INFORMA 2 | 2015
M O V E N D O Programa MARCO POLO, referencias para a internacionalización
AUTOTIC e CONTROLBOX, dous proxectos colaborativos coordinados polo Clúster
ENTIC, formación en IoT en colaboración co IGAPE
T I C
ASEMBLEA XERAL. Aprobado o decálogo que marca as liñas estratéxicas para potenciar o sector
QUIRAV - QUIRÓFANO AVANZADO. Colaboración no marco dos INNTERCONECTA.
O Clúster TIC Galicia ten como un dos obxectivos principais o de potenciar a relación e primar a cooperación entre as entidades asociadas para lograr un maior nivel de competitividade que nos sitúe no mapa internacional. Crear alianzas entre empresas, centros de coñecemento e institucións para orientar os esforzos na creación de produtos tecnolóxicos con capacidade internacional, que permita posicionar á industria TIC de Galicia como un referente de prestixio a nivel europeo e mundial. Máis dun 70% das empresas socias teñen interese, en distinta medida, no proceso de internacionalización e para conxugar os intereses das empresas constituíuse un Grupo de Traballo de Internacionalización no que participan 17 empresas socias e que teñen a finalidade de marcar as accións estratéxicas do Clúster en materia de internacionalización. Froito das distintas reunións do Grupo e para desenvolver o proxecto ‘XportaTIC’ nace o Programa MARCO POLO co que se procura pór en coñecemento das empresas que teñen interese en abrirse a mercados de fóra de España as experiencias acumuladas de outras empresas que xa abriron camiño e deste xeito aproveitar as súas recomendación e consellos. Converxencia de capacidades e intereses. Novas fórmulas de expansión. No Clúster temos a máis de 20 empresas que contan con sedes no exterior, é dicir, que de xeito acumulado estamos a falar de 150 sedes. Tamén temos a empresas sen sede internacional mais con persoal comercial en destino. Dous factores importantes que se poden compartir grazas á xenerosidade e disposición de cooperación que teñen as empresas socias. Esta situación permítenos abrir novas oportunidades e fórmulas para a internacionalización. Programa Marco Polo – Referencias para a internacionalización As empresas que están estudando e valorando a posibilidade de comezar o camiño da internacionalización poden facer unha análise máis profunda e real a través das experiencias e coñecementos das que xa pasaron eses primeiros comezos. Unha visión que mingua riscos e incrementa alianzas, procuraremos fortalecer o factor “arrastre”.
Egatel e Seidor na primeira Sesión A 1ª Sesión do Programa
‘Marco Polo’ celebrouse o 18 de
maio no Edificio CERSIA en Santiago de Compostela. A inauguración correu a cargo de Abel Veiga, Director da Área de Internacionalización do IGAPE e de Jesús Lage, Vicepresidente e Responsable de Internacionalización do Clúster TIC Galicia. Nas súas intervencións destacaron a necesidade de apertura a novos mercados e deron conta das liñas de apoio que desde as institucións se están desenvolvendo para facilitar a expansión empresarial galega.
Jesús Lage do Clúster TIC e Abel Veiga, Director da Área de Internacionalización do IGAPE
A empresa SEIDOR, conta con máis de 30 anos de traxectoria e nestes momentos ten sedes en Europa, Estados Unidos e Oriente Medio. O seu representante, Carlos Iribarren, dou conta do seu modelo de negocio, as tipoloxías do socio local que foron atopando, dos modelos de colaboración e do control da operación.
Carlos Iribarren, Responsable de Negocio SAP Business One en Iberia, LATAM, EEUU e MENA
A empresa EGATEL, a través de José M. M. Mariño, explicou os distintos niveis de implantación nos que están inmersos, así como das particularidades atopadas en cada país desde que comezaron, no 2002 a súa andaina en México. José M. M. Mariño, Director Comercial de EGATEL
José M. M. Mariño Director Comercial EGATEL ,
“Do continente africano, destacaría a obriga de entender os proxectos cun ritmo temporal totalmente distinto ao noso, e as frecuentes dificultades de realmente discernir se estás ou non chamando na porta acertada”
Comezaron a súa internacionalización no ano 2002 en México, cales foron os acertos e cales os erros? Sen dúbida, son moitos anos xa de traxectoria en México e moitas as alegrías e decepcións, como acerto sen dubidalo destacaría a decisión de posicionarnos directamente no mercado desprazando unha persoa do noso departamento comercial dende principios do 2013 cara a potenciar o proceso de dixitalización da TV no país, e como erros quizais o pensar que a canle de distribución podía ou debería ser a única solución de presenza no mercado. Teñen experiencia en distintos continentes, qué destacaría de cada un? Deixando fóra da opinión Europa, onde as regras son similares as nacionais e por outra parte onde menos presenza temos, de Centro e
Su da mé ri ca , d e s t a c a r í a claramente a vantaxe de aproveitar os nexos de idioma e culturais, pero ao mesmo tempo saber achegarse a distribuidores e clientes finais con humildade e valorando esas dif erenza s que realmente existen e ás que tés que acomodarte á hora de tratar con eles. Do continente africano, destacaría a obriga de entender os proxectos cun ritmo temporal totalmente distinto ao noso, e as frecuentes dificultades de realmente discernir se estás ou non chamando na porta acertada. Finalmente, do continente asiático, destacaría a dificultade a entender os negocios dunha forma tan distinta a nosa, e cunha tremenda competitividade. Sendo a maioría do empresariado galego peme ou micro peme, o factor arrastre é unha das principais posibilidades de internacionalización. Ten EGATEL algún caso de éxito no que abrira negocio para outra empresa? Egatel apostou fai anos por participar na creación dunha empresa galega de montaxe de SMD en circuítos electrónicos,
Ammi Technologies, e ademais de potenciar activamente a participación con outras empresas galegas en novos proxectos de I+D, tratamos de subcontratar e comprar dentro do posible en proximidade, sobre todo dentro dos nosos procesos de fabricación. Nos últimos meses estamos asistindo á presentación de varios proxectos colaborativos nos que participa EGATEL e nos que vimos a diversificación de produto que realizaron, polo que se están achegando a ámbitos como o da saúde, smart cities, agroalimentario, etc. Se unimos a súa internacionalización e a diversificación de produto coa colaboración, pode ser este o xerme dunha nova etapa? As cousas non xorden soas, nin dun día para outro, nin dun ano para outro sequera. Tanto a internacionalización, como a diversificación da carteira de clientes, como a propia diversificación de produto, foron e son os eixos estratéxicos da nosa empresa. Ambos obxectivos están actualmente no día a día da empresa, e sen dúbida dar pasos xa en firme en ambas liñas, reafirman a nosa estratexia, pero hai moito aínda no que mellorar, e niso estamos.
AUTOTIC e CONTROLBOX DOUS PROXECTOS EN COLABORACIÓN Dentro do Plan Estratéxico do Clúster e coa cofinanciación do Ministerio de Industria, Enerxía e Turismo, a través do programa de apoio a AEIs e fondos FEDER, nacen estes dous proxectos en colaboración coas empresas socias: Imatia e Sixtema no AUTOTIC; e Infonet e Hacce no CONTROLBOX. O 26 de marzo realizouse a presentación dos resultados e o alcance das solucións que teñen aplicación
en
varios
ámbitos
como
o
da
automoción, saúde, industria e TIC.
AUTOTIC: ten como obxectivo a creación e desenvolvemento de tecnoloxía adecuada que permita simplificar e axilizar o desenvolvemento de aplicacións móbiles híbridas de forma sinxela, produtiva e escalable. O campo de aplicación demostrativo de ditas tecnoloxías é o do coche conectado, polo que para facilitar a transferencia de coñecemento desenvolveuse unha aplicación que involucra coche conectado, balizas de proximidade e sistemas de información xeográfica. CONTROLBOX: produto innovador no campo da seguridade informática, mediante a parametrización, configuración e integración de hardware con ferramentas de software que permite observar, rexistrar e descubrir o que sucede nunha rede de equipos informáticos mediante a interceptación das comunicacións e toda a actividade realizada nos equipos. Controbox permite descubrir e obter evidencias de fugas de información, empregados desleais, hábitos de navegación incorrectos, ameazas de seguridade internas, problemas de mobbing e ameazas e facilitar o cumprimento de determinadas obrigacións legais segundo obriga o regulamento da LOPD.
“Programando compoñentes de Internet das cousas para a eficiencia enerxética” Formación en colaboración: Clúster TIC | IGAPE inscricións. Unha tarefa complexa dada a gran demanda (4 por cada praza) e o alto nivel dos participantes. Coa entrega dun Kit Arduino, dou comezo o curso, eminentemente práctico, no que o alumnado adquiriu coñecementos e desenvolveu proxectos totalmente funcionais cos que demostraron o potencial innovador, a creatividade e os coñecementos adquiridos. Un éxito patente e rexistrado na avaliación final na que os participantes manifestaron o seu interese en continuar e ampliar a formación nesta materia.
No marco do proxecto
ENTIC (Xestión Intelixente e
sostible da enerxía para a competitividade das Pemes na Eurorexión) colaboramos co Instituto Galego de Promoción Económica (IGAPE) na realización dun curso de formación sobre a programación de compoñentes de Internet das Cousas (IoT) para a eficiencia enerxética. As empresas socias Tesla Technologies e Grupo Itelsis foron as encargadas do desenvolvemento, tanto do programa formativo como da avaliación e selección das
“As socias Tesla Technologies e Grupo Itelsis lideraron a execución desta formación”
Asemblea Xeral Ordinaria O Clúster TIC Galicia celebrou o 30 de xuño, a súa asemblea anual cunha alta participación dos socios que ratificaron por unanimidade todos os puntos da orde do día. Previa á asemblea os socios participaron nunha charla sobre Compra Pública Innovadora (CPI), na que a Directora da Área de Programas, Pilar Morgade e o Coordinador da Unidade de Planificación e Cooperación Estratéxica, Enrique Rohrer da Axencia Galega de Innovación (GAIN), expuxeron as claves da CPI, das necesidades detectadas e das oportunidades que se lles abren ás empresas do sector TIC neste eido. A continuación celebrouse a Asemblea na que se rendeu conta do traballo feito até o de agora, da situación económica que tivo un bo resultado e que nos permitirá desenvolver máis proxectos até final de ano. Tamén marcaron as liñas de acción a executar nos próximos meses. Con alta participación e ampla implicación, os socios do Clúster aprobaron por unanimidade a continuidade de accións
A elaboración do decálogo de medidas estratéxicas, a potenciación empresarial TIC, a canalización de proxectos colaborativos e a apertura a mercados internacionais, as liñas ratificadas pola Asemblea
nas que se potencie o empresariado TIC ampliando a carteira de proxectos colaborativos e abrindo posibilidades de negocio en mercados internacionais. Todas estas accións deben enmarcarse no “Decálogo de medidas estratéxicas” que se está elaborando coas aportacións dos socios e que será a referencia tanto para a concreción e planificación de actividades Clúster, como para ter unha estratexia común consolidada e de posicionamento ante entidades e institucións. Decálogo de medidas Clúster TIC Co obxectivo de definir e consolidar a estratexia TIC, o Clúster aprobou o seu decálogo coas aportacións dos socios. As medidas recollidas no decálogo enmarcan o traballo do Clúster coas diferentes axencias e institucións con competencias en TIC. O titular de cada unha das medidas é:
Medida 1: Definición lexislativa dos Clústeres Medida 2: Plan de promoción da creación do Plan de procesos e sistemas sectoriais Medida 3: “ReaccionaTIC” Medida 4: Simplificación de normativas Medida 5: Especialización Medida 6: Consultas previas sobre Compra Pública Innovadora (CPI) Medida 7: Introdución máis intensiva da ciencia e a tecnoloxía nas aulas, na FP e nas empresas Medida 8: Apoio a Start-ups Medida 9: Modelo Produtor – Exportador Medida 10: Ampliación do perímetro de actuación do Clúster TIC Medida 11: Congreso Tecnolóxico TIC de Galicia
QUIRAV Quirófano Avanzado QUIRAV un sistema innovador e pioneiro a nivel internacional e que será canle de exportación e visualización das capacidades tecnolóxicas galegas en materia sanitaria. Unha oportunidade para converter a Galicia no referente TICSaúde e crear un amplo e especializado tecido produtivo.
Bahía Software
é unha compañía
especializada en servizos TI e integración de solucións tecnolóxicas que dende os seus inicios, hai máis de 16 anos, apostou pola tecnoloxía ao servizo da xestión sanitaria. Así, ten dedicado grandes esforzos para o desenvolvemento de solucións específicas para a saúde, a fin de ofrecer unha mellor calidade de vida para as persoas. A experiencia e compromiso coa innovación e excelencia, converten a Bahía Software nunha compañía tecnolóxica clave para abordar proxectos cun claro compoñente social que permitan optimizar os servizos de saúde, mellorar o nivel asistencial dos cidadáns e contribuír á mellora do entorno sanitario e da sociedade Con este propósito xurde QUIRAV, sistema de “Quirófano Avanzado”, que nace como unha ferramenta que permitirá incrementar a calidade asistencial e a seguridade dos pacientes
así como a eficiencia no emprego dos bloques cirúrxicos. O sistema ofrece de xeito natural aos profesionais clínicos, axuda para a toma de decisións no desenvolvemento da actividade cirúrxica, integrando e analizando todos os datos e información dispoñibles durante a realización do proceso cirúrxico. É un exemplo de transferencia de coñecemento que se viña facendo a través da experiencia humana, e que agora é xerado e difundido coa axuda de sistemas intelixentes. Para afrontar os retos innovadores do proxecto QUIRAV, téñense empregado tecnoloxías como algoritmos intelixentes que permiten, por exemplo, a detección de eventos no eido da seguridade do paciente; técnicas avanzadas para o deseño de interfaces de usuario e tamén o emprego de tecnoloxías de BigData e intelixencia artificial para a análise avanzada de datos. Todo este conxunto de tecnoloxías fan de
QUIRAV nace co aval da demanda dos profesionais sanitarios e está no marco das liñas estratéxicas potenciadas polas administracións públicas galegas en canto á saúde e ás novas tecnoloxías aplicadas no ámbito da saúde. Proba disto é que os obxectivos do proxecto QUIRAV atópanse perfectamente aliñados cos Plans de Innovación Sanitaria H2050 e InnovaSaúde postos en marcha pola Xunta de Galicia a través do Servizo Galego de Saúde (SERGAS). Finalmente sinalar que o proxecto QUIRAV foi desenvolto baixo o marco e financiamento do Programa FEDER – INNTERCONECTA 2013, por un consorcio de empresas lideradas por Bahía Software no que formaban parte: EVERIS Spain, PLEXUS, EGATEL y TECMEVA. Todas elas con potenciais diferentes, pero todas complementarias e necesarias para contribuír ao bo desenvolvemento do proxecto no que tamén participaron dous centros de investigación que ofrecen un grande valor engadido, tanto no eido clínico como tecnolóxico, como son o Centro Singular de Investigación en Tecnoloxías da Información CITIUS e a Fundación Ramón Domínguez.
QUIRAV Quirófano Avanzado Cal é a aportación específica de everis ao proxecto? O noso principal obxectivo dentro do proxecto consistiu na definición dunha plataforma tecnolóxica capaz de garantir que todas as actividades, parámetros e información xerada dentro das salas de quirófano queda rexistrada e dispoñible para a súa revisión por parte dos centros sanitarios. Para elo plantexamos unha solución innovadora que, ademais de integrar a información dos dispositivos “Os resultados (equipamento eletromédico, ambiental, de posicionamento …) e dos sistemas de obtidos información clínicos existentes, permite potencian o xestionar e contextualizar os fluxos internos noso portfolio de información. O produto apóiase en de produtos tecnoloxías punteiras de visión artificial para corporativos detectar de forma automática situacións de risco a partir da análise de vídeo (p. ex. ehCOS, permitíndonos RTSP, codec H.264) e de minería de procesos para identificar patróns de comportamento competir desde anómalos dentro da operativa cirúrxica. Galicia coas Para as organizacións sanitarias, o dispor empresas de desta información constitúe un paso clave referencia nos para establecer medidas de mellora sobre a calidade asistencial, seguridade do paciente mercados e eficiencia dos procesos cirúrxicos. nacionais e internacionais” Qué destacaría desta colaboración? Cremos que QUIRAV é un exemplo de cómo o traballo entre empresas complementarias nos permitiu abordar un obxectivo tan ambicioso como o de desenvolver solucións para o quirófano do futuro. Este proxecto colaborativo abriulle as portas a novos coñecementos e/ou a novas cooperacións? Grazas a esta iniciativa, e coas sinerxías que xeramos cos nosos socios e grupos de investigación, tivemos a oportunidade de desenvolver un produto baseado en tecnoloxías innovadoras con moito futuro como son a minería de procesos e a visión artificial.
Considera factíbel a implantación masiva deste proxecto nos quirófanos? QUIRAV está deseñado para integrarse de xeito sinxelo cos principais dispositivos e sistemas presentes a día de hoxe nos hospitais, xa que a comunicación impleméntase a través de estándares recoñecidos internacionalmente. Ademais, tívose en conta todos os requirimentos legais para a implantación de sistemas a nivel nacional e europeo, o que nos habilita para chegar a un amplo mercado de forma inmediata. Respecto ás barreiras iniciais, a introdución desta ferramenta, como é o caso de calquera outra innovación nun ámbito tan crítico como o sanitario, require dun esforzo de xestión do cambio, que unha vez superado permitirá que os profesionais poidan beneficiarse das posibilidades que ofrece a solución. A solución permitirá ao centro sanitario dispor de toda a información necesaria para mellorar os seus procesos de traballo e mellorar a calidade e seguridade da atención ao paciente. De non contar cos fondos Innterconecta, sería posible a súa realización? O programa Innterconecta permitiunos abordar un proxecto de maior complexidade e alcance, así como potenciar a relación co resto dos socios. Qué opina dos fondos Innterconecta? Grazas ao programa Innterconecta, tivemos a oportunidade de traballar na transformación das nosas ideas de negocio en produtos innovadores. Os resultados obtidos potencian o noso portfolio de produtos corporativos ehCOS, permitíndonos competir desde Galicia coas empresas de referencia nos mercados nacionais e internacionais.
QUIRAV Quirófano Avanzado Este proxecto colaborativo abriulle as portas a novos coñecementos e/ou a novas cooperacións? O desenvolvemento deste proxecto permitiunos adquirir un coñecemento adicional no eido da saúde e consideramos que grazas ao apoio do resto de socios poderanse abrir portas a novas oportunidades de negocio. Ao mesmo tempo, a relación creada entre os socios fai que nos encontremos nunha situación inmellorable para continuar colaborando en novos proxectos de I+D ou incluso xa en proxectos comerciais.
Cal é a aportación concreta de Egatel ao proxecto? Egatel é unha gran empresa especializada na investigación, desenvolvemento e fabricación de produtos e sistemas de procesado de sinais e comunicacións, que leva certo tempo explorando o negocio das solucións sanitarias, enfocándose no desenvolvemento de dispositivos hardware focalizados na contorna de e-saúde. Neste proxecto responsabilizouse do deseño do concentrador de sinais que integra a información de dispositivos de imaxe médica, sistemas de control ambiental, e dispositivos de monitorización do doente. O equipo desenvolvido por Egatel permitiulles ao resto de socios abstraerse da parte física do equipamento médico e ambiental presente no quirófano, así como dos problemas que supón o feito de ser un conxunto de máquinas moi heteroxéneo, de diferentes fabricantes e con protocolos de comunicacións moi dispares. Qué futuro lle ve ao proxecto? O obxectivo global do proxecto é poñer ás tecnoloxías da información e as comunicacións ao servizo das necesidades particulares dos quirófanos, do persoal involucrado e dos seus fluxos de traballo, onde todos os procesos están integrados, onde a información flúe entre os múltiples equipamentos médicos que interveñen no proceso asistencial e onde todos os perfís involucrados no mesmo están perfectamente sincronizados. Egatel desenvolveu un equipo que proporciona unha interface estándar de transferencia de datos e comunicacións independentemente dos equipos que se van a xestionar con este sistema, isto supón unha gran vantaxe tanto para os socios do proxecto como para outros posibles investigadores que precisen da información presente nun quirófano para traballar. Qué destacaría desta colaboración? Dende Egatel destacamos en primeiro lugar a excelente relación xurdida entre os socios do consorcio, así como coas OPIs involucradas no proxecto. Con este tipo de proxectos podemos achegarnos a entidades coas que dificilmente poderíamos coincidir por moverse fora do noso ámbito habitual de negocio. Por outro lado, afianzamos e fortalecemos as relacións con outras empresas, o que nos facilitará a participación en novos proxectos.
Considera factíbel a implantación masiva deste proxecto nos quirófanos? Por parte de Egatel non habería ningún problema en proporcionar o equipo para a instalación masiva, aínda que faltaría recorrido na súa adaptación a cada escenario, posto que a plataforma desenvolvida a pesar de ser totalmente modular e escalable depende dos equipos que estean presentes en cada quirófano e habería que axustala adecuándose a cada caso. De todas formas o esforzo merece a pena e os beneficios que obterían os usuarios compensaría a inversión necesaria. Cómpre recordar que como resultado deste proxecto obtívose un sistema innovador que permite poñer a tecnoloxía ao servizo do persoal de quirófano para dotar aos centros hospitalarios, ás administracións públicas sanitarias, xestores públicos e privados, e profesionais dun Sistema de Quirófano Avanzado que contribúe á mellora das condicións de seguridade, eficiencia e calidade da actividade cirúrxica. “ afianzamos e De non contar cos fondos Innterconecta, fortalecemos as sería posible a súa realización? relacións con Por parte de Egatel desenvolver o outras empresas, concentrador de sinais sen a colaboración do o que nos resto de socios sería practicamente facilitará a impensable, e non está claro que se puidese realizar un proxecto destas características participación en sen a aportación dos fondos FEDER- novos proxectos” INNTERCONECTA, en calquera caso resultaría moito máis complexo desenvolver un proxecto tan ambicioso como foi o QUIRAV. Qué opina dos fondos Innterconecta? Qué necesidades ou inconvenientes ven nestes momentos para que o proxecto continúe co seu percorrido? Consideramos que estes fondos potencian a colaboración o que permite que as sinerxías conflúan para dar solucións máis globais que non serían posibles de se tratar dun proxecto individual empresarial. Dende Egatel queremos destacar que se pretende comercializar o produto desenvolvido mais alá das propias fronteiras, de modo que haberá moitas ocasións para colaborar na adaptación a novos escenarios e na evolución natural do equipo.
QUIRAV Quirófano Avanzado Cal é a aportación específica de Plexus ao proxecto? Plexus desenvolve a Interfaz multimodal: Presenta de maneira integrada os datos do paciente que vai ser intervido, a información de control ambiental e a visualización daqueles datos que son relevantes no momento da intervención. Permite a interacción táctil e tamén por movemento. Qué destacaría desta colaboración? A suma das colaboracións específicas de cada socio proporciona un valor engadido adicional ao proxecto, pois cada un achega a súa visión e coñecemento na materia, o que enriquece o traballo dos demais. Este proxecto colaborativo abriulle as portas a novos coñecementos e/ou a novas cooperacións? Fundamentalmente a novas colaboracións, pois a implicación de todos e o bo funcionamento do consorcio fai que poidamos plantearnos volver a colaborar conxuntamente nalgún outro proxecto. Considera factíbel a implantación masiva deste proxecto nos quirófanos? Cal é o principal inconveniente? Qué destacaría da mellora que suporía a súa implantación? O principal inconveniente para a súa implantación son os complicados e custosos procedementos para a homologación e certificación de produtos médicos, o que pode retrasar a comercialización das solucións desenvolvidas no proxecto e, por tanto, a súa implantación. De non contar cos fondos Innterconecta, sería posible a súa realización? De non contar con eses fondos, posiblemente o proxecto tería sido moito menos ambicioso e completo, por tanto a solución resultante sería máis modesta e menos innovadora. Qué opina dos fondos Innterconecta? Constitúen un importante apoio para que as empresas leven a cabo proxectos de I+D que, de non existir, ou ben non desenvolverían ou terían unha envergadura moito menor.
“a suma das colaboracións específicas de cada socio proporciona un valor engadido adicional ao proxecto”
QUIRAV Quirófano Avanzado Cal é a achega específica da Tecnópole ao proxecto? Tecnópole puxo a disposición do proxecto o seu Centro Experimental de Cirurxía Laparoscópica (TECMEVA), un espazo de 240 m2 con instalacións especializadas destinadas á formación en técnicas de laparoscopia e fetoscopia e ao desenvolvemento de programas de investigación nestas áreas. Debido ao seu equipamento, a súa accesibilidade e o seu rol de instalación, que é análoga á que se pode encontrar nun quirófano de uso habitual, TECMEVA converteuse nun escenario ideal para a validación dos novos sistemas de xestión de quirófanos avanzados que se desenvolveron a través do proxecto QUIRAV. Á súa vez, Tecnópole apoiou a avaliación da experiencia de usuario, recollendo a opinión e experiencia de persoal cirurxián e auxiliar para contribuír á idoneidade das interfaces gráficas para o persoal facultativo futuro usuario de QUIRAV. Que destacaría desta colaboración? A profesionalidade de cada un dos socios, a excelencia de todos eles nos seus correspondentes campos de coñecemento e a súa disposición a non escatimar esforzos para garantir o éxito do proxecto foron constantes durante todo o proceso de colaboración. Este proxecto colaborativo abriulle as portas a novos coñecementos e/ou a novas cooperacións? A través da colaboración en QUIRAV, TECMEVA afianzouse como escenario demostrador de tecnoloxías asociadas a cirurxía laparoscópica e a contornos cirúrxicos en xeral tanto a nivel tecnolóxico, para o desenvolvemento de novas aplicacións hardware/software que faciliten o labor en quirófanos, como a nivel operativo, en técnicas de intervención. De non contar cos fondos Innterconecta, sería posible a súa realización? Os fondos FEDER- Innterconecta foron imprescindibles para a realización dun proxecto colaborativo como QUIRAV. Aínda que o proxecto sempre se realizou coa idea de desenvolver un produto rendible no futuro, os investimentos necesarios para o seu desenvolvemento terían sido imposibles por parte de moitos dos socios colaboradores. Que opina dos fondos Innterconecta? Os fondos Innterconecta abriron a porta do Fondo Tecnolóxico Europeo, un importantísimo recurso de fondos para innovación, a moitas entidades galegas que doutra forma non poderían acceder a eles. O marco de oportunidade que supoñen a través de condicións de acceso máis asumibles para empresas e organismos de tamaño pequeno ou mediano é idóneo. Ademais, o carácter necesariamente cooperativo que teñen os proxectos beneficiarios é unha fórmula moi acertada para promover a interdisciplinariedade e a colaboración entre centros de coñecemento e empresas, unha base excelente para a transferencia de resultados.
QUIRAV Quirófano Avanzado Cómo xurde o proxecto e cales son os obxectivos plantexados? Bahía Software, innovación e desenvolvemento ao servizo da xestión sanitaria A empresa de desenvolvemento de software Bahía Software é unha compañía especializada en servizos TI e integración de solucións tecnolóxicas que desde os seus inicios apostou pola tecnoloxía ao servizo da xestión sanitaria. Por iso dedicou sempre un grande esforzo ao desenvolvemento de solucións específicas para saúde co fin de ofrecer unha calidade de vida mellor para as persoas. A e-Saúde supón unha mellora importante no sistema sanitario, que contribúe á mellora da súa eficiencia, á optimización de recursos e á redución de custos. Os seu beneficiarios inclúen a todos os actores na contorna dos centros hospitalarios: desde os profesionais ata os pacientes, cuxa saúde e benestar están ao seu coidado. A maior parte das innovacións non só son tecnolóxicas xa que tamén supoñen tanto cambios organizativos coma o redeseño de procesos na actividade asistencial, polo que a súa aplicación ten un alto impacto na sustentabilidade do sistema sanitario. O mercado da saúde dixital está medrando axiña en todo o mundo e as solucións en e-Saúde experimentaron grandes avances ao longo dos últimos anos con proxectos innovadores coma os que desenvolveu Bahía Software durante os últimos A Compra 16 anos. Na actualidade, está desenvolvendo novos produtos e solucións en cooperación con compañías especializadas Pública en e-Saúde, coas que establece alianzas estratéxicas para acadar novos retos. Nese sentido, a Compra Pública Innovadora Innovadora (CPI) supón unha oportunidade para potenciar os esforzos en innovación e acadar, en colaboración constituíu unha coa administración pública, solucións avanzadas en condicións vantaxosas para ambas partes.
oportunidade para Bahía Software
Compra Pública de Tecnoloxía Innovadora (CPTI). A Xunta de Galicia, a través do Sergas, púxoa en marcha co apoio de fondos FEDER e implementada na contratación dos proxectos H2050 e Innova Saúde. Cando o Sergas pon en marcha o sistema CPTI, Bahía Software ve unha oportunidade en que, por primeira vez en España, o diálogo técnico regulado co mercado previo á licitación a través de CPTI permitirá pasar do desenvolvemento dun proxecto para un cliente ao desenvolvemento dun produto propio. Destacan tres proxectos innovadores que Bahía Software está desenvolvendo con alianzas estratéxicas con outras compañías e, por suposto, en estreita cooperación co Sergas: “Central de Imaxe Médica”, “Quirófano Avanzado” e “Sistema de Importación e Exportación de Obxectos Clínicos”. Central de Imaxe Médica. En colaboración con Alma IT Systems e UDIAT, Bahía está desenvolvendo esta plataforma co obxectivo de que os profesionais sanitarios teñan acceso á imaxe médica en calidade diagnóstica en calquera momento e lugar, así como en calquera tipo de dispositivo. Permitirá tamén a distribución intelixente das actividades de informado entre profesionais e centros, mellorando a eficiencia e eficacia do proceso de informado. Ademais, incluirá un intercambiador de obxectos médicos en escenarios multiPACS. Quirófano avanzado. Desenvolvido en colaboración con Everis Health, esta innovadora solución permitiralles aos centros hospitalarios e aos seus profesionais a xestión de todo o proceso cirúrxico, desde a fase preoperatoria ata a postoperatoria, incluíndo unha visión global e planificación integrada, o rexistro dos datos de electromedicina e o uso de intelixencia artificial e sistemas expertos para inferir coñecemento en base á experiencia. Sistema de Importación e Exportación de Obxectos Clínicos. É un proxecto que permitirá facilitarlles ás organizacións sanitarias contar cun sistema centralizado para a importación, exportación, dixitalización e conversión ao formato DICOM de imaxe médica e documentación clínica.
QUIRAV Quirófano Avanzado Cales foron os principais inconvenientes para o desenvolvemento do proxecto? Como en tódolos proxectos de esta índole, con un alto compoñente de innovación, e de esta envergadura, foron varios os riscos identificados e problemas xurdidos durante a execución do proxecto. Cabe destacar a dificultade de acceso a datos históricos reais cos que crear conxuntos de exemplo nos que basear a construción do sistema. Isto é así fundamentalmente polo carácter da información, datos clínicos vencellados a persoas, é dicir, información con elevado carácter confidencial, datos moi fráxiles cuxa xestión entra en moitos casos en conflito coa Lei Orgánica de Protección de Datos. Por outra banda, na meirande parte de Centros Hospitalarios, ou cando menos naqueles cos que se estableceu contacto a través de Fundación Ramón Domínguez ou Tecnópole, estes datos persístense en papel na súa maioría, o que incrementa a dificultade de acceso ós mesmos e posterior explotación. Destacar tamén a falta de estandarización de protocolos de comunicación de Sistemas de Información Clínicos. No ámbito sanitario está dispoñible o conxunto de estándares de comunicación HL7 para facilitar o intercambio electrónico de información clínica, pero non tódolos Sistemas de Información existentes o empregan. Isto é así por varios motivos, que van dende a antigüidade de algún de estes Sistemas, desenvolvidos antes de que o estándar HL7 se estendese, e que no seu momento optaron pola definición de unha interface de comunicación propietaria , ata o feito de que HL7 é relativamente aberto, no sentido de que deixa aberta en moitos casos a posibilidade de interpretación dos protocolos de comunicación. Qué destacaría da colaboración? E qué destacaría do papel de líder? Bahía Software, como líder do proxecto, ocupouse da xestión do mesmo no seu conxunto. Especialmente relevante foi a súa achega en canto á coordinación de tarefas comúns, como foi a integración dos compoñentes desenrolados por cada unha das organizacións. Esta tarefa permitiu fusionar a información xestionada por cada un dos módulos que forman parte do sistema de xeito que os datos flúan con integridade entre eles. Para levar a cabo esta tarefa, Bahía Software participou na identificación dos datos a intercambiar, na definición do formato de dito intercambio e na construción das interfaces de comunicación entre módulos. Por último, mencionar a coordinación e realización dos distintos ciclos de probas que permitiron verificar o correcto funcionamento do sistema, así como a súa validación posterior. En canto a colaboración, quizás o máis relevante sería comentar que o número de membros que forman parte do Consorcio é elevado e que en moitos casos cada un de eles está especializado en ámbitos distintos, o que, en xeral, leva implícita unha metodoloxía de traballo diferente. Ademais, teríamos que sumar a colaboración de dous Centros de Investigación. Todo isto pode facer presupoñer que a xestión ou coordinación de tarefas foi moi complicada, cando non foi así. Si que supuxo unha certa dedicación, como cabe esperar, pero quizais pola boa relación entre empresas, o diálogo foi sempre moi próximo, o que facilitou en gran medida a coordinación do proxecto.
QUIRAV Quirófano Avanzado Describa a aportación concreta de Bahía ao proxecto Ademais das tarefas de coordinación e integración de compoñentes mencionadas previamente, Bahía Software levou a cabo o desenrolo de algún de estes compoñentes individuais. Por unha parte, Bahía Software levou a cabo o desenrolo do módulo Sistema Experto. Este é o módulo central do sistema. Constitúe a base de coñecemento do mesmo de forma que recolle, proceso e proporciona información ó resto de módulos. Este compoñente está estruturado nos seguintes submódulos: Repositorio de datos e coñecemento: este elemento corresponde coa creación dun repositorio para o almacenamento, busca e
recuperación da información e datos que vai a xestionar o sistema e que serán proporcionados por e a o restos de módulos que forman parte do mesmo. Debido ó volume e heteroxeneidade da información foi preciso o uso e aplicación de técnicas de Big Data para o seu almacenamento de modo eficiente e optimización dos tempos de busca e recuperación. Minería de datos: esta é unha ferramenta software para a xeración automática de sistemas baseados en coñecemento que
sirvan de apoio á decisión no ámbito clínico. A ferramenta parte de conxuntos de exemplos para ámbitos clínicos específicos e, mediante técnicas de aprendizaxe automático supervisado, obtén sistemas que permiten facer a clasificación de situacións. Formalización de coñecemento: neste caso, por unha parte construíuse un contedor de coñecemento e, por outra,
implementáronse un conxunto de ontoloxías. No primeiro dos casos, creouse un módulo que fai a función de contedor das implementacións de ontoloxías nas que se captura e formaliza o coñecemento médico que reside en elementos como as Guías Clínicas e Protocolos de actuación, mentras que no segundo caso implementáronse varias de estas ontoloxías: protocolo de anestesia, checklist de seguridade do doente, etc. Planificación de recursos: construíuse neste caso unha ferramenta para a planificación de recursos do bloque cirúrxico dun
hospital, de xeito que se deseñou e implementou un algoritmo de schedulling que, dados un conxunto de tarefas a resolver e un conxunto de recursos, proporcionará unha asignación óptima entre recursos e tarefas, sendo en todo caso o obxectivo principal a minimización do tempo máximo de finalización de ditas tarefas. Por último, Bahía Software ocupouse da construción do módulo de Integración con Sistemas de Información Clínicos, de xeito que se facilite ó repositorio de datos e coñecemento cirúrxico aquela información xestionada por outros sistemas de información do ámbito sanitario que, de unha forma ou outra, teñan repercusión no proceso cirúrxico como son Sistemas de Información de Banco de Sangue, Análises Clínicos ou a Historia Clínica Electrónica. É dicir, co desenrolo de este módulo, Bahía Software aporta a interoperabilidade necesaria para o sistema.
QUIRAV Quirófano Avanzado Considera factíbel a implantación masiva deste proxecto nos quirófanos? Este proxecto si podería implantarse nun escenario real. Sería preciso completar algunhas tarefas como o análise e implementación ad hoc cos Sistemas de Información Clínicos que non seguen o estándar HL7 ou a obtención do marcado CE, necesario para a implantación de produtos no ámbito clínico. Con respecto a isto último, dentro da execución do proxecto xa se avanzaron as tarefas para obtención do devandito marcado, en concreto, elaborouse un estudio de radiacións non ionizantes no que se analizou a compatibilidade electromagnética de cada un dos elementos que forman parte do sistema. Neste estudio identificáronse algúns puntos febles, pero non críticos dende o punto de vista da obtención do marcado. Despois do comentado ata o momento, a mellora principal sería clara. Como comentamos previamente, na actualidade os datos que se xestionan no ámbito cirúrxico persístense en papel, coa complexidade dunha explotación posterior que permita mellorar os procesos e ata garantir a seguridade do doente. Con un sistema de este tipo toda a información estaría dispoñible nun repositorio común e persistiríase coa fiabilidade precisa. Tamén poderían destacarse outras melloras como o apoio á toma de decisión proporcionada polo Sistema Experto. Con este tipo de ferramenta espéranse minimizar os erros derivados da subxectividade presente en certas tomas de decisión e, por exemplo, axudar ós profesionais na realización das tarefas de carácter máis organizativo, de xeito que estes poidan centrar a súa actividade en actividades de carácter clínico nas que son especialistas e onde non poden contar co apoio de sistemas de este tipo .