GETEST TOKINA 70-200MM OBJECTIEF + GEBRUIKERSREVIEW NIKON D810
€ 5,99 • OKTOBER 2014
ZO WERKT
ISO BELICHTING,
SCHERPTE EN RUIS ONDER CONTROLE WIFI VOOR FOTOGRAFEN BEDIENEN, BEWERKEN EN DELEN
Maak de mooiste
najaars foto’s Expertcursus herfstlandschap
GEZOCHT:
Foto van het Jaar Doe mee
en win een Canon 6D
+ 24-70mmobjectief!
PAG. 13
WORKSHOP PORTRAIT PRO 12 PROFESSIONELE PORTRETTEN TILT & SHIFT SPELEN MET PERSPECTIEF EN SCHERPTEDIEPTE
Maak bijzondere foto’s in de regen • Test: grijs- en polarisatiefilters Voordelen van een lichtmeter • Spoedcursus nachtfotografie
OPENING
LOES BELOVICS (BELTON) ISO 200 · F9 · 1/6 SEC · 55 MM
Neem vrij in de herfst ↘
In een Engels fotoblad las ik deze tip voor herfstfotografie: Just add water. Voeg een beetje water toe, in kookboekentaal dus. Als je het bos in gaat en je wilt een mooie compositie in je herfstlandschap, dan kun je om een waterpartij heen lopen en op het moment met het mooiste licht een foto maken. Aan de hierbij geplaatste foto van Loes Belovics kun je zien hoe mooi dat kan uitpakken. Hij is gemaakt op het landgoed Elswout in Overveen, een ideale locatie voor herfstfotografie. Zinvolle fototips voor het meest fotogenieke seizoen zijn er genoeg. Een fotograaf vertelde me laatst dat ze afgelopen zomer met opzet korter dan normaal met vakantie is geweest. "Vorig jaar had ik na de zomervakantie geen vakantiedagen meer. Buiten was alles zo mooi en op kantoor zat ik steeds verdrietig uit het raam te kijken omdat ik niet naar buiten kon. Dit jaar heb ik daarom expres vrij gepland in de herfst." Zij is van plan om mooie mistfoto's in tegenlicht te gaan maken en heeft daarvoor verschillende locaties verkend. "Het zijn er ongeveer tien en ik heb ze op boswandelingen en ontdekt en genoteerd waar ze zijn. Ik heb ook vastgesteld wanneer daar het beste licht is en de bedoeling is dat ik op die momenten terugga. Dat
4
betekent dat ik soms om vijf uur moet opstaan om de zonsopgang daar mee te maken." Dat de herfst het meest fotogenieke seizoen is, merken wij elk jaar aan de foto's die op Zoom.nl worden geplaatst en ook de zoektermen waarmee mensen op de site komen, wijzen daarop. 'Paddenstoelen' staat in die periode vaak met stip op één. Vorig jaar hebben we daar een heel artikel aan gewijd en op onze video over macrofotografie is er een hoofdstuk over. Het is mooi dat er door fotografen op Zoom.nl speciale tochten worden georganiseerd, waarbij een groep fotografen het bos in gaat paddenstoelen te fotograferen. Hou de site in de gaten als je een keer mee wilt. Als redactie zitten wij in deze periode hier achter onze bureaus te genieten van de mooie foto's die binnenkomen en om de kans daarop te vergroten, hebben we deze Zoom.nl in het teken van de herfst gezet. Om dit herfstnummer helemaal compleet te maken, hebben wij de binder gevraagd om minder lijm in de rug van het blad te doen, want dan laten de blaadjes sneller los. ROBERT THEUNISSEN HOOFDREDACTEUR ZOOM.NL
ZOOM.NL OKTOBER 2014
5
1
22
basIscursus
Meer speelruimte voor de belichting
Zo werkt
iso
Camera’s hebben een instelbare lichtgevoeligheid. Schroef de iso omhoog en je kunt met weinig licht nog foto’s maken. De iso-waarde geeft je meer vrijheid om de beste diafragmawaarde of sluitertijd te kiezen. TEKST REDACTIE
↘
De combinatie van diafragma en sluitertijd heeft veel weg van een waterkraan. Je kunt ‘m verder of minder ver opendraaien (diafragma) en korter of langer laten openstaan (sluitertijd). Zo zorg je dat de beeldsensor exact de benodigde dosis licht voor een correct belichte foto krijgt. Daarnaast hebben deze instellingen een creatief effect op de foto. Als je het diafragma verandert, heeft dat rechtstreeks invloed op de scherptediepte. Pas je de sluitertijd aan, dan heeft dat gevolgen voor de manier waarop je bewegende onderwerpen vastlegt. Maar er is nog een derde variabele, en dat is de lichtgevoeligheid. Als je nog met fotografische film hebt gewerkt (of werkt), weet je dat elk filmpje een bepaalde lichtgevoeligheid heeft, aangegeven door de asa-waarde. Al naargelang de lichtomstandigheden kies je een ‘snelle’ (hooggevoelige) of ‘langzame’ film. Het kan zelfs gebeuren dat je halverwege een fotosessie van rolletje moet wisselen. Met een digitale camera werkt dat gelukkig een stuk makkelijker. Het filmrolletje is vervangen door een sensor en asa heet tegenwoordig iso. De lichtgevoeligheid van de sensor is per foto in te stellen. Je hoeft bij minder licht dus niet meteen ZOOM.NL oktober 2014
2
1 Door bewust een heel
hoge iso waarde te gebruiken krijgt deze foto een ouderwetse stijl. EvEly Duis (irym) ISO 4000 · F 1,8 · 1/80 SEC · 85 MM
2 Door de sluitertijd niet extreem kort te houden, ontstaat snelheid in de foto en kun je de iso laag houden. GErD moors (GErDmoors) ISO 100 · F 9 · 1/125 SEC · 70 MM
naar een flitser, studiolamp of statief te grijpen. Door het aanwezige licht te gebruiken, behoud je bovendien de sfeer, wat het resultaat ten goede komt. Een lampionoptocht, een vertrek met sfeerverlichting of een kleurrijk verlichte etalage: ze komen beter tot hun recht als je niet flitst.
Iso-waarden reeks 100 → 200 → 400 → 800 → 1600 → 3200 → 6400 → 12800
Elke stap naar rechts in de tabel is een verdubbeling van de lichtgevoeligheid. Naar links wordt de gevoeligheid juist gehalveerd. Met elke stap (ook wel stop genoemd) maak je de sensor dus dubbel of half zo gevoelig voor licht.
Iso-waarde De lichtgevoeligheid van de sensor bepaal je door een iso-waarde in te stellen. Hoe hoger die waarde, des te gevoeliger de sensor. Bij een verdubbeling van de isowaarde gedraagt de sensor zich alsof hij tweemaal zo gevoelig wordt voor licht. Bij iso 200 heb je voor een correcte belichting dus maar half zoveel licht nodig als bij iso 100. Daardoor kun je een kleinere diafragmaopening kiezen voor meer scherptediepte of een kortere sluitertijd om bewegingsonscherpte te voorkomen. Afhankelijk van de camera kan de lichtgevoeligheid oplopen van iso 100 tot 1600, 3200 of 6400. Bij (semi)professionele camera’s loopt de schaal soms nóg verder door. De reeks ziet er als volgt uit: 100,
23
techniek
Schuiven en kantelen
Tilt and Shift Rondstruinend op Zoom.nl kom je de term ‘Tilt and Shift’ vaak tegen bij foto’s van speelgoedlandschapjes. Dit zijn levensechte landschappen, maar dan zo gefotografeerd of bewerkt dat ze een miniatuur lijken. Wat betekent Tilt and Shift, hoe werk je ermee en heb je een dure lens nodig of kun je de effecten net zo goed namaken met software? Wij zetten het op een rijtje. TEKST VAANS RUIJTEN
Kijk je naar een echt landschap, of naar een macro-opname van een modelspoorbaan? Wil Pirovano (Piro) ISO 800 ∙ F 8 ∙ 1/1250 SEC ∙ 45 MM
34
↘
De officiële term luidt Tilt and Shift, in de vertaling ‘kantelen en schuiven’. De term is afkomstig van de Tilt and Shift-lens, kortweg TS-lens. Deze specialistische lens heeft eigenschappen die je bij geen enkele andere lens terugvindt. Waar andere lenzen een vaste positie hebben ten opzichte van de camera, kun je de stand van een TS-lens veranderen. En wel op drie manieren: schuiven (shift), kantelen (tilt) en draaien. Het schuiven en kantelen van de lens kan volgens één as, maar doordat je de onderdelen van de lens ook ten opzichte van elkaar kunt verdraaien, is het mogelijk om in elke gewenste richting te schuiven en te kantelen. De TS-lens komt voort uit de technische camera: een camera met een soort blaasbalg tussen camera en lens. De lens is niet vast gemonteerd aan de camera, zodat je hem in elke positie ten opzichte van de camera kunt gebruiken.
ZOOM.NL OKTOBER 2014
Dat biedt twee mogelijkheden. Door de lens te kantelen, beïnvloed je het gebied van de scherptediepte. Ofwel: je beïnvloedt de delen van de foto die scherp en onscherp worden weergegeven. Door de lens te verschuiven, verander je het perspectief. Zo kun je dus een ander perspectief kiezen zonder de positie van de camera te veranderen. Eind vorige eeuw maakte Canon deze mogelijkheden van de technische camera beschikbaar voor een spiegelreflexcamera: de Tilt and Shift-lens was geboren. Later namen ook andere fabrikanten de lens in hun assortiment op.
TS-lens: shift Iedereen die wel eens een (hoog) gebouw heeft gefotografeerd, kent het probleem van de convergerende lijnen. Het gebouw lijkt achterover te vallen. Als je
35
Het prachtige zachte herfstlicht door de bomen levert unieke najaarsplaten op. LOULOU BEAVERS (LOULOUBEAVERS) ISO 400 路 F 8 路 1/50 SEC 路 16 MM
40
expertcursus
Landschap in herfsttooi
Breng de herfst in beeld
Het najaar is ongetwijfeld de meest fotogenieke periode van het jaar. De natuur maakt zich langzaam klaar voor de winter en overal verschijnen de prachtigste herfsttinten. In dit artikel bekijken we hoe je al dat moois ook nog eens goed op beeld kunt vastleggen. TEKST BART HEIRWEG
ZOOM.NL oktober 2014
41
PRAKTIJK
Grijs- en polarisatiefilters
Filter je foto Elke landschapsfotograaf heeft ze wel in de tas: een grijs- en polarisatiefilter. Maar waarom zou je deze filters eigenlijk gebruiken? En er zijn zoveel merken, wat is nou een goede? Wij gingen op pad met vier verschillende merken en noteerden de verschillen. TEKST EN FOTO’S KIM VAN ARENDONK
↘
In het analoge tijdperk werden veel filters gebruikt. Zo waren in de zwartwitfotografie kleurenfilters belangrijk om bepaalde kleuren lichter of donkerder maken. Inmiddels zijn deze kleurenfilters gemakkelijk te reproduceren met software. Twee filters blijven wat moeilijker na te maken met software: de grijs- en polarisatiefilters. We gingen op stap met vier merken filters. Van drie merken probeerden we een grijsfilter en een polarisatiefilter uit. Cokin namen we als vierde merk mee om het verschil tussen schroeffilters en filterhouders te laten zien.
48
1
1 E en polarisatiefilter laat niet al het licht door en zorgt er zo voor dat het contrast sterker wordt, lucht blauwer en gras groener.
2
2 Overdag je sluitertijden verlengen is mogelijk met een grijsfilter. Dit donkere glaasje heb je in verschillende gradaties.
ZOOM.NL OKTOBER 2014
49
PRAKTIJK
Draadloos verbonden
Camera
met wifi Steeds meer camera’s hebben wifi. Dankzij draadloze mogelijkheden kun je waar je ook bent direct iets met je foto’s doen. Zoals bewerken op je tablet of smartphone en delen met anderen. Ook is het toestel op afstand te bedienen. We nemen een duik in de wereld van de draadloze camera’s. TEKST KEES KRICK
54
1
↘
Een camera met wifi geeft je een aantal extra toepassingen waar je veel gemak van kunt hebben. Dankzij wifi is je camera geen losstaand apparaat meer, maar kun je het draadloos met een ander apparaat verbinden, zodat je direct iets leuks met je foto’s kunt doen. Je hoeft dan niet meer te wachten tot je weer thuis of op je hotelkamer de camera met een kabel op je pc of laptop aansluit. Foto’s bewerken, ze delen op internet; met een draadloze camera kan het net zoals we dat van onze mobieltjes gewend zijn. Wifi vind je momenteel op een selectie van compactcamera’s, systeemcamera’s en spiegelreflexen.
Bewerken en delen Met ingebouwde wifi kan een camera draadloos verbinding Geen camera maken met een smartphone of met wifi? Dan tablet. Zo kun je de allernieuwste zijn er speciale foto’s direct overzetten, waar je sd-kaartjes ook bent. De camera hoeft niet zelf met een bestaand netwerk of internet verbonden te zijn. Er wordt namelijk een eigen netwerk opgezet. Zo kun je fotomateriaal rechtstreeks naar een ander apparaat overzetten dat over wifi beschikt. Voor smartphones en tablets bestaan talloze apps waarmee je nu ook jouw camerafoto’s van gave of grappige effecten kunt voorzien en fotobewerkers waarmee je wat serieuzer aan de slag kunt. Omdat jouw smartphone over mobiel internet beschikt, kun je de bewerkte camerafoto’s daarna alsnog delen op internet. Het is dus Is er verbinding, maar schakel je de camera tussentijds uit een soort tweetrapsraket. Eerst overzetof komt deze in de slaapstand ten van camera naar smartphone, vervolterecht, dan wordt de verbinding gens eventueel bewerken en daarna via de verbroken. Zodra je de camera telefoon beschikbaar maken op internet. weer in gebruik neemt, zal de Delen op sociale netwerken zoals Twitter verbinding met je smartphone of tablet eerst weer opgebouwd en Facebook, publiceren op fotowebsites moeten worden en dit kan even als Flickr en Instagram, of een kopie bewaduren. Wifi kost trouwens rederen in je eigen Dropbox, het kan allemaal.
Spaar de accu →
Beeldkwaliteit Het lijkt misschien omslachtig om zo te werk te gaan. Het is toch een kleine omweg, terwijl je ook direct met je smartphone kunt fotograferen en delen. Het grote voordeel van de digitale camera is natuurlijk z’n beeldkwaliteit. Recente smartphones presteren met goed licht ZOOM.NL OKTOBER 2014
lijk veel stroom en is daarom niet iets dat je de hele tijd aan wilt hebben staan. Om zo lang mogelijk met je accu te doen en veel foto’s op een acculading te schieten, schakel je het alleen in als je daadwerkelijk van draadloze mogelijkheden gebruik wilt maken. Na het bekijken of overzetten van foto’s, kan wifi dan ook het beste meteen weer uit.
1 Zet je camera neer en vang spontane momenten door zelf uit zicht te blijven. ANNERIEK DE JONG (ROZIE606) ISO 100 ∙ F 3,2 ∙ 1/400 SEC ∙ 18 MM
heel aardig en de foto’s zijn voor veel doeleinden goed bruikbaar, maar bij weinig licht en onder moeilijke omstandigheden zijn ze nog geen partij voor digitale camera’s. Bovendien heb je met een spiegelreflex of systeemcamera veel meer mogelijkheden, door de ontelbare instelmogelijkheden en wat er allemaal beschikbaar is aan objectieven, filters, flitsers en accessoires. Bij een smartphone blijft het voorlopig bij een eenvoudig opzetlensje voor bijvoorbeeld macro of groothoek. Leuk voor af en toe, maar verwacht geen geweldige beeldkwaliteit. Met een draadloze camera heb je kortom het beste van beide werelden. Ongeacht waarmee je fotografeert, je kunt meteen met je mooiste foto’s aan de slag.
55
WORKSHOP
Haal meer uit je portretten
PortraitPro 12 Een allround programma om foto’s te bewerken is een goede investering. Houd jij je vooral met portretfotografie bezig? Dan heb je misschien voldoende aan PortraitPro 12. Dit is een budgetvriendelijk (29,95 euro), maar ontzettend krachtig pakket. TEKST EVI MAQUOI
01
Installatie → De makers van PortraitPro bieden een gratis proefversie aan voor Windows en Mac. Om de probeerversie te installeren, surf je naar www.portraitprofessional.com en vervolgens klik je op Free Trial. Geef nog even je naam en e-mailadres op en klik op Get Free Download om het installatiebestand binnen te halen. Volg nu de installatiewizard. Werk je met Photoshop of Lightroom? Dan krijg je tijdens de installatie de vraag om ook plug-ins voor deze programma’s te installeren.
Geef nog even aan of je ook een plug-in wilt installeren.
02 Het programma verbetert de portretfoto automatisch wanneer je een beeld opent. MARION ARTS (FOTODANSEN)
68
Aan de slag → Zodra je PortraitPro 12 voor het eerst opent, zul je merken dat de makers voor een erg sobere en strakke interface gekozen hebben. Klik op Open Image om een beeld te laden. PortraitPro kan aan de slag met de meeste bestandformaten, inclusief raw. Het programma detecteert automatisch de gezichtscontouren. Zodra je foto geopend is, kun je deze contouren eventueel handmatig aanpassen. Dit doe je simpelweg door de gele punten op de lijn te verslepen.
03
Werken met presets → Om je heel wat werk te besparen, hebben de makers flink wat voorinstellingen in het programma gestopt waarmee je je plaatjes met één klik kunt verbeteren. Om goede resultaten te krijgen, is het belangrijk dat je de contouren goed instelt. Vervolgens scroll je in het rechterpaneel door de verschillende Presets. Wij kozen bij deze foto voor Male, Glamorous. De ogen van dit model lichten een beetje op, de tanden worden witter en de huid egaler.
In één klik ziet je foto er al een stuk professioneler uit. STEFANO FRANKE (DARKMINI)
04
Specifieke presets
Met één klik lichten de ogen op, worden de tanden witter en wordt de huid egaler
→ Naast de algemene voorinstellingen helemaal bovenaan in het lijstje, vind je ook specifiekere presets zoals Add, Eyes, Brighten (heldere ogen) of Add, Skin, Blush (rode wangen). Experimenteren is de boodschap. Dankzij de dubbele weergave kun je de wijzigingen erg snel vergelijken. Via de schuifbalk helemaal bovenaan in het rechterpaneel kun je in- en uitzoomen. Vind je een toegevoegd effect maar niets? Gebruik dan toetscombinatie Ctrl+Z of kies Edit, Undo Preset om de laatste stap ongedaan te maken.
Experimenteer naar hartelust met de verschillende presets. KIM SIEDERS (KSIEDERSPHOTOGRAPHY)
05 Voor professionele resultaten heb je de schuifbalkjes nodig. JULIE ANN JANSSEN. (CANADIAN)
06
→ De voorinstellingen zijn prima voor beginners of iedereen die snelle verbeteringen wilt uitvoeren. Via de Portrait Improving Sliders onderaan in het rechterpaneel kun je ook handmatig aan de slag. Met behulp van heel wat verschillende schuifbalkjes kun je professionelere resultaten krijgen. Dit vergt iets meer tijd, maar het resultaat oogt wel veel mooier. Klik simpelweg op een driehoekje – bijvoorbeeld naast Face Sculpt Controls - om een paneel uit te klappen.
Gezichtsvormen → Via de schuifbalken onder Face Sculpt Controls kun je de verhoudingen van het gezicht, de ogen, mond, neus en nek aanpassen. Via Master Fade pas je alles in één keer aan. Dit levert in de meeste gevallen onnatuurlijke resultaten. Wil je de ogen bijvoorbeeld iets groter maken of de vorm van de wenkbrauw aanpassen? Dan klik je op het driehoekje naast Eyes om extra balkjes te tonen. Vervolgens kun je item per item afstellen.
Via dit paneel is het zelfs mogelijk om de ronding van de wenkbrauwen te bewerken. JOYCE DE VRIES (JOYCEFOTO)
07 In dit voorbeeld hebben we nagenoeg alle sproetjes weggewerkt. NIELS VAN TONGERLOO (NIELS-FOTOGRAFIE)
ZOOM.NL OKTOBER 2014
Handmatig
Huidcorrecties → Een egalere huid? Daarvoor heb je Skin Smoothing Controls nodig. PortraitPro bepaalt automatisch het gebied met huid, via View, Edit Skin Area kun je dit finetunen. Kies Extend om meer huid aan het paarse masker toe te voegen of gebruik Cut Back om bepaalde delen te verwijderen. Bevestig met OK. Vervolgens kun je onzuiverheden, dunne rimpeltjes, schaduwen, zichtbare poriën of glans aanpakken met de schuifbalken. De kleur kun je finetunen via Skin Coloring Controls helemaal onderaan.
69
Na de regen schudt een damhert de druppels van zich af. Door het diffuse tegenlicht zijn de druppels nog beter zichtbaar. Laurens de Haas (DEHAAS1972) ISO 1600 ∙ F 5 ∙ 1/60 SEC ∙ 135 MM
84
PRAKTIJK
Het giet … naar buiten!
Fotograferen
in de regen Regen betekent voor veel fotografen lekker thuisblijven. Het is nat en koud en er komen druppels op je objectief. Bovendien beslaat de boel. Maar als je alle ongemakken trotseert en goede voorbereidingen treft, kun je juist met regen parels van foto’s maken. TEKST JEROEN JAZET
↘
De grootste angst van fotografen is dat regenwater binnendringt in de camera. Die angst is ook gegrond, op fotoreizen in Schotland bijvoorbeeld sneuvelen er nogal eens camera’s op regenachtige dagen. Maar meestal heeft dat te maken met onvoldoende voorbereiding. Zomaar op pad gaan in de regen is vragen om moeilijkheden. Je zult een aantal dingen moeten gereedmaken en meenemen.
Sealing Allereerst kun je bij de aanschaf van je camera erop letten hoe hij geseald is. De duurdere camera’s zijn beter afgedicht tegen water. Dit houdt in dat er 60 of 70 siliconen ringetjes zijn geplaatst op plekken waar water de camera zou kunnen binnendringen. Dit betekent allerminst dat de camera helemaal waterdicht is. Zodra er druk op de ringen komt, laten ze water door. Ook bij teveel druppels houdt de binnenkant het niet droog. Let bij de aanschaf van een objectief en flitser op de afdichting.
Ademen Als je op pad gaat in de regen is een oversized regenjas handig. Hierin kun je ZOOM.NL OKTOBER 2014
de camera verbergen als je even niet aan het fotograferen bent. Hang gewoon de camera om je nek en sluit de regenjas eroverheen. Pas wel op met plastic regenjassen. Die ademen niet en kunnen de camera volledig afsluiten, met condensatie als gevolg. Ook kun je een vuilniszak prepareren - dat wil zeggen op strategische punten gaten erin knippen - zodat je de camera en jezelf regenvrij houdt. Het ziet er niet uit, maar het voordeel is dat niemand meer ziet dat jij het bent met die zak over z’n hoofd. Ook handig: koop bij de supermarkt een uiterst degelijke Sorbo zeem. Makkelijk mee te nemen en je kunt hem over de camera draperen op het moment dat je niet echt aan het fotograferen bent. Water komt er niet doorheen en wordt geabsorbeerd, zodat het niet alsnog via de zijkant je camera in sijpelt.
Bescherming Uiteraard biedt ook de fototas de nodige bescherming tegen de regen, maar als fotograaf ben je dan wel al je reactiesnelheid kwijt, omdat de camera eerst uit de tas gevist moet worden. Neem bij regen sowieso zo min mogelijk bepakking mee. Als je de
85