CT 2016 10 preview

EDITIE 10 JAARGANG 24 OKTOBER 2016 € 6,20

TEST

BESPAAR OP JE NIEUWE NAS

HÉT ANT WO ORD OP AL JE TECH-VRAGEN

VERBETER WINDOWS 10

EXPERIMENTEERGIDS

AAN DE SLAG MET

ARDUINO

11 modellen voor minder dan € 200

Leuk én betaalbaar!

Vervang Bing overal door Google Pas Windows 10 helemaal aan naar jouw smaak

LEKKER KNUTSELEN LAAT SLIMME ELEKTRONICA VOOR JÓU WERKEN!

TEST

19 AC-ROUTERS

Overal in huis de hoogste snelheid BASISCURSUS

BEVEILIG JE CLOUDOPSLAG

» » Aank Workshops o » Gere opadvies » Troub edschapsk ist leshooti ng

Zo maak je online diensten beter én veiliger

TIPS & TRUCS 15 SLIMME LEER-APPS VOOR KINDEREN

VEILIGHEID & PRIVACY HET COMPLETE HANDBOEK

NU 9 , 5

€9

BESTEL 'M OP RESHIFTSTORE.NL/VEILIGHEID

VOORWOORD

Voorwoord

Lekker knutselen Vroeger kon ik uren zoet zijn met LEGO en autootjes.

Later kwamen daar elektronica, soldeerbouten en vooral computers voor in de plaats. Middagen en avonden kon ik bezig zijn met het finetunen, DOS opnieuw installeren, zo veel mogelijk drivers in het ‘hoge geheugen’ laden zodat er zo veel mogelijk ‘laag geheugen’ vrij bleef.

Later kwam daar Windows optimaliseren bij. Ik ben de tel kwijt geraakt hoe vaak ik Windows 3.11 en vooral Windows 95 opnieuw heb geïnstalleerd. Alles om die pc zo snel mogelijk te houden. Vanaf Windows Vista en zeker Windows 7 is die ‘onderhoudsnoodzaak’ drastisch minder geworden. Gelukkig maar, want eerlijk gezegd heb ik er zin en tijd meer voor (over). Inmiddels zijn mijn computers, en daar reken ik ook smartphones en tablets onder, zulke dagelijkse gebruiksvoorwerpen dat ze het gewoon altijd moeten doen als ik ze nodig heb. Net als de koelkast, wasmachine, ketel, vaatwasser en auto. Starten en lopen.

En toch blijft het knagen. Dat knutselen aan apparaatjes is zo leuk. Gewoon af en toe een uurtje (of avondje) prutsen om wat aan te praat te krijgen. En als het niet af is, gewoon wegleggen en er de volgende dag mee verder gaan. Juist dát biedt een platform als Arduino. Ongekende mogelijkheden, betaalbaar en vaak nog nuttig ook. Heel veel informatie kun je online vinden, maar dat kost wel wat moeite en uitzoekwerk. Wij helpen je alvast op weg in dit nummer met de keuze voor jouw experimenteerplatform en een aantal kant-en-klare projectjes. Kijk snel op pagina 19.

Ben je het knutselen even zat? Dan hebben we genoeg andere interessante artikelen in dit nummer. Onder andere betaalbare NAS’en, snelle routers, cloudbeveiliging en Windows 10 verbeteren. Je vervelen is echt niet nodig!

Veel leesplezier!

Jeroen de Jager Hoofdredacteur jeroen@computertotaal.nl

O KTO B E R 2 0 1 6

W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L

3

NUMMER 10 2016

NET NIEUWE KNUTSELEN Het leuke aan Arduino is dat je zowel knutselt met elektronica, als programmeert. Je brengt je programmeerkunsten direct naar de echte wereld omdat een microcontroller dankzij jouw programma, jouw aangesloten elektronische componenten aanstuurt. En een Arduino heb je al voor een paar euro en ook de andere componentjes kosten niet veel. Reden genoeg om ermee aan de slag te gaan!

ENTER

8

TIPS EN TRUCS 15 tips om Windows aan te passen

86

Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles wat langs

Iedereen heeft zijn eigen smaak en voorkeu-

is gekomen, viel dit ons het meeste op. Is dát

ren, en gelukkig kun je Windows 10 helemaal

even lekker binnenkomen!

naar jouw hand zetten. We laten zien hoe.

WORKSHOP Weg met Bing!

90

Overal in Windows 10 wordt de zoekmachine Bing je opgedrongen, onder andere in

ANDERE ANDROIDS

Edge, IE en Office. Zo neem je afscheid van Bing.

WORKSHOP NASberry Pi 80

Android is een heel flexibel besturingssys-

INFOGRAPHIC Telefoon als gameconsole

Honderden euro’s neerleggen voor een

78

NAS? Welnee! Voor een paar tientjes en wat vrije tijd knutsel je zelf een NAS in elkaar

teem dat allang niet meer alleen voor smart-

4

96

phones en tablets wordt gebruikt. Waarin

Hoeveel gebruiken we onze smartphone

die aangestuurd wordt door een Raspberry

wordt het nog meer gebruikt?

voor gamen en wat spelen we?

Pi 3. Aan de slag!

INHOUD

TEST NAS tot 200 euro

KNUTSELEN MET ARDUINO

64

Wat is Arduino nu precies en waarom het zo leuk is om te experimenteren met dit voordelige systeem?

PAGINA

van een dure NAS echt nodig? Wat lever je in wanneer je niet de allermooiste NAS

SHORTLIST ARDUINO-MODELLEN Welke bordjes zijn interessant?

Heb je al die hardware en functionaliteit

20

PAGINA

koopt, maar kiest voor wat goed genoeg zou

26

moeten zijn? Wij testen elf NAS-apparaten onder de tweehonderd euro.

IN JE ARDUINO-TOOLKIT Knutselen met een Arduino is leerzaam en vooral erg leuk, maar wat heb je ervoor nodig?

PAGINA

28

WORKSHOP AAN DE SLAG MET ARDUINO Er zijn zó veel leuke projecten te bedenken, om te beginnen gaan we aan de slag met leds.

PAGINA

34

TROUBLESHOOTING Help, hij doet het niet!

We helpen je problemen op te lossen

PAGINA

TEST Routers binnen ieder budget

42

72

Een nieuwe router kopen is minder eenvoudig dan het klinkt. Het aanbod is groter dan ooit. De grote vraag is natuurlijk wanneer je

TIPS EN TRUCS 15 apps voor leergierige kinderen

voor welk model moet gaan. Dat hebben we

QUICK FIX 110

Natuurlijk zullen kinderen beter leren wanneer hun ouders regelmatig helpen. Maar

uitgezocht.

GOOGLE VLUCHTEN

85

ALL-IN-ONE MESSENGER

95

INSTAGRAM STORIES

109

weet je dat jongeren op een zeer creatieve manier worden uitgedaagd door leerapps?

BASISCURSUS Cloudopslag: efficiënter en veiliger

114

Cloudopslagdiensten voorzien in handige synchronisatie en ze zijn betaalbaar of zelfs

VRAAG & ANTWOORD DOE HET ZELF: Oordopjeshouder

126

SHORTLIST Toetsenborden en muizen

104

Of je nu graag werkt op een pc, een smartphone of een tablet: een goed toetsenbord

130

en goede muis zijn onontbeerlijk. Gelukkig heb je op dat vlak enorm veel te kiezen.

gratis. Toch kleven er ook nadelen aan. We maken de diensten efficiënter en veiliger.

MASTERCLASS Websites zelf tweaken

REVIEWS HARDWARE

48

SOFTWARE

55

Met Stylish en GreaseMonkey kun je web-

APPS

60

sites tweaken, door eigen thema’s erop toe

GAMES

62

120

te passen en snelle en handige JavaScriptacties aan een website toe te voegen.

O KTO B E R 2 0 1 6

W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L

5

ENTER

Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles wat langs is gekomen, viel ons dit het meeste op. Is dát even lekker binnenkomen!

SOFTWARE

PROJECT WETBRUSH Adobe komt goed uit de verf De bedrijven Adobe en NVIDIA hebben de handen ineengeslagen om een nieuwe techniek te ontwikkelen die het aanbrengen van olieverf op een canvas zo gedetailleerd

mogelijk

simuleert.

Het

project,

Wetbrush genaamd, gebruikt een stylus en touchscreen van een tablet als een kwast met INTERNET

olieverf en een canvas. Hierbij wordt rekening

Facebook bepaalt wat goed voor je is

Advertentiestrijd barst los

6

Om zo goed mogelijk advertenties te

moeten ze om de tuin geleid worden. Na-

kunnen serveren, heeft Facebook het

tuurlijk verpakt Bosworth het negatieve

platform zó opgetuigd dat er zo veel moge-

nieuws met fraaie lege beloftes dat Face-

lijk data verzameld worden van gebruikers

bookers meer mogelijkheden krijgen om

– en zelfs van niet-gebruikers. Advertentie-

aan te geven welke advertenties ze wel en

blockers zijn Facebook daarom een doorn

niet willen zien. Wat, als je erover nadenkt,

in het oog. In een interview met The New

alleen maar in het voordeel van Facebook

York Times onthulde Andrew Bosworth,

werkt: nóg meer gebruikersgegevens! On-

topman van de advertentie-afdeling, dat

dertussen claimen de ontwikkelaars van

het adblockers op een nieuwe manier

Adblock Plus al een blokkeermethode te

dwarsboomt. Door advertenties voor ad-

hebben gevonden. De advertentiestrijd

blockers te vermommen als gewone posts,

blijft dus flink doorgaan.

gehouden met de textuur, hoelang de kwast het digitale canvas raakt, de bewegingssnelheid en zelfs de hoek waarmee de stylus het touchscreen raakt. Bovendien wordt in de simulatie ook de snelheid van het drogen van de olieverf opgenomen, afhankelijk van hoe dik de verf is aangebracht. Met zo veel details is het ook niet verwonderlijk dat een partij die grafische kaarten maakt, erbij wordt betrokken voor de nodige rekenkracht.

ENTER

STOUT

MICROSOFT MOET DATAVERZAMELING TERUGSCHROEVEN

BEGLUUR-OS TERUGGEFLOTEN

Al sinds de eerste testversie van Windows 10 waarschuwen we de lezers dat er wel erg veel persoonsgegevens verzameld worden en dat je als gebruiker hier vrijwel niets aan kunt veranderen – behalve je router uitzetten.

Langzaam maar zeker beginnen invloedrijke organisaties zich hier ook mee te bemoeien,

APPLE

TWEEJAARLIJKSE iDIP Verkoop iPhone zakt tijdelijk (?) in

zoals de Franse privacy-toezichthouder CNIL.

Iedere twee jaar wordt er een

was de dip flink. Opvallend is dat de

Deze eist dat Microsoft voor eind oktober de ex-

nieuw iPhone-model geïntrodu-

komst van de iPhone SE ook in deze cij-

cessieve dataverzameling in Windows 10 be-

ceerd, die een jaar later opgevolgd

fers is opgenomen. Volgens Tim Cook is

teugelt. Het gaat met name om de Telemetry-

wordt door een kleine upgrade (4s, 5s,

de SE uiterst succesvol, maar hij durfde

service, die exact bijhoudt welke toepassingen

6s). Omdat deze s-toestellen maar klei-

het niet met cijfers te onderbouwen.

je gebruikt en hoelang je ze gebruikt, en het niet

ne verbeteringen kennen ten opzichte

Dat houdt in dat ofwel de iPhone 6s het

kunnen weigeren van een advertentie-id, dat

van hun voorganger, zakken de ver-

slecht doet, ofwel Apple heel lage ver-

gekoppeld wordt aan je installatie. Microsoft re-

koopcijfers in de eerste drie kwartalen

wachtingen heeft van de iPhone SE (die

ageerde kort op het verzoek en stelt dat het de

van het jaar in. Ook nu, aan de voor-

in feite een opgevoerde versie is van

samenwerking met CNIL aangaat om de proble-

avond van de iPhone 7. In de eerste

een model uit 2010 (!)). Wij hopen on-

men te verhelpen. Wij hopen intussen dat een

twee kwartalen was deze iDip fors: er

dertussen dat Tim Cook met de komst

volgende Windows-update de gebruiker écht

werden 21% minder iPhones verkocht

van de iPhone 7 laat zien dat Apple nog

controle geeft over welke gegevens er precies

ten opzichte van 2015. Zeker in China,

altijd het revolutionaire bedrijf is dat

verzameld mogen worden.

waar het percentage opliep tot 33%,

zijn voorganger had neergezet.

Misschien moeten we het woord privacy niet meer gebruiken.

O KTO B E R 2 0 1 6

W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L

ECHT GEZEGD Jacob Kohnstamm (66) neemt afscheid bij de Autoriteit Persoonsgegevens. In zijn afscheidsspeech stelt hij dat privacy ten onrechte wordt gezien als iets slechts, een obstakel om kwaad te bestrijden.

7

ENTER

VEILIGHEID

Hackers breken in in huizen

INTERNET

WAT ER GEBEURT, ZAL JE VERBAZEN FACEBOOK BESLUIT ZIJN BELEID AAN TE PASSEN

HACK VAN DE DAM Ieder jaar vindt er in Las Vegas de hackersbijeenkomst Def Con plaats. Hier tonen beveiligingsonderzoekers aan hoe het zit met de beveiliging van apparatuur.

Vaak is beveiliging een ondergeschoven kindje, ook bij

Wanneer je door de tijdlijn van

nieuwe advertenties zien!). Facebook

huishoudelijke apparatuur. Zo lukte het onderzoekers om

Facebook bladert, ontkom je er

heeft natuurlijk de ideale omstan-

ransomware op een slimme thermostaat te installeren,

niet aan: Clickbait. Koppen en intro’s

digheden gecreëerd voor clickbait.

door een malafide code op een geheugenkaartje te plaatsen

met onvolledige informatie die je

Maar de overdaad schaadt: de tijdlijn

en in de thermostaat te plaatsen. Dat terwijl het geheugen-

verleiden om te klikken, om op een

gaat er niet op vooruit en natuurlijk

kaartslot bedoeld was om zelf een wallpaper op de achter-

andere site een video te bekijken of

wil Facebook liever niet dat je het

grond te zetten. Niet echt fijn als je erachter komt dat je op

als het tegenzit een Buzzfeed-achti-

sociale netwerk verlaat. Daarom

een koude winterdag je thermostaat niet kunt gebruiken.

ge doorklik-slideshow. Het motief

gaat Facebook de strijd aan met

Kwalijker is dat onderzoekers aantoonden dat twaalf van

van clickbait is niet ingewikkeld. Ge-

clickbait, door het te herkennen en

de zestien geteste bluetooth-deursloten eenvoudig te ope-

bruikers van Facebook naar hun site

minder op tijdlijnen te tonen. Face-

nen zijn. Onderzoeker Jmaxxz stelt: “Consumenten zijn

lokken om zo advertentie-inkomsten

book controleert immers maar al te

niet in staat om veiligheidsclaims van bedrijven na te gaan.

te delven (niet geheel ontoevallig

graag nauwkeurig wat we allemaal

We hebben meer veiligheidsonderzoekers nodig om deze

laat zo’n slideshow iedere keer weer

te zien (mogen) krijgen.

claims te onderzoeken voor consumenten”.

DOWNLOADEN

Torrentsites krijgen schop onder kont

TORRENTSITES

OFFLINE

8

De zeeslag tussen piraterijbe-

door leechers, ongeacht van welke site

strijders en The Pirate Bay zit al

je het haalt. Maar uit het niets is de

jaren in een impasse. Al het mogelijke

stekker uit site Torrentz.eu getrokken,

juridische geschut krijgt de site niet

waar een groot aantal seeders van-

offline en de effectiefste piraterijbe-

daan kwam. Ook de bekende site Kic-

strijding, legaal digitaal aanbod, laat

kassTorrents (Kat.ch) is verdwenen en

ook te wensen over. Toch is er onver-

de Poolse eigenaar is opgepakt en

wachts opschudding ontstaan, veel

vecht uitlevering aan de VS aan. Tor-

torrents worden namelijk ineens niet

rentdownloaders lijken weer aange-

meer zo goed ‘geseed’. Bestanden die je

wezen op de vetrouwde piratenbaai,

downloadt via bittorrent worden ge-

maar het zal wel weer even duren

upload door seeders en gedownload

voordat het verkeer weer hersteld is.

C I J F E R TJ E

12.500.000 GIGABYTE Het aantal GB’s dat in het eerste kwartaal van 2016 via 3G is verzonden. Een jaar eerder was dat nog 22 miljoen GB. De daling is ingezet vanwege de opkomst van 4G.

ENTER

E E R ST E R E A C T I E VA N D E R E D A C T I E

EERSTE INDRUK Jeroen Boer Wil dan wel wat te spelen hebben

Wil VR een succes worden, dan moet de prijs omlaag en 399 euro is een goed begin. Je hebt trouwens nog steeds dezelfde krachtige pc nodig. Uiteindelijk draait het om de spellen; er zijn spellen met OSVR-ondersteuning maar voor de echte topgames moet je bij bijvoorbeeld Steam zijn. Op Razers OSVR-headset werkt Steam VR niet helemaal vlekkeloos en gestroomlijnd. De grootste uitdaging lijkt mij dus of AOC dat proces gestroomlijnd kan maken en of de geïntegreerde tracking goed werkt.

Jeroen de Jager Heeft het liefst zo veel mogelijk concurrentie

Nóg een fabrikant die met een serieuze VR-bril komt, heerlijk! En er moeten nog veel meer komen. Dan schiet het tenminste een beetje op met de technologische ontwikkeling, de bijbehorende prijsdaling en de verkoopaantallen. Prettig dat AOC de sensors voor plaatsbepaling heeft geïntegreerd. Ik ben wel benieuwd hoe goed dat

WORDT SERIEUZE VR BETAALBAAR?

AOC PC VR

werkt maar minder toeters en bellen aan en rond mijn headset vind ik wel zo prettig. Laat de leuke applicaties en games maar komen!

Joris Peterse Kijkt in VR de kat uit de boom

Ik volg de ontwikkelingen op het gebied van VR met grote

Een beetje serieuze VR-headset voor de pc kost je nu al snel 700 euro, maar mogelijk komt daar dankzij monitorfabrikant AOC snel verandering in. Qua specificaties lijkt AOC’s PC VR op de Oculus Rift en HTC Vive, met onder andere OLEDschermpjes met een totale resolutie van 2160 x 1200 pixels op 90 Hz. Een groot verschil met de andere headsets is dat de plaatsbepaling volledig is geïntegreerd, er worden dus geen externe sensoren gebruikt.

AOC voldoet aan OSVR (Open Source Virtual Reality), een VR-standaard waar meerdere fabrikanten zich bij kunnen aansluiten. Er is een OSVR-softwareomgeving, maar die bevat voornamelijk techdemo’s. Via een plug-in kun je spellen op Steam VR met een OSVR-headset spelen, mits HTC’s Vive-controllers niet vereist zijn. AOC wil de VR-headset nog dit jaar voor 399 euro gaan verkopen.

interesse. Vooral deze ontwikkeling is goed. Ik zie een VRbril als een soort monitor: hij moet overal waarmee ie verbonden is, gewoon werken. Niet zoals Oculus/Facebook, die VR als gesloten systeem met eigen appstore brengen.

Met dit soort opensource-standaarden wordt meer mogelijk. Hopelijk wordt de schermkwaliteit van deze AOC PC VR een beetje de moeite waard, want ik heb nog snel last van duizeligheid als ik zo’n bril op m’n hoofd zet.

Mark Gamble Weet nog niet zo goed wat ie aan VR heeft

Ik vind persoonlijk VR nog niet heel interessant; er is te weinig content beschikbaar en het werkt nog niet helemaal perfect. Maar het is natuurlijk wel leuk om te zien dat er meer fabrikanten bezig zijn met de ontwikkeling van hardware, zodat je ook voor een lagere prijs VR-hardware kunt aanschaffen. Hopelijk gaan de ontwikkelingen dan nog wat sneller en kunnen we over een paar jaar echt gaan genieten van VR.

O KTO B E R 2 0 1 6

W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L

9

ENTER

STRIKER VR INFINITY V1

spotlight

Joris Peterse, beste Quake-speler op de redactie Dankzij virtual reality verandert de beleving van een goede shooter-game volkomen. In plaats van achterover leunend met je handen op muis en toetsenbord, word je

Techproblemen vragen een techoplossing! En in ons dagelijks techleven komen we vaak leuke nieuwe initiatieven tegen. En de prijs? Dat maakt niet zo uit als het een geniaal idee is.

echt fysiek uitgedaagd. Al helemaal met een VR-geweer dat meeschokt wanneer je schiet. Het maakt het best lastig om goed op je tegenstanders te kunnen mikken. www.strikervr.com

ASH-4C HEAD UP DISPLAY Lub Snoek, wil graag een auto mét airco Onlangs stuitte ik op deze handige gadget voor in de auto. Je sluit hem aan op je dashboard via een OBD II-aansluiting en het apparaat projecteert allerlei gegevens op je voorruit. Naast een toerenteller en snelheidsmeter toont de ASH-4C ook je verbruik en de temperatuur. Er zitten zelfs waarshcuwingslampjes op! Ideaal voor iemand als ik, met een karig dashboard.

MBOT V1.1

CRUCIAL MX300

Jeroen Boer, ziet af en toe een robotje voorbij zoeven

Jeroen de Jager, motto: elke pc minimaal 1 SSD!

Dankzij de mBot ben ik thuis niet de enige

Inmiddels zitten alleen mijn NAS nog harde

met een Arduino. Dit grappige robotje dat 90

schijven. Alle pc’s en laptop in huis (en daar-

euro kost programmeer je met een speciale

omheen) heb ik voorzien van een SSD. Die

variant van Scratch of de Arduino-ontwik-

eerste SSD’s waren vrij duur dus beknib-

kelomgeving. Naast sensoren zijn uiteraard

belde ik op de capaciteit. De nieuwe Crucial

ook leds en een luidsprekertje geïntegreerd.

MX300 koppelt snel aan betaalbaar, met 1

Behalve programmeren kun je hem ook be-

TB voor ca. 278 euro. Ook handig om je oude

sturen via een smartphone-app.

SSD mee te upgraden!

www.makeblock.com

www.crucial.com

PARROT DISCO FPV Theske Slijkerman, gaat alvast flink sparen Als er één relatief nieuwe productcategorie is die me aanspreekt, is dat wel de drone.

Parrot komt nu met de Disco, die meer op een vliegtuigje dan een helikoptertje lijkt.

Er zit allerlei vernuftige technologie in en hij kan tot 45 minuten en tot 80 (!) km/u vliegen. Kost wel wat: voor 1.299 euro heb je hem met Skycontroller en Cockpitglasses. https://store.parrot.com/nl

10