GROEPSTEST
WIFI6-ROUTERS JUNI 2021
Draadloos netwerken met (bijna) gigabitsnelheid
IJZERWAREN
7 SMART-TV’S
Kijk sportevenementen, films en series veilig vanuit huis
VOOROP IN TECH TRENDS IN THUISAUTOMATISERING
TRENDS IN THUISAUTOMATISERING KOPPEL AL JE APPARATEN VIA EEN DOMOTICA-GATEWAY PAULUS SCHOUTSEN: GRONDLEGGER VAN HOME ASSISTANT
MASTERCLASS
NFT’S
Zo werkt
cryptokunst
REVIEW
D-LINK DCS-8300LH Full-HD-bewakingscamera voor buiten
AUTOMATISEER SAAIE TAKEN MET SLIMME TOOLS
ON THE MOVE
MARSROVER PERSEVERANCE
DE SLIMSTE DOMOTICA-APPARATEN VAN DEURSLOT TOT GORDIJNEN WWW.PCMWEB.NL
ACHTERGROND Onderzeese internetkabels Behoudt Nederland zijn pionierspositie? 001_PCM0621 (JP).indd 1
Zoektocht naar tekenen van leven
PCM
nummer 6
juni 2021
€ 7,25
PC 02106
BP 8 7 1 8 2 2 6 1 0 2 2 1 8
29-04-2021 13:12
EEN ABONNEMENT DAT PRECIES BIJ JOUW WENSEN PAST! BIJ PCM KUN JE NU ZÉLF BEPALEN HOE JIJ JE ABONNEMENT WILT HEBBEN. BETAAL JE LIEVER IN ÉÉN KEER VOOR HET HELE JAAR OF PER HALF JAAR? DAN HEBBEN WE TWEE ABONNEMENTS VORMEN WAARVAN EEN MET EEN WEL HEEL AANTREKKELIJK AANBOD. KIES ZELF DE VOOR JOU IDEALE VARIANT.
1
EEN HEEL JAAR 12 EDITIES VAN PCM VOOR MAAR € 95 (€ 6,66 PER EDITIE)
79,
NU GRATIS BIJ JOUW JAARABONNEMENT EEN TECH ACADEMY ONLINE CURSUS NAAR KEUZE T.W.V. € 29,95. MAAK KENNIS MET DEZE ONLINE CURSUS OF KIJK VOOR HET UITGEBREIDE AANBOD OP TECHACADEMY.ID.NL
2
EEN HALF JAAR 6 EDITIES VAN PCM VOOR MAAR € 50 (€ 6,92 PER EDITIE)
41,
GA NAAR WWW.PCMWEB.NL/ABONNEREN
215x300_1-1 werf 2021 (MO).indd 16
03-05-2021 11:26
VOORWOORD
AUTOMATISCH VANWEGE MIJN UITGESPROKEN FASCINATIE VOOR TECHNIEK, ZOU JE VERWACHTEN DAT IK MIJN HUIS VOL HEB HANGEN MET SLIMME APPARATUUR. MAAR DAT VALT TEGEN. DE TOEGEVOEGDE WAARDE VAN EEN ZELFLERENDE THERMOSTAAT OF CENTRAAL AANGESTUURDE VERLICHTING ONTBREEKT VOORALSNOG. MAAR ER LIJKT IETS TE VERANDEREN.
Wat apparaten betre ben
ken aan de cloud, met al z’n nade-
ik aartsconservatief. De
len op het gebied van privacy, da-
verwarming (op gas!) gaat
taveiligheid, a ankelijkheid van
’s ochtends op zijn vaste tijd
derde partijen, onbruikbaarheid
aan en ’s avonds uit, dankzij de
bij een haperende internetverbin-
Remeha Celcia 20, een domme
ding en dure abonnementen.
maar uiterst betrouwbare
Daarvoor moet je uiteraard wel
klokthermostaat. En een Sony
zelf aan de slag, wat we in het
XDR-C1DBP wekkerradio laat mij
dossier dan ook doen. In dit num-
weten dat de dag is begonnen,
mer koppel je al je apparatuur via
bijgestaan door mijn zelfgemaak-
een domotica-gateway, automa-
te wake-uplight. Allemaal nu ige
tiseer je taken met handige tools
techniek, maar er is weinig slims
en maak je kennis met de achter-
aan. Alles verloopt volgens
kant van de technieken binnen
vooraf ingestelde patronen en de
het smarthome-domein.
ingebouwde klok.
De belangrijkste troef voor wie
Behalve mijn behoudende
liever het he in eigen handen
natuur, speelt mee dat ik in mijn
houdt, is Home Assistant. We
driekamerappartement le erlijk
spraken Paulus Schoutsen, de
binnen een paar stappen bij elke
grondlegger die de basis van zijn
lichtknop, de gordijnen of de
vaardigheden verwierf aan de
deur ben. Het is dus echt zoeken
Technische Universiteit Twente.
naar een serieuze toepassing
Ook nemen we een Raspberry Pi
voor al die slimme toeters en
ter hand om met Home Assistant
bellen. En een meeluisterend
het hele huis van slimmigheid
apparaat voor spraakbesturing
te voorzien. Noodzakelijk zijn
uitgesproken fascinatie voor techniek het
komt er hoe dan ook nooit, dat
die spullen in geen enkel huis.
huis juist wél graag volhangt met slimme
heb ik hier al meer dan eens
Maar als ik er op die manier zelf
apparatuur, kan zich vergapen aan uiteen-
benadrukt.
mee aan de slag kan en volledige
lopende domoticaproducten die uiteraard ook
Is mijn huis daarom dus
controle houd over mijn data, zet
in dit nummer worden besproken.
gedoemd om voor altijd van
ik m’n bescheiden appartement
slimmigheid verstoken te blijven?
graag vol met zelfgebouwde,
Niet per se. Er zijn steeds meer
slimme apparaten.
Martijn Overman
mogelijkheden om je te on rek-
Wie tot slot vanwege zijn of haar
moverman@reshi .nl
NR. 06 - JUNI 2021
PCM06_p003-003_Voorwoord (EW).indd 3
WWW.PCMWEB.NL
3
03/05/2021 11:07
INHOUD
THUISAUTOMATISERING
41 + 42 NU MEER APPARATEN DAN OOIT MET ELKAAR EN MET CLOUDDIENSTEN ZIJN VERBONDEN, LIJKT DOMOTICA KLAAR VOOR DE MASSA. MAAR GELUKKIG VALT ER NOG GENOEG TE KNUTSELEN.
44
59
10X TECH: AUTOMATISEER SAAIE TAKEN
MASTERCLASS: MAAK JE EIGEN DOMOTICA-GATEWAY
De dienst IFTTT (‘If This Then That’) is alweer
Door OpenMQTTGateway op een microcon-
elf jaar oud. Inmiddels zijn er ook aardig wat
trollerbordje met de juiste hardware te instal-
concurrenten en alternatieven op de markt,
leren, koppel je verschillende apparaten via
zowel voor zakelijk als privégebruik.
allerlei protocollen aan je domoticasysteem.
49
64
MASTERCLASS: AAN DE SLAG MET HOME ASSISTANT
KOPLOPERS: PAULUS SCHOUTSEN, GRONDLEGGER VAN HOME ASSISTANT
Home Assistant is in enkele jaren tijd uitge-
Wil je de controle over je slimme apparaten
groeid tot een krachtige oplossing waarmee
niet zomaar overdragen aan Big Tech? Home
je je eigen slimme huis maakt. Recent is veel
Assistant houdt jouw data zoveel mogelijk uit
verbeterd aan de gebruiksvriendelijkheid.
de cloud! Wij spreken met de grondlegger.
54
70
10X TECH: MAAK JE HUIS SLIM MET DOMOTICA-HARDWARE
STANDAARDEN VOOR THUISAUTOMATISERING
Er zijn ontze end veel producten te koop die
We praten je bij over de laatste ontwikkelin-
je huis slim(mer) maken. In dit overzicht vind
gen op het gebied van domotica-standaarden,
je tien productcategorieën van domotica, en
delen knutselprojecten en tonen hoe je er in
lichten we per categorie een apparaat uit.
Home Assistant mee aan de slag kunt.
4
PCM06_p004-005_Inhoud (EW).indd 4
03/05/2021 11:07
INHOUD
10
34
83
INFRASTRUCTUUR
ON THE MOVE
4-IN-1 WORKSHOP
Onderzeese internetkabels
Marsrover Perseverance
Infraroodcommunicatie
Onze digitale wereld hangt aan elkaar met
Onderzoeksrobot Perseverance (‘Percy’)
Ondanks de opkomst van zogenoemde
internetkabels die over de zeebodem lopen.
onderzoekt of Mars in vroegere tijden vrien-
slimme apparaten, staat je huis wellicht nog
Die doorkruisen alle oceanen en maken het
delijk genoeg was om leven voort te brengen.
vol met gewone ‘domme’ apparaten. Met een
internet echt een globaal netwerk.
beetje knutselwerk maak je voor veel van die toestellen gewoon zélf een slimme bediening!
22
In deze 4-in-1 workshop leggen we uit hoe je zo’n aansturing maakt voor apparaten met een infraroodafstandsbediening. We begin-
GROEPSTEST
nen met schakelingen op een breadboard.
Wifi6-routers
84 Knutselen met de NodeMCU ESP8266
We testen vijf wifi6-routers waarmee je
86 Lees een afstandsbediening uit
onder ideale omstandigheden draadloze
88 Stuur infraroodcommando’s
doorvoersnelheden haalt die gigabit-ethernet
90 Combineer sensoren en verstuur e-mails
benaderen. Is overstappen al zinvol?
102
78 MASTERCLASS
MASTERCLASS
Armbian
Cryptokunst en NFT’s
Op een Raspberry Pi draai je de uitstekende
Blockchaintechnologie en specifiek de
Linux-distributie Raspberry Pi OS. Voor
non-fungible token (NFT) geven kunstenaars
al die andere (slecht ondersteunde) ARM-
en artiesten de kans hun creaties via digitale
ontwikkelbordjes is er de distributie Armbian.
verkooppunten te verspreiden.
28 REVIEW
D-Link DCS-8302LH Outdoor Camera De D-Link DCS-8302LH is een kleine, bolvormige draadloze bewakingscamera voor binnen- of buitengebruik.
30
EN VERDER ...
IJZERWAREN
Smart-tv’s Kijk jij straks het EK Voetbal en de Tour de France op die oude kleine televisie? Of op een gloednieuwe smart-tv?
6
BOOTSECTOR Geruchten en nieuwe producten
15 BINNENSTEBUITEN Sony PlayStation 5
16 PRIVACYMEETLAT WhatsApp
18 DE STANDAARD Bluetooth low-energy
20 TECHBESPREKING De podcast ‘Cyberhelden’
21 TECHHELDEN Brewster Kahle
36 CURSUS Zelf apps bouwen, deel 3
94 DRAADBREUK Netwerknieuws en -tips
100 CHEATSHEET Sneltoetsen, codes en opdrachtregels
107 COLOFON Lezersservice en abonnementen
NR. 06 - JUNI 2021
PCM06_p004-005_Inhoud (EW).indd 5
WWW.PCMWEB.NL
5
03/05/2021 11:07
BOOTSECTOR
BOOTSECTOR AAN NIEUWS, GERUCHTEN, UITGLIJDERS EN NIEUWE PRODUCTEN IS ELKE MAAND GEEN GEBREK. IN BOOTSECTOR LEES JE DE DINGEN DIE ONS HET MEEST OPVIELEN.
#FAIL
TECHBEDRIJVEN VINDEN DATASCRAPING GEEN LEK Meerdere techbedrijven zijn recent negatief in het nieuws gekomen omdat er grote datasets met gebruikersgegevens gelekt zijn. Van Clubhouse lekte een SQL-database met gegevens van 1,3 miljoen van de 10 miljoen gebruikers, er verscheen een dataset met informatie van 500 miljoen LinkedIn-gebruikers en een database van 533 miljoen Facebook-gebruikers is te downloaden. De bedrijven spreken niet van gelekte datasets, laat staan hacks. Ze gaan ook geen melding maken bij privacytoezichthouders. De datasets zouden name-
POLDERTECH
lijk alleen publiekelijke informatie over gebruikers
NEDERLANDSE BERICHTEN-APP VOOR TWEE
bevatten, verkregen door pagina’s te scrapen. Een opvallende strategie, want met deze datasets k unnen kwaadwillenden gerichte phishing
De Nederlandse start-up
to-end-encryptie om
aan een Herinnering,
aanvallen uitvoeren. Zeker met de database van
Adelee ontwikkelt een
gesprekken te versleu-
zodat je altijd snel die
Facebook, die onder meer telefoonnummers bevat
gratis berichten-app
telen. Hier komt later
ene leuke foto terug kunt
die jaren geleden tegen Facebooks voorwaarden in
waarin je enkel een-
verandering in, melden
vinden.
gescrapet zijn.
op-een-gesprekken
de ontwikkelaars. Een
De app stelt je ook in
De Belgische privacytoezichthouder roept getroffen
kunt voeren. Adelee
Android-versie is boven-
staat om een bericht
Belgen daarom op om een klacht in te dienen.
wil hiermee de focus
dien nog in ontwikkeling,
over een uur, ’s avonds
De Ierse privacywaakhond is ondertussen een
in digitale gesprekken
dus vooralsnog werkt de
of morgenochtend nog
onderzoek gestart om te achterhalen of Facebook
terugbrengen en prijst
app alleen op de iPhone.
eens onder je aandacht
de Europese privacywetgeving heeft overtreden.
zichzelf aan als een app
Interessant is dat Adelee
te brengen. Je schakelt
Facebooks Europese hoofdkantoor is in Ierland
voor stelletjes en (co-)
meer probeert te zijn dan
zo’n herinnering in door
gevestigd. Op de site www.haveibeenpwned.com
ouders. Maar de aanpak
een berichten-app. Je
het betreffende bericht
controleer je of jouw Facebook-account gelekt is.
klinkt ook interessant
kunt zogeheten Topics
langer in te drukken.
voor hele goede vrienden
starten die over één
Leuk detail: een van de
of vriendinnen.
onderwerp gaan, bijvoor-
oprichters van Aldee is
De app belooft je privacy
beeld een verjaardags-
Ronald Hans, die succes
en beveiliging heel
feestje of boodschappen-
en vermogen vergaarde
serieus te nemen, maar
lijstje. Daarnaast kun je
als medeoprichter van
gebruikt nog geen end-
gedeelde foto’s toevoegen
WeTransfer.
6
PCM06_p006-009_Bootsector (SvW).indd 6
03/05/2021 11:07
BOOTSECTOR
THE GOOD, THE BAD AND THE UGLY ELKE MAAND ZIJN ER WEL BEDRIJVEN OF INSTELLINGEN DIE POSITIEF OF JUIST (ONBEDOELD) NEGATIEF IN HET NIEUWS KOMEN. WIE VIELEN ONS DEZE MAAND OP?
GOOD
BAD
UGLY
MEER GLASVEZEL IN NEDERLAND
HACKERS VINDEN ZOOM-LEK
DATALEK ALLEKABELS.NL
In navolging van KPN
Twee Nederlandse hackers
Webwinkel Allekabels
gaat ook T-Mobile
van een beveiligingsbedrijf
is in augustus 2020
groter inzetten op het
hebben de hackwedstrijd
gehackt, waarbij de
aanleggen van glasvezelinternet voor
Pwn2Own gewonnen. Ze lieten zien
gegevens van 3,6 miljoen Nederlanders
huishoudens. T-Mobile wil met het
hoe ze een kwetsbaarheid in video
buitgemaakt zijn. Het is de grootste
nieuwe bedrijf Open Dutch Fiber de
beldienst Zoom konden misbruiken om
hack van Nederlandse gegevens
komende vijf jaar minstens één miljoen
de computer van Zoom-gebruikers over
inclusief wachtwoorden ooit. Eén
huishoudens van glasvezel voorzien.
te nemen. Het tweetal krijgt een prijs
miljoen klanten hebben via een extern
De aanleg van het netwerk start nog
van 200.000 dollar, omgerekend zo’n
platform als Amazon besteld, de andere
dit kwartaal. Het netwerk wordt
168.000 euro.
2,6 miljoen rechtstreeks bij Allekabels.
open voor andere providers en krijgt
De hackers, Daan Keuper en Thijs
Van die laatste groep zijn onder meer
een minimale snelheid van 1 Gbit/s.
Alkemade, zeggen tegen RTL Nieuws
het e-mailadres, wachtwoord en
T-Mobile gaat verglazen in ‘overwegend
dat alleen zij en Zoom weten hoe het
adresgegevens gelekt.
stedelijke gebieden’ zonder bestaande
lek misbruikt kan worden. Het bedrijf
De manier waarop Allekabels het
glasvezelverbindingen, maar geeft nog
zou direct begonnen zijn aan een
datalek communiceert, is opvallend.
geen details.
update die het lek moet verhelpen.
In februari claimde de webwinkel dat
KPN op zijn beurt meldde eind maart
De kwetsbaarheid kreeg een kritieke
het datalek maar 5000 klanten betrof.
dat het een samenwerking gesloten
status, omdat een kwaadwillende
Die klanten zijn destijds per mail
heeft met pensioenfonds ABP. Deze
hacker de computer van het
geïnformeerd. Sindsdien bleef het stil,
investering van ruim een miljard euro
slachtoffer kan overnemen zonder
totdat RTL Nieuws aantoonde dat het
betekent dat KPN sneller 700.000
dat laatstgenoemde ergens op moest
lek 3,6 miljoen klanten treft. Allekabels
huishoudens en 200.000 bedrijven gaat
klikken.
betichtte RTL van onjuiste informa
verglazen in bijna duizend dorpen
De twee hackers stellen tegenover RTL
tie en zei van geen datalek te weten,
en woonkernen. KPN stelt dat deze
Nieuws maanden bezig geweest te zijn
maar haalde daarna bakzeil. Pas dagen
900.000 aansluitingen eigenlijk pas na
om het lek dusdanig uit te bouwen dat
later kregen de miljoenen klanten een
2025 op de planning stonden.
de hack op elke computer werkt.
knullige e-mail met informatie.
NR. 06 - JUNI 2021
PCM06_p006-009_Bootsector (SvW).indd 7
WWW.PCMWEB.NL
7
03/05/2021 11:07
BOOTSECTOR
AANJAGER
NIEUWE IPAD PRO EN IMAC Apple heeft op een digitaal evenement eind april zijn nieuwste hardware aangekondigd. De meeste aandacht ging uit naar de iPad Pro (vijfde generatie) en iMac.
CHIPS!
STEEDS MEER PROBLEMEN DOOR CHIPTEKORTEN
Beide apparaten gebruiken voor het eerst een Apple M1-processor. Deze chipfamilie debuteerde vorig jaar in de MacBook.
TIJDLIJN
De nieuwe iPad en iMac moeten met name veel sneller zijn en meer grafische kracht hebben dan hun voorgan-
22 DECEMBER 2020
23 FEBRUARI 2021
24 MAART 2021
met zijn miniledscherm: dat moet een hogere helderheid en mooiere kleuren tonen dan een traditioneel
De directeur van
Sony-directeur
miljard dollar
gers. De 12,9inch-versie van de iPad Pro vernieuwt ook
lcd-scherm. In de 11inch-versie iPad Pro zit zo’n lcd-
Intel gaat 20
chipfabrikant
Jim Ryan
investeren in de
GlobalFoundries
verwacht dat de
bouw van twee
krijgt bezorgde
PlayStation 5 pas
chipfabrieken
belletjes van auto
in de tweede helft
in de Verenigde
nauwelijks groter dan zijn voorganger, die een 21,5inch-
merken die om
van het jaar beter
Staten.
scherm heeft. Apple heeft ook de webcam, microfoon,
meer chips vragen.
verkrijgbaar is.
scherm. De iPads ondersteunen daarnaast thunderbolt, optioneel 5G en bieden tot 2 TB aan opslagruimte. De iMac gebruikt nu een 24inch-scherm, maar is fysiek
luidsprekers en de connectiviteit verbeterd. Maar de verandering die het meest in het oog springt, is dat je de iMac kunt kopen in zeven opvallende kleuren. De iPad Pro 11 inch start bij 899 euro en voor de 12,9inch-variant betaal je minimaal 1219 euro. Apple lanceert de iMac vanaf 1149 euro. Alle drie de apparaten zijn sinds half mei in Nederland te koop.
BINNENKORT BESCHIKBAAR SCHERMEN MET SCHERMEN
NIEUWE XPS-, ALIENWARE- EN INSPIRON-LAPTOPS
AMD RYZEN 5000G-PROCESSORS HEBBEN VEGA-GPU AMD brengt binnenkort zijn nieuwe Ryzen 5000G-serie uit.
Dell komt in mei met nieuwe
is o pvallend, omdat de laatste
Dit zijn apu’s met een Vega-gpu.
laptops in de Inspiron-serie.
Alienware-laptop met AMD-
De apu’s volgen de Ryzen
De Inspiron 13, 14, 15 en 15
processor meer dan tien jaar
4000G-reeks op en zijn gebaseerd
Plus h ebben schermen van
geleden uitkwam. Van de
op de Zen 3-architectuur. Die
respectievelijk 13, 14, 15 en
nieuwe modellen draait er
maakt betere prestaties mogelijk
16 inch, en verschillen sterk
eentje op de Ryzen 7 5800H-chip,
dan de Zen 2-architectuur van de
in s pecificaties en dus ook
gecombineerd met een Nvidia
Ryzen 4000-serie.
in prijs. Sommige modellen
RTX 3060-gpu. In een duurdere
De 5000-lijn bestaat uit zes
hebben uiteenlopende Intel
uitvoering wordt een Ryzen 9
processors met een geïntegreerde
Core-processors, maar Dell
5900HX-processor aan een RTX
grafische chip. Het gaat om
brengt ook varianten uit met
3070 gekoppeld. In de Verenig-
de Ryzen 3 5300, Ryzen 5 5600
5000G-lijn nog dit kwartaal
AMD Ryzen 5- of 7-processors
de Staten start de prijs bij 2230
en Ryzen 7 5700. Van alle drie
debuteert in de eerste computers
van de vorige generatie. D ell
dollar.
verschijnt zowel een G-uitvoering
van onder meer HP en Dell.
als een energiezuinigere
Fabrikanten bepalen zelf
Nederland uitkomen.
GE-variant. De GE-versies
de tdp, die voor de G-apu’s
Er komt ook een nieuwe
hebben een lagere tdp en
tussen de 45 en 65 watt ligt.
uitvoering van de Dell XPS
kloksnelheid. De Ryzen 3 5300
Later dit jaar k omen de apu’s
13, met een oledscherm met
beschikt over RX Vega 6-graphics,
ook los beschikbaar voor
3,5K-resolutie. Dell lanceert
de Ryzen 5 5600 over RX Vega
zelfbouwsystemen, maar prijzen
daarnaast Alienware m15-
7-graphics en de Ryzen 7 5700
zijn nog niet bekend.
gaminglaptopmodellen met
over RX Vega 8-graphics.
AMD Ryzen-processors. Dat
AMD meldt dat de Ryzen
zegt nog niet of de laptops in
8
PCM06_p006-009_Bootsector (SvW).indd 8
03/05/2021 11:07
BOOTSECTOR
Een oplopend tekort aan
chipfabrieken kunnen de
De fabrikanten TSMC,
rollen. Experts verwachten dat
uiteenlopende soorten
productie niet zomaar
Samsung en GlobalFoundries
het chiptekort zeker nog een
microchips levert steeds meer
opschroeven. Erger nog: door
maken de dienst uit. Intel wil
jaar aanhoudt. En de gevolgen
productieproblemen op voor
stormschade en sluitingen
de vierde speler worden, maar
worden steeds groter, zo blijkt
grote techbedrijven. De vraag
vanwege de coronapandemie
het duurt nog jaren voordat
uit onderstaande tijdlijn.
neemt sneller toe dan het aan-
kampen meerdere fabrieken al
de fabrikant zijn eerste eigen
bod, maar de specialistische
met achterstanden.
chips van de band kan laten
31 MAART 2021
8 APRIL 2021
12 APRIL 2021
TSMC gaat de komende
De routerproductie
Nvidia waarschuwt
15 APRIL 2021 TSMC en Intel
drie jaar 100 miljard
loopt ook terug, meldt
dat het tekort aan
waarschuwen dat de
dollar investeren in
Bloomberg. Providers
videokaarten heel 2021
chiptekorten tot in de
het vergroten van zijn
moeten tot zestig weken
aanhoudt, omdat de
loop van 2022 kunnen
chipfabrieken.
wachten op nieuwe
vraag groter is dan het
aanhouden.
routers.
aanbod.
MET INTEL OF AMD
3+3+3-STRATEGIE
MICROSOFT SURFACE LAPTOP 4 TE KOOP
NIEUWE NOKIA’S MET 3 JAAR GARANTIE EN UPDATES
Microso hee de Surface
en een ssd van 512 GB.
Nokia hee vier nieuwe
begin juni uit voor 309 euro
Laptop 4 aangekondigd en eind
De 15inch-variant is gemaakt van
betaalbare smartphones
en hee 6 GB werkgeheugen
april in Nederland uitgebracht.
metaal, te koop in twee kleuren
aangekondigd voor de
en 64 GB opslaggeheugen.
De laptop is te koop in twee
en ook in meerdere configuraties
Benelux. De Nokia X10 en X20
De X20 is vanaf eind mei te
formaten, met schermen van
beschikbaar. Het instapmodel
vormen de eerste modellen
koop, kost 379 euro en hee 8
13,5 en 15 inch. Ten opzichte van
kost 1449 euro en beschikt
in de nieuwe X-serie, en in
GB werkgeheugen en 128 GB
de Surface Laptop 4-generatie
over een AMD Ryzen 7 4980U-
de eveneens nieuwe G-reeks
opslagruimte. Beide Android
moeten de nieuwe modellen aan-
processor, 8 GB werkgeheugen en
verschijnen de G10 en G20.
11-toestellen ondersteunen 5G,
zienlijk langer meegaan op een
een ssd van 256 GB. De duurste
De X-serie komt met drie jaar
draaien op een Snapdragon
acculading en hebben ze nieuwe
uitvoering van 2699 euro hee
garantie, krijgt drie jaar lang
480-processor en hebben een
processors van Intel en AMD.
een Intel Core i7-processor, 32 GB
elke maand een beveiligings-
Full-HD-scherm van 6,67 inch.
De Surface Laptop 4 13,5 inch
werkgeheugen en een 1TB-ssd.
update en kan rekenen op
De Nokia G10 en G20 komen
start bij 1129 euro en hee in
De Surface Laptop 4-modellen
drie jaar aan Android-versie-
half juni uit voor 139 en 169
die uitvoering een AMD Ryzen
met Intel-proces-
updates. Deze
euro. Ze hebben HD-schermen
5 4680U-processor, 8 GB werk-
sor gebruiken een
3+3+3-strategie
van 6,5 inch. De toestellen
geheugen en een ssd van 256 GB.
Intel Xe-gpu en in
gaat gelden voor
krijgen updates naar Android
De onderzijde is voorzien van
de AMD-varianten
toekomstige
12 en 13, en ontvangen drie
het zachte materiaal alcantara.
zit Microso s
smartphones
jaar lang elke maand een
Een metalen variant begint bij
eigen Surface
in de X-serie,
beveiligingsupdate. Ze draaien
1449 euro en hee een Intel Core
Edition Radeon
vertelt een
op een MediaTek-processor,
i5-chip, 8 GB werkgeheugen
Graphics-gpu. Alle
Nokia-topman
hebben grote 5050mAh-accu’s
en een 512GB-ssd. Het duurste
laptops hebben
in gesprek met
en maken net als de X-serie
model kost 1849 euro en hee een
een scherm met
PCM.
deel uit van het Android
i7-processor, 16 GB werkgeheugen
3:2-verhouding.
De X10 komt
One-programma.
NR. 06 - JUNI 2021
PCM06_p006-009_Bootsector (SvW).indd 9
WWW.PCMWEB.NL
9
03/05/2021 11:07
ONDERZEESE INTERNETKABELS
Behoudt Nederland zijn pionierspositie?
HET INTERNET LOOPT VIA DE ZEEBODEM
TOM CASSAUWERS
ONZE WERELD HANGT AAN ELKAAR MET ONDERZEESE INTERNETKABELS. DIE DOORKRUISEN ALLE OCEANEN EN MAKEN HET INTERNET ECHT EEN GLOBAAL NETWERK. INTUSSEN BORRELT ER STEEDS MEER CONCURRENTIE OP IN DEZE BRANCHE.
10
PCM06_p010-014_Achtergrond - Onderzeese kabels (SW).indd 10
03/05/2021 11:07