EDITIE 12 | JAARGANG 26 | DECEMBER 2018 | € 6,95
TEST
10 DRAADLOZE HOOFDTELEFOONS
Met én zonder geluidsonderdrukking HÉT ANT WO ORD OP AL JE TECH-VRAGEN
BOUW JE IDEALE
THUISNETWERK
ARDUINO
BOUW JE EIGEN WAKE-UP LIGHT
Voorkom een winterdepressie WORKSHOP
DRAADLOOS EN MOBIEL PRINTEN
Vast en mobiel afdrukken op je thuisprinter
PRINTER KIEZEN?
LEG JE NETWERK OPTIMAAL AAN
Hier moet je op letten!
OOK WIFI KAN NIET ZONDER KABELS
16 WIFI-MESHSYSTEMEN GETEST GEWOON GOEDE WIFI, HET KAN!
DE BESTE ALTERNATIEVEN VOOR MESH
+ HANDIGE UITLEG:
WIFI-
STANDAARDEN & -JARGON
ZO VERBETER JE ELK WIFI-NETWERK
15 HANDIGE APPS VOOR ALS JE OFFLINE BENT
Nu tijdelijk in prijs verlaagd?
Laatste kans: hoge kortingen?
Kijken, kijken … en dan wel of niet kopen? We willen allemaal de scherpste aanbiedingen. Maar hoe goed zijn deals nu echt? Op Kieskeurig.nl vergelijken we de nieuwste prijzen met de gemiddelde prijzen van een periode eerder. Zo zie je óf en hoeveel een product goedkoper is geworden. Zo weet je of het écht een koopje is.
%
Alleen vandaag extra korting?
Is die Black Friday-deal echt zo goed? Of is het een sigaar uit eigen doos? Kieskeurig.nl biedt duidelijkheid. Speciaal voor Black Friday geven wij je nu de beste kooptips zodat jij straks de pareltjes eruit weet te pikken.
Profiteer echt op 23 november! Op de hoogte blijven van de beste deals? Meld je dan nu aan op:
www.kieskeurig.nl/blackfriday
360º Convertible met 4 Modi 13.5” QHD Touchscreen met IPS Technologie 8e Generatie Intel® Core™ i5 Processor1 Geheel Aluminium Metalen Chassis Wacom® EMR Pen
1- Specificaties kunnen per model en/of regio verschillen.
Acer Chromebook Spin 13
VOORWOORD
Voorwoord
Wifi Sinds ik een wifi-mesh-netwerk heb, hoor ik nog zelden klachten over de ontvangst en snelheid in huis. OkĂŠ, dat komt ook omdat mijn zoon van de eerste verdieping naar de zolder is verhuisd. Mijn meshnetwerkje dekte zijn oude slaapkamer niet optimaal en dat had een goede reden. Nee, niet omdat ik bewust geen wifi op zijn kamer wilde in verband met zijn nachtrust. Die strijd is door de grote mobiele databundels van tegenwoordig allang gestreden. Helaas is het een kabelkwestie. Op de eerste verdieping heb ik geen netwerkkabels ĂŠn geen mogelijkheid om ze te trekken zonder te moeten boren of andere lelijke oplossingen te gebruiken. Dus heb ik het mesh-toegangspunt van die verdieping in de werkkamer gezet, om daar tevens dienst te doen als doorgeefluik voor de switch. Zodat de printer, de pc en nog wat apparaatjes zonder wifi-functionaliteit ook bereikbaar zijn. Beneden en op zolder staan de overige mesh-kastjes en dat werkt prima. Alleen niet op die ene slaapkamer. Nu ik daar een tweede logeer-/werkkamer van heb gemaakt, moet ik dat toch zien op te lossen. Dus ben ik lekker aan het stoeien met de plaatsing van het toegangspunt beneden, waar er gelukkig wel wat draden zijn getrokken. In dit nummer lees je een uitgebreide test van mesh-setjes. Conclusie: mesh is voor je wifi-thuisnetwerk, op kabels na, de beste oplossing. Veel leesplezier!
Jeroen de Jager Hoofdredacteur jeroen@computertotaal.nl
DECEMBER 2018
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
5
NUMMER 12 2018
We kunnen niet meer zonder draadloos internet, en willen graag overal in huis goed bereik hebben met alle apparaten. Hoe zorg je overal in huis voor een goed dekkend draadloos netwerk?
Overal in huis
wifi
22
BOUW HET IDEALE THUISNETWERK
Een goede wifi-dekking in huis is inmiddels
Wat is voor jóu het beste netwerk? ENTER
8
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cij-
essentieel. Hoe je dat bij jou thuis kunt bereiken en waar je op moet letten, dat leggen we je uit.
INFOGRAPHIC Draadloos (mobiel) internet Van tergend langzaam tot rázendsnel.
54
fers, uitspraken én meningen. Uit alles wat langs is gekomen, viel dit ons het meeste op. Is dát even lekker binnenkomen!
WORKSHOP Flexibel afdrukken Afdrukken vanaf je smartphone/tablet of vanaf je laptop als je onderweg bent? Dat is prima mogelijk met wat slimme
KOOPGIDS PRINTERS
6
instellingen.
104
84
MOBIEL Nieuw in iOS en Android
Bij het zoeken naar een nieuwe printer sta je
De besturingssystemen voor smartphones
voor diverse keuzes: inkjet of laser? Kleur of
zijn inmiddels net zo belangrijk als voor pc’s.
zwart-wit? Usb of netwerk? En wat moet hij
Wat zijn de nieuwste snufjes in Android
kunnen? Alsjeblieft, een keuzehulp!
en iOS?
88
INHOUD
TEST Bluetooth-hoofdtelefoons Hecht je waarde aan veel draagcomfort en een goede geluidskwaliteit, dan kom je bij de bluetooth-hoofdtelefoons uit tussen de 200 en 300 euro. We testen
74
tien modellen uitgebreid.
30
34
Hoe werkt wifi precies, wat houdt de 5GHz-
Beamforming, QoS, Roaming, WPA … weet
band in, en wat brengt de (nabije) toekomst?
jij nog precies wat het is? We leggen de
WIFI-STANDAARDEN
WIFI-ABC
belangrijkste begrippen uit.
SHORTLIST Werk aan je gezondheid
36
TEST 16 WIFI-MESH-SYSTEMEN
Voor een goed wifi-bereik zijn mesh-
48
Sporthorloges,
smartwatches,
fitness-
trackers ... je kunt met allerlei slimme
systemen niet meer weg te denken. We
JE WIFI UITBREIDEN
testen maar liefst 16 systemen van verschil-
Wil je geen wifi-mesh-systeem of is dat geen
mee verbeteren. Welke apparaten zijn er
lende fabrikanten.
optie? Dan zijn dit de beste alternatieven.
op de markt?
WORKSHOP Snel je agenda vullen
ONWILLIGE BESTANDEN VERWIJDEREN
in je agenda invullen? Dan kan deze kleine
96
TIPS & TRUCS 15 handige offline apps
GRATIS BEELDEN VOOR JE BLOG
82 102
DIGITALE FLESSENPOST
113
VRAAG & ANTWOORD
125
nog prima vermaken met je smartphone … áls je deze apps eerst even op je mobiel
98
MASTERCLASS Maak je eigen wake-up-light der donker is en we veel binnen zijn. Dus we maken zelf een wake-up-light met een
DECEMBER 2018
om op te staan, het is weer die tijd van het jaar. We tonen je daglichtlampen, wake-
KIJKEN, KIEZEN, KOPEN Gamelaptops
up-lights en zelfs een energie-bril.
114
130
REVIEWS
Knutselen doen we graag, zeker nu het eer-
Arduino, een ledstrip en een klokje.
SHORTLIST Wake-up-lights Korte dagen, weinig daglicht en moeite
Als je een tijdje offline gaat, kun je je ook
installeert.
90
QUICK FIX
Wil je een serie agenda-items in één keer omweg je héél veel tijd besparen.
apparaten je trainingen volgen en daar-
118
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
HARDWARE
58
SOFTWARE
65
GAMES
70
APPS
72
7
ENTER
Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles wat langs is gekomen, viel ons dit het meest op. Is dát even lekker binnenkomen!
De beste nieuwe techproducten van het afgelopen jaar krijgen een Tech Award. Sinds 2017 geven de tech- en gamemerken van Reshift ook Tech Awards Hotlists aan een select aantal veelbelovende producten. Een
SMARTPHONE
TECH AWARDS HOTLIST
General Mobile GM9 Pro De Turkse smartphonefabrikant General Mobile komt in december met een nieuwe middenklassetelefoon. De GM9 Pro draait – net als andere General Mobile-modellen – op Android One-software (zonder aanpassingen) en krijgt langdurige softwareondersteuning. Het toestel komt in twee kleuren en gaat 389 euro kosten. De GM9 Pro is voorzien van een glazen behuizing met een 6inch-scherm met langwerpige 18:9-verhouding. Het scherm heeft een full-hd-resolutie, ondersteunt hdr en gebruikt een oled-paneel dat vermoedelijk van Samsung komt. Onder de motorkap tref je een accu van 3.800 mAh, 4 GB werkgeheugen en 64 GB opslaggeheugen aan. Je kunt de opslag uitbreiden met een micro-sd-kaartje. Achterop zit een dubbele camera (12 en 8 megapixel) voor foto’s met een scherptediepte-effect. De GM9 Pro moet het bij de lancering doen met het iets oudere Android 8.1 (Oreo), maar een update naar het nieuwere Android 9.0 (Pie) zit in de pijplijn. De smartphone krijgt volgend jaar ook een update naar Android Q. General Mobile garandeert bovendien drie jaar beveiligingsupdates voor de Android One-telefoon. Steeds meer fabrikanten, waaronder Nokia, Motorola en LG, verkopen Android One-toestellen in verschillende prijsklassen.
8
product hoeft voor een Hotlist nog niet getest te zijn door de redactie, wat bij een Tech Award wel het geval is.
ENTER
BEVEILIGING
ZOEKEN NAAR DOUTZEN LEIDT TOT MALWARE Wie online zoekt naar Doutzen Kroes, moet goed opletten. Het Nederlandse
HARDWARE
NIEUWE GOOGLE-PRODUCTEN
Niet voor ons ...
fotomodel is namelijk de gevaarlijkste Neder-
Op z’n eigen Made by Google-eve-
real-time Google Translate ingebouwd.
landse bekendheid op het internet, meldt
nement introduceerde Google dit
Op het evenement werd ook de Home
antivirusmaker McAfee na onderzoek. Veel
jaar maar liefst zes producten, waarvan
Hub aangekondigd, een slimme speaker
links en afbeeldingen van Doutzen leiden
er slechts één naar Nederland komt.
met een aanraakgevoelig hd-scherm
naar dubieuze tot gevaarlijke websites met
Dat is de vernieuwde Chromecast, die
van 7 inch. Het display toont relevante
malware om persoonsgegevens en wacht-
per direct verkrijgbaar is. De andere ap-
informatie en kan foto’s en video’s
woorden te stelen. Cybercriminelen misbrui-
paratuur is wel te importeren uit buur-
tonen van diensten als Google Foto’s,
ken de naamsbekendheid van (inter)nationale
landen als Engeland en Duitsland.
Netflix en YouTube. Het laatste nieuwe
sterren al jaren om niet-oplettende inter-
Google presenteerde de derde generatie
product is de Pixel Slate, een 12,3inch-
netters in de val te lokken, een trend waar
Pixel-smartphones met schermen van
tablet die draait op Chrome OS inclusief
voorlopig geen eind aan lijkt te komen. Ande-
5,5 en 6,3 inch en een verbeterde came-
de Play Store. Met los verkrijgbare ac-
re ‘gevaarlijke’ figuren op het internet zijn
ra. Google onthulde bovendien een bij-
cessoires als een pen en toetsenbord-
Kim Kardashian, Adele, Lil’ Kleine en Max
behorende draadloze oplader en usb-c-
hoes tover je de Slate om in een hybride
Verstappen, aldus McAfee.
oordopjes met Google Assistant en
Chromebook.
Dit was een van de moeilijkste beslissingen die we moesten nemen.
ECHT GEZEGD
Foto: Fortune
DECEMBER 2018
W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L
Pete Lau, de ceo van telefoonfabrikant OnePlus, verdedigt het schrappen van de 3,5mm-hoofdtelefoonpoort op de nieuwe OnePlus 6T. Volgens Lau was dat nodig omdat het toestel een vingerafdrukscanner onder het beeldscherm heeft.
9
ENTER
TIJDLIJN
CHROMECAST WORDT OPGEFRIST
CHROMECAST (2013)
CHROMECAST 2 (2015)
CHROMECAST AUDIO (2015)
CHROMECAST ULTRA (2016)
CHROMECAST 3 (2018)
Na drie jaar heeft Google ein-
4K-streaming blijft voorbehouden
kleurtje gekregen. Google kondigde
Audio aan een speaker(set) te kop-
delijk weer een nieuwe gene-
aan de duurdere Chromecast Ultra
overigens geen nieuwe versie van
pelen, maak je je ‘domme’ speaker(s)
ratie Chromecast gelanceerd. De
uit 2016. Volgens Google is de derde
de Chromecast Audio aan. Het eer-
geschikt voor audiostreaming via
betaalbare hdmi-dongel maakt je
generatie Chromecast 15 procent
ste model kwam uit in 2015 en is –
wifi. Of en wanneer er een nieuwe
tv een stuk slimmer en streamt in
sneller dan zijn voorganger. De
bij gebrek aan een opvolger – nog
Audio-uitvoering uitkomt, is nog
1080p met 60 frames per seconde.
dongel
steeds te koop. Door de Chromecast
onduidelijk.
heeft
ook
een
ander
BEVEILIGING
GOOGLE+ KRIJGT DE ZWARTE PIET
Datalek bij Google
Een grootschalig datalek bij Google is aan het licht gekomen, waardoor gegevens van maximaal 500.000 Google+-gebruikers twee weken lang gekaapt konden worden. In een reactie heeft Google de stekker subiet uit de consumentenversie van het sociale netwerk Google+ getrokken. Een technische fout in Google+ zorgde ervoor dat apps met een Google-inlog toegang hadden tot gebruikersgegevens op het sociale netwerk. In totaal zijn er 438 applicaties geweest die toegang hadden tot de gegevens van 500.000 gebruikers. Het gaat om persoonlijke data als C I J F E R TJ E
10 PROCENT
adressen en namen. Volgens Google zijn er geen telefoonnummers achterhaald en er zou er ook geen bewijs zijn dat een van de 438-appontwikkelaars daadwerkelijk misbruik heeft gemaakt van het lek. Niettemin stopt Google dus toch met het aanbieden van Google+ als sociaal netwerk
De televisie wordt steeds minder populair. Uit een recent onderzoek van Telecompaper blijkt dat 10 procent van de Nederlandse huishoudens met een tv het toestel niet dagelijks aanzet.
10
voor consumenten. Het bedrijf erkent in een blogpost dat het medium nooit populair is geworden en faseert de dienst daarom binnen tien maanden uit. De zakelijke versie van Google+ blijft wel bestaan.