Zm 2013 10 preview

10

CAMERAREVIEWS NIKON D610 + OLYMPUS OMD-D E-M1

€ 5,99 • NOVEMBER 2013

Maak pittige portretten

Meer kracht met Portrait Professional

Beheers je flitser

Instellingen, inflitsen, sprankelend contrast

Objectiefkeuze:

Superzoom of losse lenzen?

Haal alles uit de

herfst De beste fototips voor het mooiste seizoen

Praktijk

Dit moet je weten over FILTERS

OPENING

Digitale herfst

↘

Voor bezitters van een iPad of Android-tablet is Zoom.nl nu ook digitaal te lezen. Abonnees kunnen de magazines gratis downloaden en het archief van heel 2013 raadplegen. Als je geen abonnee bent, kun je eenvoudig losse nummers aanschaffen. Downloaden kan uit de Apple App Store en de Google Play Store. Je vindt de app daar onder de naam Zoom.nl Magazine. We hopen dat je veel plezier beleeft aan deze extra mogelijkheid om Zoom.nl te lezen.

Laatst hoorde ik op de radio een reportage over de herfst. Een vader werd geïnterviewd na een boswandeling. 'We gingen het bos in om paddenstoelen te zoeken.

6

Onze kinderen wilden graag een rode met witte stippen vinden en ik hoopte dat het zou lukken. Nou, dat is gelukt, want we hebben er nu zo’n veertig gezien.'

Onder het interview hoorde je de hele tijd camera’s klikken en ik dacht: dat moeten Zoomers zijn. De afgelopen weken zijn er namelijk enorm veel indrukwekkende foto’s van herfsttaferelen en vooral paddenstoelen op Zoom.nl geplaatst.

Bezoekers kwamen vaak ook gericht daarvoor naar de site, want ‘paddenstoelen’ en ‘paddestoelen’ stonden in de top tien van zoekwoorden, na ‘naakt’.

Ik denk dat de herfst een plaats verdient in het Guinness Book of Records als meest

fotogenieke seizoen. Het licht in de natuur is mooi, de sfeer is prachtig en dieren zijn druk bezig om zich voor te bereiden op de winter. Wat wil je nog meer als fotograaf? Gelukkig is het nog volop herfst en daarom geven we je dit nummer veel fototips over hoe je het meeste uit dit fotogenieke seizoen kunt halen.

Voor de mensen die meer geïnteresseerd zijn in dat andere zoekwoord, zit er bij dit nummer een mooie dvd over naaktfotografie, die ook los te bestellen is in de webshop van Zoom.nl.

ROBERT THEUNISSEN

HOOFDREDACTEUR ZOOM.NL

INHOUD

08

FOTOWEDSTRIJD

Reisfotografie

INSPIRATIE

58

14

In the Picture Chris Hornung Chris maakt prachtige landschapsfoto’s tijdens de gouden uren. Hij legt uit hoe én waarom.

TECHNIEK 63

36

Portfolioreview

Flits

Jan Lenting

45

Zoomers van het eerste uur

8

26

Filters

40

De meeste filters zijn in het digitale tijdperk in onbruik geraakt. Er zijn er echter nog een paar die je tijdens de opname gebruikt voor direct een mooier beeld. Wij leggen uit welke.

60

Community-nieuws

52

Superzoom of losse lenzen?

PRAKTIJK

Het blijft een dilemma. Koop je 1 superzoom lens of kies je toch voor de losse lenzen? Wij zetten de voor- en nadelen op een rij.

20

Basiscursus Herfst De herfst is de tijd om erop uit te trekken als fotograaf. Wij leggen je uit wat je allemaal kunt fotograferen én hoe.

63

Cameragadget

20

Impossible project instant lab

64

33

Gebruikersreview

Quickstart

Canon EOS 70D

40

75

Het is helemaal niet moeilijk om dit imposante sterrenfoto’s of sterrensporen te fotograferen. Als je maar een aantal zaken in de gaten houdt. Wij leggen uit welke.

Olympus OM-D E-M1, Canon 35mm F2, Panasonic Lumix DMC-FZ72, Sony Alpha 3000, Nikon 1 AW1

Startrail

Reviews

36

46

Expertcursus Werken met de reportageflitser

Met een losse reportageflitser heb je veel meer controle over je foto. Wij leggen de basisregels uit zodat je veel kunt oefenen en uitproberen

68

Workshop Portrait Professional

ZOOM.NL NOVEMBER 2013

26

46

7

basiscursus

De grote foto-oogst

Herfstfotografie De herfst is een visuele achtbaan van spetterende kleuren, glorieus ochtendlicht en donkere stormhemels, een cocktail van mist, slagregens en nazomerzon. Het is de tijd van vogeltrek en hertenbronst. HĂŠt moment om paddenstoelen, fluorescerend herfstblad en zonneharpen vast te leggen.

Kortom: de herfst is de tijd om erop uit te trekken als fotograaf. tekst Rolf Hendriks

20

lezerstip

Regen

Als je kleurige herfstbossen wilt fotograferen, doe dat dan als het net geregend heeft. Door de natte bladeren komen de kleuren meer tot hun recht.

Kevin Knipping knipping13.zoom.nl

Zonneharpen doen het altijd goed in een verstild herfstbos. Je hebt er een laagstaande zon, een beetje tegenlicht en het liefst wat lichte mist voor nodig. jan paul kraaij (kraaij) ISO 400 ∙ F 9 ∙ 1/10 SEC ∙ 65 mm

ZOOM.NL november 2013

21

basiscursus

↘

Om meteen maar te beginnen met de allerbelangrijkste tip: neem altijd je camera mee als je tussen 21 september en 20 december de deur uitgaat. In de herfst is het weer onstuimig: zon en stortregens wisselen elkaar in hoog tempo af.

Prachtige plaatjes met stomende mist, gitzwarte stormluchten en regenbogen duren vaak maar enkele minuten. Tegen de tijd dat je naar huis of je auto bent gerend om je camera te grijpen, is de visuele magie voorbij. Zorg dus dat je een camera met opgeladen accu en lege geheugenkaart in je zak of tas hebt als je buiten bent.

Waarheen?

Waar moet je zijn om mooie herfstfoto’s te maken? Eigenlijk maakt dat niet zoveel uit. ‘Mooie’ herfstfoto’s zijn simpelweg foto’s die een dramatisch verhaal vertellen. Een verhaal over vergankelijkheid, verandering en tegenstrijdigheid. De herfst staat namelijk als geen ander seizoen bol van de contrasten. Licht versus donker, bloei versus verwelking, warmte versus kou. De herfst is het nagenieten

lezerstip

van een rijke oogst, zomerlicht en warmte, maar tegelijkertijd ook de gedachte aan naderende kou, ontbering en duister. Typ voor de aardigheid eens ‘herfst’ in de zoekmachine op Zoom.nl en analyseer de foto’s die je het meest aanspreken.

Dikke kans ze bol staan van de tegenstellingen. Het mooie is dat je die foto’s overal kunt maken in de herfst; op het strand, in het bos, op de hei of in de stad. Het enige dat je hoeft te doen is naar buiten gaan, de contrasten zoeken en beginnen met fotograferen.

In deze cursus bespreken we herfstfotografie in het bos. Overal in Nederland zijn immers bossen te vinden, in tegenstelling tot strand en hei. Bovendien barsten bossen van de herfstonderwerpen: van paddenstoelen, tot kleurig herfstblad, donkere stammen en wintervoorraden aanleggende eekhoorns. Bezoek bij voorkeur loofbossen met veel beuken, berken, kastanjes en eiken. Deze hebben niet alleen mooi gevormd en felgekleurd blad, maar vaak ook fraai getekende stammen en schors en fotogenieke noten in de

Rijstzak

vorm van eikels, kastanjes en beukennoten. Wil je echte knalkleuren? Zoek dan naar exoten als de Japanse en Canadese esdoorn. De meest kleurrijke en fotogenieke bessen en vruchten vind je aan de lijsterbes, jeneverbes, krentenboom, kersenboom en appelboom. Maar sla ook de bescheiden braamstruik en de hondsroos (rozenbottels) niet over! Kleurrijk, glanzend en ware magneten voor zowel trek- als standvogels.

Merels en andere lijsters, appelvinken, houtduiven, gaaien, eksters, kraaien, kauwen, spreeuwen en soms vinken eten vaak zo gretig van het fruit, dat je hen van redelijk dichtbij met een telezoom van 70-300 mm kunt fotograferen. Een heuse herfstbonus! Uiteraard kun je ook een naaldbos uitkiezen als decor, maar naaldbomen verliezen hun blad niet en verkleuren nauwelijks. Naaldbossen lenen zich vooral voor een geheimzinnig donkere

Neem ook een rijstzak en bijvoorbeeld een macro- of groothoekobjectief mee. Tijdens de herfst zijn de mooiste paddenstoelen te vinden. Als licht en mist over hun hoogtepunt heen zijn, kun je je mooi bezighouden met paddenstoelen.

Jan Paul Kraaij kraaij.zoom.nl

Naar huis

→ Is er te weinig licht

op locatie of is het weer echt bar en boos? Neem dan wat bladeren, noten of mos mee naar huis om ze daar in alle rust te fotograferen (laat paddenstoelen altijd staan).

Voor een abstract resultaat kun je de bladeren met een plantenspuit benevelen of tegen een ruit plakken om te fotograferen met tegenlicht.

Experimenteer en leer.

1

22

tip

Inzoomen Een handige werkwijze om zeer verschillende foto’s te schieten is telkens verder inzoomen op je omgeving. Je begint met je groothoek voor een lange laan met bomen, boomkruinen van onderaf of een landschap met stormwolken, groene weides en een alleenstaande herfstboom. Daarna zoom je telkens iets verder in: focus je eerst op grote oppervlakken met bladeren of meerdere stammen, daarna op één boomstam of tak, daarna op een stukje schors, een paddenstoel of een herfstblad, daarna op details zoals bladnerven, een lieveheersbeestje of de sporen van een zwam. Het voordeel hiervan is dat je telkens nieuwe dingen waarneemt en nieuwe fotomogelijkheden ziet. Bovendien kom je thuis met een zeer gevarieerde serie en leer je niet alleen scherp te kijken, maar ook creatief om te gaan met fotomogelijkheden.

ondergroei met rechte stammen, mosbodems en dennenappels.

Waar je ook naartoe gaat: bezoek je fotolocatie regelmatig. Blad verkleurt geel, oranje, rood en bruin, omdat de bomen alle voedingsstoffen uit hun bladeren halen in voorbereiding op de winter. Die verkleuring verloopt grillig en de bomen zijn maar een paar dagen van het jaar op hun mooist. Wanneer dit precies is, is moeilijk

Down and dirty krijg je de beste resultaten te voorspellen. Een vroege vorstinval, stormachtige wind of erg natte periode kan de verkleuring enorm versnellen.

Bovendien verkleuren bomen (zowel van dezelfde soort als op één specifieke plek in het bos) niet allemaal tegelijk. Het is afhankelijk van de lokale omstandigheden.

Sterker: de ene helft van een boom kan al verkleurd zijn, terwijl de andere helft nog moet beginnen. Ook dit biedt jou als fotograaf mogelijkheden om te spelen met contrasten en composities.

De mooiste herfstkleuren leg je vast bij een lucht vol schapenwolken en niet ZOOM.NL november 2013

2

1 Een laag standpunt zorgt voor een verrassend andere kijk op je onderwerp.

Constant van bommel (constant) ISO 100 ∙ F 11 ∙ 1/8 SEC ∙ 105 mm

2 Richt je lens ook eens loodrecht omhoog voor een weids en abstract herfstpanorama.

Marieke van der Doef (MARIEKE1962) ISO 200 ∙ F 3,5 ∙ 1/640 SEC ∙ 18 mm

– zoals je misschien zou denken – op een zonnige dag. Is het zonnig? Fotografeer dan vroeg in de ochtend of laat in de middag. Dan is het licht zacht en goudkleurig, de bladeren baden dan in een warme gloed en zachte schaduwen. Felle zon midden op de dag zorgt daarentegen voor donkere schaduwen op de bladeren en de achtergrond en laat kleuren verbleken door reflecties. Maak bij een strakblauwe lucht vooral landschapsfoto’s waarin de gele, oranje en rode bomen scherp contrasteren met de lucht en waarbij schaduwen minder storend zijn. Benut diffuus licht

op een bewolkte dag voor macro- en detailfotografie.

Je kunt de herfstkleuren zelf ook warmer maken! Kies een ‘warme’ witbalansinstelling op je camera: zoals het wolkje of het halfbewolkte huisje. Deze instellingen fungeren als warmtefilters en geven een lichtoranje tint aan je foto’s waardoor de onderwerpen kleurrijker, warmer en sprankelender worden. Maak je jpeg-foto’s?

Gebruik dan eens de beeldstijl Landschap.

Dit pept de kleuren op en verscherpt de foto. Met kleurtoon/verzadiging kun je vervolgens in Photoshop Elements de

23

1

Een edelhert in de mist, mooier wordt het niet kleuren verder op smaak brengen. Een polarisatiefilter zorgt eveneens voor warmere kleuren en laat blauwe luchten knallen. Bovendien neemt het reflecties weg van metalen, glazen en wateroppervlakken, zodat de spiegeling van herfstblad in de bosvijver extra mooi uitkomt. Bedenk wel dat het polarisatiefilter een beetje licht tegenhoudt en je dus langere sluitertijden moet gebruiken om scherpe foto’s te krijgen. Gebruik het filter daarom bij voorkeur in combinatie met een statief.

Bij het fotograferen van verschillende bomen of een groter landschap werkt het goed om te zoeken naar lijnen, vlakken en patronen. Een rij bomen frontaal fotograferen, werkt zelden goed. Loop rond en bekijk het tafereel vanuit verschillende hoeken en standpunten. Ga te werk als landschapsfotograaf en zoek specifiek naar schuine lijnen, want die zorgen voor dynamiek in je beeld. Denk aan fietspaden, hekken van weilanden, hoogspanningslijnen of rijen lantaarnpalen. Ook terugkerende patronen werken bijzonder sterk in een compositie: bijvoorbeeld rijen donkere boomstammen, een massa geel blad met één rood exemplaar (contrast)

24

1 Deze sfeervolle opnaof boomtakken die dezelfde kant op wijme is gemaakt met statief zen. Wijzig ook regelmatig je standpunt, en draadontspanner. beeldhoek en compositie. Richt je camera johan van steen (scoobyjo) eens loodrecht omhoog (of omlaag), zak ISO 100 ∙ F 5,6 ∙ 1/125 SEC ∙ door de knieën, ga op je buik liggen en 200 mm experimenteer met staande en liggende 2 In Photoshop kun je beeldformaten. Je zult zien wat voor sommige effecten versterverschillende resultaten dat oplevert. ken. In dit geval worden de contrasten tussen de Mist kan je foto’s een enorme boost naderende winter (donker) geven. Zeker in combinatie met zonlicht. en de laatste zomerzonnestralen mooi verwerkt in Fotografeer met tegenlicht in de vroege één beeld. Het sterke ochtend of late middag en de mist wordt lijnenspel en het monochrome beeld geven een een goudkleurige wolk. Boomstammen, sterk grafisch effect. Kan schapen of burlende edelherten met zo aan de muur!

Koos Kleijn (ZINO) tegenlicht én mist veranderen in silhouetISO 200 ∙ F 8 ∙ 1/80 SEC ∙ ten gehuld in een gouden aureool. Mooier 180 mm wordt het echt niet. Analyseer het effect van mist en zonlicht in een bos eens vanuit 3 Wees creatief en zoek actief naar bijzondere verschillende invalshoeken. Je zult zien dat beelden. Combineer de zonnestralen letterlijk zichtbaar worden bijvoorbeeld eens dieren als ze tussen de bomen door schijnen. met herfsticonen.

Michelle zwakhalen Zowel de bomen als de takken filteren het (MICHELLEZWAKHALEN) licht, waardoor het zonlicht er als tientalISO 250 ∙ F 5,6 ∙ 1/60 SEC ∙ 60 mm len spotjes tussendoor lijkt te stralen.

Fantastisch om mee te experimenlezerstip teren. Blijft de mist de hele dag hangen en weigert de zon Herfstfotografie is vooral expetevoorschijn te komen? rimenteren met standpunt, licht en Fotografeer dan de compositie: neem de tijd voor je foto en contrasten tussen boomprobeer veel uit. Vooral met macrofotostammen en omgeving grafie kun je verassende achtergronden en converteer je foto’s krijgen door je camera een klein beetje te achteraf in Photoshop of draaien, daarnaast is het spelen met het diafragma ook altijd zinvol. Last but Lightroom naar zwart-wit not least: geniet van de natuur! voor een sinister en desoRon A.B. laat resultaat.

Geniet

ronab.zoom.nl

Na het maken van landschapsfoto’s ga je nu op zoek naar details: individuele herfstbladeren, boomschors, bessen, noten en paddenstoelen. Om herfstbladeren aan de boom mooi vast te leggen, moet de achtergrond wazig worden. Dat doe je door te fotograferen in de A of Av-stand en een zo groot diafragma (laag F-getal) te kiezen.

Een egaal gekleurde, wazige achtergrond geeft een rustige uitstraling aan je foto en zorgt ervoor dat het blad bijna van het beeld spat. Denk hierbij ook weer aan de kracht van complementaire kleuren.

Houd je ogen ook open voor kastanjes, beukennoten of rozenbottels. Daag jezelf uit en probeer één onderwerp eens op vijf verschillende manieren te fotograferen.

Je zult zien dat dit je creativiteit enorm vergroot.

Paddenstoelen zijn voor veel mensen een echt herfstverschijnsel. Het zijn bovendien ideale onderwerpen. Ze lopen niet weg en laten je in alle rust de perfecte compositie bepalen. Er zijn enorm veel verschillende soorten paddenstoelen en allemaal zien ze er anders uit. Je kunt ze dus ook allemaal op een andere manier fotograferen. Ze zien er het mooist uit als je ze op ooghoogte of net iets van onderen fotografeert, zodat je hun sporen goed kunt zien. Kies een laag standpunt: op je knieën of plat op je buik. Neem een tafelstatief mee van ongeveer vijftien centimeter of gebruik een rijstzak. Een gorillapod verricht ook wonderen dankzij z’n lichte gewicht en buigbare poten. Wil

basiscursus

je niet door de knieën? Gebruik dan live view, een kantelbaar lcd-scherm of een hoekzoeker om vanuit een laag perspectief te fotograferen. Het is wel zo dat je ‘down and dirty’ de beste resultaten krijgt.

Begrijpelijk: eenmaal plat op je buik loont het de moeite om de tijd te nemen en het maximale uit de situatie te halen. De andere oplossingen geven vaak gemakzuchtige en weinig aansprekende foto’s. Overigens hoef je niet vies te worden van een laag standpunt. Neem simpelweg een vuilniszak of stuk zeil mee om op te zitten of te liggen. Nog een tip: voorkom dat storende elementen als lelijke takken, grassprieten en zwerfvuil je beeld verpesten. Kies een andere beeldhoek of ruim de storende elementen op. Uiteraard alleen als dit de omgeving niet beschadigt! Ten slotte: paddenstoelen staan vaak op donkere plekken in het bos. Met inflitsen kun je ze iets oplichten, maar dat geeft meestal een gekunsteld resultaat. Een velletje aluminiumfolie, een wit A4-tje, een spiegeltje, een klein led-lampje of zelfs de zaklampapp op je smartphone doen wonderen en zorgen heel simpel voor een egaal verlicht onderwerp.

Een ander geweldig herfsttafereel zijn spinnenwebben. In de herfst vallen spinnenwebben extra op, omdat mist, regen en dauw ze zichtbaar maken. De parelkettingachtige webben zijn perfecte fotoonderwerpen. Laat de zon van de zijkant op het web schijnen, zodat de kleine waterdruppels goed zichtbaar worden. Probeer bovendien een hoek te vinden waarbij het web goed los komt van de achtergrond. Het mooist is een zwarte, donkergroene of rode achtergrond (complementaire kleuren).

Onderzoek de mogelijkheden grondig en wees niet te snel tevreden. Probeer telkens je beste foto te overtreffen.

Ten slotte de meestgestelde vraag onder fotografen: welke spullen heb je nodig voor herfstfotografie? Simpel: de spullen die je hebt. Herfstfotografie vereist geen geavanceerd materiaal. Gebruik een telezoom (bijvoorbeeld een 70-300 mm) om onderwerpen van veraf dichtbij te halen én om het perspectief plat te drukken. Een teleobjectief drukt onderwerpen wat op elkaar, zodat een prachtige rij bomen in het bos heel dicht op elkaar lijken te staan.

Gebruik een standaardzoom (18 tot 55 mm) voor weidse landschappen en ruimtelijkheid. Neem een macro-objectief mee voor de details. Voor alle objectieven geldt: kruip zo dicht mogelijk op je onderwerp en probeer beeldvullende foto’s te maken ZOOM.NL november 2013

Kleurcontrasten

→ Complementaire kleuren en kleurcontrasten

zijn een goed bewaard fotografiegeheim. Dit zijn kleuren die elkaar versterken. Deze kleurcombinaties zijn we in onze prille jeugd gaan waarderen als esthetisch fraai. Denk aan rood-groen, geel-paars en blauw-oranje. Rood valt dus beter op naast groen, dan naast elke ander kleur. Denk maar eens aan het effect van een knalrood lieveheersbeestje op een bedauwde groene grasspriet! Hetzelfde geldt voor lichte en donkere kleuren. Door deze naast elkaar te gebruiken ontstaat eveneens een krachtig effect: gele herfstbladeren tegen een staalblauwe lucht knetteren van je beeldscherm.

Het licht versus donker effect is één van de redenen waarom zwart-witfotografie zo krachtig is. Zoek eens naar informatie over complementaire kleuren op internet en doe er je voordeel mee als fotograaf.

tegen een zo rustig mogelijke achtergrond.

Een statief is altijd handig: het vertraagt je tempo en dwingt je daardoor om meer dan snapshots te maken. Een statief is niet alleen een stevige ondersteuning, maar ook een hulpmiddel om beter te visualiseren. Filters zoals een polarisatiefilter zorgen voor een mooie kleurenweergave.

Grijsfilters zul je minder nodig hebben, omdat je in dit seizoen minder licht hebt en je al snel met langere sluitertijden werkt.

Op zonnige dagen is een grijsfilter uiteraard wel handig.

Trek je regenjas aan, pak je camera en ga erop uit. Veel plezier en een rijke oogst gewenst!

2

3

25