JAARGANG 26 | SEPTEMBER 2017 | EDITIE 9 | € 6,95
TEST
R N w ... IS SLECHTS
HÉT ANT WO ORD OP AL JE TECH-VRAGEN
GRAFISCHE KAARTEN
Voor gamen in Full HD
HET BEGIN!
PAS OP JE DIGITALE VEILIGHEID BLIJF RANSOMANTIVIRUS WACHTWOORDEN VEILIG(ER) WARE VOOR OP JE ROUTER? SLIM BEHEREN INLOGGEN WORKSHOP
TEST
BASISCURSUS
ZET FACEBOOK OP CRASHDIEET
SMARTPHONECAMERA’S
SLIMMER OPSLAAN IN DROPBOX
Haal zoveel mogelijk privé-gegevens weg
Haal meer uit je cloudopslag
10 SOS-APPS ALTIJD EN OVERAL SNEL OP DE HOOGTE
Ons idee voor de hardcore gamer Voor de ultieme beleving van je game hebben we een Curved Gaming Monitor ontwikkelt die de natuurlijke beweging van je ogen optimaal benut met een radius van 1800 mm. De eerste curved QLED monitor met een supersnelle responstijd van 1 ms MPRT en Quantum Dot technologie voor een nog breder, realistischer kleurenpalet. Dankzij de vernieuwingsfrequentie tot 144 Hertz geniet je van een extreem soepele gameplay. Alles
Play curved. Rule the game.
komt tot leven met onze nieuwe Curved Gaming Monitor. Ontdek Curved Monitor op samsung.com
QLED C27FG70
VOORWOORD
Voorwoord
Digitale veiligheid Digitale veiligheid is een hot item. Er wordt veel over gesproken en we merken dat artikelen hierover goed worden gelezen. Digitale veiligheid vinden we belangrijk. En tegelijkertijd sussen we onszelf in slaap omdat we liever met leukere dingen bezig zijn. Want net als back-ups maken, je pensioen regelen, stoppen met drinken en plintjes leggen, is je digitale veiligheid eigenlijk niet zo leuk. Want wil je digitaal veilig zijn, dan moet je bepaalde dingen wel en andere dingen niet meer doen. Zoals die back-ups wél netjes maken, dat is zeg maar het plintjes leggen van het computerleven. Je moet meerdere keren back-uppen én opslaan op meerdere plekken. Want makers van ransomware zijn gehaaid. Logisch, want we doen steeds meer belangrijke zaken online. Komt ransomware jouw computer binnen en kun je niet meer bij je bestanden? Dan is de kans groter dan ooit dat je gaat betalen. Want je kunt niet meer verder met je leven … Vind je dat ik overdrijf? Ga maar eens in een ruimte zitten waar de wifi het niet lekker doet en de 3G- of 4G-ontvangst ook niet al te best is. Gegarandeerd dat daar het gesprek (langdurig) over gaat, en dan ben je nog niet eens gehackt en zijn je gegevens ook niet versleuteld. Nee, voor je digitale veiligheid moet je wel wat doen. Blijvend. Maar gelukkig zijn er veel automatische hulpmiddelen die je kunt gebruiken. Zoals goede beveiligingssoftware en de nieuwste updates voor al je hard- en software. Zelfs de opslag van je wachtwoorden kun je automatiseren. Daar zit wel een gevaar in, omdat zulke wachtwoord-kluizen – zeker als ze online staan – een geliefd doelwit zijn voor kwaadwillenden. Daarom kun je maar beter een goede gebruiken. Dit nummer van Computer!Totaal staat boordevol tips voor je digitale veiligheid. En het zal zeker niet de laatste keer zijn dat we er aandacht aan besteden. Ik ben zo blij dat in mijn huis de plintjes al liggen. Alleen vrees ik dat ik in mijn digitale huis nooit uit ben gelegd … Veel veilig leesplezier!
Jeroen de Jager Hoofdredacteur jeroen@computertotaal.nl
SEPTEMBER 2017
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
3
NUMMER 9 2017
Wannacry is slechts het begin!
PAS OP JE DIGITALE VEILIGHEID
Het aantal kwetsbare apparaten dat we dagelijks gebruiken, neemt in rap tempo toe. Beveiliging is nu dus veel meer dan alleen een antiviruspakket op je Windows-pc installeren – en is ook lang niet meer zo eenvoudig ...
ENTER
6
Workshop FACEBOOK ZONDER AFLEIDING 74
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles
Wil je je Facebook-account wel houden,
wat langs is gekomen, viel dit ons het meeste
maar zo minimalistisch mogelijk? We laten
op. Is dát even lekker binnenkomen!
je zien dat je met een kaal profiel toch alle functies van Facebook kunt gebruiken.
Basiscursus SLIMMER IN DROPBOX Basiscursus
REKENINGEN DELEN
Dat je in de cloudopslagdienst Dropbox je bestanden kunt opslaan … dat wist je al, maar kende je deze handige functies én toegevoegde extraatjes al?
Tips & Trucs 15 WEBCAMTOEPASSINGEN
84
Het is hartje zomer en dat betekent dat er weer heel wat geld wordt uitgegeven op
Infographic SOCIAAL NEDERLAND
72
de terrasjes in ons land. Met deze diensten
4
90
98
Van eventjes videobellen via de webcam met de andere kant van de wereld kijken we
voorkom je dat jíj altijd degene bent die
Welke sociale media gebruiken Nederlan-
niet meer op. Maar er kan veel meer met die
betaalt.
ders vooral en waar gebruiken we het voor?
webcam dan visueel koffieleuten!
INHOUD
30
SHORTLIST BEVEILIGINGSHARDWARE
20
ANTIVIRUS OP JE ROUTER?
Bij beveiliging denk je vaak aan software,
Is antivirussoftware op je router de heilige
maar er is genoeg fysieke beveiliging zoals
graal om al je apparatuur in je thuisnetwerk
speciale schijven, camera’s en routers.
te beveiligen, of een marketingtruc om je door middel van bangmakerij geld af te troggelen?
Test GRAFISCHE KAARTEN VOOR GAMEN IN FULL HD
Wat voor grafische kaart heb je nodig voor gamen op je full-hd-scherm, en wat
34
kost dat? Wij hebben uit de huidige gene-
15 TIPS VOOR VEILIG INLOGGEN
ratie grafische kaarten een voorselectie gemaakt en deze kaarten getest.
Met een paar simpele trucjes zorg je niet
27
64
alleen dat al je accounts potdicht zitten,
BLIJF RANSOMWARE VOOR
maar ook dat je er zelf makkelijker in komt.
Het lijkt steeds vaker voor te komen: ransomware. Hoe wapen je jezelf tegen
39
dit soort gijzelsoftware en wat doe je als je
WACHTWOORDBEHEERDERS
onverhoopt slachtoffer wordt?
We roepen al jaren dat een wachtwoord-
Test SMARTPHONECAMS
110
manager onmisbaar is. Maar wat kan een
Welke goede smartphone is de béste
wachtwoordmanager precies? En waarop
vervanger van je verouderde camera?
baseer je je keuze?
We vergelijken de smartphones met de beste camera’s aan boord.
QUICK FIX
Basiscursus CHATBOTS
104
Steeds meer dienstverleners zetten een chatfunctie in als aanvulling op de telefo-
WEET WAT ER VERSTUURD WORDT
80
VRAAG & ANTWOORD
126
Doe het zelf: ELASTISCHE ORGANIZER
130
nische klantenservice. Maar wat kun je zelf eigenlijk met chatbots?
Tips & Trucs 10 SOS-APPS
116
Dankzij de smartphone kunnen instanties veel gerichter personen in een bepaald gebied alarmeren. Welke tien nood- en alert-apps mogen niet op jouw smartphone ontbreken?
Workshop GOOGLE AUTODRAW
REVIEWS HARDWARE
46
SOFTWARE
51
Met Google AutoDraw kan íedereen mooi
APPS
56
tekenen. Dankzij kunstmatige intelligentie
GAMES
58
120
herkent AutoDraw wat jij tekent en geeft het suggesties op basis van jouw schetsen.
SEPTEMBER 2017
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
5
ENTER
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles wat langs is gekomen, viel ons dit het meeste op. Is dát even lekker binnenkomen!
WETGEVING
INSTAZEEF
EU INTERNETFILTER
Internet en auteursrecht, het blijft een zorgenkindje. Beleidsbepalers weten het copyright nog altijd niet te versoepelen en moderniseren voor het huidige internettijdperk. In Brussel wordt er ook weer gewerkt aan een nieuw auteursrechtplan. De Europese Commissie heeft uit de koker van rampzalige ideeen het plan getrokken om álle inhoud van gebruikers die geüpload wordt, verplicht te scannen op auteursrecht. Bijvoorbeeld alles dat je op Facebook, Soundcloud, YouTube en noem maar op zet. Zo’n internetfilter is problematisch. Technisch gezien, maar ook wettelijk. Want hoe herkent zo’n uploadfilter legitiem hergebruik? Hoe zit het met je opgenomen filmpje waarbij op de achtergrond in de verte muziek hoorbaar is? Hoe dan ook, het heeft behoorlijk de potentie om je uitingsvrijheid te beperken. Het plan lijkt dan ook een een-opeen-kopie van het wensenlijstje van de au-
Abonnementscamera
Nest Cam IQ
teursrechtlobby. Verschillende werkgroepen
Nest biedt een nieuwe beveiligings-
het totaalplaatje vangt de Nest Cam IQ nu
moeten nog stemmen over het plan en hope-
camera: de Nest Cam IQ. Die volgt de
ook een 4K close-up van hetgeen de bewe-
eerdere Nest Cam en Nest Cam Outdoor op
gingssensoren triggerde. De camera ziet
en kan in 4K opnemen. Interessant is dat de
daarnaast het verschil tussen mens en dier
camera niet constant beelden in zo'n hoge
of bewegend object, en zoomt in het geval
resolutie schiet. Dat zou namelijk veel te veel
van een persoon specifiek in op het gezicht.
opslagruimte in beslag nemen. Het camera-
Je krijgt bij de Cam IQ persoonsmeldingen.
beeld is nog altijd full hd (1080p), waarbij de
Met een abonnement op Nest Aware (vanaf
4K-mogelijkheden benut worden om extra
10 euro per maand) verbeter je dit met
scherp in te kunnen zoomen. Zodra de ca-
bekend-gezicht-meldingen, zodat je weet
mera beweging opmerkt, krijg je daarvan
of het bijvoorbeeld een gezinslid of een
een melding binnen op je smartphone. Naast
onbekende is. De Nest Cam IQ kost 349 euro.
lijk wordt het idee snel weer ingetrokken.
6
BEVEILIGING
ENTER
VREEMD
De tweets vallen niet ver van de boom @PopulairePopulier Wanneer je het Twitteraccount @Tree WatchWUR ziet, dan zie je dat degene achter het account niet heel veel boeiende ervaringen deelt. Suffe profielfoto ook van een boomstam en wat elektronica. Minder saai wordt het als blijkt dat het om een ‘pratende boom’ gaat, die op de campus van Wageningen staat. De dertigjarige populier is, zoals de SMARTPHONE
profielfoto al verraadde, volgeplakt met aller-
OUDERWETS DE IPHONE GEKLOOND
lei sensoren. De metingen hiervan worden gedeeld op het Twitter-account. Zo valt via het account te volgen hoe gezond de boom is, of hij groeit en zelfs of de plant water nodig
ONEPLUS 5 GEPRESENTEERD
heeft. Er zit ook een praktisch wetenschappe-
De OnePlus 5 is de opvolger van de
ondersteuning voor alternatieve roms.
lijk haakje aan de twitterende populier. Zo kan
3T, en slaat het getal 4 over omdat
De dubbele camera aan de achterkant
er bijvoorbeeld gemeten worden wat de in-
Chinezen dat associëren met de dood.
van de 5 werkt hetzelfde als die op de
vloed van klimaatverandering is op verschil-
We vinden de 5 vooral lijken op de
iPhone 7 Plus: hij biedt optische zoom
lende boomsoorten en verschillende regio’s.
Apple iPhone 7 Plus, al heeft de One-
en een vervagingseffect dat de voor-
Plus-telefoon (gelukkig) gewoon een
grond scherp houdt. De OnePlus 5 ver-
koptelefooningang. Zelfs de marketing-
schijnt in twee uitvoeringen: grijs met
campagne, waar lange rijen voor win-
6 GB werkgeheugen en 64 GB opslag-
kels (zelfs in Amsterdam) aan te pas
geheugen, en zwart met een overdreven
kwamen, was afgekeken. Verder is de
8 GB ram en 128 GB opslag. De prijzen
OnePlus 5 voorzien van een Snapdra-
bedragen respectievelijk 499 en 559
gon 835-processor, 3300mAh-accu met
euro, waarmee de OnePlus 5 opnieuw
snelladen via usb-c en nagenoeg kale
duurder is dan zijn voorgangers. De
Android 7.1-software. Net als bij vorige
OnePlus 5 is alleen te koop via OnePlus’
smartphones belooft OnePlus goede
webshop.
Je wachtwoord regelmatig veranderen is een slecht advies. SEPTEMBER 2017
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
ECHT GEZEGD Rejo Zenger, onderzoeker bij Bits Of Freedom, stelt dat de prioriteit bij wachtwoorden moet liggen bij het zorgen voor een uniek, sterk wachtwoord. Het liefst met een wachtwoordmanager. Bij regelmatig wijzigen zullen mensen ze sneller vereenvoudigen.
7
ENTER
C I J F E R TJ E
GADGETS
HEY IALEXA!
SIRI WORDT LUISTERENDE BEDIENDE Apple komt, na Amazons Echo
heeft strenge privacyvoorwaarden en
en Googles Home, ook met een
weet daarom minder van gebruikers,
slimme speaker voor in huis. De fabri-
wat ervoor zorgt dat Siri minder kan
kant koos voor een onthulling op zijn
dan concurrerende (stem)assistenten.
ontwikkelaarsconferentie
WWDC,
Apple benadrukt dat door de versleu-
en noemt hem de HomePod. De spea-
teling en anonieme gebruikers-id’s
ker heeft integratie met stemassistent
niemand weet wie wat tegen de
Siri om vragen te beantwoorden,
HomePod zegt. Zelfs Apple niet, en dat
HomeKit-domotica te bedienen en
is bij Amazon en Google wel anders.
commando’s uit te voeren. Bijvoor-
De HomePod verschijnt later dit jaar
beeld het regelen van de muziek,
in drie landen, waar Nederland niet
waar de HomePod de nadruk op legt.
bij zit. Volgend jaar komt de speaker
Apple
woofer
naar meer landen, al zegt Apple nog
ontworpen en zeven tweeters in de
niet welke. De adviesprijs is 349 dol-
speaker geplaatst, allemaal met een
lar, waarmee de HomePod fors duur-
eigen driver. Wat betreft privacy zit
der is dan de Echo (180 dollar) en
Apple in tweestrijd: de fabrikant
Home (129 dollar).
heeft
een
eigen
27 MILJARD EURO Geschat wordt dat Apple in totaal al 30 miljard dollar (27 miljard euro) aan inkomsten uit de App Store heeft opgestreken.
HARDWARE
MECHANISCH, VERLICHT EN WATER- EN STOFDICHT GAMEN
COLA-PROOF TOETSENBORD
Wie van langdurig gamen én mechanische toetsenborden houdt, moet even opletten! Corsair komt met de K68. Als je lange tijd doorbrengt achter de monitor, krijg je ongetwijfeld honger en dorst. Stoppen is geen optie. Multitasken wel, wat ertoe leidt dat toetsenborden na verloop van tijd slecht werken door oude kruimels of helemaal de geest geven nadat er een drankje overheen gegaan is. De Corsair K68 biedt uit-
GADGETS
Intel Compute Card Stickie wordt creditcard
komst. Iedere toets van het mechanische toetsenbord is beschermd met een rubbertje, hierdoor kan er geen vocht doorheen en zijn stof en kruimelresten ook minder schadelijk. Het toetsenbord heeft Cherry-knoppen, waar de harten van veel mechanische toetsenbordliefhebbers sneller van gaan kloppen. De verlichting is zelf
8
Twee jaar geleden kwam Intel
wordt in augustus uitgebracht, maar de
in te stellen. De Corsair K68 kost 100 dollar (zo’n 90
met de Compute Stick: een Win-
mogelijkheden worden al getoond
euro). Of, wanneer en voor welke prijs het toetsenbord
dows 8-computer die slechts iets groter
door fabrikanten. Zo gebruikt LG ’m om
in Nederland beschikbaar komt, is nog onduidelijk.
is dan een usb-stick. Een interessant
monitors te veranderen in all-in-one’s,
concept, maar door praktische onhan-
Sharp om slimme dunne schermen te
digheden en instaphardware een mis-
maken en Foxconn om te experimen-
baar hebbeding. Onlangs presenteerde
ten met convertibles. Dell, HP en Leno-
Intel de opvolger: de Compute Card.
vo komen later ook met producten op
Opnieuw een mini-pc met bluetooth
basis van de Compute Card, zo belooft
en wifi, maar ditmaal met dezelfde
Intel. Het bedrijf komt alvast met een
afmetingen als een creditcard en voor-
design-kit en de benodigde documen-
zien van krachtigere specificaties. Hij
tatie voor ontwikkelaars, en is van plan
verschijnt in vier uitvoeringen, waar-
de mini-pc tot tien jaar te ondersteu-
van de duurste een Intel Core i5-pro-
nen. Een ambitieuze uitspraak, al
cessor, 4 GB werkgeheugen en een
wordt er in de techindustrie wel meer
128GB-ssd heeft. De Compute Card
beloofd en niet nagekomen …
ENTER
E E R ST E R E A C T I E VA N D E R E D A C T I E
EERSTE INDRUK
Jeroen Boer print weinig en koos toch voor een dure printer
Zoals bij veel zaken is een abonnement alleen interessant als je veel afdrukt en dat doen we volgens mij juist steeds minder. Want ook als je niets afdrukt, betaal je (uiteraard) je maandtarief. En die veelprinters hebben dan weer niet genoeg aan die 300 pagina’s. Mijn probleem met afdrukken is meer dat ik het zó weinig doe, dat inkt doorgaans uitgedroogd is als ik (iets belangrijks!) wil printen. Als sporadisch afdrukker gebruik ik daarom juist een relatief dure kleurenlaser: die doet het altijd als ik hem nodig heb.
Joris Peterse principieel printerloos
Dit is wel een heel omslachtig concept voor iets dat zo simpel moet zijn! Inkt kost vrijwel niks, maar toch betalen we de hoofdprijs en komen fabrikanten met de gekste streken om er veel te veel geld aan te verdienen. Chips op cartridges die dienst weigeren na een x-aantal afdrukken, lege cartridges van een onnodige kleur of lege cartridges na een x-aantal dagen, en dan nu een abonnementsdienst. Er komt pas weer een printer naast mijn pc als de kosten laag zijn, cartridges universeel worden en hervullen gebruiksvriendelijk wordt. Ondertussen betaal ik wel
NETFLIX VAN HET AFDRUKKEN?
HP Instant Ink
voor concepten die wél werken, zoals Netflix en Spotify.
Jeroen de Jager zweert bij een kleurenlaserprinter
Voor mij geen inktprinter meer. In het verleden te veel gedoe en geklieder gehad met dure inktpatronen wisselen. Ik heb al jaren een laserprinter. Eerst zwart, later kleur. Altijd scherpe afdrukken en nooit gedoe. Daarbij komt: we printen erg weinig. Zelfs met een schoolgaand kind: die doet vrijwel al zijn schoolwerk in de cloud, via de iPad. In
Uiteraard is net als je iets wilt afdrukken je inkt op. HP denkt daar met abonnementsdienst Instant Ink de oplossing voor te hebben gevonden. Je neemt een abonnement op een aantal pagina’s per maand, waarbij je kunt kiezen tussen 50, 150 of 300 pagina’s voor 2,99, 4,99, of 9,99 euro per maand. HP zorgt er vervolgens voor dat je altijd inkt in huis hebt. Je betaalt dus per afdruk en er is geen verschil in prijs tussen een tekstpagina of een kleurenfoto. Wil je meer afdrukken, dan kun je extra pagina’s kopen. Print je een keer een maandje wat minder, dan kun je maximaal het maandvolume van je abonnement meenemen naar de volgende maand. HP vergelijkt Instant Ink zelf met diensten als Netflix, Spotify en Hello Fresh. Maar of dat nou helemaal terecht is?
de praktijk zitten we op eens per één of twee jaar een nieuwe set tonercartridges die ook nog eens best betaalbaar zijn. Daar kan geen inkt- of tonerabonnement tegenop.
Daan Doedens ziet het liefst alles Netflix
Abonnementsdiensten waarbij je (deels) onbeperkt kunt kijken, lezen of luisteren vind ik ideaal. Spotify aan, Netflix-serie op – en gaan. Het is dapper dat HP het nu met printen probeert, maar ik vraag me af of er markt voor is. Printen is niet iets dat je elke maand even vaak doet. En zelfs áls je elke maand precies 300 pagina’s print, ben je dan überhaupt goedkoper uit? Het lijkt erop dat er maar één partij echt beter van wordt, en dat is HP zelf. Leuk idee, maar voor weinig mensen echt een verbetering.
SEPTEMBER 2017
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
9
ENTER
spotlight
WIKIPEDIA ALS EEN SPELLETJE Jeroen Boer, struint het liefst de hele dag Wikipedia af Wikipedia is leuk om wat kennis op te doen en je kunt er zelfs een spelletje van maken door vanaf een artikel in x-stappen bij een
Techproblemen vragen een techoplossing! En in ons dagelijks techleven komen we vaak leuke nieuwe initiatieven tegen. En de prijs? Dat maakt niet zo uit als het een geniaal idee is.
ander artikel te komen. Extra leuk is Wikipedia: The Text Adventure, waarbij artikelen gepresenteerd worden als een ouderwetse tekstadventure, mét bijbehorende graphics. www.kevan.org/wikitext/
NONDA USB-C MINI ADAPTER Daan Doedens, verzamelt te veel adapters en dongels Door alle laptops en smartphones die op de redactie voorbij vliegen, heb ik inmiddels een indrukwekkende hoeveelheid adapters en dongels verzameld. Usb-c is de nieuwe ‘verzamelgraal’. Alle varianten zijn welkom, deze usb-c naar usb 3.0-adapter van Nonda is naast handig ook nog eens heel mooi. www.nonda.co/products/usb-c-to-usb-3-0-mini-adapter
PI DESKTOP
VOX AMPLUG 2 – BEWAAR DE VREDE, OF JUIST NIET
Jeroen de Jager, houdt van mooie kastjes De standaardkastjes voor de Raspberry Pi
Lub Snoek, ziet weleens hooivorken en fakkels
hebben een hoog sympathiek knutselge-
De Vox amPlug is ideaal als je ’s avonds op
halte. Sjiek zijn ze in ieder geval niet. Nu is
je elektrische gitaar een deuntje wilt spelen
er wel een hele mooie: de Pi Desktop. Zo lijkt
zonder de oorlog aan je buren te verklaren.
je Pi op een echte mini-pc en je kunt er ook
Het enige dat je nodig hebt is een gitaar en
een harde schijf of ssd in kwijt. De prijs van
een koptelefoon. Het is ook mogelijk om
40 à 50 euro is wel even slikken.
actieve computerspeakers aan te sluiten, waardoor de hele buurt kan meegenieten.
www.tiny.cc/pidesktop
www.voxamps.com/amplug2
ANDROID EXPERIMENTS Joris Peterse, Android-evangelist en -hooligan Heb je nog oude Android-toestelletjes liggen, of zoek je leuke speelprojectjes voor je huidige toestel? Kijk dan eens op Android Experiments, een site waarop mensen hun toestel op allerlei creatieve manieren inzetten. www.androidexperiments.com
10