180 PAGINA’S! DUBBELDIK ZOMERNUMMER MET TESTS, CURSUSSEN, TIPS EN VEEL MEER! 7/8
HÉ T A N T WO O RD O P A L J E T E CH -V R AGEN
TEST
MEET JE
THUIS KLIMAAT
INTEL Z590MOEDERBORDEN
Hoe is Intels 11de generatie? BASISCURSUS
WINDOWS SLIPSTREAMEN
Automatiseer je (her)installatie
OPTIMAAL
GBEE-GATEWAY ZI EN G EI JE K A A M I SPBERRY P TEST HOMEKIT VIA RA BIELE APPS BOUWEN O M LF ZE E D LI G ET DER CODE M PROGRAMMEREN ZON RFID-TAGS ET M ER EL P S IO D U -A E B BOUW JE EIGEN YOUTU BASISCURSUSSEN
BOUW EN PROGRAMMEER JE EIGEN KLIMAATMONITOR
BESTANDEN VEILIG DELEN IN DE CLOUD
BOMVOL HANDIGE SENSOREN
UPDATE
MASTERCLASS MICROPYTHON
HUAWEI VERSUS DE VS
PYTHON VOOR MICROCONTROLLERS
BLOEDDRUKMETERS WANDELEN EN FIETSEN De beste apps voor een leuk rondje IN WEARABLES
Meten met vele maten
Workshop
KOMOOT
15 TIPS VOOR TV-KIJKEN OP DE CAMPING
02107
8 718226 107190 29e JAARGANG | JULI/AUGUSTUS 2021
€ 9,95
TAREK MUSA, MUSIC PRODUCER.
TRUE WIRELESS. INCREDIBLE SOUND. MAAK KENNIS MET DE NIEUWE PI7 TRUE WIRELESS HOOFDTELEFOON.
BOWERS-WILKINS.NL
VOORWOORD
Voorwoord
Thuisklimaat Nu ik al ruim een jaar vrijwel volledig thuiswerk, vind ik het natuurlijk belangrijk dat dat zo comfortabel mogelijk gaat. Qua ergonomie is alles dik in orde, met een flink scherm, een goede bureaustoel en sinds enige tijd zelfs een zit-stabureau. Aangezien ik geen koffie drink, vond ik het wel gepast om mijn thuiswerkvergoeding uit te geven aan een comfortverhogend product. Echt, ik kan het iedereen aanraden! Inmiddels ben ik aangekomen bij het binnenklimaat, want daar viel ook nog wel het een en ander aan te verbeteren. Ik heb de logeerkamer tot thuiswerkplek gebombardeerd. Sinds we in dit huis wonen hebben we de radiatoren in de slaapkamers nooit gebruikt. Afgelopen winter werd het duidelijk dat die ondertussen waren dichtgeslibd. Gelukkig kregen we ze vrij eenvoudig weer aan de gang en konden we weer warm werken op de bovenetage. Ondertussen had ik al meerdere keren berichten gelezen over hoge CO2- en fijnstofconcentraties in scholen en kantoren. Maar hoe zou dat in mijn thuiskantoor zitten? De verschillende luchtreinigers die ik heb getest geven meestal een groen lampje, logisch ook, want het raam staat meestal op een kiertje. Maar hoe zit het nu echt met de diverse waardes? Je kunt natuurlijk vrij prijzige kastjes kopen die dat allemaal meten, maar zelf maken is veel leuker! Dankzij relatief betaalbare en betrouwbare sensoren, een Arduino en wat geprogrammeer, is dat heel goed mogelijk. Hoe? Dat lees je in dit nummer. Ik heb al de eerste verbeteringen zoals een ledschermpje en batterijvoeding op mijn wensenlijstje staan. Nu nog op zoek naar een betaalbaar aircosysteem, hoewel ik waarschijnlijk achteraan in de gigantische wachtrij van de installateurs kan aansluiten. Misschien dat ik een extra werkplek in de tuin moet inrichten. Het gaat toch niet zo zijn als met je thuisnetwerk, dat je thuiswerkplek ook nóóit af is … Ach, tijdens of na deze zomer kunnen we hopelijk weer wat vaker naar kantoor. Veel leesplezier!
Jeroen de Jager Hoofdredacteur jeroen@computertotaal.nl
|
J U L I /A U G U S T U S 2 0 2 1
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
|
3 |
N U M M E R 7/ 8 2021
20
KNUTSELEN MET BORDJES
Knutselen
Je wilt aan de slag met een Raspberry Pi of een microcontrollerbordje voor je smarthome. Hoe pak je dat slim aan?
22
MASTERCLASS LUCHTKWALITEIT METEN
Baas in eigen smarthome
Eigenlijk zou iedereen een luchtkwaliteits-
Hoewel slimme spullen voor veel gemak kunnen zorgen, lijkt het af en toe wel alsof niet jij de baas bent, maar de leverancier van bijvoorbeeld je lampen. Een zelfgebouwd systeem opent mogelijkheden voor totale controle.
ENTER
monitor in huis moeten hebben. In deze masterclass maken we er zelf eentje en koppelen die aan Home Assistant.
6
TIPS & TRUCS Wandel- en fietsapps
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten,
Smartphone-apps waarmee je de mooiste
cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles
plekjes van ons land ontdekt.
114
wat langs is gekomen, viel dit ons het meeste op. Is dát even lekker binnenkomen!
WORKSHOP Komoot Met de app Komoot geniet je van wandel- en fietstochten van anderen (of van jezelf). 118
BLOEDDRUKMETERS
HUAWEI VERSUS VS
bles binnenkort ook bloeddrukmeters? 122
Hoe vergaat het Huawei nu het wantrou-
TIPS & TRUCS Tv-kijken op de camping
wen tussen de Westerse wereld en China
Kijk live-uitzendingen op je vakantieadres
78
via een gewone tv of door te streamen. 136
snel toeneemt?
|
Volgen er na hartslagmeters in onze weara-
4 |
INHOUD
38
58
We bouwen een retroapparaat dat de audio
In deze aflevering gaan we aan de slag met
van YouTube-video’s afspeelt.
de ontwikkelomgeving Android Studio.
44
64
BASISCURSUS RETRO YOUTUBE-AUDIOSPELER
MASTERCLASS JE EIGEN ZIGBEE-GATEWAY
BASISCURSUS MOBIELE APPS BOUWEN (DEEL 2) TEST Intel Z590-moederborden Hoe interessant is Intels elfde generatie
MASTERCLASS PROGRAMMEREN ZONDER CODE
Core-processors? Je hebt in ieder geval een nieuw moederbord nodig. Wij zochten uit wat het platform te bieden
Integreer met een Rapsberry Pi al je Zigbee-
Maak kennis met Glide, een makkelijke tool
heeft en hebben zestien verschillende
apparaten met allerlei domoticasystemen.
om mobiele apps te maken.
Z590-borden in huis gehaald voor een vergelijking.
52
70
Apple HomeKit bundelt allerlei smarthome-
Met MicroPython programmeer je Python
gadgets, maar ondersteunt lang niet alles.
op microcontrollers zoals de Raspberry Pi
Gelukkig is er het hobbyproject Homebridge.
Pico en de BBC micro:bit 2.
MASTERCLASS KOPPEL HOMEBRIDGE & HOMEKIT
104
MASTERCLASS MICROPYTHON
SHORTLIST Campinggadgets BASISCURSUS Schijf klonen
Meer mensen dan ooit vieren vakan-
QUICK FIX
Maak een veilige back-up door het klonen van je besturingssysteem of harde schijf. 142
BASISCURSUS Cv in Word Stap voor stap een stijlvol en opvallend cv maken in Microsoft Word.
150
BASISCURSUS Windows slipstreamen Automatiseer je Windows-installatie.
tie in eigen land. Met name campings
STOP VRIENDENSUGGESTIES IN FACEBOOK
102
GMAIL IN OULOOK.COM
140
METAGEGEVENS IN VERKENNER
148
TEKST SAMENVOEGEN IN EXCEL
158
VRAAG & ANTWOORD
174
KIJKEN, KIEZEN, KOPEN Bluetooth-speakers
178
160
en vakantieparken zijn enorm in trek. Welke gadgets mogen tijdens jouw welverdiende vakantie niet ontbreken? 126
REVIEWS HARDWARE
88
BASISCURSUS Bestanden delen via de cloud
SOFTWARE
93
Overal toegang tot je bestanden? Gebruik
APPS
98
een clouddienst of maak een privé-cloud. 168
GAMES
|
J U L I /A U G U S T U S 2 0 2 1
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
100
|
5 |
ENTER
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles wat langs is gekomen, viel ons dit het meest op. Is dát even lekker binnenkomen!
De beste nieuwe techproducten van het afgelopen jaar krijgen een Tech Award. Sinds 2017 geven de tech- en gamemerken van Reshift ook Tech Awards Hotlists aan een select aantal veelbelo-
COMPUTER
TECH AWARDS HOTLIST
Apple iMac
Eindelijk is er weer een écht nieuwe Apple iMac. De modellen van de afgelopen jaren waren natuurlijk goed, maar qua uiterlijk inmiddels wel gedateerd. En omdat Apple vorig jaar aankondigde dat het Intel-processors in zijn Macs gaat verruilen voor eigen rekenchips, keek de techwereld reikhalzend uit naar een Mac met Apples M-processor. Die is er nu, in drie uitvoeringen. Alle drie gebruiken ze de M1-processor uit de MacBook Air en Pro van vorig jaar, die aanzienlijk betere prestaties levert dan Intels Core-chips. De iMac valt ook op met zijn vernieuwde ontwerp, dat 50 procent dunner is dan zijn voorganger. Apple biedt de all-in-one-computer nu bovendien in zeven kleuren aan en heeft de luidsprekers, microfoons en Full-HD-webcam verbeterd. De iMac heeft verder smallere randen rond het scherm, dat overigens gegroeid is van 21 naar 23,5 inch. Het display oogt erg scherp dankzij de resolutie van 4480 bij 2520 pixels. De iMac bevat vier usb-c-poorten, waarvan maximaal twee thunderbolt 4 ondersteunen. Het apparaat heeft 8 GB werkgeheugen en een ssd van 256 of 512 GB. De computer is voorzien van macOS en krijgt jarenlang updates. Apple biedt de nieuwe iMac sinds half mei aan vanaf 1449 euro.
|
6 |
vende producten. Een product hoeft voor een Hotlist nog niet getest te zijn door de redactie, wat bij een Tech Award wel het geval is.
ENTER
COMPUTER
ZEG ’NS AAAPU
AMD GAAT RYZEN 5000G-APU’S VERKOPEN AMD heeft zijn nieuwe Ryzen 5000G-
COMPUTER
serie van apu’s met een Vega-gpu
LG’S VEDERLICHTE GRAM-LAPTOPS
uitgebracht. Dit zijn processors met een geïn-
Hopelijk niet g(r)ammel
tegreerde grafische chip. De eerste computers met deze processors zijn net te koop en AMD gaat de apu’s later dit jaar ook los verkopen aan consumenten. Zo kun je een apu in je zelfbouwcomputer plaatsen. Verkoopprijzen maakt het bedrijf pas later bekend. Details over de processors – zes in totaal – zijn al wel gedeeld. Ze zijn gebaseerd
Interessant nieuws: LG keert na
gram op de weegschaal. Dat is voor alle
op de Zen 3-architectuur, die betere prestaties
jaren van afwezigheid terug op de
modellen honderden grammen minder
biedt dan AMD’s voorgaande Zen 2-archi-
Nederlandse laptopmarkt. De Gram-
tectuur. De goedkoopste en eenvoudigste is
laptopserie die het bedrijf al jaren in het
De laptops draaien op Windows 10,
de Ryzen 3 5300, die beschikt over RX Vega
buitenland verkoopt, is sinds eind mei
hebben een ssd van 512 GB en een Intel
6-graphics. Dan is er de Ryzen 5 5600 met RX
ook hier beschikbaar.
Core i5- of i7-processor. Het 14inch-model
Vega 7-graphics. De sterkste apu is de Ryzen
dan gebruikelijk.
Het gaat om de drie nieuwste model-
heeft een 72Wh-accu en 8 of 16 GB werk-
len, de Gram 14, 16 en 17. Die hebben – je
geheugen. In de grotere modellen vind je
De processors komen beschikbaar als G-
raadt het al – schermen van 14, 16 en 17
een 80Wh-accu en 16 GB werkgeheugen.
uitvoering en als GE-variant. Die laatste heeft
inch. Dankzij de behuizing van magne-
De Gram 14 start bij 1249 euro, voor de
een lagere kloksnelheid en lagere tdp (stroom-
siumlegering zijn de laptops bijzonder
Gram 16 betaal je minimaal 1499 euro
verbruik), en wordt daarom vermoedelijk goed-
licht. De 14inch-variant weegt slechts
en de Gram 17 start bij 1599 euro. Op
koper. Onder meer HP en Dell verkopen sinds
999 gram, de 16inch-uitvoering 1190
www.computertotaal.nl lees je een uit-
kort computers met de Ryzen 5000G(E)-apu’s.
gram en de 17inch-versie noteert 1350
gebreide recensie van de LG Gram 16.
5700 met RX Vega 8-graphics.
Het nut van het aanleggen van een glasvezelnetwerk waar andere partijen dat al hebben gedaan of nog aan het doen zijn, ontgaat mij.
ECHT GEZEGD
Foto: T-Mobile
|
J U L I /A U G U S T U S 2 0 2 1
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
Zegt de CEO van T-Mobile Nederland, Søren Abildgaard, over de uitrol van glasvezel in Nederland. T-Mobile gaat via het nieuwe bedrijf Open Dutch Fiber alleen glasvezel aanleggen op plekken waar dat nog niet ligt.
|
7 |
ENTER
TIJDLIJN
CHIPTEKORTEN STEEDS NIJPENDER Het handjevol fabrieken dat uiteenlopende
produceren. Het gevolg: er worden minder chips
productlanceringen (deels) uit of loopt de wacht-
soorten microchips levert, kan de vraag
geproduceerd dan autofabrikanten en makers
tijd voor producten op.
van smartphones, laptops, routers, videokaarten
niet meer aan. Door de coronacrisis is de vraag naar thuis-
en gameconsoles nodig hebben.
Omdat het produceren van de microchips zeer specialistisch is, kan de productie de komende
Zonder die chips kan een product niet afge-
tijd nauwelijks vergroot worden. En dus houden
corona-uitbraken
maakt worden. En dus komen fabrieken steeds
de chiptekorten nog wel even aan. We zetten de
of natuurgeweld minder konden of kunnen
vaker tijdelijk stil te liggen, stellen bedrijven
belangrijkste gebeurtenissen naast elkaar.
werkapparatuur groter dan ooit, terwijl een paar
fabrieken
vanwege
2 APRIL 2021 FOXCONN, DE GROOTSTE ELEKTRONICAPRODUCENT TER WERELD, VERWACHT 10 PROCENT MINDER PRODUCTEN TE KUNNEN LEVEREN VANWEGE DE CHIPTEKORTEN. FOXCONN PRODUCEERT O.A. VOOR APPLE, HP EN MICROSOFT.
8 APRIL 2021 PROVIDERS MOETEN INMIDDELS TOT ZESTIG WEKEN WACHTEN OP NIEUWE ROUTERS, OMDAT FABRIKANTEN ER NIET GENOEG KUNNEN PRODUCEREN.
13 APRIL 2021 INTEL WIL MEERDERE BESTAANDE CHIPFABRIEKEN AANPASSEN OM EIND 2021 AUTOCHIPS TE KUNNEN PRODUCEREN. AUTOMERKEN STAAN HIERVOOR IN DE RIJ.
15 APRIL 2021 TSMC WAARSCHUWT ALS GROOTSTE CHIPFABRIKANT DAT DE TEKORTEN TOT IN DE LOOP VAN 2022 ZULLEN AANHOUDEN.
3 MEI 2021 INTEL-CEO PAT GELSINGER ZEGT TEGENOVER HET TV-PROGRAMMA 60 MINUTES DAT DE CHIPTEKORTEN NOG EEN PAAR JAAR AAN ZULLEN HOUDEN.
12 MEI 2021 SAMSUNG HEEFT DE RELEASE VAN DE GALAXY A52 EN A72 IN VEEL LANDEN UITGESTELD VANWEGE PRODUCTIETEKORTEN. DE TOESTELLEN ZIJN WEL IN NEDERLAND TE KOOP.
C I J F E R TJ E
> $ 9 MILJARD Heeft Epic Games in twee jaar verdiend aan zijn game Fortnite. Dat blijkt uit vrijgegeven rechtbankdocumenten in een rechtszaak tussen Apple en Epic Games.
COMPUTER
Gigantisch GIGABYTE LANCEERT AORUS-DESKTOPS Gigabyte gaat zijn Aorus-desktop-pc’s in
van automaker Tesla. Beide desktops maken
In de Model X vind je een 850watt-voeding,
Nederland verkopen. En om met het slech-
gebruik van een Nvidia GeForce RTX 3080-gpu
dezelfde ssd’s en 16 of 32 GB werkgeheugen.
te nieuws te beginnen: de fabrikant maakt pas
en draaien op een Intel Core i9 (11900K) of AMD
Deze grotere desktop-pc (58liter-ontwerp) heeft
later bekend wanneer de computers uitkomen
Ryzen 5900X.
een 360mm-waterkoeler en een glazen zijkant
en wat ze gaan kosten. De eerste Aorus-modellen in Nederland worden de Model S en X. Deze naamkeuze is geleend
|
8 |
De Model S is voorzien van twee ssd’s (1 en
met RGB-verlichting. De Model S heeft een com-
2 TB), heeft een 750watt-voeding en 32 GB
pactere behuizing van 14 liter en zou ook wat
werkgeheugen.
stiller moeten zijn.
ENTER
JEROEN BOER ZIET DOOR DE BOMEN ZIJN SLEUTELBOS WEER
Je zou kunnen zeggen dat Apple er laat bij is. Toch zie ik AirTag wel een succes worden. Grote concurrent Tile wordt alleen gedetecteerd door smartphones waarop de Tileapp is geïnstalleerd. Voor AirTag zijn alle iOS-apparaten onderdeel van het trackingnetwerk. Apple lijkt ook goed nagedacht te hebben over de privacy. Alleen jammer dat er geen gaatje in zit, waardoor je ook nog een sleutelhanger nodig hebt voordat ie aan je sleutelbos kan.
JORIS PETERSE IS BEVREESD VOOR GIJZELSOFTWARE
Voor dit soort hebbedingetjes is toegankelijkheid van groot belang. Allereerst qua prijs. Dat lijkt wel snor te zitten. Maar de AirTags moeten overal en met ieder apparaat werken, en daar loopt het spaak. AirTags werken alleen met Appleapparatuur en op het moment van schrijven doet de webinterface het nog niet. Hiermee lijkt Apples primaire doel om je met AirTags steeds meer te gijzelen in het dure Apple-ecosysteem.
LORENZO JEPMA
REDDING OF HEBBEDING?
Apple AirTag Raak jij ook weleens je sleutel, portemonnee of andere spullen kwijt? Dan kun je al jaren een van de vele bluetooth-trackers kopen om aan je bezittingen te hangen. In de bijbehorende app zie je vervolgens waar de tracker zich bevindt. Dat werkt vaak prima, al kan de nauwkeurigheid beter. Apples eerste tracker – de AirTag – claimt de oplossing te hebben met zijn ultrawidebandchip. Die dient als aanvulling op de bluetooth-functionaliteit en moet nauwkeurigere locatiebepaling mogelijk maken. Een AirTag kost 35 euro, is wateren stofdicht en zou ‘langer dan een jaar’ meegaan voordat je de accu moet vervangen. Uiteraard werkt de tracker alleen met Apple-apparatuur. Nog voor de lancering is er al veel ophef over de privacy: kun je met een AirTag stiekem iemand volgen? En los daarvan: is de AirTag een redding voor sloddervossen of slechts een geinig hebbedingetje?
|
J U L I /A U G U S T U S 2 0 2 1
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
MAG IK EFFE EEN TILE'TJE?
Nu Apple met een Tile-achtig product op de markt komt, blijkt dit soort apparatuur opeens een belangrijk hebbedingetje te zijn. Maar waarom loopt iedereen en zijn moeder nu al niet rond met Tiles, gebundeld aan alles wat hun dierbaar is? Is dat het vertrouwen van mensen in Apple dat alles goed zal gaan werken? In samenwerking met een plaatsje voor de AirTag in het Apple-ecosysteem? Het blijft echter de vraag of mensen de AirTag daadwerkelijk gaan blijven gebruiken. Ook al is het van Apple.
JEROEN DE JAGER VERLIEST ALLEEN AF EN TOE Z'N VERSTAND
Los van het feit dat ik de nieuwe AirTags heel sympathiek vind en Apple het hele systeem eromheen goed voor elkaar heeft, kan ik nog niet bedenken waarom ik dit nodig heb. Een tas, sleutel of iets anders fysieks ben ik sinds mijn puberteit niet meer kwijtgeraakt. Goede ideeën en herinneringen (steeds vaker) wel, maar daar helpt een AirTag weer niet bij.
|
9 |
ENTER
MAY THE FORCE BE WITH YOU DAAN DOEDENS, SITH GERAMD MET Z’N ZWAARD
Als je dan toch tegen de Sith gaat strijden, kun je dat maar beter doen met een lichtzwaard! En dan niet eentje van speelgoed, maar een echte. Nou ja … we weten nog niet precies
Techproblemen vragen een techoplossing! En in ons dagelijks techleven komen we vaak leuke nieuwe initiatieven tegen. En de prijs? Die maakt niet zo veel uit als het een geniaal idee is.
hoe hij werkt, maar zo hoort een lightsaber eruit te zien. Hij is gemaakt door Disney en moet ergens in 2022 klaar zijn. www.tiny.cc/lichtzwaard
BIJZONDERE WEBCAM LORENZO JEPMA, HEEFT OOG VOOR PRIVACY
Dit prototype van een wel heel opvallende webcam is in het leven geroepen om ons te doen nadenken over onze privacy. Bedrijven als Google en Amazon houden ons dankzij smarthome-producten in de gaten. Dit oog is een expliciete visualisatie van dat gegeven. Het apparaat ziet er niet alleen uit als een oog, het beweegt ook als een oog. Inclusief knipperen! www.marcteyssier.com/projects/eyecam
DATALEK-ZOEKMACHINE
HANDSFREE BANKHANGEN
JORIS PETERSE, DOET EEN FACEBOOKJE OPEN
JEROEN DE JAGER, KIJKT VANUIT ZIJN ONDERBUIK
Het is weer eens goed mis bij Facebook.
Tablets zijn ideaal om films en series op te
Deze keer met een enorm datalek dat een
kijken in bed of op de bank. Probleem is al-
half miljard(!) gebruikers treft. Van Face-
leen dat je dan je tablet vast moet houden.
book hoef je geen actie te verwachten, dat
De Tstand 2 doet dat voor je en kan ook als
doet alsof er niks gebeurd is. Dus is het zaak
bureaustandaard fungeren. Deze moet ik
om zelf na te gaan of je gestolen gegevens
natuurlijk grondig binge-testen! De prijs van
in gelekte databestanden zitten. Dat kun je
rond de 100 dollar valt wel zwaar op de maag.
handig nagaan met Firefox Monitor.
Wel is er 40% korting voor wie er vroeg bij is.
https://monitor.firefox.com
www.tstand.com
TOCH 2-KNOPS-NAVIGATIE JEROEN BOER, IS GEEN MAN VAN GROTE GEBAREN
In Android 9 kwam Google, naast 3-knopsnavigatie, met 2-knops-navigatie met een gebaar om je draaiende apps te zien. In latere versies ontbreekt dit vaak door de toevoeging van gebaarbesturing. Met de app Fluid Navigation Gestures kun je een veeggebaar onder de thuisknop van de 3-knops-navigatie plakken, zodat je weer kunt vegen voor het app-overzicht zonder andere lastige gebaren. www.tiny.cc/fnges
|
10 |