VAN LOKALE FOTOGRAFEN
Fotolocaties
door heel Nederland
Vol inspiratie
Praktische fotografie-uitleg
5
9
Hoofdstuk 1: Over Landschap in Nederland
We vertellen je wat je in dit cursusboek allemaal gaat leren en interviewen de coverfotograaf.
Hoofdstuk 2: Water
In het waterrijke Nederland kun je je uitleven op onder andere de rivieren, polders, Friese meren en Zeeuwse wateren. En we gaan ook de Oostvaardersplassen en de Biesbosch in om te kijken wat daar te fotograferen is.
45
Hoofdstuk 3: Strand en duinen
De langgerekte kust is nooit ver weg; prachtig voor onder andere foto’s bij zonsondergang. We brengen ook een bezoek aan de Amsterdamse Waterleidingduinen en de Schoorlse Duinen.
69
93
Hoofdstuk 4: Wadden
Woeste stormen of een windstil Wad: in het Waddengebied is elk weertype het ideale fotografieweer!
Hoofdstuk 5: Heuvelland
In het heuvelachtige zuiden van ons land kun je leren hoe je diepte creëert in je foto’s. Behalve aan Zuid-Limburg brengen we hier ook een fotografiebezoekje aan de Sallandse Heuvelrug.
111
Hoofdstuk 6: Bossen
In dit hoofdstuk leer je hoe je het licht kunt beheersen dat tussen de bomen door valt. Je vindt in Nederland onder andere prachtige bossen bij de Veluwe, de Utrechtse Heuvelrug en de Zeven Heuvelen.
131
Hoofdstuk 7: Bloeiend landschap
Fotografeer onder andere de golvende paarse heidevelden; vooral bij grondmist levert dat unieke beelden op. En ook bij de bollenvelden kun je heel kleurrijke landschapsfoto’s maken.
153
Hoofdstuk 8: Nederland van bovenaf
Met een drone krijg je een uniek standpunt en geniet je van het vogelperspectief. We interviewen een drone-fotograaf en gaan ook in op de regelgeving in Nederland.
165
Hoofdstuk 9: Nachtlandschap
Leg de sterrenhemel boven de donkere plekken van Nederland vast. We leren je hoe je de sterren fotografeert als blinkende stipjes, maar ook hoe je de draaiing van de aarde ermee vastlegt.
Dit boek over Landschap in Nederland hebben we ook online uitgebracht op Zoom Academy. Samen zijn ze de optimale combinatie om meer te leren over landschapsfotografie in eigen land.
↘
Dit boek over Landschap in Nederland is gemaakt in combinatie met de online cursus Landschap in Nederland op Zoom Academy. De online cursus is altijd en overal beschikbaar. Hij blijft ook altijd beschikbaar, en je kunt hem volgen op je computer, tablet of smartphone. Heb je tijdens de cursus vragen, dan kun je die direct
stellen via het onderdeel ‘Stel een vraag’. De online cursus bevat naast een hoop informatie uit dit boek nog diverse handige leermiddelen. Als je de online cursus volgt, krijg je op diverse momenten videomateriaal waarin je extra uitleg krijgt van één van de docenten. Ga naar www.zoomacademy.nl om de online cursus te volgen.
Je kunt dit boek natuurlijk ook gewoon gebruiken zonder de online cursus aan te schaffen. Je hebt hiermee namelijk het perfecte naslagwerk in handen om lekker veel inspiratie te krijgen over landschapsfotografie in eigen land.
ACADEMY
In deze cursus gaan we aan de slag met landschapsfotografie in Nederland. Het is namelijk helemaal geen straf om niet naar het buitenland op vakantie te gaan: ook Nederland heeft heel veel moois te bieden; in eigen land zijn er genoeg mooie plekken om te fotograferen!
In dit cursusboek leer je alles over de unieke plekken in ons eigen land. We vertellen je alles over de mooiste fotolocaties, zodat je flink wat inspiratie op kunt doen. Natuurlijk leer je ook tot in detail hoe je deze landschappen optimaal fotografeert. Zo leer je hoe je de mooiste foto’s maakt in de Hollandse polders, maar ook hoe je de Limburgse heuvels het best vastlegt. Je krijgt hierbij veel tips van lokale fotografen.
Deze cursusbundel is verdeeld in verschillende thema-hoofdstukken. Zo leer je meer over allerlei verschillende landschapstypen.
Water : in ons waterrijke land kun je je uitleven op de rivieren, polders, Friese meren en Zeeuwse wateren.
Strand en duinen: de langgerekte kust is nooit ver weg; prachtig voor o.a. foto’s bij zonsondergang. Wadden: woeste stormen of een windstil Wad: in het unieke Waddengebied is élk weertype het ideale fotografieweer.
Heuvelland: in het heuvelachtige zuiden van ons land leer je hoe je diepte creëert in je foto’s.
Bossen: beheers het licht dat tussen de bomen door komt bij onder andere de Utrechtse
Heuvelrug en de Veluwe.
Bloeiend landschap: fotografeer
onder andere de golvende paarse heidevelden; vooral bij grondmist levert dat unieke beelden op. Nederland van bovenaf: een drone geeft je een uniek standpunt!
Nachtlandschap: leg de sterrenhemel boven de donkere plekken van Nederland vast.
Op de voorkant van dit cursusboek prijkt een foto van Frank Plaum. We vragen hem om iets meer te vertellen over hoe hij deze foto gemaakt heeft.
Waar en hoe heb je deze foto gemaakt?
“Deze foto is in augustus 2019 rond half 8 ’s morgens gemaakt in Schermerhorn, dat ligt in NoordHolland in de gemeente Alkmaar. Ik woon in een gebied met veel molens die ik al vele malen vanaf de grond heb gefotografeerd. Na de aanschaf van een drone, de DJI Mavic Pro2, in januari 2019, ben ik ze vanuit de lucht gaan bekijken.”
“Ik had net voor deze opname de zonsopkomst de andere kant op gefotografeerd met een nevelig Schermerhorn op de achtergrond. De batterij was nog niet leeg, dus ben ik op zoek gegaan naar een andere compositie, kwam dit beeld tegen en dan snap je natuurlijk wel: klik!”
Waarop moet je letten als je met een drone wilt fotograferen?
“Fotograferen met mijn drone is voor mij niet veel anders als fotograferen met mijn systeemcamera. Ik heb (soms) een plannetje en ga op stap als ik goede condities verwacht. In
de lucht ga ik op zoek naar lijnen en patronen in het landschap die je mooi door het beeld leiden en je onderwerp versterken.”
“Ik vond tijdens mijn eerste vluchten het vogelperspectief dat zich op mijn
mobiel toonde zó overweldigend mooi, dat ik alles maar vastlegde. Als je het vaker hebt gedaan, dan word je kritischer. Want het gaat natuurlijk ook bij aerial-fotografie over onderwerp, compositie én licht.”
ZEELAND
NOORDZEE
BIESBOSCH
OOSTVAARDERSPLASSEN
Op deze kaart zie je een paar gebieden aangegeven. Deze behandelen we los in dit hoofdstuk. Maar ...
Nederland heeft véél meer water! Ook meren, plassen, rivieren en beekjes in de buurt zijn natuurlijk mooie foto-onderwerpen.
Prachtige waterlandschappen kom je overal in Nederland (en natuurlijk in andere delen van de wereld) tegen. Water stroomt, rimpelt, kolkt en geeft dromerige reflecties. Lees snel verder hoe je het water in al zijn gedaantes met je camera vast kunt leggen.
1 Water kan een prachtig spiegelbeeld vormen, al kan dat spiegelbeeld ook een vervaagde weergave zijn.
MAIKEL CLAASSEN, MAIKELCLAASSENFOTOGRAFIE. ZOOM.NL
CANON 5D III · ISO 100 · F 10 · 30 SEC · 28 MM
2 Deze foto is gemaakt op een rustige ochtend aan het Enkhuizerzand in Enkhuizen. Wat een prachtig Hollands landschap, met een mooie rustige compositie.
STEF VAN ZOOMEREN, ZOOMERENS.ZOOM.NL
CANON 5D II · ISO 100 · F 13 · 2,5 SEC · 16 MM
↘Water. Als er één element is dat Nederland vormgeeft, is het wel water. Ons land is feitelijk één grote rivierdelta met een – voor zo’n klein landje – enorm lange kustlijn. Omdat ons land daarnaast weinig hoogteverschillen kent, is ook het binnenland een netwerk van beken, rivieren, kanalen, sloten, meertjes, vennen en drassige polders. Zelfs in onze steden en dorpen is op allerlei plekken water aanwezig, bijvoorbeeld in de vorm van grachten. En dat biedt jou als fotograaf ontelbare kansen op prachtige foto’s en creatieve invalshoeken. Water is namelijk enorm veelzijdig!
Allereerst kun je het water zelf vastleggen. Rimpelingen, golven, schuimkoppen en opspattend
water zorgen ervoor dat het oppervlak telkens weer een andere structuur heeft. Daarnaast dient water als spiegel voor de omgeving en een mooie wolkenlucht. Dat kan een levensecht spiegelbeeld zijn of een abstracte weergave van vormen en kleuren.
Kijk voordat je een foto van een waterrijke plek maakt, altijd eerst een tijdje om je heen om te bepalen hoe het water zich gedraagt. Loop wat rond om de beste plek uit te kiezen. Let op hoe de stromingen lopen, met welk ritme het water aanzwelt en zich weer terugtrekt. Waar ontstaan kolkjes of bruist het water extra? Slaat het ergens spectaculair tegen een dam of op
een rotspartij? Wordt het eb of juist vloed? Bij opkomende vloed ontstaan mooiere golven. Achter strekdammen en in bochten ontstaan vaak gebieden met luwte of afwijkende stromingen. Al snel zul je patronen ontdekken en dan is het tijd om een plan te maken hoe je dit het beste kunt vastleggen! Bepaal voor jezelf wat het hoofdonderwerp is en welk verhaal je wilt vertellen. Wil je de serene rust van een baai laten zien? Dan kan een randje kustlijn, de uitgestrekte blauwgroene watermassa en een eenzaam dobberend bootje prima zijn. Wil je de drukte van een toeristische badplaats tonen, dan kun je met een flinke telelens het perspectief op elkaar drukken om te accentueren dat de kustlijn
1 Met een heel lange sluitertijd lijkt het water heel erg zacht. Om zo’n lange sluitertijd te bereiken, moet je wel een grijsfilter gebruiken.
MARISKA VEGETER, 1981MAVE.ZOOM.NL
NIKON D5000 · ISO 100 · F 14 · 348 SEC · 17 MM
2 Hier is een grijsfilter gebruikt om overdag een sluitertijd van 25 seconden te kunnen gebruiken.
MAAIKE VONK, MAAIKEVONK.ZOOM.NL
CANON 50D · ISO 200 · F 16 · 25 SEC · 55 MM 1
overvol is met toeristen, parasols, zwemmers en bootjes. Plaats de belangrijkste beeldelementen op een goede plek in het beeld door gebruik te maken van de compositieregels, bijvoorbeeld de regel van derden.
Watermassa’s zijn vrijwel altijd in beweging. Een rivier heeft een stroming, ook al is die met het blote oog niet altijd waarneembaar. Vanaf de oever van een rivier zijn er misschien rimpelingen te zien en kabbelen golfjes rustig tegen de kant. Maar ook als water niet stroomt, heb je algauw beweging aan de oppervlakte, bijvoorbeeld bij een zuchtje wind of als een kanoër voorbij peddelt.
Je brengt meer actie en dynamiek in een landschapsfoto als je de beweging van het water in beeld weet te vangen. Hoe? Door de juiste belichtingstijd te kiezen. Bij langere sluitertijden geef je de beweging van het water de kans om op je foto in te werken. Dan zie je ineens wél dat het met een aardig vaartje stroomt. Je wilt dus een lange sluitertijd gebruiken. De precieze tijd is onder andere afhankelijk van hoe snel je onderwerp beweegt, en hoe onscherp je het in beeld wilt brengen. Speel zelf met verschillende sluitertijden, bijvoorbeeld door foto’s te maken met 1/10 seconde, maar ook met 1 seconde en met 10 seconden. Je ziet dan duidelijk de verschillen. Om dit soort sluitertijden te kunnen gebruiken, zet je natuurlijk wel je camera op statief.
Als je bewegend water laat vervagen, is het wel zo mooi als je ook iets in beeld neemt dat juist níet beweegt. Juist het contrast tussen het voortjagende water en een stuk landschap voegt extra contrast toe. Schakel bij langere belichtingstijden wel altijd beeldstabilisatie uit. Anders krijg je onscherpte door de kleine trillingen die het mechanisme zelf produceert. Dat valt extra op bij het statische landschap.
Om de sluitertijd lang genoeg te kunnen krijgen, heb je verschillende trucs tot je beschikking. Die werken bij afnemend licht overigens een stuk beter dan midden op een zonnige zomerdag!
Allereerst stel je de lichtgevoeligheid van de camera zo laag moge
lijk in, bijvoorbeeld op iso 100. Ga daarna aan de slag met het
diafragma. Want als je een landschap fotografeert, wil je ongetwijfeld veel van de omgeving scherp op de foto krijgen. Kies dan voor een kleine lensopening (groot diafragmagetal) met voldoende scherptediepte. Er valt gelijk veel minder licht in de camera en dat is gunstig voor de sluitertijd. Gaat het schemeren, dan zit je goed met je sluitertijd.
Overdag is het lastiger om de belichtingstijd lang genoeg te krijgen. Daarom wijken we in zo ’n geval uit naar een handig hulpmiddel: een grijsfilter dat we voor de lens zetten waarmee we het kunstmatig donkerder maken. In het kader ‘Grijsfilter’ leggen we hier wat meer over uit.
Zorg er overigens voor dat je een statief en een afstandsbediening, draadontspanner of zelfontspanner gebruikt om beweging van je camera te voorkomen.
1 Met een korte sluitertijd bevries je zelfs het wildste water.
YVON LENTING, NOVY.ZOOM.NL
FUJIFILM FINEPIX S9600 · ISO
80 · F 6,4 · 1/550 SEC · 67 MM
2 Bij lange belichtingen kan alle beweging en detaillering in een waas verdwijnen, het lijkt een soort mistvorming.
DANNY POISSONNIER, FLORIS-ART.ZOOM.NL
NIKON D300S · ISO 200 · F 29 · 6 SEC · 35 MM
3 Door goed om je heen te kijken, kom je op weg naar huis zomaar de mooiste spiegelingen tegen.
LETTY VISSER, LETSSEE.ZOOM.NL
NIKON D5000 · ISO 400 · F 5,6 · 1/320 SEC · 135 MM
Bij de branding aan zee, maar ook bij een waterval of een wilde bergbeek is de beweging van het water overduidelijk aanwezig. Die kun je op verschillende manieren vastleggen. Met snelle sluitertijden krijg je elk opspattend druppeltje haarscherp op de foto. Het natuurgeweld kan dan bijzonder indrukwekkend overkomen! Des te meer als je het standpunt goed kiest en er een menselijk element in opneemt, zoals roeiers in een rubberboot die fanatiek de wilde stroom trotseren. Of een vissersboot in de storm, terwijl golven tegen golfbrekers en havenhoofden beuken en spectaculaire waterexplosies veroorzaken. Actie bevries je dus met korte sluitertijden. Je gaat dan omgekeerd
te werk als daarnet. Speel eens met sluitertijden van bijvoorbeeld 1/1000 seconde.
Met langere belichtingstijden vervaagt het bewegende water, tot er uiteindelijk iets overblijft wat op mysterieuze mistslierten lijkt.
Maar: langer is niet per definitie beter of mooier. Een rivier kan te glad worden als alle structuur eruit verdwijnt. Met een kortere belichtingstijd win je wat detail terug. Belangrijk om te onthouden is dat je het bij heel lange belichtingstijden vooral moet hebben van langdurende bewegingen, of van bewegingen die zich herhalen. Een korte beweging is nauwelijks te zien. Laten we als voorbeeld een
rotskust nemen. Bij een lange belichtingstijd zie je de golfbeweging van het water als een witte waas. Het waterpeil stijgt langzaam, stroomt over of slaat tegen de rotsen en trekt zich daarna
Een grijsfilter is over het gehele oppervlak neutraal grijs van kleur: het licht wordt overal in gelijke mate getemperd. Het wordt dan ook een ND-filter genoemd, waarbij ND staat voor Neutral Density. Je koopt het in een bepaalde sterkte (dichtheid). Bij een dichtheid van 0,3 wordt één stop licht tegengehouden. Bij 0,6 loopt dat op tot twee stops, enzovoort. Zelfs overdag in de volle zon kun je op deze manier de sluitertijd lang genoeg maken.
langzaam terug. Dit zie je als een zachte waas rondom de kust. Het korte moment dat de golf hoog opspat, is nauwelijks te zien. Met een kortere sluitertijd breng je de uiteenspattende golf als witte waas in beeld, maar niet het veranderende waterpeil. Een kwestie van uitproberen én jouw eigen voorkeur dus.
Op het water ontstaan vaak prachtige reflecties die erom smeken te worden vastgelegd. Bij een onberispelijk glad wateroppervlak kan zo’n weerspiegeling levensecht lijken, bijna alsof je in een spiegel kijkt. ’s Morgens in alle vroegte heb je de grootste kans om een meer of vijver in deze staat aan te treffen. Handig
