WINDOWS 10 POWERGIDS
POWERED BY
VAARWEL BING!
Zo is Google weer in elk programma de standaard
WINDOWS 10 UPDATE-GIDS
SYSTEEM CHECK-UP
15 powertips die Microsoft liever niet ziet FUNCTIONEEL
DE GROTE UPDATE
Ontdek de verborgen verjaardags-update
SCHOKKEND!
Weet wat Windows 10 met anderen deelt
NOODZAKELIJKE APK
1 jaar verder: weet wat je nú moet aanpassen
50X
SCHOON EN SNELLER
Deze experttips zetten Windows in de Formule 1-stand
EN VERDER
Windows 10 systeembeheer Extra verbeteringen in de machinekamer Windows 10 maximaal 10 workshops maken van Windows de beste ooit
DUALBOOT VOOR WINDOWS 10 € 9,95
WAAROM KIEZEN? DRAAI LINUX ERBIJ
BP
SPECIAL Dualboot Windows en Linux
DUALBOOT MET WINDOWS EN LINUX Veilig experimenteren Ga je voor het eerst aan de slag met Linux? Dan kunnen we ons voorstellen dat je dan niet je vertrouwde Windows-omgeving wilt opgeven. Met de juiste voorzorgen installeer je Linux netjes naast Windows. Een bootloader geeft je bij elke boot de keuze om Windows dan wel Linux te booten. In deze workshop lees je hoe je zo’n dualboot installeert, configureert én weer verwijdert.
besturingssystemen te installeren. Ook een back-up
F I L I P V E R V LO E S E M
T
huisgebruikers installeren Linux meestal
kan nooit kwaad (zie ook het kader ‘Voorbereiding’). In deze workshop installeren we Linux Mint 17.3 op een Windows 8.1-computer met slechts één harde schijf. Daarbij moet dus de schijf worden gepartitioneerd om zo de beschikbare ruimte te verdelen over Windows en Linux. De Linux Mint-installer zal ook het Master Boot Record (mbr) overschrijven en zijn eigen bootloader installeren.
Linux Mint installeren
Windows kun
bestand op een dvd branden. Vanuit Windows 8.1 of
je eenvoudig
Windows 10 gaat dat erg eenvoudig: je klikt gewoon
een iso-bestand
met de rechter muisknop op het iso-bestand en kies
op een dvd’tje
je voor Schijfkopiebestand branden.
branden.
naast een bestaande Windows-installatie. Hoe geweldig je Linux ook vindt, het is altijd
handig om terug te kunnen vallen op Windows. Dat weten de ontwikkelaars ook en de installers van moderne Linux-distributies zijn dan ook perfect voorbereid op die situatie. Ze detecteren netjes de bestaande Windows-installatie en zorgen ervoor dat je die niet per ongeluk overschrijft. Uiteraard heb je wel voldoende schijfruimte nodig om twee
Wat heb je nodig? In deze workshop maken we gebruik van de 64-bits Cinnamon-versie van Linux Mint, ten tijde van schrijven is dat versie 17.3. Het iso-bestand (1,5 GB) van deze distributie download je vanaf www.linuxmint.com/ download.php. Je kunt overigens ook kiezen voor een usb-versie van Linux Mint, daarvoor gebruik je dan de Universal USB Installer voor Windows, die download je vanaf www.pendrivelinux.com/universalusb-installer-easy-as-1-2-3.
Heb je voor de usb-versie gekozen, dan plaatst het installatieprogramma een bootable versie van Linux op de stick. Je hebt dan wel een stick nodig van 2 GB
40
WINDOWS 10 POWERGIDS
Vanuit
Na het downloaden van de juiste versie kun je het iso-
SPECIAL Dualboot Windows en Linux
en je raakt al je gegevens op die stick vanzelfsprekend
Voor een dualboot-configuratie waarbij je huidige
kwijt. Zorg er na de installatie voor dat je computer
Windows-versie intact blijft, kies je dus de eerste
kan opstarten vanaf de usb-stick of dvd, in de meeste
optie. In de volgende stap deel je de schijf op in
gevallen wordt het bootable medium automatisch
een Windows- en een Linux-partitie. Denk goed na
herkend, maar tijdens het opstarten van je pc kun je
hoeveel ruimte je aan elk besturingssysteem wilt
ook op de F10-toets drukken, waarna er een boot-
toekennen. Het is namelijk erg lastig om dat achteraf
menu verschijnt en je kunt kiezen vanaf welk medium
nog te wijzigen. Bedenk verder ook dat Linux over
je wilt opstarten. Boot vervolgens je computer van die
het algemeen minder schijfruimte nodig heeft dan
dvd of usb-stick en je komt terecht in Linux Mints live-
Windows. Installeer je bijvoorbeeld geen games, dan
omgeving. Dat is een volledig functionele Linux-desk-
kom je met 10 à 15 GB voor het besturingssysteem
verkleint je
top met een uitgebreide set standaardapplicaties. Klik
en de applicaties al een héél eind. In ons voorbeeld
Windows-
vervolgens op Install Linux Mint op het bureaublad
kiezen we 100 GB voor Windows en 36 GB voor Linux
partitie om een
om de installer te starten. Verderop in deze PCM gaan
Mint. De installer verdeelt de ruimte voor Linux Mint
Linux-partitie
we dieper in op de volledige installatieprocedure.
nog eens in twee stukken: een grote partitie voor het
aan te maken.
Linux Mint
We beperken ons hier tot de relevante onderdelen voor een dualboot-configuratie. In het onderdeel Installatietype zie je meteen dat Linux Mint je eigen Windows-installatie heeft gevonden, in ons geval is dat Windows 8. Je hebt nu drie keuzes: • Installeer Linux Mint naast Windows: dit is de standaardkeuze. • Wis schijf en installeer Linux Mint: met deze keuze gebruik je de volledige schijf voor Linux Mint. Let wel: met die optie verwijder je je Windows-installatie Linux
onherroepelijk!
Mints installer
• Iets anders: dit opent een partitiebewerker om zelf
detecteert
de schijf te partitioneren. We raden je sterk af om
onze Windows
deze optie te gebruiken als je geen volledige back-up
8-installatie.
hebt van jouw schijf.
besturingssysteem zelf en een kleinere om te gebruiken als swapgeheugen. Klik tot slot op Installeer nu om de installatie te starten. Je krijgt dan een waarschuwing te zien dat het verkleinen van de Windowspartitie wel even kan duren. Wees dus niet ongeduldig en laat de installer rustig zijn werk doen. Zodra de installatie voltooid is, klik je op Nu herstarten.
Grub
Alle Linux-distributies gebruiken dezelfde bootloader, genaamd grub. Bij het booten
Voorbereiding De kans is erg klein dat er iets misgaat tijdens de installatie van Linux Mint. Toch kan het geen kwaad om op voorhand een back-up te maken van je Windows-opstartschijf. Zo ben je absoluut zeker dat je geen data verliest, zelfs als je per ongeluk de verkeerde partitie selecteert voor Linux Mint. Vroeger moest je de Windows-partitie op voorhand verkleinen om schijfruimte vrij te maken voor Linux, maar tegenwoordig wordt dat allemaal netjes door de installer(s) geregeld.
WWW.PCMWEB.NL
WINDOWS 10 POWERGIDS
41
WINDOWS BIG BROTHEREDITION
De software gratis, maar de gebruiker betaalt Al sinds Microsoft de eerste testversie van Windows 10 beschikbaar heeft gesteld, is er veel onduidelijkheid over welke gegevens van de gebruiker precies worden verzameld. Waar ga je volgens de voorwaarden precies mee akkoord? In dit artikel zetten we op een rij: welke gegevens er worden verzameld, wat ermee wordt gedaan én welke controle je er zelf over kunt uitoefenen.
Toeval of een stille hint? Windows 10 is de eerste versie van het OS die ook graag bij je naar binnen kijkt.
E D M O N D VA R W I J K
W
indows 10 is over het algemeen
Bekende techniek, nieuwe toepassing
goed ontvangen. Het enthousias-
Microsoft gebruikt voor het verzamelen van ge-
zeggen met als doel ‘om Windows-apparaten
me wordt echter al vanaf het begin
Microsoft gebruikt telemetrie volgens eigen
gevens over gebruik en gebruikers van Windows
goed beveiligd te houden en Microsoft te helpen
getemperd door de wetenschap dat Microsoft
10 de term telemetrie. Telemetrie betekent het
de kwaliteit van Windows én Microsoft-services
het besturingssysteem gebruikt om informatie
op afstand doen van metingen en deze vervol-
te verbeteren’. Vooral het laatste doel geeft
over de gebruiker te verzamelen. De vastleg-
gens naar een andere locatie verzenden voor
ruimte de telemetrie ruim in te richten, terwijl
ging van wat we allemaal doen, levert zeer
analyse. Telemetrie wordt bijvoorbeeld gebruikt
verbetering van kwaliteit en beveiliging voor veel
waardevolle informatie op die bedrijven kunnen
bij het verzamelen van weerinformatie en het
mensen toverwoorden zijn die de middelen hei-
gebruiken voor heel veel doeleinden, die data
meten van fijnstof in de lucht, maar ook in de
ligen: beter én veiliger dat wil immers iedereen.
zijn het nieuwe goud. Met Windows 10 zet Mi-
gezondheidszorg als een patiënt één of enkele
crosoft nadrukkelijk nieuwe stappen op dit ter-
dagen met sensoren is beplakt en een kleine
10 is niet nieuw. In eerdere versies van Windows
rein en tot op heden heeft het bedrijf verzuimd
recorder in de broekzak zijn normale dagelijkse
werd deze al gebruikt bij het updaten van de
de onrust die is ontstaan weg te nemen. Op
leven volgt. De gegevens van deze voorbeelden
antimalwarehandtekeningen van Windows De-
vragen komt doorgaans geen antwoord of wordt
worden allemaal op een centrale plaats verza-
fender, als controle of Windows Updates goed
verwezen naar obligate blogberichten met een
meld en daar (veelal niet realtime) bekeken of
werden geïnstalleerd en bijvoorbeeld bij het
hoger gehalte marketing dan waarheidsvinding
gebruikt om grotere modellen en berekeningen
verzamelen van de gegevens uit het programma
of echte verduidelijking.
mee te voeden.
voor de verbetering van de gebruikerservaring,
66
WINDOWS 10 POWERGIDS
De techniek achter de telemetrie in Windows
SPECIAL Dit deelt Windows 10
Services Microsoft heeft ervoor gekozen de onderliggende technieken voor het verzamelen van gegevens over de gebruiker, als services in het besturingssysteem onder te brengen. Dat klinkt als een bewuste misleiding, maar services zijn er heel veel en de meeste zijn noodzakelijk voor het correct functioneren van elk besturingssysteem. Je zou ook niet willen dat je voor elke controle of corrigerende taak die het besturingssysteem moet uitvoeren, eerst toestemming moest geven. Laat staan die allemaal handmatig moest opstarten. Services zijn dus in beginsel goed, maar er zijn wel degelijk ook minder Het programma voor de verbetering van de gebrui-
gewenste services. Zoals de Connected User
kerservaring (CEIP) had in Windows Vista nog een keurige
Experiences and Telemetry-service.
opt-in.
Services zijn in beginsel onzichtbaar voor de gebruiker, maar je kunt ze wel degelijk zichtbaar
oorsprong in de managementtools die Micro-
maken en beheren, bijvoorbeeld stoppen of
soft aan bedrijven verkoopt voor het beheren
juist starten. Via Start zoek je naar Services en
van grote aantallen werkplekken en servers. Zo
open dan de Services Bureaublad-app. Onder
bevat Windows 10 ‘Connected User Experiences
Services (lokaal) staan alle services opgesomd
and Telemetry component’, beter bekend als
die zijn geïnstalleerd. Klik op een service voor
DiagTrack. Deze krijgt de berichten over alle
enige toelichting in de kantlijn, dubbelklik voor
gebeurtenissen op een pc van de Event
nog meer informatie en ook de mogelijkheid de
Tracing for Windows-service, een techniek specifiek ontwikkeld voor het verzame-
activiteiten van een service of het opstartgedrag te veranderen.
len van de telemetriegegevens. Al deze onderdelen zijn als services actief op Windows, wat wil zeggen dat het besturingssysteem ze zelf kan starten en het Windows Customer Experience Improve-
stoppen en dit ook onzichtbaar voor de gebruiker
ment Program (CEIP). De laatste werd geïntro-
gebeurt.
duceerd in Windows Vista om gebruiksgegevens
Tijdens het transport van de pc naar de servers
van Windows te verzamelen, zodat Microsoft die
van Microsoft worden de telemetriedata met SSL
kon gebruiken om gericht de kwaliteit van het
versleuteld. Het uploadschema wordt bepaald
besturingssysteem te verbeteren.
door het belang van de meldingen, batterijge-
“Zonder dat u wordt gestoord, wordt er infor-
bruik, status en netwerkkosten. Een spoedei-
matie verzameld over uw computerhardware
sende gebeurtenis zoals een malwaremelding va
en de manier waarop u Windows gebruikt.” Wie
Windows Defender wordt zo snel mogelijk ver-
kan erop tegen zijn, zeker als ook nog ‘regel-
stuurd, zelfs als daarvoor alleen een netwerk met
matig een bestand wordt gedownload waarin
‘metering’ beschikbaar is, dus waar de gebruiker
informatie wordt opgeslagen over de mogelijke
betaalt voor het gebruik of het gebruik beperkt is,
problemen die u met Windows hebt’? Daarbij
zoals bij mobiel internet (3G/4G). Minder spoed-
geeft Microsoft in Windows 7 de garantie dat ‘de
eisende en reguliere meldingen worden niet via
verzamelde informatie niet wordt gebruikt om
het mobiele netwerk verstuurd, maar elke vijftien
te achterhalen wie u bent’.
minuten, indien de pc is gekoppeld aan het
Windows 10’s datahonger
stroomnet en elke vier uur als het een systeem betreft dat op een accu draait. Gegevens van sys-
Voor het verzamelen van de gegevens tijdens het
teemfouten en diagnostische systeemgegevens
gebruik van Windows 10 heeft Microsoft een aan-
worden alleen verzonden indien het systeem is
tal onderliggende technieken ontwikkeld. Enkele
verbonden via een onbeperkt en gratis netwerk
speciaal voor de telemetrie, andere vinden hun
en niet afhankelijk is van zijn accu.
Services laten zich wel degelijk stoppen, maar zomaar services stoppen is vragen om problemen.
WINDOWS 10 POWERGIDS
67
SPECIAL Thuissysteembeheer in Windows
THUISSYSTEEMBEHEER Meer controle over je pc’s en netwerk!
Je hebt thuis natuurlijk een mooi netwerkje ingericht, met een paar desktops of laptops, enkele mobiele apparaten, een router en wellicht een NAS en netwerkprinter. Jij bent het alfamannetje van al die apparatuur – en de gebruikers – en dus houd je graag controle over wat er allemaal gebeurt. In dit artikel geven we je technieken en tools mee om je taak als thuissysteembeheerder te vergemakkelijken en je dominantie op je apenrots te verstevigen. TO O N VA N D A E L E
W
anneer we het over systeembeheer hebben, dan denken we onwillekeurig aan een bedrijfsomgeving met een
indrukwekkend netwerk van virtuele servers en talloze clients, onder toezicht van een professioneel IT-team. Dat kan kloppen, maar ook in thuissituaties is de IT-apparatuur de laatste jaren zo geëvolueerd dat die best een semiprofessionele systeembeheerder – als jezelf – kan gebruiken. Ga maar eens na voor welke taken en uitdagingen je bij een stevig uitgebouwd thuisnetwerk zoal komt te staan: je netwerk beveiligen, het draadloze netwerk uitbreiden, Windows
ven nog genoeg mogelijkheden voor gebruikersbeheer
(alweer) herinstalleren, troubleshooten (van gecrashte
en machtigingenbeleid over.
schijven tot netwerkproblemen), kinderen weghouden
bruikersbeheer,
van waar ze niet thuishoren, machtigingen op shares
rechten hebt op de computers binnen je netwerk. De
vanuit het Win-
regelen enzovoort. Het houdt gewoon niet op en dus
andere accounts worden dan standaardgebruikers.
dows Configura-
zijn alle tools en technieken welkom die het systeem-
Het accounttype kun je overigens op elk moment
tiescherm.
beheer efficiënter kunnen maken en je meer controle
nog wijzigen vanuit het gebruikersbeheer, evenals de
over je pc’s en netwerk geven. Uiteenlopende tools en
accountnaam en het wachtwoord (via het Windows
technieken, zoals in dit artikel.
Standaard gebruikersbeheer
28
Idealiter zorg je ervoor dat alleen jij administrator-
Het standaard ge-
Configuratiescherm / Gebruikersaccounts (2x) / Een ander account beheren). Overigens raden we je uit veiligheidsoverwegingen ook aan voor jezelf een stan-
Goed systeembeheer staat of valt ook bij een door-
daardaccount te creëren en je daar voor je dagelijkse
dacht en solide gebruikersbeheer. Je mag dan niet
werk mee aan te melden; dat geeft malware minder
beschikken over een heuse domeincontroller, zoals in
slagkracht wanneer die tijdens een werksessie actief
bedrijfsomgevingen doorgaans wel het geval is, er blij-
wordt.
W I N D/ONWRS. 1 0 P - OOW K TE O RG BE I DRS 2 0 1 6
SPECIAL Thuissysteembeheer in Windows
De MMC-module biedt enkele bijkomende beheeropties voor gebruikers en groepen.
Gebruikersbeheer via MMC Er zijn nog meer opties die niet beschikbaar zijn vanuit het standaard gebruikersbeheer, maar bijvoorbeeld wel vanuit de Microsoft Management Console-module Lokale gebruikers en groepen, beschikbaar in de Windows Pro(fessional)-versies en hoger. Je start die op via Windows-toets+R, waarna je het commando lusrmgr.msc uitvoert. Hier krijg je een overzicht van de bestaande gebruikers en groepen. Door te dub-
Groepsbeleid algemeen
belklikken op een gebruikersnaam kun je er op het
Gebruikers van Windows Pro(fessional) en hoger
minuscule
tabblad Algemeen onder meer voor zorgen dat de
hebben een andere MMC-module waarmee tal van
greep uit het
gebruiker zijn wachtwoord zelf niet meer kan wijzigen.
beleidsregels zijn op te leggen aan gebruikers van een
indrukwekkende
Handig wanneer je bijvoorbeeld als ouder wilt voor-
systeem: het groepsbeleid. Je start dit op via Win-
aanbod aan
komen dat je ter controle niet meer met het account
dows-toets+R, waarna je het commando gpedit.msc
beleidsregels.
van je kind kunt aanmelden, of om problemen met
uitvoert. Deze module is op zich erg krachtig, want je
vergeten wachtwoorden te vermijden. Ook vermijd je
kunt hier letterlijk honderden beleidsregels definiëren,
dat het account (tijdelijk) wordt uitgeschakeld.
verdeeld in twee hoofdcategorieën: Computerconfi-
Het is ook mogelijk een eigen batchbestand of script
Slechts een
guratie en Gebruikersconfiguratie. Beide rubrieken
automatisch te laten uitvoeren zodra een specifieke ge-
zijn hiërarchisch geordend en laten zich via eenvoudige
bruiker zich aanmeldt: dat regel je op het tabblad Pro-
muisklikken openen, tot je in het rechterpaneel een
fiel, waar je de naam van het script opneemt in het veld
reeks configureerbare items tegenkomt.
Aanmeldingsscript. Het script zelf plaats je dan in een
Laten we dat met een willekeurig voorbeeld ver-
gedeelde map met de sharenaam netlogon, waarbij je
duidelijken. Stel, je wilt voorkomen dat gebruikers
ervoor zorgt dat de betreffende gebruiker de nodige
de browsergeschiedenis van Internet Explorer bij
(lees)rechten krijgt op deze map (zie ook verder).
het afsluiten verwijderen. Dan open je achtereenvol-
Tot slot is er nog het tabblad Lid van, waar je de
gens Gebruikersconfiguratie / Beheersjablonen /
geselecteerde gebruiker via de knop Toevoegen aan
Windows-onderdelen / Internet Explorer / Browser-
een of meer groepen kunt toevoegen. Eigen groepen
geschiedenis verwijderen. In het rechterpaneel dub-
creëren doe je dan door in het linkerpaneel met de
belklik je op Browsergeschiedenis verwijderen bij
rechtermuisknop op Groepen te klikken en Nieuwe
afsluiten toestaan, waarna je in het nieuwe dialoog-
groep te selecteren. Nu hebben eigen groepen vooral
venster Uitgeschakeld aanstipt en met OK bevestigt.
zin in een professionele Active Directory-omgeving,
Tot zover het goede nieuws. Het slechte: in principe
maar in het stuk hierna rond groepsbeleid zien we
kun je deze instellingen alleen met behulp van een
toch ook voor thuissituaties een zinvolle toepassing.
domeincontroller op gebruikersgroepen toepassen.
WINDOWS 10 POWERGIDS
29