10
HÉ T A N T WO O RD O P A L J E T E CH -V R AGEN
TEST
12 BROWSERS
Wat is jouw ideale surfmaatje?
TOPPRESTATIES DANKZIJ
WIFI 6 TEST 11 MESH-SYSTEMEN
BASISCURSUS
BESTANDEN DELEN
Geen gedoe meer met usb-sticks MASTERCLASS
MAKKELIJK VIRTUALISEREN
Dankzij PROXMOX VE BASISCURSUS
DE BESTE BACKUPSTRATEGIE
Verloren gegevens zijn nu echt verleden tijd WORKSHOP
SOCIAL POSTS AUTOMATISEREN
REGELGEVING
VRIJE MODEMKEUZE DÉ ROUTE NAAR JE EIGEN ROUTER!
+
DE BESTE ROUTERS
VOOR COAX, VDSL EN GLASVEZEL
Plan je Facebook- en Instagram-berichten vooruit BASISCURSUS
OPTIMAAL THUISNETWERK CHECK DE BANDBREEDTE EN DOORVOERSNELHEID
02110
15
APPS VOOR EEN HANDIGER HUISHOUDEN
8 718226 108197 29e JAARGANG | OKTOBER 2021
€ 7,75
Swift 3
LICHT, DUN EN EEN KRAAKHELDER 16" SCHERM
11e generatie Intel® Core™ i7-processor Lange batterijduur en laadt snel op 16" FHD IPS scherm dat 100% van het sRGB kleurenspectrum weergeeft Volledig metalen chassis dat slechts 1,7 kg weegt Slank design dat je makkelijk met je meeneemt
VERKRIJGBAAR BIJ:
VOORWOORD
Voorwoord
Wifi6-mesh Mijn thuisnetwerk is nooit af, en dat van jou hoogstwaarschijnlijk ook niet. Dat verkondig ik al jaren en die nieuwe wifi6-mesh-setjes maken mijn stelling wel heel makkelijk te onderbouwen. De snelheid van wifi 6 maakt upgraden heel aantrekkelijk, zelfs als je een prima werkend wifi5-mesh-systeem hebt. Voor mij wel in elk geval, hoewel het rationeel gezien geen zinnige optie is. Want een mesh-setje koop je als het goed is voor jaren. Qua snelheid kan wifi 5 nog wel even mee en de meeste internetverbindingen benutten de maximale snelheid van wifi 5 nog lang niet. Alleen als je specifieke gebruiksdoelen hebt, zul je wifi 6 écht nodig hebben. Maar als je nu nog geen mesh-setje hebt, zou ik zeker een meshset met wifi 6 aanbevelen. Er komen alleen maar meer spullen in huis die gebruik willen maken van het draadloze netwerk en met al dat videovergaderen, netflixen en gamen wordt het op een gegeven moment dringen om de beschikbare bandbreedte. En dan heeft wifi 6 nu eenmaal meer snelheid en handigheidjes te bieden. Een andere mooie upgrade van je thuisnetwerk is een eigen modem(/router). De ACM heeft uitspraak gedaan en vanaf 2022 mag je gewoon je eigen spullen gebruiken en kun je de (vaak wat beperkte) modem(/router) van je provider voortaan links laten liggen. Verschillende providers, waaronder met name Ziggo, sputterden nog tegen, maar na de meest recente uitspraak van de ACM moeten ook die overstag. In dit nummer praten we je bij en laten we alvast voor elk type aansluiting interessante ‘eigen’ modems en modem/routers zien. Wordt vervolgd dus, want je wilt echt baas in eigen thuisnetwerk blijven. Had ik al eens gezegd dat je thuisnetwerk nooit af is? Veel leesplezier!
Jeroen de Jager Hoofdredacteur jeroen@computertotaal.nl
|
O KTO B E R 2 0 2 1
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
|
3 |
NUMMER 10 2021
Het beste thuisnetwerk
Als je een internetabonnement afsluit, dan voorziet de provider je van een modem/router. Zo’n apparaat is qua mogelijkheden doorgaans best gelimiteerd en ook de wifi valt vaak tegen. Een van de oplossingen is een eigen router.
Met eigen apparatuur
ENTER
8
WORKSHOP Facebook- en Instagram inplannen
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten,
Als je Facebook en Instagram (semi)profes-
cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles
sioneel gebruikt, wil je berichten kunnen
wat langs is gekomen, viel dit ons het meeste
plannen en beheren, via één dashboard. 86
op. Is dát even lekker binnenkomen!
BASISCURSUS Bestanden delen via je netwerk Hoe wissel je bestanden uit tussen computers via je thuisnetwerk? Het is namelijk
EISA AWARDS Welke
fabrikanten
cloud.
consumenten-
92
BASISCURSUS Back-upstrategie
elektronica vallen dit jaar in de prijzen? Zes-
Iedereen weet dat je regelmatig back-ups
tig gerenommeerde media uit Europa, Azië,
moet maken. Maar wat is dan de beste
Amerika en Australië delen de felbegeerde
manier om dat te doen, en waar moet je
EISA Awards uit.
|
van
veel handiger dan via een usb-stick of de
4 |
80
specifiek op letten?
98
INHOUD
20
40
VRIJE MODEMKEUZE
Als je een internetabonnement afsluit, ver-
BASISCURSUS NETWERKOPTIMALISATIE
strekt de provider in principe een modem/
Wanneer je je internetverbinding met ande-
router. Klanten kunnen niet zomaar hun
ren deelt, kan dat de boel vertragen. We laten
eigen apparatuur gebruiken voor hun inter-
zien hoe je de bandbreedte van je verbinding
netverbinding. Maar afgelopen maand werd
controleert en de doorvoersnelheid van je
SHORTLIST Modem-routercombinaties
de knoop door de ACM doorgehakt: er komt
thuisnetwerk meet. Met deze resultaten voer
Met een eigen modem/router heb je
in 2022 vrije modemkeuze!
je eventuele optimalisaties uit.
meer controle over je netwerk. Wat zijn je opties als je wilt dat die eigen
28
router direct een ip-adres vanuit je internetprovider
TEST WIFI6-MESH-SYSTEMEN
krijgt
toegewezen?
We belichten veertien zeer diverse modem-routercombinaties.
24
Wifi-mesh-systemen zijn tegenwoordig vaak dé oplossing voor goede wifi overal in huis. Om actueel te blijven, richten wij ons dit keer specifiek op systemen met wifi 6. Welke set is de beste en welke set biedt de beste prijs-kwaliteitverhouding?
TIPS & TRUCS Huishoud-apps
QUICK FIX BETERE AUDIO IN WINDOWS 10
Met deze vijftien huishoud-apps doe je bij-
PAGINARANDEN MAKEN IN WORD
voorbeeld de boodschappen, scheid je je afval en ga je beter met je geld om.
106
POWERPOINT-PRESENTATIE INPAKKEN
MASTERCLASS Virtualiseren met Proxmox VE
WINDOWS 11-WALLPAPERS
66 90
TEST Browsers Wie op zoek is naar een goede en be-
96
trouwbare browser verdwaalt al gauw in het enorme aanbod. We vergelijken
104
de eigenschappen van maar liefst twaalf uiteenlopende browsers. Ontdek welk
Virtualisatie is een manier om meerdere besturingssystemen of meerdere versies
programma het beste aansluit bij jouw
VRAAG & ANTWOORD
126
KIJKEN, KIEZEN, KOPEN Smartwatches
130
persoonlijke wensen.
68
van hetzelfde besturingssysteem tegelijk te gebruiken. Proxmox VE is een gratis opensource-softwarepakket hiervoor.
110
BASISCURSUS Mobiele apps bouwen (deel 4) Zeker als je app al wat vordert, zul je die niet alleen virtueel, maar ook op een echt toestel willen testen. Wij laten zien hoe.
|
O KTO B E R 2 0 2 1
|
118
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
REVIEWS HARDWARE
50
SOFTWARE
55
APPS
60
GAMES
62
|
5 |
ENTER
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles wat langs is gekomen, viel ons dit het meest op. Is dát even lekker binnenkomen!
De beste nieuwe techproducten van het afgelopen jaar krijgen een Tech Award. Sinds 2017 geven de tech- en gamemerken van Reshift ook Tech Awards Hotlists aan een select aantal veelbelovende producten. Een product hoeft voor een Hotlist nog niet getest te zijn door de redactie, wat bij een Tech Award wel het geval is.
GAMING
TECH AWARDS HOTLIST
Nintendo Switch OLED De Nintendo Switch is een van de fijnste gameconsoles, met name omdat hij zowel alleen als samen,
Nintendo heeft de opslagruimte verdubbeld van 32
onderweg als thuis te gebruiken is en een gevarieerd en
naar 64 GB en de luidsprekers moeten beter klinken. Het
goed aanbod van games heeft. Omdat geen enkel product
docking station waar je de Switch OLED in zet om hem
perfect is, komt Nintendo binnenkort met de Switch OLED.
met de televisie te verbinden, is nu voorzien van een
Die is op diverse punten verbeterd, maar ook wat duurder.
RJ45-ethernetpoort. De kickstand van de console is aan-
De voornaamste wijziging is de overstap van een lcdscherm naar een oledscherm, dat kortgezegd mooiere
|
resolutie blijft verder ongewijzigd (1280 × 720 pixels).
gepast, waardoor je de Switch OLED in meer verschillende hoeken kunt plaatsen.
kleuren toont. Nintendo heeft de randen rond het scherm
De Switch OLED is vanaf 8 oktober te koop en kost
bovendien smaller gemaakt. Daardoor past er nu een
in de Verenigde Staten 350 dollar. Inmiddels is ook een
7inch-scherm in de Switch OLED, terwijl de reguliere
Nederlandse prijs opgedoken: 399 euro. De reguliere
Switch het nog met een 6,2inch-scherm moet doen. De
Switch gaat hier voor 320 euro over de toonbank.
6 |
ENTER
ACCESSOIRE
STROOM VOOR AL JE APPARATEN
DE COMPLEETSTE POWERBANKS? De nieuwe Chargeasap Flash Pro en Flash Pro Plus willen ‘de compleetste powerbanks’ worden. Chargeasap is een Australisch bedrijf dat de powerbanks tot 20 september eerst verkoopt via crowdfundingplatform Indiegogo voor 139 en 149 dollar. Uitlevering is gepland voor december, waarna de powerbanks breder verkrijgbaar zullen zijn
COMPUTER
voor 299 en 319 dollar.
NZXT-PC’S NU OOK IN NEDERLAND
De Flash Pro (Plus) heeft een grafeen-bat-
Nieuwkomer
terij met een capaciteit van 25.000 mAh. De powerbank heeft drie usb-c-poorten die respectievelijk maximaal 100, 60 en 20 watt kunnen leveren. Er is ook een usb-a-poort ingebouwd die 50 watt levert. De Flash Pro heeft
Computerfabrikant NZXT is ge-
euro (Creator). NZXT geeft drie jaar
een draadloze Qi-oplader van 15 watt inge-
start met de verkoop van vooraf
garantie op zijn computers en meldt dat
bouwd. In de Flash Pro Plus zit een Magsafe-
geconfigureerde desktop-pc’s in Neder-
elk model met de hand in elkaar is gezet
oplader van 15 watt, bedoeld voor gebruikers
land. Het bedrijf hanteert vier series
en vervolgens is getest.
van een iPhone 12 (en later). Deze powerbank
van zogeheten pre-built computers. De
De specificaties van de computers
beschikt ook over een draadloze oplader voor
Starter Series is bedoeld voor wie een
variëren – zoals de prijzen al doen ver-
een smartwatch en draadloze oordopjes.
betaalbare game-pc zoekt, de Creator-
moeden – enorm. Processors komen van
De Flash Pro (Plus) zelf laadt volgens
lijn richt zich op grafische professionals.
Intel en AMD en voor de videokaarten
Chargeasap volledig op in 70 minuten, wat
De Streaming-reeks mikt op gamers die
kiest NZXT Nvidia GTX- en RTX-kaar-
bijzonder snel zou zijn. Aan de voorzijde van
ondertussen (live)streamen. Tot slot is er
ten. Op alle computers is Windows 10
de powerbank is een 1,3inch-oledscherm ge-
de H1 Mini PC, een relatief kleine game-
geïnstalleerd. NZXT verkoopt ook (en al
plaatst dat informatie geeft over het voltage
pc. De prijzen van de computers lopen
langer) losse componenten waar je zelf
en de ampère van de aangesloten opladers.
uiteen van 999 euro (Starter) tot 3999
een computer mee kunt samenstellen.
ECHT GEZEGD We denken dat zakelijke gebruikers nog sneller overstappen naar Windows 11 dan van Windows 7 naar 10, omdat beveiliging nu nog belangrijker is. Foto: LinkedIn/ David Weston
|
O KTO B E R 2 0 2 1
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
Aldus David Weston, Microsofts directeur voor zakelijke en softwarebeveiliging, in gesprek met TechRepublic. Windows 11 heeft strengere systeemvereisten dan Windows 10, bedoeld om het besturingssysteem op verschillende manieren veiliger te maken.
|
7 |
ENTER
TIJDLIJN
DE PEGASUS-HACK Kun je je smartphone vertrouwen? Maan-
afkomstig van het Israëlische spionagebedrijf NSO
probeerden in te zetten om honderden journalis-
denlang onderzoek van 17 internationale
Group. Dit bedrijf verkoopt zijn Pegasus-spionage-
ten, (mensenrechten)advocaten, diplomaten en
nieuwsorganisaties wijst uit van niet. Zij zijn via
software aan overheden, bedoeld om terroristen
staatshoofden te hacken. Het nieuws deed veel
Amnesty International en Forbidden Stories aan
te hacken. Onderzoek wijst echter uit dat meer
stof opwaaien en zal naar verwachting nog maan-
een lijst met 50.000 telefoonnummers gekomen,
dan tien landen Pegasus ook proberen of
den blijven rondzingen. Zo begon het allemaal:
18 JULI 17 NIEUWSORGANISATIES PUBLICEREN IN SAMENWERKING MET AMNESTY INTERNATIONAL EN FORBIDDEN STORIES DE EERSTE ONDERZOEKSARTIKELEN OVER HET PEGASUS-PROJECT.
20 JULI JOURNALISTEN, ADVOCATEN EN ACTIVISTEN UIT ALLERLEI LANDEN DIE (MOGELIJK) GEHACKT ZIJN, REAGEREN GESCHOKT EN BOOS OP HET NIEUWS EN EISEN OPHELDERING.
24 JULI DE DIRECTEUR VAN WHATSAPP ZEGT DAT IN 2019 ZEKER 1400 WHATSAPP-GEBRUIKERS VIA EEN BUG ZIJN AANGEVALLEN MET NSO GROUP-SPYWARE.
25 JULI DE FRANSE PRESIDENT EMMANUEL MACRON VRAAGT DE ISRAËLISCHE PREMIER OM EEN ‘ZUIVER ONDERZOEK’ NAAR DE CLAIM DAT HIJ MOGELIJK DOELWIT IS (GEWEEST) VAN NSO GROUP-KLANTEN.
26 JULI DE OPRICHTER VAN CHATDIENST TELEGRAM – EVENEENS EEN DOELWIT – CLAIMT DAT GOOGLE EN APPLE HUN BESTURINGSSYSTEMEN BEWUST NIET WATERDICHT BOUWEN ZODAT OVERHEDEN MEE KUNNEN KIJKEN.
27 JULI AMERIKAANSE POLITICI ROEPEN PRESIDENT BIDEN OP OM NSO GROUP OP EEN ZWARTE LIJST TE ZETTEN, ZODAT HET GEEN ZAKEN MEER MAG DOEN MET AMERIKAANSE BEDRIJVEN.
COMPUTER
ZAKELIJKE ASUS EXPERTBOOK B5-LAPTOPS
Voor jou?
ASUS heeft vier nieuwe ExpertBook B5laptops aangekondigd, gericht op de zakelijke markt. De laptops hebben twee usb-c-poorten met thunderbolt4-ondersteuning om op te laden, beeld door te geven en bestanden uit te wisselen. Daarnaast beschikken de laptops over een aan-uitknop met vingerafdrukscanner, een extra ssd-slot en is Windows 10 Pro vooraf geïnstalleerd. Je hebt de keuze uit Intel Core i5- en i7-processors. De laptops hebben schermen van 13,3 inch, optioneel aanraakgevoelig en op één model met keuze uit een lcd-display of oleddisplay. Twee van de vier modellen zijn convertible, wat betekent dat je het scherm achter het toetsenbord kunt klappen.
C I J F E R TJ E
100 AANGIFTES
De webcam boven het scherm van de laptops kun je met een schuifje bedekken. Het touchpad onder de toetsen verandert indien gewenst in een digitaal numpad – een functie die ASUS NumberPad 2.0 noemt. ASUS heeft op moment van schrijven nog geen adviesprijzen van de laptops bekendgemaakt.
|
8 |
per dag ontvangt de Nederlandse politie gemiddeld van WhatsApp-fraude. Dat meldt het Openbaar Ministerie. Bij WhatsApp-fraude doet een oplichter zich voor als een contactpersoon met een nieuw nummer of heeft hij het echte telefoonnummer van de contactpersoon overgenomen. Hij of zij vraagt dan om geld, doorgaans via een betaalverzoek.
ENTER
JEROEN DE JAGER VINDT CONTROLLERS EEN DRAMA
Technisch vind ik de Steam Deck erg interessant. De grafische rekenkracht van een PlayStation 4 in je handen gaat hoe dan ook veel plezier opleveren. Alleen ben ik niet geschikt voor controllers. Ik was al een stumper op Donkey Kong en die andere Game & Watch-handhelds uit de jaren 80 en dat is er met de latere consoles niet beter op geworden. Toetsenbord en muis gaat redelijk, en gelukkig ondersteunt de Steam Deck die via het dockingstation!
JEROEN BOER IS BENIEUWD OF ALLE SPELLEN DRAAIEN
Als fan van handhelds klinkt een draagbare spelcomputer waarop je een Steam-bibliotheek kunt spelen erg goed. Hopelijk is de compatibiliteit van het op Linux gebaseerde SteamOS met Windows-spellen echt zo goed als Steam belooft. Ik ben ook benieuwd naar de besturing, want op een spelcomputer met controller speel ik op driedimensionaal vlak voornamelijk spellen als Tomb Raider. Een first-personshooter als Doom lukt mij alleen op de pc met muis en toetsenbord. Misschien is dat op de Steam Deck dankzij de combinatie van sticks en trackpads wel mogelijk.
ALLE GAMES AAN DEK
Valve Steam Deck Liefhebbers van mobiel gamen kunnen hun borst natmaken. Valve brengt in december de Steam Deck uit, een game-handheld die start bij 419 euro. Het apparaat heeft een HD-touchscreen van 7 inch, 16 GB werkgeheugen en draait op een aangepaste AMD-apu. De grafische prestaties zijn op papier vergelijkbaar met de Xbox One en PlayStation 4. De Steam Deck draait op een vernieuwde versie van SteamOS die ook geschikt is voor veel Windows-games en desktopprogramma’s. Valve belooft dat alle games draaien met minimaal 30 frames per seconde en dat de accu van de Steam Deck vier tot zes uur meegaat. De opslagruimte van 64 GB, 256 GB of 512 GB is te vergroten met een microSDkaartje. Je kunt de Steam Deck ook koppelen aan je computer en tv. Wat vindt de redactie van Computer!Totaal van de Steam Deck?
|
O KTO B E R 2 0 2 1
|
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
|
JORIS PETERSE GROOT FAN VAN STEAM
Hoewel ik niet zo’n controller-gamer ben, juich ik vanaf de zijlijn het initiatief van Valve toe. Het bedrijf zet bewonderenswaardig in op open platforms. SteamOS (dat draait onder Linux) is daar een voorbeeld van. Jij bent de baas over je eigen apparaat en de games die je er op installeert. Daar kunnen bedrijven als Nintendo nog wat van leren. Daarom hoop ik van harte dat de Steam Deck een succes wordt en als voorbeeld voor anderen zal dienen.
LORENZO JEPMA GELOOFT ER NIET ZO IN
Qua specs en uiterlijk lijkt de Steam Deck mij heel interessant. Alleen heb ik zo mijn twijfels bij de ondersteuning. In het verleden is gebleken dat Steam en het ontwikkelen van hardware niet echt goed samengaan. Producten als de Steam Machines, Link en Controller werden allemaal met veel bombarie aangekondigd. Nog niet eens halverwege de levenscycli van die producten liet Valve de productie of ondersteuning alweer vallen. Ik vermoed dan ook dat de Steam Deck daarom geen lang leven beschoren is.
|
9 |
ENTER
SLIMME GORDIJNEN JORIS PETERSE, HANGT REGELMATIG IN DE GORDIJNEN
De Switchbot Curtain is een motortje dat je aan je bestaande gordijnen hangt, zodat ze zelf open en dicht kunnen en zelfs op afstand
Techproblemen vragen een techoplossing! En in ons dagelijks techleven komen we vaak leuke nieuwe initiatieven tegen. En de prijs? Die maakt niet zo veel uit als het een geniaal idee is.
automatiseerbaar zijn. Een oplossing voor een probleem dat niet bestaat? Toch zie ik er voor vakanties wel de meerwaarde van in, om de schijn op te houden dat je thuis bent. www.switch-bot.com
VERDRAAID LEUKE HANDHELD LORENZO JEPMA, IS WEL IN VOOR EEN DATE
De Playdate is een handheld met een draaihendel als extra besturingsoptie. Deze kleine console komt met een selectie aan gratis zwart-witgames. Ontwikkelaars kunnen vrij eenvoudig via de browser hun eigen games voor dit platform ontwikkelen. De Playdate oogt voor mij als een tof, toegankelijk apparaat met een leuk design. Echt een hebbedingetje! https://play.date
VROLIJK KASTJE
KODDIG KLOKJE
JEROEN BOER, KAN WEL WAT KLEUR GEBRUIKEN
JEROEN DE JAGER, BLIJFT GRAAG BIJ DE TIJD
Ik ben erg tevreden met de Cooler Master
Als kind was ik al gek op Casio-horloges met
NR200P ITX-behuizing. Het enige minpuntje
digitale snufjes, en elke keer als er weer zo’n
is dat de kleur wat saai is. Daar heeft Cooler
retroklokje in een nieuw jasje uitkomt, moet
Master wat aan gedaan, want de behuizing is
ik me beheersen. Deze PAC-MAN-editie
tijdelijk ook te koop in een oranje, roze, paarse
van de F-100 is een echt hebbeding. Enige
of turquoise variant. Met een prijs van 109,95
nadeel is dat je er geen PAC-MAN op kunt
euro is de kleurvariant wel duurder dan de
spelen. Kost 100 euro en is vanaf september
normale zwarte of witte uitvoering.
verkrijgbaar.
www.cmstore.eu
www.casio-vintage.eu/nl
SCHOON, MAAR VOORAL HÉÉL SNEL EELKO ROL, RIJDT ZELF EEN – HAHA – PRIUS
Oké, hij is alweer even op de markt, maar ik zie dagelijks video’s van nogal enthousiaste gebruikers van de Tesla Model S Plaid voorbijkomen waar ik erg blij (en hebberig) van word. Wat cijfertjes: 1020 pk, 0-100 km/u in 2,1 seconden, 628 kilometer bereik, een top van 322 km/u én 793 liter bagageruimte. Het KITT-achtige straaljagerstuurtje maakt het natuurlijk helemaal af. www.tesla.com
|
10 |