Yat04

A

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

4-1

BÖLÜM 4 TEKNE KONSTRÜKSİYONU - ELYAF TAKVİYELİ PLASTİK TEKNELER

Sayfa A.

Genel Gereksinimler .................................................................................................................................................. 4- 1

B.

Malzemeler ................................................................................................................................................................. 4- 7

C.

Konstrüksiyon ve Kalite Kontrol................................................................................................................................ 4-11

D.

Tekne Boyuna Mukavemeti...................................................................................................................................... 4-14

E.

Dış Kaplama...............................................................................................................................................................4-14

F.

Tek Dip Yapıları .........................................................................................................................................................4-16

G.

Borda Yapıları ........................................................................................................................................................... 4-19

H.

Güverteler...................................................................................................................................................................4-20

I.

Perdeler ......................................................................................................................................................................4-22

J.

Üst Yapılar..................................................................................................................................................................4-23

K.

Sandviç Konstrüksiyonlu Tekne Yapılarının Boyutlandırılması...............................................................................4-24

A.

Genel Gereksinimler

Genel geçerliliği olan tanımlar ve semboller, bu Bölüm'ün çeşitli kısımlarında tekrarlanmamış olup, özel durumlar

1.

Bu

için ilgili kısımlarda açıklamalar yapılmıştır.

Uygulama Alanı Bölüm'deki

plastikten

gereksinimler,

yapılmış,

motorlu

cam veya

elyaf

takviyeli

makinalı

2.2

Semboller

γr

= Reçinenin özgül ağırlığı

veya

makinasız olarak yelkenle sevk edilen, boyları 60 m. ye

Standart değer = 1,2 [gr/cm3],

kadar olan tek gövdeli teknelere uygulanır. Çok gövdeli tekneler veya boyları daha büyük olan

γv

TL; tekne yapısının, boyuna, enine ve lokal kural yapısına

p

yeterliliğinin

doğrudan

kontrol

kanıtlanması

koşulu

yöntemine ile,

bu

= Tabakadaki tekil katmanın takviyesinin, birim 2

alana düşen ağırlığı [gr/m ],

eşdeğer bir mukavemete sahip olması veya yapısal mukavemetin

= Elyafların özgül ağırlığı, cam elyafları için Standart değer = 2,56 [gr/cm3],

tekneler, her durum için ayrı ayrı incelenecektir.

göre

kuralların

q

= Tekil katmanın birim alana düşen toplam ağırlığı [gr/m2],

uygulanması sonucunda elde edilecek olanlardan farklı malzeme dağılımını ve eleman boyutlarını, planların kontrolü aşamasında değerlendirebilir.

gc=p/q

= Katmandaki tabakalar

takviye için,

miktarı;

takviyelerin

cam

elyaf

reçine

ana

2.

Tanımlar ve Semboller

maddesi ile "sulandırıldığı" ve yoğunlaş-

2.1

Genel

aşağıda verilmiştir:

tırıldığı dikkate alınarak maksimum gc değeri

Bu maddede verilen tanımlar ve semboller, Bu bölümün

Keçe veya kesme lif takviyeler için = 0,34

tüm kısımları için geçerlidir.

Fitil dokuma veya kumaş takviyeler için=0,5

4-2 P

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler = Tabakadaki takviyenin birim alana düşen 2

ağırlığı [gr/m ], Q

3.

A

Onay için Verilecek Plan, Hesaplama ve

Diğer Bilgiler

= Yüzey kaplama reçinesi hariç, tabakanın birim 2

alana düşen toplam ağırlığı [gr/m ],

Teknenin yerleştirme ve ana yapısal elemanlarına ait boyutlandırılmış planlar, tekne yapımının başlamasından yeteri kadar önce, incelenmek üzere TL'na verilecektir.

Gc=P/Q = Tabakadaki

takviye

miktarı;

cam

elyaf

takviyeli tabakalar için Gc değeri 0,30'dan

Planlarda;

daha az olamaz.

özellikleri ve tabakadaki takviyenin kütlesel oranı yer alacaktır.

ti

= Tabakadaki tekil katmanın kalınlığı [mm];

boyutlar, Genel

tabakaların

olarak,

minimum

aşağıda

mekanik

belirtilen

planlar

incelenmek üzere 3 kopya olarak verilecektir:

Cam elyaf takviyesinde bu kalınlık aşağıdaki formülde verilmiştir:

-

Konstrüksiyon elemanları boyutlarını ve dizayn hızı ile dizayn ivmesini (a) içeren orta kesit ve

⎛ 2,56 ⎞ t i = 0,33 p ⎜ − 1,36 ⎟ ⎝ gc ⎠

enine kesitler;

2

p değeri [kg/m ] olarak alınacaktır.

-

Boyuna kesit ve güverteler,

tF

= Σ ti = tabaka kalınlığı [mm].

-

Dip yapısı, döşekler, iç omurgalar, vs.;

2.3

Tanımlar

-

Çift dip;

-

Bölmeleme perdeleri ve tanklar;

-

Üst yapılar;

-

Makina ve yardımcı makina temelleri.

Takviyeli plastik : Sıcakta sertleşen reçine ve takviye edici liflerden oluşan, kalıpta tabakalı olarak şekil

verilerek üretilen,

esas olarak çift komponentli, birleşik malzeme.

Takviyeler

: Dayanımını ve sağlamlığını arttırmak için, ana madde (reçine)'ye

Yukarıda belirtilen planlarda, ilgili tabaka ayrıntıları ile, takviyenin kütlesel yüzdesi de belirtilecektir.

katılan, dayanımlı durgun bir malzemeden oluşan takviyeler.

Cam elyaf dışındaki takviyelerde, tabakanın minimum mekanik özellikleri de belirtilecektir.

Takviyeler, genelde cam elyafları ile

Tekil tabaka

aramid veya karbon tip elyaflar gibi

Yukarıdaki liste bilgi amacıyla verilmiş olup, birden fazla

diğer malzemelerden oluşur.

madde tek bir planda da yer alabilir.

: Genel olarak düz veya eğilmiş levha

4.

Doğrudan Hesaplamalar

şeklinde veya kalıba dökülmüş olan Doğrudan

takviyeli plastik malzeme.

hesaplamalardaki

izin

verilen

gerilmeler,

öngörülen yük koşullarına göre, her durum için ayrı ayrı Sandviç tabaka : Hafif

malzemeden

yapılan

özün

olmak üzere, TL tarafından belirlenecektir.

araya konulması ve üzerine iki tekil tabakanın konularak, birbirine bün-

Örnek

yesel olarak birleştirilmesi suretiyle

kullanılması durumunda, Tablo 4.1'de gösterilen izin

oluşan malzeme.

verilen gerilmeler kabul edilebilir. Burada p=p1 kabulünde 1.

olarak;

sütun,

alınacaktır.

p=p2

Bölüm

2,

kabulünde

E'de

2.

belirtilen

sütundaki

yüklerin

değerler

A

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

4-3

Dinamik yüklerin dikkate alındığı durumda, güverte

Kural olarak, yüksek hızlı teknelerde, dipte 2 m. yi

kaplaması ve ilgili stifnerleri için 2. sütundaki değerler

geçmeyen aralıklarla konulmuş döşeklere haiz boyuna

alınacaktır.

konstrüksiyon gereklidir.

Tablo 4.1 Bu aralık, dövünme nedeniyle oluşan kuvvetlere maruz

Elemanlar

İzin verilen

olan

gerilmeler

azaltılacaktır.

1

2

Dip kaplama

0,4 σ

0,8 σ

Borda kaplaması

0,4 σ

0,8 σ

Güverte kaplaması

0,4 σ

0,8 σ

Dip tulanileri

0,6 σt

0,9 σt

mastorinin

baş

kısımlarında,

uygun

şekilde

6.

Konstrüksiyon Detayları ve Birleştirmeler

6.1

Genel

Aşağıdaki istekler, konstrüksiyon uygulanan

yapısal

detayları ve çok

birleştirmelerle

ilgilidir.

Aşağıda

belirtilen çözümlerin dışındakiler, eşdeğerlilik kriterine

Borda tulanileri

0,5 σt

0,9 σt

Güverte tulanileri

0,5 σt

0,9 σt

Döşek ve iç omurgalar

0,4 σt

0,8 σt

6.2

0,4 σt

0,8 σt

Tabakalarda, birim alana düşen ağırlığı 600 gr/m 'den

Postalar

ve

takviyeli

borda

stringerleri Derin kemereler ve güverte altı kirişleri Not :

göre, TL tarafından özel olarak değerlendirilebilir.

2

fazla 0,4 σt

0,8 σt

σ = Tekil tabaka için maksimum eğilme

Konstrüksiyon detayları

olan

fitil

dokumalar,

doğrudan

bindirme

yapılmayacak, ancak tercihen birim alana düşen ağırlığı 450 gr/m2'den az olan keçenin, daha etkili bir yapışma temini için araya sokulması ile ayrılacaktır.

mukavemeti [N/mm2], sandviç tip tabakalar için, maksimum çekme gerilmesi ile maksimum basma gerilmesinden daha

Tabakanın takviyelerinin tekil katmanlarının birleştirilmesi,

küçük olanı. Bu durumda, Rt öz malzemesinin maksimum

bindirmeli olarak yapılacak (Şekil 4.2, 4.3 ve 4.4'e

kayma gerilmesi olmak üzere, özdeki kayma gerilmesi 0,5

bakınız) ve her katmanın birleştirilmesi, birbirini takip

Rt'den daha büyük olamaz.

eden iki katmanda şaşırtmalı olacaktır.

σt = Tabakanın maksimum çekme gerilmesi [N/mm2].

Önceden konulmayan levha takviyeleri (örneğin; boyuna elemanlar veya döşekler), polimerizasyondan önce levha

5.

Genel Dizayn Kuralları

üzerine katman katman yatırılacaktır. Tabakaların içine yerleştirilmiş yapı malzemeleri (örneğin; kontrplak), yeterli

Bu bölümde verilen tekne boyutlandırmaları, genel

yapışma temini için temiz ve hazırlanmış bir yüzeye sahip

olarak, teknenin tüm boyunda devam ettirilecektir.

olacaktır.

Boyları L>25 m. olan teknelerin, baş ve kıç bölgelerinde

İç kaplamanın ve açık güvertelerin havaya açık tarafları,

boyutların azaltılmasına izin verilebilir.

astar jeli ile kaplanacaktır. Tabakaların havaya açık kenarları, reçine ile sızdırmaz hale getirilecektir.

Bu gibi durumlarda, teknenin orta kısmında uygulanan boyutlandırma ile nihayetlerdeki boyutlandırma arasında

Tabakalardaki devamsızlıklardan ve sivri noktalardan

giderek azaltma yapılacaktır.

kaçınılacak ve bu amaçla;

Dizayn sırasında, özellikle üst yapı nihayetlerinde ve

-

güvertedeki veya bordadaki açıklıklar civarında yapısal devamsızlıklardan kaçınılmasına dikkat edilecektir.

Tabaka kalınlığındaki değişmeler, kalından inceye doğru giderek azaltmak suretiyle yapılacaktır.

4-4 -

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler Örneğin;

dipteki

köşeler,

kademeler

ve

benzerlerinin olduğu bölgelerde, katmanlar sona

A

Alın şeridine alternatif olarak, d çapı, birleştirilecek olan tabakaların ince olanın kalınlığından az olmayan, aralığı

erdirilmeyecek, köşeden sonra en az 30 mm.

10d'ye eşit ve zigzag olarak yerleştirilen çelik cıvata veya

devam ettirilecektir. Takviyenin herhangi bir

perçin kullanılan cıvatalı bağlantı da kabul edilebilir.

katmanı, takibeden katmana göre şaşırtmalı

Cıvataların baş ve somunları ile, perçinlerin altına, metal

olarak son bulacaktır.

elemanlar denk getirilecek ve cıvata somunlarının dönmeye karşı güvenliği sağlanacaktır.

-

Konstrüksiyonun,

sandviç

tabakadan

tabakaya

hallerde,

öz

geçtiği

tekil

malzemenin

6.3.4

Köşe birleştirmeleri

kalınlığı, en az öz kalınlığının iki katı kadar bir mesafede giderek azaltılacaktır.

Köşe birleştirmeleri normal olarak stifnerleri (boyuna elemanlar, postalar, vs.) levhalara birleştirmeye veya

Genişleyen malzeme ile doldurulan mahallerden geçen

perdelerin çevre birleştirmelerinde kullanılır (Şekil 4.8'e

boru ve kablolar, sökme ve değiştirmeyi kolaylaştırmak

bakınız). Bu tip birleştirmelerin boyutları aşağıdaki gibi

bakımından plastik kanal içine yerleştirilecektir.

olacaktır:

6.3

Tabakaların birleştirilmesi

-

6.3.1

Genel

Ω biçimli stifnerler: Levhaya birleştirilen levha tabakanın genişliği 50 mm. den az olmayacak (ilk sıra için 25 mm., takibeden sıraların her 2

1000 gr/m 'si için ek 20 mm.); Tabakaların birleştirilmesi, tabakaların mukavemetine ve yapısal devamlılığına etki etmeyecek tarzda yapılacaktır.

-

Diğer stifnerler: Stifnerlerin kontrplak olması hali hariç olmak üzere, her biri yukarıda belirtilen

Herhangi bir birleştirmeden önce, serilen tabakaların

kenar ve ölçülere sahip iki köşebent. Kontrplak

yüzeyleri bütünüyle temizlenecek ve elyaflarının mümkün

olması halinde ise, t kontrplağın kalınlığı olmak

olduğu kadar açığa çıkarılması amacıyla metal fırça ile

üzere, köşebent kalınlığı 0,25t'den ve hiç bir

fırçalanacaktır. Eğer yüzey astar jeli ile kaplı ise, bu

durumda 2 mm. den az olmayacaktır;

tabaka giderilecektir.

6.3.2

Alın birleştirmeleri

Alın birleştirmeleri, omurga ile teknenin önceden imal edilmiş iki yarısının birleştirilmesini gösteren Şekil 4.5'de

Perdeler: Kaplamaya birleştirme her iki tarafta iki köşebentle yapılır. Köşebent boyutları: - yan = ilk sıra için 50 mm., takibeden sıraların her 1000 gr/m2'si için ek 40 mm.

olduğu gibi yapılacaktır.

- kalınlık = hangisi büyükse, 2 mm. veya tmin 6.3.3

Güvertenin tekneye birleştirilmesi

birleştirilecek iki sıranın ince olanının kalınlığı olmak üzere, 0,5tmin.

Ayrı olarak ön imalatı yapılan açık güverte ile, tekne bordasının su geçirmez bindirme birleştirmesi, Şekil 4.6

Kontrplak perdelerde, söz konusu köşebentlerin kalınlığı:

ve 4.7'de gösterilmiştir.

hangisi büyükse, 2 mm. veya t kontrplak kalınlığı olmak üzere, 0,25t'ye eşit olacaktır.

Birleştirme, birleştirilecek tabakaların temas yüzeyleri arasına, uygun bir yapıştırıcı veya reçineli keçe konularak

Bir taraftan giriş olanağı yoksa, tek tarafa konulan

ve kalınlığı, birleştirilecek tabakaların ince olanının

köşebentin boyutları, yukarıda belirtilen iki köşebentin

yarısından az olmayan tabakadan yapılan bir alın şeridi

boyutlarına eşdeğer olacaktır.

üzerine eki bindirerek, örneğin; teknenin iç yüzünde, yapılacaktır.

A

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

4-5

4-6

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

A

B B.

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler Malzemeler

4-7

me lifli bir keçe tabakasından oluşan kombine takviye.

1.

Genel Melez

: İki veya daha fazla, farklı tip elyaftan

Bu bölümde incelenen temel tabaka malzemeleri,

oluşan takviye. Örnek; aramid tip

doymamış reçine -genelde polyester- ve keçe veya fitil

elyaflı cam elyaf.

dokuma formundaki cam elyaf takviyesinden oluşur.

Tek yönlü

: Örme olmaksızın sadece bir yönde

Tabaka içindeki takviye oranı ağırlıkça %30'dan daha az

yerleştirilen elyaftan oluşan takviye.

olamaz. Takviyeler el ile, mekanik ön emprenyeleme ile veya püskürtme ile uygulanabilir.

: Örme olmaksızın iki yönde (0°-90°)

İki eksenli

yerleştirilen elyaftan oluşan takviye.

Ayrıntılı

uygulama

yöntemini

açıklayan

teknik 3.

Tabaka Malzemeleri

ayrı ayrı olmak üzere, incelenecektir.

3.1

Reçineler

Tabakaları oluşturan tüm malzemeler, üreticinin değer-

Reçineler tabakaların ana malzemesini oluşturmak için

lendirmesi dahilinde, tekne yapım amacına elverişli

veya yüzey kaplaması (astar jeli) için kullanılabilir. İkinci

özellikte olacaktır. TL, kendisine verilen bilgilere göre,

amaç için kullanıldığında, tabakalara uygun olacak ve

tabakalarda özel kontrollerin yapılmasını isteyebilir.

tabakaları dış etkenlerden koruma özelliğine sahip

dokümanların sağlanması koşulu ile, değişik bileşimli tabakalar veya özel uygulama sistemleri, her durum için

olacaktır.

2.

Tanımlar Reçineler, tabakadaki elyafları "sulandırma" ve tabakanın

Keçe

: Düz bir yüzeyde, özel bir işlem yapıl-

gerekli mekanik özelliklere sahip olacak tarzda elyafları

maksızın, düzenli olarak yerleştirilmiş

birleştirme kapasitesinde olacaktır. Cam elyaf olması

ve rulo haline getirilebilecek tarzda

durumunda tabakanın mekanik özellikleri madde 3.5'de

yapıştırıcı bir madde ile birbirlerine

belirtilenden daha az olamaz.

bağlanmış fitillerden oluşan takviye.

Kullanılacak reçineler, genelde; polyester, polyesterRulo boyu önceden belirlenebilir veya

vinilester veya epoksi tip olup, maksimum uzaması,

devamlı olabilir.

yüzeyde

kullanımda

%3'den,

tabakada

kullanımda

%2,5'dan az olamaz.

Fitil

: Paralel liflerden oluşur.

Fitil dokuma

: Fitillerin örülmesinden oluşur. Yapısı

Reçineler, üreticilerin belirlediği sınırlar dahilinde ve talimatlara uygun olarak kullanılacaktır.

nedeniyle devamlı liflere sahiptir. Fitil dokumanın çeşitli tipleri mevcuttur ve

3.1.1

Reçine katkıları

atkı ve çözgüde kullanılan fitil tipine, atkı ve çözgüde birim boydaki dağılıma

Reçine katkıları (katalizörler, hızlandırıcılar, dolgular ve

göre ayrılırlar.

renklendirici

pigmentler)

reçineyle

bağdaşacak

ve

reçinenin katılaşma işlemine uygun olacaktır. Reçinenin Keçe-fitil dokuma

: Örerek veya yapıştırarak bir fitil dokuma tabakası ile üzerine konulan kes-

katılaşma işlemini başlatan katalizörler ile, jelatinleşme ve oluşma süresini düzenleyen hızlandırıcılar, ısıtılmamış olarak uygulamanın yapıldığı çevre şartlarında reçinenin eksiksiz olarak oluşmasını sağlayacaktır.

4-8

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

Atıl dolgular;

B

Yukarıda belirtilenlerden farklı takviye malzemeleri, kabul için belirtilecek koşullara göre, her durum için ayrı ayrı

-

Özellikleri,

viskozite

başta

olmak

üzere,

olmak üzere, TL tarafından değerlendirilecektir.

reçinenin özelliklerinde önemli bir değişikliğe yol açmayacak

ve

tabakaların

bu

kurallarda

3.2.2

Cam elyaf

belirtilen mekanik özelliklere sahip olmasını temin edecek tarzda, reçine içinde düzgün

Takviyenin yapımında kullanılan cam elyaf, Na2O ile ifade

olarak dağılacaklardır,

edilen, alkali oranı %1'den fazla olmayan "E" tip elyaftır.

Malzeme kusurlardan, lekelerden, yabancı maddelerden,

-

Reçine ağırlığının %13'ünü (%3 thiksotropik

nemden, ve diğer hatalardan arınmış olacaktır.

dolgu dahil) aşmayacaktır.

"S" tip camdan üretilen takviyeler de kullanılabilir. Bu tip takviyeler, üretici tarafından öngörülen yöntemlere uygun

Renklendirici pigmentler;

olarak, tabakanın yapısal hesapların gerektirdiği mekanik -

Reçinenin polimerizasyon işleminin tamam-

özelliklere sahip olmasını sağlayacak tarzda, tekne

lanmasına etkisi olmayacaktır,

tabaka malzemesinde kullanılırlar. Tabakanın "E" tip cam için gerekli mekanik özellikleri 3.5'de verilmiştir.

-

Reçine

içine

katılacak

ve

renklendirici üretici

macun

tarafından

olarak önerilen

Öngörülen cam elyaf takviye şekilleri aşağıda verilmiştir:

maksimum miktarı (genelde %5) aşmayacaktır.

Yüzey kaplamasında

kullanılan

thiksotropik

reçine dolguları, reçine ağırlığının

%3'ünü

Devamlı lifli keçe veya kırpılmış fitilli keçe, dokuma, tek yönlü fitilli dokuma ve örneğin; keçe ile fitilli dokumadan

geçmeyecektir.

yapılan kombine ürünler.

3.2

Takviyeler

3.2.3

3.2.1

Genel

Aramid tip elyaflı takviyeler, genellikle, dokuma veya

Aramid tip elyaf

çeşitli ağırlıktaki [gr/m2] kumaş şeklinde kullanılır.

Bu Bölüm'de incelenen takviyeler, esas olarak aşağıda belirtilen 3 tip elyaftan oluşur: cam elyaf, aramid tip elyaf

Bu takviye tipi, tekne yapımında tekil olarak kullanılacağı

ve karbon tip elyaf.

gibi, keçe veya "E" tipi cam dokuma tabakaları ile birlikte de kullanılır.

Yukarıda belirtilen elyafların birarada kullanımı suretiyle elde edilen melez takviye şekli de söz konusudur.

Aramid tip elyafla birlikte "E" tip cam elyafı veya karbon tip elyaf bir arada kullanılarak elde edilen melez takviyeler

Bu elyafların biri ve birkaçı kullanılmak suretiyle takviyeli

de kullanılabilir.

bir yapı elde edilir.

3.2.4

Karbon-grafit elyaf

Diğer taraftan tabakalar da, aynı cins veya melez takviyeler kullanılmak suretiyle, farklı katmanlardan

Karbon-grafit tip elyaf, "karbon" tip olarak adlandırılan

oluşturulabilir.

elyaf anlamında olup, reçineler ile birlikte tabakanın oluşumunda tekil olarak veya cam elyaf veya aramid tip

Her durumda, uygulama yöntemi önceden TL tarafından

elyaf gibi, diğer bir malzeme ile birlikte kullanılabilir.

onaylanacak ve bu amaçla uygulamada takip edilecek yöntemi ve malzemeleri (reçineler, takviyeler, vs.)

3.3

Sandviç tabakaların öz malzemeleri

3.3.1

Aşağıdaki maddelerdeki isteklerde ele alınan

belirtilen teknik rapor TL'na verilecektir.

B

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

malzemeler, rijid genişletilmiş köpük plastikler ve balsa

4-9

3.5

Tabakaların mekanik özellikleri

eşdeğerlilik kriterine göre, TL tarafından her durum için

3.5.1

Genel

ayrı ayrı değerlendirilecektir.

"E" tip cam elyafı ile takviyeli olarak üretilmiş tabakaların

ağacıdır. Bunların dışındaki malzemelerin kullanımı,

minimum mekanik özellikleri, Tablo 4.3'de, tabakanın Polistren, sadece, sephiye malzemesi olarak kullanılabilir.

A.2.2'de tanımlanan Gc değerinin bir fonksiyonu olarak verilen formüllerden elde edilebilir.

3.3.2

"Rijid genişletilmiş köpük plastikler" olarak,

genişletilmiş poliüretanlar (PU) ve polivinilklorid (PVC)'ler

Bu değerler, keçeli ve dokumalı tip takviyelerden oluşan

anlaşılacaktır.

ve çok kullanılan tabakalar için verilmiştir.

Tablo 4.2

Bu malzemeler, öz olarak kullanılan diğer malzemeler gibi, kapalı-hücreli tipte, ortam maddelerine dirençli (deniz suyuna, yakıtlara, yağlara) ve su tutuculukları düşük olacaktır.

Malzeme

Ayrıca, bu plastikler 60°C'a kadar olan sıcaklıklara dayanıklı ve tabakaların reçinelerine uygun olacaktır.

3.3.3

Balsa ağacı, küf ve parazit çürümelerine karşı

hemen fırında kurutulacaktır.

Nem oranı %12'den fazla olmayacak, küçük parçalardan dokumalı

destek

malzemesi

ve

mukavemeti 2

[N/mm ] 1,1

144

2,1

Polivinil klorid

55

0,73

(PVC)

90

1,3

60

0,4

90

0,5

Poliüretan (PU)

oluşan rijid olmayan levhalar halinde imal edildiğinde, açık

3

[kg/m ]

Minimum çekme

96

Balsa

kimyasal işleme tabi tutulacak ve kesildikten sonra

Yoğunluk

yapıştırıcısı,

tabakanın reçinesine uygun ve reçineden çözünür

Bahis konusu tablodaki değerler, cam elyaf takviyenin izin

olacaktır. Balsa ağacının elyafı, yüzey tabakalarının

verilen minimum miktarı olan Gc =0,3 için verilmiştir.

elyafına dik olacak tarzda yerleştirilir.

Cam elyaflı tabakaların, testlerde bulunan minimum çekme

mekanik özellikleri, yukarıda belirtilen tabloda Gc'nin

mukavemeti Tablo 4.2'de belirtilen değerlerden az

fonksiyonu olarak elde edilen değerlerden daha az

olamaz. Bu özellikler testlerle araştırılacaktır. Hiçbir

olamaz.

3.3.4

Öz

malzemelerinin

maksimum

2

surette, azami çekme mukavemeti <0,4 N/mm

olan

tabaka öz malzemesi kabul edilmez.

Madde 3.2'de belirtilen cam elyafı haricindeki elyafla takviyeli tabakalar, Tablo 4.3'de verilenden büyük veya

3.4

Malzemelerin tip onayı

en az eşit mekanik özelliklere sahip olacaktır. TL, mekanik özellikleri, Tablo 4.3'de verilenlerden daha

Malzemelerin tekne yapımına uygunluğunu belgeleyen tip

düşük özellikli tabakaları değerlendirme ve bunları kabul

onayının, üretici tarafından TL'na verilmesi istenebilir.

için kriter ve yöntemler oluşturmaya yetkilidir.

Reçinelerin, tekil tabakalı ürünlerin elyafının ve sandviç tabakaların öz malzemelerinin tip onayı, ilgili TL

Bu Bölüm'de belirtilen boyutlandırmalarda, takviye oranı

gereksinimlerine göre yapılacaktır.

0,30'a eşit olan, "E" tip cam elyaf takviyeli tabakanın mekanik özellikleri esas alınmıştır.

4 - 10

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

Takviyenin mekanik özellikleri yukarıda belirtilenden daha

B

araştırılmasından sonra yapılacaktır.

büyük değerlerde ise, boyutlandırma 3.5.2'ye uygun olarak değiştirilebilir.

Testler, TL'nun talebi üzerine düzenli olarak ve daha önceden kullanılandan farklı olan bir tabaka üretim

Mekanik özellikler testlerde araştırılacaktır. Test parçaları

yöntemi kullanıldığı durumlarda, tekrarlanacaktır.

tercihen tekneden veya aynı bileşime sahip olup, tekne tabakası ile birlikte hazırlanan örneklerden alınacaktır.

Boyutlandırmalar için kullanılan azaltma katsayılarının, mekanik

özelliklerin

Tablo

4.3'deki

formüllerle

Testler, TL tarafından klaslanacak ilk teknenin inşaatı

hesaplamasından elde edilen değerlerden daha düşük

esnasında

olması durumunda da mekanik testler gereklidir.

ve

C'de

belirtilen

tersane

yeterliliğinin

Tablo 4.3

1

2

Rm

= Çekme mukavemeti (kopma)

= 1278Gc2 - 510Gc + 123

E

= Elastisite modülü

= (37Gc - 4,75) ⋅ 10

6350

Rmc

= Basma mukavemeti (kopma)

= 150Gc + 72

117

Ec

= Elastisite modülü (basma)

= (40Gc - 6) ⋅ 103

6000

Rmf

= Eğilme mukavemeti (kopma)

= 502Gc + 107

2

152

Ef

= Elastisite modülü (eğilme)

= (33,4Gc2 + 2,2) ⋅ 103

5200

Rmt

= Kesme mukavemeti (kopma)

= 80Gc + 38

G

= Kayma modülü

= (1,7Gc + 2,24) ⋅ 103

Rmti

= Tabakalar arası kesme mukavemeti

= 22,5 - 17,5Gc

3.5.2

Tabakaların

mekanik

85

3

özellikleri

ile

ilgili

62 2750 17

2

Burada Rm ve Rmf [N/mm ] değerleri, tabakanın azami çekme ve eğilme mukavemetleridir. Bu değerler Tablo

katsayılar

4.3'deki formüllerle hesaplanabileceği gibi, tabakadan Bu bölümde tekne boyutlandırılmasındaki formüllerde

alınacak örnekler üzerinde yapılacak mekanik testlerle de

görülen ve tabakaların mekanik özellikleri ile ilgili olan ko

bulunabilir.

ve kof katsayılarına ait değerler aşağıda verilmiştir: Bu nedenle, Gc = 0,30 (izin verilen minimum değer) olan ko = 85/Rm ⎛ ⎞ k of = ⎜ 152 ⎟ ⎝ Rmf ⎠

cam elyaf takviyeli tabakalarda;

0,5

ko = 1 , kof = 1 alınır.

B,C

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

ko ve kof değerleri, sırasıyla; 0,5 ve 0,7'den daha az

1.2

4 - 11

Kalıplama atölyeleri

alınamaz.

Yaygın olan elle yayma veya püskürtme ile yayma TL

tarafından

değerlendirilecek

özel

durumlarda,

yöntemleri kullanıldığında, yayma ve polimerizasyon

yapılacak testlerin sonuçlarına bağlı olarak bunlardan

süresince tüm kalıplama sahasında atölye sıcaklığının

farklı değerler dikkate alınabilir.

16°C'dan az, 32°C'dan fazla olmaması sağlanacaktır.

Yukarıda belirtilen sıcaklıklardan küçük farklılıklara, TL

Sandviç tip yapıların tabakaları için ilgili katsayı aşağıda

sörveyörünün

verilmiştir:

durumda,

⎛ ⎞ k ′of = ⎜ 85 ⎟ ⎝ Rm ⎠

Burada,

Rm

onayıyla

izin

imalatçının

verilebilir.

önerilerine

Ancak

gereken

her önem

verilecektir. Yukarıda belirtilenlerden farklı kalıplama

0,5

yöntemleri kullanıldığında, atölye sıcaklığı uygun şekilde belirlenecektir.

yüzey

tabakasının

azami

çekme

mukavemetidir [N/mm2].

Kalıplama atölyesindeki izafi nem, tercihen %70'in altında olmak üzere, mümkün olduğu kadar düşük tutulacak, ancak her durumda imalatçının önerilerine uyulacaktır.

C.

Konstrüksiyon ve Kalite Kontrol

1.

Tersane veya Atölyeler

1.1

Genel

Kalıplarda ve malzemelerde nem yoğuşmasına yol açacağından, önemli farklılıklara müsaade edilmez.

Nem ve sıcaklığı ölçmek üzere, yeterli sayıda ve uygun olan yerlere yerleştirilmiş, cihazlar bulunacaktır. Çevre koşulları

Tekne yapım tersane ve atölyeleri, cam elyaf takviyeli

nedeniyle,

ölçülen

değerleri

okuyan

ve

kaydeden uygun bir cihaz bulunması istenebilir.

plastik tekne yapan tersaneler ve atölyeler olarak, onaylanma amacına uyma zorunluluğu olan isteklere

Havalandırma

göre, gereken çalışma şartlarını sağlayacak tarzda

buharlaşmasına

donatılmış

hareketlerine karşı gereken önlemler alınacaktır.

olacaklardır.

Bu

husus,

TL

sörveyörü

sistemi,

reçine

neden

moleküllerinin

olmayacak

ve

aşırı

aşırı hava

tarafından kontrol edilecektir. Çalışma alanları yeterli olarak aydınlatılacaktır. Reçine Ancak aşağıda belirtilenler ile, yapımın uygun bir şekilde

polimerizasyonunun, doğrudan güneş ışığı veya suni

gerçekleştirilmesi için gereken diğer önlemlerin alınması

ışıktan dolayı herhangi bir şekilde etkilenmesine karşı,

sorumluluğu, imalatçıya bırakılmıştır.

gereken önlemler alınacaktır.

Yapılan

kontrollerde,

aşağıda

belirtilen

isteklere

1.3

Depolama sahaları

uygunluğa ek olarak, tersane ve atölyelerin, tip onaylı malzemeler kullandığı ve imalattaki atölye içi test

Reçineler, kuru ve yeterli olarak havalandırılmış şartlarda

yönteminin, TL'nun görüşüne göre, sabit bir kalite

depolanacak, depolama alanlarındaki sıcaklık reçine

standardını sağladığı anlaşılırsa, TL, söz konusu tersane

imalatçısının

önerdiği

atölyesi

şekilde

dışındaki

olacaktır.

Reçineler,

depolarda

muhafaza

veya atölyenin cam elyaf takviyeli plastik tekne yapımına

kalıplama

uygun olduğunu, onaylayabilir.

ediliyorsa, kullanılmadan önce gerekli çalışma sıcaklığına ulaşması için, uygun zamanda kalıplama atölyesine

Malzemelerin karışması ve bulaşması riski, depolama

getirilecektir.

alanları ile, çeşitli imalat işlemlerine ait alanların ayrılması

reçineleri

veya

karıştırma olanağı bulunacaktır.

benzeri

etkili

önlemler

vasıtasıyla,

en

aza

Reçineler

üreticisinin

tanklarda

tavsiyesine

depolanıyorsa, uygun

sürelerle

indirilecektir. Tersane veya atölyelerin, bu Bölüm'deki gereksinimlere uyması, ilgili otoritelerce konulan, çalışma

Katalizörler ve hızlandırıcılar, imalatçı önerilerine göre,

ile ilgili sağlık kurallarını yerine getirme sorumluluklarının

temiz, kuru ve yeterli olarak havalandırılmış şartlarda,

ortadan kalkması sonucunu doğurmaz.

ayrı olarak depolanacaktır.

4 - 12

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

C

Dolgu ve katkılar, toz ve neme karşı korumalı olan,

Kalıplar, tabakaların ayrılmasını önleyecek, deformasyon

kaplarda muhafaza edilecektir.

ve çatlaklar oluşturulmayacak tarzda olacaktır.

Cam elyafı gibi takviyeler, imalatçı önerilerine göre,

Tabaka işlemi esnasında, tabakalamanın yeterli şekilde

tozsuz ve kuru şartlarda depolanacaktır. Kesme sahası

yapılmasını

dışındaki depolarda muhafaza ediliyorsa, bunlar kulla-

ulaşabilmek için, gerekli önlemler alınacaktır.

sağlayacak

şekilde,

her

noktasına

nılmadan önce, kalıplama atölyesi sıcaklığına ulaşması için, uygun zamanda kesme mahalline getirilecektir.

Kalıplar, tamamen temizlenecek, kurutulacak ve astar jeli reçinesine yapışma etkisi olmayan, kalıbın sökülmesini

Sandviç tip yapıların öz malzemeleri, kuru yerlerde

kolaylaştırıcı

depolanacak ve hasarlanmaya karşı korunacaktır. Bu

kalıplama

malzemeler, kullanıma kadar koruyucu ambalajları içinde

ulaştırılacaktır.

maddenin

atölyesinin

uygulanmasından

sıcaklığına

eşdeğer

önce, sıcaklığa

tutulacaktır.

2.3 1.4

Tabakaların imali

Malzemelerin taşınması ve belirlenmesi Astar jeli tabakası, 0,4÷0,6 mm. arasında üniform bir film

Malzemelerin alınma ve taşınma düzenleri, malzeme-

kalınlığı verecek tarzda, fırça, rulo veya püskürtme düzeni

lerin bulaşma ve dağılmasına meydan vermeyecek ve TL

ile uygulanacaktır. Ayrıca, astar jeli, ilk katman için

tip onay işaretleri de dahil olmak üzere, kalıcı olarak,

takviyenin uygulanmasından önce, imalatçı tarafından

belirleyici işaretlere sahip olacaktır.

önerilenden daha uzun süre havaya açık bırakılmayacaktır.

Depolama, mümkün olduğu takdirde, malzemelerin tarzda

Tekne astar jeli tabakası, birim alan başına ağırlığı 300

yapılacaktır. Malzemeler, tekne yapımcısının üreticinin

gr/m2'yi geçmeyen hafif bir takviye ile, takviye oranı

daha önceden yazılı olurunu alması durumu hariç olmak

yaklaşık 0,3'ü aşmayacak tarzda rulo ile uygulanmak

üzere,

üzere, desteklenecektir.

alınma

sırasına

üreticinin

göre

son

kullanımına

kullanma

uygun

tarihinden

sonra

kullanılmayacaktır.

Elle yayma tekniği uygulamasında, tüm tabakalar, 2.

Tekne Yapım İşlemleri

planlarda

verilen

sıraya

göre

uygulanan

takviye

katmanlarından imal edilecektir. Her katman reçine ana 2.1

Genel

maddesinde tamamıyla emdirilecek ve istenilen cam elyaf oranını sağlayacak şekilde takviye edilecektir. "Islak

Tabakaların el ile veya püskürterek yayma kalıplama

üzerine ıslak" olarak uygulanan reçine miktarı, aşırı ısı

tekniğiyle yapım işlemlerine ait genel gereksinimler,

oluşumundan

aşağıda belirtilmiştir. Yukarıda belirtilenden farklı olan

Tabaka imali işlemi, birbirini takip eden katmanlar

kalıplama teknik ve yöntemlerinin (örneğin; reçine

arasındaki zaman aralığının, reçine imalatçısının önerdiği

kaçınmak

arasında

üzere,

transferi ile devamlı lifli keçenin basınçla veya vakumla

sınırlar

kalıplanması gibi) uygunluğu, TL tarafından ayrıca

yapılacaktır.

onaylanacaktır.

şekillendirilmesi ile birleştirilmesi arasındaki süre de, bu

Benzer

kalmasını

sınırlandırılacaktır.

şekilde,

sağlayacak yapı

tarzda

elemanlarının

sınırlar arasında tutulacak, bu mümkün olmazsa, tabaka 2.2

Kalıplar

yüzeyi uygun bir yapışma temini için, aşındırıcı bir madde ile pürüzlendirilecektir. Havaya maruz reçine pelteleşecek

Tabakaların imalatında kullanılan kalıplar, reçinenin

tarzda tabaka imal işlemine ara verilirse, sonraki herhangi

polimerizasyonuna etki etmeyen, uygun malzemeden

takviye katmanından ilki, kırpıntılı keçe tipinde olacaktır.

yapılacak, şekil ve form düzgünlüğü bozulmayacak şekilde takviye edilecektir.

Takviyeler, tüm tabaka mukavemetinin devamlılığını

C

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

sağlayacak

tarzda

birleştirmeler,

bindirmeli

düzenlenecektir. olacak

ve

Takviyedeki

tabakanın

2.4

4 - 13

Tabakaların sertleşmesi ve sökülmesi

tüm

kalınlığında şaşırtmalı olarak yapılacaktır.

Yayma

işleminin

bitiminden

sonra,

kalıplanan

malzemeler, sökülmeden önce reçinenin sertleşmesini Reçinenin ve kırpılmış cam elyaflarının birlikte püskürtme

temin edecek bir süre kalıpta bırakılacaktır. Bu süre,

ile uygulaması halinde, aşağıdaki genel isteklere de

reçine tipine ve kalıplanan malzemenin karmaşıklığına

uyulacaktır:

göre değişebilir, ancak, imalatçı tarafından aksine bir süre belirtilmedikçe, 24 saatten az olmayacaktır.

-

Birlikte püskürtme ile yayma sistemi kullanılmadan önce, imalatçı kullanıcıların yeterliliği ve

Tekne, güverte ve büyük parçalar, kalıptan çıkarılmak için

teçhizatın verimliliğini sağlayacaktır;

ve teknenin montajı sırasında, uygun şekilde bağlanacak ve desteklenecektir.

-

Yukarıdaki yayma tekniği kullanımı, tatminkar bir tabaka imal işlemini temin için, her noktaya

Yapılar

ulaşma

incelemesine

olanağının

bulunduğu

yapı

kalıp

şartlarında tabi

olan

söküldükten son

ve

sertleştirme

TL'nun işlemi

uygulamasından önce, imalatçı tarafından önerilen ve en

elemanlarıyla sınırlıdır;

az 24 saat olan bir süre boyunca, stabilize olması için -

Kullanımdan

önce,

püskürtme

ile

yayma

bekletilecektir.

teçhizatı, ağırlık olarak gerekli cam elyaf oranını sağlayacak tarzda kalibre edilecektir. Aynı

2.5

Tabakalardaki hatalar

zamanda, püskürtücü de, gerekli katalizör oranını, genel püskürtme şartlarını ve uygun

Tabakaların imalat işlemleri, başlıcaları, yüzeysel çat-

boyda kırpılmış cam elyafını sağlayacak tarzda,

laklar, hava kabarcıkları nedeniyle oluşan yüzeysel ve

imalatçının yapım talimatlarına göre kalibre

dahili boşluklar, yüzey kaplama reçinesindeki çatlaklar,

edilecektir. Bu kırpıntı boyu yapısal tabakalar

emdirme işleminin yeterli olmadığı lifleri içeren iç kısım-

için, mekanik özelliklerin testlerle doğrulanması

lar, yüzey dalgalanması, doğrudan dış ortam şartlarına

halinde, 35 mm. den az olmayacaktır. Ancak,

açık reçine veya cam elyaf takviyesi bulunmayan

cam elyafların boyu hiç bir surette 25 mm. den

yüzeysel bölgeler olan hatalara meydan vermeyecek tarzda yapılacaktır. Olası hatalar, TL sörveyörünü tatmin

az olamaz;

edecek uygun onarım yöntemleri ile düzeltilecektir.

-

-

Yayma

sisteminin

kalibrasyonu,

çalışma

sürecinde periyodik olarak kontrol edilecektir;

2.6

Tabaka işleminin düzgünlüğü ve elyaf oranı,

Tabakaların üretimi işlemlerinde, tekne inşaatçısı ve TL

üretim

sörveyörü nezaretinde, test işlemleri yapılacaktır.

sırasında

sistematik

olarak

kontrol

Testler

edilecektir.

Tekne inşaatçısı, tabaka üretiminde sürekli bir kontrol Sandviç tabakaların üretim işlemi, öz malzemesine ve bu

sağlayacaktır.

malzemenin yayılma işlemi ile, sandviç tabakaların

giderilecektir.

Bulunacak

tüm

hatalar

derhal

önceden imal edilmiş parçaları arasındaki birleştirme detaylarına özel dikkat göstererek, üretici tarafından

Genel olarak, aşağıda belirtilen testler yapılacaktır:

önerilen malzemeler, işlemler ve teçhizata göre, TL tarafından

değerlendirilecektir.

Öz

malzemeleri,

1-

Kolay sökülmeyi sağlayan maddenin ve jel taba-

tabakaların reçineleriyle uyumlu ve bunlara yeterli surette

kasının

yapışmanın teminine uygun olacaktır. Paneller arasında

kontrolü,

uygulanmasından

önce,

kalıbın

yeterli bir birleştirme yapılmasının teminine özel önem verilecektir.

2-

Jel

tabakasının

kalınlığının

düzgünlüğünün kontrolü,

ve

uygulama

4 - 14 3-

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler Reçinenin ve katalizör, hızlandırıcı, sertleştirici

2.

C, D,E

Orta Kesit Modülü

ve diğer katkıların miktarının kontrolü, Dipteki orta kesit modülü (Wd) ve güvertedeki orta kesit 4-

5-

Takviyenin emilmesinin düzgünlüğünün, uygu-

modülü (Wg) aşağıda verilen W [cm3] değerinden daha az

lanmasının ve birleşiminin kontrolü,

olamaz: W = 3600 ⋅ L2 ⋅ B ⋅ 1 σu

Tabakadaki takviyenin yüzdesinin kontrolü ve kaydedilmesi, Burada;

6-

Üretim sonrası yapılan ısıl işlemlerin kontrolü,

7-

Kalıptan sökülmeden önce tabakanın genel

σu

= Dip ve güverte tabakalarının maksimum çekme ve maksimum basma mukavemetlerinden küçük olanı [N/mm2].

kontrolü,

4

8-

Kalıptan sökülmeden önce tabakanın sertliğinin kontrolü ve kaydedilmesi,

9-

Genelde,

onaylı

konstrüksiyon

belirtilen

kalınlıktan

%15'den

Ayrıca, orta kesit atalet momenti, aşağıda verilen I [cm ] değerinden az olamaz:

I = 0,14 ⋅ L ⋅ W ⋅ σu

planlarında fazla

farklı

olmaması gereken, tabaka kalınlığının kontrolü,

3.

Orta Kesit Modülünün Hesaplanması

Genel olarak, en az 0,4 L gemi boyunca devam eden tüm 10-

Tekneden alınan tabakalardaki veya tekne tabakasının

üretimi

sırasında

hazırlanan

tabakalardaki mekanik testler.

devamlı elemanlar, kaplamalar ve boyuna takviyeler, orta kesitin

atalet

modülünün

hesaplanmasında

dikkate

alınacaktır.

Kural olarak, yukarıda belirtilen kontroller, TL sörve-

Güverte veya dipteki kesit modülü; atalet momentinin,

yörünün huzurunda yapılacaktır. TL'den üretim yapısı ve

güverte kemeresinin veya omurga üstünden geçen hattın

kalite kontrol sistemi sertifikası almış olan tersaneler, TL

tarafsız eksene olan mesafesine bölünmesi ile elde

sörveyörü olmaksızın bu kontrolleri yapabilirler.

edilecektir.

D.

Tekne Boyuna Mukavemeti

E.

Dış Kaplama

1.

Genel

1.

Genel

Bu Bölüm'de verilen yapısal boyutlandırmalar, boyu (L) 30 m. den büyük olmayan ve sınırlı güverte açıklığına sahip teknelerin boyuna mukavemeti için de yeterli olarak kabul edilecektir.

Boyları daha fazla olan ve tekne genişliğine (B) göre önemli ölçüde büyük ve teknenin bir kısmında devam eden güverte açıklığına sahip teknelerde, boyuna mukavemet kontrolü gerekebilir.

Bu tip bir kontroldeki veriler, tabaka kalitesine ve teknenin yerleşim düzenine bağlı olarak, her durum için ayrı ayrı olmak üzere, TL tarafından kararlaştırılacaktır.

Dip ve borda kaplaması, tekil tabakalı veya sandviç yapılı olarak, yapılabilir.

Teknede iki çözüm birlikte kullanılıyorsa, iki tip arasında kademeli bir geçiş sağlanmalıdır.

Dip kaplama, sintine kenarına ve sintine dönümünün üst sınırına kadar devam edecektir.

Borda kaplaması ile dip kaplama kalınlığı arasında 3 mm. den fazla fark varsa, bir geçiş bölgesi gereklidir.

E

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

4 - 15

Pervane şaftı kolları ve dümen boynuzu civarında, dip

Tekne iki yarım tabakadan oluşuyorsa, omurga birleşimi,

kaplama kalınlığı, kural olarak, hesaplanan dip kaplama

Şekil 4.5'de gösterilen şekilde veya benzer bir yolla

kalınlığına göre %100 arttırılır ve ilave iç takviyeler

yapılacaktır.

konulur.

4.

2.

Baş ve Kıç Bodoslama veya Ayna

Tanımlar ve Semboller Baş ve kıç bodoslamanın kalınlığı, omurga kalınlığından

S

= Kaplama panelinin büyük olan boyutu [m],

s

= Normal boyuna ve enine takviyeler arası mesafe

daha az olmayacaktır. Bu değer, en derin yüklü su hattına kadar devam ettirilecektir. Yüklü su hattı üstünde kalınlık, dip kaplama kalınlığı değerine kadar azaltılabilir.

[m], Aynanın p

= Bölüm 2, E'de verilen boyutlandırma basıncı [kN/m2],

kalınlığı,

stifnerler

için

ilgili

"s"

değerini

kullanarak borda kaplaması için elde edilen kalınlık değerinden az olamaz.

kof, ko = B, 3.5.2'de tanımlanan katsayılar.

Kıçtan takma (outboard) veya kıçtan tahrikli (stern drive) motorların konulduğu hallerde, yukarıda belirtilen kalınlık

3.

Omurga

uygun şekilde arttırılacaktır. Bu arttırma, örneğin; uygun kalınlıklı kontrplak özlü çift tabakalı yapı ile yapılabilir.

Omurga, tüm tekne boyunca devam edecek ve genişliği bCH [mm] aşağıda belirtilen değerden az olmayacaktır: bCH = 30 ⋅ L

5.

Dümen Boynuzu

Yarı askı dümenlerde (Bölüm 2, B'de Şekil 2.1'de Tip II B dümen), ilgili dümen boynuzu boyutları ve kalınlığı,

Omurganın kalınlığı tCH [mm], aşağıda verilen değerden

dümen boynuzunun boyuna eksenine göre I atalet

daha az olamaz:

momenti [cm ] ve yatay kesitin W kesit modülü [cm ], en

4

az tCH = 1,4 ⋅ t

3

aşağıda

verilen

değerlerde

olacak

şekilde

belirlenecektir: 2 2 I = A ⋅ h ⋅ V 10 − 3

Burada, t değeri, "s"'nin ilgili stifnerler arası mesafe

36

olduğu esasına göre, 6'da belirtilen şekilde hesaplanan t1 ve t2 [mm] değerlerinden büyük olanıdır.

W=

"s"nin hesaplanmasında, sintine kalkımı ≥ 12° olması

A ⋅ h2 ⋅ V 2 55

Burada;

halinde omurga bir stifner olarak kabul edilecektir.

A

= Dümen boynuzu tarafından taşınan dümen alanı [m2],

tCH kalınlığı, dip kaplama kalınlığına doğru giderek azaltılacak ve U - biçimli omurgaya sahip teknelerde, enine yönde Şekil 4.2 (b)'de belirtildiği gibi enine yönde devam

ettirilerek,

giderek

dip

kaplama

h

kalınlığına

= Tekneye birleşim yerindeki dümen boynuzu kesitinden, iğnecik alt kenarına (dümen boynuzu

indirilecektir.

topuğunun alt kenarına) kadar olan düşey mesafe [mm],

Yelkenli ve balast omurgalı teknelerde, balast omurga boyunca omurga kalınlığı %30 arttırılacaktır. Bu artım

V

= Teknenin maksimum dizayn hızı [knots].

balastın baş ve kıçına doğru yeterli boyda devam ettirilecektir.

6.

Dip

Dip Kaplama kaplama

kalınlığı,

aşağıdaki

formüllere

göre

4 - 16

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

hesaplanan t1 ve t2 değerlerinin [mm] büyük olanından

E,F

7.

Şiyer Sırası Kaplaması ve Borda Kaplaması

7.1

Şiyer sırası

daha az olamaz: t1 = k1 ⋅ ka ⋅ s ⋅ kof ⋅ p0,5 L>20 m. olan teknelerde, şiyer sırası genişliği [mm] en az 0,5

t2 = 16 ⋅ s ⋅ kof ⋅ H

25 L [m] olacak ve kalınlığı, tc [mm], aşağıda verilen değerden az olmayacaktır;

Burada; tc = 1,3 ⋅ t k1

= 0,26 (p = p1 kabulünde) Burada; t, 7.2'de verilen t1 ve t2 kalınlıklarından büyük

ka

= 0,15 (p = p2 kabulünde)

olanıdır.

= Tablo 4.4'de verilen S/s'e bağlı bir katsayı.

7.2

Borda kaplaması

Dip kaplama kalınlığı, hiçbir surette, borda kaplaması

Borda kaplaması kalınlığı [mm], aşağıdaki formüllerle

kalınlığından az olamaz.

hesaplanan t1 ve t2 değerlerinin büyük olanından daha az olamaz:

Belirgin bir eğriliğe sahip kaplamalarda, örneğin; yelkenli teknelerde

görüldüğü

gibi,

yukarıdaki

0,5

t1 = k1 ⋅ ka ⋅ s ⋅ kof ⋅ p

formülle

hesaplanan kalınlık (1-f/s) ile çarpılarak azaltılabilir.

0,5

t2 = 12 ⋅ s ⋅ kof ⋅ H

Burada f, ilgili levhanın uçlarını birleştiren hat ile levhanın yüzeyi arasındaki mesafedir [m]. Bu azaltma 0,7'den

k1 ve ka değerleri 6'da belirtilmiştir.

daha az alınamaz.

Tablo 4.4

F.

Motorlu

S/s

ka

1

17,5

1,2

19,6

1,4

20,9

1,6

21,6

1,8

22,1

2,0

22,3

Döşekler, bordalar tarafından veya enine perdelerin

>2

22,4

taşıdığı iç omurgalar tarafından desteklenir.

veya

omurgaları

Tek Dip Yapıları

motorsuz

bölgesinde,

yelkenli balast

1.

Bu Kısım, enine veya boyuna sistemlerdeki tek dip yapılarının boyutlandırılması ile ilgili kriterleri vermektedir.

Boyuna dip yapılar; döşeklerle desteklenen boyuna yerleştirilmiş normal takviyelerden oluşur.

teknelerin

omurga

balast

genişliğinin

omurga genişliğinden büyük olduğu hallerde, dip kaplama kalınlığı omurga değerine kadar arttırılacaktır.

Genel

L>15 m. olan teknelerde, merkez iç omurga konulacaktır.

L>20 m. olduğunda, ayrıca her bir tarafa 1'er adet yan iç omurga konulacaktır.

U-şeklindeki omurgalarda veya sintine kalkımı ≥ 12° olduğunda, merkez iç omurga konulmayabilir, ancak bu durumda en az bir boyuna kirişin konulması tavsiye edilir.

F

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

Makina dairesinin dibi, döşek ve kirişlerden oluşan derin

4 - 17

Burada;

döşek sistemi ile takviye edilecektir. Kirişler, makina dairesi dışında da uygun bir boyda devam ettirilecek ve

k1

= 1,5 (p = p1 kabulünde)

diğer bölgelerdeki mevcut kirişlere bağlanacaktır. = 1,0 (p = p2 kabulünde) Pervane şaftı kolları, dümen boynuzu ve balast omurga S

bölgelerinde, ilave dip takviyeleri konulacaktır.

= Döşekler arası mesafeye eşit olan, boyuna postaların desteklenmeyen boyu [m].

Enine sistem; enine doğrultuda konulmuş, enine perdeler veya takviyeli döşeklerle desteklenmiş kirişler tarafından

3.2

Döşekler

desteklenen, her postada bir yer alan normal takviyeler (döşekler)'den oluşur. L>10 m. olan teknelerde, merkez iç

Döşeklerin "S" desteklenmeyen boyunun ortasındaki WD

omurga konulacaktır. L>15 m. olduğunda, ayrıca her bir

kesit modülü [cm3] aşağıda verilen değerden az olamaz:

tarafa 1'er adet yan iç omurga konulacaktır. U-şeklindeki 2

WD = k1 ⋅ b ⋅ S ⋅ ko ⋅ p

omurgalarda veya sintine kalkımı ≥ 12° olduğunda, merkez iç omurga konulmayabilir, ancak bu durumda, boyutları normal bir döşeğinkine eşit bir boyuna kirişin

Burada;

konulması tavsiye edilir. k1

= 2,4 (p = p1 kabulünde),

Pervane şaftı kolları, dümen boynuzu ve balast omurga bölgelerinde, boyutları yeterince arttırılmış ilave döşekler

= 1,2 (p = p2 kabulünde),

konulacaktır. b Makina dairesinin dibi, döşek ve kirişlerden oluşan derin

= İncelenen döşeğe komşu olan iki döşeğin arasındaki mesafenin yarısı [m],

döşek sistemi ile takviye edilecektir. Kirişler, makina dairesi

dışındaki

mevcut

kirişlerin

devamı

olarak

S

konulacaktır.

= İki destekleyici eleman (bordalar, iç omurgalar) arasındaki

mesafeye

eşit

olan,

döşeklerin

desteklenmeyen boyu [m].

2.

Tanımlar ve Semboller U-şeklindeki omurgalarda veya sintine kalkımının ≥ 12°

s

= Normal boyuna ve enine takviyeler arası mesafe [m],

olduğu

durumlarda,

S

desteklenmeyen

boyu,

iç

omurgalar veya bordalar arasındaki mesafe göz önüne alınarak hesaplanacaktır. Bu durumda WD kesit modülü

p

= Bölüm 2, E'de verilen boyutlandırma basıncı

%40 azaltılabilir.

2

[kN/m ], Eğer, her iki tarafa da, o bölgedeki döşek yüksekliğine ko

= B.3.5.2'de tanımlanan katsayı.

eşit yükseklikte yan iç omurgalar konulmuşsa, kesit modülü ayrıca %10 azaltılabilir.

3.

3.1

Boyuna Sistemde Yapılar 3.3

İç omurgalar

3.3.1

Merkez iç omurga

Dip boyuna postaları 3

Dip boyuna postalarının W kesit modülü [cm ], aşağıda verilen değerden az olamaz:

Döşeklere destek oluşturan merkez iç omurganın WMİO 3

kesit modülü, [cm ], aşağıda verilen değerden az olamaz: 2

W = k1 ⋅ s ⋅ S ⋅ ko ⋅ p WMİO = k1 ⋅ bMİO ⋅ S2 ⋅ ko ⋅ p

4 - 18

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

Burada;

F

Yan iç omurgaların, döşeklere destek oluşturmadığı 3

durumlarda, WYİO kesit modülü [cm ], aşağıda verilen k1

= 3.2'de tanımlanan değer,

bMİO

= Destekleyici iki yan iç omurga arasındaki

değerden az olmayacaktır: WYİO = k1 ⋅ b'YİO ⋅ S2 ⋅ ko ⋅ p

mesafenin yarısı veya destekleyici yan iç omurgalar yoksa B/2 [m], S

= İki

destekleyici

Burada;

eleman

(enine

perdeler,

k1

= 3.1'de tanımlanan değer,

b'YİO

= Komşu iki yan iç omurga arasındaki veya borda

döşekler) arasındaki mesafeye eşit olan, iç omurganın desteklenmeyen boyu [m].

ile ilgili yan iç omurga arasındaki mesafenin yarısı [m],

Merkez iç omurganın, döşeklere destek oluşturmadığı 3

durumlarda, WMİO kesit modülü [cm ] aşağıda verilen değerden az olmayacaktır: 2

WMİO = k1 ⋅ b'MİO ⋅ S ⋅ ko ⋅ p Burada;

S

= Döşekler arası mesafe [m].

4.

Enine Sistemde Yapılar

4.1

Normal döşekler 3

k1

= 3.1'de tanımlanan değer,

Normal döşeklerin WD kesit modülü [cm ], aşağıda verilen

b'MİO

= Varsa, iki yan iç omurga arasındaki mesafenin

değerden az olamaz: WD = k1 ⋅ s ⋅ S2 ⋅ ko ⋅ p

yarısı, yoksa B/2 [m], S

Burada;

= Döşekler arası mesafe [m].

3.3.2

Yan iç omurgalar

Döşeklere destek oluşturan yan iç omurgaların, WYİO

k1

= 3.1'de tanımlanan değer,

S

= Döşekleri destekleyen elemanlar (iç omurgalar,

3

bordalar)

kesit modülü [cm ] aşağıda verilen değerden az olamaz:

arasındaki

mesafeye

eşit

olan,

döşeklerin desteklenmeyen boyu [m].

2

WYİO = k1 ⋅ bYİO ⋅ S ⋅ ko ⋅ p 4.2

Merkez iç omurga

Burada;

3

Merkez iç omurganın WMİO kesit modülü [cm ], aşağıda verilen değerden az olamaz:

k1

= 3.2'de tanımlanan değer,

bYİO

= Komşu iki yan iç omurga arasındaki veya borda

2

ile ilgili yan iç omurga arasındaki mesafenin yarısı [m], S

= İki

destekleyici

eleman

(enine

perdeler,

döşekler) arasındaki mesafeye eşit olan, yan iç omurgaların desteklenmeyen boyu [m].

WMİO = k1 ⋅ bMİO ⋅ S ⋅ ko ⋅ p Burada; k1

= 3.2'de tanımlanan değer,

bMİO

= Destekleyici iki yan iç omurga arasındaki mesafenin yarısı, destekleyici yan iç omurgalar yoksa, B/2 [m],

F, G S

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

= İki

destekleyici

döşekler)

eleman

arasındaki

(enine

mesafeye

perdeler, eşit

p

4 - 19

= Bölüm 2, E'de verilen boyutlandırma basıncı 2

[kN/m ],

olan,

merkez iç omurganın desteklenmeyen boyu [m].

4.3

ko

= B.3.5.2'de tanımlanan katsayı.

3.

Normal Takviye Elemanları

Yan iç omurgalar

Yan iç omurgaların WYİO kesit modülü [cm3], aşağıda verilen değerden daha az olamaz:

3.1

WYİO = k1 ⋅ bYİO ⋅ S2 ⋅ ko ⋅ p

Postalar

Postaların Wp kesit modülü [cm3], aşağıda verilen değerden daha az olamaz:

Burada; Wp = k1 ⋅ s ⋅ S2 ⋅ ko ⋅ p k1

= 3.2'de tanımlanan değer, Burada;

bYİO

= Komşu iki yan iç omurga arasındaki veya borda ile ilgili yan iç omurga arasındaki mesafenin

k1

= 1,75 (p = p1 kabulünde)

yarısı [m], = 1,10 (p = p2 kabulünde) S

= İki

destekleyici

eleman

(enine

perdeler,

döşekler) arasındaki mesafeye eşit olan, yan iç

S

= Destek elemanları arasındaki mesafeye eşit olan, postaların desteklenmeyen boyu [m].

omurgaların desteklenmeyen boyu [m].

Normal

postalar,

kemere

ve

döşeklerden

oluşan

G.

Borda Yapıları

destekleyici elemanlara yeterli şekilde bağlanmalıdır.

1.

Genel

3.2

Bu

Kısım,

yapılarının

enine

veya

takviyelerinin

boyuna

sistemdeki

boyutlandırılması

ile

borda ilgili

Boyuna postalar

Boyuna postaların WP kesit modülü [cm3], aşağıda verilen değerden daha az olamaz:

kriterleri vermektedir.

2

WP = k1 ⋅ s ⋅ S ⋅ ko ⋅ p Boyuna tip yapılar, derin postalar veya enine perdelerle desteklenen normal boyuna stifnerlerden oluşur.

Burada;

Enine tip yapılar, derin stringerler, güverteler, platformlar

k1

= 1,9 (p = p1 kabulünde)

veya dip yapılarıyla desteklenen düşey yerleştirilmiş normal takviye elemanlarından (postalar) oluşur.

Yelkenli

teknelerin

direkleri

ve

balast

omurgaları

bölgelerinde, ayrıca makina dairelerinde ve genel olarak

= 1,0 (p = p2 kabulünde) S

lerden oluşan destek elemanları arasındaki

açık güvertedeki büyük açıklıklar civarında derin postalar

mesafeye

gereklidir.

2. s

Tanımlar ve Semboller = Boyuna ve enine normal takviyeler arası mesafe [m],

= Genel olarak, derin postalar veya enine perdeeşit

olan,

boyuna

postaların

desteklenmeyen boyu [m].

4.

Derin Elemanlar

4.1

Derin postalar

Derin postaların WDP kesit modülü [cm3], aşağıda verilen

4 - 20

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

değerden daha az olamaz: WDP = k1 ⋅ KDP ⋅ s ⋅ S2 ⋅ ko ⋅ p Burada;

H.

Güverteler

1.

Genel

G, H

Bu Kısımda, güvertelerin, kaplamasının ve takviyelerinin veya destek yapılarının, boyutlandırılması ile ilgili kriterler

k1

= 1,0 (p = p1 kabulünde)

ve formüller verilmektedir.

= 0,7 (p = p2 kabulünde)

Güvertelerin takviye ve destek yapıları; punteller veya enine veya boyuna perdeler tarafından desteklenen,

KDP

= 2,5

normal boyuna elemanları veya derin stringeri destekleyen derin postalar için,

kirişler ve/veya derin kemerelerden oluşan sistemle desteklenen, boyuna veya enine doğrultuda konulan normal takviyeler, kemereler veya boyuna kemerelerden

= 1,1

normal

boyuna

elemanları

destek-

ibarettir.

lemeyen derin postalar için, Yelkenli teknelerin direkleri civarına, derin postalarla s

= Derin postalar arası mesafe veya derin postalar

birlikte bulunan derin kemereler konulacaktır.

ile, ilgili derin postaya komşu enine perde arası mesafenin yarısı [m],

Güverteleri veya güverte evleri üzerinde direk bulunan yelkenli teknelerde, direk tabanı bölgesine bir puntel veya

S

= Derin postayı destekleyen elemanlar arasındaki

perde konulacaktır.

mesafeye eşit olan, desteklenmeyen boy [m].

2.

4.2

Tanımlar ve Semboller

Derin stringerler pdc 3

= Hesaplama güvertesi

Derin stringerlerin WDS kesit modülü [cm ], aşağıda

En az 0,6 L boyunca devam eden ve bordadaki

verilen değerden daha az olamaz:

yapısal elemanlara etkili bir mesnet oluşturan, en derin yüklü su hattı üzerindeki ilk güverte.

2

WDS = k1 ⋅ KDS ⋅ s ⋅ S ⋅ ko ⋅ p Bu güverte, ideal olarak, tüm gemi boyunca Burada; k1

devam etmelidir,

= 4.1'de verilen değer,

s

= Normal enine veya boyuna takviyeler arası mesafe [m],

KDS

= 2,5

normal

düşey

stifnerleri

(postaları)

destekleyen derin stringerler için,

h

= Bölüm 2, E'de verilen boyutlandırma yüksekliği değeri [m],

= 1,1

normal düşey stifnerleri desteklemeyen ko, kof = B.3.5.2'de tanımlanan katsayılar.

derin stringerler için, s

= Derin stringerler arası mesafe veya başka

3.

Güverte Kaplaması

3.1

Açık güverte

stringer veya güverte olmaması durumunda; 0,5 H [m], S

derin

Aynı zamanda mukavemet güvertesi olduğu da dikkate

postalardan oluşan, stringer destek elemanları

alınarak, açık güverte kaplamasının kalınlığı t [mm],

arasındaki mesafeye eşit olan, desteklenmeyen

aşağıda verilenden daha az olamaz:

= Genel

boy [m].

olarak,

enine

perde

veya

H

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler 0,5

t = 0,15 ⋅ ka ⋅ s ⋅ kof ⋅ L1

4.2

4 - 21

Derin takviyeler

L>20 m. olan teknelerde, genişliği [mm] 25 L'den ve

Kirişlerin ve derin kemerelerin WDT kesit modülü [cm3],

kalınlığı aşağıda verilen değerden az olmayan, bir

aşağıda verilen değerden daha az olamaz:

stringer levhası konulur: 2

WDT = 15 ⋅ b ⋅ S ⋅ h ⋅ ko 0,5

t = 0,2 ⋅ ka ⋅ s ⋅ kof ⋅ L1

Burada; Burada; b ka

= E.6'da tanımlanan değer,

L1

= 15 m. den az alınamayacak olan, boyut-

= Kemere üzerinde yer alan güverte şeridinin ortalama genişliği [m]. b'nin hesaplanmasında olası açıklıklar dikkate alınmayacaktır.

landırma boyudur [m].

S

= İki destek elemanı (punteller, diğer derin takviyeler, perdeler) arasındaki mesafeye eşit

3.2

Alt güverteler

olan, derin takviyelerin desteklenmeyen boyu [m].

Açık güverte altında yer alan ve yaşama mahallini oluşturan güvertelerin kalınlığı t [mm], aşağıda verilen

4.3

Punteller

değerden az olamaz: Punteller, genel olarak, malzemesi çelik veya alüminyum t = 0,13 ⋅ ka ⋅ s ⋅ kof ⋅

0,5 L1

alaşımı olan borulardan yapılacak ve tekneye cıvata ile bağlanma olanağı sağlayan dablinlere, her iki ucundan

ka

= E.6'da verilen değerdir.

da bağlanacaktır.

2

Alt güverte bir tank üstünü oluşturuyorsa, bu güvertenin

Puntellerin Ap kesit alanı [cm ], aşağıda verilen değerden

kalınlığı, I.3'de tank perdelerinin hesaplanması için verilen

daha az olamaz:

formüldeki değerden hiçbir surette az olamaz.

Ap =

4.

Güvertelerin

Takviye

ve

Q ⋅C 12,5 − 0,045 λ

Destekleme

Elemanları

Burada;

4.1

C

Normal takviyeler

= 1,0 çelik punteller için, = 1,6 alüminyum alaşımlı punteller için,

Boyuna ve enine (kemereler) yönde konulan normal 3

takviye elemanlarının WNT kesit modülü [cm ], aşağıda verilen değerden daha az olamaz:

Q

= Aşağıdaki formüle göre hesaplanan, puntel yükü [kN]:

2

WNT = 14 ⋅ s ⋅ S ⋅ h ⋅ kof ⋅ C1 Q = 6,87 ⋅ A ⋅ h Burada; Burada; C1

= 1,0

açık güverte boyuna kemereleri için, A

= 0,63

alt güverte boyuna kemereleri için,

= 0,56

enine kemereler için.

= puntele etki eden güverte sahası alanı 2

[m ]

4 - 22

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

I.

Perdeler

4.

Stifnerler

1.

Genel

4.1

Normal stifnerler

I

Su geçirmez perdelerin adedi ve konumu, genel olarak,

Normal stifnerlerin W kesit modülü [cm3], aşağıda verilen

Bölüm 2, A'da belirtilenlere uygun olacaktır.

değerden az olamaz: W = 13,5 ⋅ s ⋅ S2 ⋅ h ⋅ c ⋅ ko

Bu Kısım'da belirtilen boyutlandırmalar, tekil tabakalı veya sandviç tipindeki takviyeli plastikten yapılmış perdelere

c katsayısı değerleri ile, h boyutlandırma yüksekliği Tablo

uygulanır.

4.6'da verilmiştir.

Tanklar hariç olmak üzere, ahşaptan yapılmış perdelerde, tip onaylı kontrplak kullanılacak ve boyutları Bölüm 3'de

4.2

Derin takviyeler

belirtilenden daha az olmayacaktır.

Normal düşey stifnerli perdelerin stringerlerinin ve normal 2.

yatay stifnerli perdelerin derin stifnerlerinin W kesit

Semboller

3

modülü [cm ], aşağıdaki formüle göre hesaplanır: s

= Stifnerler arası mesafe [m], W = C1 ⋅ b ⋅ S2 ⋅ h ⋅ ko

S

= İlgili stifneri destekleyen elemanlar arasındaki mesafeye eşit olan desteklenmeyen boy [m],

hs,hB = Bölüm 2, E'de tanımlanan değerler,

Burada; C1

ko, kof = B.3.5.2'de tanımlanan değerler.

3.

= 10,7 bölmeleme perdeleri için, = 18,0 tank perdeleri için,

Perde Levhaları

b

= Derin stringer veya derin stifnerin desteklendiği perde bölgesinin genişliği [m],

Perde levhası kalınlığı tp [mm], aşağıda verilen değerden daha az olamaz:

h

= Tablo 4.6'da belirtilen boyutlandırma yüksekliği.

tp = k1 ⋅ s ⋅ kof ⋅ h0,5

Tablo 4.6

k1 katsayısı ve boyutlandırma yüksekliği Tablo 4.5'de verilmiştir.

Tablo 4.5

Perdeler

k1

h [m]

Çatışma perdesi

5,8

hB

Bölmeleme perdesi

5,0

hB

Tank perdesi

5,3

hS

Stifnerler

h [m]

c

Çatışma perdesinde

hB

0,78

Bölmeleme perdesinde

hB

0,63

Tank perdesinde

hS

1,00

5.

Sıvı Taşınan Tanklar

Bu maddedeki "tank" ifadesi, teknenin bir parçasını oluşturan ve sıvı taşınmasında kullanılan (su, yakıt veya yağlama yağı) bünye tankları anlamındadır.

I, J

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

Parlama noktası ≤ 55°C olan yakıtların taşınması için, Bölüm

2,

D'ye

göre,

bağımsız

metalik

h

4 - 23

= Tablo 4.7'de verilen boyutlandırma yüksekliği

tankların

[m],

kullanılması gereklidir. = B.3.5.2'de verilen katsayı.

kof Yakıt veya yağlama yağı taşınması amaçlanan tanklar,

Tablo 4.7

tekil tabakalı yapılardan yapılacaktır.

Sandviç tip yapılar, TL'nun belirleyeceği koşullara göre

Perde tipi

h [m]

kabul edilebilir. Ancak, sıvı ile temasta bulunan iç cidarın kalınlığı 8 mm. den daha az olamaz.

Yakıt veya yağlama yağı taşınacak tanklar, ilgili TL isteklerine göre, tabakanın yangın testine tabi tutulması

1. sıra cephe perdesi

3

2. sıra cephe perdesi

1,5

Herhangi bir konumdaki diğer perdeler

1,2

koşulu ile, kullanılabilir.

3.

Stifnerler

Bahis konusu testler, tabaka kalınlığının 10 mm. den az olmaması ve tankın iç cidarının hidrokarbidlere dayanımlı

Dış duvar perdelerinin stifinerlerinin W kesit modülü

reçine ile ve dış cidarının da kendinden söner tip reçine

[cm ], aşağıda verilen değerden az olamaz:

3

ile kaplı olması koşuluyla, yapılmayabilir.

2

W = 5,5 ⋅ s ⋅ S ⋅ h ⋅ ko Tabaka örnekleri, yakıt içine daldırma işleminden sonra, ilgili TL isteklerine göre, mekanik testlere tabi tutulacaktır.

Burada; h

J.

Üst Yapılar

1.

Genel

İlk sıra üst yapılar veya güverte evleri, en üst devamlı

= Tablo 4.7'de verilen boyutlandırma yüksekliği [m],

ko

= B.3.5.2'de verilen katsayı,

s

= Stifnerler arası mesafe [m],

S

= İlgili stifneri destekleyen elemanlar arasındaki

açık güvertenin üzerinde, ikinci sıra, ilk sıranın üstünde ve diğerleri de aynı şekilde devam etmek üzere kabul

mesafeye eşit olan, stifnerlerin desteklenmeyen

edilecektir.

boyu [m].

Alttaki ara güvertelere, üst yapı ve güverte evinin içinden giriş yoksa, TL'nun kararına bağlı olarak, bu kısımda

4.

Üst Yapı Güverteleri

verilenlere göre azaltılmış boyutlar kabul edilebilir. Üst yapı güverte kaplaması kalınlığı t [mm], aşağıdaki 2.

Dış Duvar Kaplaması

formüle göre hesaplanacaktır: 0,5

t = 3,7 ⋅ s ⋅ kof ⋅ h

Dış duvar kaplaması kalınlığı t [mm], aşağıdaki formüle göre hesaplanır: t = 3,7 ⋅ s ⋅ kof ⋅ h0,5 Burada; s

= Stifnerler arası mesafe

Burada; s

= Stifnerler arası mesafe [m],

kof

= B.3.5.2'de verilen katsayı,

h

= Bölüm 2, E'de verilen boyutlandırma yüksekliği [m].

4 - 24 5.

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler Güverte Takviyeleri

J, K

dokümanların sağlanması koşulu ile, eşdeğerlilik kriterine göre,

Boyuna ve enine güverte kemerelerinin W kesit modülü

her

durum

için

ayrı

ayrı

olmak

üzere

değerlendirilecektir.

[cm3], aşağıda verilen değerden az olamaz: 2.

Genel

2

W = 5,5 ⋅ s ⋅ S ⋅ h ⋅ ko Genel olarak, iç ve dış cidarlar; tabaka oluşumu, direnç Burada; S

ve elastisite özellikleri bakımından eşdeğerdedir.

= Destekleyici elemanlar arasındaki mesafeye eşit olan, stifnerlerin desteklenmeyen boyu [m],

s, h

Özellikle, balast omurgalı yelkenli teknelerde olmak üzere, omurga bölgesinde, tekne eklentilerinin yer aldığı bölgelerde (pervane şaftı kolları ve dümen boynuzu

= 4'de tanımlanan değerler.

bölgeleri), üst güverteye bağlantı bölgesinde ve genelde

Derin kemere ve kirişler ile normal punteller, H'ye göre boyutlandırılacaktır.

cıvatalı bağlantı yapılacak yerlerde, kural olarak tek cidarlı tabaka kullanılacaktır.

Bu

K.

Sandviç Konstrüksiyonlu Tekne Yapılarının

Boyutlandırılması 1.

bölgelerde,

sandviç

tabakaların

kullanımı;

öz

malzemesinin özellikleri ile, saplama ve cıvataların geçtiği deliklerden su sızıntısını önleyici önlemleri göz önünde tutarak. TL tarafından özel olarak değerlendirilecektir.

Giriş Bünyesel yakıt tankları bölgesinde sandviç tabakaların

Bu Kısım'da incelenen sandviç tip tabakalar, düşük

kullanılması tavsiye edilmez. Bu tip bir kullanım, I'da

yoğunluklu ve mekanik özellikli bir öz tabakasına bağlı,

belirtildiği üzere, sıvı ile temas eden cidarın kalınlığının

takviyeli

arttırılması ile kabul edilebilir.

plastikten

yapılmış

iki

ince

tabakadan

oluşmuştur.

3.

Semboller

Öz malzemesi, genel olarak, balsa ağacı, çeşitli özgül ağırlıktaki plastik köpük veya bal peteği yapısındaki vb.

S

diğer malzemelerden yapılır. Bu malzemeler, basınç veya

= Sandviç yapıyı destekleyen elemanlar (perdeler, derin postalar) arasındaki mininum mesafeye

çekme gerilmeleriyle kolaylıkla şekil değiştirmelerine

eşit olan, sandviç yapı şeridinin desteklenmeyen

karşın, kesme gerilmelerine karşı iyi direnç gösterirler.

boyu [m],

Özün kalınlığı yanında, dış iki tabakanın kalınlığı ihmal edilebilir

düzeydedir. Buna

karşın

öz

p

= Bölüm

2,

E'de

tanımlanan

boyutlandırma

2

malzemenin

basıncı [kN/m ],

elastisite modülü, dış tabakalarınkine göre ihmal edilebilir. h Dik doğrultudaki kuvvetler ve eğme momentleri sadece dış

yüzeyler,

kesme

kuvvetleri

ise,

öz

= Bölüm 2, E'de verilen boyutlandırma yüksekliği [m],

malzeme

tarafından karşılanır. Aşağıdaki maddelerde verilen

Rto

= Dış cidarın maksimum çekme mukavemeti 2

boyutlandırma değerleri, yukarıda belirtilen varsayımlara

[N/mm ],

göre değerlendirilecektir.

Rti

= İç

cidarın

maksimum

çekme

mukavemeti

2

Sandviç yapıların farklı yöntemlerle boyutlandırılması

[N/mm ],

ve/veya yukarıda belirtilen özelliklere uymayan öz malzemeleri ile dış cidarların olması halinde, kullanılan malzemelerin ve yapılan tüm testlere ait tüm teknik

Rco

= Dış cidarın maksimum eğilme mukavemeti [N/mm2],

K Rci

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler = İç

cidarın

maksimum

eğilme

mukavemeti

EA

= Öz malzemesinin basma elastisite modülü

2

2

[N/mm ], τ

[N/mm ],

= Sandviç öz malzemesinin maksimum kesme

GA

= Öz malzemesinin kesme elastisite modülü

2

[N/mm2],

gerilmesi [N/mm ], ha

4 - 25

= Sandviç öz malzemesinin net yüksekliği [mm].

σC

= İlgili cidara etki eden etkin basma gerilmesi [N/mm2],

4.

Cidarların Minimum Kalınlığı ν

= İlgili cidar tabakasının Poisson katsayısı.

Cidar tabakalarının kalınlığı, aşağıdaki maddelerde verilen kesit modüllerini sağlayacak şekilde olacak, ayrıca,

aşağıda

verilen

formüllerle

elde

5.

Dip

edilen

değerlerden daha az olmayacaktır [mm]:

1 cm. genişliğindeki dip sandviç tabaka şeridinin dış ve iç 3

cidarlarının WSo ve WSi kesit modülleri [cm ], aşağıdaki a)

formüllerde verilen değerlerden az olamaz:

Dip için

b)

to = 0,50 ⋅ (2,2 + 0,25 L)

WSo = k1 ⋅ p ⋅ S 2 ⋅ 1 R co

ti = 0,40 ⋅ (2,2 + 0,25 L)

WSi = k1 ⋅ p ⋅ S 2 ⋅ 1 R ti

Borda ve açık güverte için

Burada;

to = 0,45 ⋅ (2,2 + 0,25 L)

k1

ti = 0,35 ⋅ (2,2 + 0,25 L)

= 1,6 (p = p1 kabulünde) = 0,4 (p = p2 kabulünde)

1 cm. genişliğinde sandviç tabaka şeridinin IS atalet

Burada;

momenti [cm4], aşağıdaki değerden az olamaz: to

= Sandviç yapının dış tabakasının kalınlığı,

ti

= Sandviç yapının iç tabakasının kalınlığı.

IS = 40 ⋅ S ⋅ W ⋅ R

ES

Burada; Esnek dengenin bozulmasına dayanımla ilgili olarak kalınlığın yeterli olması koşuluyla, yukarıda verilen

R

= İki cidarın maksimum basma mukavemetinin 2

büyük olanı [N/mm ],

minimum kalınlıklardan daha az kalınlıklar da kabul edilebilir.

ES

= İki

cidarın

basma

ve

kesme

elastisite 2

modüllerinin 4 değerinin ortalaması [N/mm ], Öz malzemesi balsa ağacı veya poliüretan köpük ve diğer benzeri ürünlerden oluşan sandviç yapıların,

W

3

= WSo ve WSi değerlerinden büyük olanı [cm ].

2

aşağıdaki formülle verilen σCR [N/mm ] kritik gerilmesi, Öz malzemesinin net yüksekliği ha [mm], aşağıdaki

1,3 σC'den daha az olamaz:

⎛ E ⋅E ⋅ G σCR = 0,4 ⋅ ⎜ F A 2 A ⎜ 1− v ⎝ EF

1/ 3

⎞ ⎟ ⎟ ⎠

= İlgili cidar tabakasının basma elastisite modülü [N/mm2],

formülde verilen değerden daha az olamaz: ha =

k1 ⋅ p ⋅ S τ

Burada; k1

= 0,5 (p = p1 kabulünde)

4 - 26

Bölüm 4 – Tekne Konstrüksiyonu – Elyaf Takviyeli Plastik Tekneler

= 0,2 (p = p2 kabulünde)

6.

Ancak, WSo kesit modülünün, aynı S değeri için, 6'da borda için verilen değerden büyük alınması gerekmez:

Borda

1 cm. genişliğindeki borda sandviç tabaka şeridinin dış ve iç cidarlarının WSo ve WSi kesit modülleri [cm3], aşağıdaki formüllerde verilen değerlerden az olamaz:

WSi = k 1 ⋅ p ⋅ S 2 ⋅ 1 R ti

1 cm. genişliğinde güverte sandviç tabaka şeridinin IS atalet momenti [cm4], aşağıdaki değerden az olamaz:

IS = 40 ⋅ S ⋅ W ⋅ R

WSo = k1 ⋅ p ⋅ S 2 ⋅ 1 R co WSi = k 1 ⋅ p ⋅ S 2 ⋅ 1 R ti

ES

W, R, ES değerleri 5 'de tanımlanmıştır. Öz malzemesinin net yüksekliği ha [mm], aşağıdaki formülde verilen değerden daha az olamaz:

Burada; k1

K

= 1,6 (p = p1 kabulünde) = 0,4 (p = p2 kabulünde)

1 cm. genişliğinde sandviç tabaka şeridinin (borda) IS 4

atalet momenti [cm ], aşağıdaki değerden az olamaz:

IS = 40 ⋅ S ⋅ W ⋅ R

ES

Burada; R, ES ve W 5'de tanımlanan değerlerdir.

ha =

7 ⋅h ⋅S τ

8.

Su Geçirmez Perdeler ve Üst Yapıların Dış Duvarları Bu maddede verilen boyutlandırmalar, perdeleri ile, tank perdelerine uygulanır.

bölmeleme

"h" değerini J'de belirtilen ilgili değer kabul etmek suretiyle, söz konusu boyutlandırma üst yapı dış duvarlarına da uygulanır.

Öz malzemesinin net yüksekliği ha [mm], aşağıdaki formülde verilen değerden daha az olamaz:

ha =

k1 ⋅ p ⋅ S τ

1 cm. genişliğindeki perde sandviç tabaka şeridinin WS kesit modülü [cm3] ve IS atalet momenti [cm4], aşağıdaki değerlerden az olamaz: WS = 15 ⋅ h ⋅ S ⋅ 1 R

Burada; k1

= 0,2 (p = p2 kabulünde)

7.

IS = 40 ⋅ S ⋅ W ⋅ R

= 0,5 (p = p1 kabulünde)

Güverteler

1 cm. genişliğinde güverte sandviç tabakası şeridinin dış ve iç cidarlarının WSo ve WSi kesit modülleri [cm3], aşağıdaki formüllerde verilen değerlerden az olamaz: WSo = 15 ⋅ h ⋅ S 2 ⋅ 1 R co

ES

Burada; R

= İki cidarın maksimum basma mukavemetinin büyük olanı [N/mm2],

ES

= İki cidarın basma ve kesme elastisite 2 modüllerinin ortalama değeri [N/mm ].

Öz malzemesinin net yüksekliği ha [mm], aşağıdaki formülde verilen değerden daha az olamaz:

ha =

7 ⋅h ⋅S τ