Clavis Magazine #o1
Stad Hasselt & Clavis Uitgeverij present
Hasselt - 2022
Boeken maken is onze passie.
Via dit halfjaarlijkse magazine willen we onze passie delen, met onze jonge lezers, maar ook met hun ouders, grootouders, leerkrachten … Kortom, met iedereen die van boeken houdt.
Wat gebeurt er achter de schermen vóór een boek tot stand komt? Wat speelt zich af in het hoofd en in het atelier van bestsellerauteur Guido Van Genechten?
Hoe komt een serie als ‘Kriebels in je buik’ tot stand, die jonge kinderen helpt over hun lichaam en gevoelens te praten? En hoe spannend is de job van ons Clavis Rights Agency, met de wereld als werkterrein? Youngadultlezers kunnen hun hart ophalen bij het dubbelinterview met Hild Janssens en Chinouk Thijssen, maar alle leeftijden komen op de volgende pagina’s aan hun trekken met spelletjes, een quiz, recepten en nog veel, veel meer.
We wensen jullie veel kijk- en leesplezier!
Kristien en Sigrid Werck, uitgevers
Intro
Scan deze code voor perfecte leesmuziek.
Clavis Uitgeverij vind je niet enkel in de boekhandel, maar ook op het internet! Wist je dat Clavis goed vertegenwoordigd is op sociale media?
We hebben twee algemene Instagram-accounts: @clavis_uitgeverij en @clavisyoungadult. Daar worden de nieuwste boeken getoond. Je vindt er ook winacties, onze verschillende activiteiten en sneak peeks van de boeken. Voor iedereen die van lezen houdt.
Ook op Facebook zijn we actief. We hebben zowel een pagina voor Vlaanderen als voor Nederland. Daarnaast hebben onze conceptwinkels ieder hun eigen Facebook-pagina. Daar worden alle activiteiten en zoektochten aangekondigd.
Bovendien hebben we een YouTube-kanaal Hier delen we boektrailers van de nieuwste boe-
ken en tonen we onze boekenpraatjes, waar de werknemers van de uitgeverij hun favoriete boeken aanprijzen. Geen idee welk boek je moet kopen? Neem dan zeker eens een kijkje op dit kanaal!
Op het TikTok-profiel @the_clavis_peeps brengen we de boeken rechtstreeks naar de 8- tot 13-jarigen! Voor én door tieners. De oudere lezers kunnen dan weer terecht op @clavis.uitgeverij
Als laatste bieden we een Pinterest-profiel aan, met knutselideeën en kleurplaten die recht uit onze prentenboeken komen. Ideaal voor een zondagmiddag of knutselmomentje in de klas.
Sociale media
Inhoud In de kijker 4 Atelier in de kijker Guido Van Genechten 10 Reeks in de kijker Kriebels in je buik + interview Zuhal Demir 21 Clavis Internationaal 22 Achter de schermen Clavis Rights Agency 36 Auteur in de kijker Gerard van Gemert Over boeken en lezen 8 Boekenvrienden 15 Eerste hulp met boeken Potjes 18 Boekenhoek Boeken als poortjes naar de ziel 27 Eerste lezertjes Leren lezen doe je samen 30 Verhaaltje v/h slapengaan Egel op ontdekking 38 Voorpublicatie Het feeënwoud 48 Clavis boeken top 10 16 Knutseltips Vingerpopjes knutselen 20 Leesbingo 25 Zoekplaat Vind jij het eendje? 26 Kleurwedstrijd Win een boekenpakket! 28 Koken met kinderen Hopla: schort voor, koksmuts op! 34 Quiz Welk dier ben jij? 35 Woordzoeker Welkom in Hellevorst! 47 Quiz young adults Welk boek van Kaat De Kock is voor jou? Interview 32 Personage-interview Tina Trucker
Dubbelinterview Hild Janssens & Chinouk Thijsen
42
Strip
Charlie het leesmonster
A telier in de kijker
Guido Van Genechten
is niet alleen bij ons bekend, met boeken als Rikki en Klein wit visje, ook internationaal is hij een gevestigde waarde. Zo is bijvoorbeeld Mag ik in eens je luier kijken? een groot succes in Japan. Voor deze ‘Atelier in de kijker’ strikten we Guido dichter bij huis: in zijn atelier natuurlijk, omringd door allerhande kunst, prentenboeken van collega’s en subtiele humor. Kom even mee, dan gidsen we je door zijn werkplek.
Vergeet zeker niet de geur op te snuiven van de boeken, penselen en Bobby de kater! ‘Katers zijn net als katten benijdenswaardig zen. Een voorbeeld aan deze superieure wezens nemen is, voorlopig, nog iets te hoog gegrepen.’
4
DIEREN
BOBBY DE KATER
IK VAN
Atelier in de kijker 6 1 4 5 2 3 6 IK ZAL ALTIJD BLIJVEN CREËREN
1 In het atelier vind je Muisje uit Mag ik eens in je luier kijken? en het nieuwe Mag ik eens in je potje kijken? in levenden lijve.
2 Hier zien we Rikki dan weer tot leven komen in Guido’s heldere stijl.
3 ‘Na drie dagen zonder pen of penseel word ik al bijzonder onrustig.’
4 De vele mailtjes van ouders van over de hele wereld met de mededeling dat het gelukt is, vormen het bewijs dat humor ideaal is om een thema als potjestraining aan te pakken.
5 Waar zijn grappige ideeën vandaan komen, kan Guido niet zeggen. ‘Ik kan uren op de bank liggen dagdromen, en als iemand me dan vraagt wat ik aan het doen ben, antwoord ik dat ik hard aan het werk ben. Want net in die lege momenten gebeurt het.’
6 ‘Ik werk altijd aan verschillende projecten tegelijkertijd. Sommige worden zeker uitgegeven, andere bijna zeker niet. Toch wil ik ze allemaal exploreren, vaak alleen maar voor mijn eigen plezier.’
7 Guido heeft niet meteen een voorkeur voor bepaalde formats of materialen, maar heeft wel afwisseling nodig. Tegenwoordig werkt hij niet alleen op papier, maar ook digitaal. ‘Alleen maar geschilderde Rikki-boeken maken zou ik niet kunnen.’
8
VOLGENS 7 9
8 Hij heeft ook anderhalve meter Picasso. Het liefste leest hij wat de kunstenaar zelf over zijn werk heeft te zeggen.
Bekijk hier Guido in zijn aterlier Neem een kijkje in de boekenlijst
Atelier in de kijker 7
9 Hij houdt van dieren met een k: koolmezen, kamelen, kerkuilen … maar niet van krokodillen. Zijn absolute nummer één is de kater. Deze heet Bobby, zoals de hond van Kuifje. Want hij is ook dol op stripfiguren van wie de naam begint met een k. MIJ KOMT DE BOODSCHAP BETER OVER MET EEN VLEUGJE HUMOR
Drie jaar geleden stonden wij allebei nog voor de klas. Dat deden we met veel plezier, maar er was één ding waar ons hart nog sneller van ging kloppen: een eigen kinderboekenwinkel. Onze droom kwam uit en nu doen we echt waar we blij van worden.
In onze kinderboekenwinkel hebben we een klein koffiecafé. Daarmee is onze winkel precies wat wij zijn: vrolijk, gezellig en net even anders. In de lockdown hebben we de reuring in de winkel dan ook heel erg gemist. Nu hopen we snel weer veel te kunnen organiseren: voorleesmiddagen, schrijversbezoeken of inspiratie-avonden voor ouders en leerkrachten. Zo willen we ook het leesplezier bij kinderen (blijven) aanwakkeren.
Natuurlijk houden we zelf van lezen, maar we vinden ook dat we veel móéten lezen, omdat we moeten weten wat we verkopen. En omdat ieder boek een avontuur is. Boeken verrijken je leven. Dus als we één tip mogen geven: blijf vooral (voor)lezen!
BLIJF VOORAL (VOOR)LEZEN!
HET VERRIJKT JE LEVEN –
ALS JE LEZEN STOM VINDT
HEB JE HET JUISTE BOEK
NOG NIET GEVONDEN
Al vele jaren werk ik met ontzettend veel plezier als collectioneur jeugdboeken. Mijn werk bestaat onder andere uit het samenstellen van bibliotheekcollecties voor onze jeugdafdeling en op zeventig scholen en kinderdagverblijven in Eindhoven en Waalre.
In de loop der jaren heb ik de bibliotheek zien transformeren van een gebouw vol boeken naar een open organisatie die midden in de samenleving staat. Het is een plek waar uiteenlopende doelgroepen samenkomen om te leren of elkaar te ontmoeten. Helaas is de leescultuur van jongeren veranderd. Ze lezen steeds minder vaak en met minder plezier. Daarom zijn we in Eindhoven gestart met het Leesoffensief, om actief bij te dragen aan de lees- en taalontwikkeling van kinderen.
Als bibliotheek volgen we op de voet welke nieuwe titels er verschijnen. We kopen rechtstreeks en snel bij de uitgeverijen in. Bovendien hebben we een internationale kinderboekencollectie op de jeugdafdeling, die door samenwerking met verschillende internationale community’s tot stand is gekomen. Daar ben ik heel trots op.
HET IS INSPIREREND OM
Boekenvrienden 8
MET ZOVEEL CREATIEVE MENSEN TE MOGEN WERKEN
Josien de Kruijk-Pera en Lotte Pera, Kinderboekenwinkel Meester Mokka, Doetinchem
Andrea Wewer, bibliotheek Eindhoven
Werken in de Clavis Conceptwinkel in Brugge is puur plezier. Het is een sfeervol en gezellig boekenparadijs waar we klanten – van jong tot niet meer zo jong – blij kunnen maken. We nemen dan ook tijd om zeer gericht advies te geven, want bij elk kind past een boek.
In onze gezellige hoekjes kan er eventjes gebladerd, geroken en gevoeld worden. En altijd ligt er een kleurplaat klaar. Zo hebben mama, papa, oma, opa, meter, peter … alle tijd om het perfecte boek te kiezen. Ook de vele toeristen nemen graag een kijkje in ons anderstalige aanbod. Zelfs voor een privé-voorleessessie in het Engels of Duits zijn we te vinden.
Tijdens onze voorleesmomentjes genieten we van de aandachtige, verwonderde kinderoogjes en de eerlijke vragen en reacties. Ook de workshops zorgen voor een fijne afwisseling. Heel wat kindjes maken bij ons voor de eerste keer kennis met knippen en plakken. Er is altijd leven in de brouwerij!
MET DIT BOEKENPARADIJS EN IEDEREEN EROMHEEN MAKEN
Ik ben een papa van 35 jaar, leerkracht in het tweede leerjaar, en in 2020 ben ik boekenmeester geworden. Dat is een prijs die je krijgt wanneer je je dagelijks inzet voor leesbevordering.
Een boekenmeester of boekenjuf is in mijn ogen drie dingen.
Eén: je bent een lezer. Als je zelf graag leest, is het veel makkelijker om leesplezier over te brengen naar anderen.
Twee: je bent een goede motivator. Het doel is om de kinderen op zoveel mogelijk manieren aan het lezen te krijgen. Ze mogen van mij strips of krantenartikels lezen, als ze maar lezen.
Drie: je leest in het bijzijn van anderen. Als kinderen zien dat jij plezier beleeft aan lezen, als ze zien dat je af en toe even ingetogen gniffelt bij een grappige passage, zullen ze zelf veel sneller geneigd zijn jouw gedrag te kopiëren en zelf te lezen!
EEN BOEKENMEESTER OF -JUF
MOET DE KINDEREN AAN
HET LEZEN KRIJGEN, EN MIJN
STELREGEL IS: LEZEN IS LEZEN
Boekenvrienden 9
WE VAN
GEZELLIGE ‘BELEEFSTAD’
ONZE STAD EEN
Els Linskens en Nathalie Verhelle, Clavis Conceptwinkel Brugge
Rien Deleu, basisschool De Revinze, Torhout
R eeks
in de kijker
Kriebels in je buik
Dit jaar mogen we de eerste twee titels over het thema emoties in de Kriebels in je buik-reeks verwelkomen: Wat voel jij? van Pauline Oud voor kinderen vanaf drie jaar en Kleine hartjes en grote gevoelens van Nathalie Depoorter voor kinderen vanaf vijf jaar. Pauline schreef en illustreerde ook de Kriebels in je buik-boeken Alles over jouw lichaam, Waar komen baby’s vandaan?, Ja- en nee-gevoelens en Mijn familie, jouw familie. Dankzij Nathalie werd de titel Bolle buiken en blije baby’s aan de reeks toegevoegd. Ter ere van hun aankomende nieuwe boeken strikten wij Pauline en Nathalie voor een dubbelgesprek.
10
Dag Pauline en Nathalie! Jullie maken Kriebels in je buik-boeken voor twee doelgroepen: kinderen vanaf drie jaar en kinderen vanaf vijf jaar. Zijn jullie persoonlijk betrokken bij jullie publiek?
Pauline: Hoewel mijn eigen kinderen al groot en de deur uit zijn, schrijf en illustreer ik reeds zo veel jaren boeken voor kinderen tussen twee en vijf jaar dat die leeftijdscategorie voor mij nog steeds heel dichtbij voelt. Ik vind het telkens weer een fijne uitdaging om thema’s die in principe vrij complex zijn, zoals voortplanting en weerbaarheid en zelfvertrouwen, terug te brengen tot de essentie, zodat ze ook voor de jongsten helder worden.
Nathalie: Mijn dochter Charlotte is inmiddels ne gen, maar aan een boek werk je natuurlijk een hele tijd. Met de research voor Bolle buiken en blije baby’s begon ik al toen Charlotte zes jaar was en in het eerste leerjaar zat. Een deel van dat onderzoek bestond uit superinteressante klasbezoekjes om mijn doelgroep nog beter te leren kennen. Maar ook los van die eerder formele research krijg ik elke dag input van kinderen. Omdat Charlotte enig kind is, vinden we het belangrijk dat er voldoende vriendjes over de vloer komen. Daarnaast geef ik enkele uurtjes creatief schrijven in de school van mijn dochter. Ook op die manier kom ik dus met heel wat kinderen uit uiteenlopende leeftijdsgroepen in contact.
11
Reeks in de kijker
© Clavis Uitgeverij, illustraties van Marianne van der Walle en Pauline Oud.
Pauline: Omdat ik als illustrator altijd in beelden denk, ‘zie’ ik tijdens het schrijven of het bedenken van een opzet voor een boek meteen wat ik erbij wil tekenen. Ik weet dus al wat ik níét hoef op te schrijven, namelijk dat wat ik in de beelden toon. Zo zorg ik ervoor dat tekst en beeld steeds naadloos op elkaar aansluiten. Ik vind het bovendien heerlijk om extra’s aan de beelden toe te voegen die pas bij een volgende lezing gezien zullen worden. Daar maak ik graag gebruik van: extra’s die voor verdieping zorgen.
Nathalie: Marianne van der Walle en ik werkten al eerder samen aan Het grote goedemanierenboek. Wat ik zo bijzonder vind aan onze match is dat Marianne écht met de tekst aan de slag gaat en er nog een laagje overheen giet. Haar illustraties vertellen niet exact wat in de tekst staat; ze voegen er iets aan toe. Zo geven de illustraties in Bolle buiken en blije baby’s vaak een knipoog naar thema’s die niet uitgebreid aan bod kunnen komen omdat ze ons te ver zouden leiden, maar die we toch eventjes wilden aanraken. Gezinnen die afwijken van het traditionele mama-papa-kinderen-patroon, bijvoorbeeld. Het was niet haalbaar om al die zaken in detail te behandelen, maar via de illustraties krijg je als ouder of leerkracht wel een aanzet tot een gesprek.
Kunnen jullie ons iets meer vertellen over de ontvangst van jullie boeken?
Pauline: Het blijft altijd fijn om te horen hoe blij lezers zijn met mijn boeken. Ik ben ontzettend dankbaar dat ik boeken kan en mag maken die zo maatschappelijk relevant zijn. Zelf heb ik gemerkt dat er enorm veel behoefte is aan boeken die de onderwerpen uit de Kriebels in je buik-reeks aansnijden, zowel vanuit de kinderopvang, scholen als ouders thuis. En dat is wereldwijd zo: vele landen kiezen ervoor om de serie aan te kopen. Het is erg leuk om te weten dat ik heel wat kinderen bereik met mijn boeken!
DE BOEKEN ZORGEN VOOR
DOLLE PRET EN RODE OORTJES IN DE KLAS
Nathalie: Van een juf kreeg ik als feedback dat Bolle buiken en blije baby’s voor dolle pret en rode oortjes zorgde in de klas. Ze zei me dat het niet het soort boek is dat je in één keer voorleest, maar dat het ideaal is als rode draad voor een klasproject. Achteraan in het boek staan ook ideetjes voor doe-activiteiten en zelfs een baby-rap. Zulke dingen werken erg goed in een klascontext. In mijn onmiddellijke omgeving kreeg ik verder vooral reacties van gezinnen waarin er binnenkort een baby bij komt. Zij haalden het boek in huis om het samen met hun oudere kinderen te lezen. Ook daar vallen de aanpak en de toon van het boek in de smaak.
Heeft de toekomst nog nieuwe projecten voor jullie in petto?
Pauline: Ik ben nu bezig aan het schrijven van Wat voel jij?, het vijfde en laatste deel in de Kriebels
12
in de kijker
in je buik-serie voor kinderen vanaf drie jaar. Dat boek zal over gevoelens en emoties gaan. Tijdens het ontwikkelen van de serie kwamen er echter nog meer belangrijke thema’s voorbij waarover eigenlijk ook (bijna) geen boeken te vinden zijn voor mijn jonge doelgroep. Zo is het idee ontstaan om met Ik, jij & wij te starten, een nieuwe serie met dezelfde hoofdpersoontjes. Het eerste deel, Als je papa en mama gescheiden zijn, ligt al in de winkels. Ook thema’s als vriendschap, hulpvaardigheid, samenwerken en nog veel meer staan op het programma. Voor mij als auteur en illustrator is dat een geweldig nieuw project om aan te werken!
Nathalie: Ik werk eigenlijk altijd aan meerdere projecten tegelijk. Momenteel ben ik bijvoorbeeld al volop bezig met de research voor het boek dat ná Kleine hartjes en grote gevoelens gaat verschijnen. Dat zal ook deel uitmaken van de Kriebels in je buik-reeks en gaat over het aangeven en het respecteren van grenzen. Daarnaast ben ik nog de laatste tekstaanpassingen aan het doen voor Kleine hartjes en grote gevoelens op basis van de feedback die ik kreeg van Sensoa en Rutgers. Als ik klaar ben met de tekst, duurt het nog een hele poos voordat het boek in de rekken ligt: illustratie, redactie, opmaak, enzovoorts. Er komt heel wat bij kijken!
Vorig jaar werd het eerste Vlaams Actieplan ter bestrijding van Seksueel Geweld op poten gezet. Een belangrijk deel gaat over preventie, en meer bepaald het investeren in emotionele, relationele en seksuele opvoeding. Met behulp van minister van Justitie en Handhaving Zuhal Demir krijgt elke Vlaamse kleuterschool nu een exemplaar van het boek Ja- en nee-gevoelens van Pauline Oud, met bijhorend lesmateriaal.
Eerst en vooral: bedankt dat u onze kinderen weer een beetje meer wereldwijs maakt. Vanwaar die investering in onze allerkleinsten?
Zuhal Demir: Ik heb zelf een jonge dochter van drie jaar, Rozanne, en vind het erg belangrijk dat zij weet dat ze voor zichzelf mag opkomen en dat ze niets moet laten gebeuren dat ze niet fijn vindt, maar ook dat zij zelf niets moet doen dat anderen niet fijn vinden. Want jong geleerd is oud gedaan. We kunnen niet jong genoeg duidelijk maken dat het de normaalste zaak van de wereld is om grenzen te respecteren. Jongeren beseffen te vaak niet dat ‘nee’ echt ‘nee’ is.
Reeks in de kijker
13
De behoefte aan emotionele, relationele en seksuele opvoeding zien we helaas te dikwijls.
Zuhal Demir: Voor de zomer verschenen er nog berichten in de media over enorme chatgroepen waar mensen foto’s en filmpjes van anderen delen om hen te vernederen. Ik vind het verschrikkelijk dat 100.000 jongeren het normaal vinden om zulke beelden te verspreiden. Met het Actieplan hoop ik ervoor te zorgen dat mijn dochter, als ze over tien jaar terugkijkt naar zulke berichten, en zich niet kan voorstellen dat dit ooit de realiteit was. We zijn het onze zonen en dochters verschuldigd om de lat zo hoog mogelijk te leggen, om een veiligere samenleving te creëren waarin de grenzen die ze stellen ook gerespecteerd worden.
DE WAARDE VAN BOEKEN VALT
NIET TE ONDERSCHATTEN
Die mooie en veilige toekomst past helemaal bij de leuze van Clavis Uitgeverij: ‘De wereld van morgen zal eruitzien als de dromen van de kinderen van vandaag.’
Zuhal Demir: De waarde van boeken valt niet te onderschatten. Je kunt een boek vastnemen, de juf kan eruit voorlezen, je kunt in de bib op zoek gaan naar nieuwe verhalen en avonturen. Boeken brengen gezinnen ook samen: ouders die voorlezen voor het slapengaan, verhalen uitwisselen met de broer of zus … Als ik naar mijn eigen gezin kijk, kan ik boeken daar niet uit wegdenken.
Ja- en nee-gevoelens zal nu niet alleen thuis worden voorgelezen, maar ook in het onderwijs. Met het extra lesmateriaal wordt de hele klas zelfs betrokken in een dialoog.
Zuhal Demir: Die aanpak is een van de redenen waarom ik het boek heb gekozen voor deze actie. Door echt samen met de kinderen aan de slag te gaan, kun je hen nog actiever betrekken en krijg je ook meer inzicht in hoe de kinderen de verhalen beleven. En met de bevindingen die uit die gesprekken naar voren komen, kunnen leerkrachten aan de slag gaan. Het verhaal eindigt niet wanneer het boek uit is, het begint daar pas.
Een reeks als Kriebels in je buik zet ook in op diversiteit. Boeken zijn immers een waardevol middel om een stukje van de wereld te tonen dat de lezers misschien nog niet kennen, om mensen te ontmoeten die kinderen thuis niet tegenkomen.
Zuhal Demir: We leven in een diverse maatschappij met verschillende gezinssituaties die er elk hun eigen levensopvattingen op nahouden. Het spreekt voor zich dat dat zich vertaalt in het boek. Maar we mogen niet blind zijn voor de drempels en problemen die een diverse maatschappij met zich meebrengt. Culturele verschillen zijn er, die moeten we niet verzwijgen. Kriebels in je buik kan een handige tool zijn om eventuele knelpunten of drempels bespreekpaar te maken.
Is er een boek uit uw jeugd dat u is bijgebleven?
Zuhal Demir: De lege cel van René Swartenbroekx: het verhaal van Johan, die verliefd wordt op Immihan, een Turks meisje van zestien. Haar vader wil haar echter in Turkije uithuwelijken. Een gemengde relatie is not done, zeggen de tradities. Uiteindelijk wordt het meisje uitgehuwelijkt en sterft de jongen. Een Romeo-en-Julia-verhaal in tijden van Turkse migratie, zou je kunnen stellen. Als ik eraan denk, hoor ik nog steeds de woorden van mijn moeder. Zij was tegen de traditie van uithuwelijken en spoorde ons altijd aan om ons hart te volgen en te trouwen met wie we wilden. Liefde kent geen kleur. Een van de mooiste lessen uit mijn leven, mede dankzij het boek.
Reeks in de kijker 14
In boeken vind je niet alleen prachtige verhalen en illustraties, maar ook … hulp! Of je nu hulp nodig hebt met lezen, naar bed gaan of een spreekbeurt voorbereiden, Clavis heeft het boek dat je zoekt.
Deze keer: potjes.
Neem een potje …
Wat heb je nodig om je kind op het potje te laten gaan? Juist ja: een kind en een potje. Maar misschien wil je kind niet echt op zo’n raar, koud plastic dingetje gaan zitten. Het is immers veel leuker om een zachte, warme pamper aan te hebben. Of niet? Nee, dat kleintje moet gewoon nog ontdekken wat een potje eigenlijk is. Want wist je dat ze leuk zijn om naar te kijken en naar te luisteren? Nee? Dan moet je dringend onze potjesboeken leren kennen.
… en een boekje
Je hebt boeken over potjes en je hebt boeken over potjes. Toffe, creatieve boeken over potjes bedoelen we dan. Neem nu de klassieker Mag ik eens in je luier kijken? van Guido Van Genechten. Bij alle dieren ligt er iets anders in hun luier, maar wat ligt er bij Muisje? Ga mee op zoektocht en volg Muisje van de luier naar het potje.
Potjes zijn trouwens niet zomaar potjes, nee, potjes zijn muziekinstrumenten. Dat hoor je in het
geluidenboek Potjesmuziek. Luister zelf maar eens naar zo’n pipipotje en de plastastische muziek die je ermee kunt maken. Een even humoristisch en verrassend boek is Hoogdringend
Mag ik eens in je potje kijken? In december verschijnt Mag ik eens in je potje kijken?. In dat nieuwe flapjesboek is Muisje nog steeds even nieuwsgierig als in zijn luier-voorganger, alleen heeft hij nu een andere fascinatie. Hij kijkt niet meer in de luiers van zijn vrienden, wel in hun potjes. Wat interessant dat elk dier iets anders achterlaat … Maar wat laat Muisje zelf achter? En vooral: waar? Is je kind groot genoeg, dan kan het samen met Muisje de laatste stap nemen: van het potje naar de wc.
In de tussentijd heeft Muisje een potjeskalender voor jullie gemaakt. Scan de QR-code om hem te downloaden. En dan is het uitkijken naar de publicatie van Mag ik eens in je potje kijken?. Psst, er verschijnt ook een speciaal zindelijkheidspakket met daarin het boek, een beloningsposter, stickertjes én een knuffel!
15
Eerste hulp met boeken
+
+ Download hier een potjeskalender
© Clavis Uitgeverij, illustraties van Guido Van Genechten.
Willewete - Dinosaurussen
Jozua Douglas & Barbara van Rheenen
Hoeveel soorten dinosaurussen waren er? Hoe zagen ze eruit? Wie waren hun vrienden en vijanden? Wat aten ze en hoe werden ze geboren? In dit boek lees je alles wat je altijd al wilde weten over dino’s. Met knutseltips, een stripverhaal, een versje en een liedje, een grote uitklappagina en een superleuke quiz, zodat je een echte dino-expert wordt.
Een informatief prentenboek voor kinderen vanaf 5 jaar over wow-dieren in de natuur, namelijk dinosaurussen.
Vingerpopjes knutselen
Hoe gaan dino’s met elkaar om?
Maken ze een praatje? Vechten ze?
Speel toneelstukjes met deze grappige minidino’s aan je vingers. Supermakkelijk om te maken!
Zo ga je te werk: Dit heb je nodig:
(gekleurd) papier
1. Teken twee keer het hoofd van een dino, teken er ogen en tanden op of maak er een met een grote hoorn! Als je wit papier hebt, kun je het inkleuren.
lijm of plakband een potlood
16
Knip een strookje papier ongeveer zo groot als de helft van je middelvinger. Wikkel het om je vinger en plak het vast (niet te strak, je moet het weer van je vinger kunnen halen!).
Plak de beide dinohoofden aan weerszijden van het kokertje wat je zojuist gemaakt hebt.
Maak op dezelfde manier maar dan kleiner nog vier kokertjes voor de poten. Deze gaan om je duim, je wijsvinger, je ringvinger en je pink.
Ontdek nog meer knutselideeën op onze Pinterest.
17 Knutseltips
2.
4.
5. Je dino is klaar!
3.
© Clavis Uitgeverij, illustraties uit Willewete. Dinosaurussen van Barbara van Rheenen.
Boeken als poortjes naar de ziel
Als een kind met de dood wordt geconfronteerd, kan een boek van grote waarde zijn. Als bron van troost, of als middel om om te gaan met de al te pijnlijke werkelijkheid. Rebecca Dabekaussen, rouwtherapeut, benadrukt dat het belangrijk is om op zoek te gaan naar het meest geschikte boek voor jouw kind, en niet naar het eerste het beste te grijpen.
Sterven hoort bij het leven. Misschien voelt een kind dat intuïtief aan. ‘Kinderen zijn van nature uitermate geïnteresseerd in de dood,’ zegt Rebecca. ‘Toen mijn vader overleed, maakte mijn zoon van vijf heel veel tekeningen voor hem. Hij deed dat, omdat hij dan telkens die koude, stijve arm op kon tillen om de tekening eronder te leggen, als een onderzoeker. Door het kind ruimte te geven om zich te verhouden tot de dood, kan er iets heel moois ontstaan.’
De rol van toeschouwer
Maar het verlies van een dierbaar iemand is voor een kind natuurlijk ook heel pijnlijk. Hoe verwerkt het zo’n verdriet, als het nog niet over taal beschikt om er uitdrukking aan te geven? Hoe kun
je als volwassene hierbij helpen? ‘Rond de tafel gaan zitten voor een gesprek is voor een kind veel te direct. Boeken rond de dood kunnen een opening bieden,’ legt Rebecca uit. ‘Het kind wordt bij het samen lezen als het ware een toeschouwer. Dat is een veilige positie die een beschermlaag biedt. Als ouder kun je door vragen te stellen samen met het kind de innerlijke wereld exploreren. Het verhaal vormt dan een poortje naar de gevoelswereld van het kind. Kijk, zo heeft het hoofdpersonage het beleefd. Hoe beleef jij het? Wat gaat er in jou om?’
Rouwen in stukjes
Het mooie van een boek is ook dat je het weg kunt leggen. ‘Kinderen rouwen in stukjes. Voor ouders
18 Boekenhoek
is dat soms verwarrend. Heb je het net over de dood gehad, zegt je zoon ineens: “Dan ga ik nu even voetballen, hè?” Zo kalmeren ze hun zenuwstelsel, dat nog niet sterk genoeg is om een al te groot verdriet te dragen. Juist hierin spelen boeken ook een mooie rol, omdat ze tastbaar zijn. Je leest er samen in, je klapt het dicht, en legt het weg. Dat is heel symbolisch. Op een later tijdstip kun je dan weer voorstellen om het weer eens in te kijken. Of het kind kan dat zelf doen. Waar leg je het boek? Ik adviseer ouders om bij die vraag stil te staan. Berg je het boek op in een la? Of leg je het tussen het speelgoed, zodat het kind het zelf op kan pakken als het dat wil? Zichtbaar op tafel, als uitnodiging? Er mág over gepraat worden, maar het hoeft niet …’
De eigen waarheid
Rebecca benadrukt dat het heel belangrijk is om het boek dat je samen met je kind gaat lezen, bewust te kiezen. ‘Er zijn heel veel boeken over doodgaan,’ benadrukt ze. ‘Juweeltjes van boeken! De meeste gaan echter over mensen of dieren die al gestorven zijn. Maar in de palliatieve fase, als iemand op sterven ligt of ernstig ziek is, moet het verhaal voor het kind heel praktische zaken oproepen als Wie zorgt er straks voor mij? en Wie brengt mij naar de voetbal als papa er niet meer is? Een boek moet ook uitnodigen om na te denken over filosofische vragen: Waar ga je naartoe als je doodgaat? Hoe blijven we in verbinding? Het is belangrijk dat een kind op zoek kan gaan naar de eigen waarheid, en een boek kan daartoe uitnodigen.’
Leren omgaan met verlies
Juist omdat verlies bij het leven hoort, pleit Rebecca er ten slotte voor om jonge kinderen te leren ermee om te gaan. ‘Wij kopen vaak een reservelievelingsknuffel voor onze zoon of dochter; als aapje kwijtraakt, ligt er een reserve-aapje in de kast. Maar wat als hij of zij zeventien is, en het vriendje of vriendinnetje maakt het uit? Hebben we daar dan ook een reserve van in de kast liggen? Uit onderzoek blijkt dat 86 procent van de twaalfjarigen al een betekenisvol verlies heeft meegemaakt. We kunnen hen dus maar
beter voorbereiden op het moment dat de dood bij een dierbare op de deur klopt. Sta bewust stil bij een dood vogeltje in de tuin, een huisdier dat overlijdt, die kwijtgeraakte knuffel … En ook hier komen boeken van pas.’
Rebecca Dabekaussen heeft jaren ervaring als rouwtherapeut gespecialiseerd in het begeleiden van kinderen en jongeren bij verlies. Kijk zeker eens op www.blijvendverbonden.nl
Aanraders volgens Rebecca:
Misschien is doodgaan wel hetzelfde als een vlinder worden ‘Voor als de dood nabij is. Om in gesprek te gaan over wat er gaat gebeuren, en te filosoferen over wat er na de dood is.’
Pimm van Hest - Lisa Brandenburg
Prijs € 15,95
Overal en ergens
‘Heel mooi voor als iemand is overleden, om je samen af te vragen waar hij of zij zou kunnen zijn.’
Pimm van Hest - Sassafras De Bruyn
Prijs € 15,95
Nooit alleen
‘Om stil te staan bij de dood in het algemeen. De zachtheid in de illustraties maakt dat je de zachtheid in jezelf aan kunt raken.’
Irène Bonacina
Prijs € 16,95
19 Boekenhoek
LEESBINGO
LEESBINGO
KIES ELKE DAG EEN LEESOPDRACHT.
KIES ELKE DAG EEN LEESOPDRACHT.
HEB JE DIE UITGEVOERD? KLEUR DAN HET VAKJE IN. LUKT HET JOU OM EEN HELE MAAND LANG ÉLKE DAG TE LEZEN EN ALLE VAKJES IN TE KLEUREN?
HEB JE DIE UITGEVOERD? KLEUR DAN HET VAKJE IN. LUKT HET JOU OM EEN HELE MAAND LANG ÉLKE DAG
TE LEZEN EN ALLE VAKJES IN TE KLEUREN?
Ik lees onder mijn bed.
Ik lees onder mijn bed.
Ik lees op donderdag.
Ik lees op donderdag.
Ik lees zittend in het gras.
Ik lees zittend in het gras.
Gezellig! Ik lees met een dier op mijn schoot.
Gezellig! Ik lees met een dier op mijn schoot.
Ik lees liggend op de vloer.
Ik lees liggend op de vloer. Ik lees een boek dat mijn beste vriend ook gelezen heeft.
Ik lees een boek dat mijn beste vriend ook gelezen heeft.
Ik lees op maandag.
Ik lees op maandag.
Geen toetje voor mij! Ik lees meteen na het eten.
Geen toetje voor mij! Ik lees meteen na het eten.
Ik lees in plaats van te gamen.
Ik lees in plaats van te gamen.
Vroeg opstaan: ik lees voordat mama of papa wakker is.
Vroeg opstaan: ik lees voordat mama of papa wakker is.
Slapen? Ik lees in mijn bed! Ik lees in plaats van tv te kijken.
Slapen? Ik lees in mijn bed! Ik lees in plaats van tv te kijken.
Ik lees met een zonnebril op.
Ik lees met een zonnebril op.
Ik lees in de auto.
Ik lees in de auto.
Ik lees HARDOP!
Ik lees HARDOP!
Ik lees onder de tafel.
Ik lees onder de tafel.
Ik lees in een boek van de bibliotheek.
Ik lees in (of onder) een boom.
Ik lees in (of onder) een boom.
Ik lees een superspannend boek.
Ik lees een superspannend boek.
Mmm! Ik lees mmmet een snoepje in mmmijn mmmond!
Mmm! Ik lees mmmet een snoepje in mmmijn mmmond!
Ik lees op woensdag.
Ik lees op woensdag.
Ik lees voor aan mijn papa of mama (of mijn broertje of zusje).
Lekker stinken! Ik lees op de wc …
Lekker stinken! Ik lees op de wc …
Spannend! Ik lees in het donker, met een zaklamp.
Spannend! Ik lees in het donker, met een zaklamp.
Ik lees op dinsdag.
Ik lees op dinsdag.
Pst! Ik lees fluisterend.
Pst! Ik lees fluisterend.
Ik lees tijdens het weekend.
Ik lees in een boek van de bibliotheek. Ik lees samen met iemand, om de beurt een pagina.
Ik lees samen met iemand, om de beurt een pagina.
Ik lees op vrijdag.
Ik lees voor aan mijn papa of mama (of mijn broertje of zusje). Ik lees op vrijdag.
Lekker fris! Ik lees met mijn voeten in het water.
Ik lees tijdens het weekend. Lekker fris! Ik lees met mijn voeten in het water.
20
Clavis heeft ook een kantoor in New York! Je kunt ons vinden op 575 Madison Avenue.
Rikki wordt in Denemarken ‘Anders’ genoemd.
Ook in China zijn ze Clavis-fan. We verkochten er 800 Clavis-titels, met Een buik vol geheimen als bestseller. Daarvan werden reeds 1 miljoen Chinese exemplaren verkocht!
Karel en Kaatje liggen ook in de Spaanse boekenrekken. Alleen heten ze daar Nacho en Laura.
Wist je dat er via Clavis Indonesia ook boeken van ons in Indonesië verschijnen?
Ook in Zuid-Afrika is Clavis goed vertegenwoordigd. Het boek Omdat ik zoveel van je hou heet daar Omdat ek zo lief is vir jou
Klein wit visje zwemt ook in Australische wateren. Er werden al drie titels in de reeks vertaald.
21 Clavis Internationaal
© Clavis Uitgeverij, illustraties van Guido Van Genechten, Liesbet Slegers en Nynke Talsma.
A chter
de schermen
Clavis Rights Agency
Wat moet er allemaal gebeuren voordat een boek in de schappen ligt? Nou, heel wat! Elke editie zetten we een afdeling van Clavis Uitgeverij in de schijnwerpers. Deze keer: het Clavis Rights Agency.
Irina
Jing
Lise Nele Jill
Wie?
Het Clavis Rights Agency! Dat doet misschien niet metéén een belletje rinkelen, maar het is onze taak om de boeken van Clavis ter vertaling aan te bieden aan uitgevers wereldwijd. Ooit een buitenlandse editie van Rikki of Hotel Habbekrats gezien? Dan hebben wij hiervoor gezorgd!
We zijn elk verantwoordelijk voor onze eigen regio’s, maar toch is ook teamwork van groot belang. Samen mogen wij letterlijk en figuurlijk onze eigen grenzen én die van onze boeken verleggen. Hiervoor zijn persoonlijk contact, goede talenkennis en passie voor boeken echt essentieel. Klinkt cool, niet?
Hoe gaat dat in zijn werk?
Samen met uitgevers uit andere landen bespreken we de boeken uit ons fonds. We lezen de verhalen voor en bekijken de illustraties. Ook overleggen we welke titels eventueel in hun markt zouden passen. En zo reist Rikki zomaar van België naar Denemarken, waar hij de naam Anders krijgt!
Reizen tijdens corona?
Het vele reizen maakt ons werk wat het is. Pre-corona trokken we dan ook de hele wereld rond! We gingen naar de Frankfurter Buchmesse en
de Bologna Fiere, de twee grootste boekenbeurzen ter wereld. Daarnaast bezochten we vele kleinere beurzen en maakten we talloze individuele zakenreizen om klanten op kantoor te bezoeken.
Jammer genoeg moeten we onze favoriete beurzen op dit moment missen door corona, maar dankzij onze sterke klantrelaties kunnen we met trots zeggen dat we ons werk ook in deze moeilijke tijden nog goed kunnen uitvoeren. Lang leve digitale meetings … al kijken we stiekem ook uit naar het moment waarop we iedereen weer persoonlijk kunnen ontmoeten.
Het tofste aan onze job: Reizen, leuke contacten met mensen van over de hele wereld, onze talenkennis voortdurend bijschaven, de afwisseling, het fijne team. Maar we doen ons werk vooral graag omwille van dat ene speciale gevoel: het is een enorme eer om op deze manier een verschil te kunnen maken. We zijn trots op de boeken van Clavis en op het feit dat we deze mogen verkopen over de hele wereld. Het idee dat ergens, heel ver weg, een kindje een van onze titels uit zijn boekenrekje haalt en er plezier aan beleeft of eruit kan leren … dat is simpelweg hartverwarmend.
Ons team:
Irina is onze liefdevolle go-getter. Ze is geboren en getogen in Rusland, heeft in de VS gestudeerd en volgde twaalf jaar geleden de liefde richting België, waar ze bij Clavis Uitgeverij meteen haar droomjob vond.
Nele is onze optimistische avonturier. Ze is gepassioneerd door boeken, natuur, talen en cultuur. Ze heeft Engels en Spaans gestudeerd, een tijdje in Zaragoza (Spanje) gewoond en wilde absoluut bij een uitgeverij werken. Zo gezegd, zo gedaan!
Lise is onze uitbundige en avontuurlijke sinologe. Ze heeft na haar studie een jaar in China gewoond en is bij Clavis gestart om de Aziatische markt verder uit te breiden.
Jing is onze ruimdenkende fashionista. Ze is geboren en getogen in China, heeft gestudeerd in Zwitserland en woont nu al zes jaar in België. Internationaler kan haast niet!
Jill is onze positieve, creatieve duizendpoot. Ook Jill is na haar studie eropuit getrokken om de wereld te verkennen. Ze heeft onder andere twee jaar in Australië gewoond en gewerkt. Op dit moment leert ze Portugees: formidável!
23
De wereld van het kinderboek en de wereld van het onderwijs … Allebei willen ze kinderen laten dromen en groeien. Bij Willewete werken verhalenvertellers en didactici daarom intensief samen. Een nieuwe generatie verdient immers een nieuwe vorm van leren.
Willewete biedt dagprogramma’s voor schoolklassen met kinderen tot veertien jaar. Die komen er op bezoek en worden er ondergedompeld in een bad vol taal en wetenschap. Verhalen en boeken zijn steeds het startpunt; wetenschap en nieuwe media zorgen voor verdieping.
Bij Willewete wordt gewerkt met nieuwe leertechnieken. De programma’s bieden tal van mogelijkheden tot verdere uitwerking in de klas. Bovendien is er voor docenten een uitgebreid en gevarieerd aanbod aan nascholing. Dromen en ontdekken, leren en doen, lezen en voorlezen, boeken en nieuwe media, binnen en buiten: dat zijn de kernwoorden van Willewete.
Willewete is dé plek voor iedereen die houdt van lezen, onderzoeken, vragen stellen en nieuwsgierig zijn.
Wie?
Willewete richt zich op schoolklassen, docenten, pedagogisch medewerkers, bibliothecarissen, verzorgers en ouders van kinderen tot 14 jaar.
Waar?
Herkenrodeabdij 4b
3511 Hasselt - België +32 11 26 99 51 - info@willewete.be
Sint Laurensstraat 1
1811 KM Alkmaar – Nederland
+31 85 086 6200 - info@willewete.nl
Wanneer?
Willewete is op afspraak geopend op schooldagen. Voor een overzicht van alle klasbezoeken, nascholingen, workshops en weekendactiviteiten ga naar www.willewete.be of www.willewete.nl
Willewete is een initiatief van
Wat een drukte in de haven! Vind jij deze dieren op de tekening?
Ergens op de grote rivier dobbert ook Eendje met zijn rode sjaal …
Zoekplaat 25
© Clavis Uitgeverij, illustratie uit Eendje achterna van Magnus Weightman.
Kleur mee en win een boekenpakket!
Stuur jouw ingekleurde tekening naar winnen@clavisbooks.com
Heb je gewonnen? Dan hoor je van ons via e-mail.
□ Ik wil op de hoogte worden gehouden van nieuwtjes en acties van Clavis Uitgeverij. (We gaan uiteraard vertrouwelijk om met jouw gegevens.)
Naam: …….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….……. Geboortedatum: ……….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…… Adres: ………….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….……. E-mailadres (ouders): …….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….…….
Kleurwedstrijd 26
© Clavis Uitgeverij, illustratie uit Beestenboel, Emma gaat naar school van Federico Van Lunter
Leren lezen doe je samen
Bij Clavis Uitgeverij staat leesplezier voorop, ook voor beginnende lezers. Het belangrijkste is dat kinderen leren genieten van een boek. En de samenleesboeken bewijzen dat dit kan!
Oscar, bijna zeven, is dol op samen lezen met zijn moeder Stéphanie. Hij zit in groep 3 en heeft al aardig wat woordjes geleerd. ‘Maan, roos en vis kan ik allang,’ zegt hij trots. Hij pakt het boek Sep en Saar. De trein doet raar en kruipt op de bank.
Stéphanie lacht en gaat naast hem zitten. ‘Dit is zo’n fijn boek: eenvoudige woordjes die Oscar zelf kan lezen, worden afgewisseld met stukjes tekst die ik dan weer voorlees. Zo krijgt het spannende verhaal echt inhoud en vindt Oscar het heerlijk om het lezen te oefenen.’
Oscar knikt. Enthousiast zoekt hij de pagina waar ze gebleven zijn. ‘“Wil je naar mijn trein?”
vraagt Sep,’ leest Oscar voor. En dan, met een grote glimlach: ‘Haha, een poes die in een trein wil zitten!’
Stéphanie vertelt verder: ‘Het is ongelofelijk hoe snel zo’n leesproces gaat. Een paar maanden geleden las Oscar nog geen enkel woord, en nu lezen we samen al een echt boek. Dit boek is wat mij betreft een aanrader voor iedere beginnende lezer én zijn of haar ouders!’
lezer flink op weg
Leren lezen, dat is voor ieder kind anders. Sommige kinderen gaan als een speer, andere gaan stapje voor stapje vooruit, nog andere worstelen om de letters en woorden te ontcijferen. Eén ding is echter altijd hetzelfde: thuis oefenen hélpt.
Met samenleesboeken ondersteun je jouw kind op een fijne manier in het leesproces. Deze boeken zijn namelijk speciaal ontworpen om letterlijk samen te lezen: de grote letters kan een beginnende lezer zelf lezen, de kleine letters worden voorgelezen door een ervaren lezer.
Dat kan mama of papa zijn, maar ook een oudere broer of zus, een vriendje of vriendinnetje … Samen lezen is fijn én motiverend. Zo wordt oefenen met lezen thuis een gezellig leesmoment.
Bekijk hier het volledige aanbod
27
© Clavis Uitgeverij, illustraties van Renske de Kinkelder.
Verwarm op tijd de oven voor: een elektrische oven op 200 graden, een heteluchtoven op 180 graden.
Pas op, want dit is heet! Vraag een volwassene om te helpen.
Kook je mee?
Iets koken met je vrienden en er dan sa men van smikkelen; wat is er leuker dan dat? In de Koken met kinderen-reeks vind je de lekkerste recepten die je thuis kunt bereiden. En de boeken staan barstensvol leuke weetjes. Wist jij bijvoorbeeld dat een kokosnoot kan drijven? Genoeg gekletst. Hopla: schort voor, koksmuts op je hoofd en ... aan de slag!
O ja, op www.dekookhoek.com vind je superleuke kookfilmpjes en nog meer recepten!
28 Koken met kinderen
Bladerdeegsterren
Nodig: uitsteekvormpjes
Zorg dat je dit in huis hebt: bladerdeeg op rol (40 x 24 centimeter voorverpakt) óf
12 plakjes uit de diepvries
50 gram geraspte jong belegen kaas
Wat moet je doen als sterrenchef:
voor 20 bladerdeegsterren / 10 min. + 20 min. bakken / makkelijk
1 Leg het bladerdeeg op een snijplank. Druk met de uitsteekvormpjes de sterren eruit. Verplaats ze daarna direct naar de bakplaat: dan plakken ze nergens aan vast! Leg ze zo’n 3 centimeter uit elkaar, zodat ze niet aan elkaar gaan kleven. In de oven groeien ze namelijk een beetje.
2 Leg op elke ster een plukje geraspte kaas. Druk dat zachtjes aan met je vingers.
3 Bak de boel zo’n 15 tot 20 minuten. De sterren zijn klaar als ze 3 keer zo dik zijn geworden en een mooi goudbruin kleurtje hebben.
4 Laat ze afkoelen op een roostertje, dan worden ze lekker knapperig. Klaar is je sterrenmaal.
Tip: Gebruik je bladerdeegplakjes uit de diepvries? Laat de velletjes dan eerst wat ontdooien op de snijplank. Je kunt de vormpjes uitsteken als ze mooi slap zijn, maar wel nog koud aanvoelen.
Dit heb je nodig:
4 middelgrote eieren
1 komkommer
1 krop romaine sla
300 gram sperziebonen
500 gram pindasaus
100 gram fijngesneden wortels
200 gram taugé
100 gram fijngesneden bietjes
60 gram gezouten pinda’s
4 eetlepels kant-en-klare gebakken uitjes
4 eetlepels fijngeraspte kokos
Paar partjes limoen
Gadogado!
voor 4 personen / 25 min. / makkelijk
1 Laat de eitjes met een lepel rustig in een steelpannetje met kokend water glijden. Laat 7 minuten koken. Haal de eitjes dan uit de pan, en dompel ze onder in een kommetje met koud water. Pel ze vervolgens en snijd ze doormidden.
2 Kook de sperzieboontjes in een pan met water en een beetje zout. Dit duurt 6 tot 8 minuten. Dan mag je ze afgieten.
3 Snijd de komkommer doormidden en dan in plakjes van een halve centimeter.
4 Warm de pindasaus even op in een steelpannetje. Blijf roeren, want dit gaat heel snel en de pindasaus kan op de bodem aanbranden.
5 Verdeel de pindasaus over de borden. Leg op elk bord een handje sperzieboontjes, de worteltjes, bietjes, taugé, stukjes komkommer, wat blaadjes sla en per bord 2 ei-helften.
6 Strooi de gebakken uitjes, kokos en pinda’s erover. Doe er limoenpartjes bij, die knijp je aan tafel boven je bord uit en dat maakt de gadogado extra lekker.
Bekijk hier het filmpje van Gadogado
29 Koken met kinderen
Ga uit Indonesië
© Clavis Uitgeverij, foto’s van Marianne Snel.
Verhaaltje voor het slapengaan
Egel op ontdekking
Egel op ontdekking
Rosalie Hazeleger & Myriam Berenschot
Egel wil de hele wereld zien. Hij wil sterk en stoer zijn en zélf nieuwe dingen ontdekken. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Want wat doe je als je erachter komt dat de wereld meer dan 190 landen kent? Gelukkig helpen Uil, Beer, mevrouw Zwijn en de andere dierenvrienden Egel graag.
Grappige en ontroerende dierenverhalen om voor te lezen of zelf te lezen, over vriendschap en ontdekken.
Een wereldreis tot onder de boom
‘Uil, ben je daar?’ Egel kijkt naar het huisje dat hoog in de boom tussen de bladeren verstopt zit. ‘Uil, ik moet je iets heel spannends vertellen!’
Er komt geen geluid uit de houten woning, terwijl Egel zeker weet dat Uil thuis is.
‘Uil!’ roept hij nog een keer. ‘Ik ga op wereldreis. Ik ga de wereld ontdekken!’
Nu hoort Egel een krant die in elkaar wordt gevouwen en een stoel die wordt verschoven. Dan ziet hij de kop van Uil verschijnen.
‘Wat zeg je nou toch, Egel? Een wereldreis?’
‘Ja, dat heb je goed gehoord.’
Zonder verder iets te zeggen, stapt Uil op de tak. Hij spreidt zijn vleugels en komt met een zachte landing naast Egel in het hoge gras zitten.
‘Ik snap er niks van. Laatst vertelde je nog hoe blij je bent om in het bos te wonen met al je vrienden. Nu wil je opeens op wereldreis. Hoe zie je dat voor je?’
‘Precies zoals het woord zegt. Ik ga een reis maken langs alle landen om
30
Egel op ontdekking
te ontdekken hoe de wereld eruitziet,’ zegt Egel, terwijl hij zijn snuit hoog in de lucht steekt.
‘Hoelang denk je dan weg te blijven? Je weet toch dat de wereld heel erg groot is?’ De bruine ogen van Uil worden vochtig. Zijn schouders zakken naar beneden.
‘Je hoeft niet verdrietig te worden, hoor,’ zegt Egel. ‘We zien elkaar heel snel weer. Ik ga de wereld in hoog tempo ontdekken. Binnen twee weken wil ik weer thuis zijn. Anders ga ik jullie allemaal te veel missen.’
Uil kijkt alsof hij diep nadenkt.
‘Ik heb een idee, Egel. Wacht jij hier, dan pak ik mijn wereldkaart.’
Voor Egel nog iets kan zeggen, vliegt Uil alweer hoog in zijn boom. Kort daarna ziet Egel hem weer uit zijn huisje komen, met de wereldkaart in zijn snavel. Samen rollen ze hem uit in het gras. Aan beide kanten plaatsen ze een steen, zodat de kaart niet wegwaait door de wind.
Egel buigt zich er meteen overheen.
‘Kijk! De wereld is helemaal niet zo groot. Dat moet makkelijk lukken in twee weken. En wat hebben de landen allemaal mooie kleuren!’
Nu begint Uil te lachen.
‘Maar de landen zijn in het echt veel groter dan op deze kaart. Veel groter dan jij je kunt voorstellen.’
Egel wordt stil van wat Uil hem vertelt. Hij kijkt naar de grond en beweegt zijn tenen heen en weer.
‘Er zijn op de hele wereld wel meer dan 190 landen,’ legt Uil uit. ‘190 landen in twee weken bezoeken gaat je helaas niet lukken.’
Egel voelt een vreemd gevoel in zijn buik. Hij wordt er verdrietig van.
‘Wat moet ik dan, Uil? Kan mijn reis helemaal niet doorgaan?’
‘Misschien kan ik je eerst meer leren over de wereld,’ stelt Uil voor. ‘Wie weet kun je hem daarna alsnog in het echt gaan ontdekken. Of in ieder geval een stukje van de wereld.’
Egel ziet twinkelingetjes in de ogen van Uil verschijnen en merkt dat het donkere gevoel in zijn buik alweer een beetje verdwijnt.
‘Dat lijkt mij een goed plan,’ zegt hij met een lach.
31
Verhaaltje voor het slapengaan
© Clavis Uitgeverij, illustraties van Myriam Berenschot.
Boeken krijgen extra kleur door hun personages. Daarom zetten we graag een opvallende figuur in de kijker.
Deze keer: Tina Trucker, de stoere vrachtwagenchauffeur die de boel op stelten zet in De appelflop van Gerlinde De Bruycker.
Het dorpje Zoetendaal was onlangs het toneel van een gigantisch voedselgevecht. Alles begon toen bakker Bill Bolleboos het dorp binnenviel met zijn vettige oliebollen. Hij probeerde de krokante appelflappen van zijn concurrent Frits Flaps te saboteren. Niet veel later werd de bakkerij van Flaps vernield door een plofkraak. En toen verdween Bolleboos spoorloos naar Spanje. Nog steeds is niet duidelijk wat er precies gebeurde tijdens die wilde weken in Zoetendaal. Misschien weet Tina Trucker, de bekendste vrachtwagenchauffeur van het land, wel meer? We spraken haar in een Zoetendaals café.
Dag Tina, sinds kort woon je in het verre Spanje, net zoals de voortvluchtige Bill Bolleboos en zijn familie. Is dat toeval?
Tina Trucker: Totaal niet. Niks toeval. Spanje is gewoon de bom. ©
IK ZOU MEZELF HEEL ERG INTELLIGENT, KNAP EN GRAPPIG NOEMEN, EN BESCHEIDEN
Heb je het daar meer naar je zin dan in Zoetendaal?
Tina Trucker: Zoetendaal? Dat stomme slaapdorp? Ik vreet nog liever mijn zweetsokken op dan dat ik ooit één poot in Zoetendaal zet.
Maar Tina, we bevinden ons nu toch in Zoetendaal?
Tina Trucker: Nu je het zegt. Ik herken het marktplein met die suffe bloemenperkjes en dat onnozele klokhuisje. En daar, die bakkerij met die stinkende appelflappen! Bah, ik haat appels. Zeker als ze in zo’n appelflap zitten. Wist je dat ze in die bakkerij de belachelijkste machine ooit hebben? De Flapkrak 2000 noemen ze dat ding. Daar maken ze dan appelflappen mee. Of maakten, want die plofkraak heeft de hele machine vernield. Haha, het geluid van die ontploffing was hemels! Maar goed, wat wilde je me nog vragen?
Ben je zeker dat je niets te maken hebt met de ontplofte bakkerij van Frits Flaps?
Tina Trucker: Héél zeker. Kenne we nou iets bestellen om te bikken? Ik heb nog niet ontbeten.
Over eten gesproken: je staat bekend om je legendarische eetlust. ’s Ochtends zou je drie gebakken eieren met augurken, twee rauwe eieren met een toastje, vier croissants met boter, vijf chocoladekoeken met crème, één chocoladekoek zonder crème en twee druifjes eten – een wit en een blauw. Voor ’s middags heb je zelfs een eigen broodje ontworpen, de Seriemoordenaar-Smos: een wit stokbrood met spek, salami, ham en rauw gehakt.
Tina Trucker: Dat klopt. Samen met mijn man Tony Trucker heb ik een foodtruck gekocht en zijn we naar Spanje verhuisd om die span-
32 Personage-interview
Clavis Uitgeverij, illustraties van Johan Klungel.
jolen wat smaak bij te brengen. Onze Seriemoordenaar-Smosos verkoopt er als zoete broodjes! Foodtrucks zijn heel populair in Spanje, weet je. Het is een markt waarin je poen kunt scheppen. Bill zegt dat ook altijd.
Bill Bolleboos, de voortvluchtige oliebollenbakker?
Tina Trucker: Natuurlijk niet! Ik heb het over Bill ... Bourgamestros, de burgemeester van het Spaanse dorp waar we met onze foodtruck kamperen.
Bij ons sta je bekend als de beste vrachtwagenchauffeur ooit.
Tina Trucker: Mijn Tony’tje zegt dat ook altijd. ‘Tina,’ zegt hij, ‘zoals jij met een vrachtwagen kunt rijden, zo kan niemand dat.’ Zodra ik in mijn stuurcabine zit, voel ik mij de koningin van het verkeer. Ik duw het gaspedaal in en kijk hoog boven alles en iedereen uit. Als er dan zo’n klein rood rotwagentje voor me rijdt, ga ik er lekker tegenaan duwen met mijn megabumper. Dat is pas genieten. Zeker als je de verschrikte blik van de chauffeur ziet, hehe.
Met die megabumper van jou maak je zelfs de allerstoerste truckers bang.
recht, veelzijdig, trouw, sociaal, vastberaden en bescheiden.
Heb je ook minder goede eigenschappen?
Tina Trucker: (denkt na) Ik moet hier even over nadenken. (denkt nog harder na) Nee, ik vind niets.
Als laatste vraag willen we je nog een dilemma voorschotelen: appelflappen of oliebollen?
Tina Trucker: Dat wordt beweerd, ja. Ik kan dat eigenlijk alleen maar beamen. Zelfs mijn eigen man Tony wordt in mijn buurt een braaf schoothondje. Als ik ermee dreig hem een pak rammel te geven met mijn zwieptieten, slaat hij al bleek uit. Ze noemen me niet voor niets ‘Terror Tina’. Maar ik hou zo veel van Tony. Hij is mijn kiezelsteentje in de branding.
Hoe heb je Tony aan de haak geslagen?
Tina Trucker: Tja, ik ben natuurlijk heel erg intelligent. Maar ook
Tina Trucker: Oliebollen natuurlijk! Eten is pas écht lekker als het druipt van het vet. Hoe vettiger, hoe prettiger. Net zoals mijn Seriemoordenaar-Smos: daar gaat je kin ook zo heerlijk van glimmen.
En een laatste laatste vraag: wat zou je kiezen als laatste avondmaal?
Tina Trucker: Hm, ik twijfel tussen de Seriemoordenaar-Smos en de druiperige oliebollen die Bill altijd voor ons bakt in Spanje. Doe dan maar de oliebollen.
Interview door: Gerlinde De Bruycker
33 Personage-interview
IN MIJN VRACHTWAGEN VOEL IK MIJ DE KONINGIN VAN DE WEG
Onze boekenreeks Woodwalkers draait volledig rond transformeerders, oftewel mensen die van gedaante kunnen veranderen. Als jij een woodwalker zou zijn, in welk dier zou je dan veranderen?
Vul
de quiz in
en ontdek
zo welk dier er in jou schuilt!
Wat is jouw lievelingssport?
□ a) Hardlopen/atletiek
□ b) Turnen
□ c) Eender welke teamsport
□ d) Ik hou niet zo van sporten
Welke eigenschappen omschrijven jou het best?
□ a) Snel en stoer
□ b) Ondeugend en vrolijk
□ c) Plichtsbewust en zelfverzekerd
□ d) Sterk en verlegen
Wat zou jouw ideale vakantie zijn?
□ a) Ik ga graag hiken in de Amerikaanse nationale parken.
□ b) Een vakantie boordevol avontuur! Bergbeklimmen, diepzeeduiken … Liefst iedere dag iets anders!
□ c) Een vakantie met mijn familie, zodat we samen tijd kunnen doorbrengen.
□ d) Een rustige vakantie. Aan het zwembad met een goed boek, bijvoorbeeld.
Wat is jouw favoriete seizoen?
□ a) Zomer □ b) Herfst □ c) Winter □ d) Lente
Je beste vriend(in) is boos op je en je weet niet waarom. Wat doe je?
□ a) Ik ga meteen met hem/haar praten. Onze vriendschap is zo sterk.
Wat het ook is, we komen er wel uit, samen.
□ b) Dat moet hij/zij lekker zelf weten.
Als hij/zij het wil uitpraten, komt hij/zij maar naar me toe.
□ c) Ik zoek eerst uit waarom hij/zij boos is.
Misschien heeft hij/zij wel een goede reden. Daarna zou ik het graag met hem/haar bespreken.
□ d) Ik wacht af. Hopelijk waait het vanzelf over.
Quiz
Jouw element is …
□ a) Vuur □ b) Lucht □ c) Water □ d) Aarde
Welke kleuren passen het beste bij jou?
□ a) Goud en groen
□ b) Rood en oranje
□ c) Wit en nachtblauw
□ d) Bruin en legergroen
In een groep ben je …
□ a) Een leider, die de groep makkelijk achter zich krijgt.
□ b) Sociaal. Ik maak makkelijk vrienden.
□ c) Aan het genieten van de aanwezigheid van anderen.
□ d) Eerder teruggetrokken. Ik kijk liever eerst de kat uit de boom.
Resultaten
Meeste antwoorden waren a: Jij bent een poema. In jou schuilt een katachtig roofdier. Je bent snel en stoer, net zoals Carag, het hoofdpersonage uit Woodwalkers.
Meeste antwoorden waren b: Jij bent een rode eekhoorn. Je bent misschien niet zo groot, maar dat maak je ruimschoots goed door je dapperheid en behendigheid. Net zoals Holly ben je ondeugend en vrolijk. In het boek ben je ook de beste vriendin van Carag.
Meeste antwoorden waren c: Jij bent een witte wolf, net zoals Tikaani. Je bent een van de grootste onder de wolfachtigen en hebt een zachte, lange vacht. Net zoals Tikaani ben je strijdlustig en zelfverzekerd en hecht je veel waarde aan familie en vrienden.
Meeste antwoorden waren d: Jij bent een bizon. Je bent een van de sterkste dieren ter wereld, maar dat besef je soms zelf niet. Je bent eerder verlegen en stil, maar ook de beste vriend die een mens (of dier) zich kan wensen. In Woodwalkers ben je onafscheidelijk van Carag en Holly.
34
Akelig Camping Cruel Federico Francis
Geest
WELKOM IN HELLEVORST!
Grapjes Griezelen
Hellevorst
Hotel
Habbekrats
Humor
Insecten Jeugdboek
Jolien
Kamers
Kampvuur
Lachen
Leesplezier Lezen Lol Moord
Mop
Mysteries
Nachtmerrie Piccolo
Puzzel
Rik Tof Spin
Oplossing:
LACHEN, GIEREN, GRIEZELEN!
Hellevorst is de griezelig grappige fantasiewereld van
RIK EN FEDERICO
hét succesduo van eigen bodem!
Stuur de oplossing naar winnen@clavisbooks.com en maak kans op EEN GESIGNEERD EXEMPLAAR VAN HOTEL HABBEKRATS!
35
Woordzoeker
A uteur in
de kijker
Sport en schrijven
Het stond in de sterren geschreven dat Gerard van Gemert schrijver van sportboeken zou worden. Zijn vader was een voetbalfanaat, dus de liefde voor het voetbal werd hem met de paplepel ingegoten. De jonge Gerard ging voetballen bij wfc Rapiditas in Weesp. Bij lezers van ‘De Voetbalgoden’ doet deze naam vast een belletje rinkelen: de allereerste club van boezemvrienden Stijn en Storm heet fc Rapitas. Een zware knieblessure op zijn eenentwintigste maakte een einde aan Gerards actieve voetbalcarrière.
Van jongs af aan hield Gerard ook van schrijven. Hij zat in de redactie van de schoolkrant en later werkte hij mee aan het blad van de voetbalclub. Toch duurde het nog tot zijn veertigste voor Gerard zijn eerste boek schreef, waarmee ‘De Voetbalgoden’ begon.
Emoties en eerlijkheid
Gerard is een kei in het beschrijven
van de spannende en beslissende momenten in een voetbalwedstrijd. Als lezer proef je de spanning, de inzet, het meeleven van het publiek, de euforie én de ontgoocheling, en de ontlading aan het eind als een belangrijke wedstrijd uiteindelijk gewonnen wordt. De voetballiefhebber kan bovendien smullen van trainingen, tactische besprekingen, persconferenties en kwalificaties.
Maar dé manier waarop Gerard zijn verhalen voor zijn lezers tot leven laat komen, is door te laten zien wat er in de hoofden van zijn belangrijkste personages omgaat: wat krijgen ze allemaal te verwerken en hoe gaan ze daarmee om?
Het is opvallend dat de hoofdpersonages van zijn bekendste twee series, Stijn in ‘De Voetbalgoden’ en Daan in ‘Kief de goaltjesdief’, erg op elkaar lijken: allebei zijn het erg getalenteerde, maar tegelijk erg bescheiden voetballers. Het zijn rustige jongens die niet van risico’s en gevaar houden en liever niet in de belangstelling staan. Het zijn
absoluut geen haantjes-de-voorste, maar dat zijn Stijns boezemvriend Storm en Daans maatje Remy dan weer wel. De interactie tussen deze vriendenduo’s en de andere personages is wat de voetbalverhalen van Gerard zo levendig en zo herkenbaar maakt, omdat alle mogelijke emoties aan bod komen.
Opvallend is ook dat zowel Stijn als Daan erg eerlijk zijn en verontwaardigd wanneer ze met onrechtvaardigheid geconfronteerd worden. Daarom gaat de plot van deze boeken behalve over voetbal ook vaak over onrecht: diefstal, chantage, ontvoering, omkoping, oneerlijke vormen van concurrentie … En steeds weer gaan Stijn en Daan en hun vrienden tegen dat onrecht in.
Jeugdthrillers en geschiedenis
Ook in de latere boeken die niet over sport gaan, komt de confrontatie met onrecht vaak aan bod. Het is zelfs het centrale thema van
36
Gerard van Gemert
A
ALS LEZER PROEF JE DE SPANNING, DE INZET, HET MEELEVEN VAN
HET PUBLIEK, DE EUFORIE ÉN DE ONTGOOCHELING
de jeugdthrillerserie ‘Eilandgeheimen’. In deze los van elkaar te lezen boeken stuit telkens een ander hoofdpersonage op een misdaad, die het gevolg is van een geheim of een leugen uit het verleden. Ook in de historische verhalen van Gerard van Gemert gaan de jonge hoofdpersonages de strijd met het onrecht aan. In Uitgespeeld moet een Joodse jongen de Tweede Wereldoorlog zien door te komen en in Wapenbroeders worden een paar weeshuisjongens voor verscheurende keuzes geplaatst tijdens de oorlogen ten tijde van Napoleon. En in ‘Kleine helden van toen’, Gerards recent opgestarte geschiedenisserie voor veel jongere lezers, is de piepjonge, goudeerlijke held het vaak niet eens met hoe de volwassenen de zaken aanpakken.
Engagement
Ook engagement is belangrijk voor Gerard van Gemert. Samen met zijn vrouw Ellen zet hij zich in om kinderen te helpen, zowel in Afrika als in Nederland. De ellende die Ellen zag toen ze in 2009 in een Zuid-Afrikaans kindertehuis ging helpen, greep haar erg aan. Uiteindelijk zegde ze haar baan op en richtte ze Stichting Circle4Life op, die kansarme kinderen een
kinderen dicht bij hun familie laten wonen zijn daarbij belangrijk. Ook Gerard raakte betrokken bij de stichting. Samen gingen ze het ene jaar op vakantie en werkten ze het andere jaar in Afrika. Daarnaast zijn Gerard en Ellen pleegouders. Eerst hebben ze drie jaar voor een meisje gezorgd vanaf de geboorte en nu zorgen ze alweer negen maanden voor een jongetje dat intussen veertien maanden oud is. Ellen en Gerard geloven dat hoe veiliger en beschermder een kind tijdens zijn eerste jaren opgroeit, hoe groter de kans is op een gelukkig later leven. Op hun manier willen ze daar zo veel mogelijk aan bijdragen, in Afrika en in Nederland.
Over Afrika schreef Gerard drie boeken, waarin een jong Keniaans voetbaltalent de hoofdrol speelt. Andere boeken waaruit Gerards sociale betrokkenheid blijkt, zijn Ademloos , dat pleit voor openheid tegenover vluchtelingen in tijden van toenemende vreemdelingenhaat, en De wens van de Havikshorst, een verhaal in samenwerking met Make-A-Wish, over een meisje dat leukemie heeft.
Een schrijver en zijn lezers
Gerard van Gemert onderhoudt goede contacten met zijn lezers. Zijn website (gerardvangemert.nl) is kindvriendelijk: Gerard helpt jonge lezers graag als ze een boekbespreking over een van zijn boeken willen maken en is altijd bereid hun vragen te beantwoorden.
Hij wordt zeer regelmatig uitgenodigd op scholen. In het begin was Gerard vooral te gast in basisscholen, maar sinds de start van de serie ‘Eilandgeheimen’ komt hij ook vaak in middelbare scholen. Hij heeft een interactief en grappig programma en past zich telkens aan aan de leeftijdscategorie die hij voor zich heeft. Dat werkt supergoed. Onderwijzers vragen regelmatig of Gerard zelf ook in het onderwijs werkt. De klik met kinderen gaat blijkbaar vanzelf, wat mooi meegenomen is voor een kinderboekenschrijver.
37
uteur in de kijker
© Clavis Uitgeverij, illustratie van Mark Janssen.
Het Feeënwoud
Astrid Witte
Na haar verhuizing naar het saaie dorp Cottingley doet Lily geen moeite om vrienden te maken. Haar ouders komen toch wel weer bij elkaar en dan kan ze snel terug naar Manchester. Maar tijdens een wandeling door het bos komt ze erachter dat haar nieuwe omgeving toch wel erg bijzonder is. Zal het haar lukken om de natuurwezens te beschermen tegen de buitenwereld?
Een fabelachtige jeugdroman voor iedereen die wil geloven dat er meer in de bossen leeft. Vanaf 8 jaar.
Lily pakte het fotolijstje met de foto van Mandy en haarzelf uit de doos en zette hem op het bureau dat nu van haar was. Het was een oud bureau van donker hout, met allemaal vakjes erin. Op zich best stoer, maar toch was het niet haar witte ikea-bureau met de blauwe viltstiftkrassen die ze gemaakt had toen ze nog kleiner was.
Er was wel meer dat niet mee was verhuisd. Haar bed – want oma had genoeg bedden in huis, al kraakten ze net zo hard als de deuren – het nachtkastje en de ladekast waren in haar oude kamer blijven staan en zouden binnenkort misschien van een ander meisje zijn. Wat betreft meubels had ze alleen haar grote kledingkast en haar opbergkist mee mogen nemen. Veel van haar speelgoed had ze verkocht tijdens de garageverkoop die ze voor de verhuizing hadden gehouden. Knuffels, barbies en lego, daar was ze nu toch te oud voor en het geld kon ze goed gebruiken om nieuwe spulletjes mee te kopen. Tienerdingen, al wist ze nog niet goed wat. Misschien nieuwe kleren, want daar groeide ze tegenwoordig nogal snel uit.
Spullen voor haar nieuwe kamer wilde ze niet kopen, want ze zouden hier toch niet lang blijven. Dat hoopte ze in ieder geval. Niet dat het niet leuk was bij oma, maar ze voelde diep in haar hart dat het wel goed zou komen tussen pap en mam en dat ze dan weer samen in een huis gingen wonen. Dus waarom zou ze haar spullen verder uitpakken?
Lily liet zich op bed vallen en deed haar oordopjes in. Ze had Ed Sheeran nodig, nu! Terwijl de klanken van ‘Perfect’ haar oren binnenstroomden, waande ze zich weer even terug in de tijd waarin alles nog goed was. Met pap, mam en Oliver op vakantie naar Frankrijk; met de familie barbecueën in de grote tuin; samen in het zwembad wanneer het dertig graden was, terwijl mama kindercocktails maakte met een rietje en een parapluutje. Zoals ze het voor zich zag, leek het wel een sprookje. Het was perfect geweest. Toch?
38 Voorpublicatie
Het feeënwoud 1
‘Lily!’ hoorde ze dwars door Ed Sheeran heen. Het was de stem van mam. Lily zette de muziek wat harder en even hoorde ze niets anders meer, totdat haar slaapkamerdeur openging en haar moeder iets onverstaanbaars zei.
‘Ik ben muziek aan het luisteren,’ zei Lily zonder haar oordopjes uit te doen.
Mam keek haar aan op een manier die zei dat ze niet weg zou gaan voordat Lily luisterde. Dus drukte ze de muziek op pauze.
‘Kom je eten?’
‘Moet dat echt?’ vroeg Lily.
‘Ja, natuurlijk moet dat echt. Sinds wanneer hoef je niet meer te eten?’
‘Ik heb geen honger.’
Mam bleef een moment staan, maar ging toen naast haar op het bed zitten. Nee hè, niet een moederdochtergesprek.
‘Ik weet dat het even vervelend is nu, maar het wordt allemaal beter. Wacht maar tot je naar school gaat.’
Jippie, naar een school gaan waar je niemand kent en dan ook nog midden in het jaar. Hoezo zou dat alles leuker maken?
‘Kom nu maar gewoon, voor Oliver en mij is het ook niet makkelijk.’
Mam had er toch zelf voor gekozen? Lily rolde met haar ogen en trok haar oordopjes uit. Er zat niets anders op dan te gehoorzamen, want wie weet wat mam anders voor haar in petto had. Misschien wel een of andere kostschool met strenge nonnen, waar ze drie keer per dag moest bidden en al helemaal niet naar de duivelse muziek van Ed Sheeran mocht luisteren.
2‘Daar zit ík,’ zei een witblonde jongen waar Lily normaal gesproken met een grote boog omheen zou lopen. Hij had de juiste merken kleding aan en keek naar haar alsof ze een kakkerlak was.
‘Sorry,’ zei ze, terwijl ze dat eigenlijk helemaal niet wilde zeggen, en ze stond op om aan een ander tafeltje te gaan zitten. Maar waar dan? Hoe wist ze nu welke plek in het klaslokaal vrij was?
Net toen ze twee tafeltjes naar achteren plaats wilde nemen, schudde het meisje voor haar het hoofd. Geen verdere uitleg. Ze was gewoon al meteen niet welkom.
Lily bleef wat twijfelachtig in het lokaal staan, toen ze een jongen met rood haar achterin zag gebaren. Was dat een uitnodiging of een teken dat ze zich uit de voeten moest maken? Ze keek even om zich heen om te zien of hij het soms tegen iemand anders had, maar hij keek haar recht in de ogen.
39 Voorpublicatie
Het feeënwoud
Lily zuchtte en liep op hem af, een derde afwijzing kon er ook nog wel bij. Kom maar op! Maar de jongen schoof de stoel naast hem naar achteren en stak zijn hand uit.
‘Ik ben Liam,’ zei hij.
Hij had vast uitgekauwde kauwgom aan zijn hand, of iets anders smerigs, maar Lily liet zich niet kennen en nam zijn hand aan. ‘Lily,’ zei ze en er gebeurde vreemd genoeg niets vreemds.
‘Goedemorgen allemaal,’ zei de vrouw die binnenkwam. Ze had wild opgestoken rood haar en zag er niet echt uit als een juf. ‘Zoals jullie misschien wel gezien hebben, hebben we een nieuwe leerling. Lily Johnsson.’
Geen voorstelmomentje, alsjeblieft! Alle hoofden draaiden zich naar haar om en Lily voelde dat ze rood werd. Net zo rood als het haar van de juf.
‘Je hoeft niet voor de klas te komen, hoor, we leren je vanzelf wel kennen,’ zei de juffrouw gelukkig.
‘Ik ben Mary en ik geef Engels.’
Lily zette een gemaakt lachje op en gelukkig begon Mary snel met de les.
De les was niet erg interessant, want deze grammatica had Lily al gehad voor de voorjaarsvakantie, dus krabbelde ze wat in haar agenda. Ze wist eigenlijk niet wat ze aan het tekenen was, totdat het een bloem bleek te worden. Een margriet, zoals die in hun oude tuin. Al kon je die tuin beter een binnenplaatsje noemen, vergeleken met de tuin van oma.
Liam schoof een briefje naar haar toe. Ze verwachtte dat er iets op stond als ga de volgende keer ergens anders zitten, maar het was iets heel anders.
Mooi, stond er in grote letters geschreven. Had hij naar haar zitten kijken terwijl ze aan het tekenen was? Ze klapte snel haar agenda dicht. Ze wist niet wat ze terug moest schrijven, dus glimlachte ze maar wat naar hem. Hij pakte het briefje terug en schreef er weer wat op.
Waar kom je vandaan?
Hij probeerde een gesprek met haar aan te knopen. Zag ze er zo interessant uit? Had hij geen vrienden? Waarschijnlijk wilde hij haar alleen maar versieren om haar te kunnen toevoegen aan zijn lijstje met meisjes waarmee hij gezoend had. En een vriendje was wel het laatste waar ze op zat te wachten. Hij zag er best goed uit met zijn rossige Justin Bieber-kapsel en lichte sproetjes, maar Mandy en zij hadden afgesproken dat ze niet voor hun vijftiende aan vriendjes zouden beginnen. Manchester, antwoordde ze maar op het papiertje, omdat ze het anders zielig vond. Stadsmeisje, kreeg ze terug. Ze wist niet of dat leuk of vervelend was bedoeld, dus zette ze maar weer een gemaakt lachje op en deed vervolgens alsof ze zich op de les concentreerde.
‘Kom je bij ons zitten?’ vroeg Liam in de pauze.
Lily keek waar hij naar wees om te zien wie ‘ons’ was. Het bleek een bij elkaar geraapt groepje leerlingen die niet echt een gezamenlijke stijl hadden. Een alto-meisje, een nerdachtige jongen en wat andere nietszeggende figuren. Kortom, de leerlingen die nergens bij hoorden. Eigenlijk had ze geen zin om zich aan Jan en alleman voor te stellen. Ze bleef toch niet lang op deze school.
‘Ik moet nog even wat doen,’ loog ze.
40 Voorpublicatie
Het feeënwoud
‘Jammer,’ zei Liam en hij leek het te menen.
Lily besefte dat ze nu niet in de kantine kon blijven en liep twijfelachtig de deuren door, tegen de stroom leerlingen in die juist wel naar de kantine gingen.
‘Wat is dat voor een regenboog?’ hoorde ze en ze wist meteen dat de jongen haar bedoelde. Ze droeg nu eenmaal iedere dag alle kleuren van de regenboog, net als Mandy. Het maakte niet uit of het een blouse was of een onderbroek, alle kleuren moesten in je totale outfit zitten.
‘Die zit bij mij in de klas,’ hoorde ze een meisje zeggen. ‘Ik kreeg er zowat hoofdpijn van toen ze voor me zat.’
Heel grappig. Moest iedereen dan per se zwart en grijs dragen? Hoe saai kon je zijn?
Lily wilde zich het liefst op het toilet verbergen, maar dat was niet echt de plek om haar boterhammen met stroop op te eten. Het bordje met bibliotheek was haar redding. In de bieb kon ze tenminste rustig tekenen. Even in haar eigen wereld kruipen en hopen dat deze dag zo snel mogelijk voorbij zou zijn.
In het bos rook het naar dennennaalden en mos. Er floten vogeltjes, maar verder was het stil. Lily hoorde alleen haar eigen voetstappen over de verende bosbodem. Ze keek omhoog en zag hoe het zonlicht door de blaadjes glinsterde. Ze was nog maar net buiten de tuin, maar het leek alsof ze in een heel andere wereld was terechtgekomen. Zou ze hier kunnen verdwalen als ze te ver liep? Ze had geen idee hoe groot het bos was. Maar met de gps op haar smartphone zou ze natuurlijk altijd weer terug bij het huis kunnen komen, dus waar was ze eigenlijk bang voor?
Lily struinde recht tussen de hoge bomen door zonder een echt pad te volgen, en hoorde af en toe iets in de lage struiken ritselen. Een geschrokken vogel, of misschien een konijn of een eekhoorntje. Een stuk verderop kwam ze uit bij een groot grasveld, dat omringd werd door bomen. Het zonlicht scheen over het vochtige gras heen en het leek net alsof er allemaal sterretjes flikkerden. Hier en daar groeiden groepjes paardenbloemen, madeliefjes en klaprozen en het voelde alsof ze een sprookjesboek was in gelopen. Maar was ze daar niet een beetje te oud voor?
Ze struinde weer de begroeiing in en doolde wat rond in het bos. Soms werd het ineens heuvelachtig en moest ze uitkijken dat ze niet naar beneden gleed over de dennennaalden. En toen kwam ze uit bij de mooiste plek die ze ooit had gezien.
Tussen de jonge bomen met lichtgroene blaadjes was de bosbodem bezaaid met allemaal paarse bloemen, zo ver als ze kon kijken. Het leek wel één grote paarse deken die hier was uitgespreid. Lily stapte voorzichtig tussen de bloemen door, om zo weinig mogelijk te beschadigen. Bij een paar grote rotsblokken ging ze op de grond zitten en haalde ze haar schetsboek tevoorschijn, dat ze altijd bij zich had.
Hoe ze het ook probeerde, ze kreeg de bloemen niet zo mooi getekend als ze in het echt waren en ze besloot even wat naar muziek te luisteren. Ze legde haar hoofd achterover op de steen en omdat de zon in haar gezicht scheen, deed ze haar ogen dicht. Op de klanken van Ed Sheeran viel ze zomaar in slaap.
41
Voorpublicatie Het feeënwoud
CHINOUK THIJSSEN
HILD JANSSENS
Hild Janssens is bekend van haar meeslepende historische trilogie
‘De Kronieken van Goud & Bloed’. Chinouk Thijssen schrijft de ene bloedstollende youngadultthriller na de andere. Met twee uiteenlopende genres hebben deze schrijfsters niet veel gemeen, zou je denken. In dit interview ontdek je het tegendeel.
Chinouk: Wanneer ben je begonnen met schrijven, Hild? En wist je altijd al dat je schrijfster wilde worden?
Hild: Ik las als kind heel veel en wilde ook wel een boek schrijven, maar dat bleef altijd bij een vaag idee. Tot ik in 2003 op vakantie was in Zuid-Frankrijk en geïnspireerd werd door de landschappen, de cultuur en de geschiedenis. Daarna ben ik thuisgekomen en ben ik meteen aan de computer gaan zitten. In vier uur tijd heb ik de verhaallijn getypt en twaalf jaar later was het af.
Chinouk: Je trilogie is toen uitgegeven door Clavis. Nu komt er een vierde boek aan?
Hild: Ja, dat wordt een spin-off van de trilogie. Het kan helemaal afzonderlijk gelezen worden. Daarna is de trilogie ook volledig afgesloten, maar dit verhaal moest er nog uit. (*lacht*) Dat gevoel ken je waarschijnlijk wel?
Chinouk: Absoluut! Het is een beetje een dubbel gevoel: aan de ene
kant heb ik een verhaal dat eruit moet en wil ik meteen beginnen en aan de andere kant ben ik het al weken aan het uitstellen.
Hild: Zeer, zeer herkenbaar! Je hebt dan ideeën of personages of een gevoel in je hoofd en het is bijna onmogelijk om dat op een blad te krijgen.
Chinouk: Ja, die drempel is hoog. Zolang het in je hoofd zit, is het nog mooi, maar hoe krijg je dat op papier? En dan denk ik: wat als het niet lukt? Ja, ik vind het begin altijd het moeilijkst aan een boek. Dat stel ik soms weken uit, soms maanden.
Hild: Ik ben zo al maanden iets aan het uitstellen.
Chinouk: Ik ook! (*lacht*) Dit is ons teken, Hild, we moeten eraan beginnen.
Hild: Ja, eigenlijk wel, hè? Ik heb me de afgelopen tijd ook enorm schuldig gevoeld. Door de coronacrisis heb ik heel veel tijd gehad om te schrijven en toch doe ik het niet. En dan voel ik me slecht!
Chinouk: Dat heb ik ook! Ik heb pas een week vakantie gehad en ik had kunnen kiezen om te gaan schrijven. In plaats daarvan heb ik alleen maar naar Netflix gekeken. (*lacht*)
Hild: (*lacht*) Procrastinatie uit angst voor het begin, dat heb ik dus ook. Maar als je dan toch je moed bijeenraapt en aan het verhaal begint, hoe doe je dat dan? Schrijf je de verhaallijn eerst volledig uit?
Chinouk: Ik ben een heel erge plotter. Ik verzin het begin, midden en eind en dan ga ik ook hoofdstuk per hoofdstuk kijken wat er moet gebeuren. Maar dat schema is meer een houvast. De hoofdstukken schuiven uiteindelijk heel erg omdat er toch weer scènes tussen moeten komen. Dat vind ik ook het leukste aan schrijven: het strakke schema een beetje loslaten en plaats maken voor spontane hoofdstukken. Hoe zit dat bij jou, Hild?
Hild: Je hebt schrijvers die schrij-
Dubbelinterview
43
LEEFDEN NOG LANG EN GELUKKIG. WIE GELOOFT DAAR NOG IN?
ZE
ven zoals je dominostenen zet. Dus steentje per steentje en gaandeweg bekijken waar het verhaal naartoe gaat. Ik niet, ik heb het eerste en het laatste steentje staan en bouw meteen iets in het midden. Ik heb een idee waar het verhaal uit vertrekt en waar het naartoe moet, en daarna verzin ik het midden. Meestal wijk ik niet van dat pad af, behalve als ik iets onverwachts tegenkom. Dan zie ik bijvoorbeeld iets op televisie en dan zie ik het licht. (*lacht*) Dat is heel zeldzaam, het komt één of twee keer per jaar voor en dan denk ik: wow, dit moet erin!
IK HEB EEN HELE WERELD IN MIJN HOOFD
Chinouk: Heb je ook een voorbeeld van zo’n moment?
Hild: Ja, ik zat in het midden van het tweede boek, ik wist waar ik ging eindigen en ineens dacht ik: o, dat personage moet dood.
Chinouk: (*lacht*) Ja, dat komt heel bekend voor!
Hild: O, ik vond dat zo erg voor dat personage.
Chinouk: Heb je ook gehuild tijdens het schrijven van die scène?
Hild: Ja, door het besef dat het personage nooit meer terug zou komen. En mijn lezers zeggen dan:
‘Waarom heb je dat personage la ten sterven? Jij kunt dat als schrij ver toch kiezen?’ En dan zeg ik: ‘Nee. Ik kan dat niet kiezen.’ Dat
is de logica, of het gevoel, of de flow. Ik kan het niet kiezen, maar het personage moet dan dood. Chinouk: Dat had ik dus ook in de ‘Truth or Dance’-trilogie. Het was een van mijn favoriete personages en toen dacht ik: o jee, die moet dood. Ik heb de scène ook huilend geschreven. Tijdens de redactie heb ik gehuild, tijdens het herlezen heb ik gehuild, tijdens het herschrijven … Ja, ik vind het nog steeds erg. Ik heb er ook de meeste reacties op gehad van boze lezers. (*lacht*)
Wat vind jij het minst leuke aan het schrijfproces?
Hild: In een boek heb je altijd cruciale gebeurtenissen of dialogen en die vind ik heel leuk om te schrijven, maar je hebt ook de ‘tussenin-hoofdstukken’. De hoofdstukken
ook meer van de actiescènes en de moordscènes. Daar leef ik voor. Hild: Ja, de scènes waarin de emoties oplopen! Toch wel een heleboel gemeenschappelijk. (*lacht*) Ik ben momenteel bezig met een nieuw boek, dat zich voor het eerst niet in de geschiedenis, maar in deze tijd afspeelt, en ik loop tegen een heleboel dingen aan. Mag ik je daarover wat vragen?
Chinouk: Natuurlijk!
Hild: Ik was dus dat verhaal aan het schrijven en ineens kwam covid ertussen. En nu ben ik al een jaar aan het worstelen. Hoe breng ik corona in dit verhaal? Moeten mijn personages bijvoorbeeld mondmaskers dragen?
Chinouk: Ik heb gehoord dat andere schrijvers hier ook mee worstelen. In het laatste verhaal dat ik schreef, heb ik het er bewust uit gelaten. Dat ging over een gijzeling, dus corona had niet echt een bijdrage.
Hild: Ja, ik zit er echt gewrongen
Dubbelinterview
44
Chinouk: Wel, mensen lezen ook om te ontsnappen en een andere wereld in te duiken. Dus als er geen covid in die wereld is, zie ik dat niet meteen als een probleem. Je moet er ook aan denken dat je boek over tien jaar nog gelezen kan worden.
Hild: Dat is waar. Ik heb hetzelfde probleem met alle elektronica in mijn verhaal. Jongeren zitten altijd op hun smartphone en ze hebben toegang tot alle informatie. En dan denk ik: dat kan een verhaallijn helemaal verzieken. Hoe doe jij dat?
Chinouk: Ik heb datzelfde probleem. Bij de ‘Truth or Dance’-trilogie las ik in een paar recensies: waarom bellen ze niet gewoon de politie? Dan denk ik: ja, dat is allemaal heel leuk, maar dan heb je dus geen trilogie. Als personages smartphones gaan gebruiken, heb je geen enkele thriller meer. Hild: Ja, inderdaad.
Chinouk: Elektronica kun je uit het boek laten. Wat dan wel weer in een boek moet zitten bij mij, is een
moet de lezer wel begrijpen waar om. Dat is onmisbaar bij mij. En bij jou, Hild? Wat moet absoluut in een boek zitten?
Hild: Ik sluit me een beetje bij jou aan, ik vind dat een boek niet zwart-wit mag zijn. Er moeten eigenlijk vijftig tinten grijs in zitten. (*lacht*) Er mag gebeuren wat er wil, maar het moet logisch zijn. Die logica vind ik heel belangrijk en is toch wel onmisbaar in een boek. Een deus ex machina in de laatste twintig pagina’s vind ik bijvoorbeeld verschrikkelijk
Chinouk: Inderdaad, net zoals een dader die zomaar uit de lucht komt gevallen. Je hebt hem nooit eerder gezien in het boek en ineens blijkt dat de dader te zijn. Dat vind ik niet logisch én niet geloofwaardig.
Hild: Ja, een boek moet logisch zijn. Er zijn ook lezers die zeggen: ‘Ik had toch graag gehad dat het boek goed was afgelopen.’ Dan denk ik: zo is het leven niet, hè. Alleen in Disneyfilms is het rozengeur en maneschijn. Doornroosje trouwt
HET MOOISTE AAN EEN BOEK IS VERWONDERD KUNNEN WORDEN
met de prins, maar dan stopt de film. Daarna krijgen ze drie kinderen en scheiden ze van de stress, want ze kunnen dat kasteel niet onderhouden.
Chinouk: (*lacht*)
Hild: Ja, zo denk ik dan. Personages moeten logisch zijn en denken. Wie weet gaat de prins vreemd met Sneeuwwitje, dát is de realiteit. Ze leefden nog lang en gelukkig is niet geloofwaardig.
Chinouk: Heel veel lezers willen een happy end, maar dan moet je mijn boeken niet lezen. Ik heb bijna nooit een happy end, want ik geloof niet dat alles goed kan komen.
Jij bent naast schrijfster ook leerkracht. Hoe combineer jij die twee?
Hild: Schrijven doe ik altijd in gestolen uren. Na het verbeterwerk voor school bijvoorbeeld. Ik heb ook niet echt andere hobby’s, ik ga niet sporten of ik doe niet aan yoga. Dus alle vrije uren gaan naar het schrijven.
Chinouk: Het is natuurlijk ook afhankelijk van wanneer je schrijft. ’s Ochtends ben ik bijvoorbeeld het meest creatief.
Hild: Mijn beste momenten zijn ook in de ochtend of voormiddag. En weet je wanneer ik de beste invallen krijg? Wanneer ik in
45
Dubbelinterview
de avonduren op mijn eentje over de autosnelweg rijd. Dan moet ik stoppen en zoek ik in mijn zijvak naar papiertjes van parkeertickets en schrijf ik daar alles op.
Chinouk: Ik rij dus geen auto meer om die reden, ik ben te dromerig. (*lacht*)
Wel, ik heb één ding geleerd: wij lijken heel erg op elkaar.
Hild: Ja, we hebben zo te horen wel dezelfde aanpak!
Chinouk: Even kijken, ik heb wel een mooie als laatste vraag: waar ben je het meest trots op als auteur?
Hild: Op mijn trilogie natuurlijk. Ik ben eraan begonnen in 2003 en
dat verhaal afmaken heeft eindeloos lang geduurd. Ik had twee kinderen, een fulltimebaan en tijd vinden was niet makkelijk. Toch heb ik het volgehouden en twaalf jaar later was het af. Ik vind het ferm van mezelf dat ik niet heb opgegeven.
Ook als ik naar de boekenwinkel ga en ik mijn eigen boeken zie staan. Dat kan ik nog altijd niet bevatten, dat ze van mij zijn. Ik weet dat en toch … Het is te groots om van mij te zijn. Een lezer gaat nooit beseffen hoeveel tijd en moeite erin kruipen.
Chinouk: Ik ben ook het meest trots op de ‘Truth or Dance’-trilogie. Ik
heb er het langst aan gewerkt en het is het meest persoonlijk. Ik had het boek ook bijna in de virtuele prullenmand gegooid omdat ik dacht dat niemand het zou willen lezen. En ondertussen is het groter geworden dan mezelf. Daar ben ik dus wel heel trots op.
Hild: Ja, er kruipt veel van jezelf in zo’n boek. Soms denk ik: je zou eens moeten weten hoeveel er van mij in die personages zit.
Chinouk: Helemaal mee eens! Goed, dat was het interview. Ik stel voor dat we morgen onze angst voor het begin laten varen en gewoon beginnen met schrijven.
Hild: (*lacht*) Doen we!
Dubbelinterview
46
Kaat De Kock schrijft voor iedereen. Maar welk boek past bij jou?
Hou je van lezen?
Ja Ja of
Mooi! Hoe hieperhip ben je?
Young adults van eigen bodem
Je leest alleen het nieuwste van het nieuwste.
Ouder of nieuwer: je leest alles. Mooi! En welk woord spreekt je het meest aan?
Levensecht
Spanning
Helder! Dan is Weerstand het boek voor jou.
Begrijpelijk! Sterker dan jij klinkt als een boek voor jou.
Dapper! Probeer Wie denk je wel dat je bent? eens.
Romantisch! Je wordt vast verliefd op Dromenvanger.
Quiz 47
Liefde
Dit tijdschrift wordt in Nederland en België uitgegeven door: Clavis Uitgeverij bv
Adres: Herkenrodeabdij 4b
3511 Hasselt (België)
E-mail: info@clavisbooks.com
Website: www.clavisbooks.com
© 2021 Clavis Uitgeverij, Hasselt – Alkmaar – New York
Uitgever: Kristien Werck
Redactie: Redactie Clavis
Vormgeving: Studio Clavis
Fotografie: Bente Pompen, Hilde Nossin
Strip: Amber Brepoels
Welkom in het Land van Coleoptera …
Lúcia Flores hoort een bekende stem uit de koelkast komen. Is dat abuelo Hugo? Ze strekt haar hand ernaar uit en staat dan opeens op een treinperron. De Welbefaamde Betoverde Limotrein zal Lúcia naar haar grootvader brengen, naar een wereld waarin verloren dierbaren verder leven. Tot ze door de aaskevers naar gene zijde worden gebracht. Maar koningin Polyphaga heeft de aaskevers vervloekt en Lúcia is de enige die de vloek kan opheffen. Hugo heeft haar hulp nodig! Laatjebetoverendooreenwereldwaarinállesmogelijkis.
Het eerste deel in de Lúcia Flores-reeks. Voor fantasievolle
De metamorfose
Chinouk Thijssen met illustraties van Stefan Yamá Cab
ISBN 978-9044841176 www.clavisbooks.com
Clavis
De leukste voorlees- en knutselactiviteiten vind je in de Clavis Conceptwinkels! Bekijk het activiteitenprogramma op www.clavisbooks.com/ activiteiten.html
De metamorfose
KINDEREN VAN VANDAAG
48 Clavis boeken top 10 Colofon
Clavis peuter
Kathleen Amant Anna en de oppas
Kathleen Amant Anna en de oppas
Clavis
Katja Brandis
Katja Brandis
Clavis
lezers vanaf 8 jaar. Lúcia Flores en de vloek van de aaskevers Chinouk Thijssen Een vrolijk verhaal waarin Karel ontdekt wat er allemaal gebeurt op de boerderij. Voor peuters vanaf 24 maanden, met de wereld rondom het kind als thema. Clavis peuter Vandaag is Karel op de boerderij van oom Daan en tante Klaar. Samen met Olivia gaat hij naar de dieren kijken en helpt hij waar hij kan. Daarna mogen ze samen op de tractor. Spannend! dagelijks leven vaardigheden taalontwikkeling Sanne Ramakers, Merel Vink & Hélène Jorna De haven willewete De haven Clavis Sanne Ramakers, Merel de Vink & Hélène Jorna 2 8 9 3 4 1 5 10 6 7 DE WERELD VAN MORGEN ZAL ERUITZIEN ALS DE DROMEN VAN DE
Een boek is niet een boek. Niet alléén een boek. Een boek is een avontuur, een wereld, een ervaring.
Lezen is niet lezen. Niet alléén lezen. Lezen is spanning voelen, verliefd worden, lachen en huilen.
Clavis Young Adult
voor lezers die weten dat een boek méér is dan alleen een boek.
website voor en
adults recensies, interviews, voorpublicaties, trailers, acties en evenementen
www.clavisyoungadult.com De
door young
www.clavisbooks.com
ISBN 978-9044845099