotechnicznych pale przemieszczeniowe (SDP, VDP) www.keller.com.pl pale wiercone CFA i orurowane,

pale (SDP, VDP) • Geodreny i ubijanie (DC, DR) •przemieszczeniowe Ścianydynamiczne szczelinowe i barety • Ściany szczelinowe i barety • Zagęszczanie impulsowe (IC)

Zapraszamy do współpracy!

• Zagęszczanie wgłębne Zapraszamy do współpracy!

metodą wibroflotacji i wibrowymiany www.keller.com.pl

www.keller.com.pl

• Kolumny żwirowe (KSS), betonowo-żwirowe (FSS, CMM), betonowe (BRS, SDC, VDC) • Iniekcja klasyczna, niskociśnieniowa

BUDOWNICTWO

Obudowa wykopów głębokich, projektowanie i realizacja

Ściany szczelinowe

Sprawdzenie jakości i odbiór robót

48

listopad 2013

prof. zw. dr hab. inż. Kazimierz Szulborski mgr inż. Andrzej Kulczycki mgr inż. Roman Nalewajko

Builder

Część 4

D

o odbioru ścian szczelinowych wykonawca powinien przedstawić dokumentację projektową z naniesionymi zmianami i uzupełnieniami dokonanymi w trakcie robót, dziennik budowy lub dokument równoważny, deklarację zgodności stosowanych materiałów, metryki sekcji ścian, zgody na betonowanie, harmonogram i przebieg betonowania, wyniki badań próbek betonu oraz geodezyjną inwentaryzację powykonawczą. Zakres informacji zawartych w metryce sekcji ściany szczelinowej nie powinien być mniejszy niż w załączonym wzorze formularza metryki sekcji.

Badania

Przed rozpoczęciem robót należy sprawdzić przygotowanie terenu, platform roboczych, dróg dojazdowych i myjni podwozi samochodowych

W trakcie realizacji inwestycji poszczególne jej etapy wymagają sprawdzenia jakości wykonanych robót oraz właściwie przeprowadzonego odbioru.

Jak powinien on przebiegać w przypadku wykonania ścian szczelinowych?

oraz dokonać obserwacji i pomiarów stanu początkowego według programu monitorowania.

Badania w czasie robót obejmują sprawdzenie jakości materiałów, podłoża gruntowego, wykonania ścianek prowadzących, zawiesiny lub innej cieczy stabilizującej, wykonania szczeliny, szkieletu zbrojeniowego, formowania sekcji ściany, górnej powierzchni szczeliny po skuciu, a także obserwacje i pomiary według programu monitorowania – w zakresie wymaganym od wykonawcy.

Badania odbiorcze to sprawdzenie zgodności z dokumentacją projektową i badania specjalne oraz sprawdzenie przygotowania terenu, platform roboczych i dróg dojazdowych. Sprawdzenie należy przeprowadzić pod kątem zgodności z wymaganiami. W przypadku istnienia prawdopodobieństwa napotkania niezinwentaryzowa-

Ściana szczelinowa – widok ogólny

nych urządzeń lub instalacji wykopy na ścianki prowadzące zaleca się wykonywać ręcznie.

Do sprawdzenia

W pierwszej kolejności sprawdzeniu podlegają sekcje lub elementy próbne. Należy sprawdzać je na bieżąco pod kątem zgodności z wymaganiami określonymi w dokumentacji projektowej.

Sprawdzenie jakości materiałów należy również prowadzić na bieżąco pod kątem zgodności z dokumentacją techniczną.

Sprawdzenie podłoża gruntowego polega na porównaniu rzeczywistych warunków gruntowych z warunkami podanymi w dokumentacji projektowej. Dla wszystkich sekcji należy prowadzić – zgodnie PN-B-04452:2002 – makroskopową ocenę wydobywanego urobku, a także określać rodzaj i barwę gruntów niespoistych oraz dodatkowo konsystencję gruntów spoistych. Profil gruntu należy podać w metryce sekcji. W przypadku, gdy ściana szczelinowa ma być zagłębiona w warstwie nieprzepuszczalnej, należy prowadzić makroskopową ocenę wydobywanego urobku przy głębieniu każdego zabioru i określać rodzaj, barwę oraz konsystencję gruntu, a także zagłębienie w nim ściany.

Przy sprawdzaniu wykonania ścianek prowadzących należy badać: • zgodność z dokumentacją projektową usytuowania i wymiarów wykopów oraz zmontowanego deskowania ścianek – z użyciem przymiaru z podziałką milimetrową oraz niwelatorem i łatą na zgodność z wymaganiami niniejszej specyfikacji,

wyżej dna. Wszystkie badania wykonuje się zgodnie z wymaganiami specyfikacji.

Pełne badanie zawiesiny obejmuje oznaczenie następujących cech zawiesiny: gęstości, lepkości umownej, objętości filtratu, zawartości piasku, osadu filtracyjnego, odczynu pH oraz badania odstoju wody. Sposób wykonania tych badań jest następujący: • Gęstość zawiesiny należy oznaczyć w wyskalowanym naczyniu o objętości nie mniejszej niż 150 g przez zważenie naczynia na wadze o dokładności 0,1 g lub wadze typu Baroida. Gęstość należy podawać w g/cm3 z dokładnością 0,01.

• Lepkość umowną należy oznaczyć w lejku Marsha po zmierzeniu czasu wypływu 1000 cm3 zawiesiny. Lejek powinien być wyskalowany tak, aby czas wypływu 1000 cm3 wody wynosił 28 ± 0,5 s. Lepkość należy podawać w sekundach z dokładnością do 1.

• Objętość filtratu należy oznaczać w prasie filtracyjnej lub przyrządem nurnikowym. Miarą jest objętość wyrażona w ml określona po 30 minutach badania.

• Odczyn pH należy oznaczać wskaźnikiem uniwersalnym przez zanurzenie wskaźnika w zawiesinie i porównanie z barwą wzorcową.

Odczyn pH podaje się z dokładnością do 1.

• Zawartość piasku należy oznaczać w odpowiednim przyrządzie, który składa się ze szklanego naczynia miarowego zwężającego się ku dołowi oraz cylindra z sitkiem o ilości oczek równej 6400/cm2 i stożkowej końcówki cylindra, służących do wy-

Zawartość projektu monitorowania Monitorowanie należy prowadzić wg projektu, który powinien określać: – cel monitorowania i osoby odpowiedzialne za jego przeprowadzenie, – obszar i obiekty objęte monitorowaniem, – rodzaj pomiarów (przemieszczenia, naprężenia, siły, pochylenie, rozwarcie rys, osiadanie terenu), – sposób prowadzenia pomiarów (aparatura, dokładność, zalecenia specjalne), – terminy wykonania pomiarów bazowych, ustalających stan wyjściowy, – częstość pomiarów (ew. pora dnia, uzależnienia od zmiennych warunków zewnętrznych, zwiększenie częstości w określonych sytuacjach), – sposób rejestrowania (dokumentowania wyników), – wielkości ostrzegawcze i alarmujące, – działania po przekroczeniu wielkości ostrzegawczych i alarmujących.

Wyniki pomiarów i obserwacji dokonanych w ramach monitorowania należy zapisywać w dzienniku budowy lub rejestrować na piśmie i kopię przekazywać inspektorowi nadzoru.

listopad 2013

Jeśli projekt ściany szczelinowej nie określa inaczej, dopuszczalne odchylenia wymiarów w stosunku do podanych w dokumentacji są następujące: 1) ścianki prowadzące – położenie wewnętrznej krawędzi ścianki od strony wykopu ±20 mm – rozstaw ścianek +20, -10 mm – rzędne wierzchu ścianek ±20 mm – różnice wysokości wierzchu ścianek 10 mm/m 2) szczelina – głębokość szczeliny -100 mm + bez ograniczenia – zagłębienie w określoną warstwę (nośną, nieprzepuszczalną) -100 mm + bez ograniczenia 3) elementy rozdzielcze i zbrojenie – usytuowanie osi elementu rozdzielczego (wzdłuż ściany) 80 mm – odchylenie elementu rozdzielczego od pionu (wzdłuż ściany) do 1:100 – wymiary szkieletu zbrojeniowego ±20 mm – szerokość szkieletu tylko ±10 mm – usytuowanie szkieletu wzdłuż ściany ±80 mm – rzędne zawieszenia szkieletu ±50 mm (względem wierzchu ścianek prowadzących) – usytuowanie blach lub kształtowników łączących (marek) elementów formujących (w kierunku poziomym) ±100 mm wnęki i otwory (w kierunku pionowym) ±50 mm 4) ściana szczelinowa – rzędna wierzchu (po wyrównaniu) -100 mm, +500 mm jeżeli jednak projektowany wierzch ściany znajduje się głębiej niż 1 m poniżej wierzchu ścianek prowadzących, to tolerancję rzędnej zwiększa się o 100 mm na każdy metr zagłębienia –p oziome odsunięcie ściany od projektowanego położenia 100 mm przy głębokości większej od 10 m dodatkowo 10 mm na każdy dalszy metr zagłębienia, – odchylenie od pionu odkopanej powierzchni ściany do 1:70 – lokalne występy lub wybrzuszenia (od powierzchni ściany) do 250 mm – otulenie zbrojenia -10 mm, + bez ograniczenia

49

Na wykonawcy ścian szczelinowych spoczywa obowiązek zapewnienia wykonania badań laboratoryjnych (przez własne laboratoria lub inne uprawnione) przewidzianych normą oraz gromadzenia, przechowywania i okazywania nadzorowi budowy ze strony zamawiającego wszystkich wyników badań dotyczących jakości betonu i stosowanych materiałów.

Tolerancje wymiarów

Builder

• zgodność wymiarów ścianek po rozdeskowaniu z dokumentacją projektową.

Badania pełne właściwości zawiesiny należy wykonywać podczas opracowywania receptury zawiesiny i po każdej dostawie nowej partii bentonitu.

Badania niepełne wykonuje się co najmniej raz dziennie na próbce przygotowanej zawiesiny. W trakcie odbioru wygłębionego odcinka szczeliny, bezpośrednio przed dopuszczeniem go do betonowania, określa się gęstość zawiesiny na dwóch próbkach pobranych ze szczeliny – z głębokości 1-3 m oraz z około 0,3 m po-

BUDOWNICTWO

wać z dokładnością ±100 mm. Głębokość szczeliny należy mierzyć wycechowaną linką lub taśmą z obciążnikiem.

Po wygłębieniu odcinka szczeliny należy sprawdzić: • głębokość w trzech punktach (na końcach i w środku sekcji) – przez pomiar j.w, • oczyszczenie powierzchni styków – przez opuszczenie narzędzia głębiarki wzdłuż styku, z kontrolą pionowości ruchu narzędzia, • właściwości zawiesiny – przez pobranie próbki z głębokości około 0,3 m powyżej dna szczeliny oraz zbadanie gęstości.

Jeżeli właściwości zawiesiny nie spełniają określonych wymagań, to należy ją wymienić (częściowo lub całkowicie) – wypompować zawiesinę z dolnej części szczeliny, a równocześnie uzupełnianiać świeżą zawiesiną od góry, w taki sposób, aby stale utrzymać jej poziom w szczelinie. Następnie należy przemieszać zawiesinę w szczelinie i ponownie wykonać sprawdzenie głębokości i właściwości zawiesiny.

Sprawdzenie wykonania szkieletu zbrojeniowego polega na kontroli wizualnej i pomiarze przymiarem z podziałką centymetrową zgodności z dokumentacją projektową oraz wymaganiami.

Badania w ramach sprawdzenia formowania

Tabela. Zalecane badania betonu

Builder

50

listopad 2013

płukania i oddzielenia piasku z zawiesiny.

Zebrana objętość piasku w naczyniu miarowym, wyrażona w ml, pochodząca z próbki zawiesiny o objętości 20 ml, pomnożona przez 5, jest miarą (w procentach) zawartości piasku.

• Osad filtracyjny należy oznaczać w prasie filtracyjnej. Miarą jest grubość warstwy osadu na sączku, określona po 30 minutach badania, wyrażona w mm.

• Odstój wody należy oznaczać w cylindrze szklanym o objętości nominalnej 1000 cm3, wysokości 350 mm i średnicy 60 mm. Próbkę zawiesiny wlewa się do cylindra i pozostawia na 24 godziny. Po tym czasie określa się ilość wody na skali cylindra w procentach objętościowych z dokładnością do 1.

Badanie niepełne zawiesiny obejmuje sprawdzenie gęstości, lepkości, zawartości piasku i odczynu pH zawiesiny w sposób podany dla badania pełnego.

Sprawdzenie wykonania szczeliny i badania w trakcie robót polegają na bieżącym – w miarę głębienia głębokości otworu – sprawdzaniu poziomu zwierciadła zawiesiny w szczelinie, kontroli właściwości zawiesiny, pionowości szczeliny (przez pomiar pionowości zawieszenia narzędzia głębiącego). Pomiary należy wykony-

Badania składników betonu

Badania mieszanki betonowej

Rodzaj badania

Metoda badania wg

Termin lub częstość badania

1) Badanie cementu: - czasu wiązania - zmiany objętości - obecności grudek

PN-EN196-3:1996 PN-EN196-3:1996 PN-EN 196-6:1997

bezpośrednio przed użyciem każdej dostarczonej partii

2) Badanie kruszywa: - składu ziarnowego - kształtu ziaren - zawartości pyłów - zanieczyszczeń - wilgotności

PN-EN12620:2004

bezpośrednio przed użyciem każdej dostarczonej partii

3) Badanie wody

PN-EN 1008:2004

przy rozpoczęciu robót i w przypadku stwierdzenia zanieczyszczeń

4) Badanie dodatkowe domieszek

Instrukcji ITB nr 206/77 i aprobaty

1) Urabialność

obowiązująca norma

przy rozpoczęciu robót

2) Konsystencja

obowiązująca norma

dla każdej gruszki

3) Zawartość powietrza

obowiązująca norma

przy projektowaniu recepty i 2 razy na zmianę roboczą

4) Wytrzymałość na ściskanie na próbkach

obowiązująca norma

po ustaleniu recepty i nie mniej niż 3 próbki na sekcję. ilość pobranych próbek należy określić w PZJ

5) Wytrzymałość na ściskanie – badania nieniszczące

obowiązująca norma

dot. górnej powierzchni ściany szczelinowej, po skuciu warstwy betonu zanieczyszczonej zawiesiną i w przypadkach technicznie uzasadnionych

6) Nasiąkliwość

obowiązująca norma

po ustaleniu recepty i 3 badania na 50 sekcji Ilość pobranych próbek należy określić w PZJ

7) Mrozoodporność

obowiązująca norma

po ustaleniu recepty i 3 badania na 100 sekcji ilość pobranych próbek należy określić w PZJ

8) Przepuszczalność wody

obowiązująca norma

po ustaleniu recepty i 3 badania na 100 sekcji ilość pobranych próbek należy określić w PZJ

Odkopywanie ściany szczelinowej Należy przeprowadzać na podstawie projektu określającego terminy, zakres, kolejność i sposób usuwania gruntu oraz podającego konieczne zabezpieczenia i wzmocnienia np. kotwienie, rozparcie lub inny sposób przejęcia sił poziomych, które mogłyby wywołać nadmierne odkształcenia lub przemieszczenia ściany albo groziłyby utratą jej stateczności. sekcji ściany polegają na sprawdzeniu zgodności z dokumentacją projektową i wymaganiami: • stanu elementów rozdzielczych i rury do betonowania – przez oględziny, • położenia w szczelinie elementów rozdzielczych i szkieletu zbrojeniowego – przez pomiar z dokładnością do ±20 mm, • konsystencji mieszanki betonowej, poziomu mieszanki w szczelinie, głębokości zanurzenia wylotu rury wlewowej, poziomu zwierciadła zawiesiny i niezmienności położenia szkieletu zbrojeniowego – dokonywanych w miarę postępu robót.

Poziom mieszanki betonowej i zawiesiny sprawdza się z dokładnością ±100 mm przy użyciu wycechowanej linki lub taśmy z obciążnikiem.

Wymiary i masa obciążnika powinny być tak dobrane, aby w zawiesinie tonął, a w mieszance pozostał na jej powierzchni. Wyniki pomiarów zamieszcza się w metryce sekcji ściany.

Próbki betonu do badania konsystencji i wytrzymałości na ściskanie pobiera się w czasie wprowadzania mieszanki betonowej do szczeliny, w liczbie co najmniej 3 na sekcję.

Próbki należy przygotowywać, przechowywać i badać zgodnie z normą PN-EN 206-1 Zestawienie zalecanych badań betonu podano w tabeli. W specyfikacji należy podać wymagane badania, uwzględniając poziom techniczny i system kontroli u dostawcy betonu.

Zgodność z dokumentacją

Sprawdzenie polega na porównaniu wykonanych robót z dokumentacją. Położenie i wymiary ścian sprawdza się przez pomiary przymiarem z podziałką milimetrową oraz niwelatorem i łatą. Sprawdzenie poziomego odsunięcia ściany od projektowanego położenia, odchylenia od pionu oraz lokalnych występów lub wybrzuszeń odbywa się po odkopaniu ściany.

Odbiór robót

Roboty powinny być wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, SST oraz pisemnymi decyzjami nadzoru ze strony zamawiającego.

n

Nieprzeciętny Doosan Da 30 WIG

Fot. arch. Doosan

Na pytanie, w jakich najbardziej ekstremalnych warunkach miało okazję pracować wozi-

DA30 przed zaladunkiem

Zespół do zadań specjalnych

W kopalni pracuje jedna z najmocniejszych maszyn kopalnianych na świecie. To kombajn Sandvik AM-85P, drugi taki model w Europie.

Zasilany jest rekordowymi sześcioma tysiącami wolt. Aby jednak prace mogły przebiegać sprawnie, należy nie tylko pozyskać surowiec, lecz także go przetransportować. I tu zaczyna się rola wozidła Doosan DA30 WIG. To, które pracuje przy kombajnie w kopalni „PolkowiceSieroszowice”, jest tam od ponad roku. Zostało ono zakupione od firmy Wigropol z Polkowic, będącej subdilerem marki Doosan, specjalizującym się w maszynach przeznaczonych do ko-

dło przegubowe Doosan, odpowiada pan Marek Gruchała, pełnomocnik kierownika oddziału spraw mechanicznych w „Polkowicach-Sieroszowicach”: Tutaj każda sytuacja jest ekstremalna. Maszyna pracuje pod ziemią, w bardzo wysokiej temperaturze i ogromnym zapyleniu. Stale wystawiana jest na próby, którym musi sprostać. Dla bezpieczeństwa zastosowano zabudowę osłon i barierek do przejazdów przez tamy gumowe, które mogłyby uszkodzić światła i szyby. Zamontowano także podest dla pomocnika kombajnisty, który kontroluje załadunek soli i steruje nim. Gdy trafiają się naprawdę duże upady, konieczne jest załączenie blo-

51

Ciężej być nie może

kady międzyosiowego mechanizmu różnicowego na wszystkie koła. Maszyna pracuje piętnaście godzin na dobę. Czasem musi pokonać trzy kilometry w jedną stronę. Bardzo cenimy sobie niską emisję spalin, którą gwarantuje nam zastosowany w maszynie silnik wysopkoprężny SCANIA, spełniający normy Stage IIIB. W korytarzach ilość wydobywających się spalin jest dość istotna. W trakcie naszych ostatnich badań okazało się, że przy wydechu wozów ilość cząstek stałych osiąga poziom zdecydowanie poniżej 100 ppm, podczas gdy norma wynosi 300 ppm.

Jest to imponujący wynik.

Builder

palni. Jest to bardzo specyficzny rynek, a skuteczność działań wymaga od nas jego znajomości. Mamy wiedzę o tym, jakie wyzwania stoją przed maszynami i które najlepiej się z nich wywiążą, dzięki czemu nasza oferta celnie trafia do klienta – zaznacza Ryszard Martyniak, dyrektor Wigropolu.

Sukces mierzy się w tonach

Spod kombajnu sól transportowana jest na krater, następnie na kruszarkę, a dalej na przesiewacze dwupokładowe. Gdy wszystkie wymogi jakościowe zostaną spełnione, sól transportowana jest do magazynu. Postawienie go zajęło władzom kopalni zaledwie dwanaście miesięcy. Na koniec sól trafia na drogi w Polsce i w Europie Środkowej. Przez cały ubiegły rok wydobyto 336 tysięcy ton soli. Obecnie posiadamy osiem wozideł, docelowo chcielibyśmy mieć ich dziesięć. Czy będzie to Doosan? Pracuje u nas kilka maszyn tego producenta. Ostateczną decyzję podejmuje Centralne Biuro Zakupów, ale Doosan sprawuje się bardzo dobrze i mogę go rekomendować. Ważne, że łączy wytrzymałość z dobrą ceną. Już wcześniej przetestowaliśmy te maszyny – podsumowuje Marek Gruchała. Jak widać, poprzeczka – mimo że znajduje się kilometr pod ziemią – podniesiona jest dosyć wysoko. Wozidło przegubowe Doosan DA30 WIG nie tylko spełnia postawione wymagania, lecz także robi to na tyle skutecznie, że z roku na rok ilość maszyn kupowanych dla KGHM stale rośnie. Kto wie, może szare i białe przestrzenie kopalni zrobią się wkrótce jeszcze bardziej pomarańczowe?

■

PROMOCJA

A

by zapewnić jak największą efektywność i bezpieczeństwo pracowników przy wykonywaniu prac, park maszynowy w kopalni KGHM „Polkowice – Sieroszowice” został dobrany niezwykle precyzyjnie. Wysokie wymagania muszą spełniać zarówno maszyny przodkowe, jak i towarzyszące. W gronie tych najlepszych pracujących pod ziemią znajduje się wozidło przegubowe Doosan DA 30 WIG. W Polkowicach zajmuje się ono transportem surowca.

listopad 2013

Praca w kopalni nie należy do łatwych. Ciężkie warunki i godziny spędzone pod ziemią potrafią ujawnić słabości każdego człowieka. A jak to jest z maszynami?

Od ponad roku Doosan DA 30 WIG pracuje przy wydobyciu soli – kilometr pod ziemią, w kopalni KGHM „Polkowice – Sieroszowice”. Sprawdziliśmy, jak wozidło przegubowe radzi sobie w tak ekstremalnym środowisku.

BUDOWNICTWO

Wady i naprawy

Część 2

Builder

52

listopad 2013

posadzek przemysłowych doc. dr Bogumiła Chmielewska dr inż. Grzegorz Adamczewski

Destrukcja posadzki parkingu uwidoczniła się kilka miesięcy po jej wykonaniu i miała charakter postępujący. Powstały liczne uszkodzenia, takie jak odpryski, rysy i delaminacje.

Co wykazały badania i analizy?

Politechnika Warszawska

U

stalenie przyczyn wystąpienia wady wymaga nie tylko przeprowadzenia badań, lecz także kompleksowej analizy procesu wykonania posadzki [1]. Analiza taka często jest utrudniona z uwagi na niekompletność dokumentacji technicznej lub brak stosownych zapisów o warunkach prowadzenia robót.

Można wskazać następujące przyczyny powstania wad posadzki wykonanej w technologii DST: • niewłaściwy dobór posadzki do warunków użytkowania, • niedostateczna jakość zastosowanych materiałów, w szczególności betonu lub suchej posypki, • błędy w technologii układania posadzki, w tym warunki wykonywania i pielęgnacji, • sposób eksploatacji, w tym przekroczenie dopuszczalnych obciążeń lub stosowanie niewłaściwych zabiegów w celu utrzymania w czystości.

Odpryski

Występowanie na powierzchni posadzki odprysków (o charakterystycznym kształcie niewielkich kraterów) może być wywołane różnymi mechanizmami. Jako przyczynę powstawania takich uszkodzeń można wskazać korozję mrozową kruszywa, reakcję alkaliczną kruszywa (AAR) lub błędy wykonawcze związane ze zbyt silnym zacieraniem.

Destrukcja wywołana cyklami zamrażania i rozmrażania związana jest z obecnością w betonie niemrozoodpornych ziaren kruszywa, któ-

re, zwiększając swoją objętość, pękają i odpryskują z okalającym je materiałem posadzki.

Przyjmuje się, że intensyfikacja efektu następuje, kiedy w ziarnach kruszywa występuje zwiększona zawartość porów o wymiarach od 0,1 do 0,5 μm. Pory o większych wymiarach nie ulegają zazwyczaj całkowitemu wypełnieniu wodą, a w porach o wymiarach poniżej 0,1 μm temperatura zamarzania wody jest niższa, co skutkuje mniejszym udziałem takich porów w destrukcji mrozowej.

Korozja AAR ma miejsce w sytuacji, kiedy kruszywo w betonie wchodzi w reakcję z alkaliami zawartymi w cemencie. W przypadku kruszyw krzemianowych (ASR) reaktywnym składnikiem jest słabo skrystalizowana krzemionka, w przypadku kruszyw węglanowych może nastąpić dedolomityzacja (ACR). Produkty obu reakcji powodują degradację betonu.

Występowanie odprysków może być także inicjowane zbyt dużą siłą mechanicznego zacierania, powodującą „utrząsanie” ziarna i powstawanie wokół niego pustki w kształcie pierścienia. W dalszej fazie wykonywania posadzki przestrzeń ta wypełnia się zaprawą, która jest słabiej związana z okalającym ją betonem. Są to potencjalne miejsca powstawania rys pod wpływem obciążeń mechanicznych czy też cykli zamrażania. Doświadczenia wskazują, że ziarna kruszyw naturalnych w większym stopniu sprzyjają powstawaniu tego rodzaju defektów niż ziarna kruszyw łamanych.

Dodatkowy efekt może być związany z wpływem napowietrzenia mieszanki betonowej.

W chwili wykańczania powierzchni posadzki zacieraczkami mechanicznymi pęcherzyki powietrza przemieszają się z wnętrza plastycznego jeszcze młodego betonu i zbierają pod zacieraną powierzchnią. Powstałe w ten sposób lokalne przypowierzchniowe osłabienia struktury mogą skutkować powstawaniem niewielkich odprysków posadzki. Ryzyko wystąpienia tego zjawiska zwiększa się wraz z siłą zacierania powierzchni.

Delaminacje

Wykonywanie posadzek w technologii DST jest szczególnie podatne na wpływ błędów technologicznych wykonawstwa. Zacieranie posypki utwardzającej powinno odbyć się w odpowiednim czasie od momentu wylania płyty podkładu betonowego. W odniesieniu do stwierdzonych delaminacji posadzki rozpatrzono dwa główne mechanizmy powstawania tych uszkodzeń, związane ze zbyt wczesnym lub zbyt późnym zatarciem warstwy posadzki.

W przypadku przedwczesnego rozpoczęcia zacierania powierzchnia posadzki zostaje niejako „zamknięta” jako szczelna, wzbogacona w cement warstwa, zanim zakończy się proces wydzielania mleczka cementowego. W takiej sytuacji nadmiar wody nie ma możliwości ani odparować z betonu, ani zostać wykorzystany do hydratacji spoiwa z posypki utwardzającej, ponieważ gromadzi się tuż pod jej powierzchnią. Przedwczesne rozpoczęcie zacierania może wynikać z nieprawidłowego rozpoznania momentu zakończenia wydzielania się mleczka

Obniżona ścieralność

Zdjęcia arch. autorów

Do typowych przyczyn obniżenia ścieralności posadzek betonowych związanych z technologią i warunkami wykonania można zaliczyć: dodawanie wody w czasie zacierania posypki, zbyt dużą ilość cementu w posypce, przedwczesne zamarznięcie betonu posadzki, przesuszenie powierzchni posadzki w początkowej fazie dojrzewania, niewystarczającą pielęgnację i użycie zbyt małej ilości posypki. Przyczy-

ny związane z jakością materiałów są stosunkowo rzadziej spotykane z uwagi na fakt, że materiały te muszą posiadać deklaracje producenta, który gwarantuje jakość. Przyczyny związane

Naprawy posadzek wykonanych w technologii DST wiążą się najczęściej z usunięciem warstwy dotwardzonej i ułożeniem nowej posadzki. Tylko w przypadku podłoży o bardzo dobrej jakości można po oczyszczeniu posadzki zastosować impregnację powierzchni krzemianami i ewentualne polerowanie. z eksploatacją obejmują przede wszystkim niedostosowanie rodzaju posadzki do używanych środków transportu, a także stosowanie niewłaściwych technik i środków do konserwacji i czyszczenia powierzchni, jak np. zbyt twarde szczotki czyszczące.

Rysy

W przypadku zarysowań posadzki do głównych przyczyn ich powstawania można zaliczyć: skurcz betonu, występowanie sztywnych elementów (które ograniczają odkształcenia płyty podłogi), wpływ na sztywną płytę podłogi elementów podlegających odkształceniom (np. drganiom), osiadanie gruntu, przeciążenia oraz korozję. Ta różnorodność potencjalnych przyczyn powstawania rys skutkuje występowaniem zróżnicowanych rodzajów zarysowań zidentyfikowanych na badanej posadzce.

Zarysowania równolegle bądź prostopadle do nacięć dylatacyjnych mogły być związane z ograniczeniem skurczu twardniejącego beto-

a)

b)

c)

d)

REKLAMA

cementowego. Pozorne zakończenie tego procesu może być związane ze zwiększonym odparowaniem wody z powierzchni młodego betonu wskutek działania wiatru lub wskutek obniżonej wilgotności powietrza. Wpływ może mieć również skład mieszanki betonowej (np. zwiększenie zawartości frakcji piaskowej, pyłów czy też popiołu), który skutkuje odmienną reologią układu. Powstałe w ten sposób osłabienia struktury uwidaczniają się pod wpływem obciążeń w postaci delaminacji na głębokości około 5-10 mm poniżej powierzchni posadzki.

Rozpoczęcie zacierania zbyt późno, gdy w wierzchniej warstwie betonu znajduje się zbyt mało wody do pełnej hydratacji spoiwa cementowego posypki, powoduje obniżenie właściwości mechanicznych posadzki (wytrzymałość na ściskanie, twardość, przyczepność do podkładu), a nasiąkliwość zostaje niekorzystnie zwiększona. Trudno jest też w takiej sytuacji wbudować założoną ilość posypki. W praktyce wykonawczej często spotykanym działaniem w takiej sytuacji jest dolewanie dodatkowej wody przy zacieraniu. Wprawdzie może to w pewnym zakresie umożliwić dalszą hydratację cementu, zazwyczaj jednak nie zostaje uzyskana wystarczająca jakość połączenia między zacieraną posadzką a podkładem betonowym, co prowadzi do delaminacji cienkiej (ok. 2÷3 mm) warstwy posadzki.

POSADZKI PRZEMYSŁOWE Wykonujemy: • posadzki betonowe w kilku wariantach: z wierzchnią warstwą Monile, z wierzchnią warstwą żywic epoksydowych Monopex, utwardzone powierzchniowo mineralnymi materiałami wiążącymi.

• posadzki żywiczne z żywic epoksydowych oraz poliuretanowych.

• posadzki metakrylowe Duraon stanowiące unikalne systemy szybkowiążące, umożliwiające sprawne wykonywanie równych i gładkich nawierzchni.

• systemy naprawcze posadzek przemysłowych Ready Rep Wykonywane przez nas posadzki posiadają odpowiednie atesty, aprobaty techniczne ISO 9001, zgodnie z procedurami systemu HACCP i normami Unii Europejskiej.

Contractor Building-Company Rys. Widok powierzchni posadzki a) przed badaniem b, c, d) po badaniu mrozoodporności

ul. Gen. Boruty Spiechowicza 27, 43-300 Bielsko-Biała tel.: 33 486 71 27, fax: 33 486 72 05

www.contractor-bc.pl www.contractor-bc.com.pl

BUDOWNICTWO listopad 2013

54 Builder

nu, spowodowanym zbyt późnym wykonaniem dylatacji, nacięciem dylatacji na zbyt małą głębokość lub w zbyt dużych odstępach. Duże ograniczenia skurczu płyty, spowodowane np. przez dwie siatki zbrojeniowe przechodzące pod szczelinami skurczowymi, skutkowały rozległymi nieregularnymi rysami w rożnych kierunkach, skumulowanymi na sąsiadujących ze sobą nie w pełni oddylatowanych polach.

Zarysowania płyty w narożach i przy krawędziach słupów, koryt odwodnienia liniowego lub innych elementów wbudowanych w podłogę związane są z powstawaniem miejsc koncentracji naprężeń spowodowanych ograniczeniem odkształcenia płyty. Jako możliwą przyczynę można wskazać gradient temperatury lub wilgotności w betonie. Zazwyczaj w takim przypadku można jednak uniknąć zarysowań, jeśli zastosuje się odpowiednie zbrojenie płyty lub odizoluje ją od stałych elementów parkingu.

Nieregularna siatka rys włosowatych (tzw. „crazing”) może uwidocznić się w sytuacji, kiedy zaistniały zaburzenia w procesie wykańczania i dojrzewania posadzki (np. czynniki pogodowe, przesuszenie). Rysy te nie stanowią zazwyczaj problemu technicznego, jednakże zintensyfikowanie ich występowania (siatką mikrorys) wpływa niekorzystnie na jakość posadzki. Siatkę rys (w tzw. kształcie D) obserwuje się także na wstępnym etapie korozji kruszywa.

Wyniki badań laboratoryjnych

Wytrzymałość betonu na ściskanie określona została na siedmiu rdzeniach pobranych z konstrukcji. Na podstawie normy PN-EN 206-1 klasę betonu o średniej wytrzymałości na ściskanie równej fcm = 41,2 MPa określono jako C30/37 i potwierdzono zgodność z projektem. Uwzględnienie współczynnika korekcyjnego dla obliczania klasy betonu na podstawie badań próbek pobieranych z konstrukcji (0,85 wg PN-EN 13971) pozwala wnioskować, że faktyczna klasa betonu może być niedoszacowana.

Wytrzymałość na rozciąganie wierzchniej warstwy betonu określono metodą pull-off.

W każdym z siedmiu wybranych obszarów parkingu usunięto warstwę utwardzającą i wykonano po trzy pomiary. Zniszczenie następowało na głębokości od 2 do 33 mm. Wytrzymałość na rozciąganie w każdym z badanych obszarów nie była niższa niż 2 MPa (średnio 2,6 MPa). Ścieralność posadzki DST określono metodą Bohmego, zgodnie z PN-EN 13892-3. Próbki do badań pobrano z dwóch wytypowanych obszarów, w których powierzchnia posadzki wizualnie nie wzbudzała zastrzeżeń co do jakości. Pomimo tego wyniki badań wykazały znacznie niższą klasę ścieralności posadzki (A9 ÷ A12) w porównaniu do wartości deklarowanej dla suchej posypki (A3).

Badania składu chemicznego kruszywa przeprowadzone zostały na ziarnach, które uwidoczniły się w miejscach odprysków posadzki.

W szczególności badania dotyczyły ziaren o zabarwieniu białym lub jasnożółtym, których występowanie było najczęstsze. Spektrometria rentgenowska wykazała następującą zawartość składników głównych: kalcyt 22,2%, trydymit 10,9%, krystobalit 14,2%, kwarc 52,5%. Wyniki wskazują na obecność opalu CT, silnie zdefektowanego niskotemperaturowego trydymitu wrażliwego na korozję ASR. Analiza składu ziaren o zabarwieniu jasnożółtym wykazała natomiast obecność dolomitu i kalcytu. Ziarna te charakteryzowały się bardzo wysoką porowatością i łatwo ulegały uszkodzeniom mechanicznym, co dodatkowo utrudniało ich badanie.

W przypadku ziaren o białej barwie badania wykonane metodą porozymetrii rtęciowej wykazały znaczną ich porowatość, co odzwierciedliło się w niskiej klasie mrozoodporności tego kruszywa.

5-10 mm słabej warstwy stosuje się frezowanie lub śrutowanie. Następnie należy dokonać naprawy rys, oczyścić dylatacje i uzupełnić powstałe ubytki. Jeżeli podkład charakteryzuje się niską jakością, można stosować środki impregnujące, które wzmocnią i ujednolicą strukturę wierzchniej warstwy betonu.

Dobór posadzki jest zagadnieniem bardzo złożonym. W przypadku otwartych parkingów można stosować cienkowarstwowe, szczelne i mrozoodporne wylewki polimerowo-cementowe. Jednak w przypadku występowania rys ruchomych i konieczności zapewnienia szczelności płyty poddanej oddziaływaniom dynamicznym i termicznym stosuje się grubowarstwowe posadzki żywiczne z wbudowaną elastyczną membraną poliuretanową, wykończone warstwą o właściwej odporności na poślizg.

W przypadku występowania rys ruchomych i konieczności zapewnienia szczelności płyty poddanej oddziaływaniom dynamicznym i termicznym stosuje się grubowarstwowe posadzki żywiczne z wbudowaną elastyczną membraną poliuretanową, wykończone warstwą o właściwej odporności na poślizg.

Destrukcja posadzki parkingu uwidoczniła się kilka miesięcy po jej wykonaniu i miała charakter postępujący. Powstały liczne uszkodzenia posadzki, takie jak odpryski, rysy i delaminacje. Jako najistotniejsze przyczyny uwidocznienia się wad posadzki należy wskazać: • przyjęcie w projekcie zbyt niskiej klasy ekspozycji posadzki, • porowate, pęczniejące kruszywo o niskiej odporności na mróz i reakcje z alkaliami, • niską jakość prac wykonawczych, na którą istotny wpływ miały zmienne i niedogodne warunki pogodowe; • zbyt późne i zbyt płytkie nacięcie szczelin dylatacyjnych oraz brak dylatacji stałych elementów wbudowanych w podłogę, • wpływ na właściwości reologiczne mieszanki betonowej takich czynników, jak domieszka napowietrzająca niższa niż zakładana konsystencja czy zbyt wysoki punkt piaskowy.

Badania odporności na oddziaływanie mrozu przeprowadzono na sześciu próbkach o średnicy 150 mm i grubości ok. 40 mm pobranych z posadzki w miejscach charakteryzujących się gładką powierzchnią, bez rys i uszkodzeń. Po zaizolowaniu próbki powierzchnię posadzki poddano dwudziestu ośmiu cyklom nasączania (wodą z solą) i zamrażania zgodnie z PN-EN 1340 [2], po czym określono podatność na odpryski. Na wszystkich sześciu próbkach zaobserwowano zniszczenia powierzchniowe w postaci gęstej siatki spękań, a w dwóch przypadkach zaobserwowano odprysk kruszywa i powstanie rys (patrz rysunek).

Naprawa posadzki

Naprawy posadzek wykonanych w technologii DST wiążą się najczęściej z usunięciem warstwy dotwardzonej i ułożeniem nowej posadzki.

Tylko w przypadku podłoży o bardzo dobrej jakości można po oczyszczeniu posadzki zastosować impregnację powierzchni krzemianami i ewentualne polerowanie. Decyzja o takiej naprawie [3] powinna również uwzględniać zapewnienie odporności posadzki na planowane po remoncie obciążenia użytkowe. Taka naprawa nie jest odpowiednia w przypadku parkingów otwartych.

Gdy mamy do czynienia z osłabionym podkładem betonowym piaskowanie często bywa niewystarczające – wówczas w celu usunięcia

Wnioski

n

Literatura:

1. Czarnecki L.: Mechanism of Industrial Floor Deterioration: Causes, Results and Preventive Means, 5th International Colloquium Industrial Floors '03 ,TAE 2003, s. 65-72.

2. PN-EN 1340 Krawężniki betonowe. Wymagania i metody badań.

3. Łukowski P.: Decyzja o naprawie w świetle PN-EN 1504. Międzynarodowa Konferencja „Nowoczesne systemy ochrony antykorozyjnej obiektów mostowych”, Kielce 2009, s. 43-50.

Abstract: DST technique is a popular and inexpensive solution to improve concrete surface properties. It is widely used for car parks and industrial buildings due to the effectiveness and low cost of application. Case study of damage of an outdoor car park DST pavement is described.

Reasons for cracks and delaminations in that pavement are discussed. Results of field tests are presented. Conclusions from the analysis of main reasons of the pavement failure are summed up and the method for repair was discussed.

poland@flowcrete.com www.flowcrete.com.pl @flowcrete

FLOWCRETE JEST PRODUCENTEM QSMIEC?D D;EIĢ=C POSADZEK ĻSQC=THS=B4 9 iks^frlčhpr\a& ]^dhkZ\rcgr\a& iZkdbg`hpr\a 9 ^ihdlr]hpr\a& ihebnk^mZghpr\a& f^mZdkrehpr\a& pbgreh^lmkhpr\a 9 Zgmrihģebs`hpr\a& Zgmr[Zdm^krcgr\a& \a^fhh]ihkgr\a& ZgmrlmZmr\sgr\a

SPRĘŻENIE KONSTRUKCJI FREYSSINET POLSKA Sp. z o.o. ul. Szyszkowa 20 02-285 Warszawa Tel: 22 203 17 00 Fax: 22 203 17 22 www.freyssinet.pl e-mail: biuro@freyssinet.pl

SPECJALISTA W DZIEDZINIE SPRĘŻANIA I PODWIESZANIA KONSTRUKCJI sprężanie monolitycznych konstrukcji żelbetowych, mostowych oraz kubaturowych, system C,

projektowanie i sprężanie stropów, systemy C, F, B, wykonanie sprężonych płyt na gruncie, podwieszanie konstrukcji mostowych, system H1000 oraz HD2000,

podwieszanie konstrukcji mostowych za pomocą lin zamkniętych oraz cięgien prętowych,

niskotarciowy system sprężenia typu X, niskotarciowy system sprężenia typu NSS, system prętów sprężających typu FREYSSIBAR. WYKONAWCA SPECJALISTYCZNYCH PRAC BUDOWLANYCH

naprawa konstrukcji inżynierskich; geotechnika; grunt zbrojony, konstrukcje TECHSPAN,

technologie budowy;

nasuwanie podłużne, betonowanie metodą wspornikową, montaż segmentów, podnoszenie ciężkich elementów,

dostawa i montaż;

łożysk, dylatacji, tłumiących urządzeń hydraulicznych.

SZCZEGÓŁY DOTYCZĄCE ZAKRESU DZIAŁALNOŚCI FIRMY

www.freyssinet.pl

Część 1

Projektowanie konstrukcji sprężonych

R

ozpoczynający się w tym numerze cykl artykułów zawierać będzie podstawowe informacje dotyczące projektowania betonowych konstrukcji sprężonych w oparciu o wytyczne zawarte w obowiązującej w Polsce od kilku lat normie PN-EN 1992-1-1 „Eurokod 2.

Projektowanie konstrukcji z betonu. Część 1-1: Reguły ogólne i reguły dla budynków”. W normie tej zagadnienia związane z analizą pracy

Technologia realizacji konstrukcji z betonu sprężonego ma istotny wpływ na jej późniejszą pracę, przez co musi znaleźć odzwierciedlenie w procedurach projektowania. oraz wymiarowaniem i konstruowaniem konstrukcji sprężonych zostały umieszczone praktycznie we wszystkich rozdziałach, co może stanowić pewne utrudnienie dla projektantów.

Niniejszy cykl obejmować będzie zestawienie zapisów normowych odnoszących się do konstrukcji sprężonych oraz uzupełnienia i komentarze do podawanych wzorów, a także schematy postępowania i algorytmy projektowe odnoszące się do bezpośrednich rozwiązań określonych problemów, również w sytuacjach, gdy w normie nie podano precyzyjnego sposobu rozwiązania danego zagadnienia (np. procedura obliczania strat od poślizgu cięgien w zakotwieniu).

Proces sprężania konstrukcji

Sprężenie konstrukcji ma za zadanie przeciwdziałać niekorzystnym efektom oddziaływań zewnętrznych. Definiowane jest ono zatem jako świadome wprowadzenie w konstrukcję sił, które wywołują przed jej użytkowaniem stan naprężeń przeciwny do naprężeń wywołanych obciążeniami zewnętrznymi.

Proces sprężania konstrukcji może być realizowany za pomocą cięgien naciąganych prasami hydraulicznymi (dawniej stosowano również inne sposoby naciągu cięgien – np. przez wstępne ich rozgrzanie) lub bez udziału cięgien (przez wywołanie reakcji między sztywny-

mi elementami oporowymi, np. przyczółkami mostów, a sprężanym elementem). Eurokod 2 uwzględnia jedynie przypadki sprężenia z udziałem wstępnego naciągu cięgien wykonanych ze stali o wysokiej wytrzymałości, pominięto tam jednak inne techniki sprężenia oraz inne materiały (np. materiały kompozytowe FRP, obecnie wykorzystywane już na świecie do sprężania konstrukcji).

Należy podkreślić, że technologia realizacji konstrukcji z betonu sprężonego ma istotny wpływ na jej późniejszą pracę, przez co musi znaleźć odzwierciedlenie w procedurach projektowania.

Fot. 1. Prefabrykowane, strunobetonowe dźwigary mostowe

57

Politechnika Krakowska

Sprężenie definiowane jest jako świadome wprowadzenie w konstrukcję sił, które wywołują przed jej użytkowaniem stan naprężeń przeciwny do naprężeń wywołanych obciążeniami zewnętrznymi.

Builder

dr inż.

Wit Derkowski

listopad 2013

wg Eurokodu 2

BUDOWNICTWO listopad 2013

58 Builder

Struno- i kablobetonowe

Podstawowy podział betonowych konstrukcji sprężonych wiąże się ze stosunkiem terminu realizacji naciągu cięgien do momentu betonowania elementu.

W konstrukcjach strunobetonowych najpierw następuje naciągnięcie cięgien (strun), później zostają one zabetonowane, a następnie beton poddawany jest procesowi przyspieszonego dojrzewania. Przekazanie siły sprężającej na element następuje dopiero po osiągnięciu przez beton odpowiedniej wytrzymałości. Kotwienie cięgien realizowane jest wyłącznie poprzez więzy przyczepności stali sprężającej do stwardniałego betonu.

W przypadku metody torów naciągowych poszczególne struny sprężające mocowane są w zakotwieniach opartych o masywne urządzenia oporowe, znajdujące się na końcach długiego toru. W metodzie sztywnych form produkcja elementów odbywa się w formach o odpowiednio masywnych ściankach, które są w stanie przenieść całą siłę naciągu. Można tu rozróżnić produkcję stendową (na jednym stanowisku przebiega cały proces wykonywania elementu, tj. przygotowanie i naciąg cięgien, betonowanie, dojrzewanie betonu, przekazanie siły na beton, rozformowanie) oraz produkcję potokową (forma umieszczona na podwoziu jezdnym i przesuwana wzdłuż linii kolejnych stanowisk).

Podstawowy podział betonowych konstrukcji sprężonych wiąże się ze stosunkiem terminu realizacji naciągu cięgien do momentu betonowania elementu.

Zdjęcia: archiwum autora

Technologia strunobetonu realizowana jest jedynie w zakładach prefabrykacji, przez co, z uwagi na możliwości transportowe, elementy mają ograniczoną rozpiętość. Cięgna sprężające w konstrukcjach strunobetonowych mają trasę prostoliniową lub, w przypadku stosowania dewiatorów, łamaną.

W konstrukcjach kablobetonowych naciąg cięgien (kabli) następuje w oparciu o stwardniały beton sprężanego elementu. Przed zabetonowaniem osłony kanałów kablowych montuje się do szkieletu zbrojenia, a elementy oporowe zakotwień osadzane są przy czołach konstrukcji. Po stwardnieniu betonu kable są przewlekane przez kanały, a następnie nacią-

Fot. 2. Produkcja strunobetonowych płyt HC na torze naciągowym o dł. 250 m gane za pomocą pras hydraulicznych opierających się sprężany element. Po zakończeniu naciągu cięgna są kotwione i odpowiednio zabezpieczane antykorozyjnie. Jeśli kanały kablowe są wypełniane zaczynem cementowym, cięgna dodatkowo uzyskują przyczepność do konstrukcji. W przypadku stosowania sprężenia kablami bez przyczepności przestrzeń kanału wypełniana jest materiałami smarnymi, obniżającymi współczynnik tarcia cięgna o osłonkę.

Technologia kablobetonu, która zazwyczaj wiąże się z realizacją konstrukcji monolitycznych, pozwala na praktycznie dowolne kształtowanie przebiegu tras cięgien sprężających.

Z punktu widzenia lokalizacji kabli sprężających rozróżnia się dwa przypadki: • konstrukcje ze sprężeniem wewnętrznym, kiedy cięgna umieszczone są wewnątrz elementu betonowego i oddziałują na beton na całej długości cięgna; • konstrukcje ze sprężeniem zewnętrznym, mniej lub bardziej narażonym na czynniki atmosferyczne (np. kable znajdujące się wewnątrz komory przekroju skrzynkowego mostu lub zewnętrzne kable wzmacniające stare konstrukcje). W tym przypadku cięgna oddziałują na konstrukcję w miejscach styku, tj. w dewiatorach i zakotwieniach.

Rys. Działanie wewnętrznego kabla sprężającego na beton.

Można stwierdzić, że zbrojenie sprężające ma w przekroju rolę aktywną, ponieważ występujące w nim duże siły rozciągające tylko w niewielkiej części ulegają zmniejszeniu w wyniku zjawisk reologicznych.

Betonowe przekroje sprężone są – całkowicie lub w przeważającej części przekroju – poddane naprężeniom ściskającym. Z tego powodu właśnie w takich konstrukcjach istnieje możliwość dobrego wykorzystania betonów o wysokiej wytrzymałości, co przyczyniać się może do zmniejszenia przekrojów poprzecznych i, w konsekwencji, do zmniejszenia ciężaru własnego projektowanej konstrukcji.

Układ sił

Sprężenie krzywoliniowym kablem wewnętrznym wywołuje w betonie następujący układ sił (rys. nr 1): • siły PA i PB przyłożone w poprzek zakotwienia A i B, umieszczone na czołach elementu; • siły jednostkowe P/r rozłożone na krzywiźnie kabla, gdzie P jest siłą sprężającą w danym punkcie, zaś r jest promieniem krzywizny trasy cięgna w tym punkcie; • jednostkowe siły styczne równe dP/ds, gdzie s jest odciętą krzywoliniową mierzoną po długości kabla; • reakcje wzbudzone R1, R2 oraz R3 w podporach, występujące jedynie w konstrukcjach statycznie niewyznaczalnych.

Jak pokazano na powyższym rysunku, pozytywny efekt sprężenia nie polega jedynie na działaniu siły sprężającej na odpowiednim mimośrodzie, ale – w przypadku cięgien zakrzywionych – generowany jest również przez radialne obciążenie, powodujące „wypychanie przęseł do góry” (wygięcie elementu o ujemnej strzałce).

n

BUDOWNICTWO

Część 2

Odpady przemysłowe

w drogownictwie dr hab. inż. Marek Gawlicki, prof. AGH prof. dr hab. inż. Jan Małolepszy

Builder

60

listopad 2013

jak (nie) stosować?

O

trudnościach w osiągnięciu zamierzonych cech produktów, których właściwości determinowane są przez szereg sukcesywnie następujących po sobie procesów fizykochemicznych, a które otrzymuje się z surowców o zmiennych i trudnych do precyzyjnego zdefiniowania składach, przekonuje między innymi lektura książki Nevilla Właściwości betonu [28]. Uwagi autora dotyczą betonów konstrukcyjnych, lecz z powodzeniem mogą zostać przeniesione na wszelkiego rodzaju materiały budowlane, w których wykorzystuje się popioły lotne, w tym również na spoiwa stosowane w budownictwie drogowym.

Popioły lotne

Przystępując do dyskusji na temat ewentualnych zagrożeń, jakie mogą wynikać z zastosowania popiołów lotnych, należy skoncentrować się głównie na popiołach innych niż te konwencjonalne, z węgla kamiennego z kotłów pyłowych. Liczba publikacji omawiających procesy fizykochemiczne zachodzące podczas wiązania i twardnienia spoiw zawierających te popioły oraz mechanizmy procesów wiązania i twardnienia mieszanek o dużej zawartości popiołów lotnych jest niewielka, a informacje mają charakter empiryczny. Powyższe uwagi dotyczą – choć w różnym stopniu – konwencjonal-

Popioły lotne to od wielu lat najczęściej używany w drogownictwie odpad przemysłowy. Wykorzystywanie ich nie może być działaniem rutynowym. Należy nie tylko stosować się do odpowiednich wymagań i przestrzegać norm oraz aprobat technicznych, lecz także prowadzić systematyczne badania. nych popiołów lotnych z węgli brunatnych, popiołów z kotłów fluidalnych oraz tych określanych mianem popiołów „nowej generacji” lub popiołów z „zielonych” bloków energetycznych. Popioły lotne z kotłów fluidalnych, popioły otrzymywane w wyniku wspólnego spalania mieszanin węgla i dużych ilości biomasy oraz popioły z biomasy spalanej, jako jedyne paliwo, w kotłach fluidalnych różnią się znacznie od dotychczas wykorzystywanych odpadów energetycznych [29].

W szeregu popiołów nowej generacji obserwuje się znaczny wzrost zawartości takich pierwiastków, jak chlor, fosfor, siarka oraz sód i potas. Substancja semiamorficzna, występująca w dużych ilościach w popiołach z kotłów fluidalnych, różni się znacznie od fazy szklistej, dominującej w popiołach lotnych z kotłów pyłowych. Konsekwencją wspomnianych różnic są zmiany zarówno kinetyki i mechanizmów procesów zachodzących w układach spoiwa cementowo-popiołowe – woda oraz spoiwa – grunt, jak i właściwości produktów wytwarzanych z udziałem popiołów lotnych. Jeśli pominąć duże zazwyczaj wahania składu chemicznego omawianych popiołów, za niepożądane ich cechy uznać należy: • w przypadku popiołów lotnych z kotłów fluidalnych – znaczna zawartość siarczanu

wapnia, a także, w niektórych przypadkach, nadmierny przyrost wytrzymałości w późnych okresach twardnienia, • w przypadku popiołów lotnych z węgla brunatnego – znaczna zawartość siarczanu wapnia i obecność w niektórych partiach popiołów dużych ilości tlenku magnezu (peryklazu), • w przypadku popiołów lotnych ze współspalania węgla i dużych ilości biomasy – zróżnicowanie składu chemicznego i fazowego popiołów w zależności od rodzaju biomasy, wzrost zawartości niespalonego materiału organicznego w popiele (duże straty prażenia), który w znacznej części występuje w formie drzazg, duża niekiedy zawartość alkaliów, P2O5 oraz związków chloru, • w przypadku popiołów lotnych ze spalania biomasy – zróżnicowany skład chemiczny i fazowy w zależności od spalanego materiału, brak na ogół właściwości pucolanowych i aktywności hydraulicznej.

Duża zawartości siarczanów wapnia w popiołach lotnych jest niepożądana zarówno z punktu widzenia ochrony środowiska naturalnego (jony siarczanowe są łatwo wymywane i przenikają do wód gruntowych i cieków wodnych), jak i ze względów technicznych, gdyż tworzące się z udziałem jonów siarczanowych połącze-

Mikrofotografia SEM. Wydłużone kryształy ettringitu w zhydratyzowanej mieszance cementowo-popiołowej.

Mikrofotografia SEM. Ziarno popiołu lotnego otoczonego zaczynem spoiwowym zawierającym ettringit.

listopad 2013

61

Rozrost kryształów ettringitu w początkowym stadium twardnienia zwiększa wytrzymałość zaczynu, jednak w późnym okresie, w miarę wzrostu kryształów, powoduje narastanie naprężeń w mikrostrukturze stwardniałego zaczynu cementowo-popiołowego i generuje mikrospękania, co prowadzi do obniżenia wytrzymałości. Nadmierny rozrost kryształów ettringitu może spowodować propagację spękań materiałów i doprowadzić do zniszczenia wyrobu [30]. Uwaga ta dotyczy zwłaszcza betonów, w tym także betonów chudych. Warstwy gruntów, do których w celu ich stabilizacji wprowadzono mieszankę spoiwową o znacznej zawartości siarczanu wapnia, są na ogół na tyle porowate, że kumulacje mikropęknięć spowodowane ekspansją „późnego” ettringitu, chociaż niekorzystne, nie powodują znaczących zmian cech użytkowych. Wspomniane mikropęknięcia mogą natomiast odegrać zdecydowanie negatywna rolę w materiałach użytych do budowy wyższych warstw konstrukcji drogowej, ponieważ prowadzą do pogorszenia odporności tych warstw na zamrażanie i odmrażanie oraz na działanie środków odladzających.

Duża zawartości siarczanów wapnia w warstwach dróg stabilizowanych spoiwem cementowo-popiołowym, narażonych na niskie temperatury, zwłaszcza w obecności węglanu wapnia, niezależnie od rodzaju użytego popiołu, może spowodować utworzenia się thaumasytu Ca6 [Si(OH) 6] 2(CO3)2(SO4) 2.24H2O i tym samym doprowadzić do przekształcenia się stwardniałego zaczynu cementowo-popiołowego w niespójna masę [31]. Konsekwencją takiego procesu będzie między innymi znaczące obniżenie wytrzymałości.

(oznaczane odpowiednio po 42, 56 lub 90 dniach) nie ulegną istotnym zmianom. Okazuje się jednak, że nie zawsze tak właśnie się dzieje, gdyż w szeregu mieszanek spoiwowych i spoiwowo-gruntowych, których podstawowymi składnikami były popioły wapienne z kotłów pyłowych lub popioły z kotłów fluidalnych, obserwowano długotrwałe przyrosty wytrzymałości. Przyrosty te były na tyle duże, że mogła zachodzić obawa przesztywnienia konstrukcji drogowej, co prowadziłoby w konsekwencji do spękań górnych warstw drogi.

Długotrwały przyrost wytrzymałości omawianych zapraw na ściskanie spowodowany jest sukcesywnym narastaniem zawartości uwodnionych krzemianów wapnia, stanowiących produkt reakcji pucolanowej, której substratami są wodorotlenek wapnia powstający w wyniku hydratacji CaO oraz obecna w popiołach lotnych (zwłaszcza w popiołach lotnych z kotłów fluidalnych) aktywna substancja amorficzna bogata w krzem i glin. Substancja ta wchodzi w reakcję chemiczną z wodorotlenkiem wapnia w znacznie większym stopniu niż szkliwo, stanowiące jeden z podstawowych składników popiołów lotnych z kotłów pyłowych. Świadczą o tym między innymi wyniki oznaczeń aktywności pucolanowej, wykonywanej metodą ASTM [29,33].

Współspalanie węgla wraz z biomasą prowadzi do pogorszenia jakości popiołów lotnych w stopniu uzależnionym od rodzaju spalanej biomasy, jej zawartości w paliwie oraz warunków, w jakich prowadzony jest proces spalania. Pogorszenie jakości popiołów z punktu widzenia trwałości konstrukcji drogowej wynika zazwyczaj ze wzrostu w popiele zawartości niespalonego materiału organicznego (straty prażenia) oraz zwiększenia zawartości alkaliów, P2O5 i związków chloru. Istotnym zagrożeniem dla wykorzystania popiołów lotnych w drogownictwie jest przede wszystkim duża zawartość materiału organicznego w popiele, często występującego w formie drzazg. Drzazgi takie, stanowiące wypełnienie wydłużonych porów, pęcznieją pod wpływem wilgoci i generują naprężenia rozciągające, co prowadzi do obniżenia wytrzymałości i wzrostu podatności na działanie mrozu. Zmiany składu chemicznego popiołów lotnych spowodowane współspalaniem z węglem biomasy nie stanowią zazwyczaj zagrożenia technologicznego w drogownictwie. Należy jednak zwrócić uwagę na wzrost zawartości w popiele P2O5, który może w sposób istotny spowolnić hydratację cementu, a tym samym ograniczyć szybkość narastania wytrzymałości. Mogą pojawić się również zagrożenia wynikające z niespełnienia wymogów środowiskowych (np. nadmierna zawartość Cl-).

Znacznie trudniejsza jest ocena popiołu z biomasy spalanej jako jedyne paliwo. Wydaje się, że popioły te mogą być wykorzystywane w budownictwie drogowym jedynie w niewielkich ilościach, jako domieszki do innego ro-

Builder

Duża zawartości siarczanów wapnia w popiołach lotnych jest niepożądana z punktu widzenia ochrony środowiska i ze względów technicznych, gdyż tworzące się z udziałem jonów siarczanowych połączenia chemiczne mogą wywierać znaczący wpływ na trwałość konstrukcji.

Przyczyną braku stałości objętości spoiw cementowo-popiołowych, a tym samym generowania naprężeń rozciągających w warstwach dróg zbudowanych z udziałem tych spoiw, może być również peryklaz MgO, występujący niekiedy w znaczących ilościach w popiołach z węgli brunatnych [29]. Powoli postępująca hydratacja peryklazu prowadzi do powstania brucytu Mg(OH) 2, którego objętość molowa jest znacznie większa niż objętość molowa MgO. Proces ten jest długotrwały, zachodzi w stwardniałym materiale i prowadzi do obniżenia jego wytrzymałości.

Istotnym zagrożeniem, na jakie należy zwrócić uwagę podczas stosowania omawianych spoiw, jest obserwowane niekiedy długotrwałe narastanie ich wytrzymałości. Dynamika narastania wytrzymałości zapraw i mieszanek spoiwowo-gruntowych w przypadku stosowania spoiw o dużych zawartościach popiołów lotnych lub popiołów wapiennych ma inny przebieg niż dynamika narastania wytrzymałości zapraw cementowych i mieszanek cementowo-gruntowych. Przyrost wytrzymałości następuje powoli, lecz jego „wygaszenie” obserwowane jest po znacznie dłuższym czasie. Wymagania normowe, w zależności od rodzaju i przeznaczenia spoiw drogowych, w zróżnicowany sposób określają, po jakich okresach dojrzewania zapraw spoiwowych należy wykonać badania ich wytrzymałości na ściskanie, jeśli przyjąć, że „końcowe” wytrzymałości Fot. arch. M. Ostrowski

nia chemiczne mogą wywierać znaczący wpływ na trwałość konstrukcji. Negatywne skutki nadmiernej zawartości siarczanów w popiołach lotnych mogą się ujawnić nawet po długim czasie, gdyż siarczan (VI) wapnia jest jednym z substratów reakcji prowadzącej do powstania ettringitu – uwodnionego siarczanoglinianu wapnia Ca6 Al2 (SO4) 3 (OH)12.26H2O, tworzącego dobrze wykształcone, wydłużone, słupkowe kryształy (fot).

Ettringit może powstać również w wyniku reakcji z wodą „kompleksu Kleina” 3CaO.3Al2O3.

CaSO4 [30], którego obecność stwierdzono w szeregu prób popiołów lotnych z węgli brunatnych [29].

BUDOWNICTWO

dzaju popiołów. Określone ich rodzaje, bogate w alkalia, mogłyby spełniać rolę alkalicznego aktywatora reakcji chemicznych zachodzących z udziałem szkliwa popiołowego. Omawiane popioły jako odpad przemysłowy znane są od niedawna. Liczba publikacji na ich temat jest znikoma. Ich skrajnie zróżnicowany skład chemiczny i fazowy uzależniony od spalanego materiału, brak na ogół właściwości pucolanowych i aktywności hydraulicznej, podwyższone w niektórych przypadkach współczynniki aktywności promieniotwórczej oraz duża wymywalność niektórych pierwiastków wymagają intensywnych badań i nakazują dużą ostrożność w podejmowaniu decyzji o kierunkach zastosowania takich popiołów.

Builder

62

listopad 2013

Żużle hutnicze

W polskich warunkach żużle hutnicze są wykorzystywane w budownictwie drogowym głównie jako kruszywo. Do tego celu mogą posłużyć żużle wielkopiecowe, żużle stalownicze oraz żużle pomiedziowe. Eksploatowana jest również stara hałda, z której pobiera się żużle wytwarzane przed laty przez niepracującą już od szeregu lat hutę niklu w Ząbkowicach Śląskich. Należy zaznaczyć, że większość z wymienionych rodzajów żużli może być wykorzystywana nie tylko w drogownictwie, lecz także w innych działach gospodarki.

O wyborze kierunku zastosowania żużli decydują uwarunkowania ekonomiczne. Żużle wielkopiecowe stosowane w drogownictwie nie stwarzają istotnych problemów. Pozyskuje się je głównie z zagospodarowania starych hałd,

Istotnym zagrożeniem dla wykorzystania w drogownictwie popiołów lotnych ze współspalania węgla i biomasy jest przede wszystkim duża zawartość w popiele materiału organicznego, często występującego w formie drzazg.

Drzazgi takie, stanowiące wypełnienie wydłużonych porów, pęcznieją pod wpływem wilgoci i generują naprężenia rozciągające, co prowadzi do obniżenia wytrzymałości i wzrostu podatności na działanie mrozu. gdyż obecne technologie wytapiania surówki żelaza zapewniają uzyskiwanie żuli granulowanych, będących atrakcyjnym surowcem dla przemysłu cementowego – stanowią one jeden ze składników głównych cementów hutniczych, cementów żużlowych oraz cementów wieloskładnikowych. Ich ceny jednostkowe są zbyt duże, aby wykorzystywano je jako kruszy-

wo w drogownictwie. Żużle pomiedziowe są wytwarzane również jako granulat. Uważa się je za wartościowy materiał dla drogownictwa o zadowalających parametrach użytkowych.

Nie stwarzają problemów związanych z trwałością konstrukcji drogowej, do której budowy zostały użyte.

Jedynymi spośród wymienionych wyżej żużli metalurgicznych mogącymi stwarzać niekiedy problemy w zapewnieniu odpowiedniej trwałości konstrukcji drogowej są żużle stalownicze. Znaczące zmiany technologiczne w procesach wytwarzania stali ustabilizowały skład żużli stalowniczych, które mogą być zawracane do procesu produkcyjnego, co ograniczyło ich podaż. W określonych jednak przypadkach żużle stalownicze mogą pojawiać się na rynku – również takie, które będą zawierać znaczne ilości niezwiązanego tlenku magnezu (peryklazu). Tlenek ten w warunkach procesu stalowniczego jest silnie spieczony i bardzo powoli reaguje z wodą. Produktem reakcji jest wodorotlenek magnezu, o objętości znacznie większej niż objętość zajmowana pierwotnie przez MgO. W wyniku hydratacji peryklazu następuje powolny, lecz narastający w sposób ciągły przyrost objętości materiału, co może doprowadzić do deformacji wierzchniej warstwy konstrukcji drogowej, a nawet jej zniszczenia. Podobne jak obecność MgO zagrożenie stwarza występowanie w żużlach niezwiązanego tlenku wapnia.

Aby uniknąć niepożądanych zmian objętości w konstrukcjach drogowych należy stosować żużle stalownicze po dostatecznie długim okresie sezonowania, zapewniającym przekształcenie się MgO i CaO w odpowiednie wodorotlenki – Mg(OH) 2 i Ca(OH) 2. Niezbędna jest stała kontrola jakości żużli, a zwłaszcza systematyczne wykonywanie oznaczeń stałości ich objętości w warunkach hydrotermalnych [32, 34].

Podsumowanie

Korzyści wynikające ze stosowania popiołów lotnych w drogownictwie spowodowały, że wykorzystywanie ich stało się działaniem rutynowym. Zmiany, jakie w ostatnich latach zaszły w energetyce, znacznie jednak zróżnicowały cechy użytkowe popiołów. W wielu elektrowniach i elektrociepłowniach poza konwencjonalnymi popiołami lotnymi z węgla kamiennego lub węgla brunatnego powstają popioły z mieszanin węgla i biomasy (współspalanie), a także popioły ze spalania biomasy jako jedynego paliwa zasilającego kotły energetyczne.

Zmianie ulegają również sposoby spalania paliw. Szybko wzrasta ilość popiołów lotnych powstających w kotłach fluidalnych. Ze względu na zróżnicowanie składów chemicznych i fazowych, morfologii oraz uziarnienia popiołów należy nie tylko stosować się do wymagań odnośnych norm oraz aprobat technicznych lecz także prowadzić systematyczne badania popiołów, gdyż znacznej części zdobytych doświadczeń nie można w sposób bezpośredni przenieść na zastosowania nowych rodzajów

popiołów. Część z tych popiołów może stwarzać zagrożenia dla środowiska naturalnego, wynikające między innymi z dużej wymywalności jonów siarczanowych i chlorkowych oraz nadmiernej zawartości w popiołach nuklidów promieniotwórczych (np. 40K), a także zagrożenia dla trwałości konstrukcji drogowych, które nie występowały w przypadku stosowania konwencjonalnych popiołów lotnych, zwłaszcza popiołów z węgla kamiennego.

Jedynymi spośród wymienionych wyżej żużli metalurgicznych mogącymi stwarzać niekiedy problemy w zapewnieniu odpowiedniej trwałości konstrukcji drogowej są żużle stalownicze.

Abstract This paper presents potential hazards caused by certain components of industrial waste, especially certain types of fly ash, which could affect road durability. dr hab. inż. Marek Gawlicki, prof. AGH, prof. dr hab. inż. Jan Małolepszy, Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, Katedra Technologii Materiałów Budowlanych

Literatura

(Pełny wykaz literatury znajduje się na www.ebuilder.pl) 28. N eville A.M.: Właściwości betonu. Edycja V, Wyd. Stowarzyszenie Producentów Cementu, Kraków 2012.

29. D yczek J. (red.): Raporty półroczne z realizacji tematu: Analiza uwarunkowań oraz badania możliwości wykorzystania wybranych UPS w budownictwie i inżynierii lądowej. INITECH ZPB/61/65832/IT2/10 (20112013).

30. K urdowski W.: Chemia cementu i betonu.

Wyd. Polski Cement – Wyd. Naukowe PAN, Kraków – Warszawa 2010.

31. M ałolepszy J.: Korozja siarczanowa zapraw cementowych z dodatkiem złoża dennego powstającego w procesie fluidalnego spalania węgla. Mat. Konferencji Dni Betonu – Tradycja i Nowoczesność, Wisła 11-13 października 2004.

32. Małolepszy J.: Die Technologie der Herstellung des Bindemittles und des Zement aus metallurgischen Schlacken. Internationale Baustoff und Silikattagung „Ibausil”, Vol. I, Weimar 1982.

33. ASTM C 379-65: Specification for fly ash use as a pozzolanic material with lime.

34. Małolepszy J.: Wykorzystanie odpadów przemysłowych HIL do produkcji materiałów budowlanych. Konferencja PZITB, Kraków 1982.

BUDOWNICTWO

partnerzy programu

Ruszył ogólnopolski program edukacyjno-informacyjny „Buildera”

Główne cele przedsięwzięcia: • Informowanie i edukowanie w zakresie związanym z technologią i systemami wznoszenia tzw. wielka płyty.

• Przedstawianie problematyki, w tym technicznej, związanej z wp.

• Prezentowanie i popularyzowanie najlepszych projektów rewitalizacji wp z kraju i zagranicy – METAMORFOZY WIELKIEJ PŁYTY.

Builder

64

listopad 2013

P

rogram dotyczy aktualnie niezwykle ważnej, zarówno w naszym kraju, jak i w Europie, problematyki związanej ze wzniesionymi w latach 70. budynkami w technologii wielkiej płyty (wp). Systemem tym objęto w Polsce budowę znacznej liczby bloków mieszkalnych zlokalizowanych na terenie miast i gmin. Szacuje się, że zamieszkuje je obecnie ponad 12 mln osób.

Warto podjąć się działań zmierzających do podniesienia trwałości i jakości życia w budynkach z wp. Jest to możliwe we współpracy z najważniejszymi, decyzyjnymi instytucjami, wspólnotami, spółdzielniami, naukowcami, specjalistami, projektantami. Niezwykle ważny jest udział producentów, którzy mogą wskazać nowoczesne materiały i technologie wpływające na trwałość i przedłużenie cyklu życia budynków z wp.

Program realizowany jest przez redakcję „Buildera” poprzez fachowe, specjalistyczne publikacje, de debaty środowiskowe, artykuły eksperckie, techniczne przybliżające technologię i poszczególne systemy wznoszenia wp, problematykę napraw, wykorzystanie najnowszych technologii, artykuły naukowe z omówieniem wyników badań, informowanie o wszystkich sprawach związanych z przygotowaniem i wdrożeniem programu określającego możliwość przeprowadzania bezinwazyjnego badania stanu technicznego obiektów z wp i ich rewitalizacji.

W ramach programu prezentujemy również projekty architektoniczne dotyczące rewitalizacji tej substancji mieszkaniowej, wskazując na najciekawsze metamorfozy wp z kraju i zagranicy, będące przykładem architektury zrównoważonej, istniejącej wewnątrz społeczeństwa i miasta, promującej nowoczesne technologie, mające wpływ nie tylko na estetykę rewitalizowanych obiektów, ale również i przede wszystkim na ich trwałość i bezpieczeństwo.

Prezentujemy działania i przekazujemy fachową wiedzę zaangażowanych osób, instytucji i firm budowlanych, producentów najnowszych i sprawdzonych rozwiązań, architektów, konstruktorów, ekspertów, rzeczoznawców.

Pomysł redakcji został bardzo poważnie, z wielkim zainteresowaniem i z aprobatą, przyjęty w środowisku, ministerstwie oraz najważniejszych instytucjach i organizacjach budowlanych, a także wśród projektantów polskich i zagranicznych, którzy wyrazili chęć współpracy.

Program edukacyjno-informacyjny realizujemy m.in. przy współpracy partnerów społecznych, stowarzyszeń, izb, organizacji, instytutów, wyższych uczelni technicznych.

Przedsięwzięciu patronują: Instytut Techniki Budowlanej, Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa, Polskie Stowarzyszenie Producentów Styropianu, Stowarzyszenie na Rzecz Systemów Ociepleń, Stowarzyszenie Producentów Wełny Mineralnej: Szklanej i Skalnej MIWO, Konfederacja Budownictwa i Nieruchomości, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa.

Program realizowany jest od czerwca 2013 r. i będzie kontynuowany w kolejnych latach.

patronat programu Da­nu­ta­Bu­rzyńska Re­dak­tor­Na­czel­na miesięcznika­„Builder” Konfederacja Budownictwa i Nieruchomości

• Informowanie o działaniach ministerstwa i instytucji w ww. zakresie, sprawach związanych z przygotowaniem i wdrożeniem programu określającego możliwość przeprowadzania bezinwazyjnego badania stanu technicznego obiektów z wielkiej płyty i ich rewitalizacji, możliwościach finansowania itp.

• Podkreślanie znaczenia badań, ekspertyz i uwzględniania nowoczesnych materiałów i rozwiązań technologicznych w procesie rewitalizacji wp.

• Wskazywanie nowoczesnych narzędzi ułatwiających i usprawniających proces projektowy i realizacyjny.

• Edukowanie w zakresie użytkowania bloków z wp.

• Edukowanie środowiska związanego z budownictwem, w tym przyszłych architektów, konstruktorów i budowniczych (studenci uczelni technicznych) w zakresie technologii wp i problematyki z nią związanej oraz pogłębianie wiedzy o konstrukcji, technologiach i materiałach budowlanych w ww. kontekście.

• Promowanie i prezentowanie najlepszych wzorców zrewitalizowanych budynków/ /osiedli z wp oraz prezentowanie najciekawszych projektów/ /propozycji/koncepcji w zakresie architektonicznym i urbanistycznym.

Zapraszam wszystkich zainteresowanych do współpracy: instytucje, stowarzyszenia, firmy, producentów posiadających innowacyjne rozwiązania do zastosowania w projektach rewitalizacji wp.

Wielka płyta

– wielki problem?

Z punktu widzenia technicznego podstawowe konstrukcje budynków z wielkiej płyty zostały według wielu specjalistów „przesztywnione”. Ściany wewnętrzne i stropy nie wykazują żadnych odchyleń od założonych obliczeń. Wątpliwości rodzą się jedy-

Maria Dreger Stowarzyszenie na Rzecz Systemów Ociepleń

Wielka płyta to być może wielki problem z uwagi na dużą liczbę budynków, wykonanych w tej technologii. Ale czy większy niż w przypadku pochodzących z innych okresów zasobów budynków, lata-

mi nieremontowanych i niepoddawanych gruntownym modernizacjom? Po 20 latach od transformacji w Polsce wciąż jest wiele budynków mieszkalnych pozbawionych kanalizacji, istnieją mieszkania bez łazienek i wc, bloki mieszkalne ogrzewane węglem spalanym w indywidualnych paleniskach. I nie są to wcale budynki wielkopłytowe. Na takim tle wielka płyta jest tylko fragmentem większej całości, mającym określoną specyfikę.

Oprócz powszechnie znanych wad budynki, o których tu mowa, mają swoje zalety. Na tle obecnych tendencji do projektowania coraz mniejszych mieszkań pewne systemy wielkopłytowe prezentują się

Budynki z wielkiej płyty – po ociepleniu i wymianie okien – charakteryzują się dobrymi wskaźnikami ekonomicznymi, w związku z czym w ocenach ich przyszłości należy zachować umiar, bez angażowania polityki. umiar, bez angażowania polityki. Spotyka się bowiem wypowiedzi o konieczności wyburzenia wszystkiego, co powstało w czasach PRL-u, łącznie z Pałacem Kultury i Nauki. Nikt jednak nie odpowie na pytanie: czym w dającej się przewidzieć perspektywie zastąpić wielką płytę?

Wielka płyta jest tylko fragmentem większej całości, mającym określoną specyfikę. wcale nie gorzej. Płaskie dachy, które aż proszą się o nadbudowę, proste kształty, które w połączeniu z nowoczesnymi technologiami dają możliwość poprawy funkcjonalności przy urozmaiceniu bryły.

A przede wszystkim budynki te znajdują się obecnie w obrębie miast i dzięki swojej lokalizacji zapewniają mieszkańcom lepszą komunikację, dostęp do usług i ciekawsze otoczenie niż większość nowo wznoszonych osiedli.

65

Instytut Rozwoju Miast

nie podczas teoretycznej analizy wykonanych złącz mocujących ściany zewnętrzne, a zwłaszcza mocowania warstwy fakturowej.

Pojawiają się bowiem podejrzenia dotyczące zastosowania w złączach czasem stali węglowej zamiast nierdzewnej, co może powodować korozje przy niewłaściwej izolacji na stykach. Przeprowadzony przed laty wycinkowy przegląd wybranych obiektów (z odkuwaniem złącz) należałoby zatem powtórzyć w większej skali celem eliminacji wspomnianych wątpliwości.

Budynki z wielkiej płyty – po ociepleniu i wymianie okien – charakteryzują się dobrymi wskaźnikami ekonomicznymi, w związku z czym w ocenach ich przyszłości należy zachowanieć

Builder

prof. dr hab. arch.

Witold A. Werner

listopad 2013

Zapytaliśmy najważniejsze w kraju instytucje, organizacje branżowe, przedstawicieli środowiska naukowego, inżynierów i architektów: Czy wielka płyta to w Polsce wielki problem?

Czy powinno się (a jeśli tak, to w jaki sposób) ratować budynki wzniesione w latach 70. w tej technologii?. W bieżącym numerze kontynuujemy debatę środowiskową w tym temacie.

BUDOWNICTWO

Problemy budownictwa wielkopłytowego Zasady projektowania konstrukcji

Część 2

Builder

66

listopad 2013

doc. dr inż. Stanisław M. Wierzbicki mgr inż. Jan Sieczkowski Instytut Techniki Budowlanej

Kontynuujemy rozpoczętą w numerze 10/2013 problematykę użytkowanych od wielu lat budynków mieszkalnych wykonanych z betonowych elementów wielkowymiarowych.

W

niniejszym artykule omówiono podstawy przyjęte przy projektowaniu konstrukcji budynków wielkopłytowych, wskazano miejsca charakterystyczne w konstrukcji oraz przedstawiono zasady konstruowania elementów i ich połączeń.

Miejsca „charakterystyczne”

Miejscami charakterystycznymi budynków wielkopłytowych, odróżniającymi je od konstrukcji pozostałych rodzajów budynków ze ścianami nośnymi, jest obecność w tarczach stropowych i ściennych złączy między prefabrykowanymi płytami, wskazujących miejsca, w których najczęściej mogą pojawić się rysy [1]. Szczególnie dużą rolę w zapewnianiu bezpieczeństwa konstrukcji odgrywają wieńce żelbetowe, obiegające ściany konstrukcyjne w poziomie stropów, oraz zbrojenie podporowe stropów, zakotwione w tych wieńcach lub przechodzące z jednego przęsła stropu na drugie. Wieńce i zbrojenie podporowe łączą prefabrykowane płyty w tarcze stropowe i ścienne, a ponadto łączą te tarcze w przestrzenny ustrój budynku.

Złącza stanowią miejsca zmiany właściwości wytrzymałościowych tarczy, w których koncentrują się jej odkształcenia spowodowane przez siły wewnętrzne wywołane oddziaływaniami zewnętrznymi na konstrukcję, a także przez skurcz betonu i zmiany temperatury.

Przyczepność betonu wypełniającego spoinę złącza poziomego do betonu prefabrykatu jest mała i dodatkowo zmniejszana przez skurcz świeżego betonu. Pojawieniu się rysy w złączu w przypadku wystąpienia w elemencie konstrukcji sił rozciągających, prostopadłych do płaszczyzny tego złącza, może przeciwstawić się jedynie przeszywające je zbrojenie.

Siłom ścinającym w złączach pionowych przeciwstawia się tarcie betonu wypełniającego spoinę złącza prefabrykatów, a także specjalne ukształtowanie złącza, w efekcie którego następuje docisk do betonu prefabrykatu. Jeżeli złącze nie jest poddane sile ściskającej, a zwłaszcza gdy występuje w nim siła rozciągająca, tarcie betonu ma niewielki wpływ na nośność złącza, w związku z czym z reguły wykonywano tzw. złącza dyblowe.

Na ukształtowanie i szerokość rys wpływa (poza intensywnością oddziaływań, powodujących powstanie w konstrukcji sił wewnętrznych) również efektywność zbrojenia zapewniającego spójność przestrzenną budynku. Mowa tu o zbrojeniu obwodowym (wieńców), obiegającym w sposób nieprzerwany wszystkie ściany konstrukcyjne w poziomie stropów poszczególnych kondygnacji, zbrojeniu łączącym stropy ze ścianami konstrukcyjnymi, a także zbrojeniu w samych złączach, prostopadłym do kierunku rysy.

Wieńce nie tylko zapewniają spójność przestrzenną budynku, lecz także odgrywają istotną rolę w powstawaniu wtórnego ustroju nośnego nad częścią budynku, uszkodzoną w wyniku wystąpienia oddziaływań wyjątkowych, oraz w wyrównywaniu odkształceń w styku ścian różnie obciążonych, a ponadto w przejmowaniu sił rozciągających wywołanych w ścianie przez nierównomierne osiadanie budynku.

Wieńce wykonywano w sposób tradycyjny, poprzez ułożenie zbrojenia jak na ścianach murowanych i łączenie go na zakład, lub jako wieńce ukryte przez połączenie prętów zbrojenia wystającego z prefabrykatów stropowych. Pręty te łączono przez ich bezpośrednie spawanie lub w sposób szczególny, przy pomocy klamry, spirali lub przyspawanie dodatkowych prętów łączących do marek stalowych, przyspawanych do prętów płyty (rys. 1). Połączenia prętów na klamry i na spirale charakteryzują się dużą odkształcalnością, dlatego w budynkach posadowionych na gruntach słabych, gdzie potrzebne jest silniejsze zbrojenie wieńcowe, pręty zbrojenia łączono za pomocą spawania.

Podobnie jak wieńce żelbetowe, połączenia płyt stropowych ze ścianami konstrukcyjnymi wykonywano w sposób tradycyjny, przez zakotwienie prętów płyt stropowych w wieńcu lub przez połączenie zbrojenia tych płyt w sposób przedstawiony na rys. 1. Pręty zbrojenia łączącego układano

Zasady konstruowania budynków wielkopłytowych

Podstawową regułą przy projektowaniu budynków wielkopłytowych było nadawanie im sztywności przestrzennej za pomocą sztywnych ścian poprzecznych i podłużnych, przechodzących przez całą wysokość budynku. Ściany takie stanowiły pionowe przepony, których zadaniem było przejmowanie za pośrednictwem stropów i przekazywanie na grunt sił poziomych pochodzących od działania wiatru oraz wynikających z niepionowego ustawienia elementów ściennych obciążonych pionowo. Stropy traktowano w obliczeniach jako sztywne przepony poziome (przy przejmowaniu sił poziomych działają jak belki – ściany zginane w swojej płaszczyźnie), co było równoznaczne z założeniem niezmienności konturu przekroju poziomego konstrukcji budynku przy jej odkształceniach. Ściany poprzeczne i podłużne, główne elementy ustroju przestrzennego budynku, traktowano jako wsporniki utwierdzone w monolitycznej, podziemnej części budynku lub rzadziej – w gruncie. Ściany zewnętrzne, dzięki znacznej sztywności na odkształcenia w swojej płaszczyźnie, również przeciwdziałają skręcaniu ustroju przestrzennego budynku przy zginaniu. Z tego powodu zakładano, że pod wpływem parcia wiatru przekroje ustroju przesuwają się równolegle.

Przy projektowaniu konstrukcji budynków wielkopłytowych przyjęto też zasadę, że budynek będzie stanowił sztywny przestrzennie ustrój, geometrycznie niezmienny, a odkształcenia poszczególnych jego elementów w trakcie wznoszenia, a następnie jego użytkowania, będą możliwie małe i nie będą im towarzyszyć rysy nadmiernej szerokości [2].

Przyjęcie takich założeń miało zapewnić bezpieczeństwo wszystkich elementów konstrukcji i bezpieczeństwo całego ustroju nośnego budynku. Podczas projektowania elementów wielkopłytowych dużo uwagi poświęcano pasowaniu prefabrykatów, z uwzględnieniem przewidywanego a)

b)

c)

Rys. 1. Połączenia prętów zbrojenia wieńców: a) na klamry, b) na spirale, c) dodatkowymi prętami przyspawanymi do marek stalowych

Rys. 2. Zbrojenie płyty ściennej z otworem drzwiowym: 1 – uchwyt transportowy, 3 – pozioma drabinka górna, 4 – pionowa drabinka przy krawędzi otworu, 6 – zbrojenie słupka w postaci szkieletu, 7 – zbrojenie nadproża w postaci dwóch drabinek

reklama

także w spoinach między płytami, o ile spoiny te były odpowiednio ukształtowane, a pole ich przekroju dostatecznie duże, aby zapewnić należyte zakotwienie prętów w betonie. Stropy wielokanałowe łączono za pomocą prętów zbrojenia umieszczonych w kanałach płyt wypełnionych betonem.

Prawidłowe wykonanie połączeń płyt stropowych oraz zapewnienie ciągłości przekazywania sił w zbrojeniu wieńców gwarantuje sztywną i bezpieczną konstrukcję nośną budynku.

BUDOWNICTWO

a)

b)

Rys. 3. Schemat pracy nadproża prefabrykowanego o przekroju prostokątnym: a) zarysowanie dolnej części środnika na podporze A, b) zarysowanie spoiny między płytami stropowymi, c) odspojenie się płyt stropowych i zarysowanie górnej części środnika na podporze B; 1 – zarysowanie środnika, 2 – zarysowanie złącza płyt stropowych, 3 – zarysowanie środnika pod stropem

a)

b)

c)

Rys. 4. Rodzaje złączy poziomych: a) złącze na zaprawie, b) złącze podbijane, c) złącze podbetonowane

październik 2013

a)

b)

pieczenia przed odpadnięciem części prefabrykatu odspojonej w wyniku uderzenia, a także przeciwdziałania powstawaniu rys wywołanych przez skurcz betonu, zmiany temperatury i miejscowe koncentracje naprężeń, jak również rys powstałych przy rozformowaniu i w transporcie. W szczególnych przypadkach stosowano również zbrojenie służące do wzajemnego połączenia płyt, a także zbrojenie w pobliżu krawędzi poziomych w celu wzmocnienia tej strefy na docisk. W płytach z otworami stosowano zbrojenie konstrukcyjne wokół otworów, a w płytach o większej szerokości – zbrojenie obwodowe, zwykle w postaci „drabinki”. W celu przeciwdziałania rysom na powierzchni zewnętrznej płyt stosowano zbrojenie siatką umieszczoną w niewielkiej odległości od powierzchni zewnętrznej. Przykładowy schemat zbrojenia płyty z otworem drzwiowym pokazano na rys. 2.

Nadproża

c)

Builder

68

c)

Rys. 5 Siły występujące w złączu pionowym na skutek: a) zginania w płaszczyźnie ściany, b) różnicy obciążeń, c) różnicy ugięć w narożu

sposobu ich montażu i łączenia w ustrój nośny budynku. Pamiętano przy tym, że możliwości skorygowania nie dość dokładnego usytuowania ścian w następnym etapie robót (z mniejszą lub większą łatwością) będą ograniczone do z góry założonych w projekcie dopuszczalnych odchyłek wykonania prefabrykatów i ich montażu. Przekroczenie odchyłek in plus gabarytu prefabrykatów nie pozwalało na prawidłowe zmontowanie konstrukcji, a przekroczenie in minus groziło katastrofą, np. jeśli długość podpory byłaby zbyt mała.

Ściany prefabrykowane

Zasadą ogólną projektowania ścian prefabrykowanych było wymiarowanie ich jako konstrukcji betonowych, zwykle z betonu klasy B20 do B30. Ściany żelbetowe z pionowym zbrojeniem głównym w całym polu płyty projektowano tylko w warunkach szczególnych, gdy przyjęcie wyższej klasy betonu lub zwiększenie grubości ściany nie znajdowało uzasadnienia [2].

Grubość ścian według normy [3] była uzależniona od granicznej ich smukłości, tj. stosunku ich wysokości do grubości, zróżnicowanych w zależności od rodzaju i klasy betonu. W pierwszych systemach przyjmowano grubość wewnętrznych ścian nośnych równą 14 cm, a w systemach kolejnych generacji zwiększono ją – z uwagi na zapewnienie izolacyjności akustycznej między mieszkaniami – do 15 cm.

Prefabrykaty ścienne, mimo że w obliczeniach traktowane były jako elementy niezbrojone, wymagały określonego zbrojenia w celu zabez-

W ścianach prefabrykowanych nadproża spełniają te same role co w ścianach monolitycznych – stanowią belkę przenoszącą obciążenia pionowe od spoczywającego na niej stropu, a przy obliczaniu ściany na obciążenia poziome służą jako łącznik zapewniający współpracę pasm ściany przedzielonych rzędem otworów. Nadproża w ścianach prefabrykowanych, stanowiące część płyty ściennej osadzonej w dostatecznie szerokich pasmach bocznych, zachowują się identycznie jak nadproża monolityczne. Sztywność nadproży w ścianach prefabrykowanych z reguły określano dla przekroju prostokątnego, odmiennie niż w ścianach monolitycznych, w których – z uwagi na współpracę nadproża ze stropem – można przy określaniu sztywności przyjmować przekrój teowy. Kiedy nadproże w ścianie składa się z dwóch płyt, np. nadproże w ścianie zewnętrznej złożonej z części nadokiennej (jednej płyty) i podokiennej (drugiej płyty), niepołączonych ze sobą w sposób specjalny dla przejęcia poziomych sił stycznych w spoinie poziomej, do obliczeń sił w ścianie sztywność nadproża przyjmowano jako sumę sztywności obu jego części składowych [4].

Sztywność nadproża Cn wyznaczano ze wzorów:

Cn = ηn · Cn0 Cn0 = 12Eb In / ln3 ηn = η1 · η2

w których: Cn0 – sztywność nadproża niezarysowanego, obliczona z uwzględnieniem tylko odkształceń giętych, η1 – współczynnik wyrażający wpływ odkształceń postaciowych oraz warunków utwierdzenia nadproża w pasmach ścian, η2 – współczynnik wyrażający wpływ lokalnych zmian sztywności przekroju w strefach najbardziej wytężonych na obliczeniową sztywność zastępczą nadproża.

Pierwsza faza pracy nadproża, do pojawienia się rys w rozciąganej części środnika nadproża płyty ściennej, tj. środnika przekroju teowego (rys.

3a), jest w zasadzie identyczna z pracą nadproża monolitycznego. Bardzo prędko jednak, niekiedy przed zarysowaniem środnika, pojawia się rysa w spoinie podłużnej między płytami stropowymi, która prowadzi do odspojenia się płyt stropowych od nadproża w płycie ściennej (rys. 3b).

W konsekwencji sztywniejszą strefą przypodporową staje się strefa z pół-

reklama

ką ściskaną (płyty stropowe są tu dociskane do nadproşa płyty ściennej), a po drugiej stronie pracuje tylko nadproşe płyty ściennej (rys. 3c). Nadproşa w ścianach w zaleşności od ich wysokości zbrojono minimum czterema prętami podłuşnymi usytuowanymi w naroşach przekroju poprzecznego, przedłuşonymi poza lico otworu, lub siatkami z rozstawem prętów podłuşnych nie większym niş 30 cm.

*EDYNE NA RYNKU MOCOWANIE MECHANICZNE DO WZMACNIANIA

%*/4 733 0LUS

a7)%,+)%* 0€949q

ZĹ‚Ä…cza poziome

W konstrukcjach wielkopłytowych wyczerpanie nośności ściany w strefie złącza poziomego zwykle następuje w jednym z dwóch charakterystycznych obszarów (przekrojów) tej strefy, a mianowicie: • w przekroju przez płytę ścienną górną lub dolną tuş przy jej powierzchniach wsporczych, • w przekroju w środkowej części złącza, przez płyty stropowe.

Sposób oparcia i połączenia stropu w złączu poziomym wpływa na jego pracę dwojako i rzutuje na sposób przekazywania obciąşenia z górnych kondygnacji oraz przez lokalną koncentrację napręşeń pojawiających się w wyniku oddziaływania stropu zamocowanego w ścianie.

Nośność U N złącza poziomego obliczano ze wzoru:

0LANUJESZ OCIEPLENIE BUDYNKU

BY MIEĂƒ PIÇKN– I ENERGOOSZCZÇDN– ELEWACJÇ .IE WIESZ CZY STAN TECHNICZNY a7IELKIEJ 0Â?YTYq NA TO POZWALA

U N = Ρ FR

w którym: Ρ – globalny współczynnik redukcyjny wyraşający zmniejszenie nośności pełnego przekroju ściany na skutek obecności złącza poziomego, F – powierzchnia przekroju ściany, R – wytrzymałość betonu ściany.

W początkowym okresie rozwoju konstrukcji wielkopłytowych wartość Ρ określano empirycznie na podstawie badań wytrzymałościowych fragmentów ścian ze złączem wykonywanych w skali 1:1. Nagromadzenie wyników badań pozwoliło na dokonanie uogólnień i stworzenie bardziej uniwersalnych analitycznych metod obliczeń nośności złączy opartych na teoretycznym modelu jego zachowania się w stanie granicznym [5], [6].

Złącze poziome, rozpatrywane jako połączenie pionowych i poziomych elementów konstrukcji budynku, stanowi odkształcalny węzeł ustroju ramowego. Jego sztywność rozpatrywano jako zespół elementów spręşystych pionowych i poziomych. Dla sztywności elementów poziomych decydujące znaczenie miała obecność zbrojenia wypuszczonego z płyty stropowej i obciąşenie ściany.

Najczęściej stosowanymi – z uwagi na prostotę ich wykonania – złączami poziomymi były złącza na rozłoşonej zaprawie (rys. 4a). W złączach tych montaş płyt górnej kondygnacji rozpoczynał się od rozłoşenia zaprawy na stropie, na której następnie ustawiano płyty górnej kondygnacji.

Zasadniczą wadą tych złączy była trudność rektyfikacji ustawianej płyty.

Zmiana ustawienia płyty powodowała pojawienie się w spoinie miejsc niewypełnionych zaprawą, co obnişało nośność złącza.

Innym rodzajem złączy poziomych były złącza podbijane (rys.4b), w których płytę górnej kondygnacji ustawiano na nakrętkach trzpieni rektyfikacyjnych wystających z płyt nişszej kondygnacji. Właściwy poziom wierzchu nakrętek kontrolowano przed ustawieniem płyty ściennej. Po ustawieniu płyty spoinę wypełniano zaprawą (przez podbijanie zaprawy).

Po stwardnieniu zaprawy nakrętki zwalniano, aby obciąşenie płyty przekazywało się wyłącznie na zaprawę. Zwalnianie nakrętki sprawiało wykonawcom trudności, dlatego często zdarzało się, şe pozostawały niezwolnione. Niezwolnienie nakrętek nie miało – szczególnie w przypadku nakrętek plastykowych – wpływu na nośność złącza. Istotne było natomiast naleşyte wypełnienie spoiny zaprawą, co zaleşało głównie od jej konsystencji. Najczęściej stosowano zaprawę o konsystencji pośredniej między suchą a gęstoplastyczną, o wytrzymałości około 20 MPa. W złączu podbetonowywanym (rys. 4c) płytę górnej kondygnacji ustawiano na obnişonych łapach płyt stropowych lub na nakrętkach trzpieni kierunkowych, jak w złączach podbijanych. Krawędź dolna płyty była zwykle zagłębiona około 1 cm ponişej wierzchu stropu i sfazowana w celu ułatwienia spływu betonu i zapobieganiu powstawania pustych miejsc pod płytą. Beton nanoszono z jednej strony ściany, a wypełnienie złącza kontrolowano z drugiej.

a!BY OCIEPLIĂƒ BUDYNEK Z a7IELKIEJ PÂ?YTYq

NALEÂœY PRZED OCIEPLENIEM yCIAN ODPOWIEDNIO JE WZMOCNIĂƒ 0ROPONUJEMY 0AĂŽSTWU SYSTEM OPARTY NA NIERDZEWNYCH KOTWACH %*/4 733 0LUS /FERUJEMY DORADZTWO TECHNICZNE

WSPARCIE PROJEKTOWE SZKOLENIA DLA WYKONAWCĂ?W ORAZ WYPOÂœYCZENIE SPRZÇTU q :ESPĂ?Â? %*/4 0OLSKA

3YSTEM WZMACNIANIA a7)%,+)%* 0€949q PRZY UÂœYCIU KOTWY 733 0LUS GWARANTUJE BEZPIECZEĂŽSTWO â?’ PRZENOSZENIE OBCI–œEĂŽ yCIANY NATYCHMIAST PO ZAMOCOWANIU â?’ NIEZMIENNOyĂƒ PARAMETRĂ?W PRZEZ LAT UÂœYTKOWANIA â?’ PEWNE WZMOCNIENIE PÂ?YT ZARYSOWANYCH I SPÇKANYCH â?’ WYSOKOGATUNKOWA STAL NIERDZEWNA !

OPTYMALIZACJÇ KOSZTĂ?W â?’ NISKI KOSZT CAÂ?KOWITY NA M OCIEPLANEJ ELEWACJI â?’ SZYBKI MONTAÂœ BEZ UÂœYCIA CHEMII â?’ DÂ?UGOLETNIA ÂœYWOTNOyĂƒ SYSTEMU â?’ SZKOLENIE DLA WYKONAWCĂ?W Z ZAKRESU MONTAÂœU

WYPOÂœYCZANIE NARZÇDZI MONTAÂœOWYCH

DOBĂ?R ILOyCI PRODUKTĂ?W DO PROJEKTU

%*/4 0OLSKA 3P Z O O 3P K r UL *EÂœOWSKA r #IASNA TEL r FAX r WWW EJOT PL r EJOT EJOT PL

BUDOWNICTWO

a)

c)

Złącza pionowe

c)

Rys. 6. Charakter pracy złączy dyblowych: a) złącze niezarysowane, b) odspojenie betonu wypełniającego, c) rysy ukośne, d) ścięcie betonu dybli, e) miejscowe skruszenie dybli a)

b)

c)

Rys. 7. Rodzaje złączy pionowych – przekrój i ukształtowanie czoła prefabrykatu: a) bezdyblowe wrębowe, b) dyblowe wrębowe, c) dyblowe płaskie

c)

Builder

70

listopad 2013

b)

Rys. 8. Połączenie płyt w tarczę stropową: 1 – połączenie w spoinach podłużnych, 2 – połączenie na podporze, 3 – wieniec żelbetowy a) b)

W ścianach prefabrykowanych praca złącza pionowego przy przenoszeniu działających na nie sił zależy od ukształtowania krawędzi prefabrykatów, określającego sposób przekazywania sił w złączu, cech sprężystych i wytrzymałościowych betonu wypełniającego złącze oraz od zbrojenia złącza [7].

Siły w złączu występują na skutek: zginania w płaszczyźnie ściany (rys. 5a), różnicy obciążeń (rys. 5b), różnicy ugięć w narożu (rys. 5c).

Pod wpływem siły ścinającej T złącze ulega odkształceniu postaciowemu, a krawędzie łączonych prefabrykatów przemieszczają się o wartość δ. Dopóki w złączu nie pojawią się rysy wewnątrz betonu wypełniającego lub jego odspojenie od krawędzi prefabrykatów, zależność między siłą T i przemieszczeniem δ jest liniowa. Faza ta może niekiedy utrzymywać się aż do zniszczenia złącza. Znacznie częściej jednak przed wyczerpaniem nośności pojawiają się rysy i odspojenia w złączu na skutek skurczu betonu, odkształceń termicznych, względnie samych sił ścinających.

Pojawiające się wraz z siłami ścinającymi poziome siły ściskające zwiększają nośność złącza, a siły rozciągające – analogicznie – ją obniżają. W zwykłych warunkach siły normalne występujące w złączach są na ogół nieduże i mogą być pomijane w obliczeniach. Odgrywają one jednak istotną rolę np. w warunkach oddziaływań sejsmicznych.

Stosunek siły ścinającej T przenoszonej przez jednostkę długości złącza (Tp ) do przemieszczeń złącza δ, określany mianem sztywności złącza, wyznaczano ze wzoru:

C = Tp/δ = τ p hv/δ

w którym: Tp – sprowadzone naprężenie styczne w złączu, hv – grubość ściany.

Charakter pracy najczęściej stosowanych złączy dyblowych przedstawiono na rysunku 6. Początkowo złącze jest pozbawione rys i odspojeń (rys. 6a). Odspojenie betonu wypełniającego złącze następuje na ogół przy 0,2÷0,3 obliczeniowej siły ścinającej, o ile wcześniej nie pojawiło się na skutek skurczu (rys. 6b). Wzrost siły T powoduje ukośne zarysowania (rys. 6c), które zmieniają schemat pracy złącza. Złącze pracuje teraz w sposób zbliżony do kratownicy z ukośnymi prętami ściskającymi i poziomymi prętami rozciąganymi w postaci zbrojenia. Osiągnięcie siły maksymalnej Tmax nie następuje jednak z reguły przez skruszenie „prętów ściskanych”, a raczej przez ścięcie dybli. Kiedy dyble nie są dostatecznie głębokie (orientacyjnie gdy ad < 0,2 hd ), może nastąpić też miejscowe skruszenie betonu (rys. 6e). Zgodnie z opisanym modelem pracy złączy dyblowych czynnikami decydującymi o ich nośności są wytrzymałość betonu i przekrój dybli oraz przekrój zbrojenia.

Złącza pionowe płyt ściennych w budynkach o nie więcej niż dziesięciu kondygnacjach wykonywano jako złącza bezdyblowe płaskie lub bezdyblowe wrębowe (rys. 7a), zwane niekiedy złączami gładkimi. W takich złączach siły ścinające przekazywane są dzięki siłom przyczepności betonu wypełniającego do prefabrykatów, a po powstaniu rys – przez siły tarcia i udział zbrojenia. W przypadku wymaganej większej nośności złącza stosowano złącza dyblowe płaskie (rys. 7c) lub dyblowe wrębowe (rys. 7b).

W celu przeciwdziałania rozspojeniu złącza na skutek pojawienia się rys skurczowych lub w wyniku oddziałujących sił oraz zapewnienia pracy złącza po zarysowaniu stosowano w nich zbrojenie poprzeczne.

Rysunki: archiwum autorów

Stropy

Rys. 9. Wtórny ustrój nośny powstały po lokalnym uszkodzeniu konstrukcji: a) podłużnej ściany nośnej, b) ściany szczytowej [8]; 1 – wieniec rozciągany, 2 – wieniec ściskany

Stropy z prefabrykatów wielkowymiarowych projektowane były według ogólnych wymagań konstrukcji żelbetowych. Podstawowe wymagania konstrukcyjne dla stropów sprowadzały się – poza nadaniem dostatecznej nośności w przęśle – do zapewnienia należytego oparcia stropu oraz połączeń prefabrykatów na podporze i w spoinach podłużnych, a także opasania tych elementów wieńcem po obwodzie tarczy i wzdłuż ścian konstrukcyjnych. W przypadku stropów zamocowanych w ścianach wymagania konstrukcyjne dotyczyły również zapewnienia zamocowania przez docisk krawędzi stropów ścianami wyższych kondygnacji lub przez

zamocowanie stropu w wieĹ&#x201E;cu i odpowiednie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie wieĹ&#x201E;ca ze Ĺ&#x203A;cianÄ&#x2026; niĹźszej kondygnacji [2].

PĹ&#x201A;yty stropowe Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czono na podporze w celu przeciwdziaĹ&#x201A;ania siĹ&#x201A;om rozciÄ&#x2026;gajÄ&#x2026;cym, dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cym w kierunku zbrojenia gĹ&#x201A;Ăłwnego, i prostopadĹ&#x201A;ym do tego kierunku siĹ&#x201A;om Ĺ&#x203A;cinajÄ&#x2026;cym, ktĂłre pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w wyniku przestrzennej pracy budynku (np. lokalna katastrofa, nierĂłwnomierne osiadanie) â&#x20AC;&#x201C; rys. 8. PoĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniami mogĹ&#x201A;y byÄ&#x2021; odpowiednio Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czone prÄ&#x2122;ty wystajÄ&#x2026;ce z pĹ&#x201A;yty lub prÄ&#x2122;ty dodatkowe, ukĹ&#x201A;adane w spoinie miÄ&#x2122;dzy pĹ&#x201A;ytami.

Zadaniem konstrukcyjnym poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia pĹ&#x201A;yt w spoinach podĹ&#x201A;uĹźnych byĹ&#x201A;o przeciwdziaĹ&#x201A;anie oddzielnemu uginaniu siÄ&#x2122; pĹ&#x201A;yt, tzw. klawiszowaniu, a takĹźe przejÄ&#x2122;cie naprÄ&#x2122;ĹźeĹ&#x201E; stycznych, pojawiajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; w spoinach w wyniku pracy stropu jako tarczy.

Wieniec Ĺźelbetowy stanowiĹ&#x201A; wspĂłlnÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; stropu i Ĺ&#x203A;cian konstrukcyjnych, zapewniajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; przestrzennÄ&#x2026; wszystkich elementĂłw konstrukcji budynku.

Lokalne uszkodzenia

W celu nadania konstrukcji odpornoĹ&#x203A;ci na lokalne uszkodzenia wywoĹ&#x201A;ane oddziaĹ&#x201A;ywaniami wyjÄ&#x2026;tkowymi, norma projektowania konstrukcji z betonu PN-B-03264:1999, zharmonizowana z Eurokodem 2, eksponuje potrzebÄ&#x2122; wzajemnego powiÄ&#x2026;zania stropĂłw ze Ĺ&#x203A;cianami konstrukcyjnymi, noĹ&#x203A;nymi i usztywniajÄ&#x2026;cymi, a takĹźe ze sĹ&#x201A;upami (w konstrukcjach nie tylko z prefabrykatĂłw, lecz takĹźÄ&#x2122; monolitycznych), za pomocÄ&#x2026; zbrojenia, analogicznego jak byĹ&#x201A;o wymagane w BN [3]. Zapewnienie odpowiedniej odpornoĹ&#x203A;ci na lokalne uszkodzenia, moĹźliwoĹ&#x203A;ci utworzenia siÄ&#x2122; wtĂłrnego ustroju noĹ&#x203A;nego, ma w konstrukcjach prefabrykowanych znaczenie szczegĂłlne, z uwagi na ich wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; niĹź w przypadku konstrukcji monolitycznych wraĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na uszkodzenia (rys. 9) [8], [9].

W odróşnieniu od czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci nadziemnej budynku, wykonanej z elementĂłw wielkopĹ&#x201A;ytowych, czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; podziemnÄ&#x2026; z reguĹ&#x201A;y projektowano jako konstrukcjÄ&#x2122; monolitycznÄ&#x2026;, wykonywanÄ&#x2026; na miejscu budowy. Przyjmowanie odmiennej konstrukcji czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci podziemnej miaĹ&#x201A;o na celu nadanie jej wiÄ&#x2122;kszej sztywnoĹ&#x203A;ci przestrzennej, rekompensujÄ&#x2026;cej wpĹ&#x201A;yw zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy elementĂłw na sztywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; budynku.

Literatura

1. Wierzbicki S. M., Sieczkowski J.: Konstrukcje budynkĂłw wielkopĹ&#x201A;ytowych z punktu widzenia zabezpieczenia przed awariÄ&#x2026; oraz moĹźliwoĹ&#x203A;ci ich modernizacji. XXVI Konferencja Naukowo-Techniczna Awarie Budowlane 2013, Szczecin-MiÄ&#x2122;dzyzdroje, MateriaĹ&#x201A;y konferencyjne.

2. Systemy budownictwa mieszkaniowego i ogĂłlnego W-70, Szczecin, SBO, SBM-75, WUF-T, OWT-67, WWP. Arkady, Warszawa 1974.

3. BN-74/8812-01 Konstrukcje budynkĂłw wielkopĹ&#x201A;ytowych. Projektowanie i obliczenia statyczno-wytrzymaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciowe.

4. Wierzbicki S. M.: NoĹ&#x203A;noĹ&#x203A;Ä&#x2021; i odksztaĹ&#x201A;calnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; nadproĹźy w Ĺ&#x203A;cianach usztywniajÄ&#x2026;cych. Praca doktorska, ITB, 1978.

5. Zieleniewski St.: Stan graniczny noĹ&#x203A;noĹ&#x203A;ci zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy poziomych w budynkach z prefabrykatĂłw wielkowymiarowych. Praca doktorska. Politechnika Warszawska, Warszawa 1973.

6. Pogorzelski A.: Praca zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza poziomego strop-Ĺ&#x203A;ciana w budynkach wielkopĹ&#x201A;ytowych. Praca doktorska, ITB, 1982.

7. Cholewicki A.: Rola zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy pionowych w prefabrykowanych Ĺ&#x203A;cianach usztywniajÄ&#x2026;cych. Praca doktorska, ITB, 1969.

8. Lewicki B. i wspĂłĹ&#x201A;autorzy: Budynki wznoszone metodami uprzemysĹ&#x201A;owionymi. Arkady, Warszawa 1979.

9. Recommendations Internationales pour les Structures en Panneaux â&#x20AC;&#x201C; CEB/FIP/UEAtc- Roma Ital. Del Cemento, Roma 1969. â&#x2013;

reklama

KoĹ&#x201A;ki do ociepleĹ&#x201E; EJOT

ď&#x192;ź ď&#x192;ź ď&#x192;ź ď&#x192;ź ď&#x192;ź ď&#x192;ź ď&#x192;ź

Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czniki dla profesjonalistĂłw do 42 cm mocowanej termoizolacji (idealne rozwiÄ&#x2026;zanie dla domĂłw pasywnych) szybkie mocowanie termoizolacji bez szpachlowania brak mostkĂłw termicznych, brak â&#x20AC;&#x17E;efektu biedronkiâ&#x20AC;? mocowanie we wszystkich podĹ&#x201A;oĹźach budowlanych, kaĹźdego rodzaju materiaĹ&#x201A;u termoizolacyjnego serwis na budowie: pokazy montaĹźu, prĂłby wyrywania zamĂłw dziĹ&#x203A; â&#x20AC;&#x201C; dostawa 24 h

WWW EJOT PL %*/4 0OLSKA 3P Z O O 3P K #IASNA UL *EÂ&#x153;OWSKA TEL FAX

ARCHITEKTURA I DESIGN

Patronat Honorowy i Współpraca

PROGRAM PROMOCYJNY I EDUKACYJNY BUILDERA

Mecenasi Polskiej Architektury

Hic Rhodus, hic salta!

Berndorf Baderbau Sp. z o.o. ul. Zdrojowa 78, 43-384 Jaworze e-mail: biuro@berndorf.pl www.berndorf.pl

JAK PRZEŁO˚Yå ZŁO˚ONY I WIELOWÑTKOWY ÂWIAT WN¢TRZARSKICH TRENDÓW NA J¢ZYK MATERIAŁÓW DLA MEBLARSTWA I WSPÓ¸CZESNEJ BRAN˚Y WYPOSA˚ENIA WN¢TRZ? EKSPERCI PFLEIDERER UWA˚NIE ÂLEDZÑ NOWE TENDENCJE,

BY NAWIÑZYWAå DO NICH W KOLORACH, WZORACH I FAKTURACH WPROWADZANYCH NA RYNEK MATERIAŁÓW.

Konkurs

Buildera dla młodych

ARCHITEKtow

realizowany w ramach Ogólnopolskiego Programu Promocyjno‑Edukacyjnego PROMUJEMY POLSKĄ ARCHITEKTURĘ

Wybierz zadanie konkursowe i rozwiązując je użyj co najmniej jednego produktu każdego z mecenasów konkursu!

Zadania konkursowe 1. „Marzenie klasy średniej”. Projekt koncepcyjny domu jednorodzinnego. Lokalizacja do wyboru przez projektanta.

2. „Szkoła XXI wieku”. Projekt koncepcyjny szkoły lub zespołu szkół z zapleczem sportowo‑‑rekreacyjnym. Lokalizacja do wyboru przez projektanta.

Do udziału w konkursie zapraszamy młodych architektów i studentów wydziałów architektury wyższych uczelni technicznych.

NAGRODY PIENIĘŻNE!

3. „Sport, wypoczynek i rekreacja”. Projekt koncepcyjny obiektu średniej wielkości pod usługi turystyczne. Lokalizacja do wyboru przez projektanta. Obiekt powinien świadczyć usługi całorocznie.

NAGRODY

I Nagroda - 9 000 zł.

II Nagroda - 6 000 zł.

III Nagroda - 3 000 zł.

Trzy wyróżnienia specjalne - po 1 000 zł.

Wszystkie przygotowane zgodnie z regulaminem prace wezmą udział w losowaniu dodatkowych nagród rzeczowych: n oprogramowania ufundowanego przez firmę Usługi Informatyczne SZANSA: pełnej licencji ZWCAD+ 2014 Professional, rocznej licencji ZWCAD 2014 Architecture n SpaceNavigatora do notebooków ufundowanego przez firmę 3Dconnexion Polska Sp. z o.o.

Innowacyjność konkursu polega na wykorzystaniu w zadaniach konkursowych rozwiązań wiodących firm – Mecenasów Polskiej Architektury.

Podstawowymi kryteriami oceny będą jakość projektowanej architektury i jej otoczenia oraz poprawność i innowacyjność wykorzystania zaproponowanych poniżej rozwiązań.

BERNDORF BADERBAU 1. N iecka ze stali nierdzewnej w systemie Berndorf 2. Elementy wyposażenia basenu firmy Berndorf

SOPRO 1. S ystemy basenowe 2. Systemy tarasowo-balkonowe 3. S ystem łazienkowy 4. S ystem bitumiczny

DRUTEX 1. S ystem IGLO ENERGY 2. System IGLO 5 3. Systemy aluminiowe 4. Fasady

STO-ISPO Podwieszane wentylowane systemy elewacyjne StoVentec: 1. S toVentec Glass 2. StoVentec Stone massive 3. StoVentec G 4. StoVentec C 5. StoVentec R 6. StoVentec M 7. StoVentec S

SOUDAL 1. S oudal Panel System 2. Soudal Window System

Wszystkie prace konkursowe nagrane na jedną płytę CD/DVD prosimy dostarczyć osobiście lub przysyłać na adres redakcji: Builder – Kapituła konkursu ul. Patriotów 174, 04‑832 Warszawa, Z dopiskiem: „Konkurs dla młodych projektantów” najpóźniej do dnia 31 grudnia 2013 roku.

Szczegółowe informacje, materiały i regulamin konkursu na www.ebuilder.pl, i pod nr tel. 22 853 06 87 wew. 125, koordynator Wioletta Domeradzka domeradzka@pwbmedia.pl

Organizator Patronat nad Konkursem

Patronat Honorowy nad Programem i Współpraca

Mecenasi Polskiej Architektury

2013

mecenas Polskiej

Architektury

ARCHITEKTURA I DESIGN

Secesyjne przeszklenie w Galerii Katowickiej

We wrześniu otwarto długo oczekiwaną Galerię Katowicką. Budynek przyciąga wzrok za sprawą nie tylko zmieniającej kolory fasady, lecz także olbrzymiej szklanej kopuły oraz świetlików wstęgowych, które dają zachwycający efekt także wewnątrz. Aby je stworzyć, firma Aluprof wraz architektami z biura SUD Architekci opracowała całkowicie nowe rozwiązanie: system MB – SR60N. Zastosowano w nim profile aluminiowe o szerokości 60 mm i wysokiej wytrzymałości. Szczelność systemu zapewnia

Fot. arch. Aluprof

Jedna z najważniejszych książek poświęconych tematyce miast po raz pierwszy ukazała się w przekładzie na język polski nakładem Międzynarodowego Centrum Kultury. „Pokusa miejsca. Przeszłość i przyszłość miast” wybitnego krytyka architektury Josepha Rykwerta trafiła do księgarń 22 października. Autor uhonorowany we wrześniu Złotym Medalem Królewskim, czyli najwyższym odznaczeniem przyznawanym przez Royal Institute of British Architects, przedstawia czytelnikom błyskotliwą diagnozę współczesnego kształtu architektonicznego miast, w których zapomina się o potrzebach mieszkańców. Jednocześnie zaprasza on czytelników w podróż przez dzieje największych metropolii. Rykwert, który urodził się w Warszawie, ale jako nastolatek wyjechał do Anglii, opowiada o tym, czym jest miasto oraz kto i jak je tworzy. Wszystko to sytuuje w kontekście historycznym, architektonicznym, urbanistycznym i ekonomicznym. Autor wydanej książki wykładał na prestiżowych uczelniach architektonicznych na całym świecie. Wśród jego uczniów są Daniel Libeskind i Alberto PérezGómez. Od 1996 roku jest Prezesem Międzynarodowego Komitetu Krytyków Architektury (CICA).

płaszczowa uszczelka EPDM. Jej połączenia, podobnie jak uszczelnienie szyb, wykonano za pomocą fugi silikonowej. Zespół listew do szklenia umożliwia wykonywanie połączeń o kątach w zakresie od 0 do 20° i stosowanie szyb o różnych kształtach, np. trapezowych i trójkątnych.

Dzięki temu zyskujemy dużą dowolność w zakresie kształtowania konstrukcji. Przeszklenie dachu w Galerii Katowice nawiązuje nieco do secesyjnych konstrukcji Grand Palce, ale ma w sobie więcej wachlarzowych łączeń.

Styl życia na Złotej

Międzynarodowa Konferencja Architektoniczna INGLASS Warszawa

Czwarta edycja konferencji INGLASS odbędzie się 4 lutego w Warszawie. Jej temat to “Szkło w architekturze i inżynierii”. Podczas konferencji wybitni architekci, przedstawiciele środowiska akademickiego oraz wiodące przedsiębiorstwa z branży budowlanej zaprezentują rozwiązania, produkty i najnowsze technologie z zakresu wykorzystania szkła w architekturze.

Gościem specjalnym konferencji będzie zwycięzca nagrody Mies van der Rohe 2013 – Ósbjørn Jacobsen (biuro Henning Larsen Architects, Dania), który zaprezentuje zwycięski projekt Harpa – salę koncertowę oraz centrum konferencyjne w Reykjaviku. Ponadto swoje najnowsze projekty przedstawią uznani europejscy architekci: Matthew Potter z biura Wilkinson Eyre Architects, Juan Coll-Barreu z Coll-Barreu Arquitectos oraz Kristian Lars Ahlmark (partner biura Schmidt Hammer Lassen Architects). Wykład wygłosi również Mariusz Ścisło, Prezes SARP. Wydarzenie jest organizowane przez ABplus Events we współpracy ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich SARP. Konferencja INGLASS 2014 jest skierowana do architektów, inżynierów, producentów i przetwórców szkła, dostawców sprzętu oraz odbiorców końcowych. Więcej na stronie www.ieglass.eu.

12 września bieżącego roku na pięćdziesiątym piętrze apartamentowca Złota otwarto przestrzeń pokazową licząca blisko 1000 m2. To właśnie dzięki niej przyszli mieszkańcy będą mogli doświadczyć stylu życia oferowanego przez ten apartamentowiec. Za projekt wnętrz, które mają uzupełniać wizję życia przyszłych mieszkańców budynku odpowiada zespół architektów londyńskiej pracowni Woods Bagot. Podczas tworzenia aranżacji skupiono się na podkreśleniu symbolicznego wymiaru Złotej. Dlatego wybrano najwyższej klasy materiały, np. w łazienkach wykorzystano śnieżnobiały marmur „Oro” oraz duże symetryczne płyty Sahara „Noir” o charakterystycznym wzorze żyłkowym. Podłoga z amerykańskiego orzecha jest ułożona – podobnie jak we francuskich pałacach – we wzór „w jodełkę”.

Otwarte przestrzenie łączące salony z kuchniami i ich narożna lokalizacja zapewnia, że z każdego punktu będzie można cieszyć się niesamowitymi widokami. Luksusowe wnętrza są wypełnione przedmiotami wpisującymi się we współczesny styl europejskiego designu.

Fot. arch. Orco Property

Fot. arch. MCK

Przeszłość i przyszłość miast według Josepha Rykwerta

W nowym domu

Builder

81

listopad 2013

Buildera

Nowoczesne, trwałe, wysokiej jakości, bezpieczne, efektywne i efektowne estetycznie. W ten sposób można pokrótce scharakteryzować rozwiązania, które projektanci lubią i których potrzebują. Wybór jest duży, ale nie wszystkie z rynkowych propozycji faktycznie odznaczają się wymienionymi cechami. By ułatwić projektantom wybór, postanowiliśmy stworzyć listę rozwiązań, które już wielokrotnie znalazły pomyślne zastosowanie. O jakości niektórych z nich mogliśmy przekonać się naocznie, gdyż zostały użyte do realizacji nowoczesnego biurowca, w którym obecnie mieści się redakcja „Buildera”. Te prezentujemy w pierwszej kolejności w nowej rubryce „Buildera” – „To lubią projektanci”.

to lubią projektanci

Podstawowym założeniem architektonicznym była prostota, z której wynika funkcjonalność i komfort użytkowania. Minimalistyczna bryła jest zgodna z najnowszymi trendami w architekturze, wynika też z oczekiwań i upodobań inwestora. Pozwala na doskonałą aranżację przestrzeni wewnętrz‑ nej – biuro jest przestronne z przejrzystym podziałem pomieszczeń, które od powierzchni otwartej oddzielone są szklanymi przegrodami. Dzięki zastoso‑ waniu nowoczesnych rozwiązań technologicznych i materiałowych oraz mini‑ malizmowi widocznemu zarówno w bryle, jak i w wyglądzie elewacji, całość zyskała charakter niebanalnej i odpornej na modę architektury.

SYSTEMY DESKOWAŃ Przedstawiając projekt bu‑ dowlany firmie Peri, inwestor otrzymał propozycję komplek‑ sowego wyposażenia budo‑ wy w niezawodne deskowania ścienne, stropowe i słupowe.

Builder

82

listopad 2013

ARCHITEKTURA I DESIGN

SŁOWO OD PROJEKTANTA mgr inż. arch. Anna Zdziebłowska

METRYCZKA Domu Buildera Czas budowy: 11.2011 – 05.2013 Liczba kondygnacji: 3 + garaż podziemny z 16 stanowiskami Wysokość kondygnacji w świetle: 3,24 m Powierzchnia (obrys parteru): 14,20 x 25,00 m Powierzchnia użytkowa bez garażu podziemnego: 886,29 m2 Kubatura: 1356 m3 Konstrukcja: szkieletowa żelbetowa monolityczna, układ płytowo‑słupowy Ściany osłonowe: jednowarstwowe z pustaków ceramicznych Projektant: Anna Zdziebłowska Konstruktor: Roman Nalewajko Generalny wykonawca: Przedsiębiorstwo Budowlane GO‑BUD Sp. z o.o.

IZOLACJA BITUMICZNA Sopro KD 754

Do ochrony przed wilgocią ścian gara‑ żu podziemnego została wykorzystana dwuskładnikowa, nie zawierająca roz‑ puszczalników, z wypełniaczem poli‑ styrenowym, grubowarstwowa powło‑ ka bitumiczna Sopro KD 754. Izolację wykonano metodą natryskową.

CERAMIKA BUDOWLANA Porotherm 44 EKO+ Dryfix

Aquatherm

Głównym elementem systemu ogrzewania wodnego są rury z polibutylenu (PB) lub polietylenu (PE-RT) posiadające powłokę antydyfuzyjną EVOH. W skład systemu wchodzą też bloki mieszające, rozdzielacze, maty izolacyjne, głowice termoelektryczne, termostaty pokojowe itd.

Builder

83

listopad 2013

Porotherm 44 EKO+ Dryfix – szlifowane z dużą dokładnością 0,3 mm pustaki w połączeniu z cienkowarstwową, suchą zaprawą Porotherm Dryfix umożliwiają wybudowanie solidnych, ciepłych ścian jednowarstwowych niewymagających warstwy docieplenia. Dzięki poryzacji gliny oraz skomplikowanemu układowi drążeń, ściany z pustaków Porotherm 44 EKO+ charakteryzują się bardzo dobrym współczynnikiem przenikania ciepła U. Zaprawa Porotherm Dryfix gwarantuje najcieńsze spoiny z możliwych, co znacząco wpływa na poprawę izolacyjności cieplnej ścian. Ściana bez tynku uzyskuje współczynnik U na poziomie 0,23 W/(m2K), a po otynkowaniu gotowej ściany zaprawą Porotherm TO – nawet 0,21 W/(m2K).

OGRZEWANIE PODŁOGOWE

PAPA Matizol Fundament SBS Super Montaż

Polecana do hydroizolacji podziemnych części budynków, chroniąca obiekt przed działaniem wody wywierającej ciśnienie hydrostatyczne.

Termozgrzewalna papa Matizol Fundament SBS posiada normatywną odporność na ciśnienie hydrostatyczne, wynoszącą 60 kPa.

KOSTKA BRUKOWA Kostka brukowa Polbruk Prostokąt

Industrialny charakter budynku podkreśla klasyczna grafitowa kostka brukowa Polbruk prostokąt o wymiarach 200 x 100 mm grafit – gr. 8 cm i 6 cm. Dzięki prostym kształtom i odpowiedniej grubości można z niej zbudować równe, mocne miejsca parkingowe oraz chodniki. Nowoczesną, miejską stylistykę można uzyskać również dzięki zastosowaniu kostki Polbruk Urbanika.

ODPROWADZENIE WODY DESZCZOWEJ Odwodnienia liniowe FASERFIX KS i system rozsączania DRAINFIX TWIN

Korytka odwadniające o wysokiej stabilności, wykonane z betonu zbrojonego rozproszonym włóknem szklanym, odporne na działanie mrozu i soli. Wyposażone są w krawędzie wykonane ze stali ocynkowanej zakotwionej w ściankach korytka, stanowiące dodatkowe wzmocnienie. Przy budowie biurowca zastosowano wydajne i stabilne ruszty GUGI w klasie E600. System rozsączania DRAINFIX TWIN pozwala na skuteczne gromadzenie i rozsączanie wód opadowych. W skład systemu wchodzi studzienka DRAINFIX TWIN.

to lubią projektanci

ARCHITEKTURA I DESIGN

TYNKI WEWNĘTRZNE Knauf Coveri-in Tynk cementowo-wapienny do wnętrz oraz Knauf Connect Obrzutka cementowo-wapienna

Knauf Cover-in lekki tynk cementowo-wapienny do wnętrz przeznaczony jest do maszynowego lub ręcznego wykonania jedno- lub dwuwarstwowych wypraw tynkarskich wewnątrz budynków, do pomieszczeń o podwyższonej wilgotności względnej.

Zalecany jest do stosowania na ścianach i stropach betonowych, z elementów ceramicznych, wapienno-piaskowych, betonów lekkich oraz na tradycyjnych tynkach cementowo-wapiennych. Właściwości: dobra wytrzymałość na ściskanie, dobra przyczepność, niska absorpcja wody, po stwardnieniu wodoodporny. Przed tynkowaniem ściany zagruntowano Knauf Connect obrzutką cementowo-wapienną.

WENTYLACJA MECHANICZNA System wentylacji mechanicznej i klimatyzacji budynku został profesjonalnie zaprojektowany i wykonany przez firmę Elbas. Praca była o tyle trudna, że całą instalację projektanci musieli zmieścić w 24-centymetrowej przestrzeni pomiędzy stropem a sufitem podwieszanym.

TYNKI OZDOBNE WEWNĘTRZNE I ZEWNĘTRZNE Technologia wykonania elewacji z wyprawą zewnętrzną imitującą beton architektoniczny

Wybór jest duży, ale nie wszystkie z rynkowych propozycji faktycznie spełnią każde z oczekiwań projektantów i wykonawców, sztuką jest wybrać te rzeczywiście najlepsze.

Na tę nowatorską technologię złożyły się następujące produkty: 1. masa zbrojąca StoFaserputz; 2. siatka zbrojąca Sto-Glasfasergewebe; 3. Sto-Faserputz (pierwsza warstwa zacierana na gładko packami lateksowymi) 4. Sto-Faserputz (druga warstwa blichowana packami stalowymi) 5. Środek hydrofobizujący ispo Fassadenschutz BS 290 (położony na mineralną strukturę po 3-dniowym schnięciu – 2 warstwy).

Sto-Faserputz – mineralna zaprawa tynkarska wzmocniona włóknami, hydrofobizowana, o dobrej przyczepności do podłoża. Odporna na mechaniczne i termiczne obciążenia oraz na działanie mrozu i niekorzystnych warunków atmosferycznych ispo Fassadenschutz BS 290 – rozpuszczalnikowy środek do stosowania na elewacjach jako powłoka do impregnacji hydrofobizującej nasiąkliwych, porowatych podłoży mineralnych.

KLIMATYZACJA

Papy profilowane Super Montaż

Innowacyjność rozwiązania technologicznego tej nowej generacji pap asfaltowych polega na profilowaniu spodniej powierzchni masy powłokowej wzdłuż wstęgi papy, przez co zwiększa się powierzchnia, na którą oddziałuje płomień palnika. W procesie aplikacji pozwala to efektywniej wykorzystać energię zgrzewania i skrócić czas montażu. Wskutek obniżenia czasu zgrzewu ogranicza się prawdopodobieństwo przegrzania i starzenia technologicznego asfaltu, dzięki czemu papa dłużej zachowuje swoje parametry wytrzymałościowe i hydroizolacyjne, co ma istotny wpływ na trwałość pokrycia dachowego.

Builder

85

listopad 2013

W biurowcu zastosowano system klimatyzcji typu VRF firmy Samsung składający się z 3 układów obejmujących kasetonowe jednostki wewnętrzne uzdatniające powietrze oraz jednostki zewnętrznej w postaci agregatu skraplającego wytwarzającego chłód.

PAPA

KOCIOŁ GAZOWY Kocioł Vitocrossal 300

Wysokoefektywny kocioł kondensacyjny, intensywnie wykorzystujący ciepło spalin. Urządzenie łączy w sobie dwa najwyższej klasy rozwiązania techniczne firmy Viessmann: powierzchnię grzewczą Inox-Crossal i palnik promiennikowy MatriX. Zastosowanie kotła Vitocrossal 300 redukuje koszty ogrzewania oraz minimalizuje emisję zanieczyszczeń.

Gazowy kocioł kondensacyjny oferowany do wyboru w mocy: 29 do 87 kW, 38 do 115 kW, 16 do 49 kW lub 47 do 142 kW.

System kominowy Schiedel Avant 16

System powietrzno-spalinowy przeznaczony do odprowadzania spalin z kotłów kondensacyjnych, urządzeń z otwartą lub z zamkniętą komorą spalania, które są opalane gazem lub olejem opałowym.

System składa się z profili wewnętrznych z ceramiki technicznej, pierścieni dystansowych oraz obudowy z pustaków keramzytobetonowych. Średnica rury wewnętrznej 160 mm, pustak zewnętrzny (dł./szer.) 360/360 mm.

OŚWIETLENIE LEDOWE Blitzmann Polska

W pomieszczeniach biurowych zamontowano system energooszczędnych opraw ledowych Blitzmann LED 75 W-600 x 600, dających bardzo jasne i ciepłe światło.

to lubią projektanci

ARCHITEKTURA I DESIGN listopad 2013

86 Builder

SUFITY PODWIESZANE Sufity podwieszane z linii Tropic w krawędzi X

FARBY WEWNĘTRZNE

W siedzibie wydawnictwa zamontowano sufity podwieszane z linii Tropic w krawędzi X. Są to akustyczne płyty sufitowe wykonane ze skalnej wełny mineralnej. Linia Tropic charakteryzuje się bardzo wysokimi parametrami akustycznymi (klasa A, najwyższy możliwy współczynnik pochłaniania dźwięku α W=1). Zamontowane sufity w kolorze białym charakteryzuje też wysoki współczynnik odbicia światła – 85 %, co znacznie poprawia doświetlenie pomieszczeń i komfort pracy we wnętrzach biurowych. Zastosowane płyty pozwoliły osiągnąć efekt gładkiego, jednolitego sufitu. Płyty sufitowe Rockfon, wykonane ze skalnej wełny mineralnej, są niepalne, posiadają najwyższą klasę reakcji na ogień – A1.

PŁYTKI CERAMICZNE Płytki ceramiczne z kolekcji Mistral i Tandori

W łazienkach zastosowano płytki z kolekcji Mistral w kolorze nero i grafit, ale do wyboru jest aż 8 różnych kolorystyk i 2 rodzaje powierzchni: elegancki poler i delikatna satyna. Dodatkowo wykorzystując listwy dekoracyjne, mozaiki i rozety, można dodać przestrzeni nieco wytwornego charakteru. Format podstawowy: 29,8 x 29,8, 39,8 x 39,8, 59,8 x 29,8 oraz 59,8 x 59,8 cm. Do zastosowania we wnętrzach i na zewnątrz..

W holu budynku zastosowano gres Tandori w kolorze grafitowym, półpolerowany, który nadaje wnętrzu industrialnego charakteru. Kolekcję dzięki bardzo dobrym właściwościom i bogactwu elementów można dostosować do każdego wnętrza. Format podstawowy: 59,8 x 29,8 i 59,8 x 59,8 cm. Do zastosowania we wnętrzach i na zewnątrz

Farba StoColor Opticryl Matt

W pomieszczeniach wykorzystano bezemisyjną, matową farbę lateksową o bardzo dobrej zdolności krycia i odporności na szorowanie na mokro. Występuje w bogatej palecie barw.

CERAMIKA SANITARNA Serie: Twins, Style, Nova Top

Twins to seria czterech prostokątnych umywalek oraz dopasowanych do nich mebli. W budynku zastosowano umywalki o szerokości 60 cm z misą prostokątną. Ceramika Twins dostępna jest z powłoką Reflex Koło, która ułatwia utrzymanie czystości.

WC wisząca Style ma opływowy kształt i idealnie pasuje nawet do małej łazienki. Od ściany do przedniej powierzchni ma tylko 51 cm.

Komfort korzystania zapewni deska sedesowa z zawiasami wolno opadającymi. Montaż miski na stelażu podtynkowym KOŁO Technic z armaturą spłukującą 6/3 l ułatwia oszczędzanie wody.

NOVA TOP Bez Barier ułatwia korzystanie z łazienki osobom starszym i niepełnosprawnym. Umywalka ma profilowany front, jest niska i ma syfon podtynkowy – to wszystko pomaga w korzystaniu przez osoby poruszające się na wózkach.

ARMATURA ŁAZIENKOWA

BATERIA KUCHENNA

Baterie łazienkowe z linii Cubista i Safira

Bateria kuchenna Rodez

Nowoczesny design baterii Rodez idealnie komponuje się z charakterem pomieszczenia socjalnego.

Bateria z funkcjonalną obrotową wylewką wykonana jest ze stali szlachetnej AISI 304.

Builder

87

listopad 2013

Jednouchwytowa bateria umywalkowa Oras Cubista łączy w sobie ekologiczne rozwiązania i funkcjonalny design. Seria zaprojektowana została przez Kirsi Svärd, jedną z najbardziej rozpoznawalnych młodych projektantów w Finlandii. Ekologiczny, niski poziom zużycia wody. Oras Safira – jednouchwytowa bateria umywalkowa w wersji z przedłużoną rączką zamontowana została w łazience przystosowanej do potrzeb osób niepełnosprawnych. Specjalny, przedłużony i wygięty kształt uchwytu ułatwia uruchomienie kranu nawet przedramieniem.

FUGA Sopro DF 10 Design Fuga Flex

Cementowa, elastyczna, szybkowiążąca zaprawa fugowa o trwałych barwach i wysokiej wytrzymałości, nietworząca osadów wapiennych na powierzchni, o klasyfikacji CG2 WA wg PN-EN 13888. Do spoinowania wszystkich okładzin ceramicznych i z kamienia naturalnego. Zwiększona ochrona przed rozwojem pleśni i mikroorganizmów.

INTELIGENTNY BUDYNEK LCN – system sterowania budynkiem

Nowoczesny system sterowania budynkiem LCN pozwala na zdalne sterowanie oświetleniem (włączanie, ściemnianie), programowanie oświetlenia, regulację temperatury, wentylację, klimatyzację, otwieranie i zamykanie bram garażowych i wjazdowych, kontrolę dostępu, system domowy, opuszczanie lub podnoszenie rolet wewnętrznych i zewnętrznych. Układ zdalnego sterowania można wyposażyć w kod, aby dostęp do pewnych funkcji miały tylko określone osoby.

Nowoczesne, trwałe, wysokiej jakości, bezpieczne, efektywne i efektowne estetycznie.

W ten sposób można pokrótce scharakteryzować rozwiązania, które projektanci lubią i których potrzebują.

Niektóre z nich zostały użyte do realizacji nowoczesnego biurowca, w którym obecnie mieści się redakcja „Buildera”.

ARCHITEKTURA I DESIGN

Tanie projektowanie Marek Wrzal

Prezes Zarządu Berndorf Baderbau Sp. z o.o.

W procesie planowania inwestycji basenowej, na etapie projektowym, ważne jest zarówno wpisanie się w budżet inwestora, określenie programu funkcjonalno-użytkowego, jak również rzetelne opracowanie dokumentacji projektowej.

Ale dokumentacji par excellence.

Builder

88

listopad 2013

T

ymczasem to, co się obecnie dzieje na naszym rynku, woła o pomstę do nieba.

Na wykonanie prac projektowych ogłaszane są normalne przetargi publiczne, w których w 100% przypadków wygrywa najniższa cena. Kryteria wyboru architekta są często bardzo niskie lub żadne. Na przykład do przetargu na wykonanie dokumentacji projektowej kompleksu basenowego o szacunkowej wartości ok. 20-30 mln zł może przystąpić ktoś, kto wykaże się wiedzą i doświadczeniem przy projektowaniu np. jednego obiektu użyteczności publicznej. Jakiegokolwiek! Efektem tych działań są ekstremalnie zaniżone oferty.

Oferta (nie) do odrzucenia

Przy szacunkowej wartości kompleksu basenów wynoszącej 20 mln zł inwestor przed otwarciem ofert wykazał, że na opracowanie dokumentacji projektowej dysponuje kwotą 800 tys. zł. Jak wielkie było jego zdziwienie, kiedy po otwarciu wszystkich ofert najniższą oferowaną kwotą okazało się niecałe 100 tys. zł, czyli ok. 0,5% wartości projektowanej inwestycji!

Pierwszą myślą inwestora było: świetnie, zaoszczędziłem 700 tys. zł. Jednak po chwili namysłu zaczęły ogarniać go wątpliwości. Szczegółowa analiza wykazała, że koszty zleconych prac, uzyskania niezbędnych pozwoleń, analiz, badań geologicznych i opłacenia branżystów oraz konstruktorów, czy same już tylko koszty prowadzenia działalności przekraczają

kwotę wspomnianej oferty. Wszyscy o tym wiedzą, jednak nikt nic nie może zrobić. Oferta spełnia (bardzo łagodne) wymogi SIWZ i nie może zostać odrzucona. Co się później dzieje? Można się domyślić. A tych, którzy się nie

Obecnie koszt opracowania dokumentacji projektowej w Polsce powinien się kształtować na poziomie 3-6% wartości inwestycji. domyślają, zapraszam na naradę budowlaną odbywającą się w fazie realizacji wspomnianego, „taniego” projektu.

Dobry projekt – dobra cena

Polscy doświadczeni architekci z rozrzewnieniem patrzą za naszą zachodnią granicę.

Tam prace projektowe oceniane i wyceniane są na poziomie o wiele wyższym niż u nas. Inwestorom zależy przede wszystkim na wysokiej jakości oferowanych usług. W pierwszej kolejności oceniane są potencjał i doświadczenie architekta oraz jego wizja architektoniczna planowanej inwestycji. Dlatego też wartość dokumentacji projektowej dochodzi – w zależności od zakresu zleconych prac – nawet do kilkunastu procent wartości inwestycji.

U nas jest to nie do pomyślenia.

Badania gruntowe i geologiczne często nie mieszczą się w budżecie architekta z najniższą ceną.

Co może się wydarzyć? Jako przykład mogę podać pojawiające się coraz częściej spory na temat posadowienia zaprojektowanej inwestycji, czyli badań gruntowych i/lub geologicznych, oraz ich wiarygodności. Takie badania kosztują kilkadziesiąt tysięcy złotych. Często nie mieszczą się w budżecie architekta z najniższą ceną. Nie wnikam, w jaki sposób są robione i na ile są wiarygodne. Mogę tylko wspomnieć o ich skutkach w trakcie realizacji. Generalny wykonawca (na szczęście) analizuje szczegółowo otrzymaną od zamawiającego dokumentację projektową. Chociaż nie musi, angażuje na własny koszt rzeczoznawców budowlanych do jej weryfikacji. Robi to dla dobra samej inwestycji oraz dla własnego bezpieczeństwa. Oczywiście konfrontacja różnych opinii prowadzi do sporu. W pewnym momencie, po szczegółowej analizie przedstawionych ekspertyz, zamawiający podejmuje jedyną

listopad 2013

89

słuszną decyzję, jednak proces ten trwa nawet do 10 miesięcy. Dlaczego tak długo? Między innymi dlatego, że zamawiający musi ponieść dodatkowe koszty, wynikające np. z konieczności wzmacniania i stabilizacji gruntu, na którym posadowiona ma być inwestycja. Najczęściej są to niemałe koszty wymiany gruntu, palowania itp. Koszty, których można było uniknąć na etapie projektowania, ale tylko w przypadku zatrudnienia doświadczonej pracowni architektonicznej, odpowiednio wynagrodzonej za swoje usługi.

Obecnie koszt opracowania dokumentacji projektowej w Polsce powinien kształtować się na poziomie 3-6% wartości inwestycji. Jak jest naprawdę, widać na podstawie podanego wcześniej przykładu. Czy złudne oszczędności na etapie opracowania dokumentacji projektowej są gwarancją sukcesu na etapie realizacji? Z pewnością nie!

Zastanówmy się: czy i jak każdy z nas wykonywałby swoje obecne obowiązki za 20% przysługującego nam wynagrodzenia? No właśnie.

Builder

Warto zastanowić się nad sensem postępowania inwestorów, zmierzającego do poszukiwania oszczędności. Jeżeli inwestor otrzyma tani projekt, powinien przypuszczać, że jakość jego wykonania będzie na podobnym co cena poziomie. Początkowo będzie przekonany, że zaoszczędził kilkaset tysięcy złotych. W budżecie będzie to wyglądało pięknie. Wszyscy będą zadowoleni. Tylko na jak długo?

Zdjęcia: archiwum Berndorf Baderbau Sp. z o.o.

W poszukiwaniu „oszczędności”

archiMed sp. z o.o.

profile

Michał GrzyMała-KazłowsKi

Największa zaleta architekta to interdyscyplinarność i umiejętność syntezy problemów oraz ich rozwiązywania.

Archimed jest pracownią specjalizującą się w projektowaniu budynków medycznych. Prezes dr inż. arch. Michał Grzymała-Kazłowski, absolwent Politechniki War Warszawskiej, ukończył specjalistyczne studia podyplo podyplomowe w zakresie projektowania szpitali w KU Leuven w Belgii, jako jedyny w Polsce posiada tytuł Master of Engineering in Hospital Designing. W roku 2006 obronił pracę doktorską na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. W latach 1998-2004 był wykładowcą na WAPW w katedrze prof. Gintowta. Od roku 2004 wykłada w Wyższej Szkole Ekologii i Zarządzania. Obecnie jest docentem na Wydziale Architektury WSEiZ, promotorem kilkudziesięciu prac dyplomowych i członkiem Izby Architektów RP. Własną działalność rozpoczął w 2002 roku. Pracownią Archimed Sp. z o. o., specjalizującą się w projektowaniu obiektów medycznych i użyteczności publicznej, zarządza od roku 2008 i jest w niej głównym projektantem.

Podczas tworzenia projektów zespół Archimedu kieru kieruje się interdyscyplinarną wiedzą z zakresu planowania usług medycznych z zastosowaniem polskich przepisów.

Dzięki szerokiej wiedzy z zakresu technologii medycznej oraz optymalizacji funkcjonalnej i ekonomicznej w pracowni ARCHIMED w trakcie ostatnich lat powstały takie

projekty, jak Światowe Centrum Słuchu w Kajetanach, nagrodzone Złotym Laurem Innowacyjności NOT w kategorii budownictwo, nowy pawilon Szpitala Ginekologiczno-Położniczego przy ul. Inflanckiej w Warszawie, Międzynarodowe Centrum Onkoterapii Euromedic w Otwocku czy Szpital Centrum Enel-med w Warszawie.

Archimed nie ogranicza się jednak tylko do projektów medycznych. Z powodzeniem realizuje się także przy projektowaniu innych obiektów użyteczności publicznej. Na swoim koncie ma między innymi takie inwestycje, jak zespół apartamentowo-hotelowy Bałtyk Park w Kołobrzegu czy budynek Rektoratu dla Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania na warszawskim Mokotowie, który lada chwila zostanie otwarty.

Obecnie pracownia Michała Grzymały-Kazłowskiego pracuje nad kolejnym budynkiem szpitala radioterapii w Tomaszowie Mazowieckim. Będzie to bardzo skomplikowany technologicznie obiekt, naszpikowany nowoczesną technologią medyczną i innowacyjnymi rozwiązaniami z zakresu radiologii. Kolejnym projektem architeków Archimedu jest prywatna klinika w Warszawie, w której będą wykonywane badania diagnostyczne w kierunku nowotworów oraz zabiegi medycyny estetycznej.

Builder

91

Szpital Ginekologiczno-Położniczy przy ul. Inflanckiej w Warszawie

listopad 2013

Światowe Centrum Słuchu w Kajetanach

Instytut Reumatologii przy ul. Spartańskiej w Warszawie

Nawet najbardziej skomplikowany technologicznie projekt budynku medycyny nuklearnej nie zajmie tyle czasu co wnętrza domów jednorodzinnych Przychodnia Enel-med w Warszawie

ARCHITEKTURA I DESIGN

1. Motto projektowe i życiowe Rób to, co powinieneś, będzie to, co może być.

2. Autorytet/guru architektoniczny Autorytetem jest dla mnie mój pierwszy mistrz, promotor pracy magisterskiej i doktorskiej, który zaprosił mnie do współpracy projektowej i praktycznie nauczył mnie zawodu, prof. Maciej Gintowt.

Bardzo wiele się od niego nauczyłem, nie tylko jeśli chodzi o wiedzę zawodową…

Rektorat Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania w Warszawie

3. Dom marzeń Dom moich marzeń nie jest jeszcze zaprojektowany, ale powoli rysuje się w mojej głowie. Na pewno musi się tam znaleźć duża biblioteka, miejsce na mój spory księgozbiór, ale też duża wanna, abym miał gdzie czytać. Najlepiej duża wanna w dużej bibliotece… Pewnie kiedyś zaprojektuję takie miejsce dla siebie.

4. Najbardziej udany projekt Taki projekt dopiero przede mną. Niemniej jednak z naszych dotychczasowych realizacji największą wagę ma dla mnie Szpital Ginekologiczno-Położniczy przy ul. Inflanckiej w Warszawie. Jest to moja pierwsza realizacja obiektu medycznego, a do tego sprawdzona… Dwa lata temu na nowym bloku porodowym urodził się mój syn.

5. Projekt – zjadacz czasu Nawet najbardziej skomplikowany technologicznie projekt budynku medycyny nuklearnej nie zajmie tyle czasu co wnętrza domów jednorodzinnych…

Centrum Radiologii w Tomaszowie Mazowieckim

Lubię materiały naturalne, przede wszystkim ceramikę.

6. Pozaarchitektoniczne źródła inspiracji Literatura i malarstwo.

7. Ulubione rozwiązanie (materiałowe, technologiczne), którego często używam Naturalne materiały, przede wszystkim ceramika.

8. Zaleta i wada architekta, która najbardziej rzuca się w oczy Największa zaleta, jaka przychodzi mi do głowy, to interdyscyplinarność i umiejętność syntezy problemów oraz ich rozwiązywania. Wady to nieterminowość i niesłuchanie klientów.

Gabinet stomatologiczny przy ul. Zwycięzców w Warszawie

Zdjęcia: archiwum Archimed Sp. z o.o.

Dom spokojnej starości pod Warszawą

9. Moja pierwsza nagroda Pierwsza nagroda w konkursie Fundacji Nauki Polskiej, nagroda imienia Małgorzaty Baczko i Piotra Zakrzewskiego za projekt modernizacji Szpitala Ginegologiczno-Położniczego św. Zofii przy ul. Żelaznej w Warszawie. Dzięki wygranej mogłem zwiedzić najważniejsze stadiony Europy, które były tematem mojej pracy doktorskiej.

10. Najgorszy budynek/budowla (w moim mieście, w Polsce, w Europie, na świecie) Na ten temat dużo można opowiadać i podawać wiele przykładów. Ja wolę skupiać się na tym, co dobre i inspirujące.

n

Nowoczesne

obiekty medyczne dr inż. arch. Michał Grzymała-Kazłowski Archimed Sp. z o.o.

Problematyka projektowania

Kluczowym problemem związanym z projektowaniem szpitali jest więc bezpieczeństwo.

Kolejnym niezmiernie ważnym aspektem jest optymalizacja funkcjonalna i ekonomiczna budynku medycznego. Z uwagi na ogromną ilość instalacji i najnowocześniejszej techniki budynki medyczne są niezmiernie wrażliwe na błędy i złe rozwiązania projektowe.

Optymalizacja kosztów eksploatacyjnych i optymalizacja warunków pracy personelu to dwa najważniejsze czynniki (spośród tych, na które ma wpływ architekt) mogące przesądzić o sukcesie inwestycji medycznej.

Zacznijmy jednak od problemu bezpieczeństwa. Już w XIX w. Florence Nightingale w wyniku obserwacji umierających w szpitalach rannych żołnierzy zauważyła, że część rannych podupada na zdrowiu z uwagi na panujące w szpitalu warunki – brak wentylacji, ciasnotę, brak światła, higieny itp. To ona właśnie jako pierwsza stwierdziła: The hospital should do patient no harm i zalecała, by pacjenci byli leczeni w obszernych, jasnych i wietrzonych salach, mieli zapewnioną opiekę i właściwą dietę. Dalsze badania tego pro-

Nowoczesny obiekt medyczny to taki, który jest miejscem bezpiecznym, atrakcyjnym wizualnie, a jednocześnie przyjaznym i zoptymalizowanym pod kątem logistyki, funkcji medycznych i – last but not least – wydajnym ekonomicznie.

aspektach leczenia, co ponownie doprowadziło do zamknięcia chorych w gigantycznych budynkach, „maszynach do leczenia”.

Opracowanie rozwiązań technicznych pozwalających całkowicie odizolować szpital od świata zewnętrznego (wentylacja mechaniczna z klimatyzacją) i dominacja technologii oraz nauki w procesie leczenia doprowadziły do powstawania wielkich „maszyn leczących” dla tysięcy pacjentów. Wiele z tych budynków funkcjonuje do dziś i budzi przerażenie wśród trafiających w ich wnętrza pacjentów. Nie przypadkiem znany film Larsa von Triera „Królestwo”, opowiadający o tego typu szpitalu, ma cechy horroru.

Pierwszy wyłomem w przekonaniu, że odizolowanie pacjenta od świata zewnętrznego chroni przed zarazkami świata zewnętrznego, spowodowała legionelloza. Źródłem zakażania była wentylacja i klimatyzacja – powszechnie stosowana w szpitalach. Równolegle obserwowano wzrost zakażeń szpital-

W starożytności, w warunkach braku wiedzy medycznej, w leczeniu dominowała metoda obserwacyjna i właśnie dzięki tej naukowej obserwacji stwierdzono, że chorzy szybciej wracają do zdrowia w atrakcyjnych przyrodniczo i architektonicznie miejscach, szczególnie gdy procesowi leczenia towarzyszy dobra dieta, kąpiele i troskliwa opieka bliskich.

W średniowieczu pomijano te aspekty – chorych zamykano w przykościelnych szpitalach, będących tak naprawdę ponurymi przechowalniami umierających ludzi. Oświecenie i rozwój nauki doprowadziły do upowszechnienia się jasnych i przewietrzanych szpitali pawilonowych, lecz późniejszy postęp medycyny w początkach XX w. spowodował zawierzenie wySchemat ideowy łącznie nauce i koncentrację na napowiązań funkcjonalnych w szpitalu ukowych i technokratycznych

93

blemu i interdyscyplinarny rozwój nauk medycznych i technicznych doprowadził do sformułowania pojęcia healing environment, co można tłumaczyć jako „przestrzeń terapeutyczna”.

Builder

P

rojektując obiekt medyczny, trzeba mieć również świadomość, że błąd może zaważyć na zdrowiu, a w skrajnych przypadkach – nawet życiu pacjenta. Wiedza medyczna rozwija się błyskawicznie, a podążające za jej rozwojem rozwiązania techniczne znacznie eliminują czynniki ryzyka, które kiedyś były powszechne – jak np. narażanie ludzi na nadmierne promieniowanie, ekspozycje na szkodliwą chemię i zakażenia szpitalne.

listopad 2013

Projektowanie szpitali i obiektów ochrony zdrowia to zawód wymagający posiadania interdyscyplinarnej wiedzy – wiedzy niezbędnej, by zaprojektować bezpieczny, funkcjonalny i przyjazny pacjentom szpital.

ARCHITEKTURA I DESIGN listopad 2013

94 Builder

nych związanych z czasem eksploatacji budynku i namnażaniem się drobnoustrojów w niedostępnych dla dezynfekcji miejscach.

Niektóre szczepy bakterii były tak odporne, że część szpitali poddawano gruntownym remontom lub nawet zamykano. Szpital zaczął zagrażać zarówno pacjentom, jak i personelowi.

Optymalizacja kosztów eksploatacyjnych i optymalizacja warunków pracy personelu to dwa najważniejsze czynniki (spośród tych, na które ma wpływ architekt), mogące przesądzić o sukcesie inwestycji medycznej.

Obecnie wiadomo powszechnie, że czynniki psychiczne i stres mogą przyczyniać się do chorób, i odwrotnie – dobry stan psychiczny może mieć niebagatelny udział w procesie zdrowienia. Środowisko, w którym przebywamy, ma zasadniczy wpływ na naszą psychikę i samopoczucie. Odpowiednio zaprojektowana przestrzeń może obniżyć poziom stresu i złagodzić fizyczne efekty z nim związane, a co więcej – aktywnie wspomagać proces leczenia.

W 1980 roku prof. arch. Roger S. Ulrich1 określił trzy najważniejsze czynniki tworzące przestrzeń terapeutyczną: • prywatność i kontrola przestrzeni • wsparcie socjalne (rodzina przyjaciele) • dostęp do przyrody i innych pozytywnych czynników odwracających uwagę od choroby.

Przestrzeń szpitalna ma potencjał stania się terapeutyczną, jeśli: • wyeliminujemy elementy stresogenne, takie jak hałas, olśnienie, brak prywatności i zła jakość powietrza; • umożliwimy użytkownikom kontakt z naturą poprzez zapewnienie widoku na zewnątrz, wewnętrzne ogrody, akwaria, elementy wodne itp.; • zapewnimy prywatność lub możliwość socjalizacji, w zależności od preferencji pacjenta, a także damy możliwość kontrolowania otaczającego środowiska, np. poprzez możliwość wyboru kanału telewizyjnego, muzyki, poziomu oświetlenia, regulacji łóżka itp.; • zapewnimy możliwość zakwaterowania członków rodziny lub przyjaciół w pokoju pacjenta lub w specjalnie zaprojektowanych pokojach hotelowych; • dostarczymy pozytywnych czynników pozwalających zapomnieć o chorobie, takich jak telewizor, dostęp do internetu, muzyki, kina, sztuki; • zapewnimy możliwość edukacji, rozrywki, wypoczynku, zabawy.

Światowe Centrum Słuchu w Kajetanach

Atrium Światowego Centrum Słuchu w Kajetanach

Modernizowany szpital na Solcu Mając świadomość tego, jakie czynniki wpływają na rozładowanie napięcia czy lepsze samopoczucie, możemy – poprzez zastosowanie pewnych elementów wystroju wnętrz czy odpowiednich kolorów – wpływać na nastrój pacjentów, którzy w zetknięciu z instytu-

cją szpitala czują się zagubieni i zdenerwowani.

Większość elementów tworzących przestrzeń terapeutyczną nie jest obciążeniem dla budżetu inwestora – wymaga jedynie wiedzy architekta i świadomości problemu.

W dobrze zaprojektowanym szpitalu układ przestrzenny budynków ściśle odpowiada jego wymaganiom funkcjonalnym, a struktura podporządkowana jest funkcji. W szpitalach, w których zachodzi zjawisko odwrotne, czyli funkcje podporządkowuje się strukturze, organizacja jego działalności oraz rola i zakres działania zostają w pewnym stopniu ograniczone i ukierunkowane stosownie do zastanych warunków. Podczas projektowania obiektów medycznych architekt powinien przede wszystkim dbać o doskonały układ funkcjonalny i ekonomiczne rozwiązania, a nie dopasowywać szpital do swojej wizji architektonicznej.

W racjonalnie zaprojektowanym budynku szpitala każda z grup działów funkcjonalnych (oddziały łóżkowe, diagnostyka, blok operacyjny) powinna tworzyć osobną strefę, wydzieloną przestrzennie, lecz dobrze powiązaną komunikacyjnie z pozostałymi częściami obiektu. Pojęcie rozdziału ruchu w szpitalu odnosi się do organizacji funkcjonowania szpitala w aspekcie komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej.

Rozdział ruchu poszczególnych grup użytkowników i obrót materiałem rozpoczyna się na zewnątrz budynku szpitala. Za pomocą specjalnego oznakowania odpowiedniej grupie użytkowników przydzielane są odpowiednie wejścia do budynku. Taki rozdział jest ważny ze względu na wygodę i bezpie-

Pojęcie wayfinding obejmuje wszelkie sposoby, za pomocą których ludzie orientują się w przestrzeni i potrafią trafić z miejsca na miejsce. W roku 1960 urbanista prof. Kevin A. Lynch w książce „Image of the City” zastosował pojęcie wayfinding jako przełożenie czynników znanych ludziom z orientacji w mieście na orientowanie się wewnątrz budynków. Badania Lyncha miały istotny wpływ nie tylko na planowanie przestrzenne, lecz także – jak się później okazało – na psychologię środowiskową.

W roku 1984 psycholog środowiskowy Romedi Passini opublikował „Wayfinding in Architecture”, w której rozszerzył koncepcję wayfinding z oznakowania i grafiki komunikacyjnej do całościowo potraktowanego systemu odnajdowania się w budynku. Elementami tego systemu miały być wg Passiniego logicznie zaplanowana przestrzeń, łączność głosowa i dotykowe elementy dostosowane do potrzeb użytkowników. Wayfinding jest dziś zabiegiem powszechnie stosowanym w dużych budynkach publicznych, jak np. centra handlowe, czy garaże wielopoziomowe. Nowoczesnymi elementami ułatwiającymi określenie położenia człowieka w budynku są tzw. kioski informacyjne (dotykowe ekrany wyświetlające mapy obiektu), które w połączeniu z tradycyjnymi zabiegami projektowymi, takimi jak np. użycie koloru czy znaku graficznego, mogą stworzyć szpital przyjaznej przestrzeni. Jest to szczególnie ważne w przypadku dzieci, osób starszych i niepełnosprawnych, a także pacjentów rożnych kultur i języków, będących pod wpływem stresu szpitalnego.

Nowoczesny obiekt medyczny

Jedną z wielu konsekwencji zmian ustrojowych w Polsce jest zmiana postrzegania pacjenta w placówce ochrony zdrowia – pacjent staje się klientem. Proces ten trwa. Taki model zdecydowanie szybciej zauważalny jest w placówkach prywatnych. Aspekty marketingowe nie są tematem tego artykułu, ale można zaobserwować, że większość oczekiwań pacjentów jest zbieżna z zasadami healing environment.

Większość elementów tworzących przestrzeń terapeutyczną nie jest obciążeniem dla budżetu inwestora – wymaga jedynie wiedzy architekta i świadomości problemu.

Szpitale współcześnie budowane w Europie to budynki niskie, specjalistyczne, oszczędne i ekologiczne. Ważnymi aspektami są implementacje zasad healing environment. Tworzone są szpitale „Village Type” (niskie, pawilonowe budynki), posiadające wewnętrzną „drogę” lub „ryneczek”, które stają się osią kompozycji architektonicznej, a zarazem ułatwiają pacjentom i personelowi komunikację w obiekcie. W tych strefach lokują się funkcje administracyjne, komercyjne i ambulatoryjne. Są to swoiste łączniki pacjenta ze światem zewnętrznym. Wnętrza są kolorowe, pełne zieleni i bodźców odwracających uwagę od choroby.

Nowoczesny szpital to szpital ekologiczny – pod względem oszczędności energii – ale również zoptymalizowany pod kątem pracy personelu i warunków leczenia.

Jednym słowem, nowoczesny obiekt medyczny to taki, który jest miejscem bezpiecznym, atrakcyjnym wizualnie, a jednocześnie przyjaznym i zoptymalizowanym pod kątem logistyki, funkcji medycznych i – last but not least – wydajnym ekonomicznie.

1) Roger S. Ulrich: The role of the Physical Environment in the Hospital of the 21 st Century, 1980.

listopad 2013

Wayfinding – orientacja w przestrzeni

Architekt projektujący placówki medyczne powinien poprzez swój projekt wzmacniać zarówno działania marketingowe czy ekonomiczne, jak i terapeutyczne działanie przestrzeni szpitala. Projekt może poprawiać poczucie bezpieczeństwa poprzez łatwą komunikację, szybki dostęp do personelu i świadczeń medycznych czy możliwość kontaktu z bliskimi.

Przyjazne kolory, ciepłe oświetlenie, miły zapach czy „domowe” umeblowanie z „własną” szafą, w której jest przechowywane ubranie, są czynnikami pozwalającymi zaakceptować pacjentom nową przestrzeń mieszkalną. Pokoje pacjentów stają się podobne do pokoi hotelowych.

Szpital czy przychodnia przyjazne dla pacjenta to budynki niskie, o łatwej komunikacji, otwierające się na zieleń i miasto. Pacjent chce mieć poczucie, że nie został zamknięty w szpitalu, ale że jest goszczony i otoczony najwyższą techniką oraz opieką medyczną.

Ma swój pokój, swoją łazienkę, swoją szafę, może wyjść na kawę, a jednocześnie jest pod stałą opieką medyczną i czuje się bezpiecznie.

95

Podczas projektowania obiektów medycznych architekt powinien przede wszystkim dbać o doskonały układ funkcjonalny i ekonomiczne rozwiązania, a nie dopasowywać szpital do swojej wizji architektonicznej.

czeństwo pacjenta, a także sprawną organizację działającego obiektu. Projektowanie szpitala w oparciu o analizę rozdziału ruchu ma na celu zapewnienie użytkownikom łatwej orientacji w budynku oraz wyznaczenie stref dostępnych tylko dla personelu, dostaw czy wywozów, z którymi pacjent nie powinien mieć styczności zarówno ze względu na komfort psychiczny, jak i na zagrożenia epidemiologiczne, a także ograniczenia prawne. Projektowanie rozdziału ruchu jest bezpośrednio powiązane z projektowaniem wayfinding.

Builder

Nie ma prostej recepty na projekt dobrego obiektu medycznego, jest natomiast szereg czynników, które kształtują optymalne rozwiązania. Projektując szpital lub inny budynek opieki zdrowia, kierujemy się na początku ustaleniem układu funkcjonalnego, wzajemnych powiązań między poszczególnymi działami szpitala, a następnie projektujemy optymalne powiązania komunikacyjne.

Struktura przestrzenna szpitala wynika bezpośrednio z zadań funkcjonalnych. Struktura definiuje wielkość, kształt, rozmieszczenie i układ budynków szpitala oraz rozmieszczenie poszczególnych jego działów. Wskazanie przez projektanta odpowiedniego rozłożenia działów szpitala i ich wzajemnych relacji komunikacyjnych na etapie projektowania obiektu przekłada się bezpośrednio na późniejsze prawidłowe działanie wybudowanego szpitala i na zwiększenie wydajności pracy personelu.

Zdjęcia: archiwum Archimed Sp. z o.o.

Optymalny obiekt medyczny

ARCHITEKTURA I DESIGN

MAREK ARCISZEWSKI, JAROSŁAW RUTECKI ARCHITEKCI, WŁAŚCICIELE Studio Quadra to jedno z czołowych biur architektonicznych w Polsce, obecne na rynku środkowoeuropejskim od 1992 roku. Oferuje klientom pełen zakres usług architektonicznych i konsultacyjnych, począwszy od studiów wstępnych, rozpoznania nieruchomości i planowania, przez projekt koncepcyjny, projekty wnętrz, projektowanie tematyczne i graficzne, negocjacje z lokalnymi urzędami, przygotowanie pełnej dokumentacji projektowej niezbędnej do pozwolenia na budowę i przetargów oraz kosztorysowania, po przygotowanie całościowej dokumentacji wykonawczej i koordynację projektów najemców.

Studio Quadra Sp. z o.o. ul. Foksal 19 00-372 Warszawa tel. +48 22 827 92 77 fax +48 22 827 92 70 e-mail: contact@studioquadra.pl www.studioquadra.pl

EWA DĄBROWSKA, ZUZANNA NOWIK ARCHITEKCI, WŁAŚCICIELE Zajmujemy się profesjonalnym i kompleksowym projektowaniem wraz z koordynacją realizacji. W naszej pracy opieramy się na blisko dwudziestoletnim doświadczeniu. Tworzymy pełnobranżową dokumentację projektowokosztorysową, pozwalającą zrealizować każdą inwestycję o dowolnej skali.

Specjalizujemy się w obiektach mieszkalnych, biurowo-usługowych, przebudowach i remontach oraz aranżacjach wnętrz. Nasze najważniejsze realizacje to osiedla: „Olszyny I i II”, „Młociny”, „Lazurowa”, budynki wielorodzinne: „Srebrzyńska Rezydencje”, „Apartamenty Legionów”, „Miedziana 10” oraz przebudowy i renowacje siedmiu łódzkich kamienic.

DE NOVA wide investments creations Dąbrowska Architekci sp.j. ul. A. Struga 55/47 90-640 Łódź tel: 42 636 60 64 fax: 42 636 60 83 e-mail: biuro@denova.net.pl www.denova.net.pl

SZYMON WOJCIECHOWSKI ARCHITEKT, PREZES

APA Wojciechowski to firma architektoniczna oferującą pełny zakres usług projektowych i inżynierskich. Architekci posiadają duże doświadczenie w projektowaniu budynków komercyjnych, ich projekty cechuje styl high-tech i nowoczesne rozwiązania zgodne z ideą „zielonych budynków” przyjaznych środowisku.

APA Wojciechowski Architekci ul. Domeyki 5, 04-146 Warszawa tel.: +48 22 610 00 85 tel.: +48 22 610 50 87 tel.: +48 22 610 51 82 fax: +48 22 610 62 78 e-mail:apa@apa.com.pl

P. KOKOT, D. MERMER, P. PARADOWSKI, S. TABĘDZKI ARCHITEKCI, WŁAŚCICIELE I PARTNER Pracownia OPEN architekci powstała w roku 2003. W ciągu swojej działalności była wyróżniana w prestiżowych konkursach architektonicznych, m.in. za obiekty użyteczności publicznej (projekt wnętrz dla MSZ – I miejsce) oraz służby zdrowia (obecnie budowany Szpital Pediatryczny WUM – I miejsce). Najważniejszymi realizacjami są Galeria Echo w Kielcach oraz Osiedle Mozaika Mokotów w Warszawie, które zostało zauważone w przewodniku po współczesnej architekturze stolicy „Gathering Places” opublikowanym przez włoski magazyn Area. Obecnie w pracowni zatrudnionych jest dwudziestu architektów.

Open Architekci ul. Pilicka 27/1 02-613 Warszawa tel.: +48 22 844 22 11 fax: +48 22 844 22 12 e-mail: biuro@openarchitekci.com www.openarchitekci.com

MIROSŁAW NIZIO ARCHITEKT, KIEROWNIK PRACOWNI

Pracownia architektoniczna założona przez Mirosława Nizio w 1996 roku w Nowym Jorku, ponad 10 lat temu przeniesiona na warszawską Pragę.

Wyspecjalizowana w projektach i realizacji muzeów oraz ekspozycji. Ma na swoim koncie również dokonania związane z architekturą wnętrz, obejmującą biura, obiekty rekreacyjne, poprzemysłowe i rezydencje prywatne.

Nizio Design International ul. Inżynierska 3/4 03-410 Warszawa tel.: 22 618 72 02 fax: 22 618 96 25

Wielofunkcyjny budynek mieszkalny na ulicy Mosfılmowskaja w Moskwie, Rosja | Sergey Skuratov Architects | www.skuratov-arch.ru | Foto © Ilya Ivanov

ArchiCAD 17 to unikalne otwarte środowisko projektowania, ustanawiające nowe standardy technologii BIM. Dzięki obsłudze wielu formatów danych, w tym międzybranżowego standardu IFC, ArchiCAD najpełniej realizuje ideę Open BIM, umożliwiając współpracę inżynierów różnych branż niezależnie od stosowanego przez nich oprogramowania.

Możliwość przestrzennego zobrazowania konstrukcji, instalacji i wyposażenia ułatwia przygotowanie najbardziej szczegółowej dokumentacji. Zintegrowanie wszystkich informacji o budynku w formie inteligentnego modelu BIM zapewnia samoczynne zachowanie aktualności projektu w każdej fazie jego wykonywania.

www.archicad.pl

ARCHITEKTURA I DESIGN

MACIEJ WOJDA, ARKADIUSZ EMERLA ARCHITEKCI, WŁAŚCICIELE AD ARTIS ARCHITECTS powstało w 2006 roku. Pracownia realizuje projekty budynków użyteczności publicznej, m.in. muzealnych, biurowych i sportowych oraz osiedli mieszkaniowych i innych. AD ARTIS ARCHITECTS jest laureatem wielu konkursów i zdobywcą wielu nagród, m.in. za projekt na Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego w Poznaniu, kwartał zabudowy – budynek Straży Miejskiej w Poznaniu, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku oraz Wydział Radia i Telewizji w Katowicach.

AD ARTIS EMERLA WOJDA SPÓŁKA JAWNA ul. Studencka 4/6, 31-116 Kraków tel.: +48 12 379 30 42, 379 30 43 tel./fax.: +48 12 428 29 90 tel. kom.: 501 451 991

BARBARA I OSKAR GRĄBCZEWSCY ARCHITEKCI, WŁAŚCICIELE OVO zajmuje się projektami w każdej skali – od projektów urbanistycznych i wielkoskalowych projektów architektoniczno-urbanistycznych, poprzez budynki użyteczności publicznej, przemysłowe, komercyjne oraz mieszkalne, aż po projekty willi i domów jednorodzinnych, wnętrz i indywidualnych projektów mebli. OVO Grąbczewscy Architekci uzyskali kilkadziesiąt międzynarodowych i krajowych nagród i wyróżnień za twórczość architektoniczną, wyróżnienie na Międzynarodowym Biennale Architektów LEONARDO 2009, nagrodę Sportowy Obiekt Roku 2011 i wyróżnienie Firma Na Medal 2011 w kategorii: Projektant, przyznawane przez Polski Klub Infrastruktury Sportowej.

OVO Grąbczewscy Architekci ul. Małopolska 2/4 40-737 Katowice Pracownia: ul. Huculska 18/2 40-737 Katowice tel.: +48 605 830 746 e-mail: ovo_grabczewscy@wp.pl

KRZYSZTOF JANUS, ANDRZEJ BALEWSKI, MARCIN ŚLIWA WŁAŚCICIEL, ARCHITEKCI Pracownia Archimedia jest generalnym projektantem wielu budynków użyteczności publicznej na terenie całego kraju. W naszym portfolio znajdują się obiekty administracyjne i biurowe dla wielu wymagających inwestorów w tym m.in. Sąd Okręgowy we Wrocławiu, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Politechnika Koszalińska oraz wiele innych instytucji administracyjnych. Pracownia posiada szerokie doświadczenie w zakresie projektowania budownictwa przemysłowego, budynków administracyjnych, biurowych oraz sądownictwa, obiektów sportowo-rekreacyjnych i szkolnictwa wyższego, a także budownictwa mieszkaniowego.

Archimedia Architekci&Inżynierowie ul. Wolsztyńska 4 60-361 Poznań tel.: 61 867 17 35 archimedia@archimedia.com.pl www.archimedia.com.pl

MAREK JANCELEWICZ, ZBIGNIEW POMAZ WSPÓŁWŁAŚCICIELE Biuro istnieje od roku 1992. Wykonało wiele dużych, wielobranżowych projektów użyteczności publicznej i mieszkaniowych, a także projektów bardziej kameralnych oraz projektów wnętrz. Wśród jego realizacji znajdują się takie obiekty jak Centrum Sopotu (wraz z Domem Zdrojowym, hotelem Sheraton i siedzibą NDI S.A.), Centrum Finansowe Puławska w Warszawie, biurowiec „Chorzowska 50” w Katowicach, siedziba Ergo Hestia w Sopocie, hotel Sheraton w Poznaniu, osiedla mieszkaniowe „Neptun Park” i „Apartamenty przy Plaży” w Gdańsku oraz wiele innych. Laureaci I nagrody w międzynarodowym konkursie na zagospodarowanie Wyspy Spichrzów w Gdańsku.

Biuro Architektoniczne MAT Sp. z o.o. ul. Marii Skłodowskiej-Curie 7/2 81-703 Sopot tel.: +48 58 301 54 90 fax: +48 58 333 44 84 e-mail: mat@mat.com.pl, www.mat.com.pl

MICHAŁ BAY, JACEK LENART ARCHITEKCI, WŁAŚCICIELE STUDIO A4 jest biurem architektonicznym, które działa od 1989 roku. Obecnie prowadzone jest przez dwóch architektów, będących jednocześnie jego właścicielami. Wykonujemy kompleksowe usługi projektowe w zakresie budownictwa użyteczności publicznej i mieszkaniowej, konserwacji zabytków, urbanistyki i planowania przestrzennego. W szczególności specjalizujemy się w projektach rewitalizacji, renowacji i modernizacji obszarów śródmiejskich oraz w projektach konserwatorskich zawierających problematykę badań archeologicznych i architektonicznych. Efektem naszej blisko już ćwierćwiecznej działalności są realizacje około pięćdziesięciu projektów i planów zagospodarowania przestrzennego.

STUDIO A4 spółka projektowa z o.o. al. Wojska Polskiego 20/II p.

70-470 Szczecin tel.: 91 488 16 50 fax: 91 488 48 94 www.studioa4.szczecin.pl

INTELIGENTNY BUDYNEK dodatek promocyjny miesięcznika Builder LISTOPAD 2013

Zarządzaj światłem bez kompromisów Prezentacja rozwiązań firmy acte

str. 90

Zarządzaj światłem 27 września 2013, podczas corocznego spotkania Helvar’s Distributor Meeting w Budapeszcie, Acte Sp. z o.o. oraz Helvar Limited UK podpisały umowę dystrybucyjną nadającą Acte status Helvar’s System Partner. Jest to najwyższy stopień partnera handlowego w Helvar, świadczący o wysokich kompetencjach lokalnego zespołu oraz wysokiej wartości dodanej, jaką dostarcza Acte w projektach integracyjnych sterowania oświetleniem. Z kolei Helvar jako silna marka na europejskim rynku oświetleniowym to dla Acte naturalne rozszerzenie kompetencji w M2M o nowy sektor aplikacyjny, jak również komplementarność oferty zawierającej już energooszczędne rozwiązania kontroli dostępu od fińskiego dostawcy Idesco.

System sterowania oświetleniem Helvar ma nowoczesną architekturę dostosowaną do współczesnych i przyszłych wymagań integratorów oraz użytkowników końcowych. Routery IMAGINEserii 9xx tworzą główne węzły sieci sterowania oświetleniem i pracują w standardzie Ethernet, co umożliwia budowę rdzenia sieci w oparciu o IP. Te same routery odpowiadają za sterowanie scenariuszami oświetlenia i tworzą lokalne podsieci w standardzie DALI, jednocześnie koordynując pracę i zarządzając działaniem urządzeń wykonawczych takich jak przekaźniki cyfrowe serii 49x, stateczniki elektroniczne serii 47x, regulatory serii 45x, a nawet sensory i przełączniki. Innowacyjnym rozwiązaniem jest bezprzewodowa brama serii 434, obsługująca do dwudziestu przełączników enOcean i eliminująca konieczność prowadzenia kabli w pomieszczeniach.

Ważnym elementem całego systemu są narzędzia programowe umożliwiające integrację rozwiązań na każdym etapie projektu. Mamy zatem: • Designer Software, umożliwiający instalatorom projektowanie i zapisywanie scen oświetlenia.

• Touch Studio Software, umożliwiający integratorom udostępnienie funkcji sterowania systemem dla użytkowników końcowych.

• uSee – interfejs użytkownika dla klientów końcowych, umożliwiający automatyczne zbieranie statusów i monitorowanie systemu.

• Biblioteki do NiagaraAX Framework®, umożliwiające integrację systemu oświetleniowego z BMS. Powyżej opisano jedynie główne moduły systemu sterowania oświetleniem Helvar, jednak całe portfolio produktowe jest znacznie szersze i umożliwia podejście projektowe do praktycznie każdej aplikacji świetlnej: od pojedynczej sali konferencyjnej do skomplikowanych systemów w wielokondygnacyjnych biurowcach.

ACTE Sp. z o.o., ul. Krańcowa 49, 02-493 Warszawa, tel.: 22 33 600 200,

bez kompromis贸w

email: handlowy@acte.pl, www.acte.pl, www.helvar.com

z wysokim IQ mgr Krzysztof Langer prof. dr hab. Jerzy J. Langer

Builder

104

listopad 2013

I

nteligencja” budynków, określana również jako system zarządzania budynkiem (ang. building management system – BMS) lub automatyka budynkowa, wzrasta sukcesywnie od lat 70. ubiegłego wieku, co można prawdopodobnie powiązać z upowszechnianiem się coraz tańszych i mniejszych komputerów oraz mikroprzekaźników, dynamicznym rozwojem szeroko pojmowanego przemysłu elektronicznego, a także potrzebą rynku.

Na przestrzeni lat z czysto przemysłowych systemów BMS wyewoluowała koncepcja sprawnego, automatycznego zarządzania budynkiem biurowym, a następnie mieszkalnym, która zmaterializowana została w postaci obecnie instalowanych systemów określanych mianem inteligentnego domu lub – w nieco mniej rozbudowanej wersji – inteligentnego apartamentu.

W świecie, w którym rekordy popularności sprzedaży biją „mądre” telefony (ang. smartphone), trudno sobie wyobrazić, by nowo projektowane i konstruowane budynki mogły być „głupie”. wisko wewnątrz budynku – optymalne, oczywiście, dla przebywających w tych pomieszczeniach ludzi. Chodzi o to, by przy minimalnym udziale człowieka, zmaksymalizować jego komfort i poczucie bezpieczeństwa, a jednocześnie ograniczyć koszty eksploatacji czy też negatywny wpływ budynku na środowisko (np. poprzez zmniejszenie lub wyeliminowanie emisji szkodliwych zanieczyszczeń).

Rynek automatycznych budynków zdominowany jest przez producentów o zasięgu globalnym, takich jak Bosch, Honeywell, Philips, Siemens, Somfy, którzy realizują projekty całościowe lub dostarczają poszczególne komponenty, które następnie, łączone w całość, stanowią o „mądrości” budynków.

Co ciekawe, również polscy inżynierowie mają duże sukcesy w projektowaniu, konstrukcji oraz produkFot. arch. DARIN

inteligentny budynek

Budynki

d o d at e k p r o m o c yj n y

Czym jest inteligenty dom?

Dziś jest to tak naprawdę zintegrowany i scentralizowany system zarządzania wszystkimi instalacjami znajdującymi się w budynku. System taki dzięki rozsianym po budynku czujnikom zbiera informacje o aktualnym stanie budynku oraz jego otoczeniu, a następnie zdalnie – przewodowo lub bezprzewodowo – uruchamia odpowiednie urządzenia wykonawcze. W założeniu układ taki ma zapewniać optymalne środo-

1, 4 – Podgląd na ogród umożliwia zastosowanie kamer cyfrowych, przez co z dowolnego miejsca w domu lub na świecie można obserwować, co dzieje się w ogrodzie, np. czy dzieci bezpiecznie bawią się w piaskownicy. System Darin uruchamia automatyczne podlewanie ogrodu wtedy, gdy warunki ku temu są najlepsze.

2, 3 – Sterowanie kinem domowym z poziomu tabletu, komputera lub telefonu komórkowego ułatwia zdalne użytkowanie zwijanego ekranu z silnikiem elektrycznym, oświetlenia kinowego oraz nagłośnienia.

5, 6 – Moduł sterowania oświetleniem pozwala zdalnie zarządzać oświetleniem żarowym np. oświetleniem lustra w łazience oraz oświetleniem LED czy RGB. Każdy z obwodów jest niezależnie sterowany, może być włączany i wyłączany, dostępna jest również płynna regulacja jasności.

cji i – co najważniejsze – wdrożeniu na rynek systemu inteligentnego domu.

Projekt Darin – system automatycznego domu – wsparty finansowo przez firmę Polska Projektowa oraz fundusze Unii Europejskiej stał się pierwszym systemem inteligentnego domu niemal w pełni „Made in Poland”. Jeśli chodzi o Projekt Darin, ważne jest to, że nie wykorzystuje on jedynie powszechnie dostępnych układów BMS – część rozwiązań systemu Darin została opatentowana, co stanowi dowód dużej innowacyjności polskiego urządzenia. Ponadto komponenty układu są wytwarzane w Polsce, z udziałem lokalnych firm i lokalnych specjalistów.

Co ważne, komunikacja z mózgiem automatycznego domu, czyli modułem centralnym, jest możliwa również z odległości większej niż bezpośrednia okolica budynku, np. za pośrednictwem komputera PC podłączonego do internetu albo przez telefon komórkowy, mający dostęp do sieci Wi-Fi lub 3G/LTE. Zdalna administracja systemem możliwa jest zazwyczaj przez przeglądarkę www lub za pomocą dedykowanej, często darmowej, aplikacji na telefony lub tablety z systemem An-

droid lub iOS. Dzięki technologii mobilnej zdalne sterowanie tym, co dzieje się w domu, możliwe jest z praktycznie każdego miejsca na świecie mającego dostęp do internetu – i nie chodzi tutaj tylko o programowanie jednostki centralnej automatycznego domu, ale o realną ingerencję w to, gdzie i o jakim natężeniu zapali się światło, w którym momencie otworzy się brama wjazdowa itd. W niektórych przypadkach możliwe jest też zdalne monitorowanie budynku.

REKLAMA

Moduł centralny, mózg inteligentnego domu

W tradycyjnym budynku za myślenie odpowiedzialni są jedynie jego użytkownicy. Za niewyłączone żelazko, świecące się nieustannie światło, grające radio i TV, niemal wrzącą wodę w bojlerze i kranie lub ogrzewanie ustawione tak, że w domu, niczym w tropikach, robi się przysłowiowa sauna – za to wszystko i wiele innych rzeczy odpowiadamy my, myślący ludzie.

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku inteligentnego domu. Tutaj, bez względu na zastosowany system, część myślenia o tym, co dzieje się w budynku i z budynkiem, przejmuje pracująca w trybie ciągłym jednostka centralna.

W zależności od producenta może to być element przypominający wyglądem znane od lat elektroniczne termostaty naścienne o zdecydowanie większym potencjalne obliczeniowym (np. centralka mieszkaniowa sterująca systemem Synco™ living firmy Siemens lub Home Manager systemu Xcomfort firmy Moeller/Eaton) lub mały, ale całkiem wydajny komputer, jak wyposażona w autorskie oprogramowanie jednostka centralna systemu Darin.

Moduł centralny to mózg inteligentnego domu. Tutaj docierają przewodowo lub bezprzewodowo wszelkie informacje o stanie budynku, a co za tym idzie – również o aktywności mieszkańców.

Inteligentny apartament, niczym istota ożywiona, naszpikowany jest czujnikami, które na bieżąco rejestrują zmiany homeostazy budynku, a ponadto wyposażony w dziesiątki, jeśli nie setki przekaźników i elektromechanicznych elementów wykonawczych, które pozwalają układowi realizować zaplanowane działania bez konieczności udziału człowieka lub z minimalnym jego zaangażowaniem.

Elbud Bełchatów Sp. z o.o. Dąbrowa Rusiecka 50 A, 97-438 Rusiec tel. +48 123 789 614, biuro@elbudknx.pl, www.elbudknx.pl

inteligentny budynek listopad 2013

106 Builder d o d at e k p r o m o c yj n y

Mądre okna

W inteligentnym domu niemal każda czynność wymagająca siły (jeśli tylko istnieje techniczna możliwość zainstalowania siłownika czy silnika) może zostać zautomatyzowana.

Jeśli chodzi o okna, to od razu nasuwa się możliwość zdalnego zasłaniania zewnętrznych rolet okiennych, jak również markiz. Funkcja ta w najprostszych układach domu XXI wieku może być sterowana za pomocą bezprzewodowego pilota, co po prostu zwiększa komfort przebywających w środku mieszkańców, gdyż nie muszą oni podchodzić po kolei do każdego zasłanianego okna.

Jeśli jednak sterowanie silnikami i siłownikami przekazane zostanie „mózgowi” inteligentnego domu, to po integracji z siecią czujników (m. in. temperatury) system BMS może samoczynnie zadecydować o konieczności rozłożenia markizy czy zasunięcia rolety okiennej w celu ograniczenia dostępu energii słonecznej do wnętrza klimatyzowanego budynku.

Taka energooszczędna funkcjonalność istnieje już na rynku i jest dostępna handlowo. Naukowcy pracują zaś obecnie nad zupełnie innym rozwiązaniem, które bez konieczności instalowania dodatkowych elementów zacieniających pozwoli na znaczne ograniczenie przenikania energii słonecznej przez okna.

Rozwiązaniem tym ma być opracowywana przez grupę naukowców z Lawrence Berkeley National Laboratory (USA) inteligentna szyba, składająca się z dwóch elektrochromowych warstw, mających w składzie między innymi aktywne nanocząstki – nanokryształy tlenków cyny i indu (nanoITO), zatopione podczas procesu wygrzewania w temperaturze 400°C w szkle wytworzonym z amorficznego tlenku niobu. Efekt elektrochromowy to zjawisko polegające na zamianie barwy materiału pod wpływem prądu elektrycznego.

W tym wypadku potencjał elektryczny wywołuje zaciemnienie aktywnej warstwy.

Ponieważ mieszaninę nanoITO oraz tlenku niobu w odpowiednim rozpuszczalniku naukowcy przygotowują przed etapem wyprażania, warstwę tę można wylać na zwykłą okienną taflę szklaną i poddać procesowi wygrzewania. W efekcie po zintegrowaniu z elektrochromową warstwą ciekłego elektrolitu oraz litowej przeciwelektrody powstaje

przezroczysta szyba, która za pomocą modulacji przepuszczanego przez aktywną warstwę prądu elektrycznego może częściowo lub całkowicie się zaciemniać (dzięki zredukowaniu cząsteczek tlenku niobu) oraz absorbować promieniowanie w podczerwieni na powierzchni zredukowanych nanokryształów tlenku cyny indu. Choć na razie prezentowany układ jest jedynie demonstracją możliwości nowo opracowanej technologii, to praktyczne wykorzystanie inteligentnej szyby nie jest tak odległe, jak mogłoby się to wydawać (oczywiście po zamianie ciekłego elektrolitu na transparentny stały). Co więcej, zastosowana nanotechnologia tworzenia elektrochromowej szyby podniosłaby koszt tafli o zaledwie 10-15%! Ponieważ efekt zaciemniania lub absorpcji promieniowania podczerwonego zależy od zmian podawanego prądu elektrycznego, sterowanie inteligentną szybą bez problemu mogłoby zostać powierzone komputerowemu „mózgowi” automatycznego domu.

„Myślący” dom dba o komfort i bezpieczeństwo

Oferowane dziś na rynku systemy inteligentnego domu pozwalają na łatwą integrację układów zabezpieczających (monitoring, alarmy przeciwwłamaniowe czy przeciwpożarowe) z automatycznym przekazywaniem informacji o intruzie lub pożarze do straży pożarnej, policji, czy też do odpowiedniej firmy ochrony mienia. Automatyczny dom dba więc o bezpieczeństwo mieszkańców.

Może on także wyeliminować problem zapominania o zamykaniu bramy wjazdowej na posesję (co w pewnym stopniu ogranicza możliwość kradzieży przedmiotów z posesji lub włamania) czy zabezpieczać na noc okna za pomocą rolet antywłamaniowych.

Dla naukowców taka „inteligencja” to za mało. Z tego względu badacze z GE Global Research Center (USA) opracowali nową technologię wytwarzania sensorów na gaz z wykorzystaniem nanorurek węglowych lub grafitu. Metoda zakłada zmieszanie we właściwych proporcjach przewodzących prąd elektryczny nanorurek węglowych lub grafitu oraz odpowiednich związków chemicznych, tzw. selektorów (np. zmodyfikowany nafatlen). Selektory reagują tylko i wyłącznie z interesującymi nas chemicznymi zanieczyszczeniami

powietrza (w testach wykrywano aceton, tetrahydrofuran i dimetylometylofosfonian), w efekcie czego zmieniają swoje właściwości fizykochemiczne, m.in. parametry elektryczne. Zmiany elektryczne, czyli wahania rezystencji, są następnie analizowane przez układ rejestrujący i w określonych warunkach, np. po przekroczeniu progowej ilości toksycznej substancji w jednostce objętości następuje uruchomienie sygnału alarmowego. Układ działa jako typowy chemirezystor, co nie jest niczym nadzwyczajnie nowym.

Nową metodę tworzenia gazowych czujników wyróżnia jednak to, że mieszaninę nanorurek węglowych lub grafitu oraz selektora można formować w tabletkę lub jako wkład do ołówków automatycznych, którym następnie można rysować (!) w pełni działające czujniki np. na papierze.

Według autorów odkrycia ta technologia bez najmniejszych problemów może zostać w przyszłości zintegrowana z systemem inteligentnego budynku i umożliwić stworzenie sieci tanich rejestratorów zmiany warunków w przestrzeniach mieszkalnych, układach klimatyzacyjnych, newralgicznych okolicach rur gazowych, kominach itp. Co więcej, można wytworzyć takie selektory, które będą wykrywać w powietrzu obecność zakazanych substancji, jak choćby dym po paleniu narkotyków czy tytoniu, co może okazać się przydatne dla rodziców, szkół, czy administracji budynków w biurach.

Inteligentny dom zbierałby informacje z nanoczujników i tworzył – w czasie rzeczywistym – mapę zmian chemicznych zachodzących w budynku, co pozwoliłoby ostatecznie na utrzymanie maksymalnego poziomu bezpieczeństwa użytkowników.

Zdrowie jest najważniejsze

Dzisiejsze systemy automatycznego domu nastawione są na zwiększenie komfortu użytkownika oraz minimalizację niepotrzebnych kosztów eksploatacji budynku przez optymalizację wykorzystania energii cieplnej, elektrycznej.

Większość układów BMS dzięki automatyzacji życia ogranicza konieczność ingerencji człowieka w daną czynność. Krótko mówiąc, nie musimy się ruszać, bo dana czynność sama się wykona po wciśnięciu odpowiedniej opcji na panelu lub po włączeniu danego programu. O nasze dobre samopoczucie może za-

dbać również zintegrowany z układem automatycznego domu system audiovideo. Wszystko to dzieje się bez naszej ingerencji i może zostać spersonalizowane zgodnie z naszymi konkretnymi potrzebami i upodobaniami. Na razie inteligentny dom nie jest w stanie zadbać o nasze zdrowie – jednak i na tym polu trwają już badania.

Kwestią czasu jest włączenie w systemy automatycznych domów miniaturowych układów diagnostycznych, które w połączeniu z siłą obliczeniową nowoczesnych telefonów komórkowych pozwolą na określenie stanu zdrowia użytkownika. Taki przenośny tester współpracujący z aplikacją przeznaczoną na telefony z systemem operacyjnym Android opracowany został przez naukowców z University of California (Los Angeles, USA) oraz współpracujących z nimi inżynierów z firmy Aydogan Ozcan. Test umożliwia badanie stężenia albumin w moczu, co pozwala na wczesną diagnozę problemów z nerkami. Co ważne, do przeprowadzenia analizy potrzebna jest jedynie odpowiednia przystawka na telefon oraz reagent, a całość trwa zaledwie 1 sekundę i pozwala uzyskać wyniki o dokładności trzykrotnie przekraczającej amerykańskie normy dla tego typu testów (5–10 µg ml-1). Problem diagnozy chorych na nerki jest ważny, gdyż dotyczy nawet 11% społeczeństwa (w USA).

Podobny miniaturowy system diagnostyczny wytworzony został przez japońskich naukowców z instytutu NTT Docomo. Wykorzystali oni układ zbudowany na bazie platyny z domieszką tlenku wolframu (który zapewnia wrażliwość na aceton) oraz tlenku cyny (która bada tło i zapewnia wynik kontrolny). System umożliwia analizę wydychanego powietrza w celu wykrycia acetonu, wskaźnika poprawnego funkcjonowania metabolizmu. Poziom acetonu zmienia się wraz z aktywacją metabolizmu tłuszczów w organizmie człowieka. Według naukowców szybka analiza wydychanego powietrza i określenie stanu metabolicznego człowieka jest szczególnie przydatna dla osób chorych na cukrzycę oraz osób uprawiających sport lub będących na diecie odchudzającej (pośrednio wiadomo wtedy, jak intensywnie spalana jest tkanka tłuszczowa).

Ponieważ oba wspomniane analizatory są tanie, przenośne i współpracują z aplikacjami na telefony komórkowe, zintegrowanie ich oraz innych podobnych miniaturowych urządzeń z modułem centralnym inteligentnego domu to tylko kwestia czasu.

Technologia przyszłości

Temat automatycznych budynków i możliwości, jakie daje ta technologia, jest pasjonujący. Dzięki rozwojowi techniki i nauki nietrudno sobie wyobrazić, że już niebawem odpowiednio zaprogramowany inteligentny budynek będzie czymś więcej niż tylko urządzeniem automatycznie otwierającym i zamykającym bramę czy dbającym o optymalne ciepło wewnątrz domu. W najbliższych latach układy komputerowe, w które wyposażone będą mieszkania,

otrzymywać będą coraz więcej danych o swoich właścicielach (wstępna diagnostyka w domu). Na podstawie informacji o naszym stanie zdrowia i we współpracy z lekarzem będą mogły chociażby wypełniać lodówkę odpowiednią żywnością (zakupy online).

Bezsprzecznie już niebawem technologia automatycznych domów, wykorzystująca nowe materiały, zmieni nasze życie tak, jak telefony komórkowe i portale społecznościowe zmieniły nasz dotychczasowy świat. n REKLAMA

Aplikacja VitoApp na smartfony do zdalnego sterowania instalacją grzewczą.

S

ystemy nadzoru zostały dość szczegółowo przedstawione przez firmy na tegorocznych targach ISH we Frankfurcie.

Większość bazuje na platformach internetowych w połączeniu z urządzeniami cyfrowymi tj. smartfonami, tabletami i innymi mini-, mikroi zwykłymi komputerami. Pozwalają one na nadzorowanie pracy instalacji grzewczych zainstalowanych w naszych domach.

Przykładowym programem tego typu jest Vitodata, występujący w dwóch wariantach: Vitodata100 – prosta platforma dla użytkownika końcowego – oraz Vitodata300 – platforma oferująca zaawansowany dostęp do informacji ważnych dla firm instalatorskich i serwisowych. Portale dostępne są pod adresami www.vitodata100.com oraz www.vitodata300.com.

Regulacja na odległość

Zdalny nadzór pozwala nam wpływać na pracę naszego ogrzewania nie będąc na miejscu. W praktyce oznacza to możliwość jeszcze oszczędniejszej pracy instalacji, ponieważ

Sterowanie urządzeniami grzewczymi i nadzór nad nimi miały dotychczas swoje udziały głównie w „dużych” inwestycjach, ale ze względu na bardzo szybki rozwój rynku zaczynają na dobre gościć w naszych domach. przez zdalne operowanie nastawami wpływamy na wymaganą temperaturę zarówno powietrza w domu, jak i wody użytkowej. Z pomocą dostępnych przeglądarek internetowych użytkownik może zmieniać programy czasowe (czasy pracy urządzenia z wyższymi i niższymi temperaturami) i nastawy temperatur, a także sprawdzić, czy urządzenie aktualnie pracuje.

Dla firm serwisowych możliwa jest m.in. zdalna konfiguracja i parametryzacja systemu, dostęp do adresów serwisowych, podłączenie dodatkowych czujników, zabezpieczeń czy liczników, a co najważniejsze – sposobność tworzenia trendów online, co pozwala na analizę pracy układu w dłuższym przedziale czasu.

Jak zainstalować?

Do konfiguracji systemu potrzebny jest kocioł z regulatorem Vitotronic oraz dodatkowo urządzenie komunikacyjne Vitocom 100LAN1, 200LAN2 lub 300LAN3. W zależności od skonfigurowania instalacji może występować w wariantach z dodatkowym modułem wymiany

d o d at e k p r o m o c yj n y

System Vitodata100 do zdalnego nadzoru instalacji grzewczej.

danych lub bez niego. Do poprawnej instalacji wymagany jest także stały dostęp do internetu typu DSL z uruchomionym automatycznym nadawaniem adresu sieciowego.

Urządzenie typu Vitocom należy podłączyć przewodem bezpośrednio do routera. Gdy nie ma możliwości bezpośredniego podłączenia z routerem, można wykorzystać dostępne w handlu dodatkowe przejściówki pozwalające na wykorzystanie wszechobecnego dziś sygnału Wi-Fi i przejście na połączenie przewodowe z Vitocom (access-point). Jeśli nie mamy dostępu do sieci internetowej typu DSL, możemy wykorzystać również dostępne w handlu routery GSM. Nazwy i typy sprawdzonych urządzeń można uzyskać u dostawcy usługi zdalnego nadzoru.

Pod stałą kontrolą

Jeśli chodzi o szczegóły pracy systemu – instalacja jest nadzorowana 24 h na dobę, co oznacza, że w przypadku wystąpienia zakłócenia w pracy naszego urządzenia grzewczego lub pojawienia się innych czynników wpływających na działanie ogrzewania zostaniemy o tym poinformowani. Użytkownik ma do wyboru trzy typy powiadomień: e-mail, sms lub fax, wszystkie dowolnie konfigurowalne. Nie ma możliwości zdalnego potwierdzenia ewentualnego zakłócenia i przywrócenia urządzenia grzewczego do pracy, ponieważ z założenia każda awaria wymaga oceny przyczyny bezpośrednio na miejscu.

Więcej szczegółów można uzyskać na stronie producenta.

Marcin Kisiel, Viessmann

Zdjęcia: archiwum Viessmann

inteligentny budynek listopad 2013

108 Builder

Ciepło pod nadzorem

szerokie możliwości sterowania rozwinięcie skrótu Lcn to Local control network – lokalna sieć kontroli. jest to inteligentna technologia instalacji elektrycznych niewymagająca komputera centralnego i pozwalająca zautomatyzować praktycznie wszystkie funkcje budynku.

d o d at e k p r o m o c yj n y

Builder

110

listopad 2013

M

agistralowy system sterowania budynkiem w standardzie LCN jest rozwijany od ponad 20 lat. O popularności tego rozwiązania świadczy jego zwiększający się udział na bardzo wielu rynkach, a także ilość i zróżnicowanie zrealizowanych inwestycji. Najczęściej LCN jest kojarzony z radykalnym obniżaniem kosztów eksploatacji obiektu. Prosta instalacja i brak specjalnego okablowania na obiekcie (tylko uzupełniająca żyła w zwykłym kablu elektrycznym) to dodatkowe atuty, które są brane pod uwagę podczas wyboru systemu.

Początki systemu to oczywiście zarządzanie oświetleniem. Kolejnym krokiem było wprowadzenie sterowników ogrzewania i klimatyzacji, które mocno obniżyły koszty eksploatacji w tym zakresie. Długoletnie badania i wprowadzenie czujników CO2 (czujniki jakości powietrza) ostatecznie potwierdziły, jak ważny jest dla naszej firmy niski koszt eksploatacji obiektu opartego na LCN. Powyższe sterowniki to znakomite narzędzie w walce o jak najniższy wskaźnik efektywności energetycznej. Coraz

większa liczba architektów korzysta z tego narzędzia, chociaż w naszym kraju wciąż brak uregulowań prawnych w tym zakresie.

Nowe produkty

LCN to nie tylko niskie koszty eksploatacji. Z okazji okrągłej rocznicy powstania systemu firma Issendorff KG wprowadza na rynek szereg nowych produktów, które już zostały dostrzeżone podczas prestiżowych konkursów wzornictwa, a przede wszystkim znalazły uznanie na rynku.

Pojemnościowe przyciski sensoryczne GT używane w LCN są wykonane z wysokiej jakości mineralizowanego szkła. Od ręki dostępne są wykończenia w kolorach czarnym i białym oraz srebrne lustro. Specjalne kolory, tekstury, logo i napisy mogą – za niewielką dopłatą – zostać wykonane na indywidualne zamówienie. Przyciski są dopasowane do różnorodnych potrzeb i występują w wariantach od 2 do 12 klawiszy pojemnościowych bez wyświetlacza TFT. Pola te można na wiele sposobów łączyć, tak aby zapewnić użytkownikowi maksymalny komfort i funkcjonalność. W zależności od modelu dostępne są różne warianty diod statusowych oraz podświetlających. Mogą to być czerwone diody statusowe, niebieskie diody podświetlające klawisz oraz oświetlenie Corona LED wokół całego przycisku.

Wybrane realizacje

Obecnie LCN jest jednym z popularniejszych systemów instalacji elektrycznych. Automatyka budynku w tej technologii została zrealizowana w licznych obiektach referencyjnych: budynkach użyteczności publicznej, drapaczach chmur czy domach jed-

norodzinnych. Poniżej przedstawiono wybrane inwestycje: • Main Tower, Frankfurt nad Menem, Niemcy – drapacz chmur ze zintegrowaną technologią bezpieczeństwa i indywidualnie otwieranymi oknami na wszystkich piętrach, pełna kontrola instalacji przez system LCN; • House Bill, Los Angeles, USA – zaprojektowany przez Franka O. Gehry'ego kompleks budynków z energooszczędną instalacją w technologii LCN; • Fundacja na Rzecz Uzdolnionych, Rijad, Arabia Saudyjska – budynek administracyjny z klimatyzacją, efekty oświetlenia scenicznego; • Plus Dom Energii Uniwersytetu Darmstadt, Niemcy – ze sterowaniem oświetleniem w technologii LCN, zwycięzca międzynarodowego konkursu amerykańskiego Departamentu Energii; • Euro Speedway Lausitz (tor Formuły 1 i sportów motorowych), Niemcy – kontrola ruchu z najwyższymi wymogami bezpieczeństwa na największym obiekcie sportów motorowych w Europie; • apartamentowce w Warszawie – Grzybowska 4, Mokotowska 59, Camea Konstancin

Instalacja i programowanie

Architektura LCN zapewnia swobodę instalacji i programowania w zakresie bezpieczeństwa, komfortu i elastyczności. Rozwiązanie to – dzięki swojej modułowej budowie – pozwala na systematyczne planowanie nakładów inwestycyjnych. Instalacja i konfiguracja systemu są bardzo proste. Za pomocą oprogramowania LCN Pro nawet bardzo złożone obiekty mogą być kontrolowane szybko i skutecznie, zarówno lokalnie, jak i zdalnie.

Heiko Sander pracownik firmy Issendorff KG Mariusz Szafrański właściciel biura regionalnego LCN Mazowsze, firmy Issendorff KG www.lcn.de, www.lcn.pl

Fot. arch. Lcn

inteligentny budynek

Automatyka LCN

B u i l d e r !

udujesz Media Plan

2014?

względnij tytuł

ntegrujący branżę to

udzie

ecydują o

fektach

eklamy

Zadzwoń

507 175 702

Builder

Adres redakcji i wydawnictwa 04-832 Warszawa, ul. Patriotów 174 tel.: 22 853 06 87 do 88 fax: 22 244 24 63 builder@pwbmedia.pl, reklama@pwbmedia.pl www.ebuilder.pl

Rada Programowa prof. zw. dr hab. inż. Kazimierz Szulborski – przewodniczący prof. dr hab. inż. Leonard Runkiewicz prof. dr hab. inż. Antoni Biegus prof. dr hab. inż. Jerzy Hoła prof. dr hab. inż. Kazimierz Cieszyński dr hab. inż. Zdzisław Hejducki – wiceprzewodniczący dr inż. Mariusz Gaczek dr inż. Józef P. Adamowski dr Piotr Noakowski (Stuttgart) dr inż. Jan Gierczak dr inż. Marek Sawicki dr inż. Andrzej Stańczyk mgr inż. Miłosz Węcławski mgr inż. Czesław Sokołowski mgr inż. Małgorzata Chojnacka mgr inż. Karol Kramarz Redaktor Naczelna mgr inż. Danuta Burzyńska Redakcja Grzegorz Przepiórka

TU WARTO BYĆ 14 XI

12 II

Firma na Medal, Inwestor na Medal, Budowniczy Polskiego Sportu, Sportowy Obiekt Roku i Sportowa Architektura Regionu przyznaje, jak co roku, Klub Sportowa Polska.

Od bieżącego roku konkurs objęty został również ogólnopolskim programem promocyjno-edukacyjnym „Promujemy polską architekturę”. Gala finałowa odbędzie się 14 listopada 2013 r.

Rozpoczęła się kolejna edycja konkursów Budowlana Firma Roku, Polski Herkules i Laury Buildera. Zgłoszenia przyjmujemy pod adresem builder@pwbmedia.pl.

Od bieżącego roku konkurs objęty został również ogólnopolskim programem promocyjnoedukacyjnym „Promujemy polską architekturę” – w jego ramach wyróżnienia przyznawane są pracowniom architektonicznym i konstrukcyjnym. Gala finałowa odbędzie się 12 lutego 2014 r. w Warszawie.

BUDOWNICZY POLSKIEGO SPORTU Wyróżnienia

21-22 XI

Wrocławskie Dni Mostowe Tegoroczne seminarium

Współpraca Adam Zyzman Redaktor Serwisów Internetowych Wioletta Domeradzka Korekta Ewa Dzierżanowska Dyrektor Marketingu i Sprzedaży Dominik Suwiński Biuro Reklamy Karol Gawryś, Ewelina Kublik, Anna Młynarczyk, Patrycja Puchała Dyrektor Artystyczny Wojciech Jaźwiński Koordynator ds. Wydawniczych Wioletta Domeradzka DTP PI Projekty Indywidualne Kolportaż prenumerata redakcyjna, prenumerata RUCH, KOLPORTER, kiosk24.pl; sieć placówek PressCaffe, podczas targów i wystaw budownictwa Wydawca PWB MEDIA, 04-832 Warszawa, ul. Patriotów 174 Prezes Marek Zdziebłowski Wiceprezes, Dyrektor Wydawnictwa Beata Żuraw-Zdziebłowska Sekretariat Wydawnictwa Emilia Kuliberda Wszystkie materiały są objęte prawem autorskim.

Przedruki i wykorzystanie materiałów wyłącznie za zgodą redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania tekstów i zmiany tytułów nadesłanych materiałów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i materiałów promocyjnych.

– członek Loży Złotej

Business Centre Club, Builder – laureat I i XI edycji Medalu Europejskiego 5

warunki prenumeraty na StrOnie – www.eBuiLDer.pL – prenumeratĘ przyjmuje: reDakcja, ruch, kOLpOrter Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 700-1800.

Koszt połączenia wg taryfy operatora.

poświęcone będzie tematyce mostów miejskich, które podlegają znacznie intensywniejszej eksploatacji. Obrady poprzedzi jednodniowy workshop „Badania obiektów mostowych”, który odbędzie się 20 listopada. www.wdm.pwr.wroc.pl

28-29 XI

Targi Modernizacji Budynków Targi,

organizowane w Krakowie po raz drugi, są ważną imprezą w kalendarzu firm zajmujących się efektywnymi rozwiązaniami modernizacji obiektów, nowoczesnymi i ekologicznymi technologiami ze szczególnym uwzględnieniem budownictwa energooszczędnego i pasywnego. www.modernizacja.krakow.pl

31 XII

Konkurs dla młodych architektów i studentów architektury

Z początkiem października ruszył konkurs dedykowany młodym architektom i studentom architektury realizowany w ramach programu „Promujemy polską architekturę”.

Regulamin i wszelkie informacje na stronie www.ebuilder.pl oraz pod nr. tel. 513 091 638.

Prace można nadsyłać do 31 grudnia 2013 r.

Gala finałowa, podczas której zostaną ogłoszone wyniki, została zaplanowana na 12 lutego 2014 r.

16 I

Konferencja „Powerpol Utilities – Green Build” Wydarzenie

odbędzie się w Hotelu Marriott w Warszawie.

Celem warsztatów jest przedstawienie procesu inwestycyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Organizatorzy: Europejskie Centrum Biznesu oraz Kancelaria Dentons. www.utilities.powerpol.pl

BUDOWLANA FIRMA ROKU, POLSKI HERKULES, LAURY BUILDERA

11 III

TOPBUILDER Wyróżnieniem TOPBUILDER nagradzane są materiały, technologie, urządzenia, budowle i rozwiązania IT, rozwiązania finansowe, projekty, inicjatywy, przedsięwzięcia i programy dedykowane branży budowlanej, a także projekty architektoniczne i konstrukcyjne (konkurs został objęty programem promocyjnoedukacyjnym „Promujemy polską architekturę”).

Na Państwa zgłoszenia do VI edycji konkursu czekamy pod adresem builder@pwbmedia.pl.

Gala finałowa TopBuilder 2014 zaplanowana została na 11 marca 2014 r.

11-14 III

Międzynarodowe Targi Budownictwa i Architektury BUDMA Kolejna edycja targów BUDMA odbędzie się

pod hasłem „Inspiracje, Budowa, Remont”. Oprócz Forum Architektury, Dnia Dystrybutora czy Strefy Testów, zorganizowane zostaną Salon Łazienek i Wellness AquaSan oraz Międzynarodowe Targi Kominkowe.

Istotnym elementem organizowanych w Poznaniu targów będzie również jedyna w Polsce ekspozycja produktów i oferty firm zajmujących się tematyką infrastruktury sportowej, czyli Targi CBS – Centrum Budownictwa Sportowego. www.budma.pl

21-24 V

INTERMASZ

Nowe wydarzenie targowe przygotowywane z myślą o producentach i dystrybutorach maszyn oraz urządzeń stosowanych m.in. w budownictwie, przemyśle wydobywczym, usługach komunalnych i kolejnictwie. Szeroka oferta prezentowana na stoiskach producentów dopełniona zostanie przez dynamiczne pokazy możliwości maszyn, prezentacje i konferencje.

Miejsce: Poznań. Organizatorzy: Stowarzyszenie Dystrybutorów Maszyn Budowlanych oraz Międzynarodowe Targi Poznańskie. www.intermasz.pl

21-24 V

XIII Konferencja Naukowo-Techniczna Warsztat Pracy Rzeczoznawcy Budowlanego Konferencja

odbędzie się w Cedzynie k. Kielc. Jej przedmiotem będą m.in. zagadnienia formalno-prawne w działalności rzeczoznawcy budowlanego, systemy monitoringu i nieniszczące metody badawcze, ocena stanu technicznego i trwałości konstrukcji wybranych obiektów, w tym o konstrukcji wielkopłytowej. www.rzeczoznawstwo2014.tu.kielce.pl