MASTERCLASS
KOPLOPERS
VPN-CLIENT IN JE ROUTER
FELIXPRINTERS
JANUARI 2020
Buitenlandse streamingdiensten ook op Apple TV en Chromecast
Print stamcellen en auto-onderdelen
VOOROP IN TECH DE ONSTUITBARE ZEGETOCHT VAN LINUX
DE ONSTUITBARE ZEGETOCHT VAN LINUX GEBRUIK LINUX IN PLAATS VAN WINDOWS ALLES OVER SHELLSCRIPTS EN REGULIERE EXPRESSIES ZET UBUNTU-SERVER IN ALS FLEXIBELE NAS EMBEDDED LINUX, ZELFS IN TESLA’S
WWW.PCMWEB.NL
DRAADBEUK SSH en Synology Alleen SSH-toegang voor gebruikers binnen de admin-groep 001_PCM0120 (JP).indd 1
DE STANDAARD
EINDELIJK 5G IN NEDERLAND
IJZERWAREN
BEWAKINGSCAMERA’S
Dit zijn de toekomstplannen
7 ip-camera’s voor
van providers en overheden
bewaking thuis
PCM
nummer 1
januari 2020
€ 6,95
PC 02001
BP 8 7 1 8 2 2 6 1 0 1 2 1 1
03-12-19 09:13
#brandedcontent
Synology Mesh Router MR2200ac
Altijd een snel en stabiel draadloos netwerk We maken steeds minder gebruik van ethernetkabels, dus een snelle en stabiele draadloze internetverbinding is wel zo prettig. Helaas schort het daar nog weleens aan. Je kunt natuurlijk een arsenaal aan wifiversterkers ophangen, maar bij een wankele basis heeft dat weinig zin. Mesh-netwerken zijn de oplossing! Synology gaat met zijn Mesh Router MR2200ac nog een flinke stap verder. In samenwerking met Synology
M
esh-netwerken zijn vanwege hun samenhang erg stabiel. Er is namelijk niet slechts één doorgeefluik waarvan apparaten afhankelijk zijn, zoals in het geval van doorsnee wifi-versterkers. Bij een mesh-netwerk met pakweg vier draadloze zenders staat elke zender in contact met de drie overige zenders. Die zijn allemaal in staat zijn om datapakketjes te verzenden en te ontvangen. Op die manier ontstaat er een superstabiel netwerk met een optimale dekking.
MR2200ac Mesh-netwerken zijn natuurlijk niet nieuw, maar Synology tilt deze wifi-vorm met zijn MR2200ac naar een torenhoog niveau. Met mesh-wifi van Synology vervang je de bestaande router door een aantal wifi-punten. Hierdoor hangt er in feite een draadloos ‘net’ over je hele woning, waarmee je in iedere ruimte de maximaal mogelijke snelheid behaalt. Handig is dat de MR2200ac een extra 5GHz-band uitstraalt, welke je gebruikt voor communicatie tussen de wifi-punten. Zie het als een aanvullende
1119_PCM#1_1-1_Synology_RouterMR2200ac.indd 24
‘snelweg’ voor netwerkcommunicatie met een betere regulering van drukte op het netwerk. Opstoppingen (netwerkcongestie) zijn definitief verleden tijd.
Gebruiksvriendelijk Bij een mesh-systeem houden een paar wifi-punten de netwerkverbinding continu stabiel. Klinkt allemaal handig, maar het is logischerwijs niet prettig wanneer je voor het beheer of herstelwerkzaamheden een expert nodig hebt. Dankzij de MR2200ac is dat niet aan de orde. De interface is zeer gebruiksvriendelijk en je beheert het volledige netwerk vanuit één centrale plek, namelijk Synology Router Manager (SRM). De configuratie van het netwerk is kinderlijk eenvoudig en bovendien bevat de software een herstelmechanisme. Problemen los je hiermee snel en simpel op.
Stabiel en veilig De MR2200ac maakt je netwerk snel en stabiel, terwijl SRM de nodige veiligheid garandeert. Wat dacht je bijvoorbeeld van de ingebouwde inbraakbeveiliging
en de Veilig Surfen-dienst van Google. Die bieden betere verdediging tegen malware, ongewenste software en social engineering op alle soorten apparaten binnen het netwerk. Daarnaast zorgt vpnondersteuning ervoor dat netwerkverkeer altijd via een beveiligde en versleutelde verbinding plaatsvindt. Verder bevat SRM ook toegangsbeheer, waarmee je bijvoorbeeld ouderlijk toezicht inschakelt. Activeer bijvoorbeeld een strak internetschema, waarbij je de webtoegang voor (mobiele) apparaten van kinderen gemakkelijk reguleert. Je kroost weet zo precies wanneer het bedtijd is. Nuttig is dat je websites met aanstootgevende inhoud voor kinderogen blokkeert. De functie Safe Search voorkomt dat kinderen via YouTube, Google of Bing per ongeluk op expliciete zoekresultaten stuiten. Het filter staat in eerste instantie weliswaar streng afgesteld, maar kinderen geven desgewenst zelf aan wanneer zij denken dat de site wél geschikt is. Als beheerder verleen je vervolgens wel of juist geen toegang tot de gevraagde content. Zo zoek je in samenspraak met overige gezinsleden continu naar een veilige webomgeving die perfect is afgestemd op de leeftijd van ieder kind.
Uitbreidbaar Met de MR2200ac en het bijbehorende SRM ben je uitstekend voorbereid op de toekomst. Je netwerkbehoefte verandert wellicht in de toekomst. Geen probleem, want je breidt het systeem simpel uit met extra apparaten en mesh-punten. Ook in een groter huis of zakelijke omgeving profiteer je dus altijd van stabiel, snel en veilig draadloos internet. Doe er je voordeel mee!
02-12-19 12:45
VOORWOORD
LINUX HET IS ZOVER. NA TIEN JAAR TREKT MICROSOFT DE STEKKER UIT WINDOWS 7 EN NA ZEVEN JAAR INTENSIEF GEBRUIK DOE IK DAAROM HETZELFDE MET MIJN WINDOWS 7-PC. ERVOOR IN DE PLAATS KOMT EEN NIEUW EXEMPLAAR WAAROP LINUX KOMT TE STAAN. OMWILLE VAN DE COMPATIBILITEIT MET ENKELE VAN MIJN FAVORIETE PROGRAMMA’S INSTALLEER IK NOG WEL WINDOWS 10, MAAR VOOR DAGELIJKSE WERKZAAMHEDEN VIND IK LINUX INMIDDELS MINSTENS ZO PRETTIG WERKEN.
Mijn kennismaking met Linux
De beëindiging van de ondersteu-
was rond 1995. Een vriend had
ning van Windows 7 gee mij net
Slackware op z’n pc gezet en
het laatste zetje dat ik daarvoor
kon daar dingen mee op één op-
nodig had.
drachtregel waarvoor je in DOS
Ik kan me voorstellen dat dat
een ba erij hulpprogramma’s no-
voor meer mensen geldt, met
dig had die je vervolgens met een
name onder de lezers van PCM.
batchbestand aan elkaar moest
Vandaar dat we het nieuwe
breien. Van de mogelijkheden
jaar a rappen met Linux, het
was ik direct onder de indruk,
besturingssysteem dat iedereen
maar ook van de complexiteit …
gebruikt – al dan niet bewust.
Het zag er bovendien uit als een
Bijvoorbeeld als bezi er van een
flinke stap terug vergeleken met
Android-toestel of als gebruiker
Windows 95, dat in hetzelfde jaar
van andere apparatuur die op Li-
voor een revolutie op de desktop
nux draait, zoals een router. Maar
had gezorgd.
zeker als gebruiker van internet,
Linux is van ver gekomen, dat
dat er zonder Linux totaal anders
mag duidelijk zijn. De huidi-
zou hebben uitgezien.
ge generatie dektops ziet er
Potentiële overstappers komen
fantastisch uit en biedt meer
aan hun trekken met een work-
flexibiliteit dan je je kunt wensen.
shop die je helpt bij het kiezen
Via pakketbeheerders wordt niet
van de distributie en het instal-
alleen het besturingssysteem
leren, beheren en optimaliseren
en al z’n onderdelen, maar ook
van je nieuwe systeem. Je leest
alle geïnstalleerde program-
hoe je Ubuntu Server inzet als
ma’s up-to-date gehouden. Dat
flexibele nas en we praten je bij
kun je dingen op één opdrachtregel waarvoor
gebeurt meerdere keren per
over embedded Linux-systemen.
je vroeger een ba erij hulpprogramma’s
week – aanzienlijk vaker dan bij
Wil je de volledige controle over
nodig had die je vervolgens met een batch-
Windows en je hoe er vrijwel
processen of taken automati-
bestand aan elkaar moest breien …
nooit voor te herstarten! Linux is
seren, dan heb je veel aan de
klaar voor mij en ik ben helemaal
masterclass rond shellscripts en
Martijn Overman
klaar om de overstap te maken.
reguliere expressies. Daarmee
moverman@reshi .nl
NR. 01 - JANUARI 2020
PCM01_p003-003_Voorwoord (ES).indd 3
WWW.PCMWEB.NL
3
03/12/2019 15:09
INHOUD
LINUX
35 ANNO 2020 GEBRUIKT IEDEREEN LINUX, DE MEESTEN ZONDER DAT TE WETEN. EN NU DE ONDERSTEUNING VAN WINDOWS 7 STOPT, IS LINUX OOK DAARVOOR EEN INTERESSANT ALTERNATIEF.
36
49
DE STAAT VAN … LINUX Toen de finse Linux Torvalds bijna dertig
STELLING: ‘LINUX IS BETER DAN WINDOWS VOOR JE THUIS-PC’
jaar geleden aan de kernel van Linux zat te
Ooit was Linux een besturingssysteem voor
sleutelen – hij noemde het indertijd ‘just a
echte nerds, vol met bugs en onvolkomen-
hobby’ – kon hij niet vermoeden hoe groot en
heden. Nu horen we steeds vaker dat gewone
belangrijk zijn geesteskind zou worden.
pc’s beter af zijn met Linux ... Klopt dat?
38
50
MASTERCLASS: SHELLSCRIPTS EN REGULIERE EXPRESSIES
EMBEDDED LINUX: LINUX IN ELK APPARAAT
Je kunt sommige Linux-distributies gebrui-
Thuis heb je talloze apparaten met Linux
ken zonder ook maar één keer een opdracht
draaien (zonder dat je het weet). Je modem,
in een terminalvenster te typen. Maar juist
nas, smart-tv en zelfs je smartphone draaien
die terminal biedt krachtige mogelijkheden.
vaak allemaal ‘embedded Linux’.
44
57
MASTERCLASS: UBUNTU-SERVER ALS FLEXIBELE NAS
4-IN-1 WORKSHOP: AAN DE SLAG MET LINUX
Met een Ubuntu-server in combinatie met
Linux is een volwassen alternatief en
Docker en Ansible-NAS bouw je eenvoudig je
de overstap naar het besturingssysteem
eigen nas, waarop ook allerlei extra diensten
gaat soepel, zeker als je een toegankelijke
en een webgebaseerd dashboard draaien.
distributie zoals Linux Mint kiest.
4
PCM01_p004-005_Inhoud (ingevuld) (TS).indd 4
03/12/2019 14:30
INHOUD
14
88
70
LEREN HACKEN
IJZERWAREN
MASTERCLASS
Capture the flag-hackcompetities
Ip-camera’s voor bewaking thuis
Hacken kun je leren, maar dit lukt alleen door
De markt voor ip-camera’s hee een enorme
Internationale streamingdiensten met een vpn-router
veel te proberen en experimenteren. Doordat
vlucht genomen. Logisch, want bewakings-
Streamingapparaten zoals de Apple TV en
ethisch hacken we elijk legaal is, is het voor
producten zijn tegenwoordig prima betaal-
Chromecast bieden geen vpn- ondersteuning.
veel mensen interessant om hier meer over te
baar en ook nog eens eenvoudig in gebruik.
Deze masterclass laat zien hoe je met de
weten. Eén van die manieren is een capture
Veel meer dan een smartphone en dekkend
juiste router en een geschikte vpn elke
the flag-hackcompetitie.
(draadloos) thuisnetwerk heb je niet nodig.
streamingdienst kunt afspelen.
76
94
20 CRYPTOWARS
Versleuteling onder vuur Om de zoveel jaar gaan er bij overheden stemmen op om een achterdeurtje in encryptiesystemen te verplichten. Dat achterdeurtjes inbouwen meer kwaad dan goed doet, lijkt de politici niet te deren. Wat staat er allemaal op het spel?
28 KOPLOPERS
Felixprinters
10X TECH
MASTERCLASS
Mobiele browsers Kiezen we niet wat te snel voor de browser
WinRE en WinPE als ‘mini-Windows’ in nood
die standaard op een smartphone is geïnstal-
Windows hee diverse tools ingebouwd
Het Nederlandse Felixprinters begon jaren
leerd? Er zijn allerlei alternatieven die ook de
waarmee je problemen te lijf kunt gaan. Maar
geleden met de verkoop van duurdere
moeite waard zijn. We tonen je tien mobiele
soms lukt het daar niet mee. In dat geval kun
3D-printers die plastic objecten maken.
browsers die niet uit de keuken van Google of
je het met een beperkte versie van Windows
Inmiddels levert het bedrijf ook een printer
Apple komen.
(zoals Windows RE en PE) proberen.
die eten creëert en komt er een model aan dat
100
biomateriaal zoals stamstellen kan printen.
66
MASTERCLASS
Maak Windows 10 (nog) veiliger
DUURTEST
Sinds de komst van Windows 10 zijn er flink
Plantronics Voyager 6200 UC
wat beveiligingsfeatures bij gekomen, maar
De Plantronics Voyager 6200 UC is een
lang niet alle gebruikers zijn daarmee even
professionele draadloze headset met nek-
goed vertrouwd. In deze masterclass laten we
beugel, oordopjes en breedband-stereogeluid.
enkele van deze features de revue passeren.
De headset kan tot acht gekoppelde apparaten onthouden en je kunt hem tegelijk met twee bluetooth-apparaten gebruiken.
EN VERDER ... 6
BOOTSECTOR Geruchten en nieuwe producten
10 DE STANDAARD 5G
12 PRIVACYMEETLAT Samsung Smart TV
34 TECHHELDEN Richard Stallman
43 STROOMDIAGRAM Linux-distributies
82 DRAADBREUK Netwerknieuws en -tips
86 CHEATSHEET Sneltoetsen, codes en opdrachtregels
106 COLOFON Lezersservice en abonnementen
NR. 01 - JANUARI 2020
PCM01_p004-005_Inhoud (ingevuld) (TS).indd 5
WWW.PCMWEB.NL
5
03/12/2019 14:30
BOOTSECTOR
BOOTSECTOR AAN NIEUWS, GERUCHTEN, UITGLIJDERS EN NIEUWE PRODUCTEN IS ELKE MAAND GEEN GEBREK. IN BOOTSECTOR LEES JE DE DINGEN DIE ONS HET MEEST OPVIELEN.
#FAIL
T-MOBILE ONDER VUUR NA ROUTERING VIA DUITSLAND De grootste techfail van de maand is zonder twijfel die van T-Mobile Nederland. De provider besloot onlangs om de routering van zijn internetverkeer van vaste verbindingen niet meer via het Nederlandse AMS-IX te doen, maar via een eigen internetknooppunt in Duitsland. Deze beslissing werd niet gecommuniceerd naar T-Mobile Thuis-klanten, die daarom verrast werden door tragere snelheden en een vertraging (latency) die tot tien keer zo hoog was. Videostreamen werd een uitdaging, online gamen was plots onmogelijk.
POLDERTECH
Na veel geklaag verklaarde T-Mobile dat de proble-
ROLLATORMODULE MET SLIMME REM
men voortkwamen uit de routering via Duitsland, maar dat er snel verbetering zou komen. De Duitse routering zou het netwerk verbeteren, maar veel kenners zagen er vooral een financiële beslissing
Industrieel ontwerper
verliest en valt, met
rollator dagelijks moet
in. T-Mobile zou geld besparen door AMS-IX te
Yff Verstraeten toonde
alle gevolgen van dien.
opladen. Interessant is
verruilen voor zijn eigen internetknooppunt. Klan-
op de Dutch Design
Jaarlijks belanden er
dat het remsysteem op
ten reageerden woest en toezichthouder ACM liet
Week een prototype
namelijk 2100 55-plussers
alle populaire rollators
weten de situatie te monitoren. Eerst zei T-Mobile bij
van zijn automatische
op de spoedeisende
te bevestigen is en er dus
de Duitse exchange te blijven, maar twee dagen later
remsysteem voor een
hulp door een val met
geen nieuwe, speciale
meldde de CEO dat de routering werd teruggedraaid
rollator. Een set sensoren
de rollator. Het remsys-
rollator is vereist.
naar AMS-IX. Toen was onduidelijk of dat tijdelijk
meet continu de afstand
teem met sensoren is te
Geïnteresseerden heb-
zou zijn, omdat de provider zijn Duitse internet-
tussen de rollator en de
personaliseren via een
ben pech: Verstraeten
knooppunt wilde verbeteren. Een dag later werd
persoon die erachter
draaiknop en bestaat
bevindt zich nog in de
bekend dat de terugkeer naar AMS-IX permanent is.
loopt. Wordt die afstand
verder uit speciale rem-
ontwikkelfase en heeft
Alles is nu weer bij het oude, maar de reputatie van
op zeker moment groter,
blokken en een tas met
nog geen plannen om
T-Mobile heeft op z’n minst een kras opgelopen.
dan trillen de handvat-
daarin de vereiste accu.
zijn systeem te verkopen.
ten. Als de afstand écht
Verstraeten zei tegenover
Wel is hij in gesprek met
te groot wordt, remt
BusinessInsider dat vier
zorginstanties om te
de rollator zelf af. Dat
uur opladen genoeg is
kijken of die iets met zijn
moet voorkomen dat de
om één dag te lopen,
vinding kunnen.
bestuurder de controle
wat betekent dat je de
6
PCM01_p006-009_Bootsector (JP).indd 6
03/12/2019 14:23
BOOTSECTOR
THE GOOD, THE BAD AND THE UGLY ELKE MAAND ZIJN ER WEL BEDRIJVEN OF INSTELLINGEN DIE POSITIEF OF JUIST (ONBEDOELD) NEGATIEF IN HET NIEUWS KOMEN. WIE VIELEN ONS DEZE MAAND OP?
GOOD
BAD
UGLY
FACEBOOK MOET VAN RECHTER OPTREDEN TEGEN NEPADVERTENTIES
CHROMEEXPERIMENT MET MILJOENENSCHADE
MINISTER WIL(DE) ACHTERDEUR IN ENCRYPTIE
Een goedbedoeld ex-
Minister van Justitie & Vei-
Facebook-gebruikers wor-
periment van Googles
ligheid Ferd Grapperhaus
den al jaren lastiggevallen door oplich-
Chrome-team maakte de browser
zaaide in november verwarring toen
ters die advertenties plaatsen met de
dagen onbruikbaar voor honderd-
hij in een interview met Nieuwsuur zei
foto’s en verzonnen teksten van BN’ers.
duizenden gebruikers. Zij zagen hoe
dat versleutelde chatdiensten een ach-
Die raden je zogenaamd aan te inves-
Chrome na een automatische update
terdeur moeten krijgen. Opsporings-
teren in bitcoin. Mediamagnaat John
de inhoud van tabbladen wiste als je
diensten kunnen dan na goedkeuring
de Mol, die veel opduikt in dergelijke
naar een ander applicatievenster ging.
van de rechter stiekem meelezen met
reclames, heeft Facebook meermaals
Het probleem speelde vooral als Chro-
chattende mensen. Dat kan normaal
gesommeerd zulke advertenties sneller
me op een Windows-terminalsetup
niet omdat apps als WhatsApp end-to-
te verwijderen. Dat is praktisch onmo-
draaide, oftewel bij zakelijke gebrui-
end-encryptie gebruiken. Die encryptie
gelijk, aldus het socialmedia-bedrijf.
kers. IT-beheerders konden weinig
bemoeilijkt de opsporing van kinder-
Bovendien vindt Facebook zichzelf niet
betekenen. Google kwam in allerijl met
misbruikers en terroristen, redeneert
verantwoordelijk voor de reclames.
een update, maar het duurde alsnog
Grapperhaus. Maar een achterdeur
Gesteund door andere geplaagde
bijna twee dagen voordat men weer
maakt chatdiensten onveilig, daarom is
BN’ers stapte De Mol daarom naar de
aan het werk kon. Het gevolg? Boze
het kabinetsstandpunt dat een achter-
Nederlandse rechter, die hem gelijk gaf.
gebruikers, veel verloren uren en een
deur onwenselijk is. De minister werd
Facebook moet advertenties waar De
schade van honderden miljoenen
daarom teruggefloten. In antwoord
Mol ongevraagd in voorkomt per direct
euro’s of meer. Google verklaart dat het
op Kamervragen schreef hij dat het
verwijderen en dat ook in de toekomst
experiment het ram-management van
kabinet nog steeds tegen achterdeur-
blijven doen. Gebeurt dat niet, dan vol-
Chrome moest verbeteren, maar dat er
tjes is. Grapperhaus gaat zijn zorgen
gen er boetes. De uitspraak is de eerste
niet goed genoeg was getest. Voor veel
wel aankaarten bij ontwikkelaars van
in zijn soort. Internetjuristen verwach-
IT-beheerders is deze fout een les dat
chatdiensten. Die zijn juist vóór sterke
ten dat nu meer BN’ers naar de rechter
Chrome (ook in gecontroleerde werk-
encryptie. Zie ook het artikel over
kunnen en zullen stappen.
omgevingen) zomaar kan updaten.
cryptowars op pagina 20.
NR. 01 - JANUARI 2020
PCM01_p006-009_Bootsector (JP).indd 7
WWW.PCMWEB.NL
7
03/12/2019 14:23
BOOTSECTOR
AANJAGER
OVERKILL?
GOOGLE CLAIMT DOORBRAAK QUANTUMCOMPUTER
STREAMINGDIENSTEN IN 2020 EN 2021
Googles nieuwste quantumcomputer zou een zeer
Wie van videostreaming houdt,
lopende band uit (en bracht onder
heeft er een druk jaar op zitten.
meer de Belgisch-Nederlandse
Netflix breidde zijn aanbod aan de
serie Undercover uit) en in novem-
complexe berekening zo snel hebben uitgevoerd dat het bedrijf spreekt van ‘quantum supremacy’, oftewel: de quantumcomputer is nu heersend. In het gezagheb-
TIJDLIJN VIDEOSTREAMINGDIENSTEN
bende wetenschappelijke tijdschrift Nature schrijven Google-onderzoekers dat hun quantumcomputer een bepaalde berekening in 200 seconden kan uitvoeren. De snelste ‘reguliere’ supercomputer heeft er maar liefst
29 AUGUSTUS 2019
23 OKTOBER 2019
30 OKTOBER 2019
10.000 jáár voor nodig, claimt Google. Met de kennis van
Videoland zegt
Netflix denkt na
HBO zegt dat
de nieuwe quantumcomputer kunnen er zaken worden
in 2021 met een
over ‘klantvrien-
HBO Max in mei
berekend die voorheen als onmogelijk werden bestem-
abonnement te
delijke’ manieren
2020 verschijnt
peld, aldus de Google-onderzoekers.
komen dat onder
om accountdelen
met ruim 10.000
Concurrenten IBM en Intel, die ook aan quantumcom-
de prijs van Dis-
te stoppen, maar
uur aan program-
puters werken, vinden Googles spraakmakende claim te
ney+ gaat zitten
doet nog niets.
mering, waaron-
ver gaan. IBM spreekt van een ‘uitstekende demonstra-
en reclame krijgt.
der 1800 films.
tie die de ontwikkeling van quantumcomputers demonstreert’, maar beweert dat een ‘klassieke’ computer de betreffende berekening in twee tot drie dagen uitvoert. Misschien zelfs korter, aldus het bedrijf. Intel kiest de kant van IBM. Omdat quantumcomputers zo ingewikkeld zijn en er veel sprake is van theoretische mogelijkheden, is het moeilijk om uit te zoeken welke partij gelijk heeft. Over één ding zijn ze het wel eens: quantumcomputers worden steeds beter en kunnen straks helpen bij het oplossen van problemen die qua berekeningen te ingewikkeld zijn voor normale computers.
MACBOOK PRO
NIEUWE RONDE, NIEUWE KANSEN
FREE FOR ALL
XS4ALL-OPVOLGER HEET FREEDOM INTERNET Ondanks grootschalig en lang-
van KPN – een ironisch maar
durig protest heeft KPN besloten
noodzakelijke beslissing. Over
volgend jaar te stoppen met zijn
drie jaar wil Freedom Internet
dochtermerk Xs4all. Klanten
60.000 klanten hebben. Een onaf-
worden in 2020 overgezet naar
hankelijke stichting gaat contro-
De laatste generaties MacBooks
betere koeling en luidsprekers.
KPN en de provider belooft dat
leren of de provider zich aan zijn
Pro hebben het vertrouwen
Bovendien is de accu gegroeid
er niets verandert. Niet iedereen
beloftes houdt, waaronder het
van heel wat Apple-gebruikers
naar 100 Wh, wat nodig is omdat
heeft daar vertrouwen in. De
leveren van ‘meekijkvrije e-mail’,
flink beschadigd. Apples eigen
het scherm ook is vergroot.
actiegroep ‘Xs4all moet blijven’
het zo veel mogelijk gebruiken
vlindertoetsenbord gaat relatief
Na achttien jaar (!) verruilt de
heeft daarom een nieuwe provi-
van opensource-software en
vaak stuk, waardoor de fabrikant
MacBook Pro zijn 15inch-scherm
der opgericht, genaamd Freedom
klanten de mogelijkheid geven
een uitgebreid vervangingspro-
voor een 16inch-exemplaar,
Internet. Een crowdfunding-actie
een eigen modem aan te sluiten.
gramma startte. Daarnaast had
nog steeds een lcd met Retina-
leverde binnen vier dagen het
Freedom Internet heeft nog geen
een deel van de dure laptops last
resolutie. Door de schermranden
benodigde startkapitaal van 2,5
pakketten en prijzen; die volgen
van accuproblemen en klaagden
smaller te maken is de laptop
miljoen euro op, deels door een
binnenkort.
gebruikers over de warmte bij
fysiek nauwelijks groter. Het
aantrekkelijke investeerders-
intensief gebruik én het gemis
instapmodel heeft een negende
rente.
van een fysieke Esc-toets. De
generatie Intel Core i7-processor,
De komende weken gaat
nieuwe MacBook Pro moet het
16 GB werkgeheugen en een
Freedom Internet voorbe-
vertrouwen herstellen. De lap-
512GB-ssd. Duurdere modellen
reidingen treffen om ‘be-
top, verkrijgbaar vanaf 2699 euro,
hebben een Core i9, meer werk-
gin 2020’ de eerste klanten
stapt af van het vlindertoetsen-
en opslaggeheugen en een betere
aan te kunnen sluiten. In
bord, brengt de Esc-toets terug
videokaart. Het topmodel kost
eerste instantie gebruikt
en is volgens Apple voorzien van
liefst 7139 euro.
de provider het netwerk
8
PCM01_p006-009_Bootsector (JP).indd 8
03/12/2019 14:23
BOOTSECTOR
ber werden zowel Apple TV+
kers met een jaar gratis kijken,
heden en toch een lagere prijs
zijn borst bovendien natma-
als Disney+ uitgebracht. Apple
terwijl Disney zich wil onder-
dan Netflix. Met HBO Max in
ken. Hoe gaan 2020 en 2021
lokt bestaande Apple-gebrui-
scheiden met meer mogelijk-
aantocht moet de concurrentie
eruitzien?
8 NOVEMBER 2019
11 NOVEMBER 2019
12 NOVEMBER 2019
MEI 2020 HBO Max lanceert in de
Een week na de release
Disney+ staat account-
Disney+ start met meer
van Apple TV+ zegt het
delen voorlopig toe,
dan 500 films en series.
Verenigde Staten voor
bedrijf dat de launch-
maar kan ‘technische
Volgend jaar wordt het
15 dollar per maand. Een
titels volgend jaar een
maatregelen’ nemen
aanbod fors uitgebreid.
Nederlandse release is
tweede seizoen krijgen.
als het de spuigaten
nog onbekend.
uitloopt.
PRIVACYZORGEN
MEGA(VEEL)PIXELS
FITBIT PLUS DATA NU IN HANDEN VAN GOOGLE
SMARTPHONE MET CAMERA VAN 108 MEGAPIXEL
De geruchten deden al een tijd
en veel minder succesvol dan de
Grote kans dat je bekend bent
de ronde en onlangs bevestigden
wearables van Apple, Samsung en
met Xiaomi, de fabrikant
de twee bedrijven het: Google be-
Chinese merken als Xiaomi.
die smartphones verkoopt
taalt 2,1 miljard dollar voor Fitbit.
Google gaat met Fitbits expertise
met een doorgaans scherpe
Als internationale toezichthou-
‘Made by Google’-wearables
prijs-kwaliteitsverhouding.
ders de overname goedkeuren,
ontwikkelen die de markt moeten
Het nieuwste toestel is met 549
wordt Fitbit onderdeel van Goog-
veroveren. Alle gegevens die
euro duurder dan gemiddeld,
beeldinformatie van vier pixels
le. Fitbit stond al langer stilletjes
Fitbit van zijn gebruikers hee
wat volgens Xiaomi komt door
tot één foto. De telefoon hee
in de etalage omdat het financieel
komen ook in Googles handen.
de krachtige hardware en
ook een groothoekcamera, een
minder ging, vooral door de
Het bedrijf beloo dat je de data
zes camera’s. Dat lees je goed:
macrolens, een dieptesensor
opmars van de Apple Watch. Die
straks kunt inzien, verplaatsen en
voorop zit één selfiecamera,
en een zoomcamera voor
gaat inmiddels vaker over de
verwijderen. Gegevens worden
achterop zijn vijf camera’s
maximaal 5x optisch of 50x di-
toonbank dan alle Fitbit-weara-
niet gebruikt voor gepersonali-
geplaatst. De primaire lens
gitaal inzoomen. Verder hee
bles samen. Een klap voor het
seerde Google-reclames of ver-
schiet foto’s in maximaal 108
het toestel een 6,47inch-oled-
bedrijf, dat sinds 2007 bestaat en
kocht aan derden, beloo Google.
megapixel, genoeg voor een
scherm (full hd), een midrange
naar eigen zeggen meer dan 100
scherpe fotoposter van vier bij
Snapdragon 730G-processor, 6
miljoen accessoires hee ver-
twee meter. Niet eerder kwam
GB ram en 128 GB opslag. De
kocht. Als onderdeel van Google
er een smartphone met 108me-
5260mAh-accu is opvallend
hoe Fitbit zich geen geldzorgen
gapixel-camera uit. Standaard
groot en laadt met 30 W snel
meer te maken en gaat het zich
fotografeert de Mi Note 10 ech-
op via usb-c. De smartphone
onder meer richten op het verbe-
ter in 27 megapixel (één vierde
verschijnt met Android 9 Pie
teren van Wear OS. Dat is Googles
van 108) via een zogeheten
van 2018 en krijgt volgens
besturingssysteem voor smart-
quad-bayer-techniek. Hierbij
Xiaomi ‘snel’ een update naar
watches, al jaren beschikbaar
combineert de camera de
Android 10.
NR. 01 - JANUARI 2020
PCM01_p006-009_Bootsector (JP).indd 9
WWW.PCMWEB.NL
9
03/12/2019 14:23
DE STANDAARD
DE STANDAARD RENS BLOM
5G
NA JAREN VAN ONTWIKKELING ZIJN DIT JAAR WERELDWIJD DE EERSTE REGIONALE 5G-NETWERKEN GEACTIVEERD. NEDERLAND ZET IN 2020 DE EERSTE STAPPEN OP DIT VLAK, MAAR VOORLOPIG BLIJFT 4G HIER NOG GEMEENGOED. HOE WERKT 5G PRECIES EN WAT ZIJN DE TOEKOMSTPLANNEN VAN PROVIDERS EN OVERHEDEN? Je mobiele internetverbinding
NASA-onderzoekers bogen zich samen met
apparatuur of diensten. Dat wil
verloopt nu waarschijnlijk via
andere Amerikaanse partijen over de vraag
niet zeggen dat 5G af is. De 3GPP
4G. Oudere standaarden als
hoe de 5G-standaard eruit moest gaan zien.
bood eind 2019 de ‘eerste fase’ van
HSPA en 3G kom je ook nog wel
Ze onderzochten ook de technische haal-
5G-specificaties aan in de vorm
tegen. In de toekomst kun je
baarheid. Zuid-Korea begon bijna tegelijk een
van een zogeheten Release-15.
ook 5G gebruiken, de nieuwste
vergelijkbaar project. In de jaren erna sloten
Ergens in 2020 volgt Release-16
mobiele internetstandaard die
netwerkleveranciers als Ericsson, Huawei
met de tweede set specificaties.
al voorzichtig live is in onder
en Nokia zich aan bij deze en andere nieuwe
Die zijn van belang voor par-
meer de Verenigde Staten, Zuid-
projecten. De Europese Unie rich e in 2012
tijen zoals providers, nationale
Korea, Frankrijk en Engeland. De
een groep op om de 5G-standaard te onder-
overheden en producenten van
ontwikkeling van 5G begon al
zoeken. Uiteindelijk rondde de industriestan-
5G-apparatuur.
in 2008, een jaar na de lancering
daardgroep 3GPP de 5G NR-standaard (New
van de eerste iPhone en jaren
Radio) eind 2018 af, inclusief een officieel logo
5G-APPARATUUR
voordat 4G beschikbaar kwam.
voor partijen die 5G willen gebruiken in hun
Met de huidige 5G-specificaties
10
PCM01_p010-011_De Standaard (JP).indd 10
03/12/2019 15:09