13 Slechts
€
W orkshops
26 mei - 9 juni 2020
Back-up veilig voor ransomware
3,85
Alles over 5G
Al uw wachtwoorden beschermd
Voor- en nadelen Vermeende gevaren
Overal prima wifi st lo e g p o n e m le b ro p rk e tw e N THUIS ACHTER DE PC
Toch op vakantie
1 VERSIE VOOR ALLE APPARATEN
Windows’ toekomst 1
| 23 | 2017
KOPPELEN EN BEDIENEN
Slimme verlichting VIND ALLES WÉL TERUG
Netjes archiveren
Stop het gluren Meer privacy online!
02013
8 718226 109118
Inhoud
Inhoud 10
14
Verbeter uw wifi Wat te doen als uw wifi niet (goed) werkt? Hoe vindt u het ip-adres van een draadloos netwerkapparaat? Deze en vele andere vragen komen aan bod in ons artikel over wifi-problemen binnenshuis.
Vooruitblik Windows 10X Na de zomer wordt de Windowsfamilie uitgebreid met een nieuwe telg: Windows 10X. Wat kunt u van deze versie verwachten?
42 Meer privacy online
Workshops 18 Slim huis met IKEA Overal het juiste licht in huis. 28 KeePass Uw wachtwoorden altijd veilig. 56 Duplicati Geautomatiseerde back-ups beschermen tegen ransomware.
22
Google, Facebook, WhatsApp en Dropbox werken prima, maar ze hebben lak aan uw privacy. Voelt dat niet fijn? Dan wordt het hoog tijd om te kijken naar alternatieven.
aren terug, toen ik als zzp’er mijn brood verdiende, had ik een échte administratie. Waarmee ik bedoel: een stel dikke ordners met afschriften, facturen, overeenkomsten en dergelijke. De facturen die ik zelf verstuurde, maakte ik in een databaseprogramma waardoor ik overzicht had en moeiteloos de totalen kon ophalen die de belastingdienst regelmatig wilde zien. Het systeem was werkbaar maar ook onhandig. Als ik eens wat wilde terugzoeken, moest ik steevast die ordners doorwor-
computeridee.nl
stelen. Niet ideaal. Tegenwoordig is mijn administratie veel kleiner én grotendeels digitaal. De aangifte van de belastingdienst, bijvoorbeeld, print ik niet maar sla ik op als pdf. Die ik vervolgens lokaal bewaar én in twee afzonderlijke backups. Deze manier van werken scheelt ruimte, maar maakt ook nog eens het terugzoeken een stuk eenvoudiger. Omdat goed archiveren niet altijd meevalt, zei ik meteen ja toen Richard Veenstra voorstelde om daar eens uitgebreid bij stil te staan. U leest er alles
34
36 Uw eigen muziekstudio De beste gratis software voor audiobewerking. 42 Veiligere onlinediensten Alternatieve diensten met respect voor uw privacy. 48 Weergaloze weergids Windy weet alles over 't weer. 51 5G: wat kunnen we ermee? De perspectieven van 5G. 46 Word abonnee Alles over Kies zelf het 5G abonnement Overal prima wif dat het best i bij u past! 13
26 mei - 9
juni 2020
€
Voor- en nade len Vermeend e gevaren
THUIS ACHTER
DE PC
Toch op vakantie
VOOR ALLE
| 23 | 2017
APPARATE
KOPPELEN
EN BEDIENEN
Slimme verlichting
N
VIND ALLES
Netjes archivere n
Stop het glu ren Meer priv acy online
WÉL TERUG
!
02013 8 7182 26
Dick van de Schraaf Hoofdredacteur dvdschraaf@reshift.nl
Back-up veilig voor ransomwa re Al uw wach woorden tbescherm d
Netwerkproblemen opgelost
1
over vanaf pagina 30. Een andere aanrader: genieten van vakantie achter uw eigen pc. Dat we niet ver weg mogen, wil niet zeggen dat we er niet over mogen dromen. Toch? Veel lees- en fantaseerplezier!
Workshops
3,85
Slechts
1 VERSIE
Ook al kunnen we tijdelijk niet meer naar verre oorden, toch is het nog steeds mogelijk om mooie locaties te ontdekken en te verkennen. Niet door fysiek te reizen, maar door er virtueel op bezoek te gaan.
J
10 Preview Windows 10X Een eerste blik op Microsofts nieuwste besturingssysteem. 14 Wifi-problemen opgelost Verbeter uw wifi thuis. 22 Virtueel op vakantie Op wereldreis vanaf de bank. 30 Data lang veilig bewaren Maak een digitaal archief.
Windows’ toekomst
Wereldreizen voor thuisblijvers
Archief
Deze editie
109118
Rubrieken 4 Mailbus Lezers geven hun mening 6 Nieuws Ontwikkelingen, trends en nieuwe producten 21 Gespot in Area 120 Experimenteren met Google 25 Tips & Trucs Handige slimmigheden 39 Hoe? Zo! Freeware thematisch besproken 40 Voor Nop De leukste gratis software 54 Vers Getest Nieuw spul, voor u bekeken 60 FAQman Problemen opgelost 64 FAQTips Vragen beantwoord 66 Uitsmijter Slimme huizen mét privacy 67 Abonneeservice/colofon Plus: volgend nummer
13 | 2020
3
e r a w d r a h e w u ie n r o o v m e te s y s s g in r tu s e B
Kijkje in de toe 1
Als alles volgens plan verloopt, wordt de Windows-familie in het derde kwartaal van dit jaar uitgebreid met een nieuwe telg: Windows 10X. Wat kunt u van deze toekomstige Windows-versie verwachten? Op welke vlakken voegt dit besturingssysteem iets toe? Wij namen een vroege proef op de som.
De Surface Neo is een van de apparaten die gebruikmaakt van Windows 10X.
Tekst Dennis Gandasoebrata
D
e laptop zoals wij die kennen, gaat al een flinke tijd mee. Om de gebruikers tevreden te houden en innovatief te blijven, denken hardwaremakers constant na over nieuwe verschijningsvormen. Een aantal belangrijke hiervan werd eind vorig jaar aangekondigd: computers waarvan je het scherm kunt opvouwen en computers uitgevoerd met dubbele schermen. Zulke nieuw hardware vraagt op het vlak van bediening om een andere aanpak dan Windows tot nu toe biedt. Windows 10X is een variant van Windows die specifiek is ontwikkeld voor die nieuwe hardware.
Surface Duo Tegelijkertijd met de Surface Neo toonde Microsoft de Surface Duo. Het gaat hierbij om een mobiele telefoon die ook bestaat uit twee schermen. In tegenstelling tot de Neo maakt de Duo geen gebruik van Windows 10X, maar van Android. Naar verwachting is er eind dit jaar ook meer duidelijk over de Surface Duo.
Eigen hardware Eind vorig jaar liet Microsoft een voorbeeld zien van een computer met dubbele schermen: de Surface Neo. De laptop is opgebouwd uit twee schermen: je kunt hem dichtklappen als een boek. In opengeklapte vorm is een scharnier de fysieke scheiding tussen de twee schermen. Je kunt het apparaat op verschillende manieren vasthouden, bijvoorbeeld als een traditionele laptop. Het onderste scherm kan dan een virtueel toetsenbord worden. Een fysiek toetsenbord behoort eveneens tot de mogelijkheden: deze kan als hoes over het onderste scherm worden geklapt. Verderop in dit artikel leest u meer over de verschillende mogelijkheden. De Surface Neo (afbeelding 1) maakt geen gebruik van Windows 10, maar van Windows 10X: een variant die rekening houdt met de nieuwe vormfactor. De Surface Neo geldt, net als de andere Surface-apparaten, vaak als voorbeeld voor andere hardwareleveranciers. Andere fabrikanten hebben inmiddels aangegeven ook met zulke laptops te komen. Onder meer ASUS, Dell, HP en Lenovo gaan ermee aan de slag.
Launcher en Wonder Bar Ook een nieuwe Surface, maar dan met Android.
10
13 | 2020
Tijd om wat beter naar het nieuwe besturingssysteem te kijken.
Het valt direct op dat het bekende startmenu heeft plaatsgemaakt voor een zogenoemde Launcher (afbeelding 2). Dit nieuwe menu geeft een overzicht van de aanwezige apps, vergelijkbaar met de tegels die u op het thuisscherm van een Android- of iOS-toestel vindt. Ook kunt u snel onlangs geopende documenten openen, waarvan een lijst wordt getoond. Tot slot bevat de Launcher een zoekvak. Hiermee kunt u items op zowel de lokale machine als online zoeken. Het menu kan worden getoond op beide schermen of op een van de twee schermen. Op beide schermen vinden we een taakbalk. Deze geeft toegang tot de Launcher, maar ook tot een Task View, waarmee je een overzicht van geopende apps opent. Zodra u de weergavemodus verandert, past Windows 10X zich hierop aan. Er zijn verschillende manieren om de laptop te gebruiken, bijvoorbeeld als traditionele laptop met toetsenbord en opstaand scherm. Afhankelijk van de laptop hebt u daarbij de beschikking over de Wonder Bar. Deze balk bestaat uit een aanraakgevoelig scherm aan de bovenkant van het toetsenbord. Hierop verschijnen contextafhankelijke opties. Denk aan extra opties voor de app waarmee je werkt, andere apps waarnaar je snel kunt schakelen of
Windows 10X
komst extra virtuele toetsen voor het toetsenbord. In de basis doet de Wonder Bar denken aan de Touch Bar van Apple, maar dan in een uitgebreide vorm. De aanwezigheid van de Wonder Bar is afhankelijk van het type computer. Verder kunt u bij een Windows 10X-apparaat het scherm achter het toetsenbord klappen, zodat het apparaat als tablet fungeert. Ook is het mogelijk om de laptop als boek te gebruiken: rechtopstaand met de twee schermen naast elkaar. Standaard wordt een app op ĂŠĂŠn scherm getoond, maar u kunt die app ook op meerdere schermen weergeven (afbeelding 3).
2
De Launcher vervangt in Windows 10X het vertrouwde Startmenu. Vanuit de verschillende standen waarin u de schermen gebruikt, blijven de apps beschikbaar.
3
Onderdeel OneCore Windows 10X maakt deel uit van het OneCore-project van Microsoft. Doelstelling van OneCore is om alle Windows-versies eenzelfde basis te laten gebruiken. Ook Windows 10X, dat op verschillende vlakken een afgeslankte versie van het traditionele Windows is, baseert zich op OneCore. Die strategie is prettig voor ontwikkelaars: zij kunnen slim gebruikmaken van bestaande onderdelen en hoeven op deze manier geen dubbelwerk te verrichten. OneCore gaat ver: uiteindelijk maakt de Windows-versie op uw laptop gebruik van dezelfde basis als
computeridee.nl
de Windows-variant op de Xbox en op een apparaat als de Surface Neo.
Compatibiliteit Niet onbelangrijk: de compatibiliteit van Windows 10X met andere Windows-versies en de uitwisselbaarheid van apps. Windows 10X maakt gebruik van een Sandbox. Dit is een afgeschermde omgeving waarin apps worden gedraaid en die het eigenlijke besturingssysteem hiervan afschermt.
Links Windows Verkenner, rechts een website.
De Sandbox in Windows 10X werkt hetzelfde als een virtuele machine. Dat heeft een paar belangrijke voordelen. Allereerst wordt de kans verkleind dat apps schade kunnen aanbrengen aan het systeem. Ander voordeel is dat Windows 10X een compacte omvang kan hebben. Heeft een app, zoals een bestaand Windows-programma, bepaalde onderdelen van Windows nodig die standaard niet beschikbaar zijn in Windows 10X, dan kunnen deze ter
4
13 | 2020
11
n e k k a p n a a is u th W ifi-problemen
Draadloos signa Bijna iedereen heeft thuis wifi. Handig, want zo kunnen alle mobiele apparaten van het gezin via hetzelfde signaal online gaan. Maar er kan altijd wel een kink in de figuurlijke kabel komen, zoals een zwak of wegvallend signaal. Maakt u zich zorgen over de veiligheid van de wifi, of wilt u een draadloos toestel, zoals een beveiligingscamera, van buitenaf bereiken? In dit artikel buigen we ons over een aantal veelvoorkomende vragen met betrekking tot wifi in uw huis. Tekst Toon van Daele
U
it lezersbrieven die onze redactie bereiken, blijken de meeste vragen over wifi met een zwak signaal te maken te hebben. Of, wat vaak nog vervelender is, met een signaal dat af en toe wegvalt. Dit kan verschillende oorzaken (en dus oplossingen) hebben. We gaan daar als eerste op in. Verder bespreken we nog enkele andere probleemscenario’s: hoe vindt u het ip-adres van een draadloos netwerkapparaat, hoe komt u te weten of een onbekend apparaat met uw draadloze netwerk is verbonden, hoe sluit u een toestel zonder wifi toch op uw draadloze netwerk aan en hoe bereikt u vanaf een andere locatie een draadloos apparaat?
Ergens anders zetten Veel mensen parkeren hun draadloze
router in of vlak bij de meterkast, maar voor het bereik van het signaal is dat niet zo’n geschikte locatie. Kunt u de router elders kwijt, of zoekt u een optimale positie voor uw router, begin dan met een vooronderzoek. Dat doet u door software op uw laptop te installeren, waarna u rondwandelt in uw woning en regelmatig de exacte locatie opgeeft van waar u bent. De tool stelt live een kaart samen die met kleurcodes de signaalsterktes aangeeft. U kunt zo’n onderzoek verschillende keren uitvoeren, waarbij u de router telkens verplaatst, tot u het beste resultaat krijgt. Ga ook na of een andere positie van de wifi-antennes op de router een verschil maakt. Een gratis tool is Ekahau HeatMapper (www.tiny.cc/heatmapper). Zodra u hier de gevraagde informatie (iets
1
2
Met wat geluk hoeft u op uw tweede router weinig meer te doen dan de bridgemodus te activeren.
Ook een schets kan als achtergrond voor Ekahau Heatmapper fungeren.
14
13 | 2020
willekeurigs) invult, komt de downloadlink beschikbaar. Installeer het programma op uw laptop en start het op. Klik bij voorkeur op I have a map image (als u een plattegrond beschikbaar hebt) en verwijs naar het digitale bestand met de tekening. Wandel met uw laptop rond en klik telkens op de juiste locatie. Na afloop klikt u met rechts op de plattegrond en worden de signaalsterktes uitgetekend (van groen tot rood) (afbeelding 1).
Extra router Kunt u de router niet verplaatsen of vindt u de ideale positie niet, dan zijn er nog verschillende uitwegen. In het kader bij dit artikel reiken we u alvast enkele hardwarematige oplossingen aan. Hebt u ergens nog een andere router liggen, dan kunt u het ook daarmee proberen. Als die de bridgeof repeatermodus ondersteunt, bent u vaak al klaar zodra u die functie activeert (afbeelding 2). Is dat niet zo, dan kunt u deze router ook zelf zo instellen dat die als een draadloos toegangspunt werkt. Dat doet u in het kort als volgt: verbind een lan-poort op elk van beide routers via een ethernetkabel (en wellicht met behulp van een tussenliggende switch). Meld u aan bij de webinterface van router 2 – die dus niet rechtstreeks met het modem is verbonden – en zorg ervoor dat het
Wifi
al verbeteren wan ip-adres binnen hetzelfde subnet ligt als het lan ip-adres van router 1. Stel dat het lan ip-adres van de eerste router 192.168.0.254 is, dan zou het wan ip-adres van de andere router 192.168.0.100 kunnen worden. Zorg ervoor dat u het ip-adres van router 2 buiten het dhcp-bereik van router 1 houdt. U geeft beide adressen wel hetzelfde subnetmasker mee (normaliter is dat /24 of 255.255.255.0). Zet ook de dhcp-service van router 2 uit.
3
WinFi Lite toont u de kanaalsterkte op verschillende manieren, zoals hier met een rssi-grafiek.
Onbetrouwbaar signaal Maar wat als het signaal de ene keer sterk doorkomt en de andere keer
niet vooruit te branden is? Dat euvel kan jammer genoeg verschillende oorzaken hebben. U kunt het alvast proberen door uw draadloze router of toegangspunt even uit- en weer in te schakelen. Blijkt het probleem hardnekkiger, dan checkt u het signaal met behulp van een gratis tool, zoals WinFi Lite voor Windows 10 (www.helge-keck. com) of met een mobiele app als farproc WiFi Analyzer (voor Android). Bij deze laatste tikt u het oog-icoon
aan en kiest u Signaalmeter. Bij WinFi Lite kunt u de signaalkwaliteit op verschillende manieren analyseren, zoals u kunt lezen in Computer Idee nr. 1 van 2020. Zowel bij WiFi Analyzer als in de kolom RSSI van WinFi Lite krijgt u de signaalsterkte uitgedrukt in negatieve dBm-waarden (decibel-milliwatts) (afbeelding 3). Een waarde van -40 dBM wijst op een uitstekend signaal, maar vanaf -80 dBm kan het problematisch worden.
Versterking gevraagd Wilt u een goede dekking in uw hele woning en hebt u daar wat geld voor over, dan is een mesh-router (multiroom wifi ) met twee of drie units een goede investering. Eén unit sluit u op uw modem aan en de andere communiceren het wifi-signaal naar elkaar, wat voor een beter bereik zorgt. Er zijn inmiddels heel wat modellen beschikbaar, zoals Google (Nest) Wifi , Linksys Velop of TP-Link Deco M9 Plus. Zo’n opstelling kost wel al snel een paar honderd euro. Leuk, maar te duur? Dan is er nog altijd een wifi-versterker, ook wel range extender of repeater genoemd. Heel wat fabrikanten bieden zo’n toestel aan. Zo’n apparaat plaatst u bij voorkeur op een locatie die nog minstens 50 procent van het signaal van uw draadloze router oppikt. Houd er rekening mee dat zo’n repeater vaak de snelheid van het wifi-signaal halveert, tenzij het om een multiband-repeater gaat die ook een radio reserveert voor de verbinding met de router. Een alternatief is nog een Homeplug (av)/powerline-set met twee (of meer) adapters die via het stroomnet werken. Zo’n set laat zich doorgaans snel confi gureren.
computeridee.nl
Een goed opgezette wifi-mesh voorziet alle kamers van een stabiel draadloos signaal.
13 | 2020
15
n te s n ie d e n li n o ) e d n e k Veiligere (minder be
Bescherm uw 1
Onlinediensten als Google, Facebook, WhatsApp en Dropbox hebben veel met elkaar gemeen: ze functioneren prima, ze zijn gratis en erg populair. Ze hebben alleen weinig oog voor uw privacy. Ze zijn er vooral op uit om uw persoonlijke profiel steeds verder te verfijnen. Voelt u zich daar niet lekker bij? Dan wordt het tijd om te kijken naar geschikte alternatieven. Tekst Toon van Daele
W
at het coronavirus ons (en de hele wereld) gaat brengen, is nog afwachten. Wel staat al zo goed als vast dat de crisis mijn en uw privacy niet ten goede komt. Onder het mom van beter voor de burgers zorgen, komen er steeds meer technieken en maatregelen die onze privacy verder (kunnen) aantasten. Wie zich hier zorgen over maakt, kan nu al regelen dat er minder persoonlijke gegevens in handen vallen van grote bedrijven als Google en Facebook en daarmee indirect in die van regeringsinstanties. Uw gegevens beschermen kan door alternatieve apps en diensten te gebruiken die op een andere manier met uw privacy omgaan. We reiken hier enkele alternatieven aan voor zoekmachines, browsers, sociaalnetwerksites, messengers en cloudopslag.
Ecosia plant een boom voor elke 45 zoekopdrachten die u uitvoert.
Zoekmachines Veruit de populairste zoekmachine blijkt die van Google te zijn. Wereldwijd haalde die in 2019 een marktaandeel van meer dan 80 procent. In Nederland en België lag dit percentage zelfs op 95 procent. Bij
Vpn Een extra beveiliging die bij Brave en Tor Browser zinvol kan zijn, is een vpn-dienst. Zodra u op internet gaat, ongeacht of dat via een browser is, maakt uw computer of mobiele apparaat een versleutelde verbinding met een vpn-server. Die geeft uw internetverzoeken aan de beoogde server door. Zo’n vpn-connectie maakt ook meteen alle draadloze verbindingen veiliger, zelfs als die via een publieke hotspot lopen. Er zijn verschillende vpn-diensten beschikbaar, maar u doet er goed aan er een te selecteren die uw surfsessies niet logt. Degelijke multiplatformdiensten zijn onder meer NordVPN (www.nordvpn.com) uit Panama en ProtonVPN (www.protonvpn.com) uit Zwitserland. Deze laatste biedt verder een (beperkte) gratis versie aan. Beide diensten bieden apps voor Hier is ProtonVPN via een Finse server in zowel uw desktop als mobiele apparaten. actie op een Android-apparaat.
42
13 | 2020
ons is ‘googelen’ dan ook synoniem voor ‘zoeken op het internet’. Overstappen naar een andere dienst vraagt altijd om enige gewenning. Er zijn verschillende degelijke en meer privacybewuste diensten om uit te kiezen. Zo zorgt Search Encrypt (www.searchencrypt.com) ervoor dat uw zoekopdrachten lokaal worden versleuteld. De zoekopdrachten worden via https naar de zoekmachine doorgestuurd waardoor ze niet kunnen worden onderschept, in elk geval niet in leesbare vorm. Deze versleuteling gebeurt met encryptiesleutels die snel vervallen. Daarmee verdwijnen uw zoektermen nagenoeg meteen. Vervelend is wel dat bovenaan het resultatenvenster een reeks (niet gepersonaliseerde) advertenties en gesponsorde links opduikt. U kunt ook uitwijken naar StartPage (www.startpage.com). Dit is een metazoekmachine die uw zoekopdrachten doorstuurt naar andere zoekmachines, zoals Google. Dat gebeurt geheel geanonimiseerd en StartPage houdt zelf geen informatie over u bij. Populaire alternatieven zijn nog DuckDuckgo (www.duckduckgo. com) en het Europese Qwant (www. qwant.com), die eveneens geen persoonlijke gegevens verzamelen of delen. Eventueel kunt u Ecosia (www.ecosia.org) als zoekmachine
Privacy
data 3
overwegen. Deze site houdt derden buiten de deur, maar bewaart wel uw zoekopdrachten. Die worden binnen een week geanonimiseerd. Iets minder waterdicht dus, maar hoe meer u Ecosia gebruikt, hoe meer bomen er worden geplant (afbeelding 1). Goed voor de natuur dus.
Nog veiliger en anoniemer: Tor Browser in een virtuele machine met Whonix. Tor Browser brengt u via enkele knooppunten bij de gevraagde webserver.
Browsers Browsers zijn op zich geen echte webdiensten, maar u gaat er natuurlijk wel het internet mee op. Daardoor laat u onwillekeurig sporen achter.
2
Blijf anoniem voor onlinediensten Daar komt nog bij dat de webdiensten gretig gebruikmaken van cookies en andere traceermiddelen om uw surftrajecten in kaart te kunnen brengen. In de meeste browsers kunt u weliswaar een incognito of een gastmodus opstarten, maar die maakt u zeker niet helemaal anoniem op het internet. Een browser die duidelijk meer rekening houdt met uw privacy is Tor Browser (www.torproject.org). Deze is gebaseerd op Firefox en is beschikbaar voor Windows, macOS, Linux en Android. Voor iOS kunt u Onion Browser overwegen. Tor Browser haalt met gecombineerde technieken zoveel mogelijk elementen uit uw surfsessies die u als een unieke gebruiker kunnen identificeren. Een sleutelconcept in deze anti-traceringstechnologie is het Tor-netwerk (The Onion Router). Dat zorgt ervoor dat uw data versleuteld worden omgeleid langs verschillende Tor-servers om uiteindelijk bij de beoogde webserver uit te komen (afbeelding 2). Deze werkwijze leidt wel vaak tot enige vertraging tijdens het surfen. Voor nog meer anonimiteit kunnen gevorderde gebruikers ook Whonix overwegen. Dit is een virtuele machine op basis van Linux met een geïntegreerde Tor Browser (afbeelding 3). computeridee.nl
U vindt een kant-en-klaar exemplaar voor installatie in Virtualbox via www. tiny.cc/virtual-box. Start VirtualBox (www.virtualbox.org), kies Bestand, Appliance importeren, verwijs naar het gedownloade ova-bestand en bevestig met Importeren. Na de installatie start u Whonix-GatewayXFCE en vervolgens Whonix-Workstation-XFCE op. Op deze laatste start u de Tor Browser.
Brave Hebt u liever geen vertraging bij zoeken op internet, dan kunt u een minder doortastend alternatief als
4
Brave: ook in het Nederlands én met een private surfmodus via Tor.
Brave (www.brave.com) overwegen. Die bevat ingebouwde mechanismen om ongewenste advertenties en traceringen tegen te gaan en verbindt zich waar mogelijk automatisch via https. Brave is op Chrome gebaseerd en daardoor kunt u alle Chrome-extensies gebruiken. De vraag is alleen of dit privacytechnisch dan weer verstandig is. Via Settings, Additional settings, Languages kunt u ook Dutch – Nederlands als interfacetaal instellen (afbeelding 4). Overigens bevat Brave een private surfmodus die alsnog van Tor gebruikmaakt als u bij surfsessies uw privacy boven snelheid verkiest. Klik hiervoor op het icoon met de drie streepjes en kies Privévenster met Tor of druk op Alt+Shift+N.
13 | 2020
43
e r a w m o s n a r n e g te n Back-ups bescherme
Uw geld of uw 2
Met de juiste software is het maken van back-ups op zich een eenvoudig en goed te automatiseren proces. Gemene gijzelsoftware is alleen een flinke spelbreker. Voordat u het goed en wel beseft, versleutelt die ook uw back-ups en bent u al uw gegevens kwijt. Het maken van ransomwarebestendige back-ups is dan ook zeker de moeite waard. Tekst Toon van Daele
O
nlangs werd duidelijk dat er ransomware verstopt zat in apps waarmee u de verspreiding van het coronavirus kon volgen (afbeelding 1). Hoogst immoreel dus, maar de makers van zulke gijzelsoftware gaan steeds gewetenlozer én vernuftiger te werk. Zo nestelt moderne ransomware zich vaak eerst een hele tijd ongemerkt in uw systeem om allerlei informatie te vergaren, zoals gebruikers-ID’s en wachtwoorden voor gedeelde mappen. Zulke informatie kan de ransomware later goed gebruiken. De malware probeert zoveel mogelijk gegevensbestanden te versleutelen. Dit gebeurt zowel op de lokale interne en externe schijven als op de netwerkshares, zoals die op uw nas. Bestanden in uw cloudopslagruimte blijven eveneens niet gespaard, omdat die opslag doorgaans bereikbaar is via een lokale synchronisatiemap. Tijd voor een paar preventiemaatregelen, maar vooral voor het maken van slimme back-ups.
Preventie Laten we eerst even kort stilstaan bij de preventiemaatregelen. We trappen ongetwijfeld een open deur in als we stellen dat gezond boerenverstand veel ellende kan voorkomen. Dat houdt onder meer in dat u niet zomaar op links in e-mails of chatberichten klikt of bijlagen opent. Uiteraard hebt u ook altijd een degelijk antivirus draaien, eventueel aangevuld met een second opinion-tool als het gratis Malwarebytes (www.malwarebytes. com). Verder houdt u Windows en uw applicaties up-to-date en meldt u zich voor gebruik bij Windows bij voorkeur aan met een gewoon account (niet-administrator).
56
13 | 2020
Windows 10 heeft een functie ingebouwd die gericht is op ransomwarepreventie.
Hoogst verwerpelijk: ransomware vermomd als een corona-app.
1
U kunt eventueel nog specifieke preventiemaatregelen nemen. Zo bevat Windows 10 de functie Bescherming tegen ransomware (afbeelding 2). Die activeert u via Windows Instellingen, Bijwerken en beveiliging, Windows-beveiliging, Virus- en bedreigingsbeveiliging en Bescherming tegen ransomware beheren. Hier schakelt u de functie Controlled Folder Access in en kunt u de beveiliging verder finetunen. Het komt erop neer dat door u te bepalen Beschermde mappen niet langer bereikbaar zijn, behalve door applicaties die u specifiek toelaat. Parallel hieraan kunt u eventueel de gratis tool GS Anti-Ransomware downloaden en installeren: www.gridinsoft.com. U hoeft die alleen maar in te schakelen, waarna die voortaan waakzaam op de achtergrond blijft (afbeelding 3).
Configuratie Na deze preventiemaatregelen is het tijd om ons in deze workshop te focussen op het maken van slimme back-ups. Slim mag u hier interpreteren als zoveel mogelijk geautomatiseerd, zodat u zich verzekerd weet van regelmatige back-ups. Daarnaast betekent slim dat alles zo wordt ingericht dat u altijd een intacte back-up achter de hand hebt. Die is handig wanneer ransomware (een van) uw andere back-ups te grazen neemt. Voor onze back-upstrategie maken we graag gebruik van de gratis tool Duplicati. Deze werkt volgens het principe set-and-forget en is zeer flexibel naar back-upmedia toe. U vindt deze tool op www.duplicati.com. Klik hier op Download Duplicati 2.0, er is een stabiele bètaversie,
3
Een druk op de knop en GS Anti-Ransomware ligt voortaan op de loer.
Workshop
data! 4
Duplicati heeft wat betreft configuratie niet veel om het lijf.
tueel met een wachtwoord. In dit geval kunt het best AES256 als encryptie-algoritme geselecteerd laten staan. Druk op Volgende om het Back-updoel te bepalen. Standaard staat hier het Opslagtype Lokale map of station geselecteerd. Verder in dit artikel bekijken we meer geavanceerde mogelijkheden, maar laten we met een extern usb-station beginnen (afbeelding 5). Laat het type dus ongemoeid en selecteer het bewuste station. Klik even op Test verbinding en daarna op Volgende zodat u alle gewenste bronmappen kunt aanduiden. Bij Filters kunt u specifieke bestanden via allerlei criteria uitsluiten en bij Uitsluiten is het mogelijk bestanden vanaf een bepaalde grootte buiten uw back-up te houden. Klik opnieuw op Volgende en leg een tijdsschema vast. Bij Voer opnieuw uit iedere x geeft u aan hoe vaak Duplicati moet checken of er inmiddels bronbestanden zijn gewijzigd (maximaal is dat om de zes minuten). Gezien Duplicati standaard alleen de wijzigingen sinds de laatste back-up maakt, hoeft u zich niet veel zorgen te maken over een te snel dichtslibbend doelmedium.
Archivering In het volgende venster kunt u de Remote volume grootte aanpassen. Duplicati stopt de geback-upte bestanden
beschikbaar voor macOS, Linux en Windows. Installeer de tool met drie keer Next, Install en Finish. Duplicati hoort nu bereikbaar te zijn via een webinterface door in uw browser het adres http://localhost:8200 in te tikken. Bevestig met Yes als u deze interface met een wachtwoord wilt afschermen. Klik op het wafelijzer-pictogram en kies Instellingen als u alsnog een wachtwoord wilt toevoegen of als u de taal wilt aanpassen, bijvoorbeeld naar Nederlands (afbeelding 4). Bevestig met OK. Via het wijzerplaat-icoon beperkt u de download- of uploadsnelheid van Duplicati.
Lokale back-up Tijd voor uw eerste back-up. Klik achtereenvolgens op Back-up toevoegen, Een nieuwe back-up instellen en Volgende. Geef een naam op en beveilig uw back-up even-
5
Duplicati kan met een indrukwekkend arsenaal aan back-upmedia overweg.
computeridee.nl
Minimalistisch In deze workshop werken we met Duplicati, maar dat is natuurlijk niet de enige weg die u kunt bewandelen. Gaat het slechts om een beperkt aantal gegevens, dan kan het ook eenvoudiger. Download hiervoor de gratis tool USB Disk Ejector: www.tiny.cc/ejectdisk. Pak het zip-bestand uit naar (de root van) een usb-stick. Vervolgens creĂŤert u in diezelfde map met Kladblok het bestand backup.bat (dus geen txt-extensie): xcopy "<volledig_pad_naar_belangrijke_data>\*.*" submap1 /c/d/e/h/r/y pause Back-ups gelukt? usb_disk_eject.exe /removethis De parameter "<volledig_pad_naar_belangrijke_data>\*.*" vervangt u natuurlijk door het juiste pad, bijvoorbeeld "c:\mijndata\ kantoor\*.*". Eventueel voegt u vergelijkbare regels toe waarin u ver-
wijst naar andere schijflocaties die u mee wilt back-uppen. Wanneer u dit batch-bestand opstart, worden de betreffende bestanden (en dankzij de parameter /e ook die uit submappen) naar de usb-stick gekopieerd. In ons voorbeeld gebeurt dat naar de submap met de naam submap1. De parameter /d zorgt ervoor dat bestanden die ouder zijn dan de al aanwezige bestanden op de stick, niet mee worden geback-upt. Na de back-ups wordt uw stick bovendien automatisch ontkoppeld. U werkt bij voorkeur met meerdere sticks die u afwisselend kunt gebruiken.
Ook vanuit de opdrachtprompt kunt u relatief ransomwarebestendige en geautomatiseerde back-ups uitvoeren.
13 | 2020
57