LIGHTROOM 18
BASIS- & SSEN CURSU T R E P X E ol boordev en e inspirati jk prakti
IN DIT NUMMER:
100% FOTO' S VA N O NZE O N L IN E L ED EN O P ZO O M . N L
€ 9,95
BP
Ontdek Lightroom Slimmer fotograferen vóór het bewerken geeft Lightroom en het histogram Overzichtelijke beter resultaat Essentiële bewerkingen via fotocollecties maken doe je zo Lokaal aanpassingen maken door middel van de Panelen speciale bewerkingen: panorama’s en HDR Gereedschappen Portretbewerkingen: van A tot Z Photoshop als extra hulp Op topsnelheid bewerken: het gratis Zoom.nl Preset Masterpakket!
Lightroomversies In dit boek werken we met Adobe Lightroom Classic CC, de meest gebruikte variant van Lightroom onder fotografen. Er zijn echter ook alternatieve versies van Lightroom en niet te vergeten het populaire Adobe Photoshop.
↘
Elk programma heeft z’n eigen mogelijkheden. We vertellen je de belangrijkste verschillen tussen de verschillende pakketten.
Photoshop Photoshop is het programma met verreweg de meeste creatieve mogelijkheden en toepassingen. Vanwege de grote diversiteit aan functies, wordt de software niet alleen door fotografen gebruikt, maar ook door vormgevers, designers en kunstenaars. Zo kun je bijvoorbeeld een logo vormgeven, maar ook abstracte fotomanipulaties maken. Met Photoshop kun je diverse afbeeldingen combineren, composities opbouwen, storende elementen verwijderen en kleuren veranderen. In tegenstelling tot andere programma’s werk je in Photoshop
4
Het openingsscherm van Photoshop CC.
Het openingsscherm van Photoshop Lightroom CC.
Het openingsscherm van Photoshop Lightroom Classic CC.
Het openingsscherm van Adobe Camera Raw.
met verschillende lagen. Iedere laag kun je afzonderlijk bewerken, waardoor bewerkingen extra nauwkeurig zijn. Omdat de software je enorm veel mogelijkheden biedt (waarvan je er veel lange tijd niet zult gebruiken), is de kans groot dat je er in het begin behoorlijk in verdwaalt.
Lightroom CC Adobe heeft twee huidige versies van het programma Lightroom. Lightroom CC is vooral gericht op mobiele apparaten. Door beelden in de cloud op te slaan, zijn ze zowel beschikbaar op je smartphone, laptop als tablet. Alle noodzakelijke bewerkingsmogelijkheden om raw-bestanden te verfijnen, vind je in deze software, maar de geavanceerde uitschieters ontbreken. De interface is gespecialiseerd voor kleinere toestellen, waardoor je zelfs op je ZOOM.NL LIGHTROOM 2019
smartphone nog even snel je foto’s kunt bewerken.
Lightroom Classic CC Lightroom Classic CC is een zeer krachtig fotobewerkingsprogramma. De software is specifiek bedoeld voor je desktop-pc of laptop en biedt alle mogelijkheden om je foto’s volledig te organiseren en te bewerken . Sleutel aan je belichting, verfijn je kleuren, laat ruis verdwijnen of voeg hier en daar wat verscherping toe. Je kunt je totaalbeeld in zijn geheel omtoveren of met penselen en filters werken om gerichtere aanpassingen te doen. Op dit programma is deze cursus gebaseerd.
Adobe Camera Raw Naast Photoshop en twee versies van Lightroom heeft Adobe nog een extra
hulpmiddel; Camera Raw. Het is geen opzichzelfstaand programma, maar een hulpmiddel dat automatisch opstart zodra je een raw-bestand importeert in bijvoorbeeld Photoshop. Dit wordt gedaan omdat Photoshop het bestandsformaat niet ondersteunt. Je gebruikt Camera Raw dus om het bestand om te zetten naar een voor Photoshop werkbaar element. In Adobe Camera Raw vind je enorm veel mogelijkheden die je ook in Lightroom Classic CC terugvindt. De programma’s komen grotendeels overeen, maar soms staat een tool net op een andere plek in het menu. Lightroom is eigenlijk voortgevloeid uit de ontwikkeling van Adobe Camera Raw in Photoshop. (Vandaar dat er bij Lightroom nog altijd ‘Photoshop’ voor staat in de officiële titel.)
5
Het histogram leren lezen De belichting tijdens het fotograferen is van groot belang voor de mogelijkheden die je in de nabewerking hebt. Zorg voor een goed belichte foto en gebruik hiervoor het histogram.
↘
Het histogram is een grafiekje dat bij veel camera’s onrustig op het scherm danst tijdens het fotograferen. Abracadabra voor de meeste beginners, maar wie het leert lezen, haalt er een schat aan informatie uit waarmee je je foto’s optimaal kunt belichten.
Lichtintensiteit Vergeet even dat we meestal in kleur fotograferen en doe alsof we in zwart-wit werken. In de foto komen dan alleen nog wit, zwart en allerlei grijstinten voor. Dit
Waar vind je het histogram?
zijn alle lichtintensiteiten die jouw camera kan vastleggen. Dit worden ook wel tonen genoemd. In het histogram zie je precies hoe vaak elke lichtintensiteit voorkomt. Uiterst links staat voor zwart, dus het ontbreken van licht. Helemaal rechts is puur wit, oftewel het felste licht dat de sensor kan registreren. Hiertussenin zie je alle grijstinten. Hoe hoger een staafje reikt, hoe vaker die lichtintensiteit voorkomt. Blijft een staafje laag of is het afwezig, dan is die toon vrijwel niet te vinden in de foto.
In dit histogram zie je duidelijk de aanwezigheid van veel donkere tonen in de foto.
6
Elke digitale camera kan een histogram laten zien zodra je een foto op het scherm terugkijkt. Druk (een aantal keer) op een knop die iets als display of info heet, tot het histogram tevoorschijn komt. Handiger is het om al tijdens het fotograferen het histogram in de gaten te houden. Want dan kun je de belichting direct bijsturen, nog voordat de foto gemaakt is. Als je met een spiegelreflex fotografeert, kan dit alleen als je in live view werkt, dus via het camerascherm. Bij sommige camera’s kun je het histogram ook in de digitale zoeker (evf) bekijken. Druk je op de display- of infok nop, maar komt het histogram niet tevoorschijn? Bij de meeste camera’s kun je via het menu instellen welke informatie op het scherm en in de zoeker getoond moet worden. Vink daar vervolgens het histogram aan. In Lightroom is het histogram straks altijd rechtsboven in de module Ontwikkelen zichtbaar.
Het perfecte histogram Soms spreekt men over een ideaal
Dit histogram hoort bij deze foto. Je ziet voornamelijk hoge staafjes bij de lichte delen, oftewel de witte tinten.
histogram, alleen bestaat er niet zoiets, net zo min als er een ideale belichting bestaat die in alle omstandigheden werkt. De vorm van het histogram hangt namelijk af van het onderwerp, de manier waarop je het wilt vastleggen én de lichtomstandigheden waarmee je te maken hebt. Fotografeer je bijvoorbeeld een goed verlichte witte ruimte waarin allemaal witte meubels staan, dan ziet jouw camera nagenoeg alleen maar lichte tonen. Dus zullen vooral de staafjes aan de rechterkant van het histogram flink uitslaan. En dat moet ook, anders zijn al die lichte tinten ineens alleen maar grauw en grijs. Andersom slaan in een donkere ruimte met donkere meubels (waar je nog steeds goed licht hebt) vooral de staafjes aan de linkerzijde uit.
berglandschap uitzien. Het begint laag in de linkerhoek, klimt gestaag omhoog, zakt en stijgt af en toe een beetje en zakt in de buurt van de rechterhoek langzaam weer omlaag. Dit is het histogram dat doorgaans als ideaal wordt gezien (uit de fabels dus). In dit geval klopt dat, omdat het licht mooi verdeeld is. Er zijn geen extremen; geen heel felle lichten of diepe schaduwen, want dan hadden er ook pieken aan de uiteinden moeten zitten.
Op de meeste camera’s kun je met de ‘Display’-knop het histogram tevoorschijn toveren.
Een gelijkmatige verdeling Omdat je de lichtverdeling ziet, kun je een histogram mooi gebruiken om de juiste belichting in te stellen. Voorwaarde is dus wel dat je weet wat je fotografeert. Een los histogram zegt weinig, je hebt altijd de context nodig. Stel dat je op een mooie zonnige winterdag (zonder sneeuw) een landschap fotografeert. De zon staat niet al te hoog achter je aan de hemel, dus alles wat je voor je ziet, wordt gelijkmatig verlicht. Het histogram zal er als een mooi ZOOM.NL LIGHTROOM 2019
In dit histogram zijn de tonen gelijkmatig over de foto verdeeld.
7
Foto’s op de kaart Als foto’s locatiegegevens bevatten, kun je altijd zien waar je ze gemaakt hebt. Handig voor jezelf, maar ook als je foto’s deelt. Anderen weten dan precies waar ze moeten zijn om die mooie plek te vinden. Met Lightroom kun je locatiegegevens toevoegen, aanpassen en weer weghalen.
↘
Hoe weet je of foto’s locatiegegevens bevatten? Dat is makkelijk te zien. Zowel in de Bibliotheekmodule van Lightroom, als in de filmstrip die zich in elke module onderaan in het scherm bevindt, is op de miniatuur van de foto onderin een locatiesymbool te zien. Dat symbool ziet eruit als een tekstballon of een paaltje met een (plaatsnaam)bord eraan. Is dit symbool niet te zien? Dan
Deze foto bevat gpscoördinaten, dus kunnen we de fotolocatie terugvinden.
14
weet je dat er geen locatiegegevens in de foto zitten.
waar de foto is gemaakt die je zojuist geselecteerd hebt. Oranje symbolen geven andere (niet geselecteerde) foto’s met locatiegegevens aan.
De kaartmodule Wil je zien waar een bepaalde foto is gemaakt, klik dan op het locatiesymbool in de miniatuur. Je springt dan automatisch naar de Kaartmodule van Lightroom. Het gele locatiesymbool dat je op de kaart ziet, geeft de locatie aan
Locatie toevoegen
We kunnen precies zien waar deze foto gemaakt is.
Lang niet alle foto’s bevatten locatiegegevens. Sommige camera’s hebben namelijk geen gps-mogelijkheid. Toch is het mogelijk om ook deze foto’s van een locatie te
Lightroom kan verschillende soorten kaarten laten zien, zoals een wegenkaart, satellietweergave of een combinatie hiervan (hybride).
Op deze plek zijn 30 foto’s gemaakt.
xxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxx
voorzien en dat geldt voor zowel jpg- als raw-bestanden. Zoek eerst de juiste locatie op de kaart op. Sleep daarna de betreffende foto naar de juiste plek. Je kunt ook meerdere foto’s selecteren en in één keer plaatsen, als deze allemaal op dezelfde locatie gemaakt zijn. Er verschijnt dan een nummer dat het aantal foto’s aanduidt.
Locatiegegevens verwijderen Natuurlijk zijn er ook genoeg redenen te bedenken waarom je liever niet de locatiegegevens van je beelden deelt met anderen. Daarom kun je deze informatie ook uit de bestanden verwijderen. Klik met rechts op een locatiesymbool op ZOOM.NL LIGHTROOM 2019
de kaart en kies GPS-coördinaten verwijderen. Bevinden zich daar meerdere foto’s, dan krijg je de vraag of je de locatiegegevens uit alle foto’s of alleen uit de geselecteerde foto wilt verwijderen. In het laatste geval is het van belang dat je de juiste foto in de filmstrip selecteert. Als je alleen geëxporteerde bestanden met anderen deelt, is het niet nodig om locatiegegevens uit de originele beelden weg te halen. Gelukkig maar, want dat zou ook veel te omslachtig zijn. Het kan veel simpeler via het exporteerdialoog. Exporteer je bijvoorbeeld jpg-bestanden om te delen op sociale media? Dan kun je onder Metagegevens via een vinkje bij Locatie-info verwijderen aangeven dat je de locatiegegevens niet wilt meenemen.
Wil je niet dat iemand weet waar je foto gemaakt is, dan kun je de gegevens verwijderen.
15
Begin bij de basis Nu je je foto’s geïmporteerd hebt en je je collectie een beetje op orde hebt, is het tijd om aan de slag te gaan met het bewerken van je beelden. We gaan ervan uit dat je raw-beelden gaat bewerken; bij jpg-beelden zijn de menu’s van Lightroom een stuk beperkter.
Cursus volgen? Volg je deze cursus op de Zoom Academy, dan kun je de rawbestanden gratis downloaden zodat je alle stappen precies kunt volgen. Ga hiervoor naar www.zoom.nl/academy We starten in de module Ontwikkelen.
↘
In dit hoofdstuk gaan we aan de slag in de module Ontwikkelen van Lightroom. We bespreken de bewerkingspanelen niet op de volgorde waarin Lightroom ze aan je presenteert, maar gaan ze af aan de hand van de workflow van een typische bewerking in Lightroom. Uiteindelijk komen we
2
zo bij alle panelen terecht, te beginnen met het Standaardpaneel.
volgende pagina's zie je de onbewerkte foto’s die we gaan bewerken.
Download het raw-bestand
Aan de slag
In de komende hoofdstukken gaan we aan de slag met lokale aanpassingen. Op de
Selecteer een raw-beeld uit je Bibliotheek en klik op Ontwikkelen rechtsboven, of druk op de D-toets (‘Develop’).
Met deze foto’s gaan we aan de slag in de voorbeelden.
ZOOM.NL LIGHTROOM 2019
3
Profiel en witbalans In het rechterpaneel doe je de meeste bewerkingen. Boven in dat paneel zie je het blokje Standaard. Daarin doe je de basisbewerkingen, en voor veel foto’s is dat ook alles wat je nodig hebt voor een prima resultaat.
Profiel instellen Als eerste binnen het paneel Standaard vind je het Profiel. Een profiel omschrijft een bepaalde standaardmanier om het raw-bestand om te zetten, en daarnaast zijn er ‘creatieve’ profielen om allerlei effecten te creëren. Die laatste profielen kan je ook gebruiken bij niet-raw
bestanden. Je kunt enkele profielen als favoriet instellen, die komen dan in het lijstje achter het woord profiel. Voor een overzicht van alle profielen, kun je op het browser-icoontje klikken. Er verschijnt dan een handige voorvertoning zodat je meteen kan zien wat zo’n profiel zou doen. Adobe Kleur is het standaardprofiel
voor raw-bestanden, dus dat staat hier nu ingesteld. Je zou dit kunnen veranderen in Adobe Landschap als je iets meer kleur in het beeld wilt hebben. Voor nu laten wij het op Adobe Kleur.
Witbalans instellen Licht heeft op verschillende momenten
In het rechterpaneel doe je de bewerkingen. Hier zie je de verschillende kleurpofielen die Lightroom bevat.
4
van de dag een verschillende kleur, en ook bij verschillende weerstypen. Onze hersenen corrigeren dit moeiteloos, maar daardoor moeten we wel zelf de foto’s nog corrigeren. Dat doe je met de Witbalans. Standaard staat de waarde ingesteld die de camera gebruikte tijdens de opname, maar vaak is dat niet helemaal goed. Koos je bij het fotograferen op een zonnige dag voor een witbalans die beter bij fotografie binnenshuis of bij kaarslicht past, dan zal je foto een kleurzweem tonen. Lightroom kent drie manieren om de witbalans te corrigeren. Allereerst kun je gewoon de schuifjes Temperatuur en Kleurtint verstellen totdat je een mooi resultaat krijgt. Vaak is het een kwestie van smaak, dus daar is niets mis mee. De tweede methode is om een voorinstelling te kiezen als Daglicht, Bewolkt, Schaduw etc. Maar omdat de tint dan altijd dezelfde waarde krijgt, geeft dit vaak niet het gewenste resultaat. Iedere camera heeft net een andere tint nodig, waardoor dit voor sommige camera’s goed gaat, maar bij andere camera’s de foto te paars of groen wordt. De derde methode werkt met het Pipet (Witbalans selecteren). Dit pipet vind je links van de twee schuifregelaars. Klik met
Je kunt de witbalans aanpassen door zelf aan de schuifjes Temperatuur en Kleurtint te schuiven.
het pipet op een stukje in het beeld dat exact neutraal grijs zou moeten zijn. Je krijgt een extreem sterk vergrotende loep in een vierkantje erbij, zodat je heel nauwkeurig kunt werken. Lightroom corrigeert de witbalans dan zodanig dat dit element ook echt grijs is. Vaak is het wel mogelijk om zo’n stukje grijs te vinden, bijvoorbeeld een stuk beton. Wil je heel nauwkeurig werken, dan kun je tijdens je shoot een grijskaart mee-fotograferen. Je klikt dan met de pipet op die kaart in de foto. De andere foto’s in de serie geef je dezelfde witbalans.
De witbalans kun je aanpassen door één van de voorinstellingen te kiezen.
Je kunt ook een exact grijs stuk van de foto selecteren.
ZOOM.NL LIGHTROOM 2019
5