Zoom boek Macro en close-up

MACRO & CLOSE-UP 25 GRATIS

MACRO & CLOSE-UP

Inhoud

5

Hoofdstuk 1: Over Macro & close-up

We vertellen je wat je in dit cursusboek allemaal gaat leren en hoe je de 25 gratis presets voor eenvoudige nabewerking downloadt.

9

Hoofdstuk 2: Techniek

Voor we met het fotograferen in en om het huis aan de slag gaan, spijkeren we eerst je technische kennis even bij over macrofotografie. Je leert welke instellingen allemaal belangrijk zijn en welke cameratechnieken handig zijn om te gebruiken. Ook gaan we in op scherpstellen en scherptediepte, omdat dat zeer belangrijke (en lastige) elementen zijn bij macrofoto’s.

37

Deel I: Tuin

We starten in de tuin! Want voor mooie macrofoto’s van de natuur hoef je helemaal niet ver weg. Je leert onder andere hoe je in je eigen tuin mooie foto’s maakt en we leggen uit hoe je je tuin diervriendelijk inricht, zodat je veel foto-onderwerpen op bezoek krijgt. Vervolgens leer je meer over de verschillende diersoorten die je voor je lens kunt tegenkomen. Tot slot lees je nog wat over extreme macrofoto’s.

91

Deel II: Huis

Ook binnenshuis kun je lekker aan de slag met een macro-objectief. We zorgen dat je creativiteit een boost krijgt door allerlei onderwerpen aan je te laten zien en te vertellen hoe je zulke onderwerpen binnenshuis kunt ontdekken. Daarbij leer je natuurlijk ook hoe je met verschillende uitdagingen omgaat, zoals de beperkte hoeveelheid ruimte en licht.

131

Deel III: Keuken

De keuken kun je vaak makkelijk schoonmaken, dus gaan we in dit deel aan de slag met onderwerpen waarbij je lekker kunt kliederen. We starten met foodfotografie, want wat je in de keuken klaarmaakt, kun je maar beter eerst fotograferen voordat je het aan iemand voorschotelt. Vervolgens gaan we aan de slag met vallende en uit elkaar spattende druppels, en pas op: dat is een erg verslavend foto-onderwerp!

165

Deel IV: Nabewerking

Heb je mooie beelden gemaakt, dan verdienen die vaak nog wel een ‘finishing touch’. We gaan in Photoshop aan de slag met focus stacking, en daarna in Lightroom met het optimaliseren van de kleuren, het versterken van je hoofdonderwerp en het omzetten van een foto naar mooi zwart-wit.

Over Macro & close-up

Zoom Academy

Dit

boek over Macro & close-up hebben we ook online uitgebracht op Zoom Academy. Dit boek en de online cursus zijn samen de optimale combinatie om lekker te gaan fotograferen in en om het huis.

Dit boek over Macro & close-up is gemaakt in combinatie met de online cursus Macro & close-up op Zoom Academy.

De online cursus bevat naast een hoop informatie uit dit boek nog diverse handige leermiddelen. Als je de online cursus volgt, krijg je op diverse momenten videomateriaal waarin je extra uitleg krijgt van

de docent. We hebben namelijk bij de fotobewerkingen in Deel IV ook screencasts voor je gemaakt, zodat je de bewerking precies kunt volgen. Ook vind je hier nog extra praktische stap-voor-stap-bewerkingen om direct mee aan de slag te gaan, en een uitgebreide livestream over macrofotografie.

Ga naar www.zoomacademy.nl om de online cursus te volgen. Je kunt dit boek natuurlijk ook gewoon gebruiken zonder de online cursus aan te schaffen. Je hebt hiermee namelijk het perfecte naslagwerk in handen om lekker in en om het huis aan de slag te gaan met fotograferen.

ACADEMY

Dit ga je leren

In deze cursus gaan we aan de slag in en om het huis. Je hoeft voor mooie macro- en close-up-foto’s namelijk helemaal niet ver bij je huis vandaan. We laten je zien dat je prima macro- en close-up-foto’s in de tuin, het huis en je eigen keuken kunt maken.

1 We geven je op de volgende pagina’s alvast 25 presets om je foto’s straks mee te bewerken. Daarna leggen we uit welke apparatuur en techniek er allemaal komt kijken bij macrofotografie.

2 In het eerste deel gaan we aan de slag in de tuin. We gaan uitgebreid in op de fotografietechniek die er bij het fotograferen van kleine dieren komt kijken. Ook leggen we uit waar je op moet letten bij het fotograferen van insecten, bloemen en planten. We gaan ook mét de tuin aan het werk: hoe maak je die zo aantrekkelijk mogelijk voor dieren?

3 In het tweede deel gaan we in het huis aan de slag. In je huis kun je creatieve beelden maken door vooral heel goed te kijken, met als toppunt het maken van abstracte beelden. Tot slot vergeten we ook de miniatuur fotografie niet.

4 In deel drie duiken we de keuken in. Met je macrolens kun je namelijk

prachtige foodfoto’s maken. En in de keuken kun je ook lekker kliederen, want het oppervlak is zó weer schoongemaakt. Aan de slag dus met onder andere prachtig vallende én uit elkaar spattende druppels.

5 Tot slot laten we zien hoe je je beelden mooi kunt nabewerken in Lightroom en/of Photoshop. We gaan focus stacken, laten je onderwerp meer naar voren komen en gaan aan de slag met een mooie omzetting naar zwart-wit.

Bij het vroege ochtendlicht kun je een geweldige sfeer krijgen, zo ook hier bij deze kievitsbloemen. Deze kun je gewoon in je eigen tuin fotograferen!

Presets

Als je na het volgen van deze cursus supermooie foto’s hebt gemaakt, dan wil je die vast ook nog even nabewerken.

Daarvoor kun je zelf aan de slag gaan, maar je kunt ook starten op basis van handige presets.

Lightroom en Photoshop

Bij deze cursus maakten we 25 presets waarmee je jouw macrofoto’s in een paar klikken kunt verfraaien in de nabewerking. Je kunt deze voorinstellingen in Lightroom gebruiken, of in de Camera Rawmodule van Photoshop.

Presets

De presets zijn ideaal om te gebruiken als start voor het bewerken van je foto’s. Er worden alvast een hoop schuifjes en instellingen aangepast; welke dat zijn is natuurlijk afhankelijk van de preset die je kiest. Voordat je een preset toepast kun je in de voorvertoning zien wat het resultaat ervan zal zijn op jouw eigen foto.

Een tip: kijk na het toepassen van een preset altijd nog kritisch naar wat er beter kan qua bewerking in jouw foto.

Je kunt de presets die bij deze cursus horen in één keer downloaden via www.zoom.nl/macropresets

Wil je gelijk aan de slag, lees dan hoe je de presets installeert op www.zoom.nl/presets

Deze presets krijg je

Als je de presets hebt geïmporteerd, dan geven de namen ervan al een goed beeld van wat zo’n preset doet. Er zijn een paar algemene presets die vooral de contrasten aanpassen. De andere presets zijn ingedeeld in Huis, Tuin en Keuken.

Macro algemeen

Contrast Fijne Details

Contrast Grove Details

Contrastrijke BW 1

Huis - Abstract stevig

Huis - Abstract zacht

Huis - Contrast verhogen

Huis - Opfrissen

Huis - Split tone geel

Huis - Split tone roze

Huis - Split tone stevig

Huis - Zwartwit

Tuin - Contrast verlagen

Tuin - Fijne details

Tuin - Frisgroen

Tuin - Hoge lichten boost

Tuin - Kleuren pastel

Tuin - Kleuren vol

Tuin - Miniatuur effect

Tuin - Zachte natuur

Keuken - Blauw versterken

Keuken - Food close-up

Keuken - Food veraf

Keuken - Randverscherping

Keuken - Rood versterken

Techniek

De techniek van macrofotografie

Voordat we in deze cursusbundel ingaan op macro’s en close-ups in en rond het huis, leggen we je eerst de techniek van macrofotografie uit. Want wat is macro, wat noemen we eigenlijk close-up en hoe ga je ermee aan de slag?

Goed scherpstellen is bij macrofotografie essentieel.

↘Macrofotografie is iets op ware grootte fotograferen. Dat zit hem vooral in de lens die je gebruikt. De meeste lenzen verkleinen je beeld, maar bij macro wordt het onderwerp op ware grootte (1:1) of nog groter op de beeldsensor afgebeeld.

Met een verhouding van 2:1 kun je minieme details enorm opblazen. Met een verhouding van 1:2 is het sensorbeeld slechts de helft van het origineel en spreek je officieel van close-up.

BENODIGDHEDEN

Scherpstellen

Bij macrofotografie komt het aan op heel dicht voor de lens scherpstellen. Zo maak je een onderwerp beeldvullend of breng je unieke details naar boven. Bij een standaardobjectief moet je al gauw zo’n 40 cm afstand houden. Dan lukt het niet om een klein onderwerp of detail beeldvullend te fotograferen. En met een teleobjectief kom je al net zo bedrogen uit. Met een echt macro-objectief lukt van heel dichtbij scherpstellen wél: zoals rond 20 cm bij een standaardobjectief tot een nog steeds respectabele 50 cm voor een flinke telelens.

Het is overigens niet zo dat je bij macrofotografie altijd bovenop je onderwerp zit. Je hebt macrolenzen met verschillende brandpuntsafstanden. Als je fotografeert met een 150mm-macrolens, kun je een onderwerp van een flinke afstand toch 1 op 1 op de sensor afbeelden.

Cameratype

Heb je altijd een spiegelreflex of systeemcamera met

Met close-upfilters zet je een soort brilletje voor je objectief.

macro-objectief nodig om macrofotografie te beoefenen? Nee hoor want met de meeste compactcamera’s kun je ook al prima macrofoto’s maken. Sommige modellen stellen al vanaf 1 of 2 cm vanaf de frontlens scherp. Spiegelreflex- en systeemcamera’s kun je ook geschikt maken voor macrofotografie met een voorzetlens of een setje tussenringen.

Voorzetlenzen

Voorzetlenzen zijn eigenlijk een soort brillenglazen, in sterktes van +1 tot +10 dioptrie. Ze verkleinen de minimale instelafstand van het objectief. Met meer dioptrie kun je dichterbij fotograferen. Voorzetlenzen kun je stapelen, waardoor je nog dichter op je onderwerp kunt kruipen. Ze hebben als voordeel een lage prijs, plus ze nemen geen licht weg. Nadeel is dat je de optische prestaties van het objectief ermee vermindert. Je leest hier later in dit hoofdstuk nog wat meer over.

Tussenringen

Tussenringen komen meestal in setjes van drie en doen hetzelfde als de voorzetlens: ze verkleinen de minimale instelafstand. De beeldkwaliteit van het objectief blijft gelijk, maar de ringen nemen wel licht weg, omdat de afstand van het objectief tot de sensor groter wordt.

Macro-objectieven

Middels tussenringen verklein je de minimale instelafstand.

Wil je de allerhoogste kwaliteit bereiken in de macrofotografie, dan ontkom je niet aan een speciaal macro-objectief. Macroobjectieven zijn praktisch in het gebruik, omdat het instelbereik loopt van oneindig tot dichtbij. Op de kortste instelafstand hebben ze meestal een afbeeldingsmaatstaf van 1:1 op een fullframe-camera. Macro-objectieven zijn er in verschillende brandpunten, van 50 tot 200 mm. Het kleinste brandpunt is het goedkoopst in aanschaf,

maar heeft als nadeel dat je dicht op het onderwerp moet kruipen. Dat maakt dit brandpunt minder geschikt voor dieren als vlinders, libellen of slangen; deze zullen ervandoor gaan als je te dichtbij komt.

Voor wat meer afstand tot je onderwerp kies je een objectief van zo rond de 100 mm. Deze levert bovendien meer onscherpte in voor- en achtergrond, wat mooier en rustiger toont. Ook zijn sommige

tele- of telezoomobjectieven bruikbaar voor fotografie van dieren als libellen, middelgrote vlinders, kikkers en slangen. Een objectief dat we graag bij naam willen noemen, is de Nikon 80/400 AF VR type 2; met de kortste instelafstand van anderhalve meter op 400 mm zijn daar ook bijzonder aardige foto’s van de eerdergenoemde dieren mee te maken! Voordeel van dit lange brandpunt is de grote afstand tot het onderwerp, plus

Voor zo’n beeld heb je onder andere een gespecialiseerd objectief nodig! Hier is een microscoopobjectief gebruikt. Dit is ook nog eens een focus-stack van 420 foto’s.

MARCO JONGSMA, MARCOJONGSMA.ZOOM.NL CANON 6D · ISO 400 · F 2,8 · 1/125 SEC · 100 MM

dat je zeer selectief met scherpe en onscherpe vlakken kunt werken.

BIJZONDERE OBJECTIEVEN

Groothoek en macro

De meeste macro-objectieven

hebben een brandpunt van 50 mm of meer. Maar er is al een paar jaar ook een bijzonder en afwijkend objectief voor macrofotografie te koop: de Laowa 15 mm F4. Dit is een echt groothoekobjectief waarmee

ook een afbeeldingsmaatstaf van 1:1 mogelijk is. Je fotografeert dan wel bijna tegen de frontlens aan: op maar 4,7 mm afstand. Het bijzondere is wel het echte groothoekeffect: één insect of klein bloempje fotografeer je levensgroot, en dan is toch nog daarbij het landschap zichtbaar en herkenbaar in de achtergrond.

In de praktijk is het objectief wel wat bewerkelijk in gebruik. Op de eerste plaats moet je maar hopen dan het beestje blijft zitten als je er bovenop kruipt met je lens. Daarnaast werkt het alleen met handmatige scherpstelling en een handmatig in te stellen diafragma. Zodra je een kleiner diafragma instelt, wordt ook het zoekerbeeld donkerder, wat het scherpstellen

een stuk moeilijker maakt. Stel dus eerst scherp met open diafragma en stel dan het diafragma in op de gewenste waarde. Dit maakt het fotograferen in het veld wel wat omslachtiger en zal vooral bij snel bewegende insecten lastig zijn. Zit het insect stil op een bloem, dan is

EEN BRANDPUNT VAN 50 MM IS NIET ZO GESCHIKT VOOR VLINDERFOTOGRAFIE

er niet zoveel aan de hand.

Een andere optie is om via live-view te werken, want hierbij blijft het schermbeeld wél helder indien je een kleiner diafragma, zoals F 11, hebt ingesteld.

Het unieke beeld wat met dit objectief is te creëren maakt die wat lastige werkwijze echter meer dan goed!

Laowa 25mm F2.8 2.55x Ultra Macro

Een heel bijzonder macro-objectief is de Laowa 25mm F2.8 Ultra Macro. De meeste macro-objectieven bereiken een afbeeldingsmaatstaf van maximaal 1:1, maar deze macrolens gaat een stuk verder en komt tot 5:1. Afkomstig van een fabrikant met een goede reputatie op dit gebied, en ook niet onbelangrijk: leverbaar met vatting voor Canon, Pentax, Sony en Nikon.

Er zitten twee ringen op het objectief. Een voor de instelling van het diafragma, dat loopt van F 2,8 tot F 22. En een ring om de afbeeldingsmaatstaf in te stellen, die loopt van tweeënhalf tot vijf keer ware grootte. Een scherpstelring zit er dus niet op.

Tijdens het fotograferen komt het er op neer dat je eerst een

Met deze Laowa kun je van 2,5 tot 5 keer ware grootte fotograferen.

Groothoek én macro combineren? Dat kan met dit objectief van Laowa!

afbeeldingsmaatstaf kiest en vervolgens scherpstelt door de camera naar het onderwerp toe of van het onderwerp af te bewegen. Handig hierbij is een instelslede. Door de minimale scherptediepte is dit accessoire eigenlijk onmisbaar, want hiermee kun je minutieus de afstand verstellen.

Het is een geheel handmatig objectief. Dat betekent dus dat je ook handmatig moet belichten bij werkdiafragma, met de camera op de M-stand van manuele belichting. Het nadeel hiervan is dat het zoekerbeeld donkerder wordt zodra je een kleiner diafragma dan F 2,8 instelt. Afhankelijk van het ingestelde diafragma bemoeilijkt dat de scherpstelling. De live-viewfunctie die we bij de Laowa 15 mm beschrijven, is ook bij dit objectief dan goed te gebruiken. Omdat licht een probleem kan zijn bij extreme macrofotografie – waar je dicht op het onderwerp zit en vaak in je eigen schaduw werkt –, is het gebruik van een flitser aan te raden.

EEN RIJSTZAK IS HANDIG ALS JE DICHT OP DE GROND WILT FOTOGRAFEREN

Super macro!

Net als de Laowa 25mm die we daarnet noemden, gaat de Canon MP-E 65mm ook een stuk verder dan 1:1. Hij heeft een bereik van 1x tot en met 5x (oftewel 5:1). De kleinste – bijna voor het oog onzichtbare – details kunnen hiermee gefotografeerd worden. Het zal je opzienbarende resultaten opleveren. De scherptediepte is nog kleiner dan bij de gebruikelijke macro-objectieven. Ook is de kans op bewegingsonscherpte aanzienlijk door de enorme vergroting. Daarom zijn een robuust statief en een ringflitser bijna onmisbaar wil je dit objectief in het veld goed kunnen gebruiken. Het objectief is al vrij lang op de markt, maar nog steeds verkrijgbaar.

STATIEF OF NIET?

In het analoge tijdperk waren er twee belangrijke redenen om bij macrofotografie met statief te werken: de lage lichtgevoeligheid van de films en de gewoonte om zo

veel mogelijk van het onderwerp scherp af te beelden. Dit laatste betekende dan al snel een klein diafragma van F 11, waardoor de sluitertijd zo laag werd dat uit de hand schieten al bijna niet meer mogelijk was.

Tegenwoordig kiezen we liever grotere diafragma’s om meer voor- en achtergrondonscherpte te creëren, zodat het onderwerp meer aandacht krijgt. Daarnaast kennen moderne digitale camera’s veel hogere iso-waarden, zodat je met snellere sluitertijden kunt werken. Daardoor kun je veel makkelijker zonder statief fotograferen. Het levert meer bewegingsvrijheid en snelheid op, want voordat een statief goed en wel staat is veel tijd verloren. Daarbij hebben statieven een minimale hoogte, waardoor je misschien niet op ooghoogte met je onderwerp kunt komen. En juist dat levert vaak aansprekend beeld op. Indien je voor macrofotografie wel graag een statief wilt aanschaffen, houd dan goed rekening met

Supermacro kun je bereiken met een objectief als deze Canon MP-E 65mm.

Met een macrostatief kun je lekker dicht bij de grond fotograferen.

de minimale hoogte. Bij sommige typen kun je de poten in horizontale positie plaatsen en een eventueel aanwezige middenzuil overdwars zetten of op z’n kop gebruiken. Zo kun je ook met statief heel laag boven de grond fotograferen.

Laag bij de grond

Bij kleine plantensoorten of insecten laag bij de grond is het vaak handig om de camera van statief te halen (zeker als je geen geschikt macro-statief hebt) en hem op de bodem neer te leggen. Of steun

met je camera in de hand op de bodem, waardoor de camera minder vies wordt. Op de manier kun je ook makkelijker een beetje naar links of naar rechts, wat al meteen een grote invloed heeft op de achtergrond.

Als de bodem te modderig of nat is en je wilt de camera niet onnodig vies maken, gebruik dan een klein fotorijstzakje of een kledingstuk als een shirt of jas. Al is rijstzak niet meer het goede woord, want tegenwoordig zijn deze gevuld met kunststof granulaatkorrels. Dit

Hier zijn 15 foto’s via focus stacking in de camera samengevoegd. Daarbij kun je het best een statief gebruiken.

NIESKE SIEPEL-BAKKER, BNN.ZOOM.NL

OLYMPUS EM1 II · ISO 400 · F 2,8 · 1/160 SEC · 60 MM

materiaal is lichter dan rijst en kan ook zonder problemen nat worden.

Hoekzoeker of display

Met de camera op de grond kun je met gebogen nek nog steeds door de zoeker kijken, maar plezierig is deze houding niet. Nek- en hoofdpijn zijn als je lang in deze positie ligt vaak het gevolg.

Heb je een camera waarbij je het display op de achterzijde kunt kantelen, dan ben je natuurlijk gelijk uit de problemen. Heb je dat niet of is het schermpje lastig af te lezen in