A, B
Bölüm 7 – Makina ve Yardımcı Sistemler
7-1
BÖLÜM 7 MAKİNA VE YARDIMCI SİSTEMLER
Sayfa A.
Genel İstekler ................................................................................................................................................................ 7- 1
B.
Motorların Yapısı ve Testleri......................................................................................................................................... 7- 1
C.
Şaft Sistemi ve Pervaneler ........................................................................................................................................... 7- 5
D.
Sevk Motorları Yardımcı Sistemlerinin ve Diğer Yardımcı Sevk Sistemlerinin Yapısı ve Tekneye Montajı .......................................................................................................................................... 7- 7
E.
Motorların Tekneye Montajı.......................................................................................................................................... 7-12
F.
Takımlar, Stok Malzemeler ve Yedek Parçalar ........................................................................................................... 7-13
A.
Genel İstekler
Makina Kuralları" na göre dizel motorları (silindir çapı ≥ 3
200 mm. veya krankkeyz brüt hacmi ≥ 0,6 m olan) 1.
krankkeyz patlamasına karşın koruma cihazları ile
Uygulama Alanı
donatılacak ve her silindirde emniyet valfine (silindir çapı Bu Bölüm'deki istekler, ilerideki kısımlarda incelenen sevk
> 230 mm. için) sahip olacaktır.
sistemleri ve yardımcı sistemlere uygulanır. 1. Yukarıda belirtilenler haricindeki makina veya sistemler,
İçten Yanmalı, İçten Takma ve Kıçtan Tahrikli
Motorlar
TL tarafından ayrıca değerlendirilecektir. 1.1
Yapı için genel istekler
Bu Bölüm'ün çeşitli kısımlarında geçen "yat" veya "bot" ifadeleri, Bölüm 1, B, Madde 1.1'de tanımlanan gezinti
Motorlar, tip ve yapı yönünden, amaçlanan sevk
tekneleri anlamında kullanılmıştır.
servislerine uygun olacak ve aşırı ısınma olmaksızın, maksimum servis gücünde emniyetle çalışabilecektir.
2.
Planlar ve Testler
2.1
Planlar ve testlerle ilgili olarak Bölüm 1'deki
1.2 isteklere uyulacaktır. 2.2 verilmesi
a)
L<15 m. olan yatlarda ve botlarda, onay için zorunlu
olan
planların
ve
dokümanların
kapsamı, TL'nun görüşü alınarak daraltılabilir.
Motorların soğutulması Genel olarak, motorlar, silindir bloğu ve silindir kafalarında
bulunan
soğutma
vasıtasıyla
su
soğutulacaktır.
ile
ceketleri Su
sirkülasyonu, ana motordan tahrikli uygun pompalarla yapılacaktır. Motorlar, kapalı devre tatlı su sistemi ile de soğutulabilir. Ancak, bu durumda radyatörlere müsaade edilmez. Bu
B.
Motorların Yapısı ve Testleri
amaçla
uygun
şekilde
boyutlandırılmış
ve
korunmuş deniz suyu sirkülasyon kulerleri veya Bu kısımdaki kurallar sevk motorları için uygulanır. Teknede kullanılacak diğer motorlar tecrübelere göre imal edilecektir.Çelik Gemileri Klaslama Kurallarının, "Kısım 4,
omurga kulerleri konulacaktır.
7-2 b)
Bölüm 7 – Makina ve Yardımcı Sistemler
B
Açık mahallerde veya motor soğutması için etkili
bilmelidir. Hava temini
olarak
kullanılabilecek şekilde düzenlenmiş yeterince korumalı
havalandırılan
kapalı
mahallerde
bulunması şartıyla, hava soğutmalı motorlar
her
türlü hava koşulunda
menfezler vasıtasıyla sağlanmalıdır.
kabul edilebilir. Soğutma havasının dışarıya atılması, motora girmesine engel olacak tarzda
2.
İçten Yanmalı, Dıştan Takma Motorlar
2.1
Yapı için genel istekler
yapılacaktır. 1.3
Egzost gazı boru devresi Motorlar, tip ve konstrüksiyon yönünden, aşırı ısınma
Motorun bir parçası olan egzost boruları için, genel olarak
olmaksızın, maksimum servis gücünde çalışmaya uygun
D, 4.2'deki istekler uygulanır.
olacaktır.
1.4
2.2
Yakıt sistemi, yağlama yağı sistemi ve
Motorların soğutulması
karbüratörler Hava soğutmalı motorlar, koruma kapağı veya havanın 1.4.1
Motorun
parçası
olan
hallerde,
yakıt
ve
yağlama yağı sistemleri için, genel olarak D, Madde 2. ve
serbestçe dolaşmasına herhangi bir engel olmaksızın, açıkta çalışabilecektir.
3.'deki istekler uygulanır. 2.3 1.4.2
Egzost gazı boru devresi
Karbüratörler denizde kullanıma uygun tipte
olacak ve bu nedenle, ek ve bağlantı yerlerinden yakıt
Motorların egzost gazları su altına verilecektir. Eğer
sızıntısına yol açmayacak tarzda imal edileceklerdir.
varsa, su hattı üzerindeki egzost gazı çıkışları, yakıt
Karbüratörlerde dışarıya doğru havalandırma bulun-
buharlarının tutuşmasını önleyecek tarzda yapılacaktır.
mayacaktır. Ters akımlı tipler hariç olmak üzere, karbüratörler, olası yakıt damlamalarını emiş borusuna
2.4
Güvenlik cihazları
nakledecek, yeterli kapasiteli kollektörlerle donatılacak ve yakıt
damlamalarının
söz
konusu
kollektörlerden
6 kW'ı geçen motor güçlerinde, kullanıcının hatası
sintineye veya makina dairesine gitmesini önleyecek
durumunda, motoru durdurmak için bir güvenlik düzeni
şekilde düzenlenecektir.
bulunacaktır.
Hava emiş boruları, TL tarafından uygun görülen, alev
2.5
Karbüratörler
tutucu tertibata sahip olacaktır. a) 1.5
Elektrik teçhizatı
Elektrik teçhizatı ile ilgili olarak, Bölüm 8'e bakınız. 1.6
Karbüratörler denizde kullanıma uygun tipte olacaktır (1.4.2'ye bakınız).
b)
Ölçme ve alarm cihazları
Motorların, yakıt buharlarının dışarı çıkmasını önleyecek
tarzda
muhafaza
içine
su
geçirmez
konulduğu
olan
bir
durumlarda,
karbüratörler ve emiciler alev geri tepmesiz Motorlar, Madde D.3 (a) ve D.4.1 (c)'de belirtilen ölçme
olacak veya hava alıcısında alev kesici tertibata
ve alarm cihazlarının yerleştirilmesine uygun tertibatlara
sahip olacaktır.
sahip olacaklardır. c) 1.7
Havalandırma
Karbüratörlerin şamandıra valfleri, motor çalıştırılmaya başladığında karbüratörü doldurmak için
kullanılan
el
pompasının
basıncını,
Makina, yardımcı makina ve pompa daireleri her türlü
şamandıra deposuna yakıt girişini ayarlama
hava şartlarında makinaların kayıtsız şartsız çalışmalarını
fonksiyonunu
her an için sağlayacak şekilde, yeterince havalandırıla-
karşılamaya uygun yapıda olacaktır.
tehlikeye
sokmaksızın,
B 2.6
Bölüm 7 – Makina ve Yardımcı Sistemler Elektrik teçhizatı
6.2
7-3
Prototip motorların atölye testleri (tip testleri)
Elektrik teçhizatı ile ilgili olarak, Bölüm 8'e bakınız.
6.2.1
3.
Seri olarak üretilen motorların "prototip" motoru; yeterli
İçten Yanmalı Olmayan Motorlar
Genel
sayıda aynı tip motorlar arasından seçilen ve imalat hususunun
Bu tip motorlar, kuralların 7. ve 8. bölümleri dikkate
gereksinimlerini
alınarak, TL tarafından her durum için, ayrı ayrı
kontrolü için atölye testlerine tabi tutulan (1. veya 2.'ye
değerlendirilecektir.
bakınız) ve imalatçının TL'na tip testi için başvurusu
sağlayıp
sağlamadığı
üzerine aşağıda belirtilen yöntemlerle gücü ölçülen motor 4.
anlamındadır.
Tornistan Tertibatları
Maksimum servis gücü 4,4 kW'ı aşan motorlarla sevk
Tip testi başvurusu, TL tarafından uygun bulunan teknik
edilen tekneler, tornistan tertibatına sahip olacaktır.
dokümanlarla birlikte yapılacak ve ölçülecek güç (6.1'e
Dıştan takma motorlarda bu tertibat, motorlarla birlikte
bakınız) ile testin yapılacağı laboratuvar belirtilecektir.
olacaktır. Maksimum servis gücü 4,4 kW'ı aşmayan
Laboratuvarın teçhizatı ve cihazları, TL'nun da uygun
motorlarla sevk edilen teknelerde, etkili diğer durdurma
göreceği şekilde, motorun tipine ve gerekli ölçümlere
düzenlerinin bulundurulması şartıyla (kürekler, kanca, vs.
elverişli olacaktır.
gibi) tornistan tertibatları bulunmayabilir. Pervanenin ters hareketi
Testlerin tatminkar olarak sonuçlandırılmasından sonra,
vasıtasıyla sağlandığı dıştan takma motorlarda da
TL, ilgili test raporlarını inceleyecek ve uygun olduğu
tornistan tertibatına gerek yoktur.
durumda "Tip Onay Sertifikası" nı verecektir.
5.
6.2.2
itmesinin,
dümen
pervanesinin
dönme
Tornistan ve Redüksiyon Dişli Donanımı
Dizel motorları
Düzenleri Dizel Motorların
tornistan
ve
redüksiyon
dişli
donanımı
düzenleri, tip ve konstrüksiyon yönünden, imalatçının takdiriyle, amaçlanan sevk veya yardımcı makina hizmeti
motorların
maksimum
servis
gücü,
standart
koşullarda, devamlı güçte 3 saatlik çalışmadan sonra, tamamıyla güvenli olarak ve aşırı ısınma olmaksızın, en az bir saat süreyle motorun verebileceği maksimum aralıklı güçtür.
için kullanımlarına uygun olacaktır. Söz konusu güç, motorun çalışması için gereken ve 6.
Motorların Gücü ve Atölye Testleri
motor tarafından tahrik edilen tüm yardımcı makinalar çalışırken motorun verdiği güçtür.
6.1
Motorların gücü Bu güç, imalatçı tarafından bildirilen ve aşağıda belirtilen
Sevk
motorlarının gücünün anlamı,
aşağıdaki 6.2
maddesinde belirtildiği şekilde, atölye testlerinde ölçülen maksimum servis gücü p [kW] dir.
şekilde tip testi ile kontrol edilen güçtür: -
1 saat çeşitli yüklerde,
-
3 saat devamlı güçte (aşağıda belirtildiği gibi),
-
1 saat maksimum servis gücünde,
-
1 saat devamlı güçte (aşağıda belirtildiği gibi),
-
30 dakika motorun üretebileceği maksimum güçte.
"Kısım 4, Makina Kuralları" ndaki şartlara göre tarif ve kontrol edilen, maksimum devamlı gücü 110 kW'dan az olmayan dizel motorları için, bu güç değeri, 6.2.2'de belirtilen testleri yapmaksızın, gezinti tekneleri için maksimum servis gücü olarak kabul edilebilir.
7-4
Bölüm 7 – Makina ve Yardımcı Sistemler
B
Devamlı güç, maksimum servis gücünün %70'inden az
Bu güç, imalatçı tarafından bildirilen ve aşağıda belirtilen
ve hiç bir zaman ortalama efektif basınç, maksimum
şekilde tip testi ile kontrol edilen güçtür:
servis gücüne ait basıncın %85'inden az olmayacaktır. Güç, doğrudan krankşaft nihayetinde ölçülecek ve bu
-
30 dakika çeşitli yüklerde,
-
3 saat devamlı güçte (aşağıda belirtildiği gibi),
-
1 saat maksimum servis gücünde,
-
1 saat devamlı güçte (aşağıda belirtildiği
nedenle, krankşaftının flenci mutlaka frene bağlanacaktır. Sadece, ayrı olarak test edilmeyecek şekilde, motora tamamen birleştirilmiş aktarma düzeni ile birlikte olan motorların testleri, bu düzenle birlikte yapılacaktır. Motor, normal takıntıları ile donatılacak, ekleme, çıkarma
şekilde),
veya değişiklik yapılamayacaktır. -
30 dakika maksimum servis gücünde.
Yakıt, serviste kullanılan tipte olacaktır. Devamlı güç, maksimum servis gücünün %70'inden az Test sırasında, düzenli aralıklarla aşağıdaki veriler
ve hiç bir zaman ortalama efektif basınç, maksimum
kaydedilecektir:
servis gücüne ait basıncın %85'inden az olmayacaktır.
-
Fren yükü,
nedenle, krankşaftın flenci mutlaka frene bağlanacaktır.
-
Motor devri,
Sadece, ayrı olarak test edilmeyecek şekilde motora
-
Test odasındaki hava sıcaklığı, mutlak basınç
motorların testleri, bu düzenle birlikte yapılacaktır.
Güç, doğrudan krankşaft nihayetinde ölçülecek ve bu
tamamen birleştirilmiş aktarma düzeni ile birlikte olan ve atmosferik nem, Motor normal takıntıları ile donatılacak, ekleme, çıkarma -
Egzost gazları, yağlama yağı, soğutma suyu
veya değişiklik yapılmayacaktır.
veya havasının sıcaklıkları, Testler sırasında, aynı tipten olmak şartıyla, bujilerin -
yenileri ile değiştirilmesine izin verilir. Testlerde kullanılan
Yakıt sarfiyatı (g/kWh ve ℓ/h olarak).
yakıt ve yakıt/yağ karışımı, serviste kullanılan tipte Eğer test bir arıza veya diğer nedenlerle kesilirse, tüm
olacaktır.
testler yeniden yapılacaktır. Testlerden sonra, ana parçaların kontrolü için motor demonte edilecektir.
Test sırasında, düzenli aralıklarla aşağıdaki veriler
Yukarıdaki testlerle ölçülen güç değerleri [kW], gerektiği
kaydedilecektir:
takdirde,
6.2.7'de
belirtilen
standart
koşullara
ayarlanacaktır.
-
Fren yükü,
6.2.3
-
Motor devri,
-
Test odasındaki, hava sıcaklığı, mutlak basınç
Benzinli motorlar
Benzinli motorların "maksimum servis gücü", standart
ve atmosferik nem,
koşullarda, devamlı güçte 3 saatlik çalışmadan sonra, tamamıyla güvenli olarak ve aşırı ısınma olmaksızın, en az bir saat süreyle, maksimum devirde motorun
-
Yağlama yağı, soğutma suyu veya havası ve motor
verebileceği güçtür.
gövdesinin
en
sıcak
noktalarının
sıcaklıkları, Söz konusu güç, motorun çalışması için gereken ve motor tarafından tahrik edilen tüm yardımcı makinalar çalışırken motorun verdiği güçtür.
-
Yakıt yağı veya yakıt/yağ karışımı sarfiyatı (g/kWh ve ℓ/h olarak).
B, C
Bölüm 7 – Makina ve Yardımcı Sistemler
7-5
Eğer test bir arıza veya diğer nedenlerle kesilirse, tüm
Bu güç, imalatçı tarafından bildirilen ve aşağıda belirtilen
testler yeniden yapılacaktır. Testlerden sonra, ana
şekilde atölye testi ile kontrol edilen güçtür.
parçaların kontrolü için motor demonte edilecektir. Yukarıdaki testlerle ölçülen güç değerleri [kW], gerektiği takdirde,
6.2.7'de
belirtilen
standart
a)
-
Su jetini çalıştıran motorlar
3
saat
devamlı
güçte
çalışma
(aşağıda
belirtildiği gibi),
koşullara
ayarlanacaktır. 6.2.4
-
1 saat maksimum servis gücünde çalışma.
Devamlı güç, maksimum servis gücünün %70'inden daha
Su jetini çalıştıran, dizel veya benzinli tip
az olmayacaktır.
motorların maksimum servis gücü Pg , (P ⋅ C)
Güç, doğrudan motor şaftının nihayetinden ölçülecek ve
çarpımıyla bulunan güçtür. Burada P [kW],
bu nedenle motor şaftının flenci frene bağlanacaktır.
yukarıdaki, 6.2.2 veya 6.2.3 maddelerine göre ölçülen ve tarif edilen, motorun maksimum
tamamen birleştirilmiş aktarma düzeni ile birlikte olan
katsayıdır.
motorların testleri, bu düzenle birlikte yapılacaktır.
⎛ ⎞ C = 1 − ⎜ 75 ⎟ ⎝ P + 85 ⎠
3
Motor, normal takıntıları ile donatılacak, ekleme, çıkarma veya değişiklik yapılmayacaktır.
Bu suretle bulunan güç değeri, TL'nun da onayıyla yuvarlatılacaktır. b)
Sadece, ayrı olarak test edilmeyecek şekilde, motora
servis gücü ve C aşağıdaki formülde verilen bir
pompa
sırasında,
düzenli
aralıklarla
nominal
akım
kaydedilecektir. Eğer test bir arıza veya diğer nedenlerle
Bu isteklerin uygulanmasında amaçlanan "su jeti";
Test
vasıtasıyla
bir
miktar
suyu
kesilirse, tüm testler yeniden yapılacaktır. 6.2.6
Diğer makina veya motorlar
ivmelendirerek ve hareketin ters yönünde uygun bir nozuldan dışarı iterek, tekneye hareket
6.2.2 ÷ 6.2.5 maddelerinde incelenenlerin haricindeki
ettirici
makina ve motorlarda, maksimum servis gücü; ilgili
itme
veren
mekanik
bir
ünite
anlamındadır.
makina veya motor tipine göre, TL tarafından uygun bulunan kriterlere göre kontrol edilecektir.
c)
TL tarafından gerekli görülen hallerde su jeti düzeninin
incelenmesi,
imalatçı
tarafından
sağlanan prototip üzerinde yapılan çalıştırma denemesi vasıtasıyla yapılır. d)
(a) maddesinde tarif edilen maksimum servis gücü, yalnız (c) maddesinde belirtilen kritere uyduğu onaylanmış su jeti düzenine bağlanmış
6.2.7
Esas alınacak standart koşullar ve güç
ayarlama yöntemi Yukarıda sözü edilen güçlerin esas alınacağı standart koşullar ve atölye testlerinde ölçülen güç değerlerinin ayarında izlenecek yöntemlerin uygunluğu, öncelikle TL tarafından onaylanacaktır.
motor için verilebilir. C.
Şaft Sistemi ve Pervaneler
1.
Şaft Sistemi
1.1
Malzemeler
müsaade edilen maksimum sıcaklığı aşmaksızın, en az
1.1.1
Şaft sisteminde kullanılan, korozyona dayanıklı
bir saat süreyle motorun verebileceği güçtür.
olmayan çeliklerin minimum çekme mukavemeti Rm,
6.2.5
Elektrik motorları
Elektrik motorlarının maksimum servis gücü, normal devamlı güçte 3 saatlik çalışmadan sonra, tamamıyla güvenli olarak ve öngörülen izolasyon sınıfına göre
2
genel olarak, ara şaftlar için 400 - 800 N/mm arasında,
7-6
Bölüm 7 – Makina ve Yardımcı Sistemler
pervane şaftları için ise 400 - 600 N/mm2 arasında
C
= Korozyona
dayanıklı
çeliklerden
yapılmış
olacaktır. Şaftlar, dövme çeliklerden veya haddeden
pervane şaftları (1.1.1'e bakınız) veya devamlı
geçirilerek üretilmiş yuvarlak çeliklerden yapılacaktır.
bronz laynerli veya etkili yağlama sistemi bulunan pervane şaftları için, 104
Örnek olarak, DIN 17440'a göre sembolleri aşağıda parantez içinde malzeme numaraları ile birlikte verilmiş
= Deniz suyu ile teması olan yerlerde, devamlı
olan, çözeltide tavlanmış konumdaki östenitik yapıdaki
olmayan bronz laynerli pervane şaftları için, 109
paslanmaz çelikler ile, martenzitik ve ferritik yapıdaki bazı paslanmaz çelikler, monel 400 ve monel K 500 gibi nikel
Pw
= Maksimum servis gücü [kW],
n
= Pw servis gücüne karşıt gelen şaft dönme hızı
alaşımları, alüminyum bronz, manganez bronz ve diğer benzeri malzemeler de, TL'nun onayı doğrultusunda kullanılabilir.
[d/d],
-
X5CrNiMo 17 12 2, (1.4401)
-
X5CrNiMo 17 13 3, (1.4436)
Q
= Solid şaftlarda, 0
-
X6CrNiTi 18 10, (1.4541)
-
X6CrNiNb 18 10, (1.4550)
çapına oranı. Q 0,3 olduğunda, Q = 0
-
X6CrNiMoTi 17 12 2, (1.4571)
alınacaktır.
-
X6CrNiMoNb 17 12 2, (1.4580)
= Boş şaftlarda, ilgili kesitte, delik çapının, şaft dış
Boyuna
ekseni,
delik
boyuna
ekseni
ile
Elastik kaplinler ve kaplinler için kullanılan malzemeler,
çakışmayan boş şaftlar, TL tarafından her
gereken hallerde, verilen ilgili planlar esas alınarak
durum
değerlendirilecektir.
değerlendirilecektir.
Solid
olmayan
kaplinler;
dövme
çelik
veya
çelik
RM
= Şaft
dökümden, veya nodüler dökme demirden yapılacaktır.
1.1.2
Korozyona
dayanıklı
olmayan
metallerden
için,
ayrı
ayrı
malzemesinin
olmak
minimum
üzere,
çekme
2
mukavemeti değeri [N/mm ]. Yukarıdaki kural çapından daha küçük gerçek minimum
yapılan ve etkili yağlama sistemi olmayan pervane
çapa sahip ara veya pervane şaftları, imalatçı tarafından
şaftları, stern tüp bölgesinde bronz laynerli olacaktır.
TL'na verilen yeterli servis deneyimleri dokümanlarına
Stern tüp ile pervane braketleri arasındaki şaft kısmı
ve/veya teknik dokümanlara dayanması şartıyla, kabul
uygun bir kaplama malzemesi ile korunabilir.
edilebilir ve TL tarafından uygun bulunabilir.
1.2
Şaft sisteminin boyutlandırılması
1.2.2
1.2.1
Ara şaft ve pervane şaftlarının minimum çapları,
1.2.1 maddesine göre hesaplanan pervane
şaftlarının d kural çapı, "yüzey pervanelerini" tahrik eden aşağıdaki formül ile verilen değerden az olamaz:
⎤ ⎡ PW d=k ⋅⎢ ⋅ 560 4 R + 160 ⎥ M ⎥⎦ ⎢⎣ n 1− Q
(
şaftlar için, TL ile her durumda ayrı ayrı olarak anlaşma sağlanmak suretiyle, arttırılacaktır.
1/ 3
)
Burada;
1.2.3
Kaplin flençlerinin birleşme yüzeylerinde, şaft
kaplin civatalarının minimum çapı, aşağıdaki formülle verilen dv , [mm] değerinden az olmayacaktır.
d
= Ara veya pervane şaftının kural çapı [mm],
k
= Çentiksiz, solid flençli veya kamasız sıkı geçmeli
⎡ d3 (RM + 160 ) ⎤ dv = 0,65 ⎢ ⎥ ⎢⎣ nv ⋅ Dc ⋅ RMv ⎥⎦
0,5
Burada;
kaplinli ara şaftlar için, 82 d = Çentikli ara şaftlar için (yani, solid flençli olmayan kaplinler için kama yuvalı), 90
= Şaftın, 1.2.1'de verilen kural çapı [mm],
C, D RM
Bölüm 7 – Makina ve Yardımcı Sistemler
= Şaft
malzemesinin
minimum
çekme
3.
7-7
Burulma Titreşimleri
2
mukavemeti [N/mm ], Burulma nv
= Cıvata sayısı,
Dv
= Kaplin cıvatalarının bölüm dairesi çapı [mm],
RMv
= RM ile 1,7 RM arasında bulunan, cıvata
titreşim
hesapları
ve/veya
teknede
ilgili
ölçümlerin yapılması gerekli değildir, ancak ilgili tarafların isteği üzerine yapılabilir.
malzemesinin minimum çekme mukavemeti. Hesaplamalarda,
1000
2
N/mm 'den
büyük
D.
Sevk Motorları Yardımcı Sistemlerinin ve
Diğer Yardımcı Sevk Sistemlerinin Yapısı ve Tekneye Montajı
alınmaz.
1. 1.2.4
Kaplin flenç kalınlığı RMv = RM alınmak suretiyle,
Sevk Motorlarının Yardımcı Sistemleri İçin
Genel Kurallar
1.2.3'deki formüle göre hesaplanan dv çapından daha az
a)
olmayacaktır.
Aşağıdaki 2., 3. ve 4. maddelerinde incelenen söz konusu sistemler, kurallara göre, teknede
1.2.5
köşe
kullanım şartlarında amaçlanan hizmet gerek-
dönüm yarıçapı, gerçek şaft çapının 0,08 katından az
sinimlerini karşılamaya uygun olacak tarzda imal
olmayacaktır.
ve monte edilecektir.
1.2.6
Birleşik
kaplin
flençlerinin
kökündeki
Bronz laynerlerin kalınlığı (1.1.2'ye bakınız),
b)
Kullanılan
malzemeler; su
ve
tuzlu
hava
aşağıdaki formülle verilen Sc , [mm] değerinden daha az
korozyonu
olmayacaktır:
devresinde kullanılan yakıt gibi) korozyonuna
ile,
kullanılan
sıvıların
(yakıt
karşı dayanıklı olacaktır.
d + 230 Sc = 32
c)
Burada d; pervane şaftının gerçek çapıdır, [mm].
1.3
Bu kısımdaki isteklerde aksi belirtilmedikçe sistemler tekneye sabit olarak monte edilecek, tekneye uygun şekilde ve müsaade edilmeyen
Yapı detayları
titreşimleri oluşturmayacak tarzda bağlanacak Her şaft sisteminde uygun bir srast yatağı bulunacaktır.
ve kontrol ve bakım için mümkün olduğu kadar
Manşon kaplinler, saç vidası şeklinde olmayan, somunlu
kolayca ulaşılabilir olacaktır.
cıvatalı kilitleme tertibatına sahip olacaktır. Stern
tübün
baş
nihayetinde
salmastra
2.
Yakıt Sistemleri
2.1
Genel
kovanı
bulunacaktır. Örneğin; yağlamalı hallerdeki gibi, değişik sızdırmazlık tipleri, her durumda ayrı ayrı incelenecektir. Pervane şaftının kıç koniğindeki kama yuvaları, yuvarlak
a)
Yakıt sistemi, teknede herhangi bir sistemden
köşeli olacak ve baş nihayeti, çentik etkisi nedeniyle
bağımsız olacak ve genel olarak, -25°C ile 85°C
oluşacak gerilme yığılmasını en aza indirmek için iyice
arasındaki
düzgünleştirilecektir.
uygun olacaktır.
2.
Pervaneler
Pervaneler, normal veya özel bronzdan veya çelik dökümden veya dökme demirden yapılacaktır. Pervane somunu, çözülmeyi önleyici uygun bir düzenle donatılacaktır.
b)
sıcaklıklarda
Yangınlardan elemanları, olmaksızın,
korunmak yakıt
veya
kullanılan
çalışma
şartlarına
için,
sistemin
buhar
sızıntısı
yakıtın
serbest
yanmasına karşı, en az 2,5 dakika dirençli olacaktır.
7-8 c)
Bölüm 7 – Makina ve Yardımcı Sistemler Tüm sistemin, yakıt doldurma ağzından motora
- Motora bağlantıda kısa boyda esnek kısım
kadar, elektriksel devamlılığı sağlanacaktır. 2.2
D
bulunacaktır (aşağıdaki "e" maddesine bakınız)
Pompalar
- Hem elle, hem de tankın bulunduğu bölmenin dışından uzaktan kumandalı olarak veya gezinti
Sistemde aşağıdaki pompalar kullanılacaktır:
botlarında otomatik tipte, tank üstünde veya yanında kapatma valfi bulunacaktır.
a)
Teknenin ana sevk motoru için, bu motor veya bağımsız bir motor tarafından tahrik edilen bir
Yukarıda sözü edilen uzaktan kumanda elektrikli
yakıt
ise, kullanılan yakıtın tutuşma noktası ≤ 55°C
besleme
pompası.
Bağımsız
olması
halinde, pompa makina dairesi içinde yer alacak
(örneğin; benzin) olması durumunda, sadece
ve kendi motoru, sadece tekne motorunun
motor
ateşleme devresinin kapalı olduğu durumlarda, çalıştırılacaktır. b)
Gravite
ile
durumlarda,
yapılmasının varsa
yakıt
pratik
kapalı
iken
mekanik filtre bulunacaktır.
servis
tankına transfer için ve yakıt boşaltımı için, bir
- Motor
pompa (el pompası da olabilir) gereklidir. c)
devresi
- Genellikle, makina dairesi içinde olmak üzere,
olmadığı
tankından
ateşleme
çalıştırılacaktır.
yakınına
yerleştirilen
kapatma
valfi
bulunacak ve tanklar makina dairesi dışında ise, el
Bir standby (veya yedek) besleme pompası ve
kumandalı
olacaktır.
Motorların,
tank
bölmesine komşu bir bölmeye ve çok yakın bir
bir standby (veya yedek) transfer pompası da gereklidir. Ancak, gravite ile yakıtın güvenilir
yere (makina dairesine değil, ancak, serviste
şekilde akmasının sağlandığı hallerde,
insanların
bu
bulunabileceği
yere)
konulduğu
hallerde, bu valfler konulmayabilir. Besleme
pompalara gerek yoktur.
boruları ve tanklar, boru devresinin yarılması 2.3
halinde, sifon oluşmasını önleyecek tarzda
Boru devreleri
düzenlenecektir. a)
Genel
Dizel motorların kullanımında, enjektörlerden ve Yakıt boru devreleri,
pompalardan dönen yakıtlar, tank üstlerinde toplanacaktır.
- Metalik
çekme
borudan
(aşağıda
"e"
maddesinde müsaade edilenler hariç) yeterli
c)
Tankların doldurma ve iskandil boruları
kalınlıkta ve mümkün olduğu kadar az bağlantılı olarak yapılacaktır,
Bu borular mümkün olduğu kadar düz hatta sahip olacak ve tankın dibinden itibaren, boru
- Sıcak bölgelerden, elektrik kablolarından ve
çapının 1,5 katına eşit mesafe kalıncaya kadar,
elektrik armatürlerinden mümkün olduğu kadar
tank içinde aşağıya doğru uzatılacaktır. Ayrıca,
uzakta
düzenlenecek
perdelerden
sızdırmaz
ve perde
su
geçirmez
geçişleri
ile
geçecektir. - Hiç bir yakıt giriş ağzı bulunmayacaktır. b)
Besleme boruları
Tankları motora bağlayan bu borular aşağıdaki şekilde olacaktır:
üst nihayetleri açık havaya uzatılacak, böylece sızan yakıt veya buharların teknenin içine girmesi önlenecek ve bu nihayetlere viralı başlık veya kapatma valfi konulacaktır. Tank iskandilinin özel cihazlar vasıtasıyla veya doldurma borularından yapılabildiği hallerde, iskandil boruları gerekli değildir.
D d)
Bölüm 7 – Makina ve Yardımcı Sistemler
7-9
Tankların hava firar boruları ve seviye
köprüye ve ana kumanda mahalline, bir basınç
göstergeleri
göstergesi (B.1.6'ya bakınız) veya devamlı
Hava firar boruları:
basıncındaki düşüşü bildiren bir alarm cihazı
çalışan, optik veya akustik sinyalli olarak yağ konulacaktır. - Tank üstünde en yüksek noktaya konulacaktır, b)
Sevk makinası gücü > 368 kW olan yatlarda motorun ana yağlama yağı pompasına ek
- İç çapı doldurma borusu çapının 1,25 katından
olarak, bir standby veya komple bir yedek
az olmayacaktır,
pompa konulacaktır. Her iki pompa mekanik Açık
havada,
tutuşturucu
veya
enerji ile çalıştırılacak ve birbirinden bağımsız
sıcak
olacaktır.
kaynaklardan veya tekne açıklıklarından uzakta son
bulacak,
ucu
suyun
içeri
girmesini
önleyecek şekle sahip olacak ve ucunda,
c)
2
Yağlama yağı boruları için 2.3'de verilen istekler
deliklerin net alanı 0,5x0,5 mm olan, korozyona
uygulanır. Ayrıca, cebri yağlama yağı devresi
dayanıklı malzemeden yapılmış, değiştirilebilir
için uygun bir filtrenin konulması gereklidir.
alev kesici tel kafes bulunacaktır. Tel kafes yerine, TL tarafından uygun görülen alev kesici
4.
düzenler kullanılabilir.
Devresi
Seviye göstergeleri için cam veya plastik borular
4.1
Soğutma Suyu Sistemi ve Egzost Gazı Boru
Motorların Soğutma Suyu Sistemi
kabul edilmez. Ancak, gezinti botlarında tutuşma noktası ≥ 55°C olan yakıt kullanıldığında ve uçlarında
e)
kendinden
kapanır
musluklar
Motorların soğutulma tipleri ile ilgili ve B.1.2 ile B.2.2'deki isteklere ek olarak, içten takma motorlar için aşağıdaki
bulunması halinde, plastik borulara izin verilir.
istekler uygulanır:
Elastik hortumlar
a)
Gemilerde sevk makinasının ana soğutma pompasına ek olarak, bir standby veya komple
Metalik
olan
veya
olmayan
(takviyeli
bir yedek pompa bulunacaktır. Bu pompa uygun
neoprenden yapılanlar gibi) elastik hortumlar,
debili olması şartıyla, genel hizmet pompası da
genellikle kısa boylarda olmak ve özellikle 2.1
olabilir.
maddesinin (b) ve (c) paragraflarına uyarak, 1. ve 2.1'de belirtilen istekleri sağlamak şartlarıyla kullanılabilir. yerlere
Ayrıca,
yerleştirilecek
hortumlar,
Genel olarak, soğutma suyu boruları, deniz suyu korozyonuna dayanıklı malzemeden veya sıcak daldırılmış galvanizli çelikten yapılacaktır.
elektrik
Ancak, tercihen orta uzunlukta olmak üzere,
nedeniyle kıvılcım oluşmasını önleyecek tarzda,
emici ve basıcı boruların motorun borularına
elektriki bağlantıya sahip olacaktır.
bağlantısı
3.
Yağlama Yağı Sistemi
neoprenden yapılmış olan borular). Deniz suyu
a)
Motorların yağlanması, tornistan ve redüksiyon
ağzında, kapatma valfleri bulunacaktır. Suyun
dişli donanımı düzeninin (varsa) yağlanma ve
motora giriş borusuna, ilgili deniz suyu giriş
kontrolü ve şaft sistemi yataklarının yağlan-
ağzına konulan ızgaraya ek olarak, kolayca
masına ait yağlama yağı sistemleri, gemideki
sökülebilen uygun bir deniz suyu süzgeci
herhangi bir devreden bağımsız olacaktır. Sevk
konulacaktır.
metalik
metalik
b)
olmayan
hortumların
ve
görünebilir
uçları,
statik
için,
uygun
elastik
borular
da
kullanılabilir (örneğin; metalik spiralle takviyeli alıcısında ve gerekirse, tekne dışına boşaltma
makinası (dıştan takma olanlar hariç) yağlama yağı devresine, yağ basıncını kontrol etmek için,
7 - 10 c)
Bölüm 7 – Makina ve Yardımcı Sistemler
D
Soğutma suyunun sıcaklığını kontrol etmek için
Egzost
köprüye veya ana kumanda mahalline bir
malzemeleri yanmaz olacaktır.
gazı
boru
devrelerinin
izolasyon
termometre veya devamlı çalışan, optik veya akustik sinyalli olarak sıcaklık artımını bildiren
f)
bir alarm sistemi konulacaktır.
Eğer egzost boruları sızdırmaz perde veya güvertelerden geçiyorsa, geçişler sızdırmaz olarak
4.2
yapılacaktır.
dayanıklı
Motorların egzost gazı boru devresi
boruları, a)
amaçla,
yanmaya
kullanılacaktır.
geçirmez
olmayan,
Egzost tutuşabilir
Egzost boruları tümüyle sızdırmaz ve mümkün
malzemeden yapılmış perde veya güvertelerden
olduğu kadar az bükümlü ve az kavisli olacak
geçiyorsa, yanmaya dayanıklı malzeme ile veya
şekilde dizayn ve monte edilecek ve deniz suyu
soğutma suyu ceketi ile uygun bir şekilde izole
girişine veya soğutma suyunun motora girişine
edilecek veya soğutma suyunun püskürtüldüğü
olanak vermeyecektir.
borularda, en az 25 mm., diğer hallerde ise en
Birleştirmeler mümkün olduğunca az olacaktır.
alınacaktır.
az
b)
contalar su
Bu
Egzost boruları, mümkün olduğunca ulaşılabilir
g)
230
mm.
boşlukla
muhafaza
altına
Soğutma suyunun egzost borularına püskür-
olacak ve böylece tümüyle kontrolü ve onarımı
tüldüğü hallerde, bu işlem, motorun egzost
mümkün olacaktır.
manifolduna mümkün olduğu kadar yakın, fakat, manifolddan yeteri kadar aşağıda yapılacak ve
c)
Birden fazla sevk motorlu teknelerde, her motor
su veya buharın manifolddan içeri girmesini
için
önleyecek tarzda düzenlenecektir. Kullanılan
bağımsız
bir
egzost
devresi
suyun miktarı, egzost borularının ve ilgili
düzenlenecektir.
düzenlerin malzemelerinin özelliklerine bağlı d)
Egzost
boruları,
kopmalara
yol
olarak,
açabilen
egzost
gazlarının
soğutulmasını
sağlamaya yetecektir.
müsaade edilmeyen gerilmeleri oluşturmayacak şekilde bağlanacaktır. Gergiler, braketler ve diğer
destekleme
elemanları,
tutuşabilir
h)
(i) maddesinde belirtilenler hariç olmak üzere,
malzemeden yapılmış komşu yapılara ısı iletimi
egzost boruları yeterli mukavemete sahip ve
yapmayacak tarzda düzenlenecektir.
ömürlü metal malzemeden imal edilecektir. Bu borular, kullanılan yakıtın, yanma ürünlerinin,
e)
Egzost borularının diğer malzemeler ile temasta
deniz suyunun ve maruz kaldıkları yüksek
bulunabileceği veya insanların temasına açık
sıcaklıkların korozif etkilerine karşı dayanıklı
olduğu tüm noktalar, soğutma suyu ceketleriyle
olacaktır.
veya izolasyon kaplaması ile veya uygun Birbirinden farklı malzemelerin kullanımı halinde,
muhafazalarla korunacaktır.
bunlar galvanik olarak uyumlu olacaklardır. Su sirkülasyonlu soğutma ceketleri kullanıl-
Gerektiğinde, TL tarafından onaylanmış tipte
dığında, yeterli olması kaydıyla, su, motor
olmaları şartıyla, elastik borular kullanımına izin
soğutma
verilebilir.
suyu
sisteminden
alınabilir
veya
sirkülasyon, özel olarak bu amaçla kullanılan pompa ile sağlanabilir. Bu ikinci durumda, egzost
gazları
boru
devrelerinin
soğutma
sistemindeki anormal sıcaklık artışlarını bildiren
i)
(g)'de belirtilen egzost boruları içine soğutma suyu püskürtülen hallerde, aşağıdaki 1, 2 ve 3 maddelerindeki
istekleri
karşılayan,
metalik
bir optik veya akustik alarm düzeni, ana
olmayan malzemelerin kullanımına müsaade
kumanda mahalline konulacaktır.
edilebilir:
D
Bölüm 7 – Makina ve Yardımcı Sistemler 1)
7 - 11
Tüm boru devresi boyunca, yukarıda sözü
Mekanik güçlü pompalar, sevk motoru veya bir
edilen su püskürtmesi vasıtasıyla, egzost
yardımcı
gazları, kullanılan malzeme için müsaade
pompalar kendinden emişli tip olacaktır. El
edilen
kumandalı pompalar, çapı yukarıdaki şekilde
sıcaklığı
aşmayacak
derecede
motor
ile
tahrik
edilebilirler.
Bu
hesaplanan d değerinden az olmayan emme
soğutulacaktır.
ağzına sahip olacak ve köprü üstünden veya en 2)
Malzeme,
kullanılan
yakıtın,
yanma
azından su hattı üzerindeki kolay erişilebilir bir
ürünlerinin
ve
suyunun
korozif
yerden kumanda edilebilecektir.
deniz
etkilerine karşı dayanıklı olacaktır. b) 3)
Boyu: 5 < L ≤ 12 m. olan botlarda, sabit veya
Yukarıda bahsedilen dayanım özelliklerinin
seyyar bir el pompası bulunacaktır. 12<L<15 m.
ve ilgili maksimum müsaade edilebilir
olan botlarda, biri mekanik güçle, diğeri elle
sıcaklıkların uygunluğuna, TL tarafından
çalıştırılan iki sabit pompa, motorlu veya
karar verilecektir.
motorsuz yelkenli teknelerde, biri sabit olmak üzere, el kumandalı iki pompa bulunacaktır.
l)
İçlerine soğutma suyu püskürtülenler hariç olmak üzere, egzost boruları, TL tarafından
Her pompanın kapasitesi, aşağıdaki formüle
uygun bulunan, kıvılcım önleyici düzenlerle
göre bulunan Q, [m3/h] değerinden az olamaz:
donatılacaktır. Q = 0,27L m)
Yağmur suyunu veya deniz suyunu egzost gazı yağmur
El kumandalı pistonlu pompalarda silindir çapı,
suyunun egzost boru devresine girişini önlemek
aşağıdaki gibi alınan sintine devresi minimum iç
için, uygun düzenler konulacaktır.
çapı d [mm]'nin 2 katından az olmayacaktır:
5.
Sintine Sistemi
L > 7,5 m. için , d = 0,8L + 15
5.1
Sintine pompaları ve sintine dreyni için
L ≤ 7,5 m. için , d = 20 mm.
boru
devresinden
boşaltmak
ve
düzenler
Pompa tipleri ve çalışmaları hususunda, yukarıdaki (a) a)
Gemilerde,
en
az
biri
mekanik
güçle
maddesinde belirtilenler uygulanır.
çalıştırılmak üzere, iki sabit pompa bulunacaktır. Sevk motorsuz yelkenli gemiler için her iki
5.2
Boru devresi
pompa da el kumandalı olabilir. a)
Her mekanik güçle çalıştırılan pompanın debisi 3
Sabit pompalar, tam yüklü su hattı altında bulunan
teknenin
tüm
su
geçirmez
Q [m /h], aşağıdaki formülle verilenden daha az
bölmelerinden, ortak bir sintine devresi ile veya
olamaz.
bu bölmelere iştirakli bağımsız borulardan emiş yapacaktır. Emiş devresi aşağıdaki şekilde 2
Q = 0,0058 ⋅ d
Burada; d, aşağıdaki formülden elde edilebilen, ana sintine devresinin minimum iç çapıdır. d = 0,85L + 25
düzenlenecektir: - Her
pompa
birbirinden
ayrı
olarak
çalışabilecektir; - Deniz suyu boru devreleri ve sıvı taşınan diğer boru devreleri ile hiç bir bağlantısı olmayacaktır;
Burada; L geminin boyudur, [m], (Bölüm 2, A.4.2'ye bakınız).
7 - 12
Bölüm 7 – Makina ve Yardımcı Sistemler
- Sintine suyunun bir su geçirmez bölmeden diğerine
geçmesini
önlemek
gerektiğinde,
sintine devresi, nihayetlerinde veya pompada geri döndürmez valflerle donatılacaktır.
D, E
tipleri ile ilgili olarak, öngörülen tüm koşullarda geniş açısal hareket ve düşey dönme serbestisi verecek tarzda yerleştirilecektir.
Eğer motorlar kapalı bir bölmede yer alıyorsa,
Her pompanın çıkış boru devresi, doğrudan
2.1.2
denize boşaltım ağzına bağlanacaktır.
bu bölme, egzost gazları veya yakıt buharlarının aşırı
Denize boşaltım ağızları A bölgesi içinde ise bordada
doğrudan
bir
kapatma
valfiyle
derecede
birikmesini
önleyecek
tarzda,
havalan-
dırılacaktır.
donatılmış olacaktır. Bu valflerin kumandaları 2.1.3
sağlayacak bir düzene sahip olacak ve her
yukarıdaki 2.1.1 ve 2.1.2 maddelerinde verilen isteklere
zaman ulaşılabilir konumda olacaktır. b)
Eğer varsa, motorların koruyucu gövdeleri,
normal zamanda açık konumda kalmalarını
uygun olacak tarzda düzenlenecektir.
Borular genellikle metalik olacak, ancak devre ve kullanılan malzeme özellikleri göz önüne
2.2
Müsaade edilebilir maksimum servis gücü
2.2.1
Kural olarak, gezinti botlarında kullanılan kıçtan
alınarak, TL tarafından uygun görülecek metalik olmayan borular da kullanılabilecektir (metalik spiralli esnek neopren hortumlar ve fazla yangın tehlikesi olan bölmelerde, yangına dayanıklı esnek hortumlar).
takma motorların maksimum kabul edilebilir servis güçleri, Tablo 7.1'deki değerlerden fazla olmayacaktır. Tabloda yer almayan botlar için 1'de verilen genel kurallar
6.
Yardımcı Servislere ait Diğer Sistemler Elektrik enerjisi üretim grupları
Elektrik enerjisi üretim grupları ve ilgili sistemlerin, içten yanmalı tahrik motorlarının imalatı ve tekneye montajı
uygulanacaktır. Teknenin seyir, ağırlık, mukavemet ve stabilitesini dikkate alarak, belirli bir güce sahip motorla teçhiz
edilecek
göstermesine
teknelerin
uygun
seyir
gerçek
özelliklerini
tecrübeleri
sonuçlarına
için, D.1÷4 içten yanmalı sevk motorları ile ilgili istekler
dayanarak, Tablo 7.1'de verilen güç değerleri arttırılabilir
uygulanacaktır.
veya azaltılabilir.
E.
Motorların Tekneye Montajı
Ancak, tabloda verilenleri %10'dan fazla geçen güç
1.
Genel
Sevk motorları, ağırlıkları, güçleri ve yerleştirilmeleri ile ilgili olarak, teknenin mukavemetine, seyrine, ağırlığına ve stabilitesine gerekli özeni göstererek, bağlandığı tekneye uyumlu olacaktır.
değerleri kabul edilmez.
2.2.2
K, Tablo 7.1'de tarif edilen değer olmak üzere, K
> 18 olan ve dıştan takma motorları tekneye sabit olarak bağlanmış veya kıç bodoslamanın üst kısmına sabit olarak bağlı olan desteklere monte edilmiş teknelerde,
Gezinti Botlarının Sevkinde Kullanılan Dıştan
müsaade edilebilir maksimum servis gücü, 3.'de içten
Takma Motorların Müsaade Edilebilir Maksimum
takma ve kıçtan tahrikli motorlar için belirtildiği şekilde
2. Güçleri 2.1
tayin edilebilir. Ancak, yukarıda belirtilen motorların Genel
imalatı ve montaj yöntemlerinin, B, 1'de verilen şartlara uygun olması gereklidir.
2.1.1
Motorlar, normal çalışmalarını yapabilecek ve
E, F
Bölüm 7 – Makina ve Yardımcı Sistemler
3.
Gezinti Botlarının Sevkinde Kullanılan İçten
Takma
ve
Kıçtan
Tahrikli
Motorların
7 - 13
F.
Takımlar, Stok Malzemeler ve Yedek Parçalar
1.
Genel
Müsaade
Edilebilir Maksimum Güçleri
İçten takma ve kıçtan tahrikli motorların müsaade
Makina takımları, stok malzemeleri ve yedek parçaları, D.
edilebilir maksimum güçleri,
ağırlık,
2.2 (c), 3(b) ve 4.1 (a)'da belirtilenler hariç olmak üzere,
mukavemet ve stabilitesini dikkate alarak, belirli bir güce
makina tipi ve ilgili gezinti botu veya yatın, servisine bağlı
sahip sevk motoru ile teçhiz edilecek teknelerin gerçek
olarak, ilgili tarafların tayinine bırakılmıştır.
teknenin seyir,
özelliklerini göstermesi için yapılacak seyir tecrübeleri sonuçlarına dayanarak belirlenecektir. Tablo 7.1 Gezinti botlarının sevki için kullanılan dıştan takma motorların müsaade edilebilir maksimum güçleri
Dibi çeneli ve kıç bodoslama üst parçalı botlar K≤5
2
P = 0,74 K
P = 15,5 K - 59
Dümene, dümen dolabı tarafından çalıştırılan bir tertibatla uzaktan kumanda edildiği ve üst ve kıç bodoslama yüksekliği ≥ 50 cm. veya eğer bu yükseklik < 50 cm. ise, motor kuyusu kendinden dreynli olduğu hallerde geçerlidir.
5 < K ≥ 15
Dümen uzaktan kumandası redüksiyon dişlisi, dümen simidinin bir dönüşü, 15° den az olmayan bir dümen açısı sağlayacak tarzda olacaktır. P = 5,8 K - 10,5
Diğer durumlarda uygulanır. P = ⎛⎜ K + 0,5 ⎞⎟ ⋅ (15,5K − 59 ) ⎝ 30 ⎠
15 < K ≤ 18
P = 1,1 (15,5K - 59)
K > 18
(2.2.2'ye de bakınız). Yuvarlak karinalı botlar
3<K≤5
P = 7,4 K - 18,5
5 < K ≤ 15
P = 5,8 K - 10,5
3<L≤6
P=3L-6
L ≤ 4,5
P = 2,5
4,5 < L ≤ 6
P = 3,4 L - 12,8
Kıç bodoslama üst parçalı botlara uygulanır. Kıç bodoslama üst parçasız botlara uygulanır. Kıç bodoslama üst parçasız kano veya benzeri tip botlara uygulanır.
Kısaltmaların anlamı: P
= Müsaade edilebilir maksimum servis gücü, [kW], B, 6.1'de tarif edildiği gibi.
K
= L ⋅ I , [m2]
K1
= L ⋅ Imaks , [m2]
L
= Botun tam boyu , [m]
I
= Kaymaya yardımcı olanlar dışındaki takıntı ve kanatçıklar hariç olmak üzere, kıç bodoslama üst parçasının maksimum genişliği, [m]