PCM01-2020 Preview

MASTERCLASS

KOPLOPERS

VPN-CLIENT IN JE ROUTER

FELIXPRINTERS

JANUARI 2020

Buitenlandse streamingdiensten ook op Apple TV en Chromecast

Print stamcellen en auto-onderdelen

VOOROP IN TECH DE ONSTUITBARE ZEGETOCHT VAN LINUX

DE ONSTUITBARE ZEGETOCHT VAN LINUX GEBRUIK LINUX IN PLAATS VAN WINDOWS ALLES OVER SHELLSCRIPTS EN REGULIERE EXPRESSIES ZET UBUNTU-SERVER IN ALS FLEXIBELE NAS EMBEDDED LINUX, ZELFS IN TESLA’S

WWW.PCMWEB.NL

DRAADBEUK SSH en Synology Alleen SSH-toegang voor gebruikers binnen de admin-groep 001_PCM0120 (JP).indd 1

DE STANDAARD

EINDELIJK 5G IN NEDERLAND

IJZERWAREN

BEWAKINGSCAMERA’S

Dit zijn de toekomstplannen

7 ip-camera’s voor

van providers en overheden

bewaking thuis

PCM

nummer 1

januari 2020

€ 6,95

PC 02001

BP 8 7 1 8 2 2 6 1 0 1 2 1 1

03-12-19 09:13

#brandedcontent

Synology Mesh Router MR2200ac

Altijd een snel en stabiel draadloos netwerk We maken steeds minder gebruik van ethernetkabels, dus een snelle en stabiele draadloze internetverbinding is wel zo prettig. Helaas schort het daar nog weleens aan. Je kunt natuurlijk een arsenaal aan wifiversterkers ophangen, maar bij een wankele basis heeft dat weinig zin. Mesh-netwerken zijn de oplossing! Synology gaat met zijn Mesh Router MR2200ac nog een flinke stap verder.

In samenwerking met Synology

M

esh-netwerken zijn vanwege hun samenhang erg stabiel.

Er is namelijk niet slechts één doorgeefluik waarvan apparaten afhankelijk zijn, zoals in het geval van doorsnee wifi-versterkers. Bij een mesh-netwerk met pakweg vier draadloze zenders staat elke zender in contact met de drie overige zenders. Die zijn allemaal in staat zijn om datapakketjes te verzenden en te ontvangen.

Op die manier ontstaat er een superstabiel netwerk met een optimale dekking.

MR2200ac Mesh-netwerken zijn natuurlijk niet nieuw, maar Synology tilt deze wifi-vorm met zijn MR2200ac naar een torenhoog niveau. Met mesh-wifi van Synology vervang je de bestaande router door een aantal wifi-punten.

Hierdoor hangt er in feite een draadloos ‘net’ over je hele woning, waarmee je in iedere ruimte de maximaal mogelijke snelheid behaalt. Handig is dat de MR2200ac een extra 5GHz-band uitstraalt, welke je gebruikt voor communicatie tussen de wifi-punten. Zie het als een aanvullende

1119_PCM#1_1-1_Synology_RouterMR2200ac.indd 24

‘snelweg’ voor netwerkcommunicatie met een betere regulering van drukte op het netwerk. Opstoppingen (netwerkcongestie) zijn definitief verleden tijd.

Gebruiksvriendelijk Bij een mesh-systeem houden een paar wifi-punten de netwerkverbinding continu stabiel. Klinkt allemaal handig, maar het is logischerwijs niet prettig wanneer je voor het beheer of herstelwerkzaamheden een expert nodig hebt. Dankzij de MR2200ac is dat niet aan de orde. De interface is zeer gebruiksvriendelijk en je beheert het volledige netwerk vanuit één centrale plek, namelijk Synology Router Manager (SRM). De configuratie van het netwerk is kinderlijk eenvoudig en bovendien bevat de software een herstelmechanisme. Problemen los je hiermee snel en simpel op.

Stabiel en veilig De MR2200ac maakt je netwerk snel en stabiel, terwijl SRM de nodige veiligheid garandeert. Wat dacht je bijvoorbeeld van de ingebouwde inbraakbeveiliging

en de Veilig Surfen-dienst van Google.

Die bieden betere verdediging tegen malware, ongewenste software en social engineering op alle soorten apparaten binnen het netwerk. Daarnaast zorgt vpnondersteuning ervoor dat netwerkverkeer altijd via een beveiligde en versleutelde verbinding plaatsvindt. Verder bevat SRM ook toegangsbeheer, waarmee je bijvoorbeeld ouderlijk toezicht inschakelt.

Activeer bijvoorbeeld een strak internetschema, waarbij je de webtoegang voor (mobiele) apparaten van kinderen gemakkelijk reguleert. Je kroost weet zo precies wanneer het bedtijd is. Nuttig is dat je websites met aanstootgevende inhoud voor kinderogen blokkeert. De functie Safe Search voorkomt dat kinderen via YouTube, Google of Bing per ongeluk op expliciete zoekresultaten stuiten. Het filter staat in eerste instantie weliswaar streng afgesteld, maar kinderen geven desgewenst zelf aan wanneer zij denken dat de site wél geschikt is. Als beheerder verleen je vervolgens wel of juist geen toegang tot de gevraagde content. Zo zoek je in samenspraak met overige gezinsleden continu naar een veilige webomgeving die perfect is afgestemd op de leeftijd van ieder kind.

Uitbreidbaar Met de MR2200ac en het bijbehorende SRM ben je uitstekend voorbereid op de toekomst. Je netwerkbehoefte verandert wellicht in de toekomst. Geen probleem, want je breidt het systeem simpel uit met extra apparaten en mesh-punten. Ook in een groter huis of zakelijke omgeving profiteer je dus altijd van stabiel, snel en veilig draadloos internet. Doe er je voordeel mee!

02-12-19 12:45

VOORWOORD

LINUX HET IS ZOVER. NA TIEN JAAR TREKT MICROSOFT DE STEKKER UIT WINDOWS 7 EN NA ZEVEN JAAR INTENSIEF GEBRUIK DOE IK DAAROM HETZELFDE MET MIJN WINDOWS 7-PC. ERVOOR IN DE PLAATS KOMT EEN NIEUW EXEMPLAAR WAAROP LINUX KOMT TE STAAN. OMWILLE VAN DE COMPATIBILITEIT MET ENKELE VAN MIJN FAVORIETE PROGRAMMA’S INSTALLEER IK NOG WEL WINDOWS 10, MAAR VOOR DAGELIJKSE WERKZAAMHEDEN VIND IK LINUX INMIDDELS MINSTENS ZO PRETTIG WERKEN.

Mijn kennismaking met Linux

De beëindiging van de ondersteu-

was rond 1995. Een vriend had

ning van Windows 7 gee mij net

Slackware op z’n pc gezet en

het laatste zetje dat ik daarvoor

kon daar dingen mee op één op-

nodig had.

drachtregel waarvoor je in DOS

Ik kan me voorstellen dat dat

een ba erij hulpprogramma’s no-

voor meer mensen geldt, met

dig had die je vervolgens met een

name onder de lezers van PCM.

batchbestand aan elkaar moest

Vandaar dat we het nieuwe

breien. Van de mogelijkheden

jaar a rappen met Linux, het

was ik direct onder de indruk,

besturingssysteem dat iedereen

maar ook van de complexiteit …

gebruikt – al dan niet bewust.

Het zag er bovendien uit als een

Bijvoorbeeld als bezi er van een

flinke stap terug vergeleken met

Android-toestel of als gebruiker

Windows 95, dat in hetzelfde jaar

van andere apparatuur die op Li-

voor een revolutie op de desktop

nux draait, zoals een router. Maar

had gezorgd.

zeker als gebruiker van internet,

Linux is van ver gekomen, dat

dat er zonder Linux totaal anders

mag duidelijk zijn. De huidi-

zou hebben uitgezien.

ge generatie dektops ziet er

Potentiële overstappers komen

fantastisch uit en biedt meer

aan hun trekken met een work-

flexibiliteit dan je je kunt wensen.

shop die je helpt bij het kiezen

Via pakketbeheerders wordt niet

van de distributie en het instal-

alleen het besturingssysteem

leren, beheren en optimaliseren

en al z’n onderdelen, maar ook

van je nieuwe systeem. Je leest

alle geïnstalleerde program-

hoe je Ubuntu Server inzet als

ma’s up-to-date gehouden. Dat

flexibele nas en we praten je bij

kun je dingen op één opdrachtregel waarvoor

gebeurt meerdere keren per

over embedded Linux-systemen.

je vroeger een ba erij hulpprogramma’s

week – aanzienlijk vaker dan bij

Wil je de volledige controle over

nodig had die je vervolgens met een batch-

Windows en je hoe er vrijwel

processen of taken automati-

bestand aan elkaar moest breien …

nooit voor te herstarten! Linux is

seren, dan heb je veel aan de

klaar voor mij en ik ben helemaal

masterclass rond shellscripts en

Martijn Overman

klaar om de overstap te maken.

reguliere expressies. Daarmee

moverman@reshi .nl

NR. 01 - JANUARI 2020

PCM01_p003-003_Voorwoord (ES).indd 3

WWW.PCMWEB.NL

3

03/12/2019 15:09

INHOUD

LINUX

35 ANNO 2020 GEBRUIKT IEDEREEN LINUX, DE MEESTEN ZONDER DAT TE WETEN. EN NU DE ONDERSTEUNING VAN WINDOWS 7 STOPT, IS LINUX OOK DAARVOOR EEN INTERESSANT ALTERNATIEF.

36

49

DE STAAT VAN … LINUX Toen de finse Linux Torvalds bijna dertig

STELLING: ‘LINUX IS BETER DAN WINDOWS VOOR JE THUIS-PC’

jaar geleden aan de kernel van Linux zat te

Ooit was Linux een besturingssysteem voor

sleutelen – hij noemde het indertijd ‘just a

echte nerds, vol met bugs en onvolkomen-

hobby’ – kon hij niet vermoeden hoe groot en

heden. Nu horen we steeds vaker dat gewone

belangrijk zijn geesteskind zou worden.

pc’s beter af zijn met Linux ... Klopt dat?

38

50

MASTERCLASS: SHELLSCRIPTS EN REGULIERE EXPRESSIES

EMBEDDED LINUX: LINUX IN ELK APPARAAT

Je kunt sommige Linux-distributies gebrui-

Thuis heb je talloze apparaten met Linux

ken zonder ook maar één keer een opdracht

draaien (zonder dat je het weet). Je modem,

in een terminalvenster te typen. Maar juist

nas, smart-tv en zelfs je smartphone draaien

die terminal biedt krachtige mogelijkheden.

vaak allemaal ‘embedded Linux’.

44

57

MASTERCLASS: UBUNTU-SERVER ALS FLEXIBELE NAS

4-IN-1 WORKSHOP: AAN DE SLAG MET LINUX

Met een Ubuntu-server in combinatie met

Linux is een volwassen alternatief en

Docker en Ansible-NAS bouw je eenvoudig je

de overstap naar het besturingssysteem

eigen nas, waarop ook allerlei extra diensten

gaat soepel, zeker als je een toegankelijke

en een webgebaseerd dashboard draaien.

distributie zoals Linux Mint kiest.

4

PCM01_p004-005_Inhoud (ingevuld) (TS).indd 4

03/12/2019 14:30

INHOUD

14

88

70

LEREN HACKEN

IJZERWAREN

MASTERCLASS

Capture the flag-hackcompetities

Ip-camera’s voor bewaking thuis

Hacken kun je leren, maar dit lukt alleen door

De markt voor ip-camera’s hee een enorme

Internationale streamingdiensten met een vpn-router

veel te proberen en experimenteren. Doordat

vlucht genomen. Logisch, want bewakings-

Streamingapparaten zoals de Apple TV en

ethisch hacken we elijk legaal is, is het voor

producten zijn tegenwoordig prima betaal-

Chromecast bieden geen vpn- ondersteuning.

veel mensen interessant om hier meer over te

baar en ook nog eens eenvoudig in gebruik.

Deze masterclass laat zien hoe je met de

weten. Eén van die manieren is een capture

Veel meer dan een smartphone en dekkend

juiste router en een geschikte vpn elke

the flag-hackcompetitie.

(draadloos) thuisnetwerk heb je niet nodig.

streamingdienst kunt afspelen.

76

94

20 CRYPTOWARS

Versleuteling onder vuur Om de zoveel jaar gaan er bij overheden stemmen op om een achterdeurtje in encryptiesystemen te verplichten. Dat achterdeurtjes inbouwen meer kwaad dan goed doet, lijkt de politici niet te deren. Wat staat er allemaal op het spel?

28 KOPLOPERS

Felixprinters

10X TECH

MASTERCLASS

Mobiele browsers Kiezen we niet wat te snel voor de browser

WinRE en WinPE als ‘mini-Windows’ in nood

die standaard op een smartphone is geïnstal-

Windows hee diverse tools ingebouwd

Het Nederlandse Felixprinters begon jaren

leerd? Er zijn allerlei alternatieven die ook de

waarmee je problemen te lijf kunt gaan. Maar

geleden met de verkoop van duurdere

moeite waard zijn. We tonen je tien mobiele

soms lukt het daar niet mee. In dat geval kun

3D-printers die plastic objecten maken.

browsers die niet uit de keuken van Google of

je het met een beperkte versie van Windows

Inmiddels levert het bedrijf ook een printer

Apple komen.

(zoals Windows RE en PE) proberen.

die eten creëert en komt er een model aan dat

100

biomateriaal zoals stamstellen kan printen.

66

MASTERCLASS

Maak Windows 10 (nog) veiliger

DUURTEST

Sinds de komst van Windows 10 zijn er flink

Plantronics Voyager 6200 UC

wat beveiligingsfeatures bij gekomen, maar

De Plantronics Voyager 6200 UC is een

lang niet alle gebruikers zijn daarmee even

professionele draadloze headset met nek-

goed vertrouwd. In deze masterclass laten we

beugel, oordopjes en breedband-stereogeluid.

enkele van deze features de revue passeren.

De headset kan tot acht gekoppelde apparaten onthouden en je kunt hem tegelijk met twee bluetooth-apparaten gebruiken.

EN VERDER ...

6

BOOTSECTOR Geruchten en nieuwe producten

10 DE STANDAARD 5G

12 PRIVACYMEETLAT Samsung Smart TV

34 TECHHELDEN Richard Stallman

43 STROOMDIAGRAM Linux-distributies

82 DRAADBREUK Netwerknieuws en -tips

86 CHEATSHEET Sneltoetsen, codes en opdrachtregels

106 COLOFON Lezersservice en abonnementen

NR. 01 - JANUARI 2020

PCM01_p004-005_Inhoud (ingevuld) (TS).indd 5

WWW.PCMWEB.NL

5

03/12/2019 14:30

BOOTSECTOR

BOOTSECTOR AAN NIEUWS, GERUCHTEN, UITGLIJDERS EN NIEUWE PRODUCTEN IS ELKE MAAND GEEN GEBREK. IN BOOTSECTOR LEES JE DE DINGEN DIE ONS HET MEEST OPVIELEN.

#FAIL

T-MOBILE ONDER VUUR NA ROUTERING VIA DUITSLAND De grootste techfail van de maand is zonder twijfel die van T-Mobile Nederland. De provider besloot onlangs om de routering van zijn internetverkeer van vaste verbindingen niet meer via het Nederlandse AMS-IX te doen, maar via een eigen internetknooppunt in Duitsland. Deze beslissing werd niet gecommuniceerd naar T-Mobile Thuis-klanten, die daarom verrast werden door tragere snelheden en een vertraging (latency) die tot tien keer zo hoog was. Videostreamen werd een uitdaging, online gamen was plots onmogelijk.

POLDERTECH

Na veel geklaag verklaarde T-Mobile dat de proble-

ROLLATORMODULE MET SLIMME REM

men voortkwamen uit de routering via Duitsland, maar dat er snel verbetering zou komen. De Duitse routering zou het netwerk verbeteren, maar veel kenners zagen er vooral een financiële beslissing

Industrieel ontwerper

verliest en valt, met

rollator dagelijks moet

in. T-Mobile zou geld besparen door AMS-IX te

Yff Verstraeten toonde

alle gevolgen van dien.

opladen. Interessant is

­verruilen voor zijn eigen internetknooppunt. Klan-

op de Dutch Design

Jaarlijks belanden er

dat het remsysteem op

ten reageerden woest en toezichthouder ACM liet

Week een prototype

namelijk 2100 ­55-plussers

alle populaire rollators

weten de situatie te monitoren. Eerst zei T-Mobile bij

van zijn automatische

op de spoedeisende

te bevestigen is en er dus

de Duitse exchange te blijven, maar twee dagen later

remsysteem voor een

hulp door een val met

geen nieuwe, speciale

meldde de CEO dat de routering werd teruggedraaid

rollator. Een set sensoren

de rollator. Het remsys-

rollator is vereist.

naar AMS-IX. Toen was onduidelijk of dat tijdelijk

meet continu de afstand

teem met sensoren is te

Geïnteresseerden heb-

zou zijn, omdat de provider zijn Duitse internet-

tussen de rollator en de

personaliseren via een

ben pech: Verstraeten

knooppunt wilde verbeteren. Een dag later werd

persoon die erachter

draaiknop en bestaat

bevindt zich nog in de

bekend dat de terugkeer naar AMS-IX permanent is.

loopt. Wordt die afstand

verder uit speciale rem-

ontwikkelfase en heeft

Alles is nu weer bij het oude, maar de reputatie van

op zeker moment groter,

blokken en een tas met

nog geen plannen om

T-Mobile heeft op z’n minst een kras opgelopen.

dan trillen de handvat-

daarin de vereiste accu.

zijn systeem te verkopen.

ten. Als de afstand écht

Verstraeten zei tegenover

Wel is hij in gesprek met

te groot wordt, remt

BusinessInsider dat vier

zorginstanties om te

de rollator zelf af. Dat

uur opladen genoeg is

kijken of die iets met zijn

moet voorkomen dat de

om één dag te lopen,

vinding kunnen.

bestuurder de controle

wat betekent dat je de

6

PCM01_p006-009_Bootsector (JP).indd 6

03/12/2019 14:23

BOOTSECTOR

THE GOOD, THE BAD AND THE UGLY ELKE MAAND ZIJN ER WEL BEDRIJVEN OF INSTELLINGEN DIE POSITIEF OF JUIST (ONBEDOELD) NEGATIEF IN HET NIEUWS KOMEN. WIE VIELEN ONS DEZE MAAND OP?

GOOD

BAD

UGLY

FACEBOOK MOET VAN RECHTER OPTREDEN TEGEN NEPADVERTENTIES

CHROMEEXPERIMENT MET MILJOENENSCHADE

MINISTER WIL(DE) ACHTERDEUR IN ENCRYPTIE

Een goedbedoeld ex-

Minister van Justitie & Vei-

Facebook-gebruikers wor-

periment van Googles

ligheid Ferd Grapperhaus

den al jaren lastiggevallen door oplich-

Chrome-­team maakte de browser

zaaide in november verwarring toen

ters die advertenties plaatsen met de

dagen onbruikbaar voor honderd-

hij in een interview met Nieuwsuur zei

foto’s en verzonnen teksten van BN’ers.

duizenden gebruikers. Zij zagen hoe

dat versleutelde chatdiensten een ach-

Die raden je zogenaamd aan te inves-

Chrome na een automatische update

terdeur moeten krijgen. Opsporings-

teren in bitcoin. Mediamagnaat John

de inhoud van tabbladen wiste als je

diensten kunnen dan na goedkeuring

de Mol, die veel opduikt in dergelijke

naar een ander applicatievenster ging.

van de rechter stiekem meelezen met

reclames, heeft Facebook meermaals

Het probleem speelde vooral als Chro-

chattende mensen. Dat kan normaal

gesommeerd zulke advertenties sneller

me op een Windows-terminalsetup

niet omdat apps als WhatsApp end-to-

te verwijderen. Dat is praktisch onmo-

draaide, oftewel bij zakelijke gebrui-

end-encryptie gebruiken. Die encryptie

gelijk, aldus het socialmedia-bedrijf.

kers. IT-beheerders konden weinig

bemoeilijkt de opsporing van kinder-

Bovendien vindt Facebook zichzelf niet

betekenen. Google kwam in ­allerijl met

misbruikers en terroristen, redeneert

verantwoordelijk voor de ­reclames.

een update, maar het duurde alsnog

Grapperhaus. Maar een achterdeur

Gesteund door andere geplaagde

bijna twee dagen voordat men weer

maakt chatdiensten onveilig, daarom is

BN’ers stapte De Mol daarom naar de

aan het werk kon. Het gevolg? Boze

het kabinetsstandpunt dat een achter-

Nederlandse rechter, die hem gelijk gaf.

gebruikers, veel verloren uren en een

deur onwenselijk is. De minister werd

Facebook moet advertenties waar De

schade van honderden miljoenen

daarom teruggefloten. In antwoord

Mol ongevraagd in voorkomt per direct

euro’s of meer. Google verklaart dat het

op Kamervragen schreef hij dat het

verwijderen en dat ook in de toekomst

experiment het ram-management van

kabinet nog steeds tegen achterdeur-

blijven doen. Gebeurt dat niet, dan vol-

Chrome moest verbeteren, maar dat er

tjes is. Grapperhaus gaat zijn zorgen

gen er boetes. De uitspraak is de eerste

niet goed genoeg was getest. Voor veel

wel aankaarten bij ontwikkelaars van

in zijn soort. Internetjuristen verwach-

IT-beheerders is deze fout een les dat

chatdiensten. Die zijn juist vóór sterke

ten dat nu meer BN’ers naar de rechter

Chrome (ook in gecontroleerde werk-

encryptie. Zie ook het artikel over

kunnen en zullen stappen.

omgevingen) zomaar kan updaten.

cryptowars op pagina 20.

NR. 01 - JANUARI 2020

PCM01_p006-009_Bootsector (JP).indd 7

WWW.PCMWEB.NL

7

03/12/2019 14:23

BOOTSECTOR

AANJAGER

OVERKILL?

GOOGLE CLAIMT DOORBRAAK QUANTUMCOMPUTER

STREAMINGDIENSTEN IN 2020 EN 2021

Googles nieuwste quantumcomputer zou een zeer

Wie van videostreaming houdt,

lopende band uit (en bracht onder

heeft er een druk jaar op zitten.

meer de Belgisch-­Nederlandse

Netflix breidde zijn aanbod aan de

­serie Undercover uit) en in novem-

complexe berekening zo snel hebben uitgevoerd dat het bedrijf spreekt van ‘quantum supremacy’, oftewel: de quantumcomputer is nu heersend. In het gezagheb-

TIJDLIJN VIDEOSTREAMINGDIENSTEN

bende wetenschappelijke tijdschrift Nature schrijven Google-onderzoekers dat hun quantumcomputer een bepaalde berekening in 200 seconden kan uitvoeren. De snelste ‘reguliere’ supercomputer heeft er maar liefst

29 AUGUSTUS 2019

23 OKTOBER 2019

30 OKTOBER 2019

10.000 jáár voor nodig, claimt Google. Met de kennis van

Videoland zegt

Netflix denkt na

HBO zegt dat

de nieuwe quantumcomputer kunnen er zaken worden

in 2021 met een

over ‘klantvrien-

HBO Max in mei

berekend die voorheen als onmogelijk werden bestem-

abonnement te

delijke’ manieren

2020 verschijnt

peld, aldus de Google-onderzoekers.

komen dat onder

om accountdelen

met ruim 10.000

Concurrenten IBM en Intel, die ook aan quantumcom-

de prijs van Dis-

te stoppen, maar

uur aan program-

puters werken, vinden Googles spraakmakende claim te

ney+ gaat zitten

doet nog niets.

mering, waaron-

ver gaan. IBM spreekt van een ‘uitstekende demonstra-

en reclame krijgt.

der 1800 films.

tie die de ontwikkeling van quantumcomputers demonstreert’, maar beweert dat een ‘klassieke’ computer de betreffende berekening in twee tot drie dagen uitvoert.

Misschien zelfs korter, aldus het bedrijf. Intel kiest de kant van IBM. Omdat quantumcomputers zo ingewikkeld zijn en er veel sprake is van theoretische mogelijkheden, is het moeilijk om uit te zoeken welke partij gelijk heeft. Over één ding zijn ze het wel eens: quantumcomputers worden steeds beter en kunnen straks helpen bij het oplossen van problemen die qua berekeningen te ingewikkeld zijn voor normale computers.

MACBOOK PRO

NIEUWE RONDE, NIEUWE KANSEN

FREE FOR ALL

XS4ALL-OPVOLGER HEET FREEDOM INTERNET Ondanks grootschalig en lang-

van KPN – een ironisch maar

durig protest heeft KPN besloten

noodzakelijke beslissing. Over

volgend jaar te stoppen met zijn

drie jaar wil Freedom Internet

dochtermerk Xs4all. Klanten

60.000 klanten hebben. Een onaf-

worden in 2020 overgezet naar

hankelijke stichting gaat contro-

De laatste generaties MacBooks

betere koeling en luidsprekers.

KPN en de provider belooft dat

leren of de provider zich aan zijn

Pro hebben het vertrouwen

Bovendien is de accu gegroeid

er niets verandert. Niet iedereen

beloftes houdt, waaronder het

van heel wat Apple-gebruikers

naar 100 Wh, wat nodig is omdat

heeft daar vertrouwen in. De

leveren van ‘meekijkvrije e-mail’,

flink beschadigd. Apples eigen

het scherm ook is vergroot.

actiegroep ‘Xs4all moet blijven’

het zo veel mogelijk gebruiken

vlindertoetsenbord gaat relatief

Na achttien jaar (!) verruilt de

heeft daarom een nieuwe provi-

van opensource-­software en

vaak stuk, waardoor de fabrikant

MacBook Pro zijn 15inch-scherm

der opgericht, genaamd Freedom

klanten de mogelijkheid geven

een uitgebreid vervangingspro-

voor een 16inch-exemplaar,

Internet. Een crowdfunding-actie

een eigen modem aan te sluiten.

gramma startte. Daarnaast had

nog steeds een lcd met Retina-­

leverde binnen vier dagen het

Freedom Internet heeft nog geen

een deel van de dure laptops last

resolutie. Door de schermranden

benodigde startkapitaal van 2,5

pakketten en prijzen; die volgen

van accuproblemen en klaagden

smaller te maken is de laptop

miljoen euro op, deels door een

binnenkort.

gebruikers over de warmte bij

fysiek nauwelijks groter. Het

aantrekkelijke investeerders-

intensief gebruik én het gemis

instapmodel heeft een negende

rente.

van een fysieke Esc-toets. De

generatie Intel Core i7-processor,

De komende weken gaat

nieuwe MacBook Pro moet het

16 GB werkgeheugen en een

Freedom Internet voorbe-

vertrouwen herstellen. De lap-

512GB-ssd. Duurdere modellen

reidingen treffen om ‘be-

top, verkrijgbaar vanaf 2699 euro,

hebben een Core i9, meer werk-

gin 2020’ de eerste klanten

stapt af van het vlindertoetsen-

en opslaggeheugen en een betere

aan te kunnen sluiten. In

bord, brengt de Esc-toets terug

videokaart. Het topmodel kost

eerste instantie gebruikt

en is volgens Apple voorzien van

liefst 7139 euro.

de provider het netwerk

8

PCM01_p006-009_Bootsector (JP).indd 8

03/12/2019 14:23

BOOTSECTOR

ber werden zowel Apple TV+

kers met een jaar gratis kijken,

heden en toch een lagere prijs

zijn borst bovendien natma-

als Disney+ uitgebracht. Apple

terwijl Disney zich wil onder-

dan Netflix. Met HBO Max in

ken. Hoe gaan 2020 en 2021

lokt bestaande Apple-gebrui-

scheiden met meer mogelijk-

aantocht moet de concurrentie

eruitzien?

8 NOVEMBER 2019

11 NOVEMBER 2019

12 NOVEMBER 2019

MEI 2020 HBO Max lanceert in de

Een week na de release

Disney+ staat account-

Disney+ start met meer

van Apple TV+ zegt het

delen voorlopig toe,

dan 500 films en series.

Verenigde Staten voor

bedrijf dat de launch-

maar kan ‘technische

Volgend jaar wordt het

15 dollar per maand. Een

titels volgend jaar een

maatregelen’ nemen

aanbod fors uitgebreid.

Nederlandse release is

tweede seizoen krijgen.

als het de spuigaten

nog onbekend.

uitloopt.

PRIVACYZORGEN

MEGA(VEEL)PIXELS

FITBIT PLUS DATA NU IN HANDEN VAN GOOGLE

SMARTPHONE MET CAMERA VAN 108 MEGAPIXEL

De geruchten deden al een tijd

en veel minder succesvol dan de

Grote kans dat je bekend bent

de ronde en onlangs bevestigden

wearables van Apple, Samsung en

met Xiaomi, de fabrikant

de twee bedrijven het: Google be-

Chinese merken als Xiaomi.

die smartphones verkoopt

taalt 2,1 miljard dollar voor Fitbit.

Google gaat met Fitbits expertise

met een doorgaans scherpe

Als internationale toezichthou-

‘Made by Google’-wearables

prijs-kwaliteitsverhouding.

ders de overname goedkeuren,

ontwikkelen die de markt moeten

Het nieuwste toestel is met 549

wordt Fitbit onderdeel van Goog-

veroveren. Alle gegevens die

euro duurder dan gemiddeld,

beeldinformatie van vier pixels

le. Fitbit stond al langer stilletjes

Fitbit van zijn gebruikers hee

wat volgens Xiaomi komt door

tot één foto. De telefoon hee

in de etalage omdat het financieel

komen ook in Googles handen.

de krachtige hardware en

ook een groothoekcamera, een

minder ging, vooral door de

Het bedrijf beloo dat je de data

zes camera’s. Dat lees je goed:

macrolens, een dieptesensor

opmars van de Apple Watch. Die

straks kunt inzien, verplaatsen en

voorop zit één selfiecamera,

en een zoomcamera voor

gaat inmiddels vaker over de

verwijderen. Gegevens worden

achterop zijn vijf camera’s

maximaal 5x optisch of 50x di-

toonbank dan alle Fitbit-weara-

niet gebruikt voor gepersonali-

geplaatst. De primaire lens

gitaal inzoomen. Verder hee

bles samen. Een klap voor het

seerde Google-reclames of ver-

schiet foto’s in maximaal 108

het toestel een 6,47inch-oled-

bedrijf, dat sinds 2007 bestaat en

kocht aan derden, beloo Google.

megapixel, genoeg voor een

scherm (full hd), een midrange

naar eigen zeggen meer dan 100

scherpe fotoposter van vier bij

Snapdragon 730G-processor, 6

miljoen accessoires hee ver-

twee meter. Niet eerder kwam

GB ram en 128 GB opslag. De

kocht. Als onderdeel van Google

er een smartphone met 108me-

5260mAh-accu is opvallend

hoe Fitbit zich geen geldzorgen

gapixel-camera uit. Standaard

groot en laadt met 30 W snel

meer te maken en gaat het zich

fotografeert de Mi Note 10 ech-

op via usb-c. De smartphone

onder meer richten op het verbe-

ter in 27 megapixel (één vierde

verschijnt met Android 9 Pie

teren van Wear OS. Dat is Googles

van 108) via een zogeheten

van 2018 en krijgt volgens

besturingssysteem voor smart-

quad-bayer-techniek. Hierbij

Xiaomi ‘snel’ een update naar

watches, al jaren beschikbaar

combineert de camera de

Android 10.

NR. 01 - JANUARI 2020

PCM01_p006-009_Bootsector (JP).indd 9

WWW.PCMWEB.NL

9

03/12/2019 14:23

DE STANDAARD

DE STANDAARD RENS BLOM

5G

NA JAREN VAN ONTWIKKELING ZIJN DIT JAAR WERELDWIJD DE EERSTE REGIONALE 5G-NETWERKEN GEACTIVEERD. NEDERLAND ZET IN 2020 DE EERSTE STAPPEN OP DIT VLAK, MAAR VOORLOPIG BLIJFT 4G HIER NOG GEMEENGOED. HOE WERKT 5G PRECIES EN WAT ZIJN DE TOEKOMSTPLANNEN VAN PROVIDERS EN OVERHEDEN? Je mobiele internetverbinding

NASA-onderzoekers bogen zich samen met

apparatuur of diensten. Dat wil

verloopt nu waarschijnlijk via

andere Amerikaanse partijen over de vraag

niet zeggen dat 5G af is. De 3GPP

4G. Oudere standaarden als

hoe de 5G-standaard eruit moest gaan zien.

bood eind 2019 de ‘eerste fase’ van

HSPA en 3G kom je ook nog wel

Ze onderzochten ook de technische haal-

5G-specificaties aan in de vorm

tegen. In de toekomst kun je

baarheid. Zuid-Korea begon bijna tegelijk een

van een zogeheten Release-15.

ook 5G gebruiken, de nieuwste

vergelijkbaar project. In de jaren erna sloten

Ergens in 2020 volgt Release-16

mobiele internetstandaard die

netwerkleveranciers als Ericsson, Huawei

met de tweede set specificaties.

al voorzichtig live is in onder

en Nokia zich aan bij deze en andere nieuwe

Die zijn van belang voor par-

meer de Verenigde Staten, Zuid-

projecten. De Europese Unie rich e in 2012

tijen zoals providers, nationale

Korea, Frankrijk en Engeland. De

een groep op om de 5G-standaard te onder-

overheden en producenten van

ontwikkeling van 5G begon al

zoeken. Uiteindelijk rondde de industriestan-

5G-apparatuur.

in 2008, een jaar na de lancering

daardgroep 3GPP de 5G NR-standaard (New

van de eerste iPhone en jaren

Radio) eind 2018 af, inclusief een officieel logo

5G-APPARATUUR

voordat 4G beschikbaar kwam.

voor partijen die 5G willen gebruiken in hun

Met de huidige 5G-specificaties

10

PCM01_p010-011_De Standaard (JP).indd 10

03/12/2019 15:09