D. D Z I A Ł A N I A I N T E G R AC YJ N E Integracja zarządzania Współczesny model zarządzania terytorialnego w aglomeracji poznańskiej zaczął kształtować się od momentu reformy administracyjnej z 1990 r., kiedy odtworzony został samorząd terytorialny na poziomie gmin. Reforma stanowiła jedno z największych osiągnięć polskiego przełomu ustrojowego, przyczyniając się do upodmiotowienia społeczności lokalnych oraz istotnych zmian w zarządzaniu sprawami publicznymi. Ubocznym efektem reformy stało się jednak zerwanie niektórych wcześniejszych więzi funkcjonalno-administracyjnych wielkich miast i ich najbliższego otoczenia. W okresie PRL nie były one oparte na zasadach demokracji lokalnej i samorządności (np. w sferze gospodarki komunalnej i transportu publicznego funkcjonowały przedsiębiorstwa państwowe). Zapewniały jednak pewne minimum spójnego funkcjonowania aglomeracji poznańskiej. Najlepszą po 1990 r. okazją do wprowadzenia nowych zintegrowanych struktur zarządzania w aglomeracjach miejskich była reforma powiatowa i wojewódzka z 1999 r. Nie doszło jednak wówczas do utworzenia „powiatów metropolitalnych”. Status administracyjny wielkich miast i ich najbliższego otoczenia uregulowano poprzez utworzenie dwóch kategorii powiatów: grodzkich i ziemskich. W aktualnym podziale administracyjnym kluczową rolę dla integracji zarządzania w aglomeracji poznańskiej odgrywa dobrowolna współpraca gmin oraz współdziałanie miasta Poznania i powiatu poznańskiego. Ustawodawstwo samorządowe reguluje trzy skodyfikowane formy tego rodzaju kooperacji: związki, porozumienia i stowarzyszenia. Do niedawna związki międzygminne w aglomeracji poznańskiej były nieliczne, obejmowały najczęściej tylko po kilka gmin aglomeracji, a w skład żadnego z nich nie wchodziło miasto Poznań. W ostatnim czasie sytuacja ta uległa jednak zmianie. W maju 2010 r. zarejestrowano Związek Międzygminny „Schronisko dla Zwierząt” z siedzibą w Kostrzynie, który utworzyło 11 gmin powiatu poznańskiego. Celem jego działania jest tworzenie warunków do utrzymania porządku i czystości, opieki nad bezdomnymi zwierzętami oraz budowa
56
Strategia Rozwoju Aglomeracji Poznańskiej
i eksploatacja schroniska dla zwierząt. Pierwszym związkiem, w skład którego weszło miasto Poznań (wraz z 9 gminami podmiejskimi) jest z kolei Związek Międzygminny Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej, zarejestrowany we wrześniu 2010 r. Do jego zakresu działania należy m.in. opracowanie projektu wspólnego planu gospodarki odpadami, funkcjonowanie systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, zapewnienie warunków do budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji oraz urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przez przedsiębiorców, zapewnienie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych a także edukacja ekologiczna. Najnowszym związkiem w aglomeracji jest Związek Międzygminny „Transport Aglomeracji Poznańskiej”, powołany w listopadzie 2010 r. przez miasta Poznań i Luboń, do których dołączyła także gmina Dopiewo. Do Związku mają przystąpić również gminy Mosina i Puszczykowo. Powstanie Związku jest następstwem podpisanego w październiku 2009 r. listu intencyjnego, którego sygnatariuszem była także Murowana Goślina. Po rejestracji w MSWiA Związek rozpocznie funkcjonowanie jako nowy organizator transportu zbiorowego na terenie gmin go tworzących. Powołanie Związku jest następstwem zawieranych w ostatnich latach porozumień w zakresie lokalnego transportu zbiorowego. Istota tego rodzaju porozumień polega na tym, że gmina podmiejska powierza, a miasto Poznań przyjmuje do realizacji i wykonuje poprzez swoją jednostkę budżetową (Zarząd Transportu Miejskiego) zadanie w zakresie przewozu osób na określonej linii. Porozumienie umożliwia włączenie objętych nim linii do poznańskiego systemu transportu zbiorowego, a tym samym pozwala pasażerom na korzystanie z jednego biletu podczas podróży do i z Poznania oraz w samym mieście. Pozostałe związki celowe w aglomeracji to: • Związek Międzygminny „Puszcza Zielonka”, • Związek Międzygminny „Centrum Zagospodarowania Odpadów – SELEKT”. Prowadzą one ożywioną działalność obejmującą jednak swym zakresem tylko część aglomeracji. Związek Międzygminny „Puszcza Zielonka” został wpisany do rejestru związków MSWiA w 2000 r., a celem jego