Preview Windows 10 Powergids

WINDOWS 10 POWERGIDS

POWERED BY

VAARWEL BING!

Zo is Google weer in elk programma de standaard

WINDOWS 10 UPDATE-GIDS

SYSTEEM CHECK-UP

15 powertips die Microsoft liever niet ziet FUNCTIONEEL

DE GROTE UPDATE

Ontdek de verborgen verjaardags-update

SCHOKKEND!

Weet wat Windows 10 met anderen deelt

NOODZAKELIJKE APK

1 jaar verder: weet wat je nú moet aanpassen

50X

SCHOON EN SNELLER

Deze experttips zetten Windows in de Formule 1-stand

EN VERDER

Windows 10 systeembeheer Extra verbeteringen in de machinekamer Windows 10 maximaal 10 workshops maken van Windows de beste ooit

DUALBOOT VOOR WINDOWS 10 € 9,95

WAAROM KIEZEN? DRAAI LINUX ERBIJ

BP

SPECIAL Dualboot Windows en Linux

DUALBOOT MET WINDOWS EN LINUX Veilig experimenteren Ga je voor het eerst aan de slag met Linux?

Dan kunnen we ons voorstellen dat je dan niet je vertrouwde Windows-omgeving wilt opgeven. Met de juiste voorzorgen installeer je Linux netjes naast Windows. Een bootloader geeft je bij elke boot de keuze om Windows dan wel Linux te booten. In deze workshop lees je hoe je zo’n dualboot installeert, configureert én weer verwijdert.

besturingssystemen te installeren. Ook een back-up

F I L I P V E R V LO E S E M

T

huisgebruikers installeren Linux meestal

kan nooit kwaad (zie ook het kader ‘Voorbereiding’).

In deze workshop installeren we Linux Mint 17.3 op een Windows 8.1-computer met slechts één harde schijf. Daarbij moet dus de schijf worden gepartitioneerd om zo de beschikbare ruimte te verdelen over Windows en Linux. De Linux Mint-installer zal ook het Master Boot Record (mbr) overschrijven en zijn eigen bootloader installeren.

Linux Mint installeren

Windows kun

bestand op een dvd branden. Vanuit Windows 8.1 of

je eenvoudig

Windows 10 gaat dat erg eenvoudig: je klikt gewoon

een iso-bestand

met de rechter muisknop op het iso-bestand en kies

op een dvd’tje

je voor Schijfkopiebestand branden.

branden.

naast een bestaande Windows-installatie.

Hoe geweldig je Linux ook vindt, het is altijd

handig om terug te kunnen vallen op Windows. Dat weten de ontwikkelaars ook en de installers van moderne Linux-distributies zijn dan ook perfect voorbereid op die situatie. Ze detecteren netjes de bestaande Windows-installatie en zorgen ervoor dat je die niet per ongeluk overschrijft. Uiteraard heb je wel voldoende schijfruimte nodig om twee

Wat heb je nodig?

In deze workshop maken we gebruik van de 64-bits Cinnamon-versie van Linux Mint, ten tijde van schrijven is dat versie 17.3. Het iso-bestand (1,5 GB) van deze distributie download je vanaf www.linuxmint.com/ download.php. Je kunt overigens ook kiezen voor een usb-versie van Linux Mint, daarvoor gebruik je dan de Universal USB Installer voor Windows, die download je vanaf www.pendrivelinux.com/universalusb-installer-easy-as-1-2-3.

Heb je voor de usb-versie gekozen, dan plaatst het installatieprogramma een bootable versie van Linux op de stick. Je hebt dan wel een stick nodig van 2 GB

40

WINDOWS 10 POWERGIDS

Vanuit

Na het downloaden van de juiste versie kun je het iso-

SPECIAL Dualboot Windows en Linux

en je raakt al je gegevens op die stick vanzelfsprekend

Voor een dualboot-configuratie waarbij je huidige

kwijt. Zorg er na de installatie voor dat je computer

Windows-versie intact blijft, kies je dus de eerste

kan opstarten vanaf de usb-stick of dvd, in de meeste

optie. In de volgende stap deel je de schijf op in

gevallen wordt het bootable medium automatisch

een Windows- en een Linux-partitie. Denk goed na

herkend, maar tijdens het opstarten van je pc kun je

hoeveel ruimte je aan elk besturingssysteem wilt

ook op de F10-toets drukken, waarna er een boot-

toekennen. Het is namelijk erg lastig om dat achteraf

menu verschijnt en je kunt kiezen vanaf welk medium

nog te wijzigen. Bedenk verder ook dat Linux over

je wilt opstarten. Boot vervolgens je computer van die

het algemeen minder schijfruimte nodig heeft dan

dvd of usb-stick en je komt terecht in Linux Mints live-

Windows. Installeer je bijvoorbeeld geen games, dan

omgeving. Dat is een volledig functionele Linux-desk-

kom je met 10 à 15 GB voor het besturingssysteem

verkleint je

top met een uitgebreide set standaardapplicaties. Klik

en de applicaties al een héél eind. In ons voorbeeld

Windows-

vervolgens op Install Linux Mint op het bureaublad

kiezen we 100 GB voor Windows en 36 GB voor Linux

partitie om een

om de installer te starten. Verderop in deze PCM gaan

Mint. De installer verdeelt de ruimte voor Linux Mint

Linux-partitie

we dieper in op de volledige installatieprocedure.

nog eens in twee stukken: een grote partitie voor het

aan te maken.

Linux Mint

We beperken ons hier tot de relevante onderdelen voor een dualboot-configuratie. In het onderdeel Installatietype zie je meteen dat Linux Mint je eigen Windows-installatie heeft gevonden, in ons geval is dat Windows 8. Je hebt nu drie keuzes: • Installeer Linux Mint naast Windows: dit is de standaardkeuze.

• Wis schijf en installeer Linux Mint: met deze keuze gebruik je de volledige schijf voor Linux Mint. Let wel: met die optie verwijder je je Windows-installatie Linux

onherroepelijk!

Mints installer

• Iets anders: dit opent een partitiebewerker om zelf

detecteert

de schijf te partitioneren. We raden je sterk af om

onze Windows

deze optie te gebruiken als je geen volledige back-up

8-installatie.

hebt van jouw schijf.

besturingssysteem zelf en een kleinere om te gebruiken als swapgeheugen. Klik tot slot op Installeer nu om de installatie te starten. Je krijgt dan een waarschuwing te zien dat het verkleinen van de Windowspartitie wel even kan duren. Wees dus niet ongeduldig en laat de installer rustig zijn werk doen. Zodra de installatie voltooid is, klik je op Nu herstarten.

Grub

Alle Linux-distributies gebruiken dezelfde bootloader, genaamd grub. Bij het booten

Voorbereiding De kans is erg klein dat er iets misgaat tijdens de installatie van Linux Mint. Toch kan het geen kwaad om op voorhand een back-up te maken van je Windows-opstartschijf. Zo ben je absoluut zeker dat je geen data verliest, zelfs als je per ongeluk de verkeerde partitie selecteert voor Linux Mint. Vroeger moest je de Windows-partitie op voorhand verkleinen om schijfruimte vrij te maken voor Linux, maar tegenwoordig wordt dat allemaal netjes door de installer(s) geregeld.

WWW.PCMWEB.NL

WINDOWS 10 POWERGIDS

41

WINDOWS BIG BROTHEREDITION

De software gratis, maar de gebruiker betaalt Al sinds Microsoft de eerste testversie van Windows 10 beschikbaar heeft gesteld, is er veel onduidelijkheid over welke gegevens van de gebruiker precies worden verzameld.

Waar ga je volgens de voorwaarden precies mee akkoord?

In dit artikel zetten we op een rij: welke gegevens er worden verzameld, wat ermee wordt gedaan én welke controle je er zelf over kunt uitoefenen.

Toeval of een stille hint? Windows 10 is de eerste versie van het OS die ook graag bij je naar binnen kijkt.

E D M O N D VA R W I J K

W

indows 10 is over het algemeen

Bekende techniek, nieuwe toepassing

goed ontvangen. Het enthousias-

Microsoft gebruikt voor het verzamelen van ge-

zeggen met als doel ‘om Windows-apparaten

me wordt echter al vanaf het begin

Microsoft gebruikt telemetrie volgens eigen

gevens over gebruik en gebruikers van Windows

goed beveiligd te houden en Microsoft te helpen

getemperd door de wetenschap dat Microsoft

10 de term telemetrie. Telemetrie betekent het

de kwaliteit van Windows én Microsoft-services

het besturingssysteem gebruikt om informatie

op afstand doen van metingen en deze vervol-

te verbeteren’. Vooral het laatste doel geeft

over de gebruiker te verzamelen. De vastleg-

gens naar een andere locatie verzenden voor

ruimte de telemetrie ruim in te richten, terwijl

ging van wat we allemaal doen, levert zeer

analyse. Telemetrie wordt bijvoorbeeld gebruikt

verbetering van kwaliteit en beveiliging voor veel

waardevolle informatie op die bedrijven kunnen

bij het verzamelen van weerinformatie en het

mensen toverwoorden zijn die de middelen hei-

gebruiken voor heel veel doeleinden, die data

meten van fijnstof in de lucht, maar ook in de

ligen: beter én veiliger dat wil immers iedereen.

zijn het nieuwe goud. Met Windows 10 zet Mi-

gezondheidszorg als een patiënt één of enkele

crosoft nadrukkelijk nieuwe stappen op dit ter-

dagen met sensoren is beplakt en een kleine

10 is niet nieuw. In eerdere versies van Windows

rein en tot op heden heeft het bedrijf verzuimd

recorder in de broekzak zijn normale dagelijkse

werd deze al gebruikt bij het updaten van de

de onrust die is ontstaan weg te nemen. Op

leven volgt. De gegevens van deze voorbeelden

antimalwarehandtekeningen van Windows De-

vragen komt doorgaans geen antwoord of wordt

worden allemaal op een centrale plaats verza-

fender, als controle of Windows Updates goed

verwezen naar obligate blogberichten met een

meld en daar (veelal niet realtime) bekeken of

werden geïnstalleerd en bijvoorbeeld bij het

hoger gehalte marketing dan waarheidsvinding

gebruikt om grotere modellen en berekeningen

verzamelen van de gegevens uit het programma

of echte verduidelijking.

mee te voeden.

voor de verbetering van de gebruikerservaring,

66

WINDOWS 10 POWERGIDS

De techniek achter de telemetrie in Windows

SPECIAL Dit deelt Windows 10

Services Microsoft heeft ervoor gekozen de onderliggende technieken voor het verzamelen van gegevens over de gebruiker, als services in het besturingssysteem onder te brengen. Dat klinkt als een bewuste misleiding, maar services zijn er heel veel en de meeste zijn noodzakelijk voor het correct functioneren van elk besturingssysteem. Je zou ook niet willen dat je voor elke controle of corrigerende taak die het besturingssysteem moet uitvoeren, eerst toestemming moest geven. Laat staan die allemaal handmatig moest opstarten. Services zijn dus in beginsel goed, maar er zijn wel degelijk ook minder Het programma voor de verbetering van de gebrui-

gewenste services. Zoals de Connected User

kerservaring (CEIP) had in Windows Vista nog een keurige

Experiences and Telemetry-service.

opt-in.

Services zijn in beginsel onzichtbaar voor de gebruiker, maar je kunt ze wel degelijk zichtbaar

oorsprong in de managementtools die Micro-

maken en beheren, bijvoorbeeld stoppen of

soft aan bedrijven verkoopt voor het beheren

juist starten. Via Start zoek je naar Services en

van grote aantallen werkplekken en servers. Zo

open dan de Services Bureaublad-app. Onder

bevat Windows 10 ‘Connected User Experiences

Services (lokaal) staan alle services opgesomd

and Telemetry component’, beter bekend als

die zijn geïnstalleerd. Klik op een service voor

DiagTrack. Deze krijgt de berichten over alle

enige toelichting in de kantlijn, dubbelklik voor

gebeurtenissen op een pc van de Event

nog meer informatie en ook de mogelijkheid de

Tracing for Windows-service, een techniek specifiek ontwikkeld voor het verzame-

activiteiten van een service of het opstartgedrag te veranderen.

len van de telemetriegegevens. Al deze onderdelen zijn als services actief op Windows, wat wil zeggen dat het besturingssysteem ze zelf kan starten en het Windows Customer Experience Improve-

stoppen en dit ook onzichtbaar voor de gebruiker

ment Program (CEIP). De laatste werd geïntro-

gebeurt.

duceerd in Windows Vista om gebruiksgegevens

Tijdens het transport van de pc naar de servers

van Windows te verzamelen, zodat Microsoft die

van Microsoft worden de telemetriedata met SSL

kon gebruiken om gericht de kwaliteit van het

versleuteld. Het uploadschema wordt bepaald

besturingssysteem te verbeteren.

door het belang van de meldingen, batterijge-

“Zonder dat u wordt gestoord, wordt er infor-

bruik, status en netwerkkosten. Een spoedei-

matie verzameld over uw computerhardware

sende gebeurtenis zoals een malwaremelding va

en de manier waarop u Windows gebruikt.” Wie

Windows Defender wordt zo snel mogelijk ver-

kan erop tegen zijn, zeker als ook nog ‘regel-

stuurd, zelfs als daarvoor alleen een netwerk met

matig een bestand wordt gedownload waarin

‘metering’ beschikbaar is, dus waar de gebruiker

informatie wordt opgeslagen over de mogelijke

betaalt voor het gebruik of het gebruik beperkt is,

problemen die u met Windows hebt’? Daarbij

zoals bij mobiel internet (3G/4G). Minder spoed-

geeft Microsoft in Windows 7 de garantie dat ‘de

eisende en reguliere meldingen worden niet via

verzamelde informatie niet wordt gebruikt om

het mobiele netwerk verstuurd, maar elke vijftien

te achterhalen wie u bent’.

minuten, indien de pc is gekoppeld aan het

Windows 10’s datahonger

stroomnet en elke vier uur als het een systeem betreft dat op een accu draait. Gegevens van sys-

Voor het verzamelen van de gegevens tijdens het

teemfouten en diagnostische systeemgegevens

gebruik van Windows 10 heeft Microsoft een aan-

worden alleen verzonden indien het systeem is

tal onderliggende technieken ontwikkeld. Enkele

verbonden via een onbeperkt en gratis netwerk

speciaal voor de telemetrie, andere vinden hun

en niet afhankelijk is van zijn accu.

Services laten zich wel degelijk stoppen, maar zomaar services stoppen is vragen om problemen.

WINDOWS 10 POWERGIDS

67

SPECIAL Thuissysteembeheer in Windows

THUISSYSTEEMBEHEER Meer controle over je pc’s en netwerk!

Je hebt thuis natuurlijk een mooi netwerkje ingericht, met een paar desktops of laptops, enkele mobiele apparaten, een router en wellicht een NAS en netwerkprinter. Jij bent het alfamannetje van al die apparatuur – en de gebruikers – en dus houd je graag controle over wat er allemaal gebeurt. In dit artikel geven we je technieken en tools mee om je taak als thuissysteembeheerder te vergemakkelijken en je dominantie op je apenrots te verstevigen.

TO O N VA N D A E L E

W

anneer we het over systeembeheer hebben, dan denken we onwillekeurig aan een bedrijfsomgeving met een

indrukwekkend netwerk van virtuele servers en talloze clients, onder toezicht van een professioneel IT-team.

Dat kan kloppen, maar ook in thuissituaties is de IT-apparatuur de laatste jaren zo geëvolueerd dat die best een semiprofessionele systeembeheerder – als jezelf – kan gebruiken. Ga maar eens na voor welke taken en uitdagingen je bij een stevig uitgebouwd thuisnetwerk zoal komt te staan: je netwerk beveiligen, het draadloze netwerk uitbreiden, Windows

ven nog genoeg mogelijkheden voor gebruikersbeheer

(alweer) herinstalleren, troubleshooten (van gecrashte

en machtigingenbeleid over.

schijven tot netwerkproblemen), kinderen weghouden

bruikersbeheer,

van waar ze niet thuishoren, machtigingen op shares

rechten hebt op de computers binnen je netwerk. De

vanuit het Win-

regelen enzovoort. Het houdt gewoon niet op en dus

andere accounts worden dan standaardgebruikers.

dows Configura-

zijn alle tools en technieken welkom die het systeem-

Het accounttype kun je overigens op elk moment

tiescherm.

beheer efficiënter kunnen maken en je meer controle

nog wijzigen vanuit het gebruikersbeheer, evenals de

over je pc’s en netwerk geven. Uiteenlopende tools en

accountnaam en het wachtwoord (via het Windows

technieken, zoals in dit artikel.

Standaard gebruikersbeheer

28

Idealiter zorg je ervoor dat alleen jij administrator-

Het standaard ge-

Configuratiescherm / Gebruikersaccounts (2x) / Een ander account beheren). Overigens raden we je uit veiligheidsoverwegingen ook aan voor jezelf een stan-

Goed systeembeheer staat of valt ook bij een door-

daardaccount te creëren en je daar voor je dagelijkse

dacht en solide gebruikersbeheer. Je mag dan niet

werk mee aan te melden; dat geeft malware minder

beschikken over een heuse domeincontroller, zoals in

slagkracht wanneer die tijdens een werksessie actief

bedrijfsomgevingen doorgaans wel het geval is, er blij-

wordt.

W I N D/ONWRS. 1 0 P - OOW K TE O RG BE I DRS 2 0 1 6

SPECIAL Thuissysteembeheer in Windows

De MMC-module biedt enkele bijkomende beheeropties voor gebruikers en groepen.

Gebruikersbeheer via MMC Er zijn nog meer opties die niet beschikbaar zijn vanuit het standaard gebruikersbeheer, maar bijvoorbeeld wel vanuit de Microsoft Management Console-module Lokale gebruikers en groepen, beschikbaar in de Windows Pro(fessional)-versies en hoger. Je start die op via Windows-toets+R, waarna je het commando ­lusrmgr.msc uitvoert. Hier krijg je een overzicht van de bestaande gebruikers en groepen. Door te dub-

Groepsbeleid algemeen

belklikken op een gebruikersnaam kun je er op het

Gebruikers van Windows Pro(fessional) en hoger

minuscule

tabblad Algemeen onder meer voor zorgen dat de

hebben een andere MMC-module waarmee tal van

greep uit het

gebruiker zijn wachtwoord zelf niet meer kan wijzigen.

beleidsregels zijn op te leggen aan gebruikers van een

indrukwekkende

Handig wanneer je bijvoorbeeld als ouder wilt voor-

systeem: het groepsbeleid. Je start dit op via Win-

aanbod aan

komen dat je ter controle niet meer met het account

dows-toets+R, waarna je het commando gpedit.msc

beleidsregels.

van je kind kunt aanmelden, of om problemen met

uitvoert. Deze module is op zich erg krachtig, want je

vergeten wachtwoorden te vermijden. Ook vermijd je

kunt hier letterlijk honderden beleidsregels definiëren,

dat het account (tijdelijk) wordt uitgeschakeld.

verdeeld in twee hoofdcategorieën: Computerconfi-

Het is ook mogelijk een eigen batchbestand of script

Slechts een

guratie en Gebruikersconfiguratie. Beide rubrieken

automatisch te laten uitvoeren zodra een specifieke ge-

zijn hiërarchisch geordend en laten zich via eenvoudige

bruiker zich aanmeldt: dat regel je op het tabblad Pro-

muisklikken openen, tot je in het rechterpaneel een

fiel, waar je de naam van het script opneemt in het veld

reeks configureerbare items tegenkomt.

Aanmeldingsscript. Het script zelf plaats je dan in een

Laten we dat met een willekeurig voorbeeld ver-

gedeelde map met de sharenaam netlogon, waarbij je

duidelijken. Stel, je wilt voorkomen dat gebruikers

ervoor zorgt dat de betreffende gebruiker de nodige

de browsergeschiedenis van Internet Explorer bij

(lees)rechten krijgt op deze map (zie ook verder).

het afsluiten verwijderen. Dan open je achtereenvol-

Tot slot is er nog het tabblad Lid van, waar je de

gens Gebruikersconfiguratie / Beheersjablonen /

geselecteerde gebruiker via de knop Toevoegen aan

Windows-onderdelen / Internet Explorer / Browser-

een of meer groepen kunt toevoegen. Eigen groepen

geschiedenis verwijderen. In het rechterpaneel dub-

creëren doe je dan door in het linkerpaneel met de

belklik je op Browsergeschiedenis verwijderen bij

rechtermuisknop op Groepen te klikken en Nieuwe

afsluiten toestaan, waarna je in het nieuwe dialoog-

groep te selecteren. Nu hebben eigen groepen vooral

venster Uitgeschakeld aanstipt en met OK bevestigt.

zin in een professionele Active Directory-omgeving,

Tot zover het goede nieuws. Het slechte: in principe

maar in het stuk hierna rond groepsbeleid zien we

kun je deze instellingen alleen met behulp van een

toch ook voor thuissituaties een zinvolle toepassing.

domeincontroller op gebruikersgroepen toepassen.

WINDOWS 10 POWERGIDS

29