SPOTTEN EN FOTOGRAFEREN
Succesgarantie: herken vogelgedrag
Uitleg van dé experts
Vogels te land, ter zee en in de lucht
5
Hoofdstuk 1: Over Vogels spotten en fotograferen
We vertellen je wat je in dit cursusboek allemaal gaat leren en wat je minimaal nodig hebt om aan de slag te kunnen met het fotograferen van vogels.
9
Hoofdstuk 2: Vliegende start
Drie experts, allemaal ervaren vogelfotografen, delen hun ervaringen en expertise. Hun tips helpen je om (nog) mooiere vogelfoto’s te kunnen maken.
19
Hoofdstuk 3: Apparatuur
In dit hoofdstuk leer je alles over lenzen, statieven en accessoires als de rijstzak en ground pod. Ook benoemen we de ongeschreven regels van vogelfotografie.
57
Hoofdstuk 4: Te land
Van tuin tot polder, van bos tot park: we laten je de beste plekken zien om zang- en weidevogels te spotten, gaan in op camera-instellingen en op creatieve mogelijkheden om deze vogels vast te leggen.
83
Hoofdstuk 5: Ter zee
Nederland is rijk aan watervogels. Eenden, ganzen, strandlopers, meeuwen: de lijst is eindeloos. Ook hier leer je waar je moet zijn en hoe je deze vogels op hun best fotografeert.
111
Hoofdstuk 6: In de lucht
Valken, sperwers en zelfs zee-arenden: roofvogels leveren prachtige foto’s op. Je ontdekt ook hier weer de beste locaties, de juiste instellingen en leert alles over verrassende composities.
141
Hoofdstuk 7: Bijzondere vogels
In dit hoofdstuk zetten we de spotlight op uilen en pelikanen. Ook maken we een uitstapje over de grens, naar buitenlandse vogelparadijzen.
165
Hoofdstuk 8: Nabewerking
Om je vogelfoto’s nog mooier te maken, nemen we je mee in een workflow in Lightroom Classic.
Dit boek hebben we uitgebracht in combinatie met een online cursus op Zoom Academy. Boek en online cursus samen vormen de optimale combinatie om meer te leren over het spotten en fraai op de foto zetten van vogels.
Dit boek over vogelfotografie is gemaakt in combinatie met de online cursus Vogels spotten en fotograferen op Zoom Academy. De online cursus is altijd en overal toegankelijk. Hij blijft bovendien altijd beschikbaar, en je kunt hem volgen op je computer, tablet of smartphone. Heb je tijdens de cursus vragen, dan kun je die direct
stellen via het onderdeel ‘Stel een vraag’. De online cursus bevat naast een hoop informatie uit dit boek nog diverse handige leermiddelen. Als je de online cursus volgt, krijg je op diverse momenten videomateriaal waarin je extra uitleg krijgt van de docenten. Ga naar www.zoomacademy.nl om de online cursus te volgen.
Je kunt dit boek natuurlijk ook gewoon gebruiken zonder de online cursus aan te schaffen. Je hebt hiermee namelijk het perfecte naslagwerk in handen om als vogelfotograaf echt je vleugels uit te slaan!
In deze cursus leer je alles over vogelfotografie. Want vogels zijn fantastische modellen, maar ook een uitdaging om te fotograferen.
Een goede aanpak is dus een must. Hoe maak je de mooiste foto’s van vogels?
↘ Je krijgt in deze cursus antwoord op vragen als:
Wat zijn dé spots om vogels te fotograferen in Nederland?
Welke soorten zijn er te vinden in welke seizoenen?
Wat zijn de juiste camera-instellingen voor het perfecte shot?
Hoe maak je een creatief shot van een vogel?
Van mus tot roofvogel
De lessen zijn ingedeeld naar vogels op het land, rondom zee en water, en in de lucht. Zo krijg je specifieke tips voor iedere situatie en voor iedere vogelsoort. Een greep uit de onderwerpen:
Apparatuur
Wat je echt nodig hebt om het spotten en fotograferen van vogels makkelijker te maken.
Waar vind je ze?
Waar je moet zijn om vogels te spotten, hoe je dat wel (en niet) aanpakt en welke soorten je allemaal kunt tegenkomen.
Compositie en creativiteit
Hoe zorg je voor de juiste
compositie met een onvoorspelbaar model als een vogel? Plus tips om hier alsnog creatief mee om te gaan.
Camera-instellingen
Leer welke camera-instellingen je gebruikt in verschillende situaties: van overvliegende vogels tot eenden in de vijver, van koolmeesjes in de tuin tot ara’s in de dierentuin.
Bijzondere vogels
Uilen en roofvogels zijn voorbeelden van bijzondere vogels die een net even andere benadering behoeven. En natuurlijk komen er ook nog
andere speciale vogels aan bod.
Nabewerken
Leer stap voor stap hoe je een vogelfoto het beste kunt nabewerken. Voor deze workflow kun je ons oefenbestand downloaden.
Hoofddocent voor deze cursus is Edwin Giesbers. Het onderdeel over nabewerking is van de hand van docent Tom Reuvers. In de online cursus vind je verder nog een aantal video’s, waarin Marco de Paauw je docent is.
Een buizerd, door Larissa vastgelegd midden in zijn vlucht. Let ook even op de prachtige compositie en de harmonieuze kleuren.
In deze cursus leggen we je alles uit over vogelfotografie. Vooral wat betreft lenzen en attributen komt daar nog wel wat bij kijken. In hoofdstuk 3 gaan we daar uitgebreid op in. Hier bekijken we alvast de basisuitrusting.
Je hoeft echt geen peperdure camera te hebben om met de informatie uit deze cursus aan de slag te gaan. Wel is het handig als je de sluitertijd, het diafragma en de iso-waarde zelf kunt aanpassen. We vertellen namelijk op diverse plekken hoe je de camera het best kunt instellen, en je leest ook bij de voorbeeldfoto’s met welke instellingen die zijn gemaakt.
Idealiter gebruik je dus een camera:
waarbij je zelf de belichtingsinstellingen kunt aanpassen, waaronder het diafragma, zodat je controle hebt over hoe de scherptediepte van je beeld eruit komt te zien;
waarbij je de mogelijkheid hebt om veel informatie al tijdens het fotograferen op het scherm te bekijken, zoals een histogram, compositielijnen (een raster) en de instellingen die je gekozen hebt.
Ook gaan we in deze cursus vogelfoto’s nabewerken. We hebben daarvoor een oefenbestand voor je klaargezet: de downloadlink staat in het betreffende hoofdstuk. We gebruiken Adobe Lightroom Classic CC. Veel aanpassingen kun je ook in andere software maken, al zul je
dan even moeten uitzoeken hoe dat precies werkt. Tegenwoordig biedt Adobe de software Lightroom
Classic CC aan binnen het fotografielidmaatschap van iets meer dan 12 euro per maand, met ook toegang tot de nieuwste versie van Adobe Lightroom CC én de beschikking over 20 GB cloudopslag.
In fotografiebladen en op sites als Zoom.nl vliegen de vogelfoto’s je om de oren, van adembenemende actiefoto’s van de torenvalk tot aan prachtige portretten van de huismuis uit eigen tuin. Toch is vogelfotografie vaak een stuk lastiger dan het lijkt. Om jou in deze cursus een vliegende start te laten maken, geven we dan ook eerst het woord aan drie experts op dit gebied. Graag delen zij hun kennis, kunde en ervaring met jou!
“Vogels staan voor mij gelijk aan een dag totale ontspanning. Het liefst huur ik een fotohut, zodat ik de hele dag alleen mijn ding kan doen zonder gestoord te worden.
Het is soms best lastig om een hut te huren, omdat je die vaak op voorhand moet reserveren. Je moet het dan ook doen met het weer, of het nu mooi weer is of niet. Ik ben er al dagen van
Frank komt uit Steenokkerzeel in België en werkt in het dagelijks leven als administratief medewerker. Maar buiten zijn werk is hij veel bezig met fotografie. Waar hij begon met het maken van wat vakantiekiekjes, is fotograferen voor hem inmiddels de allerbeste manier om lekker te kunnen ontspannen.
Hij is begonnen met macrofotografie, maar raakte in vogelfotografie geïnteresseerd door de vogels die hij in zijn eigen achtertuin zag. Ooit hoopt Frank van fotografie meer dan alleen zijn hobby te maken. frankjacobs.zoom.nl
tevoren mee bezig. Ik houd het weer in de gaten en kijk dan welk lichtsterk objectief ik het beste kan meenemen voor korte sluitertijden, en welke body het beste overweg kan met hogere
Ik heb geprobeerd met het uiltje mee te ‘pannen’, en uiteindelijk is dat aardig gelukt. Door de achtergrond komt er toch een soort snelheid in de foto, die samen met de bewegingsonscherpte van de vleugels dynamiek creëert.
FRANK JACOBS, FRANKJACOBS.ZOOM.NL
NIKON D5 · ISO 800 · F 5,6 · 1/4000 SEC · 270 MM
iso-waarden als dit nodig is. Je moet blijven opletten en niet indutten, anders kan het weleens zo zijn dat je een mooie foto mist.
De ijsvogel is razendsnel, dus ben ik begonnen met de autofocus scherpstellen op de plaats waar hij in het water dook. Met wat geluk kreeg ik hem scherp bij het naar boven vliegen, en als kers op de taart had hij ook nog eens een visje beet.
FRANK JACOBS, FRANKJACOBS.ZOOM.NL
NIKON D5 · ISO 6400 · F 2,8 · 1/2000 SEC · 200 MM
Er is vrij constant beweging, maar rond de middag zijn er vaak rustigere periodes. Dit is ook het leuke: je kunt niets voorspellen en je kunt je modellen niet dwingen om te poseren.”
“Mijn favorieten zijn absoluut ijsvogels en (steen)uiltjes. Als
de ijsvogel even stilzit, heb je gegarandeerd een mooie foto te pakken. Mijn voorkeur is niet echt seizoensgebonden: ik fotografeer graag de vogels van het moment. Eén groot voordeel heb je: vogels
zijn er altijd! Het liefst zou ik de hele wereld rondreizen en niets anders doen dan fotograferen. Ik ben bijvoorbeeld naar de Farne-eilanden geweest waar ik de papegaaiduiker heb kunnen fotograferen. In België
Ditmaal geen actie, maar een mooi spiegelbeeld, vanuit een hut gefotografeerd. Altijd leuk als het water mooi helder en rustig is en het licht net goed valt. Vanuit een laag standpunt leek het wel alsof het appelvinkje aan het poseren was. Een prachtvogeltje!
of Nederland blijf ik meestal op dezelfde plaats zitten, om zo weinig mogelijk verstoring te veroorzaken.”
“Afhankelijk van de hut die je kiest, weet je ook welke soorten er op dat ogenblik voorkomen. Ik zoek altijd informatie op over de vogels die ik ga fotograferen. Ik kijk hoe andere fotografen ze in beeld brengen en welke technieken zij gebruiken. Vogelfotografie is ook sporten: het is niet zo makkelijk als het achteraf lijkt als je een mooie foto ziet. Bij vogels moeten zeker de ogen scherp in beeld zijn. Ik heb al vaker mooie foto’s weggegooid omdat ze niet op de juiste plaats scherp genoeg waren. Ik probeer vogels beeldvullend te fotograferen, zodat je elk detail mooi kunt zien. Ik denk dat het belangrijk is dat een fotograaf een methode ontwikkelt die hem bevalt, zodat hij comfortabel kan werken en de beelden kan schieten die hij wil. In mijn geval betreft dat statiefgebruik: ik gebruik bijna nooit een statief. Het beperkt mij en ik heb ondervonden dat ik zonder statief veel sneller kan anticiperen op situaties. Mijn beste foto’s van steenuiltjes in de vlucht heb ik dan ook uit de hand geschoten.”
“Ik werk vanuit mijn professie gedurende een bepaalde periode vooral aan een compleet beeldverhaal over een specifieke soort, waarbij ik gevarieerd beeld en gedrag probeer vast te leggen. Meer dan eens werk ik dan samen met een onderzoeker, die vaak ook in beeld een rol speelt. Deze diepgang in mijn fotografie vind ik buitengewoon interessant. Het onderzoeksgebied van degene met wie ik dan samenwerk, bepaalt zo ook het gebied waarin ik ga fotograferen.”
“In Nederland vind ik het prettig om regelmatig de omgeving van mijn woonplaats Nijmegen te verkennen. In het uiterwaardengebied daaromheen, met onder meer de Ooijpolder en de Millingerwaard, komen in alle jaargetijden veel vogels voor. Zo stond de waterspreeuw hoog op mijn verlanglijstje. Dit is een vogel die sporadisch als wintergast opduikt en bijzonder gedrag vertoont: hij drijft, duikt, zwemt en kan zelfs onder water lopen. Bijna iedere winter duikt hij wel ergens op
Edwin is sinds 2005 fulltime professioneel fotograaf met als specialisatie natuurfotografie. Op jonge leeftijd begon hij zijn liefde voor de natuur te combineren met fotografie. In opdracht van tijdschriften verzorgt Edwin vaak ook verhalen bij zijn reportages. Zijn artikelen zijn gepubliceerd in bekende tijdschriften zoals BBC Wildlife Magazine, National Geographic, Terre Sauvage en Camera Natura. In 2011 maakte hij in opdracht van National Geographic NL/BE en Dutch Media het boek ‘Handboek natuurfotografie Nederland & België’. In 2015 volgde een boek over fotografie op natuurhotspots wereldwijd: ‘Handboek natuurfotografie op reis’. Zijn nieuwste boek is in 2020 verschenen en heeft de titel ‘Macrofotografie – de kunst van de close-ups’. www.edwingiesbers.com
Kroeskoppelikanen in Griekenland. Als vogels zich makkelijk laten benaderen en niet schuw zijn, zoals deze pelikanen, is het zeker de moeite waard om ze in plaats van alleen met een telelens ook eens met een groothoekobjectief te fotograferen.
EDWIN GIESBERSNIKON D800 · ISO 1600 · F 7,1 · 1/400 SEC · 24 MM
in Nederland, maar wáár precies is ieder jaar weer spannend. Het is daarom ook belangrijk om je in het leven van het dier in te lezen. Niet alleen om te ontdekken waar je een bepaalde soort kunt vinden,
Wachten op het juiste moment om de krachtige blik van de kroeskoppelikaan te vangen wanneer hij je even aankijkt. De compositie versterkt de indringendheid van deze foto nog meer.
EDWIN GIESBERSmaar ook hoe je deze op een verantwoorde wijze kunt benaderen. Door die kennis vergroot je de kans op mooie en aansprekende foto’s. Besef je ook wanneer je te verstorend aanwezig bent. Bij bijvoorbeeld nestfotografie moet je zorgvuldig te werk gaan. Als ouders hun kroost willen voeren en niet meer naar hun jongen durven omdat je als fotograaf bij het nest blijft staan, heb je een situatie gecreëerd die je als natuurliefhebber niet moet willen. Focus je op soorten in je eigen omgeving, óók de bekende huismus of koolmees. Hier kun je meer tijd in steken en daardoor veel ervaring opdoen. Na verloop van tijd zul je zien dat de kwaliteit van de beelden beter wordt.”
“Houd altijd rekening met het onverwachte. Ga je voor een bepaalde soort op pad, dan kun je ook plotsklaps een andere soort of een situatie tegenkomen waarbij je snel moet reageren. Zo ging ik ’s winters eens op pad om ganzen in winterse omstandigheden te fotograferen. Toen ik mijn auto op de dijk had geparkeerd, zag ik twee eenden boven het water vliegen. Een moment later werd er eentje aangevallen door een havik. Ik reageerde net te laat om daarvan een spectaculaire foto te maken. Ik zeg dan ook vaak: de mooiste foto’s heb je nét niet kunnen maken ...”