บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

รายงานวิ​ิจั​ัยศู​ูนย์​์ยุ​ุโรปศึ​ึกษาแห่​่งจุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย

บริ​ิบทในทางสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนของ การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ: การศึ​ึกษากฎหมายสหภาพยุ​ุโรป ปี​ีดิ​ิเทพ อยู่​่�ยื​ืนยง และ ทิ​ินกฤต นุ​ุตวงษ์​์

ศู​ูนย์​์ยุ​ุโรปศึ​ึกษาแห่​่งจุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย สิ​ิงหาคม 2563

รายงานวิ​ิจั​ัยศู​ูนย์​์ยุ​ุโรปศึ​ึกษาแห่​่งจุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย บริ​ิบทในทางสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนของการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพ: การศึ​ึกษากฎหมายสหภาพยุ​ุโรป ISBN: 978-616-407-526-9 ปี​ีดิ​ิเทพ อยู่​่�ยื​ืนยง. บริ​ิบทในทางสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนของการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ: การศึ​ึกษากฎหมาย สหภาพยุ​ุโรป.-- กรุ​ุงเทพฯ : ศู​ูนย์​์ยุ​ุโรปศึ​ึกษาแห่​่งจุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย, 2563.

146 หน้​้า.

1. นั​ักฟุ​ุตบอล. 2. นั​ักฟุ​ุตบอล -- สถานภาพทางกฎหมาย. I. ทิ​ินกฤต นุ​ุตวงษ์​์, ผู้​้�แต่​่งร่​่วม. II. ชื่​่�อเรื่​่�อง.

796.334 ISBN 978-616-407-526-9

ผู้​้�ให้​้ทุ​ุนวิ​ิจั​ัย/จั​ัดพิ​ิมพ์​์ ศู​ูนย์​์ยุโุ รปศึ​ึกษาแห่​่งจุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย

(ทุ​ุนวิ​ิจั​ัยประจำำ�ปี​ีงบประมาณ 2562) ผู้​้�วิ​ิจั​ัย/ผู้​้�เขี​ียน

ปี​ีดิเิ ทพ อยู่​่�ยื​ืนยง และทิ​ินกฤต นุ​ุตวงษ์​์

พิ​ิมพ์​์ครั้​้�งแรก

สิ​ิงหาคม 2563

พิ​ิมพ์​์ที่​่�

โรงพิ​ิมพ์​์แห่​่งจุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย กรุ​ุงเทพมหานคร ประเทศไทย

ติ​ิดต่​่อ

ศู​ูนย์​์ยุโุ รปศึ​ึกษาแห่​่งจุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย เว็​็บไซต์​์: https://issuu.com/ces.chula อี​ีเมล์​์: ces.publishing@gmail.com

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

คำำ�นำำ�

ศู​ูนย์​์ยุ​ุโรปศึ​ึกษาแห่​่งจุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย ด้​้ ว ยศู​ู น ย์​์ ยุ ุ โรปศึ​ึ ก ษาแห่​่ ง จุ​ุ ฬ าลงกรณ์​์ ม หาวิ​ิ ท ยาลั​ั ย มี​ี พั​ันธกิ​ิจสำำ�คั​ัญในการเสริ​ิมสร้​้าง พั​ัฒนาและเผยแพร่​่องค์​์ความรู้​้�ด้​้าน ยุ​ุโรปศึ​ึกษาให้​้แก่​่สาธารณชน เพื่​่�อประโยชน์​์ทางการศึ​ึกษาด้​้านยุ​ุโรป ศึ​ึกษาในประเทศไทยและภู​ูมิ​ิภาคเอเชี​ียตะวั​ันออกเฉี​ียงใต้​้ ศู​ูนย์​์ฯ จึ​ึง ได้​้ให้​้การสนั​ับสนุ​ุนเงิ​ินทุ​ุนวิ​ิจั​ัย สำำ�หรั​ับโครงการวิ​ิจั​ัยขนาดเล็​็กที่​่�มี​ี ประเด็​็นการศึ​ึกษาเกี่​่�ยวข้​้องกั​ับภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปรวมถึ​ึงบทบาทของยุ​ุโรป ในโลก เพื่​่อ� ส่​่งเสริ​ิมให้​้เกิ​ิดการสร้​้าง และกระจายองค์​์ความรู้​้�เชิ​ิงลึ​ึกใหม่​่ ๆ ในแขนงวิ​ิชา อั​ันจะเป็​็นประโยชน์​์ต่​่อวงการการศึ​ึกษาและสั​ังคมในวง กว้​้าง

ในช่​่วงระยะเวลา 10 – 20 ปี​ีที่​่ผ่� า่ นมา อุ​ุตสาหกรรมการแข่​่งขั​ัน กี​ีฬาฟุ​ุตบอลลี​ีกของประเทศไทยกำำ�ลังั เติ​ิบโตอย่​่างต่​่อเนื่​่อ� ง จะเห็​็นได้​้ว่า่ มี​ีสโมสรฟุ​ุตบอลเกิ​ิดขึ้​้น� จำำ�นวนมาก และฐานแฟนคลั​ับของสโมสรที่​่เ� พิ่​่�ม ขึ้​้น� อย่​่างต่​่อเนื่​่อ� ง อั​ันส่​่งผลให้​้มีรี ายได้​้หมุนุ เวี​ียนในอุ​ุตสาหกรรมมหาศาล จากการซื้​้�อขายนั​ักฟุ​ุตบอล การขายสิ​ินค้​้าหรื​ือลิ​ิขสิ​ิทธิ์​์�ของสโมสรและ นั​ั ก ฟุ​ุ ต บอล รวมถึ​ึ ง รายได้​้ จ ากผู้​้�สนั​ั บ สนุ​ุ น หรื​ื อ สปอนเซอร์​์ หลั ั ก ดั​ังนั้​้�น มู​ูลค่​่าของนั​ักฟุ​ุตบอลจึ​ึงมี​ีราคาสู​ูง โดยเฉพาะนั​ักฟุ​ุตบอลที่​่�มี​ี ศั​ักยภาพและมี​ีชื่​่�อเสี​ียงในวงกว้​้าง นอกจากนี้​้� หลายสโมสรก็​็ได้​้มี​ีการ พั​ัฒนานั​ักฟุ​ุตบอลเยาวชนเพื่​่�อเป็​็นกำำ�ลั​ังหลั​ักสำำ�คั​ัญของที​ีมฟุ​ุตบอลใน อนาคต อาจกล่​่าวได้​้ว่​่า นั​ักฟุ​ุตบอลจึ​ึงเปรี​ียบเสมื​ือนเป็​็นสิ​ินทรั​ัพย์​์ (asset) ของสโมสรที่​่� หวั ั ง ผลประโยชน์​์ ที่​่ � คุ้​้� มค่​่ า ต่​่ อ การลงทุ​ุ น นั้​้� น อย่​่างไรก็​็ดี​ี อาชี​ีพนั​ักฟุ​ุตบอลถื​ือเป็​็นอาชี​ีพที่​่ไ� ม่​่มีคี วามมั่​่น� คงและมี​ีอำ�ำ นาจ ในการต่​่อรองไม่​่มากนั​ัก ดั​ังนั้​้�น การพั​ัฒนาระบบบริ​ิหารจั​ัดการนั​ัก ฟุ​ุตบอลอย่​่างเป็​็นระบบจึ​ึงมี​ีความสำำ�คั​ัญต่​่อการปกป้​้องสิ​ิทธิ​ิประโยชน์​์ ของนั​ักฟุ​ุตบอลที่​่�พึ​ึงได้​้รั​ับ รวมถึ​ึงการป้​้องกั​ันการผู​ูกขาดของสโมสร ฟุ​ุตบอลขนาดใหญ่​่ ซึ่​่�งอาจจะส่​่งผลต่​่อการพั​ัฒนาภาพรวมของวงการ

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ฟุ​ุตบอลไทย ที่​่�มี​ีเป้​้าหมายยกระดั​ับคุ​ุณภาพให้​้เท่​่าเที​ียมระดั​ับสากล การศึ​ึกษาระบบบริ​ิหารจั​ัดการของสโมสรฟุ​ุตบอลในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปที่​่� วงการการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลได้​้พั​ัฒนาอย่​่างต่​่อเนื่​่�องตั้​้�งแต่​่ศตวรรษที่​่� 18 เป็​็นต้​้นมา อาจมี​ีประโยชน์​์ต่อ่ การพั​ัฒนาวงการกี​ีฬาฟุ​ุตบอลไทย โดย เฉพาะการคุ้​้�มครองอาชี​ีพนั​ักฟุ​ุตบอลในฐานะแรงงานประเภทหนึ่​่�งด้​้วย เช่​่นกั​ัน

ด้​้วยเหตุ​ุที่​่�ศู​ูนย์​์ยุ​ุโรปศึ​ึกษาแห่​่งจุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย ตระหนั​ั ก ถึ​ึ ง ความสำำ �คั ั ญ ของบทเรี​ี ย นดั​ั ง กล่​่ า วต่​่ อ ประเทศไทย ในปี​ี ง บประมาณ 2562 ศู​ู น ย์​์ ฯ จึ​ึ ง ได้​้ ใ ห้​้ ทุ ุ น วิ​ิ จั ั ย กั​ั บ โครงการ วิ​ิจั​ัย เรื่​่�อง “บริ​ิบทในทางสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนของการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ : การศึ​ึ ก ษากฎหมายสหภาพยุ​ุ โรป” ซึ่​่� ง ดำำ � เนิ​ิ น การวิ​ิจั​ัยโดย ผศ.ดร. ปี​ีดิ​ิเทพ อยู่​่�ยื​ืนยง และคุ​ุณทิ​ินกฤต นุ​ุตวงษ์​์ คณะนิ​ิติ​ิศาสตร์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัยเชี​ียงใหม่​่ บั​ัดนี้​้� โครงการวิ​ิจั​ัยได้​้ดำำ�เนิ​ิน การจนเสร็​็จสมบู​ูรณ์​์แล้​้ว ศู​ูนย์​์ฯจึ​ึงเห็​็นควรให้​้จั​ัดพิ​ิมพ์​์รายงานวิ​ิจั​ัย ฉบั​ับสมบู​ูรณ์​์ฉบั​ับนี้​้�ขึ้​้�น เพื่​่�อเผยแพร่​่องค์​์ความรู้​้�จากโครงการวิ​ิจั​ัย แก่​่ ส าธารณชน อั​ั น จะเป็​็ น ประโยชน์​์ ต่ ่ อ การพั​ั ฒ นานโยบายและ กฎหมาย รวมถึ​ึงการต่​่อยอดการวิ​ิจั​ัยในแขนงการศึ​ึกษานี้​้�ในอนาคต

ศู​ูนย์​์ยุโุ รปศึ​ึกษาแห่​่งจุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัยขอขอบพระคุ​ุณ ผศ.ดร. ปี​ีดิ​ิเทพ อยู่​่�ยื​ืนยง และคุ​ุณทิ​ินกฤต นุ​ุตวงษ์​์ ที่​่�ได้​้ทุ่​่�มเทและตั้​้�งใจ ดำำ�เนิ​ินโครงการวิ​ิจัยั จนสำำ�เร็​็จลุลุ่ ว่ งด้​้วยดี​ี และหวั​ังว่​่าผู้​้�อ่า่ นทุ​ุกท่​่านจะได้​้ รั​ับประโยชน์​์จากรายงานวิ​ิจั​ัยฉบั​ับสมบู​ูรณ์​์ฉบั​ับนี้​้�ไม่​่มากก็​็น้​้อย

ฝ่​่ า ยวิ​ิ จั ั ย และสิ่​่� ง พิ​ิ ม พ์​์

ศู​ูนย์​์ยุ​ุโรปศึ​ึกษาแห่​่งจุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัย

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

สารบัญ บทที่​่� 1 บทนำำ�

1.1 ที่​่�มาและความสำำ�คั​ัญของปั​ัญหา

1.2 วั​ัตถุ​ุประสงค์​์และขอบเขตของ โครงการวิ​ิจั​ัย

1.3 ประโยชน์​์ที่​่�คาดว่​่าจะได้​้รั​ับ

1.4 ระเบี​ียบวิ​ิธี​ีวิ​ิจั​ัยและแผนการดำำ�เนิ​ินการ

11 11 17 18 18

บทที่​่� 2 แนวความคิ​ิดพื้​้�นฐานว่​่าด้​้วยการโอนย้​้าย 21 นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสร 2.1 ระบบ Retain and Transfer 24

2.2 Europeanization of 37 the Football Transfer

2.3 ระบบ Transfer ในปั​ัจจุ​ุบั​ัน 45 บทที่​่� 3 การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพภายใต้​้ 65

นโยบายและกฎหมายสหภาพยุ​ุโรป

3.1 พั​ัฒนาการของกฎหมายสหภาพยุ​ุโรป 68 เกี่​่�ยวกั​ับกี​ีฬาและการกี​ีฬา

3.2 สนธิ​ิสั​ัญญา Treaty on the Functioning 70 of the European Union 2007

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

3.3 เอกสาร White Paper on Sport 76 2007 3.4 เอกสาร Communication on Sports 82 2011 3.5 เอกสาร Council Resolution on an 86 EU Work Plan for Sport 2017 2020 3.6 อภิ​ิปรายนโยบายและกฎหมาย 87 สหภาพยุ​ุโรปเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในบริ​ิบทสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชน

บทที่​่� 4 วิ​ิเคราะห์​์ปั​ัญหาทางกฎหมาย สิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนสหภาพยุ​ุโรปเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้าย นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ

4.1 ประเด็​็น EU Free Movement และ Fair Competition

4.2 ประเด็​็นสิ​ิทธิ​ิเด็​็กและการค้​้ามนุ​ุษย์​์กั​ับ การโอนย้​้ายนั​ักเตะเยาวชน บทที่​่� 5 บทสรุ​ุป บรรณานุ​ุกรม ประวั​ัติ​ิผู้�วิ้ ิจั​ัย

95 97 109

127

133 145

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

บทที่​่� 1 บทนำำ� 1.1 ที่​่�มาและความสำำ�คั​ัญของปั​ัญหา

การแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Professional Football) ได้​้เข้​้ามามี​ีบทบาทสำำ�คั​ัญในการสร้​้างความบั​ันเทิ​ิงหรื​ือเพลิ​ิดเพลิ​ิน ให้​้ แ ก่​่ ผู้ ้�ติ​ิ ด ตามชมการแข่​่ ง ขั​ั น กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลและสร้​้ า งประโยชน์​์ ทางเศรษฐกิ​ิ จ ให้​้ กั ั บ ภาคอุ​ุ ต สาหกรรมกี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลในประเทศ ต่​่าง ๆ ในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป (European Football Industries) เช่​่น สหราชอาณาจั​ักร สหพั​ันธ์​์สาธารณรั​ัฐเยอรมนี​ี และราชอาณาจั​ักรสเปน ผ่​่านการพั​ัฒนาระบบ (Systems) สำำ�หรับั กำำ�กับั การแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพให้​้มีคี วามเป็​็นบริ​ิสุทุ ธิ์​์ยุ� ติุ ธิ รรม (Fair Play) และควบคุ​ุมผู้​้�มี​ีส่ว่ นได้​้ ส่​่วนเสี​ียที่​่�เข้​้ามาเกี่​่�ยวข้​้องกั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพภายใต้​้กฎเกณฑ์​์ การแข่​่งขั​ันที่​่�มี​ีมาตรฐานอย่​่างเดี​ียวกั​ัน (Standards) ทั้​้�งในการแข่​่งขั​ัน ระดั​ับประเทศและภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป

นอกจากนี้​้� ยั​ังมี​ีความพยายามพั​ัฒนาผู้​้�มีส่ี ว่ นได้​้ส่ว่ นเสี​ียเกี่​่ย� วกั​ับ การแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในประเทศภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปให้​้มี​ีความเป็​็น อาชี​ีพ (Professionalism) มากขึ้​้�น นั้​้�นหมายความว่​่าองค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬา ฟุ​ุตบอล (Football Governing Bodies หรื​ือองค์​์กร FGBs) ได้​้แก่​่ องค์​์กร กำำ�กั​ับการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในระดั​ับต่​่าง ๆ และควบคุ​ุมการแข่​่งขั​ัน กี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�ตนเองเป็​็นผู้​้�จั​ัดกิ​ิจกรรมการแข่​่งขั​ัน ภายใต้​้การกำำ�หนด หลั​ักเกณฑ์​์กติ​ิกาเพื่​่�อให้​้ผู้​้�มีส่ี ว่ นได้​้ส่ว่ นเสี​ียในการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลใน ระดั​ับนั้​้น� ๆ เช่​่น สมาคมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลระดั​ับชาติ​ิและบริ​ิษัทั เอกชนผู้จั้� ดั การ แข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอล พึ​ึงต้​้องร่​่วมกั​ันพั​ัฒนากฎเกณฑ์​์ กติ​ิกาและข้​้อบั​ังคั​ับ ร่​่วมกั​ันเพื่​่�อให้​้ผู้​้�เข้​้ามาเกี่​่�ยวข้​้องกั​ับการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ 11

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

(Professional Football Participants) เช่​่น เจ้​้าของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ผู้​้�ฝึ​ึกสอนกี​ีฬาฟุ​ุตบอล กรรมการผู้​้�ตั​ัดสิ​ินกี​ีฬาฟุ​ุตบอล นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล และผู้​้� ช มการแข่​่ ง ขั​ั น กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอล ต่​่ า งต้​้ อ งเคารพกฎเกณฑ์​์ กติ​ิกาและข้​้อบั​ังคั​ับร่​่วมกั​ัน อั​ันนำำ�ไปสู่​่�การสร้​้างเกมการแข่​่งขั​ันที่​่�มีคี วาม เป็​็นบริ​ิสุทุ ธิ์​์ยุ� ติุ ธิ รรม โดยปราศจากการเลื​ือกปฏิ​ิบัติั ต่ิ อ่ บุ​ุคคลหนึ่​่�งบุ​ุคคล ใดกั​ับป้​้องกั​ันปั​ัญหาต่​่าง ๆ ที่​่�อาจเกิ​ิดขึ้​้น� อั​ันเนื่​่�องมาจากการแข่​่งขั​ันกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ เช่​่น ระบบการลงทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Player Registration System) ทำำ�ให้​้สาธารณชนได้​้ทราบว่​่านั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล สั​ังกั​ัดสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพสโมสรใด เป็​็นต้​้น

อย่​่างไรก็​็ตาม เมื่​่อ� กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปถู​ูกใช้​้เป็​็น เครื่​่�องมื​ือสร้​้างทั้​้�งความบั​ันเทิ​ิงให้​้กั​ับผู้​้�ชมการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (เช่​่น ผู้​้�ชมการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�ติ​ิดตามชมการแข่​่งขั​ันจากการถ่​่าย ทอดสด) ในขณะเดี​ียวกั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปก็​็ถู​ูกภาค อุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอล เช่​่น สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล และบริ​ิษัทั เอกชนผู้จั้� ดั การแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอล) ใช้​้เป็​็นช่​่องทางแสวงหากำำ�ไรและผลประโยชน์​์ ทางธุ​ุรกิ​ิจ ก็​็ย่​่อมเป็​็นปั​ัจจั​ัยที่​่�ทำำ�ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาค ยุ​ุโรปต่​่างหั​ันมาหาแสวงหาผลประโยชน์​์ทางธุ​ุรกิ​ิจ รวมไปถึ​ึงสร้​้าง ปรากฏการณ์​์ทางธุ​ุรกิ​ิ จในหลากลั​ักษณะที่​่�ทำำ�ให้​้เกิ​ิดความเข้​้มข้​้น ของการแข่​่ ง ขั​ั น ทางธุ​ุ ร กิ​ิจ ในอุ​ุ ต สาหกรรมกี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลมากขึ้​้� น ไป ด้​้วย ส่​่งผลให้​้องค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลหรื​ือองค์​์กร FGBs ทั้​้�งในระดั​ับ ชาติ​ิและภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป ต่​่างพยายามอาศั​ัยกลยุ​ุทธ์​์ทางธุ​ุรกิ​ิจและกลไก ตลาดเพื่​่�อจู​ูงใจให้​้ผู้​้�ชมการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลหั​ันมาติ​ิดตามรั​ับชมการ แข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในลี​ีก (Leagues) หรื​ือระบบการแข่​่งขั​ันกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลที่​่�องค์​์กร FGBs เข้​้าไปมี​ีส่​่วนร่​่วมในฐานะที่​่�เป็​็นผู้จั้� ัดการแข่​่งขั​ัน เช่​่น พรี​ีเมี​ียร์​์ลีกี (Premier League) ที่​่�จัดขึ้​้ ั น� โดยสมาคมฟุ​ุตบอลอั​ังกฤษ (Football Association หรื​ือ FA) และยู​ูฟ่​่าแชมเปี​ียนส์​์ลี​ีก (UEFA Champions League) ที่​่�จั​ัดขึ้​้�นโดยสมาคมฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป (Union of European Football Associations หรื​ือ UEFA) เป็​็นต้​้น 12

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

นอกจากนี้​้� สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Professional Football Club) ที่​่�เข้​้ามาร่​่วมการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในลี​ีกภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป เป็​็นจำำ�นวนมากต่​่างก็​็พยายามตอบสนองต่​่อสภาพแวดล้​้อมทางธุ​ุรกิ​ิจ กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่มี� กี ารเปลี่​่ย� นแปลงตลอดเวลา กล่​่าวคื​ือสภาพแวดล้​้อม ทางการแข่​่งขั​ัน (Competitive Environment) ที่​่�สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปต่​่างพยายามสร้​้างสโมสรของตนให้​้มีศัี กั ยภาพพอ ที่​่จ� ะทำำ�การแข่​่งขั​ันในลี​ีกระดั​ับท้​้องถิ่​่น� ระดั​ับชาติ​ิและระดั​ับภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป ได้​้อย่​่างมี​ีประสิ​ิทธิ​ิภาพ ในทำำ�นองเดี​ียวกั​ันสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพใน ภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปต่​่างก็​็พยายามดิ้​้น� รนให้​้รักั ษาผู้ช้� มการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอล หน้​้าเก่​่าและเพิ่​่�มจำำ�นวนผู้​้�ชมการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลหน้​้าใหม่​่ ให้​้ยั​ังคง หรื​ือหั​ันมาติ​ิดตามสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพของตน รวมไปถึ​ึงพยายาม แสวงหาประโยชน์​์ทางธุ​ุรกิ​ิจด้​้วยการสร้​้างกำำ�ไรจากการขายสิ​ินค้​้าและ บริ​ิการที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพของตน

อนึ่​่�ง สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอาจได้​้รั​ับชั​ัยชนะจากการ แข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในลี​ีกภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป ก็​็ต้​้องมี​ีนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Professional Football Players) ที่​่�มี​ีศั​ักยภาพและมี​ีประสิ​ิทธิ​ิภาพ เป็​็นผู้​้�ลงทำำ�การแข่​่งขั​ันในนั​ัดต่​่างๆ ระหว่​่างการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพของตนเองกั​ับสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ต่​่างสโมสร ซึ่​่�งการได้​้มาของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอาจได้​้มาโดยการ จ้​้างงาน (Employment) ผ่​่านการทำำ�สั​ัญญาจ้​้างแรงงาน ที่​่�นั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในฐานะลู​ูกจ้​้างตกลงจะทำำ�งานให้​้แก่​่สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ในฐานะนายจ้​้าง โดยสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลตกลงจะให้​้สิ​ินจ้​้าง (Wages) แก่​่นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลตลอดเวลาที่​่�ทำำ�งานให้​้ สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�มี​ี ศั​ักยภาพทางธุ​ุรกิ​ิจ เช่​่น สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลขนาดใหญ่​่ ก็​็สามารถใช้​้ รายจ่​่ายหรื​ือทุ่​่�มงบประมาณใช้​้ไปกั​ับการจ่​่ายเงิ​ินเดื​ือนให้​้กั​ับนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอล (Spending on Salaries) หรื​ือการจ่​่ายค่​่าใช้​้จ่​่ายโอนย้​้ายของ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลข้​้ามสโมสร (Transfer Fees) โดยมี​ีเป้​้าหมายให้​้ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีศั​ักยภาพสู​ูงมี​ีส่​่วนช่​่วยให้​้ได้​้รั​ับชั​ัยชนะในเกม 13

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

การแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพของตนเองกั​ับ สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต่​่างสโมสร รวมไปถึ​ึงให้​้ผู้ช้� มการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอล หั​ันมาติ​ิดตามชมเกมแข่​่งขั​ันจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลของตนและดึ​ึงดู​ูดให้​้ ผู้​้�ติดิ ตามชมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลหั​ันมาบริ​ิโภคผลิ​ิตภั​ัณฑ์​์ สิ​ินค้​้าและบริ​ิการจาก สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลของตนหรื​ือจากพั​ันธมิ​ิตรทางธุ​ุรกิ​ิจของตนมากขึ้​้�น

อย่​่างไรก็​็ตาม หากปล่​่อยให้​้มีกี ารโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ อย่​่างไร้​้ขี​ีดจำำ�กั​ัดโดยที่​่�ปราศจากระเบี​ียบแบบแผนแล้​้ว ย่​่อมอาจทำำ�ให้​้ เกิ​ิดการผู​ูกขาดชั​ัยชนะในการแข่​่งขั​ันเกมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพภายใต้​้ระบบ ลี​ีกกั​ับการผู​ูกขาดทางการค้​้าในอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจาก สโมสรฟุ​ุตบอลอาชี​ีพรายใหญ่​่ ซึ่​่�งสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดใหญ่​่ อาจใช้​้ศั​ักยภาพทางเศรษฐกิ​ิจของตนทุ่​่�มรายจ่​่ายเพื่​่�อแลกกั​ับการได้​้มา ซึ่​่�งนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีศั​ักยภาพสู​ูงสามารถตอบสนองต่​่อความ ต้​้องการของผู้​้�ชมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลได้​้ ในทางตรงกั​ั นข้​้ ามสโมสรกี​ี ฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดกลางและขนาดเล็​็กอาจมี​ีข้​้อจำำ�กั​ัดด้​้านเศรษฐกิ​ิจ ย่​่อมไม่​่สามารถทุ่​่�มรายจ่​่ายของตนให้​้กั​ับการได้​้มาซึ่​่�งนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพที่​่�มี​ีศั​ักยภาพสู​ูง โดยอาจต้​้องเลื​ือกใช้​้จ่​่ายในสิ่​่�งที่​่�จำำ�เป็​็นต่​่อการ อยู่​่�รอดทางเศรษฐกิ​ิจมากกว่​่า ทำำ�ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลขนาดกลางกั​ับ สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลขนาดเล็​็กมี​ีข้​้อจำำ�กั​ัดทางโอกาสที่​่�จะได้​้ครอบครอบ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�มีศัี กั ยภาพสู​ูงหรื​ือขาดโอกาสที่​่�จะครอบครองนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีศั​ักยภาพสู​ูง จากปรากฏการแข่​่งขั​ันทางธุ​ุรกิ​ิจของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่� กล่​่าวมาในข้​้างต้​้น องค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลในปั​ัจจุบัุ นั เช่​่น สมาคมกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลระดั​ับชาติ​ิและบริ​ิษัทั เอกชนผู้​้�จั​ัดการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอล จึ​ึงได้​้ พั​ัฒนาระบบการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Transfer System) ซึ่​่ง� ประกอบด้​้วยหลั​ักเกณฑ์​์ ระเบี​ียบและแบบแผนเกี่​่ย� วกั​ับการโอนย้​้าย นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหนึ่​่�งไปยั​ังสโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหนึ่​่�ง (transferring from one professional football club to another) เช่​่น กฎช่​่องทางการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ 14

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

ระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในพรี​ีเมี​ียร์​์ลี​ีก (Premier League’s Transfer Window Rules) ซึ่​่ง� อนุ​ุญาตให้​้มีกี ารโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพได้​้ในสองช่​่วงเวลาเท่​่านั้​้�น นั้​้น� ก็​็คือื ช่​่วงแรก หลั​ังปิ​ิดฤดู​ูกาลแข่​่งขั​ัน กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจนถึ​ึงวั​ันที่​่� 31 สิ​ิงหาคม และช่​่วงที่​่�สอง ระหว่​่างวั​ันที่​่� 1 ถึ​ึงวั​ันที่​่� 31 มกราคมของทุ​ุกปี​ี ต่​่อมาระบบการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพที่​่�บั​ังคั​ับใช้​้อยู่​่�ในปั​ัจจุ​ุบั​ันอาจกลายมาเป็​็นประเด็​็นของการช่​่วย ควบคุ​ุมให้​้การแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพให้​้มีคี วามเป็​็นบริ​ิสุทุ ธิ์​์�ยุ​ุติธิ รรม มากขึ้​้�นและมี​ีการพั​ัฒนาระบบสำำ�หรั​ับกำำ�กั​ับธรรมาภิ​ิบาลการโอนย้​้าย นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ผ่​่านการกำำ�หนดระเบี​ียบและระบบเฉพาะเกี่​่�ยวกั​ับ การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพองค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลภายใต้​้ กฎระเบี​ียบกติ​ิกาเดี​ียวกั​ันภายใต้​้เกมการแข่​่งขั​ันที่​่�เป็​็นสากล เช่​่น ระเบี​ียบว่​่าด้​้วยสถานะและการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพระหว่​่าง สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Regulations on the Status and Transfer of Players) ของสหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลระหว่​่างประเทศ (Fédération Internationale de Football Association หรื​ือ FIFA) ว่​่าด้​้วยเรื่​่�อง ห้​้ามโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลให้​้มีกี ารโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอายุ​ุ ต่ำำ�� กว่​่า 18 ปี​ี ระเบี​ียบดั​ังกล่​่าวบั​ังคั​ับใช้​้อย่​่างสากล พร้​้อมกั​ับการพั​ัฒนา ระบบบั​ันทึ​ึกประวั​ัติ​ินักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพออนไลน์​์เพื่​่�อใช้​้สำ�หรั ำ บั จั​ัดทำำ� ข้​้อมู​ูลประวั​ัติ​ิเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต่​่างสโมสร (FIFA Transfer Matching System) โดยที่​่�สหพั​ันธ์​์นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ระหว่​่างประเทศ (Fédération Internationale des Associations de Footballeurs Professionnels หรื​ือ FIFPro) จะเป็​็นผู้​้�ถือื ครองข้​้อมู​ูล กั​ับมี​ีส่​่วนในการบริ​ิหารจั​ัดการข้​้อมู​ูลจากการจั​ัดทำำ�ประวั​ัติ​ิเกี่​่�ยวกั​ับ การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและรั​ับพิ​ิจารณาข้​้อร้​้องเรี​ียนเพื่​่�อ ป้​้องกั​ันไม่​่ให้​้เกิ​ิดการอาศั​ัยระบบการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพมา เป็​็นช่​่องทางการค้​้ามนุ​ุษย์​์ในแวดวงกี​ีฬาฟุ​ุตบอลระดั​ับนานาชาติ​ิและใน ภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป (human trafficking in football) เป็​็นต้​้น

ในภู​ู มิ ิ ภ าคยุ​ุ โรปได้​้ เ คยมี​ี ค ดี​ี สำ ำ �คั ั ญ ที่​่� ศ าลยุ​ุ ติ ิ ธ รรมยุ​ุ โรป (European Court of Justice หรื​ือ ศาล ECJ) ได้​้เคยพิ​ิจารณาพิ​ิพากษาวาง 15

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

บรรทั​ัดฐานเอาไว้​้ ได้​้แก่​่ คดี​ี Union Royale Belge des Sociétés de Football Association ASBL v Jean-Marc Bosman (1995) C-415/93 หรื​ือคดี​ี Bosman ruling เกี่​่�ยวกั​ับข้​้อตกลงระหว่​่างนาย ฌอง - มาร์​์ค บอสแมน (Jean-Marc Bosman) กั​ับสโมสร Royal Football Club de Liège ที่​่�กำำ�หนดว่​่าภายหลั​ังการจ้​้างงานแรงงาน สิ้​้�นสุ​ุดลงตั้​้�งแต่​่ปี​ี 1990 นายบอสแมนต้​้องการการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล Royal Football Club de Liège หรื​ือสโมสร RFC Liège ในประเทศเบลเยี​ียมไปยั​ังสโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอล Union Sportive du Littoral de Dunkerque หรื​ือสโมสร USL Dunkerque แต่​่สโมสร USL Dunkerque ไม่​่สามารถจ่​่ายค่​่า ธรรมเนี​ียมโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพให้​้กับั สโมสร RFC Liège ตาม ที่​่�ได้​้ทำำ�ข้​้อตกลงการรั​ับโอนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเอาไว้​้ในเบื้​้�องต้​้น จึ​ึง ทำำ�ให้​้นายบอสแมนไม่​่อาจโอนย้​้ายไปสั​ังกั​ัดสโมสร USL Dunkerque และยั​ังคงต้​้องผู​ูกพั​ันกั​ับสโมสร RFC Liège ซึ่​่ง� มี​ีข้อ้ ห้​้ามในการประกอบ อาชี​ีพนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลให้​้กั​ับสโมสรอื่​่�น นอกจากนี้​้�สโมสร RFC Liège ถื​ือโอกาสกดขี่​่�ค่​่าจ้​้างด้​้วยเช่​่นกั​ัน อั​ันส่​่งผลให้​้นาย บอสแมนได้​้รั​ับการ ปฏิ​ิบั​ัติ​ิอย่​่างไม่​่เป็​็นธรรมในการจ้​้างแรงงาน ต่​่อมาศาลยุ​ุติ​ิธรรมสหภาพ ยุ​ุโรปจึ​ึงพิ​ิพากษาคุ้​้�มครองนายบอสแมน ในประเด็​็นเสรี​ีภาพในการ เคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานสำำ�หรั​ับแรงงาน (freedom of movement for workers) และเสรี​ี ภ าพในการเข้​้ า ร่​่ ว มสมาคม (freedom of association) ศาลสหภาพยุ​ุโรปได้​้วางบรรทั​ัดฐานคุ้​้�มครองเสรี​ีภาพ ของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในเสรี​ีภาพในการเคลื่​่อ� นย้​้ายถิ่​่น� ฐาน โดยปราศจาก การแทรกแซงหรื​ือลดทอนเสรภาพดั​ังกล่​่าวโดยสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัดภายใต้​้หลักั เกณฑ์​์ของมาตรา 45 แห่​่งสนธิ​ิสัญ ั ญาว่​่าด้​้วย การทำำ�งานของสหภาพยุ​ุโรป (Treaty on the Functioning of the European Union หรื​ือ TFEU)

นอกจากนี้​้� แม้​้องค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปจะมี​ีการพั​ัฒนา ระบบการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและตั้​้�งกฎเกณฑ์​์ว่​่าด้​้วยการ โอนย้​้ ายนั​ั กกี​ี ฬาฟุ​ุ ตบอลอาชี​ี พ แต่​่ ก็​็ อาจมี​ี ข้​้ อโต้​้ แย้​้ งบางประการ 16

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

เกี่​่ย� วกั​ับเสรี​ีภาพในการเคลื่​่อ� นย้​้ายถิ่​่น� ฐาน (Freedom of Movement) ของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ เพราะกฎเกณฑ์​์บางอย่​่างก็​็เป็​็นการจำำ�กั​ัด เสรี​ีภาพในการเคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพภายใต้​้ข้​้อ ผู​ูกพั​ันทางสั​ัญญาที่​่�นักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพได้​้ผูกู พั​ันเอาไว้​้กับั สโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอั​ันเป็​็นต้​้นสั​ังกั​ัด (Contractual Commitment) ซึ่​่�งการทำำ� ข้​้อผู​ูกพั​ันเช่​่นนี้​้�อาจปิ​ิดกั้​้�นไม่​่ให้​้นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลสามารถเคลื่​่�อนย้​้าย ถิ่​่�นฐานไปทำำ�งานยั​ังสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอื่​่�น ๆ ได้​้อย่​่างเสรี​ี อี​ีกทั้​้�งยั​ังมี​ี กฎเกณฑ์​์หลายประการที่​่�มี​ีแนวโน้​้มเป็​็นไปในทิ​ิศทางจำำ�กั​ัดเสรี​ีภาพ ในการเคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป เช่​่น กฎ UEFA Financial Fair Play ภายใต้​้ระบบการแข่​่งขั​ันยู​ูฟ่​่า แชมเปี​ียนส์​์ลี​ีก เป็​็นต้​้น

งานวิ​ิจั​ัยฉบั​ับนี้​้� มุ่​่�งเน้​้นศึ​ึกษา ทบทวนและวิ​ิเคราะห์​์แนวความ คิ​ิดพื้​้�นฐานว่​่าด้​้วยการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสรภายใต้​้ กฎหมายสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนสหภาพยุ​ุโรป เพื่​่�อนำำ�มาวิ​ิเคราะห์​์เปรี​ียบเที​ียบ ระหว่​่างการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสรภายใต้​้กฎหมาย สิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนสหภาพยุ​ุโรป ว่​่ามี​ีปั​ัญหาทางกฎหมายสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชน เกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสรอย่​่างไรบ้​้าง อั​ัน จะนำำ�ไปสู่​่�การสร้​้างแนวทางการตระหนั​ักแห่​่งประเด็​็นสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชน ของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพร่​่วมกั​ันระหว่​่างภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป

1.2 วั​ัตถุ​ุประสงค์​์และขอบเขตของโครงการวิ​ิจั​ัย

(1) เพื่​่�อศึ​ึกษาแนวความคิ​ิดพื้​้น� ฐานว่​่าด้​้วยการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสร

(2) เพื่​่อ� ศึ​ึกษาการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพภายใต้​้นโยบาย และกฎหมายสหภาพยุ​ุโรป

(3) เพื่​่�อศึ​ึกษาวิ​ิเคราะห์​์ปั​ัญหาทางกฎหมายสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชน สหภาพยุ​ุโรปเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ 17

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

1.3 ประโยชน์​์ที่​่�คาดว่​่าจะได้​้รั​ับ

(1) ได้​้ รั​ั บทราบแนวความคิ​ิ ดพื้​้ � นฐานว่​่ าด้​้ วยการโอนย้​้ าย นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสร

(2) ได้​้รั​ับทราบการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพภายใต้​้ นโยบายและกฎหมายสหภาพยุ​ุโรป

(3) ได้​้บทวิ​ิเคราะห์​์ปั​ัญหาทางกฎหมายสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนสหภาพ ยุ​ุโรปเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ

1.4 ระเบี​ียบวิ​ิธี​ีวิ​ิจั​ัยและแผนดำำ�เนิ​ินการ สำำ�หรั​ับการกำำ�หนดระเบี​ียบวิ​ิธี​ีวิ​ิจั​ัยของโครงการนี้​้� ผู้​้�วิ​ิจั​ัย ได้​้ ใช้​้ ก ารวิ​ิ จั ั ย เชิ​ิ ง คุ​ุ ณ ภาพ เป็​็ น แนวทางในการดำำ � เนิ​ิ น การวิ​ิ จั ั ย โดยใช้​้วิ​ิธี​ีการวิ​ิจั​ัยเชิ​ิงเอกสาร (Documentary Research) เป็​็นหลั​ัก ในการเข้​้าถึ​ึงข้​้อมู​ูลหรื​ือความรู้​้� โดยพิ​ิจารณาจากสภาพของคำำ�ถาม และข้​้อมู​ูลที่​่�ต้​้องการ โดยการศึ​ึกษาจากเอกสารทุ​ุกประเภท เช่​่น ตำำ�รา หนั​ังสื​ือ บทความวิ​ิชาการ กฎหมาย คำำ�พิ​ิพากษา รวมไปถึ​ึงระเบี​ียบ กฎ กติ​ิ ก าของการกำำ �กั ั บ กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลต่​่ า ง ๆ ทั้​้� ง ระดั​ั บ ชาติ​ิ และระดั​ับนานาชาติ​ิ ที่​่เ� กี่​่ย� วข้​้อง โดยเริ่​่ม� ศึ​ึกษาจาก แนวความคิ​ิดพื้​้น� ฐาน ว่​่าด้​้วยการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสร ระบบการโอนย้​้าย นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพภายใต้​้นโยบายและกฎหมายสหภาพยุ​ุโรป และ วิ​ิเคราะห์​์ปั​ัญหาทางกฎหมายสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนสหภาพยุ​ุโรปเกี่​่�ยวกั​ับการ โอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ

18

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

19

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

บทที่​่� 2 แนวความคิ​ิดพื้​้�นฐานว่​่าด้​้วยการโอน ย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสร นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Professional Football Players) เป็​็นอาชี​ีพแขนงหนึ่​่�งที่​่�ต้​้องอาศั​ัยทั​ักษะความรู้​้�และความชำำ�นาญในการ เล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ตามความชอบหรื​ือตามความถนั​ัดที่​่�นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล1 ได้​้ทำำ�การฝึ​ึกฝน พร้​้อมกั​ับสั่​่�งสมประสบการณ์​์จากการเรี​ียนรู้​้�ทั​ักษะการ เล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอล โดยมี​ีกระบวนการและกลไกมาบ่​่มเพาะนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลในช่​่วงอายุ​ุต่​่าง ๆ ให้​้กลายมาสู่​่�การเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ เช่​่น ระบบพั​ัฒนานั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลรุ่​่�นเยาว์​์ (Youth Systems) ที่​่�สโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Professional Football Clubs) อาศั​ัยกระบวนการ บ่​่มเพาะฝึ​ึกฝนร่​่างกายและทั​ักษะการเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลให้​้แก่​่นั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลเยาวชน (Youngsters) ในศู​ูนย์​์ฝึ​ึกฟุ​ุตบอลเยาวชน (Youth Academies) ของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่มี� ชื่​่ี อ� เสี​ียงแต่​่ละแห่​่ง2 เพื่​่�อ เปิ​ิดโอกาสให้​้นักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�มีคี วามแข็​็งแรงของร่​่างกายและมี​ีทักั ษะ การเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลเพี​ียงพอประกอบกั​ับมี​ีพรสวรรค์​์ในการเล่​่นกี​ีฬา ฟุ​ุตบอล (Talents) สามารถการก้​้าวขึ้​้�นมาเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ได้​้ในอนาคต เป็​็นต้​้น นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพก็​็เฉกเช่​่นเดี​ียวกั​ับนั​ักกี​ีฬาอาชี​ีพประเภท กี​ีฬาอื่​่น� ๆ ที่​่ส� ามารถเผชิ​ิญกั​ับสถานการณ์​์การสิ้​้น� สุ​ุดสัญ ั ญาจ้​้างกั​ับสโมสร 1 European Club Association. (2013). Study on the Transfer System in Europe.

Nyon: European Club Association.

2 Christiaens, J. & Nuytiens, A. (2009). Transfer of Juvenile Offenders to Adult Court in Belgium: Critical Reflections on the Reform of a Moderate Practice.

Youth Justice, 9(2), 131-142.

21

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัด (Out of Contract)3 หรื​ือมี​ีปัจั จั​ัยบางอย่​่าง (Factors)4 ที่​่�ทำำ�ให้​้นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพประสงค์​์ที่​่�จะย้​้ายตนเองจาก สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลสั​ังกั​ัดเดิ​ิม ไปอยู่​่�ภายใต้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลสั​ังกั​ัดใหม่​่ ซึ่​่ง� สถานการณ์​์เช่​่นว่​่านี้​้�เคยเกิ​ิดขึ้​้น� นั​ับแต่​่อดี​ีตจนถึ​ึงปั​ัจจุบัุ นั ไม่​่เพี​ียงพบ ได้​้ในสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลขนาดเล็​็กถึ​ึงขนาดกลางเท่​่านั้​้�น แม้​้แต่​่สโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลขนาดใหญ่​่ก็​็เผชิ​ิญสถานการณ์​์เช่​่นเดี​ียวกั​ันดั​ังเช่​่นสโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปหลายแห่​่งได้​้เผชิ​ิญสถานการณ์​์ ดั​ังกล่​่าว ต่​่อมาองค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป (European Football Governing Bodies หรื​ือองค์​์กร European FGBs) และ หน่​่วยงานด้​้านการกี​ีฬาในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป (European Sports Authorities)5 รวมไปถึ​ึงสถาบั​ันแบบเป็​็นทางการอื่​่�น ๆ เช่​่น ศาลยุ​ุติ​ิธรรม (Courts of Justice) อั​ันเป็​็นสถาบั​ันตุ​ุลาการในประเทศภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป (European Countries) และศาลยุ​ุติธิ รรมยุ​ุโรป (European Court of Justice หรื​ือ ECJ)6 อั​ันสถาบั​ันตุ​ุลาการมี​ีสถานะเหนื​ือชาติ​ิยุ​ุโรป (Supranational) ได้​้มีวี างหลั​ักเกณฑ์​์และพั​ัฒนาระบบการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Transfer System) อั​ันประกอบด้​้วยระเบี​ียบและแบบแผนเกี่​่�ยวกั​ับ การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหนึ่​่�ง ไปยั​ังสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหนึ่​่�ง กระบวนการการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา 3 Compaire, D., Planas R. A. G. & Wildemann, S. (2009). Contractual Stability in Professional Football: Recommendations for Clubs in a Context of International Mobility. Retrieved August 1, 2019, from http://www.lawinsport.com/pdf/ ContStabinProfFoot.pdf 4 Liu, X. F., Liu, Y. L., Lu, X. H.., Wang, Q. & Wang, T. W. (2016). The Anatomy of the Global Football Player Transfer Network: Club Functionalities versus Network Properties. PLoS ONE, 11(6), e0156504.

5 Geeraert, A., Bruyninckx, H. & Scheerder, J. (2012). The governance network of European football: Introducing new governance approaches to steer football at the EU level. International Journal of Sport Policy, 5(1), 1-20.

6 European Parliament. (2019). Sport. Retrieved August 1, 2019, from http:// www.europarl.europa.eu/factsheets/en/sheet/143/sport

22

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

ฟุ​ุตบอลที่​่�เกิ​ิดขึ้​้�นมี​ีส่​่วนทำำ�ให้​้นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้องมี​ีการเคลื่​่�อนย้​้ายภาย ในรั​ัฐหรื​ือการเคลื่​่อ� นย้​้ายข้​้ามพรมแดนระหว่​่างรั​ัฐ ผ่​่านการยิ​ินยอมผู​ูกพั​ัน ย้​้ายตนเองจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�เคยสั​ังกั​ัดไปยั​ังสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ต้​้นสั​ังกั​ัดใหม่​่หรือื ยิ​ินยอมผู​ูกพั​ันย้​้ายตนเองจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่เ� คย สั​ังกั​ัดไปยั​ังต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมก็​็ตาม การเคลื่​่อ� นย้​้ายในลั​ักษณะเช่​่นนี้​้จ� ะมี​ีระยะ สั้​้น� หรื​ือระยะยาวก็​็ตาม ไม่​่ว่า่ จะมี​ีปัจั จั​ัยของการเคลื่​่อ� นย้​้ายอย่​่างไรหรื​ือ ด้​้วยสาเหตุ​ุใดก็​็ตาม7 การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพถื​ือเป็​็นกลไกหนึ่​่�ง ในกระบวนการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ที่​่นำ� �ำ ไปสู่​่�การเชื่​่อ� มโยงระหว่​่าง มิ​ิติ​ิต่​่าง ๆ ของการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ เช่​่น หากสโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลสามารถดึ​ึงดู​ูดนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีขี​ีดความสามารถสู​ูง ให้​้เข้​้ามาเป็​็นผู้เ้� ล่​่นให้​้กับั สโมสรได้​้แล้​้ว นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่มี� ขี​ี ดี ความสามารถ สู​ูงดั​ังกล่​่าวก็​็จะกลายมาเป็​็นกำำ�ลั​ังสำำ�คั​ัญในการพั​ัฒนาสโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลหรื​ือทำำ�ให้​้ผู้​้�ชมการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลหั​ันมาสนั​ับสนุ​ุนสโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลมากขึ้​้�น เป็​็นต้​้น ด้​้วยเหตุ​ุนี้​้� องค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลและหน่​่วยงานด้​้านการกี​ีฬา ในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปได้​้สร้​้างกลไกรั​ับรองสิ​ิทธิ​ิและเสรี​ีภาพของการโอนย้​้าย นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�ได้​้รับั การยอมรั​ับและคุ้​้�มครองอั​ันเป็​็นที่​่�ยอมรั​ับ นั​ับถื​ือขององค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Football Governing Bodies หรื​ือองค์​์กร FGBs) และหน่​่วยงานด้​้านการกี​ีฬา (Sports Authorities) ของประเทศต่​่าง ๆ ในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป อี​ีกทั้​้�งบทบาทขององค์​์กร FGBs ใน หลายประเทศในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปก็​็มีส่ี ว่ นช่​่วยให้​้เกิ​ิดการพั​ัฒนาหลั​ักเกณฑ์​์ ระเบี​ียบและแบบแผนเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจาก สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหนึ่​่�งไปยั​ังสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหนึ่​่�งก็​็ เป็​็นปั​ัจจั​ัยประการสำำ�คั​ัญที่​่�ส่​่งเสริ​ิมให้​้เกิ​ิดธรรมาภิ​ิบาลในกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพ (Football Governance) ภายใต้​้แนวคิ​ิดฐานสิ​ิทธิ​ิ (Human Rights-Based Approach) ที่​่�มองว่​่าการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ 7 García, B. (2007). UEFA and the European Union: From Confrontation to Cooperation. Journal of Contemporary European Research, 3 (3), 202-223.

23

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

พึ​ึงได้​้รั​ับการยอมรั​ับจากองค์​์กร FGBs และหน่​่วยงานด้​้านการกี​ีฬา ทั้​้�งภายในประเทศและระหว่​่างประเทศ รวมทั้​้�งพึ​ึงได้​้รั​ับการคุ้​้�มครอง จากภาครั​ัฐและหน่​่วยงานรั​ัฐที่​่�ส่ง่ เสริ​ิมสนั​ับสนุ​ุนการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพ8 ซึ่​่ง� พั​ัฒนาการการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพได้​้มีวิี วัิ ฒ ั นาการ ควบคู่​่�ไปกั​ับการพั​ัฒนาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในยุ​ุคใหม่​่ สิ่​่�งเหล่​่านี้​้�แสดงให้​้เห็​็น ถึ​ึงความตระหนั​ักถึ​ึงสิ​ิทธิ​ิและเสรี​ีภาพที่​่�เกิ​ิดขึ้​้�นในแวดวงกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพยุ​ุโรปและความสำำ�คั​ัญของกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพยุ​ุคใหม่​่ในบริ​ิบท ภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปมากขึ้​้�น

ในบทที่​่� 2 จะทำำ�การศึ​ึกษาความหมายและพั​ัฒนาการของการ โอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป ตั​ัวอย่​่างการโอนย้​้าย นั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ บางประเทศในภู​ู มิ ิ ภ าคยุ​ุ โ รป ดั​ั ง เช่​่ น ประเทศอั​ังกฤษ นโยบายของสหภาพยุ​ุโรปเกี่​่ย� วกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ รวมทั้​้�งวิ​ิเคราะห์​์ปัญ ั หาที่​่�เกิ​ิดขึ้​้น� จากการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในบริ​ิบทในทางสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนของการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ โดยมี​ีรายละเอี​ียดดั​ังต่​่อไปนี้​้�

2.1 ระบบ Retain and Transfer

ในช่​่วงปลายคริ​ิสต์​์ศตวรรษที่​่� 19 ถึ​ึงช่​่วงต้​้นคริ​ิสต์​์ศตวรรษที่​่� 20 กี​ีฬาฟุ​ุตบอลได้​้ถู​ูกหล่​่อหลอมให้​้มี​ีความเป็​็นธุ​ุรกิ​ิจกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Football Business) ที่​่�สร้​้างผลประโยชน์​์ทางธุ​ุรกิ​ิจให้​้กั​ับสโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอล อี​ีกทั้​้�งถู​ูกพั​ัฒนาให้​้กลายมาเป็​็นอุ​ุตสาหรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Football Industries) ที่​่�สร้​้างผลประโยชน์​์ทางอุ​ุตสาหกรรมให้​้กั​ับ ผู้​้�มีส่ี ว่ นได้​้ส่ว่ นเสี​ีย (Football Stakeholders) ในแวดวงกี​ีฬาฟุ​ุตบอล เมื่​่อ� กี​ีฬาฟุ​ุตบอลเป็​็นธุ​ุรกิ​ิจและอุ​ุตสาหกรรมที่​่�สร้​้างกำำ�ไรและผลประโยชน์​์ ทางธุ​ุรกิ​ิจให้​้กั​ับผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ส่​่วนเสี​ียในแวดวงกี​ีฬาฟุ​ุตบอล โดยเฉพาะ 8 KEA European Affairs & Centre for the Law and Economics of Sport. (2013).

KEA – CDES: Study on the economic and legal aspects of transfers of players.

Limoges: Centre for the Law and Economics of Sport.

24

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

การดำำ�เนิ​ินระบบเกมการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหรื​ือการเข้​้ามา เป็​็นส่​่วนหนึ่​่�งของเกมการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ องค์​์กร FGBs บาง ประเทศในยุ​ุโรปเคยเลื​ือกรู​ูปแบบและพั​ัฒนาหลั​ักเกณฑ์​์ตามความ เหมาะสม เพื่​่�อกำำ�หนดกรอบกติ​ิกาในการประกอบกิ​ิจกรรมต่​่าง ๆ ของ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�ต้​้องอยู่​่�ภายใต้​้การดู​ูแลกำำ�กั​ับ (Supervise) ของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัด ไปพร้​้อมกั​ับอยู่​่�ภายใต้​้การควบคุ​ุม (Control) ของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัด โดยที่​่�นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ต้​้องอาศั​ัยความพยายามในฐานะที่​่�เป็​็นนั​ักกี​ีฬาในการออกแรงใช้​้พละ กำำ�ลั​ัง ในการเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและดำำ�เนิ​ินกิ​ิจกรรมเพื่​่�อประโยชน์​์ ทางเศรษฐกิ​ิจของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัด นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ จะได้​้รั​ับค่​่าจ้​้าง (Wage) หรื​ือเงิ​ินเดื​ือน (Salaries)9 จากสโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดของตน ดั​ังนั้​้น� องค์​์กร FGBs บางประเทศในยุ​ุโรปจึ​ึงพั​ัฒนารู​ูปแบบของ การแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลให้​้มี​ีความเป็​็นอาชี​ีพ (Professionalism) � แ มากยิ่​่ง� ขึ้​้น� 1 ซึ่งง�ได้ททำใใ�ห้เเกมการแข่งงขันนกีฬฬาฟุตตบอลมีคความตื่นนเต้นนเร้าาใจ และดึ​ึงดู​ูดให้​้ผู้​้�ชมการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลติ​ิดตามเกมการแข่​่งขั​ันกี​ีฬา ฟุ​ุตบอล ในขณะเดี​ียวกั​ันก็​็มีคี วามพยายามที่​่จ� ะพั​ัฒนาคุ​ุณสมบั​ัติที่​่ิ จำ� �ำ เป็​็น สำำ�หรับั การเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ทั้​้�งสุ​ุขภาพร่​่างกายที่​่�แข็​็งแรง (Healthy) การเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�มี​ีทั​ักษะ (Skills) การเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�ดี​ี และการเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�ได้​้รั​ับการบ่​่มเพาะสั่​่�งสมประสบการณ์​์ (Experiences) จากการเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลของแต่​่ละสโมสรต้​้นสั​ังกั​ัด นอกเหนื​ือไปจากวิ​ินั​ัย มารยาทและจริ​ิยธรรมของการเป็​็นนั​ักกี​ีฬา 9 Carmichael, F., McHale, I., & Thomas, D. (2011). Maintaining Market Position: Team Performance,Revenue and Wage Expenditure in the English Premier League. Bulletin of Economic Research, 4 (63), 464-479.

10 Rossi, G. and Tessari, A. (2014). The professionalisation of the sport agents: Cartels, networks and enterprises within the football industry, 1950s - 2010. The 2014 World Business History Conference, Frankfurt, Germany. Retrieved August 1, 2019, from http://www.worldbhc.org/files/full%20program/A6_B6_ATESSARIGROSSI_WBHCpaper.pdf

25

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ฟุ​ุตบอล ที่​่�นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลทั่​่�วไปพึ​ึงมี​ี อี​ีกทั้​้ง� องค์​์กร FGBs ในบางประเทศยั​ังพั​ัฒนาหลั​ักเกณฑ์​์ ระเบี​ียบ และแบบแผนเกี่​่� ย วกั​ั บ การแข่​่ ง ขั​ั น กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ สำำ �หรั ั บ ผู้​้�ที่​่� มี ี ส่ ่ ว นได้​้ ส่ ่ ว นเสี​ี ย ในแวดวงกี​ี ฬ า เช่​่ น สมาคมกี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอล (Football Associations) สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Football Clubs) ผู้​้�ฝึ​ึกสอนกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Football Coach) นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Football Players) และผู้​้�ชมการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Football Spectators) เป็​็นต้​้น เมื่​่อ� ผู้​้�มีส่ี ว่ นได้​้ส่ว่ นเสี​ียได้​้เข้​้ามามี​ีส่ว่ นร่​่วมกั​ับเกมการแข่​่งขั​ันกี​ีฬา ฟุ​ุตบอล ภายใต้​้การกำำ�หนดกรอบแนวทางปฏิ​ิบั​ัติ​ิหรื​ือการวางระเบี​ียบ กำำ�กั​ับเกมการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาเพื่​่�อให้​้ผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ส่​่วนเสี​ียในแวดวงกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต่​่างต้​้องปฏิ​ิบั​ัติ​ิตามแล้​้ว ย่​่อมถื​ือเป็​็นการพั​ัฒนาการ เล่​่นกี​ีฬาทั่​่�วไปให้​้กลายไปสู่​่�การเป็​็นการเล่​่นกี​ีฬาอาชี​ีพผ่​่านการมี​ี ปฏิ​ิสั​ัมพั​ันธ์​์ของผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ส่​่วนเสี​ียในแวดวงกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอย่​่างเป็​็น � รมหรืออกลไกภายใต้รระบบกีฬฬา ฟ ระบบ (System)1 ทั้งง�นี้ การดำเเ�นินนกิจจกร ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจะต้​้องอยู่​่�ในกำำ�กั​ับดู​ูแลและความควบคุ​ุมตามระเบี​ียบ ข้​้อบั​ังคั​ับและกฎหมายที่​่�เกี่​่ย� วข้​้อง อั​ันมี​ีองค์​์กร FGBs ที่​่�สร้า้ งหลั​ักเกณฑ์​์ และดำำ�เนิ​ินกิ​ิจกรรมกำำ�กับั ดู​ูแลการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ เพื่​่�อควบคุ​ุม กิ​ิจกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ รวมถึ​ึงมรรยาทและจรรยาบรรณของ ผู้​้�เกี่​่�ยวข้​้อง กล่​่าวอี​ีกนั​ัยหนึ่​่�งองค์​์กร FGBs มี​ีบทบาทและหน้​้าที่​่�จั​ัด ระเบี​ียบและวางกติ​ิกาให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�อยู่​่�ภายใต้​้สั​ังกั​ัด ของตน ปฏิ​ิบั​ัติ​ิตามระเบี​ียบและกติ​ิกาเพื่​่�อให้​้การดำำ�เนิ​ินกิ​ิจกรรมการ แข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลดำำ�เนิ​ินไปอย่​่างมี​ีแบบแผน อี​ีกทั้​้�งผู้​้�มีส่ี ว่ นได้​้ส่ว่ นเสี​ีย ในแวดวงกี​ีฬาก็​็ต้​้องยอมรั​ับและนั​ับถื​ือระเบี​ียบและวางกติ​ิกาที่​่�องค์​์กร FGBs ได้​้กำำ�หนดเอาไว้​้ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในฐานะที่​่เ� ป็​็นผู้​้�มีส่ี ว่ นได้​้ส่ว่ นเสี​ียในแวดวง กี​ีฬาก็​็จำำ�ต้​้องยอมรั​ับและเคารพระเบี​ียบ พร้​้อมกั​ับปฏิ​ิบั​ัติ​ิตามกติ​ิกาที่​่� 11 Poli, R., Besson, R., & Ravenel, L. (2017). Transfer market analysis: tracking the money (2010-2017). (No. 27). Neuchâtel: CIES Football Observatory.

26

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

องค์​์กร FGBs ได้​้กำำ�หนดเอาไว้​้ เหตุ​ุที่​่�เป็​็นเช่​่นนี้​้�ก็​็เพราะนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพมี​ีความผู​ูกพั​ันภายใต้​้การจ้​้าง (Employment) ระหว่​่างตั​ัวนักั กี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพกั​ับสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัด โดยที่​่�สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล มี​ีอำ�ำ นาจบั​ังคั​ับบั​ัญชา (Command) นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและต้​้องจ่​่าย ค่​่าจ้​้าง (Wages) ให้​้นักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพตามระยะเวลาที่​่ต� กลงกั​ัน สโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลจึ​ึงมี​ีอำำ�นาจบั​ังคั​ับบั​ัญชานั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในทางการที่​่�จ้​้าง (Course of Employment)1 ในส่ววนของสโมสรกีฬฬาฟุตตบอลที่เเ�ข้าาร่ววมก การแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในระบบลี​ีกการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Football League) ก็​็ต้อ้ งยิ​ินยอมผู​ูกพั​ันปฏิ​ิบัติั ติ นตามกติ​ิกาหรื​ือกระทำำ�การอั​ันไม่​่ ฝ่​่าฝื​ืนระเบี​ียบที่​่�องค์​์กร FGBs ในฐานะที่​่�เป็​็นผู้​้�กำ�กั ำ บั ลี​ีกการแข่​่งขั​ันกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลต่​่าง ๆ ได้​้วางหรื​ือกำำ�หนดเอาไว้​้ โดยองค์​์กร FGBs มี​ีฐานะเป็​็น ผู้​้�สร้​้างกฎเกณฑ์​์ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�อยู่​่�ภายใต้​้ระบบลี​ีกการแข่​่งขั​ัน กี​ีฬาฟุ​ุตบอลปฏิ​ิบั​ัติ​ิตาม (Regulators) ส่​่วนหนึ่​่�งและมี​ีฐานะเป็​็นผู้​้�มี​ี หน้​้าที่​่�คอยกำำ�กับั ดู​ูแลธรรมาธิ​ิบาลให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลดำำ�เนิ​ินกิ​ิจกรรม ไม่​่ฝ่​่าฝื​ืนหลั​ักเกณฑ์​์ ระเบี​ียบและแบบแผนเกี่​่�ยวกั​ับการแข่​่งขั​ันกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ

เมื่​่อ� สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้องยิ​ินยอมผู​ูกพั​ันปฏิ​ิบัติั ติ นตาม กติ​ิกาหรื​ือกระทำำ�การอั​ันไม่​่ฝ่า่ ฝื​ืนระเบี​ียบที่​่อ� งค์​์กร FGBs แล้​้ว ผู้​้�ที่​่อ� ยู่​่�ภาย ใต้​้การบั​ังคั​ับบั​ัญชาหรื​ือกำำ�กั​ับดู​ูแลของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพก็​็ต้​้อง ปฏิ​ิบั​ัติ​ิตามระเบี​ียบที่​่�องค์​์กร FGBs ได้​้วางหลั​ักเกณฑ์​์เอาไว้​้ด้​้วย โดย นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพถื​ือเป็​็นผู้​้�ที่​่�อยู่​่�ภายใต้​้การบั​ังคั​ับบั​ัญชาหรื​ือกำำ�กั​ับ ดู​ูแลของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ก็​็ต้​้องปฏิ​ิบั​ัติ​ิตาม ระเบี​ียบที่​่�องค์​์กร FGBs ในฐานะที่​่�เป็​็นผู้​้�สร้​้างกฎเกณฑ์​์ในระบบลี​ีก การแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�เข้​้ามาเล่​่นในระบบลี​ีก การแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลจำำ�ต้​้องปฏิ​ิบั​ัติ​ิตามด้​้วย อี​ีกประการหนึ่​่�งองค์​์กร FGBs และสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลจะควบคุ​ุมนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพได้​้นั้​้�น 12 Siekmann, D. R. (2006). Labour Law, the Provision of Services, Transfer Rights and Social Dialogue in Professional Football In Europe. The Entertainment and Sports Law Journal, 4(1), 5.

27

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ก็​็ย่​่อมต้​้องอาศั​ัยระบบการขึ้​้�นทะเบี​ียนผู้​้�เล่​่น (Player Registration System)1 กล่าาวคืออ ระบบดังงกล่าาวเป็นนระบบที่ใใ�ห้นนักกกีฬฬาฟุตตบอลอาชีพพส สามารถลงทะเบี​ียน (Register) เป็​็นผู้​้�เล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในสั​ังกั​ัดสโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเพี​ียงสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพได้​้เพี​ียงสโมสรเดี​ียว ในแต่​่ละฤดู​ูการแข่​่งขั​ัน (Season) ซึ่​่ง� นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่ขึ้​้� น� ทะเบี​ียน เป็​็นผู้เ้� ล่​่นในสั​ังกั​ัดสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพใดสโมสรหนึ่​่�งแล้​้ว จะต้​้องไม่​่ ไปลงทะเบี​ียนเป็​็นผู้​้�เล่​่นกั​ับสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอื่​่�นอี​ีกในฤดู​ูกาล เดี​ียวกั​ัน เว้​้นแต่​่จะได้​้รั​ับอนุ​ุญาตจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�ขึ้​้�น ทะเบี​ียนสั​ังกั​ัดและได้​้รั​ับอนุ​ุญาตจากองค์​์กร FGBs ที่​่�กำำ�กั​ับดู​ูแลลี​ีก การแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ระบบเช่​่นว่​่านี้​้�เองย่​่อมเปิ​ิดโอกาสให้​้นั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพสามารถมี​ีอิ​ิสระในการเลื​ือกตั​ัดสิ​ินใจว่​่าจะเลื​ือกไปลง ทะเบี​ียนเป็​็นผู้เ้� ล่​่นให้​้กับั สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมในฤดู​ูกาลใหม่​่ หรื​ือจะเลื​ือกไปลงทะเบี​ียนเป็​็นผู้​้�เล่​่นให้​้กับั สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัด ใหม่​่ในฤดู​ูกาลใหม่​่ เท่​่ากั​ับว่​่าระบบนี้​้�ใช้​้ป้อ้ งกั​ันและอำำ�นวยความสะดวก ในการตรวจสอบขององค์​์กร FGBs ว่​่า นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�ประสงค์​์ จะลงทะเบี​ียนเป็​็นผู้เ้� ล่​่นให้​้กับั สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลนั้​้�น ๆ เพื่​่�อขึ้​้น� ทะเบี​ียน กั​ับสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในการแข่​่งขั​ันภายใต้​้ระบบลี​ีกที่​่�จะมี​ีขึ้​้�น มี​ี ชื่​่อ� เป็​็นผู้เ้� ล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลซ้ำำ�ซ้ � อ้ นอยู่​่�กับั สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอื่​่น� หรื​ือ ไม่​่ ซึ่​่ง� เป็​็นลั​ักษณะต้​้องห้​้าม อย่​่างไรก็​็ดี​ี ในช่​่วงปลายคริ​ิสตศตวรรษที่​่� 19 ระบบนี้​้�เองถู​ูกเรี​ียกว่​่าระบบ Retain and Transfer1

ระบบ Retain and Transfer ได้​้ถูกู พั​ัฒนาขึ้​้น� มาในแวดวงกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลของประเทศอั​ังกฤษในค.ศ. 1885 ซึ่​่�งกี​ีฬาฟุ​ุตบอลได้​้ถู​ูกนำำ� เล่​่นในประเทศอั​ังกฤษอั​ันเป็​็นที่​่�แพร่​่หลายอย่​่างกว้​้างขวางและยั​ังได้​้ รั​ั บ ความนิ​ิ ย มในหมู่​่�ประชาชนชาวอั​ั ง กฤษ จนองค์​์ ก ร FGBs 13 Pearson, G. (2015). Sporting justifications under EU free movement and competition law: the case of the football ‘transfer system’. European Law Journal, 21 (2), 220-238.

14 Stewart, G. (1986), “The Retain and Transfer System: An Alternative Perspective”, Managerial Finance, 1 (12), 25-29.

28

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

ของประเทศอั​ังกฤษในขณะนั้​้�น ได้​้แก่​่ สมาคม British Football Association ได้​้พยายามพั​ัฒนาระบบ Retain and Transfer และนำำ�เอา ระบบดั​ั ง กล่​่ า วมาใช้​้ ใ นระบบลี​ี ก การแข่​่ ง ขั​ั น กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอล อั​ั น เป็​็ น การสนั​ับสนุ​ุนให้​้นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพมี​ีเสรี​ีภาพ (Freedom) ใน การตั​ัดสิ​ินใจที่​่�จะเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลให้​้กั​ับสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเดิ​ิม ที่​่�ตนสั​ังกั​ัดอยู่​่�เดิ​ิม (Retain) หรื​ือเลื​ือกตั​ัดสิ​ินโอนย้​้ายตนเองไปเล่​่นกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลให้​้กับั สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลสั​ังกั​ัดใหม่​่ (Transfer)1 ในขณะเดียยวกันน ร ระบบเช่​่นว่​่านี้​้�ถู​ูกยอมรั​ับนั​ับถื​ือและนำำ�เอามากำำ�หนดเป็​็นข้​้อบั​ังคั​ับ (Restrictions) ซึ่​่�งกำำ�หนดไว้​้เป็​็นระเบี​ียบในการปฏิ​ิบั​ัติ​ิสำำ�หรั​ับสมาชิ​ิก ที่​่�เข้​้าร่​่วมการแข่​่งขั​ันในระบบลี​ีกของประเทศอั​ังกฤษจะต้​้องปฏิ​ิบั​ัติติ าม อย่​่างเคร่​่งครั​ัด สำำ�หรับั ระบบ Retain and Transfer ให้​้ความสำำ�คัญ ั ต่​่อ เสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�จะเลื​ือกไปเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลให้​้กั​ับ สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพสโมสรใดสโมสรหนึ่​่�ง ภายใต้​้ข้​้อจำำ�กั​ัดที่​่�ว่​่า นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจะได้​้รับั อิ​ิสระให้​้เลื​ือกตั​ัดสิ​ินโอนย้​้ายตนเองไปเล่​่น กี​ีฬาฟุ​ุตบอลให้​้กั​ับสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลสั​ังกั​ัดใหม่​่ก่​่อนวั​ันเริ่​่�มต้​้นฤดู​ูกาล แข่​่งขั​ันใหม่​่ (Start of Season) เท่​่านั้​้�น ซึ่​่ง� หากเป็​็นช่​่วงระหว่​่างฤดู​ูกาล แข่​่งขั​ันได้​้ดำำ�เนิ​ินขึ้​้�นแล้​้วหรื​ือระหว่​่างในช่​่วงฤดู​ูกาลแข่​่งขั​ันกำำ�ลั​ังดำำ�เนิ​ิน อยู่​่�นั้​้�น นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลจะขอโอนย้​้ายตนเองไปเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลให้​้กั​ับ สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลสั​ังกั​ัดใหม่​่ในช่​่วงระหว่​่างฤดู​ูกาลแข่​่งขั​ันไม่​่ได้​้ เว้​้นแต่​่ จะได้​้รั​ับอนุ​ุญาตจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�ขึ้​้�นทะเบี​ียนสั​ังกั​ัดและ ได้​้รั​ับอนุ​ุญาตจากสมาคม British Football Association เท่​่านั้​้�น

ระบบ Retain and Transfer ทำำ�งานควบคู่​่�ไปกั​ับระบบ การทำำ �สั ั ญ ญาจ้​้ า งนั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ รายปี​ี (Annual Contract)1 อย่าางสอดคล้อองกันนและกันน กล่าาวคืออ ภายหลังงจากที่มม�ีกการทำ

�ส 15 Spartacus Educational. (2016). Transfer System. Retrieved August 2, 2019, from https://spartacus-educational.com/Ftransfer.htm 16 Oxford Universiry Press. (2019). OVERVIEW retain and transfer system.

Retrieved August 2, 2019, from https://oxfordindex.oup.com/view/10.1093/oi/ authority.20110803100416487

29

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

สั​ัญญาจ้​้างนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพกั​ับ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพแล้​้ว ครั้​้�นเมื่​่�อครบกำำ�หนดระยะเวลาสิ้​้�นสุ​ุดของ สั​ัญญาจ้​้างนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพรายปี​ี สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้น สั​ังกั​ัดเดิ​ิมอาจเลื​ือกต่​่อสั​ัญญา (Renew) กั​ับนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหรื​ือ เลื​ือกไม่​่ต่​่อสั​ัญญา (Non-Renew) กั​ับนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพก็​็ได้​้ ใน ทางตรงกั​ันข้​้ามนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอาจเลื​ือกต่​่อสั​ัญญากั​ับสโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมหรื​ือเลื​ือกไม่​่ต่อ่ สั​ัญญากั​ับสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมก็​็ได้​้ ซึ่​่�งเป็​็นการเปิ​ิดโอกาสให้​้ทั้​้�งสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพกั​ับนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพมี​ีสิ​ิทธิ​ิในการเลื​ือกทั้​้�งสองฝ่​่าย

แม้​้ ว่​่ า จะมี​ี ช่ ่ องทางให้​้ นั ั ก กี​ี ฬาฟุ​ุ ตบอลอาชี​ี พ สามารถย้​้ า ย ตนเองไปเล่​่นให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ั ดใหม่​่ได้​้ แต่​่ในช่​่วงต้​้น ของการนำำ � เอาระบบ Retain and Transfer มาใช้​้ ก็​็ ไ ม่​่ ค่ ่ อ ยมี​ี แรงจู​ูงใจทางเศรษฐกิ​ิจ (financial incentive) ที่​่�ผลั​ักดั​ันให้​้นั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพย้​้ายจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมไปสั​ังกั​ัด กั​ับสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัดใหม่​่1 เพราะในค.ศ. 1901 ได้มมี ก การกำำ�หนดอั​ัตราค่​่าจ้​้างขั้​้น� สู​ูง (Maximum Wage) ของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพเอาไว้​้ในอั​ัตรา 4 ปอนด์​์ต่อ่ สั​ัปดาห์​์ (£4-A-Week Wage Limit)1 ด ด้​้วยเหตุ​ุนี้​้� อั​ัตราค่​่าจ้​้างขั้​้น� สู​ูงที่​่ถู� กู กำำ�หนดเอาไว้​้ภายใต้​้ระบบลี​ีกการแข่​่งขั​ัน กี​ีฬาฟุ​ุตบอลของ Football League ในประเทศอั​ังกฤษในขณะนั้​้�น ไม่​่ เป็​็นที่​่จู� งู ใจให้​้นักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพยิ​ินยอมที่​่จ� ะย้​้ายไปสั​ังกั​ัดสโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัดใหม่​่ เพื่​่�อให้​้ได้​้มาซึ่​่�งค่​่าจ้​้างในอั​ัตราใกล้​้เคี​ียงกั​ับ สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมหรื​ือสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอื่​่�น ด้​้วยข้​้อจำำ�กัดั เช่​่นว่​่านี้​้เ� องทำำ�ให้​้เกิ​ิดนักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่ยิ� นิ ยอมพร้​้อม ผู​ูกพั​ันรั​ับใช้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดอย่​่างยาวนาน (long service) 17 Malcolm, D. (2008). The SAGE Dictionary of Sports Studies. London: SAGE Publishing.

18 English Football League. (2016). Fifty-five years to the day: £20 maximum wage cap abolished by Football League clubs. Retrieved August 3, 2019, from https://www.efl.com/news/2016/january/fifty-five-years-to-the-day-20-maximum-wage-cap-abolished-by-football-league-clubs/

30

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

อย่​่างไรก็​็ตาม ใน ค.ศ. 1898 ได้​้เคยมี​ีความพยายามในการต่​่อสู้​้�เรี​ียกร้​้อง ให้​้มี​ีการกำำ�หนดอั​ัตราค่​่าจ้​้างขั้​้�นสู​ูงของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพของ Football League ขึ้​้น� ใหม่​่ ควบคู่​่�ไปกั​ับเรี​ียกร้​้องให้​้มีกี ารปรั​ับปรุ​ุงระบบ Retain and Transfer ของ Football League มาแล้​้ว โดยเรี​ียกร้​้อง ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลเปิ​ิดโอกาสให้​้นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเข้​้ามามี​ี ส่​่วนร่​่วมในการตั​ัดสิ​ินใจในการทำำ�ข้​้อตกลงระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพเพื่​่�อยิ​ินยอมให้​้โอนหรื​ือยอมรั​ับโอนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพคน หนึ่​่�งคนใด ผ่​่านการจั​ัดตั้​้ง� และขั​ับเคลื่​่อ� นสมาคมสหภาพนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพ (Association Footballers’ Union หรื​ือ AFU)1 เพื่ออ�รวมตัวว เ เรี​ียกร้​้องในประเด็​็นดั​ังกล่​่าว โดยให้​้การต่​่อสู้​้�เรี​ียกร้​้องดั​ังกล่​่าวไม่​่ส่​่งผล กระทบต่​่อหน้​้าที่​่�การงานในฐานะนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ จนกระทั่​่�งค.ศ.1908 ทาง Football League ได้​้มีกี ารกำำ�หนด ค่​่าโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหนึ่​่�ง ไปยั​ังอี​ีกสโมสรหนึ่​่�ง โดยกำำ�หนดอั​ัตราสู​ูงสุ​ุดเอาไว้​้ไม่​่เกิ​ิน 350 ปอนด์​์ (Limit on Fees of £350) ซึ่​่�งหมายความว่​่าสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมจะได้​้รั​ับค่​่าโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจากสโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดใหม่​่ (สโมสรที่​่�รั​ับโอน) ไม่​่เกิ​ิน 350 ปอนด์​์ แต่​่กฎของ Football League ในลั​ักษณะเช่​่นว่​่านี้​้�ได้​้ถู​ูกยกเลิ​ิกในภายหลั​ัง เพราะ กฎดั​ังกล่​่าวมี​ีช่อ่ งว่​่างและข้​้อจำำ�กัดั ของขอบเขตการบั​ังคั​ับใช้​้ เช่​่น สโมสร กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ ต้​้ น สั​ั ง กั​ั ด เดิ​ิ ม กั​ั บ สโมสรกี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ ต้​้ น สั​ังกั​ัดใหม่​่ทำำ�ข้​้อตกลงกั​ัน (Deal) ภายใต้​้เจตนาที่​่�แท้​้จริ​ิงของสโมสรทั้​้�ง สองฝ่​่ายที่​่�ต้​้องการโอนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�มี​ีศั​ักยภาพสู​ูง (Star Player) โดยมี​ีค่า่ โอนย้​้ายเป็​็นจำำ�นวน 1,000 ปอนด์​์ แต่​่เพื่​่�อหลี​ีกเลี่​่ย� งกฎดั​ังกล่​่าว สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมเลยแถมนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพศั​ักยภาพ ต่ำำ�� (Poorly Rated Players) ให้​้โอนไปด้​้วยไปในคราวเดี​ียวกั​ันอี​ีก 2 คน เท่​่ากั​ับว่​่ามี​ีการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพไปเป็​็นจำำ�นวนถึ​ึง 3 คน 19 Spartacus Educational. (2016). Transfer System. Retrieved August 4, 2019, from https://spartacus-educational.com/Ftransfer.htm

31

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

โดยคิ​ิดค่า่ โอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเป็​็นจำำ�นวนเพี​ียง 1,000 ปอนด์​์ แต่​่ต่​่อมากฎของ Football League ในลั​ักษณะเช่​่นว่​่านี้​้�ได้​้ถู​ูกยกเลิ​ิก ในภายหลั​ัง

อย่​่างไรก็​็ดี​ี ในค.ศ. 1912 ได้​้เกิ​ิดคดี​ีว่​่าด้​้วยเรื่​่�องของความชอบ ด้​้วยกฎหมายของการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Legality of the League Transfer System) คื​ือ คดี​ี Kingaby Case (คดี​ี Kingaby v Aston Villa FC (1912)) ซึ่​่�งคดี​ีดั​ังกล่​่าวข้​้อเท็​็จจริ​ิงมี​ีอยู่​่�ว่​่า นาย Herbert Kingaby แต่​่เดิ​ิมเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลแบบเล่​่นให้​้เป็​็นงาน พิ​ิเศษ (Part-Time) กั​ับสโมสร Clapton Orient (นั้​้�นก็​็คื​ือสโมสร Leyton Orient F.C. ในปั​ัจจุบัุ นั ) สโมสรดั​ังกล่​่าวได้​้เข้​้าร่​่วมการแข่​่งขั​ัน ระบบลี​ีกใน Southern League ต่​่อมาสโมสร Clapton Orient ได้​้ยอมขายนาย Herbert Kingaby ไปให้​้กั​ับสโมสร Aston Villa ค.ศ.

1906 โดยมี​ีค่​่าโอนย้​้ายเป็​็นจำำ�นวนเงิ​ินถึ​ึง 300 ปอนด์​์ โดยสโมสร Aston Villa ได้​้ตกลงจ่​่ายค่​่าจ้​้างตามอั​ัตราค่​่าจ้​้างขั้​้�นสู​ูงของนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเอาไว้​้เป็​็นจำำ�นวน 4 ปอนด์​์ต่​่อสั​ัปดาห์​์ หากแต่​่นาย Kingaby ไม่​่สามารถสร้​้างผลงานจากการเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ได้​้ ทำำ�ให้​้สโมสร Aston Villa ไม่​่พอใจกั​ับผลงานภายหลั​ังจากที่​่�โอนมา สั​ังกั​ัดสโมสรดั​ังกล่​่าว สโมสร Aston Villa จึ​ึงหาช่​่องทางในการขายคื​ืน (โดยตั้​้�งราคาค่​่าโอนย้​้าย 150 ปอนด์​์หรื​ือครึ่​่�งราคาของจำำ�นวนเงิ​ิน 300 ปอนด์​์อั​ันเป็​็นราคาที่​่�ซื้​้�อตั​ัวนาย Kingaby มา) ให้​้กั​ับสโมสร Clapton Orient หรื​ือสโมสรอื่​่�น ๆ แต่​่นาย Kingaby กลั​ับไม่​่ได้​้รั​ับความสนใจ จากสโมสรเหล่​่านี้​้� เมื่​่�อไม่​่มี​ีสโมสรใดยิ​ินยอมที่​่�จะซื้​้�อนาย Kingaby และสโมสร Aston Villa ก็​็หยุ​ุดจ่​่ายค่​่าจ้​้างให้​้กั​ับนาย Kingaby แล้​้ว ทำำ�ให้​้นาย Kingaby ต้​้องไปสมั​ัครเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพสั​ังกั​ัดสโมสร Fulham F.C. แล้​้ วย้ ้ า ยกลั​ั บ มาสั​ั ง กั​ั ดส โมสร Clapton Orient ซึ่​่ง� เป็​็นต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิม อั​ันเป็​็นสมาชิ​ิกของระบบการแข่​่งขั​ันลี​ีก Southern League ทั้​้�งนี้​้� Southern League ได้​้หั​ันมาใช้​้ระบบ Retain and Transfer เช่​่นเดี​ียวกั​ันกั​ับลี​ีก Football League ต่​่อมาสโมสร Aston 32

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

Villa ได้​้ทราบว่​่านาย Kingaby ย้​้ายไปเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลให้​้กับั สโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอื่​่�น สโมสร Aston Villa จึ​ึงอ้​้างว่​่านาย Kingaby ยั​ังคงเป็​็น นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลภายใต้​้สั​ังกั​ัดสโมสร Aston Villa พร้​้อมกั​ับเรี​ียกร้​้อง (Demanded) ค่​่าโอนย้​้ายจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ เป็​็นต้​้น สั​ังกั​ัดของนาย Kingaby ในขณะนั้​้�นเป็​็นจำำ�นวนเงิ​ินถึ​ึง 350 ปอนด์​์ เท่​่ากั​ับว่​่าการกระทำำ�ของสโมสร Aston Villa เป็​็นการกี​ีดกันั กั​ันไม่​่ให้​้นาย Kingaby ไปเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพให้​้กั​ับสโมสรอื่​่�น ๆ อี​ีก ต่​่อมานาย Kingaby ได้​้นำำ�คดี​ีไปฟ้​้องต่​่อศาลยุ​ุติ​ิธรรมอั​ังกฤษ ภายใต้​้การสนั​ับสนุ​ุน ค่​่าใช้​้จ่​่ายในการดำำ�เนิ​ินการทางกฎหมายจากสมาคมสหภาพนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลและผู้​้�ฝึ​ึกสอน (Association of Football Players’ and Trainers’ Union (หรื​ือสมาคม Players’ Union) แต่​่ด้ว้ ยการใช้​้กลยุ​ุทธ์​์ ในการต่​่อสู้​้�คดี​ีที่​่�ผิ​ิดพลาด ทำำ�ให้​้ศาลยุ​ุติ​ิธรรมอั​ังกฤษได้​้พิ​ิจารณายก ฟ้​้องคดี​ีดั​ังกล่​่าว2 ต่​่อมาค.ศ. 1961 สมาคมสหภาพนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหรื​ือ AFU ได้​้ผลักั ดั​ันให้​้มีกี ารยกเลิ​ิกการกำำ�หนดอั​ัตราค่​่าจ้​้างขั้​้น� สู​ูงของนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเอาไว้​้ในอั​ัตราต่​่อสั​ัปดาห์​์ (Abolishing the Maximum Wage)2 เท่าากับบว่าาเพดานกำหห�นดอัตตราค่าาจ้าางของนักกกีฬฬาฟุตตบอลอาชีพพ ไ ได้​้ถู​ูกทำำ�ลายลง ทำำ�ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีศั​ักยภาพทางการ เงิ​ินสามารถยื่​่�นข้​้อเสนอกำำ�หนดค่​่าจ้​้างของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลได้​้ตาม ความพึ​ึงพอใจระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพกั​ับนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพได้​้ โดยระบบ Retain and Transfer ยั​ังคงอยู่​่� เพี​ียงแต่​่สโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอาจกำำ�หนดอั​ัตราค่​่าจ้​้างของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ได้​้ ตามความพอใจของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ี พ แล้​้ วยั​ั งเป็​็ นการ สกั​ัดกั้​้น� ไม่​่ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพใช้​้วิธีิ กี ารจ่​่ายเงิ​ินใต้​้โต๊​๊ะ (under20 McArdle, D. (2000). From boot money to Bosman : football, society, and the law. London: Cavendish Publishing.

21 The Telegraph. (2011). How footballers wages have changed over the years: in numbers. Retrieved August 5, 2019, from https://www.telegraph.co.uk/ sport/football/competitions/premier-league/8265851/How-footballers-wageshave-changed-over-the-years-in-numbers.html

33

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

the-table payments)2 เพื่ออ�ดึงงดูดดนักกกีฬฬาฟุตตบอลอาชีพพให้มมาอยู่ภภ�ายใ ใต้​้สั​ังกั​ัดของตน

อย่​่างไรก็​็ตาม ในค.ศ.1963 ศาล High Court ของประเทศ อั​ังกฤษได้​้เคยพิ​ิพากษาในคดี​ี Eastham v. Newcastle United [1964] Ch. 413 ว่​่าระบบ Retain and Transfer เป็​็นระบบเป็​็น การจำำ�กัดั การแข่​่งขั​ันทางการค้​้าอย่​่างไม่​่สมเหตุ​ุสมผล (Uunjustifiable Restraint of Trade หรื​ือ Unreasonable Restraint of Trade) กล่​่าวคื​ือนาย George Eastham ได้​้ฟ้​้องคดี​ีต่​่อสโมสร Newcastle United ด้​้วยเหตุ​ุว่​่าระบบ Retain and Transfer ดั​ังกล่​่าวได้​้สร้​้าง ข้​้อผู​ูกพั​ันระหว่​่างนาย Eastham กั​ับสโมสร Newcastle United สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิม แม้​้สั​ัญญาจ้​้างที่​่�ผู​ูกพั​ันทั้​้�งสองฝ่​่ายได้​้ สิ้​้น� สุ​ุดไปแล้​้วก็ต็ าม แต่​่ถ้า้ หากว่​่าสโมสร Newcastle United สโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมไม่​่ยินิ ยอมจ่​่ายเงิ​ินค่​่าโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ให้​้กั​ับสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอื่​่�น (สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�ประสงค์​์จะ รั​ับโอนนาย George Eastham)2 ทั้​้�งนี้​้� ระบบ Retain and Transfer เป็​็นระบบที่​่�ถู​ูก Football League สร้​้างขึ้​้�นและออกแบบขึ้​้�นมาเพื่​่�อป้​้องกั​ันไม่​่ให้​้สโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลที่​่�มี​ีสถานภาพทางเศรษฐกิ​ิจที่​่�ดี​ีกว่​่าอาศั​ัยความได้​้เปรี​ียบด้​้าน ฐานะทางเศรษฐกิ​ิจดึ​ึงดู​ูดนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีศั​ักยภาพให้​้เข้​้ามา เล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพภายใต้​้สั​ังกั​ัดของตน โดยสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�มี​ี สถานภาพทางเศรษฐกิ​ิจที่​่ด้� อ้ ยก็​็จะเสี​ียเปรี​ียบและไม่​่อาจดึ​ึงดู​ูดนักั กี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีศั​ักยภาพให้​้เข้​้ามาเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพภายใต้​้ สั​ังกั​ัดของตนได้​้ โดย Football League ได้​้กล่​่าวอ้​้างว่​่าระบบเช่​่นว่​่านี้​้� 22 Independent. (2003). David Conn: Hall and Notts dispute ‘under the table’ deal for player. Retrieved August 5, 2019, https://www.independent.co.uk/ sport/football/news-and-comment/david-conn-hall-and-notts-dispute-underthe-table-deal-for-player-82372.html 23 Irving, J. G. (2002). Red Card: The Battle over European Football’s Transfer System. University of Miami Law Review, 56, 667-752.

34

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

เองมี​ีกลไกเพื่​่�อป้​้องกั​ันให้​้แต่​่ละสโมสรสามารถครอบครองนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลที่​่�มี​ีศั​ักยภาพทั​ัดเที​ียมไม่​่ได้​้เปรี​ียบหรื​ือเสี​ียเปรี​ียบยิ่​่�งหย่​่อนไป กว่​่ากั​ันภายใต้​้ระบบการแข่​่งขั​ันของ Football League หมายความว่​่า ระบบดั​ังกล่​่าวได้​้อนุ​ุญาตให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดสามารถเก็​็บ (Keep) นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ โดยไม่​่ยอมให้​้นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ โอนย้​้ายไปยั​ังสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอื่​่�นได้​้ ผ่​่านการปฏิ​ิเสธที่​่�จะจ่​่ายเงิ​ินค่​่า โอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Refusing to Pay)

อย่​่างไรก็​็ตาม ท่​่านผู้​้�พิ​ิพากษา Wilberforce2 ได้ใให้คความเห็นนท ทางกฎหมายในคำำ�พิ​ิพากษาคดี​ีนี้​้�เอาไว้​้ว่​่าระบบดั​ังกล่​่าวไม่​่ยุ​ุติ​ิธรรม (Unfair) ต่​่อนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�ประสงค์​์จะย้​้ายไปเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ให้​้กับั สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอื่​่น� ในขณะที่​่�นักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหมด สั​ัญญาสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมแล้​้วและสโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมก็​็ไม่​่ได้​้จ่​่ายค่​่าจ้​้างให้​้อี​ีกต่​่อไป อี​ีกทั้​้�งระบบ ดั​ังกล่​่าวยั​ังให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในฐานะที่​่�เป็​็นนายจ้​้าง (Employers) มี​ีอำำ�นาจต่​่อรองเหนื​ือนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในฐานะที่​่�เป็​็นลู​ูกจ้​้าง (Employees) ทำำ�ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในฐานะที่​่�เป็​็นนายจ้​้างได้​้ เปรี​ียบและเห็​็นว่​่าระบบนี้​้�ดี​ีต่​่อธุ​ุรกิ​ิจของตนเอง แต่​่ระบบนี้​้�กลั​ับไม่​่ได้​้ เอื้​้อ� ต่​่อการคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในฐานะที่​่เ� ป็​็นแรงงาน ในอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลประเทศอั​ังกฤษ จากที่​่� ก ล่​่ า วมาในข้​้ า งต้​้ น ระบบ Retain and Transfer จึ​ึงได้​้ถูกู ยกเลิ​ิกไป (abolished) ด้​้วยผลของคำำ�พิพิ ากษาคดี​ี Eastham v.

Newcastle United [1964] Ch. 413 เมื่​่อ� ระบบ Retain and Transfer ได้​้ถูกู ยกเลิ​ิกไป การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในรู​ูปแบบใหม่​่จึงึ เกิ​ิด ขึ้​้�นมาในรู​ูปแบบของระบบ Transfer (โดยตั​ัดคำำ�ว่​่า “Retain” ออกไป ภายใต้​้เหตุ​ุผลที่​่�ว่า่ ศาลอั​ังกฤษไม่​่ต้อ้ งการให้​้มีกี ารบั​ังคั​ับใช้​้ระบบที่​่�จำ�กั ำ ดั 24 The Telegraph. (2015). How the Bosman revolution changed football for ever. Retrieved August 6, 2019, https://www.telegraph.co.uk/sport/football/ competitions/premier-league/12047806/How-the-Bosman-revolution-changedfootball-for-ever.html

35

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

เสรี​ีภาพนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Player’s Freedom) หรื​ือระบบที่​่�เป็​็น อุ​ุปสรรคต่​่อเสรี​ีภาพในการโยกย้​้ายสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอั​ันเป็​็น สถานที่​่�ทำำ�งานของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Obstacle to Freedom of Movement) ดั​ังนั้​้�น ภายใต้​้ระบบ Transfer ในรู​ูปแบบใหม่​่ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพจึ​ึงสามารถตกลงเจรจากั​ับสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดได้​้ หาก ประสงค์​์ที่​่จ� ะโยกย้​้ายไปสั​ังกั​ัดสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอื่​่น� โดยปราศจาก ข้​้อผู​ูกมั​ัดในเรื่​่อ� งการกำำ�หนดอั​ัตราค่​่าจ้​้างขั้​้น� สู​ูงของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ เอาไว้​้ (Without the Binds of the Maximum Wage) นั้​้น� หมายความ ว่​่าเมื่​่อ� สั​ัญญาจ้​้างหมดอายุ​ุลง สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดสามารถเลื​ือก ต่​่ออายุ​ุสัญ ั ญาจ้​้างกั​ับนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพได้​้ ในขณะที่​่สิ� ทิ ธิ​ิประโยชน์​์ที่​่� นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพได้​้รับั จากการต่​่ออายุ​ุสัญ ั ญาจ้​้างใหม่​่ จะต้​้องไม่​่ต่ำ��ำ ไปกว่​่าสิ​ิทธิ​ิประโยชน์​์ที่​่นั� กั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลได้​้รับั จากสั​ัญญาจ้​้างเดิ​ิม เว้​้นแต่​่ คู่​่�สั​ัญญานั้​้�นก็​็คื​ือสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพกั​ับนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจะ ตกลงเอาไว้​้เป็​็นอย่​่างอื่​่น� ในทางตรงกั​ันข้​้ามสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัด เลื​ือกที่​่จ� ะไม่​่ต่อ่ อายุ​ุสัญ ั ญาจ้​้างกั​ับนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพก็​็จะได้​้รับั สิ​ิทธิ​ิ (Entitled) ที่​่�จะโอนย้​้ายตนเองไปสั​ังกั​ัดต่อ่ สโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอื่​่�นได้​้อย่​่างเสรี​ี (Free Transfer)

นอกจากนี้​้� หลั​ังจากค.ศ.1964 ยั​ังได้​้มีกี ารจั​ัดตั้​้ง� คณะกรรมการ การโอนย้​้ า ยนั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอิ​ิ ส ระ (คณะกรรมการ Individual Transfer Tribunal) (ในปั​ัจจุ​ุบั​ันคณะกรรมการนี้​้�ถู​ูกเรี​ียกว่​่าคณะกร รมการวิ​ินิ​ิจฉั​ัยค่​่าตอบแทนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ หรื​ือคณะกรรมการ Professional Football Compensation Committee (PFCC))2 ซึ่งง�เ เป็​็นคณะกรรมการอิ​ิสระที่​่�ประกอบด้​้วยตั​ัวแทนจากองค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬา ฟุ​ุตบอล (Representatives) ในประเทศอั​ังกฤษ เช่​่น พรี​ีเมี​ียร์​์ลี​ีก (Premier League) ฟุ​ุ ต บอลลี​ี ก (Football League) 25 Gernon, A. (2018). The Transfer Market: The Inside Stories. London: Pitch Publishing.

36

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

สมาคมนั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ (Professional Footballers’ Association) และสมาคมผู้​้� จั ั ด การลี​ี ก (League Managers’ Association) เป็​็นต้​้น มาทำำ�หน้า้ ที่​่�และมี​ีบทบาทวิ​ินิจฉั ิ ยั ชี้​้ข� าดข้​้อพิ​ิพาท เกี่​่ย� วกั​ับสั​ัญญาจ้​้างว่​่าด้​้วยเรื่​่อ� งค่​่าตอบแทนระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพและนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ โดยคณะกรรมการดั​ังกล่​่าวทำำ�งาน อย่​่างเป็​็นอิ​ิสระ จะต้​้องพิ​ิจารณาข้​้อพิ​ิพาทเกี่​่ย� วกั​ับค่​่าตอบแทนอย่​่างเป็​็น ธรรมและสมเหตุ​ุสมผล จากที่​่�ได้​้กล่​่าวมาในข้​้างต้​้น ศาลยุ​ุติ​ิธรรมของประเทศอั​ังกฤษ ได้​้วางบรรทั​ัดฐานโดยตั้​้ง� อยู่​่�บนหลั​ักการ 2 ประการ คื​ือ (1) ประการแรก ศาลยุ​ุติ​ิธรรมอั​ังกฤษได้​้วางหลั​ักเกณฑ์​์เพื่​่�อปกป้​้องเสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลในการประกอบอาชี​ีพภายใต้​้อุตุ สาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลประเทศ อั​ังกฤษ และ (2) ประการที่​่�สอง ศาลยุ​ุติ​ิธรรมอั​ังกฤษยั​ังได้​้วางหลั​ัก เกณฑ์​์สัญ ั ญาจำำ�กัดั สิ​ิทธิ​ิในการประกอบอาชี​ีพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ภายใต้​้หลักั Restraint of Trade ที่​่�ถือื ว่​่าระบบ Retain and Transfer เป็​็นการจำำ�กั​ัดการแข่​่งขั​ันทางการค้​้าอย่​่างไม่​่สมเหตุ​ุสมผล

2.2 Europeanization of the Football Transfer ระบบ Transfer ได้​้ถู​ูกนำำ�มาใช้​้บั​ังคั​ับในการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา

ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปอย่​่างเป็​็นที่​่�แพร่​่หลาย ไม่​่ว่า่ จะเป็​็นระบบ การแข่​่งขั​ันแบบลี​ีกของประเทศที่​่�อยู่​่�ในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป แต่​่ยั​ังรวมไปถึ​ึง การแข่​่งขั​ันระบบลี​ีกระดั​ับภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปอี​ีกด้​้วย หากทว่​่าระบบ Transfer ที่​่บั� งั คั​ับใช้​้ในหลายประเทศต่​่างก็​็มีข้ี อ้ จำำ�กัดั อยู่​่�ในประเด็​็นที่​่ว่� า่ แม้​้นักั กี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพได้​้หมดสั​ัญญากั​ับต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมไปแล้​้วก็​็ตาม แต่​่หาก นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพประสงค์​์ที่​่�จะโอนย้​้ายไปสั​ังกั​ัดยั​ังสโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอื่​่�น ก็​็ต้​้องให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�ประสงค์​์จะรั​ับโอนนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพนั้​้�น จ่​่ายค่​่าธรรมเนี​ียมการโอนย้​้าย (Transfer Fee) แก่​่ 37

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมเสี​ียก่​่อน2 แม้สสัญญญาจ้าางระหว่าางสโมสร ก กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมกั​ับนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจะได้​้หมด อายุ​ุลงไปแล้​้วก็​็ตาม ซึ่​่�งระบบลี​ีกการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�ได้​้นำำ�ระบบ Transfer มาบั​ังคั​ับใช้​้ก็​็มั​ักกล่​่าวอ้​้างว่​่าระบบ Transfer นี้​้�เอง สามารถ ป้​้องกั​ันไม่​่ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีสถานะทางเศรษฐกิ​ิจดี​ีกว่​่า (สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดใหญ่​่ที่​่มี� ฐี านะร่ำ��ำ รวย) อาศั​ัยข้​้อได้​้เปรี​ียบ ทางการเงิ​ินของตนทำำ�การฉกตั​ัว (Stealing) นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจาก สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มีสี ถานะทางเศรษฐกิ​ิจด้อ้ ยกว่​่า (สโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดเล็​็กที่​่�มีฐี านะยากจน) ในขณะที่​่�สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพที่​่�มี​ีสถานะทางเศรษฐกิ​ิจด้​้อยกว่​่าอาจได้​้เคยลงทุ​ุนใช้​้ทรั​ัพยากร (Resources) ของตนมาทำำ�การฝึ​ึกฝนและอบรมนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ รุ่​่�นเยาว์​์ที่​่�มี​ีศั​ักยภาพหรื​ือนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีพรสวรรค์​์ เพราะว่​่า หากปล่​่อยให้​้มี​ีการอาศั​ัยความได้​้เปรี​ียบในสถานะทางเศรษฐกิ​ิจดี​ีกว่​่า ของสโมสรฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีฐานะร่ำำ��รวยกว่​่ามาเอาเปรี​ียบสโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีฐานะด้​้อยกว่​่าแล้​้ว ก็​็อาจจะดู​ูไม่​่เป็​็นธรรมต่​่อสโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีฐานะด้​้อยกว่​่าที่​่�เคยลงทุ​ุนใช้​้ทรั​ัพยากรที่​่�ตนมี​ี ทุ่​่�มเทฝึ​ึกฝนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพให้​้กลายเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่มี� ี ศั​ักยภาพสู​ูงหรื​ือเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพดาวรุ่​่�งเสี​ียเท่​่าไรนั​ัก

ระบบ Transfer ได้​้ถูกู ใช้​้อย่​่างแพร่​่หลายทั่​่วทั้​้ � ง� ภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปผ่​่าน การบั​ังคั​ับใช้​้ในระบบการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลแบบลี​ีกยุ​ุโรป (European League) ตั้​้�งแต่​่ระบบลี​ีก European Cup ในอดี​ีตไปจนถึ​ึงระบบลี​ีก UEFA Champions ในปั​ัจจุ​ุบั​ัน ที่​่�จั​ัดขึ้​้�นโดยสหภาพสมาคมฟุ​ุตบอล ยุ​ุโรป (Union of European Football Associations หรื​ือ UEFA) ประกอบกั​ับมี​ีกระบวนการยุ​ุโรปภิ​ิวั​ัตน์​์ของตลาดการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Europeanization of the Football Transfer Market) ที่​่�สนั​ับสนุ​ุนให้​้เกิ​ิดการซื้​้�อขายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพระหว่​่าง 26 Feess, E. & Muehlheusser, G. (2003). The Impact of Transfer Fees on Professional Sports: An Analysis of the New Transfer System for European Soccer.

Scandinavian Journal Of Economics, 1 (105), 139-154.

38

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหนึ่​่�งกั​ับอี​ีกสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลหนึ่​่�ง (Trade) ในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป ภายใต้​้ระบบ Transfer ย่​่อมเป็​็นปั​ัจจั​ัยสำำ�คัญ ั ที่​่สนั � บั สนุ​ุน ให้​้เกิ​ิดกระบวนการยุ​ุโรปภิ​ิวั​ัตน์​์ของตลาดการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพ2 รวมไปถึงงความสัมมพันนธ์ใในตลาดการโอนย้าายนักกกีฬฬาฟุตตบอลอ อาชี​ีพถู​ูกเชื่​่�อมโยงระหว่​่างนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมและสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดใหม่​่ (สโมสรที่​่�รั​ับโอน) นอกจากนี้​้�แล้​้วการที่​่� UEFA เป็​็นองคาพยพหนึ่​่�งของภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปแล้​้ว ก็​็จำำ�ต้​้องปฏิ​ิบั​ัติ​ิตามและเคารพต่​่อกฎระเบี​ียบที่​่�อยู่​่�ภายใต้​้สหภาพยุ​ุโรป

อนึ่​่�ง ระบบ Transfer ที่​่�มี​ีผลบั​ังคั​ับใช้​้อยู่​่�ในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป เป็​็นปั​ัจจั​ัยสำำ�คั​ัญที่​่�ส่​่งผลให้​้เกิ​ิดกระบวนการยุ​ุโรปภิ​ิวั​ัตน์​์ของตลาด การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ เพราะระบบดั​ังกล่​่าวเป็​็นกระบวนการ (Process) ที่​่�ส่ง่ เสริ​ิมให้​้มีกี ารแลกเปลี่​่ย� นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในฐานะที่​่�เป็​็น แรงงานข้​้ามชาติ​ิในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปเดี​ียวกั​ัน2 อีกกทั้งง�ยังงทำใใ�ห้เเกิดดพลวัตตก การขั​ับเคลื่​่�อนทางเศรษฐกิ​ิจผ่​่านการจ่​่ายค่​่าธรรมเนี​ียมการโอนย้​้าย จากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหนึ่​่�งให้​้กั​ับสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ หนึ่​่�ง รวมไปถึ​ึงทำำ�ให้​้เกิ​ิดพลวั​ัตการขั​ับเคลื่​่�อนทางสั​ังคมที่​่�ผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ ส่​่วนเสี​ียในสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ส่​่วนเสี​ียในแวดวงกี​ีฬา (Professional Football Stakeholders) เช่​่น สมาคมกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Football Associations) สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Football Clubs) ผู้​้�ฝึ​ึกสอนกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Football Coach) นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Football Players) และผู้​้�ติ​ิดตามชมการแข่​่งขั​ันกี​ีฬา (Football Fans) ต่​่างก็​็ อาจมี​ีส่ว่ นมาปฏิ​ิสัมั พั​ันธ์​์หรือื ช่​่วยผลั​ักดั​ันให้​้เกิ​ิดกระบวนการยุ​ุโรปภิ​ิวัตั น์​์ ของตลาดการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพผ่​่านการปฏิ​ิบั​ัติ​ิต่​่อนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลที่​่�สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพได้​้รั​ับโอนเข้​้ามายั​ังสโมสรหรื​ือโอน

27 Frick, B. (2007). The Football Players’ Labor Market: Empirical Evidence from the Major European Leagues. Scottish Journal of Political Economy, 3 (54), 422-446.

28 Magee, J. & Sugden, J. (2002). ‘“The World at their Feet” Professional Football and International Labor Migration. Journal of Sport and Social Issues, 4 (26), 421-437.

39

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ย้​้ายไปยั​ังสโมสรอื่​่�นในรู​ูปแบบที่​่�แตกต่​่างกั​ันออกไป อี​ีกประการหนึ่​่�ง กฎเกณฑ์​์ (Rules) ภายใต้​้ระบบ Transfer เป็​็นกลไกสำำ�คั​ัญที่​่�ทำำ�ให้​้เกิ​ิดการบู​ูรณภาพภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป (European Integration) กล่​่าวคื​ือระบบ Transfer มุ่​่�งให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพของชาติ​ิต่​่าง ๆ ในยุ​ุโรป ที่​่�เป็​็นสมาชิ​ิกของระบบลี​ีก European Cup ในอดี​ีตไปจนถึ​ึงระบบลี​ีก UEFA Champions League ในปั​ัจจุบัุ นั ได้​้ ป ฏิ​ิ บั ั ติ ิ ต ามภายใต้​้ ก ารสร้​้ า งสรรค์​์ ร ะบบธรรมาภิ​ิ บ าลกี​ี ฬ า ฟุ​ุ ต บอลยุ​ุ โ รป โดยการพั​ั ฒ นากฎเกณฑ์​์ ข องระบบ Transfer จากผู้​้�จั​ัดการแข่​่งขั​ันระบบลี​ีกยุ​ุโรป (ยู​ูฟ่​่า หรื​ือ UEFA) มาควบคุ​ุม การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ สมาชิ​ิก พร้​้อมกั​ับสร้​้างระบบ Transfer สำำ�หรั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพให้​้มีคี วามเป็​็นเอกภาพ เป็​็นอั​ันหนึ่​่�งอั​ันเดี​ียวกั​ัน ทำำ�ให้​้เกิ​ิดการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพใน ฐานะที่​่�เป็​็นแรงงานในตลาดกี​ีฬาฟุ​ุตบอลยุ​ุโรปจากประเทศหนึ่​่�งไปยั​ังอี​ีก ประเทศหนึ่​่�ง ทำำ�ให้​้เกิ​ิดการกระจายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�มี​ีฝี​ีมื​ือและทั​ักษะ การเล่​่นที่​่�ดี​ีไปในในหลายประเทศในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป รวมไปถึ​ึงก่​่อให้​้เกิ​ิด การสร้​้างรายได้​้ การเคลื่​่�อนย้​้ายเงิ​ินทุ​ุน การสร้​้างแรงงานทั​ักษะกี​ีฬา ฟุ​ุตบอล และการแลกเปลี่​่ย� นทั​ักษะการเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลระหว่​่างนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพด้​้วยกั​ัน อั​ันเป็​็นกลไกสำำ�คัญ ั ให้​้กีฬี าฟุ​ุตบอลยุ​ุโรปมี​ีพัฒ ั นา การขั​ับเคลื่​่�อนไปอย่​่างต่​่อเนื่​่�อง

อย่​่างไรก็​็ดี​ี กฎเกณฑ์​์ภายใต้​้ระบบ Transfer เคยเผชิ​ิญกั​ับปั​ัญหา และอุ​ุปสรรคทางกฎหมายบางประการ สาเหตุ​ุสำำ�คั​ัญมาจากกฎเกณฑ์​์ ภายใต้​้ระบบ Transfer ขั​ัดกับั กฎหมายสหภาพยุ​ุโรป (European Union Law หรื​ือ EU Law) ในปั​ัจจุบัุ นั (หรื​ือกฎหมายประชาคมยุ​ุโรป (European Community Law หรื​ือ EC Law) เดิ​ิม) โดยศาลยุ​ุติ​ิธรรมยุ​ุโรป (European Court of Justice หรื​ือ ECJ)2 ในฐานะที่เเ�ป็นนศาลสูงง ใ 29 García, B. (2006). Playing ball: EU regulation of professional football since the Bosman ruling. Retrieved August 7, 2019, https://www.files.ethz.ch/

40

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

ในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปที่​่�ปฏิ​ิบั​ัติ​ิหน้​้าที่​่�ในการควบคุ​ุมตรวจสอบในเนื้​้�อหาของ กฎเกณฑ์​์หรื​ือบทบั​ัญญั​ัติ​ิทางการกี​ีฬา เพื่​่�อไม่​่ให้​้ขั​ัดกั​ับเจตนารมณ์​์หรื​ือ วั​ัตถุ​ุประสงค์​์ของกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปที่​่มี� ผี ลบั​ังคั​ับใช้​้ในขณะนั้​้น� ได้​้เข้​้า มามี​ีบทบาทสำำ�คั​ัญที่​่�เข้​้ามาอำำ�นวยความยุ​ุติ​ิธรรมในประเด็​็นที่​่�เกี่​่�ยวกั​ับ กฎเกณฑ์​์ภายใต้​้ระบบ Transfer โดยเฉพาะอย่​่างยิ่​่�งประเด็​็นที่​่�เกี่​่�ยว กั​ับกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปว่​่าด้​้วยการเคลื่​่�อนย้​้ายแรงงานและบริ​ิการ อย่​่างเสรี​ี (Free Movement of Workers and Services) อั​ัน เกี่​่�ยวเนื่​่�องกั​ับการประกอบอาชี​ีพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาค ยุ​ุโรป ผ่​่านการพั​ัฒนากฎหมายที่​่�กำำ�เนิ​ิดขึ้​้�นจากคำำ�พิ​ิพากษาของศาล ยุ​ุติ​ิธรรมยุ​ุโรป (Development of ECJ’s Case Law) กล่​่าวคื​ือศาล ยุ​ุติ​ิธรรมยุ​ุโรปได้​้วิ​ินิ​ิจฉั​ัยชี้​้�ขาดในประเด็​็นที่​่�เกี่​่�ยวเนื่​่�องกั​ับกฎเกณฑ์​์ ภายใต้​้ระบบ Transfer ที่​่�บั​ังคั​ับใช้​้อยู่​่�ในขณะนั้​้�นว่​่าขั​ัดหรื​ือแย้​้งกั​ับ กฎหมายสหภาพยุ​ุโรป (กฎหมายประชาคมยุ​ุโรป) อย่​่างไรบ้​้าง โดย ศาลยุ​ุ ติ ิ ธ รรมยุ​ุ โ รปมี​ี บ ทบาทในการวางกฎเกณฑ์​์ ใ นเบื้​้� อ งต้​้ น (Preliminary Ruling) ในคำำ�วิ​ินิ​ิจฉั​ัยชี้​้�ขาดว่​่าการกระทำำ�ใดชอบด้​้วย กฎหมาย (Legality) หรื​ือการกระทำำ�ใดไม่​่ชอบด้​้วยกฎหมาย (Illegality) เกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพบ้​้าง ตั​ัวอย่​่างเช่​่นคดี​ี Union Royale Belge des Sociétés de Football Association ASBL v Jean-Marc Bosman (1995) C-415/93 (คดี​ี Bosman Ruling)3 อันนเป็นนคดีพพิพพาทในประเด็นนเรื่ออ�ง เ เสรี​ีภาพในการเคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานสำำ�หรั​ับแรงงาน (Freedom of Movement for Workers) เสรี​ีภาพในการเข้​้าร่​่วมสมาคม (Freedom isn/27196/PB_June06_Football.pdf 30 EUR-Lex. (2019). Judgment of the Court of 15 December 1995. Union royale belge des sociétés de football association ASBL v Jean-Marc Bosman, Royal club liégeois SA v Jean-Marc Bosman and others and Union des associations européennes de football (UEFA) v Jean-Marc Bosman (Document 61993CJ0415). Retrieved August 7, 2019, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/ EN/TXT/?uri=CELEX%3A61993CJ0415

41

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

of Association)3 และผลโดยตรงที่เเ�กี่ยย�วกับบประเด็นนทางกฎหมายใน ม มาตรา 39 แห่​่งสนธิ​ิสัญ ั ญาก่​่อตั้​้ง� ประชาคม (Treaty establishing the European Community หรื​ือสนธิ​ิสั​ัญญา TEC) ในอดี​ีต (หรื​ือมาตรา 45 แห่​่งสนธิ​ิสัญ ั ญาว่​่าด้​้วยการดำำ�เนิ​ินงานของสหภาพยุ​ุโรป (Treaty on the Functioning of the European Union หรื​ือสนธิ​ิสั​ัญญา TFEU) ในปั​ัจจุ​ุบั​ัน) โดยนาย Jean-Marc Bosman นั​ักฟุ​ุตบอลอาชี​ีพชาว เบลเยี​ียมประสงค์​์ ที่​่�โอนย้​้ายจากสโมสร Royal Football Club de Liège (สโมสร RFC Liège) ในประเทศเบลเยี​ียมอั​ันเป็​็นสโมสร กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ ต้​้ น สั​ั ง กั​ั ด เดิ​ิ ม ไปยั​ั ง สโมสร Union Sportive du Littoral de Dunkerque (สโมสร USL Dunkerque) ในประเทศฝรั่​่�งเศส อั​ันเป็​็นสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�ประสงค์​์จะรั​ับ นาย Bosman เข้​้ามาเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในสั​ังกั​ัด แต่​่นาย Bosman ไม่​่ส ามารถย้​้ ายมาสั​ั งกั​ัดสโมสร USL Dunkerque ได้​้ เนื่​่�องจากสโมสร USL Dunkerque ไม่​่ยอมจ่​่ายค่​่าธรรมเนี​ียมโอนย้​้าย นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพให้​้กั​ับสโมสร RFC Liège ตามที่​่�ได้​้ทำำ�ข้​้อตกลง การรั​ับโอนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเอาไว้​้ในเบื้​้�องต้​้น อี​ีกทั้​้�งสโมสร RFC Liège ยั​ังตั้​้�งจำำ�นวนเงิ​ินค่​่าธรรมเนี​ียมโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพใน อั​ัตราที่​่�สู​ูง สโมสร USL Dunkerque จึ​ึงไม่​่ยิ​ินยอมพร้​้อมใจที่​่�จะจ่​่าย เงิ​ิ น ค่​่ า ธรรมเนี​ี ย มโอนย้​้ า ยนั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ ในอั​ั ต ราที่​่� สู ู ง ดั​ั ง กล่​่าว ผลที่​่�ตามมาทำำ�ให้​้นาย Bosman ไม่​่อาจโอนย้​้ายไปสั​ังกั​ัดสโมสร USL Dunkerque และยั​ังคงต้​้องสั​ังกั​ัดอยู่​่�กั​ับสโมสร RFC Liège อั​ัน เป็​็นสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิม อี​ีกทั้​้�งสโมสร RFC Liège ยั​ังห้​้ามไม่​่ให้​้นาย Bosman เล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพให้​้กั​ับสโมสรอื่​่�นอี​ีก รวมถึ​ึงสโมสร RFC Liège ด้​้วยเช่​่นกั​ัน การกระทำำ�ดั​ังกล่​่าวถื​ือเป็​็นการ กระทำำ�ในลั​ักษณะกลั่​่�นแกล้​้งและเป็​็นการแสวงหาช่​่องทางกดขี่​่�เงิ​ิน ค่​่าจ้​้างและปฏิ​ิบั​ัติ​ิต่​่อนาย Bosman อย่​่างไม่​่เป็​็นธรรม นาย Bosman จึ​ึงได้​้ฟ้​้องร้​้องต่​่อศาลยุ​ุติ​ิธรรมสหภาพยุ​ุโรป (European Court of 31 Binder, J. & Findlay, M. ( 2011). The Effects of the Bosman Ruling on National and Club Teams inEurope. Journal of Sports Economics, 13 (2), 107-129.

42

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

Justice) เพื่​่�อขอความเป็​็นธรรมในประเด็​็นเกี่​่ย� วกั​ับการจำำ�กัดั การแข่​่งขั​ัน ทางการค้​้าอย่​่างไม่​่สมเหตุ​ุสมผลและเรี​ียกร้​้องค่​่าเสี​ียหาย ครั้​้�นต่​่อมา ศาลยุ​ุติ​ิธรรมสหภาพยุ​ุโรปจึ​ึงพิ​ิจารณาพิ​ิพากษาคุ้​้�มครองนาย Bosman โดย ศาลสหภาพยุ​ุโรปได้​้วางบรรทั​ัด ฐานคุ้​้�มครองเสรี​ี ภาพในการ เคลื่​่� อ นย้​้ า ยถิ่​่� น ฐานของนั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ ต้​้ อ งปราศจากการ แทรกแซงหรื​ือลดทอนเสรี​ีภาพดั​ังกล่​่าวโดยสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ต้​้นสั​ังกั​ัด การกระทำำ�ของสโมสร RFC Liège ถื​ือเป็​็นการกระทำำ�ที่​่ขั� ดต่ ั อ่ หลั​ั ก การในมาตรา 39 (1) แห่​่ ง สนธิ​ิ สั ั ญ ญาก่​่ อ ตั้​้� ง ประชาคมหรื​ื อ สนธิ​ิสั​ัญญา TEC (ในอดี​ีต) หรื​ือมาตรา 45 (1) แห่​่งสนธิ​ิสั​ัญญา TFEU ผลของคำำ�พิ​ิพากษาฉบั​ับนี้​้�เท่​่ากั​ับเป็​็นการวางกฎซึ่​่�งเรี​ียกว่​่า กฎบอสแมน (หรื​ือกฎ Bosman Ruling) ให้​้ผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ส่​่วนเสี​ียใน วงการกี​ีฬาฟุ​ุตบอลยุ​ุโรปต้​้องปฏิ​ิบัติั ติ าม โดยนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลทุ​ุกคนสั​ังกั​ัด สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปได้​้รั​ับการรั​ับรองหรื​ือคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิ ในการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสร (Right to a Free Transfer) ในขณะที่​่สั� ญ ั ญาจ้​้างได้​้หมดอายุ​ุลงแล้​้ว โดยมี​ีข้อ้ แม้​้ว่า่ จะต้​้อง โอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�อยู่​่� ในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปหรื​ือระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�อยู่​่�ในประเทศ สมาชิ​ิกสหภาพยุ​ุโรปด้​้วยกั​ัน (EU Association) กล่​่าวอี​ีกนั​ัยหนึ่​่�งสโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปจะใช้​้โอกาสเหนี่​่�ยวรั้​้�งเพื่​่�อสกั​ัดกั้​้น� การ โอนย้​้ายข้​้ามสโมสรด้​้วยความสมั​ัครใจของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพไม่​่ได้​้ และสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปก็​็ไม่​่อาจจะถ่​่วงเวลาเพื่​่�อ ให้​้กระบวนการการโอนย้​้ายข้​้ามสโมสรเนิ่​่�นนานไป เพี​ียงเพราะต้​้องการ ต่​่อรองเกี่​่ย� วกั​ับจำำ�นวนเงิ​ินค่​่าธรรมเนี​ียมโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ อี​ีกทั้​้�งผลของคำำ�พิ​ิพากษาดั​ังกล่​่าวยั​ังได้​้วางบรรทั​ัดฐานในประเด็​็นการ จำำ�กั​ัดจำำ�นวนผู้​้�เล่​่นชาวต่​่างชาติ​ิ (Quotas on the Number of Foreigners) หรื​ืออาจเรี​ียกว่​่ากฎโควตา (Quota Rules)3 ซึ่งง�กฎเช่นนว่าา น นี้​้�จำำ�กั​ัดจำำ�นวนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพชาวต่​่างชาติ​ิที่​่�สามารถสั​ังกั​ัด 32 Garcia, B. (2016). `He was not alone: Bosman in context’. IN Duval, A. and Van Rompuy, B. (eds.) The Legacy of Bosman. The Hague: TMC ASSER Press.

43

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ได้​้ในสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป กล่​่าวในทางเดี​ียวกั​ัน กฎดั​ังกล่​่าวสร้​้างข้​้อจำำ�กั​ัดจำำ�นวนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�ไม่​่ได้​้มี​ีสั​ัญชาติ​ิของ ประเทศสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Restrictions on the Number of Non-Nationals Allowed on Club Teams) กฎเช่​่นว่​่านี้​้�เคย ถู​ูกนำำ�มาบั​ังคั​ับใช้​้ภายในลี​ีกการแข่​่งขั​ันในประเทศสมาชิ​ิกในสหภาพ ยุ​ุโรปและลี​ีกการแข่​่งขั​ันของระบบลี​ีกยุ​ุโรป UEFA (เช่​่น การแข่​่งขั​ัน UEFA Cup หรื​ือการแข่​่งขั​ัน UEFA Europa League ในปั​ัจจุ​ุบั​ัน) และการแข่​่งขั​ัน European Cup หรื​ือการแข่​่งขั​ัน UEFA Champions League ในปั​ัจจุ​ุบั​ัน แต่​่ทว่​่ากฎ Bosman Ruling จากคำำ�พิ​ิพากษาศาล สหภาพยุ​ุโรปได้​้วางหลั​ักเกณฑ์​์เอาไว้​้ว่า่ การจำำ�กัดจำ ั �ำ นวนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพชาวต่​่างชาติ​ิที่​่�สามารถสั​ังกั​ัดได้​้ในสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพใน ภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปนั้​้�น ถื​ือเป็​็นการกี​ีดกั​ันหรื​ือเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิที่​่�ไม่​่เป็​็นธรรม (Discriminated) เพี​ียงเพราะความแตกต่​่างในเรื่​่�องของสั​ัญชาติ​ิ หาก ปล่​่อยให้​้มี​ีกฎหนึ่​่�งกฎใดมาทำำ�ลายเสรี​ีภาพในการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ ชาวต่​่ า งชาติ​ิ ข้ ้ า มสโมสรหรื​ื อ กี​ี ดกั ั น ไม่​่ ย อมให้​้ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพชาวต่​่างชาติ​ิโอนย้​้ายข้​้ามสโมสรได้​้แล้​้ว ก็​็ย่อ่ มถื​ือ ว่​่าเป็​็นการขั​ัดกั​ับหลั​ักการของสนธิ​ิสั​ัญญา TFEU

กล่​่าวโดยสรุ​ุป ระบบ Transfer มี​ีบทบาทสำำ�คั​ัญต่​่อระบบการ แข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในสหภาพยุ​ุโรปเป็​็นอย่​่างมาก ทำำ�ให้​้เกิ​ิดการ โยกย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหนึ่​่�งไปยั​ัง อี​ีกสโมสรหนึ่​่�ง ส่​่วนหนึ่​่�งสร้​้างรายได้​้ให้​้กับั สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่ข� าย นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ อี​ีกส่​่วนหนึ่​่�งก็​็ทำำ�ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ที่​่�ซื้​้�อนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพได้​้ผู้​้�เล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�มี​ีประสิ​ิทธิ​ิภาพหรื​ือ ศั​ักยภาพเอาไว้​้ครอบครอง เพื่​่�อสร้​้างผลงานให้​้ทีมี สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลสู่​่� ความสำำ�เร็​็จในอนาคต อี​ีกทั้​้ง� นั​ักกี​ีฬฟุ​ุตบอลอาชี​ีพยั​ังเป็​็นเครื่​่อ� งมื​ือสำำ�คัญ ั ในการขั​ับเคลื่​่�อนกิ​ิจกรรมของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพกั​ับสร้​้างความ ตื่​่�นเต้​้นเร้​้าใจจากการที่​่�มี​ีผู้​้�เล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�มี​ีทั​ักษะความสามารถมา ลงเล่​่นในเกมการแข่​่งขั​ันในระบบลี​ีก แต่​่ระบบ Transfer ก็​็มีปัี ญ ั หาด้​้าน 44

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

สิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนและอุ​ุปสรรคในการดำำ�รงเสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพในหลายประเด็​็นด้​้วยกั​ัน สาเหตุ​ุสำำ�คั​ัญมาจากการอาศั​ัยช่​่องว่​่าง ของกฎเกณฑ์​์ภายใต้​้ระบบ Transfer ของลี​ีกการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอล และข้​้อผู​ูกพั​ันในสั​ัญญาจ้​้างที่​่นั� กั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพได้​้ทำ�ำ เอาไว้​้กับั สโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัด โดยเฉพาะอย่​่างยิ่​่ง� ประเด็​็นปั​ัญหาเกี่​่ย� วกั​ับ สิ​ิทธิ​ิในการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสร เพราะแท้​้จริงิ แล้​้ว สิ​ิทธิ​ิในการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสรควรตั้​้�งอยู่​่�บน พื้​้� น ฐานของการเคารพเสรี​ี ภาพในการเคลื่​่� อ นย้​้ า ยถิ่​่� นฐานสำำ �หรั ั บ แรงงานและยอมรั​ับเสรี​ีภาพในการเข้​้าร่​่วมสมาคมของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ี พ ทุ​ุ ก คนในฐานะที่​่� เ ป็​็ น แรงงานและนั​ั ก กี​ี ฬ าในภู​ู มิ ิ ภ าคยุ​ุ โรป โดยกฎเกณฑ์​์ภายใต้​้ระบบ Transfer ที่​่�มุ่​่�งสร้​้างมาตรฐานที่​่�เป็​็นเอกภาพ เกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ กลั​ับถู​ูกใช้​้เป็​็นเครื่​่�องมื​ือ แสวงหาประโยชน์​์เหนื​ือตั​ัวนักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ พร้​้อมกั​ับอาจถู​ูกใช้​้เป็​็น เครื่​่� อ งมื​ื อ ในการกดขี่​่� นั ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ ในอี​ี ก ทางหนึ่​่� ง ในทางกลั​ับกั​ัน กฎ Bosman Ruling ได้​้สร้​้างหลั​ักประกั​ันสิ​ิทธิ​ิในการ โอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสร ภายใต้​้การส่​่งเสริ​ิมเสรี​ีภาพ ในการเคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานสำำ�หรั​ับแรงงานและเสรี​ีภาพในการเข้​้าร่​่วม สมาคมของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในลั​ักษณะเริ่​่�มผ่​่อนคลายการบั​ังคั​ับ กฎเกณฑ์​์ภายใต้​้ระบบ Transfer ของลี​ีกการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลใน ภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป ด้​้วยการสร้​้างแนวบรรทั​ัดฐานใหม่​่ที่​่�ประกั​ันสิ​ิทธิ​ิดั​ังกล่​่าว

2.3 ระบบ Transfer ในปั​ัจจุ​ุบั​ัน ระบบ Transfer ในปั​ัจจุ​ุบั​ัน ถู​ูกกำำ�กั​ับดู​ูแลโดยองค์​์กร

กำำ�กั​ับดู​ูแลด้​้านกี​ีฬาฟุ​ุตบอลทั้​้�งในระดั​ับระหว่​่างประเทศ ระดั​ับภู​ูมิ​ิภาค และระดั​ับชาติ​ิ โดยองค์​์กรดั​ังกล่​่าวมี​ีการใช้​้กฎระเบี​ียบในการจั​ั ด ระบบ มี​ี ข้ ้ อ กำำ �ห นดเกี่​่� ย วกั​ั บ นั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอล ในการขึ้​้� น ทะเบี​ี ย น การแบ่​่งประเภท ขั้​้�นตอนการโอนย้​้าย ช่​่วงระยะเวลาการโอนย้​้าย การจ้​้างงาน การยื​ืมตั​ัว การส่​่งรายชื่​่อ� ที​ีม เป็​็นต้​้น โดยมี​ีรายละเอี​ียดดั​ังนี้​้� 45

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

2.3.1 องค์​์กรกำำ�กั​ับดู​ูแลด้​้านกี​ีฬาฟุ​ุตบอล

องค์​์กรหลั​ัก 3 องค์​์กร ที่​่มี� ผี ลต่​่อกฎระเบี​ียบการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป นั่​่�นก็​็คื​ือ สหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิ (Federation International Football Association หรื​ือ FIFA) สหภาพสมาคมฟุ​ุ ตบอลยุ​ุ โรป (Union of European Football Associations หรื​ือ UEFA) และ สหภาพยุ​ุโรป (หรื​ือ EU) ซึ่​่�งปั​ัญหา หลั​ั ก ประการหนึ่​่� ง เกี่​่� ย วกั​ั บ กฎระเบี​ี ย บการโอนย้​้ า ยนั​ั ก กี​ี ฬ า ฟุ​ุ ต บอล คื​ื อ กฎระเบี​ี ย บของสหพั​ั น ธ์​์ ฟุ ุ ต บอลนานาชาติ​ิ (FIFA) และของสหภาพสมาคมฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป (UEFA) เป็​็นไปตามกฎหมาย ของสหภาพยุ​ุโรปหรื​ือไม่​่ นอกจากนี้​้�แต่​่ละประเทศในสหภาพยุ​ุโรป เองก็​็มี​ี ก ฎหมายที่​่� แตกต่​่ างกั​ั น สหพั​ั นธ์​์ ฟุ ุ ตบอลนานาชาติ​ิ (FIFA) สหภาพสมาคมฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป (UEFA) จะต้​้องตระหนั​ักถึ​ึง (1) สหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิ (FIFA)

โครงสร้​้ า งของกี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลนานาชาติ​ิ มี ี ก ารกำำ �กั ั บ ดู​ู แ ลเป็​็ น ลำำ �ดั ั บ ชั้​้� น โดยมี​ี สหพั ั น ธ์​์ ฟุ ุ ต บอลนานาชาติ​ิ (FIFA) อยู่​่�ในลำำ�ดั​ับชั้​้�นบนสุ​ุด ซึ่​่�งถู​ูกจั​ัดตั้​้�งอย่​่างเป็​็นทางการเมื่​่�อค.ศ. 1904 ภายใต้​้กฎหมายของสวิ​ิสเซอร์​์แลนด์​์ ซึ่​่�งมี​ีวั​ัตถุ​ุประสงค์​์เพื่​่�อให้​้เกิ​ิด โครงสร้​้างการจั​ัดการกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในระดั​ับนานาชาติ​ิขึ้​้น� และเพื่​่�อให้​้เกิ​ิด การพั​ัฒนาด้​้านกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอย่​่างต่​่อเนื่​่�อง สำำ�หรั​ับกฎเกณฑ์​์ดั​ังกล่​่าวได้​้ จั​ัดระบบการกำำ�กั​ับดู​ูแลกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�ครอบคลุ​ุม และมี​ีการนำำ�ระบบ การตรวจสอบและถ่​่ ว งดุ​ุ ล อำำ � นาจมาใช้​้ ใ นการแบ่​่ ง หน่​่ ว ยงาน ย่​่อยที่​่�มี​ีอย่​่างเหมาะสม ประกอบไปด้​้วย 4 องค์​์ประกอบ คื​ือ รั​ัฐสภา คณะกรรมการบริ​ิ ห าร เลขาธิ​ิ ก าร และคณะกรรมาธิ​ิ ก ารถาวร และเฉพาะกิ​ิจ สำำ�หรั​ับลำำ�ดั​ับชั้​้�นถั​ัดลงมาคื​ือ สหภาพสมาคมฟุ​ุตบอล 6 ภู​ูมิ​ิภาค ได้​้แก่​่ สหภาพสมาคมฟุ​ุตบอลเอเชี​ีย (Asian Football Confederation หรื​ื อ AFC) สหภาพสมาคมฟุ​ุ ต บอลแอฟริ​ิ ก า (Confederation of African Football หรื​ื อ CAF) สหภาพ 46

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

สมาคมฟุ​ุ ต บอลอเมริ​ิ ก าเหนื​ื อ อเมริ​ิ ก ากลาง และแคริ​ิ บ เบี​ี ย น (Confederation of North, Central America and Caribbean Association Football หรื​ื อ CONCACAF) สหภาพสมาคม ฟุ​ุตบอลอเมริ​ิกาใต้​้ (South American Football Confederation หรื​ือ CONMEBOL) สหภาพสมาคมฟุ​ุตบอลโอเชี​ียเนี​ีย (Oceania Football Confederation หรื​ือ OFC) และสหภาพสมาคมฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป (UEFA) ในแต่​่ละสหภาพที่​่�ตั้​้�งขึ้​้�นตามภู​ูมิ​ิภาคต่​่าง ๆ จะมี​ีโครงสร้​้างการกำำ�กั​ับ ดู​ูแลเช่​่นเดี​ียวกั​ับสหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิ (FIFA) และสามารถออก กฎระเบี​ียบข้​้อบั​ังคั​ับแยกต่​่างหากของตนเองได้​้ ตราบเท่​่าที่​่�ไม่​่ขั​ัดหรื​ือ แย้​้งกั​ับกฎระเบี​ียบของสหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิ (FIFA) นอกจากนี้​้� สหภาพที่​่�ตั้​้ง� ขึ้​้น� ตามภู​ูมิภิ าคต่​่าง ๆ ยั​ังมี​ีหน้า้ ที่​่�กำ�กั ำ บั ดู​ูแลสมาคมฟุ​ุตบอล ระดั​ับชาติ​ิที่​่�ตั้​้�งอยู่​่�ในภู​ูมิ​ิภาคเดี​ียวกั​ัน โดยสมาคมฟุ​ุตบอลระดั​ับชาติ​ิแต่​่ ละแห่​่งมี​ีอำำ�นาจในการออกกฎระเบี​ียบแยกต่​่างหากของตนเองได้​้ ตราบเท่​่าที่​่�ไม่​่ขั​ัดหรื​ือแย้​้งกั​ับกฎระเบี​ียบของสหภาพสมาคมฟุ​ุตบอล ที่​่�สอดคล้​้องกั​ับสหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิ (FIFA) และยั​ังถื​ือว่​่าสมาคม ฟุ​ุตบอลระดั​ับชาติ​ิเป็​็นสมาชิ​ิกหนึ่​่�งของสหพั​ันธ์​์ฟุตุ บอลนานาชาติ​ิ (FIFA) โดยสมาคมฟุ​ุตบอลระดั​ับชาติ​ิแต่​่ละแห่​่งมี​ีหน้​้าที่​่�กำำ�กั​ับดู​ูแลสโมสร ฟุ​ุตบอลต่​่าง ๆ ที่​่�อยู่​่�ภายในชาติ​ิของตนตามแต่​่ระดั​ับของการแข่​่งขั​ัน (Division) เช่​่น ดิ​ิวิชั่​่ิ �น 1 ดิ​ิวิ​ิชั่​่�น 2 ดิ​ิวิ​ิชั่​่�น 3 เป็​็นต้​้น และสุ​ุดท้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลก็​็อยู่​่�ภายใต้​้การกำำ�กั​ับดู​ูแลของสโมสรฟุ​ุตบอลที่​่�ตนสั​ังกั​ัดอยู่​่�3

(2) สหภาพสมาคมฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป (UEFA)

ใน ค.ศ. 2019 สหภาพสมาคมฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป (UEFA) กำำ�กับั ดู​ูแล สมาคมฟุ​ุตบอลระดั​ับชาติ​ิจำำ�นวน 55 ประเทศ โดยบริ​ิหารจั​ัดการ การแข่​่งขั​ันฟุ​ุตบอลผ่​่านสมาคมฟุ​ุตบอลระดั​ับชาติ​ิ และการจั​ัดการแข่​่งขั​ัน ฟุ​ุตบอลของตนเอง เช่​่น การแข่​่งขั​ันยู​ูฟ่​่าแชมป์​์เปี​ียนลี​ีก ยู​ูฟ่​่ายู​ูโรปาลี​ีก 33 Lembo, Christina, (2011) “FIFA Transfer Regulations and UEFA Player Eligibility Rules: Major Changes in European Football and the Negative Effect on Minors” Emory International Law Review 25(1), 541-542.

47

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ฟุ​ุตบอลชิ​ิงแชมป์​์แห่​่งชาติ​ิยุ​ุโรป เป็​็นต้​้น สหภาพสมาคมฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป (UEFA) มี​ีโครงสร้​้างโครงสร้​้างการกำำ�กั​ับดู​ูแลเช่​่นเดี​ียวกั​ับสหพั​ันธ์​์ ฟุ​ุ ต บอลนานาชาติ​ิ (FIFA) และมี​ี ก ารใช้​้ ร ะบบการตรวจสอบและ ถ่​่วงดุ​ุล ซึ่​่�งประกอบด้​้วย รั​ัฐสภา คณะกรรมการบริ​ิหาร เลขาธิ​ิการ และองค์​์กรบริ​ิหารงานยุ​ุติ​ิธรรม3

(3) สหภาพยุ​ุโรป สหภาพยุ​ุโรปเป็​็นผลผลิ​ิตของการรวมกลุ่​่�มทางเศรษฐกิ​ิจและ การเมื​ืองในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป ประกอบด้​้วยประเทศจำำ�นวน 27 ประเทศ การรวมตั​ัวกั​ันนี้​้�ส่​่งผลให้​้เกิ​ิดการสร้​้างและการดำำ�เนิ​ินการทางนโยบาย และกฎหมายที่​่�เหนื​ือกว่​่านโยบายและกฎหมายของแต่​่ละประเทศ สมาชิ​ิก โดยสหภาพยุ​ุโรปมี​ีองค์​์กรที่​่�กำำ�กั​ับดู​ูแลประชาคมยุ​ุโรปอยู่​่� 5 องค์​์กร คื​ือ รั​ัฐสภายุ​ุโรป (European Parliament) สภายุ​ุโรป (Council of Europe) คณะกรรมาธิ​ิการยุ​ุโรป (European Commission) ศาลยุ​ุติ​ิธรรมแห่​่งสหภาพยุ​ุโรป (Court of Justice of the European Union) ศาลผู้​้�สอบบั​ัญชี​ียุ​ุโรป (European Court of Auditors) โดยองค์​์กรที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับการกี​ีฬาฟุ​ุตบอลมากที่​่�สุ​ุดคื​ือ รั​ัฐสภายุ​ุโรป คณะกรรมาธิ​ิการยุ​ุโรป และศาลยุ​ุติ​ิธรรมแห่​่งสหภาพยุ​ุโรป ทั้​้�งนี้​้� คณะ กรรมาธิ​ิการยุ​ุโรปถื​ือได้​้ว่​่ามี​ีความสำำ�คั​ัญมาก เนื่​่�องจากเป็​็นแหล่​่งรวม ตั​ัวแทนผลประโยชน์​์ของสหภาพยุ​ุโรปที่​่�ครบถ้​้วน และมี​ีอำำ�นาจหน้​้าที่​่� ร่​่างและเสนอนโยบายและกฎหมายต่​่อรั​ัฐสภายุ​ุโรปและสภายุ​ุโรป เพื่​่�อ ให้​้ผ่​่านเป็​็นนโยบายและกฎหมายของสหภาพยุ​ุโรป เมื่​่�อประกาศใช้​้ นโยบายและกฎหมายแล้​้ว คณะกรรมาธิ​ิการยุ​ุโรปก็​็จะทำำ�หน้​้าที่​่�ตรวจ สอบการปฏิ​ิบัติั ติ ามนโยบายและกฎหมายต่​่อไป นอกจากนี้​้� ศาลยุ​ุติธิ รรม แห่​่งสหภาพยุ​ุโรปเป็​็นองค์​์กรตุ​ุลาการสู​ูงสุ​ุดของสหภาพยุ​ุโรป ซึ่​่ง� ทำำ�หน้า้ ที่​่� กำำ�กั​ับประเทศสมาชิ​ิกของสหภาพยุ​ุโรปใช้​้กฎหมายของสหภาพยุ​ุโรป ได้​้เท่​่าเที​ียมกั​ัน รวมถึ​ึงทำำ�ให้​้แน่​่ใจว่​่ากฎหมายระดั​ับชาติ​ิและกฎหมาย 34 UEFA, (2019) about UEFA, Retrieved August 1, 2019, from https://www. uefa.com/insideuefa/about-uefa/

48

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

ยุ​ุโรปสอดคล้​้องกั​ับสนธิ​ิสั​ัญญาสหภาพยุ​ุโรป ศาลยุ​ุติ​ิธรรมแห่​่งสหภาพ ยุ​ุโรปยั​ังมี​ีอำำ�นาจในการระงั​ับข้​้อพิ​ิพาททางกฎหมายระหว่​่างประเทศ สมาชิ​ิก สถาบั​ัน หน่​่วยธุ​ุรกิ​ิจ และบุ​ุคคลทั่​่�วไป อี​ีกด้​้วย ซึ่​่�งคำำ�ตั​ัดสิ​ินของ ศาลยุ​ุติธิ รรมแห่​่งสหภาพยุ​ุโรปก็​็มีผี ลต่​่อการบริ​ิหารจั​ัดการกี​ีฬาฟุ​ุตบอล3

2.3.2 กฎระเบี​ียบที่​่�เกี่​่�ยวข้​้อง

(1) กฎระเบี​ียบของสหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิ (FIFA) ที่�เ่ กี่​่�ยว กั​ับสถานภาพและการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (2001)

ภายหลั​ั ง จากการมี​ี คำ ำ �พิ ิ พ ากษาของศาลยุ​ุ ติ ิ ธ รรมสหภาพ ยุ​ุโรป กรณี​ีบอสแมน ใน ค.ศ. 1995 ก็​็เกิ​ิดการประชุ​ุมร่​่วมกั​ันระหว่​่าง สหพั​ั น ธ์​์ ฟุ ุ ต บอลนานาชาติ​ิ (FIFA) คณะกรรมาธิ​ิ ก ารยุ​ุ โรป (EC) สหภาพสมาคมฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป (UEFA) เพื่​่�อทบทวนและปรั​ับปรุ​ุงระบบ การโอนย้​้ายนั​ักฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสรระหว่​่างประเทศกั​ันหลายครั้​้ง� จนกระทั่​่�งใน ค.ศ. 2001 สหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิ (FIFA) ได้​้ออก ระเบี​ียบปฏิ​ิบั​ัติ​ิว่​่าด้​้วยสถานภาพและการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Regulations on the Status and Transfer of Players) ซึ่​่�งมี​ีผลบั​ังคั​ับใช้​้ในเดื​ือนกั​ันยายน ค.ศ. 2001 โดยมี​ีระบบการโอนย้​้าย นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลใหม่​่ 5 ประเด็​็น3

ประเด็​็นแรก ระเบี​ียบได้​้กำำ�หนดระยะเวลาการจ้​้างนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลขั้​้�นต่ำำ�� 1 ปี​ี และไม่​่เกิ​ินกว่​่า 5 ปี​ี เพื่​่�อป้​้องกั​ันการกำำ�หนดสั​ัญญา จ้​้างระยะยาวเกิ​ินไปของสโมสรฟุ​ุตบอล อั​ันจะทำำ�ให้​้สโมสรฟุ​ุตบอล สามารถเรี​ียกค่​่าชดเชยการโอนย้​้ายจากนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลก่​่อนที่​่�สั​ัญญา 35 Lembo, Christina, (2011) “FIFA Transfer Regulations and UEFA Player Eligibility Rules: Major Changes in European Football and the Negative Effect on Minors” Emory International Law Review 25(1), 543-544.

36 Lembo, Christina, (2011) “FIFA Transfer Regulations and UEFA Player Eligibility Rules: Major Changes in European Football and the Negative Effect on Minors” Emory International Law Review 25(1), 552-555.

49

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

เขาจะหมดอายุ​ุ และจะส่​่งผลทำำ�ให้​้สโมสรฟุ​ุตบอลไม่​่ได้​้ค่​่าชดเชยใด ๆ ตามกฎของบอสแมน อย่​่างไรก็​็ดี​ี หากระยะเวลาการหมดอายุ​ุสัญ ั ญาช้​้า สโมสรฟุ​ุตบอลมี​ีสิ​ิทธิ​ิจะได้​้รั​ับค่​่าชดเชยการโอนย้​้ายในระยะเวลายาว นานกว่​่า นอกจากนี้​้� สหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิ (FIFA) ต้​้องการที่​่�จะ ส่​่งเสริ​ิมความมั่​่�นคงทางสั​ัญญาจ้​้างนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล โดยการกำำ�หนดว่​่า สั​ัญญาไม่​่สามารถยกเลิ​ิกสั​ัญญาได้​้เพี​ียงฝ่​่ายเดี​ียว ข้​้อกำำ�หนดนี้​้�อาจ จะผู​ูกมั​ัดกั​ับการทำำ�สั​ัญญาครั้​้�งแรกของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลมากเกิ​ินไป สหพั​ันธ์​์ฟุตุ บอลนานาชาติ​ิ (FIFA) จึ​ึงกำำ�หนดระยะเวลาของการจ้​้างตาม สั​ัญญาจ้​้างนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลครั้​้�งแรกเป็​็นเวลา 2-3 ปี​ี ขึ้​้�นอยู่​่�กั​ับอายุ​ุของ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล

ประเด็​็นที่​่�สอง ระเบี​ียบได้​้กำำ�หนดช่​่วงเวลาในการโอนย้​้าย ระหว่​่ า งประเทศ หรื​ื อ เรี​ี ย กว่​่ า “หน้​้ า ต่​่ า งโอนย้​้ า ย” (transfer windows) ได้​้ 2 ครั้​้�ง ต่​่อ 1 ฤดู​ูกาลแข่​่งขั​ัน ครั้​้�งแรกเป็​็นระยะเวลาสั้​้�น ๆ ในช่​่วงกึ่​่ง� กลางฤดู​ูกาลแข่​่งขั​ัน มี​ีช่ว่ งเวลา 4 สั​ัปดาห์​์ ครั้​้ง� ที่​่�สองเกิ​ิดขึ้​้น� หลั​ังฤดู​ูกาลแข่​่งขั​ันสิ้​้น� สุ​ุดจนถึ​ึงเริ่​่ม� ฤดู​ูกาลถั​ัดไป มี​ีช่​่วงเวลา 12 สั​ัปดาห์​์ และนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลแต่​่ละคนสามารถโอนย้​้ายระหว่​่างประเทศได้​้เพี​ียง 1 ครั้​้�ง ต่​่อ ฤดู​ูกาลแข่​่งขั​ันเท่​่านั้​้�น

ประเด็​็ น ที่​่� ส าม ระเบี​ี ย บได้​้ สร้ ้ า งระบบการขึ้​้� น ทะเบี​ี ย น นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�เชื่​่�อมต่​่อระหว่​่างสหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิ (FIFA) กั​ับสมาคมฟุ​ุตบอลระดั​ับชาติ​ิเพื่​่�อติ​ิดตามการโอนย้​้าย ซึ่​่�งกำำ�หนด ให้​้นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�ประสงค์​์จะลงแข่​่งขั​ันฟุ​ุตบอลในรายการต่​่าง ๆ ที่​่�จัดั โดยสมาคมฟุ​ุตบอลระดั​ับชาติ​ิ จะต้​้องขึ้​้�นทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล กั​ับสมาคมฟุ​ุตบอลระดั​ับชาติ​ินั้​้�น ๆ และสมาคมฟุ​ุตบอลระดั​ับชาติ​ิหนึ่​่�ง สามารถขึ้​้�นทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลจากสมาคมฟุ​ุตบอลระดั​ับชาติ​ิอื่​่�น ๆ ได้​้ ก็​็ต่อ่ เมื่​่อ� ได้​้รับั ใบรั​ับรองการโอนย้​้ายระหว่​่างประเทศ จากสมาคม ฟุ​ุตบอลระดั​ับชาติ​ิเดิ​ิมของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลก่​่อน และยั​ังกำำ�หนดให้​้กา รออกใบรั​ับรองการโอนย้​้ายระหว่​่างประเทศห้​้ามกำำ�หนดเงื่​่�อนไขและ ค่​่าธรรมเนี​ียมต่​่าง ๆ เพื่​่�อคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิการโอนย้​้ายของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล 50

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

ประเด็​็นที่​่�สี่​่� ระเบี​ียบกำำ�หนดให้​้การคุ้​้�มครองนั​ักเตะเยาวชน ที่​่�มี​ีอายุ​ุต่ำำ��กว่​่า 18 ปี​ี โดยมี​ีสองส่​่วน คื​ือ หนึ่​่�ง สมาคมฟุ​ุตบอลระดั​ับ ชาติ​ิ ที่​่ � อยู่​่�ในสหภาพยุ​ุ โรป หรื​ื อเขตเศรษฐกิ​ิ จยุ ุ โรป ไม่​่ อ นุ​ุ ญ าตให้​้ นั​ักเตะเยาวชนที่​่�มีสัี ญ ั ชาติ​ิอยู่​่�นอกสหภาพยุ​ุโรป หรื​ือเขตเศรษฐกิ​ิจยุโุ รป ขึ้​้น� ทะเบี​ียนเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล มี​ีข้อ้ ยกเว้​้นข้​้อเดี​ียวคื​ือการย้​้ายมาอาศั​ัย ในสหภาพยุ​ุโรป หรื​ือเขตเศรษฐกิ​ิจยุ​ุโรปด้​้วยเหตุ​ุผลที่​่�ไม่​่เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับ ฟุ​ุตบอล เช่​่น พ่​่อแม่​่มาทำำ�งานในในสหภาพยุ​ุโรป หรื​ือเขตเศรษฐกิ​ิจยุโุ รป เป็​็นต้​้น และสอง นั​ักเตะเยาวชนที่​่�อยู่​่�ในสหภาพยุ​ุโรป หรื​ือเขตเศรษฐกิ​ิจ ยุ​ุโรป สามารถโอนย้​้ายภายในเขตได้​้

ประเด็​็นที่​่�ห้​้า ระเบี​ียบได้​้จั​ัดตั้​้�งสภาตั​ัดสิ​ินข้​้อพิ​ิพาท (FIFA Dispute Resolution Chamber หรื​ือ DRC) เพื่​่�อจั​ัดการข้​้อพิ​ิพาท เรื่​่�องค่​่าชดเชย เหตุ​ุอั​ันควรทางกี​ีฬา และการละเมิ​ิดสั​ัญญา ระบบ อนุ​ุญาโตตุ​ุลาการนี้​้คิ� ดขึ้​้ ิ น� โดยปราศจากอคติ​ิจากทางฝ่​่ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล หรื​ือจากทางสโมสรฟุ​ุตบอล เพื่​่�อหาทางแก้​้ไขข้​้อพิ​ิพาทก่​่อนขึ้​้�นสู่​่� ศาลในข้​้อพิ​ิพาทระหว่​่างสโมสรฟุ​ุตบอลกั​ับนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล นอกจากนี้​้� ระบบตั​ัดสิ​ินข้​้อพิ​ิพาทดั​ังกล่​่าว ได้​้คำำ�นึ​ึงถึ​ึงข้​้อกำำ�หนดที่​่�เกี่​่�ยวข้​้อง กฎหมาย และ/หรื​ือข้​้อตกลงในการเจรจา ซึ่​่�งรวมอยู่​่�ในระดั​ับชาติ​ิและ ความจำำ�เพาะของกี​ีฬา ระเบี​ียบยั​ังกำำ�หนดว่​่าผู้​้�ที่​่�ไม่​่พอใจในคำำ�ตั​ัดสิ​ิน สามารถอุ​ุ ท ธรณ์​์ ไ ปยั​ั ง ศาลอนุ​ุ ญ าโตตุ​ุ ล าการสำำ �หรั ั บ ฟุ​ุ ต บอล (Arbitration Tribunal for Football) (2) กฎระเบี​ียบของ สหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิ (FIFA) ที่�เ่ กี่​่�ยว กั​ับสถานภาพและการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (2018)

ระเบี​ียบปฏิ​ิบั​ัติ​ิว่​่าด้​้วยสถานภาพและการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอล (Regulations on the Status and Transfer of Players) มี​ีการแก้​้ไขปรั​ับปรุ​ุงอี​ีกหลายครั้​้�ง โดยการแก้​้ไขปรั​ับปรุ​ุงครั้​้�งล่​่าสุ​ุดคื​ือ เมื่​่�อวั​ันที่​่� 27 ตุ​ุลาคม ค.ศ.2017 และมี​ีผลบั​ังคั​ับใช้​้เมื่​่�อ 1 มกราคม ค.ศ.2018 สามารถแบ่​่งออกได้​้ 9 หมวด 7 ภาคผนวก คื​ือ หมวดที่​่� 51

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

1 บทบั​ัญญั​ัติ​ิเบื้​้�องต้​้น หมวดที่​่� 2 สถานภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล หมวดที่​่� 3 การขึ้​้�นทะเบี​ียนของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล หมวดที่​่� 4 การรั​ักษาไว้​้ ซึ่​่�งความรั​ับผิ​ิดชอบทางสั​ัญญาระหว่​่างนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพกั​ับสโมสร ฟุ​ุตบอล หมวดที่​่� 5 อิ​ิทธิ​ิพลของมื​ือที่​่�สาม และสิ​ิทธิ์​์�ขาดในสิ​ิทธิ​ิทาง เศรษฐกิ​ิจของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล หมวดที่​่� 6 การโอนย้​้ายระหว่​่างประเทศ ที่​่�เกี่​่ย� วข้​้องกั​ับนั​ักเตะเยาวชน หมวดที่​่� 7 ค่​่าตอบแทนการฝึ​ึกอบรม และ กลไกความเป็​็นน้ำำ��หนึ่​่�งใจเดี​ียวกั​ัน หมวดที่​่� 8 อำำ�นาจควบคุ​ุม หมวดที่​่� 9 บทบั​ัญญั​ัติ​ิสุ​ุดท้​้าย ภาคผนวก 1 การปล่​่อยตั​ัวผู้​้�เล่​่น ภาคผนวก 2 ขั้​้� น ตอนควบคุ​ุ ม การทำำ �คำ ำ �ร้ ้ อ งขอขึ้​้� น ทะเบี​ี ย นนั​ั ก เตะเยาวชน ระหว่​่างประเทศ ภาคผนวก 3 ระบบการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ออนไลน์​์ ภาคผนวก 4 ค่​่ า ตอบแทนการฝึ​ึ ก อบรม ภาคผนวก 4 กลไกความเป็​็นน้ำำ��หนึ่​่�งใจเดี​ียวกั​ัน ภาคผนวก 6 ขั้​้�นตอนควบคุ​ุมการ ใช้​้สิ​ิทธิ​ิเรี​ียกร้​้องค่​่าตอบแทนการฝึ​ึกอบรม และกลไกความเป็​็นน้ำำ��หนึ่​่�ง ใจเดี​ียวกั​ัน ภาคผนวก 7 กฎสำำ�หรับั สถานภาพและการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตซอล3

สำำ�หรับั ขอบเขตของระเบี​ียบปฏิ​ิบัติั ว่ิ า่ ด้​้วยสถานภาพและการ โอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Regulations on the Status and Transfer of Players หรื​ือ RSTP) ถู​ูกใช้​้บั​ังคั​ับในระดั​ับโลก และมี​ีผลผู​ูกพั​ันกั​ับ เกี่​่�ยวกั​ับสถานภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล สิ​ิทธิ์​์�ในการเข้​้าร่​่วมการแข่​่งขั​ัน และการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลระหว่​่างสโมสรที่​่อ� ยู่​่�ต่า่ งสมาคมฟุ​ุตบอล กั​ันหรื​ือการโอนย้​้ายระหว่​่างประเทศ ส่​่วนการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ระหว่​่างสโมสรที่​่�อยู่​่�สมาคมฟุ​ุตบอลเดี​ียวกั​ันหรื​ือการโอนย้​้ายภายใน ประเทศนั้​้�น จะอยู่​่�ภายใต้​้การบั​ังคั​ับของระเบี​ียบที่​่�ประกาศใช้​้โดยสมาคม ฟุ​ุตบอลนั้​้�น ๆ อย่​่างไรก็​็ตาม ระเบี​ียบดั​ังกล่​่าวจะต้​้องผ่​่านการรั​ับรอง จากสหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิก่​่อนประกาศใช้​้บั​ังคั​ับ3 37 FIFA, RSTP 2018.

38 FIFA, RSTP 2018, Article 1(1).

52

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

ระเบี​ี ย บของสมาคมฟุ​ุ ต บอลระดั​ั บ ประเทศที่​่� เ กี่​่� ย วข้​้ อ ง กั​ั บ สถานภาพและการโอนย้​้ า ยนั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลนั้​้� น จะต้​้ อ งนำำ � ข้​้อกำำ�หนดของระเบี​ียบ RSTP ในข้​้อ 2-8, 10, 11, 12bis, 18, 18bis, 18ter, 19 และ 19bis ทั้​้�งหมดบรรจุ​ุในระเบี​ียบของสมาคมด้​้ วย โดยไม่​่มี​ีการปรั​ับปรุ​ุงแก้​้ไข นอกจากนี้​้�จะต้​้องกำำ�หนดระเบี​ียบให้​้คำำ�นึ​ึง ถึ​ึงสามเรื่​่�องที่​่�สำ�คั ำ ัญคื​ือ การธำำ�รงไว้​้ซึ่​่�งความมั่​่�นคงทางสั​ัญญา การชำำ�ระ เงิ​ินที่​่�เคารพกฎหมายภายในประเทศ และข้​้อตกลงที่​่�ร่​่วมเจรจาต่​่อรอง โดยเฉพาะอย่​่างยิ่​่�งหลั​ักการที่​่�กำำ�หนดไว้​้ในข้​้อ 13-173

ในระเบี​ียบ RSTP ได้​้กำ�ห ำ นดว่​่า นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลมี​ี 2 ประเภท คื​ือ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลสมั​ัครเล่​่นกั​ับ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ โดยนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพจะมี​ีสั​ัญญาจ้​้างเป็​็นลายลั​ักษณ์​์อั​ักษรและได้​้รั​ับค่​่าตอบแทน เท่​่ า นั้​้� น ในขณะที่​่� นั ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอื่​่� น ๆ จะถื​ื อ ว่​่ า เป็​็ น นั​ั ก กี​ี ฬ า ฟุ​ุตบอลสมั​ัครเล่​่น4 โดยนักกกีฬฬาฟุตตบอลทั้งง�สองประเภทจะต้อองขึ้นน� ท ทะเบี​ียนกั​ับสมาคมฟุ​ุตบอลเพื่​่�อเล่​่นให้​้กั​ับสโมสรฟุ​ุตบอลใดสโมสร หนึ่​่�ง หากไม่​่ขึ้​้�นทะเบี​ียนจะไม่​่มี​ีสิ​ิทธิ์​์�เข้​้าร่​่วมแข่​่งขั​ันในทุ​ุกรายการ การ ขึ้​้�นทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลจะต้​้องปฏิ​ิบั​ัติ​ิตามกฎและระเบี​ียบของ สหพั​ันธ์​์ฟุตุ บอลนานาชาติ​ิและของสมาคมฟุ​ุตบอล และนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล แต่​่ละคนสามารถขึ้​้�นทะเบี​ียนได้​้ครั้​้�งละหนึ่​่�งสโมสรเท่​่านั้​้�น ไม่​่สามารถ ขึ้​้�นทะเบี​ียนเพื่​่�อลงแข่​่งให้​้สโมสรซ้​้อนกั​ันได้​้ โดยในหนึ่​่�งฤดู​ูกาลแข่​่งขั​ัน นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลสามารถโอนย้​้ายสโมสรฟุ​ุตบอลได้​้มากสุ​ุดสามสโมสร แต่​่ระเบี​ียบ RSTP กำำ�หนดว่​่านั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลมี​ีสิ​ิทธิ์​์�ลงแข่​่งฟุ​ุตบอลใน นั​ัดการแข่​่งขั​ันทางการได้​้เพี​ียง 2 สโมสรเท่​่านั้​้�น อย่​่างไรก็​็ตาม หาก นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลโอนย้​้ายสโมสรไปยั​ังสโมสรที่​่�เล่​่นในรายการแข่​่งขั​ัน ฟุ​ุตบอลชิ​ิงแชมป์​์แห่​่งชาติ​ิ และรายการฟุ​ุตบอลชิ​ิงถ้​้วยต่​่าง ๆ เดี​ียวกั​ัน จะถู​ูกห้​้ามแข่​่งขั​ันให้​้กั​ับสโมสรหลั​ัง ในรายการนั้​้�น ๆ4 39 FIFA, RSTP 2018, Article 1(3).

40 FIFA, RSTP 2018, Article 2.

41 FIFA, RSTP 2018, Article 2.

53

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

นอกจากนี้​้� ระเบี​ี ย บ RSTP ได้​้ กำ ำ �ห นดระยะเวลาการขึ้​้� น ทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในรอบปี​ี 1 ครั้​้�ง หรื​ือ 2 ครั้​้�ง แล้​้วแต่​่ที่​่�สมาคม ฟุ​ุตบอลแต่​่ละแห่​่งจะกำำ�หนด โดยการขึ้​้�นทะเบี​ียนครั้​้�งแรกจะเป็​็นช่​่วง หลั​ังจากการสิ้​้�นสุ​ุดฤดู​ูกาลแข่​่งขั​ัน จนถึ​ึงช่​่วงเริ่​่�มฤดู​ูกาลแข่​่งขั​ันใหม่​่ ในช่​่วงเวลานี้​้�จะไม่​่เกิ​ิน 12 สั​ัปดาห์​์ ส่​่วนการขึ้​้�นทะเบี​ียนครั้​้�งที่​่�สอง จะเกิ​ิดขึ้​้�นในช่​่วงกึ่​่�งกลางของฤดู​ูกาลแข่​่งขั​ัน ในช่​่วงนี้​้�จะไม่​่เกิ​ิน 4 สั​ัปดาห์​์ อย่​่างไรก็​็ตามการกำำ�หนดช่​่วงการขึ้​้น� ทะเบี​ียนของแต่​่ละสมาคม ฟุ​ุตบอลจะต้​้องป้​้อนข้​้อมู​ูลเข้​้าสู่​่�ระบบ TMS ไม่​่น้​้อยกว่​่า 12 เดื​ือน ก่​่อนที่​่�จะมี​ีผลใช้​้บั​ังคั​ับ4

ในการขึ้​้�นทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล สมาคมฟุ​ุตบอลจะต้​้อง กำำ�หนดให้​้แต่​่ละสโมสรฟุ​ุตบอลออกหนั​ังสื​ือเดิ​ินทางนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Player passport) โดยระบุ​ุสโมสรฟุ​ุตบอลที่​่�ที่​่�ได้​้ขึ้​้�นทะเบี​ียนตั้​้�งแต่​่ อายุ​ุ 12 ปี​ี เป็​็นต้​้นไป (เพิ่​่�มรายละเอี​ียดข้​้อมู​ูลในนั้​้�น)4

ในการยื่​่น� ใบคำำ�ร้อ้ งขึ้​้น� ทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพนั้​้น� จะต้​้อง ยื่​่�นสำำ�เนาสั​ัญญาจ้​้างของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลแนบไปด้​้วย โดยให้​้หน่ว่ ยงาน ที่​่�มี​ีหน้​้าที่​่�ตั​ัดสิ​ินใจมี​ีอำำ�นาจในการแก้​้ไขเพิ่​่�มเติ​ิมสั​ัญญาจ้​้างของนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลได้​้ ให้​้สอดคล้​้องกั​ับหลั​ักการที่​่สหพั � นั ธ์​์ฟุตุ บอลนานาชาติ​ิกำ�ห ำ นด 4 เพื่​่�อเป็​็นการคุ้​้�มครองนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลแต่​่ละคน

ในการขึ้​้�นทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในสมาคมฟุ​ุตบอลที่​่�อยู่​่� ต่​่ า งประเทศ จะต้​้ อ งมี​ี ใ บรั​ั บ รองการโอนย้​้ า ยระหว่​่ า งประเทศ (International Transfer Certificate) ที่​่อ� อกให้​้โดยสมาคมฟุ​ุตบอลเดิ​ิม ประกอบการยื่​่�นคำำ�ร้​้องขอขึ้​้�นทะเบี​ียนในสมาคมฟุ​ุตบอลใหม่​่ด้​้วย การ ออกใบรั​ับรองการโอนย้​้ายระหว่​่างประเทศของสมาคมฟุ​ุตบอลเดิ​ิมนั้​้�น ระเบี​ียบ RSTP กำำ�หนดว่​่าห้​้ามระบุ​ุเงื่​่�อนไขหรื​ือกำำ�หนดระยะเวลาใด ๆ ในการออกใบรั​ับรอง หากมี​ีการกำำ�หนดจะถื​ือว่​่าเงื่​่�อนไขเหล่​่านั้​้�นเป็​็น 42 FIFA, RSTP 2018, Article 6.

43 FIFA, RSTP 2018, Article 7.

44 FIFA, RSTP 2018, Article 8.

54

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

โมฆะ และยั​ังกำำ�หนดว่​่าให้​้ส่​่งสำำ�เนาใบรั​ับรองการโอนย้​้ายระหว่​่าง ประเทศไปที่​่�สหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิเก็​็บไว้​้ด้​้วย ส่​่วนสมาคมฟุ​ุตบอล ใหม่​่ที่​่รั� บั ขึ้​้น� ทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ มี​ีหน้า้ ที่​่�แจ้​้งเป็​็นลายลั​ักษณ์​์ อั​ักษรแก่​่สมาคมฟุ​ุตบอลของสโมสรฟุ​ุตบอลที่​่�ทำำ�หน้า้ ที่​่�ให้​้การฝึ​ึกอบรม และให้​้การศึ​ึกษาแก่​่นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�อยู่​่�ในช่​่วงอายุ​ุ 12 ปี​ี ถึ​ึง 23 ปี​ี4

การยื​ืมตั​ัวนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพระหว่​่างสโมสรสามารถทำำ�ได้​้ โดยการจั​ัดทำำ�ข้​้อตกลงที่​่�เป็​็นลายลั​ักษณ์​์อั​ักษรระหว่​่างนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพกั​ับสโมสรฟุ​ุตบอลที่​่�เกี่​่�ยวข้​้อง โดยการยื​ืมตั​ัวนั้​้�น จะต้​้องอยู่​่�ภาย ใต้​้ข้​้อกำำ�หนดเดี​ียวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล รวมถึ​ึงข้​้อกำำ�หนด เกี่​่ย� วกั​ับค่​่าตอบแทนการฝึ​ึกอบรม และกลไกความเป็​็นน้ำำ�หนึ่​่ � ง� ในเดี​ียวกั​ัน อี​ีกด้​้วย นอกจากนี้​้จ� ะต้​้องมี​ีการยื​ืมตั​ัวนักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลในช่​่วงเดี​ียวกั​ันกั​ับ กำำ �ห นดระยะเวลาขึ้​้� น ทะเบี​ี ย นที่​่� ใ นแต่​่ ล ะสมาคมกำำ �ห นดด้​้ ว ย อย่​่างไรก็​็ตาม ระเบี​ียบ RSTP ยั​ังกำำ�หนดอี​ีกว่​่าเมื่​่�อสโมสรใหม่​่รั​ับการ ยื​ืมตั​ัวไปแล้​้ว ไม่​่มี​ีสิ​ิทธิ์​์�โอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลไปยั​ังสโมสรฟุ​ุตบอลอื่​่�น โดยไม่​่ได้​้รั​ับอนุ​ุญาตสโมสรฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดและนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลเอง4

ระเบี​ียบ RSTP ได้​้กำ�ห ำ นดเงื่​่อ� นไขในกระบวนการทำำ�สัญ ั ญาจ้​้าง 4 ระหว่​่างนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพกั​ับสโมสรฟุ​ุตบอลไว้​้ดั​ังนี้​้�

- หากมี​ีคนกลางร่​่วมเจรจาต่​่อรองในสั​ัญญาจะต้​้องระบุ​ุชื่​่�อใน

สั​ัญญาด้​้วย

- สั​ัญญาจ้​้างนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพมี​ีระยะเวลาสู​ูงสุ​ุดคื​ือ 5 ปี​ี

หากมากกว่​่านี้​้�จะได้​้รั​ับอนุ​ุญาตเป็​็นรายกรณี​ีไป โดยต้​้อง

สอดคล้​้องกั​ับกฎหมายภายในประเทศนั้​้�น ๆ ด้​้วย

- นั​ักเตะเยาวชนที่​่�มี​ีอายุ​ุต่ำำ��กว่​่า 18 ปี​ี ห้​้ามลงนามสั​ัญญาจ้​้าง

นั​ักฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีระยะเวลานานกว่​่า 3 ปี​ี 45 FIFA, RSTP 2018, Article 9.

46 FIFA, RSTP 2018, Article 10.

47 FIFA, RSTP 2018, Article 18.

55

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

- สโมสรฟุ​ุตบอลใหม่​่ที่​่ป� ระสงค์​์จะทำำ�สัญ ั ญาจ้​้างนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล

อาชี​ีพ ต้​้องแจ้​้งสโมสรฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดด้ว้ ยลายลั​ักษณ์​์อักั ษร

ก่​่อนที่​่�จะเข้​้าไปเจรจากั​ับนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล

- นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�เหลื​ือสั​ัญญากั​ับสโมสรต้​้นสั​ังกั​ัดไม่​่ถึงึ

6 เดื​ือน หรื​ือหมดสั​ัญญาแล้​้ว มี​ีอิ​ิสระในการเข้​้าเจรจาและ

ทำำ�สั​ัญญากั​ับสโมสรฟุ​ุตบอลใหม่​่

- ความสมบู​ูรณ์​์ของสั​ัญญาจ้​้างนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ อาจจะ

ไม่​่ได้​้ขึ้​้�นอยู่​่�กั​ับการตรวจร่​่างกายหรื​ือการได้​้ใบอนุ​ุญาต

การทำำ�งาน

ในระเบี​ียบ RSTP มี​ีข้​้อกำำ�หนดเพื่​่�อคุ้​้�มครองนั​ักเตะเยาวชน4 ด ดั​ังนี้​้�

- ข้​้ อ กำำ �ห นดห้​้ า มนั​ั ก เตะเยาวชนอายุ​ุ ต่ำ ำ � � กว่​่ า 18 ปี​ี

โอนย้​้ายสโมสรระหว่​่างประเทศ โดยระบุ​ุว่​่า “การโอนย้​้าย

นั​ั ก ฟุ​ุ ต บอลระหว่​่ า งประเทศ จะได้​้ รั ั บ อนุ​ุ มั ั ติ ิ เ ฉพาะ

นั​ักฟุ​ุตบอลที่​่�มี​ีอายุ​ุมากว่​่า 18 ปี​ี เท่​่านั้​้�น”

- ข้​้อกำำ�หนดยกเว้​้นการห้​้าม 3 กรณี​ี ดั​ังนี้​้� ข้​้อยกเว้​้นที่​่� 1 ผู้ป้� กครองของนั​ักเตะเยาวชนย้​้ายไปยั​ังประเทศ ที่​่�สโมสรฟุ​ุตบอลใหม่​่ตั้​้�งอยู่​่� ด้​้วยเหตุ​ุผลที่​่�ไม่​่เชื่​่�อมโยงกั​ับฟุ​ุตบอล เช่​่น ผู้​้�ปกครองย้​้ายไปทำำ�งานในต่​่างประเทศ ข้​้ อ ยกเว้​้ น ที่​่� 2 การโอนย้​้ า ยนั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลภายใน ขอบเขตของสหภาพยุ​ุ โรป (EU) หรื​ื อ เขตเศรษฐกิ​ิ จยุ ุ โรป (EEA) และนั​ักเตะเยาวชนมี​ีอายุ​ุระหว่​่าง 16-18 ปี​ี ในกรณี​ีนี้​้ส� โมสรฟุ​ุตบอลใหม่​่ จะต้​้องปฏิ​ิบั​ัติ​ิตามข้​้อผู​ูกพั​ันขั้​้�นต่ำำ�� ดั​ังนี้​้�คื​ือ (1) สโมสรฟุ​ุตบอลใหม่​่ จะต้​้องจั​ั ดเตรี​ียมการศึ​ึกษาด้​้านฟุ​ุตบอลและหรื​ือการฝึ​ึกซ้​้อมตาม มาตรฐานขั้​้� น สู​ู ง แก่​่ นั ั ก เตะเยาวชน (2) สโมสรฟุ​ุ ต บอลใหม่​่ จ ะรั​ั บ 48 FIFA, RSTP 2018, Article 19.

56

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

ประกั​ันแก่​่นั​ักเตะเยาวชน ด้​้านวิ​ิชาการ และหรื​ือ โรงเรี​ียน และหรื​ือ อาชี​ีวศึ​ึกษา และหรื​ือการฝึ​ึกอบรม ที่​่�นอกเหนื​ือจากการศึ​ึกษาด้​้าน ฟุ​ุตบอลและการฝึ​ึกซ้​้อม สิ่​่ง� นี้​้จ� ะช่​่วยให้​้นักั เตะเยาวชนสามารถประกอบ อาชี​ีพอย่​่างอื่​่�น หากต้​้องหยุ​ุดเล่​่นฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (3) สโมสรฟุ​ุตบอลใหม่​่ จะจั​ัดเตรี​ียมสิ่​่�งที่​่�จำำ�เป็​็นเพื่​่�อทำำ�ให้​้มั่​่�นใจว่​่านั​ักเตะเยาวชนจะได้​้รั​ับการ ดู​ูแลที่​่�ดี​ีที่​่�สุ​ุด เช่​่น มาตรฐานความเป็​็นอยู่​่�ที่​่�ดี​ีกั​ับครอบครั​ัวอุ​ุปถั​ัมภ์​์ หรื​ือในที่​่�พักั ของสโมสรฟุ​ุตบอล การแต่​่งตั้​้ง� พี่​่�เลี้​้ย� งประจำำ�สโมสรฟุ​ุตบอล เป็​็นต้​้น (4) ในการขึ้​้น� ทะเบี​ียนนั​ักเตะเยาวชนของสโมสร สโมสรจะต้​้อง แสดงหลั​ักฐานที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องว่​่าได้​้ปฏิ​ิบั​ัติ​ิตามข้​้อผู​ูกพั​ันดั​ังกล่​่าว สำำ�หรั​ับประเทศที่​่�นั​ักเตะเยาวชนอายุ​ุ 16-18 ปี​ี สามารถโอน ย้​้ายระหว่​่างประเทศได้​้นั้​้�น ในสหภาพยุ​ุโรป มี​ีทั้​้�งหมด 28 ประเทศคื​ือ ออสเตรี​ีย เบลเยี​ียม บั​ัลแกเรี​ีย โครเอเชี​ีย ไซปรั​ัส เช็​็ก เดนมาร์​์ก เอสโตเนี​ีย ฟิ​ินแลนด์​์ ฝรั่​่�งเศส เยอรมนี​ี กรี​ีซ ฮั​ังการี​ี ไอร์​์แลนด์​์ อิ​ิตาลี​ี ลั​ัตเวี​ีย ลิ​ิทัวั เนี​ีย ลั​ักเซมเบิ​ิร์ก์ มอลตา เนเธอร์​์แลนด์​์ โปแลนด์​์ โปรตุ​ุเกส โรมาเนี​ี ย สโลวาเกี​ี ย สโลวี​ี เ นี​ี ย สเปน สวี​ี เ ดน สหราชอาณาจั​ั ก ร และในเขตเศรษฐกิ​ิ จยุ ุ โรปอี​ี ก 3 ประเทศ ที่​่� น อกเหนื​ื อ จาก 28 ประเทศข้​้างต้​้น คื​ือ ไอซ์​์แลนด์​์ ลิ​ิกเตนสไตน์​์ และนอร์​์เวย์​์ ข้​้อยกเว้​้นที่​่� 3 นั​ักเตะเยาวชนมี​ีที่​่�พั​ักไม่​่เกิ​ิน 50 กิ​ิโลเมตร จากชายแดน และสโมสรฟุ​ุตบอลที่​่�นั​ักเตะเยาวชนจะขึ้​้�นทะเบี​ียน ในสมาคมฟุ​ุ ต บอลของประเทศเพื่​่� อ นบ้​้ า นอยู่​่�ในระยะไม่​่ เ กิ​ิ น 50 กิ​ิโลเมตรจากชายแดน โดยระยะห่​่างสู​ูงสุ​ุดระหว่​่างภู​ูมิลำิ �ำ เนาของนั​ักเตะ เยาวชนกั​ับสำำ�นั​ักงานใหญ่​่ของสโมสรฟุ​ุตบอลจะไม่​่เกิ​ิน 100 กิ​ิโลเมตร และในข้​้อยกเว้​้นดั​ังกล่​่าว นั​ักเตะเยาวชนจะต้​้องอาศั​ัยอยู่​่�ที่​่บ้� า้ นของตน ต่​่อไปและสมาคมฟุ​ุตบอลของทั้​้�ง 2 ประเทศ จะต้​้องให้​้ความยิ​ินยอม อย่​่างชั​ัดแจ้​้ง

นอกจากนี้​้� ยั ั ง กำำ �ห นดอี​ี ก ว่​่ า ข้​้ อ กำำ �ห นดดั​ั ง กล่​่ า ว จะใช้​้ กั ั บ นั​ักเตะเยาวชนที่​่�ไม่​่เคยขึ้​้�นทะเบี​ียนกั​ับสโมสรฟุ​ุตบอลมาก่​่อน และ 57

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ไม่​่ ใช่​่ สั ั ญ ชาติ​ิ ข องประเทศที่​่� เขาต้​้ อ งการไปขึ้​้� น ทะเบี​ี ย นครั้​้� ง แรก และนั​ักเตะเยาวชนคนนั้​้น� จะไม่​่ได้​้อาศั​ัยอยู่​่�ในประเทศนั้​้�นต่​่อเนื่​่�องมาก กว่​่า 5 ปี​ี

อย่​่างไรก็​็ตาม การโอนย้​้ายนั​ักเตะเยาวชนระหว่​่างประเทศและ การขึ้​้น� ทะเบี​ียนครั้​้ง� แรก นั้​้น� จะต้​้องผ่​่านการอนุ​ุมัติั จิ ากคณะอนุ​ุกรรมการ ที่​่�ได้​้รับั การแต่​่งตั้​้ง� มาจากคณะกรรมการสถานภาพนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล เพื่​่�อ เป็​็นไปตามวั​ัตถุ​ุประสงค์​์ในการคุ้​้�มครองนั​ักเตะเยาวชน เมื่​่�อได้​้รั​ับ การอนุ​ุมั​ัติ​ิแล้​้วจึ​ึงจะสามารถไปขอใบรั​ับรองการโอนย้​้ายระหว่​่าง ประเทศ หรื​ือการขึ้​้�นทะเบี​ียนครั้​้�งแรกได้​้ หากฝ่​่าฝื​ืนจะถู​ูกลงโทษโดย คณะกรรมการวิ​ินั​ัยตามระเบี​ียบปฏิ​ิบั​ัติ​ิของสหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิ

โรงเรี​ียนฟุ​ุตบอล (academy) มี​ีหน้า้ ที่​่ต้� อ้ งรายงานนั​ักเตะเยาวชน ทุ​ุกคนที่​่�อยู่​่�ในโรงเรี​ียนฟุ​ุตบอลแก่​่สมาคมฟุ​ุตบอล และสมาคมฟุ​ุตบอลมี​ี หน้​้าที่​่�เก็​็บทะเบี​ียนนั​ักเตะเยาวชนเอาไว้​้ โดยมี​ีรายละเอี​ียดประกอบด้​้วย ชื่​่�อ-นามสกุ​ุล วั​ันเดื​ือนปี​ีเกิ​ิด และที่​่�อยู่​่�ของโรงเรี​ียนสั​ังกั​ัด4 ค่​่าตอบแทนการฝึ​ึกอบรม สโมสรฟุ​ุตบอลใหม่​่จะต้​้องจ่​่ายค่​่า ตอบแทนการฝึ​ึกอบรมให้​้แก่​่สโมสรฟุ​ุตบอลที่​่�เป็​็นสถานที่​่�ฝึ​ึกซ้​้อมให้​้แก่​่ นั​ักเตะเยาวชนโดยจะจ่​่ายให้​้ต่​่อเมื่​่�อนั​ักเตะเยาวชนคนนั้​้�นได้​้ลงนาม สั​ัญญาในฐานะนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ และจะจ่​่ายให้​้ในแต่​่ละครั้​้�งที่​่�มี​ี การโอนย้​้ายนั​ักฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจะกว่​่าอายุ​ุ 23 ปี​ี5

กลไกความเป็​็นน้ำำ��หนึ่​่�งในเดี​ียวกั​ัน หากมี​ีการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพก่​่อนที่​่�สั​ัญญาจ้​้างจะสิ้​้�นสุ​ุดลง สโมสรฟุ​ุตบอลใดก็​็ตาม ที่​่�มาส่​่วนในการให้​้การศึ​ึกษาและให้​้ฝึ​ึกอบรม จะได้​้รั​ับสั​ัดส่​่วนของ ค่​่าตอบแทนที่​่�จ่​่ายให้​้กั​ับสโมสรเดิ​ิมทุ​ุกครั้​้�ง5 49 FIFA, RSTP 2018, Article 19bis.

50 FIFA, RSTP 2018, Article 20.

51 FIFA, RSTP 2018, Article 21.

58

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

(3) กฎ homegrown rule ของสมาพั​ันธ์​์สมาคมฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป

นอกเหนื​ือจากการแข่​่งขั​ันฟุ​ุตบอลที่​่�สหพันั ธ์​์ฟุตุ บอลนานาชาติ​ิ จั​ัดแล้​้ว สโมสรฟุ​ุตบอลต่​่าง ๆ ยั​ังเข้​้าร่​่วมการแข่​่งขั​ันในรายการของ สมาพั​ั น ธ์​์ ส มาคมฟุ​ุ ต บอลยุ​ุ โรปด้​้ ว ย คื​ื อ ยู​ู ฟ่ ่ า แชมป์​์ เ ปลี่​่� ย นลี​ี ก และยู​ูฟ่า่ ยู​ูโรปาลี​ีก ในค.ศ.2005 สมาพั​ันธ์​์สมาคมฟุ​ุตบอลยุ​ุโรปกำำ�หนดกฎ homegrown rule และได้​้ใช้​้บั​ังคั​ับตลอดมา โดยใน Regulations of the UEFA Champions League 2018-21 Cycle 2019/20 Season ได้​้กำำ�หนดรายละเอี​ียดดั​ังนี้​้� สโมสรฟุ​ุตบอลมี​ีหน้​้าที่​่�ในการส่​่งรายชื่​่�อนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลทั้​้�ง ชุ​ุด A และ ชุ​ุด B โดยสโมสรฟุ​ุตบอลต้​้องลงนามให้​้ทั​ันตรงเวลา และ ส่​่งให้​้สมาคมฟุ​ุตบอลระดั​ับชาติ​ิเพื่​่�อตรวจสอบความถู​ูกต้​้อง และส่​่งต่​่อ ให้​้สมาพั​ันธ์​์สมาคมฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป สำำ�หรั​ับรายชื่​่�อนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้อง ระบุ​ุชื่​่�อนามสกุ​ุล วั​ันเดื​ือนปี​ีเกิ​ิด เบอร์​์และชื่​่�อบนเสื้​้�อฟุ​ุตบอล สั​ัญชาติ​ิ วั​ันที่​่�ขึ้​้น� ทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ชื่​่อ� และนามสกุ​ุลของหั​ัวหน้า้ ผู้ฝึ้� กึ สอน นอกจากนี้​้�ในรายชื่​่อ� นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้องยื​ืนยั​ันผลการตรวจสุ​ุขภาพของ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลทุ​ุกคนโดยแพทย์​์ประจำำ�สโมสรฟุ​ุตบอล5

รายชื่​่� อ นั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลชุ​ุ ด A มี​ี จำ ำ � นวนไม่​่ เ กิ​ิ น 25 คน ในจำำ�นวนนี้​้�อย่​่างน้​้อย 8 คน ต้​้องเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�ได้​้รั​ับการฝึ​ึกฝน ในท้​้องถิ่​่�น (locally trained player) ซึ่​่�งเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่� ได้​้รั​ับการฝึ​ึกฝนในสมาคมฟุ​ุตบอลระดั​ับชาติ​ิเดี​ียวกั​ัน ไม่​่เกิ​ิน 4 คน โดยในรายชื่​่อ� นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลชุ​ุด A ต้​้องระบุ​ุจำ�ำ แนกให้​้ชัดั เจนว่​่านั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลคนไหนมี​ีคุ​ุณสมบั​ัติ​ิอย่​่างได หากสโมสรฟุ​ุตบอลใดมี​ีจำำ�นวน นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�ได้​้รั​ับการฝึ​ึกฝนในท้​้องถิ่​่�นน้​้อยกว่​่า 8 คน จะทำำ�ให้​้ จำำ�นวนรายชื่​่�อนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในชุ​ุด A ลดลงตามลำำ�ดั​ับ5 52 UEFA, Regulations of the UEFA Champions League 2018-21 Cycle 2019/20 Season, Article 44.01.

53 UEFA, Regulations of the UEFA Champions League 2018-21 Cycle 2019/20 Season, Article 44.02.

59

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

นั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลที่​่� ไ ด้​้ รั ั บ การฝึ​ึ ก ฝนในท้​้ อ งถิ่​่� น (locally trained player) มี​ีความหมายทั้​้�ง “club-trained player” กั​ับ “association-trained player” นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�ได้​้รั​ับการฝึ​ึกฝนในสโมสรฟุ​ุตบอลปั​ัจจุ​ุบั​ัน “club-trained player” คื​ือนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�มี​ีอายุ​ุระหว่​่าง 15 - 21 ปี​ี โดยไม่​่คำำ�นึ​ึงถึ​ึงสั​ัญชาติ​ิและอายุ​ุ ซึ่​่�งนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลดั​ังกล่​่าวเคยขึ้​้�น ทะเบี​ียนกั​ับสโมสรฟุ​ุตบอลปั​ัจจุ​ุบั​ันเป็​็นระยะเวลา 3 ฤดู​ูกาลแข่​่งขั​ัน หรื​ือเป็​็นระยะเวลา 36 เดื​ือน การนั​ับระยะเวลาจะติ​ิดต่​่อกั​ันหรื​ือไม่​่ติ​ิด ต่​่อก็​็ได้​้5 นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�ได้​้รับั การฝึ​ึกฝนในสมาคมฟุ​ุตบอลระดั​ับชาติ​ิ เดี​ียวกั​ัน “association-trained player” คื​ือนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�มี​ีอายุ​ุ ระหว่​่าง 15 - 21 ปี​ี โดยไม่​่คำำ�นึงึ ถึ​ึงสั​ัญชาติ​ิและอายุ​ุ ซึ่​่ง� นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ดั​ังกล่​่าวเคยขึ้​้�นทะเบี​ียนกั​ับสโมสรฟุ​ุตบอลหรื​ือสโมสรฟุ​ุตบอลอื่​่�น ๆ ที่​่� เป็​็นสมาชิ​ิกสมาคมฟุ​ุตบอลระดั​ับประเทศเดี​ียวกั​ันกั​ับสโมสรฟุ​ุตบอล ปั​ัจจุบัุ นั ของเขา เป็​็นระยะเวลา 3 ฤดู​ูกาลแข่​่งขั​ัน หรื​ือเป็​็นระยะเวลา 36 เดื​ือน การนั​ับระยะเวลาจะติ​ิดต่​่อกั​ันหรื​ือไม่​่ติ​ิดต่​่อก็​็ได้​้5 สำำ�หรับั รายชื่​่อ� นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลชุ​ุด B สโมสรฟุ​ุตบอลสามารถขึ้​้น� ทะเบี​ียนไว้​้ได้​้จำำ�นวนไม่​่จำำ�กั​ัด แต่​่มี​ีข้​้อกำำ�หนดว่​่าจะต้​้องเป็​็นนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลที่​่�มี​ีอายุ​ุไม่​่เกิ​ิน 21 ปี​ี และเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�ได้​้สิ​ิทธิ์​์�ลงเล่​่น ให้​้กั​ับสโมสรฟุ​ุตบอลนั้​้�น ๆ มา ไม่​่ต่ำำ��กว่​่า 2 ปี​ี5

54 UEFA, Regulations of the UEFA Champions League 2018-21 Cycle 2019/20 Season, Article 44.04.

55 UEFA, Regulations of the UEFA Champions League 2018-21 Cycle 2019/20 Season, Article 44.05.

56 UEFA, Regulations of the UEFA Champions League 2018-21 Cycle 2019/20 Season, Article 44.11.

60

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

(4) Premier League Rules ข้​้อกำำ�หนดสำำ�หรั​ับการขึ้​้�นทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล กำำ�หนดว่​่า ห้​้ามนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลลงเล่​่นให้​้สโมสรฟุ​ุตบอลในการแข่​่งขั​ันพรี​ีเมี​ียร์​์ ลี​ีก เว้​้นแต่​่สโมสรฟุ​ุตบอลทำำ�การขึ้​้�นทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลและผ่​่าน การยื​ืนยั​ันจากคณะกรรมการพรี​ีเมี​ียร์​์ลีกี แล้​้ว โดยจะมี​ีผลอย่​่างน้​้อย 75 นาที​ี ก่​่อนเริ่​่ม� เกมแข่​่งขั​ัน เพื่​่�อให้​้สามารถลงเล่​่นหลั​ังจากการปิ​ิดหน้า้ ต่​่าง โอนย้​้ายฤดู​ูร้อ้ น และจนสิ้​้น� สุ​ุดฤดู​ูกาลแข่​่งขั​ัน โดยนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลคนนั้​้น� จะต้​้องปรากฏในรายชื่​่�อนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลของสโมสรฟุ​ุตบอล หรื​ือเป็​็น นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอายุ​ุต่ำำ��กว่​่า 21 ปี​ี การขึ้​้�นทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลนั้​้�น จะสมบู​ูรณ์​์ต่อ่ เมื่​่อ� ได้​้รับั การยื​ืนยั​ันทางไปรษณี​ีย์อิ์ เิ ล็​็กทรอนิ​ิกส์​์จากลี​ีก5

การเพิ่​่�มรายชื่​่�อและการลบรายชื่​่�อของสโมสรฟุ​ุตบอล สโมสร ฟุ​ุตบอลจะต้​้องส่​่งตามแบบฟอร์​์มที่​่�กำำ�หนด และจะเป็​็นผลเมื่​่�อได้​้รั​ับ การยื​ื น ยั​ั น เป็​็ น ลายลั​ั ก ษณ์​์ อั ั ก ษรจากคณะกรรมการพรี​ี เ มี​ี ยร์​์ ลี ี ก 5 ก การเปลี่​่�ยนแปลงรายชื่​่�อจะทำำ�ได้​้ต่​่อเมื่​่�ออยู่​่�ในช่​่วงระยะเวลาการเปิ​ิด หน้​้าต่​่างโอนย้​้ายหรื​ือในเวลาอื่​่�น ที่​่�ได้​้รั​ับอนุ​ุญาตจากคณะกรรมการ พรี​ีเมี​ียร์​์ลี​ีกเท่​่านั้​้�น5

นอกเหนื​ือจากแบบฟอร์​์มและเอกสารที่​่�กำำ�หนดแล้​้ว สโมสร ฟุ​ุตบอลจะต้​้องจั​ัดส่​่งสั​ัญญาที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับตั​ัวนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลทั้​้�งหมด เช่​่น สั​ัญญาที่​่�เป็​็นข้​้อเสนอสโมสรฟุ​ุตบอล สั​ัญญาที่​่�เป็​็นการกำำ�หนดสิ​ิทธิ​ิ ในการโอนย้​้ า ย สั​ั ญ ญาจ้​้ า งนั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอล ส่​่ ง ให้​้ ค ณะกรรมการ พรี​ีเมี​ียร์​์ลี​ีกเห็​็นชอบด้​้วย ในขั้​้�นตอนการขึ้​้�นทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล6 57 Premier League, Premier League Rules in Premier League Handbook Season 2019/20, Article U.1.

58 Premier League, Premier League Rules in Premier League Handbook Season 2019/20, Article U.4.

59 Premier League, Premier League Rules in Premier League Handbook Season 2019/20, Article U.6.

60 Premier League, Premier League Rules in Premier League Handbook Season 2019/20, Article U.8.

61

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

การขึ้​้�นทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล พรี​ีเมี​ียร์​์ลี​ีกได้​้กำำ�หนดไว้​้ 4 ประเภท คื​ือ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลสมั​ัครเล่​่น นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�มี​ีสั​ัญญา (นั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ ) นั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลที่​่� มี ี สั ั ญ ญารายเดื​ื อ น นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�มี​ีสั​ัญญาชั่​่�วคราว (ยื​ืมตั​ัว) ส่​่วนการขึ้​้�นทะเบี​ียน นั​ั ก เตะเยาวชนจะถู​ู ก กำำ �กั ั บ ดู​ู แ ลโดย กฎการพั​ั ฒ นาเยาวชน แยก ออกไปโดยเฉพาะ6

ใบรั​ั บ รองการโอนย้​้ า ยระหว่​่ า งประเทศ (International Transfer Certificate) พรี​ีเมี​ียร์​์ลี​ีกกำำ�หนดว่​่า นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�จะโอน ย้​้ายมาจากสโมสรฟุ​ุตบอลที่​่�สั​ังกั​ัดสมาคมฟุ​ุตบอลอื่​่�น ๆ จะต้​้องได้​้รั​ับ การยื​ืนยั​ันเป็​็นลายลั​ักษณ์​์อั​ักษรจากสมาคมฟุ​ุตบอลนั้​้�น ๆ และได้​้ออก ใบรั​ับรองการโอนย้​้ายระหว่​่างประเทศให้​้นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลคนดั​ังกล่​่าว ก่​่อน รวมถึ​ึงกรณี​ีการยื​ืมตั​ัวด้​้วย6

สิ​ิทธิ​ิในการทำำ�งานในประเทศอั​ังกฤษ ในใบคำำ�ร้​้องของขึ้​้�น ทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลจะต้​้องมาพร้​้อมกั​ับหลั​ักฐานที่​่�พรี​ีเมี​ียร์​์ลีกี เรี​ียก ให้​้แสดงว่​่า นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลคนดั​ังกล่​่าวสามารถทำำ�งานในประเทศอั​ังกฤษ ได้​้ และพรี​ีเมี​ียร์​์ลี​ีกจะไม่​่ยื​ืนยี​ีนสิ​ิทธิ​ิในการลงเล่​่นจนกว่​่าจะได้​้รั​ับ หลั​ักฐานดั​ังกล่​่าว6 หน้​้าต่​่างการโอนย้​้าย พรี​ีเมี​ียร์​์ลี​ีกกำำ�หนดว่​่า หน้​้าต่​่างโอนย้​้าย หมายถึ​ึง ช่​่วงเวลา 2 ช่​่วงเวลาใน 1 ปี​ี ที่​่�มี​ีวั​ัตถุ​ุประสงค์​์เพื่​่�อให้​้สโมสร ฟุ​ุตบอลสามารถขึ้​้�นทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลใหม่​่ ขึ้​้�นทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลที่​่�โอนย้​้ายมา และการขึ้​้�นทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�โอนย้​้าย ชั่​่�วคราว หรื​ือการยื​ืมตั​ัว6 61 Premier League, Premier League Rules in Premier League Handbook Season 2019/20, Article U.9.

62 Premier League, Premier League Rules in Premier League Handbook Season 2019/20, Article U.11.

63 Premier League, Premier League Rules in Premier League Handbook Season 2019/20, Article U.13 64 Premier League, Premier League Rules in Premier League Handbook

62

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

สำำ�หรั​ับหน้​้าต่​่างการโอนย้​้ายฤดู​ูร้​้อนนั้​้�น วั​ันสิ้​้�นสุ​ุดจะกำำ�หนด ไว้​้ในเวลา 17.00 น. ของวั​ันพฤหั​ัสบดี​ีสุดท้ ุ า้ ยก่​่อนจะเริ่​่ม� ฤดู​ูกาลแข่​่งขั​ัน หรื​ือเป็​็นวั​ันอื่​่น� ๆ ตามดุ​ุลยพิ​ินิจที่​่ ิ ค� ณะกรรมการพรี​ีเมี​ียร์​์ลีกี กำำ�หนด ซึ่​่ง� จะ ใช้​้วั​ันที่​่�สโมสรฟุ​ุตบอลส่​่วนใหญ่​่เห็​็นด้​้วย ส่​่วนเวลาเริ่​่�มต้​้นของหน้​้าต่​่าง การโอนย้​้ายฤดู​ูร้อ้ นนั้​้น� กำำ�หนดไว้​้ 2 แบบ คื​ือ 1) ตอนเที่​่ย� งคื​ืนในวั​ันสุ​ุดท้า้ ย ของฤดู​ูกาลแข่​่งขั​ัน หรื​ือ 2) เวลาเที่​่�ยงคื​ืนของวั​ันที่​่�นั​ับย้​้อนหลั​ังจากวั​ัน สิ้​้�นสุ​ุดขึ้​้�นมา 12 สั​ัปดาห์​์ แล้​้วแต่​่ว่​่าจะใช้​้เวลาใด6 สำำ�หรั​ับหน้​้าต่​่างการโอนย้​้ายฤดู​ูหนาว จะเริ่​่�มต้​้นขึ้​้�นในเวลา เที่​่�ยงคื​ืนของวั​ันที่​่� 31 ธั​ันวาคม หรื​ือ ตามวั​ันเวลาอื่​่�น ๆ ตามดุ​ุลยพิ​ินิ​ิจ ที่​่�คณะกรรมการพรี​ีเมี​ียร์​์ลี​ีกกำำ�หนด และจะสิ้​้�นสุ​ุดในวั​ันที่​่� 31 มกราคม หากเป็​็นวั​ันทำำ�งาน หรื​ือไม่​่เป็​็นวั​ันทำำ�งานให้​้เป็​็นวั​ันทำำ�งานแรกหลั​ังจาก นั้​้�น ตามเวลาที่​่�คณะกรรมการพิ​ิจารณา6

นอกเหนื​ื อ จากช่​่ ว งเวลาหน้​้ า ต่​่ า งการโอนย้​้ า ยดั​ั ง กล่​่ า ว คณะกรรมการพรี​ีเมี​ียร์​์ลี​ีกอาจใช้​้ดุ​ุลยพิ​ินิ​ิจอย่​่างเด็​็ดขาดได้​้ ในการที่​่�จะ ปฏิ​ิเสธคำำ�ร้อ้ งเพื่​่�อขึ้​้น� ทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล หรื​ือ ในการอนุ​ุญาตให้​้ขึ้​้น� ทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล หากคณะกรรมการเห็​็นว่​่าเหมาะสมโดย สามารถกำำ�หนดเงื่​่�อนไขให้​้สโมสรฟุ​ุตบอลและนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้อง ผู​ูกพั​ัน6

Season 2019/20, Article V.1.

65 Premier League, Premier League Rules in Premier League Handbook Season 2019/20, Article V.2.

66 Premier League, Premier League Rules in Premier League Handbook Season 2019/20, Article V.3.

67 Premier League, Premier League Rules in Premier League Handbook Season 2019/20, Article V.4.

63

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

บทที่​่� 3 การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ภายใต้​้นโยบายกฎหมายสหภาพยุ​ุโรป

ระบบ Transfer ได้​้ถู​ูกออกแบบเพื่​่� อรองรั​ั บการโยกย้​้ าย ถิ่​่�นฐานของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในฐานะที่​่�เป็​็นนั​ักกี​ีฬาในอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป พร้​้อมกั​ับถู​ูกกำำ�หนดขึ้​้�นเพื่​่�อรองรั​ับการเคลื่​่อ� นย้​้ายแรงงาน ในฐานะที่​่เ� ป็​็นแรงงานในตลาดยุ​ุโรป6 อีกกทั้งง�ระบบ Transfer ก็ถถูกกสร้าางข ขึ้​้น� มารองรั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในฐานะผู้​้�ที่​่มี� ทัี กั ษะทาง การเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลสู​ูง ซึ่​่ง� เป็​็นที่​่�ต้อ้ งการของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต่​่าง ๆ ในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต่​่าง ๆ ในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปจึ​ึงยื่​่น� ข้​้อเสนอ อั​ันเป็​็นหนทางสู่​่�ความเจริ​ิญก้​้าวหน้​้าในด้​้านเศรษฐกิ​ิจ สั​ังคมและกี​ีฬา6 ภ ภายใต้​้การออกแบบระบบ Transfer ให้​้เชื่​่�อมโยงกั​ับการลงทุ​ุนใน นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในฐานะที่​่�เป็​็นทั้​้�งแรงงานและนั​ักกี​ีฬาอาชี​ีพ เช่​่น การฝึ​ึกซ้​้อมกี​ีฬาฟุ​ุตบอล การพั​ัฒนาทั​ักษะทางการกี​ีฬา และ การส่​่งเสริ​ิมความแข็​็งแรงทางกาย เป็​็นต้​้น

การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพส่​่งผลดี​ีต่​่อสโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีศั​ักยภาพทางการเงิ​ินและมี​ีความพร้​้อมรั​ับนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอื่​่�นเข้​้ามาทำำ�งานหรื​ือ ประกอบอาชี​ีพในสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพของตน เพราะการซื้​้�อตั​ัว นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลศั​ักยภาพและทั​ักษะมาได้​้นั้​้�น ย่​่อมทำำ�ให้​้สโมสรกี​ีฬา 68 Walters, G. & Rossi, G. (2009). Labour Market Migration in European Football: Key Issues and Challenges. Birkbeck Sport Business Centre Research Paper, 2 (2), 1-163.

69 Poli, R., Besson, R. & Ravenel, L. (2018). Football Analytics The CIES Football Observatory 2017/18 season. Neuchâtel: CIES Football Observatory.

65

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพมี​ีโอกาสพั​ัฒนาที​ีมของตนเพื่​่�อเป้​้าหมายชั​ัยชนะในการ แข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลกั​ับชั​ัยชนะในเกมธุ​ุรกิ​ิจกี​ีฬาฟุ​ุตบอลได้​้ แต่​่กระนั้​้�น ก็​็ตามประเด็​็นปั​ัญหาเกี่​่ย� วกั​ับสิ​ิทธิ​ิในการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ข้​้ามสโมสรก็​็ไม่​่ถูกู ให้​้ความสำำ�คัญ ั เท่​่าที่​่ค� วร ประกอบกั​ับมาตรฐานที่​่เ� ป็​็น เอกภาพเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ กลั​ับถู​ูกใช้​้เป็​็น เครื่​่�องมื​ือแสวงหาประโยชน์​์เหนื​ือตั​ัวนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ พร้​้อมกั​ับ อาจถู​ูกใช้​้เป็​็นเครื่​่อ� งมื​ือในการกดขี่​่�นักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในอี​ีกทางหนึ่​่�ง

ภายหลั​ังจากที่​่�ศาลยุ​ุติ​ิ ธรรมยุ​ุโรปได้​้พิ​ิพากษาคดี​ี Union Royale Belge des Sociétés de Football Association ASBL v Jean-Marc Bosman (1995) C-415/93 หรื​ือคดี​ี Bosman Ruling ที่​่สร้ � า้ งหลั​ักประกั​ันสิ​ิทธิ​ิในการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสร ภายใต้​้การส่​่งเสริ​ิมเสรี​ีภาพในการเคลื่​่อ� นย้​้ายถิ่​่น� ฐานสำำ�หรับั แรงงานและ เสรี​ีภาพในการเข้​้าร่​่วมสมาคมของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในลั​ักษณะที่​่� สร้​้างกฎเกณฑ์​์ในระบบ Transfer ของลี​ีกการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปรู​ูปแบบใหม่​่ขึ้​้�นมา7 ร้ออมกับบผ่ออนคลายหรืออยกเลิกก ก การบั​ังคั​ับ กฎเกณฑ์​์ภายใต้​้ระบบ Transfer ของลี​ีกการแข่​่งขั​ันกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปในรู​ูปแบบเดิ​ิม ย่​่อมเป็​็นเครื่​่�องยื​ืนยั​ันว่​่าศาล ยุ​ุติ​ิธรรมยุ​ุโรปได้​้วางหลั​ักเกณฑ์​์ไปในเชิ​ิงคุ้​้�มครองนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ที่​่�ถู​ูกเอารั​ัดเอาเปรี​ียบจากการบั​ังคั​ับใช้​้กฎเกณฑ์​์ในระบบ Transfer จากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัด ที่​่�อาศั​ัยช่​่องแสวงหาประโยชน์​์หรื​ือ หากิ​ินกั​ับความทุ​ุกข์​์ยากของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�ต้​้องการทำำ�งาน เลี้​้�ยงชี​ีพในตลาดแรงงานยุ​ุโรป

ในเวลาต่​่อมาองค์​์กรฝ่​่ายนิ​ิติบัิ ญ ั ญั​ัติแิ ละฝ่​่ายบริ​ิหารของสหภาพ ยุ​ุโรปได้​้ร่ว่ มกั​ันกำำ�หนดนโยบายและกำำ�หนดกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปขึ้​้น� มา หลายฉบั​ับ ที่​่�ไม่​่เพี​ียงศึ​ึกษาและให้​้ข้​้อเสนอแนวทางในส่​่วนของการ ขจั​ัดการเอารั​ัดเอาเปรี​ียบนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในฐานะที่​่เ� ป็​็นทั้​้ง� นั​ักกี​ีฬา 70 Binder, J. J. & Findlay, M. (2008). The Effects of the Bosman Ruling on National and Club Teams in Europe. Journal of Sports Economics, 13 (2), 107-129.

66

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

อาชี​ีพและแรงงานเท่​่านั้​้�น หากแต่​่ยั​ังเสนอแนะมาตรการของสหภาพ ยุ​ุโรปที่​่�ให้​้ความคุ้​้�มครองนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ทำำ�ให้​้นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่� ต้​้องการโอนย้​้ายข้​้ามสโมสรไม่​่ถู​ูกเอารั​ัดเอาเปรี​ียบจากสโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลและไม่​่เป็​็นเหยื่​่�อของความเป็​็นเป็​็นธรรมภายใต้​้การบั​ังคั​ับใช้​้ ระบบ Transfer7 อีกกประการหนึ่งง� ในขณะที่กกฎหมายสหภาพยุโโรปได้ววาง ห � หลั​ักเกณฑ์​์ในลั​ักษณะให้​้ความคุ้​้�มครองนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพทั้​้ง� ในฐานะ ที่​่�เป็​็นนั​ักกี​ีฬาอาชี​ีพและแรงงาน สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพบางส่​่วน ในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปก็​็ยั​ังหลี​ีกเลี่​่�ยงที่​่�จะดำำ�เนิ​ินตามนโยบายและกฎหมาย สหภาพยุ​ุโรปเกี่​่ย� วกั​ับสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนของการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ

ในบทที่​่� 3 จะทำำ�การศึ​ึกษานโยบายและกฎหมายสหภาพ ยุ​ุโรป (EU Law & Policy) ที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพ อาทิ​ิ (1) พั​ัฒนาการของกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปเกี่​่�ยวกั​ับการโอน ย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพโดยสั​ังเขป (2) สนธิ​ิสั​ัญญา Treaty on the Functioning of the European Union 2007 (3) เอกสาร White Paper on Sport 2007 (4) เอกสาร Communication on Sports 2011 และ (5) เอกสาร Council Resolution on an EU Work Plan for Sport 2017-20207 เพื่ออ�นำไไ�ปสู่ �(6) อภิปปรายนโยบายและกฎหมาย ส สหภาพยุ​ุโรปเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในบริ​ิบทสิ​ิทธิ​ิ มนุ​ุษยชนในส่​่วนสุ​ุดท้​้าย ท้​้ายที่​่�สุ​ุดเนื้​้�อหาในบทที่​่� 3 นี้​้�จะสร้​้างข้​้อสรุ​ุปว่​่าทิ​ิศทางของ กฎหมายและนโยบายสหภาพยุ​ุโรปว่​่าด้​้วยการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพมี​ีสาระสำำ�คั​ัญอย่​่างไรบ้​้าง พร้​้อมกั​ับตั้​้�งข้​้อสั​ังเกตบางประการ เกี่​่�ยวกั​ับกฎหมายและนโยบายสหภาพยุ​ุโรปดั​ังกล่​่าวว่​่าอาจมี​ีปั​ัญหา และอุ​ุปสรรคทางกฎหมายอย่​่างไรบ้​้าง 71 Lee, A. L. (1995). The Bosman Case: Protecting Freedom of Movement in European Football. Fordham International Law Journal, 3 (19), 1255-1316.

72 European Olympic Committees EU Office. (2011). Guide to EU Sport Policy.

Brussels: European Olympic Committees EU Office.

67

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

3.1 พั​ั ฒ นาการของกฎหมายสหภาพยุ​ุ โ รป เกี่​่�ยวกั​ับกี​ีฬาและการกี​ีฬา

กฎหมายสหภาพยุ​ุโรปเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพ (EU law relating to the transfer of professional football players between football clubs) เป็​็นกฎ ระเบี​ียบหรื​ือข้​้อบั​ังคั​ับ ลายลั​ักษณ์​์อั​ักษรอั​ันมี​ีที่​่�มาจากองค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปหรื​ือ สถาบั​ันทางการเมื​ืองของสหภาพยุ​ุโรป ซึ่​่�งกฎ ระเบี​ียบหรื​ือข้​้อบั​ังคั​ับ ที่​่�ออกมาเพื่​่�อใช้​้บั​ังคั​ับเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้าม สโมสร รวมทั้​้�งคำำ�พิพิ ากษาศาลยุ​ุติธิ รรมยุ​ุโรป (หรื​ือ ECJ) ที่​่�องค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปและสถาบั​ันทางการเมื​ืองขอสหภาพยุ​ุโรปใช้​้ยึดึ เป็​็น บรรทั​ัดฐานในการดำำ�เนิ​ินงาน (เช่​่น คดี​ี Bosman Ruling) แต่​่เดิ​ิมนั้​้�น องค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปในฐานะที่​่�เป็​็นผู้​้�จั​ัดการแข่​่งขั​ันกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพระดั​ับภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปหรื​ือสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ได้​้พยายาม สร้​้างกฎ ระเบี​ียบหรื​ือข้​้อบั​ังคั​ับว่​่าด้​้วยการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ให้​้นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพผู้​้�ที่​่�มาเข้​้าร่​่วมการแข่​่งขั​ันในระบบลี​ีกยึ​ึดถื​ือ ปฏิ​ิบั​ัติ​ิหรื​ือให้​้นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพผู้​้�เข้​้ามาสั​ังกั​ัดในสโมสรของตน ผู​ูกพั​ันปฏิ​ิบัติั ติ ามเงื่​่อ� นไขที่​่กำ� �ห ำ นดเอาไว้​้ภายใต้​้สัญ ั ญาจ้​้าง แต่​่ในปั​ัจจุบัุ นั องค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปหรื​ือสถาบั​ันทางการเมื​ืองของสหภาพ ยุ​ุโรปได้​้บั​ัญญั​ัติ​ิสนธิ​ิสั​ัญญาลายลั​ักษณ์​์อั​ักษรอั​ันมี​ีเนื้​้�อหาสาระสำำ�คั​ัญ เกี่​่ย� วกั​ับส่​่งเสริ​ิมสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาและมี​ีการรั​ับรองคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิ เสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬา อั​ันเป็​็นไปตามปรั​ัชญาของการกี​ีฬาสหภาพยุ​ุโรปโดย แท้​้ที่​่�ว่​่าการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาและการดำำ�เนิ​ินกิ​ิจกรรมกี​ีฬาอย่​่างหนึ่​่�งอย่​่างใด ต้​้องถื​ือหลั​ักการแข่​่งขั​ันที่​่เ� ป็​็นธรรม (Fair Play) และผู้เ้� ข้​้าร่​่วมการแข่​่งขั​ัน กี​ีฬาต้​้องยึ​ึดมั่​่น� ถื​ือมั่​่น� ในหลั​ักการมี​ีน้ำ��ำ ใจนั​ักกี​ีฬา (Sportsmanship) ผ่​่าน การยอมรั​ับนั​ับถื​ือเคารพต่​่อนั​ักกี​ีฬาหรื​ือผู้เ้� ล่​่นกี​ีฬาฝ่​่ายตรงกั​ันข้​้าม พร้​้อม กั​ับปฏิ​ิบั​ัติ​ิตนอยู่​่�ภายใต้​้กรอบจริ​ิยธรรมจรรยาบรรณในเกมการแข่​่งขั​ัน กี​ีฬา สนธิ​ิสั​ัญญาลายลั​ักษณ์​์อั​ักษรที่​่�บรรจุ​ุหลั​ักการเช่​่นว่​่านี้​้�มี​ีอยู่​่�ในสนธิ​ิ สั​ัญญา Treaty on the Functioning of the European Union 2007 68

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

(หรื​ือสนธิ​ิสั​ัญญา Lisbon Treaty) มาตรา 6 และมาตรา 165 (1) (2) ของสนธิ​ิสั​ัญญาดั​ังกล่​่าวได้​้นำำ�เอาหลั​ักเกณฑ์​์ทั้​้�งหลั​ักการแข่​่งขั​ันที่​่�เป็​็น ธรรมและหลั​ักการมี​ีน้ำ��ำ ใจนั​ักกี​ีฬามาบรรจุ​ุเอาไว้​้ แล้​้วตีคี วามแบบขยาย ความทั้​้�งสองมาตรานี้​้�มาสนั​ับสนุ​ุนสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป

อย่​่างไรก็​็ตาม โดยอาศั​ัยการตี​ีความตามมาตรา 6 และมาตรา 165 (1) (2) ของสนธิ​ิสัญ ั ญาลิ​ิสบอน หลั​ักเกณฑ์​์ทั้​้ง� สองมาตรานี้​้สนั � บั สนุ​ุน การแข่​่งขั​ันที่​่�เป็​็นธรรมและธรรมาภิ​ิบาลในแวดวงกี​ีฬายุ​ุโรป พร้​้อม อาศั​ัยการตี​ีความแบบขยายความทั้​้�งสองมาตรานี้​้�มาสนั​ับสนุ​ุนสิ​ิทธิ​ิ เสรี​ีภาพการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป โดยสนั​ับสนุ​ุน ให้​้ประเทศสมาชิ​ิกสหภาพยุ​ุโรป องค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬายุ​ุโรปและสโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในยุ​ุโรปได้​้ให้​้สิทิ ธิ​ินักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพการโอนย้​้าย นั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ ข้​้ า มสโมสรเมื่​่� อ นั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ หมด สั​ัญญากั​ับสโมสรต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมและสนั​ับสนุ​ุนสิ​ิทธิ​ิในการเคลื่​่�อนย้​้าย ถิ่​่� น ฐานอย่​่ า งอิ​ิ ส ระในฐานะที่​่� นั ั ก กี​ี ฬ าอาชี​ี พ ดั​ั ง กล่​่ า วเป็​็ น แรงงาน แต่​่ทว่​่าเป็​็นระยะเวลาสิ​ิบเอ็​็ดปี​ี (นั​ับแต่​่สนธิ​ิสั​ัญญา Lisbon บั​ังคั​ับใช้​้ ในปี​ี 2009 มาจนถึ​ึ ง ช่​่ ว งเวลาปั​ั จจุ ุ บั ั น ) สถานการณ์​์ เ กี่​่� ย วกั​ั บ การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพกลั​ับถู​ูกจำำ�กั​ัดด้​้วยข้​้อจำำ�กั​ัดสิ​ิทธิ​ิ เสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป เหตุ​ุนี้​้� เองหั​ัวข้​้อต่​่อไปจึ​ึงได้​้ทบทวนเอกสารทางกฎหมายกี​ีฬาสหภาพยุ​ุโรปที่​่� เกี่​่ย� วข้​้อง พร้​้อมกั​ับศึ​ึกษาวิ​ิเคราะห์​์ประเด็​็นเกี่​่ย� วกั​ับทิ​ิศทางและนโยบาย สหภาพยุ​ุโรปเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ พร้​้อมกั​ับ วิ​ิเคราะห์​์อุปุ สรรคของการปกป้​้องคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพว่​่าด้​้วยการโอน ย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ

69

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

3.2 สนธิสญ ั ญา Treaty on the Functioning of 73 the European Union 2007 สหภาพยุ​ุโรป (European Union หรื​ือ EU) กำำ�เนิ​ิดขึ้​้�นจาก การรวมกลุ่​่�มของหลายประเทศในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป โดยเป้​้าหมายของ การรวมกลุ่​่�มกั​ันนั้​้น� ก็​็เพื่​่�อประโยชน์​์ในด้​้านเศรษฐกิ​ิจ สั​ังคมและการเมื​ือง ในรู​ูปแบบของสถาบั​ันแบบเหนื​ือรั​ัฐ (Supranational Institution) อี​ีก ทั้​้ง� ยั​ังมี​ีเป้​้าหมายอี​ีกประการหนึ่​่�งก็​็เพื่​่�อส่​่งเสริ​ิมสั​ันติ​ิภาพระหว่​่างประเทศ ในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป ทั้​้�งนี้​้�เป็​็นไปตามการลงนามในสนธิ​ิสัญ ั ญาก่​่อตั้​้ง� สหภาพ ยุ​ุโรป (Treaty of the European Union) หรื​ือสนธิ​ิสั​ัญญามาสทริ​ิกท์​์ (Maastricht Treaty) สนธิ​ิสั​ัญญาฉบั​ับนี้​้�ประกอบด้​้วยสาระสำำ�คั​ัญที่​่�ว่​่า ต้​้องการให้​้สหภาพยุ​ุโรปมี​ีการรวมตั​ัวกันั ทางเศรษฐกิ​ิจเพื่​่�อให้​้เกิ​ิดการดำำ� เนิ​ินการในรู​ูปแบบของตลาดเดี​ียว (Single Market) ในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป7 ซ ซึ่​่�งการดำำ�เนิ​ินการเช่​่นว่​่านี้​้�จะขั​ับเคลื่​่�อนไปได้​้นั้​้�น ก็​็จำำ�ต้​้องมี​ีสถาบั​ันทาง การเมื​ืองที่​่�มี​ีบทบาท อำำ�นาจและหน้​้าที่​่�แตกต่​่างกั​ันออกไป ทั้​้�งในฐานะ ที่​่�เป็​็นฝ่​่ายนิ​ิติ​ิบั​ัญญั​ัติ​ิ ฝ่​่ายบริ​ิหารและฝ่​่ายตุ​ุลาการระดั​ับภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป ได้​้แก่​่ รั​ัฐสภายุ​ุโรป (European Parliament) คณะมนตรี​ียุ ุโรป (European Council) คณะมนตรี​ีแห่​่งสหภาพยุ​ุโรป (Council of the European Union) และคณะกรรมาธิ​ิการยุ​ุโรป (European Commission) รวมไปถึ​ึงสถาบั​ันตุ​ุลาการของสหภาพยุ​ุโรป ได้​้แก่​่ ศาลชั้​้น� ต้​้นยุ​ุโรป (General Court) และศาลยุ​ุติธิ รรมยุ​ุโรป (European Court of Justice หรื​ือ ECJ) ในฐานะที่​่�เป็​็นองค์​์กรตุ​ุลาการระดั​ับ ภู​ูมิ​ิภาคที่​่�มี​ีหน้​้าที่​่�พิ​ิจารณาพิ​ิพากษาและมี​ีกลไกตรวจสอบการกระทำำ� อั​ันละเมิ​ิดกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปและพั​ันธกรณี​ีของสนธิ​ิสั​ัญญาต่​่าง ๆ (Matters of EU Law) ประเทศสมาชิ​ิกต่​่าง ๆ ต้​้องยอมรั​ับอำำ�นาจศาล 73 EUR-Lex. (2016). Consolidated version of the Treaty on the Functioning of the European Union. Retrieved August 15, 2019, https://eur-lex.europa.eu/ legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A12012E%2FTXT 74 Parrish, R. (2003). Sports law and policy in the European Union. Manchester: Manchester University Press.

70

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

แล้​้วเมื่​่อ� ศาลได้​้ทำ�คำ ำ �พิ ำ พิ ากษาแล้​้ว คำำ�พิพิ ากษาก็​็จะมี​ีผลผู​ูกพั​ันประเทศ สมาชิ​ิกสหภาพยุ​ุโรป

กฎหมายสหภาพยุ​ุโรปมี​ีกฎหมายที่​่�เป็​็นลายลั​ักษณ์​์อักั ษรอยู่​่� 2 ระดั​ับ ได้​้แก่​่ กฎหมายหลั​ัก (Primary Legislation) อั​ันเปรี​ียบเสมื​ือน กฎหมายพื้​้� น ฐานของสหภาพยุ​ุ โรป เช่​่ น สนธิ​ิ สั ั ญ ญาฉบั​ั บ ต่​่ า ง ๆ (Treaties) และกฎหมายรอง (Secondary Legislation) อั​ันเปรี​ียบ เสมื​ือนเครื่​่�องมื​ืออั​ันมี​ีข้​้อผู​ูกพั​ันทางกฎหมายให้​้ประเทศสมาชิ​ิกปฏิ​ิบั​ัติ​ิ ตาม (Binding legal instruments) เช่​่น ข้​้อบั​ังคั​ับ (Regulations) ข้​้ อ กำำ �ห นด (Directives) และคำำ �สั่​่ � ง (Decisions) อี​ี ก ทั้​้� ง ยั​ั ง มี​ี เครื่​่� องมื​ื ออั​ั นปราศจากข้​้ อผู​ู ก พั​ั นทางกฎหมายให้​้ ประเทศสมาชิ​ิ ก ปฏิ​ิบั​ัติ​ิตาม (Non-binding legal instruments) เช่​่น ข้​้อเสนอแนะ (Recommen-dations) และความเห็​็น (Opinions) เป็​็นต้​้น สหภาพยุ​ุ โรปได้​้ บั ั ญ ญั​ั ติ ิ ส นธิ​ิ สั ั ญ ญาว่​่ า ด้​้ ว ยการทำำ � งาน ของสหภาพยุ​ุโรป 2007 (Treaty on the Functioning of the European Union หรื​ือสนธิ​ิสั​ัญญา TFEU) (ภายหลั​ังถู​ูกแก้​้ไขเพิ่​่�มเติ​ิม และปรั​ับปรุ​ุงโดย สนธิ​ิสั​ัญญาลิ​ิสบอน 2009 (Lisbon Treaty) หรื​ือ สนธิ​ิสัญ ั ญาปฏิ​ิรูปู สหภาพยุ​ุโรป)7 ที่ไไ�ม่เเพียยงเป็นนกฎหมายหลักกวางหลักกเ เกณฑ์​์ในเรื่​่�องการทำำ�งานของสหภาพยุ​ุโรปเท่​่านั้​้�น หากแต่​่ยั​ังมี​ีบาง มาตราที่​่�ถูกู บั​ัญญั​ัติขึ้​้ิ น� เพื่​่�อส่​่งเสริ​ิมการกี​ีฬาในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป ตั​ัวอย่​่างเช่​่น มาตรา 6 แห่​่งสนธิ​ิสัญ ั ญาดั​ังกล่​่าวได้​้วางหลั​ักเกณฑ์​์ให้​้อำ�ำ นาจแก่​่สหภาพ ยุ​ุโรปให้​้การกระทำำ�การเพื่​่�อสนั​ับสนุ​ุน ประสานงานและส่​่งเสริ​ิมให้​้ ประเทศสมาชิ​ิกดำำ�เนิ​ินการทำำ�นุ​ุบำำ�รุ​ุงวั​ัฒนธรรม พร้​้อมกั​ับส่​่งเสริ​ิม การศึ​ึกษาและการกี​ีฬา อี​ีกทั้​้�งสนธิ​ิสั​ัญญาดั​ังกล่​่าวยั​ังได้​้บรรจุ​ุหลั​ักการ ส่​่งเสริ​ิมการกี​ีฬาในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปเอาไว้​้ในมาตรา 165 กล่​่าวคื​ือ มาตรา 165 (1) แห่​่งสนธิ​ิสั​ัญญา TFEU ที่​่�วางหลั​ักเกณฑ์​์ไว้​้ว่​่าสหภาพยุ​ุโรป 75 Parrish, R., García, B. & Siekmann, R. (2010). The Lisbon Treaty and EU Sports Policy. Brussels: European Parliament’s Policy Department Structural and Cohesion Policies.

71

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

พึ​ึงมี​ีส่​่วนร่​่วมส่​่งเสริ​ิมการกี​ีฬาในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป ในขณะเดี​ียวกั​ันการส่​่ง เสริ​ิมการกี​ีฬานั้​้�น ก็​็จะต้​้องคำำ�นึ​ึงถึ​ึงธรรมชาติ​ิเฉพาะในแต่​่ละชนิ​ิดกี​ีฬา ซึ่​่�งโครงสร้​้างของแต่​่ละชนิ​ิดกี​ีฬาอยู่​่�บนฐานแห่​่งกิ​ิจกรรมที่​่�ผู้​้�เข้​้าร่​่วม สมั​ัครใจและการทำำ�งานส่​่งเสริ​ิมการศึ​ึกษาและสั​ังคม และมาตรา 165 (2) แห่​่งสนธิ​ิสัญ ั ญา TFEU ได้​้วางหลั​ักเกณฑ์​์ไว้​้ว่า่ สหภาพยุ​ุโรปพึ​ึงจะพั​ัฒนา มิ​ิติ​ิการกี​ีฬาภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป โดยการส่​่งเสริ​ิมความเป็​็นธรรมและการเปิ​ิด กว้​้างในการแข่​่งขั​ันและความร่​่วมมื​ือทางการกี​ีฬาระหว่​่างองค์​์กร ผู้​้�รั​ับผิ​ิดชอบการกี​ีฬาและโดยการปกป้​้องบู​ูรณภาพทางกายภาพและ คุ​ุณธรรมของทั้​้�งนั​ักกี​ีฬาชายและนั​ักกี​ีฬาหญิ​ิง โดยเฉพาะอย่​่างยิ่​่�ง นั​ักกี​ีฬาเยาวชน7

อนึ่​่�ง หากพิ​ิจารณาเนื้​้�อความตามมาตรา 6 แห่​่งสนธิ​ิสั​ัญญา 7 TFEU ก็จจะพบว่าาสหภาพยุโโรปมีหหน้าาที่ผผ� ูกกพันนต้อองกระทำกก�าร เ เพื่​่�อสนั​ับสนุ​ุน ประสานงานและส่​่งเสริ​ิมให้​้ประเทศสมาชิ​ิกดำำ�เนิ​ินการ ส่​่งเสริ​ิมการกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป โดยเฉพาะอย่​่างยิ่​่�งการสร้​้าง ความมั่​่น� ใจว่​่าจะสนั​ับสนุ​ุนให้​้องค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป มี​ีอิ​ิสระภาพในการจั​ัดการตนเอง (Autonomy) และเสริ​ิมสร้​้างให้​้ องค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปดำำ�เนิ​ินงานภายใต้​้หลั​ัก ธรรมาภิ​ิบาล (Good Governance) รวมไปถึ​ึงองค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาฟุ​ุตบอล ในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปย่​่อมมี​ีอำำ�นาจดำำ�เนิ​ินการออกกฎเกณฑ์​์มากำำ�กั​ับตนเอง (Self-Regulation) เพื่​่�อให้​้เกิ​ิดมาตรฐานเป็​็นอั​ันหนึ่​่�งอั​ันเดี​ียวกั​ันทั่​่�วทั้​้�ง ภู​ูมิ​ิภาค ตลอดจนสร้​้างแนวปฏิ​ิบั​ัติที่​่ิ �ดี​ีวิ​ิธี​ีปฏิ​ิบั​ัติ​ิที่​่�ดี​ี (Best Practice) ที่​่� ทำำ�ให้​้องค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปประสบความสำำ�เร็​็จตาม เป้​้าหมายที่​่กำ� �ห ำ นดเอาไว้​้ จนองค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลในประเทศสมาชิ​ิก 76 European Commission. (2011). Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. Brussels: European Commission.

77 Iskra, K. A. (2019). Fact Sheets on the European Union: Sport. Retrieved August 15, 2019, from http://www.europarl.europa.eu/factsheets/en/sheet/143/ sport

72

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

สหภาพยุ​ุโรปได้​้ยอมรั​ับนั​ับถื​ือ และสะท้​้อนความสำำ�เร็​็จผ่​่านการจั​ัดทำำ� นโยบายและกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปสำำ�หรับั สร้​้างมาตรฐานทางการกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลให้​้เป็​็นอย่​่างหนึ่​่�งอย่​่างเดี​ียวกั​ัน ทั้​้�งนี้​้�การออกกฎเกณฑ์​์มากำำ�กับั ตนเองและการสร้​้างแนวปฏิ​ิบั​ัติ​ิที่​่�ดี​ีวิ​ิธี​ีปฏิ​ิบั​ัติ​ิที่​่�ดี​ีขององค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป ก็​็จำ�ต้ ำ อ้ งคำำ�นึงึ ถึ​ึงหรื​ือตระหนั​ักว่​่ากฎเกณฑ์​์และ แนวปฏิ​ิบั​ัติ​ิที่​่�ดี​ี ต้​้องไม่​่ขั​ัดหรื​ือแย้​้งกั​ับกฎหมายสหภาพยุ​ุโรป นั้​้�นหมาย ความว่​่ากฎเกณฑ์​์และแนวปฏิ​ิบั​ัติ​ิที่​่�ดี​ีเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขององค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปก็​็ต้​้อง ไม่​่ขั​ัดหรื​ือแย้​้งกั​ับกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปด้​้วย กฎหมายสหภาพยุ​ุโรป ในส่​่วนที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (EU rules relating to the free movement of sportspeople) อาจถู​ูกใช้​้ เป็​็นเครื่​่�องมื​ือขจั​ัดการแข่​่งขั​ันปราศจากการกี​ีดกั​ันหรื​ือการเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิ (non-discriminatory competitions) โดยกฎเกณฑ์​์และแนวปฏิ​ิบั​ัติ​ิ ที่​่�ดี​ีเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขององค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปต้​้องถู​ูกบั​ัญญั​ัติขึ้​้ิ น� ผ่​่านการคำำ�นึงึ ถึ​ึงทั้​้�งมิ​ิติคิ วาม ชอบด้​้วยกฎหมาย (legality) และมิ​ิติกิ ารเงิ​ิน (financing) ควบคู่​่�กันั ไป7

นอกจากนี้​้� หากพิ​ิ จ ารณาเนื้​้� อ ความตามมาตรา 165 (1) และ (2) แห่​่งสนธิ​ิสั​ัญญา TFEU ได้​้วางหลั​ักเกณฑ์​์กำำ�หนดให้​้สหภาพ ยุ​ุโรปสามารถกำำ�หนดมาตรการ (measures) ที่​่�ส่​่งเสริ​ิมและสร้​้าง การมี​ีส่​่วนร่​่วมของประเทศสมาชิ​ิกสำำ�หรั​ับสนั​ับสนุ​ุนการกี​ีฬายุ​ุโรป (และกี​ีฬาฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป) ด้​้วยการคำำ�นึงึ ถึ​ึงธรรมชาติ​ิของกี​ีฬาแต่​่ละชนิ​ิด (และธรรมชาติ​ิของกี​ีฬาฟุ​ุตบอล) ควบคู่​่�ไปกั​ับการคำำ�นึ​ึงถึ​ึงบริ​ิบท ของโครงสร้​้ า งลำำ �ดั ั บ ชั้​้� น การกำำ �กั ั บ ตนเองขององค์​์ ก รกำำ �กั ั บ กี​ี ฬ า ภารกิ​ิจด้​้านการศึ​ึกษาและสั​ังคม ที่​่�ผ่​่านมาสหภาพยุ​ุโรปได้​้นำำ�เอาหลั​ัก เกณฑ์​์มาตรา 165 (1) และ (2) แห่​่งสนธิ​ิสั​ัญญา TFEU ไปพั​ัฒนาเป็​็น กฎเกณฑ์​์มากำำ�กั​ับตนเองและแนวปฏิ​ิบั​ัติ​ิที่​่�ดี​ีวิ​ิธี​ีปฏิ​ิบั​ัติ​ิที่​่�ดี​ีขององค์​์กร 78 EUR-Lex. (2018). European dimension in sport. Retrieved August 15, 2019, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=LEGISSUM%3Aef0025

73

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

กำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป อี​ีกทั้​้�งมาตรา 165 (1) และ (2) แห่​่งสนธิ​ิสั​ัญญา TFEU ก็​็ได้​้วางหลั​ักเกณฑ์​์สนั​ับสนุ​ุนให้​้เกิ​ิดเสรี​ีภาพใน การเดิ​ินทาง (Freedom of Movement) อั​ันเป็​็นเสรี​ีภาพขั้​้�นพื้​้�นฐาน ที่​่�สหภาพยุ​ุโรปรั​ับรองหรื​ือคุ้​้�มครองเอาไว้​้ อั​ันเป็​็นหลั​ักประกั​ันว่​่านั​ักกี​ีฬา อาชี​ีพ (professionals) และนั​ักกี​ีฬาสมั​ัครเล่​่น (amateurs) สามารถ เดิ​ินทางไปประกอบกิ​ิจกรรมกี​ีฬาหรื​ือเดิ​ินทางไปประกอบอาชี​ีพนั​ักกี​ีฬา ข้​้ามประเทศได้​้อย่​่างเสรี​ี ในทางเดี​ียวกั​ันมาตรา 165 (1) และ (2) แห่​่งสนธิ​ิสัญ ั ญา TFEU ยั​ังได้​้วางหลั​ักเกณฑ์​์ที่​่ก� ล่​่าวมาแล้​้วในข้​้างต้​้น ซึ่​่ง� หลั​ักเกณฑ์​์ดั​ังกล่​่าวสามารถสร้​้างหนทางนำำ �ไปสู่​่�การขจั​ัดการเลื​ือก ปฏิ​ิบัติั โิ ดยตรง (direct discrimination) และนำำ�ไปสู่​่�การขจั​ัดการเลื​ือก ปฏิ​ิบั​ัติ​ิโดยอ้​้อม (indirect discrimination) ต่​่อนั​ักกี​ีฬาอาชี​ีพ7 เช่นน ก การกำำ�หนดสั​ัดส่ว่ น (โควตา) ของจำำ�นวนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในที​ีมโดยอาศั​ัย สั​ัญชาติ​ิ (quotas based on nationality) เป็​็นต้​้น

อย่​่างไรก็​็ตาม การนำำ�เอาหลั​ักเกณฑ์​์มาตรา 165 (1) และ (2) แห่​่งสนธิ​ิสัญ ั ญา TFEU ไปพั​ัฒนาเป็​็นกฎเกณฑ์​์มากำำ�กับั ตนเองและแนว ปฏิ​ิบัติั ที่​่ิ ดี� วิี ธีิ ปี ฏิ​ิบัติั ที่​่ิ ดี� ขี ององค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปก็​็ต้อ้ งคำำ�นึงึ ถึ​ึงจะต้​้องคำำ�นึงึ ถึ​ึงธรรมชาติ​ิเฉพาะในแต่​่ละชนิ​ิดกีฬี า โดยเฉพาะหากเป็​็น การสร้​้างกฎเกณฑ์​์มากำำ�กับั ตนเองและแนวปฏิ​ิบัติั ที่​่ิ ดี� วิี ธีิ ปี ฏิ​ิบัติั ที่​่ิ ดี� เี กี่​่ย� ว กั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขององค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลใน ภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปแล้​้ว ก็​็ต้อ้ งคำำ�นึงึ ถึ​ึงจะต้​้องคำำ�นึงึ ถึ​ึงธรรมชาติ​ิเฉพาะของกี​ีฬา ฟุ​ุตบอล (specific nature of football)8 เช่นน การกำหห�นดระยะเวลา แ แน่​่นอนสำำ�หรั​ับการโอนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (use of deadlines for transferring players in football) เป็​็นต้​้น 79 EUR-Lex. (2016). Free movement of sportspeople in the EU. Retrieved August 16, 2019, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=LEGISSUM%3Al35002 80 European Commission. (2011). Commission staff working document—sport and free movement—accompanying document to the Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. Brussels: European Commission.

74

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

จากที่​่�กล่​่าวมาในข้​้างต้​้น สนธิ​ิสั​ัญญา TFEU ไม่​่เพี​ียงช่​่วยเป็​็น หลั​ักประกั​ันความเป็​็นธรรมในแวดวงกี​ีฬาและความมี​ีอิ​ิสระในการออก กฎมากำำ�กั​ับตนเองขององค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาเท่​่านั้​้�น หากแต่​่ยั​ังได้​้วางหลั​ัก เกณฑ์​์ประกั​ันเสถี​ียรภาพระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ไม่​่ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพสามารถใช้​้ช่​่องทางหนึ่​่�ง ช่​่องทางใดมากดขี่​่�ข่ม่ เหงนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพได้​้ ในทางกลั​ับกั​ันนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเองก็​็ต้​้องเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลให้​้เป็​็นไปตามกฎเกณฑ์​์ที่​่�เป็​็น ธรรมและชอบด้​้วยกฎหมายกี​ีฬาสหภาพยุ​ุโรปตามที่​่�ผู้​้�จั​ัดระบบลี​ีก (องค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�จั​ัดการแข่​่งขั​ันระบบลี​ีก) และสโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลได้​้ร่ว่ มกั​ันกำำ�หนดเอาไว้​้ สนธิ​ิสัญ ั ญา TFEU มาตรา 6 กั​ับมาตรา 165 (1) และ (2) ล้​้วนถู​ูกใช้​้ไปในแนวทางเดี​ียวกั​ันนั้​้�นคื​ือการใช้​้เป็​็นเครื่​่อ� งมื​ือ ส่​่งเสริ​ิมและสนั​ับสนุ​ุนการเล่​่นเกมกี​ีฬาและการทำำ�กิ​ิจกรรมกี​ีฬาที่​่�เป็​็น ธรรมต่​่อผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ส่​่วนเสี​ียในทุ​ุกระดั​ับชั้​้น� แม้​้ว่า่ เนื้​้�อความทั้​้�ง 2 มาตรา จะมี​ีวั​ัตถุ​ุประสงค์​์ที่​่�แตกต่​่างกั​ันก็​็ตาม โดยเฉพาะมาตรา 165 (1) และ (2) ที่​่�เคยถู​ูกศาลยุ​ุติ​ิธรรมสหภาพยุ​ุโรปตี​ีความในลั​ักษณะประกั​ันสิ​ิทธิ​ิ และเสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเป็​็นที่​่�ตั้​้�ง เพื่​่�อขจั​ัดอุ​ุปสรรคต่​่อ เสรี​ีภาพในการโยกย้​้ายสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอั​ันเป็​็นสถานที่​่�ทำ�ำ งาน ของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ในทำำ�นองเดี​ียวกั​ันมาตรา 165 (1) และ (2) ก็​็ถู​ูกนำำ�มาใช้​้เป็​็นเครื่​่�องมื​ือขจั​ัดการเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิโดยตรงอั​ันเนื่​่�องมาจาก กฎกำำ�หนดสั​ัดส่ว่ น (โควตา) ของจำำ�นวนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในที​ีมโดยอาศั​ัย สั​ัญชาติ​ิด้ว้ ย ด้​้วยเหตุ​ุนี้​้เ� องรั​ัฐบาลของประเทศสมาชิ​ิกหรื​ือองค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปก็​็ไม่​่อาจออกกฎที่​่ขั� ดหรื ั อื แย้​้งกั​ับหลั​ักเกณฑ์​์ ในสนธิ​ิสั​ัญญา TFEU มาตรา 6 กั​ับมาตรา 165 (1) และ (2) ได้​้ ซึ่​่�ง แนวโน้​้ ม ของการปรั​ั บ หลั​ั ก เกณฑ์​์ ใ นสนธิ​ิสั ั ญ ญา TFEU มาตรา 6 กั​ับมาตรา 165 (1) และ (2) มาใช้​้กั​ับระบบ Transfer ในยุ​ุคใหม่​่นั้​้�น ก็​็อาจมี​ีพลวั​ัต (dynamic) ที่​่�ไม่​่เพี​ียงมี​ีจะผั​ันแปรไปส่​่งเสริ​ิมสิ​ิทธิ​ิและ เสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเท่​่านั้​้�น หากแต่​่ยั​ังต้​้องเปลี่​่�ยนแปลง ไปเพื่​่�อตอบสนองเป้​้าหมายทางธุ​ุรกิ​ิจของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลและ 75

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ความต้​้องการของลี​ีกการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลสมั​ัยใหม่​่ ลั​ักษณะกฎเกณฑ์​์ การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพก็​็พึงึ ต้​้องคำำ�นึงึ มิ​ิติสิ​ิ ทิ ธิ​ิมนุ​ุษยชนและ มิ​ิติ​ิทางเศรษฐกิ​ิจควบคู่​่�กั​ันไป

3.3 เอกสาร White Paper on Sport 20078

ในขณะที่​่�สนธิ​ิสั​ัญญา TFEU ได้​้บั​ัญญั​ัติ​ิสาระสำำ�คั​ัญเนื้​้�อหาส่​่ง เสริ​ิมและสนั​ับสนุ​ุนสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ พร้​้อมทั้​้�ง มี​ีสถาบั​ันตุ​ุลาการยุ​ุโรปมาตี​ีความปรั​ับใช้​้ถ้​้อยคำำ�ในสนธิ​ิสั​ัญญา TFEU เพื่​่�อเน้​้นให้​้องค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลตระหนั​ักถึ​ึงสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพของ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและให้​้สถาบั​ันทางการเมื​ืองยุ​ุโรปดำำ�เนิ​ินการต่​่าง ๆ ไม่​่ขั​ัดต่​่อสนธิ​ิสั​ัญญา TFEU หากแต่​่สนธิ​ิสั​ัญญาดั​ังกล่​่าวก็​็ไม่​่ได้​้กำำ�หนด สาระสำำ�คั​ัญที่​่�จั​ัดระเบี​ียบธรรมาภิ​ิบาลการบริ​ิหารองค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาใน ภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป โดยไม่​่ได้​้กำำ�หนดรู​ูปแบบขององค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอล หรื​ือระบบการปกครองตนเองขององค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาในแต่​่ละชนิ​ิดกี​ีฬา เอาไว้​้ แต่​่ทว่​่าสนธิ​ิสัญ ั ญาดั​ังกล่​่าวก็​็มีลัี กั ษณะที่​่เ� ป็​็นแม่​่บทของบทบั​ัญญั​ัติ​ิ และแนวนโยบายด้​้านการกี​ีฬาระดั​ับภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป บทบั​ัญญั​ัติ​ิกฎหมาย รองของสหภาพยุ​ุโรปหรื​ือนโยบายสาธารณะด้​้านการกี​ีฬาของสหภาพ ยุ​ุโรปใดไม่​่สามารถขั​ัดหรื​ือแย้​้งกั​ับบทบั​ัญญั​ัติ​ิในสนธิ​ิสั​ัญญาดั​ังกล่​่าวได้​้

คณะกรรมาธิ​ิการยุ​ุโรป (European Commission หรื​ือ EC) ในฐานะที่​่�เป็​็นเป็​็นสถาบั​ันฝ่​่ายบริ​ิหารของสหภาพยุ​ุโรปได้​้กำำ�หนดแนว นโยบายสาธารณะด้​้านการกี​ีฬาสหภาพยุ​ุโรปที่​่�เป็​็นลายลั​ักษณ์​์อั​ักษร เอาไว้​้เป็​็นเอกสารฉบั​ับเดี​ียว อั​ันมี​ีสาระสำำ�คั​ัญที่​่�ปรากฏชั​ัดเจนเกี่​่�ยวกั​ับ นโยบายสาธารณะด้​้านการกี​ีฬาสหภาพยุ​ุโรปในเอกสารฉบั​ับเดี​ียวนี้​้� เป็​็นส่​่วนใหญ่​่ เสริ​ิมเพิ่​่�มเติ​ิมประเด็​็นที่​่�คลุ​ุมเครื​ือของสนธิ​ิสั​ัญญา TFEU 81 Commission of the European Communities. (2007). White Paper on Sport.

Retrieved August 17, 2019, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/ PDF/?uri=CELEX:52007DC0391&from=EN

76

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

เกี่​่�ยวกั​ับธรรมาภิ​ิบาลของการบริ​ิหารองค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลและ กรอบที่​่�กว้​้างในการส่​่งเสริ​ิมคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ เอาไว้​้ ให้​้มี​ีความแน่​่ชั​ัดยิ่​่�งขึ้​้�น เอกสารดั​ังกล่​่าวได้​้แก่​่ เอกสาร White Paper on Sport 2007

เอกสาร White Paper on Sport 20078 ได้แแก่ เอกสาร ข ข้​้อแนะนำำ�คณะกรรมาธิ​ิการยุ​ุโรปของอั​ันมี​ีเนื้​้�อหาและสาระสำำ�คั​ัญ กำำ�หนดทิ​ิศทางและวางแนวทางการทำำ �งานร่​่วมกั​ัน ทำำ�ให้​้สถาบั​ัน ทางการเมื​ืองยุ​ุโรป องค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬายุ​ุโรป และผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ส่​่วนเสี​ียใน แวดวงกี​ีฬาเข้​้าใจอย่​่างถ่​่องแท้​้เกี่​่�ยวกั​ับกิ​ิจกรรมทางการกี​ีฬาสหภาพ ยุ​ุโรปและการบริ​ิหารองค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปภายใต้​้ธรรมาภิ​ิบาล กี​ีฬาอั​ันเป็​็นหนึ่​่�งเดี​ียวกั​ัน ประกอบด้​้วยองค์​์ความรู้​้�จากทั้​้�งในแง่​่หลั​ัก วิ​ิชาการและประสบการณ์​์ที่​่เ� คยเกิ​ิดขึ้​้น� ในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป เพื่​่�อให้​้การกี​ีฬา สหภาพยุ​ุโรปเป็​็นไปอย่​่างมี​ีธรรมาภิ​ิบาล ในขณะเดี​ียวกั​ันเอกสารดั​ังกล่​่าว ยั​ังได้​้เน้​้นย้ำำ��ให้​้สถาบั​ันทางการเมื​ืองยุ​ุโรป องค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬายุ​ุโรปและ ผู้​้�มีส่ี ว่ นได้​้ส่ว่ นเสี​ียในแวดวงกี​ีฬาก็​็ต้อ้ งเคารพ (1) กฎหมายสหภาพยุ​ุโรป (EU Law) ที่​่ไ� ด้​้วางหลั​ักเกณฑ์​์ประกั​ันสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพขั้​้น� พื้​้น� ฐานของนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเอาไว้​้ จะกระทำำ�การอย่​่างหนึ่​่�งอย่​่างใดขั​ัดหรื​ือแย้​้งกั​ับ กฎหมายสหภาพยุ​ุโรปไม่​่ได้​้ (2) หลั​ักการกระจายอํ​ํานาจการบริ​ิหารงาน ของสหภาพยุ​ุโรป (Subsidiarity Principle) ผ่​่านการกำำ�หนดการร่​่วม กั​ันมี​ีบทบาทกำำ�หนดธรรมาภิ​ิบาลกี​ีฬาระหว่​่างสถาบั​ันทางการเมื​ืองยุ​ุโรป องค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬายุ​ุโรปและผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ส่​่วนเสี​ียในแวดวงกี​ีฬา (Shared Competence) โดยสหภาพยุ​ุโรปพึ​ึงเคารพธรรมชาติ​ิของกี​ีฬาฟุ​ุตบอล และการบริ​ิหารขององค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�เป็​็นลำำ�ดับั ชั้​้น� ในขณะที่​่� สหภาพยุ​ุโรปต้​้องไม่​่ใช้​้อำำ�นาจแทรกแซงองค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลหรื​ือ รวบอำำ�นาจองค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลเอาไว้​้ ในขณะเดี​ียวกั​ันสหภาพยุ​ุโรป 82 EUR-Lex. (2017). White Paper on sport. Retrieved August 18, 2019, https:// eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=LEGISSUM%3Al35010

77

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

เองก็​็ต้​้องเคารพความเป็​็นอิ​ิสระในการปกครองตนเองในองค์​์กรกำำ�กั​ับ กี​ีฬาฟุ​ุตบอลและ (3) หลั​ักความเป็​็นอิ​ิสระในการบริ​ิหารงานของ องค์​์กรกี​ีฬา (Independence of Sports Organisations) ตามที่​่� ถู​ูกจั​ัดตั้​้�งขึ้​้�นให้​้มี​ีหน้​้าที่​่�ในการกำำ�กั​ับธรรมาภิ​ิบาลกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ใช้​้ กลไกที่​่�องค์​์กรมี​ีและอำำ�นาจที่​่�องค์​์กรมี​ีตรวจสอบสมาคมกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ี พ หรื​ื อ สโมสรกี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ ที่​่� อ ยู่​่�ภายใต้​้ สั ั ง กั​ั ด ของตน ให้​้มีปี ระสิ​ิทธิ​ิภาพมากยิ่​่ง� ขึ้​้น� โดยมี​ีวัตั ถุ​ุประสงค์​์เพื่​่�อทำำ�การคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิ เสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�อาจถู​ูกล่​่วงละเมิ​ิดสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพจาก สมาคมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหรื​ือสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�ตนสั​ังกั​ัดได้​้8

นอกจากนี้​้� เนื้​้�อหาและสาระสำำ�คั​ัญเอกสาร White Paper on Sport 2007 ดั​ังกล่​่าวแบ่​่งออกเป็​็น 3 โครงสร้​้างหลั​ัก อาทิ​ิ โครงสร้​้างที่​่� 1 บทบาทต่​่อสั​ังคมของการกี​ีฬา (Societal Role of Sport) โครงสร้​้างที่​่� 2 มิ​ิติ​ิทางเศรษฐกิ​ิจของการกี​ีฬา (Economic Dimension of Sport) และโครงสร้​้างที่​่� 3 การจั​ัดองค์​์กรของการกี​ีฬา (Organisation of Sport) ผู้​้�เขี​ียนจึ​ึงขออธิ​ิบายในส่​่วนของโครงสร้​้างที่​่� 1 โครงสร้​้างที่​่� 2 และโครงสร้​้างที่​่� 3 เอาไว้​้ดั​ังต่​่อไปนี้​้�8

โครงสร้​้างที่​่� 1 ของเอกสาร White Paper on Sport 2007 ได้​้แก่​่ บทบาทต่​่อสั​ังคมของการกี​ีฬา กล่​่าวคื​ือสหภาพยุ​ุโรปเชื่​่�อว่​่า การละเล่​่นกี​ีฬาหรื​ือการแข่​่งขั​ันกี​ีฬามี​ีบทบาทที่​่สำ� �คั ำ ญ ั ต่​่อสุ​ุขภาพอนามั​ัย ส่​่วนบุ​ุคคล การแข่​่งขั​ันที่​่�เป็​็นธรรมและความร่​่วมมื​ือในกี​ีฬาส่​่วนสำำ�คั​ัญ ต่​่อการสร้​้างรากฐานสั​ังคมในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป การสนั​ับสนุ​ุนให้​้มี​ีการแลก เปลี่​่�ยนแนวคิ​ิดการแข่​่งขั​ันที่​่�เป็​็นธรรมและความร่​่วมมื​ือที่​่�นำำ�ไปสู่​่�การ แลกเปลี่​่�ยนติ​ิดต่​่อสั​ัมพั​ันธ์​์ระหว่​่างองค์​์กรกี​ีฬา (Sports Organisers) และผู้​้�กำำ�หนดนโยบายกี​ีฬา (Policy Makers) ย่​่อมเป็​็นส่​่วนสำำ�คั​ัญทำำ� 83 Blackshaw, I. (2007). The ‘specificity of sport’ and the EU White Paper on sport: some comments. The International Sports Law Journal, no. 3-4, 87.

84 EUR-Lex. (2017). Summary of White Paper on Sport (COM (2007) 391 final). Retrieved August 18, 2019, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ TXT/?uri=LEGISSUM%3Al35010

78

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

ให้​้เกิ​ิดความเป็​็นอยู่​่�ที่​่ดี� แี ละการติ​ิดต่อ่ สื่​่อ� สารกั​ันในสั​ังคมของคนรุ่​่�นใหม่​่ ทั่​่�วทั้​้ง� ภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป เช่​่น สหภาพยุ​ุโรปมี​ีแนวคิ​ิดและโครงการใช้​้กิจิ กรรม กี​ีฬาเป็​็นรากฐานสำำ�คั​ัญในการกำำ�จั​ัดการเหยี​ียดผิ​ิว (Racism) และ การเหยี​ียดเชื้​้อ� ชาติ​ิ (Xenophobia) ตลอดจนถึ​ึงเสริ​ิมสร้​้างการสนั​ับสนุ​ุน ความเสมอภาคทางเพศ (Gender Equality) เป็​็นต้​้น

โครงสร้​้างที่​่� 2 ของเอกสาร White Paper on Sport 2007 ได้​้แก่​่ มิ​ิติ​ิทางเศรษฐกิ​ิจของการกี​ีฬา กล่​่าวคื​ือมิ​ิติ​ิทางเศรษฐกิ​ิจค่​่อย ๆ เข้​้ า มามี​ี บ ทบาทและความสำำ �คั ั ญ ในแวดวงกี​ี ฬ าของภู​ู มิ ิ ภ าคยุ​ุ โรป ในขณะเดี​ียวกั​ันแวดวงกี​ีฬาต่​่าง ๆ ต้​้องคำำ�นึ​ึงถึ​ึงผลประโยชน์​์ทางธุ​ุรกิ​ิจ และรายได้​้ที่​่�มาจากอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาผ่​่านการนำำ�เสนอถึ​ึงมุ​ุมมองด้​้าน เศรษฐกิ​ิจที่​่�มี​ีต่​่อการกี​ีฬายุ​ุโรป การคำำ�นึ​ึงถึ​ึงมิ​ิติ​ิย่​่อมเป็​็นสิ่​่�งยื​ืนยั​ันได้​้ว่​่า ผลประโยชน์​์ทางเศรษฐกิ​ิจที่​่�ดี​ีที่​่�สุ​ุดเท่​่าที่​่�เป็​็นไปได้​้ (Best Possible Economic Benefits) จากภาคส่​่วนกี​ีฬาต่​่าง ๆ สามารถส่​่งอิ​ิทธิ​ิผลต่​่อ สหภาพยุ​ุโรปด้​้านเศรษฐกิ​ิจและชี​ีวิติ ของพลเมื​ืองในทางบวก ในทางตรง กั​ันข้​้าม หากปราศจากการกำำ�หนดแนวทางหรื​ือนโยบายด้​้านเศรษฐกิ​ิจ การกี​ีฬา ก็​็อาจส่​่งผลต่​่อสหภาพยุ​ุโรปด้​้านเศรษฐกิ​ิจและชี​ีวิติ ของพลเมื​ือง ในทางลบ ตั​ัวอย่​่างเช่​่นสหภาพยุ​ุโรปมี​ีเป้​้าหมายต่​่างๆ ในการส่​่งเสริ​ิม เศรษฐกิ​ิจในแวดวงกี​ีฬา เช่​่น การสนั​ับสนุ​ุนให้​้เกิ​ิดการป้​้องกั​ันการผู​ูกขาด ทางการค้​้า (Antitrust) การควบคุ​ุมพฤติ​ิกรรมเกี่​่�ยวกั​ับการควบรวม กิ​ิจการ (Merger Control) การปกป้​้องสิ​ิทธิ​ิในทรั​ัพย์​์สิ​ินทางปั​ัญหา (Intellectual Property Rights) และการแข่​่งขั​ันทางการค้​้าที่​่�เป็​็น ธรรม (Fair Competition) เป็​็นต้​้น

โครงสร้​้างที่​่� 3 ของเอกสาร White Paper on Sport 2007 ได้​้แก่​่ การจั​ัดองค์​์กรของการกี​ีฬา กล่​่าวคื​ือสหภาพยุ​ุโรปคำำ�นึ​ึงว่​่าภาค ส่​่วนกี​ีฬาต่​่าง ๆ เช่​่น องค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป สมาคมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในประเทศสมาชิ​ิกและสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพในประเทศสมาชิ​ิก ต่​่างก็​็มี​ีบทบาทสำำ�คั​ัญในการผลั​ักดั​ันให้​้เกิ​ิด ธรรมาภิ​ิบาลที่​่ถู� กู ต้​้อง (Proper Governance) ในการส่​่งเสริ​ิมการแข่​่งขั​ัน 79

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ที่​่�เป็​็นธรรม (Fairness) และรั​ักษาความโปร่​่งใส (Transparency) สำำ�หรั​ั บภาคส่​่ ว นกี​ีฬาต่​่าง ๆ อี​ีก ทั้​้�งการจั​ัด องค์​์ กรกี​ี ฬาที่​่� คำ ำ �นึ ึ งถึ​ึ ง ธรรมาภิ​ิบาล กล่​่าวอี​ีกนั​ัยหนึ่​่�งการจั​ัดองค์​์กรกี​ีฬาย่​่อมต้​้องคำำ�นึ​ึงถึ​ึง แนวทางในการบริ​ิหารกิ​ิจการขององค์​์กรกี​ีฬาที่​่�ดี​ี และองค์​์กรภายใต้​้ สั​ังกั​ัดหรือื นั​ักกี​ีฬาที่​่�อยู่​่�ภายใต้​้สังั กั​ัดขององค์​์กรกี​ีฬาก็​็ต้อ้ งถู​ูกระบบกำำ�กับั หรื​ืออยู่​่�ภายใต้​้กลไกการบริ​ิหารจั​ัดการองค์​์กรกี​ีฬาที่​่ดี� ด้ี ว้ ย ในขณะเดี​ียวกั​ัน สหภาพยุ​ุโรปและประเทศสมาชิ​ิก รวมไปถึ​ึงผู้​้�มีส่ี ว่ นได้​้ส่ว่ นเสี​ียในแวดวง กี​ีฬาต้​้องคำำ�นึงึ ใคร่​่ครวญถึ​ึงปั​ัญหาสำำ�คัญ ั ที่​่�อาจเกิ​ิดขึ้​้น� จากการปราศจาก ธรรมาภิ​ิบาลที่​่�เหมาะสม เช่​่น การต่​่อต้​้านการการล้​้มการแข่​่งขั​ัน (Match-Fixing) การต่​่ อ ต้​้ า นการใช้​้ ส ารต้​้ อ งห้​้ า มทางการกี​ี ฬ า (Anti-doping) การประกั​ันเสรี​ีภาพขั้​้�นพื้​้�นฐานในการโอนย้​้ายสโมสร กี​ีฬาของนั​ักกี​ีฬาสมั​ัครเล่​่นและนั​ักกี​ีฬาอาชี​ีพ (Free Movement of Amateur and Professional Sportspeople) และการแสวงหา ประโยชน์​์ทางเพศจากเด็​็ก (Sexual Exploitation of Children) เป็​็นต้​้น จากที่​่�กล่​่าวมาแล้​้วในข้​้างต้​้น หากพิ​ิจารณาความสั​ัมพั​ันธ์​์ ระหว่​่างเอกสาร White Paper on Sport 2007 และการโอนย้​้าย นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป ภายใต้​้มิ​ิติ​ิของกฎหมายสหภาพ ยุ​ุโรปแล้​้ว ก็​็จะพบว่​่าเอกสารดั​ังกล่​่าวได้​้กล่​่าวว่​่าการกระทำำ�อั​ันก่​่อ ให้​้เกิ​ิดการจำำ�กั​ัดเสรี​ีภาพในการเคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานสำำ�หรั​ับแรงงาน ในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป ย่​่อมเป็​็นการกระทำำ�ที่​่�ขั​ัดต่​่อหลั​ักเกณฑ์​์ของมาตรา 39 แห่​่ ง สนธิ​ิ สั ั ญ ญา Treaty establishing the European Community หรื​ือสนธิ​ิสัญ ั ญา EC Treaty ในขณะเดี​ียวกั​ันก็​็ยังั มี​ีมาตรา 18 แห่​่งสนธิ​ิสั​ัญญา EC Treaty ที่​่�ได้​้วางหลั​ักเกณฑ์​์เอาไว้​้ว่​่าพลเมื​ือง สหภาพยุ​ุโรปทุ​ุกคนย่​่อมมี​ีสิ​ิทธิ​ิที่​่�จะโยกย้​้ายถิ่​่�นฐานหรื​ืออยู่​่�อาศั​ัยใน ประเทศสมาชิ​ิกสหภาพยุ​ุโรปได้​้อย่​่างเสรี​ี นั้​้�นหมายความว่​่านั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ ก็​็ ย่ ่ อ มมี​ี สิ ิ ท ธิ​ิ ที่​่ � จ ะโยกย้​้ า ยถิ่​่� น ฐานเพื่​่� อ มาเล่​่ น กี​ี ฬ า ฟุ​ุตบอลในประเทศสมาชิ​ิกสหภาพยุ​ุโรปอื่​่�นๆ หรื​ืออยู่​่�อาศั​ัยในประเทศ 80

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

สมาชิ​ิกสหภาพยุ​ุโรปอื่​่�น ๆ เพื่​่�อใช้​้แรงงานในฐานะนั​ักกี​ีฬาอาชี​ีพได้​้ อย่​่างเสรี​ี ในทางเดี​ียวกั​ันหลั​ักเกณฑ์​์ของมาตรา 18 และมาตรา 39 ก็​็ถูกู นำำ�เอามาประกอบกั​ับ มาตรา 12 ที่​่ว� างหลั​ักเกณฑ์​์ไว้​้ว่า่ ห้​้ามประเทศ สมาชิ​ิกสหภาพยุ​ุโรปกี​ีดกั​ันหรื​ือเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิต่​่อพลเมื​ืองเพี​ียงเพราะ เหตุ​ุที่​่�มี​ีสั​ัญชาติ​ิที่​่�แตกต่​่างกั​ัน (Discrimination on the grounds of nationality) เหตุ​ุนี้​้�เองจึ​ึงเท่​่ากั​ันว่​่าการกำำ�หนดสั​ัดส่​่วนของจำำ�นวน นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในที​ีมโดยอาศั​ัยสั​ัญชาติ​ิหรื​ือที่​่�เรี​ียกว่​่าระบบ Quota เป็​็นการกระทำำ�ที่​่�นำำ�ไปสู่​่�การกี​ีดกั​ันหรื​ือเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิต่​่อนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพเพี​ียงเพราะเหตุ​ุที่​่มี� นัี กั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพมี​ีสัญ ั ชาติ​ิที่​่แ� ตกต่​่างกั​ัน8 ต ตั​ั ว อย่​่ า งเช่​่ น สหพั​ั น ธ์​์ ฟุ ุ ต บอลระหว่​่ า งประเทศ (Fédération Internationale de Football Association หรื​ือ FIFA) ได้​้ออกกฎ FIFA 6+5 Rule ขึ้​้น� ในปี​ี 2008 จำำ�กัดั ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้องมี​ีนักั กี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเป็​็นผู้​้�เล่​่นที่​่�อาจได้​้รั​ับสิ​ิทธิ​ิให้​้เป็​็นตั​ัวแทนประเทศอั​ัน เป็​็นที่​่�ตั้​้�งของสโมสรเพื่​่�อเข้​้าร่​่วมแข่​่งขั​ันในฐานะตั​ัวแทนที​ีมชาติ​ิจำำ�นวน ขั้​้�นต่ำำ�� 6 คน (at least six players) โดยการกำำ�หนดสั​ัดส่​่วนของ จำำ�นวนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในที​ีมในลั​ักษณะเช่​่นว่​่านี้​้�มี​ีเป้​้าหมายเพื่​่�อต้​้อง การให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพยั​ังคงเอกลั​ักษณ์​์ของที​ีมกี​ีฬาฟุ​ุตบอล แห่​่งชาติ​ิหรื​ือสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในชาติ​ิที่​่�มีคี นในชาติ​ิร่ว่ มกั​ันเล่​่น อยู่​่�ในที​ีม พร้​้อมกั​ับต้​้องการจำำ�กั​ัดจำำ�นวนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�เป็​็น ชาวต่​่างชาติ​ิที่​่�มี​ีความสามารถหรื​ือมี​ีพรสวรรค์​์ไม่​่ให้​้อยู่​่�ในที​ีมหนึ่​่�งที​ีมใด มากจนเกิ​ินไป อั​ันเป็​็นการลดความเหลื่​่�อมล้ำำ��ของการครองจำำ�นวน นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�เป็​็นชาวต่​่างชาติ​ิระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพขนาดใหญ่​่กับั สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดเล็​็ก ในขณะเดี​ียวกั​ัน สหภาพสมาคมฟุ​ุ ตบอลยุ​ุ โรป (Union of European Football Associations หรื​ือ UEFA) ก็​็ได้​้ออกกฎ UEFA’s Home-Grown 85 Parrish, et al. (2010). Study on the Equal Treatment of Non-Nationals in Individual Sports Competitions (TENDER NO. EAC/19/2009). Retrieved August 19, 2019, https://ec.europa.eu/assets/eac/sport/library/studies/study_equal_treatment_non_nationals_final_rpt_dec_2010_en.pdf

81

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

Player Rule8 ขึ้นน�มาในปีเเดียยวกันน (2008) กำหห�นดให้สสโมสรฟุตตบอล อ อาชี​ีพที่​่�เข้​้าร่​่วมการแข่​่งขั​ันในการแข่​่งขั​ันลี​ีก UEFA Champions League และลี​ีก UEFA Europa League จำำ�กัดจำ ั �ำ นวนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพท้​้องถิ่​่�นที่​่�ได้​้รั​ับการพั​ัฒนาในท้​้องถิ่​่�นเป็​็นจำำ�นวนขั้​้�นต่ำำ�� 8 คน (minimum of homegrown players) จากนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ในสโมสรต้​้นสั​ังกั​ัดที่​่�ได้​้ลงทะเบี​ียนเข้​้าแข่​่งขั​ันลี​ีกดั​ังกล่​่าวทั้​้�งหมดขั้​้�นสู​ูง สุ​ุด 25 คน (maximum 25 players) ซึ่​่�งจะเห็​็นได้​้ว่​่าทั้​้�งกฎ FIFA 6+5 Rule และกฎ UEFA’s Home-Grown Player Rule ขึ้​้�นในปี​ี 2008 ต่​่างก็​็เป็​็นกฎเกณฑ์​์ที่​่�กี​ีดกั​ันหรื​ือเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิต่​่อพลเมื​ืองเพี​ียงเพราะ เหตุ​ุที่​่�มี​ีสั​ัญชาติ​ิที่​่�แตกต่​่างกั​ันเช่​่นกั​ัน อั​ันขั​ัดต่​่อหลั​ักเกณฑ์​์ในกฎหมาย สหภาพยุ​ุโรป เป็​็นต้​้น

3.4 เอกสาร Communication on Sports 20118

เอกสาร Communication on Sports 2011 หรื​ื อ เรี​ียกอี​ีกชื่​่�อหนึ่​่�งว่​่าเอกสาร Developing the European Dimension in Sport 2011 เป็​็นเอกสารชี้​้�แจงความร่​่วมมื​ือระดั​ับภู​ูมิ​ิภาคด้​้าน การกี​ีฬาในมิ​ิติ​ิภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป อั​ันเป็​็นเอกสารสื​ืบเนื่​่�องมาจากเอกสาร White Paper on Sport 2007 ที่​่�ไม่​่เพี​ียงขยายเนื้​้�อความตามเอกสาร White Paper on Sport 2007 หากแต่​่ยั​ังให้​้ข้​้อเสนอแนะเกี่​่�ยวกั​ับ การนำำ�เอาหลั​ักเกณฑ์​์และข้​้อเสนอแนะตามเอกสาร White Paper on Sport 2007 สำำ�หรั​ับนำำ�ไปสู่​่�ปฏิ​ิบั​ัติ​ิและการดำำ�เนิ​ินนโยบายบู​ูรณาการ ด้​้านกี​ีฬา เอกสารนี้​้�ไม่​่ได้​้จั​ัดพิ​ิมพ์​์มาเพื่​่�อมาแทนที่​่�หลั​ักการในเอกสาร 86 European Commission. (2008). UEFA rule on ‘home-grown players’: compatibility with the principle of free movement of persons. Retrieved August 19, 2019, https://europa.eu/rapid/press-release_IP-08-807_en.htm 87 Publications Office of the European Union. (2011). Communication on sport (2011) Developing the European dimension in sport. Retrieved August 19, 2019, https://publications.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/ db29f162-d754-49bc-b07c-786ded813f71

82

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

White Paper on Sport 2007 หากแต่​่จั​ัดทำำ�ขึ้​้�นเพื่​่�อเสริ​ิมเนื้​้�อหา และขยายความให้​้แนวคิ​ิดในเอกสาร White Paper on Sport 2007 นำำ�ไปสู่​่�การปฏิ​ิบัติั อิ ย่​่างบรรลุ​ุผล ในขณะเดี​ียวกั​ันเอกสาร Communication on Sports 2011 ยั​ังได้​้กล่​่าวในประเด็​็นเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพภายใต้​้นโยบายและกฎหมายสหภาพยุ​ุโรป ดั​ังต่​่อไปนี้​้� (1) ประเด็​็นแรก การเคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานอย่​่างเสรี​ีและสั​ัญชาติ​ิของนั​ักกี​ีฬา (Free movement and nationality of sportspeople) (หั​ัวข้​้อ 4.3) และ (2) ประเด็​็นที่​่�สอง กฎการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาและการดำำ�เนิ​ิน กิ​ิจกรรมของผู้จั้� ดั การสิ​ิทธิ​ิประโยชน์​์นักั กี​ีฬา (Transfer rules and the activities of sport agents) (หั​ัวข้​้อ 4.4)

การสนั​ับสนุ​ุนการเคลื่​่อ� นย้​้ายถิ่​่น� ฐานอย่​่างเสรี​ีและสั​ัญชาติ​ิของ นั​ักกี​ีฬาและการสร้​้างกฎการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬากั​ับการดำำ�เนิ​ินกิ​ิจกรรม ของผู้จั้� ดั การสิ​ิทธิ​ิประโยชน์​์นักั กี​ีฬา ถื​ือเป็​็นบทบาทสำำ�คัญ ั ขององค์​์กรกี​ีฬา (Sports Organisations) (หั​ัวข้​้อ 4) ที่​่�ทั้​้�งมี​ีอิ​ิสรภาพในการบริ​ิหารงาน ด้​้วยตนเองและมี​ีอิ​ิสระในการออกกฎมาควบคุ​ุมตนเอง ท่​่ามกลาง ทั้​้�งความแตกต่​่างในธรรมชาติ​ิของกี​ีฬาแต่​่ละชนิ​ิ ดกี​ีฬา (Natures) และความแตกต่​่ า งในหลั​ั ก การทางการกี​ี ฬ า (Disciplines) ของประเทศสมาชิ​ิกสหภาพยุ​ุโรป ย่​่อมเป็​็นอุ​ุปสรรคที่​่ทำ� �ำ ให้​้ต่อ่ การสร้​้าง กฎเกณฑ์​์เกี่​่ย� วกั​ับธรรมาภิ​ิบาลในแต่​่ละชนิ​ิดกีฬี าให้​้เป็​็นอั​ันหนึ่​่�งอั​ันเดี​ียว กั​ันทั่​่�วทั้​้ง� ภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป เพื่​่�อขจั​ัดอุปุ สรรคอั​ันเกิ​ิดจากการที่​่�ธรรมชาติ​ิของ กี​ีฬาแต่​่ละชนิ​ิดกี​ีฬาและหลั​ักการทางการกี​ีฬามี​ีความแตกต่​่างกั​ันออก ไปในแต่​่ละประเทศสมาชิ​ิกสหภาพยุ​ุโรป อั​ันอาจก่​่อให้​้เกิ​ิดปั​ัญหาและ อุ​ุปสรรคในการส่​่งเสริ​ิมธรรมาภิ​ิบาลของแต่​่ละชนิ​ิดกีฬี าในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป ได้​้ โดยเฉพาะอย่​่างยิ่​่ง� ธรรมาภิ​ิบาลเกี่​่ย� วกั​ับการเคลื่​่อ� นย้​้ายถิ่​่น� ฐานอย่​่าง เสรี​ีและการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาข้​้ามสโมสร สหภาพยุ​ุโรปจึ​ึงได้​้ออกเอกสาร Communication on Sports 2011 เพื่​่�อยื​ืนยั​ันและสนั​ับสนุ​ุนให้​้ยึดถื ึ อื หลั​ักเกณฑ์​์ในเอกสาร White Paper on Sport 2007 ที่​่�กล่​่าวถึ​ึงความ สำำ�คัญ ั ของสนธิ​ิสัญ ั ญา TFEU มาตรา 165 ประกอบกั​ับเน้​้นย้ำำ�� ให้​้องค์​์กร 83

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

กี​ีฬาในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปคำำ�นึงึ ถึ​ึงการปฏิ​ิบัติั ติ ามกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปและ คำำ�นึ​ึงถึ​ึงความชอบด้​้วยกฎหมายของกฎ (sporting rules) ที่​่�ออกโดย องค์​์กรกี​ีฬาในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป กล่​่าวคื​ือองค์​์กรกี​ีฬาในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปจะต้​้อง ไม่​่ออกกฎที่​่�ขั​ัดหรื​ือแย้​้งกั​ับกฎหมายสหภาพยุ​ุโรป พร้​้อมกั​ับต้​้องออก กฎที่​่�สนั​ับสนุ​ุนให้​้เกิ​ิดการแข่​่งขั​ันอย่​่างยุ​ุติ​ิธรรม

ในส่​่วนประเด็​็นเกี่​่ย� วกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพภาย ใต้​้นโยบายและกฎหมายสหภาพยุ​ุโรป เอกสาร Communication on Sports 2011 (หั​ัวข้​้อ 4.3) ได้​้กล่​่าวทบทวนหลั​ักการในเอกสาร White Paper on Sport 2007 โดยกล่​่าวเน้​้นย้ำำ��เพิ่​่�มเติ​ิมว่​่าสหภาพยุ​ุโรปและ องค์​์กรกี​ีฬาในยุ​ุโรปอื่​่�น ๆ พึ​ึงต้​้องเคารพต่​่อหลั​ักการสนธิ​ิสั​ัญญา TFEU มาตรา 45 ที่​่�วางหลั​ักเกณฑ์​์เอาไว้​้ว่​่าเสรี​ีภาพในการเคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐาน พึ​ึงต้​้องถู​ูกนำำ�เอามาประยุ​ุกต์​์ใช้​้กั​ับแรงงานในอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาและ นั​ักกี​ีฬาอาชี​ีพด้​้วย ประกอบกั​ับจะต้​้องเน้​้นย้ำำ��ให้​้สหภาพยุ​ุโรปและ องค์​์กรกี​ีฬาในยุ​ุโรปปฏิ​ิบัติั ติ ามสนธิ​ิสัญ ั ญา TFEU มาตรา 18 มาตรา 21 และมาตรา 165 ไม่​่กี​ีดกั​ันหรื​ือเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิต่​่อแรงงานในอุ​ุตสาหกรรม กี​ี ฬ าและนั​ั ก กี​ี ฬ าอาชี​ี พ เพี​ี ย งเพราะเหตุ​ุที่​่ � มี ี สั ั ญ ชาติ​ิที่​่ � แ ตกต่​่ า งกั​ั น ในเวลาต่​่อมา สหภาพยุ​ุโรปเองได้​้พั​ัฒนาข้​้อเสนอแนะด้​้านเสรี​ีภาพใน การเคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานของแรงงานในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป เอาไว้​้ในเอกสาร Reaffirming the free movement of workers: rights and major developments 20108 อันนเป็นนเครื่ออ�งมืออที่ชช�่ววยกระตุ้นน�ในเชิงงบวกได้

เ เป็​็นอย่​่างดี​ี ทำำ�ให้​้ผู้ป้� ฏิ​ิบัติั งิ านส่​่งเสริ​ิมเสรี​ีภาพในการเคลื่​่อ� นย้​้ายถิ่​่น� ฐาน ของแรงงานในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป เกิ​ิดความเข้​้าใจหลั​ักการที่​่�สำ�คั ำ ญ ั กั​ับแนวคิ​ิด ที่​่�สอดคล้​้องกั​ับสภาพปั​ัญหาการเคลื่​่อ� นย้​้ายถิ่​่น� ฐานของแรงงาน วิ​ิธีกี าร ที่​่�ปฏิ​ิบั​ัติ​ิได้​้ในการเคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานของแรงงานสามารถเกิ​ิดขึ้​้�นจาก แรงงานในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป และการเปิ​ิดโอกาสให้​้ส่​่งเสริ​ิมเสรี​ีภาพแรงงาน ในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปนำำ�ไปสู่​่�ทั​ัศนคติ​ิในเชิ​ิงบวกต่​่อการรณรงค์​์ด้​้านเสรี​ีภาพ ในการเคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานของแรงงานในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป 88 European Commission. (2010). Reaffirming the free movement of workers: rights and major developments. Brussels: European Commission.

84

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

ในส่​่วนประเด็​็นเกี่​่ย� วกั​ับกฎการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาและการดำำ�เนิ​ิน กิ​ิจกรรมของผู้จั้� ดั การสิ​ิทธิ​ิประโยชน์​์นักั กี​ีฬา เอกสาร Communication on Sports 2011 (หั​ัวข้​้อ 4.4) ได้​้กล่​่าวทบทวนย้ำำ��หลั​ักการในเอกสาร White Paper on Sport 2007 โดยกล่​่าวเพิ่​่�มเติ​ิมเอาไว้​้ว่​่าคณะ กรรมาธิ​ิการยุ​ุโรปพึ​ึงต้​้องคำำ�นึ​ึงถึ​ึงความชอบด้​้วยกฎหมาย (Legality of the Acts) ของการรั​ับจ่​่ายเงิ​ิน (Financial Flow) เนื่​่�องมาจาก การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหนึ่​่�งไป ยั​ังอี​ีกสโมสรหนึ่​่�ง (การซื้​้�อ/ขายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ) อี​ีกทั้​้�งยั​ังเคยมี​ี การศึ​ึกษาจากเอกสาร Study on Sport Agents in the European Union 2009 ของคณะกรรมาธิ​ิการยุ​ุโรปที่​่ไ� ด้​้เปิ​ิดมุมุ มองเกี่​่ย� วกั​ับปั​ัญหา ทางกฎหมายเนื่​่�องมาจากการปฏิ​ิบั​ัติ​ิงานของผู้​้�จั​ัดการสิ​ิทธิ​ิประโยชน์​์ นั​ักกี​ีฬา ในขณะที่​่�ผู้​้�จั​ัดการสิ​ิทธิ​ิประโยชน์​์นั​ักกี​ีฬาเป็​็นผู้​้�ที่​่�ได้​้รั​ับมอบ อำำ�นาจให้​้กระทำำ�การแทนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในการจั​ัดเตรี​ียมคำำ�ขอ โอนย้​้ายจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัดไปยั​ังสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพอื่​่�น และดำำ�เนิ​ินการยื่​่�นคำำ�ขอดั​ังกล่​่าว พร้​้อมดู​ูแลผลประโยชน์​์อื่​่�น ใดให้​้กั​ับนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ กิ​ิจกรรมที่​่�ดำำ�เนิ​ินการโดยผู้​้�จั​ัดการสิ​ิทธิ​ิ ประโยชน์​์นั​ักกี​ีฬา (Activities of Sports Agents) ก็​็ต้​้องไม่​่ขั​ัดหรื​ือ แย้​้งกั​ับหลั​ักการภายใต้​้กฎหมายสหภาพยุ​ุโรปด้​้วย โดยเฉพาะอย่​่างยิ่​่�ง ในประเด็​็นเกี่​่�ยวกั​ับสภาพจริ​ิยธรรมในแวดวงอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬา เช่​่น อาชญากรรมทางเศรษฐกิ​ิจ (Financial Crime) และการแสวงหา ประโยชน์​์ จ ากนั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ เยาวชน (นั​ั ก กี​ี ฬ าเด็​็ ก ) (Exploitation of Young Players) เป็​็นต้​้น

กล่​่าวโดยสรุ​ุปได้​้ว่​่า เอกสาร Communication on Sports 2011 ได้​้กล่​่าวซ้ำำ��ในหลั​ักการภายใต้​้เอกสาร White Paper on Sport 2007 คณะกรรมาธิ​ิการยุ​ุโรปเป็​็นกั​ังวลและพยายามแก้​้ไขปั​ัญหา ธรรมาภิ​ิบาล พร้​้อมนำำ�เสนอข้​้อวิ​ิตกกั​ังวลทางกฎหมายเกี่​่�ยวกั​ับการ เคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานอย่​่างเสรี​ีของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและการโอน ย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสร บรรดาเหล่​่าผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ส่​่วนเสี​ีย 85

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ในอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลก็​็อาจอาศั​ัยช่​่องทางในการเอารั​ัดเอาเปรี​ียบ แก่​่นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพทั้​้�งในฐานะที่​่�เป็​็นนั​ักกี​ีฬาอาชี​ีพในชนิ​ิดกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลและเป็​็นแรงงานในอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ในขณะเดี​ียวกั​ัน เอกสารฉบั​ับนี้​้�ก็​็พยายามชี้​้�ให้​้เห็​็นถึ​ึงแนวทางการอุ​ุดช่​่องว่​่างและข้​้อ เรี​ียกร้​้องให้​้ผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ส่​่วนเสี​ียในแวดวงกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป ปฏิ​ิบั​ัติ​ิตามหลั​ักเกณฑ์​์ของสนธิ​ิสั​ัญญา TFEU มาตรา 18 มาตรา 21 มาตรา 45 และมาตรา 165

3.5 เอกสาร Council Resolution8 on an EU Work Plan for Sport 2017-2020

เอกสาร Council Resolution on an EU Work Plan for Sport 2017-2020 ได้​้แก่​่ ข้​้อมติ​ิของสภาสหภาพยุ​ุโรปว่​่าด้​้วยแผนการ ดำำ�เนิ​ินงานด้​้านกี​ีฬาสหภาพยุ​ุโรป แสดงถึ​ึงเจตนารมณ์​์ของสภาสหภาพ ยุ​ุโรปและผู้แ้� ทนรั​ัฐบาลของประเทศสมาชิ​ิกสหภาพยุ​ุโรปในรู​ูปแบบลาย ลั​ักษณ์​์อักั ษร ข้​้อมติ​ิเช่​่นว่​่านี้​้�เป็​็นบ่​่อเกิ​ิดของแนวทางการดำำ�เนิ​ินงานด้​้าน การกี​ีฬาร่​่วมกั​ัน อั​ันมี​ีเป้​้าหมายในการพั​ัฒนาด้​้านกี​ีฬาในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปให้​้ สอดคล้​้องและบู​ูรณาการอั​ันจะก่​่อให้​้เกิ​ิดความร่​่วมมื​ือทางการกี​ีฬาไปใน แนวทางอั​ันมี​ีเป้​้าหมายร่​่วมกั​ันตามระยะเวลาที่​่กำ� �ห ำ นดเอาไว้​้ในแผนการ ทำำ�งานดั​ังกล่​่าว โดยกำำ�หนดระยะเวลาของการดำำ�เนิ​ินงานภายใต้​้แผน ดั​ังกล่​่าวเอาไว้​้เป็​็นระยะเวลา 4 ปี​ี เอกสารฉบั​ับนี้​้�ไม่​่ได้​้กล่​่าวถึ​ึงประเด็​็น การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพภายใต้​้นโยบายและกฎหมายสหภาพ ยุ​ุโรปแต่​่อย่​่างใด แต่​่เอกสารดั​ังกล่​่าวได้​้หยิ​ิบยกประเด็​็นสำำ�คั​ัญ (Key Topics) เชิ​ิญชวนให้​้ประเทศสมาชิ​ิกดำำ�เนิ​ินงานในประเด็​็นสำำ�คั​ัญตาม 89 Council of the European Union. (2017). Resolution of the Council and of the Representatives of the Governments of the Member States, meeting within the Council, on the European Union Work Plan for Sport (1 July 2017 - 31 December 2020) - Council Resolution (23 May 2017). Brussels: Council of the European Union.

86

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

แผนการดำำ�เนิ​ินงานด้​้านกี​ีฬาเป็​็นระยะเวลา 4 ปี​ี เช่​่น การควบคุ​ุมการ ใช้​้สารต้​้องห้​้ามทางการกี​ีฬา (Anti-doping) ธรรมาภิ​ิบาลที่​่�ดี​ี (Good Governance) การคุ้​้�มครองนั​ักกี​ีฬาเด็​็ก (Safe-guarding of minors) และความจํ​ําเพาะของกี​ีฬา (Specificity of Sport) เป็​็นต้​้น

ในส่​่วนที่​่�เกี่​่ย� วกั​ับธรรมาภิ​ิบาลที่​่�ดี​ี ธรรมาภิ​ิบาลเป็​็นหลั​ักการที่​่� สามารถนำำ�เอามาประยุ​ุกต์​์กั​ับการบริ​ิหารองค์​์กรกี​ีฬาหรื​ือการกำำ�กั​ับ กิ​ิจการองค์​์กรกี​ีฬาอย่​่างแพร่​่หลาย ช่​่วยให้​้การดำำ�เนิ​ินงานในองค์​์กรกี​ีฬา เป็​็นไปอย่​่างโปร่​่งใส เป็​็นธรรมและมี​ีประสิ​ิทธิ​ิภาพ ภายใต้​้การดำำ�เนิ​ินงาน ตามกรอบกติ​ิกาหรื​ือหลั​ักเกณฑ์​์จริ​ิยธรรมที่​่�ส่​่งเสริ​ิมความยุ​ุติ​ิธรรมใน แวดวงกี​ีฬาหรื​ืออุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬา ธรรมาภิ​ิบาลที่​่�ถูกู นำำ�เอามาใช้​้กับั การ ดำำ�เนิ​ินงานขององค์​์กรกี​ีฬาและการดำำ�เนิ​ินกิ​ิจกรรมทางการกี​ีฬาอาจถู​ูก เรี​ียกเป็​็นคำำ�เฉพาะว่​่า“ธรรมาภิ​ิบาลกี​ีฬา” (Sport Governance) หรื​ือ กล่​่าวอี​ีกนั​ัยหนึ่​่�งธรรมาภิ​ิบาลกี​ีฬาเป็​็นหลั​ักการที่​่นำ� �ำ มาใช้​้บริ​ิหารงานของ องค์​์กรกี​ีฬาและใช้​้กำำ�กั​ับสโมสรกี​ีฬาและสมาคมกี​ีฬาที่​่�อยู่​่�ภายใต้​้สั​ังกั​ัด (อยู่​่�ภายใต้​้การบริ​ิหาร) โดยอาศั​ัยกลไกบริ​ิหารและกรอบกติ​ิกาเป็​็น เครื่​่�องมื​ือดำำ�เนิ​ินการบริ​ิหารงานและกำำ�กั​ับดู​ูแลให้​้โปร่​่งใส่​่ สามารถ ตรวจสอบหรื​ือเข้​้าถึ​ึงข้​้อมู​ูลข่​่าวสารได้​้ มี​ีความรั​ับผิ​ิดชอบต่​่อสั​ังคมและ มี​ีกรอบจริ​ิยธรรมในการดำำ�เนิ​ินงาน รวมไปถึ​ึงมี​ีกลไกและกระบวนการ จั​ัดการความขั​ัดแย้​้งระหว่​่างผู้​้�มีส่ี ว่ นได้​้ส่ว่ นเสี​ียเกี่​่ย� วข้​้องกั​ับองค์​์กรกี​ีฬา

3.6 อภิ​ิปรายนโยบายและกฎหมายสหภาพยุ​ุโรป เกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพใน บริ​ิบทสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชน จะเห็​็นได้​้ว่​่าแม้​้สภาสหภาพยุ​ุโรปจะได้​้มี​ีการออกแผนการ ดำำ�เนิ​ินงานด้​้านกี​ีฬาสหภาพยุ​ุโรป คื​ือ เอกสาร Council Resolution on an EU Work Plan for Sport 2017-2020 มาแล้​้วก็​็ตาม แต่​่ 87

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ประเด็​็นปั​ัญหาอั​ันเนื่​่�องมาจากการเคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานอย่​่างเสรี​ีของ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้าม สโมสรกลั​ับไม่​่ได้​้ถู​ูกระบุ​ุเอาไว้​้ให้​้เป็​็นประเด็​็นสำำ�คั​ัญในเอกสารดั​ังกล่​่าว ในขณะที่​่�ปั​ัญหาดั​ังกล่​่าวสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนเกี่​่�ยวเนื่​่�องกั​ับการเคลื่​่�อนย้​้าย ถิ่​่น� ฐานอย่​่างเสรี​ีของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพก็​็ยังั มี​ีอยู่​่�เสมอก็​็ตาม เอกสาร ดั​ังกล่​่าวไม่​่ได้​้กำำ�หนดกรอบแนวทางเฉพาะในการดำำ�เนิ​ินงานส่​่งเสริ​ิม และพั​ัฒนาสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนเกี่​่�ยวเนื่​่�องกั​ับการเคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานอย่​่าง เสรี​ีของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่เ� ป็​็นประโยชน์​์ต่อ่ องค์​์กรกี​ีฬาและผู้​้�มีส่ี ว่ น ได้​้ส่​่วนเสี​ียในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปแล้​้ว องค์​์กรกี​ีฬาและผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ส่​่วนเสี​ียก็​็ไม่​่ อาจที่​่�จะนำำ�ไปปฏิ​ิบัติั อิ ย่​่างเป็​็นรู​ูปธรรมเพื่​่�อส่​่งผลให้​้เกิ​ิดหลักั เกณฑ์​์และ กลไกที่​่�ส่​่งผลให้​้เกิ​ิดการคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิและเสรี​ีภาพขั้​้�นพื้​้�นฐานที่​่�นั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพพึ​ึงได้​้รั​ับ พร้​้อมสร้​้างความเป็​็นเอกภาพในการส่​่งเสริ​ิม สิ​ิทธิ​ิและเสรี​ีภาพในประเด็​็นดั​ังกล่​่าวในอนาคต ทางออกสำำ�หรั​ับความ จำำ�เป็​็นในข้​้อนี้​้�ที่​่�พอจะทำำ�ได้​้และนอกจากจะไม่​่สร้​้างภาระให้​้กั​ับองค์​์กร กี​ีฬาและผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ส่​่วนเสี​ียในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป นั้​้�นก็​็คื​ือจะต้​้องให้​้เอกสาร Council Resolution on an EU Work Plan for Sport 2017-2020 ระบุ​ุกรอบแนวทางในการดำำ�เนิ​ินงานส่​่งเสริ​ิมและพั​ัฒนาสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชน เกี่​่ย� วเนื่​่อ� งกั​ับการเคลื่​่อ� นย้​้ายถิ่​่น� ฐานอย่​่างเสรี​ีของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ อย่​่างชั​ัดเจนให้​้เป็​็นประเด็​็นสำำ�คั​ัญอย่​่างเอกเทศ เพื่​่�อที่​่�จะได้​้มี​ีหนทาง ในการทำำ�งานเพื่​่�อส่​่งเสริ​ิมสิ​ิทธิ​ิและเสรี​ีภาพในประเด็​็นดั​ังกล่​่าวที่​่�ถูกู ต้​้อง และมี​ีกรอบการทำำ�งานพื้​้�นฐานในการแก้​้ไขปั​ัญหาต่​่อไป

อนึ่​่�ง เอกสาร Council Resolution on an EU Work Plan for Sport 2017-2020 ไม่​่ได้​้กำ�ห ำ นดกรอบแนวทางเฉพาะในการดำำ�เนิ​ิน งานส่​่งเสริ​ิมและพั​ัฒนาสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนเกี่​่�ยวเนื่​่�องกั​ับการเคลื่​่�อนย้​้าย ถิ่​่�นฐานอย่​่างเสรี​ีของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพก็​็ใช่​่ว่​่าจะไร้​้หนทางการทำำ� งานเพื่​่�อส่​่งเสริ​ิมสิ​ิทธิ​ิและเสรี​ีภาพในประเด็​็นดั​ังกล่​่าวเสี​ียที​ีเดี​ียว หาก แต่​่ประเทศสมาชิ​ิกสหภาพยุ​ุโรปและองค์​์กรกี​ีฬาในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปอาจ นำำ�เอาหลั​ักการธรรมาภิ​ิบาลที่​่�ดี​ี (ธรรมาภิ​ิบาลกี​ีฬา) ที่​่�ถู​ูกระบุ​ุเอาไว้​้ใน 88

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

เอกสารดั​ังกล่​่าวมาตี​ีความถ้​้อยคำำ�หรื​ือเนื้​้�อความในประเด็​็นหลั​ักการ ธรรมาภิ​ิบาลที่​่�ดี​ีให้​้เข้​้าข่​่ายที่​่�สามารถนำำ�เอามาประยุ​ุกต์​์กั​ับการบริ​ิหาร จั​ัดการการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพให้​้เป็​็นไปตามนโยบายและไม่​่ ขั​ัดต่อ่ กฎหมายสหภาพยุ​ุโรป ในขณะเดี​ียวกั​ัน กติ​ิกาและกฎระเบี​ียบว่​่า ด้​้วยการบริ​ิหารจั​ัดการการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพก็​็ต้อ้ งเป็​็นธรรม เป็​็นที่​่�ยอมรั​ับขององค์​์กรกี​ีฬาและผู้​้�มีส่ี ว่ นได้​้ส่ว่ นเสี​ียทุ​ุกฝ่​่าย สอดคล้​้อง กั​ับสถานการณ์​์ในอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอล สอดรั​ับกั​ับการดำำ�เนิ​ินธุ​ุรกิ​ิจ กี​ีฬาฟุ​ุตบอล ได้​้รับั ความเห็​็นชอบจากประเทศสมาชิ​ิก องค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬา ฟุ​ุตบอลและผู้​้�มีส่ี ว่ นได้​้ส่ว่ นเสี​ียในแวดวงกี​ีฬาฟุ​ุตบอล แต่​่ในขณะเดี​ียวกั​ัน ก็​็ต้​้องเคารพหลั​ักการในภฎหมายสหภาพยุ​ุโรปและกฎหมายสิ​ิทธิ​ิ มนุ​ุษยชนของประเทศสมาชิ​ิกสหภาพยุ​ุโรป จากที่​่�กล่​่าวมาในข้​้างต้​้น นโยบายและกฎหมายสหภาพยุ​ุโรป ว่​่าด้​้วยการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ มี​ีวั​ัตถุ​ุประสงค์​์บางประการ เพื่​่�อสนั​ับสนุ​ุนให้​้เกิ​ิดการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอั​ันไม่​่กระทบ ต่​่อสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในตลาดอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลในสหภาพยุ​ุโรป เนื่​่�องจากตามแนวคิ​ิดและทฤษฏี​ีเกี่​่�ยวกั​ับ สิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนทางการกี​ีฬาที่​่�ว่​่าการปฏิ​ิบั​ัติ​ิตามสิ​ิทธิ​ิขององค์​์กรกี​ีฬา (องค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ) ที่​่�อยู่​่�ภายใต้​้กรอบกฎหมายสหภาพ ยุ​ุโรป โดยไม่​่กระทบสิ​ิทธิ​ิในการเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหรื​ือสิ​ิทธิ​ิในการ ทำำ�งานของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพแล้​้ว ย่​่อมได้​้ชื่​่�อว่​่าองค์​์กรกี​ีฬานั้​้�นเป็​็น ผู้​้�มีส่ี ว่ นนำำ�พาวงการกี​ีฬาฟุ​ุตบอลยุ​ุโรปให้​้มีธี รรมาภิ​ิบาลและให้​้ความเป็​็น ธรรมต่​่อนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ในขณะเดี​ียวกั​ันการวิ​ิเคราะห์​์ประเด็​็น เกี่​่�ยวกั​ับสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพเองนั้​้�น ก็​็ต้​้องมี​ีการจำำ�แนกแยกแยะว่​่าสิ​ิทธิ​ิของ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Rights of Professional Football Players) กั​ับเสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Freedom of Professional Football Players) โดยสิ​ิทธิ​ิของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพถื​ือเป็​็นอำำ�นาจ ที่​่ก� ฎหมายสหภาพยุ​ุโรปรั​ับรองหรื​ือคุ้​้�มครองให้​้แก่​่นักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ในอั​ันที่​่�จะกระทำำ�การบางอย่​่างเกี่​่�ยวข้​้องกั​ับการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอล 89

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

หรื​ือการประกอบกิ​ิจกรรมอื่​่น� ๆ เกี่​่ย� วกั​ับการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ รวมไปถึ​ึงเรี​ียกร้​้องให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพกระทำำ�การหรื​ืองดเว้​้น กระทำำ�การอย่​่างหนึ่​่�งอย่​่างใด ที่​่�อาจกระทบต่​่อสิ​ิทธิ​ิของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพที่​่�กฎหมายสหภาพยุ​ุโรปรั​ับรองหรื​ือคุ้​้�มครองเอาไว้​้ อี​ีกทั้​้�งนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาจใช้​้สิ​ิทธิ​ิเรี​ียกร้​้องที่​่�จะไม่​่ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหรื​ือ องค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลใช้​้อำำ�นาจเข้​้าแทรกแซงหรื​ือกระทำำ�การล่​่วง ละเมิ​ิดสิ​ิทธิ​ิขึ้​้�นพื้​้�นฐานของตนตามกฎหมายสหภาพยุ​ุโรป ด้​้วยเหตุ​ุนี้​้� สิ​ิทธิ​ิของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจึ​ึงเป็​็นสิ​ิทธิ​ิที่​่�ผู​ูกพั​ันให้​้องค์​์กรกำำ�กั​ับ กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปต้​้องเคารพและคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิตาม กฎหมายสหภาพยุ​ุโรปเพื่​่�อให้​้สิ​ิทธิ​ิดั​ังกล่​่าวมี​ีผลในทางปฏิ​ิบั​ัติ​ิได้​้ เช่​่น สิ​ิทธิ​ิในการเคลื่​่�อนย้​้าย (Mobility Rights) และสิ​ิทธิ​ิที่​่�จะทำำ�งาน (Right to Work) เป็​็นต้​้น ในทำำ�นองเดี​ียวกั​ันเมื่​่�อพู​ูดถึ​ึงเสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ เสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพถื​ือเป็​็นอิ​ิสรภาพของ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในการที่​่จ� ะกระทำำ�การอย่​่างหนึ่​่�งอย่​่างใดตามความ ประสงค์​์หรื​ือความต้​้องการของตน เสรี​ีภาพก็​็เป็​็นอำำ�นาจในการเลื​ือก กระทำำ�การหรื​ืองดเว้​้นกระทำำ�การอย่​่างหนึ่​่�งอย่​่างใดก็​็ได้​้ ตามอิ​ิสระที่​่�ใจ ของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพปรารถนา ไม่​่ว่​่าจะเป็​็นผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ส่​่วนเสี​ียใน แวดวงกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเองก็​็ดี​ีหรื​ือองค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลก็​็ตาม ต่​่างก็​็ต้​้องเคารพต่​่อเสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ เมื่​่�อนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพถู​ูกกระทำำ�การอย่​่างหนึ่​่�งอย่​่างใดอั​ันเป็​็นการรบกวนต่​่อ เสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลแล้​้ว ก็​็สามารถใช้​้สิ​ิทธิ​ิเรี​ียกร้​้องให้​้หยุ​ุด กระทำำ�การดั​ังกล่​่าวได้​้ตามกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปรั​ับรองหรื​ือคุ้​้�มครอง เอาไว้​้ เช่​่น เสรี​ีภาพในการเคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานสำำ�หรั​ับแรงงานและ เสรี​ีภาพในการเข้​้าร่​่วมสมาคมของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ เป็​็นต้​้น อย่​่างไรก็​็ดี​ี เมื่​่�อวิ​ิพากษ์​์ประเด็​็นการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพภาย ใต้​้นโยบายและกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปที่​่�ได้​้กล่​่าวไปแล้​้วในข้​้างต้​้น อาจ กล่​่าวได้​้ว่า่ สิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนของการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพถื​ือเป็​็น สิ​ิทธิ​ิของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�ละเล่​่นกี​ีฬาฟุ​ุตบอลหรื​ือทำำ�งานเป็​็น 90

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ พึ​ึงถู​ูกปฏิ​ิบั​ัติ​ิอย่​่างเท่​่าเที​ียมด้​้วยการคำำ�นึ​ึงถึ​ึง ศั​ักดิ์​์�ศรี​ีของความเป็​็นนั​ักกี​ีฬาอาชี​ีพ (Dignity of Professional Sportspeople) ภายใต้​้สิ​ิทธิ​ิ เสรี​ีภาพและความเสมอภาคที่​่�กฎหมาย สหภาพยุ​ุโรปได้​้รั​ับรองหรื​ือคุ​ุมครองเอาไว้​้ นโยบายและกฎหมาย สหภาพยุ​ุโรปที่​่�ถู​ูกหยิ​ิบยกมาพิ​ิจารณาในข้​้างต้​้นทำำ�ให้​้ทราบถึ​ึงบริ​ิบทใ นทางสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนของการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลหรื​ือถ้​้อยคำำ�หรื​ือ ข้​้อความแวดล้​้อมที่​่�ช่​่วยให้​้เข้​้าใจความหมายของคำำ�สิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนของ การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลให้​้กระจ่​่างมากขึ้​้�น

นโยบายและกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปอั​ันมี​ีเนื้​้�อหาเป็​็นบริ​ิบทใน ทางสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนของการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพมี​ีความสำำ�คัญ ั อย่​่างไรและเกี่​่�ยวข้​้องกั​ับใครบ้​้าง ผู้​้�วิ​ิจั​ัยมองว่​่านโยบายและกฎหมาย สหภาพยุ​ุโรปมี​ีความสำำ�คัญ ั อย่​่างมากทั้​้�งต่​่อประเทศสมาชิ​ิกสหภาพยุ​ุโรป และสหภาพยุ​ุโรป ซึ่​่ง� ทำำ�ให้​้ทราบว่​่านโยบายและกฎหมายสหภาพยุ​ุโรป ที่​่�ได้​้กล่​่าวมาแล้​้วในข้​้างต้​้นถู​ูกใช้​้เป็​็นเครื่​่�องมื​ือในการควบคุ​ุมการโอน ย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพให้​้เป็​็นธรรมและไม่​่ขั​ัดกั​ับแนวนโยบายและ กฎหมายสหภาพยุ​ุโรป การค้​้นพบบริ​ิบทในทางสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนของการ โอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ทำำ�ให้​้ทราบได้​้ว่​่านโยบายและกฎหมาย สหภาพยุ​ุโรปที่​่�เกี่​่ย� วข้​้องมี​ีความสำำ�คัญ ั ต่​่อสหภาพยุ​ุโรป ประเทศสมาชิ​ิก องค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาฟุ​ุตบอล สมาคมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพอย่​่างไรบ้​้าง หากสหภาพยุ​ุโรปบั​ัญญั​ัติ​ิกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปและ กำำ�หนดนโยบายเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ย่​่อมจะทำำ� ให้​้องค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลและสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพตระหนั​ัก ยอมรั​ับและปฏิ​ิบั​ัติ​ิตาม ตลอดจนถึ​ึงกำำ�หนดกฎระเบี​ียบ ข้​้อบั​ังคั​ับและ กติ​ิกาของตนให้​้สอดคล้​้องและสอดรั​ับกั​ับนโยบายและกฎหมายสหภาพ ยุ​ุโรปเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ด้​้วยกระแสธุ​ุรกิ​ิจอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�เปลี่​่�ยนแปลงไป ตลอดเวลาอย่​่างต่​่อเนื่​่�องและพั​ัฒนาการกฎหมายสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนด้​้าน กี​ีฬาที่​่�ก้​้าวไปคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและผู้​้�คน 91

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ในแวดวงกี​ีฬาฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป ทำำ�ให้​้นโยบายและกฎหมายสหภาพยุ​ุโรป อั​ันมี​ีเนื้​้�อหาเป็​็นบริ​ิบทในทางสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนของการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอาจถู​ูกปรั​ับเปลี่​่ย� นหรื​ือตี​ีความให้​้ครอบคลุ​ุมการคุ้​้�มครอง สิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพมากยิ่​่�งขึ้​้�น กลายเป็​็นนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอาจได้​้รั​ับประโยชน์​์จากการตี​ีความไปในเชิ​ิงคุ้​้�มครอง สิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอย่​่างดี​ียิ่​่�งขึ้​้�น ในอนาคต แต่​่ในขณะเดี​ียวกั​ันระบบ Transfer อาจเปิ​ิดช่อ่ งให้​้มีกี ารสร้​้าง ปั​ัญหาด้​้านสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนและผลกระทบที่​่อ� าจจะเกิ​ิดขึ้​้น� จากการปฏิ​ิบัติั ิ ตามระเบี​ียบ แบบแผนและกติ​ิกาภายใต้​้ระบบ Transfer ดั​ังกล่​่าว เพื่​่�อ รองรั​ับการเปลี่​่�ยนแปลงและผลกระทบที่​่�อาจเกิ​ิดขึ้​้�นต่​่อการโอนย้​้าย นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในบริ​ิบทของสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนให้​้ทั​ันท่​่วงที​ี ก็​็จำำ�ต้​้อง มี​ีการศึ​ึกษาวิ​ิเคราะห์​์ปั​ัญหาทางกฎหมายสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนสหภาพยุ​ุโรป เกี่​่ย� วกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (ดั​ังจะกล่​่าวต่​่อไปในบทที่​่� 4)

92

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

93

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

บทที่​่� 4 วิ ิ เ ค ร า ะ ห์ ์ ปั ั ญ ห า ท า ง ก ฎ ห ม า ย สิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนสหภาพยุ​ุโรปเกี่​่�ยวกั​ับ การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ

บทที่​่� 4 มุ่​่�งศึ​ึกษาวิ​ิเคราะห์​์ปั​ัญหาทางกฎหมายสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชน สหภาพยุ​ุโรปเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ โดยเฉพาะ กรณี​ีของปั​ัญหาทางกฎหมายที่​่�เกิ​ิดขึ้​้�นจากการบั​ังคั​ับใช้​้และช่​่องว่​่าง ของกฎ ระเบี​ียบและข้​้อบั​ังคั​ับที่​่บั� ญ ั ญั​ัติขึ้​้ิ น� โดยองค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป แม้​้กฎ ระเบี​ียบและข้​้อบั​ังคั​ับดั​ังกล่​่าวจะสามารถ ทำำ�ให้​้การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพมี​ีมาตรฐาน (Standardisation) ในระดั​ั บ ภู​ู มิ ิ ภ าคยุ​ุ โรปและระดั​ั บ นานาชาติ​ิ ผ่ ่ า นกลไกกำำ �กั ั บ จาก นโยบายและกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปและสถาบั​ันทางการเมื​ืองยุ​ุโรป แต่​่นั้​้�นไม่​่ได้​้หมายความว่​่าระบบ Transfer ที่​่�บั​ังคั​ับใช้​้อยู่​่�ปราศจากช่​่อง ว่​่างทางกฎหมาย (Loopholes) หากพิ​ิจารณาในแง่​่ที่​่�นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพสวมหมวกสองใบทั้​้ง� ในฐานะที่​่เ� ป็​็นทั้​้ง� แรงงานและนั​ักกี​ีฬาอาชี​ีพใน คนเดี​ียวกั​ันแล้​้ว ก็​็อาจเล็​็งเห็​็นได้​้ถึงึ ปั​ัญหาเกี่​่ย� วกั​ับสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนของกฎ ระเบี​ียบและกติ​ิกาว่​่าด้​้วยการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ

เนื่​่�องจากอำำ�นาจตามกฎ ระเบี​ียบและข้​้อบั​ังคั​ับว่​่าด้​้วยการโอน ย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพรั​ับรองหรื​ือคุ้​้�มครองแก่​่นักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ในอั​ันที่​่จ� ะเลื​ือกตั​ัดสิ​ินใจโอนย้​้ายตนเองจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัด เดิ​ิมไปยั​ังสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดใหม่​่ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพย่​่อม ได้​้รับั อำำ�นาจก่​่อให้​้เกิ​ิดสิ​ิทธิ​ิเรี​ียกร้​้องที่​่�จะไม่​่ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ เข้​้ า แทรกแซงในสิ​ิ ท ธิ​ิ ต ามกฎหมายสหภาพยุ​ุ โรปในฐานะที่​่� เ ป็​็ น 95

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

พลเมื​ื อ งสหภาพยุ​ุ โรปของตน โดยเฉพาะอย่​่ า งยิ่​่� ง การเรี​ี ย กร้​้ อ ง ต่​่อองค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ไม่​่ให้​้แทรกแซงในสิ​ิทธิ​ิขั้​้�นพื้​้�นฐานที่​่�กฎหมายสหภาพยุ​ุโรปได้​้ให้​้หลั​ัก ประกั​ันสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพเอาไว้​้ ในทางกลั​ับกั​ัน นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ อาจเผชิ​ิญกั​ับภาวะหรื​ือสถานการณ์​์ที่​่�ตนเองตกอยู่​่�ภายใต้​้การครอบงำ�� ของผู้​้�อื่​่�น ไม่​่ว่​่าผู้​้�อื่​่�นนั้​้�นจะเป็​็นองค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลก็​็ดี​ีหรื​ือสโมสร กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลก็​็ ต าม นั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ อาจปราศจากอิ​ิ ส ระ ในการที่​่จ� ะกระทำำ�การอย่​่างหนึ่​่�งอย่​่างใดหรื​ืองดเว้​้นกระทำำ�การอย่​่างหนึ่​่�ง อย่​่างใดตามความประสงค์​์ของตน การปราศจากอิ​ิสระหรื​ือไร้​้อำำ�นาจ กำำ�หนดตนเองโดยอิ​ิสระเช่​่นว่​่านี้​้� ล้​้วนแล้​้วแต่​่เป็​็นการปราศจากเสรี​ีภาพ ของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพทั้​้�งหมดทั้​้�งสิ้​้น� อี​ีกทั้​้ง� นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอาจ ถู​ู ก ล่​่ว งละเมิ​ิด สิ​ิ ท ธิ​ิ ได้​้ หากนั​ั ก กี​ี ฬาฟุ​ุ ตบอลอาชี​ี พ ถู​ู ก ปฏิ​ิบั ั ติ ิ อ ย่​่ า ง ไม่​่เป็​็นธรรมหรื​ือถู​ูกเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิอย่​่างไม่​่เท่​่าเที​ียม รวมไปถึ​ึงอาจ ถู​ูกกระทำำ�การอย่​่างหนึ่​่�งอย่​่างใดในลั​ักษณะที่​่�ไปกระทบต่​่อสิ​ิทธิ​ิส่​่วน บุ​ุ ค คล ทั้​้� ง ในสิ​ิ ท ธิ​ิ ที่​่ � เ ป็​็ น สิ​ิ ท ธิ​ิ ข องนั​ั ก กี​ี ฬ าในอุ​ุ ต สาหกรรมกี​ี ฬ า ยุ​ุโรปและสิ​ิทธิ​ิของการเป็​็นแรงงานในตลาดแรงงานยุ​ุโรป

นอกจากนี้​้� บทที่​่� 4 ยั​ังประสงค์​์ที่​่�จะอธิ​ิบายและวิ​ิเคราะห์​์เพิ่​่�ม เติ​ิมประเด็​็นสถานการณ์​์สิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปที่​่�จะทำำ�ให้​้ทราบถึ​ึงสถานการณ์​์ดั​ังกล่​่า วมี​ีบริ​ิบทและแนวโน้​้มอย่​่างไรบ้​้าง โดยการวิ​ิเคราะห์​์สถานการณ์​์เช่​่น ว่​่านี้​้� ผู้​้�วิ​ิจั​ัยจะอ้​้างอิ​ิงและวิ​ิเคราะห์​์ข้​้อมู​ูล ทุ​ุติ​ิยภู​ูมิ​ิที่​่�มี​ีผู้​้�วิ​ิเคราะห์​์ไว้​้แล้​้ว โดยเฉพาะข้​้อมู​ูลที่​่�เกี่​่�ยวกั​ับการละเมิ​ิดสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนของนั​ักกี​ีฬาภาย ใต้​้ระบบ Transfer ในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป ซึ่​่�งการวิ​ิเคราะห์​์ในทำำ�นองนี้​้�จะ เป็​็นประโยชน์​์ต่อ่ การพั​ัฒนาทิ​ิศทางป้​้องกั​ันการล่​่วงละเมิ​ิดสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพ ของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและเป็​็นประโยชน์​์ต่​่อการวางกรอบทิ​ิศทาง การปฏิ​ิรูปู กฎ ระเบี​ียบ และข้​้อบั​ังคั​ับว่​่าด้​้วยการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปในอนาคต สำำ�หรั​ับในประเด็​็นสำำ�คั​ัญเกี่​่�ยวเนื่​่�อง กั​ับประเด็​็นปั​ัญหาด้​้านสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา 96

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป ที่​่�ส่​่งผลกระทบในด้​้านลบต่​่อศั​ักดิ์​์�ศรี​ี ความเป็​็นมนุ​ุษย์​์ สิ​ิทธิ​ิและเสรี​ีภาพขั้​้น� พื้​้น� ฐานที่​่มี� อี ยู่​่�ในตั​ัวนักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพและส่​่งผลให้​้เกิ​ิดการเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิอย่​่างไม่​่เสมอภาคเพี​ียงด้​้วย เหตุ​ุแห่​่งเชื้​้�อชาติ​ิหรื​ือสถานะทางสั​ัญชาติ​ิอื่​่�นใดของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพ มี​ีการแบ่​่งแยกวิ​ิเคราะห์​์ใน 2 ประเด็​็นสำำ�คั​ัญ อาทิ​ิ (1) ประเด็​็น EU Free Movement และ Fair Competition (2) ประเด็​็ น Children’s Rights และ Human Trafficking of Players

4.1 ประเด็​็น EU Free Movement และ Fair Competition

การแข่​่งขั​ันทางการค้​้าที่​่�ไม่​่เป็​็นธรรมในแวดวงกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Unfair Competition in Football) เป็​็นการแข่​่งขั​ันในทำำ�นองที่​่�สโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดใหญ่​่ในฐานะที่​่เ� ป็​็นเอกชนรายหนึ่​่�งมี​ีอำ�ำ นาจผู​ูก ขาดตลาดเหนื​ือเอกชนรายอื่​่�นแล้​้วไปจำำ�กั​ัดการแข่​่งขั​ันของภาคเอกชน ด้​้วยกั​ันหรื​ือสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดใหญ่​่ในฐานะที่​่�เป็​็นเอกชน รายหนึ่​่�งรายใดมี​ีพฤติ​ิกรรมไปในลั​ักษณะผู​ูกขาดการแข่​่งขั​ันในท้​้องตลาด อุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอล9 การแข่งงขันนที่ปป�ราศจากเสรีแและไม่เเป็นนธรรมใ ในอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลย่​่อมมี​ีการกี​ีดกั​ันหรื​ือการเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิแฝง เอาไว้​้ ทั้​้ง� ในตั​ัวภาคเอกชนที่​่มี� อำี �ำ นาจทางเศรษฐกิ​ิจ สั​ังคมและการเมื​ือง9 เ เหนื​ือสิ่​่�งอื่​่�นใดไม่​่ว่​่าจะเป็​็นสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดใหญ่​่ที่​่�มี​ี อำำ�นาจดั​ังกล่​่าวต่​่างก็​็อาจใช้​้อำ�ำ นาจที่​่�ตนมี​ีอยู่​่�ผูกู ขาดตลาดในทำำ�นองที่​่ไ� ป เอาเปรี​ียบหรื​ือกลั่​่�นแกล้​้งสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดเล็​็กที่​่�ไม่​่มี​ี 90 KEA European Affairs & Centre de Droit et d’Économie du Sport. (2013).

The Economic and Legal Aspects of Transfers of Players. Retrieved August 20, 2019, https://ec.europa.eu/assets/eac/sport/library/documents/cons-studytransfers-final-rpt.pdf 91 Pearson, G. (2014). Sporting Justifications under EU Free Movement and Competition Law: The Case of the Football ‘Transfer System’. European Law Journal, 21(2), 220-238.

97

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ต้​้นทุ​ุนหรื​ือศั​ักยภาพทางเศรษฐกิ​ิจเที​ียบเท่​่าสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ขนาดใหญ่​่ หลายกรณี​ีกลั​ับปราศจากกติ​ิกาควบคุ​ุมหรื​ือมาตรการกำำ�กับั สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลขนาดใหญ่​่ไม่​่ให้​้แสดงพฤติ​ิกรรมที่​่เ� ป็​็นการกลั่​่น� แกล้​้ง สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลขนาดเล็​็กที่​่�แน่​่ชั​ัด หากปราศจากการป้​้องกั​ัน พฤติ​ิกรรมการผู​ูกขาดทางการค้​้าหรื​ือการแข่​่งขั​ันทางการค้​้าที่​่ไ� ม่​่เป็​็นธรรม ในตลาดอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลแล้​้ว ก็​็จะเกิ​ิดผลเสี​ียในการแข่​่งขั​ันทาง ธุ​ุรกิ​ิจระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ แล้​้วสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ขนาดเล็​็กอาจถู​ูกเอารั​ัดเอาเปรี​ียบจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาด ใหญ่​่ อั​ันเป็​็นผลเสี​ียต่​่อการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่ต้� อ้ งเป็​็นไปอย่​่างบริ​ิสุทุ ธิ์​์� ยุ​ุติธิ รรม9 ซึ่งง�ในเวลาต่ออมาองค์กกรกำกก�ับบกีฬฬาในภูมมิภภาคยุโโรปในฐานะที่

�เ เป็​็นผู้จั้� ดั การแข่​่งขั​ันระบบลี​ีกยุ​ุโรปอย่​่างเช่​่น สหภาพสมาคมฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป (Union of European Football Associations) หรื​ือยู​ูฟ่า่ (UEFA) ได้​้ ออกมาตรการเครื่​่อ� งมื​ือบางอย่​่างมาตรวจสอบและควบคุ​ุมไม่​่ให้​้สโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดใหญ่​่มี​ีลู่​่�ทางหรื​ือใช้​้ช่​่องทางนำำ�การปฏิ​ิบั​ัติ​ิบาง อย่​่างไปสู่​่�การผู​ูกขาดในตลาดอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอล9 จากประสบการณ์​์ แ ละบทเรี​ี ย นที่​่� ผ่ ่ า นมาในภู​ู มิ ิ ภ าคยุ​ุ โรป (ดั​ั ง ที่​่� ก ล่​่ า วไว้​้ ใ นบทที่​่� 2) ภายใต้​้ ร ะบบ Transfer ที่​่� เ คยบั​ั ง คั​ั บ ใช้​้ในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป แม้​้นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพได้​้หมดสั​ัญญากั​ับต้​้นสั​ังกั​ัด เดิ​ิมไปแล้​้วก็​็ตาม แต่​่หากนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพประสงค์​์ที่​่�จะโอนย้​้าย ไปสั​ังกั​ัดยังั สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอื่​่น� ก็​็ต้อ้ งให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่ป� ระสงค์​์ จะรั​ับโอนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพนั้​้�น จ่​่ายค่​่าธรรมเนี​ียมการโอนย้​้ายแก่​่ สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมเสี​ียก่​่อน9 แม้วว่าาสัญญญาจ้าางระหว่าาง ส สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัดเดิ​ิมกั​ับนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจะได้​้ 92 Kaplan, V. (2015). UEFA Financial Fairplay Regulations and European Union Antitrust Law Complications. Emory International Law Review, 4 (29), 799-857.

93 Vöpel, H. (2013). Is Financial Fair Play Really Justified? An Economic and Legal Assessment of UEFA’s Financial Fair Play Rules. Hamburg: Hamburgisches WeltWirtschaftsInstitut.

94 Taormina, G. (2019). UEFA’s Financial Fair Play: Purpose, Effect, and Future.

Fordham International Law Journal, 4 (42), 1269-1324.

98

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

หมดอายุ​ุลงไปแล้​้วก็​็ตาม มี​ีการกล่​่าวอ้​้างอย่​่างแพร่​่หลายว่​่าระบบ Transfer แบบดั้​้�งเดิ​ิมสามารถป้​้องกั​ันไม่​่ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ขนาดใหญ่​่ที่​่มี� สี ถานะทางเศรษฐกิ​ิจดีกี ว่​่า อาศั​ัยข้​้อได้​้เปรี​ียบทางการเงิ​ิน ของตนทำำ�การฉกตั​ัวนักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ขนาดเล็​็กที่​่มี� สี ถานะทางเศรษฐกิ​ิจด้อ้ ยกว่​่า ในขณะที่​่� สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพขนาดเล็​็กที่​่�มี​ีสถานะทางเศรษฐกิ​ิจด้​้อยกว่​่าอาจได้​้เคยลงทุ​ุน สำำ�หรั​ับฝึ​ึกฝนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพรุ่​่�นเยาว์​์ที่​่�มี​ีศั​ักยภาพหรื​ือนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มีพี รสวรรค์​์ หากปล่​่อยให้​้มีกี ารอาศั​ัยความได้​้เปรี​ียบใน สถานะทางเศรษฐกิ​ิจดีกี ว่​่าของสโมสรฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดใหญ่​่ที่​่มี� ฐี านะ ร่ำำ��รวยกว่​่ามาเอาเปรี​ียบสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดเล็​็กแล้​้ว ก็​็อาจ จะดู​ูไม่​่เป็​็นธรรมต่​่อสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดเล็​็กที่​่�มี​ีฐานะด้​้อย กว่​่าที่​่�เคยลงทุ​ุนใช้​้ทรั​ัพยากรที่​่�ตนมี​ีทุ่​่�มเทลงทุ​ุนฝึ​ึกฝนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพให้​้กลายเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีศั​ักยภาพสู​ูง พร้​้อมกั​ับอาจ ทำำ�ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดใหญ่​่มีโี อกาสผู​ูกขาดชั​ัยชนะ ระบบ Transfer แบบดั้​้�งเดิ​ิมมี​ีส่​่วนสร้​้างให้​้สโมสรฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดใหญ่​่ กลายเป็​็นสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลผู​ูกขาดชั​ัยชนะ (Monopoly Football Clubs) ซึ่​่ง� ก็​็จะทำำ�ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดใหญ่​่ในอุ​ุตสาหกรรม กี​ีฬาฟุ​ุตบอลยุ​ุโรปมี​ีอำ�ำ นาจการผู​ูกขาด (Monopoly Power)9 สามารถ ผ ผู​ูกขาดชั​ัยชนะการแข่​่งขั​ันในระบบการแข่​่งขั​ันแบบลี​ีกหรื​ือผู​ูกขาด กี​ีดกั​ันไม่​่ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดเล็​็กเข้​้ามาแข่​่งขั​ันแย่​่งชิ​ิง ครอบครองนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพรุ่​่�นเยาว์​์ที่​่�มี​ีศั​ักยภาพหรื​ือนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีพรสวรรค์​์

ระบบ Transfer แบบเดิ​ิมได้​้สร้า้ งสภาพความสั​ัมพั​ันธ์​์ในเชิ​ิงผู​ูก ขาดระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลด้​้วยกั​ัน (Monopolistic Relationship with the Football Clubs) ในลั​ักษณะที่​่เ� กิ​ิดความแตกต่​่างของอำำ�นาจ 95 Bret, A. (2016). Analysis of the legal arguments in FIFPro’s challenge to FIFA’s football transfer system. Retrieved August 21, 2019, https://www. lawinsport.com/content/sports/item/analysis-of-the-legal-arguments-in-fifpros-challenge-to-fifa-s-football-transfer-system

99

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ต่​่อรองระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพด้​้วยกั​ัน สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ขนาดใหญ่​่มี​ีอำำ�นาจต่​่อรองเหนื​ือกว่​่าหรื​ืออาจเป็​็นผู้​้�สร้​้างเงื่​่�อนไขในการ โอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพระหว่​่างสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในลั​ักษณะ ที่​่�ไม่​่เป็​็นธรรมกั​ับสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลขนาดเล็​็กได้​้ อี​ีกทั้​้�งยั​ังอาจสร้​้าง เงื่​่อ� นไขนำำ�ไปสู่​่�การเลื​ือกปฏิ​ิบัติั ต่ิ อ่ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพรายหนึ่​่�งรายใด เป็​็นการเฉพาะ9 เงื่ออ�นไขเช่นนว่าานี้พพ�บได้ใในกรณีสสโมสรกีฬฬาฟุตตบอล ข ขนาดใหญ่​่ พยายามประวิ​ิงหรื​ือเหนี่​่�ยวรั้​้�งไม่​่ยอมให้​้นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพย้​้ายไปยั​ังสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอื่​่�น โดยการกำำ�หนดค่​่าธรรมเนี​ียม โอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในราคาที่​่�แพง อั​ันเป็​็นการสร้​้างต้​้นทุ​ุน การรั​ับโอนย้​้ายให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลขนาดเล็​็กหรื​ือขนาดกลางในราคา ที่​่�สูงู มากไปในคราวเดี​ียวกั​ัน เมื่​่อ� ต้​้นทุ​ุนสู​ูงมากทำำ�ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ขนาดเล็​็กหรื​ือขนาดกลางไม่​่อาจรั​ับโอนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพได้​้ โอกาส ที่​่�จะครอบครองผู้เ้� ล่​่นที่​่�มี​ีประสิ​ิทธิ​ิภาพและพรสวรรค์​์ก็​็ลดลง พร้​้อมกั​ับ โอกาสที่​่�จะได้​้รั​ับชั​ัยชนะจากการแข่​่งขั​ันก็​็ไม่​่อาจไปแข่​่งขั​ันกั​ับสโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลขนาดใหญ่​่ได้​้อย่​่างทั​ัดเที​ียม เท่​่ากั​ับว่​่ากลุ่​่�มสโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดใหญ่​่สามารถผู​ูกขาดชั​ัยชนะในเกมการแข่​่งขั​ันกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลแต่​่ฝ่า่ ยเดี​ียว ในสภาพการณ์​์ดังั กล่​่าว ยู​ูฟ่า่ ในฐานะที่​่�เป็​็นองค์​์กร กำำ�กับั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลและผู้จั้� ดั การแข่​่งขั​ันระบบลี​ีกในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป ได้​้ออก กฎเกณฑ์​์มาเพื่​่�อให้​้มีกี ารเปิ​ิดเสรี​ีภารแข่​่งขั​ันที่​่เ� ป็​็นธรรมมากขึ้​้น� พร้​้อมกั​ับ เปิ​ิดโอกาสให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลขนาดเล็​็กสามารถมี​ีโอกาสครอบครอง ผู้เ้� ล่​่นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มีทัี กั ษะสู​ูงและมี​ีพรสวรรค์​์ได้​้เช่​่นเดี​ียวกั​ัน กั​ับสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพขนาดใหญ่​่ อี​ีกทั้​้�งยั​ังทำำ�ให้​้นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพได้​้รั​ับการคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิของตนโดยไม่​่ถู​ูกกี​ีดกั​ันหรื​ือเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิ จากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลขนาดใหญ่​่ที่​่�มี​ีอำำ�นาจต่​่อรองและมี​ีอำำ�นาจ ครอบงำ�� กฎเกณฑ์​์เช่​่นว่​่านี้​้คื� อื กฎ UEFA Financial Fair Play (กฎ FFP)9 96 Preuss, H., Haugen, K. K., Schubert, M. (2014). UEFA financial fair play: the curse of regulation. European Journal of Sport Studies. Retrieved August 21, 2019, http://www.ejss-journal.com/index.php/uefa-financial-fair-play-the-curseof-regulation 97 Budzinski, O. (2014). The Competition Economics of Financial Fair Play.

100

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

กฎ Financial Fair Play ได้​้แก่​่ กฎควบคุ​ุมตรวจสอบวิ​ินัยั ทาง การเงิ​ินการคลั​ังของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�เป็​็นสมาชิ​ิกการแข่​่งขั​ันระบบ ลี​ีกยู​ูฟ่า่ โดยสร้​้างการกำำ�หนดควบคุ​ุมรายจ่​่ายของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลให้​้ มี​ีวิ​ินั​ัยทางงบประมาณและการเงิ​ิน นำำ�ไปสู่​่�การลดความเสี่​่�ยงที่​่�จะเกิ​ิด ปั​ัญหาทางการเงิ​ิน (Financial Problems) ของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่อ� าจ เกิ​ิดขึ้​้น� มาจากการขาดวิ​ินัยั การใช้​้จ่า่ ยเงิ​ินอย่​่างสุ​ุรุ่​่�ยสุ​ุร่า่ ยหรื​ือการจั​ัดสรร งบประมาณที่​่�ไม่​่เหมาะสมของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล พร้​้อมกั​ับสร้​้างสมดุ​ุล เกมการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเพื่​่�อนำำ�ไปสู่​่�การแข่​่งขั​ันอย่​่างยุ​ุติ​ิธรรม ไม่​่ทำำ�ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพสโมสรหนึ่​่�งสโมสรใดอาศั​ัยศั​ักยภาพ ทางการเงิ​ินของตนเพื่​่�อขจั​ัดคู่​่�แข่​่งขั​ันในอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ยุ​ุโรปและอาศั​ัยศั​ักยภาพทางการเงิ​ินของตนผู​ูกขาดชั​ัยชนะทางธุ​ุรกิ​ิจ กี​ีฬาฟุ​ุตบอลแต่​่ฝ่​่ายเดี​ียว9 การควบคุมมตรวจสอบการใช้จจ่าายเงินนงบ ป ประมาณหรื​ือการควบคุ​ุมการบั​ัญชี​ีของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลดั​ังกล่​่าว ทำำ � ให้​้ ส โมสรกี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลทั้​้� ง ขนาดใหญ่​่ ขนาดกลาง และขนาดเ ล็​็ ก อยู่​่�รอดทางการเงิ​ิ น ได้​้ ใ นระยะยาว (Long-Term Financial Survival) ในแง่​่ความสั​ัมพั​ันธ์​์ระหว่​่างกฎ Financial Fair Play กั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ กล่​่าวคื​ือกฎนี้​้�ถู​ูกตั้​้�งขึ้​้�นมาผ่​่อน คลายความกดดั​ันในประเด็​็นเกี่​่�ยวกั​ับค่​่าใช้​้จ่​่ายในการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (Transfer Fees) เพราะบางสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ใช้​้จ่า่ ยงบประมาณมากกว่​่ารายรั​ับ ซึ่​่ง� การใช้​้จ่า่ ยงบประมาณเช่​่นว่​่านี้​้ย่� อ่ ม นำำ�ไปสู่​่�การเกิ​ิดผลกระทบทางการเงิ​ินต่​่อสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล กฎดั​ัง กล่​่ า วจึ​ึ ง ห้​้ า มไม่​่ ใ ห้​้ ส โมสรกี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลใช้​้ จ่ ่ า ยมากกว่​่ า รายรั​ั บ (Preventing Clubs From Spending Beyond Their Means) โดยเฉพาะอย่​่างยิ่​่�ง การจ่​่ายเงิ​ินเพื่​่�อลงทุ​ุนในการซื้​้�อตั​ัวนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพหรื​ือการใช้​้จ่​่ายเงิ​ินสำำ�หรั​ับรั​ับโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลจากต่​่าง Ilmenau Economics Discussion Papers, 19 (85), 1-27.

98 Birkhäuser, S., Kaserer, C. & Urban, D. (2019). Did UEFA’s financial fair play harm competition in European football leagues?. Review of Managerial Science, 13 (1), 113-145.

101

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

สโมสร (รั​ั บ ซื้​้� อ ) มาสั​ั ง กั​ั ดส โมสรกี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลของตน (Transfer Expenditure) อี​ีกด้​้วย กฎ Financial Fair Play มี​ีปรั​ัชญาที่​่�จะให้​้ สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพรายหนึ่​่�งรายใดมี​ีอำำ�นาจเหนื​ืออุ​ุตสาหกรรม กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลในลั​ั ก ษณะที่​่� เ ป็​็ น การผู​ู ก ขาดน้​้ อ ยราย (Oligopoly) หากสโมสรกี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ กระทำำ � การฝ่​่ า ฝื​ื น กฎดั​ั ง กล่​่ า วแล้​้ ว ก็​็จะต้​้องรั​ับโทษ (Punishments) ตามที่​่�ยู​ูฟ่​่าได้​้บั​ัญญั​ัติ​ิเอาไว้​้9 เช่นน โ โทษปรั​ับ (Fines) การหั​ักเงิ​ินรางวั​ัล (Withholding Prize Money) การห้​้ามการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลข้​้ามสโมสร (Transfer Bans) การตั​ัดแต้​้ม (Points Deductions) การห้​้ามรั​ับนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลหน้​้า ใหม่​่เข้​้ามาเล่​่นในสโมสร (Ban on Registration of New Players) และการจำำ�กัดจำ ั ำ�นวนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Restriction on the Number of Players) เป็​็นต้​้น1 ดังนนั้น �กฎ Financial Fair Play จำกั​ั�ดไไม่ทำำ ใใ�ห ให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลขนาดใหญ่​่กลายเป็​็นผู้​้�มี​ีอำำ�นาจเหนื​ือตลาด อุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลภายใต้​้การจำำ�กั​ัดการแข่​่งขั​ันหรื​ือใช้​้อิ​ิทธิ​ิพล ทางการเงิ​ินจากการใช้​้จ่​่ายงบประมาณมาผู​ูกขาดตลาดอุ​ุตสาหกรรม กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอล ในทางกลั​ั บ กั​ั น สโมสรกี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลขนาดเล็​็ ก ก็​็ ต้ ้ อ ง ประมาณตนเองในการใช้​้จ่า่ ย ไม่​่ใช้​้จ่า่ ยเกิ​ินศั​ักยภาพทางการเงิ​ินของตน หรื​ื อ ใช้​้ จ่ ่ า ยตามศั​ั ก ยภาพทางเศรษฐกิ​ิ จ เท่​่ า ที่​่� ต นมี​ี เท่​่ า กั​ั บ ว่​่ า กฎ ดั​ังกล่​่าวต่​่อต้​้านการผู​ูกขาดและควบคุ​ุมการใช้​้อำำ�นาจในตลาดของ สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลขนาดใหญ่​่ จากที่​่�กล่​่าวมาในข้​้างต้​้น อาจมี​ีคำ�ำ ถามตามมาว่​่ากฎ Financial Fair Play สั​ัมพั​ันธ์​์อย่​่างไรกั​ับปั​ัญหาทางกฎหมายสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนสหภาพ ยุ​ุโรปเกี่​่ย� วกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ อย่​่างที่​่�ทราบกั​ันดี​ีหาก 99 Petit, N. (2014). ‘Financial Fair Play’ or ‘Oligopoleague’ of Football Clubs?: A Preliminary Review Under European Union Competition. A Preliminary Review Under European Union Competition. Retrieved August 21, 2019, https://papers. ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2450719 100 Morrow, S. (2014). Financial Fair Play: Implications for Football Club Financial Reporting. Edinburgh: The Institute of Chartered Accountants of Scotland.

102

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

มี​ีสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพสนใจที่​่�จะรั​ับโอนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพราย หนึ่​่�งรายใดเข้​้ามาสั​ังกั​ัดในสโมสรของตนหรื​ือมี​ีนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ รายหนึ่​่�งรายใดสนใจโอนย้​้ายต้​้นเองไปสั​ังกั​ัดสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลสโมสร หนึ่​่�งสโมสรใดแล้​้ว แต่​่เมื่​่อ� กฎ Financial Fair Play มี​ีข้อ้ ห้​้ามบางประการ จำำ�กัดั สิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพในการเคลื่​่อ� นย้​้ายถิ่​่น� ฐานสำำ�หรับั แรงงานและสิ​ิทธิ​ิเสรี​ี ภาพในการเข้​้าร่​่วมสมาคมของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ได้​้แก่​่ (1) การห้​้าม การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลข้​้ามสโมสรและ (2) การห้​้ามรั​ับนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลหน้​้าใหม่​่เข้​้ามาเล่​่นในสโมสร แม้​้โดยสภาพแล้​้วกฎดั​ังกล่​่าวเป็​็น กฎที่​่�จั​ัดตั้​้�งขึ้​้�นเพื่​่�อควบคุ​ุมให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้องรั​ักษาวิ​ินั​ัย การเงิ​ินการคลั​ังอย่​่างเคร่​่งครั​ัดเพื่​่�อให้​้ฐานะทางการเงิ​ินการคลั​ังของ สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพภายใต้​้ระบบลี​ีกที่​่�ยู​ูฟ่​่าจั​ัดการและกำำ�กั​ับดู​ูแล อยู่​่� มี​ีเสถี​ียรภาพและมั่​่�นคงอย่​่างยั่​่�งยื​ืนตามกฎเกณฑ์​์ดั​ังกล่​่าวและจั​ัด ระบบการใช้​้จ่​่ายให้​้เกิ​ิดความเป็​็นธรรมแก่​่สั​ังคมต่​่อสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ในทุ​ุกสโมสร แต่​่ทว่​่ากฎดั​ังกล่​่าวอาจกระทบต่​่อสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพต่​่อนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพทั้​้�งที่​่�สังั กั​ัดอยู่​่�ในสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลขนาดใหญ่​่และสั​ังกั​ัด อยู่​่�ในสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลขนาดเล็​็ก เท่​่ากั​ับว่​่าหากสโมสรหนึ่​่�งสโมสรใด ไม่​่ว่า่ จะขนาดใหญ่​่ก็ดี็ หรื ี อื ขนาดเล็​็กก็​็ตามได้​้กระทำำ�ผิดิ กฎดั​ังกล่​่าว โดย เฉพาะอย่​่างยิ่​่�งในส่​่วนประเด็​็นการใช้​้จ่​่ายค่​่าธรรมเนี​ียมการโอนย้​้าย นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�สุ​ุรุ่​่�ยสุ​ุร่​่ายและมากเกิ​ินความจำำ�เป็​็นเพื่​่�อซื้​้�อตั​ัว นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�มี​ีพรสวรรค์​์และมี​ีทั​ักษะการเล่​่นสู​ูง เกิ​ินจำำ�นวน เงิ​ิ น ที่​่� ยู ู ฟ่ ่ า ได้​้ กำ ำ �ห นดภายใต้​้ ก รอบระยะเวลาใดระยะเวลาหนึ่​่� ง บทลงโทษของยู​ู ฟ่ ่ า ที่​่� ก ล่​่ า วมาย่​่ อ มทำำ � ให้​้ ก ระทบต่​่ อ นั​ั ก กี​ี ฬ า ฟุ​ุตบอลที่​่�ต้​้องการโยกย้​้ายตนเองข้​้ามสโมสรเพื่​่�อไปสั​ังกั​ัดยั​ังสโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัดใหม่​่ที่​่�ให้​้ผลตอบแทนทางเศรษฐกิ​ิจ เช่​่น ค่​่าจ้​้าง ค่​่าล่​่วงเวลา ค่​่าทำำ�งานในวั​ันหยุ​ุด ค่​่าล่​่วงเวลาในวั​ันหยุ​ุ ด เงิ​ินชดเชยและสวั​ัสดิ​ิการต่​่าง ๆ มากไปกว่​่าสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้น สั​ังกั​ัดปั​ัจจุ​ุบั​ันหรื​ือนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�ต้​้องการโยกย้​้ายตนเองข้​้ามสโมสร เพื่​่�อไปสั​ังกั​ัดยั​ังสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัดใหม่​่ที่​่�มี​ีรู​ูปแบบ 103

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

การเล่​่น วิ​ิธีกี ารฝึ​ึกฝน อุ​ุดมการณ์​์ ค่​่านิ​ิยมของสโมสรถู​ูกต้​้องตรงกั​ับจริ​ิต ของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ เพราะหากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัด ปั​ัจจุบัุ นั หรื​ือต้​้นสั​ังกั​ัดที่​่ป� ระสงค์​์จะรั​ับโอนไม่​่อาจทำำ�ตามกฎดั​ังกล่​่าวของ ยู​ูฟ่​่าในเรื่​่�องวิ​ินั​ัยการเงิ​ินการคลั​ังได้​้แล้​้วนั้​้�น เท่​่ากั​ับว่​่านั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพไม่​่อาจโอนย้​้ายไปสั​ังกั​ัดสโมสรอื่​่�นได้​้เลยโดยปริ​ิยาย ในขณะที่​่� นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอาจแสดงให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่ต� นสั​ังกั​ัด อยู่​่�หรื​ือสาธารณะชนได้​้ทราบว่​่าตนมี​ีเจตนาโดยตรงหรื​ือกิ​ิริ​ิยาอาการ อย่​่างอื่​่น� ที่​่�ทำ�ำ ให้​้สาธารณะชนเข้​้าใจว่​่าแท้​้จริงิ แล้​้วนักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ดั​ังกล่​่าวนั้​้�นต้​้องการโยกย้​้ายตนเองข้​้ามสโมสรเพื่​่�อไปสั​ังกั​ัดยั​ังสโมสร กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพต้​้นสั​ังกั​ัดใหม่​่ก็​็ตามที​ี

อาจมี​ีการตั้​้�งคำำ�ถามต่​่อไปว่​่าการบั​ังคั​ับใช้​้กฎ Financial Fair Play จะไปขั​ัดหรือื แย้​้งกั​ับสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพในการเคลื่​่อ� นย้​้ายถิ่​่น� ฐานสำำ�หรับั แรงงานและสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพในการเข้​้าร่​่วมสมาคมของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพที่​่�กฎหมายสหภาพยุ​ุโรปได้​้รั​ับรองหรื​ือคุ้​้�มครองเอาไว้​้หรื​ือไม่​่ แน่​่นอนว่​่าเมื่​่อ� กฎหมายหลั​ักของสหภาพยุ​ุโรป (EU Primary Law) (บาง ตำำ�ราเรี​ียกว่​่ากฎหมายพื้​้�นฐานของสหภาพยุ​ุโรปหรื​ือ EU Basic Law) เป็​็นกฎหมายระดั​ับภู​ูมิ​ิภาคที่​่�กำำ�หนดสาระสำำ�คั​ัญประกั​ันสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพ ของประชาชนและกำำ�หนดกลไกกั​ับความสั​ัมพั​ันธ์​์ของสถาบั​ันทางการ เมื​ืองเอาไว้​้ กฎหมายหลั​ักของสหภาพยุ​ุโรปจึ​ึงมุ่​่�งคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในฐานะที่​่เ� ป็​็นพลเมื​ืองสหภาพยุ​ุโรปหรื​ือในฐานะที่​่� เป็​็นผู้เ้� ข้​้ามาเกี่​่ย� วข้​้องสั​ัมพั​ันธ์​์ในสหภาพยุ​ุโรป ในขณะเดี​ียวกั​ันกฎหมาย รองของสหภาพยุ​ุโรป (Secondary Law) ก็​็จะขั​ัดหรือื แย้​้งกั​ับกฎหมาย สหภาพยุ​ุโรปลำำ�ดั​ับศั​ักดิ์​์�ที่​่�สู​ูงกว่​่าไม่​่ได้​้ กฎหมายรองของสหภาพยุ​ุโรป เองก็​็ถู​ูกใช้​้เป็​็นเครื่​่�องมื​ืออั​ันมี​ีข้​้อผู​ูกพั​ันทางกฎหมายให้​้ประเทศสมาชิ​ิก องค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาฟุ​ุตบอล สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพปฏิ​ิบัติั ติ าม ในทำำ�นองเดี​ียวกั​ันยู​ูฟ่า่ ในฐานะที่​่�เป็​็นทั้​้�งองค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและผู้จั้� ดั ระบบลี​ีกการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพก็​็ต้อ้ ง บั​ัญญั​ัติ​ิกฎหรื​ือสร้​้างหลั​ักเกณฑ์​์ขึ้​้�นมาขั​ัดกั​ับกฎหมายหลั​ักของสหภาพ 104

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

ยุ​ุโรปและกฎหมายรองของสหภาพยุ​ุโรป เหตุ​ุนี้​้�เองจึ​ึงต้​้องมาทำำ�การ วิ​ิเคราะห์​์กั​ันว่​่ากฎ Financial Fair Play ขั​ัดหรื​ือแย้​้งกั​ับกฎหมาย สหภาพยุ​ุโรปหรื​ือไม่​่ โดยเฉพาะใน (1) ประเด็​็นของการแข่​่งขั​ันทาง การค้​้าที่​่�เป็​็นธรรม (Fair Competition) และ (2) เสรี​ีภาพในการ เคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานสำำ�หรั​ับแรงงาน (Freedom of Movement)

ประเด็​็ นแรก สนธิ​ิ สั​ั ญญา TFEU มาตรา 101 และ 102 (การแข่​่งขั​ันทางการค้​้า) ได้​้วางหลั​ักเกณฑ์​์ไว้​้ว่​่าการกระทำำ�อั​ันเป็​็น ลั​ักษณะต้​้องห้​้ามภายในตลาดสหภาพยุ​ุโรป ไม่​่ว่​่าจะเป็​็นการสร้​้างข้​้อ ตกลงทางธุ​ุรกิ​ิจ (Agreement) ระหว่​่างองค์​์กรทางธุ​ุรกิ​ิจที่​่�อยู่​่�ภายใน ตลาดสหภาพยุ​ุโรป การตั​ัดสิ​ินใจ (Decision) ขององค์​์กรทางธุ​ุรกิ​ิจ และการกระทำำ�อย่​่างหนึ่​่�งอย่​่างใด (Concreted Practice) อั​ันไปกระทบ ต่​่อการค้​้าของประเทศสมาชิ​ิก รวมไปถึ​ึงการกระทำำ�อื่​่�นใดเพื่​่�อป้​้องกั​ัน จำำ�กั​ัดและบิ​ิดเบื​ือนการแข่​่งขั​ันทางการค้​้าภายในตลาดสหภาพยุ​ุโรปที่​่� นำำ�ไปสู่​่�การแข่​่งขั​ันที่​่�ไม่​่เป็​็นธรรม (เช่​่น การตกลงร่​่วมกั​ันกำำ�หนดราคา ซื้​้�อขายในตลาดตายตั​ัว (Price Fixing) และการใช้​้เงื่​่�อนไขทางการค้​้า ที่​่�แตกต่​่างกั​ัน (Dissimilar Conditions) กั​ับการทำำ�ธุ​ุรกรรมอย่​่างเดี​ียว กั​ันกั​ับคู่​่�ค้​้ารายอื่​่น� ทำำ�ให้​้เกิ​ิดการได้​้เปรี​ียบเสี​ียเปรี​ียบทางการแข่​่งขั​ันทาง การค้​้าซึ่​่�งกั​ันและกั​ัน เป็​็นต้​้น) ซึ่​่�งหากข้​้อตกลงใดฝ่​่าฝื​ืนหลั​ักเกณฑ์​์ดั​ัง � กล่​่าวก็​็จะตกเป็​็นโมฆะโดยทั​ันที​ี (Automatically Void)1 นั้นหหมายความ ว่ ว่​่าองค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาอย่​่างเช่​่นยู​ูฟ่า่ ไม่​่อาจกระทำำ�การในลั​ักษณะต่​่อต้​้าน การค้​้าที่​่�เป็​็นธรรมและในทำำ�นองที่​่�ไม่​่ส่​่งเสริ​ิมการแข่​่งขั​ันอย่​่างเสรี​ี รวม ไปถึ​ึงไม่​่อาจกำำ�กับั ดู​ูแลสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในทำำ�นองที่​่�ไปส่​่งผลให้​้ เกิ​ิดการแข่​่งขั​ันทางการค้​้าที่​่�ไม่​่เป็​็นธรรมได้​้ ดั​ังนี้​้�ยู​ูฟ่​่าเองย่​่อมอยู่​่�ใน สถานการณ์​์ที่​่ย� ากลำำ�บาก เพราะกฎ Financial Fair Play จำำ�กัดั เพดาน การใช้​้จ่า่ ยเงิ​ินงบประมาณของสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ แล้​้วสโมสรกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลใช้​้จ่​่ายงบประมาณได้​้เท่​่าที่​่�กฎ Financial Fair Play กำำ�หนด 101 Long, C. R. (2012). Promoting Competition or Preventing It? A Competition Law Analysis of UEFA’s Financial Fair Play Rules. Marquette Sports Law Review, 1 (23), 75-101.

105

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

กรอบวิ​ินัยั การเงิ​ินการคลั​ังได้​้เพี​ียงเท่​่านั้​้น� หากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลไม่​่ยอม ทำำ�ตามก็​็ย่อ่ มไปอาจถู​ูกลงโทษด้​้วยการห้​้ามการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ข้​้ามสโมสรหรื​ือการห้​้ามรั​ับนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลหน้​้าใหม่​่เข้​้ามาเล่​่นในสโมสร ของสโมสรหนึ่​่�งสโมสรใด นี้​้�เท่​่ากั​ับว่​่าสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพที่​่�สั​ังกั​ัด อยู่​่�ภายใต้​้ยูฟู่ า่ ปราศจากเสรี​ีทางการค้​้า (Free Trade) อย่​่างแท้​้จริงิ กฎ Financial Fair Play สร้​้างเงื่​่อ� นไขปิ​ิดกันั ทางตรงในการใช้​้จ่า่ ยงบประมาณ อย่​่างเสรี​ีในธุ​ุรกิ​ิจการค้​้ากี​ีฬาฟุ​ุตบอลเพื่​่�อดึ​ึงดู​ูดตัวั ผู้เ้� ล่​่นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพศั​ักยภาพสู​ูง รวมไปถึ​ึงปิ​ิดกั​ันทางอ้​้อมไม่​่ให้​้มี​ีการเคลื่​่�อนย้​้าย แรงงานและทุ​ุนข้​้ามชาติ​ิประเทศสมาชิ​ิกโดยเสรี​ี

ประเด็​็นที่​่�สอง สนธิ​ิสั​ัญญา TFEU มาตรา 45 (เสรี​ีภาพใน การเคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานสำำ�หรั​ับแรงงาน) และ 165 (การกี​ีฬายุ​ุโรป) ได้​้ วางหลั​ักเกณฑ์​์ไว้​้ว่า่ สหภาพยุ​ุโรปต้​้องพึ​ึงปกป้​้องคุ้​้�มครอง (Secure) เสรี​ี ภาพในการเคลื่​่�อนย้​้ายถิ่​่�นฐานสำำ�หรั​ับแรงงาน เพราะการเคลื่​่�อนย้​้าย ถิ่​่�นฐานข้​้ามพรมแดนของแรงงานระหว่​่างประเทศสมาชิ​ิกสหภาพยุ​ุโรป ก็​็ ดี ี หรื ื อ การเคลื่​่� อ นย้​้ า ยถิ่​่� น ฐานข้​้ า มพรมแดนของแรงงานภายใน ประเทศสมาชิ​ิกสหภาพยุ​ุโรปก็​็ตาม โดยปราศจากการกี​ีดกั​ันหรื​ือเลื​ือก ปฏิ​ิ บั ั ติ ิ เ พี​ี ย งเพราะความแตกต่​่ า งในสั​ั ญ ชาติ​ิ ข องพลเมื​ื อ ง (Discrimination Based on Nationality) เพื่​่�อมาเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิในเรื่​่�อง ของการจ้​้างแรงงาน (Employment) การจ่​่ายค่​่าจ้​้าง (Remuneration) และเงื่​่� อ นไขการทำำ �งานหรื​ื อการจ้​้ างงานในลั​ั ก ษณะอื่​่� นๆ (Other Conditions of Work and Employment)1 กล่าววอีกนนัยหหนึ่งนน�ักกกีฬาา ฟุ ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในฐานะที่​่�เป็​็นแรงงานในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปก็​็พึ​ึงได้​้รั​ับการ ปกป้​้องคุ้​้�มครองจากสนธิ​ิสั​ัญญา TFEU มาตรา 45 เฉกเช่​่นเดี​ียวกั​ัน แรงงานประเภทอื่​่น� ๆ โดยไม่​่ว่า่ การเคลื่​่อ� นย้​้ายของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ 102 Downward, P., Parrish, R., Pearson, G. & Semens, A. (2014). An assessment of the compatibility of UEFA’s home grown player rule with article 45 TFEU. European Law Review. Retrieved August 21, 2019, https://www.escholar. manchester.ac.uk/api/datastream?publicationPid=uk-ac-man-scw:259350&datastreamId=POST-PEER-REVIEW-NON-PUBLISHERS.PDF

106

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

จะเป็​็นการเคลื่​่�อนย้​้ายข้​้ามพรมแดนประเทศสมาชิ​ิกเพื่​่�อโอนย้​้ายข้​้าม สโมสรระหว่​่างประเทศก็​็ดีหรื ี อื เป็​็นการเคลื่​่อ� นย้​้ายในพรมแดนประเทศ สมาชิ​ิกเพื่​่�อโอนย้​้ายข้​้ามสโมสรภายในประเทศก็​็ตาม เช่​่นว่​่านี้​้�แล้​้ว หลั​ักการภายใต้​้มาตราดั​ังกล่​่าวก็​็จะปกป้​้องคุ้​้�มครองทั้​้�งหมดทั้​้�งสิ้​้�น โดย สถาบั​ันทางการเมื​ืองของสหภาพยุ​ุโรปหรื​ือองค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาในภู​ูมิภิ าค ยุ​ุโรปจะออกกฎใด ๆ ขึ้​้น� มาขั​ัดหรือื แย้​้งกั​ับหลั​ักเกณฑ์​์ในมาตราดั​ังกล่​่าว ไม่​่ได้​้ โดยเฉพาะในกฎที่​่�ออกมาสำำ�หรั​ับกี​ีดกั​ันหรื​ือเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิเพี​ียง เพราะความแตกต่​่างในสั​ัญชาติ​ิของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในฐานะที่​่�เป็​็น แรงงานในตลาดแรงงานยุ​ุโรป อย่​่างไรก็​็ตามกฎ Financial Fair Play เป็​็นกฎยู​ูฟ่า่ ที่​่บั� ญ ั ญั​ัติขึ้​้ิ น� ชั​ัดเจนเพี​ียงพอที่​่จ� ะให้​้สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ และนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในฐานะที่​่�เป็​็นฝ่​่ายองค์​์กรนายจ้​้างและฝ่​่าย ลู​ูกจ้​้างในอุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลยุ​ุโรปปฏิ​ิบัติั ติ ามจนสามารถบรรลุ​ุผล ตามเจตนารมณ์​์ของกฎดั​ังกล่​่าวที่​่�จั​ัดตั้​้�งขึ้​้�นมาเพื่​่�อประโยชน์​์สาธารณะ ทางการกี​ีฬา (General Interest) และกฎ Financial Fair Play ดั​ั ง กล่​่ า วสั​ั ม พั​ั น ธ์​์ ไ ด้​้ สั ั ดส่ ่ ว นที่​่� เ หมาะสมตามหลั​ั ก ความได้​้ สั ั ดส่ ่ ว น (Proportionality) เป็​็นหลั​ักกฎหมายแรงงานสหภาพยุ​ุโรป ในลั​ักษณะ ที่​่�ได้​้สั​ัดส่​่วนระหว่​่างกฎจำำ�กั​ัดการเงิ​ินงบประมาณและบทลงโทษจาก การฝ่​่าฝื​ืนกฎ สร้​้างภาวะสมดุ​ุลระหว่​่างความเสี​ียหายที่​่�จากบทลงโทษ ที่​่�สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจะได้​้รั​ับกั​ับประโยชน์​์สาธารณะในความ เท่​่าเที​ียมทางการใช้​้จ่า่ ยอั​ันนำำ�มาซึ่​่ง� โอกาสที่​่�จะได้​้มาซึ่​่ง� ชั​ัยชนะจะพึ​ึงได้​้ รั​ับจากการปฏิ​ิบั​ัติ​ิจากสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลทั้​้�งหลายที่​่�มาร่​่วมการแข่​่งขั​ัน หากพิ​ิจารณาเฉพาะประเด็​็นการบั​ังคั​ับใช้​้กฎ Financial Fair Play กั​ับ การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพนั้​้�น ก็​็จะพบว่​่าในปั​ัจจุ​ุบั​ันยั​ังไม่​่มี​ี คำำ �พิ ิ พ ากษาหรื​ื อ คำำ � วิ​ิ นิ ิ จฉั ั ย จากศาลยุ​ุ ติ ิ ธ รรมแห่​่ ง สหภาพยุ​ุ โรป (The Court of Justice of the European Union หรื​ือ CJEU) ทั้​้� ง นี้​้� ศ าลยุ​ุ ติ ิ ธ รรมยุ​ุ โรป (European Court of Justice หรื​ื อ ECJ) ศาลชั้​้�นต้​้นยุ​ุโรป (European General Court หรื​ือ EGC) และศาลปกครองยุ​ุโรป (European Civil Service Tribunal) ก็​็ยั​ังไม่​่ 107

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ได้​้วิ​ินิ​ิจฉั​ัยชี้​้�ขาดวางหลั​ักเกณฑ์​์ในประเด็​็นที่​่�เป็​็นข้​้อถกเถี​ียงในแวดวง วิ​ิชาการทางกฎหมายสหภาพยุ​ุโรป กล่​่าวอี​ีกนั​ัยหนึ่​่�งคำำ�วิ​ินิ​ิจฉั​ัยเท่​่าที่​่�มี​ี อยู่​่�ของศาลยุ​ุติ​ิธรรมแห่​่งสหภาพยุ​ุโรปก็​็ไม่​่เคยสร้​้างบรรทั​ัดฐานใหม่​่ที่​่� เป็​็นบ่​่อเกิ​ิดของหลั​ักเสรี​ีภาพในการเคลื่​่อ� นย้​้ายถิ่​่น� ฐานสำำ�หรับั แรงงานใน อุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาภายใต้​้กฎ Financial Fair Play ซึ่​่�งอาจมี​ีผลกระทบ ต่​่อระบบกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปและระบบกฎหมายของประเทศสมาชิ​ิก

อย่​่างไรก็​็ตาม ศาลชั้​้�นต้​้นแห่​่งบรั​ัสเซลล์​์ (Brussels Court of First Instance หรื​ือ Tribunal de première instance de Bruxelles หรื​ือ BCFI) ราชอาณาจั​ักรเบลเยี​ียม ได้​้เคยร้​้องขอให้​้ ศาลยุ​ุติ​ิธรรมยุ​ุโรปหรื​ือ ECJ วิ​ินิ​ิจฉั​ัยในประเด็​็นทางกฎหมายเกี่​่�ยวกั​ับ การกระทำำ�ที่​่�ฝ่​่าฝื​ืนไม่​่อาจยอมรั​ับได้​้อย่​่างประจั​ักษ์​์หรื​ือ “Manifestly � Inadmissible” 1อันเเป็นกการวางหลักกการในเบื้องง�ต้นเเกี่ยววกับคความชอบด้ ด้​้วยกฎหมายของกฎ Financial Fair Play (Preliminary ruling on the legality of financial fair play) เอาไว้​้ในคดี​ี Daniele Striani and Others v Union européenne des Sociétés de Football Association (UEFA) and Union Royale Belge des Sociétés de Football - Association (URBSFA) (Case C-299/15) (หรื​ือคดี​ี Striani)1 โดยคดีดั​ังกกล่าววเกิดขขึ้นเเ�มื่อนนาย Striani เป็นชชาวอิตาาเลียนนที่ขึ​ึ � ้น

� ทะ � ทะเบี​ียนเป็​็นผู้​้�จั​ัดการสิ​ิทธิ​ิประโยชน์​์นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (players’ agents) ในประเทศเบลเยี​ียม ได้​้อ้า้ งว่​่ากฎ Financial Fair Play จำำ�กัดั เสรี​ีภาพในการทำำ�งานและเสรี​ีภาพในการให้​้บริ​ิการกั​ับราชสมาคม 103 Union of European Football Associations. (2015). UEFA welcomes European Court of Justice ruling on financial fair play. Retrieved August 21, 2019, https://www.uefa.com/insideuefa/protecting-the-game/club-licensing-andfinancial-fair-play/news/newsid=2267061.html?redirectFromOrg=true 104 EUR-Lex. (2015). Case C-299/15: Request for a preliminary ruling from the Tribunal de première instance de Bruxelles (Belgium) lodged on 19 June 2015 — Daniele Striani and Others, RFC Sérésien ASBL v Union Européenne des Sociétés de Football Association (UEFA), Union Royale Belge des Sociétés de Football — Association (URBSFA). Retrieved August 21, 2019, https://eur-lex. europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A62015CN0299

108

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

ฟุ​ุตบอลเบลเยี​ียม (สมาคมฟุ​ุตบอลในประเทศเบลเยี​ียม) นาย Striani กล่​่าวอ้​้างว่​่ากฎ Financial Fair Play ห้​้ามสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพใช้​้ จ่​่ายเงิ​ินงบประมาณมากไปกว่​่ารายรั​ับในฤดู​ูกาลก่​่อนหน้​้านี้​้� เหตุ​ุนี้​้�เอง สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพจึ​ึงไม่​่อาจใช้​้งบประมาณของตนเองลงทุ​ุนไป อย่​่ า งเต็​็ ม ที่​่� ใ นตลาดการซื้​้� อ ขายนั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลอาชี​ี พ อี​ี ก ทั้​้� ง กฎ Financial Fair Play ยั​ังลดทอนรายได้​้และประโยชน์​์ของผู้จั้� ดั การสิ​ิทธิ​ิ ประโยชน์​์นักั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ซึ่​่ง� กฎ Financial Fair Play เป็​็นอุ​ุปสรรค ต่​่อเสรี​ีภาพในการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและทั้​้�งยั​ังเป็​็นกฎที่​่� สร้​้างการผู​ูกขาดทางการค้​้าไปในตั​ัว ซึ่​่�งต้​้องรอดู​ูต่​่อไปว่​่าศาลยุ​ุติ​ิธรรม ยุ​ุโรปหรื​ือ ECJ จะวิ​ินิ​ิจฉั​ัยชี้​้�ขาดคดี​ีดั​ังกล่​่าวไปในแนวทางใดในอนาคต

4.2 ประเด็​็นสิ​ิทธิ​ิเด็​็กและการค้​้ามนุ​ุษย์​์กั​ับการโอน ย้​้ายนั​ักเตะเยาวชน

ระบบ Transfer เป็​็นระบบการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ที่​่�เปิ​ิดช่​่องให้​้มี​ีการโอนย้​้ายข้​้ามสโมสรในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปด้​้วยกั​ันหรื​ือเปิ​ิด ช่​่องให้​้มี​ีการโอนย้​้ายข้​้ามสโมสรจากสโมสรนอกภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป เช่​่น ภู​ูมิ​ิภาคเอเชี​ียตะวั​ันออก ภู​ูมิ​ิภาคอเมริ​ิกาใต้​้และภู​ู มิ​ิภาคแอฟริ​ิกา มายั​ังสโมสรในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป การเปิ​ิดช่อ่ งให้​้มีกี ารโอนย้​้ายข้​้ามประเทศ ก็​็ดีหรื ี อื การโอนย้​้ายข้​้ามภู​ูมิภิ าคก็​็ตาม ล้​้วนแล้​้วแต่​่เป็​็นช่​่องทางประการ หนึ่​่�งที่​่�นำำ�ไปสู่​่�การลิ​ิดรอนสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลจากภู​ูมิ​ิภาค ต่​่าง ๆ ทั่​่�วทุ​ุกมุ​ุมโลก ที่​่�มี​ีความใฝ่​่ฝั​ันจะมี​ีโอกาสเข้​้าไปเป็​็นนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพระบบลี​ีกภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป เพราะนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลผู้​้�เยาว์​์ (ผู้​้�เยาว์​์ที่​่�ยั​ังไม่​่บรรลุ​ุนิ​ิติ​ิภาวะย่​่อมมี​ี วิ​ิจารณญาณในการตั​ัดสิ​ินใจน้​้อยกว่​่าบุ​ุคคลที่​่�เป็​็นผู้ใ้� หญ่​่) และครอบครั​ัว ของนั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลผู้​้� เ ยาว์​์ อาจตกเป็​็ น เหยื่​่� อ จากการฉ้​้ อ ฉลของ มิ​ิจฉาชี​ีพหรื​ือการล่​่อลวงของผู้​้�จั​ัดการสิ​ิทธิ​ิประโยชน์​์นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล 109

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

(ตั​ัวแทนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล) ที่​่�คอยแต่​่เอาเปรี​ียบฉกฉวยประโยชน์​์ทาง เศรษฐกิ​ิจจากความใฝ่​่ฝันั ของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลผู้เ้� ยาว์​์ที่​่ม� าจากหลากหลาย ภู​ูมิภิ าคต่​่าง ๆ ของโลกที่​่อ� ยากก้​้าวเข้​้าไปสั​ังกั​ัดสโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่มี� ชื่​่ี อ� เสี​ี ย งในภู​ู มิ ิ ภ าคยุ​ุ โรป อั​ั น เป็​็ น หนทางนำำ � ไปสู่​่�การเป็​็ น แรงงานใน อุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป สามารถแสวงหารายได้​้เลี้​้�ยงปากเลี้​้�ยง ท้​้องตนเองและสมาชิ​ิกในครอบครั​ัว หากผู้​้�จั​ัดการสิ​ิทธิ​ิประโยชน์​์นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�ไร้​้จรรยาบรรณ คอยจั​ั ดห าและส่​่ ง ต่​่ อ นั​ั ก กี​ี ฬ าฟุ​ุ ต บอลผู้​้� เ ยาว์​์ ด้ ้ ว ยการหลอกลวง ครอบครั​ัวนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลผู้​้�เยาว์​์ เรี​ียกรั​ับเงิ​ินหรื​ือผลประโยชน์​์ทาง การเงิ​ินจากบิ​ิดา มารดาหรื​ือผู้​้�แทนโดยชอบธรรมของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ผู้​้�เยาว์​์ แอบอ้​้างว่​่าสามารถนำำ�พานั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลผู้​้�เยาว์​์เข้​้าไปสั​ังกั​ัดใน สโมสรกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพไม่​่ทางใดก็​็ทางหนึ่​่�ง เมื่​่อ� ส่​่งต่​่อนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ผู้​้�เยาว์​์ข้​้ามจากประเทศของผู้​้�เยาว์​์ไปยั​ังประเทศหนึ่​่�งประเทศใดใน ภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปแล้​้ว ก็​็กลั​ับไม่​่ปฏิ​ิบัติั ติ ามคำำ�แอบอ้​้าง แต่​่กลั​ับควบคุ​ุมนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลผู้​้�เยาว์​์ เพื่​่�อความประสงค์​์ในการแสวงประโยชน์​์เพิ่​่�มเติ​ิมจาก บิ​ิดา มารดาหรื​ือผู้​้�แทนโดยชอบธรรมของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลผู้​้�เยาว์​์ เช่​่น ว่​่านี้​้�ก็​็อาจถื​ือได้​้ว่​่าเป็​็นการค้​้ามนุ​ุษย์​์ผ่​่านธุ​ุรกิ​ิจกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (human trafficking through football) ประการหนึ่​่�ง

ในหั​ัวข้อ้ ที่​่� 4.2 นี้​้�จะกล่​่าวถึ​ึงสภาพปั​ัญหาที่​่�เกี่​่ย� วข้​้องกั​ับการค้​้า มนุ​ุษย์​์ผ่า่ นธุ​ุรกิ​ิจกีฬี า โดยเฉพาะอย่​่างยิ่​่ง� การค้​้ามนุ​ุษย์​์ที่​่เ� ยาวชนตกเป็​็น เหยื่​่�อในธุ​ุรกิ​ิจกี​ีฬาฟุ​ุตบอล รวมไปถึ​ึงนำำ�เสนอกฎหมายสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชน ระหว่​่างประเทศที่​่�เกี่​่ย� วข้​้อง ตลอดจนถึ​ึงแนวคำำ�วิ​ินิจฉั ิ ยั ของศาลอนุ​ุญาโต ตุ​ุลาการทางการกี​ีฬาหรื​ือ Court of Arbitration for Sport (หรื​ือศาล CAS) ที่​่�ได้​้เคยวิ​ินิ​ิจฉั​ัยในประเด็​็นเกี่​่�ยวกั​ับการค้​้ามนุ​ุษย์​์ผ่​่านธุ​ุรกิ​ิจกี​ีฬา อั​ันเป็​็นการบรรยายถึ​ึงขอบเขตและลั​ักษณะของปั​ัญหาการค้​้ามนุ​ุษย์​์ ผ่​่านการศึ​ึกษาคำำ�วิ​ินิ​ิจฉั​ัยของศาล CAS ไปอี​ีกทางหนึ่​่�ง

110

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

(1) สภาพปั​ัญหาที่​่�เกี่​่�ยวข้​้อง

ใน แซ็​็ง-เดอนี​ี (Saint-Denis) หนึ่​่�งในย่​่านชานเมื​ืองกรุ​ุงปารี​ีส ประเทศฝรั่​่�งเศส ซี​ีโมน อายุ​ุ 18 ปี​ี เป็​็นผู้​้�อพยพชาวแคเมอรู​ูนที่​่�ผิ​ิด กฎหมาย เมื่​่�อ ค.ศ. 2008 ซี​ีโมนเดิ​ินทางจากแคเมอรู​ูนมาถึ​ึงกรุ​ุงปารี​ีส ด้​้วยการใช้​้วี​ีซ่​่า 30 วั​ัน มาพร้​้อมกั​ับความฝั​ันที่​่�จะเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพให้​้กั​ับสโมสรฟุ​ุตบอลปารี​ีสแซงต์​์เชแมง สโมสรที่​่�เขาประทั​ับใจ โดยการออกจากครอบครั​ัวของเขา เพื่​่�อทำำ�ตามความฝั​ันของเขาที่​่�จะ เป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลระดั​ับนานาชาติ​ิที่​่�โด่​่งดั​ังแต่​่เหตุ​ุการณ์​์ไม่​่เป็​็นไปดั​ั งฝั​ัน ซี​ีโมนไม่​่ได้​้รั​ับการเซ็​็นสั​ัญญาในการลงเล่​่นให้​้กั​ับสโมสรฟุ​ุตบอล หลั​ังจากที่​่�ได้​้ทดสอบฝี​ีเท้​้า ทำำ�ให้​้เขาละอายใจเกิ​ินกว่​่าจะบ้​้านไปหา ครอบครั​ัวของเขาได้​้ จึ​ึงทำำ�ให้​้เขาอยู่​่�ในกรุ​ุงปารี​ีสในฐานะที่​่�ผิ​ิดกฎหมาย และอาศั​ัยอยู่​่�ในย่​่านชุ​ุมชนแออั​ัดที่​่�เต็​็มไปด้​้วยผู้​้�ติ​ิดยาเสพติ​ิด โดยเขา พยายามใช้​้ชี​ีวิ​ิตรอดได้​้ด้​้วยการประกอบอาชี​ีพขายผลไม้​้ข้​้างถนน1 ก

กรณี​ี ข้ ้ า งต้​้ น เป็​็ น ตั​ัว อย่​่ า งของชี​ี วิ ิ ต นั​ั ก เตะเยาวชนหนึ่​่� ง ใน หลาย ๆ กรณี​ีที่​่�ไม่​่ประสบความสำำ�เร็​็จในการทดสอบฝี​ีเท้​้าโดยข้​้ามน้ำำ�� ข้​้ามทะเลมาจากต่​่างประเทศ ต่​่างทวี​ีป แล้​้วกลายเป็​็นคนเข้​้าเมื​ืองผิ​ิด กฎหมายและใช้​้ชี​ีวิ​ิตอย่​่างลำำ�บากยากเข็​็น ในช่​่วง 2 ทศวรรษที่​่�ผ่​่านมา ความต้​้ อ งการนั​ั ก เตะเยาวชนที่​่� มี ี ค วามสามารถสู​ู ง และมี​ี ร าคาถู​ู ก เพิ่​่�มมากขึ้​้�น ทำำ�ให้​้นั​ักเตะเยาวชนจำำ�นวนมากต้​้องย้​้ายออกจากบ้​้าน เพื่​่�อไปประกอบอาชี​ีพนั​ักฟุ​ุตบอล ในปี​ี 2015 มี​ีจำำ�นวนนั​ักเตะเยาวชน ที่​่�ขึ้​้�นทะเบี​ียนกั​ับสโมสรฟุ​ุตบอลทั่​่�วโลก 2,323 คน ในปี​ี 2016 มี​ีคำำ�ร้​้อง ขอขึ้​้น� ทะเบี​ียนนั​ักเตะเยาวชนทำำ�สถิติ​ิ ใิ หม่​่สูงู ถึ​ึง 2,648 คน อย่​่างไรก็​็ตาม การเคลื่​่�อนย้​้ายนั​ักเตะเยาวชนในอุ​ุตสาหกรรมฟุ​ุตบอลมี​ีจำำ�นวนมาก ขึ้​้�น ทำำ�ให้​้เกิ​ิดคำำ�ถามถึ​ึงสิ​ิทธิ​ิและสวั​ัสดิ​ิการของนั​ักเตะเยาวชนมาก ตามมา โดยเฉพาะอย่​่างยิ่​่�งมี​ีการบั​ันทึ​ึกว่​่ามี​ีนั​ักเตะเยาวชนที่​่�อายุ​ุน้​้อย ได้​้รั​ับอั​ันตรายต่​่อร่​่างกาย จิ​ิตใจ และโดนเอารั​ัดเอาเปรี​ียบทางการเงิ​ิน 105 Alex C. Najarian, (2015), The Lost Boys: FIFA’s Insufficient Efforts to Stop Trafficking of Youth Footballers, Sports Law. J. 22: 152.

111

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

รวมถึ​ึงการค้​้ามนุ​ุษย์​์อี​ีกด้​้วย1 ในบันททึกดดังกกล่าวว ส่วนนมากจะเป็น

กา การโอนย้​้ายนั​ักเตะเยาวชนจากภู​ูมิภิ าคแอฟริ​ิกา และภู​ูมิภิ าคอเมริ​ิกาใต้​้ ซึ่​่�งมี​ีนั​ักเตะเยาวชนฝี​ีเท้​้าดี​ี และราคาถู​ูกจำำ�นวนมาก มาสู่​่�ภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป ซึ่​่ง� มี​ีสโมสรฟุ​ุตบอลชื่​่อ� ดั​ังและมี​ีสถานะทางการเงิ​ินสู​ูง โดยจะมี​ีตัวั แทนที่​่� ใช้​้โอกาสนี้​้�เดิ​ินทางไปแอฟริ​ิกา และอเมริ​ิกาใต้​้เพื่​่�อจั​ัดหานั​ักเตะเยาวชน ในภู​ูมิ​ิภาคดั​ังกล่​่าว ไปทดสอบฝี​ีเท้​้ากั​ับสโมสรฟุ​ุตบอลในยุ​ุโรป และมี​ี การเรี​ียกเก็​็บเงิ​ินกั​ับครอบครั​ัวของนั​ักเตะเยาวชนเพื่​่�อใช้​้ในการดำำ�เนิ​ิน การต่​่าง ๆ แต่​่ส่​่วนใหญ่​่เมื่​่�อนั​ักเตะเยาวชนมาถึ​ึงยุ​ุโรปแล้​้ว ตั​ัวแทนจะ หายไปและไม่​่มี​ีการทดสอบฝี​ีเท้​้าขึ้​้�นทำำ�ให้​้ความฝั​ันของนั​ักเตะเยาวชน ต่​่ า ง ๆ จบลงและส่​่ ง ผลกระทบทั้​้� ง ต่​่ อ ตั​ั วนั ั ก เตะเยาวชนเองและ ครอบครั​ัวของเขาอี​ีกด้​้วย1 ท

ทางสหพั​ันธ์​์ฟุตุ บอลนานาชาติ​ิก็รั็ บั ทราบถึ​ึงปั​ัญหาต่​่าง ๆ และ พยายามแก้​้ไขปั​ัญหาโดยมี​ีการกำำ�หนดระเบี​ียบที่​่�เกี่​่�ยวกั​ับการคุ้​้�มครอง นั​ักเตะเยาวชนไว้​้ใน ระเบี​ียบปฏิ​ิบั​ัติ​ิว่​่าด้​้วยสถานภาพและการโอนย้​้าย นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Regulations on the Status and Transfer of Players) เริ่​่ม� กำำ�หนดใน ค.ศ. 2001 และมี​ีการแก้​้ไขเพิ่​่�มเติ​ิมเรื่​่อ� งมี​ีอีกี หลายครั้​้�ง โดยมี​ีข้​้อกำำ�หนดเช่​่น ห้​้ามนั​ักเตะเยาวชนที่​่�อายุ​ุไม่​่ถึ​ึง 18 ปี​ี โอนย้​้ายระหว่​่างประเทศ การโอนย้​้ายนั​ักเตะเยาวชนต้​้องผ่​่านการ พิ​ิจารณาโดยคณะอนุ​ุกรรมการเฉพาะเรื่​่�องการให้​้ค่​่าตอบแทนการฝึ​ึก อบรม การเข้​้าไปกำำ�กับั ศู​ูนย์​์ฝึกึ ฟุ​ุตบอลประจำำ�สโมสร ทั้​้ง� การให้​้แจ้​้งข้​้อมู​ูล และกำำ �ห นดมาตรฐานการบริ​ิ ห ารจั​ั ด การ เป็​็ น ต้​้ น อย่​่ า งไรก็​็ ต าม ก็​็ยั​ังคงมี​ีกรณี​ีต่​่าง ๆ ที่​่�สหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิ ตรวจพบและดำำ�เนิ​ิน การทางวิ​ินั​ัยในหลายต่​่อหลายกรณี​ี บางกรณี​ีต้​้องขึ้​้�นสู่​่�ศาลอนุ​ุญาโต ตุ​ุลาการทางกี​ีฬา 106 Serhat Yilmaz, (2018), Protection of minors: lessons about the FIFA RSTP from the recent Spanish cases at the Court of Arbitration for Sport, The International Sports Law Journal 18, 15.

107 Simons, Rob, (2010), Trafficking in Football Are current regulations sufficient in the protection of minors in football?, Retrieved August 21, 2019, http://arno.uvt.nl/show.cgi?fid=106148

112

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

(2) กฎหมายระหว่​่างประเทศที่​่�เกี่​่�ยวข้​้อง

กฎหมายที่​่�ดำำ�เนิ​ินการโดยสหภาพยุ​ุโรป ไม่​่สามารถแก้​้ไข ปั​ัญหาการค้​้ามนุ​ุษย์​์กรณี​ีนั​ักเตะเยาวชนได้​้ดี​ีครบถ้​้วน เนื่​่�องจากการ ค้​้ามนุ​ุษย์​์กรณี​ีดั​ังกล่​่าวสั​ัมพั​ันธ์​์เกี่​่�ยวข้​้องในระดั​ับระหว่​่างประเทศ ดั​ังนั้​้�นกฎหมายระหว่​่างประเทศต่​่างๆ จึ​ึงมี​ีความสำำ�คั​ัญในการแก้​้ไข ปั​ัญหาการค้​้ามนุ​ุษย์​์กรณี​ีนั​ักเตะเยาวชน รวมถึ​ึงการคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิเด็​็ก ในหลาย ๆ มิ​ิติ​ิ1 อ

องค์​์กรระหว่​่างประเทศ และรั​ัฐต่​่าง ๆ ทั่​่�วโลกได้​้ตระหนั​ักถึ​ึง ความสำำ�คัญ ั ของสิ​ิทธิ​ิเด็​็กมายาวนาน โดยองค์​์กรต่​่าง ๆ ได้​้กำ�ห ำ นดหลั​ักการ ทางกฎหมายขึ้​้น� มาหลายต่​่อหลายครั้​้ง� ผ่​่านการประกาศเป็​็นมติ​ิที่​่ป� ระชุ​ุม หรื​ื อ อนุ​ุ สั ั ญ ญาที่​่� อ อกมาเพื่​่� อ ปกป้​้ อ งและคุ้​้�มครองเยาวชนใน การกี​ีฬา ในระดั​ับระหว่​่างประเทศ มี​ีเอกสารระหว่​่างประเทศที่​่�สำำ�คั​ัญ 4 ฉบั​ั บ ที่​่� เ กี่​่� ย วข้​้ อ งกั​ั บ การคุ้​้�มครองเยาวชนในการกี​ี ฬ า กล่​่ า วคื​ื อ ปฏิ​ิญญาสากลว่​่าด้​้วยสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชน กติ​ิการะหว่​่างประเทศว่​่าด้​้วยสิ​ิทธิ​ิ ทางเศรษฐกิ​ิจ สั​ังคม และวั​ัฒนธรรม (International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, ย่​่อ: ICESCR) อนุ​ุสั​ัญญา สหประชาชาติ​ิ ว่​่ าด้​้วยสิ​ิทธิ​ิ เด็​็ก อนุ​ุ สั​ัญญาสหประชาชาติ​ิ เพื่​่� อการ ต่​่อต้​้านอาชญากรรมข้​้ามชาติ​ิ1 ส สำำ�หรั​ับปฏิ​ิญญาสากลว่​่าด้​้วยสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชน ได้​้รั​ับการรั​ับรอง โดยมติ​ิสมัชั ชาใหญ่​่แห่​่งสหประชาชาติ​ิ เมื่​่อ� วั​ันที่​่� 10 ธั​ันวาคม ค.ศ. 1948 โดยสรุ​ุปว่​่าปฏิ​ิญญาดั​ังกล่​่าว เป็​็นเอกสารจำำ�เป็​็นที่​่�จะต้​้องปฏิ​ิบัติั ติ ามกฎ บั​ัตรสหประชาชาติ​ิ เพื่​่�อเป็​็นแนวทางในการรั​ับรองสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนทั่​่�วโลก แต่​่ไม่​่มี​ีผลผู​ูกพั​ันทางกฎหมาย อย่​่างไรก็​็ตาม เนื้​้�อหาในนั้​้�น ประกอบไป ด้​้วยชุ​ุดของหลั​ักการเกี่​่ย� วกั​ับสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชน และเป็​็นมาตรฐานที่​่�กำ�ห ำ นด ไว้​้ในเอกสารทางกฎหมายอื่​่�น ๆ เช่​่น กติ​ิการะหว่​่างประเทศว่​่าด้​้วย 108 Alex C. Najarian, (2015), The Lost Boys: FIFA’s Insufficient Efforts to Stop Trafficking of Youth Footballers, Sports Law. J. 22: 160.

109 Ibid.

113

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

สิ​ิทธิ​ิทางเศรษฐกิ​ิจ สั​ังคม และวั​ัฒนธรรม หากพิ​ิจารณาปฏิ​ิญญาในภาพ กว้​้างถื​ือว่​่าเป็​็นเป็​็นกฎหมายจารี​ีตประเพณี​ีระหว่​่างประเทศที่​่�สร้า้ งความ ผู​ูกพั​ันทางกฎหมายสำำ�หรั​ับรั​ัฐต่​่าง ๆ ละเว้​้นการกระทำำ�ที่​่�ละเมิ​ิดบทบท บั​ัญญั​ัติ​ิในปฏิ​ิญญา1 ก

กติ​ิ ก าระหว่​่ า งประเทศว่​่ า ด้​้ ว ยสิ​ิ ท ธิ​ิ ท างเศรษฐกิ​ิ จ สั​ั ง คม และวั​ัฒนธรรม เป็​็นอนุ​ุสั​ัญญาระหว่​่างประเทศทางด้​้านสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชน ที่​่� นำ ำ � ปฏิ​ิ ญ ญาสากลว่​่ า ด้​้ ว ยสิ​ิ ท ธิ​ิ ม นุ​ุ ษ ยชนมาบั​ั ญ ญั​ั ติ ิ ใ ห้​้ มี ี ผ ล งานกฎหมาย โดยมี​ี ผ ลบั​ั ง คั​ั บ ใช้​้ ใ นวั​ั น ที่​่� 3 มกราคม ค.ศ.1976 ซึ่​่ง� กติ​ิการะหว่​่างประเทศดั​ังกล่​่าว มี​ีหลักั การที่​่เ� กี่​่ย� วข้​้องกั​ับการคุ้​้�มครอง นั​ักเตะเยาวชน 6 ข้​้อ คื​ือ สิ​ิทธิ​ิที่​่�จะไม่​่ถู​ูกเลื​ือกปฏิ​ิบัติั ิ การคุ้​้�มครองทาง กฎหมายอย่​่างเท่​่าเที​ียมกั​ัน การห้​้ามค้​้ามนุ​ุษย์​์ การคุ้​้�มครองการจ้​้างงาน สิ​ิทธิ​ิในสภาพความเป็​็นอยู่​่�ที่​่�เพี​ียงพอ และสิ​ิทธิ​ิในการศึ​ึกษา1 อ

อนุ​ุ สั ั ญ ญาสหประชาชาติ​ิ ว่ ่ า ด้​้ ว ยสิ​ิ ท ธิ​ิ เ ด็​็ ก เป็​็ น เอกสาร ระหว่​่ า งประเทศด้​้ า นสิ​ิ ท ธิ​ิ เ ด็​็ ก ที่​่� สำ ำ �คั ั ญ และครอบคลุ​ุ ม มากที่​่� สุ ุ ด โดยมี​ีผลบั​ังคั​ับใช้​้เมื่​่�อวั​ันที่​่� 2 กั​ันยายน ค.ศ. 1990 ซึ่​่�งประเทศสมาชิ​ิก สหประชาชาติ​ิเกื​ือบทุ​ุกประเทศได้​้ลงนามรั​ับรอง ยกเว้​้นประเทศ โซมาเลี​ีย กั​ับ ประเทศสหรั​ัฐอเมริ​ิกา นอกจากนี้​้�ยั​ังเป็​็นเอกสารระหว่​่าง ประเทศที่​่�มี​ีผลผู​ูกพั​ันทางกฎหมายรั​ัฐสมาชิ​ิกที่​่�ลงนาม รั​ัฐที่​่�ให้​้สั​ัตยาบั​ัน หรื​ือรั​ัฐที่​่�ลงนามรั​ับรองมี​ีความมุ่​่�งมั่​่ที่​่� จ� ะปกป้​้องและรั​ับรองสิ​ิทธิ​ิเด็​็กตาม ที่​่�กำำ�หนดไว้​้ในสนธิ​ิสั​ัญญา ส่​่วนบทบั​ัญญั​ัติ​ิที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับการคุ้​้�มครอง นั​ักเตะเยาวชนนั้​้�น มี​ีอยู่​่� 3 ด้​้าน1 คือ ด้านนการค้ามมนุษยย์ ปปรากฏในข้อ 11 11 (1) รั​ัฐภาคี​ีจะดำำ�เนิ​ินมาตรการต่​่าง ๆ ที่​่�จะหยุ​ุดยั้​้�งการโยกย้​้ายเด็​็ก และการไม่​่ส่​่งเด็​็กกลั​ับคื​ืนจากต่​่างประเทศที่​่�มิ​ิชอบด้​้วยกฎหมาย ข้​้อ 32 (1) รั​ัฐภาคี​ียอมรั​ับสิ​ิทธิ​ิของเด็​็กที่​่�จะได้​้รับั การคุ้​้�มครองจากการแสวง ประโยชน์​์ ทางเศรษฐกิ​ิจและจากการทำำ�งานใดที่​่�น่​่าจะเป็​็นการเสี่​่�ยง อั​ันตราย หรื​ือที่​่ขั� ดั ขวาง การศึ​ึกษาของเด็​็ก หรื​ือเป็​็นอั​ันตรายต่​่อสุ​ุขภาพ 110 Ibid.

111 Ibid.

112 Ibid.

114

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

หรื​ือการพั​ัฒนาทางร่​่างกาย สมอง จิ​ิตใจ ศี​ีลธรรม และสั​ังคมของเด็​็ก (2) รั​ัฐภาคี​ีจะดำำ�เนิ​ินมาตรการทางนิ​ิติบัิ ญ ั ญั​ัติ​ิ บริ​ิหาร สั​ังคม และการศึ​ึกษา เพื่​่� อ ประกั​ั น ให้​้ มี ี ก ารดำำ � เนิ​ิ น การตามข้​้ อ นี้​้� เพื่​่� อ วั​ั ต ถุ​ุ ป ระสงค์​์ ดั​ังกล่​่าวและโดยคำำ�นึ​ึงถึ​ึง บทบั​ัญญั​ัติ​ิที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องในตราสารระหว่​่าง ประเทศอื่​่�น ๆ รั​ัฐภาคี​ีจะ (ก) กำำ�หนดอายุ​ุขั้​้�นต่ำำ��สำำ�หรั​ับการรั​ับเข้​้าทำำ� งาน (ข) กำำ�หนดกฎเกณฑ์​์ที่​่�เหมาะสมเกี่​่�ยวกั​ับจำำ�นวนชั่​่�วโมงและสภาพ การจ้​้างงาน (ค) กำำ�หนดบทลงโทษ หรื​ือวิ​ิธีกี ารลงโทษอื่​่น� ๆ ที่​่�เหมาะสม เพื่​่อ� ประกั​ันให้​้ข้อ้ นี้​้มี� ผี ลใช้​้บังั คั​ับจริ​ิงจั​ัง ข้​้อ 35 รั​ัฐภาคี​ีจะดำำ�เนิ​ินมาตรการ ที่​่�เหมาะสมทั้​้�งปวง ทั้​้�งในระดั​ับประเทศ ระดั​ับทวิ​ิภาคี​ี และพหุ​ุภาคี​ี เพื่​่�อป้​้องกั​ันการลั​ักพา การขาย หรื​ือการลั​ักลอบค้​้าเด็​็ก ไม่​่ว่​่าด้​้วย วั​ัตถุ​ุประสงค์​์ใดหรื​ือในรู​ูปแบบใด1 ด ด้​้ า นสิ​ิ ท ธิ​ิ เข้​้ า ถึ​ึ ง โอกาสทางการศึ​ึ ก ษาอย่​่ า งเท่​่ า เที​ี ย ม ปรากฏใน ข้​้อ 29 (1) รั​ัฐภาคี​ีตกลงว่​่า การศึ​ึกษาของเด็​็กจะมุ่​่�งไปสู่​่� (ก) การพั​ัฒนาบุ​ุคลิ​ิกภาพ ความสามารถพิ​ิเศษ และความสามารถทางด้​้าน ร่​่ า งกายและจิ​ิ ต ใจของเด็​็ ก ให้​้ เ ต็​็ ม ศั​ั ก ยภาพของเด็​็ ก แต่​่ ล ะคน (ข) การพั​ั ฒนาความเคารพต่​่อสิ​ิทธิ​ิม นุ​ุษยชนและเสรี​ี ภาพขั้​้� น พื้​้� นฐาน และต่​่อหลั​ักการที่​่�วางไว้​้ในกฎบั​ัตรสหประชาชาติ​ิ (ค) การพั​ัฒนา ความเคารพต่​่ อ บิ​ิ ด ามารดาของเด็​็ ก เอกลั​ั ก ษณ์​์ ท างวั​ั ฒ นธรรม ภาษาและค่​่านิ​ิยมของเด็​็กนั้​้�นเอง และต่​่อค่​่านิ​ิยมของชาติ​ิที่​่�เด็​็กนั้​้�น อาศั​ัยอยู่​่� และต่​่อค่​่านิ​ิยมของชาติ​ิถิ่​่น� กำำ�เนิ​ิดของเขา และต่​่ออารยธรรมอื่​่น� ๆ ที่​่� แ ตกต่​่ า งไปจากของเขาเอง (ง) การเตรี​ี ย มเด็​็ ก ให้​้ มี ี ชี ี วิ ิ ต ที่​่� มี ี ความรั​ั บ ผิ​ิ ด ชอบในสั​ั ง คมที่​่� เ สรี​ี ด้ ้ ว ยจิ​ิ ต สำำ �นึ ึ ก แห่​่ ง ความเข้​้ า ใจกั​ั น สั​ั น ติ​ิ ภ าพ ความอดกลั้​้� น ความเสมอภาคทางเพศ และมิ​ิ ต รภาพ ในหมู่​่�มวลมนุ​ุ ษ ย์​์ ทุ ุ ก กลุ่​่�มชาติ​ิ พั ั น ธุ์​์� กลุ่​่�มคนชาติ​ิ กลุ่​่�มศาสนา ตลอดจนในหมู่​่�คนพื้​้�นเมื​ืองดั้​้�งเดิ​ิม (จ) การพั​ัฒนาความเคารพต่​่อ สิ่​่�งแวดล้​้อมทางธรรมชาติ​ิ1 ด 1 สำนั​ั�กงงานส่งเเสริมสสวัสดดิภาาพและพิทั​ักษษ์ เเด็ก เยาวชน ผู้ด้​้�อยยโอกาส และผู้สู​ู�งออายุ, (2562) อน อนุ​ุสั​ัญญาว่​่าด้​้วยสิ​ิทธิ​ิเด็​็กและพิ​ิธี​ีสารเลื​ือกรั​ับของอนุ​ุสั​ัญญาว่​่าด้​้วยสิ​ิทธิ​ิเด็​็ก เข้​้าถึ​ึงเมื่​่�อ 18 สิ​ิงหาคม 2562, http://humanrights.mfa.go.th/upload/pdf/crc.pdf 1 เรื่องง�เดียววกัน 1

115

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ด้​้านมาตรฐานในการดำำ�รงชี​ีวิ​ิต ปรากฏในข้​้อ ข้​้อ 27 (1) รั​ัฐภาคี​ียอมรั​ับสิ​ิทธิ​ิของเด็​็กทุ​ุกคน ในอั​ันที่​่�จะได้​้รั​ับมาตรฐานของการ ดำำ�รงชี​ีวิติ ที่​่เ� พี​ียงพอสำำ�หรับั การพั​ัฒนาด้​้านร่​่างกาย สมอง จิ​ิตใจ ศี​ีลธรรม และสั​ังคมของเด็​็ก ... (4) รั​ัฐภาคี​ีจะดำำ�เนิ​ินมาตรการที่​่�เหมาะสมทั้​้�ง ปวง ที่​่�จะได้​้รับั ชดใช้​้ค่า่ เลี้​้ย� งดู​ูเด็​็กคื​ืนจากบิ​ิดามารดาหรื​ือผู้​้�อื่​่น� ที่​่�มีคี วาม รั​ับผิ​ิดชอบทางการเงิ​ินต่​่อเด็​็ก ทั้​้�งที่​่�อยู่​่�ใน รั​ัฐภาคี​ีเองและรั​ัฐอื่​่�น ข้​้อ 28 (1) รั​ัฐภาคี​ียอมรั​ับสิ​ิทธิ​ิของเด็​็กที่​่�จะได้​้รั​ับการศึ​ึกษา และเพื่​่�อที่​่�จะให้​้ สิ​ิทธิ​ินี้​้บั� งั เกิ​ิดผลตามลำำ�ดับั และบนพื้​้�นฐานของโอกาสที่​่�เท่​่าเที​ียมกั​ัน 1 อ

อนุ​ุสั​ัญญาสหประชาชาติ​ิเพื่​่�อต่​่อต้​้านอาชญากรรมข้​้ามชาติ​ิ ที่​่�จั​ัดตั้​้�งในลั​ักษณะองค์​์กร (United Nations Convention against Transnational Organized Crime – UNTOC) เป็​็นอนุ​ุสั​ัญญาที่​่�มี​ีผล บั​ังคั​ับใช้​้เมื่​่�อ 29 กั​ันยายน ค.ศ. 2003 นอกจากตั​ัวอนุ​ุสั​ัญญาแล้​้วยั​ังมี​ี พิ​ิธีสี ารประกอบอี​ีก 3 ฉบั​ับ โดย 2 ใน 3 ฉบั​ับดั​ังกล่​่าว มี​ีบทบั​ัญญั​ัติที่​่ิ � เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับการค้​้ามนุ​ุษย์​์กรณี​ีนั​ักเตะเยาวชน กล่​่าวคื​ือ พิ​ิธี​ีสารเพื่​่�อป้​้องกั​ันปราบปราม และลงโทษการค้​้ามนุ​ุษย์​์โดย เฉพาะสตรี​ีและเด็​็ก1 (

(ก) ให้​้ “การค้​้ามนุ​ุษย์​์” หมายถึ​ึง การจั​ัดหา การขนส่​่ง การส่​่งต่​่อ การจั​ัดให้​้อยู่​่�อาศั​ัย หรื​ือการรั​ับไว้​้ซึ่​่�งบุ​ุคคลด้​้วยวิ​ิธี​ีการ ขู่​่�เข็​็น หรื​ือด้​้วยการใช้​้กำำ�ลั​ัง หรื​ือด้​้วยการบี​ีบบั​ังคั​ับในรู​ูปแบบอื่​่�น ใด ด้​้วยการลั​ักพาตั​ัว ด้​้วยการฉ้​้อโกง ด้​้วยการหลอกลวง ด้​้วยการ ใช้​้อำำ�นาจโดยมิ​ิชอบ หรื​ือด้​้วยการใช้​้สถานะความเสี​ียงภั​ัยจากการค้​้า มนุ​ุษย์​์โดยมิ​ิชอบ หรื​ือมี​ีการให้​้ หรื​ือรั​ับเงิ​ิน หรื​ือผลประโยชน์​์เพื่​่�อให้​้ ได้​้มาซึ่​่�งความยิ​ินยอมของบุ​ุคคลผู้​้�มี​ีอำำ�นาจ ควบคุ​ุมบุ​ุคคลอื่​่�น เพื่​่�อมุ่​่�ง ประสงค์​์ในการแสวงหาประโยชน์​์ การแสวงหาประโยชน์​์อย่​่างน้​้อย ที่​่�สุ​ุดให้​้รวมถึ​ึงการแสวงหาประโยชน์​์จากการค้​้าประเวณี​ีของบุ​ุคคล อื่​่น� หรื​ือการแสวงหาประโยชน์​์ทางเพศในรู​ูปแบบอื่​่น� การบั​ังคั​ับใช้​้แรงงาน 1 เรื่องง�เดียววกัน 1 1 เรื่องง�เดียววกัน 1

116

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

หรื​ือบริ​ิการ การเอาคนลงเป็​็นทาสหรื​ือการกระทำำ�อื่​่�นเสมื​ือนการเอา คนลงเป็​็นทาส การทำำ�ให้​้ตกอยู่​่�ใต้​้บั​ังคั​ับหรื​ือการตั​ัดอวั​ัยวะออกจาก ร่​่างกาย”

(ข) ให้​้ถื​ือว่​่าไม่​่สามารถยกความยิ​ินยอมของผู้​้�เสี​ียหาย จากการค้​้ามนุ​ุษย์​์ที่​่�ให้​้กั​ับการแสวงหาประโยชน์​์โดยเจตนาดั​ังที่​่�ระบุ​ุ ไว้​้ในวรรค (ก) ของข้​้อนี้​้� มาเป็​็นข้​้ออ้​้างในกรณี​ีที่​่�มี​ีการใช้​้วิ​ิธี​ีการใด ๆ ที่​่�ระบุ​ุไว้​้ในวรรค (ก)

(ค) ให้​้ ถื ื อ ว่​่ า การจั​ั ดห า การขนส่​่ ง การส่​่ ง ต่​่ อ การจั​ัดให้​้อยู่​่�อาศั​ัย หรื​ือการรั​ับไว้​้ซึ่​่�งเด็​็กเพื่​่�อความมุ่​่�งประสงค์​์ในก ารแสวงประโยชน์​์ เป็​็น “การค้​้ามนุ​ุษย์​์” แม้​้ว่​่าจะไม่​่มี​ีวิ​ิธี​ีการใด ๆ ที่​่�ระบุ​ุไว้​้ในวรรค (ก) ของข้​้อนี้​้�

(ง) เด็​็ก หมายถึ​ึงบุ​ุคคลใดที่​่�มี​ีอายุ​ุต่ำำ��กว่​่า 18 ปี​ี พิ​ิธี​ีสารว่​่าด้​้วยการต่​่อต้​้านการลั​ักลอบขนผู้​้�โยกย้​้ายถิ่​่�นฐาน โดยทางบก ทะเล และอากาศ (Protocol Against the Smuggling of Migrants by Land, Sea and Air)1 ในข้อ 3 “การลักลลอบขนผู้อพพ�ยพ” หม หมายถึ​ึง การจั​ัดหา เพื่​่�อให้​้ได้​้รับั ผลประโยชน์​์ทางการเงิ​ินหรื​ือวั​ัตถุ​ุอย่​่าง อื่​่�น ทั้​้�งทางตรงและทางอ้​้อมจากบุ​ุคคลที่​่�เข้​้าเมื​ืองผิ​ิดกฎหมายไปยั​ังรั​ัฐ ภาคี​ี ซึ่​่�งบุ​ุคคลนั้​้�นมิ​ิใช่​่คนชาติ​ิ หรื​ือคนที่​่�มีถิ่​่ี �นที่​่�อยู่​่�ถาวร สถานการณ์​์การโอนย้​้ายนั​ักเตะเยาวชนจากภู​ูมิ​ิภาคแอฟริ​ิกา หรื​ือภู​ูมิ​ิภาคอเมริ​ิกาใต้​้ เป็​็นการค้​้ามนุ​ุษย์​์ และการลั​ักลอบขนผู้​้�อพยพ ภายใต้​้พิ​ิธี​ีสารดั​ังที่​่�กล่​่าวมาข้​้างต้​้น โดยนั​ักเตะเยาวชนจำำ�นวนมากเดิ​ิน ทางเข้​้าสู่​่�ยุ​ุโรปหรื​ือประเทศปลายทางด้​้วยวี​ีซ่​่าท่​่องเที่​่�ยวอย่​่างถู​ูกต้​้อง โดยการจั​ัดการของตั​ัวแทนหรื​ือคนกลาง อย่​่างไรก็​็ตาม การเดิ​ินทางใน ลั​ักษณะดั​ังกล่​่าวเป็​็นผลมาจากากรฉ้​้อโกง หรื​ือการหลอกลวงโดยตั​ัวแทน คนกลาง และได้​้ผลกำำ�ไร ซึ่​่�งถื​ือว่​่าผิ​ิดพิ​ิธี​ีสารข้​้างต้​้นทั้​้�ง 2 มาตรา 1 เรื่องง�เดียววกัน 1

117

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

(3) สหภาพยุ​ุโรปกั​ับสิ​ิทธิ​ิเด็​็กและการค้​้ามนุ​ุษย์​์ สหภาพยุ​ุโรปตระหนั​ักถึ​ึงปั​ัญหาการเข้​้าเมื​ืองผิ​ิดกฎหมาย การค้​้ามนุ​ุษย์​์ และการใช้​้แรงงานเด็​็กในพื้​้�นที่​่�ของสหภาพยุ​ุโรป โดยในปี​ี 2005 สภายุ​ุโรป (Council of Europe) ได้​้ออกโครงการกรุ​ุงเฮก ว่​่ า ด้​้ ว ยการเสริ​ิ ม ความแข็​็ ง แกร่​่ ง ของเสรี​ี ภ าพ ความมั่​่� น คง และความยุ​ุ ติ ิ ธ รรมในสหภาพยุ​ุ โรป (the Hague programme: strengthening freedom, security and justice in the European Union) โดยมี​ีวั​ัตถุ​ุประสงค์​์ปรั​ับปรุ​ุงขี​ีดความสามารถร่​่วมของสหภาพ ยุ​ุโรปและรั​ัฐสมาชิ​ิกในการประกั​ันสิ​ิทธิ​ิขั้​้�นพื้​้�นฐาน และมาตรการขั้​้�นต่ำำ�� ในการพิ​ิทั​ักษ์​์กระบวนการยุ​ุติ​ิธรรม และการเข้​้าถึ​ึงความยุ​ุติ​ิธรรม ตาม อนุ​ุสั​ัญญาเจนี​ีวาว่​่าด้​้วยผู้​้�ลี้​้�ภั​ัยและสิ​ิทธิ​ิสั​ัญญาระหว่​่างประเทศอื่​่�น ๆ เพื่​่�อควบคุ​ุมกระแสการย้​้ายถิ่​่�นและ และควบคุ​ุมอาชญากรข้​้ามชาติ​ิ1 น

นอกจากนี้​้�สหภาพยุ​ุโรป ได้​้กำำ�หนดสนธิ​ิสั​ัญญาว่​่าด้​้วยการ ดำำ�เนิ​ินงานของสหภาพยุ​ุโรป (Treaty on the Functioning of the European) ในข้​้อที่​่� 79 ว่​่า สหภาพยุ​ุโรปจะต้​้องพั​ัฒนานโยบายการย้​้ายถิ่​่น� ที่​่สร้ � า้ งความมั่​่น� ใจในทุ​ุก ๆ ขั้​้น� ตอน รวมถึ​ึงการจั​ัดการกระแสการย้​้ายถิ่​่น� ที่​่� มี ี ป ระสิ​ิ ท ธิ​ิ ภ าพ การดู​ู แ ลผู้​้� เข้​้ า เมื​ื อ งอย่​่ า งถู​ู ก กฎหมายที่​่� ม าจาก ประเทศที่​่� ส ามอย่​่ างเป็​็ นธรรม และการป้​้ องกั​ั น และการปรั​ั บปรุ​ุ ง มาตรการในการต่​่อสู่​่�กั​ับการเข้​้าเมื​ืองผิ​ิดกฎหมายและการค้​้ามนุ​ุษย์​์ด้ว้ ย และยั​ังระบุ​ุด้​้วยว่​่า รั​ัฐสภายุ​ุโรปและสภายุ​ุโรปจะต้​้องดำำ�เนิ​ินการตาม หลั​ักกฎหมายทั่​่�วไป และจะต้​้องใช้​้มาตรการในการต่​่อต้​้านการค้​้ามนุ​ุษย์​์ โดยเฉพาะอย่​่างยิ่​่�งผู้​้�หญิ​ิงและเด็​็ก1 118 Official Journal of the European Union “the hague programme: strengthening freedom, security and justice in the european union” (2005/C 53/01) 119 EUR-Lex Access to European Union Law, (2012), Consolidated version of the Treaty on the Functioning of the European Union, Retrieved August 21, 2019, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A12012E%2FTXT

118

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

อี​ีกทั้​้�งกฎบั​ัตรสิ​ิทธิ​ิขั้​้�นพื้​้�นฐานของสหภาพยุ​ุโรป (Charter of Fundamental Rights of the European Union) เป็​็นกฎหมายที่​่� เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับสิ​ิทธิ​ิทางการเมื​ือง เศรษฐกิ​ิจและสั​ังคมของประชาชนชาว ยุ​ุโรป ซึ่​่�งกำำ�หนด ที่​่�มี​ีผลทางกฎหมายในปี​ี 2009 ได้​้กำำ�หนดว่​่าการค้​้า มนุ​ุษย์​์เป็​็นสิ่​่�งต้​้องห้​้าม ใน ข้​้อ 5 โดยกฎบั​ัตรดั​ังกล่​่าวมี​ีวั​ัตถุ​ุประสงค์​์ เพื่​่�อรั​ับรองว่​่ากฎ ระเบี​ียบ และคำำ�สั่​่ง� ของสหภาพยุ​ุโรปจะไม่​่ขัดหรื ั อื แย้​้ง กั​ับอนุ​ุสัญ ั ญายุ​ุโรปว่​่าด้​้วยสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชน (European Convention on Human Rights: EUCHR) ด้​้วย นอกจากนี้​้�กฎบั​ัตรยั​ังคุ้​้�มครองเกี่​่�ยวกั​ับ สิ​ิทธิ​ิเด็​็กอี​ีกหลายด้​้านด้​้วย เช่​่น ข้​้อ 32 ที่​่�ระบุ​ุถึ​ึงการห้​้ามมิ​ิให้​้มี​ีการใช้​้ แรงงานเด็​็ก และการคุ้​้�มครองเยาวชนในที่​่�ทำำ�งานด้​้วย โดยอายุ​ุขั้​้�นต่ำำ�� ในการทำำ�งานต้​้องไม่​่น้อ้ ยกว่​่าอายุ​ุขั้​้น� ต่ำำ�� ในการออกจากโรงเรี​ียน และข้​้อ 24 ระบุ​ุถึงึ สิ​ิทธิ​ิเด็​็กว่​่า ในการดำำ�เนิ​ินการที่​่�เกี่​่ย� วกั​ับเด็​็กทั้​้�งหน่​่วยงานภาค รั​ัฐ หรื​ือหน่​่วยงานภาคเอกชน จะต้​้องคำำ�นึงึ ถึ​ึงผลประโยชน์​์ที่​่ดี� ที่​่ี สุ� ดุ ของ เด็​็กต้​้องมาก่​่อน1 (

(4) คดี​ีที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องที่​่�ศาลอนุ​ุญาโตตุ​ุลาการกี​ีฬา (Court of Arbitration for Sport หรื​ือ CAS) ได้​้เคยวิ​ินิ​ิจฉั​ัยเอาไว้​้

- คดี​ี Cádiz (CAS 2005/A/955)

เมื่​่อ� วั​ันที่​่� 14 กุ​ุมภาพั​ันธ์​์ ค.ศ. 2005 นั​ักเตะเยาวชนชาวปารากวั​ัย คารอส จาเวี​ียร์​์ อาคู​ูเนี​ีย คาเบลเลโร่​่ (Carlos Javier Acuña Caballero) ผู้​้�มี​ีอายุ​ุ 16 ปี​ี ได้​้เซ็​็นสั​ัญญากั​ับสโมสรฟุ​ุตบอลคาดิ​ิซ ในประเทศสเปน ในวั​ันเดี​ียวกั​ันนั้​้�น ก็​็มี​ีข้​้อตกลงการโอนย้​้ายระหว่​่างสโมสรฟุ​ุตบอล โอลิ​ิมเปี​ีย ประเทศปารากวั​ัย สั​ังกั​ัดเดิ​ิมของ คารอส จาเวี​ียร์​์ อาคู​ูเนี​ีย คาเบลเลโร่​่ กั​ับ สโมสรฟุ​ุตบอลคาดิ​ิซ ประเทศสเปน ภายหลั​ังจากนั้​้�น หนึ่​่�งสั​ัปดาห์​์ แม่​่ของคารอส จาเวี​ียร์​์ อาคู​ูเนี​ีย คาเบลเลโร่​่ ได้​้รับั สั​ัญญาจ้​้าง งานที่​่�ร้​้านอาหารแห่​่งหนึ่​่�งในประเทศสเปน อย่​่างไรก็​็ตาม เมื่​่�อวั​ันที่​่� 22 120 European Parliament, (2000), Charter on Fundamental Rights of the European Union (2000/C 364/01), Retrieved August 21, 2019, https://www. europarl.europa.eu/charter/pdf/text_en.pdf

119

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

มิ​ิถุนุ ายน ค.ศ. 2005 สมาคมฟุ​ุตบอลปารากวั​ัยได้​้ปฏิ​ิเสธที่​่�จะออกใบรั​ับ รองการโอนย้​้ายระหว่​่างประเทศ (ITC) ให้​้ Carlos Javier Acuña Caballero ด้​้วยเหตุ​ุผลของอายุ​ุที่​่�ยั​ังไม่​่ถึ​ึง 18 ปี​ี ต่​่อมา เมื่​่�อวั​ันที่​่� 27 กรกฎาคม ค.ศ. 2005 สมาคมฟุ​ุตบอลปารากวั​ัยและสมาคมฟุ​ุตบอล สเปนได้​้รับั แจ้​้งจาก สหพั​ันธ์​์ฟุตุ บอลนานาชาติ​ิ ว่​่าใบรั​ับรองการโอนย้​้าย ระหว่​่างประเทศ (ITC) ไม่​่สามารถออกไว้​้ตามเงื่​่อ� นไข ข้​้อ 12 ใน ระเบี​ียบ ปฏิ​ิบัติั ว่ิ า่ ด้​้วยสถานภาพและการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Regulations on the Status and Transfer of Players) ฉบั​ับปี​ี 2001 และข้​้อ 19 ของฉบั​ับปี​ี 2005 ต่​่อมาสโมสรฟุ​ุตบอลได้​้ติ​ิดสิ​ินใจยื่​่�นเรื่​่�องไปยั​ัง คณะกรรมการสถานภาพนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลแห่​่งสหพั​ันธ์​์ฟุตุ บอลนานาชาติ​ิ (the FIFA Players’ Status Committee) แต่​่ก็​็ได้​้รั​ับคำำ�ปฏิ​ิเสธคำำ�ขอ ของสมาคมฟุ​ุตบอลสเปนที่​่�จะขึ้​้�นทะเบี​ียน คารอส จาเวี​ียร์​์ อาคู​ูเนี​ีย คาเบลเลโร่​่ เนื่​่�องจากขาดหลั​ักฐานที่​่�แสดงให้​้เห็​็นว่​่าเข้​้าประเทศสเปน มาเพื่​่�อกิ​ิจกรรมอย่​่างอื่​่น� ที่​่�นอกเหนื​ือจากกี​ีฬาฟุ​ุตบอล เนื่​่อ� งจากเอกสาร ที่​่�ส่​่งมาไม่​่ได้​้แสดงให้​้เห็​็นถึ​ึงความตั้​้�งใจที่​่�จะมาศึ​ึกษาต่​่อในโรงเรี​ียนหรื​ือ สถาบั​ันการศึ​ึกษาอื่​่�นใด นอกจากนี้​้�แทนที่​่�เขาจะติ​ิดตามแม่​่ของเขามา อั​ันเป็​็นผลจากการโยกย้​้ายภู​ูมิลำิ �ำ เนาด้​้วยเหตุ​ุผลที่​่ไ� ม่​่เกี่​่ย� วกั​ับฟุ​ุตบอล ซึ่​่ง� จะเป็​็นข้​้อยกเว้​้นที่​่�ถูกู ต้​้องตามระเบี​ียบปฏิ​ิบัติั ว่ิ า่ ด้​้วยสถานภาพและการ โอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล (Regulations on the Status and Transfer of Players) ข้​้อ 19 แต่​่กลั​ับกลายเป็​็นแม่​่ของเขาติ​ิดตามมาหลั​ังจาก สโมสรฟุ​ุตบอลในสเปนได้​้แสดงความสนใจในตั​ัว คารอส จาเวี​ียร์​์ อาคู​ูเนี​ีย คาเบลเลโร่​่1 ต ต่​่อมาเมื่​่อ� 8 กั​ันยายน ค.ศ. 2005 สโมสรฟุ​ุตบอลคาดิ​ิซและคารอส จาเวี​ียร์​์ อาคู​ูเนี​ีย คาเบลเลโร่​่ ได้​้ยื่​่�นคำำ�อุ​ุทธรณ์​์ต่​่อศาลอนุ​ุญาโตตุ​ุลาการ กี​ีฬา (CAS) โดยมี​ีข้​้อโต้​้แย้​้ง 2 ประเด็​็น คื​ือ 1) ความถู​ูกต้​้องเหมาะสม ของระเบี​ียบของสหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิที่​่�เกี่​่�ยวกั​ับการคุ้​้�มครอง 121 Simons, Rob, (2010), Trafficking in Football Are current regulations sufficient in the protection of minors in football?, Retrieved August 21, 2019, http://arno.uvt.nl/show.cgi?fid=106148

120

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

นั​ักเตะเยาวชน 2) ระเบี​ียบของสหพั​ันธ์​์ฟุตุ บอลนานาชาติ​ิที่​่เ� กี่​่ย� วกั​ับการ คุ้​้�มครองนั​ักเตะเยาวชนถื​ือเป็​็นโมฆะ เนื่​่�องจากเป็​็นระเบี​ียบเอกชนของ สมาคมที่​่�ขัดั แย้​้งกั​ับหลั​ักนโยบายสาธารณะของบทบั​ัญญั​ัติที่​่ิ จำ� �ำ เป็​็น ที่​่�ไม่​่ สามารถจำำ�กั​ัดได้​้ด้ว้ ยภาคเอกชน1 ค

คณะอนุ​ุญาโตตุ​ุลาการได้​้ทำ�ำ การตรวจสอบระเบี​ียบของสหพั​ันธ์​์ ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิที่​่�จำำ�กั​ัดการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลที่​่�อายุ​ุต่ำำ��กว่​่า 18 ปี​ี พบกว่​่าระเบี​ียบเหล่​่านี้​้� ไม่​่ได้​้ละเมิ​ิดต่​่อหลั​ักการบั​ังคั​ับของนโยบาย สาธารณะ กฎหมายระดั​ั บ ชาติ​ิ หรื​ื อ กฎหมายระหว่​่ า งประเทศ ตราบเท่​่าที่​่� หนึ่​่�ง ได้​้ดำ�ำ เนิ​ินการตามวั​ัตถุ​ุประสงค์​์ที่​่ถู� กู ต้​้องในการคุ้​้�มครอง นั​ักเตะเยาวชนจากการโอนย้​้ายที่​่�อาจะทำำ�ลายชี​ีวิ​ิตของเขา โดยเฉพาะ อย่​่างยิ่​่�งหากการประกอบอาชี​ีพนั​ักฟุ​ุตบอลล้​้มเหลวหลายครั้​้�งหรื​ือไม่​่ ประสบความเสร็​็จในอาชี​ีพเท่​่าที่​่�ครบ สอง และเป็​็นไปตามวั​ัตถุ​ุประสงค์​์ ของข้​้อยกเว้​้นตามสมควร กล่​่าวอี​ีกนั​ัยหนึ่​่�งคื​ือ คณะอนุ​ุญาโตตุ​ุลาการ ระบุ​ุว่​่าระเบี​ียบของสหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิที่​่�เกี่​่�ยวกั​ับการคุ้​้�มครอง นั​ั ก เตะเยาวชนชอบด้​้ ว ยกฎหมายและได้​้ สั ั ดส่ ่ ว น นอกจากนี้​้� คณะอนุ​ุญาโตตุ​ุลาการ ยั​ังเห็​็นด้​้วยกั​ับ คณะกรรมการสถานภาพนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลแห่​่งสหพั​ันธ์​์ฟุตุ บอลนานาชาติ​ิ ที่​่สรุ � ปุ ว่​่า การตั​ัดสิ​ินใจของนั​ักเตะ เยาวชนที่​่�ย้​้ายไปเล่​่นฟุ​ุตบอลที่​่�ประเทศสเปนนั้​้�น ถู​ูกกำำ�หนดมาก่​่อน การตั​ัดสิ​ินใจของแม่​่ที่​่ย้� า้ ยไปทำำ�งานในร้​้านอาหารประเทศสเปน ซึ่​่ง� ถื​ือว่​่า เชื่​่�อมโยงโดยตรงกั​ับการเซ็​็นสั​ัญญาระหว่​่างนั​ักเตะเยาวชนและสโมสร ฟุ​ุตบอล ดั​ังนั้​้�น การอุ​ุทธรณ์​์ดั​ังกล่​่าวจึ​ึงถู​ูกยกคำำ�อุ​ุทธรณ์​์1 - คดี​ี FC Midtjylland A/S (CAS 2008/A/1485) สโมสรฟุ​ุตบอลมิ​ิดทิลิ แลนด์​์ ในลี​ีกประเทศเดนมาร์​์ก ได้​้จัดทำ ั �ำ ความร่​่วมมื​ือกั​ับสโมสรฟุ​ุตบอลเอะเบเดย์​์ (F.C. Ebedei) ในลี​ีกไนจี​ีเรี​ีย ซึ่​่�งข้​้อตกลงประกอบด้​้วย สโมสรฟุ​ุตบอลมิ​ิดทิ​ิลแลนด์​์ สามารถซื้​้�อ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลทั​ักษะสู​ูงของสโมสรฟุ​ุตบอลเอะเบเดย์​์ได้​้ รวมถึ​ึงความ 122 Ibid.

123 Ibid.

121

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

เป็​็ น ไปได้​้ ใ นการนำำ �นั ั ก เตะเยาวชนมาขึ้​้� น ทะเบี​ี ย นในอะคาเดมี​ี ใ น ประเทศเดนมาร์​์ก ต่​่อมาในวั​ันที่​่� 6 มิ​ิถุนุ ายน ค.ศ. 2006 สโมสรฟุ​ุตบอล มิ​ิดทิ​ิลแลนด์​์ขึ้​้�นทะเบี​ียนนั​ักเตะเยาวชนชาวไนจี​ีเรี​ีย จำำ�นวน 3 คน เป็​็น แบบนั​ักกี​ีฬาสมั​ัครเล่​่นของสมาคมฟุ​ุตบอลเดนมาร์​์ก โดยก่​่อนหน้​้านี้​้�ขึ้​้น� ทะเบี​ียนกั​ับสโมสรฟุ​ุตบอลในประเทศไนจี​ีเรี​ีย สำำ�หรั​ับนั​ักเตะเยาวชน ชาวไนจี​ีเรี​ียทั้​้�งสามคนได้​้เข้​้าเมื​ืองมาด้​้วยใบอนุ​ุญาตให้​้เรี​ียนหนั​ังสื​ือเท่​่า นั้​้�น ไม่​่มี​ีสิ​ิทธิ​ิที่​่�จะทำำ�งาน และได้​้เข้​้าเรี​ียนในระดั​ับมั​ัธยมศึ​ึกษาตอน ปลายในเดนมาร์​์ก1 ต ต่​่อมา เดื​ือนกุ​ุมภาพั​ันธ์​์ ค.ศ. 2007 สมาพั​ันธ์​์นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพนานาชาติ​ิ Fédération Internationale des Association de Footballeurs Professionels ได้​้แจ้​้งสหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิว่​่า สโมสรฟุ​ุตบอลมิ​ิดทิ​ิลแลนด์​์ ละเมิ​ิดระเบี​ียบปฏิ​ิบั​ัติ​ิว่​่าด้​้วยสถานภาพ และการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ข้​้อที่​่� 19 โดยการโอนนั​ักเตะเยาวชน ชาวไนจี​ีเรี​ียอย่​่างเป็​็นระบบ หลั​ังจากนั้​้�น ทางคณะกรรมการสถานภาพ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลแห่​่งสหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิ (the FIFA Players’ Status Committee) ได้​้ตรวจสอบและเห็​็นด้​้วยกั​ับสมาพั​ันธ์​์นั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพนานาชาติ​ิ และมี​ีคำำ�ตั​ัดสิ​ินต่​่อสโมสรฟุ​ุตบอลมิ​ิดทิลิ แลนด์​์ และสมาคมฟุ​ุตบอลเดนมาร์​์ก โดยระบุ​ุว่​่า ข้​้อที่​่� 19 ในระเบี​ียนดั​ังกล่​่าว ใช้​้กั​ับการขึ้​้�นทะเบี​ียนนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลสมั​ัครเล่​่นและนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพ และยั​ังระบุ​ุอี​ีกว่​่าการคุ้​้�มครองนั​ักเตะเยาวชนตามข้​้อที่​่� 19 ใน ระเบี​ียบดั​ังกล่​่าวเป็​็นหนึ่​่�งในข้​้อสรุ​ุปร่​่ วมระหว่​่างสหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอล นานาชาติ​ิ สหภาพยุ​ุโรป และ คณะกรรมาธิ​ิการยุ​ุโรป ในเดื​ือนมี​ีนาคม ค.ศ. 20011 เ

เพื่​่� อเป็​็ นการปกป้​้องการละเมิ​ิ ดและปกป้​้ องการกระทำำ �ที่​่ � ไม่​่เหมาะสมต่​่อนั​ักเตะเยาวชนจำำ�เป็​็นต้​้องมี​ีการปฏิ​ิบั​ัติ​ิตามข้​้อที่​่� 19 อย่​่างเข้​้มงวดและเป็​็นระบบ โดยความเป็​็นจริ​ิงที่​่�ว่า่ นั​ักเตะเยาวชนที่​่�เข้​้า 124 Ibid.

125 Ibid.

122

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

ประเทศมาเพื่​่�อวั​ัตถุ​ุประสงค์​์ด้า้ นการศึ​ึกษาอย่​่างเดี​ียว จะไม่​่ส่ง่ ผลกระทบ ต่​่อการบั​ังคั​ับใช้​้ข้อ้ ที่​่� 19 และสมาคมฟุ​ุตบอลเดนมาร์​์กก็​็ไม่​่มีสิี ทิ ธิ​ิยกเว้​้น กรณี​ีอื่​่�น ๆ ที่​่�นอกเหนื​ือไปกว่​่าที่​่�กำ�ห ำ นดไว้​้ในข้​้อที่​่� 191 ต ต่​่อมา 14 กุ​ุมภาพั​ันธ์​์ ค.ศ. 2008 สโมสรฟุ​ุตบอลมิ​ิดทิ​ิลแลนด์​์ ยื่​่�นคำำ�อุ​ุทธรณ์​์คำำ�ตั​ัดสิ​ินของคณะกรรมการสถานภาพนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล แห่​่งสหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ิ ต่​่อศาลอนุ​ุญาโตตุ​ุลาการด้​้านกี​ีฬา โดยได้​้อ้​้างถึ​ึงข้​้อตกลงหุ้​้�นส่​่วน ระหว่​่างสหภาพยุ​ุโรกั​ับหลายประเทศใน ภู​ู มิ ิ ภ าคแอฟริ​ิ ก า ซึ่​่� ง รวมถึ​ึ ง ประเทศไนจี​ี เรี​ี ย ด้​้ ว ย โดยเรี​ี ย กว่​่ า ข้​้อตกลงโคโตนู​ู (Cotonou Agreement) โดยสโมสรฟุ​ุตบอลมิ​ิดทิลิ แลนด์​์ ระบุ​ุว่า่ ชาวไนจี​ีเรี​ียที่​่�มี​ีถิ่​่น� ที่​่�อยู่​่�ในประเทศเดนมาร์​์ก สามารถใช้​้ข้อ้ 13.3 ของข้​้อตกลงโคโตนู​ูเพื่​่�อรั​ับการปฏิ​ิบั​ัติ​ิอย่​่างเท่​่าเที​ียมอย่​่างเช่​่นพลเมื​ือง เดนมาร์​์ ก นอกจากนี้​้� สโมสรฟุ​ุ ต บอลมิ​ิ ดทิ ิ ล แลนด์​์ ยั​ั ง อ้​้ า งถึ​ึ ง คดี​ี Simutenkov ก่​่อนจะมี​ีศาลยุ​ุติธิ รรมยุ​ุโรป มี​ีความเห็​็นว่​่าข้​้อยกเว้​้นในข้​้อ 19 วรรค 2 (b) ของระเบี​ียบสหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอลนานาชาติ​ินั้​้�น ควรตี​ีความ ว่​่าให้​้เป็​็นประโยชน์​์ต่​่อพลเมื​ืองจากประเทศที่​่�สาม ซึ่​่�งได้​้ทำำ�ข้​้อตกลง ทวิ​ิ ภาคี​ี กั​ั บสหภาพยุ​ุ โรปเพื่​่� อป้​้ องป้​้ องพลเมื​ื องของประเทศที่​่�สาม จากการเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิอั​ันเกิ​ิดจากสั​ัญชาติ​ิในแง่​่ของสภาพการทำำ�งาน สโมสรฟุ​ุตบอลมิ​ิดทิ​ิลแลนด์​์ ยั​ังอ้​้างอี​ีกว่​่า การปรั​ับใช้​้ข้​้อที่​่� 19 ของ ระเบี​ียบดั​ังกล่​่าวนั้​้�น สำำ�หรั​ับกรณี​ีนั​ักเรี​ียนชาวไนจี​ีเรี​ียที่​่�อายุ​ุต่ำำ��กว่​่า 18 ปี​ี และยั​ังได้​้รั​ับใบอนุ​ุญาตทางกฎหมายให้​้อยู่​่�ในประเทศเดนมาร์​์ก เพื่​่�อ การศึ​ึกษาและการพั​ักผ่​่อนโดยการเล่​่นฟุ​ุตบอลสมั​ัครเล่​่น ปรั​ับใช้​้เกิ​ิน กว่​่าเนื้​้�อหาของบทบั​ัญญั​ัติ​ิและไกลกว่​่าเจตนารมณ์​์ของบทบั​ัญญั​ัติ​ิอี​ีก ด้​้วย เนื่​่�องจากข้​้อที่​่� 19 ถู​ูกนำำ�มาใช้​้เพื่​่�อป้​้องกั​ันการเอารั​ัดเอาเปรี​ียบ และการละเมิ​ิดของนั​ักเตะเยาวชน แต่​่ทางสโมสรยื​ืนยั​ันว่​่ากรณี​ีนั​ักเตะ เยาวชนชาวไนจี​ีเรี​ียนี้​้ไ� ม่​่มีกี ารเอารั​ัดเอาเปรี​ียบและการทารุ​ุณกรรม และ ยั​ังได้​้รั​ับโอกาสในการพั​ัฒนาทั้​้�งในทางส่​่วนตั​ัว ทางสั​ังคม วั​ัฒนธรรม และในด้​้ า นการศึ​ึ ก ษา นอกจากนี้​้� สโมสรฟุ​ุ ต บอลมิ​ิ ดทิ ิ ล แลนด์​์ 126 Ibid.

123

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ระบุ​ุว่า่ ข้​้อที่​่� 19 ควรใช้​้กับั นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพมากกว่​่านั​ักกี​ีฬาสมั​ัครเล่​่น สุ​ุดท้​้าย สโมสรฟุ​ุตบอลมิ​ิดทิ​ิลแลนด์​์ เสนอว่​่าข้​้อที่​่� 19 ไม่​่สอดคล้​้องกั​ับ หลั​ักสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนของนั​ักเรี​ียนชาวไนจี​ีเรี​ีย รวมถึ​ึงสิ​ิทธิ​ิของเสรี​ีภาพ ในการชุ​ุมนุ​ุม เสรี​ีภาพในการสมาคม และการป้​้องกั​ันการเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิ ด้​้วยเหตุ​ุของสั​ัญชาติ​ิ1 ส สำำ�หรั​ับ ศาลอนุ​ุญาโตตุ​ุลาการด้​้านกี​ีฬา ได้​้ยื​ืนยั​ันตามข้​้อสรุ​ุป ของคณะกรรมการสถานภาพนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลแห่​่งสหพั​ันธ์​์ฟุ​ุตบอล นานาชาติ​ิ ว่​่าระเบี​ียบของสหพั​ันธ์​์ฟุตุ บอลนานาชาติ​ิบังั คั​ับใช้​้กับั นั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลสมั​ัครเล่​่น ส่​่วนที่​่�เกี่​่�ยวกั​ับข้​้อตกลง โคโตนู​ูนั้​้�น ศาลอนุ​ุญาโตตุ​ุลาการด้​้านกี​ีฬา ระบุ​ุว่​่านั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ไนจี​ีเรี​ียไม่​่สามารถได้​้รั​ับประโยชนจากข้​้อตกลงดั​ังกล่​่าว เรื่​่�องจากบท บั​ัญญั​ัติ​ิที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับการห้​้ามเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิบทพื้​้�นฐานของสั​ัญชาติ​ินั้​้�น มี​ีผลใช้​้บั​ังคั​ับกั​ันคนงานเท่​่านั้​้�น ไม่​่สามารถนำำ�มาปรั​ับใช้​้กั​ับนั​ักเรี​ียน หรื​ือบุ​ุคคลอื่​่�นที่​่�ต้​้องการเข้​้าสู่​่�ตลาดการจ้​้างงานในประเทศสมาชิ​ิก ประชาคมยุ​ุโรปได้​้ นอกจากนี้​้� ศาลอนุ​ุญาโตตุ​ุลาการด้​้านกี​ีฬา ยั​ังอธิ​ิบาย ถึ​ึงข้​้อโต้​้แย้​้งเรื่​่อ� งเสรี​ีภาพในการชุ​ุมนุ​ุมของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล หรื​ือเสรี​ีภาพ ในการสมาคมนั้​้�นถู​ูกปฏิ​ิเสธ เนื่​่�องจากกฎบั​ัตรสหประชาชาติ​ิว่า่ ด้​้วยสิ​ิทธิ​ิ มนุ​ุษยชน ที่​่�ใช่​่อ้า้ งนั้​้�น มิ​ิใช้​้เอกสารทางกฎหมายที่​่�มีผี ลผู​ูกพั​ัน และไม่​่มีสิี ิ ทธิ​ิใช้​้บังั คั​ับตามกฎหมายได้​้ และยั​ังสรุ​ุปอี​ีกว่​่า การขึ้​้น� ทะเบี​ียนนั​ักเตะเย าวชนกั​ับสโมสรฟุ​ุตบอลไม่​่ได้​้รับั การคุ้​้�มครองเรื่​่อ� งเสรี​ีภาพในการชุ​ุมนุ​ุม โดยสงบและเสรี​ีภาพในการสมาคม เนื่​่�องจากไม่​่มี​ีนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลคน ใดถู​ูกกี​ีดกั​ันไม่​่ให้​้เล่​่นฟุ​ุตบอลหรื​ือเข้​้าร่​่วมกั​ับคนอื่​่�นๆ เพื่​่�อเล่​่นฟุ​ุตบอล และเป็​็นที่​่�ยอมรั​ับกั​ันว่​่าการจำำ�กั​ัดสิ​ิทธิ​ิขั้​้�นพื้​้�นฐานสามารถทำำ�ได้​้หาก ดำำ�เนิ​ินการตามวั​ัตถุ​ุประสงค์​์ที่​่ช� อบด้​้วยกฎหมายและเป็​็นไปตามสั​ัดส่ว่ น1

127 Ibid.

128 Ibid.

124

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

125

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

บทที่​่� 5 บทสรุ​ุป

ในขณะที่​่� พั ั ฒ นาการของหลั​ั ก เกณฑ์​์ ก ารโอนย้​้ า ยนั​ั ก กี​ี ฬ า ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสรในประเทศอั​ังกฤษ ไม่​่ว่​่าจะเป็​็นในช่​่วงที่​่�มี​ี การพั​ัฒนาอย่​่างที​ีละเล็​็กละน้​้อยของระบบ Retain and Transfer ระหว่​่างช่​่วงปลายคริ​ิสต์​์ศตวรรษที่​่� 19 จนถึ​ึงช่​่วงต้​้นคริ​ิสต์​์ศตวรรษที่​่� 20 ในประเทศอั​ังกฤษ อี​ีกทั้​้�งในช่​่วงปลายคริ​ิสต์​์ศตวรรษที่​่� 20 ก็​็มี​ีการ วางหมุ​ุดหมายสำำ�คั​ัญของกระบวนการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ข้​้ามสโมสรเป็​็นรู​ูปแบบเดี​ียวกั​ันทั่​่�วทั้​้�งภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปหรื​ือกระบวนการ Europeanization of the Football Transfer ผ่​่านวางบรรทั​ัดฐานของ ศาลยุ​ุติธิ รรมสหภาพยุ​ุโรปในคดี​ี Union Royale Belge des Sociétés de Football Association ASBL v Jean-Marc Bosman (1995) C-415/93 หรื​ือคดี​ี Bosman Ruling ที่​่�วางบรรทั​ัดฐานเอาไว้​้ในทำำ�นอง ส่​่งเสริ​ิมเสรี​ีภาพในการเคลื่​่อ� นย้​้ายถิ่​่น� ฐานสำำ�หรับั แรงงานและสนั​ับสนุ​ุน เสรี​ีภาพในการเข้​้าร่​่วมสมาคมของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ตลอดจนการ วางบรรทั​ัดฐานของศาลยุ​ุติ​ิธรรมยุ​ุโรปเช่​่นว่​่านี้​้�เองได้​้มี​ีส่​่วนก่​่อร่​่างสร้​้าง กฎเกณฑ์​์เฉพาะหลากหลายรู​ูปแบบในระบบ Modern Transfer ของลี​ีก การแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปที่​่เ� ป็​็นสมั​ัยใหม่​่ขึ้​้น� มา (ในบทที่​่� 2) ซึ่​่�งสถาบั​ันทางการเมื​ืองของสหภาพยุ​ุโรปสร้​้างกฎเกณฑ์​์และสะท้​้อน ออกมาในลั​ักษณะของการพั​ัฒนานโยบายและกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปที่​่� เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ได้​้แก่​่ สนธิ​ิสั​ัญญา Treaty on the Functioning of the European Union 2007 เอกสาร White Paper on Sport 2007 เอกสาร Communication on Sports 2011 และเอกสาร Council Resolution on an EU Work Plan for Sport 2017-2020 อย่​่างไรก็​็ดี​ี นโยบายและกฎหมายสหภาพ 127

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ยุ​ุโรปเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสรสมั​ัยใหม่​่ หรื​ือ Modern Transfer System อาจเปิ​ิดช่อ่ งว่​่างทางกฎหมายที่​่�สร้า้ ง ปั​ัญหาด้​้านสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนและผลกระทบที่​่�ในด้​้านลบที่​่�เกิ​ิดขึ้​้�นจากการ ปฏิ​ิ บั ั ติ ิ ต ามระเบี​ี ย บ แบบแผนและกติ​ิ ก าภายใต้​้ ร ะบบ Modern Transfer หลั​ักเกณฑ์​์การโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสรใน ยุ​ุโรปที่​่�มี​ีความเป็​็นสมั​ัยใหม่​่ (Modernity) ไม่​่เพี​ียงจะต้​้องพิ​ิจารณาว่​่า หลั​ักเกณฑ์​์ดังั กล่​่าวเป็​็นไปตามกฎที่​่�องค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลในภู​ูมิภิ าค ยุ​ุโรปหรื​ือ European FGBs และหน่​่วยงานด้​้านการกี​ีฬาในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป ได้​้บั​ัญญั​ัติ​ิเอาไว้​้ ในขณะเดี​ียวกั​ันก็​็จะต้​้องพิ​ิจารณาว่​่าหลั​ักเกณฑ์​์ดั​ัง กล่​่าวเป็​็นไปตามกฎหมายสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนสหภาพยุ​ุโรปเกี่​่�ยวกั​ับการโอน ย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ รวมไปถึ​ึงบรรทั​ัดฐานที่​่�ศาลยุ​ุติ​ิธรรมยุ​ุโรปได้​้ วางเอาไว้​้เกี่​่ย� วกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพข้​้ามสโมสรในยุ​ุโรป สมั​ัยใหม่​่ จากการสำำ�รวจนโยบายและกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปที่​่�เกี่​่ย� วข้​้อง กั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (ในบทที่​่� 3) ก็​็พบว่​่านโยบาย และกฎหมายสหภาพยุ​ุโรปเหล่​่านี้​้�มี​ีความสอดคล้​้องกั​ันและเป็​็นไปใน ทางเดี​ียวกั​ัน นั้​้น� ก็​็คือื สถาบั​ันทางการเมื​ืองสหภาพยุ​ุโรป (และสถาบั​ันทาง การกี​ีฬาฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป) พยายามตี​ีความนโยบายและกฎหมายสหภาพ ยุ​ุโรปที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องให้​้ครอบคลุ​ุมการคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพมากยิ่​่�งขึ้​้�น โดยเฉพาะอย่​่างยิ่​่�งนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพย่​่อม ได้​้รั​ับประโยชน์​์จากการตี​ีความหรื​ือการปรั​ับใช้​้กฎหมายสหภาพยุ​ุโรป ไปในเชิ​ิงคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพอย่​่างดี​ียิ่​่�งขึ้​้�นในอนาคต อี​ีกประการหนึ่​่�งสิ่​่�งที่​่�สะท้​้อนออกมาจาก การตั​ัดสิ​ินใจของสถาบั​ันทางการเมื​ืองของสหภาพยุ​ุโรปในการเลื​ือก การกระทำำ�การออกนโยบายสาธารณะใหม่​่ ๆ และปรั​ับใช้​้กฎหมาย สหภาพยุ​ุโรปที่​่เ� กี่​่ย� วข้​้อง ย่​่อมมี​ีเป้​้าประสงค์​์ชัดั เจนให้​้ครอบคลุ​ุมกิ​ิจกรรม ต่​่าง ๆ เกี่​่ย� วข้​้องกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ โดยมี​ีการก่​่อร่​่าง สร้​้างเอกสารสำำ�คั​ัญหลายฉบั​ับ มาอธิ​ิบายการตี​ีความปรั​ับใช้​้กฎหมาย 128

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

สหภาพยุ​ุโรปที่​่�เกี่​่�ยวข้​้อง จนดู​ูเหมื​ือนว่​่าเป็​็นการกล่​่าวซ้ำำ��ไปซ้ำำ��มาใน ประเด็​็นดั​ังกล่​่าวในเอกสารของสหภาพยุ​ุโรปหลายฉบั​ับ แต่​่นี้​้�ก็​็เป็​็น เครื่​่�องยื​ืนยั​ันว่​่าสหภาพยุ​ุโรปและสถาบั​ันทางการเมื​ืองสหภาพยุ​ุโรป ยอมรั​ับและให้​้ความสำำ�คั​ัญกั​ับการนำำ�นโยบายและกฎหมายสหภาพ ยุ​ุโรปที่​่�เกี่​่ย� วข้​้องมาใช้​้แก้​้ปัญ ั หาว่​่าด้​้วยสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนสหภาพยุ​ุโรปเกี่​่ย� ว กั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ ดู​ูเหมื​ือนว่​่าสถาบั​ันทางการเมื​ืองสหภาพยุ​ุโรปได้​้เลื​ือกการตี​ี ความปรั​ับใช้​้กฎหมายสหภาพยุ​ุโรปและเลื​ือกแนวนโยบายที่​่�เหมาะสม ที่​่�สุ​ุด (ในบทที่​่� 3) ที่​่�นำำ�ไปสู่​่�การบรรลุ​ุเป้​้าหมายในการคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิ เสรี​ีภาพเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ แต่​่ทว่​่าเมื่​่�องาน วิ​ิจั​ัยฉบั​ับนี้​้�วิ​ิเคราะห์​์ปั​ัญหาทางกฎหมายสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนสหภาพยุ​ุโรป เกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (ในบทที่​่� 4) กลั​ับพบว่​่า การเลื​ือกตี​ีความปรั​ับใช้​้กฎหมายสหภาพยุ​ุโรปที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องก็​็ดี​ีหรื​ือการ เลื​ือกแนวนโยบายที่​่�เหมาะสมที่​่�สุ​ุด เพื่​่�อนำำ�ไปสู่​่�การบรรลุ​ุเป้​้าหมายของ บรรลุ​ุเป้​้าหมายในการคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพเกี่​่ย� วกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพก็​็ตาม ล้​้วนแล้​้วแต่​่มุ่​่�งไปลดผลกระทบต่​่อสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพ ของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป (หรื​ือภู​ูมิภิ าคอื่​่น� ที่​่ม� าเกี่​่ย� วข้​้อง สั​ัมพั​ันธ์​์กั​ับภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป) หลั​ักการพื้​้�นฐานด้​้านสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพเกี่​่�ยวข้​้อง กั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปเป็​็นรากฐาน สำำ�คั​ัญที่​่�ทำำ�ให้​้สหภาพยุ​ุโรปได้​้ตั​ัดสิ​ินใจเลื​ือกหยิ​ิบยกกฎหมายสหภาพ ยุ​ุโรปและพั​ัฒนานโยบายมาปกป้​้องคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพในประเด็​็น ดั​ังกล่​่าว ในทางตรงกั​ันข้​้ามงานวิ​ิจั​ัยฉบั​ับนี้​้�กลั​ับพบว่​่ามี​ีการอธิ​ิบาย ปรากฏการณ์​์ที่​่�เกิ​ิดขึ้​้�นจากการล่​่วงละเมิ​ิดสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ โดยเฉพาะอย่​่างยิ่​่�งประเด็​็นสถานการณ์​์สิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชน เกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป ซึ่​่�งแบ่​่ง ศึ​ึกษาออกเป็​็น 4 ประเด็​็นย่​่อยดั​ังที่​่�ได้​้กล่​่าวไว้​้แล้​้ว (ในบทที่​่� 4) เช่​่น ประเด็​็น EU Free Movement และ Fair Competition ประเด็​็น Children’s Rights ประเด็​็น Human Trafficking of Players 129

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

และประเด็​็น Abusive Terms of Employment พร้​้อมกั​ับหยิ​ิบยก คำำ�วิ​ินิ​ิจฉั​ัยที่​่�วางบรรทั​ัดฐานของสถาบั​ันตุ​ุลาการสหภาพยุ​ุโรปและ สถาบั​ันตุ​ุลาการทางการกี​ีฬาในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป เพื่​่�อชี้​้�ให้​้เห็​็นปั​ัญหาทาง กฎหมายที่​่�เกิ​ิดขึ้​้�นผ่​่านการบรรยายปั​ัญหาต่​่าง ๆ ที่​่�เกิ​ิดขึ้​้�นอั​ันเนื่​่�องมา จากการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและข้​้อสรุ​ุปที่​่�ชั​ัดเจนที่​่�ช่​่วย ชี้​้ค� วามสำำ�คัญ ั ในการนำำ�กฎหมายสหภาพยุ​ุโรปที่​่�เกี่​่ย� วข้​้องมาอุ​ุดช่อ่ งว่​่าง ทางกฎหมายที่​่เ� กิ​ิดขึ้​้น� จากการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในมิ​ิติต่ิ า่ ง ๆ พร้​้อมกั​ับสร้​้างเหตุ​ุผลใหม่​่ ๆ ในการพั​ัฒนากฎหมายและนโยบายด้​้าน สิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนสหภาพยุ​ุโรปในอนาคต

ปรากฏการณ์​์จากพลวั​ัตอุ​ุตสาหกรรมและธุ​ุรกิ​ิจกี​ีฬาฟุ​ุตบอล ในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรปทำำ�ให้​้เกิ​ิดกฎเกณฑ์​์ ระเบี​ียบ และข้​้อบั​ังคั​ับในแวดวงกี​ีฬา ฟุ​ุตบอลยุ​ุโรปที่​่�แปลกใหม่​่ สร้​้างความสนใจใคร่​่รู้​้�ให้​้กั​ับผู้​้�ชมการแข่​่งขั​ัน กี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและผู้​้�สนใจวิ​ิชาการด้​้านธุ​ุรกิ​ิจกีฬี าฟุ​ุตบอล จนถึ​ึงกั​ับ มี​ีการตั้​้ง� ข้​้อสั​ังเกตต่​่อการดำำ�รงอยู่​่�หรื​ือประโยชน์​์ของกฎเกณฑ์​์ ระเบี​ียบ และข้​้อบั​ังคั​ับเหล่​่านี้​้� ในทางกลั​ับกั​ันกฎเกณฑ์​์ ระเบี​ียบ และข้​้อบั​ังคั​ับใน แวดวงกี​ีฬาฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป รวมไปถึ​ึงวิ​ิธีปี ฏิ​ิบัติั เิ กี่​่ย� วกั​ับธุ​ุรกิ​ิจกีฬี าฟุ​ุตบอล บางประการ อาจไม่​่ได้​้ช่​่วยเสริ​ิมสร้​้างกลไกสนั​ับสนุ​ุนสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพของ นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพให้​้มี​ีผลเป็​็นรู​ูปธรรม ซ้ำำ��ยั​ังเปิ​ิดช่​่องให้​้มี​ีการ ละเมิ​ิดสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหรื​ือเปิ​ิดช่​่องให้​้มี​ีการ จำำ�กั​ัดสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพบางประการของปั​ัจเจกบุ​ุคคลที่​่�ประสงค์​์จะกลายมา เป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิภิ าคยุ​ุโรป ซึ่​่ง� กฎเกณฑ์​์ ระเบี​ียบ และข้​้อ บั​ังคั​ับในแวดวงกี​ีฬาฟุ​ุตบอลยุ​ุโรปเหล่​่านี้​้เ� องกลั​ับกลายเป็​็นอุ​ุปสรรคที่​่ไ� ม่​่ ก่​่อให้​้เกิ​ิดการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอย่​่างเสรี​ี ในทำำ�นองเดี​ียวกั​ัน การละเมิ​ิดสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนของนั​ักกี​ีฬาภายใต้​้ระบบ Transfer ในภู​ูมิภิ าค ยุ​ุโรปส่​่วนหนึ่​่�งมี​ีที่​่�มาจากการไร้​้ทิ​ิศทางป้​้องกั​ันการล่​่วงละเมิ​ิดสิ​ิทธิ​ิ เสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพและการปราศจากกรอบทิ​ิศทางกา รปฏิ​ิรู​ูปกฎ ระเบี​ียบ และข้​้อบั​ังคั​ับว่​่าด้​้วยการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป อี​ีกส่​่วนหนึ่​่�งมาจากผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ส่​่วนเสี​ียในแวดวง 130

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

กี​ีฬาบางส่​่วนไม่​่ได้​้เข้​้าใจอย่​่างถ่​่องแท้​้หรือื ตระหนั​ักเกี่​่ย� วกั​ับสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพ เกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ พร้​้อมทั้​้�งทำำ�กิ​ิจกรรมหรื​ือ ปฏิ​ิบั​ัติ​ิการบางอย่​่างที่​่�นำำ�ไปสู่​่�การกี​ีดกั​ัน การเลื​ือกปฏิ​ิบั​ัติ​ิ และการล่​่วง ละเมิ​ิดสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ แม้​้ว่า่ กิ​ิจกรรมหรื​ือปฏิ​ิบัติั ิ การบางอย่​่างเช่​่นว่​่านี้​้�จะนำำ�ไปสู่​่�หนทางของความสำำ�เร็​็จในแวดวง อุ​ุตสาหกรรมกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหรื​ือการเปิ​ิดโอกาสให้​้ตนเองได้​้เข้​้ามามี​ี ส่​่วนร่​่วมกั​ันการแข่​่งขั​ันกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปก็​็ตาม

ในอี​ีกด้​้านหนึ่​่�งการสำำ�รวจ ศึ​ึกษาและทบทวนการดำำ�รงอยู่​่�ของ กฎหมายสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนสหภาพยุ​ุโรป เช่​่น สนธิ​ิสัญ ั ญา TFEU สนธิ​ิสัญ ั ญา EC Treaty และสนธิ​ิสัญ ั ญาอื่​่น� ๆ ที่​่�เกี่​่ย� วข้​้อง ได้​้สะท้​้อนถึ​ึงการเอาใส่​่ใจ ของสถาบั​ันทางการเมื​ืองสหภาพยุ​ุโรปที่​่ว� างหลั​ักเกณฑ์​์การคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิ และเสรี​ีภาพของประชาชนมาบั​ัญญั​ัติ​ิไว้​้หลายครั้​้�งหลายครา แล้​้วถู​ูก นำำ�มาทบทวนโดยเอกสารกำำ�หนดนโยบายสาธารณะด้​้านการกี​ีฬายุ​ุโรป (ในบทที่​่� 3) แต่​่นั้​้น� ก็​็ไม่​่ได้​้หมายความว่​่าผู้​้�มี​ีส่ว่ นได้​้ส่ว่ นเสี​ียที่​่�เข้​้ามาเกี่​่ย� ว ข้​้องสั​ัมพั​ันธ์​์กั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป ไม่​่ ว่​่าจะเป็​็นองค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอล สมาคมกี​ีฬาฟุ​ุตบอล สโมสรกี​ีฬา ผู้ฝึ้� กึ สอนกี​ีฬา ผู้จั้� ดั การสิ​ิทธิ​ิประโยชน์​์นักั กี​ีฬา หรื​ือแม้​้กระทั้​้�งตั​ัวนักั กี​ีฬา ฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเอง จะคำำ�นึ​ึงถึ​ึงการคุ้​้�มครองสิ​ิทธิ​ิและเสรี​ีภาพของตั​ัว นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพอย่​่างเคร่​่งครั​ัด ไปมากกว่​่ามองผลประโยชน์​์ที่​่� ตนเองพึ​ึงมี​ีพึ​ึงได้​้จากการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในอุ​ุตสากรรม และธุ​ุรกิ​ิจกีฬี าฟุ​ุตบอล (อิ​ิทธิ​ิพลของกลุ่​่�มผลประโยชน์​์เช่​่นว่​่านี้​้�อาจมี​ีผล ต่​่อการกำำ�หนดนโยบายกี​ีฬาฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป) ร้​้ายไปกว่​่านั้​้น� ผู้​้�มีส่ี ว่ นได้​้ส่ว่ น เสี​ียเหล่​่านี้​้�เองอาจใช้​้นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ (หรื​ือนั​ักกี​ีฬารุ่​่�นเยาว์​์ ผู้​้�ประสงค์​์จะเป็​็นนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพในอนาคต) มาเป็​็นเครื่​่�องมื​ือ แสวงหาประโยชน์​์ทางการเงิ​ินและธุ​ุรกิ​ิจ โดยไม่​่สนใจว่​่าจะมี​ีการละเมิ​ิด สิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพขั้​้น� พื้​้�นฐานของนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพหรื​ือไม่​่ เพราะผู้​้�มีส่ี ว่ น ได้​้ส่​่วนเสี​ียเหล่​่านี้​้�อาจไม่​่ได้​้มองว่​่าสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้าย นั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพมี​ีความสลั​ักสำำ�คัญ ั แต่​่อย่​่างใด อี​ีกทั้​้�งงานวิ​ิจัยั ฉบั​ับ 131

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

นี้​้�มีกี ารหยิ​ิบยกตั​ัวอย่​่างในหลายคดี​ี (ในบทที่​่� 4) ที่​่� สถาบั​ันตุ​ุลาการของ สหภาพยุ​ุโรปและสถาบั​ันระงั​ับข้​้อพิ​ิพาทด้​้านกี​ีฬาในระดั​ับนานาชาติ​ิ เช่​่น ศาลอนุ​ุญาโตตุ​ุลาการกี​ีฬา (CAS) ต่​่างก็​็ตั​ัดสิ​ินวางบรรทั​ัดฐานใน หลายประเด็​็นเกี่​่�ยวกั​ับความขั​ัดแย้​้งระหว่​่างคู่​่�กรณี​ีที่​่�เกิ​ิดจากการล่​่วง ละเมิ​ิดสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพเกี่​่�ยวกั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพเอาไว้​้ ท้​้ายที่​่�สุ​ุดกฎหมายสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนสหภาพยุ​ุโรปถื​ือเป็​็นหมุ​ุด หมายสำำ�คัญ ั ให้​้สถาบั​ันทางการเมื​ืองสหภาพยุ​ุโรปและองค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬา ฟุ​ุตบอลยุ​ุโรปปฏิ​ิบัติั ติ าม อี​ีกทั้​้�งองค์​์กรกำำ�กับั กี​ีฬาฟุ​ุตบอลยุ​ุโรปก็​็พึงึ ต้​้อง ออกกฎ ระเบี​ียบ และข้​้อบั​ังคั​ับว่​่าด้​้วยการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอล อาชี​ีพในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปในลั​ักษณะที่​่�ไม่​่ให้​้ขั​ัดหรื​ือแย้​้งต่​่อกฎหมายสิ​ิทธิ​ิ มนุ​ุษยชนสหภาพยุ​ุโรป ควบคู่​่�ไปกั​ับกฎ ระเบี​ียบ และข้​้อบั​ังคั​ับเช่​่นว่​่า นี้​้�เองก็​็พึ​ึงสร้​้างความตระหนั​ักหรื​ือมี​ีกลไกควบคุ​ุมไม่​่ให้​้ผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ส่​่วน เสี​ียที่​่�เข้​้ามาเกี่​่�ยวข้​้องสั​ัมพั​ันธ์​์กั​ับการโอนย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพใน ภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรปกระทำำ�การฝ่​่าฝื​ืนทั้​้�งกฎหมายสิ​ิทธิ​ิมนุ​ุษยชนสหภาพยุ​ุโรป และกฎเกณฑ์​์ขององค์​์กรกำำ�กั​ับกี​ีฬาฟุ​ุตบอลยุ​ุโรป พร้​้อมกั​ับพึ​ึงปลู​ูกฝั​ัง ให้​้ผู้​้�มี​ีส่​่วนได้​้ส่​่วนเสี​ียเหล่​่านี้​้�ตระหนั​ักถึ​ึงสิ​ิทธิ​ิเสรี​ีภาพเกี่​่�ยวกั​ับการโอน ย้​้ายนั​ักกี​ีฬาฟุ​ุตบอลอาชี​ีพ

132

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

บรรณานุ​ุกรม Alex C. Najarian. (2015). The Lost Boys: FIFA’s Insufficient Efforts to Stop Trafficking of Youth Footballers. Sports Law. J. 22: 152-160.

Analysis of the New Transfer System for European Soccer.

Scandinavian Journal Of Economics,1 (105), 139-154.

Binder, J. & Findlay, M. ( 2016). The Effects of the Bosman Ruling on National and Club Teams in Europe. Journal of Sports Economics, 13 (2), 107-129.

Binder, J. J. & Findlay, M. (2008). The Effects of the Bosman Ruling on National and Club Teams in Europe. Journal of Sports Economics, 13 (2), 107-129.

Birkhäuser, S., Kaserer, C. & Urban, D. (2019). Did UEFA’s financial fair play harm competition in European football leagues?. Review of Managerial Science, 13 (1), 113-145.

Blackshaw, I. (2007). The ‘specificity of sport’ and the EU White Paper on sport: some comments. The International Sports Law Journal, no. 3-4, 87.

Bret, A. (2016). Analysis of the legal arguments in FIFPro’s challenge to FIFA’s football transfer system. Retrieved August 21, 2019, https://www.lawinsport.com/content/ sports/item/analysis-of-the-legal-arguments-in-fifpro-schallenge-to-fifa-s-football-transfer-system 133

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

Budzinski, O. (2014). The Competition Economics of Financial Fair Play. Ilmenau Economics Discussion Papers, 19 (85), 1-27.

Carmichael, F., McHale, I., & Thomas, D. (2011). Maintaining Market Position: Team Performance, Revenue and Wage Expenditure in the English Premier League.

Bulletin of Economic Research, 4 (63), 464-479.

Christiaens, J. & Nuytiens, A. (2009). Transfer of Juvenile Offenders to Adult Court in Belgium: Critical Reflections on the Reform of a Moderate Practice.

Youth Justice, 9(2), 131-142.

Commission of the European Communities. (2007). White Paper on Sport. Retrieved August 17, 2019, https://eurlex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52007DC0391&from=EN. Compaire, D., Planas R. A. G. & Wildemann, S. (2009).

Contractual Stability in Professional Football: Recommendations for Clubs in a Context of International Mobility. Retrieved August 1, 2019, from http://www.lawinsport.com/pdf/ContStabinProfFoot. pdf.

Council of the European Union. (2017). Resolution of the Council and of the Representatives of the Governments of the Member States, meeting within the Council, on the European Union Work Plan for Sport (1 July 2017 - 31 December 2020) - Council 134

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

Resolution (23 May 2017). Brussels: Council of the European Union.

Downward, P., Parrish, R., Pearson, G. & Semens, A. (2014).

An assessment of the compatibility of UEFA’s home grown player rule with article 45 TFEU. European Law Review. Retrieved August 21, 2019, https:// www.escholar.manchester.ac.uk/api/datastream?publicationPid=uk-ac-man-scw:259350&datastreamId=POST-PEER-REVIEW-NON-PUBLISHERS.PDF English Football League. (2016). Fifty-five years to the day: £20 maximum wage cap abolished by Football League clubs. Retrieved August 3, 2019, from https:// www.efl.com/news/2016/january/fifty-five-years-tothe-day-20-maximum-wage-cap-abolished-by-footballleague-clubs/ EUR-Lex. (2015). Case C-299/15: Request for a preliminary ruling from the Tribunal de première instance de Bruxelles (Belgium) lodged on 19 June 2015 — Daniele Striani and Others, RFC Sérésien ASBL v Union Européenne des Sociétés de Football Association (UEFA), Union Royale Belge des Sociétés de Football — Association (URBSFA). Retrieved August 21, 2019, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ TXT/?uri=CELEX%3A62015CN0299 EUR-Lex. (2016). Consolidated version of the Treaty on the Functioning of the European Union. Retrieved August 15, 2019, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ TXT/?uri=celex%3A12012E%2FTXT 135

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

EUR-Lex. (2016). Free movement of sportspeople in the EU. Retrieved August 16, 2019, https://eur-lex.europa.eu/ legal-content/EN/TXT/?uri=LEGISSUM%3Al35002 EUR-Lex. (2017). Summary of White Paper on Sport (COM (2007) 391 final). Retrieved August 18, 2019, https:// eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=LEGISSUM%3Al35010 EUR-Lex. (2017). White Paper on sport. Retrieved August 18, 2019, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ TXT/?uri=LEGISSUM%3Al35010 EUR-Lex. (2018). European dimension in sport. Retrieved August 15, 2019, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=LEGISSUM%3Aef0025 EUR-Lex. (2019). Judgment of the Court of 15 December 1995. Union royale belge des sociétés de football association ASBL v Jean-Marc Bosman, Royal club liégeois SA v Jean-Marc Bosman and others and Union des associations européennes de football (UEFA) v Jean-Marc Bosman (Document 61993CJ0415).

Retrieved August 7, 2019, https://eur-lex.europa.eu/ legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A61993CJ0415 European Club Association. (2013). Study on the Transfer System in Europe. Nyon: European Club Association.

European Commission. (2008). UEFA rule on ‘home-grown players’: compatibility with the principle of free movement of persons. Retrieved August 19, 2019, https:// europa.eu/rapid/press-release_IP-08-807_en.htm 136

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

European Commission. (2010). Reaffirming the free movement of workers: rights and major developments.

Brussels: European Commission.

European Commission. (2011). Commission staff working document—sport and free movement—accompanying document to the Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. Brussels: European Commission.

European Commission. (2011). Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. Brussels: European Commission.

European Olympic Committees EU Office. (2011). Guide to EU Sport Policy. Brussels: European Olympic Committees EU Office.

European Parliament. (2019). Sport. Retrieved August 1, 2019, from http://www.europarl.europa.eu/factsheets/en/ sheet/143/sport Feess, E. & Muehlheusser, G. (2003). The Impact of Transfer Fees on Professional Sports: An Analysis of the New Transfer System for European Soccer. Scandinavian Journal Of Economics, 1 (105), 139 - 154.

137

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

FIFA. (2018). regulations on the status and transfer of players 2018.

Frick, B. (2007). The Football Players’ Labor Market: Empirical Evidence from the Major European Leagues. Scottish Journal of Political Economy, 3 (54), 422-446.

García, B. (2006). Playing ball: EU regulation of professional football since the Bosman ruling.

Retrieved August 7, 2019, https://www.files.ethz.ch/ isn/27196/PB_June06_Football.pdf García, B. (2007). UEFA and the European Union: From Confrontation to Cooperation. Journal of Contemporary European Research, 3 (3), 202-223.

Garcia, B. (2016). `He was not alone: Bosman in context’.

IN Duval, A. and Van Rompuy, B. (eds.) The Legacy of Bosman. The Hague: TMC ASSER Press.

Geeraert, A., Bruyninckx, H. & Scheerder, J. (2012). The governance network of European football: Introducing new governance approaches to steer football at the EU level. International Journal of Sport Policy, 5(1), 1-20.

Gernon, A. (2018). The Transfer Market: The Inside Stories.

London: Pitch Publishing.

Independent. (2003). David Conn: Hall and Notts dispute ‘under the table’ deal for player. Retrieved August 5, 2019, https://www.independent.co.uk/sport/football/ news-and-comment/david-conn-hall-and-notts-dispute-under-the-table-deal-for-player-82372.html 138

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

Irving, J. G. (2002). Red Card: The Battle over European Football’s Transfer System. University of Miami Law Review, 56, 667-752.

Iskra, K. A. (2019). Fact Sheets on the European Union: Sport.

Retrieved August 15, 2019, from http://www.europarl. europa.eu/factsheets/en/sheet/143/sport Kaplan, V. (2015). UEFA Financial Fairplay Regulations and European Union Antitrust Law Complications. Emory International Law Review, 4 (29), 799-857.

KEA European Affairs & Centre de Droit et d’Économie du Sport. (2013). The Economic and Legal Aspects of Transfers of Players. Retrieved August 20, 2019, https://ec.europa.eu/assets/eac/sport/library/documents/cons-study-transfers-final-rpt.pdf KEA European Affairs & Centre for the Law and Economics of Sport. (2013). KEA – CDES: Study on the economic and legal aspects of transfers of players. Limoges: Centre for the Law and Economics of Sport.

Lee, A. L. (1995). The Bosman Case: Protecting Freedom of Movement in European Football. Fordham International Law Journal, 3 (19), 1255-1316.

Lembo, Christina. (2011). FIFA Transfer Regulations and UEFA Player Eligibility Rules: Major Changes in European Football and the Negative Effect on Minors. Emory International Law Review 25(1), 541-542.

139

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

Liu, X. F., Liu, Y. L., Lu, X. H.., Wang, Q. & Wang, T. W. (2016).

The Anatomy of the Global Football Player Transfer Network: Club Functionalities versus Network Properties. PLoS ONE, 11(6), e0156504.

Long, C. R. (2012). Promoting Competition or Preventing It? A Competition Law Analysis of UEFA’s Financial Fair Play Rules. Marquette Sports Law Review, 1 (23), 75-101.

Magee, J. & Sugden, J. (2002). ‘“The World at their Feet” Professional Football and International Labor Migration.

Journal of Sport and Social Issues, 4 (26), 421-437.

Malcolm, D. (2008). The SAGE Dictionary of Sports Studies.

London: SAGE Publishing.

McArdle, D. (2000). From boot money to Bosman : football, society, and the law. London: Cavendish Publishing.

Morrow, S. (2014). Financial Fair Play: Implications for Football Club Financial Reporting. Edinburgh: The Institute of Chartered Accountants of Scotland.

Oxford Universiry Press. (2019). OVERVIEW retain and transfer system. Retrieved August 2, 2019, from https://oxfordindex.oup.com/view/10.1093/oi/authority.20110803100416487.

Parrish, et al. (2010). Study on the Equal Treatment of Non-Nationals in Individual Sports Competitions (TENDER NO. EAC/19/2009). Retrieved August 19, 2019, https://ec.europa.eu/assets/eac/sport/library/studies/ 140

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

study_equal_treatment_non_nationals_final_rpt_ dec_2010_en.pdf Parrish, R. (2003). Sports law and policy in the European Union. Manchester: Manchester University Press.

Parrish, R., García, B. & Siekmann, R. (2010). The Lisbon Treaty and EU Sports Policy. Brussels: European Parliament’s Policy Department Structural and Cohesion Policies.

Pearson, G. (2015). Sporting justifications under EU free movement and competition law: the case of the football ‘transfer system’. European Law Journal, 21 (2), 220-238.

Petit, N. (2014). ‘Financial Fair Play’ or ‘Oligopoleague’ of Football Clubs?: A Preliminary Review Under European Union Competition. A Preliminary Review Under European Union Competition. Retrieved August 21, 2019, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2450719 Poli, R., Besson, R. & Ravenel, L. (2018). Football Analytics The CIES Football Observatory 2017/18 season.

Neuchâtel: CIES Football Observatory.

Poli, R., Besson, R., & Ravenel, L. (2017). Transfer market analysis: tracking the money (2010-2017). (No. 27).

Neuchâtel: CIES Football Observatory.

Premier League. Premier League Rules in Premier League Handbook Season 2019/20.

141

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

Preuss, H., Haugen, K. K., Schubert, M. (2014). UEFA financial fair play: the curse of regulation. European Journal of Sport Studies. Retrieved August 21, 2019, http://www. ejss-journal.com/index.php/uefa-financial-fair-playthe-curse-of-regulation Publications Office of the European Union. (2011). Communication on sport (2011) Developing the European dimension in sport. Retrieved August 19, 2019, https:// publications.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/db29f162-d754-49bc-b07c-786ded813f71 Rossi, G. and Tessari, A. (2014). The professionalisation of the sport agents: Cartels, networks and enterprises within the football industry, 1950s - 2010. The 2014 World Business History Conference, Frankfurt, Germany. Retrieved August 1, 2019, from http://www. worldbhc.org/files/full%20program/A6_B6_ATESSARIGROSSI_WBHCpaper.pdf Serhat Yilmaz. (2018). Protection of minors: lessons about the FIFA RSTP from the recent Spanish cases at the Court of Arbitration for Sport, The International Sports Law Journal 18, 15.

Siekmann, D. R. (2006). Labour Law, the Provision of Services, Transfer Rights and Social Dialogue in Professional Football In Europe. The Entertainment and Sports Law Journal, 4(1), 5.

Simons, Rob, (2010), Trafficking in Football Are current regulations sufficient in the protection of minors in 142

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

football?, Retrieved August 21, 2019, http://arno.uvt. nl/show.cgi?fid=106148 Spartacus Educational. (2016). Transfer System. Retrieved August 2, 2019, from https://spartacus-educational. com/Ftransfer.htm Stewart, G. (1986). The Retain and Transfer System: An Alternative Perspective. Managerial Finance, 1 (12), 25-29.

Taormina, G. (2019). UEFA’s Financial Fair Play: Purpose, Effect, and Future. Fordham International Law Journal, 4 (42), 1269-1324.

The Telegraph. (2011). How footballers wages have changed over the years: in numbers. Retrieved August 5, 2019, from https://www.telegraph.co.uk/sport/football/ competitions/premier-league/8265851/How-footballers-wages-have-changed-over-the-years-in-numbers. html.

The Telegraph. (2015). How the Bosman revolution changed football for ever. Retrieved August 6, 2019, https:// www.telegraph.co.uk/sport/football/competitions/ premier-league/12047806/How-the-Bosman-revolution-changed-football-for-ever.html.

UEFA, (2019). about UEFA, Retrieved August 1, 2019, from https://www.uefa.com/insideuefa/about-uefa/ UEFA, Regulations of the UEFA Champions League 2018-21 Cycle 2019/20 Season.

143

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

Union of European Football Associations. (2015). UEFA welcomes European Court of Justice ruling on financial fair play. Retrieved August 21, 2019, https://www. uefa.com/insideuefa/protecting-the-game/club-licensing-and-financial-fair-play/news/newsid=2267061. html?redirectFromOrg=true Vöpel, H. (2013). Is Financial Fair Play Really Justified? An Economic and Legal Assessment of UEFA’s Financial Fair Play Rules. Hamburg: Hamburgisches WeltWirtschaftsInstitut.

Walters, G. & Rossi, G. (2009). Labour Market Migration in European Football: Key Issues and Challenges.

Birkbeck Sport Business Centre Research Paper, 2 (2), 1-163. ศู​ู น ย์​์ สิ ิ ท ธิ​ิ ม นุ​ุ ษ ยชน กรมคุ้​้�มครองสิ​ิ ท ธิ​ิ แ ละเสรี​ี ภ าพ. (2562). พิ​ิธี​ีสารเพื่​่�อป้​้องกั​ันปราบปราม และลงโทษการค้​้ามนุ​ุษย์​์โดย เฉพาะสตรี​ี แ ละเด็​็ ก เข้​้ า ถึ​ึ ง เมื่​่� อ 18 สิ​ิ ง หาคม 2562, humanrightscenter.go.th/HRK/พิ​ิธี​ีสารเพื่​่�อป้​้องกั​ัน%20 ป ร า บ ป ร า ม % 2 0 แ ล ะ ล ง โ ท ษ ก า ร ค้ ้ า ม นุ ุ ษ ย์ ์ % 2 0 โดยเฉพาะสตรี​ีและเด็​็กฯ.pdf สำำ�นั​ักงานส่​่งเสริ​ิมสวั​ัสดิ​ิภาพและพิ​ิทั​ักษ์​์ เด็​็ก เยาวชน ผู้​้�ด้​้อยโอกาส และผู้​้�สู​ูงอายุ​ุ. (2562). อนุ​ุสั​ัญญาว่​่าด้​้วยสิ​ิทธิ​ิเด็​็กและพิ​ิธี​ีสารเ ลื​ือกรั​ับของอนุ​ุสั​ัญญาว่​่าด้​้วยสิ​ิทธิ​ิเด็​็ก เข้​้าถึ​ึงเมื่​่�อ 18 สิ​ิงหาคม 2562, http://humanrights.mfa.go.th/upload/pdf/crc.pdf

144

ศูนย์ยุโรปศึกษาแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ ทุนวิจัยปีงบประมาณ 2562

ประวั​ัตผู้​้�วิ​ิจั​ัยคนที่​่� 1

ชื่​่�อ-นามสกุ​ุล ผู้​้�ช่​่วยศาสตราจารย์​์ ดร.ปี​ีดิ​ิเทพ อยู่​่�ยื​ืนยง ตำำ�แหน่​่งหน้​้าที่​่�การงาน พนั​ักงานมหาวิ​ิทยาลั​ัยสายวิ​ิชาการ สถานที่​่�ทำำ�งานปั​ัจจุ​ุบั​ัน คณะนิ​ิติ​ิศาสตร์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัยเชี​ียงใหม่​่ อำำ�เภอเมื​ือง จั​ังหวั​ัดเชี​ียงใหม่​่

รหั​ัสไปรษณี​ีย์​์ 50200 อี​ีเมล์​์ pedithep.y@cmua.c.th ประวั​ัติ​ิการศึ​ึกษา

พ.ศ. 2559 Doctor of Philosophy

Environmental and Planning Law

De Montfort University, UK

พ.ศ. 2551 Master of Laws

International Business Law

De Montfort University, UK

พ.ศ. 2546 นิ​ิติ​ิศาสตรบั​ัณฑิ​ิต สาขาวิ​ิชานิ​ิติ​ิศาสตร์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัยมหาวิ​ิทยาลั​ัยกรุ​ุงเทพ 145

บริบทในทางสิทธิมนุษยชนของการโอนย้ายนักกีฬาฟุตบอลอาชีพ: การศึกษากฎหมายสหภาพยุโรป

ประวั​ัติ​ิผู้​้�วิ​ิจั​ัยคนที่​่� 2

ชื่​่�อ-นามสกุ​ุล ทิ​ินกฤต นุ​ุตวงษ์​์ ตำำ�แหน่​่งหน้​้าที่​่�การงาน พนั​ักงานปฏิ​ิบั​ัติ​ิงาน (บริ​ิหารงานวิ​ิจั​ัย) สถานที่​่�ทำำ�งานปั​ัจจุ​ุบั​ัน คณะนิ​ิติ​ิศาสตร์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัยเชี​ียงใหม่​่

อำำ�เภอเมื​ือง จั​ังหวั​ัดเชี​ียงใหม่​่

รหั​ัสไปรษณี​ีย์​์ 50200 อี​ีเมล์​์ t.nuttawong@gmail.com ประวั​ัติ​ิการศึ​ึกษา

พ.ศ. 2554 นิ​ิติ​ิศาสตรมหาบั​ัณฑิ​ิต สาขานิ​ิติ​ิศาสตร์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัยเชี​ียงใหม่​่

พ.ศ. 2548 นิ​ิติ​ิศาสตรบั​ัณฑิ​ิต สาขานิ​ิติ​ิศาสตร์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัยเชี​ียงใหม่​่

146