Zm 2014 05 preview

REVIEWS PANASONIC GH4 + GEBRUIKERSREVIEW CANON EOS 1200D

€ 5,99 • MEI/JUNI 2014

100% F

OTO’S VAN LEZERS

DIT ZIJN DE BESTE FOTOCURSUSSEN FOTO’S SHOWEN WORKSHOP MOVIEMAKER EN iMOVIE CONCERTFOTOGRAFIE KRIJG DE ENERGIE OP DE FOTO

Dieren

fotografie Huisdieren, dierentuin, wildlife en vlinders

UPGRADE JE OBJECTIEF DIT ZIJN DE BESTE OPTIES NA JE KITLENS BLOEMEN OP HUN MOOIST FOTOTIPS VAN EEN PRO INTERIEURFOTO’S DE BESTE BELICHTING MET HDR FOTOMONTAGES SURREALISME MET PHOTOSHOP

opening

René Sluimer (kasteelheertje) ISO 400 · F 4 · 1/2000 SEC · 500 MM

Dierenfotograaf voor het podium

↘

Mag ik even een foto maken van uw hoofdhuid?”, vroeg de kapster aan mij terwijl ze met een speciale camera zwaaide, “Dan kunnen we bepalen met welke shampoo ik uw haar moet wassen.” Ik vond het goed en ze plaatste een soort naald, waar de lens van de camera in zat, op mijn hoofd en klikte. De foto was erg mooi. Je zag twee haren enorm uitvergroot, met daartussen prachtige poriën. Als hier ooit een nieuw genre van fotografie uit ontstaat, beloof ik dat we er in Zoom.nl aandacht aan gaan besteden.

Tot die tijd richten we ons op meer gangbare takken van fotografie, zoals het fotograferen van dieren. Dieren in het wild fotograferen is daarbij het summum. Daarvoor moet je op pad met een goed plan, kennis van je onderwerp, veel tijd en veel talent. Daar ontbrak het René Sluimer niet aan, want hij wist een moeilijk te vinden ijsvogel op het mooiste moment te fotograferen. “Ik heb geluk gehad”, vertelt René. “Vanuit kijkhut de Poelruiter in de Oostvaardersplassen, zag ik de vogel op een stok zitten. Ineens vloog hij op en kwam een paar seconden biddend voor de hut hangen. Snel sloeg ik toe met mijn camera. Daarna vloog hij weg en ik heb hem die dag niet meer gezien.”

Voordat je dit soort prachtige beelden kunt afleveren, kun je eerst oefenen op je huisdieren of in de dierentuin. Hoe

4

je daarbij je apparatuur optimaal gebruikt, leggen wij je uit en we leiden je naar de beste resultaten.

In elk nummer van Zoom.nl brengen we bewust verscheidenheid aan in de onderwerpen, zodat elke soort fotograaf er zijn voordeel mee kan doen. Zo behandelen we in dit nummer naast dierenfotografie ook interieurfotografie, fotomontages en concertfotografie. Op het eerste gezicht lijkt het of deze verschillende vormen van fotografie weinig met elkaar te maken hebben. Toch kun je er veel van leren om tips van de ene soort toe te passen in de andere. Dierenfotografie en concertfotografie hebben bijvoorbeeld veel raakvlakken: in beide vormen moet je improviserend omgaan met het materiaal en licht dat toevallig voor je camera komt en daar het beste uit zien te halen. Iets soortgelijks geldt voor portretfotografie en interieurfotografie: daarin speel je net zolang met het licht tot er een mooi plaatje ontstaat. Mijn tip is dan ook: lees het artikel over interieurfotografie als je portretfotograaf bent en probeer als dierenfotograaf je voordeel te doen met het artikel over concertfotografie. Ik ben benieuwd naar de inzichten die dit oplevert en zie de resultaten graag terug op Zoom.nl.

Robert Theunissen hoofdredacteur Zoom.nl

ZOOM.NL mei/juni 2014

5

INHOUD

46

Expertcursus Concertfotografie

TECHNIEK

13

Weinig en wisselend licht, veel contrast, een onderwerp dat je beeld uit springt en een dansende mensenmenigte in je rug.

Concertfotografie lijkt soms onmogelijk maar wij helpen je op weg.

Camera Case

66

8

Flits

8

Cameragadget

Vlinders fotograferen

34

Hun bonte verschijning op kleurrijke bloemen vormen de ideale combinatie voor sprekende beelden. Wij geven je tips voor betere resultaten.

Vervang je kitlens Als je een stap verder met je camera wilt, denk je algauw aan een compleet nieuwe body. Maar soms is het vervangen van je kitlens een betere keus. Wij tonen het verschil met testfoto’s.

73

20

Workshop Movie Maker/ iMovie

58

Tweedehands camerabody kopen Willem Lutgerink was op zoek naar een tweedehands body. Hij deelt zijn ervaring en geeft een handige checklist.

INSPIRATIE 14

80

In the Picture

62

Kim Snip Foto’s maken begon als leuk tijdverdrijf met haar vriendinnen. Maar toen het eerste model zich bij haar aanmeldde, nam haar fotografie al snel een vlucht. We zochten Kim Snip thuis op.

Gebruikersreview Canon EOS 1200D

94

Reviews Nikon Coolpix P600, Panasonic Lumix DMC-GH4, Sigma 50mm F1.4 DG HSM | Art, Samsung NX Mini

54

Portfolioreview Cocky Anderson

PRAKTIJK

78

Community-nieuws

46

20

80

Van libel tot wildlife, wij leren je de beginselen en geven tips voor de mooiste dierenfoto’s.

Afra de Leeuw ontdekt de wereld van de interieurfotografie. Ze gaat op bezoek bij fotograaf Peter Baas, die het vak is ingerold door een interieurshowroom binnen te stappen.

Basiscursus Dierenfotografie

Onbekend fotografiegenre: Interieurfotografie

28

Fotocursussen op rij

84

Waar vind je die droomdocent die jou de fijne kneepjes en de liefde voor het vak bijbrengt? We bekeken het gigantische fotocursusaanbod.

43

Quickstart ZOOM.NL MEI/JUNI 2014

86

Surrealistische fotomontages

54

66

Je kunt met beeldbewerking gebruiken om foto’s mooier te maken, maar je kunt ook volledig nieuwe beelden tevoorschijn toveren. Sjoerd Stellingwerf laat het zien.

7

Dieren fotografie Van libel tot wildlife Of het nu je huisdier is, een hert op de Veluwe, een vogel of een leeuw in Afrika, er zijn grote overeenkomsten in de manier waarop je te werk gaat. Wij leren je de beginselen en geven tips voor de mooiste dierenfoto’s.

TEKST redactie

Neem de tijd zodat je op den duur weet op welke tak jouw onderwerp zal gaan zitten.

Nathan Vink (meesvink) ISO 800 · F 4 · 1/200 SEC · 300 MM

ZOOM.NL mei/juni 2014

21

basiscursus

↘

Foto’s waar dieren duidelijk en scherp op staan, zijn er volop. Echte karakterprenten die bewondering en emotie oproepen zijn daarentegen schaars. Een kat die ligt te slapen met een pootje voor zijn ogen, is natuurlijk ontzet­ tend knuffelbaar, maar fotografisch een minder grote uitdaging dan diezelfde kat terwijl hij scherp gefocust is op een mogelijke prooi.

Denk na over wat je met je foto’s wilt vertellen. Maak reportages waarbij je met behulp van sterk afwijkende beelden een verhaal vertelt. Wissel bij­ voorbeeld details van een vacht of veren af met overzichtsfoto’s van een dier in zijn leefomgeving, pootafdrukken of afgeknabbelde takken. Betrek ook de omgeving in je foto’s. Leeft een dier in het bos? Toon het dan door een wirwar van takken, zodat het lijkt alsof je het dier ziet door de ogen van een soortgenoot of een roofdier.

Licht Fotografeer je buiten, dan is het slim om bij het krieken van de dag ter plaatse te

1

22

zijn. De serene ochtendrust is niet alleen een indrukwekkend onderdeel van je fotobeleving, maar biedt je ook een zacht gouden licht, fraaie mistflarden, en nog niet door andere mensen verjaagde dieren.

‘De gouden uren’ bestrijken de periode na zonsopgang en voor zonsondergang. Dan is het licht voor fotografen het mooist: een zacht, amberkleurig strooilicht dat een warme gloed op je onderwerp projecteert.

De contrasten in deze gouden uren zijn ook het laagst.

Onopvallend Als je je voorwerk goed hebt gedaan, weet je waar de dieren zich ophouden.

Benader ze rustig, blijf stilstaan als ze opkijken en stop op zo’n zestig meter afstand. Je zult verbaasd zijn hoe edelherten, wilde paarden en runderen je aanwezigheid accepteren als je je aan hun ritme aanpast. Fotografeer beheerst (ook als je erg enthousiast bent), maak geen onverwachte bewegingen en zak een beetje door je knieën. Hoe kleiner je lijkt, hoe minder gevaarlijk je op veel dieren overkomt.

1 Een telelens geeft je de mogelijkheid om op flinke afstand te blijven en toch een beeldvullende foto te maken.

Derk Jan te Pas (djtepas) ISO 400 · F 5 · 1/320 SEC · 214mm

2 Door de eekhoorn op ooghoogte te fotografen ontstaat een natuurlijker sfeer.

Nico van Gelder (geld1846) ISO 800 · F 3,5 · 1/500 SEC · 300 MM

3 D e Amsterdamse Waterleidingduinen is geliefd onder wildfotografen.

Laurens de Haas (dehaas1972) ISO 1600 · F 5 · 1/160 SEC · 135 MM

Op steeds meer plekken in de Nederlandse natuur vind je schuilhutten.

De dieren zijn eraan gewend en zullen dicht naderen. Vaak bieden ze prima fotomogelijkheden. Of gebruik je auto.

Veel dieren zien auto’s als ongevaarlijke en vertrouwde onderdelen van hun leefomgeving. Bovendien is een auto warmer dan een schuilhut. Al wandelend fotograferen kan eveneens lonend zijn. Maar veel dieren zullen jou eerder horen, zien en ruiken dan omgekeerd.

Het meeste wild zal weglopen. De beste strategie voor wandelaars is om niet achter de dieren aan te hollen, maar geduld te hebben en op wildrijke locaties de komst van je ‘prooi’ af te wachten.

Veel dieren zullen zich natuurlijker gedragen wanneer je verder bij ze vandaan blijft. Een telelens (van 70 tot 300 mm) maakt het mogelijk om op enige afstand van een dier te blijven.

Een prettige bijkomstigheid van een telelens is dat de achtergrond vager blijft, waardoor het dier beter ‘loskomt’ van zijn omgeving en de foto duidelijker wordt.

basiscursus

Belichting checken → Om zeker te weten of er geen par-

tijen zijn over- of onderbelicht, roep je de beeldinformatie op je lcd-scherm op. De meeste camera’s tonen op het schermpje een bergvormig grafiekje: het histogram. Dit ‘berglandschapje’ is opgebouwd uit alle 256 grijstinten die een foto kan bevatten en loopt van zwart (links) tot wit (rechts). Bij een juist belichte foto moeten alle bergjes zich ergens tussen beide uitersten bevinden. Loopt het grafiekje aan de linkerzijde uit beeld, dan zijn delen van de foto onderbelicht. Loopt het rechts uit beeld, dan zijn delen overbelicht.

Zoiets is achteraf op de computer niet meer te corrigeren, met name bij overbelichte (witte) tinten. Daarom kun je veel camera’s beter standaard instellen op één of tweederde stop onderbelichting. Het hele beeld wordt dan weliswaar iets donkerder, maar dat is achteraf wel weer op te halen.

Compositie en standpunt Veel dieren spelen het klaar om steeds maar te blijven bewegen. Daardoor krijg je vaak niet de rust om scherp te stellen of een compositie te bepalen. Bestudeer het gedrag van dieren goed. Je zult zien dat libellen vaak terugkomen op hetzelfde takje. Vlinders draaien als ze bezig zijn op een bloem heel vaak vanzelf in de gewenste positie.

Probeer niet meteen de foto te maken, maar neem eerst de tijd om rustig alles te observeren. Gun jezelf een minuut of twee om vooraf te bepalen in welke houding je het dier wilt fotograferen en waar je het licht vandaan laat komen. Bedenk ook dat vanuit gehurkte positie of helemaal vanaf de grond (kikvorsperspectief) elk dier veel imposanter oogt dan vanuit vogelperspectief, omdat je er dan tegen opkijkt in plaats van erop neer. Een andere regel: als je een dier portretteert, let dan niet alleen op de kop, maar neem nog voldoende van de hals mee. Anders lijkt het of het arme beest is onthoofd!

Schiet portretten bij voorkeur met een groot diafragma (laag F-getal), zodat het dier scherp tegen een wazige achtergrond afsteekt. Wil je een dier in zijn natuurlijke omgeving laten zien? Gebruik dan een kleiner diafragma om een groter gebied scherp te krijgen.

Instellingen Een veilige basisinstelling is de P-stand. In die stand bepaalt de camera automatisch diafragma en sluitertijd, zodat je daar geen ZOOM.NL mei/juni 2014

2

3

omkijken meer naar hebt en alle aandacht kunt richten op het onderwerp. Wil je meer invloed voor bijvoorbeeld een onscherpe, rustige achtergrond, fotografeer je in de A-stand (diafragmavoorkeuze), zodat je vervolgens een groot diafragma (F 5,6 of lagere waarde) kunt instellen. Dit is de stand die de populaire vage achtergronden

oplevert. Houd daarbij de iso-waarde zo laag mogelijk of laat de camera zelf de lichtgevoeligheid instellen (‘auto ISO’).

Zorg dat je sluitertijden kort genoeg blijven om ongewenste bewegings- en trillingsonscherpte te voorkomen.

Let ook op je witbalans. De automatische witbalans is geen garantie voor

23

basiscursus

succes. Zeker ’s ochtends in het warme ochtendlicht kunnen je foto’s ongewenste kleuren krijgen. Stel de witbalans handmatig in en houd de resultaten op je lcd-scherm in de gaten. Verandert het licht gedurende de ochtend? Pas dan de witbalans aan.

Autofocus is handig bij snelbewegende dieren, maar kan vaak gemist worden. Als je autofocus gebruikt, zorg dan dat het scherpstelpunt niet altijd in het midden zit. Je hoofdonderwerp in het midden van de foto levert meestal geen spannende compositie op.

Objectieven Afhankelijk van je ervaring en de situatie kun je met elk objectief goede dierenfoto’s maken. Voor vogelfotografie en close-ups van zoogdieren kies je een tele-objectief van 300 mm of langer. Wil je een dier in z’n natuurlijke omgeving laten zien, dan kun je een middellang teleobjectief van 100 tot 300 mm gebruiken. Als je dichtbij kunt komen (huisdieren, dierentuin), is een groothoek zelfs mogelijk. Voor een weids tafereel met een grote kudde paarden neem je ook een groothoek of een korte

1 Voor Konikspaarden kun je prima terecht in de Oostvaardersplassen.

Theo Jonker (tjo757) ISO 200 · F 5,6 · 1/500 SEC · 300 MM

2 In een dierentuin kun je het best je objectief voorzichtig tegen de ruit aan zetten.

WENDY DE KOK (GOTCHAS) ISO 200 · F 4 · 1/80 SEC · 300 MM

telezoom mee. Met een standaardzoom (24-85 mm) plus een telezoom (70-300 mm) kun je de meeste situaties de baas.

Veel wildlifefotografen hebben liever een objectief met een vast brandpunt dan een zoom. Zo’n vast brandpunt is in de regel lichtsterker, levert scherpere beelden op en stelt sneller scherp. In het spaarzame licht waarin de meeste zoogdieren actief zijn, is dit een groot voordeel. Een 300 of 400 mm F4-objectief is vaak redelijk te betalen en goed te combineren met teleconverters (zie kader). Heb je een telezoom? Ren dan niet meteen naar de winkel om een fortuin uit te geven aan een peperduur objectief met vast brandpunt.

Je verbetert je resultaten vaak niet met een supertele van 500 of 600 mm.

Deze objectieven brengen je onderwerp weliswaar een stuk dichterbij, maar ze kunnen je ook lui en minder creatief maken. De lengte en het gewicht dat je meesleept, maken je minder mobiel in het veld. Stem je materiaalkeuze daarom af op je foto-idee en sleep niet al je spullen mee naar het bos. Een uitpuilende fototas beperkt je flexibiliteit en lijkt elke kilometer zwaarder te worden.

Camera Professionele en semiprofessionele camera’s met een snelle en nauwkeurige autofocus, stevige metalen body, hoge burstrate, afdichtingen tegen stof en spatwater, ruisarme hogere iso-standen en zuinige accu’s zijn een grote pre. Neem als je de mogelijkheid hebt altijd een reservebody mee. Bij een cameracrash is er vaak geen reparateur in de buurt.

Bijkomend voordeel van een tweede

Teleconverters: goedkope lensverlengers → Een teleconverter verlengt de

brandpuntsafstand van je telelens met 1,4x 1,7x of 2x. Een 500 mm wordt in combinatie met een 1,4x teleconverter dus een 700 mm! Converters zijn licht en betrekkelijk goedkoop. Ze hebben ook nadelen. Zo kost een 1,4x converter je één (diafragma)stop aan licht, en een 2x converter zelfs twee stops.

Bovendien verergeren ze lensfouten.

Daardoor zijn ze eigenlijk alleen zonder noemenswaardig kwaliteitsverlies te gebruiken met de beste vaste telelenzen, dus niet met de meeste zooms.

1

24

basiscursus

body is dat je deze kunt voorzien van een groothoeklens of korte tele, zodat je minder vaak lenzen hoeft te verwisselen en altijd paraat bent voor actie dichtbij.

2

Stabilisatie en ondersteuning Je bent veel beter af met een doorsnee (niet te oude) camera en een superieure lens dan met een supercamera plus een budgetlens. Lenzen met ingebouwde beeldstabilisatie zijn een bonus. Deze lenzen compenseren trillingen van het toestel, waardoor je met langere sluitertijden scherpe foto’s zonder statief kunt maken. Lange lenzen vergroten bewegingen veel meer uit dan kortere lenzen. Een klein beetje beweging resulteert dus al in onscherpe foto’s. Of zet je camera op statief (zet de stabilisatie dan uit, dit werkt elkaar tegen). Zware statieven zijn stabieler dan lichte, koop je statief voor je zwaarste lens en gebruik een goede statiefkop, bijvoorbeeld een balhoofd of een speciaal ontworpen schommelkop. Zulke koppen zijn duur, maar werken ontzettend prettig en snel.

Kies voor de beste kwaliteit die je kunt betalen, balanceer je dure lens nooit op een wankel budgetstatiefje. In veel situaties kun je ook prima uit de voeten met een rijstzak of eenbeenstatief.

Wild Nederlandse zoogdieren zoals edelhert, ree, wild zwijn, vos, das, haas, konijn, otter en bever zijn (door mensen) meestal schuw. Hun dagritme is verschoven naar de late avondschemering, de nacht en de vroege ochtend. Zelfs in natuurgebieden zie je zelden overdag wild en dan vaak nog vanaf grote afstand. Gelukkig zijn er ook zoogdiersoorten die minder schuw zijn zoals heckrunderen, Schotse hooglanders, konikpaarden, heideschapen en damherten.

Deze dieren zijn halfwild en worden vaak ingezet om de vegetatie in bedwang te houden. Ze zijn erg fotogeniek en vluchten minder snel, waardoor je alle tijd hebt om te experimenteren met compositie, licht en standpunt. Neem de tijd om deze dieren van een afstandje te observeren.

Wilde dieren benaderen is meestal zinloos. Ze associëren mensen met gevaar en vluchten zo gauw ze merken dat je interesse in hen toont. Probeer wild liever naar jou toe te laten komen. Reeën komen bijvoorbeeld ’s avonds uit hun dekking om te foerageren aan de bosrand. Zoek van tevoren een comfortabele verstopplek.

ZOOM.NL mei/juni 2014

Installeer je voor een boom, in hoog gras of ga plat op de grond liggen tussen de struiken en versmelt met de omgeving.

Zit stil, houd afstand en heb vooral veel geduld. Meestal verspreiden de dieren zich tijdens het grazen en komen ze vanzelf dichterbij jou in de buurt. Nog beter: gebruik je auto als schuilhut. Veel dieren negeren auto’s en komen verrassend dichtbij. Draag onopvallende kleding in aardetinten die geen geluid maakt als je beweegt. Bedek je handen en hoofd. Veel dieren zijn kleurenblind, maar zijn alert op contrasten. Blote handen, armen en hoofden zien ze als bewegende witte vlekken en zijn een reden tot vluchten.

Macrofotografie Macrofotografie is het fotograferen van kleine dieren, zoals insecten en reptielen.

Macro vereist specifiek materiaal en veel oefening. Je moet immers van heel dichtbij scherpstellen op je onderwerp, waardoor het scherpe deel in je foto soms maar een paar millimeter groot is. Een macrofoto is dus al snel onscherp. Gebruik een (mini)statief en desnoods een kabelontspanner om bewegingsonscherpte te voorkomen.

Om kleine dieren levensgroot of nog groter te fotograferen, kun je een speciaal macro-objectief gebruiken. Dit vergroot je onderwerp en kan op heel korte afstand van het onderwerp scherpstellen. Veel

standaard 70-300 mm zooms hebben een speciale macrostand waarmee je uit de voeten kunt, maar de vergroting is vaak niet hetzelfde. Er zijn ook speciale voorzetlenzen te koop met verschillende sterktes. Feitelijk zijn het filters die je op je standaardzoom of korte telelens schroeft.

Ten slotte bestaan er tussenringen die je tussen objectief en camera plaatst. Ze verkleinen de minimale scherpstelafstand en omdat er geen glaselementen in de tussenringen zitten, is er geen verlies van licht of scherpte.

Macro-onderwerpen zijn er in vele soorten en maten. Elk onderwerp heeft zijn eigen aanpak. Veel vlinders en wespen zitten bijvoorbeeld nauwelijks stil. Bestudeer daarom hun gedrag: veel soorten hebben een rustritme en zitten vaak op favoriete plekken. Zet je statief daar dus neer. Veel kleine dieren moeten in de zon opwarmen om actief te kunnen worden. Ga vroeg uit de veren en zoek naar dieren die nog in rust verkeren. Vooral libellen zijn ’s ochtends perfect te fotograferen als de ochtenddauw nog op hun vleugels zit.

Denk ook eens aan tragere soorten als sluipspinnen, slakken en regenwormen.

De auto is voor het dier deel van z’n leefomgeving 25