180 PAGINA’S! DUBBELDIK WINTERNUMMER MET TESTS, CURSUSSEN, TIPS EN VEEL MEER! 1/2
VOOR ONDER DE KERSTBOOM
TECHCADEAUS
HÉ T A N T WO O RD O P A L J E T E CH -V R AGEN
MAAK EEN DUURZAAM EN
SLIM HUIS MASTERCLASS
SMARTHOME PROTOCOLLEN VERDUURZAMEN MET SLIMME PRODUCTEN TEST
SLIMME SLOTEN EN DEURBELLEN 15 TIPS
TEST
SOUNDBARS MET DOLBY ATMOS
OVERZICHT
SMARTHOME GATEWAYS
STUUR ALLES CENTRAAL AAN MASTERCLASS
HOME ASSISTANT ULTIEME SMARTHOME BEHEERDER
BASISCURSUS
WINDOWS 11
Schoon installeren met behoud van je W10-data ACHTERGROND
WAT IS ER MIS MET TIK-TOK?
Lees alles over de rechtszaak van 2.000.000.000!
AUTOMATISEER JE HUIS PER KAMER
VOOR HANDIGER GEBRUIK VAN USB-STICKS
30e JAARGANG | JANUARI/FEBRUARI 2022
€ 10,95
WEES NU ALLE 2022 PRIJSVERHOGINGEN NOG VOOR
BEZOEK SNEL EEN AMSLOD EXPERIENCE CENTER BIJ U IN DE BUURT! VOOR MEER INFORMATIE OVER LOCATIES EN OPENINGSTIJDEN CHECK AMSLOD.NL
VOORWOORD
Voorwoord
Slim en duurzaam huis Je huis slim maken doe je vooral voor jezelf. Meer comfort en gemak moet de hoofdreden zijn. Maar natuurlijk kun je wel bepaalde keuzes maken die in potentie energie besparen en de duurzaamheid van je huis en je installatie bevorderen. Ik zou eerder voor een ander type duurzaamheid kiezen. De duurzaamheid die ik bedoel, is duurzaamheid van de systemen van slimme spullen die je kiest. Veel, vooral kleinere, partijen onderhouden hun apps en online systemen niet echt, waardoor je na verloop van tijd met slecht of niet werkende producten blijft zitten. Dan is het duurzamer om voor een partij of systeem te kiezen met een langere ondersteuning, of beter nog, die je zelf kunt beheren. In dit nummer geven we je daar handvaten voor en uitleg over. Er zijn meerdere smarthome-protocollen die allemaal naast, met en door elkaar kunnen worden gebruikt. Handige hulpjes daarbij zijn smarthome-gateways die meerdere protocollen en hardware-systemen aan elkaar knopen. Het zijn een soort routers voor de slimme spullen in je huis. Zo creëer je een mooie mix van zelf knutselen en zaken die al voor je zijn gedaan. Én ben je minder afhankelijk van de ondersteuning van een fabrikant. Ben je niet zo van al die slimme spullen in huis, dan hebben we genoeg andere leuke knutselprojecten in dit nummer. En wat dacht je van Windows 11 compleet schoon installeren? Heb je nog ergens een pc of laptop liggen die je niet zo vaak gebruikt, dan kan die als experimenteermachine dienen. De meeste mensen in mijn omgeving zijn heel positief over Windows 11, maar dat moet je natuurlijk gewoon zelf ervaren. Genoeg lees- en knutselvoer dus om de binnen-blijf-dagen mee door te komen. Veel leesplezier!
Jeroen de Jager Hoofdredacteur jeroen@computertotaal.nl
|
JANUARI/FEBRUARI 2022
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
|
3 |
NUMMER 1/2 2022
Een slim huis TIKTOK
20
MASTERCLASS SMARTHOME-PROTOCOLLEN
Communicatie met slimme apparaten verloopt via diverse protocollen. Hoe laat je
Duurzaam, praktisch en veilig
alles optimaal met elkaar samenwerken?
26
VERDUURZAMEN
De beste aanpak voor het klimaat … en je portemonnee!
Er zijn verschillende redenen om je huis slim te maken. Maar of je de voordelen nu zoekt in gemak, energiebesparing of veiligheid; je haalt er pas echt het maximale uit als alles optimaal met elkaar samenwerkt.
32
SLIMME SLOTEN
Hoe veilig is een slim slot nu echt, wat zijn de mogelijkheden en waar moet je op letten bij aankoop?
ENTER
CHIPTEKORT
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten,
Er is sprake van een wereldwijd chiptekort.
cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles
Wat zijn voor ons de gevolgen?
76
wat langs is gekomen, viel dit ons het meeste op. Is dát even lekker binnenkomen!
6
INTERNET OP DE ZEEBODEM Kan Nederland zijn positie als Europees knooppunt van onderzeese internetkabels behouden?
86
Basiscursus MOBIELE APPS BOUWEN (DEEL 7) We bouwen met SQLite en Room een app voor een takenlijst, waarin we het bekijken/ toevoegen van taken gaan uitwerken. TikTok is in Nederland voor de rechter gedaagd. Men eist 2 miljard euro en verwijdering van persoonsgegevens. Wat is er aan de hand?
|
4 |
82
124
Tips & Trucs 15 TIPS VOOR USB-STICKS Haal nog meer uit je usb-sticks.
142
INHOUD
38
Test SOUNDBARS
56
SMARTHOME-GATEWAYS
We zoomen in op tien soundbars uit
Een smarthome-gateway is gebruiksvrien-
TEST SLIMME DEURBELLEN
delijk en kan het middelpunt zijn van je
Zes videodeurbellen van 59 tot 199 euro.
het hogere segment. Toestellen die veel te bieden hebben qua technologie en geluidsweergave, inclusief de belofte van meeslepend surround-geluid, zowel bij
slimme huis. We vergelijken vier van die
62
basisstations.
films, games als muziek.
MASTERCLASS HOME ASSISTANT
44
112
TOOLS VOOR THUISAUTOMATISERING
Aan de slag met Home Assistant, een krachtig softwarepakket waarmee je allerlei
Shortlist TECHCADEAUS
Tien gereedschappen om je digitale klussen
domotica-apparaten aanstuurt.
Een shortlist vol leuke techcadeautjes
te automatiseren.
voor onder de kerstboom. Van game-
68
50
accessoires tot speelgoed voor volwassenen, van draadloze luidsprekers tot smart-
MASTERCLASS ROOM-ASSISTANT
phonehouders met gezichtstracking. 130
MASTERCLASS OPENMQTTGATEWAY
We gaan room-assistant installeren, een
Met OpenMQTTGateway koppel je al je
programma waarmee je de aanwezigheid
draadloze apparaten aan je domoticasysteem.
van personen in kamers kunt detecteren.
Masterclass PI-AUDIOSTREAMER
ATTACHMENT REMINDER
80
SLANKERE WORD-BESTANDEN
110
VERKENNER-GESCHIEDENIS WISSEN
140
WATERMERK AAN YOUTUBE TOEVOEGEN
146
VRAAG & ANTWOORD
172
Kijken, kiezen, kopen ROBOTSTOFZUIGERS
178
QUICK FIX
Maak met een Raspberry Pi en de gratis software MoOde Audio een veelzijdige
148
audiostreamer.
Basiscursus RETROPIE Bouw met RetroPie een gameconsole en beleef de hoogtepunten van veertig jaar
156
gamehistorie!
REVIEWS
Basiscursus WINDOWS 11 INSTALLEREN Een verse installatie van Windows 11, met behoud van de data en gegevens van
162
Windows 10.
|
JANUARI/FEBRUARI 2022
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
HARDWARE
96
SOFTWARE
101
APPS
106
GAMES
108
|
5 |
ENTER
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles wat langs is gekomen, viel ons dit het meest op. Is dát even lekker binnenkomen!
De beste nieuwe techproducten van het afgelopen jaar krijgen een Tech Award. Sinds 2017 geven de tech- en gamemerken van Reshift ook Tech Awards Hotlists aan een select aantal veelbelovende producten. Een product hoeft voor een Hotlist nog niet getest te zijn door de redactie, wat bij een Tech Award wel het geval is.
COMPUTER
TECH AWARDS HOTLIST
Apple MacBook Pro
|
6 |
De nieuwe Apple MacBook Pro-modellen (14 en 16
oogt dan op een 60Hz-scherm. De schermranden zijn ook
inch) voeren flink wat veranderingen door ten op-
smaller gemaakt. Om die reden hebben de nieuwe Mac-
zichte van de vorige Pro’s. De Touch Bar boven het toetsen-
Books een heuse notch voor de webcam, helaas zonder
bord is verdwenen en de rij met F-toetsen keert na jaren
Face ID-gezichtsbeveiliging.
van afwezigheid weer terug. Ook de geheugenkaartlezer
De laptops hebben wel betere luidsprekers en nieuwe
en een HDMI-poort maken hun rentree. Zelfs MagSafe, de
processors gekregen. Apple heeft de M1 Pro- en M1 Max-
magnetische oplaadpoort, is er weer en laadt sneller op
chips zelf ontwikkeld en levert ze in beide laptops. Beide
dan voorheen. En de webcam filmt niet langer in 720p,
processors zijn krachtiger dan de M1-chip uit vorige
maar in 1080p.
Macs, maar vereisen daarom ook actieve koeling. De M1
De schermen zijn nu van het type miniled, wat een hoger
Max is met name grafisch beter dan de Pro-variant. De
contrast en maximale helderheid mogelijk maakt. Apple
nieuwe MacBooks draaien op macOS Monterey en zijn
kiest daarnaast voor schermen met een maximale verver-
nu te koop vanaf liefst 2249 euro (14 inch) en 2749 euro
singssnelheid van 120 Hz, waardoor het beeld soepeler
(16 inch).
ENTER
COMPUTER
HUAWEI WIFI MESH 7
Nieuwe route(r)
COMPUTER
VOOR GAMEPRET IN FULL HD
AMD RADEON RX 6600
Wie graag gamet in Full-HD-resolutie en
Huawei start medio december met
centimeter en ondersteunt de 2,4GHz-
de verkoop van een nieuwe router
en 5GHz-frequenties via het wifi6-plus-
in Nederland. De Wifi Mesh 7 is een
protocol. Op 2,4 GHz is de maximale
mesh-router in combinatie met een sa-
doorvoersnelheid 574 Mbps, tegenover
telliet, met een adviesprijs van 299 euro.
1201 Mbps op de lage 5GHz-band en
een nieuwe videokaart zoekt, heeft er
De router is te installeren en te beheren
4804 Mbps op de hoge 5GHz-band. De
een optie bij. AMD heeft namelijk de Radeon
via de Huawei AI Life-app (Android en
router heeft 512 MB werkgeheugen en
RX 6600 uitgebracht, een videokaart met een
iOS) en draait op Huaweis HarmonyOS-
256 MB opslagruimte.
adviesprijs van 345 euro en verkrijgbaar via
software. Na een ronde door je woning
Huawei verkoopt al langer goedko-
partners als ASUS, MSI en Gigabyte. Er is geen
geeft de app aan hoe de wifi-dekking per
pere (mesh-)routers in Nederland. De
referentiekaart te koop.
ruimte is, zodat je de satelliet eventueel
introductie van de Wifi Mesh 7 maakt
De RX 6600 is de goedkopere versie van de
kunt verplaatsen om de dekking te ver-
deel uit van de bedrijfsstrategie om
RX 6600 XT (adviesprijs 389 euro) en levert
beteren. Volgens Huawei dekt de router
minder te focussen op smartphones en
daarom wat in op specificaties. Zo heeft de
ruim 550 vierkante meter.
meer op andere producttypen, waaron-
De triband-router meet 22 × 7,6 × 15
videokaart minder ingeschakelde gpu-kernen
der monitors, laptops en wearables.
en zijn de kloksnelheiden van die kernen lager. Ook de kloksnelheid van het geheugen (8 GB groot) is lager: 14 Gbit/s in plaats van de 16 Gbit/s in de RX 6600 XT. De total board power is met 132 watt ook lager en er is minder geheugenbandbreedte (totaal 224 Gb/s). De overige specificaties zijn identiek aan die van de RX 6600 XT en omvatten onder meer een 128bit-geheugenbus en een Navi 23-gpu gebaseerd op AMD’s RDNA 2-architectuur. AMD geeft aan dat pc-fabrikanten de videokaart ook in desktop-pc’s gaan verwerken. Hoeveel die minimaal gaan kosten, is vooralsnog niet bekend. Vanwege de schaarste op de videokaartenmarkt zal het voorlopig lastig blijven om een losse RX 6600 (voor de adviesprijs) aan te schaffen.
ECHT GEZEGD Dit is een belangrijke stap in de aanpak van online piraterij. Gebruik van beschermde prestaties moet eerlijk worden beloond en niet illegaal verspreid. Foto: Arendo Oomen
|
JANUARI/FEBRUARI 2022
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
Zegt Sander Dekker, minister voor Rechtsbescherming, over het nieuws dat alle Nederlandse providers beloven gezamenlijk websites te blokkeren die auteursrechten schenden. Voorheen moest de auteursrechthebbende elke provider apart zover krijgen.
|
7 |
ENTER
TIJDLIJN
CHIPTEKORT BEPERKT TECHINDUSTRIE Het tekort aan chips gaat voorlopig niet
omdat ze niet aan genoeg chips kunnen komen.
de industrie de komende jaren niets aan. En dus
weg; de problemen lijken alleen maar toe
Fabrieken draaien op maximale capaciteit en
zien we steeds vaker dat merken moeilijke keu-
te nemen. Sommige merken weten dat ze voor-
uitbreiden duurt jaren. Plannen voor nieuwe
zes moeten maken en dat jij langer op je favoriete
lopig minder apparatuur kunnen produceren,
chipfabrieken zijn er volop, maar ook daar heeft
nieuwe product moet wachten.
2 NOVEMBER APPLE HEEFT DE PRODUCTIE VAN IPADS MET 50 PROCENT (!) VERLAAGD, ZODAT HET DE VRIJGEKOMEN ONDERDELEN KAN GEBRUIKEN OM GENOEG IPHONE 13’S TE PRODUCEREN, ALDUS NIEUWSSITE NIKKEI.
5 NOVEMBER NINTENDO VERWACHT DE KOMENDE MAANDEN 1,5 MILJOEN MINDER SWITCH-CONSOLES TE VERKOPEN OMDAT DE PRODUCTIE ACHTERBLIJFT.
6 NOVEMBER SAMSUNG GAAT DE GALAXY S21 FE OP 4 JANUARI AANKONDIGEN, STELT TELECOMLEKKER JON PROSSER. OORSPRONKELIJK ZOU HET TOESTEL IN AUGUSTUS VAN DIT JAAR UITKOMEN.
10 NOVEMBER STEAM MAAKT BEKEND DAT ZIJN DECK-CONSOLE TOCH NIET IN DECEMBER UITKOMT, MAAR FEBRUARI VOLGEND JAAR.
10 NOVEMBER BMW BEVESTIGT DAT HET MEER AUTOMODELLEN VOORZIET VAN APPARATUUR ZONDER TOUCHSCREEN, OMDAT HET NIET AAN GENOEG CHIPS VOOR TOUCHSCREENS KAN KOMEN.
11 NOVEMBER SONY VERLAAGT HET VERKOOPDOEL VOOR DE PLAYSTATION 5 MET ÉÉN MILJOEN STUKS, MELDT NIEUWSSITE BLOOMBERG.
COMPUTER
AOC-GAMEMONITORS
Premium gamen AOC lanceert drie premium monitors gericht op serieuze gamers. De AG274QXM is nu te koop voor 1049 euro, de AG274QG en AG274UXP volgen in februari, allebei voor 999 euro. De specificaties van de drie schermen verschillen dusdanig dat we ze niet allemaal kunnen bespreken. Alle drie hebben in elk geval een 27inch-display met een reactietijd van 1 milliseconde, RGB-verlichting, en zijn te kantelen en C I J F E R TJ E
0,5 PROCENT
in hoogte verstelbaar. Ook hebben ze luidsprekers en een usb-hub voor randapparatuur. De AG274UXP is het interessantste model, want die heeft HDMI2.1-poorten. De 144Hz-monitor is daarom geschikt voor 4K-gaming op 120 Hz via de Xbox Series X en
Van de Europese smartphonemarkt was in het derde kwartaal van 2021 in handen van Huawei. Dat meldt onderzoeksbureau Counterpoint. Begin 2019 was dat nog 25 procent. De ineenstorting komt natuurlijk doordat Huawei sinds begin 2019 geen smartphones met Googlesoftware meer mag uitbrengen en consumenten de beperkte toestellen links laten liggen.
|
8 |
PlayStation 5. Deze monitor heeft dan ook een 4K-scherm, waar de andere modellen een QHD-display gebruiken. Daar staat tegenover dat de AG274QXM een miniledscherm heeft, dat een veel hogere piekhelderheid van duizend nits haalt. De twee andere schermen komen niet verder dan zeshonderd nits en zijn daarom minder geschikt voor gebruik in een feller verlichte ruimte.
ENTER
JEROEN BOER LIJKT HET ALLEMAAL NET NIKS
Deze tablet zou het ideale apparaat voor zowel werk als entertainment zijn, maar ik vind het een beetje een rare combinatie van hardware. Zo is een oledscherm best vooruitstrevend, maar is de gekozen processor gewoon langzaam. Ik verwacht dan ook dat het apparaat niet genoeg kracht heeft voor de grafische software waarmee je echt alles uit het scherm en de pen haalt. Dat het 13,3inch-scherm volgens ASUS ook een tv is, is wat mij betreft een raar verkooppraatje.
JORIS PETERSE, ZIET EEN WINDOWS-TABLET NIET ZITTEN
Als techredacteur gaat mijn hart natuurlijk sneller kloppen van een mooi oledpaneel. Mij zul je echter niet met deze tablet zien. Voor mij is Windows 11 namelijk ongeschikt voor tablets. Ondanks de inspanningen die Microsoft doet om
EERSTE INDRUK
ASUS VivoBook 13 Slate OLED Wie een grote tablet zoekt, heeft keuze uit modellen met Chrome OS, Android of iPadOS. Binnenkort verschijnt ook de eerste Windows 11-tablet, afkomstig van ASUS. De VivoBook 13 Slate OLED komt in het eerste kwartaal van 2022 uit voor een nog onbekende prijs en wordt geleverd inclusief toetsenbordcover en een drukgevoelige styluspen. Het apparaat heeft een groot 13,3inch-oledscherm met Full-HD-resolutie, een Pentium-processor, 4 of 8 GB werkgeheugen, en 128 of 256 GB opslagruimte. De tablet heeft een 50Wh-accu, camera’s en twee usb-cpoorten om op te laden en verbinding te maken met monitors. ASUS prijst de 785 gram wegende tablet aan als de perfecte alles-in-een-machine. Werken, tekenen en genieten van multimedia: de VivoBook 13 Slate OLED wil het allemaal. Maakt het apparaat de redactie van Computer!Totaal ook zo enthousiast?
|
JANUARI/FEBRUARI 2022
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
Windows aanraakvriendelijk te maken, blijft de basis muis en toetsenbord, aanraakbediening voelt secundair. Dat maakt zo’n tablet niet lekker om achteroverleunend op de bank mee te friemelen, maar ook niet om voorover aan het bureau op te tikken.
JEROEN DE JAGER WACHT NOG EVEN DE PRIJS AF
Bij oled had ASUS mij al. Ik ken tot nu toe geen betere (beschikbare) beeldtechniek, dus elk scherm met die techniek is bij mij welkom. Ik vraag me alleen af of dit een beter apparaat wordt dan de iPad Pro 12,9 inch, die zo’n 100 gram lichter is en een iets hogere resolutie heeft. Veel zal afhangen van de prijs, want qua hardware-specs is deze tablet wat middelmatig. De 4GB-versie lijkt me sowieso niet interessant, en ik ben benieuwd hoeveel lawaai een eventuele ventilator maakt.
LORENZO JEPMA BLIJFT TOCH LIEVER OP EEN LAPTOP WERKEN
Deze tablet van ASUS lijkt een beetje een manusje-vanalles te worden. Een goed apparaat om mee te werken, om op te tekenen en om de nodige films en series mee te kijken. Een tablet heeft voor mij echter slechts twee echt nuttige functies: een filmpje afspelen voor onderweg, en zo af en toe een online kaartspelletje draaien. Die twee activiteiten worden met dat oledscherm nog een stuk plezieriger, al kunnen de andere specificaties en manieren van gebruik mij niet bekoren.
|
9 |
ENTER
OORTJES MET VERWISSELBARE ACCU JORIS PETERSE, LAAT ZICH GEEN OORTJES AANNAAIEN
Het nadeel van AirPods-achtige draadloze in-ears is dat het wegwerpapparatuur is. Al na een jaar of drie is de accu versle-
Techproblemen vragen een techoplossing! En in ons dagelijks techleven komen we vaak leuke nieuwe initiatieven tegen. En de prijs? Die maakt niet zo veel uit als het een geniaal idee is.
ten, waarna je ze moet vervangen. De PQoortjes hebben innovatieve verwisselbare accuutjes. Hierdoor hoef je niet je oortjes te vervangen, alleen de accu. www.pqearbuds.com
MINI-ZELFBOUW-TOETSENBORD JOSÉ PAUTY, WILDE ALTIJD AL BIJ DE COMMANDO’S
Vandaag werd de Adafruit MacroPad RP2040 Starter Kit thuisbezorgd. Een zelfbouwpakketje met RP2040-microcontroller, 12 mechanische toetsen, een piepklein oledschermpje, RGB-leds en een draaiknop. Bedoeld om zelf sneltoetsen of allerlei commando’s in te programmeren. Nu kan ik al mijn macro’s met één toets starten! www.adafruit.com/product/5128
TOONTJE LAGER?
NINTENDO SWITCH OLED
DAAN DOEDENS, IS ALTIJD IN DE STEMMING
LORENZO JEPMA, GEEFT ZIJN LEVEN GRAAG MEER KLEUR
Een beetje gitarist heeft altijd een stem-
Nintendo heeft een nieuwe versie van de
apparaat bij zich, maar wat als je slechts
Switch-console uitgebracht. Het OLED-
af en toe een mopje speelt? Met de Google
model komt met een prachtig … oledscherm.
Tuner stem je je gitaar waar je ook bent. En
Nu kun je je Nintendo-games in een nóg
het handige is: de tool zit ingebouwd in de
mooier kleurenpalet beleven. Een gro-
zoekmachine. Typ google tuner en hij ver-
ter kleurbereik en betere zwartwaardes
schijnt voor je neus. Als daar geen muziek
maakt dit scherm uitermate geschikt voor
in zit …
de cartoonachtige games van de Japanse speelgoedfabrikant.
www.google.nl
ACCU DES OVERVLOEDS EELKO ROL, IS OP ZOEK NAAR WISSELENDE CONTACTEN
Ik woon in een huis met genoeg stopcontacten en tóch loop ik regelmatig te klooien met verlengsnoeren om extra stroompunten te creëren. Dat moet met deze HyperJuice 245W USB-C GaN Charger verleden tijd zijn: de 27.000mAh-accu zorgt er via twee 100watt-poorten en twee 65watt-poorten voor dat ik al mijn apparaten overal kan opladen. https://kwikr.nl/hj245
|
10 |