19 Slechts
€
18 augustus - 1 september 2020
W orkshops
Automatiseer Windows 10
3,85
Verplaats uw gebruikersprofiel
KOOPGIDS SMARTPHONE
Van budget tot erg prijzig
Tablet wordt mediaspeler
Zelf vliegen?
Flight Simulator
is terug! WINDOWS 10
Leuk pro ject
Maak uw
EIGEN pc-speakers
HET KAN MET WSL
Linux ín Windows
Met PrivaZer 1 Uw pc schoon én privé
Super startmenu Snel, sneller, snelst!
02019
| 23 | 2017
8 718226 109118
Shimano E-bike Systems
Switch to freedom mode Fietsen moet een koud kunstje zijn. Geen strijd. Of je nu door de stad laveert, graag het platteland wil verkennen of op onverharde wegen je grenzen verlegd. Ons high-end e-bikesysteem ondersteunt je bij iedere trap. Het is gebasseerd op een eeuw van succesvolle technische innovaties door ‘s werelds nummer één in de fietsindustrie en wordt gemonteerd op een ruim aanbod fietsen van diverse fietsmerken, check onze website welke merken. Het nieuwe SHIMANO STEPS e-bikesysteem - Ben jij klaar om de overstap te maken?
shimano-steps.com
Inhoud
Inhoud 10
24
Windows 10 Startmenu We zetten Windows’ startmenu volledig naar onze hand en gaan aan de slag met tools om het menu te verbeteren.
Microso Flight Simulator Na 13 jaar is er eindelijk weer een nieuwe versie van deze populaire flightsim. Riemen vast en vliegen maar!
10 Windows 10 Startmenu Laat het startmenu precies zo werken als u dat wilt. 14 Surfen zonder sporen Gratis extensies die uw privacy beter beschermen. 24 Microsoft Flight Simulator Vliegen met de meest realistische flightsim ooit. 30 Linux in Windows Een pinguïn in de Verkenner.
34
Workshops 18 Gebruikersprofiel plaatsen Profielmap naar een andere schijf. 28 Tablet op tv aansluiten Stream foto’s, video’s en films naar het grote scherm. 46 PrivaZer Uw computer grondig opschonen. 55 RoboIntern Computertaken automatiseren.
36 30
Deze editie
Koopgids smartphones Wat zijn de beste smartphones van dit moment? Wij verdelen ze over drie verschillende prijsklassen.
36 Koopgids smartphones Heel veel smartphones getest; van budget tot super-de-luxe. 42 De beste newsfeeds Al het (wereld)nieuws op een presenteerblaadje. 52 Maak uw eigen pc-speaker Topgeluid, zelf geklust! 58 Word abonnee Kies zelf het abonnement dat het best bij u past!
Linux in Windows In recentere Windows-versies kunt u Linuxprogramma’s ‘gewoon’ op de opdrachtregel uitvoeren. Vanaf Windows 10 versie 2004 is deze optie nóg interessanter geworden.
Piloot A
ls jochie leek het me geweldig: piloot worden. En dan niet van zo’n imposante maar op het oog slome DC-8, maar van een razendsnelle straaljager als de Starfighter of later de F-16. Piloot werd ik niet, maar spotter wel. U weet wel, zo’n type dat ervan geniet om ‘langs de baan’ van een militair vliegveld te zitten en foto’s te maken van straaljagers die opstijgen of landen. In de badkamer thuis knipte ik zelf vijf meter zwart-witfilm op maat, waarmee ik drie cassettes kon vullen. Met een beetje wurmen
computeridee.nl
leverde dat ruim 36 opnamen per rolletje op. Later werd de boel in diezelfde badkamer ontwikkeld en desgewenst afgedrukt. Wie de voorpagina van deze editie heeft bekeken, snapt waarom ik dit aanhaal: er is na ruim dertien jaar een nieuwe versie van Flight Simulator op de markt. Hét programma voor iedereen die digitaal zijn vliegkunsten wil beproeven. Ik ben er ooit aan begonnen, maar ontbeerde het geduld om het ‘spel’ helemaal onder de knie te krijgen. Misschien is het tijd voor een nieuwe poging.
Voor de liefhebbers is het in elk geval groot nieuws. Bent u dat niet? Dan telt deze editie nog heel veel andere interessante onderwerpen. Veel lees- en doeplezier!
Dick van de Schraaf Hoofdredacteur dvdschraaf@reshift.nl
Rubrieken 4 Mailbus Lezers geven hun mening 6 Nieuws Ontwikkelingen, trends en nieuwe producten 17 Gespot in Area 120 Experimenteren met Google 21 Tips & Trucs Handige slimmigheden 40 Voor Nop De leukste gratis software 45 Hoe? Zo! Freeware thematisch besproken 50 Vers Getest Nieuw spul, voor u bekeken 60 FAQman Uw vragen beantwoord 65 Uitsmijter Hulphond online ontworpen 66 Abonneeservice/colofon Plus: volgend nummer
19 | 2020
3
n e r e s li a m ti p o m e te s y Uw s
Startmenu op Het startmenu is een belangrijk menu dat u dagelijks tientallen keren gebruikt. Zorg ervoor dat het werkt zoals u dat wilt. We zetten Windows Startmenu volledig naar onze hand en gaan aan de slag met tools om het menu te verbeteren. Tekst Dennis Gandasoebrata
zelf een sectie met bruikbare instellingen. Open de sectie Persoonlijke instellingen, Start in het instellingenvenster (Windows-toets+I). Met de optie Meer tegels weergeven in Start kunt u het aantal tegels vergroten: handig wanneer u een grote hoeveelheid programma’s als tegel wilt plaatsen. In de nieuwe modus worden vier in plaats van drie kolommen getoond. Wilt u alleen de tegels zien
H
1
et startmenu heeft – sinds de introductie ervan in Windows 95 – een aardige ontwikkeling doorgemaakt. Waar het in de eerste uitvoering nog niet meer was dan een statisch onderdeel, is het ondertussen een intuïtief menu met uiteenlopende opties. Toch kan het menu nog een stuk beter. Dat bereikt u door de standaardopties van het startmenu in Windows naar uw hand te zetten, maar ook door slim gebruik te maken van externe programma’s.
Persoonlijke instellingen Naast de verderop besproken hulp van buitenaf, vinden we in Windows
Het startmenu veranderen in een schermvullende weergave, zoals in Windows 8.
Back-up Voordat u aan de slag gaat met de programma’s uit dit artikel, is het verstandig om voor een back-up van uw computer en gegevens te zorgen. Gaat er onverhoopt iets mis, dan kunt u altijd terugkeren naar de oorspronkelijke situatie. Het eenvoudigst is het om een herstelpunt te maken, waarnaar u altijd kunt terugkeren. Open het startmenu en typ Herstelpunt. Kies voor Een herstelpunt maken. Klik op Maken. Om terug te keren naar een eerder herstelpunt, kiest u in hetzelfde venster voor Systeemherstel. Gebruik de wizard en kies het herstelpunt waarnaar u wilt terugkeren.
Maak een herstelpunt, waarnaar u in geval van problemen kunt terugkeren.
10
19 | 2020
en pas na een klik de lijst met overige programma’s, dan schakelt u deze optie uit: Lijst met apps in Startmenu weergeven. Kiest u toch voor de lijst, dan bepaalt u dat via de opties Recent toegevoegde apps weergeven en Meestgebruikte apps weergeven.
Startscherm Het startscherm, geïntroduceerd in Windows 8, was gericht op gebruikers van tablets en ruimde relatief snel het veld ten gunste van het startmenu zoals we dat nu kennen in Windows 10. Toch is het startscherm wel degelijk van waarde, bijvoorbeeld als u een tablet gebruikt of liever een schermvullende lijst van programma’s ziet. Het scherm is in Windows 10 nog steeds beschikbaar. Open het instellingenvenster (Windows-toets+I) en kies Persoonlijke instellingen, Start. Zet de schuif op Aan bij Start in volledig scherm gebruiken (afbeelding 1).
Startmenu opschonen Standaard toont het startmenu bepaalde mappen, zoals Documenten en Afbeeldingen. Bepaal zelf welke mappen (en standaardopties) worden getoond. In het instellingenvenster kiest u Persoonlijke instellingen, Start. Klik op Kiezen welke mappen in Start worden weergegeven. Zet de schuifjes op Uit bij de mappen die u niet meer wilt zien.
Bijpassende kleuren U kunt een accentkleur kiezen om het uiterlijk van Windows aan te passen. Een accentkleur wordt gekozen op basis van uw achtergrond. Hebt u bijvoorbeeld een rode bureaubladachtergrond, dan zijn de accentkleuren hierop gebaseerd. U kunt deze kleur ook laten terugkomen in het startmenu, zodat het meer één geheel vormt. In het instellingenvenster kiest u Persoonlijke instellingen, Kleuren. Zet een vinkje bij Automatisch een accentkleur uit mijn achtergrond selecteren. Rol hierna naar beneden en plaats ook een vinkje bij Start, taakbalk en actiecentrum. Deze krijgen nu ook de accentkleur.
Helemaal geen apps Als u Windows 10 Pro (dus helaas geen Home) gebruikt en nog meer controle over het startmenu wilt (bijvoorbeeld als u de computer deelt met familieleden), dan kunt u Groepsbeleid gebruiken om het startmenu verder te personaliseren (afbeelding 2). Een goed voorbeeld hiervan is de optie om de lijst met alle apps volledig af te schermen en – in tegenstelling tot de hiervoor beschreven stap – ook geen knop meer te tonen waarmee de lijst alsnog wordt getoond. Open het startmenu en typ Groepsbeleid. Kies Groepsbeleid bewerken. Ga naar Gebruikersconfiguratie, Beheersjablonen, Startmenu en Taakbalk. Rechts vindt u de volledige set met opties. Selecteer een optie als u er meer over wilt lezen: de uitvoerige informatie vindt u in Beschrijving. Dubbelklik op een optie, zoals onze voorbeeldoptie De lijst Alle programma’s uit het Startmenu
Startmenu
steroĂŻden 2
Snel, sneller, snelst!
Met Groepsbeleid in Windows 10 Pro hebt u nĂłg meer controle over het startmenu.
verwijderen, en kies voor Ingeschakeld om de optie te activeren.
Snelle toegang Als u vaak gebruikmaakt van het instellingenvenster, kunt u het startmenu inzetten om snel toegang te krijgen tot uw favoriete opties. Een voorbeeld: als u vaak het onderdeel Netwerk en internet opent, hoeft u door deze truc niet meer door te klikken. Open het instellingenvenster en blader naar het onderdeel dat u direct in het startmenu wilt opnemen. Klik
erop met de rechtermuisknop en kies Aan Start vastmaken. In het bevestigingsvenster klikt u op Ja. Open nu het startmenu: het onderdeel is toegevoegd als tegel. Deze methode werkt overigens ook met items in het klassieke configuratiescherm, als u dit menu nog gebruikt. Klik ook hier met de rechtermuisknop op het pictogram en kies Aan Start vastmaken.
3
Via dit verborgen instellingenvenster versnelt u het startmenu.
computeridee.nl
Door een aantal animaties uit te schakelen, kunt u het startmenu aanmerkelijk sneller laten openen. Open het startmenu en typ Geavanceerde systeeminstellingen weergeven. Op de tab Geavanceerd klikt u op Instellingen in het vak Prestaties. Op de tab Visuele effecten kiest u voor Aangepast. Haal de vinkjes weg bij Vensteranimaties bij minimaliseren en maximaliseren en Besturings- en andere elementen binnen vensters laten bewegen (afbeelding 3). Klik op OK.
Eigen tegels Het startmenu wordt gekenmerkt door tegels. Met wat hulp van buitenaf kunnen we het menu voorzien van eigen tegels van onze favoriete programma’s. Met TileIconfier kunt u tegels maken of bestaande tegels aanpassen (www.tiny.cc/tilei). De werking is eenvoudig. In de lijst met gevonden snelkoppelingen selecteert u de snelkoppeling die u wilt aanpassen (afbeelding 4). Klik hierna op de knop Change Image. In plaats hiervan kunt u ook dubbelklikken op het vierkant met het plaatje. U kunt de afbeelding vervolgens aanpassen, onder meer door de grootte aan te passen en de positie te veranderen. Rechts in het hoofdvenster ziet u de voorbeelden van een medium en van een klein pictogram. Om beide pictogrammen tegelijk te veranderen, zet u een vinkje bij Change Medium and Small image together. Bij Background Colour bepaalt u de achtergrondkleur van het vierkant. Gebruik de pipet om een bestaande kleur elders op het scherm over te nemen. Bent u niet tevreden over het resultaat, dan klikt u op Reset. Tevreden? Klik op Tile Iconify. U kunt naderhand de situatie altijd herstellen. Klik op Remove Iconify. 19 | 2020
11
The sky is the limit
Microsoft Flight S Geen computerpiloot had het nog verwacht, maar na meer dan dertien jaar brengt Microsoft toch weer een nieuwe versie van Flight Simulator uit. De klassieker keert niet alleen terug op de pc, maar landt ook op Steam en Xbox, en het is volgens de makers bovendien de meest realistische vliegsimulator ooit. Riemen vast en vliegen maar! Tekst Edmond Varwijk
De 400 steden die zijn gemaakt met luchtfoto’s van Bing Maps zien er fantastisch uit.
en geeft constant het gevoel in de echte wereld te vliegen.
Realtime wereld Zo mogelijk nog mooier dan de verbeteringen op de grond zijn die in de lucht. Wie bekend is met de beelden van voorganger Flight Simulator X zal versteld staan van wat de nieuwe Flight Simulator te bieden heeft. De wolken zijn echt 3D en hebben een wisselende dichtheid. U zit dus niet ineens midden in een wolk, maar vliegt er geleidelijk naar binnen en weer uit (afbeelding 3). Daarbij reflecteert het zonlicht op en rondom de wolken precies zoals het dat ook in werkelijkheid doet. De beleving onderweg wordt nog beter doordat Flight Simulator beschikt over actuele weer- en turbulentiegegevens van over de hele wereld. Het weer in Flight Simulator is dus precies zoals
1
N
a zo veel jaren zonder nieuwe versies ligt de vraag ‘waarom nu wel?’ voor de hand. Volgens Jorg Neumann, leider van het Flight Simulator-team bij Microsoft, is de droom van een nieuwe Flight Simulator altijd blijven leven. “Maar om de volgende stap te maken in realisme en nauwkeurigheid, het gevoel echt te vliegen en overal naartoe te kunnen gaan, waren de voorwaarden lange tijd niet aanwezig, en nu wel.” Neumann noemt de rekenkracht van de nieuwe computerhard- en software, de beschikbaarheid van satellietfoto’s en realtime weerinformatie van over de hele wereld én de cloud om al die gegevens te verzamelen en te verwerken. Want de cloud speelt een bepalende rol bij de nieuwe Flight Simulator.
Bing en Azure Om de wereld er realistischer dan ooit uit te laten zien, gebruikt Flight Simulator twee petabyte aan zeer nauwkeurige luchtfoto’s van vierhonderd steden (afbeelding 1). De
24
19 | 2020
beelden komen van Bing Maps, de online kaartservice van Microsoft, en worden verwerkt in Azure, het Microsoft-cloudplatform. Eveneens in Azure wordt voor de 50.000 steden waarvan geen fotobeelden beschikbaar zijn, op basis van kaarten en satellietbeelden en met behulp van moderne technieken als machine learning, een zo realistisch mogelijk beeld geschapen. Eerst worden wegen en rivieren getekend en daarna het tussenliggende gebied gevuld met anderhalf miljard huizen en meer dan twee miljard bomen. Vlieg maar eens over uw eigen stad of dorp, uw woonwijk en zelfs uw eigen huis; het is er allemaal en ook duidelijk herkenbaar (afbeelding 2). Voor het eerst is het mogelijk om buiten de grote steden volledig op het zicht te navigeren. Bovendien heeft men ook de weergave van de natuur met soortgelijke technieken enorm verbeterd. Of het nu het gras is van het veld waar u een Cessna aan de grond zet of het water van de rivier waar u overheen scheert met een watervliegtuig; de weergave is uiterst realistisch
2
Ook zonder luchtfotobeelden weet de game met machine learning een fantastische wereld te bouwen.
het in werkelijkheid is, al kunt u ook nog altijd gewoon uw favoriete weertype kiezen om in te vliegen (afbeelding 4). Aanvullend biedt Flight Simulator live vliegverkeer en kunnen piloten gebruikmaken van dezelfde luchtvaartnavigatiegegevens
Gaming
imulator is terug! 3
4
De wolken in Flight Simulator zijn nu 3D en zien er door de reflectie van de zon nog echter uit.
Het Zwitserse Meteo Blue levert Microsoft realtime weersinformatie van over de hele wereld voor gebruik in Flight Simulator.
als echte piloten en luchtvaartmaatschappijen. Flight Simulator betrekt deze gegevens van NAVBLUE en updatet deze elke 28 dagen voor alle simmers.
het Midden-Oosten zijn er nauwelijks. Piloten die Schiphol in fotorealistische kwaliteit willen zien, zijn minimaal verplicht de Deluxe-versie te kopen, waarbij ze dan ook meteen Caïro, Kaapstad, Chicago en Madrid erbij krijgen (afbeelding 6). En in de Premium-versie komen we ook nog Denver, Dubai, Frankfurt, London Heathrow en San Francisco International tegen.
Drie edities Flight Simulator komt in drie edities: Standard, Deluxe en Premium Deluxe. Ze hebben dezelfde functionaliteit en alle drie dezelfde (hele) wereld om te vliegen met in totaal 37.000 luchthavens. Het verschil zit in het aantal vliegtuigen en het aantal gedetailleerde vliegvelden (afbeelding 5). Flight Simulator Standard heeft twintig vliegtuigen en dertig luchthavens, Deluxe van beide vijf extra en Premium Deluxe van beide nog eens vijf extra. De vliegvelden liggen over de wereld verspreid, maar koplopers zijn Amerika en Canada, Europa en Zuid-Amerika. Vliegvelden in Azië, Oceanië en vooral Afrika en
de Airbus A320neo, de Boeing 747-B Intercontinental, de Pitts Special S2S, een vliegtuig speciaal voor het betere stuntwerk, en de Icon A5, een tweepersoons light-sportvliegtuig dat op water kan landen en opstijgen, en waarvan de cockpit nog het meest op die van een Tesla lijkt (afbeelding 7). Een mooie spreiding van vliegtuigen van één tot vier motoren waar iedere piloot wel iets van zijn gading in vindt.
7
De Icon A5 is een heerlijk vliegtuig om mee van het landschap te genieten.
De vliegtuigen Wat betreft de vliegtuigen is er minder reden om te upgraden. Flight Simulator Standard biedt al een ruime selectie met meerdere Cessna’s, waaronder ’s werelds meest geproduceerde vliegtuig, de 172 Skyhawk. Daarnaast
6
5
Jammer is dat Deluxe (met Schiphol) hier weinig aan toevoegt met vooral meer één- en tweemotorige modellen die soms alleen op detail afwijken van wat al in de Standardeditie zit. Dan loont de upgrade naar Premium Deluxe meer, met de tweemotorige widebody, de Boeing 787-10 Dreamliner, de Cirrus SR22, de Cessna Citation Longitude en de zeer minimalistische Shock Ultra van Zlin Aviation, die gemaakt lijkt voor vluchten over ruig gebied. Opvallend afwezig zijn helikopters, ultralights en zweefvliegtuigen, waarvan in elk geval de eerste op de roadmap voor een van de komende echte updates staat.
Vliegeigenschappen Ook van grote hoogte is Schiphol in de nieuwe Flight Simulator een genot voor het oog.
De realistische versie van Schiphol in de Deluxe en Premium-versie is met veel oog voor detail vormgegeven.
computeridee.nl
Belangrijker dan de vliegtuigen zelf is natuurlijk de manier waarop ze in de nieuwe Flight Simulator vliegen. Dat is namelijk een van de grootste veranderingen in de simulator, maar een die alleen voelbaar is en niet zichtbaar. Om de gedragingen van de vliegtuigen in de lucht én op de grond realistischer te maken, is de fysicaengine geheel herschreven, evenals de regels voor de aerodynamica. Had in vorige versies van Flight Simulator elk vliegtuig eigenlijk maar 19 | 2020
25
Linux U leest het goed: ‘Linux ín Windows’, en niet zomaar ‘Linux en Windows’, want terwijl u vroeger Linux in een delicate dualboot-installatie naast uw Windows moest draaien of zelf een virtuele machine (met VirtualBox) diende op te zetten, kunt u in recentere Windows-versies ook gewoon Linuxprogramma’s op de opdrachtregel uitvoeren. Vanaf Windows 10 2004 werkt dat zelfs nog beter dan voorheen. Tekst Toon van Daele
Windows-versie Bent u niet zeker met welke Windows 10-versie u werkt, open dan Windows-instellingen en kies Systeem, Info: u leest het versienummer af bij Windows-specificaties. Hebt u versie 2004 nog niet geïnstalleerd en wilt u dat alsnog doen (al was het maar om WSL 2 te kunnen gebruiken), dan kunt u natuurlijk wachten tot het Windows-updateproces die versie voor u heeft opgepikt. Maar u kunt ook een en ander forceren, al is dat wel op eigen risico: surf naar www.tiny.cc/win10down en klik op Update nu om het upgradeprogramma te downloaden. Start dit op en als de tool niet op noemenswaardige compatibiliteitsproblemen stuit, kunt u Windows upgraden met Nu bijwerken. Dit proces kan wel even duren.
M
icrosoft zelf heeft het over Windows Subsysteem voor Linux of kortweg WSL. Hoewel een eerste versie al geïntegreerd was in Windows 10 1709 (64 bit), is WSL pas echt interessant sinds de introductie van versie 2, die beschikbaar is vanaf Windows 10 2004. In de eerste versie hadden gebruikers het namelijk vooral nog over ‘Ubuntu op Windows’ of over ‘Bash op Windows’, omdat Ubuntu in WSL de standaard Linux-distributie was en Bash de standaard Linuxshell (de opdrachtregelomgeving). Bovendien betekende WSL 1 weinig meer dan een Linux-compatibele interface, waarin Linux-commando’s simpelweg naar de overeenkomstige Windows-systeemfuncties werden omgezet. Pas met WLS 2 komt een heuse Linux-kernel beschikbaar, dankzij een lichtgewicht virtuele machine op basis van Hyper-V (waar verder eigenlijk geen beheer voor nodig is). Ook Windows Home-gebruikers kunnen hier trouwens van profiteren. Daarmee heeft WSL 2 enkele onmiskenbare voordelen ten opzichte van WSL 1 (afbeelding 1): er zijn meer echte Linux-commando’s
mogelijk (zoals Docker en Fuse) en de bestandsafhandeling gebeurt nu merkbaar sneller. In dit artikel focussen we ons op WSL 2, maar toch krijgt ook WSL 1 nog wat aandacht. Daar zijn diverse redenen voor. Zo zal niet iedere lezer al Windows 10 2004 hebben geïnstalleerd. Bovendien moet u met het oog op WSL 2 in zekere zin toch eerst langs WSL 1 (zie bij ‘Installatie WSL’) en kunt u (uw Linux-distributies) altijd nog naar WSL 2 omschakelen.
Installatie WSL Ongeacht of u al dan niet over Windows 10 2004 beschikt en of u met WSL 1 of WSL 2 aan de slag wilt, is een aantal stappen nodig om WSL aan de praat te krijgen. Druk op de Windows-knop en tik config in. Open het Configuratiescherm en klik op Programma’s, Windows-onderdelen in- of uitschakelen. In het dialoogvenster scrolt u tot bij Windows-subsysteem voor Linux en plaatst u hier een vinkje (afbeelding 2). Bevestig met OK en vervolgens met Nu opnieuw opstarten. Na het opstarten staat WSL 1 eigenlijk al voor u klaar en kunt u uw eerste Linux-distributie installeren. Beschikt uw systeem over Windows 10 2004 en gebruikt u liever WSL 2, dan start u nogmaals Windows-onderdelen in- of uitschakelen op en plaatst u deze keer een vinkje bij Platform voor virtuele machine. Bevestig ook hier met OK en met Opnieuw opstarten.
1
Deze pc draait Windows 10 2004 nog niet, maar is er blijkbaar wel helemaal klaar voor. Een (ietwat technische) vergelijking tussen WSL1 en WSL2, volgens Microsoft.
30
19 | 2020
r e n n e k r e v je in ïn Een pingu
Linux
in Windows Installatie distributie WSL is geïnstalleerd, maar zonder Linux-distributie valt er niet veel mee aan te vangen. Gelukkig vergt de installatie van zo’n ‘distro’ weinig tijd, moeite of kosten. Start de app Microsoft Store op en typ hier linux als zoekterm in. U krijgt best wel wat apps te zien, maar wij houden het hier bij een ‘universele’ en populaire distributie: Ubuntu 20.04 LTS. Klik op de app-tegel en kies Downloaden en Installeren. Even later kunt u al op Starten klikken (afbeelding 3), of u opent Ubuntu gewoon vanuit het Windows-startmenu. De eerste keer duurt het wel even om alles in gereedheid te brengen. U wordt ook gevraagd naar een ‘new UNIX username’ en deze gebruikersnaam hoeft zeker niet dezelfde te zijn als die van uw Windows-account. Gebruik hiervoor alleen kleine letters zonder spaties en geef een wachtwoord op. U wilt natuurlijk weten of het wel echt om Linux gaat en het commando uname -a geeft u
Troubleshooting De kans is klein dat u met WSL tegen problemen aanloopt, maar we geven u hier alvast wat oplossingen voor bekende foutmeldingen: • Error 0x80070003 of 0x80370102: voor de virtuele machine van WSL 2 dient ook de virtualisatiefunctie van uw processor geactiveerd te zijn. Dat kunt u alsnog doen vanuit de uefi /bios-setup bij een instelling als AMD-V of Intel VT. Desnoods raadpleegt u hiervoor uw systeemhandleiding. • Error 0x80040306: start cmd op in Windows, klik met rechts op de titelbalk, kies Eigenschappen en verwijder op het tabblad Opties het vinkje bij Verouderde console gebruiken […]. • Error: 0x80070003: WSL draait alleen vanaf uw systeemschijf (doorgaans is dat C:). Zorg er dus voor dat de distributies die u vanuit de Microsoft Store ophaalt op dat station terechtkomen. Open hiervoor Windows-instellingen en kies Systeem, Opslag, klik op Wijzigen waar nieuwe inhoud wordt opgeslagen en stel Nieuwe
2
WSL opereert vanaf uw systeemschijf en verwacht ook de distributies daar aan te treffen.
apps worden opgeslagen op in op Systeem (C:). • Error: 0x80040154 of 0x8007019E: mogelijk is het Windows-onderdeel WSL (na een Windows-update) uitgeschakeld. Controleer dit en schakel het (opnieuw) in.
allerlei Linux-geheimen, maar we helpen eerste gebruikers graag wat op weg. Het consolevenster opschonen doet u simpelweg met het commando clean. Het is raadzaam om meteen na de installatie de pakketbronnen bij te werken en de geïnstalleerde pakketten naar de recentste versies te upgraden met de twee volgende commando’s (afbeelding 4):
sudo apt update sudo apt upgrade
Sudo zorgt ervoor dat u commando’s als root, zeg maar als administrator, uitvoert. U zult hiervoor wel eerst even uw Ubuntu-wachtwoord moeten invullen en eventueel ook met Y moeten bevestigen. U kunt nu ook andere pakketten installeren via het commando: sudo apt install <pakketnaam>
Uw Linux-in-Windows-avontuur begint met het inschakelen van WSL.
daar min of meer uitsluitsel over, al zal het achtervoegsel over de Windows-build wat vreemd aandoen: ‘4.4.0-18362-Microsoft’ of ‘4.4.0-19041-Microsoft’. De opdracht lsb_release -a geeft wat meer helderheid en toont aan dat u echt te maken hebt met Ubuntu 20.04 LTS.
Een Linux-distro installeren vanuit de Microsoft Store loopt niet veel anders dan u van ‘gewone’ apps gewend bent.
3
Vul in dat commando bijvoorbeeld imagemagick in als pakketnaam om een veelzijdige functiebibliotheek voor het manipuleren van rasterafbeeldingen te installeren: sudo apt install imagemagick
Kent u de exacte pakketnaam niet? Dan kunt u eventueel de zoekfunctie apt search <zoekterm> gebruiken. Met het commando exit verlaat u de Linux-console weer.
WSL-conversie Nuttige commando’s Het is niet meteen de bedoeling dat we u in deze workshop inwijden in computeridee.nl
We gaan er nu even van uit dat u Ubuntu onder WSL 1 geïnstalleerd had. In Windows 10 build 2004 19 | 2020
31
Alle ballast over c p e d r o o Me t de stofkam d 1
Hoe langer u uw computer gebruikt, hoe meer tijdelijke bestanden zich de status van ‘permanent’ toe-eigenen. Voor u het goed en wel beseft, zit uw systeem vol met overtolligheden. Daar komt nog bij dat zulke residu’s vaak sporen van uw computer- en internetgebruik bevatten, waardoor uw privacy in het gedrang kan komen. Dan wordt het wellicht tijd voor stoffer en blik met een gratis tool als PrivaZer. Tekst Toon van Daele
H
et zal u verbazen hoeveel applicaties, naast Windows zelf, sporen achterlaten op uw systeem. Sommige blijven weliswaar lokaal, maar andere, zoals (super)cookies, reizen vaak ongemerkt mee op uw surftochten en kunnen zomaar ook aan derden privacygevoelige gegevens doorspelen. De gratis tool PrivaZer is bedoeld om zulke gegevens grondig op te schonen en uw systeem en schijf tevens van allerlei andere ballast te bevrijden. Het programma bestaat al meer dan acht jaar en is inmiddels aan versie 4.0 toe. Voor wie al eerder kennismaakte met PrivaZer: de ietwat eigenzinnige interface is ook in deze nieuwe versie niet wezenlijk veranderd en dat geldt (jammer genoeg) ook voor de kwaliteit van het Nederlands. In dit artikel gaan we desondanks met de Nederlandse interface aan de slag, maar houd in het achterhoofd dat u altijd kunt overschakelen naar een andere taal, zoals het Engels.
Het installatieproces van PrivaZer begint met enkele lastige keuzes.
Installatie U vindt PrivaZer op www.privazer.com waar u normaliter automatisch naar de Nederlandstalige versie wordt omgeleid. Klikt u hier op Downloaden, dan kunt u uit twee versies kiezen: een installeerbare en een draagbare, die beide draaien op Windows van XP tot 10 (32 en 64 bit). Wij kiezen de installeerbare variant, omdat het daarmee mogelijk is (opschoon)operaties in te plannen. Met een dubbelklik op het exe-bestand start u de installatie. Die overvalt u meteen met een keuzemenu: (gewoon) Installeren, Gebruik PrivaZer zonder installatie en Genereer de draagbare versie. Ietwat vreemde keuzes misschien, maar klik hier gewoon op Installeren, gevolgd door Ik ga akkoord, Volgende, Installeren. Vervolgens geeft u met vinkjes aan welke snelkoppelingen u wilt en in welke contextmenu’s (prullenmand, drives en opslag, bestanden, directories) PrivaZer zich mag nestelen (afbeelding 1). Dat zijn geen permanente keuzes, want u
46
19 | 2020
kunt ze vanuit het hoofdvenster via Geavanceerde opties op het tabblad Algemeen later altijd nog aanpassen.
Opstarten U bent nu bijna klaar om met PrivaZer aan de slag te gaan. Bijna, want u moet nog een paar knopen doorhakken. Als u de Donateur versie wilt, dan moet u wel de portemonnee trekken (naar keuze vanaf 10 euro) en dan komen er een paar extra’s bij, zoals het automatisch kunnen downloaden van PrivaZer-updates. Een belangrijke keuze is Pas PrivaZer aan uw behoeften aan versus Ga naar hoofdmenu (afbeelding 2). De eerste optie leidt u door zestien vensters waarin u telkens voor een ander onderdeel van de opschoonoperatie vragen moet beantwoorden. Op basis hiervan stelt PrivaZer een opschoonprofiel op en belandt u in het hoofdmenu (waar u de gemaakte keuzes alsnog kunt aanpassen). De tweede optie brengt u meteen bij dat hoofdmenu waar u zelf de gewenste opties moet instellen, zonder de hulp van gerichte vragen. Allemaal een beetje verwarrend, maar hoe dan ook
2
Laat u zich liever door een wizard vol vragen leiden, of toch maar niet?
Workshop
boord!
sites bezoekt. Met een eenvoudig Ja kunt u verder nog de websiteminiaturen en de geopende pagina’s (tabbladen) van uw laatste surfsessies automatisch laten verwijderen. Ook hier moet u zelf de afweging maken tussen privacy en comfort. Het onderdeel cookies verwijderen is wel iets delicater (afbeelding 4). Dat kunt u geheel aan PrivaZer overlaten (Ja, automatisch) die in dat geval alleen ‘nuttige cookies’ zal behouden, zodat u voor sites als Google, Facebook, Twitter enzovoort niet opnieuw uw wachtwoord hoeft in te tikken. Of u laat simpelweg alle cookies weghalen (Neen, Verwijder alle cookies), of u kiest ervoor zelf te beslissen welke cookies u liever kwijt wilt (Neen, handmatige modus). Verder kunt u ook de webcache laten opschonen. Dat is een tijdelijke opslagruimte die ervoor zorgt dat eerder bezochte webpagina’s sneller inladen.
3
Wilt u de thumbnails van afbeeldingen verwijderen?
komt u wel bij uw einddoel: het gericht laten opschonen van ongewenste onderdelen. En het moet worden gezegd: daar is PrivaZer een kei in. Laten we ons toch maar door de wizard bijstaan en samen de wandeling maken door de onderdelen met vragen.
Register, geschiedenis en Prefetch
Van start met de wizard Selecteer Pas PrivaZer aan uw behoeften aan en klik op Volgende. De tool vraagt u hoe u uw eigen ervaring als computergebruiker inschat: bent u een Basisgebruiker of eerder een Geavanceerde gebruiker? U moet maar raden wat deze keuze precies inhoudt, maar als lezer van Computer Idee rekenen we onszelf graag tot de tweede categorie (en trouwens: in het hoofdmenu kunt u alsnog het niveau aanpassen). Het eerste venster van de zestien duikt nu op. De meeste vragen en mogelijke keuzes spreken gelukkig voor zich, zodat we ons hier tot een paar wat lastiger onderdelen kunnen beperken. Zo duiken onder meer vragen op over het weghalen van ongeldige snelkoppelingen op het Bureaublad, het automatisch en onomkeerbaar leegmaken van de Prullenbak en het verwijderen van de lijst met recente geopende documenten. Een van de vragen betreft het verwijderen van ‘thumbnail caches’ (afbeelding 3). Die bevatten de miniaturen van uw afbeeldingsbestanden, wat maakt dat u die in de Verkenner sneller te zien krijgt. Maakt u die caches leeg dan zal Windows die de eerstvolgende keer automatisch weer aanmaken (en zullen miniaturen van niet langer bestaande afbeeldingen verwijderd worden). Niet meteen een halszaak dus.
Het is vaak een afweging tussen privacy en comfort
Cookies verwijderen betekent meestal een afweging tussen comfort en privacy.
We zijn inmiddels bij wizardscherm 11 beland en daar gaat het over het reinigen van shellbags, oftewel registersleutels die gegevens bijhouden over mappen die u eerder in de Verkenner had geopend. Op www.tiny.cc/shbag vindt u meer uitleg over de mogelijke consequenties van deze informatie. Verder kunt u de geschiedenis van uw gamingsessies laten weghalen (“Aanbevolen op het werk”, aldus PrivaZer) en kan de tool hardeschijfruimte vrijmaken indien die nog restanten van een vorige Windows-installatie heeft (en u zeker weet dat u niet naar die versie wilt terugkeren). Ongeveer hetzelfde geldt voor eerder gedownloade Windows-updates: ook die kunt u laten opruimen.
4
Nog meer verwijderen De wizard geeft u ook nog de gelegenheid de formuliergegevens voor automatisch aanvullen in uw browsers te laten verwijderen. Uit oogpunt van privacy is dat wellicht een goede zet, maar weet wel dat u dan bepaalde gegevens in uw browser(s) opnieuw moet invoeren als u die computeridee.nl
19 | 2020
47