6/7
GETEST: SONY A9 - SNELHEIDSMONSTER VOOR PROFESSIONALS
Extra dik
DUBBELNUMMER
148 pagina's!
VERBORGEN SCHATTEN
Onontdekte fotolocaties in Nederland
MASTERCLASS
OMZETTEN NAAR ZWART-WIT
+
10 gratis Lightroom presets
Doe meer met je camera HANDIGE CAMERA-HACKS
7
Nederland JULI/AUGUSTUS 2017
Waterland
Fototocht door onze rivierdelta
ZNL0607_2017_Cover.indd 1
Pro tips voor
MOLENFOTOGRAFIE VANG HET LICHT
Fotograferen bij hoog contrast
GA VOOR PUUR NATUUR
Natural beauty portretten
ONMISBARE FOTO-APPS
Op reis met je smartphone € 7,95 • JULI/AUGUSTUS 2017
30-05-17 11:45
ABONNEE VOORDEEL
Speciaal voor Zoom.nl abonnees Case Logic SLRC-206 cameratas t.w.v. € 95,-
Nu voor slechts € 69,-*
→ Luxe cameratas van hoge kwaliteit → Véél praktische opbergruimte → Veelzijdig dankzij uitneembare indeling → Compact: 43.2 x 20.3 x 31.7 cm → Licht: slechts 1.22 kg
WEGENS SUCCES VERLENGD!
! l .n Zoonmnee aboordeel vo
Ga naar www.zoom.nl/ abonneevoordeel en bestel deze luxe fototas! * excl. € 6,95 verzendkosten
INHOUD
56 Mooiste fotolocaties in
PRAKTIJK
Nederland
16 Basiscursus Waterfotografie
In ons kleine kikkerlandje zijn nog zoveel prachtige en onontdekte locaties te vinden om unieke foto’s te maken.
In deze cursus staat Nederland als waterland centraal. Waar maak je de mooiste foto’s? En wat zijn de do’s en don’ts?
62 Portfolioreview
46 Fotograferen met
Professioneel portretfotograaf Ewa Cwikla beoordeelt het portfolio van Zoomer Carola Kayen-Mouthaan.
10
groothoek
67 Fotowedstrijd
Groothoeklenzen verbreden letterlijk je horizon. We leggen uit hoe je het meeste uit je groothoek haalt.
Bijzondere reisfoto’s
98 Feedback
68 Expertcursus hoog
Professioneel natuur- en landschapsfotograaf Bart Heirweg geeft feedback op foto’s van Zoomers.
contrast Fotograferen met hoog contrast kan soms erg lastig zijn. Gelukkig zijn er genoeg oplossingen.
116 Outdoor Photography
16
Experience
78 Workshop Fotobeheer in
Maak kennis met de eindeloze mogelijkheden van outdoor activiteiten en fotografie die Costa Tropical te bieden heeft.
Lightroom
84 10 leuke fotoprojecten
120 Onmisbare foto-apps op reis
Er is altijd wel iets om te fotograferen. Wij hebben tien toffe fotoprojecten waar je vandaag nog mee kunt beginnen.
Slimme apps maken het leven van een fotograaf op reis een stuk eenvoudiger.
102 Spoedcursus Nachtleven
TECHNIEK
104 Kleurenfoto’s omzetten (+ Presets)
10 Flits
Hoe zet je kleurenfoto’s gemakkelijk om naar zwart-wit? We geven je een aantal opties en tien gratis Lightroom Presets.
104
128
14 Cameragadget
128 Cursus Natural Beauty
LAOWA 60mm F2,8 Ultra-Macro Lens
Een foto is zo bewerkt. Maar is dat wel nodig? Maak ook eens een portretfoto zónder toeters en bellen.
134 Melkweg fotograferen
38 Camerahacks Met slimme camerahacks krijgt je camera er nieuwe opties bij.
110
90 Gebruikersreview
Ook in Nederland kun je mooie foto’s maken van de Melkweg.
INSPIRATIE
Zoom.nl lezer Thommas Hendriks test de Canon EOS 77D.
92 Foto’s veilig opslaan
134
Het zal je maar gebeuren: de computer crasht en in één klap ben je al je foto’s kwijt. Hoe sla je je foto’s veilig op?
28 Fotowedstrijd Vakantiefotograaf van het jaar
110 Ins en outs van de sensor
30
Er zijn veel vragen en onduidelijkheden over de sensor. Wij praten je helemaal bij.
In the picture Frank Bedijs digitaliseerde 14.000 negatieven van zijn vader; van The Beatles tot de Koninklijke familie.
52 Community-nieuws ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2017
De laatste cameranieuwtjes
138 Reviews 116
Sony A9, Fujinon X50mm F2 R WR, Fujifilm Middenformaat GFX50S, Sigma 135mm, Canon M6.
9
BASISCURSUS
Waterfotografie
Van wad tot
onderwater Nederland Waterland kent ontelbare kansen op prachtige situaties en creatieve invalshoeken. In deze basiscursus bekijken we hoe je vijf veelvoorkomende situaties optimaal vastlegt. Pak je fototas en ga op waterreportage! TEKST ROLF HENDRIKS
Deze foto is gemaakt op een rustige ochtend in Enkhuizen. Wat een prachtig Hollands landschap. STEF VAN ZOOMEREN (ZOOMERENS) ISO 100 · F 13 · 2,5 SEC · 16 MM
16
↘
Water. Als er één element is dat Nederland vormgeeft, is het wel water. Ons land is feitelijk één grote rivierdelta met een – voor zo’n klein landje – enorm lange kustlijn. Omdat ons land daarnaast weinig hoogteverschillen kent, is ook het binnenland een netwerk van beken, rivieren, kanalen, sloten, meertjes, vennen en drassige polders. Zelfs in onze steden en dorpen is overal water aanwezig in de vorm van grachten. En dat biedt jou als fotograaf ontelbare kansen op prachtige foto’s en creatieve invalshoeken. Water is namelijk enorm veelzijdig. Het spiegelt, weerkaatst, verkleurt, beweegt, golft en verandert van een vaste, naar vloeibare en gasvormige samenstelling.
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2017
17
TECHNIEK
7
Handige uitbreidingen voor je camera
camera hacks Met slimme camerahacks krijgt je camera er nieuwe opties bij. Bovendien leer je door onder de motorkap te kijken veel over de werking van je camera, zowel op hardware- als op softwaregebied. We bespreken zeven hacks, van Canons Magic Lantern tot een eigenhandig geknutselde infraroodcamera. TEKST THOMAS KOUVELD
38
1
Magic Lantern
Een van de bekendste en populairste hacks voor Canon spiegelreflex- en systeemcamera’s is Magic Lantern. Deze uitbreiding op de bestaande firmware werd ontwikkeld toen steeds meer filmmakers met de Canon EOS 5D Mark II gingen filmen. Ze misten een aantal hulpmiddelen en in plaats van daarover te klagen, staken een paar techneuten de koppen bij elkaar. Ze bouwden een uitbreiding op de bestaande firmware die veel gereedschappen toevoegt die de fabrikant zelf niet levert. Zo konden filmmakers ineens gebruikmaken van bijvoorbeeld zebrapatronen, hogere bitrate, focus peaking en handmatige besturing voor audio. Later werd Magic Lantern ook voor andere Canon-camera’s geschikt gemaakt, zoals de EOS 550D, 60D en 7D. Daarmee werden ook extra functies voor fotografen toegevoegd, onder meer geavanceerdere timelapseopties, focus stacking en een betere bracketing-functie voor hdr-foto’s. Magic Lantern is open source en dus volledig gratis. Het wordt door een community onderhouden en bijgewerkt. Dat kan soms voor verrassingen zorgen: in 2015 kregen gebruikers plotseling foutmeldingen die
uit Windows leken te komen, het Blue Screen of Death (BSOD). Het bleek een 1 april-grap van de ontwikkelaars, die niet door iedereen werd gewaardeerd. Nadat de camera opnieuw was opgestart, was het 'probleem' verholpen. De grap was onschuldig, maar het toont aan dat dergelijke open source-software geen garantie biedt en in sommige gevallen niet geschikt is voor professioneel gebruik. Aan de slag gaan met Magic Lantern is simpel: download de juiste versie voor je camera, plaats alle bestanden op je geheugenkaart en voer een update uit op de camera. Start de camera opnieuw op en Magic Lantern is actief. Het prettige aan Magic Lantern is dat het programma tegelijkertijd met de normale Canon firmware draait. Je verwijdert de oude software niet, waardoor het risico op problemen minimaal is. Als je van Magic Lantern af wilt, hoef je alleen maar de geheugenkaart te formatteren. Het is daardoor een erg laagdrempelige manier om kennis te maken met krachtige custom firmware. WWW.MAGICLANTERN.FM
Magic Lantern is open source en volledig gratis
2
← Magic Lantern geeft onder meer toegang tot focus peaking en audio monitoring.
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2017
Magic Lantern voor Nikon?
Aangezien Magic Lantern alleen beschikbaar is voor Canonfotografen, lijken Nikon-gebruikers in de kou te blijven staan. Tot op zeker hoogte is dat waar, er is nog geen vergevorderd alternatief voor Nikon. Wel zijn er enthousiastelingen die het succes van Magic Lantern hebben aangegrepen om ook zoveel mogelijk uit hun Nikonspiegelreflexcamera te halen. Een groep ontwikkelaars met de naam Nikonhacker heeft het voor elkaar gekregen om ook een aantal Nikoncamera’s onder de motorkap te verbeteren. Ze hebben zich vooral gericht op de Nikon D5100, plus nog een aantal andere camera’s. De software van Nikonhacker is in feite een aanpassing (patch) van de bestaande firmware. Zo hebben ze gezorgd voor een veel hogere bitrate, wat de kwaliteit van video’s moet verbeteren. Helaas ligt het project sinds begin 2015 zo goed als stil, maar de patch is nog steeds beschikbaar. De installatieprocedure is iets omslachtiger dan die van Magic Lantern, maar nog steeds relatief eenvoudig. Download de originele firmware voor je camera en upload deze bij de Nikonhacker website. De patch wordt nu toegepast en het aangepaste bestand komt weer terug. Dit installeer je op de camera via een firmware update. Wil je het weer verwijderen, dan installeer je simpelweg een 'normale' firmware update. Lees, voor je begint, op de website welke beperkingen en bugs je eventueel kunt tegenkomen. Dit voorkomt verrassingen achteraf. Het is na de hack bijvoorbeeld niet mogelijk om bestanden met een hoge bitrate af te spelen op de camera zelf. WWW.NIKONHACKER.COM
39
PRAKTIJK
Fotograferen met groothoek
De brede blik
↘
Hoeveel zoom zit erop? Dat is een veel gestelde vraag als iemand een nieuwe camera of objectief wil kopen. Ver kunnen inzoomen, dus iets heel dichtbij kunnen halen, is dan meestal een pre. Je kunt het ook eens andersom bekijken en juist nagaan wat het objectief met de minste zoom is. Ofwel: let op de uiterste groothoekstand van een camera of objectief. De prachtigste foto’s worden vaak
46
gemaakt door de wereld in een breder perspectief te zetten. Groothoeklenzen verbreden letterlijk je horizon. Ze halen de omgeving niet dichterbij, maar maken die omgeving juist ver weg en klein. Groothoeklenzen geven je dus een breder perspectief dan je eigen alledaagse blikveld. Dat maakt deze lenzen meteen bijzonder: omdat je veel omgeving op de foto hebt, kun je iets in een context plaatsen.
Met een grote beeldhoek bereik je een gevoel van grootsheid en ruimtelijkheid. MARITA PHESSAS (BLOEMKE) ISO 100 ∙ F 8 ∙ 1/250 SEC ∙ 12 MM
Stel, je bent gewend een mooie auto of statig landhuis met een standaard- of teleobjectief los te halen uit z’n omgeving. Met een groothoek neem je dan ook die vervallen garage in beeld. Of je zakt door je knieën en zet een flinke lap getergd wegdek op de foto. De omgeving is een onmisbaar element in het decor geworden. Het gaat niet alleen om dat ene voorwerp, die ene auto of die boerderij, maar om het verhaal.
Met een groothoeklens neem je meer in beeld en krijg je een totaal ander perspectief dan met een ‘gewone’ brandpuntsafstand. Dat maakt goed kaderen belangrijk, waarbij je extra let op de compositie. Hoe haal je het meeste uit je groothoeklens? Wij leggen het uit. TEKST REDACTIE
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2017
47
INSPIRATIE
Onontdekte fotolocaties in Nederland
Geheime pareltjes
Je zou het niet meteen denken, maar in ons kleine kikkerlandje zijn nog zóveel prachtige en onontdekte locaties te vinden om unieke foto’s te maken. Je moet ze alleen even weten te vinden. Daarom hebben we met jullie hulp een bijzondere lijst samengesteld, met twaalf fotografisch ongerepte locaties.
LOCATIE: WWW.ZOOM.NL/DISHOEK
Dishoek, Zeeland
1
1 ‘De foto is gemaakt op het strand van Dishoek, een klein kustplaatsje op een steenworp afstand van het Zeeuwse Vlissingen. Deze locatie is zowel met de auto als de fiets gemakkelijk te bereiken en er is voldoende parkeergelegenheid. Let wel dat de parkeerkosten in het zomerseizoen circa twee euro per uur bedragen. Als je voor een zonsondergang gaat, houd dan het weerbericht goed in de gaten. Te veel bewolking verhoogt de kans op een kleurloze zonsondergang; bij een wolkeloze lucht heb je mooi en veel licht, maar een minder ‘spannend’ beeld. Overigens blijft de jacht op spectaculaire zonsopkomsten en zonsondergangen voor veel landschapsfotografen te allen tijde een kat-enmuisspel. Heb geduld en zorg dat je niet ontmoedigd raakt als het de negende keer wéér niet is gelukt; die tiende of elfde keer kan het zo maar zijn dat al je inspanning dubbel en dwars wordt beloond.’ VINCENT FENNIS (VINCENZE) ISO 100 · F 6,3 · 1/50 SEC · 9 MM
AL JE INSPANNING KAN ZO MAAR DUBBEL EN DWARS BELOOND WORDEN 56
ECHTE BLIKVANGERS ZIJN DE WERKENDE MOLENS
2
LOCATIE: WWW.ZOOM.NL/OOSTERSCHELDE
Zeelandbrug, Colijnsplaat 2 ‘Het was ’s avonds rond acht uur en al aardig donker aan het worden in oktober toen ik deze foto maakte op de dijk voor de Zeelandbrug. Door de lange sluitertijd lijkt het nog aardig licht. De locatie is redelijk goed te bereiken door de parallelweg te nemen langs de Zeelandbrug aan de kant van Colijnsplaat, je kunt de auto onderaan de brug in de berm zetten en over de dijk klimmen: je staat dan onderaan de brug! BERT ZUIDWEG (INABERT) ISO 200 · F 10 · 67 SEC · 32 MM
3
LOCATIE: WWW.ZOOM.NL/SCHEVENINGEN
Pier Scheveningen
4
3 Uiteraard is De Pier in Scheveningen een alom gefotografeerd onderwerp, maar de recente toevoeging van het reuzenrad, maakt het weer erg relevant voor nieuwe foto’s en daarom een plekje op onze lijst! 'Het was de hele dag zwaarbewolkt, met veel wind en af en toe een regenbui. Gelukkig kwam de zon nog vlak voor zonsondergang even door en dat zorgde voor deze prachtige kleuren.’
4 3
LIA HULSBEEK (HULSMAN) ISO 100 · F 14 · 1 SEC · 24 MM
LOCATIE: WWW.ZOOM.NL/MUNNIKENPOLDER
Munnikenpolder, Leiderdorp
2
4 ‘De Munnikenpolder is een recent
opgeleverd stukje natuur- en recreatiegebied bij Leiderdorp. Het ligt aan de rand van het Groene Hart, direct ten oosten van de A4. De inrichting kenmerkt zich door veel water, natuurvriendelijke oevers, een weidse landschappelijke verkaveling en een aantal recreatieve routes. Je kunt de Munnikenpolder fietsend, wandelend of varend bezoeken. Echte blikvangers zijn de twee gerestaureerde en werkende molens: de Munnikenmolen en de Meerburgermolen. Aan de overkant van het water De Does staan ook nog eens de fotogenieke Achthovense molen en de Doeshofmolen. Een mooi stukje ‘klein Kinderdijk’ met op een bijzonder kleine oppervlak een groot aantal verschillende oude windmolens.’ MARTIJN VAN DER NAT (MARTIJNVANDERNAT) ISO 100 · F 11 · 1/13 SEC · 16 MM
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2017
1 5
LOCATIE: WWW.ZOOM.NL/BERGENOPZOOM
Balsedreef Bergen op Zoom
5
5 ‘Ik was aan het wandelen op de Balsedreef in Bergen op Zoom, bij restaurant ’t Appeltje. Het is een prachtig landgoed met ruime parkeergelegenheid. De zon kan daar zo mooi door de bomen schijnen; deze vrouw zat in het zonnetje om haar man wat foto’s te laten maken. Ineens zag ik die zonnestraal; een buitenkansje voor mij om daar een foto van te maken.’ ADRI VAN DER WAAL (FOTOA3) ISO 100 · F 4,5 · 1/80 SEC · 25 MM
57
PORTFOLIOREVIEW
Portfolio beoordeeld door een professional
Prof Ewa
beoordeelt Carola
Zoom.nl-lezer Carola Kayen-Mouthaan laat zich inspireren door de oude schildermeesters. In haar studio portretteert ze haar modellen in antieke stijl. Aan professional Ewa Cwikla de schone taak haar portfolio te beoordelen. Ook geeft zij tips en tricks, zodat je zelf met deze fotografievorm kunt experimenteren. TEKST SANNE RUHAAK MET DANK AAN EWA CWIKLA
1
1 My friend the skunk
Is het stinkdier echt?! Ik vind de foto leuk, ze heeft een ander perspectief gekozen dat goed past bij de foto en ook bij het gezicht van het model. Het model heeft een beetje langwerpig gezicht, heel goed hoe ze het licht en perspectief daarop heeft aangepast. Zelf zou ik wel de veren weghalen, dan wordt de bovenkant rustiger en komt de kraag beter uit. Het totale plaatje, inclusief de uitdrukking van het model, klopt helemaal. ISO 100 ∙ F 10 ∙ 1/160 SEC ∙ 84 MM
2 Little farm girl
Je ziet dat Carola goed met het model kan omgaan. Het is haar gelukt het kind met vertrouwen, een beetje verlegen en niet arrogant te laten kijken. Heel knap. De styling met de speelse haartjes en een beetje rommel, is perfect. Wel viel me op dat het contrast van de appels groot is. Ik zou de appels iets minder kleur geven. Dat klopt beter met de rest van het sfeerbeeld.
Zoomer Carola Kayen-Mouthaan stelt zich voor → ‘Ik fotografeer sinds tien jaar en heb
een eigen studio aan huis. Fotografie is echt een uit de hand gelopen hobby waarin ik mijn fantasie en creativiteit kwijt kan. Aanvankelijk fotografeerde ik vooral zwangerschappen, kinderen, dieren, cake-smash en glamour met een witte of zwarte achtergrond. Ik miste iets en toen ik een jaar geleden fine art ontdekte, viel alles op zijn plaats. Het ouderwetse, de warmte en vooral de emotie die ik bij deze stijl in mijn foto’s kan stoppen, hebben mijn hart gestolen. Ik heb al een aantal keer in Nederlandse en buitenlandse magazines gestaan en sinds kort geef ik ook workshops in fine art en doe ik ook veel vrij werk. Eind april had ik mijn eerste expositie, daar ben ik heel trots op.’ DUTCHBEAUTYFOTOGRAFIE.NL FOTO PAMSFOTOGRAFIE
ISO 100 ∙ F 11 ∙ 1/160 SEC ∙ 70 MM
↘
De mening van Ewa
Carola laat zich duidelijk inspireren door oude schilderijen en je ziet dat ze met veel passie werkt. In elke foto zoekt ze iets
62
2
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2017
63
Met een 2-stops grijsverloopfilter kon de voorgrond langer worden belicht. ARNOUD VAN DE WEERD (ARNOUD78) ISO 100 ∙ F 11 ∙ 115 SEC ∙ 14 MM
68
EXPERTCURSUS
Fotograferen bij hoog contrast
Overbrug
de verschillen Iedere fotograaf loopt er weleens tegenaan: een situatie met een onoverbrugbaar contrast. De gevolgen: uitgebeten hooglichten of dichtgelopen schaduwen. Wij geven je tips om in zo’n situatie toch een goede plaat te maken. TEKST VAANS RUIJTEN
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2017
69
WORKSHOP
Fotobeheer in Lightroom
Slim bewaren, slim zoeken
Je maakt gedurende het jaar heel wat foto’s, dus je fotoverzameling groeit als kool. Recente foto’s weet je snel weer terug te vinden, maar die van maanden of jaren geleden ook? Door je foto’s slim te ordenen, vind je zelfs diep weggestopte foto’s snel weer terug. TEKST KEES KRICK
01 Foto’s uitdunnen
Markeer alle foto’s die je kwijt wilt en gooi ze in één keer weg.
→ Als je foto’s hebt geïmporteerd of gewoon lekker je fotoverzameling wilt opschonen, bestaat er een handige manier om snel de slechte exemplaren te markeren, waarna je ze in één keer kunt verwijderen. Gebruik sneltoets X of menuoptie Foto, Vlag instellen, Geweigerd om een foto af te keuren. Zodra je een map helemaal hebt doorlopen, gebruik je Ctrl+Backspace om in één keer alle afgekeurde foto’s weg te gooien. Kies Verwijderen van schijf om de foto’s echt van schijf te verwijderen of Verwijderen om ze alleen uit Lightroom te halen.
02 Voorzie foto’s die je wilt bewerken of printen van een vlag om ze in één keer op een rijtje te krijgen.
78
Selectie maken → Wat ook wel gebeurt, is dat je een heel stel foto’s hebt gemaakt, maar dat je alleen de allerbeste exemplaren wilt bewerken, printen of exporteren. In dat geval markeer je ze met sneltoets P of via menuoptie Foto, Vlag instellen, Met vlag. Er verschijnt nu een wit vlaggetje in de fotominiatuur. Bij afgekeurde foto’s is dat trouwens een zwarte vlag met een kruis erin. In beide gevallen kun je sneltoets U gebruiken (Foto, Vlag instellen, Zonder vlag) om de markering weer op te heffen.
03
Gemarkeerde foto’s tonen
Via een filter kun je in één keer alle gemarkeerde of afgekeurde foto’s bekijken.
→ Je kunt makkelijk zien welke foto’s je gemarkeerd hebt door in de module Bibliotheek naar rasterweergave te gaan (sneltoets G of Weergave, Raster) en daar een Bibliotheekfilter te activeren. Dat doe je door boven de miniaturen te klikken op Kenmerk. Klik eronder op het witte vlaggetje en alleen de foto’s met een vlag worden getoond. Of klik op de zwarte vlag voor de afgekeurde foto’s. De (transparante) vlag ertussenin laat alle foto’s zien die geen vlag hebben en die ook niet zijn afgekeurd. Let op dat je hier meer keuzes kunt activeren. Combinaties zijn dus mogelijk.
04
Classificeren → Zodra je met jouw camera op pad bent geweest, zijn er altijd wel een paar foto’s die duidelijk erboven uitspringen. Om je favoriete en beste foto’s snel weer terug te vinden, kun je er een classificatie aan toekennen via Foto, Classificatie instellen. Met een aantal sterren van nul tot vijf geef je aan hoe goed je een foto vindt. Je kunt alle waardes gebruiken of bijvoorbeeld alleen nul, drie en vijf om de boel te vereenvoudigen. Hoe meer sterren, hoe beter de foto in jouw ogen is.
Classificeer je foto’s zodat je meteen weet wat de beste exemplaren zijn.
05 Via een kleur laat je een groep foto’s meteen opvallen.
06
Kleurcodering → Wat ook kan, is een kleurcode toekennen via Foto, Kleurlabel instellen. Er wordt dan een gekleurd kader om de miniatuur getoond. Je kunt kiezen uit rood, geel, groen, blauw en paars. Handig om bijvoorbeeld een fotoreeks te markeren die je in de continustand hebt geschoten, foto’s die je straks aan iemand wilt geven of beelden die je niet los wilt gebruiken, omdat je ze in Lightroom straks gezamenlijk naar een hdr-foto of een panorama omzet.
Filteren → Net als bij afgekeurde foto’s en foto’s met een vlag, kun je bovenin via Kenmerk alle beelden opvragen die een kleurcode of een sterclassificatie hebben. Bij dit laatste mag je aanvullend kiezen voor een exact, minimaal of maximaal aantal sterren. Foto’s moeten aan Met een alle voorwaarden voldoen die jij selecteert. Bijvoorbeeld groen én vijf sterren. Standaard kleurcode kun tellen alleen foto’s in de huidige map mee. Maar je een fotoreeks activeer je Bibliotheek, Foto’s in submappen markeren tonen, dan zie je ook foto’s uit submappen. Klik op Geen om het filter weer uit te schakelen.
Je kunt ook filteren op kleur of classificatie. Kies je allebei, dan moet aan beide voorwaarden zijn voldaan.
07 Je kunt razendsnel opvragen welke apparatuur en instellingen je zoal gebruikt.
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2017
Selecteren op metadata → Er zijn enorm veel bibliotheekfilters mogelijk. Zodra je op Kenmerk klikt en daarna op Metagegevens kun je zelfs slimme selecties maken aan de hand van de metadata die jouw camera standaard in elke foto opslaat. Je ziet hier meerdere velden. Door op een kolomkop te klikken, kun je aangeven welke gegevens je er wilt zien. Bijvoorbeeld camera, lens en brandpuntsafstand, om razendsnel uit te zoeken wat de door jou meest of minst gebruikte combinaties zijn.
79
INSPIRATIE
Om vandaag mee te beginnen
10
inspirerende fotoprojecten Bij een fotoproject daag je jezelf uit om op een nieuwe manier naar je eigen fotografie te kijken, ingesleten gewoontes los te laten en je stijl verder te ontwikkelen. De regels? Die bepaal je natuurlijk helemaal zelf. We doen je tien ideeën aan de hand. TEKST ELINE SIPS
↘
Veel kleine projecten zijn er vooral op gericht om de technische aspecten van je camera beter onder de knie te krijgen. Denk aan het fotograferen bij kaarslicht, waarbij je leert om alles uit moeilijke lichtomstandigheden te halen. Of de invloed van de sluitertijd onderzoeken als je het straatleven fotografeert. Toch zijn de projecten waarbij je uit je comfortzone stapt en totaal nieuwe onderwerpen of benaderingen gaat uitproberen, veel interessanter voor je ontwikkeling als fotograaf.
84
1 ↓ Kies telkens dezelfde positie en brandpunt zodat de foto’s goed aansluiten. COOKIEMONSTER.ZOOM.NL EXIF ONBEKEND
Dezelfde plek in vier seizoenen →
Keer elke drie maanden terug naar dezelfde plek en fotografeer hoe die plek verandert onder de invloed van de verschillende seizoenen. Vanzelfsprekend zijn natuurlijke landschappen hiervoor heel geschikt, omdat de natuur de meest extreme verschillen laat zien. Maar stedelijke landschappen werken ook goed, omdat steden zich op hun eigen manier ook aanpassen aan de seizoenen. Is een plein in de zomer nog gevuld met terrassen, in de winter is datzelfde plein leeg en verlaten. Om de grote verschillen het best tot hun recht te laten komen, is het belangrijk om op voorhand goed te anticiperen hoe de verschillende foto-elementen in de vier foto’s telkens anders tot uitdrukking komen. Niet iedere boom verkleurt namelijk op dezelfde mooie manier en sommige plekken leveren in de herfst gewoon geen spectaculaire beelden op. Om de kans te verhogen dat je aan het einde van het jaar vier zeer verschillende seizoensfoto’s hebt, kun je het beste op meerdere paarden wedden. Kies dus een paar plekken uit waar je gedurende het jaar terugkeert.
2
Een maand lang in zwart-wit →
Dit is een enorm leerzaam fotoproject om meer oog te krijgen voor licht, lijnen en compositie. Door een maand lang alleen maar in zwart-wit te fotograferen, krijg je veel meer inzicht in de invloed van verschillende contrasten. Zonder de afleiding van kleur is het in één oogopslag duidelijk waar de aandacht in een foto naartoe gaat en welke elementen daarbij storend zijn. Kies voor minimalistische onderwerpen met grote contrastverschillen en duidelijke lijnen. Die kun je terugvinden in een landschap, bij straatfotografie, maar ook architectuur is hier heel geschikt voor. Zaken die normaalgesproken storend zijn, zoals harde schaduwen op een zonnige dag, komen in zwart-wit juist goed tot hun recht. Het project werkt goed als je een maand lang regelmatig op pad gaat om te fotograferen, maar je kunt het ook heel intensief toepassen op vakantie. Kijk tussendoor regelmatig je resultaten terug en je zult zien hoe je foto’s steeds beter tot hun recht komen in zwartwit. Veel camera’s hebben een zwart-wit functie voor jpg-bestanden, maar de mooiste beelden krijg je wanneer je in raw fotografeert en zelf de omzetting bepaalt. Lees hierover meer op pagina 104 van deze editie.
↑ Gelijk een dierbare herinnering erbij.
↓ Fotografeer een maand lang alleen maar in zwart-wit. PATRICK DREUNING (PDREUNING) ISO 640 · F 4,8 · 1/90 SEC · 50 MM
3
JASPER GRIJPINK (GRPNK) EXIF ONBEKEND (BRONICA EC-TL 150MM)
Portretfoto’s van je oudste familieleden en naasten →
Het maken van een portretfoto die zowel de schoonheid, wijsheid als het karakter van een persoon op leeftijd omvat, is allesbehalve eenvoudig. Je moet goed nadenken over de setting van het portret, zodat het totaalbeeld uiteindelijk eer doet aan de persoon. Eén blik op de foto moet de persoonlijkheid weergeven die jij al jaren kent. Dit project helpt je niet alleen om portretfoto’s te maken met meer betekenis, het geeft je ook de mogelijkheid om belangrijke feedback te krijgen op je werk. Van je eigen familie zal de kritiek namelijk veel oprechter zijn dan van mensen die je minder goed kent. Die feedback vormt een goede basis voor toekomstige portretten waarbij je wellicht wat minder dicht bij de geportretteerde staat. Daarnaast is het natuurlijk een mooie aanleiding om prachtige herinneringen vast te leggen.
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2017
85
FEEDBACK FEEDBACK
Molenfotografie
Hollandse taferelen Nederland staat bekend om z’n molens in vlakke en weidse landschappen. Er zijn er genoeg om te fotograferen en vier Zoomers hebben deze mooie foto’s gemaakt van Neerlands trots. Professional Bart Heirweg vertelt wat hij van hun foto’s vindt. ONDER REDACTIE VAN ELKE VAN DER HONING MET DANK AAN BART HEIRWEG
DE HDR IS GOED TOEGEPAST, JE ZIET HET ER NIET AAN AF
De molens in Weesp REINDER TASMA (REINDERTASMA) ISO 640 · F 4,5 · HDR (3 FOTO'S) · 29 MM
Feedback van Bart → Mooie sfeervolle foto van een typisch Hollands landschap. De foto is samengesteld uit meerdere belichtingen, maar dat is er niet aan te zien. Hier werd de hdr-techniek dus goed toegepast. Foto’s waar je duidelijk aan afziet dat het hdr is, vind ik niet mooi. Dit is hier niet het geval, de belichting oogt natuurlijk. De reflecties en mooie kleuren in de lucht maken het beeld af. Eventueel zouden de verlichtingspalen en de vliegtuigstreep weggekloond kunnen worden, zodat het beeld nog iets rustiger wordt.
98
Over de foto ↑ Reinder Tasma: ‘De foto heb ik gemaakt op een ochtend op weg naar mijn werk. Ik woon in Almere en fiets elke dag naar Amsterdam Zuid-Oost en kom dan door Weesp. Ik heb altijd een kleine camera, een Sony A5000 in mijn tas zitten, want je weet nooit van tevoren of het een mooie ochtend wordt. Die ochtend was het heel mooi, een beetje mist over het water en de zon die net opkwam, een prachtige ochtend om een foto te maken van deze molens. Ik heb de camera op bracketing gezet en zo drie foto’s met een net iets andere belichting genomen en later samengevoegd. Voor mij komt de sfeer, de rust, goed tot uitdrukking in deze foto.’
FEEDBACK
Wie is Bart Heirweg? → Bart Heirweg (1980) is een profes-
sioneel, gepassioneerd natuur- en landschapsfotograaf, met een uitgesproken gevoel voor licht en sfeer. Bart levert beeldmateriaal aan en schrijft op regelmatige basis voor verschillende nationale en internationale magazines. Met workshops, fotoreizen en lezingen weet hij ook andere fotografen te inspireren. Hij is auteur van twee boeken en won met zijn werk verschillende prijzen in binnen- en buitenland. WWW.BARTHEIRWEG.COM WWW.FACEBOOK.COM/ BARTHEIRWEGLANDSCAPEPHOTOGRAPHY
Melkweg met molen
Feedback van Bart → Leuke benadering van een molen. De Melkweg fotograferen in onze lage landen is niet eenvoudig maar dat is hier goed gelukt. Hier zie je niet alleen de Melkweg, er is ook aandacht besteed aan het landschap. Bij ‘astrofotografie’ wil ik meer zien dan alleen de lucht. De lijn van de oever neemt je bovendien mee het beeld in, richting de molen en de Melkweg. De scherpte van de foto is misschien niet helemaal perfect, maar dat komt uiteraard omdat je bij astrofotografie het diafragma vaak wijd openzet en de iso hoger instelt om zoveel mogelijk licht binnen te krijgen. Hierdoor is de scherptediepte vaak beperkt en ontstaat er ruis die de scherpte wat wegneemt. Dit kun je vermijden met focus stacking, waarbij je meerdere beelden met een verschillend scherpstelpunt maakt en vervolgens de scherpte van die beelden combineert. De lichte vlek (lichtvervuiling) aan de rechterkant werkt misschien ook wat storend. Lichte delen trekken altijd de aandacht, dus het oog heeft de neiging om eerst naar de lichtvervuiling te springen en pas daarna naar de molen en de Melkweg. ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2017
REMON VAN DER ZWAAG (REMONVANDERZWAAG) ISO 3200 · F 2,8 · 20 SEC · 15 MM
Over de foto ↑ Remon van der Zwaag: ‘Dit is de molen van het Noorden. Op Texel is dit een veel gefotografeerd onderwerp. Ik had de molen zelf nog nooit in de nacht op een foto zien staan, dus dat was voor mij de uitdaging. Er waren ’s avonds meer wolken dan ik had verwacht. Ook was er bijna een volle maan die avond. Uiteindelijk gaven de maan en de wolken de foto juist meer sfeer. Mijn intentie vooraf was om de Melkweg over te laten lopen in de molen. De foto is opgebouwd uit drie foto’s en bewerkt in Photoshop en Lightroom om details wat scherper te krijgen.’
99
PRAKTIJK
BART BOODTS PHOTOGRAPHY (BOODTS) ISO 200 · F 5,6 · 1/2000 SEC · 18 MM
Omzetten naar zwart-wit in Lightroom of Camera Raw Sommige composities werken beter in zwart-wit dan in kleur. De zwart-witstand van je camera is een handig hulpje om te voorspellen of dat zo is. Maar het echte werk volgt bij de nabewerking in Lightroom en Photoshop. Lightroom-expert Piet van den Eynde legt je stap voor stap uit hoe. TEKST PIET VAN DEN EYNDE
Kleur vertalen naar zwart-wit 104
GEBRUIKTE PRESET GROOTHOEK IN ZWART-WIT
Do’s en don’ts DO: MEER AANDACHT VOOR VORM, CONTRAST EN TEXTUUR Kleur kan heel mooi zijn in fotografie, maar het is ook een grote slokop van aandacht van de kijker. Wanneer kleur wegvalt, is het extra belangrijk om tijdens de opname aandacht te hebben voor de andere fotografische bouwstenen zoals compositie, contrast, licht en structuur.
DO: HOE MEER KLEUREN, DES TE MAKKELIJKER DE OMZETTING Het mag gek lijken, maar hoe meer verschillende kleuren er in je foto zitten, des te makkelijker je er een mooie zwartwit van kunt maken. Een foto van een model met een rode hoed, paarse broek en blauw topje kun je veel makkelijker converteren.
DO: FOTOGRAFEREN IN RAW Het leuke aan een zwart-witbewerking is dat je heel creatief kunt omgaan met hoe licht of hoe donkergrijs je een bepaalde kleur maakt. Je kunt bijvoorbeeld een lichtblauwe lentelucht naar onheilspellend donkergrijs omtoveren, maar dat lukt beter wanneer je beschikt over de extra beeldinformatie die in een rawbestand zit.
DO: EXPERIMENTEREN MET UITSNEDES Zwart-wit is tijdloos en dat geldt ook voor het vierkante beeldformaat. Probeer dus eens om die twee klassiekers te verenigen en maak een vierkante uitsnede van je zwart-wit. Succes gegarandeerd!
DON’T: ALLEEN WERKEN IN DE ZWART-WITSTAND Zoals we in het artikel al aangeven, kan het handig zijn om je camera op zwartwit in te stellen om al een idee te krijgen of een foto werkt in zwart-wit, maar voor de eigenlijke conversie gebruik je het best een kleurenfoto: zo kun je met de schuifregelaars van Zwart-wit in Lightroom, Photoshop of Camera Raw veel makkelijker een mooie conversie maken. Een gezicht lichter maken? Trek de regelaar Oranje naar rechts. Een lucht donkerder? Blauw naar links! Heb je alleen een zwart-wit-jpg om mee te werken, dan zul je dergelijke eenvoudige correcties altijd moeten inschilderen met een penseel.
DON’T: JE BEPERKTEN TOT DE AUTOMATISCHE OMZETTING De automatische zwart-witconversie die je in Lightroom krijgt door op de sneltoets V te drukken is meestal weinig indrukwekkend. Je krijgt dan ook snel veel betere resultaten door met de schuifregelaars van deelvensters Standaardpaneel en Zwart-Wit zelf een conversie te maken.
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2017
105
110
TECHNIEK
De ins en outs van de sensor
Het
kloppend hart Het belangrijkste onderdeel van een digitale camera is de beeldsensor. Er leven veel vragen en onduidelijkheden over de sensor. Waarom wil de ene fotograaf alleen met fullframe werken, terwijl er ook professionele fotografen zijn die met een smartphone fotograferen? En in hoeverre zijn formaat en aantal pixels van belang voor de beeldkwaliteit? We praten je helemaal bij. TEKST MARK MOED
↘
Een beeldsensor is het duurste deel van een camera en dat was in de begindagen van de digitale fotografie, zo’n twintig jaar geleden, nog meer het geval dan nu. Om kosten te drukken werd voor compactcamera’s daarom een zeer kleine sensor met formaten van gemiddeld 4x5 mm ontwikkeld. Voor de digitale spiegelreflex koos de industrie voor een nieuw beeldformaat: aps-c. We zijn sinds het begin van de digitale fotografie een flink stuk verder in de ontwikkeling van de digitale camera's. Zo beschikt de gemiddelde beeldsensor nu over twintig miljoen pixels. Wat betreft het formaat van de sensor zijn er verschillende stromingen. Er verschijnen steeds meer compactcamera’s ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2017
met een kleine 1 inch, maar ook met een fullframe beeldsensor en er zijn fabrikanten zoals Fujifilm die fullframe gewoon overslaan en zich op middenformaat concentreren. Op dit moment vind je een veelvoud aan sensorformaten, van heel klein bij smartphones tot middenformaat. Als fotograaf vraag je je misschien weleens af wat het beste sensorformaat voor jou is. We bespreken in het kort de kenmerken.
Piepklein Smartphones zijn uitgerust met een zeer kleine beeldsensor van bijvoorbeeld 1/3 inch (3,7x4,9 mm) of 1/4 inch (2,7x3,6 mm). Door die kleine sensor blijven de foto- en filmkwaliteit - vooral het dynamisch
bereik - bescheiden, maar wel voldoende voor het plaatsen van beelden op social media, zoals Facebook en Instagram. Fabrikanten en onafhankelijke ontwikkelaars doen er alles aan om de beeldkwaliteit te verhogen door accessoires, extra apps en functies, zoals autofocus en hdr, te ontwikkelen. Inmiddels zijn er professionele smartphonefotografen opgestaan, zoals Eelco Roos (www.croyable.com). Smartphonefoto’s hebben prijzen gewonnen in belangrijke fotowedstrijden als World Press Photo. Voor fotografie online zijn inhoud en compositie veel belangrijker dan de feitelijke scherpte. Voor een poster aan de wand is een smartphone dan weer niet de meest aangewezen camera.
111
APPS
Van online kaarten tot mobiel bewerken
Onmisbare foto-apps op reis Slimme apps maken het leven van een fotograaf op reis een stuk eenvoudiger. Denk aan het op je gemak scouten van fotogenieke plekken, beeldmateriaal direct bewerken en delen op je smartphone of de optimale belichtingstijd en scherptediepte uitrekenen. TEKST KEES KRICK
120
Categorie Locatie tracking ↓ Dankzij online en offline topografische kaarten heb je altijd gedetailleerde informatie op zak van het gebied waar je aan het fotograferen bent.
↑ Door je bewegingen vast te leggen in een track, weet je altijd waar je geweest bent en kun je de foto’s eenvoudig in Lightroom van locatiegegevens voorzien.
Locatiegegevens en gedetailleerde topografische kaarten → Het is erg handig als in de metadata van de foto’s staat
aangegeven waar de beelden gemaakt zijn. Op die manier weet je zelfs jaren later nog waar de beste en meest fotogenieke plekken zijn, zelf als dat ergens diep in een bos of op een uitgestrekte zandvlakte is. Ga je in een programma als Lightroom naar de kaartmodule, dan zie je ook nog eens precies welke foto’s je allemaal in een bepaald gebied gemaakt hebt. Fotografeer je met een smartphone, dan worden er automatisch locatiegegevens toegevoegd als je dit toestaat, want je telefoon heeft een gps-ontvanger aan boord. Sommige camera’s hebben dat ook of er is een losse gpsaccessoire voor beschikbaar. Het merendeel van de camera’s heeft (nog) geen gps, maar gelukkig los je dat eenvoudig op. Je hebt immers al een smartphone met een gps-ontvanger op zak. Installeer je Pocket Earth op je iPhone of Locus op een Android-toestel, dan kun je een track opnemen zodra je op pad gaat om te fotograferen. Al je bewegingen worden nu nauwkeurig vastgelegd. Op een plattegrond zie je precies welke route je aflegt. Omdat het topografische kaarten zijn, staan er de kleinste paadjes op en alle details die je mogelijk nodig hebt over een terrein. Je kunt er dus prima je weg mee vinden, zelfs als er helemaal geen wegen zijn. Naderhand zet je de track via bijvoorbeeld Dropbox over naar je computer. Je importeert alle foto’s in Lightroom en gebruikt de kaartmodule om de track in te laden en locatiegegevens aan je foto’s toe te voegen. Let op dat de cameraklok de juiste tijd aangeeft, want alleen dan worden de juiste locatiegegevens gebruikt. Standaard wordt met online kaarten gewerkt en wordt altijd recent materiaal opgehaald zodra je ergens heengaat. Kaarten vooraf op je toestel zetten kan natuurlijk ook, dat is vooral handig als je op reis gaat. Met Pocket Earth of Locus vang je dus twee vliegen in één klap. Je hebt zeer gedetailleerde kaarten op zak en je kunt precies zien waar je allemaal geweest bent. O ja, je kunt ook locaties markeren, voor als je later weer terug wilt gaan. Pocket Earth iOS € 4,99 ZOOM.NL/POCKETEARTH
Locus Map Pro (of Locus Map Free om gratis te proberen) Android € 7,50 ZOOM.NL/LOCUSMAPPRO
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2017
121
PRAKTIJK
Pure portretfoto’s maken
Natural beauty Het bewerken van portretfoto’s in de computer wordt makkelijker en makkelijker. Er zijn zelfs programma’s waarmee je bijna automatisch kunt werken. Maar is dat eigenlijk wel nodig? Vaak is het veel mooier om je portretfoto zo natuurlijk mogelijk op te nemen, zonder toeters en bellen. We helpen je op weg naar een ‘natural beauty’. TEKST JEROEN JAZET
1
DE EERSTE STAP NAAR EEN NATURAL BEAUTY IS JE MODELKEUZE 1 Alles een beetje in dezelfde tint houden helpt ook bij het vereenvoudigen van je portret. BRAM VAN DAL (BVDBV) ISO 1600 · F 2,8 · 1/125 SEC · 85 MM
2 Alles wat je nodig hebt, zit in dit portret. Naast een gezicht staat er bijna niets op. De hand en de blik geven de foto iets kwetsbaars. INGE MARIJE DE BOER (INGEMARIJE9955) VISAGIE: ROMEE STAPEL MODEL: THIALDA BOK MODELLENBUREAU: NJ MODEL MANAGEMENT ISO 200 · F 1,2 · 1/400 SEC · 56 MM
128
↘
Op de radio hoor je soms liedjes waarvan je denkt, is dat nou nodig? Alles is dik aangezet, allerlei effecten zijn toegevoegd, waardoor je de echte melodie niet meer hoort. Bij portretfoto’s kun je in dezelfde valkuil stappen. Het is heel verleidelijk om allerlei tierelantijnen van stal te halen. Losse flitsers, smokey eyes make-up, wind- en rookmachines zijn veel gebruikte accessoires, om van de nabewerking maar te zwijgen. De huid zachter maken en kleurzwemen toevoegen zijn meer regel dan uitzondering. Des te groter is de uitdaging om eens een pure foto te maken. In de vergelijking met muziek: het singer-songwriter effect: alleen gitaar en zang. Bij een portretfoto: alleen een model en een camera.
Model De eerste stap naar een natural beauty is je modelkeuze. Er zijn veel vrouwen (maar ook mannen) die het als kunst zien om ‘over de top’ op de foto te gaan. Ze kijken standaard verleidelijk of komen op de
2
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2017
129
1
PRAKTIJK
De Melkweg fotograferen
Hemelse platen
Zo’n spookjesachtige nachtopname tegen het decor van de Melkweg is de droom van veel fotografen. En ja, zelfs in het lichtvervuilde Nederland is dat op een paar plekken mogelijk zolang de omstandigheden goed zijn. Albert Dros vertelt hoe je te werk gaat. TEKST ALBERT DROS
↘
Heb jij hem wel eens met het blote oog gezien? De Melkweg, een ‘band’ van sterren die van de ene kant van de hemel naar de andere kant strekt en waarin ons eigen zonnestelsel zich bevindt. In Nederland kun je de Melkweg slechts op enkele plekken en onder optimale omstandigheden met het blote oog zien. Met een camera is het makkelijker. Dit komt doordat we met een camera veel langer kunnen belichten. Door het aanpassen van de sluitertijd kunnen we de sensor net zo lang licht laten vangen als gewenst en dit opslaan in één momentopname: de uiteindelijke foto. Met deze techniek kunnen we ’s nachts dus toch relatief ‘lichte’ foto’s maken en op deze manier de Melkweg vastleggen.
134
VRIJWEL ALLE MELKWEGFOTO’S DIE JE ONLINE ZIET, ZIJN BEWERKT
Waar? Om de Melkweg optimaal te zien en te fotograferen, is een goede planning noodzakelijk. Dat begint met een donkere plek zoeken. Gebruik hiervoor www. darksitefinder.com/maps/world.html. Deze kaart toont de lichtvervuiling op de hele wereld. Bij de kleur zwart is de lichtvervuiling het minst en rood (of eigenlijk grijs) staat voor het meeste lichtvervuiling. Lichtvervuiling ontstaat door verlichting van steden. Zoals je op de kaart ziet, is de lichtvervuiling in het dichtbevolkte Nederland extreem. Aan de horizon zie eigenlijk altijd wel een gele gloed op foto’s. In Nederland zijn geen écht donkere plekken te vinden. Het donkerst is het blauw van de Waddeneilanden. Maar ook in gele gebieden (Noord-Nederland, de Veluwe) is de Melkweg te zien en te fotograferen, zolang de omstandigheden optimaal zijn.
Wanneer? Je hoort vaak zeggen dat de sterren het beste zichtbaar zijn in de winter, omdat de lucht dan het helderst is. Toch is de winter niet het optimale seizoen om de Melkweg te zien of te fotograferen. Door de draaiing
↑ Lichtvervuiling in Nederland. Bron: www.darksitefinder.com/maps/world.html
en stand van de aarde staat de Melkweg niet altijd op dezelfde plek. Dit geldt dus ook voor de plek op de aarde van waaraf je fotografeert. Het mooiste gedeelte van de Melkweg, de ‘core’, komt in de wintermaanden ’s nachts niet boven de horizon uit. Pas vanaf maart komt de ‘core’ van de Melkweg boven de horizon uit en dan nog pas zeer laat in de nacht. In de zomer kun je de core al rond middernacht boven de horizon zien uitkomen. Het ‘melkwegseizoen’, zoals veel landschapsfotografen dit noemen, loopt
1 Een leuke opdracht voor jezelf is om meerdere foto’s samen te voegen zodat alle vallende sterren die op dat moment passeren in één foto te zien zijn. BOUDEWIJN DRENKELFORD (NEXTGENPHOTOGRAPHY) ISO 3200 · F 4 · 25 SEC · 16 MM
2 In de zomer kun je de core, het mooiste deel van de melkweg, rond middernacht boven de horizon zien verschijnen. ALBERT DROS (ALBERTDROS) ISO 4000 · 25 SEC
dan ook ongeveer vanaf maart tot oktober. Je kunt met verschillende software precies zien waar de Melkweg op welke datum en tijdstip staat. Gebruik hiervoor Stellarium (gratis). Door een locatie en tijdstip in te voeren laat Stellarium een simulatie van de werkelijkheid zien. Gebruik de toets CMD (CTRL op pc) + ‘[‘ en ‘]’ om zo steeds een uur terug of verder te gaan, waarbij je realtime kunt zien hoe de Melkweg zich verplaatst gedurende de nacht. Je hebt ook smartphone-apps, zoals Photopills, om precies de stand en zelfs de hele boog van de Melkweg zien, op elke locatie en elk tijdstip. Deze app is ook handig als je wil weten wanneer de zon opkomt of ondergaat, wanneer het blauwe uurtje begint en wanneer de core boven de horizon uitkomt. Sommige smartphone-apps, zoals Photopills, hebben nog een andere
2
ZOOM.NL JULI/AUGUSTUS 2017
135