Gids van de lokale mandataris by Brulocalis

Verantwoordelijke uitgever: Corinne FRANĂ&#x2021;OIS

Gids van de lokale mandataris november 2018

Verantwoordelijke uitgever : Brulocalis Aarlenstraat 53 bus 4 1040 Bruxelles www.brulocalis.brussels welcome@brulocalis.brussels Redactiecomité: Voor Brulocalis Philippe Delvaux Hadrien Dasnoy Juliette Lenders Boryana Nikolova Michèle Orban Clara Van Reeth Liesbeth Vankelecom Met de vriendelijke medewerking van Patricia van der Lijn Voorzitster van de Federatie van Brusselse Gemeentesecretarissen Wettelijk depot D/2018/7317/3 Einde redactie : 16 november 2018

Een elektronische versie van deze publicatie is beschikbaar: op ISSUU - op ISSUU (www.issuu.com) > avcb-vsgb) - en op www.brulocalis.brussels ISSUU is een gratis elektronisch publicatieplatform voor tijdschriften, catalogi en kranten. U kunt deze Gids vinden aan de hand van de titel of door op het platform te surfen naar de pagina “avcb-vsgb” of nog door middel van de term “Brulocalis”. Via de ISSUU-app kunt u tevens onze publicaties raadplegen op smartphone of tablet. De elektronische versie van deze Gids is rechtstreeks te vinden via

Photos : visit.brussels, depositphotos Graphisme : PiknikGraphic Impression : Snel Grafics

Met de steun van Brussel Plaatselijke Besturen http://plaatselijke-besturen.brussels

De reproductie van deze brochure of een deel ervan voor niet commerciële doeleinden is toegestaan, mits bronvermelding en verzending van de publicatie naar de vzw Brulocalis – Aarlenstraat 53/4 – 1040 Brussel

Inleiding 6 Hoofdstuk 1. De gemeente: autonomie en opdracht

2.5. Verboden activiteiten gedurende het mandaat

2.6. Functies die onverenigbaar zijn met het mandaat van gemeenteraadslid (dus ook voor burgemeesters en schepenen)

2.6.1. Algemeen 2.6.2. Onverenigbaarheden op privévlak

37 37

2.7. Gevolg voor de verkozene die geen rekening houdt met de onverenigbaarheid 37

1. De gemeente, nabije overheid, eerste garant voor democratie

2.8. Praktische maatregelen voor gemeenteraadsleden met een handicap 37

1.1. Algemeen

2.9. Tijdelijke vervanging van een gemeenteraadslid

I.2. De gemeentelijke autonomie – een evoluerend principe 14

2.10. Geen tuchtstelsel voor gemeenteraadsleden

I.3. De gemeenteraad als eerste bewaker van het gemeentelijk belang

2.11. Einde van het mandaat

2.12. Vacantverklaring van het mandaat van gemeenteraadslid

2. Grenzen van de gemeentelijke autonomie – de wet en gewestelijk toezicht

3. College van burgemeester en schepenen

2.1. Toezicht

3.1. Bevoegdheden van het college

2.2. Types toezicht

3.2. Verloop van de vergaderingen van het College van burgemeester en schepenen

Hoofdstuk 2. Beleidsorganen van de gemeente

1. Installatie van de organen

1.1. Bevoegdheden

1.2. Installatie – modaliteiten, belangrijke datums, criteria, … 20 1.2.1. Aantal verkozenen 1.2.2. Betwisting van de verkiezingsuitslag 1.2.3. Wanneer vangt het mandaat aan? 1.2.4. Zitting hebben of afstand doen van mandaat? 1.2.5. Onverenigbaarheden 1.2.6. Voorzitter van de gemeenteraad

1.3. Uit de gemeenteraad wordt het college van burgemeester en schepenen gekozen

20 22 23 23 23 24

1.3.1. Benoeming van burgemeester en schepenen 1.3.2. Pariteit man-vrouw 1.3.3. De boventallige schepen 1.3.4. De burgemeester

25 26 26 26

1.4. De bezoldiging van de mandatarissen

1.4.1. De vergoeding van de gemeenteraadsleden 1.4.2. De bezoldiging van burgemeesters en schepenen

27 27

2. De gemeenteraad 2.1. De werking van de gemeenteraad

28 28

2.1.1. Bijeenroeping van de gemeenteraad 28 2.1.2. Vóór de vergadering 29 2.1.3. Verloop van de vergadering 30 2.2.4. Stemming 32

2.2. De rechten van het gemeenteraadslid

2.2.1. Schriftelijke vragen stellen 2.2.2. Inzagerecht 2.2.3. Welke documenten? 2.2.4. Toegang tot gemeentelijke instellingen

33 33 34 34

2.3. Het huishoudelijk reglement van de gemeenteraad

2.4. De commissies

GIDS VAN DE LOKALE MANDATARIS

3.2.1. Samenstelling en voorzitterschap van het college 3.2.2. Bijeenroeping van het college 3.2.3. Vertrouwelijkheid van de vergaderingen van het college en notulen 3.2.4. Besluitvorming tijdens zittingen

43 43 44 44

3.3. Onverenigbaarheden

3.4. Wedde van de schepen ... en de burgemeester

3.5. Verhindering en afwezigheid van een schepen

3.5.1. Het begrip ‘verhindering’ 3.5.2. Gevallen van verhindering 3.5.3. Het begrip ‘afwezigheid’ en gevallen van afwezigheid 3.5.4. Hoe moet een schepen vervangen worden?

46 47 48 49

3.6. Tuchtmaatregelen ten aanzien van schepenen

3.7. Einde van het mandaat van schepen

3.8. Vacantverklaring van het mandaat van schepen

4. De burgemeester

4.1. Plaats van de burgemeester in de gemeente

4.2. Opdrachten en bevoegdheden van de burgemeester 52 4.2.1. De burgemeester als handhaver van de openbare orde in de gemeente 52 4.2.2. De burgemeester als ambtenaar van de burgerlijke stand in de gemeente 52 4.2.3. Politiebevoegdheden van de burgemeester 53

4.3. Vervanging van de burgemeester 4.3.1. Gevallen van verhindering of afwezigheid van de burgemeester 4.3.2. Wijze van vervanging van de burgemeester 4.3.3. Wedde van de vervanger

54 54 55 55

4.4. Onverenigbaarheden

4.5. Wedde

4.6. Tuchtmaatregelen ten aanzien van de burgemeester

4.7. Einde van het mandaat van burgemeester

4.8. Vacantverklaring van het mandaat van burgemeester 57

Inhoudstafel

Hoofdstuk 3. Deontologie van de verkozenen en transparantie 60 1. Politiek verlof

2. De deontologie van de Brusselse verkozene

2.1. Transparantie van mandaten en beperkingen inzake inkomsten 63 2.1.1. De zogenaamde 150 % regel – financiële decumul 2.1.2. Hoe moeten we dit berekenen? 2.1.3. En de reis- en representatiekosten?

2.2. Bekendmaking van mandaten en inkomsten 2.2.1. Jaarverslag opgesteld door de gemeentesecretaris 2.2.2. Op de gemeentewebsite: voor burgemeester, schepen en OCMW-voorzitter 2.2.3. Aangifte van mandaten en vermogen: de persoonlijke verantwoordelijkheid van de mandataris

63 63 64

65 65 66

3.1. Burgerrechtelijk aansprakelijk zoals iedereen 67 3.2. Strafrechtelijke aansprakelijkheid 67

1. De gemeentesecretaris

1. De politiezone 2. Het gemeentebedrijf 3. Het autonoom gemeentebedrijf 4. De (meer)gemeentelijke vzw 5. De intercommunale 6. De Kerkfabriek 7. De overeenkomst tussen gemeenten

84 84 84 84 85 85 85

3. Burger- en strafrechtelijke aansprakelijkheid van de lokale mandataris 67

Hoofdstuk 4. Sleutelfuncties bij het gemeentebestuur

Hoofdstuk 6. Paracommunale structuren

68 69

1.1. Taken van de gemeentesecretaris 69

hOOFDSTUK 7. Verenigingen ter ondersteuning 1. Brulocalis 2. Inforum

hOOFDSTUK 8. Brussel Plaatselijke Besturen

86 87 90

hOOFDSTUK 9. Verder op ontdekking van de gemeente … vanuit financiële invalshoek 94

1.2. De gemeentesecretaris en de interne controle 70 1.3. De gemeentesecretaris en het directiecomité 70

2. De gemeenteontvanger

Afkortingen & Brulocafiches

2.1. Plaats in de gemeente, statuut, onverenigbaarheden en verantwoordelijkheid 72 2.2. De taken van de ontvanger: beheer en controle van de gemeentefinanciën 73 2.2.1. Taken uitdrukkelijk opgesomd in de Nieuwe Gemeentewet 2.2.2. Taken gedelegeerd door het college

3. De directeur human resources

Hoofdstuk 5. Het OCMW

73 73

1. Wie doet wat in een OCMW?

1.1. De voornaamste organen

1.1.1. De raad voor maatschappelijk welzijn 78 1.1.2. Het vast bureau 78 1.1.3. Bijzondere comités en bijzonder comité voor de sociale dienst 78

1.2. De voornaamste functies

1.2.1. De voorzitter 79 1.2.2. De secretaris 79 1.2.3. De ontvanger 79 1.2.4. Maatschappelijk assistenten 79 1.2.5. Personeel van het OCMW 79

2. Relatie tussen gemeente en OCMW

GIDS VAN DE LOKALE MANDATARIS

Inhoudstafel

Gids van de lokale mandataris

Inleiding

Een schets van de krachtlijnen van de instelling Deze gids overloopt de voornaamste aspecten van de organisatie van de gemeente en in het bijzonder de plaats van de verkozene in die structuur. Daarom vinden wij het essentieel om soms technische uitleg te geven. We zochten het juiste evenwicht tussen enerzijds een tekst die vlot leesbaar is, en anderzijds een technische handleiding. Veel begrippen zullen zo nodig in de loop van het mandaat worden verduidelijkt. Brulocalis wenst u veel leesgenot en hoopt dat u heel wat boeiende weetjes zal vinden over de lokale besturen.

Gids van de lokale mandataris

Inleiding

Gebruiksaanwijzing Deze gids is zowel beschikbaar in gedrukte als in digitale versie.

Naast de wettelijke basis bieden wij ook verwijzingen naar:

De gedrukte versie is prioritair gericht tot de Brusselse gemeentemandatarissen en meer in het bijzonder tot degenen die hun allereerste lokale mandaat aanvatten.

- Brulocafiches op de site van Brulocalis. Deze fiches zijn zowel bestemd voor de Brusselse gemeentemandatarissen als -ambtenaren. Elk fiche geeft praktische en schematische toelichting bij uw bevoegdheden. Ze zijn te vinden op www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches.

De digitale versie is beschikbaar voor alle geïnteresseerden en is beschikbaar op de website van Brulocalis en op het ISSUU-platform. Aangezien deze gids niet alle technische aspecten van elk thema kan behandelen, vullen wij de teksten waar nodig uit met verwijzingen. Daartoe vindt u op bepaalde plaatsen de wettelijke basis die u in staat stelt om het punt waarin u geïnteresseerd bent, verder uit te diepen. Wij geven juridische referenties, maar besparen u de raadpleging van het Belgisch Staatsblad waar mogelijk: • door te verwijzen naar inforum (beschikbaar via een abonnement dat in heel wat gemeenten wordt aangeboden), de kennisdatabank met juridische en administratieve informatie voor lokale overheden: www.inforum.be (zie ook elders in deze gids). Het Inforum-nummer in deze gids verwijst telkens naar de wettekst en de synthese ervan. • of voor bepaalde basisteksten, zoals de Nieuwe Gemeentewet (in deze publicatie gebruiken wij de afkorting NGW), naar de door Brulocalis gecoördineerde versie. Onze Brusselse editie bevat de tekst die van toepassing is op de Brusselse gemeenten, in een versie waarin alle opeenvolgende federale en gewestelijke wijzigingen verwerkt zijn: www.brulocalis.brussels > Publicaties > Nieuwe Gemeentewet.

Gids van de lokale mandataris

Inleiding

Aan het einde van deze Gids vindt u de lijst van de in deze publicatie vermelde Brulocafiches.

- Bronnen en tools buiten Brulocalis: gewestelijke en internationale instellingen en actoren gespecialiseerd in bepaalde onderwerpen, zoals onderwijs, veiligheid, financiën, … Wij hebben ons niet beperkt tot het vermelden van verwijzingen, maar willen u er zo rechtstreeks mogelijk naartoe leiden. • Voor de lezer van de gedrukte versie kan dit: od oor de vermelding van de website waar de informatie kan worden gevonden, of de weg ernaartoe; oo fwel door het scannen van de QR-codes die overal in deze gids verspreid staan. • Voor de digitale lezer hebben we zo veel mogelijk hyperlinks geactiveerd.

QR-code De QR-code («Quick Response») is een tweedimensionale streepjescode. Het inlezen van deze code levert informatie op die door specifieke toestellen (smartphone, webcam, tablet, ...) wordt gedecodeerd.

In deze publicatie verwijzen QR-codes meestal naar Brulocalis-webpagina’s of andere relevante bronnen, waarvan we hier de voornaamste overlopen.

Een QR-code gebruiken is uiterst eenvoudig: fotografeer de code met behulp van de speciale app (aarzel niet om er een te downloaden: het aanbod is groot en ze zijn gratis) en uw toestel laadt automatisch de gevraagde informatie. Zo simpel is dat! Voor wie het wil proberen, maar nog een duwtje in de rug nodig heeft, zijn er vele tutorials op Youtube, Vimeo en Dailymotion die uitleggen hoe het werkt (zoek via «QR code tuto»).

Gids van de lokale mandataris

Inleiding

De wereld van Brulocalis in enkele codes

Onze website

De Federatie van Brusselse OCMW’s

Onze gegevensbank met

www.brulocalis.brussels

www.brulocalis.brussels > Federatie van Brusselse OCMW’s

subsidies voor gemeenten en OCMW’s www.brulocalis.brussels > Een subsidie zoeken

Onze gecoördineerde versie van de Nieuwe Gemeentewet (NGW) www.brulocalis.brussels > Publicaties > Nieuwe Gemeentewet

Onze infosite voor OCMW’s www.ocmw-info-cpas.be

Onze publicaties op het platform ISSUU www.issuu.com > « Brulocalis »

Onze Brulocafiches www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches

Gids van de lokale mandataris

Inleiding

Enkele andere nuttige instrumenten en instellingen voor mandatarissen inforum

Raad van Europese Gemeenten en

Onderwijssecretariaat van de

www.inforum.be

Regio’s (REGR)

Steden en Gemeenten van de

Inforum is de kennisbank met juridische en administratieve informatie voor lokale overheden.

www.ccre.org

Vlaamse Gemeenschap (OVSG)

De REGR is de overkoepelende structuur op Europees niveau van verenigingen voor de behartiging van de belangen van lokale overheden.

https://www.ovsg.be De vzw OVSG, de onderwijskoepel van steden en gemeenten, ondersteunt lokale overheden bij het organiseren van democratisch, kwaliteitsvol en zorgzaam onderwijs.

Brussel Plaatselijke Besturen (BPB) www.plaatselijke-besturen.brussels

Congres van Lokale en Regionale

BPB is het gewestbestuur belast met het toezicht op de lokale besturen.

Autoriteiten van de Raad van Europa (CLRAE) https://www.coe.int/fr/web/congress Het CLRAE is de politieke vergadering die de lokale en regionale overheden van de 47 lidstaten van de Raad van Europa vertegenwoordigt. Het heeft tot taak de lokale en regionale democratie te bevorderen, het lokale en regionale bestuur te verbeteren en de autonomie van de lokale overheden te versterken.

Brussel Preventie en Veiligheid (BPV) www.bps-bpv.brussels BPV is een instelling van openbaar nut die belast is met het gewestelijk veiligheidsbeleid, gebaseerd op zowel gedecentraliseerde federale als gewestelijke bevoegdheden. Belfius www.belfius.be > public & social > Onze studies Belfius publiceert geregeld studies voor de lokale besturen.

Gids van de lokale mandataris

Inleiding

Conseil de l’Enseignement des Communes et des Provinces (CECP) www.cecp.be Le Conseil de l’Enseignement des Communes et des Provinces est une asbl voulue par les communes et les provinces pour la gestion du réseau officiel subventionné et rassemblant tous les pouvoirs organisateurs d’enseignement communaux et provinciaux (y compris la COCOF).

De gemeente: autonomie en opdracht 1. De gemeente, nabije overheid, eerste garant voor democratie 2. De gemeentelijke autonomie â&#x20AC;&#x201C; een evoluerend principe

Gids van de lokale mandataris

Inleiding

1. De gemeente, nabije overheid, eerste garant voor democratie 1.1. Algemeen Een gemeente is ‘de overheid’ in het algemeen, het bekendste en dichtstbije gezicht, de opvallendste uitdrukking van de publieke macht, maar ook het luisterende oor, de steun en de eerste pijler van het leven in de samenleving en de democratie. Het is een gedecentraliseerde overheid die werkt volgens het subsidiariteitsbeginsel, dat alle taken toevertrouwt aan het bestuursniveau dat het dichtst bij de burger staat, zolang niet vaststaat dat een hoger niveau dat op een betere manier zou doen. Het decentralisatiebeginsel bepaalt dat de beslissingen op het meest lokale niveau moeten worden genomen, om ze zo goed mogelijk te doen beantwoorden aan de verwachtingen van de burger. In België is het lokale echelon het basisniveau voor de toewijzing van de bevoegdheden. De hogere overheid die bevoegdheden wil overnemen, moet de verhoogde doeltreffendheid (subsidiariteit) en de reikwijdte (proportionaliteit) van de inperking staven. De gemeente is dienstverlener, overheid, regisseur van maatschappelijke ontwikkelingen, initiator van projecten en nog veel meer. In dat kader is het de mandataris die creëert, heruitvindt, aanpast, innoveert, … Als overheid neemt ze reglementen aan die de burgers binden, gaande van stedenbouw, sociale zaken of leefmilieu tot fiscale reglementen (opcentiemen, belastingen op kantoorruimten, zendmasten, …). Daarbij moet

de mandataris haast optreden als trendwatcher: de reglementen moeten de maatschappelijke, technologische en financiële ontwikkelingen volgen en waar nodig bijsturen. De gemeente bekommert zich ook om het welzijn van haar inwoners door te zorgen voor een seniorenwerking, jeugdbeleid, sociaal beleid, sociale huisvesting, integratie, cultuur, architectuur, internationale samenwerking, jumelages, … Als dienstverlener legt ze zich ook toe op de handel en industrie, het exploiteren van toeristische trekpleisters, nutsvoorzieningen (water, gas, elektriciteit, kabels, …). Uiteraard kan de gemeenteraad dat niet alleen. Daarom worden ze ondersteund door een apparaat dat ervoor zorgt dat alle taken of objectieven die de gemeente zich voorneemt, kunnen worden uitgevoerd. Daarvoor heeft de gemeente zowel mensen als logistiek (wagenpark, gebouwen, …) nodig. Uiteraard moet dat allemaal financieel mogelijk zijn. Van de lokale mandataris wordt dus verwacht dat hij politiek, bestuurlijk – zowel personeelsmatig als financieel – onderlegd is.

“een gedecentraliseerde overheid die werkt volgens het subsidiariteitsbeginsel, dat alle taken toevertrouwt aan het bestuursniveau dat het dichtst bij de burger staat”

Voordat we ons verdiepen in de samenstelling en de werking van de gemeenteorganen, analyseren we de basisbegrippen die de werkzaamheden van de mandataris sturen en motiveren: de gemeentelijke autonomie en het gemeentelijk belang.

KIEZERSKORPS VAN DE GEMEENTE

UITVOEREND ORGAAN BURGEMEESTER

zit voor WETGEVEND ORGAAN GEMEENTERAAD (verkozen volgens het algemeen stemrecht)

stelt eventueel in

kiest onder zijn leden

UITVOEREND ORGAAN COLLEGE BURGEMEESTER, SCHEPENEN EN OCMW-VOORZITTER

COMMISSIES OF ADVIESRADEN

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 1 / De gemeente: autonomie en opdracht

1.2. De gemeentelijke autonomie – een evoluerend principe Gemeentelijke autonomie, een grondwettelijk beginsel zonder limitatieve definitie De Grondwet en de Nieuwe Gemeentewet definiëren de bevoegdheden van de gemeentelijke overheid op basis van het algemene en evoluerende begrip ‘gemeentelijk belang’.

“Alles wat niet uitdrukkelijk door een ander bestuursniveau wordt geregeld, valt onder de bevoegdheid van de gemeente. ”

De erkenning van de lokale democratie door de lidstaten van de Raad van Europa heeft in 1985 overigens geleid tot de goedkeuring van het Handvest inzake lokale autonomie, dat garanties biedt voor de bescherming van de rechten van de lokale overheden. Het credo bestaat erin de lokale overheden te erkennen als eerste niveau waar de democratie wordt uitgeoefend, met de lokale autonomie als centrale pijler. Geen enkele wet biedt een juridische definitie van het begrip gemeentelijk belang. Er bestaat ook geen exhaustieve wettelijke opsomming van de gemeentelijke bevoegdheden. We kunnen concluderen dat de lokale overheden elk voorwerp dat zij in hun belang achten, in handen kunnen nemen. Alles wat niet uitdrukkelijk door een ander bestuursniveau wordt geregeld, valt onder de bevoegdheid van de gemeente. Dankzij de gemeentelijke autonomie beschikt de overheid over organisatorische vrijheid (op het vlak van personeel, patrimonium en financieel beheer) en de mogelijkheid om zich aan te passen en te evolueren om de burgers de meest geschikte dienstverlening aan te bieden, op basis van een analyse van de lokale behoeften. De gemeente mag ook heffingen invoeren om ervoor te zorgen dat ze de middelen verkrijgt om haar acties succesvol uit te voeren. Zie www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • De gemeentelijke autonomie

Gids van de lokale mandataris

Handvest inzake Lokale Autonomie Het Europees Handvest inzake Lokale Autonomie, dat door het Congres van de Lokale en Regionale Overheden van de Raad van Europa (CLRAE) werd goedgekeurd, is het eerste multilaterale juridische instrument dat de basisbeginselen definieert en beschermt die elk democratisch lokaal bestuur moet naleven. Het gaat om een internationaal verdrag en heeft dus een grote juridische waarde, in die zin dat het de ondertekenende staten verplicht om de beginselen ervan in acht te nemen. Alle 47 lidstaten van de Raad van Europa hebben het handvest ondertekend en geratificeerd (België deed dat in 2004). Het handvest verplicht de staten ertoe een aantal basisregels toe te passen die de politieke, administratieve en financiële onafhankelijkheid van de lokale overheden garanderen. Het legt het beginsel van de lokale autonomie vast, dat in de nationale wetgeving moet worden erkend en door de Grondwet beschermd. Het handvest was ook het eerste internationale juridische instrument om het subsidiariteitsbeginsel te doen waarborgen door de lidstaten van de Raad van Europa die het hebben ondertekend. Raadpleeg het handvest op de website van de Raad van Europa: www.coe.int QR Code: Handvest inzake Lokale Autonomie

Hoofdstuk 1 / De gemeente: autonomie en opdracht

1.3. De gemeenteraad als eerste bewaker van het gemeentelijk belang Het orgaan dat belast is met de beoordeling, de naleving en de behartiging van het gemeentelijk belang, is de gemeenteraad. Die laatste kan zowel individuele als regelgevende handelingen stellen, die in de wettelijk voorziene gevallen onder de controle van de toezichthoudende overheid vallen. Als de gemeente op eigen initiatief in een aantal domeinen krachtens de wet handelt, krijgt of verliest ze bepaalde bevoegdheden.

De gemeente in de Grondwet • Art. 162 – Inforum 64429 «De provinciale en gemeentelijke instellingen worden bij de wet geregeld. De wet verzekert de toepassing van de volgende beginselen: 1° de rechtstreekse verkiezing van de leden van de provincieraden en de gemeenteraden; 2° de bevoegdheid van de provincieraden en van de gemeenteraden voor alles wat van provinciaal en van gemeentelijk belang is, behoudens goedkeuring van hun handelingen in de gevallen en op de wijze bij de wet bepaald;

• Art. 170 – Inforum 39150 «§ 1. Geen belasting ten behoeve van de Staat kan worden ingevoerd dan door een wet. § 2. Geen belasting ten behoeve van de gemeenschap of het gewest kan worden ingevoerd dan door een decreet of een in artikel 134 bedoelde regel. De wet bepaalt ten aanzien van de in het eerste lid bedoelde belastingen, de uitzonderingen waarvan de noodzakelijkheid blijkt. § 3. (…) § 4. Geen last of belasting kan door de agglomeratie, de federatie van gemeenten en de gemeente worden ingevoerd dan door een beslissing van hun raad. De wet bepaalt ten aanzien van de in het eerste lid bedoelde belastingen, de uitzonderingen waarvan de noodzakelijkheid blijkt.»

3° de decentralisatie van bevoegdheden naar de provinciale en gemeentelijke instellingen; 4° de openbaarheid van de vergaderingen der provincieraden en gemeenteraden binnen de bij de wet gestelde grenzen; 5° de openbaarheid van de begrotingen en van de rekeningen; 6° het optreden van de toezichthoudende overheid of van de federale wetgevende macht om te beletten dat de wet wordt geschonden of het algemeen belang geschaad. (…)»

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 1 / De gemeente: autonomie en opdracht

2. Grenzen van de gemeentelijke autonomie: de wet en gewestelijk toezicht 2.1. Toezicht Aangezien er geen opsomming bestaat van de bevoegdheden en het gemeentelijk belang kan evolueren, beschikt de lokale overheid over veel vrijheid, weliswaar ingeperkt door de controle van het gewestelijk toezicht. Er zijn ook nog andere beperkingen: - De lokale overheid kan enkel op haar grondgebied optreden. - De lokale overheid moet alle hogere normen naleven (koninklijke besluiten, wet, Grondwet, Europese richtlijnen, ...).

De bekendmaking van gemeentelijke handelingen in de Grondwet • Art. 190 – Inforum 39253 «Geen wet, geen besluit of verordening van algemeen, provinciaal of gemeentelijk bestuur is verbindend dan na te zijn bekendgemaakt in de vorm bij de wet bepaald.»

- De lokale overheid moet de beginselen van goed bestuur (in het bijzonder die van gelijkheid, evenredigheid en redelijkheid) in acht nemen, die de gemeenteorganen als leidraad zullen hanteren bij het nemen van een individuele of reglementaire beslissing. De beslissingen worden ook bekendgemaakt - ‘naar boven toe’: de agenda van de gemeenteraden is openbaar; - ‘naar beneden toe’: de reglementen en verordeningen die de gemeente goedkeurt, worden gepubliceerd ad valvas en op de gemeentelijke website.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 1 / De gemeente: autonomie en opdracht

2.2. Types toezicht Ook al beschikt de gemeente over een grote autonomie, toch blijft ze onder toezicht van een controleorgaan op gewestelijk niveau. Bepaalde handelingen van mandatarissen zijn dus onderworpen aan goedkeurings- of vernietigingstoezicht. Bepaalde reglementen uitgevaardigd door de gemeenteraad zijn onderworpen aan vernietigingstoezicht, zoals politie-, belastings- en retributiereglementen. Andere moeten vooraf door de gewestelijke overheid worden goedgekeurd: begrotingen en rekeningen, de oprichting van gemeentebedrijven. Wettelijke basis: • Ordonnantie van 14.05.1998 houdende regeling van het administratief toezicht op de gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, gewijzigd bij de ordonnantie van 23.06.2016 – Inforum 134913, 300200. QR-CODE Brulocafiches

Meer info: Brulocalis publiceert handige fiches, die zowel gericht zijn tot mandatarissen als personeel van de Brusselse gemeenten. Elke fiche belicht een thema op een praktische en schematische manier, om te helpen bij de uitvoering van uw taken. De fiches zijn beschikbaar op www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • Algemene begrippen > Fiche: Toezicht • Gemeentebelastingen en retributies > Fiche: De fiscale autonomie van de gemeente > Toezicht op het gemeentereglement > Bekendmaking en inwerkingtreding van het gemeentelijk belastingreglement > Fiche: Inwerkingtreding en bekendmaking van gemeentereglementen en -verordeningen

QR-CODE Ordonnantie

• Brussel Plaatselijke Besturen stelt een geconsolideerde versie ter beschikking van de ordonnantie betreffende de organisatie van het administratief toezicht op de gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest > zie http://plaatselijke-besturen.brussels > Wetgeving > Doclegis > Ordonnantie van 14 mei 1998

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 1 / De gemeente: autonomie en opdracht

Beleidsorganen van de gemeente 1. Installatie van de organen 2. De gemeenteraad 3. College van burgemeester en schepenen 4. Burgemeester

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

1. Installatie van de organen Gemeenteraad : wetgevend orgaan het lokale ‘parlement’

Beheert alles wat van gemeentelijk belang is

STEM

stelt de begroting vast

stem over stelt politiewerkt mee beheert het vestigt vaardigt verordeningen patrimonium administratieve gemeentelijke aan het interne belastingen en op sancties reglementen personeelsretributies management uit

1.1. Bevoegdheden: alles, behalve wat de wet aan het college toekent Zoals in de Grondwet is vastgelegd, regelt de gemeenteraad alles wat van gemeentelijk belang is. Bovendien beraadslaagt hij over elke andere, door de hogere overheid voorgelegde aangelegenheid. De beslissingen worden onderworpen aan het gewestelijk toezicht, waarbij wordt nagegaan of de gemeente het algemeen belang of de wetgeving (wet, decreet of ordonnantie) niet heeft geschonden. De gemeenteraad is het orgaan dat de volledige bevoegdheid heeft: elke vraag die niet uitdrukkelijk wordt voorgelegd aan de burgemeester of aan het schepencollege, wordt behandeld door de gemeenteraad. Wettelijke basis: • NGW art. 117-122 – Inforum 9387, 9388, 188641, 208571, 153631, 236792, 78669, 9396, 9398

Zie www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • De aard van het mandaat

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

“ elke vraag die niet uitdrukkelijk wordt voorgelegd aan de burgemeester of aan het schepencollege, wordt behandeld door de gemeenteraad. ”

1.2. Installatie â&#x20AC;&#x201C; modaliteiten, belangrijke datums, criteria, â&#x20AC;Ś 1.2.1 Aantal verkozenen Elke gemeente heeft een gemeenteraad, die de politieke en democratische basisinstelling van elke lokale entiteit vormt. Deze bestaat uit gemeenteraadsleden, waaronder de schepenen en de burgemeester worden aangeduid. De gemeenteraadsleden worden om de 6 jaar rechtstreeks door de burgers verkozen. Die verkiezingen vinden steeds op de tweede zondag van oktober plaats. Het aantal gemeenteraadsleden is evenredig met de bevolking van de gemeente: hoe meer inwoners in de gemeente, hoe meer gemeenteraadsleden. Zij zijn herkiesbaar.

Burgers

verki

Voorzitter van de gemeenteraad (facultatief)

verkieze

verkiezen

age

n voor

GEMEENTERAADSLEDEN

Burgemeester & schepenen

Gids van de lokale mandataris

OCMWraadsleden

OCMWvoorzitter

verkieze

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

Hoeveel verkozenen heeft uw gemeente? De gemeenteraad bestaat, met inbegrip van de burgemeester en de schepenen, [aangezien geen enkele Brusselse gemeente minder dan 20.000 inwoners heeft, vereenvoudigen wij hier de lijst]: •

uit 27 leden in gemeenten van 20.000 tot 24.999 inwoners;

•

uit 29 leden in gemeenten van 25.000 tot 29.999 inwoners;

•

uit 31 leden in gemeenten van 30.000 tot 34.999 inwoners;

•

uit 33 leden in gemeenten van 35.000 tot 39.999 inwoners;

•

uit 35 leden in gemeenten van 40.000 tot 49.999 inwoners;

•

uit 37 leden in gemeenten van 50.000 tot 59.999 inwoners;

•

uit 39 leden in gemeenten van 60.000 tot 69.999 inwoners;

•

uit 41 leden in gemeenten van 70.000 tot 79.999 inwoners;

•

uit 43 leden in gemeenten van 80.000 tot 89.999 inwoners;

•

uit 45 leden in gemeenten van 90.000 tot 99.999 inwoners;

•

uit 47 leden in gemeenten van 100.000 tot 149.999 inwoners;

•

uit 49 leden in gemeenten van 150.000 tot 199.999 inwoners;

De raad blijft bestaan uit het bovenvermeld aantal leden, ook als de burgemeester daarbuiten benoemd wordt. Wettelijke basis: • NGW art. 8 – Inforum 188474

[aangezien geen enkele Brusselse gemeente meer dan 200.000 inwoners heeft, vereenvoudigen wij hier de lijst].

En meer bepaald in mijn gemeente? Het aantal verkozenen wordt gebaseerd op het bevolkingscijfer op 31 december van het jaar vóór de verkiezingen. De 1.191.041 inwoners die op 31 december 2017 in onze 19 Brusselse gemeenten ingeschreven zijn, zullen dus in oktober 2018 gaan stemmen zijn. Gemeente (BHG)

Aantal inwoners op 31.12.2017

Koekelberg 21.765 Ganshoren 24.794

Stad Brussel

JETTE 37 verkozenen

49 verkozenen

GANSHOREN 27 verkozenen

EVERE 35 verkozenen

KOEKELBERG BERCHEM 27 verkozenen 27 verkozenen

SCHAARBEEK 47 verkozenen

ANDERLECHT 47 verkozenen

ST-LambrechtsWoluwe 37 verkozenen

ST-JOOST 29 verkozenen

MOLENBEEK 45 verkozenen

ST-GILLIS 35 verkozenen

ETTERBEEK 35 verkozenen

35 verkozenen

ELSENE Sint-Agatha-Berchem 24.831 Watermaal-Bosvoorde 25.001 Sint-Joost-ten-Node 26.813 Oudergem 33.725 Evere 41.016 Sint-Pieters-Woluwe 41.513 Etterbeek 47.410 Sint-Gillis 49.361 Jette 52.144 Vorst 55.694 Sint-Lambrechts-Woluwe 56.212 Ukkel 82.038 Elsene 86.336 Sint-Jans-Molenbeek 95.455 Anderlecht 117.724 Schaarbeek 132.097 Stad Brussel 177.112

VORST 37 verkozenen

43 verkozenen

UKKEL 43 verkozenen

Bron: 20.03.2018 Ministerieel besluit tot vaststelling per gemeente van de bevolkingscijfers op 31 december 2017 (B.S. 05.04.2018)

GIDS Gids VAN van DE de LOKALE lokale MANDATARIS mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

ST-PietersWoluwe

OUDERGEM 31 verkozenen

WATERMAALBOSVOORDE 29 verkozenen

1.2.2. Betwisting van de verkiezingsuitslag De verkiezingen worden gevalideerd door het Rechtscollege van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De geldigheid van de verkiezingen kan worden betwist voor datzelfde College. Na de beslissing van het Rechtscollege kan er beroep worden ingesteld bij de Raad van State, die in laatste instantie beslist. Meer info • Zie http://plaatselijke-besturen.brussels > Thema’s > Lokale verkiezingen > Het Rechtscollege

INSTALLATIE VAN DE GEMEENTERAAD Ik ga niet akkoord met het resultaat van de verkiezingen! De geldigheid van de verkiezingen kan worden aangevochten voor het rechtscollege van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Tegen de beslissing van het rechtscollege kan beroep worden ingesteld bij de Raad van State. Ik wil afstand doen van mijn mandaat Na de validering van de verkiezingen kan de verkozene steeds afstand doen van zijn mandaat alvorens de eed af te leggen. Hij stelt de gemeenteraad daarvan schriftelijk in kennis. Zodra die laatste er kennis van heeft genomen, is de afstand definitief. Wanneer begint mijn ambtstermijn als mandataris? De ambtstermijn begint met de installatie van de gemeenteraad, binnen 7 dagen na 1 december (na de verkiezingen). Is er sprake van een onverenigbaarheid?

Ik mag de eed niet afleggen als ik een activiteit uitoefen die wordt bezoldigd door de gemeente, een functie vermeld in art. 71 NGW (bv. politieagent, provinciegouverneur, als ik een mandaat uitoefen gelijkwaardig aan gemeenteraadslid, burgemeester, schepen in een andere lokaal bestuur in de EU). Twee bloed- of aanverwanten, tot de tweede graad, of echtgenoten, of wier echtgenoten bloedverwant zijn tot de tweede graad, mogen niet tegelijkertijd zetelen. Indien geen van hen afstand doet van zijn mandaat, zijn de specifieke regels van toepassing. En als ik de eed niet afleg? Elke verkozene die weigert de eed af te leggen tijdens twee opeenvolgende zittingen, zonder legitieme reden, wordt als ontslagnemend beschouwd.

Guidevan Gids de de lokale mandataris l’élu local

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

Procedure bij onverenigbaarheid vóór mandaat

Ik aanvaard een onverenigbare functie

Ik word verzocht er afstand van te doen door het college van burgemeester en schepenen

Ik heb 2 weken de tijd om te beslissen

Ik doe afstand van de onverenigbare functie

1.2.3. Wanneer vangt het mandaat aan? De ambtstermijn van de gemeenteraadsleden begint met de installatie van de gemeenteraad, die plaatsvindt binnen 7 dagen te rekenen vanaf 1 december na hun verkiezing. Wettelijke basis: • NGW art. 2 – Inforum 188490 • Omzendbrief van 09.10.20018 Gemeenteraadsverkiezingen van 14.10.2018 - Validatie van de verkiezingen en installatie van de gemeenteraadsleden - Verkiezing van de schepenen en benoemingsprocedure voor de burgemeesters – Inforum 324792

Ze leggen de eed af in handen van de burgemeester of diens vervanger. De eed luidt als volgt: «Ik zweer getrouwheid aan de Koning, gehoorzaamheid aan de Grondwet en aan de wetten van het Belgische volk.» Elke gekozen kandidaat die zonder gegronde reden weigert de eed af te leggen op twee opeenvolgende zittingen, wordt als ontslagnemend beschouwd.

1.2.4. Zitting hebben of afstand doen van mandaat? Elke gekozen kandidaat kan, nadat zijn verkiezing geldigheid heeft verkregen, vóór zijn eedaflegging afstand doen van zijn mandaat. Die afstand moet schriftelijk ter kennis gebracht worden van de gemeenteraad.

Ik maak geen deel uit van de gemeenteraad

1.2.5. Onverenigbaarheden Bloed- en aanverwantschap - Onverenigbaarheid wegens bloed- of aanverwantschap heeft betrekking over verwantschap tot de tweede graad en de huwelijksband. Bloed- of aanverwanten tot en met de tweede graad of echtgenoten kunnen geen lid zijn van eenzelfde gemeenteraad. Als geen van beiden zijn mandaat weigert, zijn de volgende regels van toepassing: ¤¤ Worden bloed- of aanverwanten in één van die graden of twee echtgenoten gekozen bij eenzelfde verkiezing, dan wordt de voorkeur bepaald door de grootte van de quotiënten op grond waarvan de door die kandidaten verkregen zetels aan hun lijst zijn toegekend. ¤¤ Worden twee bloed- of aanverwanten in een verboden graad of twee echtgenoten gekozen, de ene tot raadslid, de ander tot opvolger, dan geldt het verbod om zitting te nemen alleen voor de opvolger, tenzij de plaats waarvoor hij in aanmerking komt, is opengevallen vóór de verkiezing van zijn bloedverwant, aanverwant of echtgenoot. - Tussen opvolgers die voor opengevallen plaatsen in aanmerking komen, wordt de voorrang allereerst bepaald naar tijdsorde van de vacatures.

De afstand van mandaat is definitief zodra de gemeenteraad er kennis van heeft genomen vlak na de installatie. Wettelijke basis : • NGW art. 73 (bloed- en aanverwanten) Inforum 188627 • NGW art. 9 (afstand van mandaat) Inforum 188490

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

“ Ik zweer getrouwheid aan de Koning, gehoorzaamheid aan de Grondwet en aan de wetten van het Belgische volk.”

Onverenigbaarheid wegens een functie

Een door de gemeente bezoldigde activiteit De als gemeenteraadslid gekozen kandidaat mag geen eed afleggen zolang hij deelneemt aan een onderneming of een functie uitoefent die door de gemeente bezoldigd wordt.

Een functie die opgenomen is in de lijst met onverenigbare activiteiten De kandidaat kan ook geen eed afleggen als hij een functie bekleedt die onverenigbaar is met het mandaat van gemeenteraadslid, schepen of burgemeester. Deze functies worden opgesomd in artikel 72 van de Nieuwe Gemeentewet, elders in deze Gids, in het gedeelte betreffende de schepenen.

De gemeenteraadsleden kunnen tijdens de installatievergadering ook een voorzitter van de gemeenteraad en diens plaatsvervanger kiezen (de voorzitter mag geen lid van het college noch OCMW-voorzitter zijn). Die worden schriftelijk voorgedragen door een meerderheid van de gekozenen van de lijst waarvoor zij zijn opgekomen en door een meerderheid van de gekozenen van de gemeenteraad. Indien er geen voorzitter wordt gekozen, wordt de gemeenteraad voorgezeten door de burgemeester of diens plaatsvervanger. Indien de gemeenteraadsleden daarentegen wel een voorzitter kiezen, beschikt die niet over de bevoegdheden van de burgemeester.

Meer info elders in deze Gids

De voorzitter van de gemeenteraad:

• Beleidsorganen van de gemeente > Het college van burgemeester en schepenen > Onverenigbaarheden > De burgemeester > Onverenigbaarheden > Deontologie en transparantie > Bekendmaking van mandaten en vermogen

- roept de vergaderingen van de gemeenteraad bijeen;

De tot gemeenteraadslid, schepen of burgemeester verkozen kandidaat moet afstand doen van de onderneming, het beroep of de functie die onverenigbaar is met zijn mandaat, binnen een maand na het verzoek daartoe vanwege het college van burgemeester en schepenen. Zo niet wordt hij geacht afstand te doen van zijn mandaat.

“ gemeenteraadsleden kunnen een voorzitter van de gemeenteraad kiezen”

1.2.6. Voorzitter van de gemeenteraad

In geval van betwisting met betrekking tot de onverenigbaarheid in kwestie kan er beroep worden aangetekend bij het Rechtscollege van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Verplichte aangifte bij de gemeentesecretaris Na de eedaflegging hebben alle gemeenteraadsleden maar ook de burgemeesters en schepenen één maand de tijd om aan de gemeentesecretaris aangifte te doen van de mandaten, functies en afgeleide functies die zij uitoefenen, alsook van de bezoldiging, de voordelen van alle aard en de representatiekosten die zij in uitvoering daarvan ontvangen. Het niet naleven van deze verplichting wordt bestraft met een geldboete.

- stelt de agenda vast; - zit de vergaderingen van de raad voor: hij opent en sluit de zittingen; - oefent er de politiebevoegdheid uit; - ondertekent samen met de gemeentesecretaris het verslag van de vergaderingen. De gemeenteraadsvoorzitter ontvangt dubbel presentiegeld. Wettelijke basis: • NGW art. 8bis – Inforum 267874

Meer info elders in deze Gids • Beleidsorganen van de gemeenten > De gemeenteraad > De werking van de gemeenteraad > Verloop van de zitting Zie www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • Fiche: De burgemeester als voorzitter van de gemeenteraad en van het college van burgemeester en schepenen • Fiche: Het voorzitterschap van de gemeenteraad

Wettelijke basis : • 14.12.2017 Ordonnantie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie houdende de oprichting van een Brusselse Deontologische Commissie – Inforum 318074 en 318073

Meer info elders in deze Gids • Deontologie en transparantie > Deontologie van de Brusselse verkozene

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

1.3. Uit de gemeenteraad wordt het college van burgemeester en schepenen gekozen 1.3.1. Benoeming van burgemeester en schepenen Tijdens de installatievergadering van de nieuwe gemeenteraad worden eveneens de schepenen benoemd, ook voor 6 jaar. In de Nieuwe Gemeentewet • Art. 15, par. 1 - Inforum 178700 «Elke schepen wordt schriftelijk voorgedragen door minstens de meerderheid van degenen die op dezelfde lijst zijn verkozen en door minstens de meerderheid van de verkozen gemeenteraadsleden.»

De akten van voordracht moeten worden neergelegd in handen van de gemeentesecretaris, die ze doorstuurt naar de gemeenteraadsvoorzitter (voor de burgemeester is dat naar de Brusselse Hoofdstedelijke Regering). Niemand mag verschillende akten van voordracht voor eenzelfde functie ondertekenen. De kandidaat-schepen moet zijn uitdrukkelijke goedkeuring geven om als schepen aangesteld te worden. De eerste voorgedragen kandidaat wordt de eerste schepen, de tweede kandidaat de tweede schepen, en zo verder, tot het aantal schepenen dat de gemeente moet hebben, bereikt is. Zie www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • Volgorde van de schepenen

De gekozen schepenen leggen opnieuw de eed af, dit keer in de hoedanigheid van schepen. Het aantal schepenen in een gemeente hangt eveneens af van het inwonersaantal: hoe groter het bevolkingscijfer, hoe meer schepenen. Gemeente (BHG)

Aantal inwoners op 31.12.2017

Aantal schepenen *

Koekelberg

21.765

Ganshoren

24.794

Sint‐Agatha-Berchem

24.831

Watermaal-Bosvoorde

25.001

Sint-Joost-ten-Node

26.813

Oudergem

33.725

Evere

41.016

Sint-Pieters-Woluwe

41.513

Etterbeek

47.410

Sint-Gillis

49.361

Jette

52.144

Vorst

55.694

Sint-Lambrechts-Woluwe

56.212

Ukkel

82.038

Elsene

86.336

Sint-Jans-Molenbeek

95.455

Anderlecht

117.724

Schaarbeek

132.097

Stad Brussel

177.112

9 * De boventallige schepen

Wettelijke basis: niet meegerekend • NGW art. 5, al. 2e & art. 16 – Inforum 188474, 8250 • 20.03.2018 Ministerieel besluit tot vaststelling per gemeente van de bevolkingscijfers op 31 december 2017 (B.S. 05.04.2018)

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

“ Tijdens de installatievergadering van de nieuwe gemeenteraad worden eveneens de schepenen benoemd”

1.3.2. Pariteit man-vrouw

1.3.3. De boventallige schepen

Het college van burgemeester en schepenen moet uit evenveel vrouwen als mannen bestaan, de burgemeester en de eventuele boventallige schepen niet meegerekend.

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kan de gemeenteraad beslissen een boventallige schepen te kiezen om de representativiteit van de twee taalrollen in het college te verzekeren.

Van het pariteitsbeginsel kan worden afgeweken op voorwaarde dat het college van burgemeester en schepenen, met inbegrip van de burgemeester en de boventallige schepen, minstens een derde van het andere geslacht omvat.

Indien het college reeds zowel Nederlandstalige als Franstalige schepenen telt, kan de gemeenteraad beslissen over te gaan tot de verkiezing van een bijkomende schepen en is diens taalrol een vrije keuze. Als de schepenen daarentegen allemaal dezelfde taalaanhorigheid hebben, moet er een kandidaat worden gekozen van de nog niet vertegenwoordigde taalrol.

Wettelijke basis: • NGW art. 15, par. 1, 1e lid, & art. 16 Inforum 178700, 8250 • 01.03.2018 Ordonnantie tot wijziging van de Nieuwe Gemeentewet teneinde een evenwichtige aanwezigheid van mannen en vrouwen in de gemeentecolleges te waarborgen – Inforum 318422

QR-CODE BRULOCALIS Meer info • www.brulocalis.brussels > Actualiteit > College van burgemeester en schepenen: streven naar man/vrouw-pariteit! [15-02-2018]

QR-CODE REGR

• REGR > Thèmes > Egalité des femmes et des hommes dans la vie locale >> Égalité locale. Aller jusqu’au bout pour atteindre l’égalité femmeshommes. Prise de position et plan d’action du CCRE [06.2018] • www.charter-equality.eu > à propos de la Charte > le texte de la charte > Het Europees charter voor gelijkheid van vrouwen en mannen op lokaal vlak [2006] • BPB: http://plaatselijke-besturen.brussels > Documentatie > «Handleiding voor de toepassing van diversiteitsplannen bij de Brusselse plaatselijke besturen» [2017] als één van de tools i.v.m. gelijke kansen, met name voor gemeentepersoneel

Wettelijke basis: • NGW art. 279 – Inforum 12172

1.3.4. De burgemeester De burgemeester wordt door de Brusselse Hoofdstedelijke Regering benoemd, volgens dezelfde modaliteiten als de schepenen, op schriftelijke voordracht van minstens de meerderheid van de verkozenen van de lijst waarop hij opgekomen is en van minstens de meerderheid van de verkozenen voor de gemeenteraad. Hij legt de eed af voor de Brusselse Hoofdstedelijke Regering. Hij moet de Belgische nationaliteit hebben. Wettelijke basis: • 09.10.2018 Omz. Gemeenteraadsverkiezingen van 14.10.2018 - Validatie van de verkiezingen en installatie van de gemeenteraadsleden - Verkiezing van de schepenen en benoemingsprocedure voor de burgemeesters - Inforum 324792

QR-CODE BPB

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

1.4. De bezoldiging van de mandatarissen 1.4.1. De vergoeding van de gemeenteraadsleden

1.4.2. De bezoldiging van burgemeesters en schepenen

De gemeenteraad bepaalt tijdens de installatievergadering of uiterlijk op de eerstvolgende vergadering (die niet later dan een maand na de installatievergadering mag plaatsvinden), het bedrag, de wijze van vergoeding, de voordelen van alle aard en de representatiekosten van de burgemeester, de schepenen en de gemeenteraadsleden, alsook een inventaris van de werkmiddelen die noodzakelijk worden geacht voor de uitoefening van de functie en die hun ter beschikking worden gesteld.

De wedde van de burgemeester en de schepenen is een percentage van de wedde van de gemeentesecretaris, dat wordt bepaald door de gemeenteraad. De Brusselse regering bepaalt de maximumbedragen, evenals een maximaal totaalbudget voor de bezoldigingen, voordelen van alle aard en representatiekosten van de openbare mandatarissen.

Over de vergoeding • Gemeenteraadsleden ontvangen geen wedde, maar wel presentiegeld voor het bijwonen van de vergaderingen van de gemeenteraad, commissies en afdelingen. • Het bedrag van het presentiegeld varieert van 75 euro bruto tot 200 euro bruto (geïndexeerd) per zitting. • Het presentiegeld is onderworpen aan de inkomstenbelasting. • De voordelen van alle aard die aan de gemeenteraadsleden worden toegekend, mogen op jaarbasis niet hoger liggen dan 5 keer het maximumbedrag van het presentiegeld.

“De wedde van de burgemeester en de schepenen is een percentage van de wedde van de gemeentesecretaris”

Wettelijke basis: • NGW art. 12 – Inforum 188500 • 25.01.2018 Ordonnantie betreffende de beperking van het aantal gemeentelijke mandatarissen en de invoering van nieuwe maatregelen inzake goed bestuur in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest – Inforum 318434 • 14.12.2017 Gezamenlijke ordonnantie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie betreffende de transparantie van de bezoldigingen en voordelen van de Brusselse openbare mandatarissen – Inforum 317334

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

2. De gemeenteraad 2.1. De werking van de gemeenteraad 2.1.1. Bijeenroeping van de gemeenteraad • Gemeenteraad: minstens 10 vergaderingen per jaar • Verplichte bijeenroeping op verzoek van 1/3 van de raadsleden • Bijeenroepingstijd = 7 dagen

“De gemeenteraad vergadert minstens 10 keer per jaar en zo vaak als nodig is”

• De kennisgeving wordt naar de verkozene gestuurd per brief, via een bezorger aan huis, per fax of per elektronische post.

De gemeenteraad vergadert minstens 10 keer per jaar en zo vaak als nodig is. In de praktijk komt de gemeenteraad gewoonlijk één keer per maand bijeen, ‘s avonds, behalve in juli en augustus. De gemeenteraad wordt bijeengeroepen door de voorzitter. Als er echter geen gemeenteraadsvoorzitter werd gekozen, dan roept het college van burgemeester en schepenen de vergadering samen. In beide gevallen is de instantie die bevoegd is om de gemeenteraad bijeen te roepen, ook bevoegd om de bijeenroeping te annuleren. Een gemeenteraad moet worden bijeengeroepen indien minstens een derde van de leden erom verzoekt. In dat geval is de gekozen gemeenteraadsvoorzitter of het college van burgemeester en schepenen niet bevoegd om de opportuniteit van de bijeenroeping te beoordelen, tenzij het agendapunt of de agendapunten duidelijk buiten de bevoegdheid van de gemeenteraad vallen.

De bijeenroeping van de gemeenteraad moet schriftelijk gebeuren: per brief, fax of e-mail, ten minste 7 volle dagen voor de vergadering. Daartoe stelt het college een persoonlijk e-mailadres ter beschikking van elk gemeenteraadslid. Wettelijke basis: • NGW art. 85, 86, 87, par. 4 – Inforum 188570

In spoedeisende gevallen In geval van hoogdringendheid moet de termijn van 7 dagen niet in acht worden genomen. Het college van burgemeester en schepenen beoordeelt de urgentie op het moment van de bijeenroeping, maar de gemeenteraad is soeverein om tijdens de samengeroepen vergadering te oordelen of het agendapunt of de agendapunten dringend zijn. De raad beslist bij gewone meerderheid. Inhoud van de oproeping De uitnodiging bevat de plaats, het tijdstip en de agenda van de vergadering. Agendapunten moeten duidelijk worden aangegeven en zo nodig vergezeld gaan van een toelichtingsnota. Alle documenten met betrekking tot de agendapunten worden op het gemeentehuis ter beschikking gesteld van de gemeenteraadsleden en op hun schriftelijk verzoek naar hen doorgemaild. Ter voorbereiding van de vergadering word het verslag van de vorige vergadering 7 dagen vóór de vergadering ter beschikking gesteld van de gemeenteraadsleden. In spoedeisende gevallen wordt het samen met de agenda ter beschikking gesteld.

BIJEENROEPING VAN DE GEMEENTERAAD

1 februari

BIJEENROEPING

9 februari + 7 dagen

Gids van de lokale mandataris

GEMEENTERAAD

Als er onvoldoende gemeenteraadsleden aanwezig zijn om geldig te beraadslagen, is een nieuwe bijeenroeping mogelijk, dit keer binnen een termijn van 2 dagen + 2 dagen

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

12 februari

NIEUWE GEMEENTERAAD

Als de raad stemt over de begroting of de rekeningen Dan stelt het college van burgemeester en schepenen elke gemeenteraadslid minstens 7 volle dagen vóór de vergadering de volgende documenten ter beschikking: - een kopie van het ontwerp van begroting of rekeningen en de bijhorende bijlagen; - een samenvattend verslag van het ontwerp van begroting of rekeningen en van de financiële situatie van het gemeentebestuur: in dat verslag komen ook de sociale, ethische en milieuaspecten van het financieel beleid van de gemeente aan bod; - alle andere nuttige informatie.

2.1.2. Vóór de vergadering is het nog mogelijk om … een bijkomend agendapunt voor te stellen Elk gemeenteraadslid (niet de burgemeester noch de schepenen) kan een punt aanbrengen dat niet op de oorspronkelijke agenda staat. Dat punt moet ten minste 5 volle dagen vóór de vergadering naar de voorzitter van de raad worden gestuurd. vragen te stellen Elk gemeenteraadslid kan een vraag stellen over een onderwerp dat onder de bevoegdheid van de gemeenteraad valt. Die vraag moet uiterlijk 2 werkdagen vóór de vergadering van de gemeenteraad ingediend worden. het college te interpelleren Elk gemeenteraadslid kan het college vragen stellen over de manier waarop de burgemeester of schepen zijn bevoegdheden uitoefent. De interpellaties worden op de agenda gezet en moeten ten minste 5 dagen vóór de vergadering aan de gemeenteraadsvoorzitter worden voorgelegd. De interpellatie moet vergezeld gaan van een toelichtingsnota. De praktische aspecten aangaande de uitoefening van deze twee rechten worden geregeld in het huishoudelijk reglement van de gemeenteraad. ).

Interpellaties door burgers Vóór de gemeenteraad en binnen een in het huishoudelijk reglement vastgestelde termijn ontvangen de gemeenteraadsleden de lijst van de door burgers ingediende interpellaties (maximum 3 per vergadering). Minstens 20 burgers die in de gemeente wonen (d.w.z. ingeschreven in het bevolkingsregister van de gemeente) en minstens 16 jaar oud zijn, kunnen een interpellatie indienen ter attentie van het college. Het moet gaan om een onderwerp van gemeentelijk belang en niet om een zuiver persoonlijke aangelegenheid. De tekst moet in het Nederlands of het Frans opgesteld zijn. Na een korte presentatie van de kwestie door de burger zelf beantwoordt de burgemeester of schepen die het thema in kwestie in zijn bevoegdheden heeft, de vraag tijdens de vergadering. Burgerinterpellaties moeten betrekking hebben op onderwerpen van algemeen belang en mogen geen persoonlijke aangelegenheden betreffen.

“Burgerinterpellaties moeten betrekking hebben op onderwerpen van algemeen belang en mogen geen persoonlijke aangelegenheden betreffen.”

Meer info over het huishoudelijk reglement elders in deze Gids: • Beleidsorganen van de gemeente > De gemeenteraad > Het huishoudelijk reglement

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

2.1.3. Verloop van de vergadering Elk belangenconflict moet worden gemeld! De gemeenteraadsleden (en dus ook de burgemeester en de schepenen) moeten vóór de vergadering nagaan of er geen sprake is van een belangenconflict.

“De gemeenteraadsleden (en dus ook de burgemeester en de schepenen) moeten vóór de vergadering nagaan of er geen sprake is van een belangenconflict”

Het is hun immers verboden om aanwezig te zijn en deel te nemen aan de beraadslagingen wanneer deze betrekking hebben op een of meer zaken waarin zij een rechtstreeks belang hebben, hetzij persoonlijk, hetzij als zaakgelastigde, vóór of na de verkiezing, of waarin hun bloed- of aanverwanten tot in de vierde graad een persoonlijk en rechtstreeks belang hebben, behalve in het geval van de voordracht van kandidaten, de benoeming in functies of tuchtprocedures (dan is het verbod enkel van toepassing tot in de tweede graad). Aanwezigheidsquorum De gemeenteraad kan niet geldig beraadslagen indien de meerderheid van de leden niet aanwezig is. Als minder dan de helft van de leden van de gemeenteraad de vergadering bijwoont, moet de raad dus opnieuw bijeengeroepen worden op een nieuwe datum. Bij de derde oproeping kan de gemeenteraad geldig beraadslagen, ongeacht het aantal aanwezige raadsleden. Meer info Op www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches > De gemeenteraad > Fiche: Aanwezigheidsquorum > Fiche: Beraadslaging en stemming

Openbaarheid van de vergadering: regel en uitzonderingen De vergaderingen van de gemeenteraad zijn in principe openbaar. De vergadering achter gesloten deuren is de uitzondering. Dat gebeurt in 2 gevallen: -a ls er zaken besproken worden die bepaalde personen betreffen; - i ndien de gemeenteraad met een tweederde meerderheid van de aanwezigen beslist dat de vergadering niet openbaar is in het belang van de openbare orde en vanwege de ernstige ongemakken die het gevolg zouden zijn van de openbaarheid (heel zeldzaam geval). De voorzitter van de gemeenteraad moet oordelen of er een persoonskwestie aan bod komt en moet in dat geval duidelijk maken dat de zitting achter gesloten deuren wordt voortgezet. De besprekingen achter gesloten deuren vinden plaats na de openbare zitting, behalve in tuchtzaken, die voordien besproken worden. Indien nodig kan de openbare zitting onderbroken worden om een agendapunt

Gids van de lokale mandataris

Bespreking van persoonskwesties achter gesloten deuren Dit is het geval als het gaat om kritiek of opmerkingen betreffende het gedrag van een duidelijk geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke of rechtspersoon. De persoon kan al dan niet lid zijn van de gemeenteraad. Als het gaat om een gemeenteraadslid, mag de vergadering echter alleen achter gesloten deuren worden gehouden als het diens privéleven betreft. Als het debat, ook al is het hevig, betrekking heeft op zijn politieke opvattingen, blijft de vergadering openbaar.publique.

(en alleen dit punt) achter gesloten deuren te behandelen. Opnames maken van de vergadering: een bijkomende maatregel Het gemeentebestuur kan de openbare vergaderingen van de gemeenteraad filmen. De raadsleden zijn publieke figuren die dus geacht worden ermee in te stemmen dat ze gefilmd worden. Om privacyredenen moet er enkel op gelet worden dat het publiek niet wordt gefilmd. Zo kunnen de openbare vergaderingen van de raad rechtstreeks worden uitgezonden of beschikbaar worden gesteld op de gemeentewebsite. In dat kader dient het gemeentebestuur aandacht te besteden aan de naleving van de wetgeving inzake taalgebruik in bestuurszaken. Meer info op www.brulocalis.be > Documenten > De gemeenteraad filmen: Brulocalis stelt oplossingen voor [19.06.20108] > Voorstel van wijziging van het huishoudelijk reglement van de gemeenteraad met het oog op de omkadering van de opname van de zittingen, de precisering van de politiebevoegdheid van de voorzitter en de inhoud van het verslag van de vergadering (modeldocument) [14.03.2018]

“De vergaderingen van de gemeenteraad zijn in principe openbaar. De vergadering achter gesloten deuren is de uitzondering”

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

OCMW-voorzitter

In de gemeenteraad

Verkozen buiten de gemeenteraad

In het college

Verkozen binnen de gemeenteraad

Gesloten deuren

Openbare zitting

Analyse van de OCMW-rekeningen

Mag niet zetelen

Mag zetelen, maar met raadgevende stem

Moet zetelen, de rekeningen voorleggen en vragen beantwoorden

Dossiers i.v.m. belastingen / tucht

Andere dossiers

Zetelt niet

Zetelt

Deelname van de OCMW-voorzitter

De voorzitter van de gemeenteraad,

Als hij geen lid is van de gemeenteraad, kan de OCMW-voorzitter er wel met raadgevende stem zetelen. In dat geval en omdat hij geen verkozen gemeenteraadslid is, kan hij echter niet deelnemen aan de zittingen achter gesloten deuren.

borg voor de politie van de vergadering

Ongeacht of hij lid is, neemt hij altijd deel aan de vergadering waarop de rekeningen van het OCMW worden goedgekeurd. Meer nog, hij stelt ze voor en beantwoordt vragen daaromtrent.

De vergadering wordt geopend door de voorzitter van de gemeenteraad, die ook de politiebevoegdheid uitoefent en de sereniteit van de debatten verzekert. Hij kan een lid van de raad of het publiek tot de orde roepen en zelfs de vergadering schorsen of indien nodig opheffen. Na een waarschuwing kan de voorzitter elk lid van het publiek dat het goede verloop van de vergadering verstoort (bv. ongepast gedrag, aanzet tot ordeverstoring) verplichten het lokaal te verlaten. In de praktijk heeft de voorzitter van de gemeenteraad dezelfde macht ten aanzien van gemeenteraadsleden.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

Andere dossiers

Zetelt met raadgevende stem

Chronologisch verloop van de vergadering De vergadering begint met de bespreking van tuchtdossiers indien die er zijn.

Naast de reeds besproken burgerinterpellaties en tuchtdossiers worden ook de door het college van burgemeester en schepenen aangebrachte agendapunten en de door gemeenteraadsleden voorgestelde punten behandeld.

Interpellaties van burgers

Antwoord op vragen en interpellaties

Vervolgens kan de openbare vergadering de interpellaties van de burgers behandelen.

De burgemeester en de schepenen beantwoorden ook mondelinge vragen en interpellaties.

Tuchtzaken

Het verslag van de vorige vergadering Daarna worden de notulen van de vorige vergadering gelezen, tenzij anders bepaald in het huishoudelijk reglement.

â&#x20AC;&#x153;Er wordt gestemd bij volstrekte meerderheid van stemmenâ&#x20AC;?

Elk lid van de gemeenteraad kan commentaar geven bij deze notulen. Indien ze worden goedgekeurd, moet de gemeentesecretaris uiterlijk op de volgende vergadering de nieuwe tekst voorleggen in overeenstemming met wat er beslist werd. Als er geen opmerkingen zijn bij de tekst, wordt deze goedgekeurd en ondertekend door de voorzitter van de vergadering en door de gemeentesecretaris. Indien de gemeenteraad dit nodig acht, kunnen de notulen tijdens de vergadering worden opgesteld en door de aanwezige raadsleden worden ondertekend. Na goedkeuring en ondertekening wordt de tekst binnen een redelijke termijn op de website van de gemeente geplaatst.

Bespreking van de agendapunten De gemeenteraad kan vervolgens de agendapunten bespreken, in principe in de voorgestelde volgorde. Indien gewenst kan de volgorde nog gewijzigd worden of kunnen bepaalde agendapunten uitgesteld worden. Er mogen geen punten worden besproken die niet op de agenda staan, behalve in spoedeisende gevallen waarin de geringste vertraging gevaar zou kunnen opleveren. De gemeenteraad beslist met een tweederde meerderheid van de aanwezige leden over de urgentie van het voorgestelde punt.

Bespreking van agendapunten achter gesloten deuren Als de openbare zitting afgelopen is, worden de eventuele resterende agendapunten behandeld achter gesloten deuren.

2.1.4. Stemming Voor bepaalde agendapunten kan een beslissing moeten worden genomen door middel van stemming. Op enkele uitzonderingen na wordt er gestemd bij volstrekte meerderheid van stemmen, d.w.z. de helft + 1 van de aanwezige gemeenteraadsleden. In geval van staking van stemmen (evenveel voor- als tegen-stemmen) wordt het voorstel verworpen. Er is voorzien in een speciale stemprocedure voor het geval dat er bij de eerste stemming geen meerderheid wordt bereikt in het kader van de benoeming of de voordracht van kandidaten. Tenzij in het huishoudelijk reglement anders is bepaald, vindt de stemming bij naamafroeping plaats. Andere mogelijke stemmethodes zijn stemmen bij zitten en opstaan, stemmen bij handopsteken en elektronisch stemmen. De stemming moet bij handopsteking plaatsvinden indien een derde van de aanwezige leden van de gemeenteraad daarom verzoekt. De stemming is niet geheim, met uitzondering van de stemmingen over kandidaatstellingen, benoemingen, terbeschikkingstellingen, preventieve schorsingen in het belang van de dienst en tuchtmaatregelen. De voorzitter van de gemeenteraad stemt als laatste, behalve in het geval van een geheime stemming.

WERKING VAN DE GEMEENTERAAD : Verloop van de zitting, in volgorde

Tuchtdossiers

Interpellaties van burgers

Verslag van de vorige zitting

Bespreking van de agendapunten en stemming

Antwoord op vragen en interpellaties

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

2.2. De rechten van het gemeenteraadslid: vragen stellen en inzagerecht RECHTEN VAN HET GEMEENTERAADSLID

Wat kan ik als gemeenteraadslid doen?

Interpelleren Gemeenteraadsleden hebben het recht om het college van burgemeester en schepenen te interpelleren over hun beleid.

Toegang tot gemeentelijke instellingen Gemeenteraadsleden hebben toegang tot de administratieve en technische diensten, alsook tot de diensten en instellingen die de gemeente creëert in het kader van haar bestuur (bv. gemeenteschool, cultuur- en sportcentrum).

Vooraf mondelinge en schriftelijke vragen stellen Gemeenteraadsleden kunnen vragen stellen aan het college van burgemeester en schepenen over hun beleid of eender welk onderwerp van gemeentelijk belang.

Elk gemeenteraadslid heeft rechten die hem in staat stellen controle uit te oefenen op het werk van het gemeentebestuur, onder leiding van het college van burgemeester en schepenen.

Inzagerecht = toegang tot bestuursdocumenten, maar met enige nuance - Documenten « van gemeentelijk belang » : JA - Documenten « van gemengd belang » : per geval te beoordelen. Als het document werkelijk van gemengd belang is : JA - Documenten « van algemeen belang » : NEE

Naast het recht om het college van burgemeester en schepenen te interpelleren over hun beleid, en het recht om mondelinge vragen te stellen tijdens de vergaderingen van de gemeenteraad, kunnen gemeenteraadsleden tevens schriftelijke vragen stellen, hebben zij toegang tot bestuursdocumenten (inzagerecht), het recht om er kopieën van te verkrijgen en het recht om gemeentelijke instellingen te bezoeken. Wettelijke basis: • NGW art. 84-84ter - Inforum 236786

2.2.1. Schriftelijke vragen stellen Gemeenteraadsleden hebben het recht om aan het college van burgemeester en schepenen schriftelijke vragen te stellen over hun beleid of over eender welk onderwerp van gemeentelijk belang. De tekst van deze vragen kan aan de gemeente worden bezorgd per brief, per fax, per e-mail of kan worden afgegeven op het gemeentesecretariaat. Het huishoudelijk reglement bepaalt de voorwaarden waaronder dit recht wordt uitgeoefend. De antwoorden op de schriftelijke vragen worden bekendgemaakt op de website van de gemeente.

2.2.2. Inzagerecht In de Nieuwe Gemeentewet • Art. 84, par. 1 - Inforum 236786 « Geen akte, geen stuk betreffende het bestuur mag aan het onderzoek van de raadsleden worden onttrokken.»

De gemeenteraadsleden kunnen dus in principe toegang vragen tot alle documenten waarover het gemeentebestuur beschikt.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

“Gemeenteraadsleden hebben het recht om aan het college van burgemeester en schepenen schriftelijke vragen te stellen”

2.2.3. Welke documenten?

Een afschrift van een document verkrijgen?

Het gaat enkel om bestuursdocumenten van gemeentelijk of gemengd belang.

De documenten worden geraadpleegd en gekopieerd in de lokalen van het gemeentebestuur. Het college van burgemeester en schepenen kan tijdstippen vaststellen voor het raadplegen en kopiëren van documenten, maar het mag de toegang tot documenten op deze manier niet al te zeer beperken.

Documenten van «gemeentelijk belang»: JA Administratieve documenten van gemeentelijk belang zijn de documenten in verband met de materies waarvoor de gemeente op grond van haar gemeentelijke autonomie bevoegd is, die de kern van haar activiteit vormen en die het voorwerp uitmaken van besprekingen en beslissingen binnen de beleidsorganen van de gemeente. Documenten «van algemeen belang»: NEE Administratieve documenten van algemeen belang daarentegen zijn geen documenten die betrekking hebben op aangelegenheden van gemeentelijk belang: ze hebben betrekking op aangelegenheden die de gemeente behandelt omdat het de lokale overheid is waaraan de federale of de gewestelijke overheid de verantwoordelijkheid voor het beheer ervan delegeert. Het gaat om dossiers waarvoor de gemeente niet de autoriteit is die het beleid uitstippelt en beslist: het is slechts een algemene dienst aan de burger, zonder dat het een punt van discussie is in elke lokale entiteit. De gemeenteraad beraadslaagt er dus niet over: het college van burgemeester en schepenen, of zelfs de burgemeester, is de enige bevoegde instantie voor aangelegenheden van algemeen belang. Documenten van «gemengd belang»: JA, maar dit moet geval per geval beoordeeld worden! Het komt voor dat sommige dossiers van algemeen belang zo nauw verbonden zijn met het gemeentelijk belang dat men beschouwt dat ze van gemengd belang zijn en dat de gemeenteraadsleden ze kunnen raadplegen. Het begrip ‘gemengd belang’ fluctueert en wordt geval per geval onderzocht aan de hand van een analyse van het verband tussen het dossier in kwestie en de bevoegdheden omtrent het gemeentelijk belang van de gemeenteraad.

Gids van de lokale mandataris

De modaliteiten voor de raadpleging van de documenten worden beschreven in het huishoudelijk reglement. Meer info over het huishoudelijk reglement elders in deze Gids: Beleidsorganen van de gemeente > De gemeenteraad > Het huishoudelijk reglement

Het recht van gemeenteraadsleden op toegang tot en het verkrijgen van kopieën van bestuursdocumenten werd uitgebreid tot een reeks belangrijke documenten van gemeentelijke vzw’s. Wettelijke basis: • 05.07.2018 Ordonnantie betr. de specifieke gemeentelijke bestuursvormen en de samenwerking tussen gemeenten – Inforum 320864

Meer info in ons tijdschrift Nieuwsbrief-Brussel: > Gemeentelijke vzw’s – een nieuw bestuur dat mee is met z’n tijd – NBB nr 110, oktober/november 2018, p. 6-10

2.2.4. Toegang tot gemeentelijke instellingen Gemeenteraadsleden hebben ook toegang tot gemeentescholen, cultuur- en sportcentra en gemeentebedrijven. De praktische modaliteiten voor het bezoekrecht zijn ook vastgelegd in het huishoudelijk reglement van de gemeenteraad. Een bezoek van dit type is altijd zuiver informatief. De gemeenteraadsleden kunnen vragen stellen over kwesties van gemeentelijk of gemengd belang.

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

2.3. Het huishoudelijk reglement van de gemeenteraad

Huishoudelijk reglement van de gemeenteraad Elke gemeenteraad moet een intern reglement goedkeuren om zijn interne werking te regelen. Dat reglement moet een reeks wettelijk vastgelegde beschikkingen bevatten en kan ook aanvullende maatregelen bevatten om de praktische aspecten van het verloop van de gemeenteraad te regelen.

de voorwaarden voor het verkrijgen van kopieĂŤn van bestuurshandelingen

de samenstelling van commissies binnen de gemeenteraad

de procedures om te stemmen anders dan bij handopsteking

de voorwaarden voor het bezoek aan gemeentelijke instellingen

de voorwaarden voor de uitoefening van het recht om mondelinge en schriftelijke vragen te stellen en het recht om het college van burgemeesters en schepenen te interpelleren

Het huishoudelijk reglement moet wettelijk de volgende elementen bevatten

de procedures voor de verzending van begrotingen, rekeningen en wijzigingen ervan naar de gemeenteraadsleden

afwijking van het principe van het voorlezen van het verslag van het vorige vergadering bij het begin van een vergadering indien de raad dat beslist

de praktische procedures voor de indiening en de behandeling van interpellaties van burgers

Het huishoudelijk reglement bevat een overzicht van de wettelijke bepalingen betreffende de bijeenroeping van de gemeenteraad, de opstelling van de agenda, de openbaarheid van de vergaderingen, de politie en het voorzitterschap van de gemeenteraad, de quorums die nodig zijn om geldig te beraadslagen en te stemmen, en de modaliteiten voor de behandeling van interpellaties door burgers. Het bevat eveneens preciseringen over de informatie aan het publiek en de media, het verloop van de gemeenteraadsvergaderingen, de praktische aspecten van openbare en geheime stemmingen, het opstellen en goedkeuren van het verslag, de behandeling van mondelinge en schriftelijke vragen, het recht op afschriften van documenten en het recht om gemeentelijke instellingen te bezoeken.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

2.4. De commissies De gemeenteraad kan commissies oprichten, die als taak hebben de besprekingen op de vergaderingen in de gemeenteraadszittingen voor te bereiden. Zij kunnen ook adviezen uitbrengen en aanbevelingen formuleren aan de gemeenteraad. In dat kader kunnen ze steeds deskundigen of belanghebbenden

horen. De mandaten van de leden van iedere commissie worden evenredig verdeeld over de fracties waaruit de gemeenteraad is samengesteld. Wettelijke basis: • NGW art. 120 – Inforum 236792

2.5. Verboden activiteiten gedurende het mandaat De wet verbiedt agenten om activiteiten uit te voeren die belangenconflicten kunnen teweegbrengen. Het is elke mandataris verboden: - deel te nemen aan enige dienst, heffing van rechten, levering of aanbesteding ten behoeve van de gemeente; - als advocaat, notaris of zaakwaarnemer werkzaam te zijn in rechtsgedingen, tegen de gemeente; het is ook verboden voor de gemeente te pleiten of raad te geven, tenzij kosteloos; - aanwezig te zijn bij het onderzoek van de rekeningen van de aan de gemeente ondergeschikte openbare besturen waarvan hij lid is, tenzij het over het OCMW gaat;

De burgemeester en schepenen mogen niet, persoonlijk of via een tussenpersoon, eigendommen kopen bij een openbare verkoop of in het kader van een uitwisseling goederen verwerven van de gemeente waar zij hun mandaat uitoefenen. Dat verbod geldt niet voor gemeenteraadsleden, die deze goederen dus wel kunnen kopen. In dat kader moeten zij echter in volledige openheid handelen en mogen zij hun mandaat niet gebruiken om privébelangen uit te oefenen. Wettelijke basis: • NGW art. 92 – Inforum 188574 • 17.06.2016 Wet inzake overheidsopdrachten, art. 6 - Belangenconflicten – Inforum nr. 298344, 300437

- op te treden als raadsman van een personeelslid in tuchtzaken; - te fungeren als afgevaardigde of technicus van een vakbond in een onderhandelings- of overlegcomité van de gemeente.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

2.6. Functies die onverenigbaar zijn met het mandaat van gemeenteraadslid (dus ook voor burgemeesters en schepenen) 2.6.1 Algemeen • gemeentesecretaris • gemeenteontvanger; • gouverneur, vice-gouverneur en adjunct van de gouverneur • lid van het Rechtscollege van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest • personeelslid of persoon die een toelage of wedde van de gemeente ontvangt, met uitzondering van vrijwillige brandweerlieden • politieambtenaren en ambtenaren van de openbare macht

2.6.2 Onverenigbaarheden op privévlak Bloed- of aanverwanten tot en met de tweede graad of echtgenoten kunnen geen lid zijn van eenzelfde gemeenteraad. Aanverwantschap die later tot stand komt tussen raadsleden, brengt geen verval van hun mandaat mee. Dit geldt niet bij huwelijk tussen raadsleden. Wettelijke basis: • NGW art. 71, 73 & 74 – Inforum 188562, 188627, 8543

• beambten van het bosbeheer indien het bos toebehoort aan de gemeente in kwestie • gemeenteraadslid, schepen of burgemeester of gelijkwaardig in een lokale overheid in een andere lidstaat van de EU

2.7. Gevolg voor de verkozene die geen rekening houdt met de onverenigbaarheid Indien zich tijdens de duur van het mandaat een geval van onverenigbaarheid voordoet, moet het gemeenteraadslid een keuze maken, en zolang hij de functie in kwestie behoudt, mag hij zijn huidig gemeentelijk mandaat niet behouden en mag hij niet verkozen worden bij de volgende verkiezingen.

of toelage. Indien hij niet instemt met het verzoek binnen twee weken, houdt hij op lid te zijn van de gemeenteraad. In geval van een geschil over de onverenigbaarheid in kwestie kan er beroep worden aangetekend bij het Rechtscollege van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Het gemeenteraadslid dat een onverenigbare functie of een wedde of toelage van de gemeente aanvaardt, wordt door het college van burgemeester en schepenen verzocht om afstand te doen van deze functie, wedde

Een gemeenteraadslid dat een onverenigbare functie aanvaardt, mag zijn gemeentelijk mandaat niet behouden.

2.8. Praktische maatregelen voor gemeenteraadsleden met een handicap Een raadslid dat wegens een handicap zijn mandaat niet alleen kan uitoefenen, mag zich laten bijstaan door een vertrouwenspersoon. Die laatste heeft dezelfde verplichtingen als het gemeenteraadslid, beschikt over dezelfde middelen en ontvangt ook presentiegeld.

Gids van de lokale mandataris

Wettelijke basis: • NGW art. 12bis – Inforum 188622 • 20.07.2006 Ordonnantie wijz. NGW met het oog op het vergoeden van de helper van het raadslid met een handicap – Inforum nr. 212243

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

“Een gemeenteraadslid dat een onverenigbare functie aanvaardt, mag zijn gemeentelijk mandaat niet behouden.”

2.9. Tijdelijke vervanging van een gemeenteraadslid In alle onderstaande gevallen wordt het gemeenteraadslid vervangen door zijn plaatsvervanger, die als eerste in de volgorde op zijn lijst staat. Ouderschapsverlof Het systeem is identiek aan het systeem dat van toepassing is op de werknemers die in aanmerking komen voor ouderschapsverlof.

In totaal 15 weken en een vertrek ten vroegste 7 weken vóór de verwachte geboortedatum of adoptie.

Verlof voor medische bijstand aan een familielid Een gemeenteraadslid kan onder dezelfde voorwaarden palliatief zorgverlof aanvragen voor een familielid, verlof voor medische bijstand of verlof om zorg te verlenen aan een gezins- of een familielid tot in de tweede graad dat aan een ernstige ziekte lijdt, voor een periode van minimum 3 maanden. Studie of verblijf in het buitenland Voor een periode van minimum 12 weken. Wettelijke basis: • NGW art. 11 – Inforum 8263 • 04.08.1932 Brussels Gemeentelijk Kieswetboek - art. 58 – Inforum 68994

Ziekte Het verzoek om vervanging kan ook worden ingediend op grond van een ziekte die blijkt uit een medisch attest van werkonbekwaamheid van minimum 12 weken.

VERVANGING VAN EEN GEMEENTERAADSLID

Ouderschapsverlof van 15 weken :

Verlof voor medische bijstand aan een naaste :

Naar aanleiding van de geboorte of de adoptie van een kind kan een gemeenteraadslid een tijdelijke vervanging aanvragen.

Het gemeenteraadslid kan minimaal 3 maanden verlof aanvragen voor palliatieve zorg, medische bijstand of om te zorgen voor een familielid (tot de tweede graad) dat ernstig ziek is.

Ziekte : Een vervangingsaanvraag kan ingediend worden in geval van ziekte gestaafd met een medisch attest voor een periode van minstens 12 weken.

In geval van verlof of ziekte wordt het gemeenteraadslid vervangen door de eerste opvolger van zijn lijst.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

2.10. Geen tuchtstelsel voor gemeenteraadsleden Aangezien ze verkozen zijn, zijn de gemeenteraadsleden voor hun handelingen verantwoording verschuldigd aan de kiezer en hun partij.

Bovendien kunnen hun handelingen aanleiding geven tot strafrechtelijke of burgerlijke aansprakelijkheid, net zoals voor elke burger.

2.11. Einde van het mandaat

Overlijden

Verval van mandaat

Ontslag

EINDE VAN HET MANDAAT VAN GEMEENTERAADSLID

Onverenigbaarheid

De ambtstermijn van een gemeenteraadslid eindigt: - in geval van overlijden; - bij afloop van het mandaat; - in geval van ontslag; - indien de betrokkene een onverenigbare functie aanvaardt; - bij verval van het mandaat of verlies van één of meer voorwaarden om in aanmerking te komen. Elk gemeenteraadslid kan beslissen ontslag te nemen. De enige formaliteit die moet worden vervuld, is de gemeenteraad er schriftelijk van in kennis te stellen. Als het gemeenteraadslid tijdens zijn ambtstermijn één of meer voorwaarden om te kunnen zetelen verliest, komt er ook een einde aan zijn mandaat. Als hij na een beslissing van het Rechtscollege zijn functie toch voortzet, kan hij, zelfs bij ontstentenis van kennisgeving, strafrechtelijke sancties opgelegd krijgen.

Afloop van het mandaat

Indien het college van burgemeester en schepenen vaststelt dat een gemeenteraadslid één van de voorwaarden om in aanmerking te komen verliest, meldt het dat onmiddellijk aan het Rechtscollege van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het betrokken gemeenteraadslid. Het gemeenteraadslid heeft vanaf deze kennisgeving 8 dagen om een klacht in te dienen bij het Rechtscollege. Dit College beslist vervolgens over de voorgelegde zaak en spreekt in voorkomend geval het verval van het mandaat van gemeenteraadslid uit. Tegen de beslissing van het Rechtscollege van het Brussels Gewest kan binnen 8 dagen na de kennisgeving ervan beroep worden aangetekend bij de Raad van State. Wettelijke basis: • NGW art. 10 – Inforum 188492 • NGW art. 22 – Inforum 188523 • NGW art. 75 & 76 – Inforum 188564 • 04.08.1932 Brussels Gemeentelijk Kieswetboek - art. 58 – Inforum 69741

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

2.12. Vacantverklaring van het mandaat van gemeenteraadslid Indien een gemeenteraadslid ontslag neemt, overlijdt, zijn mandaat verliest of een functie aanvaardt die onverenigbaar is met zijn mandaat, wordt hij vervangen door de eerste opvolger op zijn lijst. Die zal de eed afleggen op de eerste vergadering van de gemeenteraad na het openvallen van het mandaat.

VERGADERINGEN VAN GEMEENTERAAD

Openbare zitting & agenda

Vragen & interpellaties

Stemming

GEMEENTERAAD

Opgelet voor belangen -conflicten

Minimum 10 vergaderingen per jaar Democratie & burgerparticipatie

VERGADERINGEN VAN GEMEENTERAAD & SCHEPENCOLLEGE

Vertrouwelijkheid

Collegialiteit

COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN SCHEPENEN

Hoge vergaderfrequentie

Gids van de lokale mandataris

Opgelet voor belangenconflicten

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

Stemming

3. College van burgemeester en schepenen BEVOEGDHEDEN VAN HET COLLEGE VAN BURGEMESTER EN SCHEPENEN

Uitvoering van wetten, decreten, ordonnanties, reglementen en besluiten van federale overheid, Gewesten, Gemeenschappen en Gemeenschapscommissies Administratieve beroepsinstantie. Bv. intrekking van bepaalde vergunningen, beroep tegen beslissingen inzake gemeentebelastingen

COLLEGE : UITVOEREND ORGAAN DE ‘REGERING/EXECUTIEVE’ VAN DE GEMEENTE

Vertegenwoordigt de gemeente voor de rechtbank.

Eigen bevoegdheden : Bv. - bijhouden van de registers van de burgerlijke stand - politie over de vertoningen - afgifte van stedenbouwkundige en bouwvergunningen

Uitvoering van de beslissingen van de gemeenteraad: Bv. inning van gemeentebelastingen

3.1. Bevoegdheden van het college Het college als uitvoerend orgaan

Het college als uitvoerend orgaan

van de gemeente

van de hogere instanties

Het college van burgemeester en schepenen wordt door de meerderheid gevormd en voert de gemeentereglementen uit die de gemeenteraad goedkeurt.

Het college van burgemeester en schepenen voert ook de wetten, decreten, ordonnanties en reglementen uit van de federale overheid, Gewesten, Gemeenschappen en Gemeenschapscommissies. Wettelijke basis: • NGW art. 123, 1° en 2° – Inforum 9300e

Collège et ses compétences

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

‘Toekenningsbevoegdheden’ van het college De Nieuwe Gemeentewet kent het college van burgemeester en schepenen rechtstreeks een aantal bevoegdheden toe, nl. de toekenningsbevoegdheden. Het college van burgemeester en schepenen is bijgevolg belast met : - het houden en bewaren van de registers van de burgerlijke stand, - de politie over de vertoningen, - de tijdelijke politieverordeningen op het wegverkeer, - het toezicht op de gemeenteontvanger, - de bewaring van het archief, - het beheer van de gemeentelijke inrichtingen, - het beheer van de inkomsten en de uitgaven en het toezicht op de boekhouding van de gemeente,

Burgerlijke stand: burgemeester of schepenen? In de Nieuwe Gemeentewet: • Art. 125 – Inforum 9415, 9454 “Het college van burgemeester en schepenen is belast met het houden van de registers van de burgerlijke stand. De burgemeester, of een schepen daartoe aangewezen door het college, vervult de bediening van ambtenaar van de burgerlijke stand en is er inzonderheid mee belast om alles wat de akten en het houden van de registers betreft, stipt te doen nakomen.”

Meer info:

- de leiding van de gemeentewerken,

Zie www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches

- de vaststelling van de rooilijnen van de wegen,

De bevoegdheden van de burgemeester > Burgerlijke stand

- de afgifte van de stedenbouwkundige en bouwvergunningen,

> Fiche: De burgemeester ambtenaar van de burgerlijke stand

- het voeren van de rechtsgedingen,

> Fiche: De delegatie van de bevoegdheid van ambtenaar van de burgerlijke stand

- het beheer van de eigendommen van de gemeente, alsook de vrijwaring van haar rechten, - het toezicht op de door de gemeente bezoldigde beambten, - het doen onderhouden van de buurtwegen en waterlopen, - het vaststellen en publiceren van het organigram van de gemeente, - de vaststelling van de typefunctiebeschrijvingen van het personeel, - de aanstelling van de leden van de examenen selectiecommissies, - het toezicht op de bergen van barmhartigheid, - het herstel van de schade veroorzaakt door handelingsonbevoegden, - de publicatie van het organigram op de website van de gemeente. Wettelijke basis: • NGW art. 123, 3° e.v. – Inforum 9305, 9311, 9313, 188531, 9328, 9330 en 9331 • NGW art. 125, 128, 129, 130bis, 131 en 132 – Inforum 9415, 9454, 9465, 9466, 216804, 188535, 188544 en 9472

Besluiten worden altijd collegiaal genomen Hoewel het gebruikelijk is dat de burgemeester en schepenen de diverse bevoegdheden van het college van burgemeester en schepenen onderling verdelen zodat ieder zich op bepaalde dossiers kan concentreren, stippen wij aan dat de bevoegdheden altijd uitgeoefend worden door het college van burgemeester en schepenen. Besluiten worden dus collegiaal genomen en uitgevoerd in naam van het voltallige college. Uit die regel volgt dat een schepen individueel en afzonderlijk niet bevoegd is om juridische handelingen te stellen of besluiten te nemen.

• NGW art. 270 – Inforum 12059 en 12060

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

3.2. VERLOOP VAN DE VERGADERINGEN VAN HET COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN SCHEPENEN 3.2.1. Samenstelling en voorzitterschap van het college

3.2.2. Bijeenroeping van het college

Het college van burgemeester en schepenen bestaat uit alle schepenen en de burgemeester, die optreedt als voorzitter. De voorzitter van de raad voor maatschappelijk welzijn zetelt in het college met raadgevende stem. De voorzitter van de raad voor maatschappelijk welzijn zetelt niet in het college wanneer het gaat om tuchtmaatregelen of de vestiging en de invordering van gemeentebelastingen.

Het college van burgemeester en schepenen komt zo vaak samen als nodig voor het goede bestuur van de gemeente, op de dagen en tijdstippen zoals vermeld in het huishoudelijk reglement, zonder oproeping. In de praktijk komen de colleges van burgemeester en schepenen om de twee weken samen en soms zelfs iedere week.

Wettelijke basis: • NGW art. 103 – Inforum 236791

De burgemeester is voorzitter van de zittingen van het college. Als de burgemeester afwezig of verhinderd is tijdens een of meerdere vergaderingen, wordt hij vervangen door de eerstgekozen schepen van Belgische nationaliteit. Wettelijke basis: • NGW art. 14 – Inforum 188515

Meer info elders in deze Gids: • Beleidsorganen van de gemeente > De burgemeester > Vervanging van de burgemeester > Gevallen van verhindering of afwezigheid van de burgemeester Zie www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • De burgemeester als voorzitter van de

gemeenteraad en van het schepencollege • De volgorde van de schepenen

Enkele verbodsbepalingen in geval van belangenconflict

Er is ook geen agenda. Het huishoudelijk reglement kan bepalen dat er een agenda vastgelegd moet worden, maar alles kan altijd besproken worden, of het nu op de agenda staat of niet. Alleen de burgemeester kan minstens 2 dagen vóór de vergadering een buitengewoon college van burgemeester en schepenen (buiten het huishoudelijk reglement om) bijeenroepen per brief naar de woonplaats van de schepen, per fax of via e-mail. In geval van hoogdringendheid (waarover in de eerste plaats de burgemeester oordeelt) kan het college van burgemeester en schepenen onmiddellijk en op gelijk welke locatie samenkomen en mag de oproeping mondeling zijn.

Huishoudelijk reglement (HHR) van het college Het is wettelijk niet verplicht om alle werkingsregels van het college op te nemen in één document. Toch is het beter om een huishoudelijk reglement op te maken voor het college van burgemeester en schepenen. De gemeentesecretaris is de meest aangewezen persoon om hierbij te helpen.

Net als voor gemeenteraadsleden is het de schepenen en burgemeester in geval van een belangenconflict verboden om aanwezig te zijn op en/of deel te nemen aan beraadslagingen waarin zij een rechtstreeks belang hebben. Wettelijke basis: • NGW art. 92, 1° en art. 106 – Inforum 188574 en 8832

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

Voor de gewone vergaderingen van het college hoeft vooraf geen oproeping verstuurd te worden. Voor buitengewone vergaderingen staan in de oproeping de plaats, de dag en het tijdstip van de vergadering vermeld.

3.2.3. Vertrouwelijkheid van de vergaderingen van het college en notulen

3.2.4. Besluitvorming tijdens zittingen

Vergaderingen van het college

Het college van burgemeester en schepenen kan enkel geldig beraadslagen als meer dan de helft van de leden aanwezig is.

De vergaderingen zijn niet openbaar. Burgers kunnen de notulen van de vergaderingen evenmin raadplegen. Notulen van het college De bedoeling van de notulen is om te bewijzen dat een welbepaald besluit effectief genomen is. De gemeentesecretaris (of diens vervanger in geval van afwezigheid) staat in voor de opstelling van het ontwerp van notulen van het college van burgemeester en schepenen. De notulen maken melding van alle beslissingen die tijdens de zitting genomen zijn. Vervolgens moet het document goedgekeurd worden door de schepenen. De goedgekeurde notulen worden ondertekend door de burgemeester en medeondertekend door de gemeentesecretaris. Daarna tekent de gemeentesecretaris de notulen op in een daartoe bestemd register. Wettelijke basis: • NGW art. 108 – Inforum 8839 en 8841

De zittingen van de gemeenteraad zijn wel openbaar.

Om geldig te vergaderen

Wettelijke basis: • NGW art. 104 – Inforum 8812

Verbodsbepalingen Een schepen mag niet aanwezig zijn op de beraadslaging als die een rechtstreeks belang (materieel of waarvan de waarde in geld uitgedrukt kan worden), een persoonlijk belang, ... heeft bij het onderwerp van de zitting. Wettelijke basis: • NGW art. 92, 1° en art. 261 Inforum 188574 en 8832

Les règles applicables aux conseillers communaux s’appliquent aussi aux échevins. Meer info elders in deze Gids: • Beleidsorganen van de gemeente > De gemeenteraad > Verboden activiteiten tijdens het mandaat

Stemmen in het college

Besluiten nemen bij meerderheid van stemmen Art. 106 NGW: “De besluiten worden bij meerderheid van stemmen genomen.” ...

Meer info elders in deze Gids: • Beleidsorganen van de gemeente > De gemeenteraad > Werking van de gemeenteraad > Verloop van de zitting van de gemeenteraad > Openbaarheid van de zittingen Zie www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • Algemene begrippen > Fiche: Inwerkingtreding en bekendmaking van gemeentereglementen en -verordeningen • Gemeentebelastingen en -retributies > Fiche: Bekendmaking en inwerkingtreding van het belastingreglement

Indien echter de meerderheid van het college vóór de behandeling de zaak spoedeisend verklaard heeft, is de stem van de voorzitter beslissend.

De eventuele praktische modaliteiten zijn opgenomen in het huishoudelijk reglement (dat dus niet verplicht is) van het college van burgemeester en schepenen.

En wat in geval van staking van stemmen? - De stemming wordt uitgesteld tot een andere zitting van het college van burgemeester en schepenen. - Het college roept een gemeenteraadslid (volgens de ranglijst) op om te stemmen.

Als gedurende 3 zittingen de stemmen staken over dezelfde zaak “zonder dat in het college een meerderheid verkregen is om een raadslid op te roepen”, is de stem van de voorzitter beslissend.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

3.3. ONVERENIGBAARHEDEN Buiten de onverenigbaarheden van toepassing op het mandaat van gemeenteraadslid, die a fortiori van toepassing zijn op de schepenen en de burgemeester, zijn andere onverenigbaarheden met het mandaat van schepen (en a fortiori van burgemeester) ofwel versterkt ofwel nieuw. 1. Verwantschap Bloed- of aanverwanten tot en met de derde graad kunnen geen lid zijn van eenzelfde college van burgemeester en schepenen. Hier geldt dus een graad meer dan voor de gemeenteraadsleden. In de Nieuwe Gemeentewet: • NGW art. 73 in fine – Inforum 188627

2. Onverenigbaarheden - Magistraat (rechter en lid van het parket) en griffier bij hoven, rechtbanken en vredegerechten,

nut (ION) of in elke andere structuur die onderworpen is aan het toezicht van de Regering, van de Gemeenschapscolleges of van het Verenigd College of in een intercommunale waarvan de betrokken gemeente deel uitmaakt,, - Vast lid van het directiecomité van een Brusselse ION, van elke andere structuur die onderworpen is aan het toezicht van de Regering, van de Gemeenschapscolleges of van het Verenigd College of in een intercommunale waarvan de betrokken gemeente deel uitmaakt. Ter herinnering, de burgemeester en de schepenen mogen uiteraard ook geen activiteiten uitoefenen die verboden zijn voor gemeenteraadsleden. Meer info over de onverenigbaarheden die gelden voor gemeenteraadsleden, elders in deze Gids : • Beleidsorganen van de gemeente > De gemeenteraad > Functies die onverenigbaar zijn met het mandaat van gemeenteraadslid

- Bedienaar van de erediensten, - Agent en beambte van de fiscale besturen actief op het grondgebied van de gemeente, behoudens door de Brusselse Hoofdstedelijke Regering toegestane afwijking, - Ontvanger van het OCMW, - Persoon met een mandaat of leidende functie in het Brussels gewestelijk, gemeenschaps- of bicommunautair bestuur, in een Brusselse instelling van openbaar

Wettelijke basis: • NGW art. 72 – Inforum 188562, 188627

Meer info Zie www.brulocalis.brussels > Actua: • Transparantie: nieuwe onverenigbaarheden voor burgemeesters, schepenen en OCMW-voorzitters [25.10.2018]

Niet verwarren: het ene mandaat is het andere niet De in artikel 72 van de Nieuwe Gemeentewet en artikel 25 van de organieke wet betreffende de OCMW’s bedoelde «persoon met een mandaat» moet hier als volgt worden begrepen: NIET in de zin van politiek vertegenwoordiger van de gemeente, bestuurder, MAAR WEL in de zin van een leidende, statutaire of contractuele functie, als beroepsactiviteit. A contrario is het mandaat van de politieke vertegenwoordiging van de gemeente dus NIET onverenigbaar met het mandaat van schepen of burgemeester. Een schepen of een burgemeester kan dus perfect lid zijn van de raad van bestuur van een vzw (politiek mandaat), maar kan er geen directeur van zijn (contractueel mandaat). De redenering is dezelfde voor het verbod om vast lid van een directiecomité te zijn: het verbod heeft ook daar

Gids van de lokale mandataris

betrekking op een contractuele of statutaire relatie en niet op een politiek mandaat waarbij men in een directiecomité zou zetelen. Geen leidende functie in een «structuur die aan toezicht onderworpen is» Het gewesten gemeenschapstoezicht werd verruimd tot bepaalde paracommunale structuren (zie hoofdstuk 6): vzw’s, intercommunales en autonome gemeentebedrijven. Om de gevallen van onverenigbaarheid te verifiëren, zal de hoedanigheid van de «leidende functie» geval per geval moeten worden geanalyseerd. Ook hier is het de bedoeling van de wetgever om de onverenigbaarheid met leidende functies alleen te beperken tot graad A4 en hoger van de gewestelijk overheidsdiensten dus uitgeoefend als beroepsactiviteit. Wettelijke basis: • Omzendbrief 2018/14 van 14 november 2018 betr. de draagwijdte van de in art. 72 NGW vastgestelde onverenigbaarheden – inforum 325201

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

3.4. Wedde van de schepen ... en de burgemeester Wedde van schepenen • Geen presentiegeld • Minder dan 50.000 inwoners ➝ 60% van de wedde van de burgemeester • Meer dan 50.000 inwoners ➝ 75% du traitement du Bourgmestre • Opgelet: verbod op elke andere bezoldiging en/of bijdrage van de gemeente!

Wedde van de burgemeester • 93% [in gemeenten met minder dan 20.000 inwoners gelden lagere percentages, maar dat is niet het geval in Brussel] tot 117 % van de maximale wedde van de gemeentesecretaris, naar gelang van het inwonersaantal van de gemeente. • Opgelet: verbod op elke andere bezoldiging en/of bijdrage van de gemeente!

Wanneer een schepen afwezig of verhinderd is, wordt die tijdelijk vervangen. Afwezigheid & verhindering = VERVANGING (verplicht of facultatief)

Net als bij gemeenteraadsleden worden de werkelijk gedragen kosten terugbetaald waarvan bewezen is dat ze gelinkt zijn aan het ambt. Zo worden de reiskosten om dienstredenen voor verplaatsingen door uitvoerende mandatarissen terugbetaald.

Wettelijke basis: • 08.12.1976 Wet van tot regeling van het pensioen van sommige mandatarissen en van dat van hun rechtverkrijgenden – Inforum 23098 • 15.05.1984 Wet houdende maatregelen tot harmonisering in de pensioenregelingen Inforum 115191 • 28.06.2013 Programmawet – Inforum 274465 • 05.08.1978 Wet houdende economische en budgettaire hervormingen (art. 38, 3°) Inforum 127848

Meer info: • Website van de Federale Pensioendienst > www.pdos-sdpsp.fgov.be > Publicaties > Brochures > Pensioen van de lokale mandatarissen [08.2018] Zie www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • De bezoldiging van uitvoerende mandatarissen

De Nieuwe Gemeentewet biedt ook de mogelijkheid om de mandatarissen sociale bescherming te laten genieten als ze geen andere dekking hebben op het vlak van sociale zekerheid in het kader van een andere beroepsactiviteit.

3.5. Verhindering en afwezigheid van een schepen Het kan gebeuren dat een schepen zijn ambt niet kan uitoefenen omdat hij fysiek niet aanwezig is of zijn dossiers niet kan opvolgen. Als een schepen bijvoorbeeld ziek te bed ligt, is die niet in staat om zijn ambt uit te oefenen. De Nieuwe Gemeentewet anticipeert op het feit dat een schepen onbeschikbaar kan zijn en voorziet dus in de mogelijkheid om de schepen te vervangen. Meer info over de vervanging van de burgemeester elders in deze Gids: • Beleidsorganen van de gemeente > De burgemeester > Vervanging van de burgemeester

Tot slot heeft iedere schepen en burgemeester recht op een pensioen van openbare mandataris, dat door zijn gemeente uitbetaald wordt, zodra hij de pensioengerechtigde leeftijd bereikt heeft, net als iedere werknemer.

Gids van de lokale mandataris

3.5.1. Het begrip ‘verhindering’ Een schepen wordt beschouwd als verhinderd wanneer hij zich in een tijdelijke situatie bevindt die hem ervan weerhoudt om zijn ambt uit te oefenen, ongeacht of dit krachtens de wet (bv. een schepen die ook minister is) of om een andere praktische reden (bv. ziekte) is. De schepen wordt dan tijdelijk vervangen. In zo’n geval kan de verhinderde schepen op ieder ogenblik zijn ambt weer opnemen (bv. ontslag als minister, genezing van de ziekte). Verhindering brengt dus niet de vacantverklaring van het mandaat mee: de officiële bekleder van het ambt blijft dezelfde.

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

VERHINDERING VAN DE SCHEPEN

VERPLICHT

In geval van uitoefening van de functie van minister, staatssecretaris, lid van een gewestelijk bestuur of gewestelijk staatssecretaris

FACULTATIEF

Ouderschapsverlof

Schepen die een verhinderde burgemeester vervangt

3.5.2. Gevallen van verhindering

De Nieuwe Gemeentewet somt de gevallen

In de regel is de vervanging van een schepen facultatief. Want zolang het college van burgemeester en schepenen geldig kan samenkomen (met de meerderheid van het theoretisch aantal leden), hoeft een schepen niet vervangen te worden. De mogelijkheid van zo’n vervanging wordt dus overgelaten aan ieder college van burgemeester en schepenen.

van verhindering op

Er bestaat echter een wettelijke uitzondering op dit principe, dat we hieronder bespreken, nl. de verplichting om de schepen te vervangen die het ambt van minister, staatssecretaris, lid van een executieve of gewestelijke staatssecretaris uitoefent.

De vervanging van een schepen is facultatief BEHALVE in één geval: als de schepen het ambt van minister, staatssecretaris, lid van een executieve of gewestelijke staatssecretaris uitoefent. De verhinderde schepen die het ambt van minister, staatssecretaris, lid van een executieve of gewestelijke staatssecretaris uitoefent, krijgt dus geen bezoldiging, die zijn vervanger toekomt. Bij wettelijke verhindering duurt de vervanging even lang als de oorzaak van de wettelijke verhindering bestaat.

Gids van de lokale mandataris

Uitoefening van het ambt van minister ... Een schepen wordt wettelijk beschouwd als verhinderd als die het ambt van minister, staatssecretaris, lid van een executieve of gewestelijke staatssecretaris uitoefent tijdens de periode van de ambtsbekleding. Dat is het enige geval waarin de vervanging van een schepen verplicht is.

Schorsing bij tuchtmaatregel Een schepen wordt ook ambtshalve als verhinderd beschouwd als hij bij tuchtmaatregel geschorst is of als het voor hem onmogelijk is om in het college van burgemeester en schepenen te zetelen.

Vervanging van een verhinderde burgemeester De schepen die een verhinderde burgemeester vervangt als die het ambt van minister, staatssecretaris, lid van een executieve of gewestelijke staatssecretaris uitoefent, wordt op zijn beurt als verhinderd beschouwd voor zijn mandaat van schepen.

Ouderschapsverlof Tot slot mag een schepen ouderschapsverlof aanvragen. Als hij dit aanvraagt, moet het college van burgemeester en schepenen hem dit toestaan. Meer info elders in deze Gids: • Beleidsorganen van de gemeente > Tijdelijke vervanging van een gemeenteraadslid > Ouderschapsverlof

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

Feitelijke verhindering (bv. ziekte, zwangerschap, reis)

Feitelijke verhindering van een schepen

Voor korte verhinderingen wordt geen vervanger aangesteld. Het college moet beraadslagen zonder vervanging. Met andere woorden, het college zal beraadslagen met een schepen minder.

Tot slot kan het voor een schepen onmogelijk zijn om gedurende een bepaalde periode zijn ambt uit te oefenen om een heel andere reden (ziekte, reis, zwangerschap, ...). In dergelijke situaties is het aan het college van burgemeester en schepenen om te beoordelen of het noodzakelijk is dat de schepen vervangen wordt voor de periode dat hij feitelijk verhinderd is.

Als de vervanging minstens een maand duurt, krijgt de vervanger de wedde die gekoppeld is aan het ambt van de verhinderde persoon.

Meer info Zie www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • Het statuut van de gemeentelijke uitvoerende mandatarissen > Fiche : Plaatsvervanging • De bevoegdheden van de burgemeester > Burgerlijke stand > Fiche : De burgemeester ambtenaar van de burgerlijke stand > Fiche : De delegatie van de bevoegdheid van ambtenaar van de burgerlijke stand

3.5.3. Het begrip ‘afwezigheid’ en gevallen van afwezigheid Een schepen wordt beschouwd als afwezig wanneer hij definitief niet meer in staat is om zijn ambt uit te oefenen door een gebeurtenis of beslissing die hem onherroepelijk verwijdert. In deze gevallen kan de schepen tijdelijk vervangen worden door een verkozene die het ambt uitoefent tijdens de ‘overgangsperiode’. Het gevolg van de afwezigheid is de vacantverklaring van het mandaat.

Wettelijke basis: • NGW art. 17 en 18 – Inforum 14450

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

3.5.4. Hoe moet een schepen vervangen worden (die verhinderd of afwezig is)? Algemeen principe: vervanging door een gemeenteraadslid volgens de ranglijst Wanneer een afwezige of verhinderde schepen vervangen wordt, dan wordt zijn plaats ingenomen door het gemeenteraadslid dat de eerste plaats bekleedt op de ranglijst. In de Nieuwe Gemeentewet: • NGW art. 17 – Inforum 14450 “De ranglijst wordt opgemaakt naar de dienstouderdom van de raadsleden, te rekenen van de dag van hun eerste ambtsaanvaarding, en, bij gelijke dienstouderdom, naar het aantal stemmen verkregen bij de laatste verkiezing.”

De vervanger krijgt de wedde van de afwezige of verhinderde schepen als hij het ambt van de schepen minstens een maand lang uitoefent.

De verhinderde schepen krijgt dan niet langer zijn wedde van schepen, die zijn vervanger ten dele valt.

Specifieke regel: de verhinderde schepen wordt vervangen door een nieuwe schepen die binnen de gemeenteraad verkozen wordt

Wanneer de schepen verhinderd is - wegens de uitoefening van het ambt van minister, staatssecretaris, lid van een executieve of gewestelijke staatssecretaris, - wegens ouderschapsverlof [afwezigheid], - omdat hij de verhinderde burgemeester vervangt,

zal hij tijdens de periode van de ambtsbekleding vervangen worden door een nieuwe schepen die verkozen wordt binnen de gemeenteraad en die aangesteld wordt volgens de klassieke verkiezingsmethode voor schepenen. Wettelijke basis: • NGW art. 15 – Inforum 178700, 8305, 8303 en 14450 • NGW art. 17 en 18 – Inforum 14450

Meer info over de verkiezing van schepenen elders in deze Gids: • Beleidsorganen van de gemeente > De gemeenteraad > Aanstelling van de burgemeester en schepenen Zie www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • Het statuut van de gemeentelijke uitvoerende mandatarissen > Fiche: Plaatsvervanging

Specifiek geval: schepen wordt ambtenaar van de burgerlijke stand In ieder geval oefent de vervanger dus alle bevoegdheden van de vervangen schepen uit. De enige uitzondering betreft de schepen die de bevoegdheden van ambtenaar van de burgerlijke stand uitoefent. Deze bevoegdheid is namelijk van tevoren al persoonlijk aan hem toevertrouwd door het college van burgemeester en schepenen. Bij verhindering wordt het ambt van ambtenaar van de burgerlijke stand uitgeoefend door de burgemeester, en anders door een schepen of gemeenteraadslid in volgorde van de benoemingen. Zie www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • De bevoegdheden van de burgemeester > Burgerlijke stand > Fiche: De burgemeester ambtenaar van de burgerlijke stand > Fiche: De delegatie van de bevoegdheid van ambtenaar van de burgerlijke stand

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

3.6. Tuchtmaatregelen ten aanzien van schepenen De Brusselse Hoofdstedelijke Regering kan een schepen schorsen of afzetten wegens kennelijk wangedrag of grove nalatigheid na hem vooraf gehoord te hebben. De schorsing duurt maximaal 3 maanden. Bij afzetting kan de schepen gedurende 2 jaar niet opnieuw verkozen worden. Hij wordt dan weer gemeenteraadslid. Wettelijke basis: • NGW art. 83 – Inforum 178703, 8583

3.7. Einde van het mandaat van schepen

Ontslag

Verval van mandaat Weigering van ambt

EINDE VAN SCHEPENAMBT

Einde van het mandaat

Overlijden

Afzetting

Wettelijke basis: • NGW art. 2, 10 en 22 – Inforum 188490, 188492 en 188523 • NGW art. 75, 76 en 83 – Inforum 188564, 178703 en 8583

3.8. Vacantverklaring van het mandaat van schepen Als een schepen overlijdt, zijn ontslag indient, een functie aanvaardt die niet verenigbaar is met zijn mandaat, afgezet wordt of als zijn mandaat vervalt, wordt binnen de 2 maanden na de vacantverklaring van het mandaat een nieuwe kandidaat voorgesteld volgens de klassieke verkiezingsmethode voor schepenen. Tijdens de vacantverklaring van het mandaat wordt de schepen beschouwd als afwezig en bijgevolg vervangen door het gemeenteraadslid dat de eerste plaats bekleedt op de ranglijst.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

4. Burgemeester BEVOEGDHEDEN VAN DE BURGEMEESTER

BURGEMEESTER

Lid van het schepencollege en de gemeenteraad Voorbeelden: - neemt deel aan de debatten van de gemeenteraad - is voorzitter van het college van burgemeesters en schepenen

Handhaving van de openbare orde

Hoofd van de politiezone *

Ambtenaar van de burgerlijke stand

Voorbeelden: - politiebevoegdheid

Voorbeelden: - huwelijken voltrekken

- afsluiten van straten tijdens kermissen - politieverordening bij rellen - sluiting van een vestiging, zoals een café in geval van herhaald nachtlawaai - verbod voor bepaalde personen om op bepaalde openbare plaatsen te circuleren in geval van herhaalde verstoring van de openbare orde

* De politiezone Structuur & opdrachten De politie is opgedeeld in 2 niveaus: de lokale en de federale politie De lokale politie voert gerechtelijke en administratieve politietaken uit in haar politiezone, d.w.z. basistaken die noodzakelijk zijn voor het beheer van lokale gebeurtenissen en verschijnselen die zich voordoen op het grondgebied van de politiezone. Bv. buurtwerk, opvang, interventie, slachtofferhulp, lokaal onderzoek en ordehandhaving De federale politie legt zich toe op gespecialiseerde en ‘supralokale’ taken, d.w.z. die buiten de bevoegdheid van een politiezone vallen.

Gids van de lokale mandataris

Een politiezone kan bestaan uit één of meer gemeenten. In Brussel bestaan de politiezones uit verschillende gemeenten. De uitvoering van de bevoegdheden en de organisatie van de lokale politiediensten is er in handen van een politieraad en een politiecollege. Bovendien blijven de burgemeesters verantwoordelijk voor de administratieve politie van hun gemeente. Organen van de politiezone De politieraad bestaat op evenredige basis uit gemeenteraadsleden van de verschillende gemeenten, op basis van de bevolkingscijfers van elke gemeente. Het politiecollege bestaat uit de burgemeesters van de verschillende gemeenten die tot eenzelfde zone behoren.

Elk lokaal politiekorps wordt geleid door een korpschef, die verantwoordelijk is voor de uitvoering van het lokale politiebeleid. Ten slotte wordt in elke politiezone een zonale veiligheidsraad opgericht waarbinnen systematisch overleg plaatsvindt tussen de verschillende overheden (burgemeesters, procureur des Konings, korpschef van de lokale politie, administratief coördinerend directeur van de federale politie of diens afgevaardigde). Wettelijke basis: • Wet 7 december 1998 tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee niveaus Inforum 143096, 143204

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

4.1. Plaats van de burgemeester in de gemeente De burgemeester is de belangrijkste figuur in de gemeente. Hij is voorzitter van het college van burgemeester en schepenen en, in de regel, van de gemeenteraad. Hij is ook de vertegenwoordiger van de federale regering in de gemeente.

Meer info over de werking en het voorzitterschap van de gemeenteraad elders in deze Gids: • Beleidsorganen van de gemeente > De gemeenteraad > Voorzitter van de gemeenteraad > Werking van de gemeenteraad Zie www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • De burgemeester, voorzitter van de gemeenteraad en van het schepencollege

4.2. Opdrachten en bevoegdheden van de burgemeester Naast de bevoegdheden die hij uitoefent als lid van het college van burgemeester en schepenen en van de gemeenteraad, kent de wet de burgemeester persoonlijk een aantal belangrijke bevoegdheden toe.

4.2.1. De burgemeester als handhaver van de openbare orde in de gemeente De burgemeester ziet eerst en vooral toe op de uitvoering van de wetten, decreten, ordonnanties, reglementen en besluiten van de federale overheid, het Gewest, de Gemeenschappen en de Gemeenschapscommissies in de gemeente. Hij ziet tevens toe op de handhaving van de openbare orde in de gemeente. Voorbeeld: De burgemeester kan een straat doen afsluiten zodat een lokale kermis in alle veiligheid kan plaatsvinden. Wettelijke basis: • NGW art. 133-134septies – Inforum 9811, 9812, 46230, 9819, 9829, 48125, en 153646

4.2.2. De burgemeester als ambtenaar van de burgerlijke stand in de gemeente De burgemeester is ook ambtenaar van de burgerlijke stand in de gemeente: hij ziet er in het bijzonder op toe dat het bevolkingsregister en de registers van de burgerlijke stand goed bijgehouden worden, en voert alle opdrachten van burgerlijke stand uit waarvoor een ambtenaar met bijzondere bevoegdheden aanwezig moet zijn, zoals huwelijken. Wettelijke basis: • NGW art. 125 – Inforum 9415, 9454

Meer info op www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • De bevoegdheden van de burgemeester > Burgerlijke stand > Fiche: De burgemeester ambtenaar van de burgerlijke stand > Fiche: De delegatie van de bevoegdheid van ambtenaar van de burgerlijke stand

• NGW art. 135 – Inforum 9831, 9852, 9870, 9872, 9876, 9878, en 236794

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

4.2.3. Politiebevoegdheden van de burgemeester Tot slot beschikt de burgemeester over bevoegdheden op basis waarvan hij snel kan handelen en krachtige en dringende maatregelen kan nemen op specifieke gebieden: - In geval van oproer, kwaadwillige samenscholing, ernstige stoornis van de openbare rust of andere onvoorziene gebeurtenissen, waarbij het geringste uitstel gevaar of schade zou kunnen opleveren voor de inwoners, kan de burgemeester politieverordeningen uitvaardigen. - In bepaalde omstandigheden beschikt de burgemeester over het recht om elk gebouw, dat al meer dan 6 maanden verlaten is, op te eisen om het ter beschikking te stellen van daklozen. - Hij kan een instelling voorlopig sluiten of de vergunning tijdelijk schorsen wanneer de voorwaarden van de uitbating van de instelling of van de vergunning niet nageleefd worden, in het geval dat elke verdere vertraging een ernstig nadeel zou kunnen berokkenen.

Meer info op, • www.brulocalis.brussels : ¤¤ P ublicaties > Brulocafiches > Besluiten van de burgemeester (13 fiches) ¤¤ Actua > Burgemeester kan instelling sluiten wegens terrorisme: goed of slecht nieuws? [28.06.2017] ¤¤ Documenten > Het Parlement deblokkeert het openbaar beheersrecht [14.07.2010] > Het openbaar beheersrecht: voor wie, waarom en hoe? [01.06.2006] • Dossier radicalisme: organen en maatregelen in de strijd tegen radicalisme – NBB 2016/1, maart/ april 2016, p. 10-19 Zie ook de website van Brussel Preventie & Veiligheid www.bps-bpv.brussels • Vademecum voor de Brusselse gemeenten. Bestuurlijke handhaving: een instrument ter beschikking van de lokale besturen in de strijd tegen radicalisering [2018] – 158 p. • en downloadbare modellen van akten

- Indien de openbare orde rond een voor het publiek toegankelijke inrichting verstoord wordt door de gedragingen van de personen in die inrichting, kan de burgemeester deze tijdelijk sluiten. - Indien er ernstige aanwijzingen zijn dat in een inrichting feiten plaatsvinden van mensenhandel, kan hij de inrichting tijdelijk sluiten of zelfs doen verzegelen indien het sluitingsbesluit niet nageleefd wordt. - Hij kan een tijdelijk plaatsverbod uitspreken ten aanzien van personen die de openbare orde verstoren of herhaaldelijke inbreuken plegen op de reglementen en verordeningen van de gemeenteraad op eenzelfde plaats. - Hij kan een inrichting tijdelijk sluiten als er ernstige aanwijzingen zijn dat er in de inrichting feiten plaatsvinden die een terroristisch misdrijf inhouden. Wettelijke basis: • NGW art. 133-134septies – Inforum 9811, 9812, 46230, 9819, 9829, 48125, en 153646 • NGW art. 135 – Inforum 9831, 9852, 9870, 9872, 9876, 9878, en 236794

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

QR-CODE BPV

4.3. Vervanging van de burgemeester « De begrippen ‘ontstentenis’ en ‘verhindering’ doelen op alle gevallen waarin objectief en met zekerheid kan worden uitgemaakt dat een bepaald mandaat, zoals het mandaat van burgemeester, een zekere tijd onbezet zal blijven, zodat toevallige en zeer voorbijgaande omstandigheden geen aanleiding geven tot vervanging; maar, een kortstondige, toevallige afwezigheid kan een wettelijke ontstentenis worden, indien de onmiddellijke afhandeling van gemeentezaken die geen uitstel kunnen lijden, erdoor wordt in gevaar gebracht.» (Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot wijziging van de nieuwe gemeentewet wat de afwezigheden en verhinderingen van de mandatarissen betreft, dat de wet van 21 maart 1991 is geworden (Inforum 14259, Parl. St., Kamer, 19901991, 1306/1, p. 4)

Ter herinnering, de schepenen oefenen allemaal samen hun bevoegdheden op collegiale wijze uit in het college van burgemeester en schepenen. De afwezigheid van een schepen staat de werking van het college van burgemeester en schepenen dus niet in de weg. Dat is niet het geval voor de burgemeester, die eigen bevoegdheden heeft. Bij afwezigheid of wettelijke verhindering moet hij dus wel vervangen worden.

4.3.1. Gevallen van verhindering of afwezigheid van de burgemeester Wettelijke verhindering van de burgemeester (verplichte vervanging) Een burgemeester wordt wettelijk als verhinderd beschouwd als hij het ambt van minister, staatssecretaris, lid van een executieve of gewestelijke staatssecretaris uitoefent tijdens de periode van de ambtsbekleding. Hij wordt ook ambtshalve als verhinderd beschouwd als hij bij tuchtmaatregel geschorst is of als het voor hem onmogelijk is om in het college van burgemeester en schepenen te zetelen. Bij wettelijke verhindering duurt de vervanging even lang als de oorzaak van de wettelijke verhindering bestaat. Afwezigheid van de burgemeester (verplichte vervanging) Net als bij een schepen is het ook mogelijk dat de burgemeester afwezig is omdat hij overleden is, zijn mandaat vervallen is of omdat hij afgezet is. Hij kan ook een functie aanvaard hebben die onverenigbaar is met zijn mandaat, of zijn ontslag ingediend hebben. Bij afwezigheid duurt de vervanging tot er een nieuwe burgemeester benoemd is. Feitelijke verhindering van de burgemeester

Meer info over de bevoegdheden van de burgemeester elders in deze gids:

Tot slot kan het voor de burgemeester onmogelijk zijn om gedurende een bepaalde periode zijn ambt uit te oefenen om een heel andere reden (ziekte, jaarlijks verlof, ...).

• Beleidsorganen van de gemeente > De burgemeester > Opdrachten van de burgemeester

Bij feitelijke verhindering duurt de vervanging tot de burgemeester terug is.

In de andere praktische situaties wanneer hij niet aanwezig kan zijn op een vergadering of wanneer het hem onmogelijk is om zijn bevoegdheden voor welbepaalde tijd uit te oefenen, is het aan hem om te beoordelen of hij al dan niet verhinderd is en of hij bijgevolg vervangen moet worden.

Meer info op www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • Het statuut van de gemeentelijke uitvoerende mandatarissen > Fiche: Plaatsvervanging

Wettelijke basis • NGW art. 14 en 14bis – Inforum 188515 en 14472

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

4.3.2. Wijze van vervanging van de burgemeester Vervanging van de burgemeester door de eerstgekozen schepen van Belgische nationaliteit … De burgemeester wordt in principe vervangen door de eerstgekozen schepen van Belgische nationaliteit. De nationaliteitsvoorwaarde wordt verklaard door het feit dat de burgemeester niet alleen de belangrijkste gemeentelijke magistraat is, maar ook de lokale vertegenwoordiger van de Belgische staat. Bijgevolg oefent hij een deel van het openbare gezag van de Belgische staat uit, wat enkel uitgeoefend kan worden door burgers van Belgische nationaliteit. Wettelijke basis: • NGW art. 14 – Inforum 188515

4.3.3. Wedde van de vervanger De verhinderde burgemeester die het ambt van minister, staatssecretaris, lid van een executieve of gewestelijke staatssecretaris uitoefent, ontvangt dus niet zijn bezoldiging, die zijn vervanger toekomt. In alle andere gevallen (afwezigheid, feitelijke verhindering) krijgt de schepen die de burgemeester vervangt, de wedde die gekoppeld is aan het ambt van burgemeester, indien de vervanger minstens een maand duurt. Wettelijke basis: • NGW art. 20 – Inforum 8325

Meer info elders in deze Gids: • Beleidsorganen van de gemeente > Het college van burgemeester en schepenen > Verhindering en afwezigheid van een schepen

... behoudens uitdrukkelijke delegatie door de burgemeester Er kan van deze regel afgeweken worden als de burgemeester de burgemeesterzaken uitdrukkelijk gedelegeerd heeft aan één schepen in het bijzonder, maar van Belgische nationaliteit, ongeacht diens positie.

Bijkomende preciseringen i.v.m. delegatie Deze delegatie door de burgemeester heeft betrekking op al zijn bevoegdheden. Hij kan niet beslissen om bepaalde bevoegdheden te behouden en andere te delegeren. De bevoegdheden van de (vervangen) burgemeester worden gedelegeerd aan één enkele persoon.. In de Nieuwe Gemeentewet: • NGW art. 14 in fine – Inforum 188515 “In geval van ambtsbeëindiging van de burgemeester die een delegatie heeft verleend, blijft deze delegatie van kracht tot de eedaflegging van een nieuwe burgemeester. Daarna is zij van rechtswege niet meer van kracht.”

Zie www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • Delegatie van bevoegdheid en delegatie van handtekening

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

4.4. Onverenigbaarheden De functies die onverenigbaar zijn met het mandaat van burgemeester, zijn dezelfde als de functies die onverenigbaar zijn met het mandaat van schepen. Hetzelfde geldt voor de verboden activiteiten en de belangenconflicten. Wettelijke basis: • NGW art.71-76 – Inforum 188562, 8152, 188627, 8528, 188638, 188564 • Omzendbrief 2018/14 van 14 november 2018 betr. de draagwijdte van de in art. 72 NGW vastgestelde onverenigbaarheden – inforum 325201

4.5. Wedde De burgemeester krijgt een wedde die gelijk is aan een percentage van het hoogste bedrag van de weddeschaal van de gemeentesecretaris, door de gemeenteraad vastgelegd in een variabel bereik afhankelijk van het bevolkingsaantal van de gemeente. Wettelijke basis: • NGW art. 19 – Inforum 188623

Meer info elders in deze Gids: • Beleidsorganen van de gemeente > Het college van burgemeester en schepenen > Wedde van de schepen ... en de burgemeester • Deontologie van de verkozenen en transparantie > Deontologie van de Brusselse verkozene > Transparantie van de mandaten en inkomsten Zie www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • Het statuut van de gemeentelijke uitvoerende mandatarissen > Fiche: De wedde

4.6. Tuchtmaatregelen ten aanzien van de burgemeester De tuchtregeling voor de burgemeester is vergelijkbaar met de regeling die geldt voor schepenen. De Brusselse Hoofdstedelijke Regering kan een burgemeester schorsen of afzetten wegens kennelijk wangedrag of grove nalatigheid na hem vooraf gehoord te hebben. De schorsing duurt maximaal 3 maanden. Wettelijke basis: • NGW art. 82 – Inforum 8576 • 08.08.1980 Bijzondere wet tot hervorming der instellingen (art. 6, par. 1, VIII, 5°) – Inforum 224671

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

4.7. Einde van het mandaat van burgemeester

Ontslag

Vervallenverklaring

EINDE VAN HET MANDAAT VAN BURGEMEESTER

Weigering

Afloop van het mandaat

Overlijden

Afzetting

We wijzen erop dat het schriftelijk ontslag gericht moet zijn aan de Brusselse Hoofdstedelijke Regering en niet aan de gemeenteraad, aangezien de burgemeester benoemd wordt door en de eed aflegt voor die instantie. Wettelijke basis: • NGW art. 22 – Inforum 188523

4.8. Vacantverklaring van het mandaat van burgemeester Als de burgemeester overlijdt, zijn ontslag indient, een functie aanvaardt die onverenigbaar is met zijn mandaat, afgezet wordt of als zijn mandaat vervalt, wordt binnen de 2 maanden na de vacantverklaring van het mandaat een nieuwe kandidaat voorgesteld volgens de klassieke verkiezingsmethode voor burgemeesters. Tijdens de vacantverklaring van het mandaat wordt de burgemeester als afwezig beschouwd en bijgevolg vervangen door de eerstgekozen schepen, of door de schepen aan wie hij dit speciaal delegeert, die op zijn beurt vervangen zal worden. Wettelijke basis: • NGW art. 13 en art. 14 – Inforum 188506, 188515

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

Eretitels Burgemeester

Schepen

Een aftredend burgemeester die zijn ambt gedurende ten minste 10 jaar in eenzelfde gemeente heeft uitgeoefend en wiens gedrag onberispelijk is geweest, kan de gemeenteraad verzoeken hem de eretitel van zijn ambt te verlenen. Diezelfde vraag kan in zijn naam door de gemeenteraad ingediend worden.

Een aftredend schepen die zijn ambt gedurende ten minste 10 jaar in eenzelfde gemeente heeft uitgeoefend en wiens gedrag onberispelijk is geweest, kan de gemeenteraad verzoeken hem de eretitel van zijn ambt te verlenen.

Evenzo kan een aftredend burgemeester die zijn ambt gedurende ten minste 6 jaar in eenzelfde gemeente heeft uitgeoefend, hetzelfde verzoek indienen, op voorwaarde dat hij voor zijn ambt, in dezelfde gemeente gedurende ten minste 6 jaar een schepenambt of 12 jaar een mandaat van gemeenteraadslid bekleed heeft.

Evenzo kan een aftredend schepen die zijn ambt gedurende ten minste 6 jaar in eenzelfde gemeente heeft uitgeoefend, hetzelfde verzoek indienen, op voorwaarde dat hij voorafgaandelijk gedurende ten minste 12 jaar in dezelfde gemeente een mandaat van gemeenteraadslid heeft bekleed.

Wettelijke basis: • 10.03.1980 Wet betr. het verlenen van de eretitel van hun ambt aan de burgemeesters, aan de schepenen en aan de voorzitters van de raden van de OCMW’s of van de gewezen commissies van openbare onderstand – Inforum 27440

Meer info Op www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • Het statuut van de uitvoerende gemeentemandatarissen > Fiche – Eretitel

De ervaring als burgemeester of OCMWvoorzitter kan bij deze berekening in aanmerking genomen worden. Gemeenteraadslid Een aftredend gemeenteraadslid dat gedurende ten minste 18 jaar in dezelfde gemeenteraad zitting heeft gehad en wiens gedrag onberispelijk is geweest, kan de gemeenteraad verzoeken hem de eretitel van zijn ambt te verlenen.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

Synthese van de wettelijke basis van de respectieve bevoegdheden van de gemeenteraad, het college van burgemeester en schepenen, en de burgemeester De gemeenteraad: - regelt alles wat van gemeentelijk belang is (op basis van art. 117 NGW) - maakt de gemeentelijke reglementen van inwendig bestuur en de gemeentelijke politieverordeningen, met uitzondering van de tijdelijke politieverordeningen op het wegverkeer (art. 119) en maakt ze bekend op de website van het Gewest - kan gemeentelijke administratieve straffen en sancties opleggen (art. 119bis) - kan in zijn midden commissies oprichten; benoemt de leden van alle commissies en de vertegenwoordigers van de gemeenteraad in de intercommunales en in de andere rechtspersonen waarvan de gemeente lid is (art. 120) - kan adviesraden instellen, regelt de samenstelling ervan en bepaalt de gevallen waarin raadpleging van die raden verplicht is (art. 120bis) - heeft het beheer over de bossen en wouden van de gemeente (art. 122) - kan verordeningen vaststellen ter aanvulling van de wet tot afschaffing van de officiële reglementering van de prostitutie (wet 21.8.1948) (art. 121) Het college van burgemeester en schepenen is belast met: - de uitvoering van wetsteksten, wanneer dit bepaaldelijk aan het college is opgedragen; de bekendmaking en uitvoering van de gemeenteraadsbesluiten; het beheer van de gemeentelijke inrichtingen; het beheer van de inkomsten, de afgifte van bevelschriften tot betaling van de uitgaven der gemeente en het toezicht op de boekhouding; de leiding van de gemeentewerken; de vaststelling van de rooilijnen van de wegen; de afgifte van de stedenbouwkundige attesten en van de bouw- en verkavelingsvergunningen en de afgifte van de milieuvergunningen; het voeren van de rechtsgedingen waarbij de gemeente betrokken is; het beheer van de eigendommen van de gemeente; het toezicht op het gemeentepersoneel; het doen onderhouden van de buurtwegen en de waterlopen; het vaststellen van het organigram en de vaststelling van de type-functiebeschrijvingen van het personeel; de aanstelling van de leden van de examenen selectiecommissies (op basis van art. 123 NGW) - het houden van de registers van de burgerlijke stand (art. 125) - het toezicht op de bergen van barmhartigheid (art. 128) - de politie over de vertoningen (art. 130) - de tijdelijke politieverordeningen op het wegverkeer (art. 130bis) -d e verificatie van de kas van de plaatselijke ontvanger en van meerdere openbare kassen; de opstelling van een verslag dat de begrotings- en boekhoudkundige gegevens bevat (art. 131) -d e bewaring van het archief, van de titels en van de registers van de burgerlijke stand (art. 132) De burgemeester is belast met: - de uitvoering van de regelgeving, tenzij zulks uitdrukkelijk aan het college van burgemeester en schepenen of aan de gemeenteraad is opgedragen; hij is in het bijzonder belast met de uitvoering van de politiewetten, politiedecreten, de politieordonnanties, de politieverordeningen en de politiebesluiten; hij is de verantwoordelijke overheid inzake de bestuurlijke politie op het grondgebied van de gemeente (op basis van art. 133 NGW) - de bevoegdheden die hem zijn verleend krachtens de wet tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee niveaus. (wet 7.12.1998 – art. 42, 43 & 45) en de wet betreffende de civiele veiligheid (wet 15.5.2007 – art. 153 & 181) - het maken van politieverordeningen (binnen het kader begrensd in art. 134); - hij beschikt over het recht om elk verlaten gebouw op te eisen (binnen het kader begrensd in art. 134bis); - hij kan een voorlopige sluiting van een instelling of de tijdelijke schorsing van een vergunning uitspreken; een inrichting doen verzegelen; beslissen over te gaan tot een tijdelijk plaatsverbod (binnen het kader begrensd in art. 134ter, 134quater, 134quinquies)

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 2 / Beleidsorganen van de gemeente

Deontologie van de verkozenen en transparantie 1. Politiek verlof 2. De deontologie van de Brusselse verkozene 3. Burger- en strafrechtelijke aansprakelijkheid van de lokale mandataris

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 3 / Deontologie van de verkozenen en transparantie

1. Politiek verlof Wanneer de nieuw verkozen gemeentemandataris werkt, zowel in de openbare als in de privésector, biedt de wet de mogelijkheid om politiek verlof te genieten om zijn mandaat zo goed mogelijk uit te oefenen. De duur van het politiek verlof hangt af van de sector, het mandaat (de verlofduur hangt af van het belang van het mandaat) en de bevolking van de gemeente (de verlofmogelijkheden hangen samen met het inwonersaantal).

Politiek verlof TEWERKSTELLING IN DE PRIVÉSECTOR Facultatief basisverlof

Aanvullend facultatief verlof

Gemeenteraadslid

1 dag/maand, met behoud van loon

—

Schepen

2 dagen/week, onbezoldigd

• 12 maanden schorsing • Gedurende slechts 1 mandaat • Hernieuwbaar • Verplichte melding aan de werkgever

Burgemeester

2 dagen/week, onbezoldigd

• 12 maanden schorsing • Gedurende slechts 1 mandaat • Hernieuwbaar • Verplichte melding aan de werkgever

TEWERKSTELLING bij een federale of een Brusselse gewestelijke overheidsdienst

Gemeenteraadslid

Schepen

Burgemeester

Verplicht / Ambtshalve

Facultatief

[Dienstvrijstelling] 2 dagen/maand, met behoud van loon

Onbetaald verlof: • ≤ 80.000 inwoners : 2 dagen/maand • > 80.000 inwoners : 4 dagen/maand

[Verlof] Hangt af van het inwonersaantal van de gemeente : • 20.000 tot 30.000 inwoners : 4 dagen/maand • 30.001 tot 50.000 inwoners : ¼-tijds • 50.001 tot 80.000 inwoners : halftijds • > 80.000 inwoners : ambtshalve verlof

Onbetaald verlof: • ≤ 30.000 inwoners : 4 dagen/maand • 30.001 tot 50.000 inwoners : ¼-tijds • 50.001 tot 80.000 inwoners : halftijds

[Verlof] Hangt af van het inwonersaantal van de gemeente: • 20.001 tot 30.000 inwoners: ¼-tijds • 30.001 tot 50.000 inwoners: halftijds • > 50.000 inwoners: ambtshalve verlof

Onbetaald verlof: • ≤ 30.000 inwoners : ¼-tijds • 30.001 tot 50.000 inwoners: halftijds

“Politiek verlof biedt de mandataris de mogelijkheid om zijn mandaat zo goed mogelijk uit te oefenen” Opgelet! Het politiek verlof voor personeel van de Brusselse gemeenten volgt dezelfde regels als voor de gewestelijke overheidsdiensten, behalve wat volgende betreft: - Het ambtshalve verlof van de burgemeester van een gemeente van 20.001 tot 30.000 inwoners bedraagt 2 dagen per maand. - Het ambtshalve verlof van de schepen van een gemeente van 20.001 tot 50.000 inwoners bedraagt 2 dagen per maand. - De dienstvrijstelling van een gemeenteraadslid bedraagt 1 dag per maand. - De burgemeester van een gemeente tot 30.000 inwoners beschikt ook over 1 dag dienstvrijstelling per maand. - De schepen van een gemeente tot 50.000 inwoners beschikt ook over 1 dag dienstvrijstelling per maand.

Zie www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • politiek verlof

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 3 / Deontologie van de verkozenen en transparantie

2. De deontologie van de Brusselse verkozene De Brusselse gemeentelijke verkozenen moeten 3 soorten deontologische regels naleven : - verbod om te zetelen en onverenigbaarheden - regels inzake transparantie (beogen een omkadering van de inkomsten) - regels inzake bekendmaking van mandaten en inkomsten Meer info elders in deze Gids : De politieke organen van de gemeente > • De gemeenteraad > Onverenigbaarheden • Het college van burgemeester en schepenen > Onverenigbaarheden • De burgemeester > Onverenigbaarheden

DEONTOLOGIE VAN DE BRUSSELSE VERKOZENEN

Transparantie van mandaten en inkomsten: Volgens de 150% regel is het elke verkozene verboden om via zijn of haar verschillende mandaten en functies meer dan het equivalent van 150% van de bezoldiging van een volksvertegenwoordiger te verdienen (ter indicatie in 2017 : 183.519€ bruto/jaar).

DEONTOLOGIE

OnverenigbaarhedeN : De verkozene mag geen functies uitoefenen die onverenigbaar zijn met het uitgeoefende mandaat en moet de regels inzake belangenconflicten in acht nemen.

Bekendmaking van mandaten en inkomsten: De verkozene is verplicht om, onder bepaalde voorwaarden, de lijst van zijn mandaten en inkomsten openbaar te maken. De betrokken mandatarissen moeten deze lijst vóór 1 oktober indienen.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 3 / Deontologie van de verkozenen en transparantie

2.1. Transparantie van mandaten en beperkingen inzake inkomsten Vanaf de bestuursperiode 2018-2024 zijn alle gemeenteraadsleden, schepenen en burgemeesters onderworpen aan de nieuwe transparantieregels met betrekking tot de bezoldiging en de voordelen van de Brusselse mandatarissen.

2.1.1. De zogenaamde 150 % regel – financiële decumul Het is elke gemeenteraadslid, schepen of burgemeester verboden om via zijn verschillende mandaten en functies meer te verdienen dan het equivalent van 150 % van de vergoeding van een Volksvertegenwoordiger, (ter indicatie: 183.519 € bruto in 2017) Het is dus een regel van «financiële decumul»: boven dat bedrag wordt elk ander mandaat dat in theorie recht geeft op een vergoeding, onbezoldigd uitgeoefend. Niet opgenomen in de 150 % zijn alle inkomsten die hieronder niet vermeld staan, waaronder «inkomsten uit arbeid».

Men verstaat onder ‘afgeleid mandaat’: elke functie van rechtswege uitgeoefend door een burgemeester, schepen of gemeenteraadslid uit hoofde van: - zijn kiesmandaat of uitvoerend mandaat - een mandaat waarvoor hij aangesteld werd in een internationale instelling, in een federale, communautaire, gewestelijke, bicommunautaire of lokale openbare instelling,

2.1.2. Hoe moeten we dit berekenen? Om na te gaan of het bedrag van de bezoldigingen die de openbare mandatarissen ontvangen, niet hoger is dan het bedoelde maximum, wordt rekening gehouden met het brutobedrag van alle bezoldigingen, vergoedingen, wedden, presentiegelden en voordelen van alle aard in het kader van de uitoefening van: - een Europees, federaal, communautair, gewestelijk en bicommunautair of gemeentelijk kiesmandaat; - een uitvoerend mandaat; - een mandaat in een internationale instelling; - een mandaat in een federale, communautaire, gewestelijke, bicommunautaire of lokale openbare instelling; - een mandaat in elke structuur onderworpen aan de wetgeving op de overheidsopdrachten;

“In 2017 bedroeg 150 % van de vergoeding van een Volksvertegenwoordiger 183.519€”

- een afgeleide functie van de voornoemde mandaten; - een mandaat in elke andere privé- en overheidsstructuur, uitgeoefend na aanstelling door de Regering en/ of het Verenigd College om ze er te vertegenwoordigen. Wettelijke basis: • «Afgeleid mandaat of functie» moet geïnterpreteerd worden volgens de definitie vervat in art. 3, par. 1, van de gezamenlijke ordonnantie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van 14 december 2017 betr. de transparantie van de bezoldigingen en voordelen van de Brusselse openbare mandatarissen (Inforum 317334) of, in geval van wijziging of opheffing van laatstgenoemde ordonnantie, de definitie in de wijzigings- of opheffingsnorm.

- een stichting of elk ander privaat, openbaar of gemengd orgaan waarvan een of meer bestuurders benoemd zijn door de Regering en/of het Verenigd College, - of een mandaat of een functie in elke andere structuur onderworpen aan de wetgeving op de overheidsopdrachten. Men verstaat onder afgeleid mandaat elke functie uitgeoefend door een openbaar mandataris in een publiekrechtelijke of privaatrechtelijke rechtspersoon of in een feitelijke vereniging en die hij uit hoofde van zijn oorspronkelijke mandaat gekregen heeft of van het orgaan waarin hij dat mandaat uitoefent dan wel op om het even welke andere manier.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 3 / Deontologie van de verkozenen en transparantie

2.1.3. En de reis- en representatiekosten? Het college van burgemeester en schepenen moet een beslissing nemen over de toewijzing en verdeling van de reis- en representatiekosten. Het college van burgemeester en schepenen moet eveneens een gemotiveerde beslissing nemen wanneer de gemeente een reis organiseert, en een gemeenteraadslid, schepen of burgemeester daaraan deelneemt in de uitoefening van zijn functies.

Cumul van mandaten in intercommunales – een bijkomend verbod! Een gemeenteraadslid mag niet meer dan 3 mandaten van bestuurder uitoefenen in een intercommunale. Wettelijke basis: • NGW art. 12ter – Inforum 282001

Opgelet voor het «afgeleid mandaat» in vzw, gemeentebedrijf en intercommunale Een ‘afgeleid’ mandaat is een mandaat dat automatisch van rechtswege wordt uitgeoefend omwille van de uitoefening van een eerste mandaat, het ‘oorspronkelijk’ mandaat genoemd, net zoals dat geldt voor de afgeleide functie. Burgemeesters en schepenen kunnen geen enkele vorm van bezoldiging of vergoeding ontvangen bij de uitoefening van een mandaat dat afgeleid is van hun mandaat als burgemeester of schepen. Bv. de statuten van het autonoom gemeentebedrijf bepalen dat de burgemeester voorzitter is van de raad van bestuur van het gemeentebedrijf. De burgemeester oefent dan een afgeleid mandaat uit en ontvangt er geen bezoldiging voor.

Guidevan Gids de de lokale mandataris l’élu local

Wettelijke basis: • NGW art. 19 – Inforum 188623 • 14.12.2017 Ordonnantie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie betreffende de transparantie van de bezoldigingen en voordelen van de Brusselse openbare mandatarissen – Inforum 317334 & 317349 • 14.12.2017 Ordonnantie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie houdende de oprichting van een Brusselse Deontologische Commissie – Inforum 318074 & 318073 • 25.01.2018 Ordonnantie betreffende de beperking van het aantal gemeentelijke mandatarissen en de invoering van nieuwe maatregelen inzake goed bestuur in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest – Inforum 318434

Chapitre 3 3/ / Hoofdstuk Deontologie des Déontologie van élus de verkozenen et transparence en transparantie

2.2. Bekendmaking van mandaten en inkomsten Naast de hierboven beschreven transparantieregels moeten de lokale verkozenen de lijst van hun mandaten en vermogen openbaar maken.

2.2.2. Op de gemeentewebsite: voor burgemeester, schepen en OCMW-voorzitter

Belangrijke datum: 1 oktober, deadline voor verkozenen om de lijst van hun mandaten en vermogen bekend te maken.

Uiterlijk op 1 oktober maken de burgemeester, de schepenen en de OCMW-voorzitter de volgende gegevens over aan de gemeentesecretaris:

2.2.1. Jaarverslag opgesteld door de gemeentesecretaris

- de lijst van hun mandaten, functies en afgeleide functies, alsook hun bezoldigingen en voordelen van alle aard die voortvloeien uit deze mandaten en afgeleide functies;

De gemeentesecretaris stelt het jaarverslag op binnen 6 maanden na afloop van het jaar. Hij heeft een reeks inlichtingen nodig, waarvan sommige betrekking hebben op de burgemeesters, de schepenen en de gemeenteraadsleden. De tekst moet een gedetailleerde lijst bevatten met: - de aanwezigheden op de vergaderingen; - de bezoldigingen en voordelen van alle aard; - de representatiekosten die ze ontvingen; - een lijst van alle reizen waaraan zij in het kader van hun functie hebben deelgenomen.

- de lijst van andere activiteiten die ten persoonlijke titel worden verricht, met inbegrip van degene die in een vennootschap worden verricht; - de bezoldigingen ontvangen voor de uitoefening van een functie binnen een andere publieke of private structuur, die onderworpen is aan de wetgeving inzake overheidsopdrachten, alsook voor activiteiten ten persoonlijke titel, met inbegrip van degene die in een vennootschap worden verricht.

“Alle functies die ten persoonlijke titel worden verricht, met inbegrip van degene in een vennootschap”

De naleving van deze verplichtingen wordt gewaarborgd door de Brusselse Deontologische Commissie, die geldboetes kan opleggen in geval van schending van de wet.

Nieuwe wetgeving: • 04.10.2018 Uitvoeringsbesluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering houdende uitvoering van artikel 7 van de gezamenlijke ordonnantie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van 14.12.2017 betreffende de transparantie van de bezoldigingen en voordelen van de Brusselse openbare mandatarissen – Inforum 324555 • 04.10.2018 Uitvoeringsbesluit van het Verenigd College van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie houdende uitvoering van artikel 7 van de gezamenlijke ordonnantie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van 14.12.2017 betreffende de transparantie van de bezoldigingen en voordelen van de Brusselse openbare mandatarissen – Inforum 324560

De Brusselse Deontologische Commissie Op het moment dat wij de inhoud van deze publicatie afsluiten, vernemen wij de bekendmaking in het Belgisch Staatsblad van 5 november 2018 van de oproep tot kandidaten voor 14 vacante mandaten voor de Brusselse Deontologische Commissie.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 3 / Deontologie van de verkozenen en transparantie

2.2.3. Aangifte van mandaten en vermogen: de persoonlijke verantwoordelijkheid van de mandataris De federale wetgeving betreffende de aangifte van mandaten en vermogen, de transparantie van de bezoldigingen, de elektronische indiening en de controle kan worden toegepast op lokale mandatarissen

En de gemeenteraadsleden?

De burgemeester en de schepenen moeten een mandatenlijst en een vermogensaangifte indienen bij het Rekenhof.

De hoedanigheid van gemeenteraadslid betekent als zodanig niet dat zij onderworpen zijn aan deze verplichtingen die voortvloeien uit de federale wetgeving.

• 14.10.2018 Wet tot wijziging van de wetgeving inzake mandatenlijst en vermogensaangifte wat de transparantie over de vergoedingen, de uitbreiding naar overheidsbestuurders, de elektronische indiening en de controle betreft – Inforum 323992 • 14.10.2018 Bijzondere wet tot wijziging van de bijzondere wetgeving inzake mandatenlijst en vermogensaangifte wat de transparantie over de vergoedingen, de uitbreiding naar overheidsbestuurders, de elektronische indiening en de controle betreft – Inforum 324019

Mandatenlijst

In geval van niet-nakoming van deze verplichtingen is het Rekenhof bevoegd om administratieve boetes op te leggen.Als de mandataris reeds bij vonnis veroordeeld werd tot een geldboete, zal een recidive leiden tot een drievoudige boete en onverkiesbaarheid gedurende 5 jaar.

Burgemeesters en schepenen

Wettelijke basis: • 02.05.1995 Bijzondere wet betreffende de verplichting om een lijst van mandaten, ambten en beroepen, alsmede een vermogensaangifte in te dienen – Inforum 237109

“De lokale mandatarissen hebben geen strafrechtelijke immuniteit”

Opgelet voor sancties

Elke burgemeester en schepen moet vóór 1 oktober van het volgende jaar een schriftelijke verklaring indienen waarin melding wordt gemaakt van alle mandaten, bestuursfuncties of beroepen, van welke aard ook, die zij in de loop van het jaar hebben uitgeoefend, zowel in de publieke sector als voor rekening van elke natuurlijke of rechtspersoon, organisatie of feitelijke vereniging, gevestigd in België of in het buitenland, alsook van de bezoldigingen die zij ontvingen voor deze mandaten, bestuursfuncties en beroepen. De bezoldigingen worden toegekend binnen een vork, met enkele uitzonderingen (waaronder met name de gevallen van intercommunales en bepaalde gemeentelijke vzw’s).

Het is wel mogelijk dat de uitoefening van een ander mandaat naast dat van gemeenteraadslid ook leidt tot de toepassing van deze regels.

Voorbeeld Als een gemeenteraadslid ook lid is van het parlement of een regering op federaal, gewestelijk of gemeenschapsniveau, is de wet op deze persoon van toepassing. Hetzelfde geldt als hij een leidend ambtenaar is op federaal, gewestelijk of gemeenschapsniveau.

Goed om te weten De federale wetgeving van 1995 is van toepassing, maar enkel voor het gedeelte betreffende de mandatenaangifte, indien het gemeenteraadslid rechtstreeks of onrechtstreeks een bezoldiging ontvangt voor zijn mandaat in een orgaan zoals: - een raad van bestuur; - een adviescommissie; - een directiecomité; ... binnen een paracommunale structuur zoals : ¤¤ een autonoom gemeentebedrijf ¤¤ een intercommunale

Vermogensaangifte

¤¤ een interprovinciale vereniging

Elke burgemeester en schepen moet vóór 1 oktober van het volgende jaar een aangifte indienen met betrekking tot zijn vermogen op 31 december van het voorgaande jaar, in een gesloten envelop, verklaard op erewoord. De verklaring omvat alle bankrekeningen, aandelen en obligaties, alle onroerende goederen en alle waardevolle roerende goederen, zoals antiek en kunstwerken.

¤¤ een gemeentelijke vzw – in sommige gevallen*

Gids van de lokale mandataris

*Wat de gemeentelijke vzw’s betreft, moet de kwestie geval per geval worden onderzocht.

Meer info elders in deze Gids : > Paracommunale structuren

In al deze gevallen is het raadslid dus vrijgesteld van het andere gedeelte, nl. de vermogensaangifte.

Hoofdstuk 3 / Deontologie van de verkozenen en transparantie

3. Burger- en strafrechtelijke aansprakelijkheid van de lokale mandataris 3.1. Burgerrechtelijk aansprakelijk zoals iedereen Lokale mandatarissen kunnen in de uitoefening van hun functie burgerrechtelijk aansprakelijk worden gesteld voor schade als gevolg van hun fouten en/ of nalatigheid. M.a.w. zij zijn gebonden aan dezelfde aansprakelijkheidsregels als alle burgers. In burgerrechtelijke zin betekent ‘fout’ de geringste vorm van schuld die in aanmerking kan worden genomen. Onzorgvuldigheid, vergetelheid of nalatigheid zijn voldoende om een fout in burgerrechtelijke zin te begaan. De mandataris moet handelen zoals elke voorzichtige en toegewijde persoon in dezelfde omstandigheden zou hebben gedaan om burgerrechtelijke aansprakelijkheid te voorkomen.

Aansprakelijkheid van het college ... één voor allen, allen voor één Als beslissingsinstantie kan het college van burgemeester en schepenen zijn bevoegdheden enkel collectief uitoefenen, wat betekent dat geen enkel lid van het college in deze functie een persoonlijke bevoegdheid heeft. Bijgevolg lopen alle leden van het college van burgemeester en schepenen het risico aansprakelijk te worden gesteld voor een fout begaan door één van hen. Het is daarom van essentieel belang dat alle leden van het college over een verzekeringspolis beschikken die hun aansprakelijkheid dekt.

3.2. Strafrechtelijke aansprakelijkheid De lokaal verkozene is strafrechtelijk aansprakelijk als hij een strafbaar feit begaat of eraan deelneemt. Lokale mandatarissen hebben geen strafrechtelijke immuniteit. Bijgevolg kunnen ze bij de uitoefening van hun functie strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld. Naast de mandatarissen is de gemeente zelf strafrechtelijk aansprakelijk voor misdrijven die verband houden met de verwezenlijking van het gemeentelijk belang. Wettelijke basis: • Strafwetboek, art. 5 – Inforum 76170

Meer info in ons tijdschrift Nieuwsbrief-Brussel: • De strafrechtelijke aansprakelijkheid van gemeentemandatarissen: wijzigingen in de wetgeving – NBB 109, aug.-sept. 2018, p. 6-7

Wettelijke basis: • Burgerlijk Wetboek, art. 1382-1383 – Inforum 294453, 294454

Enkele bijkomende principes Terughoudendheid

Discretieplicht

Aangifteplicht

«De verplichting om zich te onthouden van bepaalde gedragingen die onverenigbaar zijn met de aard van de functie of de job.» (vert.) (Ph. De Bruycker, «Déontologie de la fonction publique et transparence administrative»)

Lokale verkozenen moeten een zekere discretie aan de dag leggen met betrekking tot de informatie die zij tijdens de uitoefening van hun mandaat verkrijgen (bv. besprekingen binnen het college, vergaderingen achter gesloten deuren).

Wij wijzen ook op de verplichting om onverwijld aangifte te doen bij het Parket van Brussel van elke misdaad of wanbedrijf.

Als publieke figuren die democratisch verkozen zijn en dus het vertrouwen van de burger hebben gekregen, moeten verkozenen: -e en omzichtige houding aannemen, ook in hun privéleven; -e en onpartijdig en neutraal imago behouden; - z ich onthouden van elke handeling die de waardigheid en de eer van de functie van mandataris kan schenden.

Van de mandataris wordt verwacht dat hij zich gedurende zijn mandaat voorzichtig en toegewijd gedraagt. (Bv. het inzagerecht niet misbruiken om derden te informeren. Ter herinnering, hoewel het inzagerecht een instrument van democratische controle is waarover de verkozene beschikt en een exclusief voorrecht betekent, kan het niet worden verdraaid op straffe van schending van de discretieplicht.) Meer info i.v.m. het inzagerecht, elders in deze Gids: • De politieke organen van de gemeente > De gemeenteraad > De rechten van het gemeenteraadslid > Het inzagerecht

Gids van de lokale mandataris

Deze verplichting is vastgelegd in artikel 29 van het Wetboek van Strafvordering. « Iedere gestelde overheid, ieder openbaar officier of ambtenaar […] die in de uitoefening van zijn ambt kennis krijgt van een misdaad of van een wanbedrijf, is verplicht daarvan dadelijk bericht te geven aan de procureur des Konings bij de rechtbank binnen wier rechtsgebied die misdaad of dat wanbedrijf is gepleegd of de verdachte zou kunnen worden gevonden, en aan die magistraat alle desbetreffende inlichtingen, processenverbaal en akten te doen toekomen. » Wettelijke basis: • Wetboek van Strafvordering, art. 29 – Inforum 217186

Hoofdstuk 3 / Deontologie van de verkozenen en transparantie

Sleutelfuncties bij het gemeentebestuur 1. De gemeentesecretaris 2. De gemeenteontvanger 3. De directeur human resources

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 4 / Sleutelfuncties bij het gemeentebestuur

1. De gemeentesecretaris Geeft juridisch en administratief advies aan gemeenteraad en schepencollege

Stelt de verslagen op van de gemeenteraad en het schepencollege

Is voorzitter van het directiecomité

Waarborgt het algemeen beheer van de gemeentediensten

Medeondertekent de officiële stukken van de gemeente (verslagen, reglementen, brieven, …)

GEMEENTESECRETARIS

Beheert het personeel onder het gezag van het college: - arbeidsreglement - organigram - vormingsplannen en -kader

Bereidt de dossiers voor van de gemeenteraad en het schepencollege

Ondertekent de briefwisseling

1.1. Taken van de gemeentesecretaris De gemeentesecretaris is het hoofd van de administratie en het gemeentepersoneel. Hij wordt benoemd door de gemeenteraad, volgens de voorwaarden die deze vastlegt. Na het afleggen van de eed voor de gemeenteraadsleden staat hij onder het gezag van de gemeenteraad, het college van burgemeester en schepenen

en de burgemeester, ieder volgens zijn bevoegdheidsdomein. In gemeenten met meer dan 60.000 inwoners kan de secretaris worden bijgestaan door een adjunct-secretaris, die hem bijstaat in al zijn functies en hem vervangt wanneer hij verhinderd of afwezig is.

De voornaamste taken van de gemeentesecretaris : «instaan voor de goede werking van de gemeentediensten» : 1° de algemene directie van de gemeentelijke diensten; 2° de leiding en het dagelijks beheer van het personeel; 3° het voorzitterschap van het directiecomité; 4° het opstellen van de ontwerpen van personeelsformatie, van organigram, van opleidingsplannen en van arbeidsreglementen; 5° de voorbereiding en de uitvoering, onder meer in het directiecomité, van de beleidshoofdlijnen vervat in de oriëntatienota;

Gids van de lokale mandataris

6° de voorbereiding van de dossiers die aan de gemeenteraad en aan het college worden voorgelegd; 7° de redactie van de notulen van de vergaderingen van de gemeenteraad en van het college, die hij bijwoont; 8° de medeondertekening van alle officiële stukken uitgaande van het gemeentebestuur, onder meer van de briefwisseling; 9° het verstrekken van juridische en administratieve adviezen aan de gemeenteraad en aan het college,

nder meer in verband met de o naleving van de wetten; 10° het instellen en het opvolgen van het intern controlesysteem. 11° het opstellen van het jaarverslag betreffende de verplichte transparantie van de lokale mandatarissen. Wettelijke basis: • NGW art. 26bis – Inforum 236771 • NGW art. 69 – Inforum 236779 • NGW art. 70 – Inforum 188637

Hoofdstuk 4 / Sleutelfuncties bij het gemeentebestuur

1.2. De gemeentesecretaris en de interne controle Het interne controlesysteem is een geheel van maatregelen en procedures om een redelijke veiligheid van de bestuursprocessen van de gemeente te verzekeren. Dit houdt onder meer in dat de naleving van alle toepasselijke regelgeving wordt gewaarborgd, dat de financiën en de activa van de gemeente doeltreffend worden gecontroleerd en dat

fraude wordt voorkomen. De gemeentesecretaris is verantwoordelijk voor het opzetten, organiseren en beheren van het interne controlesysteem van de gemeente. Wettelijke basis: • NGW art. 263undecies-263terdecies – Inforum 263804

1.3. De gemeentesecretaris en het directiecomité Elke gemeente heeft een directiecomité. Dat is een orgaan dat de activiteiten en de projecten van het gemeentebestuur coördineert.

“Het Directiecomité coördineert de activiteiten en projecten van het gemeentebestuur”

Het directiecomité is samengesteld uit de gemeentesecretaris (voorzitter), de adjunct-gemeentesecretaris, de gemeenteontvanger, de directeur human resources en elke persoon die, onder het rechtstreekse hiërarchisch gezag van de gemeentesecretaris, verantwoordelijk is voor het beheer van een gemeentelijke dienst. Het directiecomité is belast met: 1° het bijstaan van de secretaris in zijn opdracht om de werkzaamheden van de verschillende gemeentediensten onderling te coördineren; 2° het zorgen voor de transversale uitvoering van de beslissingen van de gemeenteraad en van het college door de betrokken gemeentediensten; 3° het geven van advies over de ontwerpen van personeelsformatie en organigram opgesteld door de secretaris

Het driejaarlijks plan Tweemaal per zittingsperiode, bij de neerlegging van de eerste en de vierde begroting, legt het college de gemeenteraad een driejaarlijks plan voor. Dit driejaarlijks plan bestaat uit de volgende documenten: - een oriëntatienota, die minstens de hoofdbeleidskeuzen bevat die voor de drie eerstvolgende jaren vastgesteld worden; - een beheersplan dat de oriëntatienota begrotingsmatig vertaalt, in de vorm van ramingen en vooruitzichten. Dit driejaarlijks plan moet door de gemeenteraad goedgekeurd worden. Wettelijke basis : • NGW art. 242bis – Inforum 236778

Wettelijke basis: • NGW art. 70quater-70septies – Inforum 236785

Ten minste na iedere goedkeuring van het driejaarlijks plan sluit de gemeentesecretaris, ook namens het directiecomité, een afsprakennota af met het college over de wijze waarop hijzelf, het directiecomité, de gemeenteraad en het college zullen samenwerken om de beleidsdoelstellingen te realiseren, en over de omgangsvormen tussen het college en het bestuur. In deze afsprakennota wordt bepaald hoe de secretaris de bevoegdheden uitoefent die hem werden gedelegeerd.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 4 / Sleutelfuncties bij het gemeentebestuur

Meer info over het gemeentepersoneel? Brussel Plaatselijke Besturen heeft een editie van «Focus» gewijd aan het gemeentepersoneel, om een beeld te schetsen van de Brusselse gemeentelijke ambtenarij in haar geheel, de voornaamste tendensen en de bijzondere kenmerken van de gemeentebesturen en hun gelijkenissen. De publicatie bevat een aantal gegevens die bijzonder interessant zijn voor de mandataris die geïnteresseerd is in het gemeentelijk personeelsmanagement. Ter illustratie geven wij hier het aantal personeelsleden per gemeente en de uitdrukking van dit aantal in functie van het aantal inwoners. De publicatie biedt echter nog veel meer cijfergegevens.

Aantal inwoners per personeelslid (VTE) Bevolking

VTE

Aantal inwoners/ VTE

Anderlecht

117.412

1.288

Brussel

178.552

4.190

Elsene

85.541

1.375

Etterbeek

47.180

647

Evere

39.556

520

Ganshoren

24.269

226

107

Jette

51.426

592

Koekelberg

21.638

258

Oudergem

33.161

353

132.590

1.170

113

Sint-Agatha-Berchem

24.224

250

Sint-Gillis

50.659

771

Sint-Jans-Molenbeek

96.586

1.086

Sint-Joost-ten-Node

27.402

605

Sint-Lambrechts-Woluwe

54.311

717

Sint-Pieters-Woluwe

41.207

448

Ukkel

81.944

789

104

Vorst

55.613

701

Watermaal-Bosvoorde

24.619

283

1.187.890

16.270

Schaarbeek

19 Gemeenten

Meer info Zie Focus 2 «Het personeel van de Brusselse gemeenten. Cijfergegevens» op http:// plaatselijke-besturen.brussels > Documentatie

Bron: bijlagen bij de gemeentebegrotingen 2017 betreffende het personeel en de Algemene Directie Statistiek - Statistics Belgium: bevolking op 1 januari 2016.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 4 / Sleutelfuncties bij het gemeentebestuur

2. De gemeenteontvanger Maakt een jaarverslag op van de financiële situatie van de gemeente

Houdt de gemeenteboekhouding bij

Verricht de betalingen van de gemeente Vestigt het bevelschrift voor de invordering van gemeentebelastingen en -retributies

GEMEENTEONTVANGER: BORG VOOR DE GEMEENTEFINANCIËN

Verifieert en meldt aan het college elk verlies, diefstal of financieel tekort

Controleert en waarborgt de uitvoering van de begroting

Schatbewaarder van de gemeente

2.1. Plaats in de gemeente, statuut, onverenigbaarheden en verantwoordelijkheid Elke gemeente heeft een ontvanger die door de gemeenteraad wordt benoemd. Hij legt de eed af in handen van de voorzitter van de gemeenteraad tijdens een openbare vergadering. De ontvanger oefent zijn taken uit onder het gezag van het college, dat hem kan horen over alle aangelegenheden die een financiële of budgettaire weerslag hebben. Het is de lokale ontvanger verboden om handel te drijven, zelfs via een tussenpersoon. De gemeenteraad legt een tuchtstraf op in geval van niet-naleving van dit verbod. Terwijl de ontvanger vroeger verplicht was om zich persoonlijk borg te stellen voor de goede uitvoering van zijn taken, is deze verplichting inmiddels opgeheven.

Wettelijke basis: • NGW art. 53 – Inforum 236778 • NGW art. 65-68 – Inforum 188560, 8740, 8503 • NGW art. 69 – Inforum 236779 • NGW art. 70 – Inforum 188637 • NGW art. 136bis – Inforum 63047 • 14.04.2016 Ordonnantie wijz. NGW om de verplichting van de borgstelling voor de gemeenteontvangers af te schaffen – Inforum 300156 • 21.09.2016 Omzendbrief betr. de ordonnantie van 14.04.2016 wijz. NGW om de verplichting van de borgstelling voor de gemeenteontvangers af te schaffen – Inforum 304294

Meer info elders in deze Gids: • Beleidsorganen van de gemeente > Het college van burgemeester en schepenen > De bevoegdheden van het college

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 4 / Sleutelfuncties bij het gemeentebestuur

2.2. De taken van de ontvanger: beheer en controle van de gemeentefinanciën 2.2.1. Taken uitdrukkelijk opgesomd in de Nieuwe Gemeentewet De gemeenteontvanger is belast met en verantwoordelijk voor: - de gemeentelijke boekhouding en de jaarrekeningen van de gemeente - de invordering van de ontvangsten van de gemeente - de inning van de regelmatige schuldvorderingen

2.2.2. Taken gedelegeerd door het college Het college kan aan de ontvanger om het even welke andere opdracht toevertrouwen die verband houdt met zijn bevoegdheden, onder meer inzake financieel beheer. In het kader van deze opdrachten staat de ontvanger onder het gezag van het college. Wettelijke basis: • NGW art. 136, par. 2 – Inforum 236796

Wettelijke basis: • NGW art. 137bis – Inforum 282037

Surf naar www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • Gemeentebelastingen en -retributies > Fiche: De retributie – invordering

- de heffing van de gemeentebelastingen Wettelijke basis: • 03.04.2014 Ordonnantie betr. de vestiging, de invordering en de geschillen inzake gemeentebelastingen – Inforum 283262

Surf naar www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches • Gemeentebelastingen en -retributies > Fiche: De fiscale autonomie van de gemeente > Fiche: Het gemeentelijk belastingreglement

- het beheer van de rekeningen en van de algemene kasmiddelen van de gemeente - het beleggen op korte termijn van de thesauriemiddelen - de centralisatie van de vastleggingen - de betaling van de uitgaven tegen regelmatige bevelschriften - het uitbrengen van een jaarlijks verslag over de financiële toestand van de gemeente: dit verslag wordt gevoegd bij het ontwerp van begroting zoals dit aan de gemeenteraad ter goedkeuring wordt voorgelegd. Wettelijke basis: • NGW 136-139 – Inforum 236796, 63047, 9887, 282037, 9888, 188643, 9890

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 4 / Sleutelfuncties bij het gemeentebestuur

3. De directeur human resources De directeur human resources is, onder het rechtstreekse hiërarchische gezag van de gemeentesecretaris, belast met de uitvoering van het gemeentelijke beleid betreffende:

- het beheer van de interne mobiliteit binnen de gemeente

- het personeelsmanagement

- het opstellen van het jaarverslag ten behoeve van de gemeenteraad betreffende het HR-management in de gemeente

- de organisatie van de wervings- en de bevorderingsprocedures van het personeel en van de examens

De directeur human resources kan door de gemeenteraad gehoord worden over elke vraag in verband met het personeelsmanagement.

- het uitdenken en uitvoeren van omschrijvingen voor typefuncties en de coördinatie van het vaststellen van definities voor geïndividualiseerde functies

Wettelijke basis: • NGW art. 70bis-70ter – Inforum 236782, 236784

- het previsioneel beheer van het personeelsbestand en van de vaardigheden binnen de gemeente - de uitwerking van een opleidingsbeleid voor het personeel - de uitwerking van een ontwerp van reglement voor de evaluatie van het personeel, alsook het goed beheer van het evaluatieproces van ieder betrokken personeelslid

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 4 / Sleutelfuncties bij het gemeentebestuur

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 4 / Sleutelfuncties bij het gemeentebestuur

Het OCMW 1. Wie doet wat in een OCMW? 2. Relatie tussen gemeente en OCMW

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 5 / Het OCMW

Een instelling in beweging? Bij het schrijven van deze tekst waren de werkzaamheden met het oog op de hervorming van de organieke OCMW-wet nog aan de gang. De algemene voorstelling van het OCMW die we hier geven, is gebaseerd op de situatie begin november 2018.

Het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW) heeft tot taak aan personen en gezinnen de dienstverlening te verzekeren waartoe de gemeenschap gehouden is. In België is de maatschappelijke dienstverlening een systeem dat bescherming wil bieden aan personen en gezinnen die niet meer beschikken over voldoende middelen om een leven te kunnen leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid. Naast het toekennen van individuele steun aan personen in moeilijkheden, voorziet de wet bovendien dat het OCMW waar nodig instellingen of diensten met een sociaal, curatief of preventief karakter kan creëren en beheren. Dergelijke diensten die door het OCMW beheerd worden, zijn zeer verschillend en variëren van het ene OCMW tot het andere, naar gelang van de behoeften van de bevolking van de gemeente. Enkele voorbeelden van door OCMW’s beheerde diensten: schuldbemiddelingsdienst, washuis, sociale winkel, opvangtehuis, transitwoning, sociaal restaurant, kinderopvangtehuis, familiehulp, rustoord, ... OCMW-bijstand kan verschillende vormen aannemen. De wet bepaalt dat deze van materiële, sociale, geneeskundige, sociaalmedische of psychologische aard kan zijn. Zo gaat de OCMW-steun van zuivere financiële hulp tot socioprofessionele inschakeling, gaande over de tegemoetkoming in medische kosten, thuiszorg, schuldbemiddeling, juridische bijstand, hulp in natura (bv. maaltijden of kleding), ... Bovendien kan het OCMW samen met de instellingen en diensten die een sociale of specifieke activiteit uitoefenen in de gemeente, één of meer comités oprichten om hun acties te coördineren en de uitvoering ervan te organiseren. De thema’s die in elk comité aan de orde komen en de acties die worden gevoerd, hangen af van de prioriteiten die de leden vaststellen.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 5 / Het OCMW

1. Wie doet wat in een OCMW? Er werken veel mensen bij een OCMW. De maatschappelijk assistenten zijn misschien de meest gekenden, maar zeker niet de enigen die een belangrijke rol spelen in een OCMW. Het OCMW kan overigens slechts functioneren dankzij verschillende organen. De inhoud van hun rol wordt hierna geschetst.

1.1. De voornaamste organen 1.1.1. De raad voor maatschappelijk welzijn De raad voor maatschappelijk welzijn (kortweg OCMW-raad genaamd) bestuurt het OCMW. De raad bestaat uit OCMW-raadsleden: dat zijn politieke mandatarissen die door de gemeenteraad gekozen worden na elke gemeenteraadsverkiezing. Om de 6 jaar wordt er dus een nieuwe raad voor maatschappelijk welzijn samengesteld, maar de leden worden niet rechtstreeks verkozen door de bevolking (het gaat om een lokale maar indirecte verkiezing). Het aantal leden van de OCMW-raad is afhankelijk van het inwonersaantal van de gemeente en varieert van 9 (voor kleine gemeenten) tot 15 (voor grotere). Kandidaat-raadsleden moeten niet noodzakelijk gemeentemandataris zijn, maar hun kandidatuur wordt wel voorgelegd door een gemeenteraadslid.

1.1.2. Het vast bureau Elk OCMW moet beschikken over een vast bureau dat in functie blijft totdat de nieuwe raad is geïnstalleerd. De raad voor maatschappelijk welzijn stelt onder zijn leden een vast bureau samen, dat verantwoordelijk is voor het dagelijks bestuur en waaraan ook andere welbepaalde bevoegdheden gedelegeerd kunnen worden. Het vast bureau, met inbegrip van de voorzitter, bestaat uit een 3 tot 5 leden, afhankelijk van de grootte van de OCMW-raad.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 5 / Het OCMW

1.1.3. Bijzondere comités en bijzonder comité voor de sociale dienst De wet laat de raad voor maatschappelijk welzijn toe alle beslissingen te nemen, onder andere de beslissingen over de steunaanvragen, maar meestal wordt deze opdracht gedelegeerd aan een bijzonder comité, het bijzonder comité voor de sociale dienst (BCSD) genaamd. In dat comité zetelen enkele OCMW-raadsleden en de OCMW-voorzitter. Zij nemen de beslissingen betreffende de steunaanvragen in naam van het OCMW. Indien er een BCSD bestaat, kan de OCMW-raad ook uit zijn leden bijzondere comités oprichten waaraan welomschreven bevoegdheden gedelegeerd worden (bv. bijzonder comité van het rustoord). Net als bij het vast bureau varieert het aantal leden van de bijzondere comités van 3 tot 5, naar gelang van de grootte van de OCMW-raad.

1.2. De voornaamste functies 1.2.1. De voorzitter De voorzitter wordt verkozen bij geheime stemming, door en onder de OCMW-raadsleden. De voorzitter leidt de activiteiten van het OCMW. Hij kan niet alleen beslissen over de toekenning van steun, behalve in geval van hoogdringendheid. En zelfs dan, enkel binnen de grenzen vastgelegd bij wet en in het huishoudelijk reglement van de raad voor maatschappelijk welzijn en op voorwaarde dat zijn beslissing op de eerstvolgende raad bekrachtigd wordt.

1.2.2. De secretaris Elk OCMW heeft een secretaris. De secretaris: • woont de vergaderingen van de raad, het vast bureau en de bijzondere comités bij; bereidt de aan deze instanties voorgelegde dossiers voor; waakt over de motivering van de beslissingen en over de naleving van de wet; bewaart het archief; • verricht vooronderzoeken, onder het gezag van de voorzitter; leidt de administratie en is hoofd van het personeel; • ondertekent samen met de voorzitter alle uitgaande stukken van het OCMW (het centrum kan enkel verbintenissen aangaan via de dubbele handtekening van voorzitter en secretaris); • stelt het voorontwerp van begroting op met de verschillende dienstverantwoordelijken; • is belast met de organisatie en de follow-up van het intern toezicht; • is bevoegd voor de voorbereiding en de uitvoering van de fundamentele beleidslijnen uit de oriëntatienota van het algemeen beleidsprogramma en het driejaarlijks plan.

1.2.4. Maatschappelijk assistenten Elk OCMW heeft minstens één maatschappelijk werker. De maatschappelijk assistent, door de wet ‘maatschappelijk werker’ genaamd, heeft als taak personen en families te helpen hun moeilijke situatie te boven te komen of te verbeteren. Daartoe probeert hij de situatie waarin iemand zich bevindt, in te schatten tijdens een eerste onderhoud. Hij bereidt het dossier voor, geeft documentatie en advies door aan het bijzonder comité voor de sociale dienst (het orgaan dat de uiteindelijke beslissing over de steunaanvraag neemt) en hij verzekert de sociale begeleiding. De beslissingen van het OCMW over de steunaanvragen zijn alleen geldig indien ze genomen worden op grond van een sociaal onderzoek dat uitgevoerd werd door een maatschappelijk assistent.

1.2.5. Personeel van het OCMW De wet verplicht uitdrukkelijk dat elk OCMW dient te beschikken over een secretaris, een ontvanger en minstens één maatschappelijk werker. Voor het overige mag de raad voor maatschappelijk welzijn het personeelskader vastleggen. Naast de aanwezigheid van maatschappelijk werkers functioneert het OCMW dankzij een groot aantal administratieve medewerkers, maar ook zeer vaak met juristen, informatici, economisten, arbeiders, ... Indien het OCMW beschikt over andere diensten, zoals een rusthuis of een dagcentrum, stelt het ook verzorgend personeel te werk (verpleegkundigen, kinesisten, ...).

1.2.3. De ontvanger Elk OCMW heeft een ontvanger. Onder zijn financiële en persoonlijke verantwoordelijkheid registreert hij de ontvangsten en betaalt hij de uitgaven. Hij is financieel en budgettair adviseur van het centrum.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 5 / Het OCMW

2. Relatie tussen gemeente en OCMW QR-CODE Federatie van Brusselse OCMW’s

De functies van de gemeente en het OCMW zijn niet concurrerend, maar complementair. De autonomie biedt het OCMW de mogelijkheid om op specifieke taken in te spelen met specifieke regels (specialisatie van mandaten, vertrouwelijkheid van beslissingen, representativiteit, gespecialiseerd personeel). Anderzijds moet het toezicht de gemeente in staat stellen om de activiteit van het OCMW te controleren wat de voornaamste handelingen betreft. De gemeenteraad

QR-CODE www.ocmw-info-cpas.be

• kiest de leden van de raad voor maatschappelijk welzijn; • delegeert leden aan een overlegcomité waarin zowel gemeente- als OCMWraadsleden zetelen; • keurt de begroting van het OCMW en bepaalde andere beslissingen van het OCMW goed, zoals de rekeningen, het personeelskader en -statuut voor de specifieke bepalingen ervan, de oprichting en deelname aan intercommunales, projectverenigingen en verenigingen «hoofdstuk XII»; • neemt op de gemeentebegroting de uitgaven ten laste die niet worden gedekt door eigen inkomsten van het OCMW. Gemeenteraadsleden mogen geen individueel controlerecht over het centrum uitoefenen, maar het college van burgemeester en schepenen kan één van zijn leden machtigen om de instellingen van het OCMW te bezoeken en er stukken en documenten te raadplegen, met uitzondering van individuele steun- en terugvorderingsdossiers. Om hun acties te harmoniseren en te coördineren, raadplegen de gemeente en het OCMW elkaar in een overlegcomité. Dat overleg vindt minstens om de 3 maanden plaats, tussen een delegatie van de gemeenteraad en een delegatie van de raad voor maatschappelijk welzijn. Voorafgaand overleg is altijd vereist voor de beslissingen van het OCMW betreffende de begroting, het personeelskader en -statuut, de aanwerving van bijkomend personeel en de oprichting van diensten, instellingen en verenigingen.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 5 / Het OCMW

Ook de beslissingen van de gemeente over de vastlegging of de wijziging van het administratief en financieel statuut van het personeel of beslissingen over de oprichting van nieuwe sociale diensten zijn onderworpen aan overleg. Het overlegcomité waakt erover dat er jaarlijks een verslag wordt opgesteld over schaalvoordelen en de wegwerking van overlappingen tussen activiteiten tussen OCMW en gemeente. Dat verslag wordt als bijlage gevoegd bij de begroting van het OCMW. Ten slotte kan de burgemeester de vergaderingen van de raad voor maatschappelijk welzijn met raadgevende stem bijwonen. Hij kan de vergadering voorzitten en vragen dat een punt ter overleg wordt voorgelegd. Meer info • De Federatie van Brusselse OCMW’s van Brulocalis behartigt de belangen van de Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn van de 19 Brusselse gemeenten. • U vindt informatie over de Federatie, haar politieke organen, opdrachten en diensten op www.brulocalis.brussels > Federatie van Brusselse OCMW’s. • U vindt er tevens de gecoördineerde versie van de basiswetgeving betreffende het OCMW, de zogenaamde organieke OCMW-wet van 8 juli 1976. • De Federatie van Brusselse OCMW’s van Brulocalis en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hebben bovendien een informatiewebsite gecreëerd: www.ocmw-info-cpas.be

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 5 / Het OCMW

Paracommunale structuren 1. De politiezone 2. Het gemeentebedrijf 3. Het autonoom gemeentebedrijf 4. De (meer)gemeentelijke vzw 5. De intercommunale 6. De kerkfabriek 7. De overeenkomst tussen gemeenten

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 6 / Paracommunale structuren

ENKELE PARACOMMUNALE STRUCTUREN

Kunnen overeenkomsten sluiten (voor bepaalde duur), die samenwerking mogelijk maken bij het beheer van voorwerpen van gemeentelijk belang

AUTONOOM GEMEENTEBEDRIJF

KERKFABRIEK

• Autonome instelling • Opgericht door de gemeente • Belast met industriële of commerciële activiteiten in

DE GEMEENTE

het gemeentelijk belang

• Beheer van de materiële aspecten van religie (onderhoud van onroerend goed)

(MEER) GEMEENTELIJKE VZW

INTERCOMMUNALE

• Verricht taken van gemeentelijk belang • Onder rechtstreeks of onrechtstreeks toezicht van de gemeente

• Vereniging gevormd door verschillende gemeenten • Gemeenschappelijk stellen van middelen voor activiteiten die supragemeentelijk beheer vergen

Hun handelingen staan onder toezicht van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Wettelijke basis: • 05.07.2018 Ordonnantie betreffende betr. de specifieke gemeentelijke bestuursvormen en de samenwerking tussen gemeenten - Inforum 320864

Meer info over de paracommunale structuren, ter aanvulling bij deze gids: • Het tweemaandelijks tijdschrift van Brulocalis, Nieuwsbrief-Brussel: > « Gemeentelijke vzw’s – een nieuw bestuur dat mee is met z’n tijd » – NBB nr 110, oktober/november 2018, p. 6-10 • O nze website www.brulocalis.brussels > Actua > Intercommunales en gemeentelijke vzw’s: presentiegeld en afgevaardigd bestuurder [27-04-2018] > Transparantie: nieuwe onverenigbaarheden voor burgemeesters, schepenen en OCMW-voorzitters [25-10-2018]

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 6 / Paracommunale structuren

1. de poliTIEZONE Meer info elders in deze Gids: • De politieke organen van de gemeente > De burgemeester > De politiebevoegdheden van de burgemeester

2. Het gemeentebedrijf Een gemeentebedrijf is een afzonderlijke vorm van beheer van één of meer diensten van de gemeente. Een gemeentebedrijf heeft geen aparte rechtspersoonlijkheid, maar de rekeningen en de begroting zijn gescheiden. Dat maakt een veel autonomer technisch en financieel beheer mogelijk van bepaalde activiteiten die moeilijk samengaan met de andere activiteiten van de gemeente.

Wettelijke basis: • 05.07.2018 Ordonnantie betreffende betr. de specifieke gemeentelijke bestuursvormen en de samenwerking tussen gemeenten (art. 2-4) Inforum 320864

3. Het autonoom gemeentebedrijf Een autonoom gemeentebedrijf is een bedrijf met een aparte rechtspersoonlijkheid van de gemeente. Het is een volledig autonome instelling, die eenzijdig opgericht werd door de gemeente en die verantwoordelijk is voor het beheer van één of meer industriële of commerciële activiteiten van gemeentelijk belang, met uitzondering van die welke verband houden met de soevereine functies van de gemeente. De bestuurders van autonome gemeentebedrijven worden benoemd door de gemeenteraad. Autonome gemeentebedrijven sluiten een beheerscontract af met de gemeente waarvan

zij afhangen. Daarin worden de plichten van de partijen, de middelen waarover het autonoom gemeentebedrijf beschikt, de aard en de omvang van de opdrachten alsook de voorwaarden waaronder het zijn middelen en bevoegdheden kan aanwenden, vastgelegd. De handelingen van het autonoom gemeentebedrijf staan onder toezicht van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Wettelijke basis: • 05.07.2018 Ordonnantie betreffende betr. de specifieke gemeentelijke bestuursvormen en de samenwerking tussen gemeenten (art. 5-18) Inforum 320864

4. De (meer)gemeentelijke vzw Een gemeente kan, alleen of samen met andere gemeenten, een (meer)gemeentelijke vereniging zonder winstoogmerk oprichten waarvan de activiteiten bestaan in de uitvoering van taken van gemeentelijk belang. Een vzw wordt als gemeentelijk beschouwd indien: - één of meer van haar organen voor meer dan de helft bestaat uit gemeenteraadsleden of door de gemeenteraad voorgedragen personen; - de gemeente of haar directe of indirecte vertegenwoordigers beschikken over de meerderheid van de stemmen in één of meer bestuursorganen; - de gemeente het grootste deel van het structurele tekort van de vzw voor haar rekening neemt.

Gids van de lokale mandataris

De gemeenteraad benoemt de vertegenwoordigers van de gemeente in de algemene vergadering van de gemeentelijke vzw. De leden van de raad van bestuur worden – ten minste gedeeltelijk – rechtstreeks of onrechtstreeks benoemd door de gemeenteraad. De handelingen van een gemeentelijke vzw staan onder toezicht van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Wettelijke basis: • 05.07.2018 Ordonnantie betreffende betr. de specifieke gemeentelijke bestuursvormen en de samenwerking tussen gemeenten (art. 32-34 & 91-97) - Inforum 320864

Hoofdstuk 6 / Paracommunale structuren

5. De intercommunale Verschillende gemeenten kunnen samen verenigingen vormen met specifieke doelstellingen van gemeentelijk belang, de zogenaamde intercommunales. Het gaat om publiekrechtelijke rechtspersonen, die opgericht zijn in de vorm van een coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid en die geen commercieel karakter hebben. Intercommunale verenigingen maken het mogelijk om activiteiten die doeltreffender worden beheerd op een bovengemeentelijke schaal, op een autonome en coöperatieve manier te beheren. Elke gemeenteraad benoemt zijn vertegenwoordigers in de algemene vergadering van een intercommunale. Evenzo hebben de gemeenten bestuurders die hen vertegenwoordigen in de raad van bestuur van elke intercommunale. De aangesloten gemeenten behouden steeds de meerderheid van de stemmen en het voorzitterschap van de algemene vergadering, de raad van bestuur en elk ander bestuursorgaan van de intercommunale.

De handelingen van een intercommunale staan onder toezicht van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Belangrijk! Gemeenteraadsleden die lid zijn van de raad van bestuur van een intercommunale, moeten de gemeenteraad jaarlijks een verslag voorleggen over het beheer van de intercommunale in kwestie en over hun eigen activiteit in de intercommunale.

Wettelijke basis: • 05.07.2018 Ordonnantie betreffende betr. de specifieke gemeentelijke bestuursvormen en de samenwerking tussen gemeenten (art. 51-78) Inforum 320864

6. De kerkfabriek In België is de vrijheid van eredienst gewaarborgd. Alles wat te maken heeft met het spirituele aspect van de cultus, behoort tot de vrijheid van elke eredienst. Aan de andere kant wordt het beheer van het materiële aspect, het zogenaamde «tijdelijke der eredienst», toevertrouwd aan een instantie op lokaal niveau, nl. de kerkfabriek. De kerkfabriek heeft een raad, bestaande uit vertegenwoordigers van de gelovigen en de cultus, die wordt voorgezeten door de burgemeester of de schepen die hij afvaardigt.

De raad neemt alle beslissingen met betrekking tot het beheer, op het niveau van de lokale entiteit, van het patrimonium dat toebehoort aan de eredienst in kwestie. Het gaat dus voornamelijk om het onderhoud van de onroerende goederen van de cultus en de kosten die daaraan verbonden zijn, bv. de renovatie van een kerk. Wettelijke basis: • NGW Art. 255, 9° - Inforum 12090

7. De overeenkomst tussen gemeenten Gemeenten, maar ook autonome gemeentebedrijven en intercommunales kunnen met elkaar overeenkomsten sluiten. Dergelijke overeenkomsten voor bepaalde duur hebben betrekking op aangelegenheden van gemeentelijk belang en maken het mogelijk om, in samenwerking, een of meer gemeentelijke bevoegdheden optimaal te beheren.

Gids van de lokale mandataris

Wettelijke basis: • 05.07.2018 Ordonnantie betreffende betr. de specifieke gemeentelijke bestuursvormen en de samenwerking tussen gemeenten (art. 49-50) Inforum 320864

Hoofdstuk 6 / Paracommunale structuren

Verenigingen ondersteunen de Brusselse gemeenten 1. Wie is Brulocalis, partner bij uitstek van de Brusselse gemeenten? 2. Inforum, juridische en administratieve informatie voor lokale besturen

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 7 / Verenigingen ter ondersteuning

1. Wie is Brulocalis, partner bij uitstek van de Brusselse gemeenten? Brulocalis, alias VSGB (Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest), is de vereniging die de Brusselse lokale overheden, gemeenten en OCMW’s, vertegenwoordigt. Ze werd in 1993 opgericht, na de regionalisering van de Vereniging van Belgische Steden en Gemeenten (VBSG). Haar belangrijkste taak is de lokale overheden in staat te stellen hun rol als eerste echelon van onze democratie zo goed mogelijk te vervullen. Brulocalis is een eerstelijnsondersteuning voor de gemeenten en biedt hun een brede waaier aan diensten: technisch, politiek, juridisch en administratief.

Een tweeledig takenpakket Om haar opdracht te vervullen en de 19 Brusselse gemeenten en OCMW’s zo goed mogelijk te ondersteunen, speelt Brulocalis twee rollen: 1) Enerzijds als politiek actor. De vereniging ijvert voor de versterking van de institutionele ontwikkeling van de lokale overheden in Brussel. Met andere woorden, om hun algemene werkingsomstandigheden te verbeteren, of het nu gaat om financiën, personeelsbeheer, competentie, toezicht, ... De politieke actie van Brulocalis wordt gevoerd op alle overheidsniveaus: gewestelijk uiteraard, maar ook op het niveau van de gemeenschappen, federaal en internationaal. De vereniging onderhoudt immers nauwe contacten met regeringen, parlementen en administraties en vertegenwoordigt de lokale overheden ook in tal van officiële adviesinstanties. De adviseurs van Brulocalis coördineren regelmatig werkgroepen, waarop lokale ambtenaren en vertegenwoordigers worden uitgenodigd, om samen de concrete problemen van de gemeenten en de OCMW’s onder de loep te nemen. Op basis van deze knowhow stelt de vereniging onder meer voorstellen op van wetteksten of amendeert ze ontwerpteksten waarover Brulocalis geregeld wordt geraadpleegd. In een permanent streven om de belangen van de lokale overheden zo goed mogelijk te behartigen, brengt Brulocalis advies uit en maakt zij haar standpunt bekend, hetzij in het openbaar, hetzij in discretie als dat vereist is voor de doeltreffendheid van het initiatief. 2) Anderzijds treedt Brulocalis ook op als adviseur: naast het verlenen van occasionele bijstand aan de lokale overheden wil de vzw hen ook helpen om op een structurele manier de uitdagingen en problemen waarmee zij te kampen krijgen, aan te pakken: dat wordt capacitybuilding genoemd. Daartoe stelt de vereniging haar studiedienst ter beschikking: zo kunnen gemeentebesturen en OCMW’s een beroep doen op adviseurs, die een grondige kennis hebben van de belangrijkste materies waarmee de lokale overheden worden geconfronteerd. Brulocalis biedt ook vorming en informatie aan haar leden, via verschillende kanalen: de publicatie van naslagwerken, tijdschriften of modelteksten (de tweemaandelijkse Nieuwsbrief, de Gids van de Mobiliteit en de Verkeersveiligheid en de Monitor van de Duurzame Ontwikkeling), de website (www.brulocalis.brussels), de documentatiedienst (leden kunnen contact opnemen met deze dienst en kunnen specifiek opzoekingswerk vragen) en samenwerking met de juridische en administratieve databank Inforum (zie elders in deze publicatie bladzijden 90-91).

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 7 / Verenigingen ter ondersteuning

QR-CODE Brulocalis

De actie van Brulocalis, concreet Politieke actie Nadat de bestuursorganen een standpunt hebben ingenomen, richt Brulocalis zich veelal tot de politieke beleidsvoerders. Zo schreef de vereniging het afgelopen jaar 25 brieven naar verschillende actoren uit de institutionele wereld, waarin de aandacht werd gevestigd op zowel de moeilijkheden om een juridische of aanvullende tekst te interpreteren als moeilijkheden om die op het terrein toe te passen. De brieven kunnen ook eisen of adviezen over ontwerpteksten bevatten. Enkele voorbeelden van onderwerpen die vorig jaar aan bod kwamen in de Raad van

ALGEMENE VERGADERING RAAD VAN BESTUUR BUREAU

Bestuur en het Bureau van Brulocalis: de taxshift, het pensioen van de lokale overheden, goed bestuur, de hervorming van de Brussels Wetboek van Ruimtelijke Ordening (BWRO), de hervorming van de algemene dotatie aan de gemeenten en het principe van de contractualisering, ...

Advies & vorming Gemiddeld behandelt de studiedienst van Brulocalis meer dan dertig vragen per adviseur per maand. Dit betekent dat alle adviseurs samen jaarlijks meer dan duizend vragen beantwoorden.

DIRECTIECOMITĂ&#x2030; OCMW

DIRECTIE

ALGEMENE DIENSTEN

STUDIEDIENST

Gids van de lokale mandataris

DIENST DUURZAME STAD

FEDERATIE VAN BRUSSELSE OCMWâ&#x20AC;&#x2122;S

Hoofdstuk 7 / Verenigingen ter ondersteuning

INFORMATIe COMMUNICATIe

De vragen van onze leden hebben vooral betrekking op ruimtelijke ordening, goed bestuur, de werking van de organen en de administratieve politie. Die thema’s waren het afgelopen jaar goed voor bijna de helft van het totaal aantal vragen aan de studiedienst van Brulocalis. Op het vlak van advies en begeleiding organiseert onze vereniging ook regelmatig werkgroepen en gratis vormingen voor

gemeentelijke beleidsvoerders; een gelegenheid voor hen om ervaringen en goede praktijkvoorbeelden uit te wisselen. Een van de belangrijke evenementen die zo werden georganiseerd, is bijvoorbeeld het colloquium over de hervorming van het BWRO, waarop alle medewerkers van bij Brusselse gemeenten en het Gewest die actief zijn op het gebied van stedenbouw, werden uitgenodigd.

En voor de OCMW’s? De Federatie van Brusselse OCMW’s van Brulocalis behartigt de belangen van de Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn van de 19 Brusselse gemeenten.

Zij beschikt over eigen bestuursorganen om de belangen van onze OCMW’s zo goed mogelijk te behartigen. (Wij gingen reeds in op deze Federatie in het hoofdstuk OCMW van deze publicatie).

Partners Om al deze opdrachten tot een goed einde te brengen en de doeltreffendheid van haar diensten aan de leden te maximaliseren, heeft Brulocalis synergie opgebouwd met verschillende partners, waaronder: • de zusterverenigingen: Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) & Union des Villes et Communes de Wallonie (UVCW) • de Conferentie van Burgemeesters van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: die vraagt het advies van Brulocalis in het kader van politieke projecten en sluit aan bij de politieke actie van Brulocalis

(OVSG) & Conseil de l’Enseignement des Communes et des Provinces (CECP) Brulocalis is ook lid van de Raad van Europese Gemeenten en Regio’s (REGR), de overkoepelende structuur op Europees niveau van verenigingen die de lokale belangen behartigen, en tevens van diens tegenhanger op wereldvlak, de UCLG. Brulocalis is eveneens actief in het Congres van Lokale en Regionale Autoriteiten van Europa (CLRAE), de politieke assemblee die de lokale en regionale overheden van de 47 lidstaten van de Raad van Europa vertegenwoordigt.

• het Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van de Vlaamse Gemeenschap

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 7 / Verenigingen ter ondersteuning

QR-CODE Brulocalis team

over de correcte informatie beschikken gedurende een mandaat is cruciaal

dministratieve informatie voor lokale bestu a n e e h c r en juridis

Inforum is een gespecialiseerde kennisdatabank voor lokale besturen (gemeenten, OCMWâ&#x20AC;&#x2122;s, politiezones,intercommunales). Ze zoekt alle relevante juridische en administratieve informatie op, bewaart ze en stelt ze ter beschikking van haar gebruikers.

Een gespecialiseerd en dagelijks bijgewerkt werkinstrument Inforum verzamelt alle informatie die lokale besturen nodig hebben bij het uitvoeren van hun dagelijkse taken. Het Inforumteam is steeds op zoek naar nieuwe decreten, wetten, besluiten, omzendbrieven, parlementaire vragen, rechtspraak... en dit in alle mogelijke informatiebronnen, waaronder ook het internet. Het bundelt al die informatie op een overzichtelijke en toegankelijke mani er. Zo volgt Inf orum de juridische actualiteit voor lokale besturen op de voet.

Inforum brengt een helder overzicht van alle relevante juridische informatie. De databank presenteert de correcte tekst en geeft aan of die nog van toepassing, gewijzigd of opgeheven is. Altijd op de hoogte via de Inforum m@il Inforum geeft ook nog informatie via Inforum m@ils. Een dagelijkse mail houdt u op de hoogte van de belangrijkste nieuwe documenten uit het Staatsblad. Een maandelijkse mail biedt u nieuwe inforumdocumenten aan over materies van uw keuze (bv. overheidsopdrachten, maatschappelijke dienstverlening, milieu, personeel, â&#x20AC;Ś). Zo blijft u steeds op de hoogte!

www.inforum.be | inforum@inforum.be 02/238.50.60

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 7 / Verenigingen ter ondersteuning

ABONNEER JE OP INFORUM GEDURENDE DE GANSE D U U R T I J D VA N U W M A N D A AT Persoonlijk abonnement op inforum voor een prijs van 50 € per jaar tijdens deze legislatuur gedurende de volledige duurtijd van uw mandaat. Aanbod geldig tot 31 maart 2019. Hoe doet u dit? Ga naar onze website (www.inforum.be). Klik onderaan op de button “diensten” en ontdek de verschillende formules die speciaal bestemd zijn voor mandatarissen (college, raad of ten persoonlijke titel). De formules worden duidelijk gemaakt onder de rubriek “Inforum: ook voor mandatarissen!”.

Dit aanbod is strikt voorbehouden aan de verkozen mandatarissen naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 en aan de aangeduide raadsleden van het ocmw.

inforum omvat ook andere producten

als aanvulling op inforum volgt hubble alles op in de officiële bronnen wat met uw entiteit te maken heeft

gecoördineerde wetteksten, raadpleegbaar op inforum

NDC Nationale Decimale Classificatie klasseringsplan voor uw archieven

Inforum is een samenwerking tussen Brulocalis en Belfius

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 7 / Verenigingen ter ondersteuning

Brussel Plaatselijke Besturen

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 8 / Brussel Plaatselijke Besturen

Brussel Plaatselijke Besturen (BPB) is één van de 6 besturen van de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel (GOB), het gewezen ‘ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest’). Het fungeert als schakel tussen het Gewest en de verschillende lokale besturen die op het grondgebied gevestigd zijn, nl. de 19 gemeenten en OCMW’s, maar ook het IRIS-ziekenhuisnetwerk, de 6 politiezones, de 8 gewestelijke en 7 intergewestelijke intercommunales, een honderdtal kerkfabrieken, ...

4) Lokale besturen, de regering of andere

BPB heeft 8 verschillende taken:

5) De uitvoering van bepaalde gewestelijke

1) De lokale besturen en interne aangelegenheden juridisch organiseren De samenstelling, de organisatie en de werking van de gemeentelijke instellingen, alsook de regelgeving betreffende de gemeenteraadsverkiezingen, de instellingen van erkende erediensten en begraafplaatsen, zijn sinds 2002 gewestelijke bevoegdheden. 2) Nagaan of de beslissingen van de plaatselijke besturen wettelijk zijn en beantwoorden aan het algemeen belang Er moet nagegaan worden of de handelingen van de gemeenten de hogere rechtsnormen naleven en niet indruisen tegen het algemeen belang. Krachtens twee ordonnanties van 19 juli 2001 zijn ook de politiezones en intercommunales aan toezicht onderworpen. De OCMW’s staan onder dubbel toezicht, nl. van de gemeenten en van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie. 3) De plaatselijke besturen financieren

partners adviseren via de verwerking en de verspreiding van gegevens De ondersteuning en bijstand aan de lokale instellingen maakt integraal deel uit van het takenpakket van BPB. Het bestuur besteedt ook steeds meer tijd en energie aan het adviseren van de regering (via analyses en advies) over overheidsopdrachten, lokale financiën of bestuur.

beleidslijnen in gemeenten bevorderen BPB bevordert bij de gemeenten het specifiek gewestelijk beleid op het vlak van preventie, buurtbeleid, plaatselijke investeringen, vorming van lokaal personeel, gelijke kansen en diversiteit. 6) Uitvoeringsmaatregelen nemen voor interne aangelegenheden De interne Brusselse aangelegenheden waarvoor BPB instaat, hebben bv. betrekking op de toekenning van burgerlijke eretekens aan lokale ambtenaren, de administratieve ondersteuning van het rechtscollege, de erkenning van plaatselijke religieuze gemeenschappen, ... 7) Gemeenteraadsverkiezingen organiseren BPB biedt informatie en technische ondersteuning in het kader van de verkiezingen en waakt over het goede verloop ervan. 8) Rampenschade vergoeden Sinds 2014 is het Gewest eveneens bevoegd voor de financiële vergoeding van schade veroorzaakt door algemene rampen.

BPB draagt bij tot de financiering van de lokale besturen – voornamelijk die van de gemeenten – door de toekenning van dotaties (algemene dotatie, aanvullende dotaties, ...). Thesaurieleningen worden verstrekt via het Herfinancieringsfonds.

Kent u het portaal voor de lokale besturen van BPB? Dit portaal is opgevat als de gewestelijke toegangspoort tot informatie betreffende de lokale overheden. U vindt er heel wat informatie over het gewestbestuur Brussel Plaatselijke Besturen en diens takenpakket, maar ook over de andere spelers die actief zijn op het terrein, nl. de Brusselse lokale overheden en andere partners van BPB. De website dient tevens als platform waar praktische informatie aangereikt wordt en allerhande contactgegevens, formulieren, regelgeving, informatie over subsidies, ... http://plaatselijke-besturen.brussels

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 8 / Brussel Plaatselijke Besturen

Contact Brussel Plaatselijke Besturen (BPB) Kruidtuinlaan 20 1035 Brussel plaatselijke-besturen@gob.brussels http://plaatselijke-besturen.brussels

Verder op ontdekking van de gemeente â&#x20AC;Ś vanuit financiĂŤle invalshoek

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 9 / Brussel Plaatselijke Besturen

Gids «Hoe werkt een gemeente?» Zoals wij reeds schreven, tracht deze gids u inzicht te verschaffen in de werking van de gemeente en de plaats van de mandataris. Deze publicatie behandelt echter niet alle aspecten van het gemeentelijk beheer en wij laten het aan andere bronnen over om bepaalde problemen uit te diepen. Waar mogelijk hebben wij verwezen naar andere instrumenten die specifieke thema’s belichten, zoals het toezicht (op de website van Brussel Plaatselijke Besturen) of maatschappelijke bijstand (op de website «info-ocmw.be»). Evenmin hebben wij in het kader van deze gids het gemeentelijk beheer vanuit financieel oogpunt onderzocht. Daarom verwijzen wij hier naar een laatste nuttige bron voor de mandataris: Belfius heeft namelijk een lange traditie opgebouwd in diepgaande studies over de financiën van de lokale overheden, die beschikbaar zijn op hun website (www.belfius.be > Public & Social > Onze studies).

Een greep uit hun publicaties - verschillende studies betreffende de lokale financiën - de fiches «Financiële uitdagingen voor de gemeenten»

GIDS ‘HOE WERKT EEN GEMEENTE?’

- de brochure «Hoe werkt een gemeente?», speciaal gericht tot de verkozene die voor het eerst in functie treedt: een brochure die wat de financiële kwesties betreft, een perfecte aanvulling vormt op de gids die u momenteel leest.

Deze reeks fiches leggen basisbegrippen uit per thema over de gemeenten en haar financiën.

Gids van de lokale mandataris

Hoofdstuk 9 / Brussel Plaatselijke Besturen

Brulocafiches & Afkortingen 96

Gids van de lokale mandataris

Brulocafiches & Afkortingen

De Brulocafiches Ter aanvulling bij deze Gids publiceert Brulocalis op haar website een reeks informatiefiches, de zogenaamde Brulocafiches. Ze zijn zowel bestemd voor de Brusselse gemeentemandatarissen als -ambtenaren. Elk fiche geeft praktische en schematische toelichting bij de respectieve bevoegdheden. Ze zijn te vinden op www.brulocalis.brussels > Publicaties > Brulocafiches De Brulocafiches waarnaar in deze Gids verwezen wordt

Pagina

De gemeentelijke autonomie

Het toezicht

Inwerkingtreding en bekendmaking van gemeentereglementen en -verordeningen

17, 44

De fiscale autonomie van de gemeente

17, 73

Het toezicht op het gemeentereglement

De aard van het mandaat

De burgemeester als voorzitter van de gemeenteraad en van het schepencollege

24, 43, 52

Het voorzitterschap van de gemeenteraad

De volgorde van de schepenen

25, 43

Het aanwezigheidsquorum

Beraadslaging en stemming

De burgemeester als ambtenaar van de burgerlijke stand

42, 48, 49, 52

De delegatie van de bevoegdheid van ambtenaar van de burgerlijke stand

42, 48, 49, 52

Bekendmaking en inwerkingtreding van het gemeentelijk belastingreglement

De bezoldiging van uitvoerende mandatarissen

46, 56

De vervanging van gemeentelijke uitvoerende mandatarissen

48, 49, 54

De politietaken van de burgemeester (13 fiches)

Delegatie van bevoegdheid en delegatie van ondertekening

De eretitel

Het politiek verlof

De retributie - invordering

Het gemeentelijke belastingreglement

Gids van de lokale mandataris

Brulocafiches & Afkortingen

QR-CODE Brulocafiches

afkortingen M.B. Ministerieel besluit Art. Artikel(en) BWRO

Brussels Wetboek van Ruimtelijke Ordening

OCMW Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn Inforum nr.

nummer van het document in de databank inforum

W. Wet B.S.

Belgisch Staatsblad

NGW Nieuwe Gemeentewet Par. Paragraaf betr. Betreffende KB Koninklijk besluit BHG

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

BPB

Brussel Plaatselijke Besturen

BPV

Brussel Preventie en Veiligheid

REGR

Raad van Europese Gemeenten en Regioâ&#x20AC;&#x2122;s

CLRAE

Congres van Lokale en Regionale Autoriteiten van Europa

« Neem de kracht en de onafhankelijkheid van de gemeente weg en je vindt er enkel nog « Neem de kracht en de onderdanen, geen burgers. »

onafhankelijkheid van de Alexis de Tocqueville (Fransgemeente filosoof, socioloog en weg staatsman)en je vindt er enkel nog onderdanen, geen burgers. » Alexis de Tocqueville (Frans filosoof, socioloog en staatsman)

De elektronische versie van deze Gids is rechtstreeks te vinden via

Een realisatie van Brulocalis (Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, vzw) NOVEMBEr 2018