Arbeidsmarkt
Bijlage bij Cobouw 5 februari 2015
BAM kiest hybride personeelsoplossing Pagina 5
Toekomst bouw zonder 3D is een illusie Pagina 8
Timmer zet koers met Team Continu Pagina 12
2
a r beidsm a r k t
Donderdag 5 februari 2015, Cobouw 23
Vast aanspreekpunt voor grote bedrijven Michiel Maas
De bouw- en technieksector is de laatste jaren aan grote veranderingen onderhevig. Door de grillige economie proberen grote bedrijven in de bouw- en technieksector kosten te besparen door kritischer te kijken naar hun eigen personeelsbeleid. Daarnaast worden Lean, BIM en ketenintegratie steeds belangrijker. Intermediair Continu is daarom begonnen met corporate accounts, om beter in te spelen op de wensen van grote bedrijven. Volgens manager corporate accounts Bjorn Groen wil Continu de samenwerking met de klant versterken van leverancier naar partner.
Manager Corporate accounts Continu Bjorn Groen
De crisis heeft er bij alle grote bouwers flink ingehakt. “Er is in de afgelopen jaren echt tot op het bot gesneden”, zegt Bjorn Groen. Maar de veranderde markt is zeker niet alleen het gevolg van de crisis. De bouw- en technieksector wordt een steeds meer gestroomlijnde omgeving, waar logistieke planning, Lean, samenwerking en digitalisering (BIM) steeds belangrijker worden. Volgens Groen is het belangrijker dan ooit om de juiste mensen op de juiste plaats te krijgen. “We zien dat bedrijven projectmatiger gaan werken, dus veel meer met een schil van flexibele krachten. Maar voor veel bedrijven is dat moeilijk om zelf te doen. Vaak wordt de afdeling Human Resources ingekrompen en dan kost het bedrijven veel moeite om de juiste mensen te krijgen. Bovendien vraagt de veranderende markt steeds vaker om nieuwe bouwkundigen, die al die veranderingen aankunnen. “Voor ons is het daarom noodzakelijk om dichter bij de klant te staan, en dat proces te stroomlijnen. Daarom zijn we dit jaar begonnen met corporate accounts” aldus Groen.
Regionaal
Dat vergde voor Continu ook een andere manier van denken. Groen: “Wij zijn regionaal sterk, en wij
waren tot voor kort ook met name regionaal georiënteerd. Dit betekende dat we de grote landelijke klanten nog steeds bedienden vanuit de regionale vestigingen. Hierdoor kon het voorkomen dat diezelfde grote klant al verschillende accounts had lopen bij meerdere Continu-vestigingen. Met als gevolg dat sommige vestigingen meer contact hadden met die klant dan andere vestigingen. Volgens Groen is die markt ook snel aan het veranderen. “De grotere, landelijk opererende bedrijven willen het aantal leveranciers, dus ook van personeel, sterk reduceren. Dan ligt het voor de hand dat ze bij ons nu één ingang hebben. Dus één vast aanspreekpunt of een team van mensen die het bedrijf door en door kennen en precies weten welke mensen er voor welke opdracht nodig zijn.”
Controle
Groen: “Voor de klanten is dat voordeel duidelijk: controle. Controle over kosten van inkoop, maar ook controle over wie er binnen het bedrijf eigenlijk aan het werk is. Het is voor klanten tegenwoordig van het grootste belang om die kosten onder controle te krijgen. Daarnaast is het voordeel dat ze een leverancier hebben die de weg weet binnen de bouw. Want de bouw blijft een onoverzichtelijke markt, waarin plotseling veel mensen nodig kunnen zijn.” “Een voorbeeld: Als er een grote tender speelt, dan weet je dat wanneer hij gegund wordt, er snel een aantal goede mensen nodig zijn. Dat betekent dat wij al daarvoor, nog voordat een opdracht zeker is en de contracten getekend zijn, al de juiste mensen gaan zoeken. Dat is een risico, omdat de opdracht ook naar iemand anders kan gaan. Maar
dat is wel òns risico, bij ons geldt: no cure, no pay.” “Voor ons heeft dit ook voordelen: wij kunnen de grootte van onze organisatie veel beter benutten, en kunnen accountmanagers vrijmaken om zich te concentreren op waar ze goed in zijn: het vinden van de juiste mensen.”
Makelaar
Daarnaast is op deze manier de kans groter dat Continu een van de “preferred suppliers” wordt. Bouwbedrijven willen af van de hutspot aan grote en kleine uitzendbureaus en intermediairs waarmee gewerkt wordt, en houden liever slechts enkele bedrijven over als aanspreekpunt. “Die rol kunnen wij vervullen, en voor een aantal bedrijven doen we dat al. Dat hoeft overigens niet te betekenen dat we alleen mensen uit onze eigen kaartenbak aanbieden. We vervullen ook regelmatig de rol van makelaar, als bemiddelaar tussen een groot bedrijf en een aanbieder van personeel.”
Inhoud 2
Vast aanspreekpunt voor grote bedrijven
3
Nederlandse bouwers in België: toch even wennen
7 Steeds meer op zoek naar 'allround' specialisten 10 Technologie heeft grote impact op banen van de toekomst 12 Marianne Timmer zet koers met Team Continu 15 Eerst vertrouwen winnen van de Chinezen
Colofon Klantenservice: (070) 3046777 Redactie: telefoon (070) 3046700 e-mail: cobouw@bimmedia.nl, Postbus 16262, 2500 BG Den Haag Internet: www.cobouw.nl Uitgever: Martin Hoogelander Hoofdredacteur a.i.: Boudewijn Warbroek Eindredactie en coördinatie: Nanda van Dijk, Patty van der Sar Medewerkers: Edo Beerda, APN, Alice van Schuppen, Peter de Lange, Jeroen Kreule en Michiel Maas Vormgeving en Opmaak: Bastiaan Stuy Abonnementen: wijzigingen, klachten bezorging en opgave nieuwe abonnees: klantenservice: (070) 3046777. Jaarabonnement binnenland € 775,- (excl. btw).
Overnemen artikelen: voor het overnemen van (een gedeelte van) artikelen uit deze uitgave dient men zich te wenden tot de uitgever. Op alle artikelen in Cobouw of op Cobouw.nl berust auteursrecht. Auteursrechtelijk beschermde werken mogen niet elders openbaar gemaakt worden, gearchiveerd worden of verveelvoudigd worden zonder schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur of de uitgever. Indien bij gebruik van artikelen van dagblad Cobouw en/of Cobouw.nl niet is voldaan aan bovenstaande, is Cobouw gerechtigd hiervoor schadevergoeding te claimen.
a r beidsm a r k t
Donderdag 5 februari 2015, Cobouw 23
3
Nederlandse bouwers in België: toch even wennen Edo Beerda
In België heeft de bouw ondanks de wereldwijde crisis nauwelijks een dip gekend. Steeds vaker duikt Nederlands bouwpersoneel op bij onze zuiderburen. Sommige dingen moeten ze even leren, maar verder zijn de ervaringen “super”, zegt Herman Verwimp van bouwbedrijf Gijbels. Momenteel lopen er zes Nederlanders rond bij de middelgrote aannemer (300 medewerkers) uit Opglabbeek, een kilometer of vijftien van Sittard. Ze zijn vooral te vinden in functies waarvoor een behoorlijk opleidingsniveau vereist is. Calculatie, projectvoorbereiding en verkoop bijvoorbeeld, maar ook in de projectleiding en financiële directie. “Het kennisniveau is prima en van verhalen in België dat Nederlanders minder willen zweten voor hun werk klopt niets, voor zover wij kunnen zien”, lacht Verwimp.
Crisis
De Gijbels Groep (omzet: € 72 miljoen) is een turn key aannemer die is ingesteld op beheersing van het hele bouwproces, van ontwerp tot uitvoering. De specialist in bedrijfs- en kantorenbouw beschikt daartoe over een grote engineeringafdeling, een teken- en calculatieafdeling en ook een eigen aluminium- en staalatelier. Eigen montageen afwerkploegen verzorgen de uitvoering.
Voor de crisis haalde Gijbels nog zo’n 20 tot 25 procent van zijn omzet in Nederland. Maar door het inzakken van de Hollandse markt daalde dat tot bijna nul. Omgekeerd kwam er wel een stroom van personeel op gang vanuit Nederland. Want de Belgische bouwsector draait gewoon door. Waarom? Omdat de Belgische markt veel minder heftig reageert op negatieve berichten over de economie, is de inschatting van Verwimp. De overheid heeft bovendien veel minder rigoureuze maatregelen genomen. De investeringskracht is daardoor beter op peil gebleven.
Belgische bouwsector
Bij vacatures kijkt Gijbels eerst naar Belgische kandidaten, omdat kandidaten uit een ander land meer begeleiding vergen. Het vergunningsproces in België verloopt anders en de rol van de architect is anders. Dat is vaak even wennen. Nederlandse kandidaten spreken daarnaast niet altijd Frans – het bedrijf opereert ook in Wallonië – en moeten vaak vertrouwd raken met de andere bedrijfscultuur. “Wij werken veel op vertrouwen, in opdracht van privéondernemers. Zulke soort contacten verlopen niet altijd hard, direct en zakelijk.” En dat is voor Nederlanders toch even wennen. “Die zijn toch wat zakelijker.” Aan de andere kant profiteert het bedrijf van “de Nederlandse assertiviteit”, constateert Verwimp.
Proactief
Een deel van de Nederlandse werknemers is in Opglabbeek terechtgekomen via Continu. Hoewel Verwimp dagelijks bergen cv’s en sollicitatiebrieven op zijn bureau krijgt, weet de Nederlandse intermediair er met zijn kandidaten voor de bouw toch uit te springen. “Simpel, want ze hebben ons nooit kandidaten voorgesteld waarmee we niets kunnen”, legt Verwimp uit. Voor enkele nieuwe vacatures die hij recentelijk bekend maakte, verwacht hij Continu-kandidaten. “Het is een zeer proactieve club. Ze zijn er gewoonlijk heel snel bij.” De Nederlandse kandidaten hebben over het algemeen uitstekende vakkennis en veel ervaring. Ze zoeken het buiten de landsgrenzen puur omdat er momenteel weinig werk is in Nederland.
Vakkennis
De meesten van hen wonen vlak over de grens. Van lange reistijden is dus geen sprake. Het gaat eigenlijk alleen om Limburgers of Brabanders, dus qua cultuur ligt het ook dicht bij elkaar. Enige hindernis waarmee sommige Nederlanders te maken hebben, zijn de regels voor de hypotheek op hun
Marketing & HR-directeur Herman Verwimp van het Belgische bouwbedrijf Gijbels.
huis. Wie zijn brood verdient buiten de landsgrenzen, kan zijn hypotheekrente niet aftrekken van de belasting. Wie niet gehuwd is met een partner die werk heeft in Nederland, heeft dus een probleem. Gelukkig hebben de meeste Hollandse medewerkers van Gijbels daarvoor een oplossing kunnen vinden. De overstap naar België komt bijna altijd voort uit gebrek aan werk in eigen land. Betekent dat ook dat ze allemaal terugkeren naar Nederland als daar de markt aantrekt? Verwimp: “Dat denk ik niet, ze hebben hier hun draai gevonden. De Nederlanders zijn here to stay.”
Projectvoorbereider Hajo Beckers, één van de Nederlandse medewerkers bij bouwbedrijf Gijbels.
"Wij werken veel op vertrouwen" Runners Service Lab in Beringen. Een project met zowel Belgische en Nederlandse bouwers. Opgeleverd in 2014.
Michiel Terpstra. Foto: APA / Sjef Prins
BAM kiest voor hybride personeelsoplossing Een veranderende vraag van de klant was de aanleiding om de organistatie onder de loep te nemen. “Op het gebied van verbouwingen, aanpassingen en onderhoud vragen klanten steeds meer om een totaalpakket,� ervaart Michiel Terpstra, vestigingsleider van BAM gebouwenservices in Arnhem. Om op die vraag goed te kunnen inspelen, zijn de nodige organisatorische veranderingen binnen het bedrijf doorgevoerd. > pagina 7
Cobouw levert u bouwstenen voor suCCes 201 5 20 t/m 23 januari 30 januari 27 februari 3 april 15 mei 5 juni 26 juni 11 september 25 september 9 oktober 30 oktober 12 november 13 november 27 november
infratech edities week vd bouw beursspecial week vd bouw afterview bouw en iCt Daken en Gevels prefab Duurzaamheid ecobouw infra renovatie brandveiligheid Cobouw50 beton in beeld isolatie
Duizenden professionals gebruiken Cobouw dagelijks voor het verbreden van hun visie en hun netwerk. Daarom vormt Cobouw als uniek medium in de bouwnijverheid dé fundering voor uw advertentiecampagne. En met de verschillende Cobouw Specials bouwt u verder aan uw succes!
De Cobouw Specials informeren de bouwsector uitgebreid over specifieke, actuele thema’s. De meeste Specials verschijnen in een extra hoge oplage. Met meerdere aantrekkelijke advertentiemogelijkheden vormen ze de bouwstenen voor uw succes! U kunt zich als specialist (op deze vlakken) uitstekend presenteren in deze unieke edities. Neem voor meer informatie contact op met Hans Looyé of Najia El Zoulali.
NAJIA EL ZOULALI T: 070 - 304 69 11 @: n.el.zoulali@bimmedia.nl
a r beidsm a r k t
Donderdag 5 februari 2015, Cobouw 23
Steeds meer op zoek naar 'allround' specialisten APA/Alice van Schuppen “We werkten al veel samen met onze installatietechnische collega’s in Apeldoorn", vertelt Terpstra, "maar nu zijn de gezamenlijke activiteiten ondergebracht in één onderneming. De samenwerking is structureler, de aansturing gebeurt vanuit één manager en naar de klant is er één aanspreekpunt. Dat vraagt ook van onze medewerkers andere competenties. We zijn steeds meer op zoek naar ‘allround’ specialisten.” De Arnhemse vestiging van BAM Utiliteitsbouw heeft een historie die teruggaat tot de jaren dertig van de vorige eeuw. “We zijn hier geworteld en hebben veel binding met de regio,” zegt Terpstra. “Het werkt nu eenmaal zo: waar je gevestigd bent, daar heb je werk. Dus willen we ook niet weg uit de plaatsen waar we nu gevestigd zijn. En met het toenemen van integrale contracten is het opbouwen van een goede en duurzame relatie met de klant steeds belangrijker geworden. Onze medewerkers kennen de plaats goed, weten wat er speelt en spreken de taal van de klant.”
Hybride
de bouwvak plaats. Het bleek dat zeker de helft van onze medewerkers best buiten de bouwvak vakantie wil,” illustreert de vestigingsleider. Terpstra is benieuwd of flexibiliteit ook zal doorwerken in de cao’s. “Die zijn nog niet zo flexibel, met een standaardtarief voor werktijden van zeven tot zes,” geeft hij als voorbeeld. “Daar zit niemand meer op te wachten, het wordt echt als een belemmering ervaren. Een belangrijk deel van ons personeel wil best eerder beginnen of tot later doorwerken.” Verder noemt Terpstra voor de toekomst de vergrijzing als belangrijk aandachtspunt: “Grote groepen medewerkers gaan de komende tijd met pensioen. Vakmensen zijn lastig te vinden. We moeten jonge mensen interesseren voor de bouw en samenwerken met opleidingen om jongeren binnen het bedrijf te krijgen. De arbeidsmarkt trekt aan, er ligt voor hen een mooie carrière in het verschiet.”
Zoals veel bedrijven heeft ook BAM Gebouwservices de organisatie de afgelopen vijf jaar in personele zin aangepast. “Je ziet overal dat de efficiency is toegenomen en dat er geen overcapaciteit meer is,” signaleert Terpstra. “Nu de vraag naar personeel langzaam weer toeneemt, is er de keuze tussen vast personeel terughalen of op flexibele basis mensen inschakelen.” BAM Gebouwservices heeft voor een hybride oplossing gekozen: “Naast vast personeel, kiezen we per project voor flexibele arbeidskrachten,” zegt Terpstra. “Zo kunnen we snel schakelen en blijven we flexibel. Dat is nodig om succesvol te kunnen zijn.” Snel kunnen schakelen vereist wel een goede en snelle match tussen bedrijf en nieuwe medewerkers. “We hebben een hele prettige samenwerking met Continu Arnhem, intermediair voor de bouw en industrie,” vertelt Terpstra. “Net zoals wij voor onze klanten realiseren, hebben zij voor ons ook één aanspreekpunt en dat klikte meteen. Hij kent de lokale markt, heeft een gedegen kennis en kan heel goed onze vraag beantwoorden.”
Lean
Klanten willen steeds sneller bediend worden, ervaart Terpstra. “Dat kan ook best, als je het anders organiseert,” is zijn overtuiging. “Lean is daarbij onmisbaar om het proces te optimaliseren. Dan wordt snel resultaat leveren ook niet ervaren als werken onder druk.” Het is daarnaast vooral een kwestie van bespreekbaar maken van mogelijke oplossingen. “Scholenbouw vindt bijvoorbeeld juist in
"We moeten jonge mensen interesseren voor de bouw"
Michiel Terpstra. Foto: APA / Sjef Prins
7
Studenten luisteren aandachtig naar de sprekers tijdens de Continu Masterclass. Foto: Christiaan Krouwels
Toekomst van bouwen zonder 3D is een illusie Angst voor verlies van arbeidsplaatsen door technologische ontwikkelingen is van alle tijden. Volgens deskundigen zal het zo'n vaart niet lopen: vooruitgang creĂŤert ook weer nieuwe kansen. > pagina 10
10
a r beidsm a r k t
Donderdag 5 februari 2015, Cobouw 23
Technologie heeft grote impact op Peter de Lange De impact die 3D-printers, artificiële intelligentie en andere technologische vernieuwingen zullen gaan hebben op de maatschappij zal ongekend zijn. Maar wat betekenen al deze ontwikkelingen nu voor de toekomstige ingenieurs? Daarover ging het tijdens de tweede masterclass die Continu organiseerde voor studenten van bouwkundige en technische studie- en studentenverenigingen. Wetenschapsjournalist en dagvoorzitter Diederik Jekel, Chief Technical Officer bij Heijmans Gerard de Leede, recruitment adviseur Bas van de Haterd en trendwatcher des Vaderlands Adjiedj Bakas deelden hun visie tijdens deze enerverende avond. Belangrijkste conclusie: er zullen banen verdwijnen maar tegelijkertijd ontstaat er ook nieuwe werkgelegenheid. De 90 stoelen in de sfeervolle, kasteelachtige zaal in hartje Utrecht waren tot de laatste plaats bezet door hbo- en wo-studenten van de 15 studie- en studentenverenigingen die Continu sponsort. Een bewijs dat de vraag welke impact de razendsnelle technologische vooruitgang op hun eigen toekomst zal hebben, veel studenten bezighoudt. Daarnaast ging er natuurlijk een grote aantrekkingskracht uit van het programma, met op de sprekerslijst orakels als de welbespraakte wetenschapsjournalist en tv-personality Diederik Jekel, schrijver, recruitment adviseur en ‘professioneel bemoeial’ Bas van de Haterd en ‘trendwatcher des vaderlands’ Adjiedj Bakas, van wie wordt gezegd dat 80 procent van zijn voorspellingen uitkomt. Ook naar de bijdrage van bouwconcern Heijmans, vertegenwoordigd door Gerard de Leede, hoofd van de afdeling research en development, werd met spanning uitgekeken.
Revolutie
Jekel zette de toon van de avond met de stelling dat onvoldoende wordt beseft dat momenteel wereldwijd een revolutie gaande is, waarvan de gevolgen vele malen groter zullen zijn dan die van de Industriële Revolutie in de 19e eeuw. Sinds Bill
Adjiedj Bakas. aan het woord Foto: Toon Vogels
Gates in zijn garage de eerste computer in elkaar knutselde, zijn de ontwikkelingen in een stroomversnelling gekomen. En de samenleving staat aan de vooravond van nog veel ingrijpende veranderingen, betoogde Jekel. “De 3D-techniek bijvoorbeeld maakt het nu al mogelijk om zelf een gitaar, een bh of willekeurig welk ander kledingstuk te printen. Misschien hebben we China straks helemaal niet meer nodig om onze spullen te fabriceren en gaan we het zelf doen. En misschien worden jullie wel de sturende krachten.” Want de bouw, het toekomstig werkterrein van veel toehoorders, zal er onder invloed van de nieuwe mogelijkheden ook heel anders gaan uitzien. Hoe anders, dat blijft voorlopig koffiedik kijken, maar de sector gaat grondig op de schop, die voorspelling durft Jekel wel aan. Bij bouwgigant Heijmans is die voorspelling zelfs een leidend principe, vertelde CTO Gerard de Leede. “Bij de eerste geluiden dacht ik: 3D-printen in de bouw? Hoor ik het goed? Nu denk ik: we moeten er haast mee maken, in de toekomst is bouwen zonder 3D een illusie.”
Woning
In China is voor 5000 dollar al een eenvoudige, volledig geprinte woning te koop. Voor Heijmans is het dus al lang niet meer de vraag of 3D-printen zal worden toegepast in de bouw, maar wanneer en hoe. Persoonlijk verwacht De Leede dat de sector binnen zes jaar al op redelijk grote schaal gebruik zal maken van de nieuwe techniek. Het idee dat er op de bouwplaats elementen op maat uit een printer rollen die klaar zijn voor verwerking, is voor hem niet langer een utopie. Printers zijn interessant voor de bouw omdat ze
veel tijd en geld kunnen besparen. Transport wordt grotendeels overbodig, veel materialen worden immers ter plaatse gemaakt. Afval behoort zo goed als tot het verleden; veel bouwelementen zijn recyclebaar omdat ze straks van biogrondstoffen worden gemaakt. Want er zal met heel andere materialen worden gebouwd dan met zand en cement, zoveel staat wel vast.
Arbeidsplaatsen
De nieuwe werk- en productiewijze zal grote gevolgen hebben voor het organisatiemodel van de bouw, verwacht De Leede. “Door met 3D-printers te werken, zullen er arbeidsplaatsen verdwijnen. Maar er komen ook weer arbeidsplaatsen bij. Een aantal spelers zal verdwijnen en maakt plaats voor anderen. Bouwteams zullen anders zijn samengesteld, designers en materiaaldeskundigen krijgen een grote rol.” Hoe de verhoudingen precies komen te liggen, valt moeilijk te voorspellen: “Ik heb geen idee wat de rol van de traditionele aannemer wordt en welke positie wij zelf gaan innemen in het nieuwe speelveld.” Vragen nog te over dus. Hoe moeten de losse elementen die de printer uitspuwt worden samengevoegd tot een hechte constructie? De bouw zal zijn vakkennis moeten herijken, er zijn nieuwe normen en nieuwe voorschriften nodig en de scholing moet worden aangepast. Om ervaring op te doen heeft Heijmans zich aangesloten bij het consortium dat in Amsterdam een grachtenpand bouwt met materialen uit de 3Dprinter.
Kennis
Reuze interessant en technisch bijzonder knap, maar hebben wij bij dergelijke ontwikkelingen
a r beidsm a r k t
Donderdag 5 februari 2015, Cobouw 23
11
banen van de toekomst straks nog wel iets aan onze studie bouwkunde, vroeg een aantal studenten in de zaal zich verontrust af. De Leede ziet het probleem niet: “Natuurlijk! Want kennis van materialen en constructies blijft altijd nodig. Je moet wel zorgen dat je over aanvullende vaardigheden beschikt. Communiceren met ict’ers en designers wordt heel belangrijk. Jij moet de programmeur begrijpen, en hij jou.”
3D-printer
Advies van de CTO: “Studeer af op 3D-printen. Een moeilijk onderwerp, maar beslist de moeite waard!” “De impact van de 3D-printer zal ongekend zijn; het is een totale revolutie van de maakindustrie die van invloed wordt op de banen van de toekomst”, denkt ook Bas van de Haterd, auteur van het boek: 10 banen die verdwijnen en 10 banen die verschijnen. In het verleden is de angst dat machines werk overbodig zouden maken altijd ongegrond gebleken, terwijl niemand vooraf wist waar de vervangende banen vandaan zouden komen. Dat zou heel goed ook nu weer kunnen gebeuren. Resultaten uit het verleden zijn echter geen garantie voor de toekomst, benadrukt Van de Haterd. “Wij zitten nu middenin een transitie. Ik ben er niet zeker van of de huidige ontwikkelingen wel of niet zullen leiden tot een verlies van werkgelegenheid. Het enige dat zeker is, is dat er een grote verschuiving zal optreden.” Op dit moment verdwijnen er inderdaad banen, maar tegelijkertijd zien we ook nieuwe werkgelegenheid ontstaan. Zonne-energie en cityfarming bijvoorbeeld zijn volgens Van de Haterd markten die goede kansen gaan bieden.
Science fiction
In een spetterend slotbetoog diepte Adjiedj Bakas hetzelfde thema nog wat verder uit. De trendwatcher des vaderlands vertoonde een aantal filmfragmenten die op het eerste gezicht science fiction leken. Een BMW met een carrosserie gemaakt van bioplastics die de indruk geeft dat de auto een levende huid heeft. Een ingenieur die vanaf een zonnig terras op zijn laptop in een paar muisklikken een lek in een fabrieksleiding
duizend kilometer verderop repareert. Een chefkok die de smakelijkste gerechten ooit kookt dankzij het brein van supercomputer Watson. Utopie? Nee, werkelijkheden van alledag. Waar zijn jullie eigenlijk bang voor, vroeg Bakas de zaal. “De technologie heeft ons veel moois gebracht en blijft dat ook in de toekomst doen.” En dat de tijden veranderen is ook niks nieuws, dat deden ze altijd al. Meebewegen is het motto. “Denk aan Darwin, die zei: wie zich aanpast, overleeft.” Het wordt voor iedereen hard werken in de toekomst, daar maakt Bakas geen geheim van. “Jullie moeten straks concurreren met talent uit alle werelddelen. Voor luilakken is geen plaats in die wereld,” waarschuwt hij. De uitdaging is om creatief en ondernemend in het leven te staan. De samenleving heeft behoefte aan eigenwijze mensen met onconventionele oplossingen. Zoals de nu 30-jarige afgestudeerde en inmiddels ondernemer Leslie Dewan die een elektriciteitscentrale bedacht die draait op kernafval.
Analfabeten
Omdat kennis steeds sneller veroudert, is het zaak te blijven leren. De analfabeten van de toekomst zijn niet degenen die niet kunnen lezen en schrijven, maar degenen die niet kunnen leren en afleren. Ook ondernemingszin wordt een vereiste: het aantal betrekkingen in loondienst zal nog verder afnemen. Zulke waarschuwingen lijken te zinspelen op een toekomst vol stress en onzekerheid, maar zo kommervol zal het bestaan niet worden, stelde Bakas zijn toehoorders gerust.
Economie van geluk
Volgens sommige wetenschappers koersen we af op ‘de economie van het geluk’ waarin we werk combineren met zorg voor onze kinderen en onze ouders. En verder blijft het parool voor alle generaties die passend werk zoeken hetzelfde, ook voor de huidige lichting studenten die straks de arbeidsmarkt zal betreden. Bakas: “Shift happens! De tijden veranderen, maar er is altijd een toekomst met interessante mogelijkheden voor iedereen.”
Continu Masterclass onderzoekt gevolgen 3D-printer voor arbeidsmarkt
Foto: DUS Architects
Heijmans partner in 3D-Print Grachtenpand In Amsterdam-Noord verrijst het eerste 3D-grachtenpand ter wereld. Een grensverleggend project van DUS Architects en partners, waar een levensgrote printer - de kamermaker - ter plaatse de afzonderlijke kamers print. Heijmans is een van de partners van DUS Architects om dit project waar te maken. Heijmans levert de kennis om bouwkundig een 3D-geprint huis te realiseren en draagt bij aan de inrichting en logistiek van de bouwplaats. De partijen willen samen serieus werk maken van het eerste 3D-geprinte pand in de wereld en de mogelijkheden van deze techniek voor de woningmarkt en -bouw onderzoeken. Heijmans meent dat de woningmarkt en -bouw steeds meer om on demand oplossingen vraagt. Er is veel kennis over het volledige bouwproces aanwezig. En als vastgoedontwikkelaar beschikt Heijmans ook over kennis voor het beantwoorden van de marktvraag als het gaat om wonen. Dit koppelt Heijmans aan de mogelijkheden die 3D-printen biedt.
12
a r beidsm a r k t
Donderdag 5 februari 2015, Cobouw 23
Marianne Timmer zet koers met Jeroen Kreule Aan heldenverering doet ze niet, daar is coach Marianne Timmer (40) van Team Continu net iets te nuchter voor. Toch had ze als kind een idool, iemand waar ze tegenop keek: Yvonne van Gennip, de schaatsster die tijdens de Olympische Spelen van Calgary in 1988 liefst drie gouden medailles veroverde. Als tienermeisje zag Timmer die gouden races van Van Gennip op televisie en wist toen een ding: ze wilde topschaatsster worden en gouden medailles winnen. Soms trainde Van Gennip met de Nederlandse kernploeg in IJsstadion Stadspark in Groningen. Waar jonge voetballers die dromen van een profcarrière graag ballenjongen willen zijn bij hun favoriete voetbalclub, wilde Marianne Timmer niets liever dan blokjeslegger worden als Van Gennip in Groningen kwam schaatsen. Dat lukte. Timmer woonde toen in het nabijgelegen Hoogezand-
Marianne Timmer in haar rol als schaatscoach.
Sappemeer, waar haar ouders een boerenbedrijf runden. “Ik heb een paar keer schaatsblokjes op de ijsbaan mogen leggen, dat was voor mij dé manier om Van Gennip van heel dichtbij te zien. Of ik haar om een handtekening vroeg? Natuurlijk deed ik dat.” Timmer groeide uit tot een van de grootste schaatssters die Nederland ooit heeft gekend. Ze won, net als Van Gennip, drie gouden Olympische medailles: twee keer zegevierde ze in Nagano (1998), een keer in Turijn (2006). Tijdens de Spelen in Japan was ze de snelste op de 1000 en 1500 meter en in Italië won ze nog eens goud op de 1000 meter. In 2004 werd ze wereldkampioene op de sprint, als eerste Nederlandse vrouw in de schaatsgeschiedenis. In 2010 besloot Timmer te stoppen
met schaatsen. Ze is in 2011 benoemd tot erelid van de KNSB.
Betrokken
Timmer besloot al vrij snel na het beëindigen van haar schaatscarrière coach te worden: het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Met Team LiGA richtte ze haar eigen schaatsteam op, Continu stapte later in als cosponsor. Vorig jaar maart is Continu hoofdsponsor van Timmers schaatsteam geworden. Continu heeft de intentie om tot en met de Olympische Spelen van 2018 in Peyongchang (Zuid-Korea) hoofdsponsor van het schaatsteam te blijven. Timmer: “Daar spreekt enorm veel vertrouwen uit, dat is fijn werken. Ik vind Continu een mooie sponsor omdat het een
a r beidsm a r k t
Donderdag 5 februari 2015, Cobouw 23
13
Team Continu bedrijf is waar gedreven en enthousiaste mensen werken. Ik heb Continu leren kennen als een nuchter en dynamisch bedrijf met grote ambities. Die eigenschappen spreken mij uiteraard aan. Ik merk dat de mensen van Continu ook heel erg betrokken zijn bij het schaatsteam. Ze houden van de sport en leven enorm met het team mee. Als het even kan, komen ze bij wedstrijden kijken.” Timmer is eindverantwoordelijke, maar kan niet zonder haar zeven stafleden. “Je moet het team zien als een bedrijf. Wij hebben allerlei specialisaties in huis, een voorwaarde om optimaal te presteren.” Team Continu bestaat uit negen schaatssters: Ireen Wüst, Margot Boer, Yvonne Nauta, Thijsje Oenema, Jorien Voorhuis, Janine Smit, Leatitia de Jong, Karolína Erbonavá en Nao Kodaira. Een divers team: jonkies en meer ervaren schaatssters, Nederlands en buitenlands, allrounders en sprintsters. Timmer: “Als coach wil ik het maximale uit alle teamleden halen. Ik kijk heel erg naar de persoon: de ene schaatsster komt uit een boerengezin, de andere is opgegroeid in de stad. Natuurlijk heeft iemand wel eens een probleem, dat is heel normaal. Ik probeer daar rekening mee te houden. Wie heeft wat nodig? Wie heeft waar behoefte aan? Ik hecht aan die persoonlijke benadering. Ook is er ruimte voor lol, maar ik verwacht wel maximale inzet. We hebben het over topsport.”
Oogsttijd
Timmer vergt veel van haar teamleden, maar ook van zichzelf. In het schaatsseizoen, grofweg van oktober tot maart, is ze zeven dagen per week met Team Continu bezig. “Eigenlijk 24/7, want ik word ook ’s nachts wel eens gebeld. Intensief, maar ik doe het graag. Het zijn de mooiste maanden van het jaar, omdat het dan oogsttijd is.” Haar drijfveer als coach is simpel: anderen zo goed maken dat ze belangrijke prijzen pakken. Net als Timmer zelf deed. “Goud op de Olympische Spelen is het hoogst haalbare voor een sporter. Ik heb zelf mogen ervaren hoe dat voelt. Nou, dat voelt geweldig. Als kind heb ik daar van gedroomd, maar de weg er naar toe is niet altijd makkelijk. Ik heb in het verleden ook wel eens verkeerde keuzes gemaakt, ik heb natuurlijk ook mijn ups en downs gekend. Als je wint, heb je vrienden. Als je niet wint, heb je minder vrienden.” Timmers liefde voor schaatsen ontstond al op 6-jarige leeftijd. Zo gauw er ijs lag op de slootjes rondom de boerderij, bond ze de schaatsen onder. Ze zat ook op gymnastiek, verder was Timmer een fanatieke fietscrosser. “Ik was bijzonder gedreven en wilde alles winnen. Uiteindelijk heb ik voor schaatsen gekozen. Mijn eerste overwinning? Dat was tijdens de schoolkampioenschappen, ik was zeven jaar.” Niet lang daarna sloot ze zich aan bij IJsvereniging Borgercompagnie, in haar woonplaats Hoogezand-Sappemeer.
Keuze
Verleidingen van buitenaf zijn volgens de geboren Groningse de grootste valkuil voor jonge, talentvolle schaatssters. “Er komt een periode dat vrienden en vriendinnen op stap gaan. Ga je mee, of kies je voor een topsportcarrière? Hoe sterk is je wil om er alles uit te halen? Ik ben heus wel eens op stap geweest, maar niet vaak. Ik was vreselijk gedreven. Toen ik zeventien jaar was, kwam ik bij Jong Oranje. Ik besefte dat het een unieke kans was.”
Team Continu bestaat uit de volgende schaatssters: Ireen Wüst Margot Boer Yvonne Nauta Thijsje Oenema Jorien Voorhuis Janine Smit Letitia de Jong Karolína Erbanová Nao Kodaira en de volgende stafleden: Marianne Timmer Gianni Romme Floor van Leeuwen
Gianni Romme
Tijdens de trainingen werkt Timmer nauw samen met assistent-trainer Gianni Romme, eveneens een schaatsfenomeen. Net als Timmer won Romme tijdens de Olympische Spelen in Nagano twee gouden medailles: op de vijf en tien kilometer. “Gianni en ik spreken allebei de taal van een topsporter. Wij weten dat structuur en regelmaat belangrijk is, wanneer je moet pieken, maar ook hoe je moet omgaan met teleurstellingen. Die ervaringen delen we graag met ons team.” Als de één, een steekje laat vallen, pakt de ander dat feilloos op zonder met een vingertje te wijzen. De twee ex-schaatsers vullen elkaar goed aan, overleggen alles en weten wat in de hoofden van de schaatssters omgaat. Romme is een kei in het enthousiasmeren van mensen, bovendien heeft hij zich opgeworpen als materiaalman.
Innovatie
Als het om (klap)schaatsen gaat, is hij een freak. Vertel Romme niks over buigingen en rondingen, hij weet er alles van. Timmer daarentegen houdt alles bij op het gebied van trainingsmethoden en -technieken. “Daarbij verdiep ik me ook in andere sporten. Hoe? Door verschillende clubs op te zoeken en door met trainers te praten. Gianni en ik zijn beiden met innovatie bezig.” Zowel Romme als Timmer schaatsen tijdens de trainingen – meestal in Heerenveen – bijna altijd mee. Door vlak achter iemand te schaatsen, kunnen ze heel nauwlettend naar iemands techniek kijken. Verbeteringen zitten vaak in details: details die je vanaf de zijkant van de ijsbaan niet of nauwelijks ziet.
Nog beter
Opvallende nieuwkomer in Team Continu is Ireen Wüst. ‘Super blij met mijn nieuwe uitdaging en ploeg! Ga voor CONTINUering van mijn successen in nieuwe omgeving!’, twitterde Wüst vorig jaar mei. Timmer wist dat Wüst en haar coach Gerard Kemkers na negen jaar uit elkaar zouden gaan. “Ik heb Ireen gebeld en heb gezegd dat ik haar heel graag aan boord van Team Continu wilde hebben. Niet veel later belde ze terug dat ze ons team graag wilde versterken. Een mededeling waar ik hartstikke blij van werd. Natuurlijk is er een bepaald risico door haar aan te trekken: Ireen heeft alles gewonnen wat er te winnen valt, er is geen schaatsster die beter op de Spelen heeft gepresteerd dan zij. En toch denk ik dat ze nog beter kan. Daarin ligt voor mij de uitdaging.” En dat bewees ze bijvoorbeeld al door voor de vierde keer het Europees kampioenschap allround te winnen in Rusland.
Dat Timmer kwaliteiten heeft als coach, bewees ze tijdens de Olympische Spelen in Sotsji 2014, toen Margot Boer twee bronzen medailles won. EY, partner in de sport van NOC*NSF, verkoos haar tot Emerging Coach Sotsji 2014, een nieuwe prijs voor een veelbelovende, opkomende coach. ‘Marianne is er als een van de weinigen in geslaagd universele topsportprincipes niet alleen toe te passen als actief schaatsster, maar daarna ook in haar rol als topsport coach. Zij is onder alle omstandigheden authentiek en geeft ten alle tijden het goede voorbeeld, op en naast de baan’, is in het juryrapport te lezen. Op de vraag wanneer Timmer dit schaatsseizoen tevreden is, moet ze even nadenken. “Kijk, de concurrentie is groot, maar ik wil zoveel mogelijk podiumplekken. EK’s en WK’s zijn dit seizoen de mooiste toernooien, daar moet je als schaatsster pieken.”
Olympisch goud
De allermooiste prijs is echter Olympisch goud, weet Timmer. Het is een toernooi dat maar een keer in de vier jaar wordt gehouden en waar de hele wereld naar kijkt. “De Spelen van 2018 lijken misschien ver weg, maar voor je het weet, is het zover. De tijd vliegt voorbij. Met Team Continu wil ik vooral dáár pieken, dat is echt onze droom. Gianni en ik weten hoe dat voelt.”
Marianne Timmer is geboren op 3 oktober 1974 in Hoogezand-Sappemeer. Als schaatsster was de Groningse gespecialiseerd in de 500, 1000 en 1500 meter. Haar prijzenkast is rijk gevuld: naast haar drie Olympische titels en de wereldtitel is zij onder meer tien keer Nederlands sprintkampioene geworden. In december 2010 maakte ze bekend te stoppen met schaatsen, in 2011 werd ze benoemd tot erelid van de KNSB. Ze is getrouwd met Henk Timmer, voormalig topkeeper van ondermeer Feyenoord, Ajax en het Nederlands elftal. Henk en Marianne Timmer hebben de Timmer Talent Company opgericht, een inspiratieplatform en sportcommunity. Hun doel: Nederlanders prikkelen om te bewegen, maar ook talentvolle jeugd inspireren en ondersteunen. Met dit initiatief willen ze iets terugdoen voor de sport. Zie timmer-talent.nl.
Marco Clignet, met op de achtergrond de voortgang van de megatoren.
a r beidsm a r k t
Donderdag 5 februari 2015, Cobouw 23
15
Eerst vertrouwen winnen van de Chinezen Van een onzer redacteuren Wie wil er niet werken in China en dan ook nog eens aan het op drie na hoogste gebouw ter wereld? Marco Clignet, Project Productie Manager (PPM) bij Scheldebouw is ‘one of the lucky bastards’, die deze onvergetelijke ervaring heeft mogen beleven. Hij werd gevraagd om naar Tianjin te gaan om problemen met de productielijn op te lossen. Momenteel wordt in China gebouwd aan het op drie na hoogste gebouw ter wereld: de 597 meter hoge Goldin Finance 117 in Tianjin. De complete buitenkant van deze mega skyscraper komt uit de fabrieken van Gartner, het zusterbedrijf van Scheldebouw. Clignet: “De fabriek moest vanwege de bouw van de skyscraper in korte tijd heel veel elementen produceren. Maar de Chinese werknemers kregen de productielijnen niet goed draaiend. Toen is vanuit het moederbedrijf in Italië, de Permasteelisa group, de vraag gekomen om vanuit Europa gekwalificeerde mensen naar China te sturen om de processen op gang te krijgen. De productielijnen moesten veel efficiënter worden opgezet en ook moest er een goede procedure worden bedacht voor de materiaalstroom.”
Cultuur
Naast de inhoudelijke uitdaging lag er zeker een evenzo belangrijke uitdaging op het culturele vlak. Er werken bijna geen Europeanen, behalve een Duitse projectdirecteur waren alle medewerkers van Chinese afkomst. Clignet: “Er waren gelukkig twee tolken beschikbaar, maar dan nog was er een taalbarrière. Als je in een vergadering zit of als je een gesprek voert, dan wil je daar een zekere emotie in kwijt en de nadruk leggen op bepaalde dingen. Met een tolk is dat natuurlijk heel moeilijk.” Maar de taalbarrière was niet het grootste obstakel.
Eén leider
Dat was de mentaliteit van de Chinese werknemers. Clignet: “De Chinezen zijn gewend vanuit de keizerlijke Dynastieperiode om één leider te hebben die de lijnen uitzet. Wat hij zegt, dat doen ze. Maar ze doen ook alleen dat. Dus als je tegen ze zegt “Maak licht in de kamer!” dan doen ze het licht aan. Ze doen
"Er waren gelukkig twee tolken beschikbaar, maar dan was er nog een taalbarrière"
niet de rolluiken omhoog, bij wijze van spreken.” “Onder de Permasteelisa structuur werken we met een vlak management, er is niet één leider. Dat stuitte op onbegrip bij de Chinese werknemers. Het kostte veel overtuigingskracht om iets geregeld te krijgen.” Clignet nuanceert: “Aan de andere kant, als je tegen de leider zegt dat hij moet zorgen dat bepaalde dingen gedaan moeten worden, dan functioneert het weer wel.”
Inhoudelijke uitdaging
Inhoudelijk was de grootste uitdaging om de Chinese werknemers op de juiste wijze te laten werken met het SAP-systeem waar iedereen binnen de Permasteelisa Group mee werkt. Dat gebeurde in China ook wel, maar niet op de juiste manier. “Uiteindelijk heb ik de hele materiaalflow opnieuw opgesteld, dat is een flow van ongeveer 20 stappen zoals wij die in Europa uitvoeren. Vervolgens heb ik de juiste mensen bij de juiste stations geplaatst. En tot op heden werkt het nog steeds zo in China.”
Chinese bouwsector
In China worden gebouwen en soms hele steden in een razend tempo uit de grond gestampt. Je zou denken dat de bouwsector in China een geoliede machine is. “Dat klopt, gezien de snelheid waarmee in China gebouwd wordt. Maar of het allemaal op een efficiënte manier gebeurt? Daar zet ik mijn vraagtekens bij. Het is een feit dat die gebouwen in no time rechtop staan. Maar of dat binnen dezelfde uren gaat en met dezelfde efficiëntie als wij gewend zijn, dat is natuurlijk ver van de werkelijkheid”, aldus Clignet.
Continu projectmedewerker Marco Clignet was werkzaam op een mega bouwlocatie in Tianjin (China). In 2008 is begonnen met de bouw van dit 117 verdiepingen tellende gebouw, waarin kantoren en hotels gehuisvest zullen worden. Door problemen werd de bouw tijdelijk stil gezet, maar vanaf 2011 wordt weer gebouwd aan het gestaag groeiende gebouw. De vooruitzichten zijn gunstig en de verwachting is dat het Goldin Finance 117 in 2016 gereed zal zijn. Het hoogste punt is dan 597 meter. Hiermee wordt het Golden Finance gebouw het op 3 na hoogste gebouw ter wereld. Op de 2e plaats staat het Shanghai World Financial Center met 492 meter en op nummer 1 staat de Shanghai Tower met 632 meter
Mankracht
“In de fabriek staan fabricagelijnen waar wij met 20 mensen elementen maken. Zij zetten 60 mensen aan zo’n lijn, met dezelfde output aan elementen. Het uurloon is in China heel laag en ze proberen alles op te lossen met mankracht. Als het niet snel genoeg gaat, worden er 20 mensen bijgezet. Het lijkt dus allemaal wel dat het supersnel gaat, en dat gaat het ook, maar het gaat niet met dezelfde winstpercentages en budgetten die wij gewend zijn.”
Vertrouwen
Clignet is inmiddels weer terug in Nederland. Zijn belangrijkste ervaring vindt hij de omgang met de Chineze werknemers. Clignet: “Daar heb ik toch wel iets te licht over gedacht. Het is echt een andere manier van werken. Ik dacht van tevoren weliswaar dat je niet met ze kunt communiceren zoals hier, maar verder wel op een normale manier. Wat ik heb geleerd is dat je in China eerst het vertrouwen moet winnen van de mensen.”
Impressie van de Golden Finance 117 in Tianjin.
cursussen BouwBesluit 2014/2015 Voor wie de regels wil doorgronden
Wie bouwt moet kennis hebben van de bouwregels. Tijdens de cursussen Bouwbesluit ontvangt u de nieuwste informatie. Daardoor bent u beter in staat de voorschriften van het Bouwbesluit in úw voordeel te passen. En u praat voortaan op professioneel niveau mee met bouwfysisch adviseurs en deskundigen. Wij houden de groepen met opzet klein, zodat u maximaal profiteert van de aangeboden kennis en oefeningen.
Bouwbesluit in de praktijk
Energieprestatie voor de woningbouw
Verbouw en transformatie
Milieu prestatie
Slim modelleren met Bouwbesluitterminologie bij gebouwontwerp
Infosessie Energieprestatie 2015 en verder
Installatie & Geluid in de woning
Infosessie Wonen met zorg
Infosessie Kwaliteitsborging in de bouw
Beheersen en stroomlijnen van de aanvraag om omgevingsvergunning
Veilig onderhoud gebouwen Brandveilig compartimenteren en vluchten Realisatie brandwerendheid
Bouwbesluitberekeningen daglicht en ventilatie
Verdiepingscursus daglichtberekeningen
Meer informatie en aanmelden: www.bouwforum.nl/cobouw