Zoom 0102 2016 by Reshift

GETEST: SONY A7S II

BETERE BEELDSTABILISATIE, SNELLERE AUTOFOCUS

Superdik!

0 6 1 PAGINA’S

ards: Incl. Tech Aw ducten

De 5 beste gratis

de beste pro van 2015

ZWART-WIT fotografie Zo imponeer je zonder kleur

RAW bewerkers Minimalisme

Pas de kunst van het weglaten toe

FLITSENDE FOTO’S IN DE

WINTER Leg sneeuwpret vast!

Leer werken met aanpassingslagen: de beste stap in beeldbewerking Laat LIGHTROOM en PHOTOSHOP naadloos samenwerken Ontsluit de geheime informatie in je foto’s: beheers de exif Nooit meer korrelig beeld: zo voorkom je ruis

Alles over groothoek op APS-C

Breed, maar betaalbaar

€ 7,95 • JNAUARI/FEBRUARI 2016

Pentax 645Z kit en lenzen

beeld

D-FA 645 55mm 2.8, CMOS 51mp, ISO 204.800 De beste medium format digitale systeem camera van 2015, nu tot 31 december 2015, 1000 euro kassakorting! -

€ 7.999,00 (inc. btw)• € 6.610,74

(excl. btw)

Bij aankoop van één 645Z + 55mm korting op 1 lens 10%, 2 lenzen 15% of bij 3 lenzen 20% korting (lens/lenzen naar keuze)! -

Profoto flitsers

licht

De professionele keus voor monobloc tot accuflitsers Het meest uitgebreide pakket lightshapers! Voor touch and try maak een afspraak met ons! -

Arca Swiss balhoofden

stabiliteit

Men heeft de norm gezet met de beste snelkoppeling verkrijgbaar in de industrie, die nu een standaard is geworden!

vanaf € 316,00 (inc. btw) € 261,16

(excl. btw)

DJI Ronin, Ronin-M en Osmo actie!

stabiliteit

Deze stabilizers worden nu geleverd tot 31 december 2015 met gratis extra accu!

vanaf € 749,00 (inc. btw) € 619,01

(excl. btw)

photo video retail wholesale

informatie

Haarlemmerdijk 114

info@nivo-schweitzer.nl

t + 31 20 623 31 59

voor up-to-date prijzen

1013 JH Amsterdam

nivo-schweitzer.nl

f + 31 20 420 30 16

zie onze website

• na verrekening kassakorting en alleen geldig voor eindgebruikers in Nederland!

Petzval 85mm

beeld

In Canon EF en Nikon F mount Prachtig bokeh voor onder andere portretten uit deze door Joseph Petzval ontworpen replica uit 1840! Het maximale diafragma is 2.2, uit te breiden met losse insteek diafragma’s! Kom kijken en testen met uw eigen camera bij ons in de winkel! € 549,00 (inc. btw) € 453,72

(excl. btw)

Zeiss Milvus serie

beeld

Voor DSLR’s met zeer hoge resolutie! 6 objectieven van 21mm tot en met 85mm, voor de nieuwste Canon en Nikon full frame bodies! En op voorraad: Battis, CP.2, Loxia, Otus en Touit series! -

Video devices PIX-E serie

beeld

4K en ProRess 4444XQ, 5 en 7 inch recorders in HDMI en HDMI/SDI uitvoeringen, uit te breiden met XLR ingangen voor audio opnamen!

vanaf € 1.445,95 (inc. btw) € 1.195,00

(excl. btw)

Impossible project voor Polaroid

beeld

Voor de volgende camera’s SX70, 600 en Image series! In kleur en zwart wit en met gekleurde randen!

€ 20,95 (inc. btw) € 17,31

(excl. btw)

van

nivo-Schweitzer

De beste wensen voor 2016!

Minimalisme in de kou

↘

In Brussel waren de mensen de afgelopen tijd erg bang voor aanslagen. Daardoor bleven ze binnen en er kwamen minder toeristen naar de stad. Fotograaf Jimmy Kets moest die angst en leegte voor de krant in beeld brengen. Hij gebruikte deze opdracht om te laten zien hoe je als fotograaf het nieuws kunt manipuleren. Op een Brusselse markt wachtte hij tot er toevallig even geen mensen waren en drukte af. De markt leek eng verlaten. Even later maakte hij op dezelfde plaats een andere foto: nu met lopende en fietsende mensen. Het leek alsof er niets aan de hand was. “Met de eerste foto kan ik angst en leegte overbrengen, maar met de tweede vertel ik niets.” Zo liet hij nog wat voorbeelden van hetzelfde idee zien. Alle debatten over beeldmanipulatie achteraf vallen wat mij betreft in het niet bij wat je als fotograaf al aan manipulatie doet voor en tijdens het fotograferen. Jimmy liet mooi zien dat je in de nieuwsfotografie hiermee een eigen verhaal kunt maken en dat gaat ook op in de artistieke fotografie. Bij de laatste soort is het geen probleem om de werkelijkheid te manipuleren, want het gaat niet om de waarheid. Je wilt mensen gewoon een mooi plaatje laten zien. Als fotograaf ben je zo voortdurend bezig om mooie dingen in beeld te krijgen en lelijke dingen buiten het kader te sluiten. Het belangrijkste artikel in dit nummer gaat daarover. Hoe zeg je meer met minder? We laten zien hoe je te beperken tot de essentie van een onderwerp zodat je meer zeggingskracht in je foto’s krijgt. Daar moet je als fotograaf eigenlijk voortdurend mee bezig zijn: wat wil ik vertellen en welke beeldelementen kan ik daarvoor gebruiken en welke juist niet? Door je dat bij elk beeld af te vragen, leer je het te zien en daardoor ga je mooiere foto’s maken. Hoewel er in Nederland de afgelopen jaren geen sneeuw is gevallen, blijven wij als fotografen erop hopen. In dit nummer besteden we aandacht aan hoe je in de winter de mooiste foto’s kunt maken. Vorig jaar februari, was er een koude vriesnacht en daar maakte Frederik van der Veer toen snel gebruik van. Hij snelde naar de Posbank om daar deze foto te maken. Voor echte sneeuw moet je naar het buitenland en daar hebben wij onze filmploeg dan ook heengestuurd. In het Noorse Hemsedal maakten zij een video over wintersportfotografie, die je als abonnee kunt zien. Die en andere video’s, gaan we komend jaar presenteren in een geheel nieuw Zoom.nl Videozine, dat je zowel op de website als in de app op je tablet of telefoon prachtig kunt bekijken. De video wordt hierin nog instructiever, omdat er tips, trucs en foto’s met uitleg over hoe je ze kunt maken zijn toegevoegd. ROBERT THEUNISSEN HOOFDREDACTEUR ZOOM.NL

OPENING

FREDERIK VAN DER VEER (FVEER) ISO 100 ∙ F 11 ∙ 1 SEC ∙ 16 MM ∙ LEE 0.9 HARD GRAD-FILTER

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

Superstunt!

Eenmalig, alleen bij Klein! • HOOGWAARDIG MATERIAAL MET EEN LEDEREN UITSTRALING EN OPVALLENDE GRIP. • 14 CREATIEVE FILTERS VOOR DE MEEST MOOIE FOTO’S. • KANTELBAAR LCD SCHERM, HET MAKEN VAN SELFIES ZIJN EEN FLUITJE VAN EEN CENT.

S UPER AAN BIED IN

ALLEEN BIJ KLEIN

OLYMPUS R E P SU € 299,- STUNT!

Adviesprijs €499,00 Nu:

E PL 5 + 14-42

Dit is een camera waar iedereen mee aan slag kan. Deze camera heeft voldoende pixels in huis (16 megapixels) en een Live MOS sensor om het beste uit elke situatie te halen. De ongekende beeld-stabilisatie van Olympus is een genot voor elke fotograaf. Oftewel, dit is dé camera met de ongekende mogelijkheden en een fantastische kwaliteit.

LET OP:

DEZE AANBIEDING IS EXCLUSIEF ALLEEN VERKRIJGBAAR BIJ KLEIN. OP=OP

INHOUD

TECHNIEK 8 Flits 15 Cameragadget

8 16

74 Expertcursus

Zwart-wit fotografie

Cam-Fi remote controller

Imponeer met zwart-wit, wij wijzen de weg.

Werken met Lightroom én Photoshop

Hardnekkige mythes ontzenuwd

92 Leer werken met

aanpassingslagen

106 Minimalisme Door minder in beeld te plaatsen of door abstracties te zoeken, ontstaan soms krachtige beelden.

102 Beheers de exif Fotobestanden bevatten veel extra gegevens die alles vertellen over hoe de foto’s gemaakt zijn. Wij leggen uit hoe je die gegevens leest.

120 Workshop Vervloeien (Liquify)

126 Spoedcursus

114 Vijf gratis

RAW-bewerkers

Berglandschap

128 Gebruikersreview Sony RX100 IV

130 Digiscoping

INSPIRATIE 86

16 In the Picture

Fotograferen door verrekijkers, spotting scopes en telescopen, hoe doe je dat?

Ilya Korzelius

138 Reviews

De beste producten van 2015!

Sony A7S II , Canon EOS M10, Nikon AF-S 200–500MM F5.6E ED VR, Canon Powershot G9X, Tamron SP 15-30MM F2.8 Di VC USD

CHECK PAGINA 149

66 Feedback Fisheye 86 Werken met een stylist Linda Hemmes bespreekt ze een belangrijk onderdeel van een complete modelfotoshoot: de styling.

PRAKTIJK 22

Uitslag fotowedstrijd Portret

Basiscursus Leg sneeuwpret vast Hoe leg je die skiërs op de piste, je schaatsende kind of een edelhert in een ijskoude nacht het beste vast? Wij geven je ijskoude tips voor perfecte winterfoto’s.

We ontmoeten Ilya bij De Hef in Rotterdam om in het blauwe uur de stad te fotograferen.

130

Nieuws uit de Zoom.nl community

126

101

Stuur je mooiste zwart-wit foto in

30 Groothoek met een aps-c-camera

en maak direct kans op een flitsset te waarde van € 339,-.

Met aps-c-camera is het lastiger om groothoekfoto’s te maken. Hoe komt dit?

134 Portfolioreview

49 Quickstart 52 Ruis voorkomen

Professioneel fotografen Toonen en Wientjes beoordelen Zoom.nl lezer Jan Doef.

We geven je een aantal trucs om ruis al bij de opname te vermijden.

58 Hands on Maak een indringend portret.

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

Artistiek Naakt

147

Fotowedstrijd Eten op Reis Stuur in en maak kans op mooie prijzen!

FLITS

TEKST MICHIEL MULDER

Polaroid Snap

Instant digitaal

Fluisterglas DE XF 35MM F2 WR is een budgetvriendelijke 35 mm die perfect aansluit bij de X-T10 systeemcamera. Als tweede 35 mm in de Fuji X-objectievenlijn vormt het een interessant broertje van de 35mm F1,4. In het objectief zijn twee asferische lenselementen gebruikt om de boel compact te houden en dankzij een rond, negenbladig diafragma zou dit standaardobjectief volgens Fuji een fijne bokeh moeten geven. Een snelle en stille AF maakt het glaswerkje ideaal voor candid fotografie en snapshots. Uiteraard kun je er ook portretwerk mee doen, omgerekend naar fullframe is de beeldhoek 53 mm. Opvallend aan de nieuwe 35 mm is dat dit objectief weathersealed is, terwijl zijn duurdere en lichtsterkere broer dat niet is. Blijkbaar voert Fujifilm constant nieuwe inzichten door in z’n objectievenpalet. Minpuntje is de bijzonder kleine filtermaat van slechts 43 mm. Niet echt een gangbare maat voor beschermings- en effectfilters. Fujifilm zou er goed aan doen haar filtermaten voor het X-systeem wat te standaardiseren, want dat is nu een allegaartje dat loopt van 77 mm voor de XF 16-55mm F2,8 tot 43 mm voor de nieuwe XF 35mm F2. Fujifilm komt ook met een 1.4x teleconverter bedoeld voor de 50-140mm F2,8 en toekomstige telelenzen. De Fujinon XF 1.4x TC WR teleconverter is stof- en vochtdicht en is opgebouwd volgens dezelfde normen als de professionele Fujinons. De Fujinon 35mm F2 kost € 399,- en de teleconverter € 449,-. WWW.FUJIFILM.EU

↘

↘ FUJINON XF 35MM F2 WR & 1.4X TELECONVERTER

MET DE SNAP PRESENTEERT POLAROID een digitale direct-klaar-camera. Dat klinkt vreemd, maar is het niet. Dankzij de 10 megapixel sensor levert deze compacte camera namelijk niet alleen leuke ‘polaroids’, maar ook digitale plaatjes die je via internet met de wereld kunt delen. De Polaroid Snap oogt heel erg simpel en is dat ook. Lens, ontspanknop, flitsertje ... Het is namelijk de bedoeling dat je dit compacte cameraatje altijd en overal gebruikt voor het vastleggen van je bezigheden. Snapshots maken is namelijk de lotsbestemming van dit kleine lifestyleproduct. De Polaroid Snap heeft een ingebouwde printer die gebruik maakt van ZINK (Zero Ink) techniek met cyaan, geel en magenta kleurstofkristallen. De camera produceert met behulp van warmte een hoge kwaliteit, duurzame en vlekvrije foto met een vuilafstotende coating. De 2x3-inch printjes zijn in iets minder dan een minuut klaar. Het ZINK-papier heeft een zelfklevende achterkant zodat je de foto overal op kunt plakken. Behalve de ingebouwde 2x3-inch kleurenprinter heeft de camera een Micro SD-kaartslot voor een geheugenkaart tot maximaal 32 GB. De beelden van de camera worden direct weggeschreven naar die geheugenkaart zodat je de plaatjes later kunt delen op social media. Met de Polaroid Snap kun je lekker door fotograferen, want de buffer slaat de beelden op als er een plaatje verwerkt wordt. Je hoeft dus niet iedere keer een minuut te wachten nadat je een foto gemaakt hebt. Bij de instellingen heb je de keus uit kleur, zwart-wit of vintage. Het is ook mogelijk om dé perfecte direct-klaar selfie te maken met de ingebouwde zelfontspanner. De Polaroid Snap kost € 150,- en is direct leverbaar. WWW.POLAROID.COM WWW.TRANSCONTINENTA.NL

↘ ACTIVEON CX ACTION CAM

Kleur in actie

ACTIVEON IS EEN NIEUWE SPELER op de Nederlandse markt voor action camera’s, met (zeer) strak geprijsde, serieuze actiecamera’s met aantrekkelijke specificaties. De Activeon CX heeft weinig megapixels, maar een objectief van glas en hij kan 4x digitaal inzoomen. Met verschillende kleuren frontcovers maak je er helemaal jouw camera van. Er zijn maar liefst zes verschillende losse frontjes leverbaar in de kleuren wit, rood, oranje, groen paars en blauw. De nieuwe Activeon CX filmt in full hd (1080p, 30 fps) en heeft een 4 megapixel cmossensor. Een beetje interpolatie zorgt voor 5-megapixelfoto’s. Het F 2,4-objectief is opgebouwd uit zes glazen lenselementen en heeft een 170°-beeldhoek. Op het 2-inch beeldscherm zie je wat je doet en met de gratis iOS en Android app kun je via wifi de camera op afstand bedienen. Activeon heeft een timelapsefunctie, burstmode en diverse filters ingebouwd. Iso, belichtingscompensatie, witbalans en belichting zijn handmatig in te stellen. De accu is verwisselbaar en levert twee uur opnametijd. Deze eenvoudige action cam wordt geleverd inclusief een waterproof behuizing die tot 60 meter diepte te gebruiken is. Verder worden een mount, een connector, een accu en een usb-kabel meegeleverd. De Activeon CX kost slechts € 120,-. WWW.ACTIVEONSHOP.NL

LYTRO IMMERGE VR

Virtueel bereikbaar

Onder de naam Aurora HDR presenteert software ontwikkelaar MacPhun splinternieuwe hdr-software die helemaal stateof-the-art moet worden. Aurora HDR claimt ‘Dé meest geavanceerde HDR-software’ van dit moment te hebben ontwikkeld. Mits je een Mac hebt, want de software is louter bedoeld voor Apple-gebruikers. Macphun is bewust de samenwerking aangegaan met hdr-goeroe Trey Ratcliff om de ultieme hdr-software te ontwikkelen. Nieuwe algoritmes maken het mogelijk een brede variëteit aan hdr-effecten te realiseren, van natuurlijk tot volkomen over de top en met één druk op de knop krijg je een preview om te controleren of het effect is zoals je wilt. Een enorm scala aan features maakt van Aurora HDR een zeer compleet programma. Om maar een paar functies te noemen: tone-mapping technologie, stacking, jpg, png, tiff en raw ondersteuning (in de pro versie), Adobe RGB ondersteuning, real-time beeldprocessing, 38 presets in vijf categorieën, lagen en maskers met verschillende overvloeimodi, een brush voor selectief editten, verloopfilters, color clipping preview, highlight/midtone/shadow aanpassing en nog heel veel meer. Het programma functioneert stand alone, zonder dat je Aperture, Lightroom of Photoshop nodig hebt. Wel zijn plug-ins voor die programma’s opgenomen in het pakket. Aurora HDR is leverbaar als download via de website voor prijzen vanaf € 37,-.

WWW.LYTRO.COM

SNAPSEED 2.1 VOOR ANDROID

Verder met

raw SNAPSEED VOOR ANDROID is vernieuwd. Met Snapseed 2.1 introduceert Google raw-ondersteuning voor gebruikers van deze app voor Android 5.0. Weer een stap voorwaarts in het fotograferen met je smartphone; ook al kun je met steeds meer smartphones in raw fotograferen, het bewerken ging niet altijd even handig. Tot nu toe waren de kwalitatief hoogwaardige apps op één hand te tellen. Uiteraard is er Lightroom voor mobieltjes, maar met Snapseed 2.1 voor Android kun je nu dus ook gemakkelijk raw-beelden van je Android-telefoon verwerken. Het populaire Snapseed maakt het mogelijk om dng-bestanden van smartphones en dng-compatibele camera’s te verwerken, ook als je ze bijvoorbeeld hebt omgezet van andere raw-bestanden naar dng. Raw-beeldbewerkingen op het gebied van highlight/shadow, witbalans, belichting en diverse filters en kleureffecten zijn nu dus ook op je Android 5.0 mobieltje mogelijk. Je kunt Snapseed 2.1 voor Android gratis downloaden van de Google Play app store. PLAY.GOOGLE.COM

↘

In alle toonaarden

↘

Aurora HDR

HET AMERIKAANSE LYTRO, bekend van de lichtveldcamera’s waarmee je achteraf kunt scherpstellen, presenteert iets volstrekt nieuws: de Immerge VR-camera. VR staat hier voor Virtual Reality in plaats van vibratiereductie, en de camera zou een volledige 3D VR ervaring moeten geven. Volgens Lytro is de Immerge de eerste complete virtual reality hardware- en software-oplossing ter wereld. Het systeem bestaat uit een lichtveldcamera, opslag, een processor, editing software en een videospeler. De Lytro Immerge werkt volgens het lichtveldprincipe: alle data in alle richtingen binnen een bepaalde afstand van de camera wordt vastgelegd en verwerkt. Met de Immerge kun je 360- of 180-graden opnamen maken, sferische beelden vastleggen en samengestelde beelden produceren zonder dat je hoeft te stitchen. Hiermee is het mogelijk om virtuele beelden vanaf ieder punt binnen het vastgelegde beeld te realiseren. Dat opent de deuren naar zeer realistische mogelijkheden, zoals een virtueel bezoek aan een natuurpark ... Lytro meldt dat met haar technologie ‘Six Degrees of Freedom’ (6DoF) mogelijk zijn, ofwel je kunt een onderwerp vanuit zes hoeken bekijken. Ook is content optimalisatie voor high-end VR headsets mogelijk. En omdat er met lichtveldtechniek wordt gewerkt, hoef je niet meer vooraf scherp te stellen, je bepaalt je focuspunt gewoon achteraf. Voordat je nu heel hard naar de winkel rent, is het goed om te weten dat de Lytro Immerge een professioneel instrument is en geen consumentending. De prijs is nog niet bekend, maar het apparaat zal vermoedelijk een paar ton gaan kosten en is dus voor de gemiddelde Zoomer onbereikbaar. Maar wellicht komen er in de toekomst afgeleiden die wel betaalbaar zijn, tenslotte is de Lytro-camera ook in productie gegaan voor een redelijk bedrag.

WWW.AURORAHDR.COM

ZOOM.NL JANUARI DECEMBER / FEBRUARI 2015 2016

Jouw passie is ook de onze

je cameraâ&#x20AC;&#x2122;s en accessoires vind je bij bol.com

Ga snel naar bol.com/camera

de winkel van ons allemaal

FLITS

SONY ALPHA 68

AF in 4D

Boeken Praktijkboek reisfotografie → Voor een compleet,

WWW.BIRDPIX.NL

Witte Veluwe - verstilde winter → Fotograaf Jan

Vermeer laat in Witte Veluwe het gebied zien zoals je dat niet eerder in een boek zag. Vermeer trekt in de winter als gids door het diverse landschap dat de Veluwe te bieden heeft. Het Deelerwoud, de Posbank en natuurlijk het Kootwijkerzand passeren de revue. In het 176 pagina’s tellende boek zie je flora en fauna tegen een wonderschoon decor van besneeuwde landschappen, beijzelde bomen en berijpte heidevelden. Hij is van jou voor € 34,95. WWW.NATUURFOTOMAGAZINE.NL

Bewuster en beter werken met Adobe Photoshop Lightroom → Hoewel Lightroom

met zijn vele functies steeds vaker het centrale orgaan in de digitale donkere kamer wordt, is het programma nog steeds complex om er goed mee overweg te kunnen. Auteurs Hans Frederiks en Pieter Dhaeze nemen je mee door Lightroom aan de hand van praktische voorbeelden en duidelijke illustraties. Zo bereik je sneller en sneller mooiere resultaten met je foto’s. Met maar liefst 360 pagina’s haal je hem voor € 32,50 in huis. WWW.VANDUURENMEDIA.NL

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

↘

diepgaand en praktisch geschreven boek over reisfotografie, hoef je niet verder te zoeken. Mede-auteur Marsel van Oosten geeft uitgebreid inzicht in zijn visie en werkwijze aan de hand van tientallen eigen foto’s. Naast wildlife, en avond- en nachtfotografie, vind je in dit praktijkboek alles wat je moet weten over straatfotografie, architectuurfotografie, landschapsfotografie en fotografie in het dagelijks leven. Dit 192 pagina’s tellende boek ligt in de winkel voor € 27,90.

Lensbaby Composer Pro II

Lens op tilt LENSBABY INTRODUCEERT de Lensbaby Composer Pro II met Edge 50 Optic. Zoals de naam al aangeeft, is dit een verbeterde versie van de oorspronkelijke Composer Pro. Die verbeteringen zitten ’m vooral in de behuizing. De Composer Pro II heeft nu de look en feel die vergelijkbaar is met die van de Lensbaby Velvet 56 en heeft een metalen body met een hoogwaardig 50mm F3,2 tilt-objectief, waarmee je het scherptevlak en het perspectief verlegt voor een creatief fotografisch effect. Je kunt de Lensbaby Edge 50 Optic gebruiken om foto’s te maken met een zeer beperkte strook scherpte, begrensd door een vloeiende onscherpte. Met de nieuwe Lensbabycombinatie kun je tilten tot 15 graden en de Composer Pro II is compatibel met het Lensbaby Optic Swap System zodat je ook andere objectieven van Lensbaby kunt gebruiken. De minimale scherpstelafstand is 20 cm, waardoor je ook in het close-upgebied creatieve dingen kunt doen. Scherpstellen en belichting instellen gaat met de hand. Het objectiefje draait en kantelt op een gladde metalen bal in de Composer Pro II. Op die manier kun je heel snel switchen van normale foto naar een vervreemdende compositie met een zeer selectieve scherpte of creatieve tilt-fotografie. De Lensbaby Composer Pro II met Edge 50 Optic is beschikbaar voor Canon EF, Nikon F, Sony Alpha A, Pentax K, Fuji X, Sony Alpha E, micro fourthirds en Samsung NX camera’s en kost € 400,-.

SONY’S NIEUWE ALPHA 68 heeft diverse professionele functies gemeen met grote broer Alpha 77II en beschikt over 24 megapixel, een translucent mirror en een isobereik van 100 tot 25.600. Het AF-systeem is splinternieuw ontworpen. Leverbaar is de Alpha 68 camera voorlopig nog niet, maar blijkbaar wilde Sony haar enthousiasme over haar nieuwste technologie niet onthouden aan de wereld. De Alpha 68 heeft namelijk 4D focus. Dankzij dit - door Sony tot 4D focus gedoopte - systeem zou de nieuwe camera een uiterst snelle en nauwkeurige tracking autofocus tot -2 EV moeten kunnen bieden. Het fasedetectie AF-systeem gebruikt maar liefst 79 autofocuspunten (waarvan 15 crosssensors) en een F2,8 AF-sensorpunt voor slecht licht. De cameracomputer koppelt aan de normale AF-informatie bovendien een voorspellende tracking die snel bewegende onderwerpen zonder moeite zou moeten kunnen volgen. De continue opnamesnelheid van de Alpha 68 is dankzij de doorzichtige spiegel 8 bps en de constante AF-tracking werkt zelfs bij die snelheid, aldus het persbericht. Behalve met 4D AF is de Alpha 68 uitgerust met SteadyShot in de body, waardoor je met alle A-mount objectieven gestabiliseerd kunt fotograferen. De camera heeft een oled Tru-Finder met 100% beelddekking en achterop nog een 2,7-inch kantelbaar beeldscherm, heel prettig als je full hd gaat filmen. De nieuwe Sony Alpha 68 komt in maart 2016 beschikbaar en kost als losse body € 600,(€ 700,- inclusief DT18-55mm objectief). WWW.SONY.NL

↘

WWW.LENSBABY.COM WWW.TRANSCONTINENTA.NL

tot

€250

CANON-TEGOED

€180

OF CASHBACK

DEEL JE MOOISTE WINTERMOMENTEN. Geniet van winters voordeel bij Canon. Ontvang tot € 250,- Canon-tegoed of tot € 180,- cashback op geselecteerde producten.

Meer informatie op canon.nl/winterpromotie Actieperiode: 1 november 2015 t/m 31 januari 2016. Druk- en zetfouten voorbehouden.

FLITS

Leica D-Lux ‘solid gray’ (Typ 109)

Tikkie scherp

↘

PANASONIC POST FOCUS

PANASONIC ONTHULT POST FOUS, een nieuwe functie voor zijn camera’s. Zoals de naam al doet vermoeden, kunnen foto’s daarmee achteraf opnieuw scherpgesteld worden. Tijdens een burstopname worden razendsnel een serie 4K-foto’s genomen op 30 fps. De Depth From Defocus-autofocustechnologie zorgt er daarbij voor dat 49 delen van de foto op verschillende scherptedieptes worden vastgelegd. Nu de foto is gemaakt, kun je op het touchscreen van de camera de punten aantikken waar jij de focus wilt. Vervolgens wordt er een nieuw beeld met het gekozen scherpstelgebied opgeslagen als aparte foto. Om van de functie gebruik te maken, heb je een LUMIX DMC-GX8, DMC-G7 of DMC-FZ300 nodig. Panasonic brengt de techniek daar als eerste voor uit door middel van een firmware-update die je kunt downloaden vanaf de global support website: WWW.PANASONIC.COM/GLOBAL/SUPPORT.HTML

MET DE D-LUX ‘SOLID GRAY’ presenteert Leica een nieuw stylingconcept binnen de D-lux cameralijn. Technisch is deze lifestylecamera identiek aan zijn gewone broer, maar de speciale uitvoering geeft net even wat meer cachet. In de M-serie is het vrij normaal voor Leica om speciale uitvoeringen te presenteren. Verzamelaars zijn dol op de limited editions van de analoge M6 en momenteel is er de ‘Leica 60’-editie van de M. De Leica M-P ‘Correspondent’ uitvoering is ondertussen uitverkocht en de M ‘A la carte’ doet het eveneens prima op de markt, net als speciale edities van de X-modellen. Dat smaakt naar meer, moet Leica gedacht hebben, anders is een speciale uitvoering van de D-lux niet te verklaren. ‘In dit nieuwe styling concept zijn het objectief en de bedieningselementen van de camera nu uitgevoerd in zilverkleur. In combinatie met de grijs-geëmailleerde camerabody geeft dit de Leica D-Lux ‘solid gray’ een verfijnde en onmiddellijk herkenbare look, die de camera verandert in een elegante metgezel [...]’, aldus het persbericht. Kortom: het oog wil ook wat. De technische specificaties van deze speciale uitvoering zijn overigens identiek aan die van het standaard model. Het Leica DC Vario-Summilux 24-75mm, F1,7-2,8 ASPH. zoomobjectief, de grote four thirdssensor en de maximale iso-gevoeligheid van 25.600 zorgen dus voor dezelfde beeldkwaliteit als bij de zwarte D-lux. De camera gaat € 1090,- kosten, inclusief de genoemde accessoires en een licentie voor Lightroom 6. Dat is niet duurder dan de gewone D-Lux, maar de ‘solid gray’ wordt wel geleverd inclusief extra accessoires: een Leica CF D miniflitser en een speciale draagriem van echt leer. WWW.LEICA.DE WW.TRANSCONTINENTA.NL

↘

LIGHT L16

Allemaal

oogjes

↘

Opvallend grijs

DE AMERIKAANSE STARTUP LIGHT kwam met een bijzondere camera: de Light L16. Wat deze digitale compact uniek maakt, is het feit dat er maar liefst zestien individuele camera’s ingebouwd zijn. Tien daarvan maken tegelijkertijd opnamen met verschillende brandpunten. Dat levert een beeld van 52 megapixel. De L16 maakt gebruik van “folded optics design”, ofwel de zestien objectieflenzen zijn ingebouwd met spiegelconstructies voor de sensor zodat het totale apparaat heel plat blijft. In het verleden pasten onder meer Nikon, Sony en Olympus dergelijke constructies toe om heel compacte camera’s te kunnen bouwen met een fors zoombereik. Light heeft dat concept met de L16 dus een tikje verder doorontwikkeld. Achterop vind je een 5-inch touchscreen voor de bediening en verder is de L16 uitgerust met 4K video, gps, acceleratiemeter, wifi, hdr-functie en led-flitser. De body is bovendien spat- en stofdicht. Omdat er met meerdere brandpunten tegelijkertijd gefotografeerd wordt, is het mogelijk om achteraf met de “depth-mapping technology” het focuspunt en de scherptediepte aan te passen. Dat klinkt een beetje als Lytro, maar dan met conventionele sensortechniek . De L16 heeft 5x een 35mm F2,4, 6x een 150mm F2,4 en 5x een 70m F2,4 aan boord. De firma claimt spiegelreflex-kwaliteit. Op de website vind je opnamen die met de Light L16 gemaakt zijn plus de mogelijkheid om een camera te bestellen (€ 1999,-). Geleverd wordt hij namelijk pas in september 2016, het project verkeert nog in de prototypefase. HTTPS://LIGHT.CO

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

Masters of full-frame Het allerbeste van full-frame in een behuizing waarvan het gewicht de helft is van traditionele spiegelreflexcamera’s. Ontworpen voor de behoeften van serieuze liefhebbers, professionele foto- en videografen. Maak kennis met de

Superieur detail voor professionals

-serie van Sony

Full-frame perfectie voor iedereen

Ultragevoelig voor professionals

Ontdek meer op: www.sony.nl/a7-series ‘Sony’, ‘a‘ en hun logo’s zijn geregistreerde handelsmerken of handelsmerken van Sony Corporation. Alle andere logo’s en handelsmerken behoren toe aan hun respectieve eigenaars.

GADGET

Cam-Fi remote controller

Smartphone

als second screen Steeds vaker beschikken camera’s over wifi inclusief app voor smartphone en tablet om je camera op afstand te bedienen en direct je foto’s te delen. Maar wat als je camera geen wifi heeft? TEKST HANS KLUPPEL

SIMPELE, MAAR DOELTREFFENDE GADGET

← De app bevat alle basisfuncties en een simpele timer.

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

↘

Daar komt Cam-Fi om de hoek kijken, als je tenminste over een relatief recente Canon of Nikon spiegelreflexcamera beschikt. Dit slimme apparaatje maakt het mogelijk om je tablet of smartphone te gebruiken als liveview-scherm in plaats van het lcd-scherm achter op je camera. Zo hoef je je in een studio niet altijd achter je camera te verschuilen. Handig ook in de natuurfotografie waar je de dieren niet verjaagt omdat jij een stuk verderop zit. De meegeleverde handleiding heeft weinig om het lijf. Deze is beknopt, zowel in het Chinees als Engels. Maar gelukkig zijn er weinig woorden nodig, de Cam-Fi spreekt zo goed als voor zich. Je dient eerst de app te installeren op een smartphone, tablet of computer. Deze is beschikbaar voor Mac

Info prijs vanaf € 139,website www.cam-fi.com www.digitrading.nl

OSX, iPhone en iPad, Android, Android TV en Windows. Als je de Cam-Fi ondertussen via de computer of telefoonlader opgeladen hebt, monteer je hem in de flitsschoen van je camera. Sluit deze dan met een usb-snoer aan op je camera en zet het zwarte doosje aan. Nog even de gewenste programmastand (P, A(Av), S(Tv) of M) instellen en er is een nieuwe wifi-verbinding ontstaan. Deze verbinding kies je op het apparaat dat je wilt gebruiken. Wanneer je nu de app start, kun je direct verbinden met je camera. Het is ook mogelijk om te verbinden via een netwerkkabel voor een nog snellere en stabielere verbinding. Het bereik van de wifi is ongeveer 50 meter, maar het beeld was bij onze test niet altijd vloeiend.

Eenvoudig De app is eenvoudig en je snapt ‘m meteen. Alle gemaakte foto’s kun je direct op je scherm bekijken, downloaden en delen. Geen uitgebreide mogelijkheden, maar de nodige basisfunctionaliteiten: raw/ jpg, witbalans, scherpstellen, grid, lichtmeetmethode en natuurlijk iso, diafragma en sluitertijd. Ook zit er een timerfunctie ingebouwd waarmee je een serie foto’s maakt die je bijvoorbeeld later tot een timelapse samenvoegt. Je stelt intervaltijd en aantal foto’s in en starten maar. Een simpele, maar doeltreffende gadget met een zeer praktische app. Het enige nadeel van de Cam-Fi is dat je continu live view gebruikt en de camera-accu dus snel leegloopt. Check voor aankoop wel even of jouw camera ook in de lijst van ondersteunde camera’s voorkomt: Canon: 1Dx, 5D II/III, 5Ds, 6D, 7D (II), 50D, 60D, 70D, 100D, 500D, 550D, 600D, 650D, 700D, 1100D, 1200D. Nikon: D3(s), D4, D90, D300, D300s, D600, D610, D700, D800, D810, D3200, D5000, D5100, D5200, D5500, D7000, D7100.

IN THE PICTURE

Ilya Korzelius

â&#x20AC;&#x2DC;Ik zoek rust Ilya Korzelius legt Rotterdam het liefst vast tijdens het blauwe uur. We ontmoeten Ilya bij De Hef, een buiten gebruik gestelde monumentale spoorbrug. Van daaruit maken we een rondje langs enkele van zijn favoriete fotoplekken. TEKST KEES KRICK

Zonsondergang bij de Rijnhaven. Geheel onverwachts kleurde de lucht mooi rood en de LEE-filters geven nog een extra push aan de al aanwezige mooie kleuren. Filters: LEE 0,9 ND Soft grad en LEE 0,9 ND 3-stops. ISO 100 ∙ F 11 ∙ 15 SEC ∙ 21 MM

en sfeer’ ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

IN THE PICTURE

Even voorstellen â&#x2020;&#x2019; Ilya Korzelius (48) is

inkoper van beroep, is getrouwd en heeft twee zoons. Hij fotografeert sinds 2009 met zijn Canon 450D en dit jaar is daar een 70D bijgekomen. Het fotograferen heeft hij zichzelf aangeleerd door veel te lezen en dit in de praktijk toe te passen. Vooral (stads)landschappen en architectuur met spectaculaire luchten en lange sluitertijden trekken hem aan. 1

ILYA-EOS450D.ZOOM.NL

↘

Je hebt een voorkeur voor het blauwe uur?

‘Wat ik zo mooi vind aan deze periode, is dat er nog voldoende daglicht is. Dan zie je de omgeving en de gebouwen nog heel goed. In het begin van het blauwe uur is het nog erg licht, maar na een tijdje springt overal de verlichting aan. Je hebt dan de gebouwen, de verlichting en een mooie lucht samen in één foto. En als je geluk hebt, kun je rond zonsondergang prachtige gekleurde luchten vastleggen.’ Het is alleen de vraag of dat vanavond ook lukt. Terwijl we langs de Binnenhaven lopen kijkt Ilya peinzend omhoog en vraagt zich hardop af of we wel de goede avond hebben uitgekozen. Er is wel erg veel bewolking. Geen losse wolken, maar een dikke laag sluierbewolking en dat uitgerekend in het westen.

En nu? ‘Op een avond als deze blijf ik normaalgesproken thuis. Omdat ik in Rotterdam bijna alles wel gefotografeerd heb, trek ik er alleen nog op uit bij speciale lichtomstandigheden. Omdat het blauwe uur zo kort duurt, is het belangrijk om op tijd te zijn. Daarom heb ik vandaag ruim voor zonsondergang met jullie afgesproken. We hebben nog voldoende tijd om een goede locatie te vinden.’

Wat zijn voor jou ideale omstandigheden? ‘Een sterk gekleurde zonsopkomst of zonsondergang met veel beweging in de lucht. Met mijn 10-stops filter krijg je dan spectaculaire resultaten. Ik fotografeer het liefst langs het water. Als het waait, ontstaan er golven en door de lange belichting trekt het water helemaal glad en strak. De gebouwen springen er dan extra goed uit. Ik zoek naar rust en sfeer. Wolken vervagen als ze voldoende snelheid hebben. Dat geeft een heel mooi effect. Het komt alleen zelden voor dat de omstandigheden echt ideaal zijn. Ik ben heel streng als het op mijn werk aankomt. Ik denk dat ik in een jaar tijd hooguit tien topplaten schiet.’ We lopen door naar de Rijnhaven, waar je uitzicht hebt op de Kop van Zuid. Zodra we achter een gebouw vandaan komen, is er ineens een zweem van kleur aan de horizon te zien. Snelheid is geboden, dus rennen we het laatste stuk naar de kade. Ilya zet zijn statief neer, plaatst de camera erop en sluit de afstandsbediening aan. ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

Bijzondere standpunten vinden, IS NU DE UITDAGING

Welke instellingen gebruik je? ‘De witbalans staat nooit op automatisch. Overdag zet ik hem op daglicht. Zodra het donker wordt en de verlichting aanspringt, schakel ik op een bepaald moment over naar kunstlicht. Ik fotografeer in raw, dus ik kan de kleuren in de nabewerking nog verbeteren. Dankzij de filters is de sluitertijd nu drie seconden en ik werk in de diafragma-voorkeuze. Zodra ik over de dertig seconden ga, schakel ik over naar de bulb-stand, omdat camera’s niet langer kunnen belichten. Het diafragma staat op F 11. Kleiner doe ik liever niet, omdat het beeld dan onscherper wordt. Scherpstellen doet

10-STOPS GRIJSFILTER Dit filter is zo donker dat je niets meer ziet. Bepaal daarom eerst je compositie en stel scherp. Schroef daarna pas je filter erop en zet de scherpstelling op handmatig. Vergeet niet de instelling weer terug te zetten op autofocus zodra je klaar bent.

Hoe ga je nu te werk? ‘Het is erg licht, omdat het blauwe uur nog maar net begint. Daarom zet ik een 3-stops grijsfilter voor de lens om de hoeveelheid licht te verminderen. Anders kan ik de sluitertijd niet lang genoeg maken. Ik gebruik het filtersysteem van Lee. Je zet eerst een houder op het objectief en daar schuif je een of meer filters in. De filters van Lee geven een aangenaam warme kleur waar ik erg blij mee ben. Ze zijn wel erg duur. Omdat de lucht veel feller is dan de voorgrond, schuif ik er een 3-stops gradueel filter voor, om de lucht extra donker te maken. Dit filter heeft een zacht verloop, zodat je de overgang niet ziet op de foto. Omdat er vrijwel geen wind staat, krijg ik vandaag geen bewogen wolken op de foto, maar er is wel een heel mooie reflectie op het water te zien.’

Tips van Ilya Korzelius

COMPOSITIE Let tijdens het fotograferen goed op de compositie. Vaak ben je zo onder de indruk van een mooie zonsondergang, dat je vergeet compositieregels als de gulden snede en de regel van derden toe te passen.

DIAFRAGMA

1 De zon is net onder en de kleuren in de lucht veranderen van rood naar blauw. Ook hier bewijzen de LEE-filters hun waarde, omdat het contrast tussen de lucht achter de gebouwen en de voorgrond nog redelijk groot is. ISO 100 ∙ F 11 ∙ 30 SEC ∙ 17 MM

2 De mooie architectuur van de Van Nelle fabriek stond al een tijdje op mijn verlanglijst. Het was windstil, maar dankzij mijn LEE 0,9 ND grijsverloopfilter en LEE 0,9 ND 3-stops filter trok het water helemaal strak en heb ik het sterke contrast met de zonsondergang in de lucht en de voorgrond kunnen overbruggen. ISO 100 ∙ F 11 ∙ 195 SEC ∙ 17 MM

Om lange sluitertijden te krijgen, wordt vaak een heel klein diafragma gekozen. Helaas wordt de foto dan wat onscherper. De optimale scherpte van een objectief zit ergens in het midden van de beschikbare diafragma’s. Die kun je dus beter kiezen en de sluitertijd vervolgens verlengen met grijsfilters.

VOORBEREIDING Zorg dat je accu’s opgeladen zijn. Een reserveaccu is een must, want door de lange belichtingen loopt een accu snel leeg. In de wintermaanden gaat dit nog sneller. Bewaar accu’s op een warme plaats, bijvoorbeeld in een binnenzak. Controleer hoe laat de zon ondergaat en of er misschien een weersverandering aankomt. Vlak voor een weersomslag zit er vaak extra vocht in de lucht, wat een prachtige rode zonsondergang of zonsopkomst kan opleveren.

3 Ik wilde ook een keer een cruiseschip in het blauwe uur vastleggen. Dit is een opname van de MSC Splendida aan de cruiseterminal. Met een Hoya 3-stops grijsfilter heb ik de sluitertijd iets langer gemaakt om de rivier goed strak te trekken. ISO 100 ∙ F 11 ∙ 42 SEC ∙ 25 MM

IN THE PICTURE

← Ilya werkt altijd met afstandsbediening. Dit voorkomt trillingen die ervoor zorgen dat zijn foto’s onscherp worden bij lange sluitertijden.

DOOR DE FILTERS KOMT ER beweging

in de lucht

de camera automatisch. De afstandsbediening is om trillingen te voorkomen en om als het donkerder wordt langer dan dertig seconden te belichten in de bulb-stand.’ De lucht lijkt inmiddels in brand te staan. Niet alleen Ilya is druk bezig om mooie foto’s te maken. Ineens staan overal om ons heen mensen met smartphones. Vooral de selfie met ondergaande zon is populair. Zodra de kleuren langzaam uitdoven en we weer alleen zijn, trekken we langs de Rijnhaven naar Katendrecht.

Je camera is aardig op leeftijd. ‘Klopt, ik fotografeer nog met een Canon 450D en die doet het prima. Ik heb ook een Canon 70D met een telelens, die gebruik ik voor portretten en alles wat zich op een afstand bevindt. De 450D met mijn Sigma 17-70 gaat altijd mee op avondfotografie. Ik heb de foto’s van beide camera’s weleens vergeleken en ik zie bijna geen verschil. Ik werk ’s avonds op iso 100 en dan is er amper ruis te zien. Mijn foto’s

1 Wilhelminaplein met het Luxor Theater. Een druk plein met veel verkeer, waardoor je leuke foto’s kunt maken met lichtsporen. Een sluitertijd van rond de 10 seconden is lang genoeg om ze vast te leggen. Een passerende tram laat het gele spoor achter. ISO 100 ∙ F 11 ∙ 9 SEC ∙ 28 MM

2 In de krant las ik dat het grootste cruiseschip ter wereld Rotterdam aandeed. Ik heb een panorama gemaakt bij zonsopkomst, met gebruik van mijn 10-stops B&W ND 110 filter. Hierdoor heb ik een mooie beweging in de wolkenlucht kunnen vastleggen en is het water goed strakgetrokken. EXIF ONBEKEND

worden op zeer groot formaat afgedrukt, dat gaat prima. Een supergroothoeklens staat nog wel op mijn verlanglijstje. Nu moet ik de camera vaak schuin omhoog richten, omdat het er anders niet oppast. Naderhand zet ik in Lightroom de lijnen weer recht.’

Worden je foto’s vaak gepubliceerd? ‘Ik verkoop foto’s via de websites Werk aan de Muur en de Nationale Beeldbank. Dat loopt heel aardig. Ook post ik regelmatig op Twitter en Instagram. Foto’s van Rotterdam plaats ik in Facebookgroepen over Rotterdam. Ook de bij Rotterdammers bekende glossy Gers! plaatst veel van mijn foto’s op Facebook en ik kom in hun 2016-kalender te staan. Verder hangt een foto op groot formaat bij drie liften in het gloednieuwe gebouw De Rotterdam op de Kop van Zuid. Voor mijn werkgever maak ik tegenwoordig portretfoto’s van het personeel. Dat is een heel andere vorm van fotografie, waar weer heel andere dingen bij komen kijken.’

Zijn er voor jou nog uitdagingen?

‘De techniek niet meer. Ik heb dit al zo vaak gedaan dat ik het bij wijze van spreken op de automatische piloot kan. Dat wil niet zeggen dat er nooit lastige situaties zijn. Op deze kruising staan bijvoorbeeld felle lantaarnpalen. Die veroorzaken veel nare lensflare. Een beschermingsfilter verergert dat, dus dat moet er sowieso vanaf. Het is vooral een kwestie van zorgvuldig de compositie bepalen en de lantaarns uit beeld houden. Verder is de verlichting van het Luxor Theater veel te fel. De gevel raakt overbelicht, dat moet ik corrigeren Inmiddels trekt de bewolking weg, maar in Lightroom. In het blauwe uur heb je daar het is ook bijna helemaal donker. Ilya is vrijwel geen last van. Deze brug deint, dus overgeschakeld naar de bulb-stand. De belichtingstijd is opgelopen tot zo’n negen- mogen er geen voorbijgangers zijn. Zelf tig seconden en de witbalans staat op moet je ook goed stilstaan tijdens zo’n kunstlicht. Filters heeft hij niet meer nodig, lange belichting. Bijzondere standpunten die zijn weer opgeborgen in de fototas. vinden, is voor mij nu vooral de uitdaging.’

Fotografeer je nooit in het donker?

Waar of wat wil je nog fotograferen?

‘Zodra het blauwe uur voorbij is, stop ik ermee. Dat ik vanavond langer doorga is een grote uitzondering. Foto’s gemaakt in

‘Ik wil graag vanaf grote hoogte fotograferen. Dat heeft te maken met de bijzondere standpunten die ik zoek. Ik wil heel graag vanuit een paar hoge gebouwen hier in Rotterdam fotograferen. Verder wil ik graag naar IJsland en Engeland. Daar is prachtige natuur te vinden. Lastig is dat ik thuis als enige fotografeer. Op vakantie staan mijn vrouw en twee kinderen er dus maar een beetje bij. Bovendien kom je op mooie locaties vaak op ongunstige tijden of met slecht weer. In Canada heb ik een keer met het complete gezin twee keer op een dag dertig kilometer op en neer gereden om meren in Banff te fotograferen. In Calgary ben ik tijdens het blauwe uur in mijn eentje naar de Peace Bridge gelopen. Daar aangekomen vroeg ik mij af of het wel zo verstandig was om zo laat op de avond in mijn eentje naar een afgelegen plek te gaan. Soms wil ik te veel doen tijdens de vakantie, maar dan word ik gelukkig door mijn gezin teruggeroepen.’

3 De Peace Bridge in Calgary (Canada) lag op loopafstand van mijn hotel, zodat ik er makkelijk naartoe kon gaan tijdens het blauwe uur. ISO 100 ∙ F 11 ∙ 65 SEC ∙ 17 MM

het donker vind ik minder mooi. De lucht is helemaal zwart, je ziet de omgeving en de gevels van gebouwen niet meer en het contrast met de felle verlichting is erg groot. Ik vind het blauwe uur juist zo mooi, omdat je alles dan nog goed ziet. Nadeel is wel dat kort duurt. Voor zonsopkomst is er gelukkig ook nog eentje, dus ook ’s morgens ben ik vaak op pad. In het voorjaar en najaar hoef je gelukkig niet extreem vroeg op. In de winter wordt het te laat licht en kan ik het helaas niet combineren met mijn werk.’

In de tas van Ilya

→ Canon EOS 450D → Sigma 17-70 mm → Hoya uv-filter → Hoya ND8 grijsfilter → Hoya circular polarisatiefilter → B&W ND 110 10-stops filter → LEE 0,9 ND soft grad grijsverloopfilter → LEE 0,6 ND hard grad grijsverloopfilter → LEE 0,9 ND grijsfilter → Hähnel BBCH afstandsbediening → reserveaccu → extra geheugenkaarten → Manfrotto MK294A3D3RC2 met QR 3-weg statiefkop (niet in de tas ;-)

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

Vraag je modellen om op een vooraf afgesproken plek voorbij te skiën, zodat je je compositie bij voorbaat kunt maken en weet waar je moet scherpstellen. DENNIS VAN DE WATER (DENNISVDWATER) ISO 100 ∙ F 6,3 ∙ 1/1000 SEC ∙ 15 MM

BASISCURSUS

Sneeuw en ijspret voor de lens

Coole actie Kou, sneeuw, fel of juist gedempt zonlicht en een verstilde natuur maken fotogenieke plaatjes. Maar hoe leg je die skiërs op de piste, je schaatsende kind of een edelhert in een ijskoude nacht het beste vast? Wij geven je ijskoude tips voor perfecte winterfoto’s. TEKST ROLF HENDRIKS

↘

Bij winter denken we aan sneeuw en ijs. Toch zijn dagen met een sneeuwdek (de dagen dat de grond wit blijft, de droom van de winterfotograaf) zeldzaam. Sneeuwlandschappen in combinatie met dichtgevroren sloten, plassen en kanalen zijn zelfs een regelrechte fotografische jackpot! Voor sneeuwzekerheid in je foto’s moet je dus naar het buitenland.

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

Sneeuwfoto’s in Nederland zijn een kwestie van geluk, een goede voorbereiding en een snelle reactie als het zover is. Waar moet je zoal op letten?

Blauwe en grijze sneeuw Camera’s houden niet van sneeuw. Van al die ongewone witheid raken ze van in de war. De automatische belichtings-

programma’s in camera’s zijn ingesteld op ‘gemiddeld grijs’ (een gemiddelde van alle lichte en donkere elementen in je foto). Bij sneeuwfoto’s gaat dit uiteraard niet op. De camera gaat uit van gemiddeld grijs en denkt - door al dat wit - dat er heel veel licht is. Daardoor wordt de belichting onterecht verkort. Gevolg: een te donkere foto met grauwe sneeuw. Gelukkig is dit euvel

BASISCURSUS

HET SNEEUWDEK FUNGEERT ALS EEN GROTE DIFFUSER

eenvoudig te verhelpen. Kijk even in de handleiding of je camera een sneeuw-setting heeft. Ja? Schakel die dan in voor goed belichte sneeuwfoto’s. Nee? Gebruik dan de belichtingscompensatie. Met een knop of draaiwieltje op je camera kun je vaak de belichtingstijd verlengen of verkorten. Bij verlengen valt er langer licht op je camerasensor waardoor je een lichtere foto krijgt en dus witte sneeuw. Deze extra belichtingstijd wordt weergegeven in stops licht. Afhankelijk van je camera kun je de belichtingstijd verlengen (of verkorten) in stapjes van 1/3 stop. Plus betekent meer licht, min is minder licht. Het maximale bereik is vaak +3 tot -3 stops. Experimenteer even om te bekijken hoeveel extra belichtingstijd een optimale sneeuwfoto oplevert. Als vuistregel geldt bij zonnig weer +2 stops, bij bewolkt weer +1 stop.

LEZERSTIP

Tegenlicht

Blauwe sneeuw is een ander issue, dat zich voordoet als je sneeuwlandschap in de schaduw ligt. Het interessante is dat blauwe sneeuw eigenlijk helemaal geen camerafout is. Het licht in schaduwen is namelijk daadwerkelijk blauw, maar onze hersenen maken er wit van. Om je foto’s ook echt wit te krijgen verander je de witbalans op je camera. Deze witbalans past de kleurtemperatuur van het aanwezige licht aan en compenseert dit vervolgens naar wat onze hersenen denken te zien. Fotografeer je sneeuw in de schaduw? Kies dan voor het icoontje met het huisjemet-schaduw of het wolkje. Schijnt de zon volop? Kies dan het icoontje met het zonnetje. In combinatie met de belichtingscompensatie zou dit de blauwzweem voldoende moeten corrigeren en witte sneeuw opleveren. Schiet je in raw? Dan kan je de witbalans thuis op de computer achteraf aanpassen. Wel zo handig!

De zon staat in de winter het grootste deel van de dag vrij laag waardoor je deze gemakkelijk in je foto zet. Bovendien ontstaat een warme, zachte gloed die mooi in contrast staat met een winters tafereel. ANN COOLS ANNCOOLS.ZOOM.NL

Het mooiste licht

Als je de belichting en de witbalans onder controle hebt, kun je aan de slag. Maar wat is nou het mooiste licht om te fotograferen? Dat hangt een beetje af van je persoonlijke voorkeur. De lange schaduwen van het vroege ochtend- en late avondlicht geven reliëf, diepte en kleur aan je compositie die midden op de dag onzichtbaar zijn door het schelle zonlicht. Vroeg op de dag reflecteren kleine ijskristalletjes het lage zonlicht en hullen ze de omgeving in een warme oranje of rode gloed. Door te

BASISCURSUS

spelen met de invalshoek van het licht kun je kleuraccenten en vormen in de sneeuw veel beter vastleggen. Ideaal dus om sprookjesachtige sfeerbeelden te maken en gelaagde landschapsfoto’s. Midden op de dag worden de contrasten tussen (donkere) gebouwen, bomen en bergen en de sneeuw groter. Doordat de zon loodrecht op de sneeuw schijnt, verliezen de sneeuwvlakken bovendien structuur en detail. Hoewel schaduwen bij deze zonnestand kleiner en korter worden, worden ze ook erg hard en dat ziet er lelijk uit. Landschapsfotografie kun je dus vergeten. Je zult nu vooral portretten moeten schieten. En dat komt goed uit, want skiën, sleetje rijden, schaatsen of sneeuwballen gooien doe je niet in het donker, maar midden op de dag. Vroeg en laat op de dag fungeert het sneeuwdek als een grote diffuser die je modellen – afhankelijk van de hoek op de zon - fraai uitlicht. Flitsen is dan dus overbodig. Flits wel op het midden van de dag bij tegenlichtopnames of wanneer de loodrechte zonnestand lelijke harde schaduwen onder het petje of de helm, oogkassen, neus en kin van je modellen tovert. Een invulflits veroorzaakt kleine lichtjes in de ogen van je model, wat het portret een stuk levendiger maakt. Daarnaast komt je onderwerp door een invulflits een beetje los van de achtergrond, waardoor er meer diepte ontstaat. Kruip lekker dicht op je modellen en gebruik je groothoeklens (tussen de 10 en 20 mm) om een gevoel van intimiteit en spanning te creëren. Onderwerpen met felgekleurde kleding werken het best op dit soort foto’s. Ze steken mooi hard af tegen de sneeuw en krijgen zo extra pit en impact. Tegenlicht en strijklicht zijn de grote creatieve geheimen van sneeuwfotografie. Door recht of schuin tegen de zon in te fotograferen wordt je onderwerp een door zonlicht omlijst silhouet in een spectaculaire goudkleurige wolk opstuivende sneeuw. De intensiteit van de lichtkrans varieert met de beeldhoek. Flits je een skiër of sleeër in, dan krijg je juist een zichtbare persoon in een wolk van sneeuw. Experimenteer dus naar hartenlust met beeldhoek, lichtinval en flits. Probeer ook uit wat er gebeurt als je de zon in (of juist buiten) beeld houdt. De resultaten kunnen verrassend zijn.

Locaties Sneeuw blijft op een aantal plekken beter liggen dan op andere. Zo blijven ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

Spotmeting → Zorg dat je camera niet op spotme-

1 Niet alleen spectaculaire actie en indrukwekkende landschappen zijn fotogeniek: ook winterse details kunnen je reportage extra impact geven. ANN COOLS (ANNCOOLS) ISO 125 ∙ F 3,5 ∙ 1/1000 SEC ∙ 35 MM

2 Zorg dat je weet waar je heen moet voor een mooi plaatje als de sneeuw valt. ARTHUR HENDRIKS (ARTHURH) ISO 800 ∙ F 1,4 ∙ 1/125 SEC ∙ 50 MM

ting staat. Dan meet je maar een heel klein deel van het decor en gaat de gemiddeld grijs-regel niet op. Bij zonnig weer kun je de camera op de blauwe lucht richten (je camera ziet deze als gemiddeld grijs) en met die belichting een correct belichte sneeuwfoto maken! Fotografeer in raw-formaat. Dat geeft je achteraf op de computer meer speelruimte om de belichting te optimaliseren.

Histogram → Het histogram op je camera geeft aan of een foto goed is belicht. Bij een foto met veel sneeuw zal het histogram een grote piek uiterst recht in het diagram laten zien. Staat de piek niet precies rechts? Dan is de kans op een te donkere foto groot. Pas je belichting in dat geval iets aan tot de piek wel rechts staat.

bosgebieden en tuinen langer wit. De sneeuw ligt daar beschut tegen de zonnestraling en tussen de begroeiing kan zich vaak een koude luchtlaag handhaven. Ook zandgrond blijft witter vanwege z’n isolerende kwaliteiten en smeltwater zakt er maar langzaam weg. Gras isoleert eveneens goed, maar als er weinig sneeuw ligt, smelt deze juist sneller op gras. De uitstekende grassprieten vangen zonnewarmte op en dat doet de sneeuw smelten. Ten slotte houdt sneeuw van de kou op bevroren sloten, kanalen en plassen. In de stad smelt sneeuw juist sneller weg (zelfs wanneer het vriest). Daar wordt vaak zout gestrooid en het donkere betonnen en stenen stadsoppervlak neemt meer zonnewarmte op. Steden zijn bovendien vaak enkele graden warmer dan het platteland. Sneeuwt het in de stad? Ga er dan zo snel mogelijk op uit voordat de pret

BASISCURSUS

Video Winter Bij dit artikel ontvangen abonnees het nieuwe Zoom.nl Videozine over fotograferen in de winter. Fotograaf Jeroen Jazet laat je zien hoe je winterse taferelen en details vastlegt. Abonnees kijken deze cursus gratis op onze videopagina www.zoom.nl/fotocursus of in onze eigen Zoom.nl Magazine-app die je kunt downloaden voor tablet en smartphone.

voorbij is. Veel wind kan de sneeuw laten opstuiven tot sneeuwduinen (erg mooi in je foto’s). De combinatie van droog weer, weinig wind en een lage zonnestand is het best voor een blijvend sneeuwdek. De minimale verdamping van de sneeuwlaag onttrekt warmte aan de sneeuw en zorgt ervoor dat de sneeuw langer blijft liggen. Goed nieuws voor jou! Belooft het weerbericht sneeuw? Zet dan je fototas de avond ervoor al klaar, zorg dat je accu’s geladen zijn, sta vroeg op en ga bij voorkeur naar een gebied dat je kent en waar je van tevoren al wat mooie stekjes hebt uitgekozen. Bijvoorbeeld een natuurgebied in de buurt, een akker met een mooie rij populieren, een duingebied of een bos. Zoek ook naar opvallende onderwerpen zoals koeien, paarden of schapen die je foto wat extra impact kunnen geven. ’s Ochtends vroeg staan ze vaak te dampen in de kou, iets wat met een tegenlichtopname erg mooi vast te leggen is. Houd bij je locatiekeuze uiteraard rekening met de bereikbaarheid. Zelfs plekken dicht bij huis kunnen bij een pak sneeuw totaal afgesloten raken van de buitenwereld.

Creatieve instellingen → Oefen eens met de creatieve

instellingen op je camera of bewerk de snowboard- of ski actie achteraf op je pc. Voeg extra contrast toe voor hippe effecten, gebruik eens een lange sluitertijd met flits of maak een serie waarbij je een snowboarder meerdere malen laat zien in je foto. The sky is hier letterlijk the limit!

1 Plaats je onderwerp

tijdens een sneeuwballengevecht bij voorkeur tegen een wat donkerder achtergrond zodat de rondstuivende sneeuw extra goed zichtbaar is. NANCY VAN SCHIJNDEL (FOTONVS) ISO 200 ∙ F 1,8 ∙ 1/1250 SEC ∙ 85 MM

2 Voor mooie winterfoto’s hoef je niet naar het buitenland. Ook in ons eigen land kunnen vorst en sneeuw voor mooie plaatjes zorgen. FRANK JACOBS (FRANKJACOBS) ISO 200 ∙ F 9 ∙ 1/200 SEC ∙ 105 MM

Flitsen → Gebruik je flitser eens tijdens

een zware sneeuwbui. Flitsen in de sneeuw bevriest de sneeuwvlokken als het ware tegen de achtergrond. Dit effect wordt nog krachtiger bij een donkere achtergrond, zoals een bos of een bergpartij. Of probeer het omgekeerde. Met een lange de sluitertijd en zonder flits veranderen de sneeuwvlokken in dromerige strepen. Neem je camera ook eens mee naar buiten als het donker is. Sneeuwlandschappen weerkaatsen veel licht, zodat je vaak uit de hand kunt blijven fotograferen. In combinatie met warm maanlicht en straatlantaarnlicht kan een landschap opeens nog fotogenieker zijn.

Actie! Fotografeer je landschapsfoto’s? Dan heb je alle tijd en rust om de optimale positie en belichting te kiezen. Het landschap loopt immers niet weg. Dat is wel anders bij het fotograferen van sneeuwactiviteiten! Skiërs, sleeërs en snowboarders razen over de piste en dat vereist van jou en je camera een (pro)actieve instelling. Gelukkig is actiefotografie in sneeuwlandschappen vaak prima te doen. De witte achtergrond weerkaatst immers veel licht. Die natuurlijke reflector licht enerzijds schaduwen op en maakt anderzijds snelle sluitertijden mogelijk zonder dat je hoge iso-waardes hoeft te selecteren. Met zon kun je vaak prima de voeten met een lage iso-waarde van 100 of 200. Bij bewolkt of nevelig weer is 400 iso vaak ruim voldoende. Ideaal om details en kleuren scherp en helder vast te leggen. Snelle actie kun je op verschillende manieren vastleggen. Zo kun je een model haarscherp ‘bevriezen’ op je foto’s. Kies een snelle sluitertijd (bijvoorbeeld 1/1000 sec of hoger), stel scherp op de plek van de actie en druk af als je model langs zoeft. Stel je camera in op continu transport,

BASISCURSUS

waarbij je meerdere foto’s per seconde kunt maken. Kies voor continue scherpstelling, zodat je onderwerp steeds in focus blijft tijdens de actie. Selecteer vervolgens simpelweg de beste foto. Je kunt ook juist voor een langere sluitertijd kiezen (bijvoorbeeld 1/125 sec of lager) en je camera met het model ‘meetrekken’ tijdens de actie. Met wat oefening zul je zien dat de achtergrond wazig wordt, maar je model scherp wordt weergegeven op de foto’s. Een erg dynamisch gezicht! Je krijgt meer controle over het eindresultaat als je met je model afspreekt waar de actie gaat gebeuren. Kies een beeldhoek met een mooie achtergrond en laat je model juist daar voorbij komen. Dat scheelt een hoop anticiperen en verbetert de eindresultaten! Omdat schaatsers rondjes rijden, weet je waar ze langs zullen komen en kun je alvast de beste fotoplek bepalen. Fotografeer schaatsers bij voorkeur met een middellange telelens (100 tot 300 mm) aan het eind van een bocht. Op die plek heb je het beste zicht op het midden van de bocht waar de rijders schuin hangen. Druk af als een rijder z’n afzetbeen volledig uitstrekt voor een dynamisch beeld. Wil je op het rechte stuk van de ijsbaan fotograferen? Kies dan een zo laag mogelijk standpunt en druk opnieuw af bij een volledige strekking van het afzetbeen. Voor sleeënde kinderen pak je eveneens je telelens en stel je je onderaan de heuvel op. Fotografeer de sleeërs recht van voren of schuin van opzij en focus met name op de uitgelaten gezichtsuitdrukkingen! Datzelfde geldt voor sneeuwballengevechten. De lol van de deelnemers aan zo’n gevecht is het leukst. Ga dus plat in de sneeuw liggen voor spectaculaire groothoekbeelden of neem je telelens voor sprekende actieportretten. Snowboarders en freestyle skiërs zijn een geliefd onderwerp van winterfotografen. Vanuit een laag standpunt achter of naast een springschans kun je immers fantastische actiefoto’s maken. Met veel oefenen zullen je foto’s steeds beter worden. Regisseer je modellen voor de beste actieshots en laat ze deze acties vaak herhalen.

LET IN DE SNEEUW EXTRA OP STORENDE ELEMENTEN

Lijnen en gelaagdheid De fotografische regels voor landschapsfotografie in de sneeuw zijn identiek aan die voor landschapsfotografie zonder sneeuw. Ware het niet dat je veel minder kleuren, vlakken, vormen en patronen zult zien in het besneeuwde landschap en je dus nog beter moet nadenken over je compositie! Zorg bijvoorbeeld altijd voor ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

BASISCURSUS

FLITSEN ALS HET SNEEUWT, BEVRIEST DE SNEEUWVLOKKEN

1 Probeer ook eens de verschillend creatieve programma’s op je camera uit of gebruik een fotobewerkingsprogramma op je pc om actie-montages te maken. IRIS HUIJSKES (HUISMUS91) ISO 400 ∙ F 5,6 ∙ 1/1500 SEC ∙ 70 MM

Details → Fotografeer niet alleen mensen

en landschappen in de sneeuw, maar ook losse details. Isoleer bijvoorbeeld een takje met een grote laag sneeuw erop, dierensporen in de sneeuw of ijskristallen die schitteren in de zon. Deze plaatjes maken je serie winterfoto’s helemaal compleet.

een herkenbare voorgrond (zoals een setje ski’s, takken of een sneeuwpop), een middensectie (de skilift, kleurige huisjes of bomen) en een achtergrond (een bergrug of opvallende wolken) in je foto’s. Zo krijgt je foto diepte en wordt hij minder plat en fantasieloos. Zorg ook dat er mensen of dieren in je foto’s staan. Die levende elementen geven een gevoel van schaalgrootte aan je landschap, maar voegen ook een sprankje leven toe. En dat is vaak nét wat zo’n weids, wit, koud landschap nodig heeft. Bedenk bovendien dat je niet alleen sneeuwlandschappen kunt fotograferen in de bergen of op het platteland. Ook de stad verandert in een Anton Pieckachtige setting. Grijp dus je kans en leg het winterse stadsleven vast! Maak bij winterlandschappen zoveel mogelijk gebruik van lijnen (zoals de skilift, rijen bomen of een wandelpad) en laat deze diagonaal door je foto lopen. Dat heeft een dynamisch effect en leidt het oog van de kijker door de foto. Fotografeer landschappen bij voorkeur vroeg of laat op de dag, wanneer er interessante schaduwpartijen ontstaan die diepte creëren. Speel ook met de lichtLEZERSTIP invalshoek. Met licht van opzij worden oneffenheden geacEen leuke actiefoto kun je maken door centueerd, zoals windpatronen snel achter elkaar een serie foto’s te in de sneeuw en de scherpe maken met korte sluitertijd. In Photoshop toppen van dennenbomen. kun je met maskers andere delen van de elke foto laten zien. Positioneer kleuren op de voorgrond of in de middensectie van IRIS HUIJSKES HUISMUS91.ZOOM.NL je foto die mooi contrasteren met de witte achtergrond. Denk aan fel rood, geel of groen. Vermijd juist grijs, zwart of pastelkleuren. Die doen vaak afbreuk aan je foto. Een polarisatiefilter kan de strakblauwe lucht intenser maken, kleuren meer pit geven en besneeuwde takjes nog meer nadruk geven. Gebruik het met mate, teveel reclameachtig opgepepte knalkleuren gaan snel vervelen. Let bij sneeuwfotografie ook extra goed op storende elementen in je foto’s. Uiteraard het bekende rode autootje van de postbode, hoogspanningskabels en 1 elektriciteitshokjes, maar ook sporen van

Actie in lagen

autobanden of je eigen voetstappen! Ze kunnen het effect van een maagdelijk sneeuwdek compleet verstoren: let dus altijd goed op waar je rijdt of loopt voor een landschapshoot.

Extra aandacht voor je uitrusting Camera’s en objectieven kunnen best tegen een beetje sneeuw, kou en vocht. Let wel op een aantal zaken. Bij vorst kan vocht (ook uit je eigen ademhaling) op je camera bevriezen. Stop de camera onder je jas als je even niet fotografeert en het probleem is opgelost. Houd je objectief altijd droog en schoon, want sneeuw- of regenspatten op je lens zorgen voor onscherpe vlekken in je foto’s. Bovendien kan vocht zich langzamerhand een weg in het interieur van je camera of objectief banen. Richt je camera dus niet omhoog tijdens een sneeuwbui en wissel zo weinig mogelijk van lens onder natte omstandigheden. Sneeuwt het? Fotografeer dan altijd horizontaal met je camera in een plastic zak gewikkeld. Stop een zeem of een antistatische doek in je binnenzak of cameratas om je camera tijdens de actie af en toe droog te vegen. Droog je natte camera binnenshuis na afloop goed af met een handdoek en laat ‘m binnenshuis rustig uitwasemen (niet te dicht bij een kachel of de centrale verwarming). Besteed extra aandacht aan naden, kieren en contactpunten. Poets het glas van een vettig of nat geworden lens nooit met je T-shirt schoon, maar veeg grof vuil eerst weg met een zachte verfkwast en poets daarna het glas voorzichtig schoon met een brillendoekje. De batterijen van je camera of flitser kunnen slecht tegen lage temperaturen en kunnen er zelfs plotseling mee ophouden. Eeuwig zonde! Neem dus altijd extra batterijen mee en bewaar deze op een warme plaats (bijvoorbeeld je broekzak). Stopt de batterij in je camera ermee? Verruil de koude batterij dan voor een warme en warm de koude accu vervolgens weer op in je zak. Hij zal op miraculeuze wijze zijn spanning hervinden, waardoor je de truc nog een paar keer kunt herhalen. Sneeuw is zo bijzonder in ons land dat we er vaak weer even aan moeten wennen. Bereid je dus vooraf goed voor op je sneeuwfotoreportage. Zorg er niet alleen voor dat je camera is orde is, maar ook dat jij klaar bent voor een lange periode in koude en soms natte omstandigheden. Draag dikke schoenen met voldoende profiel zodat je niet uitglijdt, draag wind- en ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

2 Sneeuw zorgt voor rust in je landschappen. Ga op zoek naar kaders waarin alle elementen mooi in balans zijn. Een paar stappen opzij, of naar voren of naar achteren kunnen een enorm verschil maken. PATRICK BROUWERS (TRIX70) ISO 100 ∙ F 5,6 ∙ 1/320 SEC ∙ 33 MM

3 Niet alleen het platteland en de buitenlandse bergen zijn fotogeniek in de winter. Ga ook eens de stad in met je camera en leg het alledaagse leven vast. Je zult versteld staan van de mogelijkheden! OLIVIER OVERBERG (OLIVIER27) ISO 1600 ∙ F 5,6 ∙ 1/160 SEC ∙ 113 MM

Sneeuwzekerheid → Elke 100 meter stijging in berg-

achtig gebied betekent gemiddeld elf extra dagen met een sneeuwdek. Hoe hoger je klimt, hoe meer sneeuw je dus kunt verwachten. Of steek het Kanaal over, want het sneeuwt vaker in Engeland dan in Nederland. Op zich is dat logisch: koude oostelijke stromingen boven het warme Noordzeewater veroorzaken sneeuwbuien in Engeland, terwijl het bij ons droog blijft. Die buien vallen in het niet bij de Amerikaanse Rocky Mountains, waar op sommige plekken elf meter sneeuw per jaar valt. In Nederland hebben de Waddeneilanden, de heuvels in Zuid-Limburg en de kuststrook de meeste kans op een sneeuwdek van een halve meter of meer. Je moet er wel even op wachten: dergelijke sneeuwmassa’s komen maar eens in de vijftig jaar voor.

waterdichte kleding in laagjes (je kunt beter teveel aan hebben dan te weinig) en zorg voor een muts, goede sokken en handschoenen. Je verliest immers verreweg de meeste warmte aan de uiteinden van je lichaam. Neem ook iets te eten en te drinken mee, zorg dat je telefoon is opgeladen zodat je in geval van nood hulp kunt inschakelen en steek een zonnebril in je zak (niets is zo vervelend als schele koppijn van het tegen de zon in turen, terwijl de wereld prachtig wit is). Het mooie van sneeuw is dat je er wel de hele dag in wilt blijven rondlopen. Ons advies: doe dat dan ook! Het sneeuwdek is al heel snel verdwenen of vervuild en daarmee zijn je fotokansen verkeken. Oefen je dus helemaal suf en leer van je fouten. Net als jij hopen we op een lange, strenge, witte winter!

PRAKTIJK

Groothoek met een aps-c-camera

Een uitgesneden

brede kijk Met een aps-c-camera is het lastiger om groothoekfotoâ&#x20AC;&#x2122;s te maken dan met een fullframe camera. Hoe komt dit? En hoe krijg je als alsnog betoverende landschappen, imposante architectuur of een indrukwekkend interieur? We leggen het uit. TEKST KEES KRICK

Een supergroothoek (17 mm) op fullframe wordt op aps-c een milde groothoek (27 mm). JEFFREY GROENEWEG (JGROENEWEG) ISO 100 ∙ F 22 ∙ 1 SEC ∙ 17 MM

→

Stap je ooit over op fullframe? Dan is een fullframeobjectief een betere investering.

↘

Bijna alle spiegelreflexen hebben als sensorformaat fullframe (ook wel volbeeld) of aps-c. Een fullframesensor is net zo groot als een traditionele kleinbeeldopname uit een analoge spiegelreflex met filmrolletje. Aps-c is een kleinere variant. De lengte en de breedte van deze sensor zijn ongeveer de helft korter, waard oor het totale sensoroppervlak

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

PRAKTIJK

1 Architectuur schreeuwt om een mooie groothoek. JOSÉ VERSTEGEN (ROADQUEEN) ISO 400 ∙ F 13 ∙ 1/13 SEC ∙ 10 MM

2 De beeldhoek wordt kleiner op aps-c, maar de scherptediepte niet. JAN KOPPELAAR (JKOPPELAAR) ISO 100 ∙ F 11 ∙ 2 SEC ∙ 10 MM

3 Omdat je bij aps-c met een cropfactor te maken hebt, hebben lenzen in werkelijkheid minder groothoek dan de getallen doen vermoeden. JOOP DE LANGE (JOOP2) ISO 100 ∙ F 11 ∙ 1 SEC ∙ 17 MM

zo goed als gehalveerd is ten opzichte van fullframe. Aps-c bestond trouwens al vlak voordat de digitale camera doorbrak. Deze aps-c-camera’s hadden compactere filmrolletjes. Een aps-c sensor is van invloed op de objectieven. Ze werken namelijk anders op fullframe camera’s. Alle voorbeeldfoto's in dit artikel zijn gemaakt met aps-c camera's.

Beelduitsnede Een aps-c-sensor is kleiner dan een fullframesensor. Daarom krijg je op de foto een uitsnede van het beeld te zien. De kleinere sensor gebruikt namelijk niet de volledige beeldcirkel van het objectief. De buitenste rand van het in de camera geprojecteerde beeld valt naast de sensor. Een aps-c-sensor gebruikt dus een uitsnede ofwel een ‘crop’ van wat een objectief ziet. Daar komt ook de naam cropsensor of cropcamera vandaan. Door het bijsnijden lijkt het net of je een stukje op de foto inzoomt. Gelukkig is het niet hetzelfde als bijsnijden in een fotobewerker, want je gebruikt nog steeds het volledige sensoroppervlak. Je raakt dus geen resolutie kwijt en het gaat niet ten koste van de beeldkwaliteit. De mate waarin je ‘virtueel inzoomt’ wordt aangeduid met de cropfactor.

Cropfactor Het is erg belangrijk dat je rekening houdt met de cropfactor als je met groothoek wilt werken. Stel dat je een groothoeklens van 24 mm op een aps-c-camera monteert. Dan denk je misschien dat je lekker veel in beeld krijgt, het is immers een behoorlijke groothoek. Maar omdat de sensor kleiner is, krijg je uiteindelijk minder te zien dan je had verwacht. Bijna alle aps-c-camera’s hebben een cropfactor van 1,5. Dat betekent dat je met een

Waarom aps-c? → Waarom bestaat aps-c eigenlijk (nog)? In de begin-

tijd van de digitale fotografie waren sensoren bijzonder duur en de productie was ingewikkeld. Daarom kwamen er ook camera’s met kleinere sensoren. Belangrijk pluspunt was dat je wel gewoon alle fullframelenzen kon blijven gebruiken. Die stamden vrijwel allemaal nog uit het analoge tijdperk en zo kon je gemakkelijk overstappen naar digitaal. Alleen kreeg je dan wel wat minder op de foto, omdat de sensor kleiner was. Vandaar dat er ook speciale objectieven voor aps-c gemaakt worden. Tegenwoordig is fullframe een stuk betaalbaarder geworden. Aps-c blijft als extra voordeel houden dat camera’s en objectieven kleiner en lichter gebouwd kunnen worden.

PRAKTIJK

SPECIAAL VOOR APS-C WORDEN SUPERGROOTHOEKLENZEN GEMAAKT

Twee soorten objectieven Dankzij de cropfactor is het dus net of je een stukje hebt ingezoomd. Dat is bijzonder prettig als je van telelenzen houdt, want het is net of je ineens meer zoombereik hebt. Bij een 400mm-lens krijg je bijvoorbeeld de beelduitsnede die bij een 600 mm-lens hoort. Maar als je juist van groothoek houdt, heb je een probleem. Zoals je net zag, verandert 24 mm naar 36 mm. Dus met een 24-70 of 24-105 standaardlens op een aps-c camera kun je niet werken met groothoek. Mede daarom worden er speciale objectieven voor aps-c gemaakt. Bij Canon worden de fullframe objectieven aangeduid met EF en die voor aps-c met EF-S. Nikon gebruikt FX voor fullframe en DX voor aps-c. Zo heeft elk merk een eigen aanduiding. Op een aps-c-camera kun je zowel objectieven gebruiken die voor fullframecamera’s zijn bedoeld als objectieven die speciaal voor aps-c zijn ontworpen. Dat is aan de ene kant erg handig, want zo heb je vooral bij de grote fabrikanten keuze uit een gigantisch assortiment aan objectieven. Aan de andere kant is het verwarrend ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

als iets wat een groothoeklens wordt genoemd, op aps-c ineens een standaardlens blijkt te zijn.

Standaardlens met groothoekbereik Als je een standaardlens met echte groothoekmogelijkheden zoekt, moet je heel goed opletten. Want met een gangbare aps-c kitlens zoals een 18-55, lijkt het misschien of je enorm veel groothoek hebt. Het objectief begint immers al bij 18 mm. Maar als je rekening houdt met een cropfactor van 1,5 krijg je een beelduitsnede die bij 27 mm past. Weinig groothoek dus. Op aps-c profiteer je pas van het volledige groothoekbereik als je een objectief met minstens 16 mm neemt. Dus heb je zoiets als een 15-85 mm (Canon) of 16-85 mm (Nikon) objectief nodig. Bij allebei kom je dan afhankelijk van de cropfactor precies uit op 24 mm.

mm als groothoek. Onder de 24 mm spreken we eerder van supergroothoek. Deze brandpuntafstanden gelden echter alleen voor fullframecamera’s. Gebruik je een camera met een aps-c-sensor, dan vertellen de brandpuntafstanden die op een objectief genoteerd staan ineens niet meer hoeveel je in beeld krijgt. Je moet die getallen altijd eerst omrekenen om de echte beelduitsnede te krijgen. Dat doe je door de brandpuntafstand te vermenigvuldigen met de cropfactor. De meeste aps-c-camera’s hebben een cropfactor van 1,5. Canon is met een factor van 1,6 een van de weinige uitzonderingen. Er bestaan ook spiegelreflexen met een andere cropfactor, alleen heten die geen apsc. Voor elke sensor kleiner dan fullframe geldt een cropfactor.

Supergroothoek Nu is 24 mm best een aardige groothoek, maar misschien wil je wel (veel) hebben. Om mooie landschappen, een weids interieur of een imposant gebouw vast te leggen, heb je al snel een supergroothoek nodig. Dit betekent dat je nog kortere brandpunten nodig hebt. Speciaal voor aps-c worden er dan ook

→

24mm-objectief evenveel in beeld krijgt als met een 36mm-lens op een fullframecamera. Feitelijk spreek je dan niet eens meer van groothoek.

Omrekenen → Over het algemeen geldt het bereik van 24 tot 35

Waar op fullframe doorgaans een 16-35 (of 17-40) supergroothoek volstaat, moet je op aps-c uitwijken naar bijvoorbeeld een 10-24 of 10-18 ultragroothoek.

PRAKTIJK

MET DE CROPFACTOR KRIJG JE EEN STUKJE TELE CADEAU supergroothoeklenzen gemaakt met een bereik van bijvoorbeeld 10-18 of 10-24 mm. Als je dit omrekent, zodat we het weer kunnen vergelijken met fullframe, dan start zo’n objectief bij een respectabele 15 of 16 mm. Heel netjes, want bij fullframe wordt vaak een 16-35 mm of 17-40 mm supergroothoek gebruikt. Het bereik is dus goed vergelijkbaar.

Toekomstvast? Een nadeel van objectieven speciaal bedoeld voor aps-c-camera’s, is dat je ze meestal niet op een fullframe camera kunt gebruiken. En als het wel kan, zijn er grote beperkingen. Dat is iets om rekening mee te houden. Want stel dat je volgend jaar op aps-c bent uitgekeken en je naar fullframe wilt overstappen? Dan is het zonde als je al je aps-c-objectieven moet inwisselen voor fullframe. Daarom kiezen sommigen ervoor om alleen met fullframeobjectieven te werken. Een 17-40 supergroothoek verandert door de cropfactor dan in een standaardlens (ongeveer 25-60 of 27-64) en een 24-105 standaardlens verandert

in een milde telelens (ongeveer 36-157 of 38-168). Aan de groothoekkant ontstaat op deze manier een enorm gat. Want je hebt al een fullframe supergroothoek nodig om op aps-c het gewone standaardbereik te krijgen. Hoe vul je dat gat weer op?

Ultragroothoek Om alsnog meer groothoekbereik te krijgen met fullframeobjectieven, moet je uitwijken naar extreme groothoeklenzen. Dat worden ook wel ultragroothoeklenzen genoemd. Zo heeft Canon een 11-24 mm en Nikon een 14-24 mm. Het zijn goede maar prijzige objectieven. Een Sigma 12-24mm-objectief is dan een stuk betaalbaarder. Op fullframe krijg je met deze objectieven gigantisch veel in beeld. Op aps-c val je dankzij de cropfactor weer terug naar de ‘gewone’ supergroothoek. Vind je dit nog steeds niet voldoende? Dan moet je toch echt aan een supergroothoeklens denken die speciaal gemaakt is voor aps-c. Die beginnen vaak al bij 10 mm. Omgerekend is dat 15 of 16 mm. Meer zit er bij aps-c helaas niet in.

Scherptediepte → Op 16 mm (aps-c) krijg je alleen de beelduitsnede

van 24 mm (fullframe), maar nog wel de scherptediepte die bij de daadwerkelijke brandpuntafstand van 16 mm hoort. Met het vermenigvuldigingen van de brandpuntsafstand en de cropfactor maak je dus alleen de beelduitsnede vergelijkbaar. Omdat je nu eenmaal precies wilt weten wat je wel en niet in beeld krijgt.

Fisheye Hoewel? Er is nog wel een mogelijkheid en dat is een fisheye. Zo’n lens heeft een enorme beeldhoek tot soms wel 180 graden. Je kunt kiezen voor een fisheye bedoeld voor fullframe of eentje die weer speciaal gemaakt is voor aps-c. Nadeel van een fisheye is de enorme vertekening. Alle lijnen staan bol, op die in het exacte hart van het beeld na. De hevigste vertekening bevindt zich aan de beeldranden. Gebruik je een fullframe fisheye op een aps-c-camera? Dan valt de uiteindelijke vertekening nog enigszins mee, omdat je een uitsnede gebruikt. Dat wil niet zeggen dat horizontale en verticale lijnen er onberispelijk recht staan. Dat kan ook niet, het is immers nog steeds een fisheye. In de nabewerking kun je het beeld een stuk rechter trekken, maar feit blijft dat het geen gewone groothoeklens is. Die houden lijnen wel recht. Door een fisheye

PRAKTIJK

Groothoek zonder groothoek → Ook met een lens met minder of helemaal geen

Enkele aps-c standaardlenzen met echte groothoek ∙ Canon EF-S 15-85mm F 3,5-5,6 IS USM ∙ Nikon AF-S DX NIKKOR 16-80mm F 2,8-4E ED VR ∙ Nikon AF-S DX NIKKOR 16-85mm F 3,5-5,6G ED VR

1 Je kunt zowel fullframe- als aps-c-objectieven gebruiken op een aps-c camera. RIEN VAN BODEGOM (PROSPECT1966) ISO 100 ∙ F 8 ∙ 30 SEC ∙ 17 MM

∙ Sony Vario-Tessar T* E 16 - 70 mm F 4 ZA OSS

(E-mount) ∙ Sony E PZ 16-50 mm F 3,5-5,6 OSS (E-mount) ∙ Sony Vario-Sonnar T* DT 16-80 mm F 3,5-4,5 ZA

(A-mount) ∙ Sony DT 16–50 mm F 2,8 SSM (A-mount)

Enkele echte (super) groothoeklenzen voor aps-c ∙ Canon EF-S 10-18mm F 4,5-5,6 IS STM ∙ Canon EF-S 10-22mm F 3,5-4,5 USM

2 Ook met een aps-c camera kun je gebruik maken van filters zoals hier een grijsfilter is gebruikt. GIJS KOOLE (GIJSKOOLE) ISO 100 ∙ F 8 ∙ 1/80 SEC ∙ 10 MM

3 Voor weidse uitzichten heb je echt een groothoek specifiek bedoeld voor aps-c nodig. JAN TEEUWEN (JANT) ISO 200 ∙ F 9 ∙ 0,8 SEC ∙ 10 MM

groothoek kun je nog veel van de omgeving vastleggen. Namelijk door een panoramafoto te maken. Zet je camera verticaal op een statief, zodat je een smalle, hoge uitsnede krijgt. Maak vervolgens een groot aantal opnamen met flink veel overlap. Achteraf voeg je die samen met bijvoorbeeld Lightroom, Photoshop of PTGui. Zo zijn grote beeldhoeken alsnog mogelijk, zonder echte groothoeklens. Samenvoegen van de beelden kan een moderne camera vaak ook automatisch voor je doen. Dan heb je alleen weinig tot geen grip op het eindresultaat. Zelf doen heeft dan ook de voorkeur.

kaarsrecht vooruit te richten (vooral niet omhoog of omlaag kantelen dus) en ervoor te zorgen dat er geen rechte lijnen in de buurt van de beeldranden zijn, is vervorming redelijk binnen de perken te houden.

∙ Canon EF-M 11-22mm F 4-5,6 IS STM

(EOS M systeemcamera) ∙ Nikon AF-S DX NIKKOR 10-24mm F 3,5-4,5G ED ∙ Sony E 10-18 mm F 4 OSS (E-mount) ∙ Sony DT 11-18 mm F 4,5-5,6 (A-mount) ∙ Sony E 16 mm F 2,8 (E-mount) ∙ Tokina AT-X 11-20 F 2,8 PRO DX ∙ Tokina AT-X 11-16 F 2,8 PRO DX II ∙ Tokina AT-X 12-28 F 4 PRO DX ∙ Tamron SP AF 10-24mm F 3,5-4,5 Di II LD

Aspherical [IF] ∙ Sigma 8-16mm F 4,5-5,6 DC HSM ∙ Sigma 10-20mm F 3,5 EX DC HSM ∙ Sigma 10-20mm F 4-5,6 EX DC ∙ Samyang 14mm F 2,8 ED AS IF UMC ∙ Samyang 16mm F 2,0 ED AS UMC CS

Enkele fisheye lenzen ∙ Canon EF 8-15mm F 4L Fisheye USM ∙ Nikon AF Fisheye-Nikkor 16mm F 2,8D ∙ Nikon AF DX Fisheye-Nikkor 10.5mm F 2,8G ED

(APS-C) ∙ Sony 16 mm F 2,8 fisheye (A-mount) ∙ Tokina AT-X 10-17 F 3,5-4,5 AF DX Fisheye (APS-C) ∙ Sigma 4,5mm F 2,8 EX DC Circulair Fisheye HSM (APS-C) ∙ Sigma 8mm F 3,5 EX DG Circulair Fisheye ∙ Sigma 10mm F 2,8 EX DC Fisheye HSM (APS-C) ∙ Sigma 15mm F 2,8 EX DG Diagonaal Fisheye ∙ Samyang 8mm F 3,5 UMC FISHEYE CS II (APS-C) ∙ Samyang 10mm F2,8 ED AS NCS CS (APS-C) ∙ Samyang 12mm F2,8 AS NCS FISHEYE (fullframe)

Enkele fullframe ultragroothoeklenzen ∙ Canon EF 14mm F 2,8L II USM ∙ Canon EF 11-24mm F 4L USM ∙ Nikon AF Nikkor 14mm F 2,8D ED ∙ Nikon AF-S Nikkor 14-24mm F 2,8G ED ∙ Sigma 12-24mm F 4,5-5,6 II DG HSM

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

€50,-

BBijijeeeennTa Tam mro ro

nn1166-3 -30000m GGaannaaaarrw mm mVVCCPPZZDDM wwwww.t.tra MAACCRROO rannssccoonntiti AActctieiepper nneennta erioioddee va ta.n .nl/l/ppro vann 0210-0 rom mootitieess -150-2 -2001155 t/t/m m 1155-0 -081-2 -2001156

Inspiratie kent geen afstand

5 JAAR

16-300mm

GARANTIE

F/3.5-6.3 Di II VC PZD MACRO

Tamron zet met dit nieuwe 16-300mm objectief een nieuwe standaard in megazoom objectieven. Deze unieke en werelds eerste 18.8x zoom is voorzien van Tamron’s unieke prijswinnende beeldstabilisatie techniek (VC) en de Piezo AF motor (PZD), die geruisloze, nauwkeurige en extreem snelle autofocus garandeert. De Tamron 16-300mm F/3.5-6.3 Di II VC PZD MACRO geeft scherpe en trillingsvrije foto’s van ultra groothoek tot tele opnamen. De grote flexibiliteit, het compacte formaat en het lichte gewicht zijn in elke situatie een uitkomst. Het objectief kan ook nog eens zeer dichtbij scherpstellen met een macro afbeeldingsmaatsaf van bijna half ware grootte. Met dit objectief gaat dan ook geen enkel fotomoment verloren. Beschikbaar met Canon, Nikon en Sony vatting.

www.tamron.eu

Transcontinenta B.V. • Tel: 0252 - 68 75 55 • tamron@transcontinenta.nl •

facebook.com/tamronnederland

PARTNER

Capture optimism '15 De foto-contest met een sociaal karakter

10 ONDERWERPEN MET EEN SOCIAAL KARAKTER GEFOTOGRAFEERD DOOR DE LENS VAN DE LG G4

Onder het thema Capture Optimism streden de afgelopen periode 10 ﬁnalisten om de titel Smartphone Photographer of the Year ‘15. Vivian Jolie (publieks award) en Maarten Boersema (jury award) waren uiteindelijk de beste van 399 deelnemers die de uitdaging van deze fotocontest aandurfden. Alles kon, alles mocht, er was slechts één voorwaarde: het onderwerp moest een sociaal karakter hebben. Op de volgende pagina’s zie je het werk van de 10 ﬁnalisten die met € 1.000 reis- en zakgeld de wereld over zijn gereisd om hun verhaal van optimisme vast te leggen door de lens van een LG G4 smartphone. Met verbluffend resultaat.

INITIATED BY

Smartphone photographer of the year â&#x20AC;&#x2DC;15 publieks award

Capture optimism '15 De foto-contest met een sociaal karakter

GALGO SHELTER IN SPANJE VIVIAN JOLIE

De Galgo Espagnol wordt in Spanje gebruikt als jachthond. Aan het einde van het jachtseizoen worden er elk jaar meer dan 50.000 aan hun lot overgelaten. Dat vind ik schandalig en volgens mij is het ook misdadig. Gelukkig werkt een aantal Nederlandse Stichtingen samen met de Spaanse Galgo Shelters om de honden te helpen. Bijvoorbeeld door een nieuw baasje voor ze te vinden of door de Spaanse bevolking en politiek bewust te maken van dierenrechten en dierenwelzijn. De passie en het optimisme waarmee de verschillende organisaties zich inzetten voor de Galgo Espagnol en de zichtbare dankbaarheid van deze mooie dieren heb ik willen vastleggen. Mijn winnende foto laat een aangelijnde Galgo zien. De riem betekent dat de hond een nieuw baasje heeft. De zonsondergang en het moment kon ik snel vastleggen, dankzij de Back Button. 38

VIVIANS ERVARING MET DE LG G4 De LG G4 is snel en licht. Je kunt in Manual Mode zelf de sluitertijd bepalen en de ISO waarde. Ik denk er serieus aan weer professioneel fotograaf te worden en dan komt deze smartphone als backup goed van pas.

TIP VAN VIVIAN Fotograferen door een verrekijker. Dat had voor mij de oplossing geweest om in te zoomen op dieren die te ver weg waren. Op dat idee kwam ik alleen pas toen het te laat was. Volgende keer beter!

PARTNER

smartphone photographer of the year ‘15 jury award

VLUCHTELINGENSTROOM OP LESBOS MAARTEN BOERSEMA

De vluchtelingenstroom uit Syrië maakt machteloos. Ik kan daar niet tegen en ben in actie gekomen. Hoe onmenselijk is het, dat miljoenen mensen hun huis en haard moeten verlaten? Op de vlucht voor oorlog en geweld. Met gevaar voor eigen leven en dat van hun kinderen. Wat mij weer hoopvol maakt, is de menselijkheid die ontstaat. In Nederland, maar ook daarbuiten. Het is soms ook of iedereen, oud en jong, rijk en arm de handen ineenslaat om hulp te bieden. De kracht en het optimisme die dit uitstraalt, is voor mij een lichtpunt in het donker. Eén van die lichtpunten heb ik willen vastleggen door af te reizen naar Lesbos. De stichting Bootvluchteling maakt daar het verschil voor eindeloos veel mensen. De vrijwilligers uit Nederland verlenen eerste hulp en bieden onderdak aan zieke kinderen, zwangere vrouwen en ouderen. Ik wil ze niet verheerlijken, maar ze wel steunen. Door te

laten zien dat er hoop is. En optimisme, zelfs in de donkerste tijd. Mijn winnende foto zag ik al op de eerste dag op Lesbos. Kinderen speelden in een oud politiebusje op het terrein van een oude kazerne. Daar spatte het optimisme vanaf. Op een gegeven moment heb ik de instellingen bepaald en vastgezet. Toen ben ik gaan fotograferen en heb op de computer een definitieve keuze gemaakt. Ik ben erg blij met het resultaat en met de award!

TIP VAN MAARTEN

MAARTENS ERVARING MET DE LG G4 De LG G4 is licht en snel. Dat is erg handig als je snel een goede foto wilt maken. Toch mis ik af en toe wel wat gewicht. Dat heb ik met mijn spiegelreflex wel en dat is fijn om vast te houden. Aan de andere kant, met mijn spiegelreflex kan ik niet bellen.

Gebruik je smartphone camera als je niet wil opvallen als fotograaf. Met dit toestel maak je ook dan kwalitatief goede foto’s.

Capture optimism '15 De foto-contest met een sociaal karakter

OPVANG STRAATKINDEREN IN AWASSA GRIET DEWIJNGAERT

Ik ben zeer geraakt door het initiatief van Let Us Change Ethiopië om straatkinderen op te vangen in Awassa. Ik probeer dat project waar mogelijk te steunen bij mij in België. Ik werk op dit moment als ICT-er, maar ben een ervaren fotograaf. Dankzij Capture Optimism kreeg ik een schitterende kans om mijn favoriete project te steunen en mijn passie uit te oefenen. Een mooi avontuur dat hopelijk meer sponsoren en support genereert voor de kinderopvang in Awassa, want de kinderen verdienen het. Bovenstaande foto werd gemaakt in het huis van Let Us Change waar de allerkleinste kindjes verblijven. Het meisje genoot van mijn exclusieve aandacht met mijn LG G4. Ze wilde ook heel graag kijken hoe ze op de foto stond.

TIP VAN GRIET Bij schemering krijg je de mooiste kleuren met de LG G4 als je wacht op het blauwe uur. Zorg dat je ISO zo laag mogelijk staat. Zet je diafragma helemaal open. Houd je sluitertijd boven 1/125ste, omdat je uit de hand fotografeert.

GRIETS ERVARING MET DE LG G4 Ik heb al mijn foto’s in de Manual Mode gemaakt. Deze foto is gemaakt op ISO 100 en F1.8 en een beetje aangepast in de computer. Dat is het grote voordeel van fotograferen in RAW.

PARTNER

OPVANGHUIS AMECET IN SOROTI WILLEMIJN LIJNSE

Zieke kinderen en weeskinderen in Oeganda hebben het zwaar. Amecet is een opvanghuis in Soroti dat deze kinderen weer laat stralen. Waarom ik mijn hart verpand heb aan deze mensen? Je leest het hieronder. Een Afrikaanse zit op een kleine houten stoel voor de deur van opvanghuis Amecet. Haar ogen staan mat, maar met nog een sprankje hoop. Ze draagt twee opgerolde doeken. Wanneer we vragen wat we voor haar kunnen doen, vouwt ze de doeken open. Er liggen twee hele kleine baby’s in. Een tweeling, pas geboren en vijf weken te vroeg. De vrouw vertelt dat ze geen borstvoeding geven kan. Dat het ziekenhuis haar heeft weggestuurd, omdat ze niets meer voor haar kunnen doen. Niet veel later heb ik een klein zwart jongetje van 1,5 kilo in m’n armen. Wegen, wassen, aankleden en voor onderzoek naar de dokter. Hij en zijn zusje krijgen uit voorzorg een infuus. Misschien hebben ze wel HIV. Dit is mijn 1e dag als vrijwilliger. De weken daarna

staan volledig in het teken van de tweeling en nog vier te vroeg geboren baby’s, die in de loop van de volgende dagen worden binnen gebracht. Ik handel naar de mogelijkheden die er zijn. Twee van de zes prematuurtjes overlijden. Vier kinderen, inclusief de tweeling van het begin van mijn verhaal, keren gezond terug naar hun familie. Eén ding weet ik zeker, alle zes de kindjes hebben heel veel liefde en warmte ontvangen tijdens hun verblijf in Amecet. En daar krijg ik nog steeds een glimlach van. Met mijn foto’s heb ik een ode willen brengen aan Amecet. ‘Nunu akony jari naginiparani.’ Ofwel, ‘vier het leven elke dag.’

WILLEMIJNS ERVARING MET DE LG G4 Als ik op pad ging en niet van tevoren wist wat voor foto’s ik tegen zou kunnen komen, zette ik de camera op Auto. Dat was het makkelijkst. Maar dat je ISO, sluitertijd en dergelijke kunt instellen is wel erg fijn. F1.8 is erg goed voor een smartphone camera.

TIP VAN WILLEMIJN Ik vond het een eyeopener dat je tijdens het filmen ook een foto kunt maken met de LG G4.

Capture optimism '15 De foto-contest met een sociaal karakter

SEPILOK ORANGUTAN REHABILITATION CENTRE ARANKA VAN DER POL

Het regenwoud van Borneo verdwijnt in rap tempo. Meer dan vijftien jaar geleden bungelde ik in een hangmat onder een groen bladerdak. Boven mijn hoofd slingerden tientallen aapjes van de ene naar de andere boom. Die bomen worden nu bij bosjes gekapt.

Een foto van een door brand en kap verstoten orang-oetan. Uit zijn geboorteplaats, weg bij zijn familie, lijkt hij nu voorzichtig zijn plekje te vinden. Al kijkt ie nog wat vertwijfeld, want wat zal de toekomst hem brengen?

Dat is niet alleen zielig voor een paar apen. Ik vind het bizar dat hele ecosystemen verdwijnen met grote gevolgen, zoals: watertekort, overstromingen en klimaatverandering. Wij kijken machteloos toe, maar dat doet gelukkig niet iedereen. De mensen van het Sepilok Orangutan Rehabilitation Centre op Borneo strijden elke dag voor het behoud van het regenwoud en de orang-oetans. Ik heb hun liefde voor het woud en de passie voor de dieren in beeld willen brengen.

Gebruik de Back Button aan de achterzijde van de LG G4 om binnen 0,6 seconden een foto te maken.

TIP VAN ARANKA

ARANKA’S ERVARING MET DE LG G4 Een ﬁjne camera, die mijn verwachtingen oversteeg. Werkt snel, makkelijk en heeft veel opties. De mogelijkheid in RAW te fotograferen is wel de grootste plus. Ik ben journalist en ben meestal op pad met een professionele fotograaf. Af en toe maak ik mijn eigen foto’s en voor shots op straat komt een smartphone met een heel goede camera dan goed van pas.

PARTNER

RECYCLING ALICE VAN KEMPEN

Ik heb een grote passie voor recycling en een grote liefde voor mijn Bull Terrier Claire. De combinatie van deze twee, daar gaat mijn fotoserie over. Er wordt steeds meer en vaker gerecycled en soms wordt ‘ouwe troep’ omgetoverd tot de meest prachtige kunstwerken. Alles is een kans, volgens mij. Mensen vinden ook steeds vaker de weg naar de kringloopwinkel, omdat nieuw niet altijd mooier of beter is. Alles heeft waarde, alles is bruikbaar. Daar word ik blij van en dat wil ik fotograferen. Na twintig jaar gewerkt te hebben als kynologisch fotograaf werd het tijd voor iets nieuws. Omdat de meeste mensen mij toch vanuit de ‘hondenwereld’ kennen, sla ik een brug tussen mijn oude en nieuwe werk. Een serie waarin dus ook mijn Bull Terrier Claire een plekje verdient.

Op de foto zie je een ‘alien’ van schroot die is gemaakt door Jeroen Jacobs en natuurlijk mijn hond. Het was overigens helemaal niet de bedoeling om deze foto bij mijn selectie van 10 te kiezen. Enig opportunisme lag hieraan ten grondslag, eerlijk gezegd. Claire heeft haar eigen fanclub op Facebook en ik wilde zo meer stemmen vergaren.

TIP VAN ALICE Met een statief kun je opnamen maken tot wel 30 sec. De LG G4 heb ik met onderdelen van een selfiestick op een statief bevestigd. Met behulp van mijn schoenveter heb ik een bigstopper voor de lens geplaatst. Met erg goed resultaat.

ALICE’S ERVARING MET DE LG G4 Ik vind het een heel fijn toestel, ondanks dat ik nog nooit met een Android heb gewerkt. Het toestel is groot, maar ligt toch goed in de hand. Bovendien past het precies in mijn broekzak. Voor mij is het voornamelijk de kwaliteit van de camera dat dit toestel bijzonder maakt: een mooi helder scherm, een goede lens (F1.8), de mogelijkheid om de camera handmatig in te stellen en in RAW te fotograferen.

Capture optimism '15 De foto-contest met een sociaal karakter

LEVENSLUST IN DE SEEFHOEK JAN VAN DIJK

Een probleemwijk wordt het weleens genoemd: de “Seefhoek” in Antwerpen Noord, maar ook hier bruist het van levenslust. Ondanks of soms juist dankzij grote verschillen op het vlak van cultuur en afkomst, werkloosheid en het gebrek aan geld zijn de mensen toch vaak in staat optimistisch door het leven te gaan. Gesteund door hun eigen speciﬁeke sociale omgeving, vrienden en familie. Mijn plan was simpel: een week lang de straat op en foto’s maken die juist de kracht en het optimisme benadrukken. Kleurrijk is de wijk, heb ik ontdekt. Daarom heb ik ook kleurrijke foto’s gemaakt. Zoals de foto van schoolkinderen in een gymlokaal die me doet denken aan een regenboog. Ik ben nu bezig met het organiseren van een expositie van de foto’s ergens in de Seefhoek.

TIP VAN JAN Stel de camera bewust wat onderbelicht in. In de nabewerking haal je de onderbelichting er gemakkelijk uit en je houdt meer details over in de lichte delen.

JANS ERVARING MET DE LG G4 Als ik de LG G4 vergelijk met mijn huidige smartphone, komt dit toestel als winnaar uit de bus. Eenvoudig handmatig in te stellen, goede beeldkwaliteit, heel lichtsterk en een mooie vormgeving. Ik ben zo over dit toestel te spreken, dat ik mijn oude smartphone eigenlijk niet meer gebruik.

PARTNER

DE SLUMS VAN PHNOM PENH MICHAEL KLINKHAMER

Tijdens de LG G4 foto-contest heb ik een bijzonder verhaal mogen fotograferen in de slums van Phnom Penh, Cambodja. De armste mensen in Phnom Penh krijgen hulp van onder andere het Cambodian Children Fund en World Housing. Hierdoor zijn de leefomstandigheden sinds kort zichtbaar verbeterd. Honderden simpele nieuwe huisjes bieden een dak boven het hoofd en de basale hygiëne. De kinderen kunnen naar school en hoeven niet meer in het levensgevaarlijke giftige afval te werken, zoals tot voor kort op de lokale vuilstortplaats. De situatie is veelbelovend en de mensen die er wonen en werken stralen dat uit. Dit heb ik willen laten zien met mijn foto’s. “All they needed was a helping hand to be self-empowered for creating a better life.”

MICHAELS ERVARING MET DE LG G4 De LG G4 is een goed apparaat. Ziet er mooi uit, is lekker licht en smal en alles werkt goed. Geen enkel technisch probleem gehad. Ook niet met 37°C in het vuil en stof. De batterij houdt het een behoorlijke periode uit: 4 tot 5 uur bij constant en intensief gebruik. Normaal doe je de hele dag met de batterij en hou je zo’n 25% over. Daarbij is de batterij eenvoudig te verwisselen.

TIP VAN MICHAEL In Manual Mode kun je ook gebruikmaken van het DNG-RAW formaat. De DNG-RAW maakt geen gebruik van ruisonderdrukking en is daardoor scherper.

Onderwijs is de enige manier om uit de vicieuze cirkel van armoede te komen. Dit jongetje werkt aan zijn huiswerk in de slums, terwijl zijn vader wat eet en toekijkt. 45

Capture optimism '15 De foto-contest met een sociaal karakter

DE TRANSITIE VAN CUBA WILLEM KUIJPERS

Cuba is mijn favoriete land en Cubanen zijn mijn favoriete mensen. Het land is nog steeds communistisch, maar dat is aan het veranderen. Nadat Fidel is opgevolgd door zijn broer Raúl is er toenadering tussen Amerika en Cuba ontstaan. Het handelsembargo is veel minder streng nu en dat biedt nieuwe kansen. Communistisch of niet, Cuba is en blijft een Caraïbisch eiland. Cubanen vieren het leven met passie. De levensvreugde is volgens mij bijna spreekwoordelijk. Wat ik heb willen onderzoeken in mijn fotoserie is hoe de verandering die Cuba nu meemaakt de gewone Cubaan beïnvloedt. Het gebouw op de foto is El Capitolo ofwel het Capitool in Havana, duidelijk geïnspireerd op het Capitool in Washington. Het was tot de revolutie van 1959 de regeringszetel. Nu is het in gebruik als Academie van Wetenschappen. Op dit moment wordt het 46

gerestaureerd en dat is symbolisch voor de Amerikaanse toenadering. De silhouetten van de alom aanwezige voetgangers, de traditionele ﬁetstaxi en jaren 50 auto’s symboliseren de Cubaanse levendigheid die hopelijk altijd zal blijven.

TIP VAN WILLEM Als je met Lightroom wil werken, kies dan voor Manual Mode met DNG + JPG.

WILLEMS ERVARING MET DE LG G4 Het was even wennen aan de Androidbesturing, maar dat ging al snel goed. De kwaliteit van de camera was een aangename verrassing. Degelijk, licht en handzaam. Ik dacht altijd dat ik geen groter scherm nodig zou hebben, maar ben nu toch wel erg gecharmeerd van het LG G4 formaat. De optie om extra Micro SD geheugenkaartjes te kunnen gebruiken, vind ik heel ﬁjn.

PARTNER

MENSEN MET AUTISME JANINA PIETERSE

Autisten zijn eigenlijk gewone mensen met bijzondere eigenschappen. Omdat ze vaak niet goed begrepen worden, kunnen ze in een isolement raken.

Op mijn foto staat Aeryn. Wanneer Aeryn overprikkeld raakt of even tijd nodig heeft om tot zichzelf te komen klimt ze op de trampoline, zet muziek op haar oren en jumpt even helemaal in haar eigen wereldje. Voor haar werkt dit erg ontspannend.

Dat komt ook omdat het gros van de mensen geen kennis heeft van autisme. Die vinden het bijvoorbeeld maar raar als iemand geen antwoord geeft, omdat ie in zijn eigen bubbel zit. Met mijn fotoserie wil ik meer begrip creëren voor mensen met een of andere vorm van autisme. Ik wil graag laten zien dat het ook heel erg mooi kan zijn. Juist omdat autisten zeer geconcentreerd kunnen werken, zijn ze vaak goed in details. Ze kunnen soms erg goed rekenen, muziek maken of tekenen. Die eigenschappen moeten door iedereen kunnen worden gezien. Want volgens mij is elk mens waardevol op zijn eigen manier. En ‘normaal zijn’ is ook maar het gemiddelde van alle afwijkingen samen.

TIP VAN JANINA Als je bewust onderbelicht, krijg je een prachtige kleur blauw.

JANINA’S ERVARING MET DE LG G4 Ik was aangenaam verrast door de kwaliteit van de LG G4. Er zijn veel opties door de mogelijkheid handmatig in te stellen. RAW fotograferen is natuurlijk geweldig voor een smartphone. Daarmee heeft de G4 mij overtuigd. Het scherm is natuurgetrouw en lekker groot. Als fotograaf wil ik de smartphone met de beste camera. Bellen kan ik met elke smartphone.

Bekijk alle 100 foto’s van de Capture Optimism foto-contest finalisten op: www.captureoptimism.nl 47

“DE BESTE CAMERA OOIT OP EEN SMARTPHONE” - ZOOM.NL

ONTVANG NU EEN KADOKAART T.W.V.

Bij aankoop van een LG G4 ontvang je een kadokaart t.w.v. € 75,- te besteden bij: BCC, Bol.com, Bijenkorf, Bioscard, CoolBlue, Douglas, Fashioncheque, Intertoys, Intratuin, Mediamarkt, Nationale Tijdschriftenbon, Nederlandse Sauna cadeaubon, Wehkamp of Zalando. Kijk voor de actieperiode en de actievoorwaarden op: LGpromotions.nl

QUICKSTART

VOOR

Dehaze in Lightroom CC

Meer of minder mist Mist het op je foto? Lightroom heeft sinds kort een interessante dehaze-functie waarmee je mist en nevel wegtovert of juist toevoegt voor een dromerig effect. We leggen je uit hoe je te werk gaat. TEKST EVI MAQUOI

FOTO FRED VAN DER TAK (FREDVANDERTAK)

1 Mist verwijderen → Open Adobe Lightroom CC en importeer een mistige foto via Bestand, Foto’s en video importeren, Door pc bladeren. Navigeer naar de juiste bestandslocatie, selecteer de foto die je wilt bewerken en klik op Kiezen. Ga vervolgens naar de modus Ontwikkelen en scroll in de rechterkolom helemaal naar onder. In het paneel Effecten staat de functie Nevel verwijderen. Verplaats de schuifbalk naar rechts – bijvoorbeeld tot +30 - om de plaat minder mistig te maken. Desgewenst kun je daarna nog wat kleurcorrecties doorvoeren.

3 Ook in Camera Raw

2 Door nevel toe te voegen, krijg je een dromerig effect.

1 Eén schuifbalkje volstaat om de mist wat te doen opklaren.

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

2 Nevel toevoegen → Op dezelfde manier kun je ook mist toevoegen aan een foto. Dat klinkt misschien gek, maar het levert in heel wat gevallen een fraai effect. Probeer het zeker eens met een natuurfoto, maar experimenteer gerust ook met een plaat van een skyline van een grote stad. Door daar wat nevel toe te voegen, creëer je een mysterieuze laag smog. Hoe? Scrol in de rechtermarge opnieuw naar het paneel Effecten en verschuif de balk naar links, bijvoorbeeld tot -80. Tevreden? Eventueel kun je nog wat extra bewerkingen doorvoeren.

→ Gebruik je Photoshop (Elements)? Ook dan kun je gebruik maken van deze functie via Camera Raw. Kies Bestand, Openen en selecteer een raw-bestand. Klik in de rechterkolom van het Camera Rawvenster op de fx-knop. Helemaal bovenaan zie je dezelfde schuifregelaar Nevel verwijderen. Schuif naar rechts om mist te verwijderen of naar links om nevel toe te voegen. Desgewenst kun je nog andere bewerkingen uitvoeren. Bevestig je wijzigingen met de Gereed-knop.

3 Heb je geen Lightroom CC? Dan kun je ook in Camera Raw terecht.

INQUICKSTART THE PICTURE

Spettereffect

Pixelexplosie Het spetter- of explosie-effect duikt regelmatig op in publiciteitsfoto’s. Het lijkt een gecompliceerde techniek, maar dat valt enorm mee als je eenmaal weet hoe je twee maskerlagen combineert. En om tijdrovend handwerk te vermijden, maken we graag gebruik van een set gratis spetterpenselen. VOOR

TEKST DIRK SCHOOFS FOTO CARLIJN JACOBS (CARLIJNJACOBS) WWW.CARLIJNJACOBS.COM

1 Achtergrond vullen Dupliceer de Achtergrondlaag met Ctrl+J (Mac OS: Cmd+J). Zet het oogje voor de bovenste laag even uit en klik op de Achtergrondlaag in het deelvenster Lagen om die laag actief te maken. Nu moet je de onderste laag volledig vullen met de achtergrond, hier is dat de lucht. Gebruik het Rechthoekig selectiegereedschap en kies het menu Bewerken, Vullen waarbij je de optie Inhoud behouden selecteert. In het selectiekader zal de oorspronkelijke inhoud plaatsmaken voor lucht.

1 Dankzij de functie Inhoud behouden halen we het meisje met één muisklik weg.

3 Vervormen

2 De haarpuntjes penseel je erbij met de optie Randdetectie.

2 Extraheren Maak de bovenste laag opnieuw zichtbaar. Nu moet je de persoon uit de tweede laag extraheren. Dat lijkt een lastig klusje omwille van die vervloekte haarpuntjes, maar dankzij de functie Rand verfijnen is ook dat in enkele minuten gepiept. Ga eerst naar Snelle selectie en klik daarna op de knop Rand verfijnen. Nu kom je in het speciale venster van deze tool waar je over het penseel Randdetectie beschikt. Ga met dit penseel over de haarpuntjes en je zult zien dat zelfs de dunste haarsprietjes netjes in de selectie worden opgenomen. Ben je tevreden, klik op OK. Kies Selecteren, Selectie omkeren en wis de achtergrond op de tweede laag.

Prima, de achtergrond staat op de onderste laag en het personage bevindt zich vrijstaand op de laag daarboven. Dupliceer de bovenste laag en klik het oogje van de bovenste laag uit om de inhoud op die laag onzichtbaar te maken. Klik op de middelste laag en kies het filter Uitvloeien. Ook dit filter heeft een eigen werkomgeving. Selecteer het bovenste gereedschap Vooruit verdraaien en kies een grote penseelbreedte. Vervorm hiermee het personage in de richting waar je straks de pixelexplosie wilt plaatsen. Klik op OK om te bevestigen.

3 Vervorm het personage in de richting van de spetters die je straks wilt plaatsen.

6 Laagmasker Alles verbergen 5 Dankzij de nieuwe penselen klik je één keer om

een heleboel spetters te plaatsen. 4 Laad het ABR-bestand in en de nieuwe spetterpenselen zijn van jou.

4 Spetterpenselen Je kunt het spettereffect produceren met bijvoorbeeld de vierkante penseelvormen, maar in dit geval gaan we voor een wild effect. Ons oog viel onlangs op een gratis set van 26 verschillende HR-spetterpenselen. Download de collectie ‘High Res Splatter Brushes’ op Brusheezy (www. brusheezy.com/brushes/1390-high-ressplatter-brushes). De downloadmap bevat versies voor Mac OS en Windows. Kopieer het ABR-bestand op het bureaublad. Open in Photoshop het deelvenster Penselen. Klik op het tabblad Voorinstellingen penseel en dan zie je aan de rechterkant de knop met de drie lijntjes. Via deze weg kom je bij de opdracht Penselen laden. Selecteer het ABR-bestand op het bureaublad en klik op de knop Laden. ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

5 Laagmasker Alles onthullen Zet het oogje voor de bovenste laag opnieuw aan. Nu moet je twee verschillende maskers plaatsen. Klik op bovenste laag om deze laag actief te maken en kies Laag, Laagmasker, Alles onthullen. Daarna klik je op de middelste laag en daar kies je Laag, Laagmasker, Alles verbergen. Door die laatste opdracht, verdwijnt de inhoud van de middelste laag uit beeld. Klik nu in het deelvenster Lagen op het witte masker van de bovenste laag en selecteer een van de nieuwe spetterpenselen. Gebruik zwart als voorgrondkleur en klik op de plaatsen waar gaten zullen ontstaan in de afbeelding. Sleep niet, maar klik voortdurend. Wijzig regelmatig de grootte van het penseel en selecteer ook af en toe een ander type spetterpenseel. Haal ook niet teveel weg van het gezicht.

Ben je tevreden over ‘de gaten’ die je in de bovenste laag hebt geschoten? Klik dan op het zwarte vlak van de middelste laag en nu selecteer je wit als voorgrondkleur. Daarna klik je met de spetterpenselen op het masker van de middelste laag. Op die manier komen de nieuwe fragmenten tevoorschijn. De spetters die het verst van de persoon zijn verwijderd, moeten het kleinste zijn. Daar moet je dus een kleinere penseelgrootte gebruiken. Omdat je met een masker werkt, kun je ook spetters weghalen door er met zwart overheen te gaan.

6 De aanpassingslaag Curven werkt uitsluitend in op de tweede laag.

PRAKTIJK

Probeer je iso altijd zo laag mogelijk te houden. EEen statief biedt uitkomst bij de lange sluitertijden die dan ontstaan. JOKE TERMAAT-SCHAEFERS (TERMAJO) ISO 100 ∙ F 5,6 ∙ 8 SEC ∙ 24 MM

Ruis voorkomen

De grote stoorzender Ruis is dé plaag van de digitale fotografie. Bij weinig licht kan het je foto’s behoorlijk verknoeien. We geven je een aantal trucs om ruis al bij de opname te vermijden. TEKST MARK MOED

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

PRAKTIJK

GA NOOIT ONDERBELICHTEN OM HOGE GEVOELIGHEDEN TE VERMIJDEN

Peper en zout → Ruis bestaat uit luminan-

tie- en chroma- of kleurruis. Luminantieruis heeft een helderheidsverschil ten opzichte van de rest van het beeld waardoor je witte en zwarte stipjes ziet. Het wordt wel eens ‘peper en zout’ ruis genoemd en het lijkt op de korrel van filmmateriaal. Chroma-ruis heeft een kleurverschil ten opzichte van het beeld, je ziet gekleurde stipjes die het beeld meer verstoren dan luminantieruis.

Ruis en korrel → Bij analoge fotografie is er geen

ruis maar korrel. In tegenstelling tot digitale ruis heeft de filmkorrel volgens sommige fotografen artistieke kwaliteiten. Zo heeft de Nederlandse topfotograaf Anton Corbijn deze techniek jarenlang gebruikt met behulp van korrelige Kodak Tri-X-film of instant diafilm van Polaroid om indrukwekkende foto’s van muzikanten te maken.

↘

Wanneer krijg je met ruis te maken? Dat gebeurt vooral als er te weinig omgevingslicht voor jouw fotografische doel is. Bij het fotograferen van sport heb je een hoge sluitertijd nodig om bewegingsonscherpte te vermijden. Dit geldt vooral als je tele gebruikt en in een sporthal fotografeert. Of denk aan macrofotografie waarbij je een kleine lensopening moet gebruiken om voldoende scherptediepte te krijgen. Een statief is dan aan te raden, maar dat is niet altijd mogelijk. Bij het fotograferen in een museum zijn statief en flits vaak zelfs verboden. In dergelijke situaties kun je alleen je doel bereiken door een hogere gevoeligheid in te stellen. De resultaten kunnen achteraf echter behoorlijk tegenvallen; de foto’s worden dan ontsierd door lelijke gekleurde stippen. Je ziet ruis vooral in grote egale vlakken, op plaatsen met kleine details valt het vaak minder op.

Definitie Wat is ruis eigenlijk? Volgens www.encyclo.nl is fotografische ruis een willekeurig patroon van kleine vlekken op een digitaal beeld, gevormd door elektrische signalen die geen beeld vormen. Je kunt dit vergelijken met een geluidsinstallatie met te weinig vermogen voor jouw huiskamer. Je kunt de volumeknop wel omhoog draaien,

maar je hoort naast luidere muziek ook veel meer storend ruis. Of het nu ruis in audio of ruis in een digitale foto betreft, de hoeveelheid ruis wordt aangeduid met SNR, de afkorting van Signal Noise Ratio, ofwel de verhouding tussen het schone signaal en de ruis. Hoe hoger de verhouding tussen signaal en ruis is, des te lager de ruiswaarde van een sensor of camera. In de praktijk wordt de SNR van een camera nauwelijks genoemd omdat de uiteindelijke prestaties ook afhangen van de kwaliteit van de image processor. De sensor van een digitale camera heeft in feite slechts één ‘native’ gevoeligheid, bijvoorbeeld ISO 200. Als je een hogere gevoeligheid instelt, versterk je het signaal. Hierbij ontstaat ruis dat de beeldkwaliteit aantast. Bij de lagere gevoeligheden zul je daar nog niet zo veel van merken, maar het is niet verstandig om je camera constant op iso 6400 te laten staan. Bij de allerhoogste iso-waarden zijn het dynamisch bereik en de kleurweergave ook zichtbaar minder. Vermijd dus als het even kan deze extreem hoge gevoeligheden van je camera.

Soorten ruis We hebben het tot nu toe over de ruis gehad die ontstaat bij hoge iso-waarden, dit wordt wel ‘random noise’ (willekeurige

1 Hou de iso zo laag mogelijk bij lange sluitertijden; ook als je met een ‘big stopper’-filter werkt om de wolken te laten uitwaaieren of het water zacht te maken. De foto is genomen na zonsondergang en de roze wolken zijn ontstaan door luchtvervuiling. SVEN BROECKX (SVEN483) ISO 200 ∙ F 6,3 ∙ 30 SEC ∙ 16 MM

ruis) genoemd. Ruis kan ook tijdens lange belichtingstijden ontstaan. We hebben het dan over belichtingstijden van seconden tot minuten, zoals je die bijvoorbeeld gebruikt voor opnamen van nachtelijke stadsscènes en een sterrenhemel. Dit heet ‘fixed pattern noise’ (vast patroon) omdat de ruis van een bepaalde sensor in een bepaalde situatie (belichting, iso-waarde en temperatuur) steeds hetzelfde is. Door de lange belichtingstijd neemt de temperatuur van de componenten op de beeldsensor toe waardoor de helderheidsverschillen tussen een aantal pixels en de rest toenemen. De afwijkende pixels worden wel hot pixels genoemd. Hierbij speelt de omgevingstemperatuur ook een rol, je camera heeft ‘s zomers in principe meer last van deze ruis dan in de winter. Het is niet nodig om je camera in een koelbox te bewaren want de meeste camera’s hebben een eenvoudige en effectieve remedie tegen deze ruis. Ben je van plan om nachtopnamen te maken, schakel dan altijd de ruisonderdrukking voor lange belichtingstijden (Long Exposure NR) in. De camera maakt meteen na de opname nog een opname met exact dezelfde instellingen. Je merkt dit omdat het behoorlijk lang duurt voor je de volgende opname kunt maken. Omdat de sluiter niet opent wordt dit een ‘zwartopname’ genoemd. Omdat de ruis van de

zwartopname overeenkomt met die van de echte opname kan die er van afgetrokken worden zodat er geen ruis overblijft. Dit is ook de reden dat je altijd een lage gevoeligheid bij nachtopnamen moet gebruiken om random noise te vermijden. Uiteraard werk je op een statief, zodat lange sluitertijden geen probleem zijn.

Star trails Wil je opnames met extreem lange belichtingstijden van een uur of langer maken, om bijvoorbeeld ‘star trails’ (sterrensporen) of de beweging van de maan te fotograferen, gebruik dan de techniek met meerdere opnames. Gebruik geen belichting van 60 minuten maar maak 60 opnamen van 1 minuut of liever nog 120 opnamen van 30 seconden. De opnamen hebben een relatief laag ruisniveau, vooral als je ze achteraf in de bewerking combineert. ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

Ruisonderdrukking In vergelijking met de ruis van lange belichtingstijden, is de ruis van hoge isowaarden veel moeilijker te bestrijden. Fabrikanten doen hun best om ruis te bestrijden. Ondanks de vooruitgang heeft ruisonderdrukking nog steeds duidelijke beperkingen. Een camera kan de verschillen tussen ruis en beelddetails moeilijk onderscheiden, zodat de laatste per ongeluk ook weggepoetst kunnen worden. Als je een foto op webformaat bekijkt zie je weinig verschil, maar bij grotere formaten zie je dat de foto via een soort pasteleffect detail verloren heeft. Wat kun je zelf doen om ruis of de nadelige effecten van ruisonderdrukking te voorkomen?

Apparatuur Eerst een opmerking over sensoren en pixels. Grotere pixels kunnen meer licht vangen waardoor dat licht minder

2 Voor deze foto van Kinderdijk werd de ruisonderdrukking van de camera gebruikt. Later werd in Lightroom de luminantie van de ruis verminderd. De witbalans werd op ‘bewolkt’ gezet, waardoor de kleuren warmer werden. EDWIN STUIT (EDWIN64) ISO 80 ∙ F 8 ∙ 119 SEC ∙ 10 MM

3 Geef de bovengrens van de auto-iso aan. Plus eventueel de langste sluitertijd. 4 Stel de sterkte van de ruisonderdrukking in. 5 Lange sluitertijd: schakel altijd Long Exposure NR in.

versterkt hoeft te worden bij hogere isowaarden. Een grote sensor in combinatie met een niet al te groot pixelaantal is in principe de beste combinatie voor een lage ruiswaarde. Een mooi voorbeeld is de Sony Alpha 7S II, een fullframe systeemcamera met een bescheiden resolutie van 12 miljoen pixels en een maximale gevoeligheid van niet minder dan iso 409.600. Ook andere fullframe camera’s bieden een laag ruisbereik ten opzichte van camera’s met een aps-c- of micro fourthirds-sensor. En de laatstgenoemde camera’s zijn weer in het voordeel in vergelijking met camera’s met een kleinere beeldchip. Veel camera’s worden geleverd met een kitzoom met een beperkte lichtsterkte van bijvoorbeeld F3,5-5,6; prima voor gebruik bij mooi weer. De fabrikant hoopt dat je de camera op de automatische iso zet, zodat de opnamen altijd goed belicht zullen zijn. Dat je foto’s bij hoge iso minder mooi

PRAKTIJK XXX

DONKERE BEELDDELEN VERTONEN MEER RUIS worden door de ruis en de ruisonderdrukking boeit die fabrikant schijnbaar minder. Je kunt dit probleem omzeilen door aanschaf van lichtsterke prime-lenzen of een objectief met een hoge lichtsterkte van bijvoorbeeld F 2,8 over het gehele zoombereik. Zulke lenzen zijn beduidend duurder maar de algehele beeldkwaliteit is ook behoorlijk hoger dan van een eenvoudig kitobjectief. Kijk ook eens naar objectieven op de tweedehandsmarkt. Bij systeemcamera’s en sommige spiegelreflexen kun je een ‘vreemd’ objectief via een relatief goedkope adapter op de camera monteren. Handig om te weten, maar kun je ook ruis vermijden zonder eerst een nieuwe camera of lens aan te schaffen? Jazeker, er is een aantal dingen dat je kunt doen.

Trucs Binnenshuis kun je een normale gevoeligheid met een bruikbare ruiswaarde gebruiken door flitslicht in te zetten. Om het sfeervolle licht in bijvoorbeeld een kerk te behouden kun je beter niet flitsen maar een statief gebruiken. Als je dat niet

bij je hebt steun de camera dan tegen een pilaar of bank, je kunt dan toch opnamen met een lange belichtingstijd (en een lage gevoeligheid) maken. Maak voor de zekerheid meerdere opnamen want bewegingsonscherpte ligt op de loer. Als je niet vanaf statief werkt gebruik dan altijd de beeldstabilisatie van camera of lens, hierdoor kun je met lagere sluitertijden en een lagere gevoeligheid werken. Je kunt de automatische gevoeligheidsinstelling van je camera prima gebruiken, mits je de bovengrens maar instelt, als jouw camera die optie tenminste heeft. Test de kwaliteit van de verschillende gevoeligheden eens uit en kies dan jouw bovengrens. Bij een redelijk actuele spiegelreflex of systeemcamera met aps-c- of micro fourthirds-sensor is iso 800 tot 3200 vaak prima te gebruiken en bij een fullframe camera is dat nog hoger. Nu je toch in het menu bezig bent, kijk ook eens of je de sterkte van de ruisonderdrukking van jouw camera kunt instellen. Maak een testserie van de verschillende standen en gebruik de stand die jou het best bevalt.

Technologische vooruitgang → Naast het voeren van de 1 In sommige foto’s is

ruis niet zo erg, maar in deze foto hoort het echt niet. DOMENICO (DOMENICO PICCIRILLO) ISO 100 ∙ F 22 ∙ 45 SEC ∙ 19 MM

2 Het verschil tussen ISO 1600 (links) en ISO 16.000 (rechts). 3 Bij deze foto is een statief gebruikt, want met een lage iso-waarde van 100, moest er 15 seconden belicht worden. WILLEM VERNOOY (FOTOWILLEM) ISO 100 ∙ F 5,6 ∙ 15 SEC ∙ 17 MM

4 Op het randje: gesteund op stoelleuning ISO 1600 ∙ F 3,5 ∙ 1/15 SEC ∙ 14 MM

pixeloorlog vinden fabrikanten ook nog tijd om ruisverlagende technieken te bedenken. Er zijn verschillende oplossingen bedacht om de pixel meer licht te laten krijgen waardoor er minder ruis ontstaat. Dit gebeurt bijvoorbeeld door het plaatsen van een microlensje boven elke pixel waardoor het licht gebundeld wordt. De volgende stap was het toepassen van ‘gapless’ microlensjes waardoor er nog minder lichtverlies is. BSI is de afkorting van Back Side Illumination, waarbij de sensor omgedraaid is zodat de elektronica en bedrading aan de achterzijde zit waardoor het lichtgevoelige deel op de voorzijde van de pixels wordt vergroot. Sommige camera’s bieden een speciale stand om ruis te verlagen. Bij Sony heet dit de Multi Frame NR-functie, soms ingebouwd, soms als app te koop. In deze opnamemodus maakt de camera een aantal opnamen die over elkaar heen worden gelegd. Uiteraard alleen te gebruiken bij stationaire onderwerpen en een statief, maar het resultaat is zeer goed.

Bij een te agressieve onderdrukking verdwijnen details in je beeld. Wil je echt het onderste uit de kan, zet de ruisonderdrukking dan uit en fotografeer in raw zodat je de ruis achteraf tijdens de bewerking op de computer aan kunt pakken. Raw heeft verschillende voordelen zoals een grotere speelruimte bij de belichting en de mogelijkheid om een verkeerd ingestelde witbalans zonder enig verlies te corrigeren. De ruisonderdrukking van een goed bewerkingsprogramma is beter dan die van de camera. Het grootste voordeel is dat je bij moeilijke opnamen kunt experimenteren met de ruisonderdrukking. Je beweegt de schuifjes (bijvoorbeeld ‘ruis reduceren’ en ‘details behouden’) net zolang tot de verhouding tussen het ruisniveau en detailverlies naar wens is. Je kunt de ruis aanpakken met de bekende bewerkingsprogramma’s zoals Photoshop of Lightroom maar er zijn ook speciale NR-programma’s (of plug-ins) zoals Neat Image, Photo Ninja en Helicon Filter. Als er zo weinig licht is dat je alleen de hoogste iso-waarden kunt gebruiken, is het soms beter om de opnamen in zwart-wit om te zetten. De ruis zal daardoor minder opvallen omdat je de vervelende kleurruis omzet naar de veel minder opvallende luminantie-ruis. Een andere benadering is toepassen van een licht softfocus-effect, eventueel in een extra laag. Dit kan mooi zijn bij portretten of landschappen maar niet elk onderwerp is hiervoor geschikt. Houd verder de instellingen van je camera ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

5 tips om ruis te minimaliseren 1. Gebruik een lichtsterke lens 2. Gebruik een statief 3. Stel jouw bovengrens in bij Auto-ISO 4. Fotografeer in raw 5. Lange sluitertijd: schakel altijd Long Exposure NR in

in de gaten. Bij het fotograferen in P en Auto-ISO zijn sommige camera’s geneigd om eerder de gevoeligheid te verhogen dan de sluitertijd te verlagen. Een camera kiest dan bijvoorbeeld voor een ondergrens van 1/60 sec terwijl jij (dankzij je vaste hand en de beeldstabilisatie) prima met 1/15 sec kunt werken. Zet de camera in situaties met weinig licht daarom op sluitertijdvoorkeuze of manual. Houd er rekening mee dat bij lange sluitertijden bewegende onderwerpen (mensen, dieren en door de wind bewogen bladeren) wel onscherp opgenomen kunnen worden.

Belichting De hoeveelheid ruis bij een identieke gevoeligheid kan behoorlijk variëren. Dat

heeft met de kleur en de helderheid van het onderwerp en vooral de belichting te maken. Donkere beelddelen vertonen meer ruis dan lichte beeldpartijen omdat de laatste meer licht hebben ontvangen. Als je de schaduwen tijdens de beeldbewerking opheldert of als je de camera dat na de opname laat doen, ontstaat er nóg meer ruis. Ga dus nooit onderbelichten om hoge gevoeligheden te vermijden en denken dat je dat wel kunt corrigeren in de nabewerking. De hoeveelheid ruis zal zichtbaar hoger zijn bij een onderbelichte, opgehelderde opname van iso 400 dan bij een correct belichte opname van iso 1600. Fotografeer in raw omdat je dan extra ruimte hebt om onderbelichte delen op te helderen zonder extreme ruisverhoging. Gebruik bij landschapsopnamen hdr om het helderheidsverschil tussen bijvoorbeeld een witte wolkenhemel en donkere rotsen in de voorgrond te verkleinen. Gebruik van invulflits of een reflectiescherm kan ook als de donkere partij niet te ver van de camera verwijderd is.

Samenvattend

Digitale camera’s beschikken over een steeds hogere maximale gevoeligheid. Om teleurstellingen te voorkomen moet je wel om een aantal zaken denken. Vertrouw bij slechte lichtomstandigheden niet blindelings op de volautomatische stand van je camera, dit kan kan tot verminderde beeldkwaliteit door overmatige ruis en ruisonderdrukkling leiden. Door de aangegeven tips te volgen zul je veel minder last van ruis hebben.

PRAKTIJK

Hands-on

↑ Bij het selecteren van mijn beeld let ik als eerst op de blik van het model. Daarna vind ik het nabewerken van mijn foto’s misschien nog wel leuker dan de shoot zelf. MODEL ROSA ISO 100 ∙ F 5 ∙ 1/125 SEC ∙ 85 MM

Indringend portret

Het kan snel gaan in de fotografie. Twee jaar na de aanschaf van z’n eerste spiegelreflex deelt Zoomer Tim Janssen een studio met drie fotografen, waar hij portret- en glamourfoto’s maakt. Hij vertelt hoe zo’n portretfoto tot stand komt. TEKST EN FOTO’S TIM JANSSEN

↘

De shoot

NABEWERKEN IS MISSCHIEN NOG WEL LEUKER DAN DE SHOOT ZELF

Het idee dat we wilden uitwerken was iets heel anders dan het portret waar dit stuk over gaat. Ik had een moodboard gemaakt waarin we onder meer met water aan de gang zouden gaan. De visagiste kon pas later in de middag op de dag van de shoot. Het model en ik hadden afgesproken wat eerder te beginnen om vast wat plaatjes te schieten met een naturel look.

shoot iedereen er al over eens is welke foto de beste is bijvoorbeeld.

Het model

Nabewerken

Rosa Huizinga heb ik, zoals veel van mijn modellen, gevonden en benaderd via Facebook. Ik had wat werk van haar voorbij zien komen en was gelijk enthousiast om ook eens met haar te werken. Rosa is een zeer mooie dame met een goede kaaklijn en heel sterke blikken. Kenmerken die perfect passen bij mijn moodboard. Ze vond mijn idee mooi en zag een samenwerking zitten.

Ik vind nabewerken van foto’s misschien nog wel leuker om te doen dan de shoot zelf. Ik kan uren bezig zijn met één foto. Nieuwe dingen proberen en ontdekken. Hier gebruik ik Lightroom en Photoshop voor. Bij dit portret gaat het echt helemaal om de sterke en kalme blik van Rosa. Die wilde ik in mijn nabewerking nog meer naar voren halen. Na wat oneffenheden en losse haren te hebben weggewerkt met het kloonstempel ben ik aan de gang gegaan met Tegenhouden en Doordrukken. Met dit gereedschap kun je door extra belichten dingen naar voren halen en de rest donkerder maken. Zo kan ik dus nog sterker de focus leggen waar ik die wil: op de blik in de ogen.

Het portret Voor veel portretten werk ik maar met één lichtbron en een Falcon Eyes Octabox (softbox), dat was hier ook het geval. Als je goed kijkt, kun je aan de catchlight in de ogen zien waar ik mijn licht geplaatst heb: rechts, schuin boven. Door het licht niet recht van voren te plaatsen maar wat meer van de zijkant, krijg je mooie schaduwen en dus meer dimensie in het gezicht. Rosa stond zo’n vier meter van een witte achtergrond af. Daardoor komt er weinig licht op de achtergrond en krijg je een mooie grijze kleur. Hoe minder licht er op de achtergrond valt, hoe donkerder deze wordt

Doordrukken, tegenhouden Alles dat je met het gereedschap Tegenhouden (Dodge) aanstipt, wordt lichter

terwijl Doordrukken (Burn) precies het tegenovergestelde doet. Dupliceer de achtergrondlaag (Crl+J), zodat je steeds snel terug naar het origineel kunt. Selecteer het gereedschap Tegenhouden en zet in de optiebalk het Bereik op Hooglichten en de Belichting op maximum 15%. Ga met de tool over de ogen. Omdat het bereik op Hooglichten staat, worden alleen de heldere pixels nog witter. Het wit van de ogen klaart helemaal op. Daarna selecteer je het gereedschap Doordrukken (met bereik op Middentonen of Schaduwen en Belichting niet hoger zijn dan 15%). Hiermee stip je wenkbrauwen, wimpers en eventueel lippen aan. Met Doordrukken kun je de aandacht van de kijker sturen. Kies een breed penseelpunt. Zet Bereik op Middentonen (Belichting 15%) en maak de randzones van de achtergrond donkerder. Maar er zijn vele manieren om deze tool toe te passen en ik adviseer om in ieder geval een aantal manieren te proberen om te kijken welke je het beste bevalt.

Wie is Tim Janssen? → Twee jaar geleden

kocht Tim zijn eerste spiegelreflex, een Nikon D3200. Met zijn toemalige fotogenieke vriendin als model heeft hij de camera en de modelfotografie leren kennen. Al snel had hij diverse speedlights en triggers aangeschaft en zich verdiept in studiofotografie en nabewerking. Inmiddels deelt hij een volwaardige studio met drie fotografen. TIMJANSSEN.ZOOM.NL TIMJANSSENPHOTOGRAPHY.COM

Moodboard maken → Het maken van een

moodboard kan je helpen een idee te visualiseren. Niet alleen handig als geheugensteuntje voor jou als fotograaf maar ook om te laten zien aan het model, visagist en/of stylist wat je voor ogen hebt. Vijf tips voor het maken van een moodboard vind je op onze website: WWW.ZOOM.NL/MOODBOARD

Selectie Omdat ik tijdens de shoot mijn camera al aan mijn laptop heb gekoppeld zitten mijn foto’s al direct in Lightroom en op de juiste plek. Als eerste maak ik een selectie. Ofwel, alle mislukte foto’s gooi ik weg. Zonde van mijn opslagruimte om die te bewaren. Ik schiet in raw, dus het kan hard gaan met je opslagruimte. Daarna blader ik door de foto’s en markeer de foto’s die me direct aanspreken. Als een foto me tijdens het bladeren al niet opvalt, valt deze eigenlijk gelijk al af. Ik let in het begin alleen maar op de blik van het model. Daarna kijk ik pas of er misschien storende elementen zijn in de foto. Een hand in een opvallend vreemde houding? Dan valt die ook af. En zo kom je steeds dichter bij de beste foto van je shoot. Uiteraard werkt het ook wel eens anders als tijdens de ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

→ De Falcon Eyes Octabox

↓ Met tegenhouden maak ik lokale delen lichter en met doordrukken juist donkerder.

TECHNIEK

Werken met Lightroom én Photoshop

Teamen met Photoshop

Lightroom is een fantastisch programma, maar voor sommige bewerkingen moet je verkassen naar het geavanceerdere Photoshop (Elements). Scott Kelby legt uit hoe je Photoshop en Lightroom als duo kunt inzetten om tot een fantastisch eindresultaat te komen. TEKST SCOTT KELBY

↘

20-secondentip → Wil je een foto bewerken in Photoshop, kies dan in het

fotomenu onder Bewerken de optie Bewerken in Adobe Photoshop (zie afbeelding). Of gebruik de toetscombinatie Ctrl-E (Mac OS: Cmd E). Lightroom stuurt dan een kopie van je afbeelding naar Photoshop. Bewerk de foto zoals je wilt in Photoshop en sla hem daarna simpelweg op en sluit het venster. Je belandt weer in Lightroom en daar is dan ook je bewerkte foto. Maar je kunt ook de onderstaande stappen volgen. (En je leert onderweg ook nog wat coole Photoshopbewerkingen!)

Wie is Scott Kelby? Scott is directeur van KelbyOne, een online educatieplatform voor fotografen, Photoshop- en Lightroom-gebruikers. Hij werkt daarnaast als redacteur en uitgever van Photoshop User Magazine, is technisch voorzitter van de Photoshop World Conference & Expo en auteur van een hele rits bestsellers over Photoshop, Lightroom en fotografie.

Lightroom is een fantastisch programma om foto’s te beheren, te verwerken en om presentaties en afdrukken te maken, maar het is geen Photoshop. Er zijn nog steeds genoeg momenten dat we Photoshop (of Photoshop Elements) nodig hebben om de klus te klaren. Zo heeft Lightroom geen lagen en filters, geen overvloeimodi en niveaus, niet het gereedschap Snelle selectie, geen HDR Pro, geen mogelijkheden voor complexer retoucheerwerk of een van de ziljoen (ja, ziljoen) andere dingen die Photoshop heeft. Neem nou vals geld. Lightroom is daar niet goed in. Maar met de volledige Photoshopversie heb je alles wat je nodig hebt om je eigen geld te drukken. Het is wel wat lastig dat je Photoshop nodig hebt om dat valse geld te maken waarmee je het programma betaalt. En dankzij dat kip-ei probleem zitten velen van ons niet in de cel. Soms moet je voor wat ‘Photoshopdingetjes’ naar Photoshop en keer je voor het afdrukken of de presentatie weer terug naar Lightroom. Gelukkig zijn deze twee toepassingen ervoor gemaakt om samen te werken.

STAP

01 02

Dit is een kopie van onze afbeelding, geopend in Photoshop CC. Van deze backstage-foto in een oud theater maken we een openingsfoto voor een presentatie.

Alles wat we nu in Photoshop doen, heeft alleen effect in het gebied binnen de selectie. Maar we willen op dit moment juist het gebied daarbuiten bewerken. Ga daarom naar Selecteren, Selectie omkeren om alles buiten dat rechthoekige gebied te selecteren.

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

We zetten de foto eerst om naar zwart-wit. Dit hadden we natuurlijk kunnen doen met een zwart-witconversie in Lightroom, maar daar hebben we het niet gedaan, dus doen we het nu hier in Photoshop. Verwijder met toetscombinatie CtrlShift-U (Mac OS: Cmd-Shift-U) de kleur, zodat een zwart-witfoto ontstaat.

STAP

Na de basisbewerkingen in Lightroom gebruik je de toetscombinatie Ctrl-E (Mac OS: Cmd E) om de foto in Photoshop te openen. Als je de foto in raw maakte, â&#x20AC;&#x2DC;leentâ&#x20AC;&#x2122; Photoshop de afbeelding en opent die. Fotografeerde je in jpeg of tiff, dan verschijnt het dialoogvenster Foto bewerken met Adobe Photoshop CC. Daar kies je wat je wilt bewerken: een kopie met of zonder de Lightroomaanpassingen of het origineel. We werken hier met een jpeg-bestand en kiezen daarom de eerste optie: een kopie met Lightroom-aanpassingen.

Een deel van de afbeelding maken we nu donkerder, zodat we er tekst over kunnen plaatsen. De buitenste randen maken we onscherp en voegen wat tekst toe. Dat zijn allemaal zaken die Lightroom niet kan of die je alleen via een omweg voor elkaar krijgt. Selecteer eerst het gereedschap Rechthoekig selectiekader (M-toets) en sleep een grote, rechthoekige selectie, zoals in dit voorbeeld.

ALLES OM JE EIGEN GELD TE DRUKKEN 61

Alle prijzen zijn incl. btw en excl. verzendkosten. Alle rechten, veranderingen en fouten zijn voorbehouden. Ruimte: ©living4media/Annette & Christian. Getoonde werk ‘Das Zebra’ is verkrijgbaar op WhiteWall.com. *Prijs is exclusief afwerking en lijst. AVENSO GmbH, Ernst-Reuter-Platz 2, 10587 Berlijn, Duitsland

Winnaar van de TIPA-Awards

“Best Photo Lab Worldwide” Geselecteerd door redacteuren van 28 toonaangevende, internationale fotomagazines

Uw foto als galerieprint in 120 x 90 cm,€43,95*

Maak niet alleen foto’s. Toon ze ook. In galeriekwaliteit. 70 keer testwinnaar. Made in Germany. Galeriekwaliteit waarop 12.000 professionele fotografen vertrouwen. Ontdek ons nu op WhiteWall.com

WhiteWall.com

Hef de omgekeerde selectie niet op en kies bij Filter, Vervagen de optie Gaussiaans vervagen. Sleep in het dialoogvenster de schuifregelaar Straal naar 26 pixels en klik op OK om het hele gebied buiten de rechthoek onscherp te maken.

STAP

We voegen wat tekst toe. Selecteer het gereedschap Horizontale tekst (het pictogram met de T of gebruik toets T) en typ in hoofdletters ‘ALL ACCESS’. Gebruik een vet lettertype. Ik nam Futura Bold, 50 pt. Zodra de tekst staat, brengen we de letters wat dichter naar elkaar voor een professioneel effect. Selecteer hiervoor de woorden ‘All Access’ en gebruik toetscombinatie Alt-pijltoets rechts (Cmd Option-pijltoets rechts). Door die combinatie te herhalen, maak je de ruimte tussen de letters steeds kleiner. Maak het mooi strak, zoals hier.

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

Keer terug naar het menu en kies Selecteren, Selectie omkeren om het gebied binnen de rechthoek weer te selecteren. Je kunt ook de toetscombinatie Ctrl-Shift-I (Mac OS: Cmd -Shift-I) gebruiken. Ga naar deelvenster Lagen, Nieuwe laag maken voor een nieuwe, lege laag. Rond de selectie willen we een witte rand toevoegen. Kies in het menu Bewerken de optie Omlijnen. Voer in het dialoogvenster 5 pixels in. Klik op het kleurvak en verander de kleur in wit en kies als Locatie midden. De rand ligt dan voor de helft aan de ene kant en voor de helft aan de andere kant van de selectie. Klik op OK en hef de selectie op met Ctrl-D (Mac OS: Cmd–D).

Voeg een nieuwe lege laag toe (klik weer op Nieuwe laag maken) en vul deze met zwart. Druk daarvoor eerst op toets D om zwart als voorgrondkleur te kiezen en gebruik vervolgens toetscombinatie Alt-Backspace (Cmd OptionDelete). Voor ons achtergrondeffect verlagen we de dekking van deze zwarte laag. Klik daarvoor op het omlaag wijzende pijltje rechts van het veld Dekking en sleep de schuifregelaar naar links, naar 40% (zie afbeelding). Je hebt nu een donker achtergrondeffect over de afbeelding geplaatst.

STAP

IN THE TECHNIEK PICTURE

We voegen nog een tweede regel tekst toe. Klik met het gereedschap Horizontale tekst ergens naast de eerste tekst voor een nieuwe tekstlaag. Typ nu ‘Achter de schermen bij Marc Moore live’. Kies voor deze tweede regel een dunner, lichter lettertype. Ik koos Futura Medium, 16 pt. Dit keer voegen we juist ruimte tussen de letters toe. Markeer de letters en gebruik toetscombinatie Option-pijltoets rechts (Mac OS: Cmd Option-pijltoets rechts). Herhaal dit net zolang tot het er mooi en luchtig uitziet. Wil je de tekst verplaatsen, selecteer dan het gereedschap Verplaatsen en sleep de tekst naar de juiste plek.

Canon Powershot G7X

â&#x20AC;&#x153;Canon zet nu een camera neer die het optisch beter doet dan de concurrentie met het bijzonder lichtsterke zoombereik van omgerekend 24-100 mm.â&#x20AC;? zoom.nl

STAP

TECHNIEK

Goed, nu ik nog eens goed kijk naar wat we hebben, denk ik dat we dat centrale gebied wat meer naar voren moeten halen. Bijvoorbeeld door dat omringende onscherpe gebied wat helderder te maken. We herhalen wat we in stap 4 deden. Ga naar Lagen, Achtergrondlaag, selecteer het gereedschap Rechthoekig selectiekader en sleep een selectie rond dat middengebied. Keer de selectie om zoals we in stap 5 deden. We gaan dat buitenste gebied nu niet onscherp maken, maar juist helderder. Kies in het menu Afbeelding onder Aanpassingen de optie Niveaus. Sleep in het dialoogvenster de schuifregelaar voor Hooglichten (wit) naar links (zie afbeelding) om het geselecteerde gebied lichter te maken. Klik op OK en hef de selectie op met Ctrl-D (Cmd-D).

Over het boek → Dit artikel is speciaal

We zijn klaar in Photoshop. Je kunt de afbeelding nu afvlakken tot één laag. Ga naar Lagen, Een laag maken. Alle lagen worden verwijderd en je houdt een eenlaags afbeelding over zoals we die normaalgesproken hebben in Lightroom. Je kunt de lagen ook intact houden en ze naar Lightroom sturen (daarover dadelijk meer). Wat je ook kiest, de volgende stap is hetzelfde. Gebruik toetscombinatie Ctrl-S (Cmd-S) om de aanpassingen op te slaan en sluit het afbeeldingsvenster met Ctrl-W (Cmd-W). Dat is het. Dat is de magische combinatie die je afbeelding afsluit in Photoshop en terugbrengt naar Lightroom.

STAP

voor Zoom.nl ingekort en komt uit boek Adobe Photoshop Lightroom CC boek voor digitale fotografen. Dit succesvolle boek over werken met raw in Lightroom is in het Nederlands vertaald en nu verkrijgbaar voor € 39,95,-

Werken met gelaagde bestanden

Laten we teruggaan naar Lightroom. In de verzameling met je oorspronkelijke foto staat de in Photoshop bewerkte foto nu naast het origineel. Hier zie je de zwart-witfoto met tekst naast de oorspronkelijke kleurenfoto waarmee we begonnen. Dit werkt altijd zo, ongeacht of je raw, tiff, jpeg of welk ander formaat gebruikt. Samengevat: met Ctrl-E (Cmd-E) breng je de foto naar Photoshop, waar je alle bewerkingen uitvoert. Als je klaar bent, sla je de afbeelding op, sluit je hem en de bewerkte afbeelding staat in Lightroom. Lees nog even de volgende stap, want daarin staat iets over het opslaan van een gelaagd bestand.

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

Als je een bestand met meerdere lagen (zoals in dit voorbeeld) opslaat en sluit zonder de lagen eerst samen te voegen, blijven die lagen in Lightroom behouden. Maar je kunt er niet mee werken. Van de afbeelding die je in Lightroom ziet, lijken de lagen te zijn samengevoegd, maar met een slimmigheidje open je deze afbeelding in Photoshop en zijn alle lagen weer beschikbaar. Als je in Lightroom op de gelaagde afbeelding klikt en hem vervolgens met Ctrl-E (Cmd-E) in Photoshop opent, verschijnt het kleine dialoogvenster dat vraagt of je een kopie met de Lightroom-aanpassingen, zonder de aanpassingen of het origineel wilt bewerken. Kies Origineel bewerken. Dit is de enige keer dat ik het origineel open.

FEEDBACK

Lezersfoto’s beoordeeld door een professional

Feedback

fisheye Waar veel fotografen uit alle macht vervorming proberen te voorkomen, zoek je met een fisheyelens juist de vertekening. Je krijgt een bolling waarmee je het onderwerp extra karakter geeft. Michiel Buijse geeft feedback op vier fisheyefoto’s van lezers van Zoom.nl ONDER REDACTIE VAN ELINE SIPS MET DANK AAN MICHIEL BUIJSE

Feedback door Michiel ← Dit is een heel leuke groepsfoto waarbij goed gebruik is gemaakt van het fisheye-effect. Hierdoor is het mogelijk om alle zes de personen op een creatieve manier in beeld te krijgen. Let er wel op dat de personen aan de zijkant een enorme vertekening krijgen, zoals de man met het zwarte overhemd. Door de kromming heeft hij nu een beetje iets weg van een banaan. Omdat zijn arm helemaal aan de rand zit, is daar de vervorming het sterkst. Dit is gemakkelijk te voorkomen met een andere pose. De foto is nu vanaf de zijkant genomen waardoor je meer diepte krijgt in beeld. Iedereen kijkt nu wel richting de camera, maar wellicht konden ze nog iets meer met hun lichaam deze kant op draaien.

Over de foto ← Jozef Schuijren: ‘Deze foto heb ik gemaakt in een verlaten pand, vanaf nog geen 50 cm afstand van de bandleden. Omdat het brandpunt van deze fisheye zo laag is, kon ik een korte sluitertijd gebruiken van 1/30 sec. Achteraf gezien had ik de posities van de mannen nog wat beter kunnen neerzetten. De foto is als raw genomen en bewerkt in Photoshop en Lightroom.’ Waist of Time shoot JOZEF SCHUIJREN (SDESIGN) ISO 500 · F HANDMATIG · 1/30 SEC · 8 MM

DE ONDERGROND IS NIET VERANDERD IN EEN EXTREEM KOMMETJE

Feedback door Michiel Wie is Michiel Buijse (45)? → Michiel Buijse is een land-

schaps- en stadsfotograaf die regelmatig zijn fisheyelens op zijn camera schroeft om een andere draai aan zijn werk te geven. Hij begon zijn carrière bij de luchtmacht, maar ontwikkelde zich uiteindelijk toch als professioneel fotograaf. Hij is gespecialiseerd in nachtfotografie en hdr-technieken. Het vissenperspectief is in veel van zijn foto’s terug te vinden, waaronder ook zijn unieke en grappige selfies. Buijse werkt als ambassadeur voor Cameraland.nl en Nikon en geeft daarnaast workshops, lezingen en masterclasses. WWW.BEHINDTHELENSCAP.NL

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

↑ In deze foto is de vertekening van een fisheye heel goed te zien. De fotograaf heeft ook echt een goede locatie gekozen waar de lens mooi tot zijn recht komt. Misschien zou een iets hoger of lager standpunt dit effect nog versterken. Met een lager standpunt krijg je net wat meer op de voorgrond, wat meer diepte in de foto brengt. Bovendien kun je dan de onderste reling in beeld nemen in plaats van de weg, waardoor je iets meer rust in het beeld krijgt. Als tip wil ik nog meegeven om de foto goed recht te zetten. Gebruik bijvoorbeeld de waterpas in Lightroom en zet de hoeken van het gebouw in het midden op gelijke hoogte. De foto is nu namelijk nog iets te ver naar rechts gekanteld.

Over de foto ↑ Jan van der Veen: ‘Dit is de poort van Den Haag, de Utrechtsebaan. Ik heb de foto gemaakt met een manuele fisheye van 8 mm van Samyang. Om beweging te voorkomen, heb ik de foto gemaakt vanaf statief met een zelfontspanner.’ Nationale Nederlanden Den Haag JAN VAN DER VEEN (JANVANDERVEENPHOTOGRAPHY) ISO 100 · F 8,0 · 15 SEC · 8 MM

DE PERSONEN AAN DE ZIJKANT KRIJGEN EEN ENORME VERTEKENING 67

NIEUW JAAR, NIEUWE KANSEN Luxe en stijl

Proper Roady Suede Leather Limited Edition

Klein, compact en je eigen stijl

Light Delight

Base Layer Camera Pouch

GEAR FOR URBAN LIVING Verkrijgbaar bij de betere fotospeciaalzaak

Imported by:

FEEDBACK

Feedback door Michiel ↑ Het voordeel van een fisheye is dat je heel veel in één beeld kan krijgen. Daar is de fotograaf hier heel goed in geslaagd. Het beeld is goed geframed door de lampen bovenin en de dj-booth onderin. De lichtshow zorgt voor een enorme dynamiek in de foto en ook de kleurtoon pakt heel erg mooi uit. Zelf had ik ervoor gekozen (als dat toegestaan was bij dit concert) om een flitser te gebruiken, zodat er meer details te zien zijn in de dj-booth. Deze is nu ook niet helemaal scherp. Bij de meeste fisheyelenzen moet je handmatig scherpstellen. In dit geval komt de scherpte dan uit op ongeveer een halve meter, zodat de personen op de voorgrond ook echt helemaal scherp zijn.

Over de foto ↑ Jelle Canipel: ‘Tijdens het Pukkelpop-festival mocht ik het dj-duo ‘The Boilerboys’ volgen. Deze foto is dan ook gemaakt tijdens hun optreden in de Boilerroom. Een groothoeklens, zoals een fisheye, is geweldig om de hele sfeer van een concert vast te leggen.’ The Boilerboys JELLE CANIPEL (CANIPEL) ISO 400 · F 1 · 1/50 SEC · MM ONBEKEND

JE RAAKT AL SNEL OVERDONDERD DOOR DE ENORME GROOTHOEK ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

TIP

Creatief met fisheye → Wie voor het eerst door

een fisheyelens kijkt, raakt al snel overdonderd door de enorme groothoek en vertekening. Deze vertekening maakt de lens heel erg geschikt voor 360 gradenfotografie, zoals bij Google Streetview. Als je de vertekening goed gebruikt, kun je heel creatieve foto’s maken met deze lens! Wanneer je de lens horizontaal houdt, is de horizon recht en krijg je de kromming aan de zijkanten en aan de boven- en onderkant. Als je de lens dan iets naar boven of beneden kantelt, zul je zien dat de horizon een kromming krijgt. Wil je hiermee oefenen? Probeer dan deze twee leuke fisheye-ideeën:

TIP 1 Fotografeer met een fisheyeobjectief vanaf een hoog gebouw en kantel de lens iets naar beneden. De horizon krijgt dan een lichte kromming, wat het hoogte-effect versterkt.

TIP 2 Maak eens een plankje vrij in je koelkast, keukenkastje of andere krappe ruimte. Door de fisheye krijg je bijna het volledige kastje op de foto, wat leuke selfies kan opleveren!

NIEUW

PhotoDynamic ● Wereldwijd gepatenteerd ● Roterende Flitskop ● Uniek Angle Light Design ● High Speed ● Ruimte besparend ● Grote Flexibiliteit ● Megajet Motor

Vanaf

€ 389,00

groot in de 10% introductieaanbieding kleine ruimte Kortingscode:

PHTDYNMC

1230◦

360◦

180◦

Vul de kortingscode in tijdens uw PhotoDynamic bestellingn en ontvang 10% korting.

Background: designed by freepik.com

(geldig t/m 11 februari 2016)

W NIEU

Photostudio Equipment and Optics

TR Plus

W NIEU

VA Lite

W NIEU

VA PRO

Distributeur: Folux b.v. - Smirnoffstraat 8 - 7903 AX Hoogeveen - 0528 23 24 76 - info@folux.nl - www.folux.nl

FEEDBACK

DE ONDERGROND IS NIET VERANDERD IN EEN EXTREEM KOMMETJE

Feedback door Michiel → Prachtige foto van het noorderlicht. Door de fisheye is er veel meer van het noorderlicht te zien dan met een gebruikelijke groothoek. De vertekening is niet hinderlijk, maar geeft juist de extra grootsheid weer van dit lichtspektakel. Hij heeft voor een mooie compositie gekozen met het huisje in het midden. Het was misschien wel mooier geweest om de camera iets verder te kantelen en de ondergrond op een derde te plaatsen. Dan was er iets minder kromming in beeld, maar wel nog genoeg lucht om het noorderlicht goed te zien. De sterren komen op deze foto ook mooi naar voren. Omdat een fisheye zo’n enorme groothoek heeft, kun je een wat langere sluitertijd gebruiken zonder dat zich startrails vormen.

Over de foto → Freek van den Driesschen: ‘Toen ik na het eten bij de auto aankwam, verscheen het noorderlicht aan de hemel. Mijn camera lag echter in het hotel, 45 minuten verderop. Ik ben toen razendsnel terug naar het hotel gescheurd en kon nog net de laatste losse plukjes vastleggen. Gelukkig begon een half uurtje later een nieuwe golf van noorderlicht. Moraal van dit verhaal: neem altijd je camera mee!’ Aurora Borealis, IJsland FREEK VAN DEN DRIESSCHEN (FOTOFANATIC) ISO 1600 · F 3,5 · 4 SEC · 8 MM

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

COMMUNITY

Zoom.nl app

vernieuwd! Met de Zoom.nl magazine app kun je Zoom.nl altijd en overal lezen. Of je nu in de trein zit, op vakantie bent, of tijdens het fotograferen even iets wilt teruglezen. Alle edities van Zoom.nl staan voor je klaar op je tablet of smartphone. En de app is vernieuwd! We hebben geluisterd naar de suggesties van alle digitale lezers en zijn trots op het resultaat. De app ziet er moderner en frisser uit. Daarnaast werkt hij nu een stuk sneller én stabieler. Maar wat kun je er allemaal mee?

5 Artikelen Nog steeds niet genoeg geleerd? Dan kun je gratis alle leerzame en inspirerende artikelen van de Zoom.nl website lezen, gewoon in de app. Blader snel door alle categorieën en blijf op de hoogte van het laatste cameranieuws of krijg gratis tips voor allerlei uiteenlopende foto-onderwerpen.

4 Zoom.nl videozine Bij iedere editie van Zoom.nl ontvangen abonnees het Zoom.nl videozine. Daarin zitten video’s met instructies, tips en trucs. Ze worden begeleid door adembenemende foto’s, met uitleg over hoe je die zelf kunt maken.

1 Digitale edities Uiteraard kun je de nieuwste editie als eerste lezen, maar je kun ook vorige edities vanaf 2013 bekijken. Abonnees kunnen eenvoudig inloggen en direct de laatste Zoom. nl downloaden, of je koopt een losse digitale editie. In een overzicht zie je de inhoud van het magazine en kun je direct naar jouw favoriete artikel. Lukt het niet de hele editie in een keer uit te lezen, dan ga je volgende keer gewoon weer verder waar je was gebleven.

En, heb jij ‘m al? Download de app direct voor Android of iOS.

2 Zoeken Zoek je een bepaald onderwerp dan vind je die met de nieuwe zoekfunctie snel terug. Je zoekt binnen één magazine of alle magazines, ook als je deze nog niet hebt gedownload.

3 Favorieten Heb je een artikel gevonden dat je op een later moment zeker nog eens wilt teruglezen of gebruiken als spiekbriefje? Dan kun je iedere willekeurige pagina opslaan als favoriet en voorzien van een persoonlijke notitie. Door te swipen kun je eenvoudig je favorieten beheren. ZOOM.NL JANUARI/FEBRUARI 2016

EXPERTCURSUS

Denken zonder kleur

Imponeren in Een zwart-witbeeld komt, mits goed gebruikt, vaak krachtiger over dan een kleurenfoto. Maar hoe gebruik je het goed? Wij wijzen je de weg. TEKST REDACTIE

Less is more, vooral in zwart-wit. Dit monochrome beeld met bijzondere compositie heeft een prachtige sfeer. Een mooie plaat om groot aan de muur te hangen! FRANK DALEMANS (FRANKDALEMANS) ISO 100 · F 5,6 · 1/1600 SEC · 85 MM

↘

Een zwart-witfoto komt nooit overeen met de werkelijkheid. Wij zien immers met onze ogen altijd kleur. Het is dus altijd een abstractie, een versimpeling. Die versimpeling kan minder mooi zijn, maar is vaak juist interessanter. Digitale camera’s kun je zo instellen dat ze beelden in zwart-wit afleveren. Toch is het verstandig om het toestel gewoon op kleur te laten staan en de foto’s pas achteraf met een fotobewerker om te zetten. Allereerst omdat je dan de keuze nog even open laat. De ene foto spreekt nu eenmaal meer in zwart-wit, terwijl een ander beeld achterafgezien toch beter uitkomt in kleur. Daarnaast is een zwart-witfoto iets anders dan een plaatje waaruit de kleuren zijn weggepoetst. Elke situatie is anders en het verkrijgen van een sprankelende zwart-witfoto is altijd een kwestie van maatwerk. Dat lukt het beste achteraf, met de juiste hulpmiddelen. Al kun je bij het maken van de foto al gericht op zoek naar een mooie opname in zwart-wit.

Contrast Contrasten zorgen ervoor dat je dingen van elkaar kunt onderscheiden. Die contrasten kunnen grofweg op twee manieren ontstaan: kleurcontrasten vechten vaak om aandacht met tintcontrast. Een licht onderwerp plaats je het liefst tegen een donkere achtergrond. Maar een gering kleurverschil tussen de voor- en achtergrond doet dat effect teniet. Een lichtrode fiets tegen een donkerrode muur geeft niet dat mooie effect van de rode fiets in een groen grasveld. In zwart-wit vallen de tintverschillen juist extra op. Als je in zwart-wit wilt fotograferen, let dan goed op de verschillen tussen licht en donker. ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

EXPERTCURSUS

Licht Licht is een andere manier om contrasten te maken. Vooral hard licht, zoals de zon, geeft sterke contrasten. Bij landschappen zorgt zonlicht vaak voor mooie donkere partijen. En uiteraard komen die mooier uit zonder dat je de kleur erbij ziet. Ook bij portretten is zwart-wit een veelgebruikte techniek om de contrasten te benadrukken. Daarbij komen licht en schaduw in een gezicht over het algemeen mooier uit in monotoon dan in kleur. In een gezicht zit vaak een rozige gloed, die de foto te gewoontjes, te realistisch maakt. Licht is een prachtig middel om het contrast aan te sterken. Tegenlicht is het meest gebruikte licht bij landschapsfotografen. Door de zon van voren te laten komen, verhoog je het contrast. Houd maar eens een steen vast voor je gezicht en draai een rondje door de woonkamer. Op het moment dat je tegen het raam aan staat, valt het mooiste licht op de steen,

die nu meer contrast heeft dan als je tegen de muur aan kijkt. Hoe meer tegenlicht, hoe meer contrast.

Vorm Een andere belangrijk voordeel van zwartwit is dat je vormen beter ziet. Veel naaktfoto’s worden ook in zwart-wit gemaakt om nadruk op de vorm te leggen. De huidskleur leidt alleen maar af. Ook structuren, zoals rotspartijen komen beter uit. Je let meer op de structuur als je niet wordt afgeleid door de kleur. Als je op zoek bent naar mooie zwart-witonderwerpen, moet je een onderwerp eens door je wimpers bekijken. Het beeld wordt wat donkerder, maar je filtert ook meteen veel kleuren uit het beeld. Zo heb je een beetje een idee hoe de opname er in zwart-wit uitziet.

1 Als deze foto in kleur

was gebruikt, was er te veel aandacht naar de kleding en paraplu gegaan, die waarschijnlijk fel gekleurd is. GÜL KORAY (GUL-KORAY-PHOTOGRAPHY) ISO 200 · F 3,5 · 1/80 SEC · 18 MM

2 Een foto kan er bijna grafisch uit gaan zien. CORRIE RUIJER (CORVANGRIET) ISO 200 · F 9 · 1 SEC · 18 MM

3 Zonder kleuren die afleiden, ga je ineens andere dingen zien. LUIS RIBELLES (RIBELLES) MODEL: MALISSA LAAGEVEEN MAKE UP: MARIHEN GIMENEZ HAIR: MARIJE HELDER ISO 100 · F 5,6 · 1/160 SEC · 70 MM

Zwart-wit is een mooi gereedschap, maar je moet wel bewuster omgaan met je compositie dan wanneer je in kleur werkt. De mogelijkheid om met kleurverschillen dingen van elkaar te onderscheiden valt immers weg. Gelijksoortige onderwerpen vermengen zich algauw tot een grauwe waas. De onderdelen van de compositie moet je dus goed van elkaar zien te scheiden. Maar als je hier bewust mee omgaat, worden je composities er alleen maar sterker op. Zie een zwart-witfoto een beetje als een schaakbord. Daar overlappen de lichte en de donkere vlakken ook nergens, waardoor een egaal veld ontstaat. Zwart-wit leent zich ook beter voor herhaling. Omdat de kleur wegvalt, gaan onderwerpen meer op elkaar lijken. Als je

ZONDER KLEUR ZIE JE DE VORMEN BETER 1

Compositie

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

EXPERTCURSUS

vier auto’s achter elkaar fotografeert met allemaal een andere kleur, zien ze er veel homogener uit dan in zwart-wit, waardoor de herhaling meer opvalt. Lijnen krijgen ook meer aandacht in zwart-wit. Doordat je alleen nog toonverschillen ziet, zullen diagonalen meer opvallen. Het is ook mooi een S-vormige lijn in de foto te brengen, zoals een slingerend bergweggetje. Kijk dus verder dan alleen het onderwerp. In zwart-wit moet je denken in vormen en lijnen.

LEZERSTIP

Ruis

Zwart-wit foto's bevatten vaak een sfeervolle ruis. Die ruis is typisch iets wat vroeger bij een hoge lichtgevoeligheid film naar voren kwam. Helaas geeft de digitale ruis niet zo'n mooie korrel in je foto. Fotografeer daarom digitaal op een zo'n lage mogelijke iso. De ruis voeg je achteraf toe in Photoshop waarmee je meer controle hebt over het gewenste resultaat. GÜL KORAY GUL-KORAY-PHOTOGRAPHY.ZOOM.NL

Contrast geef je de foto extra pit. Belangrijk om te weten is dat je met de kleurregelaars geen extra kleur toevoegt, maar alleen beslist hoeveel informatie uit de oorspronkelijke kleurkanalen je gebruikt bij het vermengen tot grijstinten. Je maakt een kleur in verhouding meer of minder belangrijk, zodat je delen van de foto benadrukt of juist onopvallender maakt. Overigens hoef je niet per se de complete foto om te zetten. Je kunt ook alleen selecties of lagen aanpassen.

Nabewerken

Photoshop

Zoals we in het begin al aangaven, een goede zwart-witfoto maak je het best achteraf; in de nabewerking. In principe laat je de camera op kleur staan, behalve wanneer je in raw werkt. Want ook al toont het scherm zwart-wit, het rawbestand slaat de kleurinformatie toch op. Pas wanneer je het raw-bestand omtovert tot echte foto kies je voor kleur of zwartwit, of desnoods voor allebei. Op bepaalde toestellen (vaak compactcamera’s) kun je niet in zwart-wit werken met raw ingeschakeld. Dan gaat deze meekijktruc helaas niet op.

Photoshop werkt ongeveer hetzelfde als Photoshop Elements, met meer verfijnde gereedschappen. Je gaat naar Afbeelding, Aanpassingen, Zwart-wit. Een verschil met daarnet is dat er meer kleurschuifjes zijn en dat je bij de voorinstellingen voornamelijk kleurfilters vindt, waarvan veel vernoemd zijn naar lensfilters. In het analoge tijdperk werden deze vaak gebruikt in combinatie met zwart-wit filmpjes. Je kunt ook je eigen voorinstellingen maken, zodat een bepaalde omzetting later eenvoudig opnieuw is aan te brengen. Een slimmere manier om deze bewerking te doen, is door een aanpassingslaag te gebruiken. Het omzetten naar zwartwit gebeurt dan niet destructief, ofwel niet rechtstreeks op de foto, maar via een extra laag. De exacte stand van de schuifjes blijft dan bewaard, zodat bijstellen op elk moment mogelijk blijft. Zo’n aanpassingslaag maak je door onderin het lagenpalet (kies eventueel eerst Venster, Lagen) op het zwart-witbolletje te klikken en te kiezen voor Zwart-wit. Het venster dat opent ziet er iets anders uit dan zojuist, maar je vindt er dezelfde mogelijkheden. Omdat het een aparte laag wordt, kun je een masker toevoegen om een deel van de foto om te zetten. Er bestaat trouwens een (ouder) alternatief voor deze opdracht: de kanaalmixer (Afbeelding, Aanpassingen, Kanaalmixer).

Grijze muis Een voor de hand liggende manier om een foto met Photoshop (Elements) te converteren, is via de opdracht Afbeelding, Modus, Grijswaarden. Toch is dit niet verstandig. Het filtert namelijk automatisch kleurinformatie uit de foto, dus zonder dat je er invloed op hebt. Daarmee krijg je meestal een te contrastarm beeld. Het klinkt tegenstrijdig, maar de truc is om de foto in de kleurenmodus (RGB) te laten staan en een opdracht te gebruiken waarbij je met schuifregelaars de verschillende kleuren omzet naar grijstinten. Alleen dan haal je het maximale uit de beeldinformatie.

Photoshop Elements Voor het omzetten van een foto gebruik je in deze fotobewerker de opdracht Verbeteren, Omzetten in zwart-wit. Je ziet nu een venster waarmee het beeld naar smaak is aan te passen door met kleurregelaars te spelen. Om het nog gemakkelijker te maken, heb je de keus uit diverse voorinstellingen, zoals Landschapsfoto’s en Portretfoto’s. Klik ze een voor aan aan om te zien welke het beste resultaat geeft. Zo’n voorinstelling kan ook het startpunt zijn, waarna je het resultaat verfijnt met de kleurschuifjes. Met de onderste regelaar

LET BIJ HET MAKEN VAN DE FOTO GOED OP DE TINTVERSCHILLEN Zonesysteem → Bij zwart-witfotografie hoort

ook het beroemde zonesysteem van fotograaf Ansel Adams. Het is een systeem dat in principe ontwikkeld is voor analoge fotografie, maar delen ervan zijn ook digitaal goed te gebruiken. Het uitgangspunt is dat in een foto tien zones met helderheden zitten. Zone 1 is volledig zwart, zone 10 totaal uitgebeten wit. Daartussen zitten nog 8 zones met helderheden. Middengrijs is zone 5. De belichtingsmeter van je camera is zo ingesteld, dat hij altijd probeert alles wat hij ziet middengrijs te maken, zone 5 dus. Maar soms is het onderwerp helemaal niet middengrijs. Het zonesysteem kan je dan helpen om toch een goede belichting te krijgen. Daarvoor moet je weten dat zone 7 mooi doortekend wit is en zone 3 mooi doortekend zwart. Dat betekent dat iets mooi zwarts (zone 3) 2 stops donkerder is dan middengrijs (zone 5). Als je een opname hebt met vooral zwart, dan zul je dus de meting van de camera (zone 5) moeten bijstellen tot zone 3. Dit doe je door 2 stops onder te belichten Op de camera zit een vierkant symbooltje met + en – erop. Zet hiermee de belichting op -2, zodat je zwart krijgt. Het tegenovergestelde geldt bij een overheersend wit onderwerp, bijvoorbeeld een skiër in de sneeuw. Hier stel je de meting (zone 5) bij tot zone 7 (doortekend wit). Op deze manier interpreteer je dus de meting van de camera tot een goed eindresultaat. Let op: deze theorie geldt niet bij een normale evenwichtige verdeling van de tinten. Hierbij is het goed zone 5 (middengrijs) te respecteren. Alleen overheersend zwart en wit kun je corrigeren.

1 De kracht in deze foto komt mede door het ontbreken van de kleur. BERT SCHAEFFER (BERT SCHAEFFER) MODEL: MELODY ISO 1600 · F 5 · 1/50 SEC · 32 MM

Lightroom In dit programma selecteer je eerst een foto en ga je daarna naar de ontwikkelmodule. Dat kan door bovenin te kiezen voor Ontwikkelen of met sneltoets d (van develop). Blader omlaag tot je bij onderdeel HSL/Kleur/Zwart-wit bent. Klik op Zwartwit en daarna eventueel nog op het pijltje erachter om het open te klappen. Ook nu is weer per kleur te bepalen hoeveel nadruk ze in grijstinten krijgen. Addertje onder het gras is dat Lightroom de schuifjes al voor

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

, 0 5 €

Di VC USD 0-600mm romoties 5 1 P S n l/p mro Bij een Ta .transcontinenta.n -01-2016 ww m 15 Ga naar w 0-2015 t/ van 20-1 e d o ri e p Actie

Perfecte harmonie. Dé Super Performance ultra telezoom

SP 150-600mm F/5.0-6.3 Di VC USD

De Tamron SP 150–600mm F/5.0-6.3 Di VC USD levert hoge resolutie en optimale prestaties om tegemoet te komen aan de behoeften van ervaren amateurs en professionals die het allerbeste nastreven. Of het nu gaat om een speciaal moment, bijzonder gevoel of een pakkende coverfoto, de Tamron SP 150-600mm brengt de fotograaf en zijn camera samen in perfecte harmonie. Tamron’s eigen USD (Ultrasonic Silent Drive) in combinatie met de VC (Vibratie Compensatie) vangt iedere actie in high-speed en zonder cameratrillingen. Standaard uitgerust met digitale focus limiter, Tamron eBand coating en spatwaterdichte bayonet. Het speciaal afgeronde 9 bladig diafragma zorgt daarnaast voor een zeer fraaie Bokeh. Di (Digitally Integrated) objectief ontworpen voor APS-C en Full-Frame SLR camera’s van Canon, Nikon en Sony.

www.tamron.eu

Transcontinenta B.V. • Tel: 0252 - 68 75 55 • tamron@transcontinenta.nl •

5 JAAR GARANTIE

facebook.com/tamronnederland

EXPERTCURSUS

je heeft ingesteld. Je kunt beter neutraal beginnen via een reset door de Alt-toets in te drukken en te klikken op Reset Zwartwitmix. Je vindt het vlak boven de rij met schuifregelaars. Een duotoon maak je via Gesplitste tinten dat je één onderdeel lager vindt. Ditmaal is een kleur voor zowel de hooglichten als de schaduwen op te geven via een kleurenkiezer of door de schuifregelaars te gebruiken.

Een specialist inschakelen Wie regelmatig kleurenfoto’s omzet naar zwart-wit, kan gespecialiseerde software overwegen als Silver Efex Pro van Nik Software (www.niksoftware.com). Met dit pakket is zwart-witconversie een kwestie van een paar muiskliks en heb je meer te zeggen over het eindresultaat. Je koopt de hele Nik collectie met zes pakketen voor maar € 119,-. De software werkt als plugin voor Photoshop, Photoshop Elements, Lightroom en Aperture. Het is voor zowel Windows als Mac beschikbaar en kan ook met 64-bits versies overweg.

Silver Efex Pro Vanuit Photoshop of Photoshop Elements bereik je de plugin via Filter, Nik Software, Silver Efex Pro. Werk je met Lightroom, ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

dan selecteer je een foto en kom je er via Foto, Bewerken in, Silver Efex Pro (of via het snelmenu na rechtsklikken). Zodra het programma is opgestart, zie je links een filmstrip met zwart-wit variaties van de foto. Via deze voorinstellingen kun je gemakkelijk en snel een bepaald effect kiezen. Daarna (dat mag ook zonder voorinstelling) is het zwart-witbeeld naar smaak aan te passen via de groepjes instellingen die je rechts naast de foto vindt. Het beste werk je ze in volgorde af. Bovenin staan de algemene instellingen Brightness, Contrast en Structure, waarbij de laatste het microcontrast bepaalt. Je kunt er de fijne details mee benadrukken of mee dempen. Grappig is dat de lichtste en donkerste tonen (dus de uiteinden van het histogram) vergrendeld kunnen worden via Shadows/Highlights. Klik op het pijltje erachter om een allesverklarend histogram te openen.

Lokale aanpassingen Silver Efex Pro werkt met control points waarmee je gemakkelijk delen van een foto aanpast. Ideaal dus voor kleine probleemgebiedjes. Elk control point heeft vier regelaars. Drie ervan zagen we al eerder, maar dan voor het aanpassen van de hele foto (brightness, contrast en

LEZERSTIP

Verzadiging

Zorg voor wat meer verzadiging in de kleurenfoto zodat je speling hebt bij de omzetting. Wees bijvoorbeeld niet bang om met de cyan-blauw en rode schuifjes te spelen in de zwartwit modus. HENK VAN MAASTRICHT HENKVANM13.ZOOM.NL

1 Prachtig landschap: de glooiingen en structuur van het landschap komen veel beter uit in zwart-wit. BART BROUWER (BARTBROUWER91) ISO 100 · F 4 · 1/125 SEC · 5 MM

structure). Met de vierde regelaar stel je de grootte van het aanpassingsgebied in. Daarbinnen probeert de software objecten en oppervlakken te herkennen en past vervolgens alleen die aan. Enkele mogelijkheden onder Stylizing zijn donkere randen (Burn Edges), donkere hoeken (Vignette) en het toevoegen van een kleurtje (Toning). Bij dit laatste staat Paper voor de achtergrond oftewel het fotopapier (de lichte tonen) en Silver voor de afbeelding zelf (de donkere tonen). Roep je Silver Efex Pro op vanuit Photoshop of Photoshop Elements, dan wordt de zwart-witversie netjes in een nieuwe laag ondergebracht. De originele kleurenfoto blijft behouden als achtergrondlaag.

EXPERTCURSUS

Kleurfilters → In veel fotobewerkers kun

je met kleurfilters werken. Een kleurfilter maakt de delen van de foto met dezelfde kleur als het filter lichter. Kleuren aan de overkant van de kleurencirkel worden juist donkerder. Op die manier kun je een kleur meer of minder laten opvallen. Of in de context van dit artikel: je maakt de bijbehorende grijstinten lichter of donkerder. Zo maakt een roodfilter blauwe tinten donkerder. Handig om meer contrast tussen een blauwe lucht en de witte wolken te krijgen. Bij oranje neemt het contrast ook toe, maar iets minder en bij geel nog maar een beetje. Een blauwfilter maakt het blauw van de lucht juist lichter, zodat het contrast met de witte wolken afneemt. Een portret verzachten kan prima met een oranjefilter. Kleine vlekjes en onregelmatigheden verdwijnen of vallen minder op.

200 GRIJSWAARDEN GEEFT EEN REALISTISCH BEELD Je kunt ook een deel van een foto omzetten of een bepaald effect op een specifiek stukje aanbrengen. Die schilder je met een kwast in de foto. Per lokale bewerking wordt automatisch een extra laag inclusief laagmasker toegevoegd.

256 grijswaarden Een zwart-witopname bestaat uit 256 verschillende grijswaarden. Waarom is dit eigenlijk zo? Dat heeft vooral met ons oog te maken. Die kan ongeveer tweehonderd verschillende tinten van elkaar onderscheiden. Een foto ziet er dus realistisch uit als er tweehonderd verschillende grijswaarden of meer in te zien zijn. Met honderd grijswaarden ziet een foto eruit als een slechte kopie, duidelijk geen echte foto. Rekentechnisch is de eerste mogelijkheid om 256 grijswaarden op te nemen, dus dat is de standaard geworden.

Afdrukken Als je die prachtige foto in zwart-wit eenmaal op je harde schijf hebt staan, dan wil je die vast ook op posterformaat aan de muur hangen. De foto zelf afdrukken kan problemen opleveren. De meeste ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

1 Niet alleen licht, ook schaduw is belangrijk. HENK VAN MAASTRICHT (HENKVANM13) ISO 200 · F 7,1 · 1/800 SEC · 20 MM

2 Het lijkt een eenvoudig zwart-witportret, maar door de omzetting krijgt het veel meer kracht. Je wordt niet afgeleid en kijkt direct naar de ogen. MARIO VISSER (MARIOVISSER) ISO 1250 · F 4 · 1/500 SEC · 300 MM

inkjetprinters bouwen de grijstinten namelijk op door het mengen van verschillende tinten kleureninkt. Dat mengen gaat niet altijd goed, waardoor sommige grijstinten een gekke kleurzweem krijgen … niet echt fraai. Professionele inkjetprinters hebben, naast een cartridge met diepzwart, ook een cartridge met licht- en donkergrijs. Hiermee kan de complete toonschaal van heel lichtgrijs tot diepzwart worden afgebeeld zonder kleureninkt te gebruiken. Zo’n printer is

voor serieuze zwart-witfotografen die graag zelf afdrukken maken het overwegen waard. Als je bij een vaklab laat afdrukken, dan is de vermelding dat het een zwart-witopname betreft genoeg voor een perfect resultaat. Bij afdrukcentrales voor consumenten is het vaak afwachten wat het resultaat is. Even een paar testfoto’s laten afdrukken voordat je een hele serie grote zwart-witvergrotingen bestelt, is dan wel zo veilig.

PRAKTIJK

KOS KARATHANASIS (KOS) ISO 400 ∙ F 16 ∙ 1/60 SEC ∙ 24 MM

Het lijkt echt, maar is dat wel zo?

hardnekkige mythes ontzenuwd Sommige fotografische waarheden klinken zo logisch en vertrouwd dat we ze eigenlijk nooit in twijfel trekken. Jammer, want niet alle waarheden zijn even waar. We ontrafelen in dit derde en tevens laatste deel weer vier hardnekkige mythes voor je. Dingen die je als fotograaf moét weten. TEKST KEES KRICK

mythe

‘Nooit last van lensflare met een zonnekap’

→ Als het licht van de zon of een andere felle lichtbron op het voorste lenselement valt, krijg je al snel te maken met lensflare. Vaak krijg je dan gekleurde vlekken te zien. Soms zie je zelfs een heel rijtje lopen van de lichtbron naar de tegenoverliggende zijde. Zolang de vlekken in bijvoorbeeld egale lucht vallen, werk je ze gemakkelijk weg in de nabewerking. Een waas of zweem is lastiger. De complete foto krijgt dan een laag contrast en dit werk je niet even bij. Vaak hoor je dat je deze problemen eenvoudig voorkomt met een zonnekap, maar helaas werkt dit niet altijd. Een zonnekap houdt alleen ongewenst licht tegen van een lichtbron die zich buiten het beeld bevindt. Als je met een groothoek of bij lage zonnestand richting de zon fotografeert, staat deze pal in beeld en dan kan een zonnekap het licht natuurlijk niet meer tegenhouden. Dus zodra je de zon of een andere lichtbron in beeld ziet, is het oppassen geblazen. Is er lensflare te zien? Dan kun je soms een beetje herkadreren om het kwijt te raken of minder storend in beeld nemen. Natuurlijk hoef je lensflare niet altijd te voorkomen. Het kan ook heel mooi zijn. Er zijn zelfs fotografen die deze effecten juist opzoeken en de zonnekap bewust thuislaten.

JOS DE WITTE (JGDEWITTE) ISO 100 ∙ F 9,5 ∙ 1/60 SEC ∙ 100 MM

mythe

‘Alles scherp met stabilisatie’

→ Dankzij stabilisatie kun je ook bij weinig licht nog scherpe foto’s schieten, zonder naar een statief te grijpen. Tegenwoordig kan een stabilisatiesysteem zowel in het objectief als in de camerabody zitten, of zelfs in allebei. Door een lenselement of de sensor snel in tegengestelde richting te bewegen, worden kleine trillingen en bewegingen opgeheven, zodat de foto scherper is dan zonder stabilisatie. Je kunt dus met langzamere sluitertijden vanuit de hand werken. Alleen is dit geen garantie dat alles scherp wordt. Statische objecten wel, maar alles wat beweegt zal helaas nog steeds onscherp op de foto komen. Stabilisatie kan die natuurlijk niet stilzetten en bij een langzame sluitertijd bewegen ze nu eenmaal een fractie door het beeld. Als je bewegende onderwerpen wilt bevriezen, moet je alsnog met snelle(re) sluitertijden werken en bijvoorbeeld de iso-waarde opschroeven. Ook als je zelf beweegt, kan het misgaan. Bijvoorbeeld als je een voorbijrijdende auto fotografeert door mee te pannen. Het stabilisatiesysteem kan hierdoor in de war raken en wanhopig proberen om deze beweging ongedaan te maken, wat natuurlijk niet lukt. Vaak is hier dan ook een extra stabilisatiestand voor aanwezig, zodat alleen horizontale of verticale bewegingen genegeerd worden. Zet je de camera op een statief, dan kan een stabilisatiesysteem ook weer voor onscherpe foto’s zorgen. Schakel het dan tijdelijk uit. Herkadreer je vaak, bijvoorbeeld bij portretfoto’s? Wacht dan heel even voor je afdrukt, om het stabilisatiesysteem tot rust te laten komen. Druk je meteen af, dan kunnen foto’s onscherp worden omdat jouw beweging nog gecompenseerd wordt.

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

EMRE KARABULUT (EMREMEDIA) ISO 400 ∙ F 2,2 ∙ 1/200 SEC ∙ 85 MM

mythe

‘Primes gebruik je altijd op maximale opening’

→ Lenzen met een vast brandpunt, ook wel primes genoemd, zijn vaak enorm lichtsterk. Denk aan maximale diafragmawaarden van F 1,8, F 1,4 of zelfs F 1,2. Vaak wordt gezegd dat je dit soort lenzen speciaal koopt om op de allergrootste lensopening te gebruiken. Dan krijg je die extreem kleine scherptediepte. Werk je vaak met kleinere lensopeningen zoals F 8 of F 11, dan zou een objectief met een extreem grote lensopening zonde zijn. Dan kun je net zo goed een minder lichtsterke prime of een gewone zoomlens gebruiken, zou je denken. Toch is dit niet zo. Met een lichtsterke lens valt er aanzienlijk meer licht in de camera. Met weinig licht zie je door de optische zoeker dan veel beter wat je doet. Zie je in donkere situaties met een F 4-lens vrijwel niets meer, met een F 1,4-prime heb je vaak nog prima beeld. Ook niet onbelangrijk: bij een lichtsterke lens werkt de automatische scherpstelling veel sneller. Verder presteren objectieven op maximale opening wat minder goed. Pas bij twee of drie stops diafragmeren krijg je de beste beeldkwaliteit. Doe je dit met een F 1,4-objectief, dan zit je nog steeds op een respectabele F 2,8 of F 4. Maar gebruik je een F 5,6-zoomlens, dan moet je al uitwijken naar een lichtarme F 11 of F 16 en kom je al snel in de problemen als je bij weinig licht werkt. Van een lichtsterke prime heb je dus in allerlei omstandigheden profijt.

EIMAR KRANENDONK (EIM1) ISO 100 ∙ F 10 ∙ 20 SEC ∙ 17 MM

mythe

‘Trillingen zie je altijd terug’

→ Als we een lange belichting van enkele seconden of zelfs minuten nodig hebben, gebruiken we een stevig statief, zodat het beeld vrij van trillingen wordt vastgelegd. Stoten we per ongeluk tegen de camera of dreunt een zware vrachtwagen voorbij, dan zien we de opname als mislukt en gooien we hem na de lange belichting meteen weer weg. Toch kan dit wat voorbarig zijn en was de foto misschien helemaal niet mislukt. Met korte sluitertijden zul je een trilling altijd zien. Maar bij belichtingen van een halve minuut of een minuut is een korte trilling meestal niet eens te zien. Die duurt dan te kort om te worden vastgelegd. Dat is een groot voordeel: zo kun je als je in een drukke omgeving staat toch die mooie opname maken met een lange sluitertijd. Het blijft uiteraard wel zaak om altijd zo stabiel mogelijk te gaan staan en de camera zo min mogelijk te laten bewegen. Op een spiegelreflex klappen we preventief de spiegel op, om trillingen te voorkomen. Werk je in liveview of met een digitale zoeker, dan speelt een eventuele spiegel geen rol en gebruiken we in plaats daarvan de zelftimer. Wil je van deze startvertraging af, dan kun je dus zonder, mits je maar lang genoeg belicht. Controleer voor de zekerheid de foto ingezoomd op het scherm mocht er tijdens de opname een trilling geweest zijn.

BLOG

Werken met een stylist

Maak

het plaatje af Linda Hemmes schreef eerder al blogs op Zoom.nl over poseren en visagie. Nu bespreekt ze het derde onderdeel van een complete modelfotoshoot: de styling. TEKST EN FOTO'S LINDA HEMMES

↘

Ik heb met verschillende stylistes samengewerkt en dat bevalt me prima. Zelf werk ik vooral samen met Digna Roodbeen van Digna4styling. Dit omdat we op hetzelfde level zitten, elkaar elke keer weer inspireren en omdat we het daarnaast ook heel goed met elkaar kunnen vinden (ook niet onbelangrijk).

Wie is deze auteur? → Mijn naam is Linda

Hemmes en ik ben sinds een paar jaar professioneel bezig met fotografie. In 2013 heb ik met succes de deeltijdopleiding van de Fotovakschool afgerond. In Vlissingen heb ik een daglichtstudio, die ik deel met twee collega-fotografen. Mijn passie is mensen fotograferen. Nu ben ik druk bezig met meerdere fashion shoots waarvoor ik samenwerk met verschillende kledingmerken en ik werk concepten uit voor mijn portfolio. Als je het leuk vindt, kun je mij volgen via Facebook of neem anders gerust eens een kijkje op mijn website. JUANMT.ZOOM.NL WWW.FACEBOOK.COM/LINDA HEMMESPHOTOGRAPHY WWW.LINDAHEMMESFOTOGRAFIE.NL

Waarom maak je gebruik van een een styliste? Er zijn meerdere redenen te noemen: • Zij (of hij) heeft haar eigen expertise. Net als de visagiste heeft ze 9 van de 10 keer een opleiding gevolgd en kijkt ze weer naar andere dingen dan ik. Bijvoorbeeld of de kleding rechtzit en of je geen kledinglabel ziet op de foto. Scheelt weer een hoop tijd in Photoshop! • Ze kijkt naar de kleurencombinatie. Welke kleuren of stijlen passen bij elkaar? Laatst had ik een fotoshoot in het bos (heerlijk met herfstkleuren) met drie kinderen. Dan geeft Digna aan de klant door welke kleuren ze het beste kon meenemen. Voor het begin van de shoot heeft ze twee kledingsets per persoon uitgekozen. Het resultaat is er dan ook naar. Het maakt het plaatje compleet! • Verder kun je een styliste ook vragen om de bij elkaar passende kleding te shoppen als je een betaalde shoot hebt. Ze adviseert de klant of het model over de

1 Als fotograaf hoef je niet meer naar de winkel om kleding in de juiste maat te gaan zoeken.

2 Als je attributen in een bepaalde kleur hebt, zorgt de styliste voor kleuren die daar bij passen.

MODELLEN NAOMI & ELISE VISAGIE SOPHIE THEENAART STYLING DIGNA4STYLING

MODELLEN ELISE & BODEAN VISAGIE INGEBORG SOOLSMA STYLING DIGNA4STYLING

kleding, welke kleding accentueert jouw pluspunten? Ze houdt zich veelal bezig wat op dit moment hip en happening is in de modewereld. Wat zijn op dit moment de do’s and don’ts? • En één ding waar Digna altijd op hamert: conceptmatig denken. Wat is nou jouw concept? Welk verhaal wil je overbrengen met jouw foto’s? • En last but not least: het scheelt je in tijd. Je hoeft niet zelf achter kleding aan of je eigen garderobe mee te nemen naar een shoot-locatie. Dit doet de styliste, zij heeft dan ook de contacten met de pr-buro’s. Zo’n buro vertegenwoordigt bepaalde kledingmerken. Je zoekt contact als je bijvoorbeeld een sample van een volgend seizoen van een kledingmerk zou willen lenen voor je shoot.

3 Denk in concepten, dat is voor iedereen praktisch.

4 Een styliste is ook op de hoogte van de laatste trends.

MODEL FELINE VISAGIE MIRELLA HERWEGH STYLING DIGNA4STYLING

MODEL MIKAYLA VISAGIE INGEBORG SOOLSMA STYLING DIGNA4STYLING

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

BLOG

Team

1 Als een kledingmerk kleding aanlevert hoef je zelf niet het contact met het pr-buro te onderhouden, dat doet je styliste. MODEL ALISSA VISAGIE INGEBORG SOOLSMA STYLING DIGNA4STYLING

2 Deze foto is echt het resultaat van samenwerking tussen fotograaf, visagie, styling én model. MODEL ELISE VISAGIE INGEBORG SOOLSMA STYLING DIGNA4STYLING

Zoom.nl Blogs → Linda Hemmes

is onderdeel van ons Zoom.nl blogteam, dat regelmatig schrijft over fotografie. De bloggers delen tips over favoriete fotolocaties, testen apparatuur en helpen je op weg in de uitgebreide wereld van alle fotografiesoorten. Lees al onze blogs en volg onze bloggers persoonlijk. WWW.ZOOM.NL/BLOGS

Hoe zoek je jouw team bij elkaar voor een TFP (Time for Photo’s ofwel portfolioshoot)? Als ik op zoek ben naar een model, plaats ik regelmatig een oproep op mijn eigen Facebookpagina. Uiteraard heb ik al een beetje een idee naar wat voor persoon ik op zoek ben, maar ik ben toch altijd benieuwd wie er reageert en dan weet ik ook gelijk of iemand het idee ziet zitten en beschikbaar is op de datum die ik aangeef. Ik vermeld de volgende punten in mijn oproep: • In de kop zet ik naar wie ik op zoek ben: model, visagist of stylist. • Het onderwerp van de shoot (of ik plaats er een foto bij). • Datum en eventueel al een tijd. • De locatie. Die is heel belangrijk, ik woon in Zeeland dus dat is voor iemand uit Amsterdam of Friesland erg ver. Is het een buitenlocatie of vindt de shoot plaats in een studio? • De leeftijd van de modellen. Als je naar een volwassen model op zoek bent, is het niet nodig dat er moeders reageren om hun dochter van vier aan te melden. • Eventueel haarkleur en/of lengte van het model. • Vermeld altijd wat de vergoedingen zijn van de shoot. Is het een TFP-shoot, zet dat dan ook duidelijk erbij, zodat iedereen weet waar hij aan toe is. Zijn er wel reiskosten bijvoorbeeld of zorg je voor de lunch? Je kunt natuurlijk ook een oproep doen als het een betaalde shoot is, vermeld ook dan dit er duidelijk bij. Dit om op voorhand misverstanden te voorkomen. Beschrijf dus zo duidelijk mogelijk waar jij naar op zoek bent en wat degene die met je samenwerkt kan verwachten. Tevens vraag ik ook om een privébericht te sturen met een recente foto. Daarna benader ik het model (of visagie/ styliste) dat ik graag met hem of haar zou willen samenwerken en maak ik een groep aan op Facebook met meer informatie. Zoals adres van de locatie, mijn telefoonnummer en dergelijke. Zo’n groep is ook heel handig voor de styliste om bepaalde vragen aan de modellen te stellen, wat zijn bijvoorbeeld de confectie- of schoenmaten? Daarin kan je ook aangeven of de modellen zelf kleding mee moeten nemen of dat de styliste daarvoor zorgt.

NU OOK IN NEDERLAND! WIN JE F F U T S N E G I E T.W.V. € 6000,-

WWW.STUFF.TV/NL/WIN

FOTOWEDSTRIJD

UITSLAG

PORTRET Een goede portretfoto vertelt een verhaal. En dat Zoomers dit begrijpen werd ons weer eens duidelijk toen we maar liefst ruim 3000 prachtige inzendingen ontvingen op de fotowedstrijd Portret van Canon. De hoofdprijs was dan ook niets minder dan een Canon EOS 70D.

prijs

WINNAAR CANON 70D

Nog meer winnaars Naast een hoofdprijs geeft Canon ook nog een aantal andere prijzen weg. De namen van de overige winnaars vind je onderaan. Bekijk hun foto's op: WWW.ZOOM.NL/UITSLAG-PORTRETTEN

WINNAARS VAN DE DVD ‘A MOST WANTED MAN’ → Anita Meis (spitsoor)

OOK MEEDOEN → Wil je ook meedoen aan een

fotowedstrijd, ga dan naar WWW.ZOOM.NL/FOTOWEDSTRIJD

WINNAARS VAN HET BOEK ‘HOLLANDS DEEP’ VAN ANTON CORBIJN

→ Herma Darmstadt (hermadarmstadt)

→ Ruben Schouw (rubenschouw)

→ Gisela van Kreij (giselafotografie )

→ Eric Inghelbrecht (ericinghelbrecht)

→ Mario Lawalata (mariolawa) → Bas Bogers (bogers1966) → Martijn Meijerink (martijnmeijerink) → Lonneke Timmer (loti) → Wijnand Schouten (wijnandschouten) → Tysje Severens (tysjeseverens) → Steven Dijk (designloos)

→ naam Ewa Cwikla (ewafotos) → lichtgevoeligheid ISO 2000 → diafragma F 3,5 → sluitertijd 1/100 SEC → brandpunt 92 MM

WINNAAR VAN DE DOOR ANTON CORBIJ GESIGNEERDE POSTER VAN DE FILM LIFE → Mark Otten (m-otje)

Wintervoordeel op vele producten!

Meer wintervoordeel op www.fotokonijnenberg.nl/winter

Specialist in foto & video Blijf op de hoogte van de nieuwste producten, acties, cursussen en fotowedstrijden via onze website en social media. Of bezoek een van onze winkels.

TECHNIEK

Aanpassingslagen voor flexibele correcties

Lagen

met een missie Een beginnend fotobewerker stort zich vaak snel en enthousiast op het werken met gewone lagen. Aanpassingslagen blijven meestal lang onontgonnen terrein. Zonde, want deze slimme lagen maken correcties veel makkelijker en ze geven je tijdens de nabewerking een gevoel van vrijheid. TEKST EN FOTOâ&#x20AC;&#x2122;S DIRK SCHOOFS

2 Hier hebben we vier aanpassingslagen geplaatst terwijl we steeds kunnen terugkeren naar het oorspronkelijke beeld.

afbeelding. Wil je het effect van een aanpassingslaag ongedaan maken, dan hoef je niet op zoek in de historie, je klikt de betreffende aanpassingslaag gewoon uit.

Aanpassingen in lagen 3

1 Alle bewerkingen via het menu Aanpassingen zijn per definitie destructief.

↘

Wanneer je het fotomateriaal uit je camera op het computerscherm bekijkt, is er ongetwijfeld materiaal bij waarvan je de kleuren sprankelender wilt hebben of waarvan de belichting of het contrast beter kan. Waarschijnlijk heb je de weg al gevonden naar allerlei functies die Adobe Photoshop of Adobe Photoshop Elements in huis heeft om dit soort karweitjes op te knappen. Je gebruikt bijvoorbeeld de opdracht Levendigheid om de kleuren op te krikken en Niveaus om de helderheid aan te passen. In plaats van deze functies simpelweg uit het menu Aanpassingen te halen, kun je dezelfde opdrachten in aanpassingslagen uitvoeren.

Destructief 1 Waarom kun je een effect beter niet rechtstreeks op de foto uitvoeren? Een belangrijke reden is dat je met aanpassingslagen nooit op een punt kunt komen dat je niet meer terug kunt. Wanneer je de helderheid of de kleurintensiteit opkrikt,

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

wijzig je de kleurwaarden van de pixels; in goed fotojargon noemen we dat een ‘destructieve’ bewerking. Je vindt het kiekje te koel en te donker en daarom wil je de tint en de helderheid aanpassen. Als je al deze bewerkingen rechtstreeks op de foto doet, moet je helemaal via deelvenster Historie terug in de tijd om op je beslissing terug te komen.

Niet-destructief 2

Wanneer je dezelfde bewerking uitvoert met een aanpassingslaag laat je de oorspronkelijke pixels onaangeroerd. Je voegt dan een correctielaag toe boven op de oorspronkelijke achtergrond. Die correctielaag vertelt aan Photoshop dat de onderliggende pixels op een andere manier in beeld moeten komen. Wanneer je de aanpassingslaag verbergt of verwijdert, dan kom je opnieuw uit bij het oorspronkelijke beeld. Aanpassingslagen zijn dus niet-destructief, ze veranderen geen enkel beeldpuntje van de oorspronkelijke

De oorspronkelijke pixels blijven onaangeroerd

Sneltoetsen → Al deze sneltoet-

sen gebruik je terwijl je op het miniatuur van het laagmasker in de aanpassingslaag klikt: → Activeer/deactiveer het laagmasker: Shift → Toon de inhoud van het laagmasker: Option/Alt → Toon laagmasker en afbeelding: Option/Alt+Shift

Er zijn verschillende manieren om een aanpassingslaag toe te voegen. Of je gebruikt de opdracht Nieuwe aanpassingslaag uit het menu Laag. Of je klikt in het deelvenster Lagen op de knop Nieuwe aanpassingslaag maken. Dat is de knop met de zwart-witte bol. Je kunt ook een aanpassingslaag toevoegen via het deelvenster Aanpassingen. Bij het maken van aanpassingslaag kies je telkens uit een lijst van mogelijke aanpassingen. Het is logisch dat professionele Photoshop CS veel meer te kiezen heeft dan Photoshop Elements. De aanpassingen zijn verdeeld in drie groepen. De

3 Via het deelvenster Aanpassingen kun je ook aanpassingslagen maken.

APUTURE AL-528W

● 528 High Quality LED’s ● 95+ CRI ● Sony NP-F Accu Compatible ● Wide Angle 75 LED’s ● Diﬀuus en 3200K Filter ● Super Dun Ontwerp ● Dimmer 10% - 100% ● Netstroomadapter

APUTURE AL-528W LED SET Drie Aputure AL-528W, drie statieven en draagtas (10005287)

APUTURE AL-528W LED SET Twee Aputure AL-528W, twee statieven en draagtas (10005285)

APUTURE AL-528W LED SET Drie Aputure AL-528W en draagtas (10005286)

APUTURE AL-528W LED SET Twee Aputure AL-528W en draagtas (10005284)

€ 599,00 Nu

€ 469,00 Nu

€ 549,00 Nu

€ 419,00

LED AANBIEDINGEN APUTURE AL-528C

● 528 High Quality LED’s ● 95+ CRI ● Wide Angle 75 LED’s ● Bi-Color ● Super Dun Ontwerp ● Dimmer 10% - 100% ● Netstroomadapter ● Sony NP-F Accu Compatible

APUTURE AL-528C LED SET Twee Aputure AL-528C, twee statieven en draagtas (10005289)

APUTURE AL-528C LED SET Drie Aputure AL-528C en draagtas (10005290)

€ 369,00 Nu

€ 579,00

o.a. verkrijgbaar bij:

Photostudio Equipment and Optics Distributeur: Folux b.v. - Smirnoffstraat 8 - 7903 AX Hoogeveen - 0528 23 24 76 - info@folux.nl - www.folux.nl

TECHNIEK

6 De afbeelding

is omgezet naar zwart-wit door een aanpassingslaag waarbij we enkele objecten hebben gemaskeerd.

4 Een aanpassingslaag bestaat uit een Aanpassing en een masker.

5 We hebben de

voorgrond en de fietsende kinderen gemaskeerd zodat de aanpassingslaag uitsluitend inwerkt op de lucht.

nieuwe aanpassingslaag om dit actief te maken. Daarna selecteer je een zacht penseel en de voorgrondkleur zwart. Hiermee schilder je op de zone die opnieuw zijn oorspronkelijke kleur zal krijgen.

Zichtbaarheid 7

eerste groep wijzigt de toonwaarden van de afbeelding, zeg maar het contrast of de helderheid. Met de tweede groep pas je de kleuren aan en de derde groep zijn creatieve ingrepen.

Twee icoontjes 4 Een aanpassingslaag herken je in een oogopslag in het deelvenster Lagen, omdat het icoontje er anders uitziet dan dat van een gewone beeldlaag. Je ziet geen miniatuurtje van de foto, maar een icoontje met een wit vlak ernaast. Een aanpassingslaag heeft dus twee icoontjes. Het eerste is de knop naar de aanpassing. Als je daarop dubbelklikt, opent zich de regelaar van de Niveaus, Curven, Belichting of welke aanpassing je selecteert. Het tweede miniatuurtje is het masker. Daarmee pas je bewerking toe op slechts een deel van de foto.

Laagmasker 5

Het laagmasker zit bij de aanpassingslaag inbegrepen. Helemaal wit betekent dat de hele aanpassingslaag zichtbaar (of toegepast) is op de laag eronder. Zwart betekent dat deze onderliggende laag niet zichtbaar is. Wil je dat de aanpassing slechts op een deel van de foto wordt ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

toegepast, dan schilder je met zwart over de zones die ongewijzigd moeten blijven. De zwarte penseelstreken zullen in het maskerminiatuur verschijnen, in de foto zelf komt op die plaatsen de onderliggende achtergrond in beeld. Heb je op een bepaalde plaats teveel gemaskeerd met zwart, dan kun je dit corrigeren met wit. Omdat je met een eenvoudig penseel met zwart en wit aangeeft waarop de aanpassingslaag moet werken, kun je op je gemak de selectie verfijnen. Vind je dat op een bepaalde zone het effect van de aanpassing slechts half mag inwerken, dan gebruik je op die plaats geen wit of zwart maar grijs. Het liefst werken we met een zacht penseel, dan is de overgang tussen de aangepaste en niet-aangepaste zone natuurlijker.

Zwart-wit met kleur 6 Een duidelijk voorbeeld om het werkingsprincipe van aanpassingslagen te demonstreren is een zwart-witafbeelding waarbij je één element accentueert. Dat geef je in kleur weer. Nadat je de foto heb geopend, plaats je een aanpassingslaag Zwart-wit. Vervolgens klik je in het deelvenster Lagen op het masker van de

Een aanpassingslaag herken je in een oogopslag

Aanpassingslagen gedragen zich in veel opzichten net als gewone lagen. Je verbergt ze door het oogje voor de laag weg te klikken. Je kunt de naam veranderen en de volgorde aanpassen. Bovendien kun je de dekking van de aanpassingslaag traploos wijzigen. In ons voorbeeld geven we de aanpassingslaag een dekking van slechts 80%. Zo onderdruk je het zwart-witeffect en krijg je een bijna zwart-witafbeelding. Met de dekking beschik je dus over een extra middel om kleuraanpassing te doseren. Om een aanpassingslaag te verwijderen, klik en sleep je het eerste miniatuur van de aanpassingslaag naar het prullenmandje onderaan het deelvenster Lagen. Het masker van de aanpassingslaag verwijderen kan ook. Dan sleep je alleen het masker naar hetzelfde prullenmand-icoontje.

Selecties naar maskers 8

In plaats van eerst de aanpassing bepalen en daarna het masker aan te geven, kun je soms beter precies andersom werken. Wanneer je eerst een ruwe selectie maakt op de achtergrondlaag en daarna een aanpassingslaag aanbrengt, zal de selectie vanzelf in een masker verschijnen. Deze techniek wordt veel gebruikt bij landschapsfoto’s. We laten ‘m zien aan de hand van een voorbeeld. In een bepaalde foto wil je de lucht op een andere manier aanpakken dan de achtergrond. Op de voorgrond wil je nog een

Canon EOS 7D Mark II

â&#x20AC;&#x153;De EOS 7D Mark II is snel, met een trefzekere en brede autofocus en dual pixel-sensor die hem bijzonder geschikt maken voor sport- en natuurfotografie.â&#x20AC;? zoom.nl

TECHNIEK

7 Dekking is een extra middel om kleuraanpassing te doseren.

10 Door een aan-

passingslaag te groeperen, wordt het effect uitsluitend toegepast op lagen in de groep.

andere aanpassingslaag plaatsen. Voor zoâ&#x20AC;&#x2122;n gecombineerde aanpak gebruik je het gereedschap Lasso en zorg je dat het deelvenster Lagen zichtbaar is. Voordat je het penseel gebruikt, zet je de Doezelaar in de optiebalk op 40p. Hiermee geef je de selectie een zachte overgang. Selecteer nu met de Lasso de luchtsectie en plaats dan een aanpassingslaag, bijvoorbeeld Niveaus. Nu floept de regelaar van de Niveaus tevoorschijn om de aanpassing te realiseren. In het deelvenster Lagen zie je dat de selectie van daarnet door Photoshop is omgezet in een masker.

Aanpassingslaag over aanpassingslaag 9 Na de luchtsectie klik je in het deelvenster Lagen opnieuw op de achtergrondlaag om die actief te maken zodat je daar met de Lasso een nieuwe selectie kunt samenstellen. Terwijl de selectie actief is, plaats je een nieuwe aanpassingslaag, bijvoorbeeld Levendigheid, om subtiele verbeteringen in het landschap aan te brengen. Je ziet het effect alleen in

8 De selectie wordt automatisch omgezet in een masker.

Een veelgebruikte techniek in landschapsfotografie

de selectie van daarnet die een masker is geworden. Ten slotte maak je een selectie van de voorgrond die je met nog een nieuwe aanpassingslaag corrigeert. Ondertussen staan er drie aanpassingslagen boven dezelfde achtergrondlaag. Elke laag corrigeert een zone, afgebakend door het masker. Dat masker kun je, zoals we net al vertelden, weer uitbreiden of inkrimpen door middel van een penseel met zwart of wit.

Groeperen 10 Vaak bestaat een afbeelding uit verschillende lagen. De aanpassingslaag die je bovenaan plaatst, wordt toegepast op alle

onderliggende lagen. Wil je dat het effect van de aanpassingslaag alleen op de onderliggende laag te zien is, dan moet je van beide lagen een groep maken. Selecteer de aanpassingslaag en kies in het menu Nieuwe laag de opdracht Groeperen met vorige laag. Het effect blijft dan beperkt tot die ene laag of de geselecteerde groep lagen. Ben je zeker van je stuk, dan kun je de aanpassingslaag ook samenvoegen met de onderliggende laag. Klik daarvoor op de aanpassing die samengevoegd moet worden en gebruik de toetsencombinatie Ctrl+E (Mac OS Cmd+E) om de aanpassingslaag definitief samen te voegen. Eenmaal samengevoegd kun je de instellingen van de aanpassing niet meer wijzigen.

9 Links de oorspronkelijke foto, rechts het resultaat na drie aanpassingslagen.

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

COMMUNITY NIEUWS

ONDER REDACTIE VAN HANS KLUPPEL

MARIO VAN DER LINDEN (MAARRIIOO) ISO 100 · 1/125 SEC · F/9 · 39MM MODEL: ESTER WIJERS; STYLISTE: VIVIENNE VAN DER LINDEN

Down Under Fotodokter: opvallende ogen

→ Met zijn inzending voor de fotowedstrijd Reizen eerder dit jaar won Max Witjes een Canon EOS 100D spiegelreflexcamera. Nadat hij niet veel later de camera in ontvangst had genomen nam hij deze mee ‘down under’ naar Australië om er direct mee aan de slag te gaan. Max was erg blij met zijn camera en stuurde de redactie dan ook deze typische Australische foto. Weer een tevreden Zoomer, zo zien we het graag!

→ Geregeld krijgen we op de redactie van Zoom.nl vragen over fotografie. Hiervoor schakelen we dan de expertise van onze Fotodokter in en het resultaat lees je op www.zoom.nl. Zo kwam ook de vraag van Wesley voorbij, hij vroeg zich af hoe je de ogen bij een portret opvallender kan maken. De Fotodokter gaf het volgende advies. Bij een portret kijk je altijd als eerste, onbewust, naar de ogen. Het is dus belangrijk dat de ogen scherp zijn en opvallen. Allereerst is het belangrijk dat je voldoende licht hebt. Als je te weinig licht hebt, kun je gebruik maken van flitslicht of van een reflectiescherm. Deze lichtbronnen hebben nog een pluspunt. Je model krijgt er lichtpuntjes van in haar ogen, waardoor ze er levendiger uit zien. Met een laag diafragmagetal, bijvoorbeeld F2, kun je nog meer de nadruk op de ogen leggen. Stel scherp op de ogen van je model. Zo worden de ogen scherp afgebeeld, terwijl de rest van het gezicht mooi vervaagt. Ook in de nabewerking kun je de ogen ook nog wat ophalen. Dit kun je op verschillende manieren doen. Een manier is om wat meer contrast toevoegen of wat schaduwen oplichten. Voor het uitgebreide antwoord ga je naar www.zoom.nl. Heb jij ook een vraag, stuur dan een mail naar redactie@zoom.nl en wie weet behandelt de Fotodokter binnenkort jouw vraag.

Zoom.nl videozine

→ Zoom.nl abonnees ontvingen bij iedere editie van Zoom.nl gratis een Fotocursus op video, waarin we extra tips gaven over een specifiek onderwerp. Daar doen we nu nog een schepje bovenop. Bij iedere editie ontvangen abonnees vanaf nu in plaats van de Fotocursus op video een heus Videozine: een digitaal interactief magazine dat je heerlijk kunt lezen op computer, tablet of smartphone. Naast de video's, ook tips en mooie beelden.

Favoriete foto’s van

Monique Laats Soft Light 1

Landschapsfotografie is voor mij nog wat onwennig, zeg maar. Ik doe het nog niet zo vaak. Het schijnt dat er lijnen moeten zijn om het spannend te houden. Nu mis ik dat in deze opname maar dat maakt het voor mij niet minder spannend of mooi. Met prachtige kleuren, mooie compositie en uitsnede. Ook het standpunt waaruit de foto is genomen, vind ik erg mooi. HANS VAN DEN BEUKEL (HANS1990) ISO 100 · F 11 · 1/25 SEC

Gevecht 2 Dierenfotografie, ook iets dat helemaal mijn ding is. En dan deze, zucht. Een foto waar ik al heel lang van droom om te kunnen maken. Wat een geweldig moment heeft deze foto te pakken. De interactie tussen die twee is duidelijk te zien. En kwalitatief ook helemaal super. Ik hoop dit ooit te kunnen evenaren. DANIEL KYNDT (KYNDT) ISO 1000 · F 14 · 1/2000 SEC · 190 MM

Sundew party 3

Macrofotografie is iets dat ik zelf geweldig vind om te doen. Sfeer vind ik heel belangrijk bij macrofotografie. Deze opname vind ik geweldig mooi. De kleuren spreken me erg aan; het sprankelt en leeft voor mij. Iemand anders vindt het misschien te druk en vindt dat een achtergrond of omgeving rustig hoort te zijn. Maar dit is out-of-the-box denken, daar houd ik wel van. BRIGIT VAN MOURIK (MOURIK57) ISO 400 · F 3,8 · 1/500 SEC · 90 MM

Mist 4 Ik vind kinderfotografie een vak apart, dat moet je kunnen of beter gezegd; zien. Deze foto trok me gelijk. En terwijl ik ernaar zat te kijken, vroeg ik me van alles

ZOOM.NL JANUARI/FEBRUARI 2016

af. Waar gaat ze heen, waarom is ze alleen, wat is er gebeurd en wat gaat er gebeuren? Ik vind het heerlijk wanneer een foto zo tot mijn verbeelding spreekt. LORY VAN DER NEUT (BLOEMPJE76) EXIF ONBEKEND

Dreaming of a .... 5

Portretfotografie vind ik zelf niet gemakkelijk. Ik vind het moeilijk om een emotie vast te leggen. De foto net dat beetje extra te geven dat ervoor zorgt dat het net iets anders is. Dat is bij deze goed gelukt, vind ik. De wat trieste, dromerige blik die mij ook aan het denken zet. Ik kan er naar blijven kijken. De mooie blauwe ogen staan mooi in contrast met het rood.

LOES DERKSEN (LOESJE2004) EXIF ONBEKEND

8G2A9020 6 Als laatste deze foto. Onlangs toegevoegd aan mijn favorieten en deze mocht niet ontbreken aan deze lijst. Een pakkende foto. De dame die wat verwilderd overkomt en het stoere, prachtige paard dat om haar heen lijkt te rennen. Ook hier vraag ik me af wat er is gebeurd en wat er gaat gebeuren. Heerlijk als een foto mij zo aan het denken zet.

MARTINE DE LEEUW (BELLAVIE) ISO 640 · F 10 · 1/1600 SEC · 73 MM

Favoriete foto’s van

In de rubriek ‘Favoriete foto’s van’ beoordeelt een Zoomer zes foto’s van andere Zoomers en geeft ze hiermee een ereplaats. Deze keer bespreekt Monique Laats zes foto’s. Wil jij volgende keer jouw favoriete beelden van Zoom.nl uitzoeken? Stuur dan een mailtje naar redactie@zoom.nl.

Fujifilm X-A2

â&#x20AC;&#x153;De prijs/ kwaliteitverhouding ligt bij deze camera uitstekend. Niet alleen over het bedieningsgemak en het aantal filters zijn de testers te spreken. Juist ook de beeldkwaliteit wordt geroemd.â&#x20AC;? zoom.nl

FOTOWEDSTRIJD

De mooiste foto in

zwart-wit Met de ontwikkeling van de kleurenfoto is de fotografie enorm verrijkt. Toch is een beeld soms krachtiger wanneer de kleur juist ontbreekt. Samen met Foto Konijnenberg zijn we daarom op zoek naar de meest krachtige zwart-wit foto.

MAAK DIRECT KANS!

JONATHAN TOLLENEER (JONATHAN86) ISO 100 ∙ F 20 ∙ 1/50 SEC ∙ 15 MM

Win een flitsset t.w.v. € 339,De mooiste foto wordt door Foto Konijnenberg beloond met een Jinbei FLII-500 Oplaadbare Flitsset ter waarde van 339 euro. Deze is uitermate geschikt voor buitengebruik wanneer je extra licht nodig hebt. De behuizing van de FLII-500 is gemaakt van hoogwaardig aluminium waardoor hij tegen een stootje kan. Volledig opgeladen kun je er zo’n 350 keer mee flitsen.

Meedoen → Heb je nog geen account op Zoom.nl, registreer

jezelf dan eerst gratis op zoom.nl/registreer. Maak een mooie foto of kies er een uit jouw fotoarchief. Stuur vervolgens je foto in. Deelnemen kan tot en met 14 januari 2016. Zorg ervoor dat je de foto in de hoogste mogelijke resolutie bewaart. De redactie neemt contact met je op als je bij een van de genomineerden hoort.

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

101

TECHNIEK

Op ontdekking met exif, IPTC en xmp

Achter

het beeld Fotobestanden bevatten naast beeldinformatie ook veel extra gegevens die alles vertellen over hoe de foto’s gemaakt zijn. Van deze informatie kun je veel opsteken. Bovendien kun je foto’s sneller terugvinden in het almaar uitdijende fotoarchief. TEKST KEES KRICK

↘

Zodra jouw camera een foto naar het geheugenkaartje wegschrijft, wordt er veel extra informatie aan het fotobestand toegevoegd. Zoals met welke camera je fotografeert, welk objectief je gebruikt, of de flitser aanstaat, welke belichting er is gekozen en de datum en het tijdstip van de opname. Deze metadata, de ‘exif’, worden volledig automatisch in elk fotobestand opgeslagen. Je hoeft er dus niets speciaals voor te doen. Ook als je met een smartphone of tablet fotografeert, is deze extra informatie in jouw foto’s aanwezig. Hoe kun je ze bekijken en wat kun je er allemaal mee?

Metadata bekijken In principe kun je exif-gegevens bekijken met elk programma waarmee jij je foto’s

102

1 Ook met Windows Verkenner heb je inzage in de metadata van je foto’s.

bekijkt. Denk aan software als XnView, FastStone Image Viewer en IrfanView. Het verschilt per programma welke informatie getoond wordt. Soms is dat weinig, dan weer is het uitgebreider. Als je in een bepaald programma weinig informatie ziet, wil dat dus zeker niet zeggen dat er verder niets in de foto aanwezig is. Er bestaan ook programma’s die speciaal bedoeld zijn om metadata te bekijken, zoals ExifTool (zie kader). Daar haal je dan ook de meeste informatie uit. Heb je even geen programma bij de hand, dan kun je ook gewoon in Windows Verkenner al aardig wat gegevens van een foto opvragen. Je klikt met rechts op een foto, kiest Eigenschappen en gaat naar tabblad Details. Op een Mac gebruik je daar uiteraard Finder voor.

Soorten metadata Exif-gegevens beschrijven dus hoe de foto is gemaakt, wanneer dat was en met welke apparatuur. Fotografeer je met een smartphone of tablet, dan is vaak zelfs de naam van de app erin terug te vinden. Beschikt de camera over een gps, dan kun je ook de locatiegegevens teruglezen. Je mag ook zelf informatie aan je foto’s toevoegen. Denk aan je naam of bedrijfsnaam, een beschrijving of opmerking, adresgegevens of een website en copyright-gegevens. Als een foto op internet gaat rondzwerven, is altijd duidelijk wie de eigenaar is en kan iemand zo nodig contact met je opnemen. Uiteraard is het ook weer geen garantie tegen misbruik. Strikt gesproken vallen dit soort gegevens niet in de categorie exif, maar zijn dit de IPTC-gegevens. Voor het gemak spreken we vaak toch gewoon over exif. Je kunt het zien als een apart hoofdstuk in de metadata van je foto’s. Er bestaat ook nog een derde categorie waar we straks nog op ingaan: de xmp-gegevens.

2 Wat was het diafragma ook al weer? In de exif zie je terug hoe je een foto hebt gemaakt. MARK CANDARI (MARK-CANDARI) ISO 100 ∙ F 7,1 ∙ 1/160 SEC ∙ 85 MM

3 In Lightroom kun je razendsnel alle foto’s gemaakt met een bepaalde camera, lens of brandpuntafstand selecteren.

Zelf metadata toevoegen Met een programma als Lightroom kun je onder meer naam, adresgegevens, e-mailadres, website en rechtengegevens

JE KUNT JE BEWERKINGEN NATUURLIJK OOK GEHEIM HOUDEN

ExifTool → Een handig programma waarmee je

de metadata van foto’s tot in de kleinste details bekijkt, is het gratis programma ExifTool (www.zoom.nl/exiftool). Nadeel is dat het alleen in een Dos-venster draait. Gelukkig bestaat er een grafische schil voor genaamd ExifToolGUI (www. zoom.nl/bogdan). Die wordt al enige jaren niet onderhouden, maar blijkt nog steeds prima te werken. Pak beide programma’s uit in dezelfde map en start de grafische schil (ExifToolGUI.exe) op door erop te dubbelklikken in Verkenner. Zoek een foto op en kies of je exif, xmp, IPTC of alles in één keer wilt zien.

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

103

TECHNIEK

je foto’s doorzoeken. Ook als je foto’s naar bijvoorbeeld een fotowebsite uploadt, worden vaak de metagegevens gebruikt. Dat scheelt een hoop klikken en tikken.

Foto-aanpassingen

Leren en zoeken Dankzij exif-gegevens kun je veel van je eigen foto’s (of die van anderen) leren. Is een foto wazig? Als de sluitertijd 1/10 is, heeft de camera vast bewogen. De volgende keer kies je dan een snellere tijd. Is de foto grofkorrelig? In het vervolg fotografeer je vanaf statief, zodat je iso-waarde 100 kunt kiezen in plaats van 3200. Zijn de ogen rood? Er is geflitst, voortaan dan maar indirect flitsen of met natuurlijk licht werken. Exifgegevens maken het simpel om je foto’s te doorzoeken. In Lightroom klik je in Bibliotheek-modus boven de miniaturen op Metagegevens. Je krijgt dan een aantal velden te zien. Klik op de kop van elk veld en kies welke informatie je daar wilt zien. Eventueel kun je nog extra velden toevoegen. Je kunt onder meer kiezen uit Camera, Lens, Brandpuntsafstand, Lensopening en Trefwoord. Je ziet dan precies welke camera’s en objectieven je het meest hebt gebruikt of welke brandpuntafstanden en diafragmawaarden jouw voorkeur hebben.

aan foto’s toevoegen. Dat kan zelfs volledig automatisch tijdens het importeren, zodat je er geen omkijken meer naar hebt. In de module Bibliotheek maak je dan eerst een metagegevensvoorinstelling aan. Ga naar Metagegevens, Voorinstellingen metagegevens bewerken en vul de gewenste velden in bij IPTC- auteur en IPTC-copyright. Tijdens het importeren wijs je vervolgens (eenmalig) die voorinstelling aan bij Toepassen tijdens importeren, Metagegevens. Wil je de gegevens alleen bij één of een paar foto’s toevoegen die al in de bibliotheek staan? Gebruik dan Voorinstelling in het onderdeel Metagegevens aan de rechterzijde van het scherm. Om foto’s nog sneller terug te vinden, kun je met programma’s als Lightroom ook trefwoorden aan foto’s toevoegen. Die worden netjes in het IPTChoofdstuk bewaard. Dus theoretisch kun je daarna via een willekeurig programma

1 Om een bepaalde foto snel weer terug te vinden, komen de metadata goed van pas. BRAM BUSINK (BRAMPHOTOGRAPHY) ISO 200 ∙ F 4,5 ∙ 1/50 SEC ∙ 26 MM

2 ExifTool verklapt (samen met ExifToolGUI) direct of en hoe een foto bewerkt is. 3 Heb je een macrolens gebruikt of een gewoon objectief? Je kunt het gelukkig opzoeken. ANNA DE VRIES (FOTOANNA) ISO 100 ∙ F 6,3 ∙ 1/1000 SEC ∙ 100 MM

104

Er bestaat nog een derde interessant metadata-hoofdstuk. In de xmp-data vind je gegevens over de bewerkingen die zijn uitgevoerd. Als je met Lightroom werkt, heb je misschien wel eens gezien dat er voor elk raw-bestand automatisch een tweede bestand wordt toegevoegd: een .xmp-bestand. Plaats je honderd raw-bestanden in een map, dan zijn er ineens ook honderd xmp-bestanden. Dat komt omdat raw-bestanden als een soort negatief worden gezien. Alle wijzigingen worden daarom in een los bestand geplaatst, de zogenaamde sidekick. Het raw bestand blijft intact. Zodra je foto’s die met Lightroom zijn bewerkt exporteert, worden deze xmp-gegevens netjes in de jpg-bestanden opgeslagen, samen m et de IPTC- en exif-gegevens. Dit betekent dat jpg-bestanden een schat aan informatie bevatten. Met een programma als ExifTool kun je daardoor heel aardig zien of en hoe een foto bewerkt is. Denk aan de vele schuifregelaars uit de module Ontwikkelen, zoals Temperatuur, Belichting, Contrast, Hooglichten, Schaduwen, Verzadiging, Verscherping en Ruisreductie. Wil je dit liever niet verklappen, geef dan tijdens het exporteren aan dat metadata niet worden meegenomen.

sâ&#x20AC;&#x2122; Werelds eerste groothoek zoomobjectief* met een constante lichtsterkte van F2 over het hele bereik.

*Verwisselbare 35mm objectieven op basis van fullframe beeld sensors (juni, 2015).

Art

24-35mm F2 DG HSM Tas en Lenskap ( LH876-03 ) inbegrepen.

Meer over onze nieuwe productlijn:

SIGMA Benelux BV, De Bouw 1b, 3991SX Houten, foto@sigmabenelux.com

PRAKTIJK

Minimalistisch fotograferen

De kunst van het

106

Bij de minimalistische aanpak gaat het niet om waarheidsgetrouw vastleggen, maar zoek je de essentie van een beeld. Door minder in beeld te plaatsen of door abstracties te zoeken, ontstaan soms krachtige beelden. TEKST ROLF HENDRIKS

↘

Meestal proberen we als fotografen de werkelijkheid zo realistisch mogelijk te registreren. Een indrukwekkend landschap dat ons raakt, het portret van je kind of een bijzonder vakantiemoment. Het doel is dat moment vast te leggen, zodat we later nog eens kunnen terugverlangen naar die situatie - als je dochter achter haar poppenwagentje ineens achter een echte kinderwagen loopt. Realistisch vastleggen betekent de exacte vertaling, met de juiste kleuren, de juiste diepte en zoveel mogelijk context. Daarmee is niets mis, maar je kunt veel en veel meer met fotografie. Soms kun je juist door minder in beeld te plaatsen of door anders te kijken en te denken een mooiere foto maken. Een beeld wint vaak aan kracht als je elementen weglaat. Bij de minimalistische aanpak gaat het niet om

VERSTOP DE SCHERPTE OP ONVERWACHTE PLEKKEN de exacte realiteit, maar om de essentie van een situatie. Hoe kun je abstract leren denken, zien en vastleggen? Kortom: hoe vertel je een verhaal niet met realiteit, maar met fotografische creativiteit? 1 Een krachtig beeld waarin het kunstwerk, de dreigende wolkenlucht en de subtiel gepositioneerde meeuw om de aandacht van de kijker vechten. In zwart-wit wordt de essentie van het tafereel teruggebracht naar vormen, lijnen en tinten. ANDRE VILLERIUS (A1949) ISO 400 ∙ F 8 ∙ 1/2000 SEC ∙ 9 MM

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

Zwart-wit De meest gebruikte manier om foto’s te minimaliseren, is waarschijnlijk omzetten naar zwart-wit. Aangezien de meeste mensen de wereld in kleur zien, vallen foto’s zonder kleur meteen op. In een tijd waarin we constant overspoeld worden met de meest spectaculaire beelden, wordt de sobere zwart-wit aanpak bewust

107

PRAKTIJK

gebruikt door kunstfotografen, reclamefotografen, nieuwsfotografen en zelfs natuurfotografen. Zwart-wit valt niet alleen extra op, het biedt ook krachtige grafische voordelen. Door afleidende kleuren in je foto’s weg te laten, benadruk je compositie, patronen, vormen, lijnen, structuren en lichtval die met kleur minder of zelfs helemaal niet zouden opvallen. Zwart-wit geeft de essentie van een situatie weer. Gebruik het in je voordeel voor meer drama, indrukwekkende portretten, straattaferelen, landschappen en abstractere onderwerpen. Een zwart-wit fotograaf weet de essentie te herkennen in alledaagse situaties. Je

108

ziet de wereld immers in kleur en moet leren zoeken naar opvallende contrasten en verschillende tonen grijs. Kijk dus veel naar het zwart-wit werk van fotografen die je bewondert en geef jezelf eens een foto-opdracht om te werken aan je monochrome vaardigheden. Zoek de essentie in je omgeving en leg die vanuit verschillende hoeken vast. Het kan even duren voor je dit onder knie hebt, maar het is erg leuk om te doen!

Contrast Het menselijk oog is voortdurend op zoek naar contrast, want zo kunnen we fysieke elementen uit elkaar houden. Zwart-wit

fotografie draait volledig om scènes met een hoog contrast. Oefen jezelf daarin en ga op zoek naar contrastrijke situaties. Speel ook met het effect van specifieke kleuren in zwart-wit fotografie. Zo wordt rood donkergrijs of zwart, geel bijna wit en blauw of groen gemiddeld grijs. Aangezien donkere partijen in je foto’s vaak meer impact hebben dan lichte, kun je donkere tonen bewust toepassen om een gevoel van dreiging, gevaar of onheil op te roepen. Gebruik juist veel lichte tonen voor een gevoel van ruimte, vrijheid of rust. Waarschijnlijk zit er een zwart-witstand op je camera. Dat lijkt handig, toch is het aan te raden om in kleur te schieten en je foto’s

Reflecties → Een abstracte variant op structuur, vormen en tex-

tuur is het spiegeleffect. Dat kan zowel met een echte spiegel als met etalages, spiegelzonnebrillen en autospiegels. Of natuurlijke reflecties in waterpartijen: vanuit de juiste hoek werkt water namelijk als een spiegel en reflecteert het alle dingen die zich boven het water of aan de rand bevinden. Denk aan wolken, zonlicht, bomen, personen of gebouwen. Water biedt je nog iets extra’s: beweging. Water is geen vlakke, gepolijste spiegel, maar is constant in beweging door wind, de branding, scheepvaart of trillingen van het verkeer. Die golven en rimpelingen veroorzaken constant veranderende patronen, weerkaatsingen en kleurreflecties. Leg ze vast vanuit verschillende standpunten en met verschillende soorten objectieven.

na afloop op je computer om te zetten naar zwart-wit. Dat geeft je meer speelruimte en bovendien is kleur altijd naar zwart-wit om te zetten, maar andersom niet. Lees alles over het goed fotograferen in zwart-wit in de expertcursus Imponeren in zwart-wit op pagina 74. Hier alvast een tip: wil je toch in zwart-wit kunnen zien? Gebruik dan af en toe liveview in zwart-wit om te wennen en te leren!

High key, low key Een andere manier om de essentie in portret- of landschapsfoto’s te benadrukken is het fotograferen in high key of low key. High key is het vastleggen van een ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

bepalen schaduwen het onderwerp. In beide gevallen draait het om een dramatische belichting. High key is prima te doen met twee lichtbronnen (flitsers of lampen) waarmee je zowel de voor- als achtergrond belicht. Positioneer één lichtbron achter je onderwerp (voor het belichten van de achtergrond) en een tweede vóór je onderwerp in een hoek van ongeveer 45 graden. Je onderwerp staat dus tussen twee lichtbronnen in voor een lichte achtergrond. Zorg dat je niet te hard flitst en er geen harde schaduwen ontstaan. High key kun je met flitsers en lampen toepassen in portretfotografie binnenshuis, maar ook in specifieke situaties buiten. In dat geval belicht meestal de zon de achtergrond en gebruik je daarnaast een flitser voor de voorgrond. Denk aan sneeuwlandschappen, meeuwen voor de fel belichte zee of een model in dunne mist. Voor low key heb je maar één flitser of lamp nodig. De positionering en sterkte van de lichtbron bepalen hoe je foto eruit ziet. Zet je de flitser achter een model? Dan maak je die los van de achtergrond en wordt je model weergegeven als contour met een lichtkrans. Zet je je flitser schuin achter of naast je model? Dan wordt één kant van het gezicht verduisterd en is het eindresultaat contrastrijk en dreigend.

MET HIGH EN LOW KEY LAAT JE DE ESSENTIE ZIEN onderwerp met een beperkt contrast tegen een egaal witte achtergrond. Er zijn nauwelijks schaduwen en de sfeer is mystiek, dromerig en romantisch. Low key doet het tegenovergestelde: je fotografeert een contrastrijk onderwerp tegen een egaal zwarte achtergrond. In dit geval is de sfeer dramatisch, dreigend en

Contouren en silhouetten

1 Herhalingsstructuren, reflecties en balans in vlakverdeling zijn altijd een succes in landschapsfotografie. HIDDE VELLEMA (HIDDO) ISO 400 ∙ F 11 ∙ 1/500 SEC ∙ 70 MM

Door een lichtbron achter een onderwerp te plaatsen, verandert dat onderwerp in een minimalistisch silhouet waarbij de details onzichtbaar zijn. Die lichtbron kan de (ondergaande) zon zijn, maar ook een koplamp van een auto, een zaklamp of een neon reclamebord. Duidelijk herkenbare silhouetten van voorwerpen, mensen, bomen en dieren werken het best. Kijkers naar je foto’s moeten in één oogopslag

109

Canon EF 50mm F1,8 STM

â&#x20AC;&#x153;Dit compacte en uiterst lichte standaardobjectief past in elke fototas, wat voor soort fotograaf je ook bent. â&#x20AC;? zoom.nl

PRAKTIJK

nuances van één enkele kleurtint vast die zijn ontstaan door bijmenging met wit of zwart. Dat klinkt misschien wat ingewikkeld, maar veel mensen herkennen deze kleursamenstellingen van nature en vinden ze vaak ‘mooi’ of ‘bij elkaar passend’. Complementaire kleuren staan tegenover elkaar in het kleurenpalet; ze vloeken. Geel en paars; blauw en oranje; rood en groen. Toch kunnen deze kleuren elkaar juist enorm versterken. Het loont dus de moeite om deze tegenpolen eens in één foto te

DETAILS ZIJN VISUEEL VAAK STERKER DAN HET TOTAALPLAATJE

vangen en te bekijken wat het resultaat is. Kleurcontrasten zijn kleuren die bij elkaar passen doordat ze zo van elkaar verschillen. Denk aan combinaties van lichte en donkere kleuren. Zoek niet alleen naar kleurige onderwerpen, je kunt een kleur op zich ook als onderwerp benaderen. Een simpele closeup van een herfstblad is niets meer dan de kleur oranje met een paar zichtbare bladnerven. Een close-up van een groen fietserstoplicht is alleen een oplichtend groen fietsje. Toch zit er een heel klimatologisch en verkeerstechnisch verhaal achter dat ogenschijnlijk simpele plaatje en dat is precies wat we willen bereiken!

zien om welk onderwerp het gaat. Lukt dat niet, dan is je onderwerpskeus verkeerd. Positioneer je model dus altijd duidelijk herkenbaar voor de lichtbron. Overdreven en onnatuurlijke poses mogen best, zolang ze het effect maar versterken! Contouren werken extra sterk bij contrasterende kleuren zoals het rood, geel en oranje van een zonsondergang, honinggeel lamplicht of gereflecteerd neonlicht. Zorg altijd dat je belicht op de lichtste plek van je compositie voor het krachtigste effect.

Vormen en kleuren Vormen en primaire kleuren trekken vaak meteen onze aandacht. Logisch, want de eerste dingen die we als baby leren herkennen zijn immers vormen en kleuren! Ze maken onderdeel uit van ons basale identificatiepakket en zijn daardoor goed te gebruiken om foto’s te versimpelen. ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

Denk aan cirkels, rechthoeken, driehoeken of veelhoeken. Zoek altijd naar opvallende vormen die jou aanspreken en probeer ze te fotograferen als hoofdonderwerp in je foto. Als onderdeel van hun omgeving, van heel dichtbij of juist heel ver weg en vanuit verschillende beeldhoeken. Je zult zien dat de vorm er op alle foto’s anders uitziet en dat de ene foto je meer aanspreekt dan de andere. Vind je iets mooi? Werk dat idee dan verder uit. Kleur kan eveneens dienen als onderwerp van je minimalistische foto. Er zijn oneindige variaties op het kleurthema te fotograferen. Van onderwerpen met verzadigde en intense kleuren tot verstilde kleuren, pasteltinten en basic zwart-wit. Gebruik eens bewust kleurtechnieken zoals ton sur ton, complementaire kleuren en kleurcontrasten. Bij ton sur ton (letterlijk ‘toon op toon’) leg je de verschillende

Structuur, textuur en herhaling 1 Creatieve fotografen

denken altijd in verrassende mogelijkheden! In dit geval fotografeerde de fotograaf zichzelf (vanaf statief en met zelfontspanner) in de waterdruppels op een stoel! COR VAN DER VEEN (CORVEE1R) ISO 400 ∙ F,8 ∙ 1/40 SEC ∙ 140 MM

2 Een kleurige veer met interessante patronen en vormen is voldoende voor een adembenemende foto. Experimenteer eens om zo’n veer op vijf verschillende manieren vast te leggen waarbij elke foto totaal anders is. MARCEL NOOIJEN (MANO72) ISO 800 ∙ F 5,6 ∙ 1/20 SEC ∙ 105 MM

Kijk ook naar structuren, texturen of patronen bij minimalistisch fotograferen. Denk aan de huid van een zebra, de schors van een boom, een vogelveer, een closeup van een wollen trui, de vacht van je kat, de spiegelruiten van een groot kantoorgebouw of een detail van een klinkerweggetje. Als fotograaf kun je naar hartenlust spelen met het gevoel van herkenning bij de kijker en hoef je vaak meestal niet de hele straat of de hele vogel vast te leggen om een goede foto te maken. Sterker: details zijn visueel vaak verrassender en sterker dan het totaalplaatje. Experimenteer met van alles, met scherptediepte, lichthoek, kleurgebruik, belichting en een verhoogd contrast. Zo versterk je het effect nog meer en benadruk je structuren en texturen extra. Structuren en texturen

111

I AM WINTER CASHBACK

Foto ©Jim de Sitter Ga voor meer informatie naar nikon.nl/different

€30

CASHBACK

€50

CASHBACK

€50

CASHBACK

€75

CASHBACK

€100 CASHBACK

€150 CASHBACK

KOOP NU EEN GESELECTEERDE NIKON CAMERA EN ONTVANG TOT 150 EURO CASHBACK. Actieperiode: 1 november 2015 t/m 26 januari 2016. Kĳk op Nikon.nl/cashback

PRAKTIJK

lenen zich goed voor herhaling. Denk aan de herhalingspatronen vanuit een lage beeldhoek van fietsen in een fietsenstalling, een rij koeienruggen of een laan met populieren. Het is een eenvoudige, maar sterke visuele techniek. Door met de scherptediepte of de lichtval te variëren kun je ook in dit geval ontelbare minimalistische variaties vastleggen.

Positie, afstand en scherpte De positionering van je onderwerp bepaalt mede hoe minimalistisch je foto oogt. Je kunt uiteraard inzoomen op je onderwerp (of er heel dichtbij gaan staan) en het heel groot en in focus in beeld brengen. Je kunt ook besluiten om in te zoomen en het onderwerp onscherp in beeld te nemen tegen een scherpe achtergrond. Of het onderwerp juist heel klein weergeven tegen een grote, simpele achtergrond.

Elke variant heeft een andere uitwerking en uitstraling. Niets is goed of fout. Jij als fotograaf bepaalt welke impressie je wilt oproepen en hoe je die vastlegt. Geef jezelf dus een foto-opdracht en probeer een specifiek onderwerp op vijf verschillende creatieve manieren vast te leggen. Fotografeer daarbij alleen het onderwerp en laat randzaken zoveel mogelijk buiten beeld. Probeer ook eens afwijkende standpunten en beeldhoeken uit. Veel onderwerpen zien er van boven of van onderen vaak totaal anders uit. Je zult versteld staan van wat er allemaal kan welke ideeën die je gaandeweg bedenkt. Hierboven stipten we het al even aan: spelen met scherpte en onscherpte is een geweldig fotografisch stijlmiddel. Het menselijk oog zoekt in foto’s constant naar scherpte, want scherpe onderdelen van een foto bepalen in 99% van de gevallen wat het onderwerp is. Speel met die

voorkennis en ‘verstop’ de scherpte in je foto’s eens op onverwachte plekken. Maar maak het onderwerp ook eens onscherp terwijl je het toch leidend in je foto laat zijn. Fotografeer ook eens een situatie die helemaal uit focus is en bestaat uit abstracte kleuren, vormen en bokeh, maar die desondanks aantrekkelijk is. Toegegeven, dat is moeilijk, maar wel erg leuk om te doen! Het zal je minimalistische blik aanscherpen en je fotografische vermogen met sprongen vergroten. Uiteraard

WATER BIEDT JE NOG IETS EXTRA’S: BEWEGING kun je ook je camera zelf bewust bewegen of tijdens de opname in- of uitzoomen om bepaalde patronen te laten ontstaan. Je kent het wel: een opname met lange sluitertijd terwijl er is ingezoomd levert een soort draaikolk van lijnen, kleuren en beweging op. Bewust bewogen foto’s laten de beweging van de camera zien in de afbeelding zelf. Proberen? Kies dan een sluitertijd van 1/10 seconde, een groot diafragma en een duidelijk herkenbaar onderwerp. Dat onderwerp helpt de kijker bij z’n behoefte aan herkenning en vergroot dus je kans op een geslaagde foto.

Verrijking

1 Goed kijken, begint bij het zien van interessante details. Met een teleobjectief kun je dergelijke details prima isoleren in je foto. JAN NIEZEN (NIEZEN) ISO 200 ∙ F 2,8 ∙ 1/400 SEC ∙ 110 MM

2 Door een laag standpunt en een bewust toegepaste scherpte maak je van alledaagse zaken een kunstwerk.

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

HENNIE VAN DER VELDE-HUT (HENNIEVDVELDE-HUT) ISO 80 ∙ F 5 ∙ 1/200 SEC ∙ 19 MM

Zoals je waarschijnlijk al begrijpt, worden we omringd door minimalistische, abstracte en kunstzinnige beelden. We moeten ze als fotograaf alleen willen zien en willen vastleggen. Hoe meer oog je ontwikkelt om die beelden te herkennen en vast te leggen, hoe meer mogelijkheden je zult zien. In de kunstwereld en in de kunstzinnige fotografie wordt al lang geëxperimenteerd met deze technieken. Bekijk ze in het museum, op internet of in een boek en probeer ze te kopiëren. Na verloop van tijd zul je vanzelf persoonlijke voorkeuren ontwikkelen en deze perfectioneren. En het mooie is: je hoeft je realistische stijl er niet voor op te geven. Als je op pad bent met je camera kun je beide aanpakken gelijktijdig toepassen. Minimalistisch fotograferen is dus geen aanpassing van je fotografische stijl, maar een aanvulling en een verrijking. Kortom: veel plezier met leren en deel je resultaten op www.zoom.nl!

113

SOFTWARE

5 gratis raw-bewerkers

Software die

rauw lust ↓ De Editor van RawTherapee.

Wie raw-converter zegt, zegt Adobe RAW, maar je hebt nog vele andere converters. Van de gratis versies nemen we de bekendste onder de loep. TEKST VAANS RUIJTEN

1 RawTherapee De naam die bij een zoektocht naar rawconverters als eerste naar voren komt is RawTherapee. Deze converter is beschikbaar in het Nederlands (en nog 28 andere talen) en ondersteunt een groot aantal raw-formaten. Op de website rawpedia. rawtherapee.com is een lijst te vinden met meer dan zeshonderd ondersteunde camera’s, waaronder camera’s die het dng-formaat uitspuwen. Op dezelfde website is ook uitgebreide documentatie te vinden, onder meer in het Frans en Japans. Wie beide talen niet machtig is, moet het helaas met Engelstalige documentatie doen. De handleiding, in pdfformaat, telt maar liefst 170 pagina’s. RawTherapee werkt standaard samen met Gimp als fotobewerker, maar je kunt ook instellen dat het samenwerkt met andere bewerkingsprogramma’s.

114

RawTherapee is behoorlijk uitgebreid. Er zijn veel gereedschappen om aanpassingen te maken voordat je het raw-bestand exporteert. Het aantal mogelijkheden is zelfs groter dan de raw-converter van Adobe. De interface heeft een logische opbouw, die we in meerdere programma’s terugvinden. Links kies je browser, exportmodule en bewerker. De browser heeft van de hier besproken raw-converters de meeste mogelijkheden om jouw foto’s te beheren. Je kunt beelden classificeren door ze een aantal sterren of een kleurlabel te geven. Uiteraard kun je hier daarna ook op filteren. Daarnaast kun je zoeken op bestandsnamen of filteren op camera, iso-waarde, sluitertijd etc.

RAW-THERAPEE,

DE TOPPER VAN DE OPENSOURCEPAKKETTEN

De resultaten van RawTherapee zijn zonder meer goed te noemen. Als je naar de geëxporteerde bestanden kijkt, kan dit pakket zich met gemak meten met de commerciële converters. Het is dan ook niet voor niets dat dit pakket ook wel de topper van de opensource-pakketten wordt genoemd. WWW.RAWTHERAPEE.COM

HET AANTAL MOGELIJKHEDEN

↘

Elke digitale foto moet worden bewerkt voordat deze kan worden getoond op een scherm. Het ruwe beeld (raw) dat in de camera door de sensor wordt opgenomen moet omgezet naar het jpg-formaat. Als fotograaf kun je kiezen of je de camera dit laat doen of dat je het achteraf zelf doet op de computer. Als je in raw fotografeert, moet je zelf de foto omzetten naar een ander formaat. Hiervoor heb je een raw-converter nodig. De meest gebruikte - naast de converters die in camera’s zijn verwerkt - is de Adobe RAW Converter die in veel software van Adobe is opgenomen. Lightroom, Photoshop en Photoshop Elements hebben deze Adobe RAW converter onder de motorkap. Maar je hebt ook andere converters: commerciële en gratis versies. We hebben gekozen voor de bekendere converters, die kunnen draaien op meerdere platforms: Windows, Apple en Linux.

IS GROTER DAN DE CONVERTER VAN ADOBE ↓ De mogelijkheden bij UFRaw zijn beperkt.

2 UFRaw UFRaw (voluit Unidentified Flying RAW) is een raw-converter die als standalone converter kan werken, maar meestal wordt gebruikt in combinatie met Gimp, de gratis fotobewerker die vaak wordt vergeleken met Photoshop. Wat veel mensen waarschijnlijk zal weerhouden van software als UFRaw (of Gimp) is de manier waarop je deze software moet downloaden en installeren. Het is opensource-software, wat betekent dat vaak meerdere techneuten, zonder commerciële achtergrond, aan zo’n pakket werken. De website (ufraw. sourceforge.net) ziet er dan ook uit alsof deze wordt gebouwd op een rommelig zolderkamertje, door een hobbyistprogrammeur met de naam Sheldon. Er zijn meerdere links op de website die niet (meer) werken, met name voor de ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

Mac-gebruikers. Deze kunnen het beste de combinatie Gimp en UFRaw in één keer downloaden op de website ‘Gimp on Osx’. UFRaw heeft veel minder mogelijkheden dan RawTherapee. Maar met minder regelaars, knopjes en schuifjes zie je misschien wel eerder het bos door de bomen. Qua interface is het programma enigszins te vergelijken met Adobe Camera Raw, waarbij er onder enkele knoppen venstertjes verscholen zitten die een specifiek deel van de raw-conversie afhandelen. De mogelijkheden zijn echter flink beperkter dan bij andere converters. Het programma lijkt te zijn ontworpen om samen te werken met Gimp. Dus voor gebruikers van Gimp is deze converter een vrij voor de hand liggende keuze. Nadeel voor sommige mensen is dat het een Engelstalig pakket is. Voor wie het Engels

niet zo goed beheerst en niet eerder met een raw-converter heeft gewerkt, is dat knap lastig. Er wordt namelijk nogal veel jargon gebruikt. Op de website staat een zeer summiere beschrijving van het programma. Elke knop en schuifje worden daar weliswaar genoemd, maar meer dan één zin wordt er meestal niet aan vuil gemaakt. Dit geeft overigens wel aan hoe ‘eenvoudig’ de werking van het programma is. Je hebt het dan ook vrij snel onder de knie. Op de website staat een indrukwekkende lijst van maar liefst 615 camera’s. Van camera’s die het dngformaat ondersteunen tot Hasselblads en digitale achterwanden van Phase One of Mamiya. Grote kans dus dat ook jouw camera erbij staat. GIMP.LISANET.DE

115

Fujifilm X100T

“Door de X-Trans 16 megapixel sensor is geen antialiasfilter nodig en zijn je opnames gedetailleerder en scherper, zonder de nadelen. Met een mechanische én geluidloze elektronische sluiter, lijkt de X100T gemaakt voor straatfotografie. ” zoom.nl

SOFTWARE

TIP

Picasa?

KIJK JE GLAZIG

BIJ ‘HALO BEHEERSING’, SLA PHOTIVO DAN OVER

Als je de voordelen van het fotograferen in raw wilt gebruiken, laat dan Picasa als converter links liggen. Zelfs de converter in jouw camera heeft meer mogelijkheden dan Google’s Picasa.

↓ Photivo heeft enorm veel mogelijkheden.

TIP

Bij de tijd

Controleer, voordat je een raw-converter downloadt op de website of jouw camera ondersteund is. Met name bij camera’s die pas kort op de markt zijn, kan de ondersteuning bij nog wel eens achterlopen.

3 Photivo Ben je iemand die graag het onderste uit de kan haalt en alles uit een raw-bestand wil persen wat erin zit? Dan moet je voor de gein Photivo eens proberen. Of ben je iemand die bij termen als ‘Sigmoldaal contrast’ , ‘Luminantie’ en ‘Halo beheersing’ een beetje glazig kijkt en een diepe zucht slaakt? Sla dit pakket dan over! Photivo komt ook uit de stal van de opensource-ontwikkelaars en is in verschillende talen te gebruiken, waaronder Nederlands. De club ontwikkelaars die aan Photivo werken, lijken meer op wiskundige wizkids dan mensen die denken in compositie of scherptediepte. Je kunt het zo gek niet verzinnen of Photivo heeft er een schuifje voor. Vergelijken met Photivo lijken alle andere converters kinderspeelgoed. Zelfs gereedschappen als een kanaalmixer en een lab-modus zitten in ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

de kist. Ideaal voor mensen die met infrarood-beelden werken of psychedelische bewerkingen in raw willen maken. Een nadeel van dit programma is dat je er een stevige computer voor moet hebben. Elke verandering laat even op zich wachten, zelfs op de snelste machines. Op de website vind je een beknopte handleiding in het Engels en enkele tutorials. De hoeveelheid informatie die hier te vinden is, is niet echt representatief voor de mogelijkheden van Photivo. Photivo is te gebruiken als plugin voor Gimp of als standalone converter. Na het bewerken van de raw-opname als standalone converter moet de foto worden geëxporteerd om verder bewerkt of verwerkt te worden. Bij het exporteren heb je de keus tussen het jpg-, png-, tiff- of het minder bekende ppm-formaat.

Photivo heeft een behoorlijk steile leercurve, niet in de laatste plaats door het duizelingwekkend aantal mogelijkheden. Maar als je je daarin verdiept is het redelijk eenvoudig om het pakket zodanig in te stellen dat alleen de voor jou belangrijkste gereedschappen gebruikt worden. Het kost dus nogal wat moeite om er mee aan de slag te gaan, maar je peutert werkelijk alles uit een raw-bestand wat erin zit. PHOTIVO.ORG

117

too

NIEUW IN NEDERLAND

creativiteit & kwaliteit

ook Eprint

SOFTWARE

LIGHTZONE HEEFT

HET MEESTE WEG VAN ADOBE LIGHTROOM

↓ In de editor stapelen rechts de aanpassingen zich op.

↑ De fabrikantpakketten zijn vaak niet het meest gebruiksvriendelijk.

ZE BLINKEN UIT

IN HET HERKENNEN VAN ALLE INFORMATIE

4 LightZone Van de gratis converters die we bespreken lijkt Lightzone het meest op Adobe Lightroom. Als je het programma start, valt meteen de ‘cleane’ interface op. Zeker als je dit vergelijkt met andere opensource-pakketten. De interface is intuïtief, zodat je redelijk snel op weg bent in dit pakket. Laat je niet misleiden door de simpele interface. Het pakket is zeer krachtig en heeft een groot scala aan gereedschappen. Naast de raw-converter heeft het pakket ook een beperkte module om je raw-bestanden te beheren. Je kunt sterren toekennen aan beelden, exifinformatie bekijken en deels aanpassen. De Edit-module is veel uitgebreider en herbergt de kracht van deze converter. In de Edit-module kun je links uit een aantal stijlen kiezen om snel een bepaald effect ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

te bereiken. Stijlen die je nooit gebruikt, verwijder je om het lekker overzichtelijk te houden. Je kunt ook stijlen importeren of eigen stijlen maken. Rechts onder het histogram vind je een aantal tabjes die nog het meest doen denken aan Lightroom. Elke stijl en aanpassingstabje komt boven op het ‘stapeltje’ aanpassingen rechts. Dit kun je vergelijken met de lagen in bewerkingsprogramma’s als Photoshop. Je kunt een bepaalde aanpassing zelfs meerdere keren op elkaar stapelen. Om het pakket te kunnen downloaden, moet je je eerst met gebruikersnaam en e-mailadres registeren op lightzoneproject.org. Op deze website is ook vrij veel informatie te vinden in documentatie en tutorials. Net zoals de software is dit alleen maar in het Engels. LIGHTZONEPROJECT.ORG

5 Eigen merk converter De hier besproken converters zijn wel de bekendste en kunnen op bijna alle computers worden geïnstalleerd. Naast deze converters kun je ook kiezen om de software van de fabrikant van jouw camera te gebruiken. Doorgaans zijn dit niet de meest gebruiksvriendelijke of uitgebreide pakketten. Maar waar ze allemaal wél in uitblinken is het herkennen van alle informatie in een raw-bestand. Elke fabrikant hanteert zijn eigen methode om een foto in raw op te slaan en geeft dit ook niet allemaal prijs aan de buitenwereld. Hierdoor heeft hun eigen software altijd een kleine voorsprong in het uitlezen van alle informatie in zo’n raw-bestand. De bekendste raw-converters van fabrikanten zijn Nikon Capture NX-D, Canon Digital Photo Professional, Sony Image Data converter en Olympus Viewer.

119

WORKSHOP

Het filter Uitvloeien

Het filter Uitvloeien ken je waarschijnlijk als de slankmaker van modellen op glamourfoto’s. Maar je kunt er veel meer mee. Wij vertellen je alles over de mogelijkheden van deze uitgebreide tool. TEKST DIRK SCHOOFS

Karikatuur → De functie Uitvloeien (Liquify) is leuk speelgoed. Het filter heeft een aparte werkomgeving met een eigen set gereedschappen om personen en objecten te kneden als was. Met de tool Zwellen blaas je oren en het voorhoofd op. Met Plooien knijp je de lippen tot een pruilmondje en daarna gebruik je het digitale vingertje, de tool Vooruit verdraaien, om in enkele seconden een karikatuur te maken. Leuk, maar nu tijd voor het serieuzere werk.

In enkele seconden ‘boetseer’ je een karikatuur. FRANK VAN DEN BERGH (FRANKBEN)

02 De set tools is in drie logische groepen verdeeld.

120

Eigen tools → Linksboven vind je een set gereedschappen waar je alleen het Handje en het gereedschap Zoomen herkent uit de standaard set Photoshop-gereedschappen. De bovenste acht zijn bewerkingsgereedschappen. Hiermee kun je de afbeelding kneden. Daaronder staan twee maskergereedschappen. Met die tools baken je veilige zones af die de bewerkingsgereedschappen ongemoeid moeten laten. Het Handje en Zoomen gebruik je om de weergave op het scherm te wijzigen.

03 Met het penseel Reconstrueren herstel je plaatselijke zones.

Reconstrueren → Het bovenste gereedschap heeft de wat ongelukkige naam Vooruit verdraaien. Hiermee duw je pixels voorwaarts. De penseelgrootte en de penseeldruk stel je aan de rechterkant in. Zet de druk niet te hoog. Ga je toch te ver, dan kun je telkens één stap terugkeren via de knop Reconstrueren. Wil je helemaal opnieuw beginnen, dan klik je op de knop Alles herstellen. Er is ook een penseel Reconstrueren waarmee je plaatselijke zones in hun oude vorm herstelt.

KIRSTEN VOLK (KIRSTENV)

Naar links duwen → Veel gebruikers weten niet wat ze met het gereedschap Naar links duwen moeten. Deze afbeelding maakt het duidelijk. Wanneer je met deze tool de muisknop ingedrukt houdt en van links naar rechts sleept, zullen de pixels naar boven komen. Zo ontstonden de golven op de voorgrond. Sleep je van rechts naar links dan druk je de pixels naar beneden. Hiermee hebben we de oceaan gesplitst.

Zowel de diepte als de hoogte in de golven creëren we met het gereedschap Naar links duwen.

05 Zorg eerst voor een goede selectie. JOKE SANEN (JOKETJESANEN)

06 Alle wijzigingen in het filter Uitvloeien pas je niet toe op de bevroren zone.

07 Het resultaat: de turbulentie uitsluitend toegepast op de muur.

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

Selectie → Om uitsluitend de achtergrond te vervormen waarbij je de figuur op de voorgrond isoleert, maak je gebruik van een eenvoudig masker. Hier gaan we turbulentie aanbrengen op de bakstenen muur. Laat het filter Uitvloeien nog even ongeopend en gebruik om een willekeurig selectiegereedschap om het meisje te selecteren. Let erop dat in de optiebalk de Doezelaar uit staat, anders krijg je een zachte overgang. En dat willen we in dit geval niet.

Bevriezen → Het filter Uitvloeien wil je alleen uitsluitend op de achtergrond toepassen, dus keer je de selectie om met Selecteren, Selectie omkeren. Open het filter Uitvloeien en zet rechts de optie Masker tonen aan. Bij de Maskeropties zie je vijf knoppen. Klik op de eerste en kies Selectie. Nu verschijnt er een rood waas over het meisje. Het gemaskeerde gebied blijft als het ware bevroren voor de ingreep die volgt. Het is trouwens mogelijk de kleur van het masker te wijzigen.

Turbulentie → Het is een dankbaar werkje: de bakstenen muur te lijf gaan met de tool ‘Bevries’ Turbulentie van het filter Uitvloeien. Let in de opties van deze tool niet veiligheidshalve alleen op de Penseelgrootte maar de zone die je niet ook op de instelling Turbulente wilt aanpassen jitter. Hoe hoger deze waarde, hoe sterker de turbulentie. Zorg voor een erg breed penseel. Met een breed penseel laat je de bakstenen structuur flink golven.

121

nieuwe locatie!

Jaarbeurs Utrecht za 27 & zo 28 februari Antwerp Expo

2 euro korting!

Geldig voor één persoon en niet in combinatie met andere aanbiedingen.

zoom 1601

bij inlevering van deze bon aan de kassa

4 euro online korting! via fietsenwandelbeurs.nl/ticketshop/trzo Alleen bestemd voor abonnees Zoom.nl voor de beurs in Utrecht. Niet geldig voor Jongerenticket of in combinatie met andere aanbiedingen.

fietsenwandelbeurs.nl

foto’s: omer pittomvils, pAblo mANdAdo, dirk HUYGHe, rik koops, JomisH moHAN, liesbetH AlblAs, remko vAN diGGeleN, mAAike pfANN, b. HiNNersmANN, WAJAHAtmr, meHmet kArAtAY, p. botmAN, Abe mAAiJeN. mAArteN visser, bArt lAHr

za 20 & zo 21 feb ’16

WORKSHOP

08 Het rode gebied blijft tijdens de bewerking buiten schot. CHARLIE MULDERS (CHARJOZ)

Masker bevriezen → In plaats van eerst een selectie vast te leggen en op basis daarvan het filter Uitvloeien een masker te laten maken, kun je in dit filter ook rechtstreeks een gebied maskeren. Daarvoor dient de negende tool, het penseel Masker bevriezen. Hiermee markeer je de zone die het filter daarna niet mag vervormen. Eventuele uitschuivers kun je herstellen met de tool Masker ontdooien. Door met een kleine penseelgrootte te werken, kun je een masker nauwkeurig vastleggen.

Kronkel → De tool Kronkel met de klok mee, de derde in het filter Uitvloeien, zorgt dat alles wat je met de muis aanklikt met de klok mee draait. Het is dus belangrijk dat je hier met een breed penseel werkt. Zoek niet naar de tool Neem de die in tegengestelde richting draait. tijd voor Daarvoor druk je gewoon de Alt-toets lichaamsvormen, (Mac OS: Optie-toets) in terwijl je het mag niet dezelfde tool blijft gebruiken.

We hebben het penseel Kronkel met de klok mee losgelaten op de trappen.

10 Standaard is de kleur van het net grijs, maar hier hebben we die gewijzigd in cyaan. YVONNE DE GROOT (YVONNE1974)

Net tonen

onnatuurlijk lijken

→ Door een raster over de afbeelding te leggen, zie je veel beter hoeveel beeldinformatie je bewerkt en uitvergroot. Zet daarom in dit filter bij de weergave-opties de functie Net tonen aan. Zeker wanneer je het filter Uitvloeien op meer vergelijkbare foto’s wilt toepassen, is zo’n grid handig. Er zijn drie verschillende rastergroottes, bovendien kun je de kleur van het net wijzigen, zodat het raster goed contrasteert met de achtergrond.

Achterscherm tonen → Via de optie Achterscherm tonen (Show Backdrop) kun je bijhouden hoeveel het resultaat afwijkt van de oorspronkelijke foto. De twee afbeeldingen, voor en na, verschijnen transparant over elkaar. Onderaan bepaal je de dekking van die dubbele weergave. Het is zelfs mogelijk om objecten op een onderliggende laag te tonen. Deze optie is handig, zodat je tijdens de bewerking de oorspronkelijke afbeelding niet vergeet.

De oorspronkelijke afbeelding verschijnt het duidelijkst in beeld. PIET VAN DE WIEL (PIETVAN-DE-WIEL)

12 Om het gezicht niet te vervormen tijdens het knijpen, bevriezen we dit met een masker. HILARY CLARK

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

Plooien → De lichaamsvormen van iemand verbeteren, blijft een geduldwerkje. Maskeer in het filter Uitvloeien eerst het gezicht van het meisje om te voorkomen dat dit mee vervormt tijdens de bewerking. Daarna selecteer je de tool Plooien, met een brede penseelgrootte. Deze tool had beter ‘Knijpen’ kunnen heten, omdat je met elke muisklik de inhoud naar het centrum van de muisaanwijzer knijpt. Bij elke zone die je bewerkt pas je de penseelbreedte aan.

123

Zweden Sfeervol van nature

www.voigt-travel.nl/zoom

Sneeuwavonturenweek Tärendö

Laat u betoveren door de charme van Zweeds Lapland. U bent te gast in een gezellig familiehotel. Iedere dag gaat u de besneeuwde wildernis in met een gids: per sneeuwscooter, op de huskyslee en op sneeuwschoenen. Ervaar hoe het is om te leven in dit gebied en voel de vrijheid wanneer u de bossen in trekt en de wereld even helemaal achter u laat.

Uw 8-daagse reis in het kort

In slechts 3 uur vliegt u naar Lapland. U bent te gast bij de familie Grape. Zij onthalen u met onbeschrijfelijk lekker eten met authentieke producten uit Tornedalen. ‘s Avonds wacht u de sauna en jacuzzi en kunt u aanschuiven voor het diner. Elke dag beleeft u een nieuw avontuur. Op sneeuwscooters rijdt u naar een bevroren meer om te gaan ijsvissen. Met de gids trekt u op sneeuwschoenen door de diepe sneeuw op weg voor uw overnachting in de wildernishut. Na een enthousiaste ontvangst van de husky’s neemt u plaats op de slee en glijdt u de natuur in. Tijdens de foto-workshop over het noorderlicht krijgt u allerlei tips over hoe u het beste uw camera kunt instellen om dit magische natuurverschijnsel zo goed mogelijk vast te leggen.

Meer informatie? Bel of mail ons gerust. Wij kennen de bestemming als geen ander.

Vertrek in januari en februari. Maakt u zich geen zorgen over wintersportkleding. U krijgt van ons de hele week een thermo-overall, winterlaarzen, sokken en handschoenen te leen.

035 – 69 90 322 info@voigt-travel.nl Of kijk op onze website www.voigt-travel.nl/zweden

WORKSHOP

13 Sleep de cursor langs de rechterkant van het model van beneden naar boven.

Duwen → Daarna selecteer je de tool Naar links duwen. Hierbij strijk je langs de zijkant van het model. Begin aan de rechterkant. Plaats de muisaanwijzer beneden zodat de cursor de zijkant van de persoon net raakt. Klik en sleep naar boven. Hierdoor duw je de heupen, de billen en schouders subtiel naar links. Daarna doe je hetzelfde aan de linkerkant van het model. Aan die kant moet je van boven naar beneden slepen.

Verdraaien

→ Ten slotte gebruik je het gereedschap Vooruit verdraaien (de eerste tool) om de rest van het lichaam te corrigeren. Omdat het meisje een uitgesproken kin heeft, haal je met de tool Masker ontdooien een stukje van het masker weg ter hoogte van de kin. Daarna kun je met het gereedschap Vooruit verdraaien de kin iets ophalen. Wanneer je merkt dat de penseeldruk te hoog staat, klik je op de knop Reconstrueren om één Met een breed stap terug te keren.

Het mooie aan het filter Uitvloeien is dat de kwaliteit en scherpte behouden blijven.

Ogen zwellen

penseel oogt het resultaat natuurlijker

→ Vaak knijpt de persoon die je fotografeert de ogen een klein beetje dicht. Terwijl een blik met de ogen wijd open net veel sprankelender lijkt. Selecteer de tool Zwellen, gebruik een penseelgrootte die breder groter is dan het oog en kies een lage penseeldruk. Houd het centrum van het penseel keurig op de pupil, daarvoor dient het kruisje in het centrum. Klik en beoordeel de aanpassing. De kunst is op tijd te stoppen, voor je overdrijft.

Houd het resultaat subtiel: links is na, rechts is voor. SABINE PROVOOST (SABINEPROVOOST)

Veilig op eigen laag → Heel vaak pas je het filter Uitvloeien toe op een bepaalde zone van de foto. Daarvoor kun je, zoals we eerder deden, de achtergrond maskeren, maar in sommige gevallen kan het veel eenvoudiger. Hier hebben we de rode doek snel geselecteerd en gekopieerd op een nieuwe laag. Vervolgens hebben we het rode doek met het filter Uitvloeien bijna dubbel zo hoog laten opwaaien. Omdat het doek op een eigen laag staat, blijft de achtergrond onaangeroerd.

Het effect van het doek ziet er nu veel krachtiger uit. TON JUTTE (GOODLUCK)

17 Let altijd op met dit filter bij glamourfotografie. Het moet nog wel natuurlijk blijven. EDWARD JACHIMOWICZ (EJFOTOGRAFIE)

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

17 Gezichtsuitdrukking → De meeste glamourfoto’s hebben hulp gekregen van dit filter. Werk altijd met een zo breed mogelijk penseel voor een natuurlijk resultaat. Hier hebben we de ogen met één muisklikje van het gereedschap Zwellen iets groter gemaakt. De lippen hebben we op dezelfde manier aangepakt. Daarna kwam het gereedschap Vooruit verdraaien van pas om de wenkbrauwen een klein beetje op te tillen en de lijn van wangen en kin iets meer in een amandelvorm te duwen.

125

Tijdstip In het zachte ochtend- of avondlicht maak je de mooiste foto’s. Wat het bij bergen wel lastiger maakt, is als je met zonsopgang of –ondergang wilt fotograferen, dat je ook in het donker een klim moet maken. Daarom heeft fotograaf Sven het hier anders gedaan, hij heeft zijn tent boven op de berg opgezet. Zo ben je altijd op tijd voor het mooiste licht. Let wel, alleen kamperen boven op een bergrand is voor de wat meer getrainde fotograaf.

Standpunt → Het juiste standpunt is ontzet-

tend belangrijk bij het fotograferen van berglandschappen. Het is belangrijk een duidelijke voorgrond te kiezen, zoals Sven hier ook heeft gedaan. Zo breng je diepte in je foto. Het strijklicht van de lage zon geeft nog extra diepte.

126

SPOEDCURSUS

Berg landschap Weidsheid, enorme hoogte en diepte, het gevoel van alleen op de wereld: alles zit in deze foto. Maar hoe doe je dat? Na deze spoedcursus breng je ook jouw bergfoto’s naar een hoogtepunt. TEKST KIM VAN ARENDONK

Statief Als je op een oneven ondergrond en met lange sluitertijden werkt, is het ontzettend belangrijk om vanaf statief te fotograferen. Sven heeft een Manfrotto carbonstatief gebruikt waarvan de poten in drie delen in hoogte te verstellen zijn. Een statief staat steviger naarmate het in minder delen te verstellen is. Let daarbij wel op de hoogte van het statief: driedelig is waarschijnlijk lager dan vierdelig.

Lange sluitertijd Sven heeft gekozen voor een lange sluitertijd van 151 seconden. Om dat voor elkaar te krijgen overdag, zonder dat de foto overbelicht wordt, moet je gebruikmaken van een grijsfilter. Dit is een soort zonnebril voor je objectief. Sven heeft hier de Lee Big Stopper gebruikt, die maar liefst 10 stops licht tegenhoudt. Zo krijg je de mooie strepen in de lucht en het zijdezachte zeewater.

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

SVEN BROECKX (SVEN483) ISO 100 ∙ F 14 ∙ 2,5 SEC ∙ 16 MM

127

GEBRUIKERSREVIEW

Sony RX100 IV

Een schat

aan mogelijkheden

Een camera die eigenlijk gewoon alles kan en ook nog eens probleemloos in je broekzak glijdt? Zoomer Dolf Kampman nam de Sony RX100 IV een week mee op stap om dat zelf te ondervinden. TEKST DOLF KAMPMAN

Dolf stelt zich voor → Mijn naam is Dolf Kampman.

Ik ben bijna 62 jaar oud en stam dus uit het dokatijdperk. Ik heb nog films op een spoel gedraaid in een zwarte zak met twee mouwen eraan. Mijn doka moest ik in de douche opbouwen als de kinderen op bed lagen en dezelfde avond weer afbreken. Een Praktica met een stoffen sluiter hoorde bij mijn uitrusting en zwart-wit was mijn domein. Het digitale tijdperk ben ik ingestapt met een Canon 300D. Sinds een jaar of vijf gebruik ik een Canon 50D met diverse lenzen en flitsers van hetzelfde merk. Ik ben dus met de Sony camera een beetje vreemdgegaan. DOLFIE.ZOOM.NL

128

↘

De eerste verkenning van de camera leverde geen problemen op. Zonder handleiding waren de meeste mogelijkheden al snel duidelijk en aardig intuïtief te vinden voor iemand die vaker fotografeert. Waarschijnlijk zitten er meer instellingen op dan ik ooit zal gebruiken. Waar ik onder meer nieuwsgierig naar was, is de mogelijkheid om een 4K-film te maken en de slow motion-functie. Daarnaast wilde ik de snelheid van de camera ervaren. 4K kon ik na bestudering van de handleiding wel overslaan, omdat daar Ben jij een actieve fotograaf met een een speciaal kaartje van vlotte pen en zou je zelf wel eens een minimaal 64 GB voor camera willen testen? Aarzel dan niet nodig was, dat helaas en stuur een mailtje met als onderwerp niet in de camera zat. Dat Gebruikersreview naar redactie@zoom. nl. Wie weet staat jouw verhaal dan de was ook het geval met volgende keer in dit blad. slow motion filmen. Helaas,

Ook een camera testen?

BEOORDELING ergonomie 15% functies 25% snelheid 15% beeldkwaliteit 30% prijs/kwaliteit 15%

score

8,1

1 Doorkijkje op de spoorlijn, met op de achtergrond de wandelpromenade.

ISO 125 ∙ F 1,8 ∙ 1/250 SEC ∙ 9 MM

2 Het draaimechanisme

van een oud sluisje. Gemaakt met F 2,8, zodat de achtergrond is iets onscherp is. ISO 125 ∙ F 2,8 ∙ 1/320 SEC ∙ 15 MM

3 Ook in de automatische stand doet de Sony het prima. ISO 125 ∙ F 4 ∙ 1/500 SEC ∙ 9 MM

4 De camera heeft geen problemen met licht en donker.

ISO 125 ∙ F 5,6 ∙ 1/200 SEC ∙ 11 MM

WAT DOE IK NOG MET DIE ZWARE REFLEX OM MIJN NEK? maar de camera gaf het wel feilloos aan. Het toestel voelt heel degelijk aan. Het ligt behoorlijk goed in de hand, ondanks mijn wat grotere handen. Ik had wat moeite met de bedieningsknop voor foto’s: die is wat klein en de plaats voelde voor mij niet goed. De filmknop zat wel op de goede plaats. Het is zo dat je niets hoeft in te stellen om te wisselen tussen foto en film. Het is zelfs mogelijk om een stilstaand beeld (foto) te maken tijdens het filmen. Toen ik de eerste foto’s bekeek, viel het me op dat de kleuren heel helder waren en de scherpte prima. Bij ernstig inzoomen vind je altijd wel wat vertekening in de hoeken. Maar dat mag bij deze Sony de pret niet drukken. In de relatief korte tijd die ik had, heb toch nog aardig wat plaatjes kunnen schieten. Uiteraard in en om mijn woonplaats Harlingen.

Doortekening Wat me opviel, was dat deze camera goed overweg kan met grote verschillen tussen lichte en donkere vlakken. Waar mijn eigen ‘vakantiecamera’ vrijwel zwart liet ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

zien, leverde de Sony best nog een aardige doortekening. Ook heb ik foto’s gemaakt met een groot diafragma op de M-stand. Het onderwerp werd goed scherp en de achtergrond plezierig onscherp. Ondanks dat ik nu tegen benen aanschop, vind ik dat de auto-stand behoorlijk overweg kan met allerlei verschillende situaties. Ik denk dat veel mensen vaak met deze stand fotograferen en ik ben daar één van. Waarom ingewikkeld doen? Dat de camera een schat aan mogelijkheden biedt om zelf te kiezen voor een bepaalde instelling, is duidelijk. Ik denk dat een goedwillende amateur hetzelfde gevoel krijgt als ik: wat doe ik nog met die zware reflex om mijn nek? Tot slot nog een paar opmerkingen. De klepjes voor de usb-kabel en de hdmi vind ik wat iel. Accu en sd-kaart zijn gemakkelijk te bereiken. Dat je een heel dure kaart nodig hebt voor 4K en slow motion filmen, is voor mij een nadeel. De camera maakt trouwens foto’s in een supertempo, als je dat wilt. Het laden van zo’n rij foto’s gaat vrijwel zonder haperingen.

ZOOMS OORDEEL → Deze vierde versie van

de RX100 biedt, dankzij de vernieuwde 1 inch stacked cmos-sensor, nog meer snelheid en daarnaast ook nog eens 4K-video. Je kunt er tot 16 bps foto’s mee schieten, in volle 20,1 megapixel resolutie. De videospecs zijn voor een compact nog indrukwekkender. Hij filmt in 4K tot 30 fps met een datarate van 100 mbps. Helaas kun je dan slechts vijf minuten filmen. Omdat anders de camera te heet wordt en afsluit. Maar in 1080p en 60 fps kun je gewoon een halfuurtje filmen. Slomoclips kun je in 1080p tot 120 fps filmen. Zelfs 1000 fps is nog mogelijk in lagere resoluties. Vergeet overigens niet om de allersnelste sd-kaarten mee te bestellen als je de high-res high speed functies gaat gebruiken. De testopnames in jpg waren scherp en fraai van contrast. De raw-beelden gaven de relatief kleine 1 inch-sensor voor een ultracompact nog veel meer speelruimte in de contrastomvang om de belichting en helderheid aan te passen. Zonder veel extra ruis overigens. Dankzij het lichtsterke objectief kun je, ondanks de redelijk kleine sensor, toch nog een kleine scherptediepte krijgen. En dat maakt het een heerlijke reiscamera.

PLUSPUNTEN

∙ vernieuwde 1 inch stacked cmos-sensor ∙ mooie compacte body ∙ lichtsterk (omgerekend) 24-70 mm objectief met optische beeldstabilisatie ∙ ingebouwde hr elektronische zoeker ∙ 4K-video ∙ high speed video: 1080p tot 120 fps ∙ kantelbaar 3 inch lcd-scherm ∙ macro tot 5 cm ∙ bedieningsring objectief

MINPUNTEN

∙ 5 minuten limiet 4K-video ∙ geen meegeleverde zonnekap ∙ geen aansluiting hoofdtelefoon of microfoon ∙ geen grip ∙ geen touchscreen

SPECIFICATIES → model Sony RX100 IV → prijs € 1149,→ leverancier Sony, tel. 020-6581888, www. sony.nl → sensor 8,8x13,2 mm 1 inch Exmor RS cmos-sensor, 20 megapixel → resolutie 5472x3648, 3888x2592, 2736x1824 → videoresolutie 3840x2160p (4K), 30 bps 1920x1080p, 60 bps → lichtgevoeligheid iso 125-25600 (en automatisch) → burstrate 16 bps → opnameformaat jpg (3 compressies), raw, avchd, mp4 → objectief omgerekend naar 35 mm: 24-70 mm → lichtsterkte F 1,8-F 2,8 → scherpstellen contrast autofocus, handmatig → zoeker elektronische zoeker, 2.359.000 pixels → lcd-monitor 3 inch 225 graden kantelbaar lcd-scherm, 1.228.000 pixels → gewicht/afmetingen body 298 gram/10,1x5,8x4,1 cm

129

TECHNIEK

Digiscoping

The sky is the limit Digiscoping is een verzamelnaam voor fotograferen door verrekijkers, spotting scopes en telescopen. Dat kan in principe met alle soorten cameraâ&#x20AC;&#x2122;s, van spiegelreflex tot smartphone. Met digiscoping verleg je de grenzen van tele tot ver voorbij de standaard telezoom. TEKST MICHIEL MULDER

130

Kosten → De aanschaf van een spotting

↘

Van de foeragerende ooievaar tot knokkende herten die hun territorium bevechten; de natuur loopt over van bijzondere situaties waarin je net even wat dichterbij zou willen komen dan met je standaard telezoom mogelijk is. Maar ook klimmers hoog in een bergwand of hemellichamen als de Maan zou je soms best eens wat beter in beeld willen hebben. Allemaal situaties waarvoor digi-scoping een ideale oplossing biedt. De brede term beschrijft eigenlijk alle soorten van fotografie met een verrekijker, spotting scope of telescoop. Je kunt digiscopen met praktisch alle soorten camera’s, of dat nou een systeemcamera, een digicompact, een spiegelreflex of een smartphone is. Zolang er een adapter voor verkrijgbaar is, kun je de camera gebruiken. Wie nog analoog fotografeert kan ook prima met een spotting scope aan de gang. Uiteraard is het ‘digi’ in digiscoping dan niet van toepassing ...

1 De vergrotingen die je met fotograferen door een telescoop kunt bereiken, zijn enorm. Vaak worden de foto’s gebruikt door vogelaars bij het determineren van soorten, maar als natuurfotograaf kun je er moeilijk te vinden soorten mee fotograferen.

Voordelen Het grote voordeel van een verrekijker, spotting scope of telescoop is het enorme bereik. De meeste betaalbare telezoomobjectieven hebben een bereik van ongeveer 4 tot 6x, uitgaande van een standaardobjectief op fullframe van 50 mm. Een 300 mm haalt 6x dichterbij en een 500 mm vergroot 10x op basis van dit principe, maar dan zit je doorgaans al in de kostbare superzooms of vaste brandpunten. Los van de prijs zijn die objectieven vaak ook zwaar om mee te sjouwen als je een dag de natuur in trekt. Bij een verrekijker is een 8 tot 10x vergroting vrij normaal en een spotting scope heeft meestal een bereik van 15 tot 45x, even afhankelijk van het gebruikte oculair. Om van een telescoop nog maar niet te spreken. Hiermee kun je dus bovenop je onderwerp kruipen zonder de nadelen van een kostbaar en zwaar tele-objectief. Sterker nog: je kunt met

TIP

Stevig statief Koop een stevig statief. Klinkt als een open deur, maar een statief dat al gaat trillen als een rietje zodra je in de buurt je neus snuit, geeft weinig plezier bij digiscoping. Stevig hoeft overigens niet noodzakelijk zwaar te betekenen, want een carbon statief is zowel licht als stevig. Overigens kun je digiscoping wel vergeten als het stevig waait. De trillingen worden dan domweg te groot.

scope kun je zo hoog maken als je zelf wilt. Bij de absolute top horen de spotting scopes van Leica, Zeiss en Swarovski met prijzen van een paar duizend euro inclusief oculair. Dan heb je wél superieur glas in handen. In de middenklasse vind je bijvoorbeeld Nikon, Pentax, Bushnell, Bynolyt en Kowa. Kwalitatief eveneens meer dan uitstekend, maar minder schrikken aan de kassa. De meeste van deze scopes kun je aanschaffen ergens tussen een paar honderd en anderhalf duizend euro. Maar Kowa bijvoorbeeld bouwt ook scopes in dezelfde prijsklasse als Zeiss en Leica. Onder aan de prijslijst staan scopes vanaf ongeveer honderd euro. Onder meer Bresser en Outdoor Club leveren kijkers in deze prijsklasse. Een Konuspot heb je zelfs al vanaf 65 euro. Maar met de scope zelf ben je er nog niet. Je hebt ook nog de camera-adapter nodig of een speciaal oculair. Veel merken leveren die zelf, vanaf enkele tientjes tot vele honderden euro’s. Ook onafhankelijke leveranciers maken adapters, camerabeugels en oculairkoppelingen. Vaak universeel en daardoor een stuk aantrekkelijker geprijsd, maar niet altijd even perfect passend. Koop dus liever niet zomaar iets wat leuk lijkt te passen, maar doe je huiswerk en struin de websites af naar informatie. Googelen op digiscoping levert echt een schat aan (Nederlandse) informatie op en gespecialiseerde websites kunnen je precies aangeven wat je nodig hebt.

IN KIJKERLAND BETEKENT PRIJS BIJNA ALTIJD KWALITEIT 2

FOTO ROB VAN KEULEN

2 Zelfs je smartphone kun je eenvoudig monteren aan een spotting scope. Kun je je foto's direct doorsturen.

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

131

Advertorial

1000GB gratis opslag STACK is 1000GB gratis opslag voor het gemakkelijk bewaren, synchroniseren en delen

van al je bestanden. Is STACK hiermee de ideale tool voor fotografen? Wij zetten de voordelen voor je op een rij.

Alle bestandsoorten

Preview modus

Bij STACK is het mogelijk om elk bestandsformaat in elke

De preview modus van STACK geeft je direct inzicht in je

bestandsgrootte te uploaden. Er wordt geen compressie

foto’s en project files. Zo is het mogelijk om vanuit je

toegepast op de bestanden die je in je STACK plaatst.

webinterface door al je Photoshop files te bladeren.

Daarmee is STACK de plek voor al je RAW foto’s.

Downloaden is niet nodig, je bekijkt ze direct in je STACK.

Altijd genoeg ruimte In de 1000GB online opslag van STACK kun je al gauw tienduizenden RAW foto’s kwijt. Heb je meer ruimte nodig, dan breid je jouw STACK gemakkelijk uit tot 10.000GB.

Jouw netwerkschijf Je STACK koppel je gemakkelijk aan je computer als netwerkschijf. Hiermee creëer je direct extra schijfruimte die je vanaf je computer kan benaderen.

Wil je ook STACK?

Door een deellink aan te maken deel je gemakkelijk je

STACK is nu nog invite only, maar Zoom heeft een flink

bestanden met vrienden en familie. Deze link kun je

aantal invites bemachtigd. Wil jij STACK ? Stuur dan een

beschermen met een wachtwoord. Maar het delen gaat

mail met “ik wil STACK” naar redactie@zoom.nl en win één

verder, door gebruikers aan te maken kun je zelfs je

van de 100 invites of vraag direct een invite aan op

opslagruimte delen.

transip.nl/STACK.

TECHNIEK

JE MOET WETEN WAT JE ZIET OM ERMEE TE KUNNEN WERKEN TIP

een spotting scope vaak nog dichterbij komen dan met een klassieke supertele. Of juist meer afstand houden. Best een puntje van overweging als je van plan bent om zeldzame of schuwe beesten te gaan observeren.

Nadelen Een relatief laag gewicht en de mogelijkheid om een grote afstand tot je onderwerp te kunnen overbruggen. Klinkt perfect, toch? Niet helemaal, want werken op deze manier is minder flexibel dan met een los teleobjectief. Om te beginnen omdat je de camera op je spotting scope, verrekijker of telescoop moet vastmaken en je daarvoor een adapter of een camerabeugel nodig hebt. Dat beperkt de flexibiliteit al behoorlijk omdat zo’n constructie net even anders vasthoudt dan een standaard telezoom. Verder is een bereik van 45x lastig uit de hand stil te houden, dus een degelijk statief is ook een must. Houd er verder rekening mee dat lang niet alle adapterconstructies diafragmering toelaten. Je werkt dus met de lichtsterkte van de kijker of spotting scope in zo’n geval en de belichting regel je met de sluitertijd. Last but not least is een nadeel van digiscoping dat de meeste observaties vrij statisch zullen zijn. Even snel reageren op een in beeld vliegend onderwerp is haast uitgesloten door de extreme mate van vergroting. Voor actiesporten is digiscoping dus minder geschikt, voor het fotograferen van de Maan juist weer perfect.

Spiegelreflex, systeemcamera, compact of mobieltje? Wat zijn de mogelijkheden? In principe kun je tegenwoordig digiscopen met alle mogelijke typen camera’s zolang je ze maar aan je scope kunt koppelen. Zo zijn er bijvoorbeeld adapters waarmee je een smartphone aan een verrekijker of spotting scope kunt hangen. Je zet de lens van je telefoon daarmee direct achter de uittredepupil van de kijker. Deze constructie wordt vaak ook toegepast bij compactcamera’s. De objectieven van die camera’s blijven dus gewoon in ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

functie. Voordeel van zo’n setje is dat je de camera snel los kunt koppelen om even door de scope te kijken. Er zijn zelfs complete kantelinstallaties leverbaar waarbij je de camera voor het oculair kunt draaien. Een andere oplossing is een directe koppeling tussen camera en kijker. De spotting scope wordt dan aan de bajonet van je spiegelreflex of systeemcameragekoppeld in plaats van een objectief. Daarvoor gebruik je een speciaal koppelstuk. Dit luistert heel nauw en je maakt zo’n ding dus niet zomaar even zelf van een stukje pvc-buis. Voordeel is dat je dan met liveview perfect kunt scherpstellen via je display of in geval van een spiegelreflex de zoeker. Nadelen zijn het ontbreken van een diafragma en dat je bij live view de camera-accu snel leeg trekt. En dat je met name ‘s nachts zoveel ruis ziet op je scherm of door je elektronische zoeker dat je heel goed moet weten wat je eigenlijk ziet om er goed mee te kunnen werken.

Naar de maan Een klasse apart is digiscoping via een telescoop. Zo’n apparaat als er bij de sterrenwacht staat, maar dan kleiner. Maak je gebruik van een echte telescoop, dan kun je de fotomogelijkheden letterlijk de ruimte geven: naar de Maan, de Melkweg, de planeten, andere sterrenstelsels... Je kunt meestal je camera koppelen aan het oculair op eenzelfde manier als bij een spotting scope en fotograferen op gevoel, maar als je een serieuze sterrenkijker bent, wil je de belichting graag afstemmen op de beweging van de sterren om onscherpte te voorkomen. De rotatie van de aarde zorgt namelijk voor een limiet aan de maximale belichting als je sterren als puntjes op de foto wilt. Daar zijn speciale tabellen voor te vinden die per brandpunt aangeven welke maximale sluitertijd er mogelijk is. Ook zijn er telescopen met speciale volgsystemen waarbij de telescoop meedraait met de verplaatsing van de gespotte sterren(stelsels). En dat gaat soms sneller dan je denkt! Geen overbodige luxe dus.

Prijs In kijkerland betekent prijs bijna altijd kwaliteit. Koop daarom altijd de beste die je je voor je budget kunt veroorloven en bespaar niet op de kijker zelf. Tenslotte wordt je beeldkwaliteit bepaald door het glas van de kijker.

TIP

Trillingsonscherpte Gebruik een afstandsbediening of draadontspanner. Zeker als je langere sluitertijden nodig hebt bij het werken met je digiscope is het verstandig om de apparatuur zo min mogelijk aan te raken om trillingsonscherpte te voorkomen. Met de huidige wifi en nfc technologie kun je veel camera’s vanaf een tablet of smartphone bedienen. Ideaal!

↑ Voor de meeste combinaties is er wel een adapter te vinden.

↑ Met een cameraadapter schroef je zelfs een spiegelreflex vast aan een spotting scope.

↑ Vast niet gedacht dat je met je iPhone de maan goed kunt fotograferen.

↘ Een kantelinstallatie om direct je camera voor het oog van de spotting scope te draaien.

133

PORTFOLIOREVIEW

↘

Xxx

Zoom.nl-lezer Jan Doef (61) stelt zich voor

→

‘Fotograferen doe ik al vanaf de middelbare school. In 2006 kreeg ik de beschikking over een studioruimte en ben ik begonnen met het werken met modellen. Fotograferen is echt een passie geworden. Ik heb mijzelf verder ontwikkeld in portret- en vooral naaktfotografie. Daarbij zoek ik het in de eenvoud: met zo min mogelijk middelen een mooie foto maken.’ JAD.ZOOM.NL WWW.JANDOEF.NL

1 Irene Gaaf beeld met klassieke uitstraling. De symmetrie in de houding wordt extra benadrukt door het gezicht en profil te fotograferen. Leuk detail daarbij is het knotje. Er is mooi, zacht licht gebruikt. Door opheldering met een tweede lamp (of scherm) aan de linkerkant wordt het beeld driedimensionaal. ISO 200 ∙ F 11 ∙ 1/125 SEC ∙ 120 MM

2 Katharina Mooie lichtval, mooie blik, relaxte pose. De uitstraling is puur en onschuldig. In verhouding met benen, armen en gezicht valt er wel wat weinig licht op de borsten en zijkant van het lichaam. Dat kun je oplossen door de lamp wat richting camera op te schuiven. ISO 200 ∙ F 9 ∙ 1/125 SEC ∙ 35 MM

134

Portfolio beoordeeld door twee professionals

Profs Toonen & Wientjens beoordelen Jan Zoom.nl-lezer Jan Doef is een gepassioneerd portretfotograaf die met zo min mogelijk middelen mooie fotoâ&#x20AC;&#x2122;s wil maken. Het professionele portretfotografen-duo Hans Toonen en Hans Wientjens beoordelen Jans kunstige naaktfotografie en delen tips en trucs met Zoom.nl lezers die hun zinnen hebben gezet op dit bijzondere genre. ONDER REDACTIE VAN DANIEL LAAN MET DANK AAN HANS TOONEN EN HANS WIENTJENS

De mening van Hans en Hans

Om te beginnen, we vinden het een mooi portfolio. Artistiek naakt met veel dramatisch licht en natuurlijke houdingen. Er is goed gebruikgemaakt van de vrouwelijke vormen. De modelkeuze van Jan vinden wij erg goed: mooie modellen met strakke lichamen en natuurlijke borsten. Kortom: pure fotoâ&#x20AC;&#x2122;s.

Wat zou je Jan mee willen geven? Jans portfolio ziet er verzorgd en netjes uit. Je kunt zien dat het zijn passie is. Ook zie je dat hij van een zachte uitstraling houdt. Dat effect kan hij vergroten door de lamp nog dichter bij het model te plaatsen, dan wordt het licht zachter. Door een softbox dichterbij heb je namelijk een mindere hoeveelheid flitslicht nodig waardoor je geen uitgebeten partijen krijgt. Daarnaast ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

135

Wie zijn profs Toonen & Wientjens? → Hans Toonen & Hans

Wientjens werken ruim 25 jaar samen als professioneel portretfotografen-duo, dat bekendheid kreeg met (naakt)reportages voor tijdschriften als Playboy, FHM, Maxim en Panorama. Het duo maakte verschillende kalenders met o.a. Tatjana Šimić en Monique Sluyter voor bedrijven als GTO en Abrams metaal in Duitsland. Als docent geven de twee workshops op hun eigen fotoschool The New Photo School. Daarnaast verzorgen ze seminars en masterclasses voor Canon, Foto Konijnenberg, Foto Verschoore en Calumet. TOONEN-WIENTJENS.NL WWW.THENEWPHOTOSCHOOL.COM

3 NoEyes Erg mooie pose, juist omdat het model je niet aankijkt en de aandacht naar de borsten gaat. Gaaf dramatisch licht met grote contrasten en zwarte schaduwpartijen die het beeld erg interessant maken. Het lichtje op de neus is wel jammer. Het is door het contrast wat nadrukkelijk aanwezig en leidt af van het hele beeld.

“IK ZOEK HET VOORAL IN EENVOUD: MET ZO WEINIG MOGELIJK MIDDELEN EEN MOOIE FOTO MAKEN”

ISO 200 ∙ F 9 ∙ 1/125 SEC ∙ 52 MM

heb je het voordeel dat je veel meer controle over licht- en schaduwpartijen hebt. Voor een algehele invulling van schaduwen zou hij een tweede lamp als bouncer (op de tegenovergelegen wand) kunnen gebruiken. Die kun je in sterkte lager of hoger zetten afhankelijk van het effect dat je wilt bereiken. Wat expressie betreft mogen sommige foto’s wat vrolijker en daarmee toegankelijker zijn. Sommige crops zouden ook beter kunnen. Op Jans site staat bijvoorbeeld een prachtige zwangerschapsfoto. Deze foto had sterker kunnen zijn als de kin en mond van het model niet waren uitgelicht. Die leiden te veel af.

De reactie van Jan Allereerst wil ik Zoom.nl en Toonen & Wientjens bedanken voor de uitnodiging voor een portfolioreview en het kritisch bekijken van mijn werk en website. Ik vond het erg leuk om mee te doen en dat geldt zeker ook voor de modellen. Bovendien ben ik blij verrast over de

136

Tips van Toonen en Wientjens KORREL EN TINT In onze zwart-witfoto’s zetten we bijna altijd een korrel en geven we de foto een minimaal tintje (geen toning dus!), zodat hij er wat smeuïger uitziet, als een echte zwart-witprint.

EENVOUD Eenvoud zit hem niet alleen in de soort en intensiteit van het licht. Door uit te gaan van natuurlijke houdingen, kun je je model laten poseren zonder een ingewikkeld lijnenspel te construeren.

BEGIN MET 1 LICHTBRON

Maak het jezelf niet te moeilijk als beginner. Dwing jezelf om met één lichtbron te werken.

RESPECT

Onthoud dat je samen met je model werkt aan de foto. Jullie beslissen samen over de fotografie, maar zij (of hij) beslist over het lichaam. Respecteer de keuzes van je model over de inhoud van de foto.

“MET BEHULP VAN DRAMATISCH LICHT HOUD IK HET NAAKT ARTISTIEK”

4 Demi Dit is de enige foto die we uit de toon vinden vallen. De houding is wat ongemakkelijk: het lijkt of het model zich met moeite opdrukt. Er ontbreekt een mooi lijnenspel en het hoofd komt klein over bij het hele lichaam. Dat komt omdat het lichaam veel licht krijgt terwijl het gezicht in de schaduw verdwijnt. Op de dij zien we hard uitgebeten licht. Schoonheidsfoutjes zijn de in het oog springende punt op de elleboog en de onduidelijke pluk haar achter het gezicht. ISO 200 ∙ F 8 ∙ 1/125 SEC ∙ 55 MM

5 Sandra De lamp staat goed opgesteld, maar rechts onderin is de foto wel heel erg donker. Daardoor vallen details als de lichtpuntjes van de laars en de nadrukkelijke bult van de pols ineens erg op. Ook trekt de elleboog te hard aan de knie waardoor de huid daar een vreemde structuur krijgt. ISO 200 ∙ F 11 ∙ 1/125 SEC ∙ 70 MM

6 J De houding is met zijn mooie lijnen erg goed. Mooi ook de voeten die niet plat op de grond staan en daarmee heel sierlijk worden. De hand op de schouder is met de vingers uit elkaar misschien wat te nadrukkelijk aanwezig. Ook het licht is perfect gebruikt. Door het vignet krijg je een spoteffect waarmee de aandacht helemaal naar het model getrokken wordt. ISO 200 ∙ F 4 ∙ 1/125 SEC ∙ 65 MM

vele positieve opmerkingen bij de foto’s. Vooral het compliment ‘pure foto’s’. Daar doe ik het voor. De opbouwende kritiek en opmerkingen waren prettig om te lezen. Hier kan ik wat mee en ik zal er in de toekomst goed op letten. Ik heb wel enige twijfel bij de tip ‘dat sommige foto’s best wat vrolijker mogen zijn’. Mijn inspiratie doe ik vooral op door te kijken. Dat kan een poster in een winkel zijn, een schilderij of een fragment uit een film. Dat blijft in mijn hoofd en daar probeer ik mijn eigen idee op los te laten. Daarna ga ik op zoek naar een model dat bij het idee past. Het gebeurt ook dat een model mij benadert voor een shoot en dan ga ik samen met haar op zoek naar een idee dat het beste bij haar past. Met behulp van dramatisch licht en de expressie van het model wil ik het naakt zoveel mogelijk artistiek houden. Dat neemt niet weg dat ik met deze tip ga experimenteren. De tips voor een tweede lamp als bouncer en een korrel en minimaal tintje toevoegen in de bewerking ga ik ook zeker uitproberen. ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

137

REVIEWS REVIEWS

Allrounder met twee petten

Canon EOS M10

BEOORDELING ergonomie 15% functies 25% snelheid 15% beeldkwaliteit 30% prijs/kwaliteit 15%

Met de EOS M10 presenteert Canon een nieuwe instapper in het EOS M-systeem. Deze compacte systeemcamera staat onder de M3 in het programma. Veel breder dan twee modellen is het systeem dus nog niet helaas. TEKST MICHIEL MULDER

score

7,9

gebruik. Zo biedt de gladde voorzijde nauwelijks houvast voor je vingers. Slipgevaar! Het beeldscherm kan 180° omhooggeklapt voor selfies, maar kan boven je hoofd niet andersom kantelen. Naar buiten draaien is er helaas ook niet bij. Het overzichtelijke menu en de bediening zijn wel weer dik in orde. De gevoeligheidsprecisie is net goed, zodat dat je niet per ongeluk iets anders instelt als je met je neus langs het scherm veegt. Het grote instelwiel rond de ontspanknop voelt degelijk aan en werkt precies en direct.

Beeldkwaliteit GOUD

Systeem

DE KITLENS DOET DE CAMERA GEEN RECHT

138

↘

De Canon EOS M10 heeft net zo veel pixels als zijn voorganger, maar voegt daar een 180° kantelbaar lcd-touchscreen aan toe. Helaas zijn de accessoire-schoen voor flitsers en microfoons geschrapt. Je zult het dus moeten doen met een klein en kwetsbaar inbouwflitsertje en de ingebouwde mono-microfoon, jammer voor de wat meer creatieve fotografen. De lichtgevoeligheid loopt van iso 100 tot 12.800 (met als extraatje H: ISO 25.600) en hij filmt in full hd. Het hybride CMOS AF II-autofocussysteem maakt gebruik van 49 scherpstelpunten. Canon heeft bij het ontwerpen van de M10 heel goed gekeken naar wat jong, snel en hip is, want onze mooie witte testcamera oogt als een ideale accessoire naast tablet en smartphone. De vorm is duidelijk niet geïnspireerd door de functies maar door lifestyle. Jammer, want de camera ligt niet helemaal strak in de hand tijdens het

De EOS M10 heeft dezelfde 18 megapixel sensor als zijn EOS spiegelreflex-familieleden in de instapklasse. Die sensor is gekoppeld aan de modernste digic 6 processor en levert hoogwaardige raw- en jpg-beelden. Er is een uitgebreid arsenaal aan functies, van de standaard volautomaat via een uitgebreide reeks presetprogramma’s tot aan de PSAM-instellingen voor gevorderde gebruikers. Ook als het gaat om lichtmeting (integraal, evaluatief, spot- en deelmeting) en autofocus (enkelvoudig of continu, inclusief gezichtsherkenning en focus tracking) is er niet bezuinigd. Daardoor kun je uitstekende foto’s produceren, hoewel de kitlens met z’n matige lichtsterkte de mogelijkheden wat tekort doet. Deze EOS M10 is al met al een zeer allround camera met ruimte voor creativiteit, maar die ook alle kopzorgen over instellingen uit handen kan nemen. Prijstechnisch keurig gepositioneerd ten opzichte van de concurrentie. LEES DE VOLLEDIGE REVIEW OP WWW.ZOOM.NL

PLUSPUNTEN

∙ veel creatieve functies ∙ stabiliser in objectief ∙ overzichtelijke menusturing ∙ digic 6 beeldprocessor ∙ snelle, stille en precieze AF ∙ eenvoudige bediening ∙ metalen bajonetvatting

MINPUNTEN

∙ geen flits/ accessoire-schoen ∙ zeer gladde body ∙ matige lichtsterkte objectief op 45 mm ∙ kwetsbaar en zwak flitsertje

SPECIFICATIES → model Canon EOS M10 → prijs € 385,- body (€ 509,incl. 15-45 STM) → leverancier Canon, tel. 0900-2022915, www.canon.nl → sensor 22,3x14,9 mm aps-c cmossensor, 18 megapixel → resolutie 5184x3456, 4320x2880, 2880x1920, 2304x1536, 720x480 → videoresolutie 1920x1080p, 30/25/24 bps, mono → lichtgevoeligheid iso 100-12.800 en automatisch → burstrate 4,6 bps → opnameformaat raw (cr2), jpg (5 compressies), raw+jpg, mp4 → geheugenslot sd-kaart → soort lenzen Canon EF-M vatting → verlengingsfactor 1,6x → scherpstellen fasedetectie AF 49-punts (enkelvoudig of continu) → zoeker geen → lcd-monitor kantelbaar 3 inch tft-touchscreen 1.040.000 pixels → gewicht/afmetingen body 301 gram/10,8x6,6x3,5 cm

REVIEWS

Filmen bij kaarslicht

Sony A7s II

In een paar jaar tijd is filmen in 4K niet alleen veel mooier, maar ook betaalbaarder geworden, zo bewijst de Sony A7s II. BEOORDELING

TEKST CEES DE JONGE

ergonomie 15% functies 25% snelheid 15% beeldkwaliteit 30% prijs/kwaliteit 15%

PLUSPUNTEN

∙ fullframe 12 megapixel sensor voor 4K-video ∙ S-log kleurprofielen ∙ 5-assige beeldstabilisatie ∙ kantelbaar 3 inch tft-scherm ∙ uitstekende hoge resolutie elektronische zoeker ∙ 4K-video, 30 bps, 100 Mbps ∙ full hd, 120 bps, 100 Mbps ∙ hoofdtelefoon- en microfoonaansluiting

score

8,2

MINPUNTEN

∙ 12 megapixel fotografie ∙ nog weinig fullframe E-mount objectieven ∙ 169 contrast AF-punten ∙ geen touchscreen ∙ niet spatwaterdicht

SPECIFICATIES

DIAMANT

Systeem

DEZE CAMERA ADEMT IN ALLES VIDEO

↘

De eerste versie van de Sony A7s uit 2014 bevatte voor een high-end fullframe camera het wonderlijke lage aantal van 12 megapixel. Sony produceerde immers ook de 24 en 36 megapixel A7 systeemcamera’s voor hr-fotografie. De enige reden om voor die 12 megapixel te kiezen is en was 4K-video. Uiteraard kun je ook met een hogere resolutie sensor filmen en dan terugrekenen naar 4K-videoresolutie. Maar die enorme datastromen kosten zo

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

veel processorkracht dat hitteproblemen nog eerder kunnen optreden. Bovendien ligt door het ‘downsampelen’ ook moiré in je videoclips op de loer. Met de 12 megapixel sensor in de originele A7s was met een externe recorder filmen in 4K mogelijk, met een zeer goede videokwaliteit. Door het beperkte aantal pixels in de fullframe sensor scoorde de camera uitstekend bij erg weinig licht, zelfs bij kaarslicht, zowel bij foto als film.

→ model Sony A7S II → prijs € 3399,- (body) → leverancier Sony, tel. 020-6581911, www.sony.nl → sensor 23,8x35,6 cm fullframe cmossensor, 12 megapixel → resolutie 4240x2832, 2768x1848, 2128x1416 → videoresolutie 3840x2160p, 30 bps, 100 Mbps 1920x1080p, 120 bps, 100 Mbps → lichtgevoeligheid iso 100-409600 en auto → burstrate 5 bps → opnameformaat raw, jpeg, avchd, h.264/mp4, xavc s → geheugenslot 1 sd-slot → soort lenzen Sony E-vatting, FE-objectieven → scherpstellen contrast autofocus (enkelvoudig of continu), handmatig → zoeker elektronische zoeker, 2.360.00 pixels → lcd-monitor beperkt kantelbaar 3 inch tft-scherm, 1.228.000 pixels → gewicht/afmetingen body 627 gram/12,6x9,5x6,0 cm

Boost De vernieuwde versie hield dezelfde sensor. De processor en firmware kregen een boost. Filmen kan in 4K met 30 bps en filmpjes sla je met maximaal 100 Mbps op een interne sd-kaart op. Ook full hd slow motion-clips van 120 bps zijn nu mogelijk, met een bitrate van 100 Mbps. Het aantal video-codecs en kleurprofielen werd uitgebreid. Vooral de nieuwe S-Log profielen geven je videoclips een groot dynamisch bereik. De A7s II kreeg nog een upgrade. De vijfassige sensorstabilisatie compenseert tot 3,5 stoppen onbedoelde camerabewegingen zodat je foto’s minder snel onscherp zijn en je films zonder statief een stuk minder schokkerig. Deze camera ademt in alles video. Van de prachtige output in 4K-video, tot de uitgebreide kleurprofielen en codecs. Minpuntje is dat de opnameknop voor video net als bij de A7s II wat onhandig verzonken zit. Gelukkig konden we die onder een functietoets programmeren. Tijdens het fotograferen vielen de goede ruisniveaus bij weinig licht op. Tegelijkertijd hadden we graag de wat trage contrast-autofocus verruild voor de veel snellere fasedetectie van de 7R II. Bovendien is de fotoresolutie voor grote prints toch wat aan de krappe kant. De A7s II kost met al z’n video skills een ongelooflijke smak geld. Totdat je bedenkt dat je voor dezelfde kwaliteit met zo’n grote sensor, en dus mooie beperkte scherptediepte, tot voor kort een veelvoud betaalde. Inderdaad. De A7s II maakt filmen in 4K niet alleen veel mooier, maar ook weer een stukje betaalbaarder. LEES DE VOLLEDIGE REVIEW OP WWW.ZOOM.NL

139

REVIEWS

Droomobjectief voor weinig

Nikon

AF-S 200–500MM F5,6E ED VR Nikon liet het betaalbare verre zoombereik tot nu toe een beetje aan Tamron en Sigma. Zet Nikon zich met dit nieuwe en omvangrijke zoomobjectief weer prominent in de etalage? TEKST CEES DE JONGE

BEOORDELING

GOUD

ergonomie 15% functies 25% snelheid 15% beeldkwaliteit 30% prijs/kwaliteit 15%

Objectief

score

PLUSPUNTEN

7,8

∙ erg aantrekkelijk geprijsd voor dit fullframe zoombereik ∙ goede optische beeldstabilisatie ∙ constant diafragma over hele zoombereik

MINPUNTEN

∙ niet heel lichtsterk ∙ zoomring lange slag ∙ snelheid autofocus

SPECIFICATIES → model Nikon AF-S 200–500MM F 5,6E ED VR → prijs € 1599,→ leverancier Nikon, tel. 0900-122564, www.nikon.nl → brandpuntafstand 200-500 mm, 2,5x optische zoom omgerekend voor aps-c: 300750 mm → lichtsterkte F 5,6 → aantal diafragmalamellen 9 → objectiefconstructie 19 elementen in 12 groepen → maximale reproductiemaatstaf 0,22 → optische beeldstabilisatie ja → scherpstellen handmatig en autofocus 220 cm tot oneindig → filtermaat 95 mm → gemaakt voor sensormaat aps-c en fullframe → bechikbare vattingen Nikon → gewicht/afmetingen objectief 2300 gram/10,8x26,7 cm

HET IS GEEN PRO-RANGE, MAAR VOELT WEL ZO AAN

↘

Dit objectief is groot! Niet zo gek natuurlijk voor een fullframe objectief met een 200-500 mm zoombereik. In de 500mm-stand is de lengte inclusief zonnekap ongeveer 44 cm. Met filtermaat 95 mm, en dus heel veel glas, resulteert dat in ruim 2 kilo gewicht. Nikon levert het objectief compleet met statiefbevestiging af. Dat is niet alleen handig voor de balans, het geeft je ook de mogelijkheid om je compositie snel en comfortabel bijvoorbeeld 90 graden te kantelen als je een staande opname wilt. De telezoom wordt geleverd met een flinke zonnekap en een zachte flexibele tas. Om met dit objectief comfortabel door de natuur te kunnen lopen, zul je op zoek moeten naar een flinke fototas of rugzak, liefst met een licht eenbeenstatief eraan. Het objectief valt niet in de pro-range,

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

maar voelt wel zo aan: solide en goed gebouwd. De zoomring draait mooi en zonder haperen van 200 naar 500 mm. Omdat je veel glas moet verplaatsen en het ongeveer 160 graden draaien kost om daar te komen, heb je wel wat kracht nodig.

Prijs Nikon had een probleempje. Omdat Tamron en Sigma sterk zijn in dit marktsegment mocht de introductieprijs van het Nikon-objectief niet te zeer afwijken. De ‘vreemd merk’-objectieven hebben een iets groter zoombereik, maar hebben geen constant diafragma over het hele zoombereik. De verschillende versies kosten zo tussen de 1000 en 1500 euro. Om betaalbaar te zijn, bezuinigde Nikon op stof- en spatwaterdichtheid. Het objectief mist verder nano en fluoride coatings.

ED-glaselementen heeft het weer wel. De autofocus is redelijk snel en de beeldstabilisatie werkt bij film en foto stil en trefzeker. We zagen, ondanks het ontbreken van high-end coatings geen hoge concentraties van flare of chromatische aberratie. De scherpte in het midden van het beeld is bij 200 mm bij open diafragma goed, aan de randen wat minder. Bij 500 mm presteert het objectief ook bij volle opening over het hele beeld goed. Deze nieuwe Nikon telezoom is met F 5,6 niet bijster lichtsterk. In sporthallen of buiten met minder licht gaat scherpstellen bij weinig contrast moeilijk, vooral in de uiterste telestand. Bij wat gunstiger licht is deze telezoom voor iedere Nikonvogelaar of natuurliefhebber een droomobjectief voor een relatief lage prijs. LEES DE VOLLEDIGE REVIEW OP WWW.ZOOM.NL

141

Het Nederlandse straatbeeld na de verschrikkelijke sneeuwstorm van januari 2016:

Oké, misschien kun je maar beter niet naar ons toe komen voor de weersvoorspelling van volgende maand. Gelukkig hebben we wel verstand van alles dat komt kijken bij het maken van de mooiste foto’s en ﬁlms, bieden we scherpe prijzen, geven we goed advies en uitstekende service en krijg je hele lekkere koﬃe in onze showroom. Wat wil je nog meer?

REVIEWS

Topprestaties in je binnenzak

Canon

Powershot G9X BEOORDELING ergonomie 15% functies 25% snelheid 15% beeldkwaliteit 30% prijs/kwaliteit 15%

Canon maakt werk van de PowerShot GX-modellen. Waar tot vorig jaar de G-compacten elkaar langzaam opvolgden, is nu een klein offensiefje ingezet, met onder meer deze Canon Powershot G9X. TEKST MICHIEL MULDER

score

7,3 PLUSPUNTEN

∙ ∙ ∙ ∙ ∙

groot touchscreen ingebouwd grijsfilter stabiliser in objectief digic 6 beeldprocessor grote beeldsensor

MINPUNTEN

∙ geen kantelbaar beeldscherm ∙ geen evf ∙ matige lichtsterkte telestand ∙ gebruiksduur accu kort

SPECIFICATIES

GOUD

Compact

COMPACT CAMERAATJE DAT TOCH GOED IN DE HAND LIGT

↘

Het offensiefje resulteerde in een mooie line-up aan kwaliteitscamera’s voor de hobbyfotograaf: de G1X II, G7X, G3X en nu de G5X en G9X. De nieuwe PowerShot G9X is de kleinste, maar geenszins een simpel instappertje. Technisch is hij verwant aan de G7X, het verschil zit in details, zoals de belichtingscompensatie die bij de G9X achter een drukknopje zit en niet op een eigen draaiwiel. De G9X heeft wel dezelfde 1-inch backlit cmos-beeldsensor met ruim 20 megapixel en dezelfde digic 6

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

processor. Het iso-bereik loopt eveneens van 125 tot 12.800. Beknibbeld is op het aantal witbalansinstellingen, presetprogramma’s en sluitertijden. Het cruciale verschil zit ‘m in het objectief. De G7X heeft een bereik van (fullframeequivalent) 24-100mm F1,8-2,8 en de G9X van 28-84mm F2,0-4,9. Dat scheelt nogal wat licht en creatieve mogelijkheden. Optische stabilisatie over vijf assen vermindert bewegingsonscherpte, waardoor je langer uit de hand kunt werken. Dankzij

→ model Canon PowerShot G9X → prijs € 509,→ leverancier Canon, tel. 0900-2022915, www.canon.nl → sensor 13,2x8x8 mm 1 inch backlit cmos-sensor, 20,2 megapixel → resolutie 472x3648, 4320x2880, 2304x1536, 720x4805 → videoresolutie 1920x1080p, 60/50/30/25 bps, mono → lichtgevoeligheid iso 125-12.800 en automatisch → burstrate 6 bps → opnamformaat raw (cr2), jpg (2 compressies) → geheugenslot sd-kaart → objectief 10,2-30,6 mm (omgerekend naar fullframe 28-84 mm) → lichtsterkte F 2,0-F 4,9 → scherpstellen contrastdetectie AiAF 31-punts (enkelvoudig of continu) → zoeker geen → lcd-monitor 3 inch tft-touchscreen 1.040.000 pixels → gewicht/afmetingen body 209 gram/9,8x5,8x3,1 cm

een afgerond 9-bladig diafragma levert de G9X een nette bokeh en het ingebouwde ND-filter is op afroep beschikbaar.

Instelring De G9X is een heel compact cameraatje dat toch goed in de hand ligt. Dat komt door de bekleding met stroef profiel voor je vingers en duim. De G9X is met instelring vlot te bedienen op de klassieke manier: draai eraan en stel je diafragma in (of belichtingscorrectie of sluitertijd). De ring werkt met hoorbare klikjes en de ‘feel’ is daardoor lekker intuïtief. Het 3 inch touchscreen van de G9X kan helaas niet kantelen zoals bij de G7X. De camera is daardoor weliswaar nog iets compacter, maar het lijkt vooral gedaan om een verschil tussen de twee te creëren. De G9X is helemaal automatisch te gebruiken, volledig handbediend of als halfautomaat. Je hebt volledige controle over diafragma, sluitertijd, iso en lichtmeting, allemaal via het menu of de instelwieltjes. Met het 31-punts AF-systeem en het touchscreen stel je vlotjes en precies scherp precies daar waar jij wilt. Uiteraard is een 1 inch sensor geen vervanger van fullframe of aps-c in een spiegelreflex, maar de vergelijking met de concurrentie in zijn klasse kan de Canon G9X prima aan en ook in absolute termen komen er uitstekende foto’s uit deze kleine PowerShot. Eigenlijk speelt vooral de vraag welke van de twee te kopen. Kun je leven zonder kantelbaar beeldscherm, belichtingscorrectiewiel en met een lichtsterkte van F 4,9 op 84 mm, dan is er geen reden om de G7X te kopen. LEES DE VOLLEDIGE REVIEW OP WWW.ZOOM.NL

143

REVIEWS

Groothoekzoom mét stabilisatie

Tamron

SP 15-30MM F2,8 Di VC USD Tamron kennen we van budgetalternatieven voor eigen merkobjectieven. Deze 15-30 mm heeft meer ambities: fullframe, lichtsterk, optische beeldstabilisatie. En aantrekkelijk geprijsd. We laten ons verrassen. BEOORDELING

TEKST CEES DE JONGE

ergonomie 15% functies 25% snelheid 15% beeldkwaliteit 30% prijs/kwaliteit 15%

↘

Het objectief ziet er solide en mooi gebouwd uit. Opvallend is de bolling van het frontglas, die filters plaatsen onmogelijk maakt. Dat zullen vooral landschapsfotografen betreuren. Het objectief heeft een vaste geïntegreerde zonnekap, die het glas goed beschermt tegen onbedoeld invallend zonlicht en natuurlijk ook tegen stoten en krassen. De zoomring draait wat stroef, wat storend kan zijn als je inzoomt tijdens het filmen. De scherpstelring werkt wel soepel en zonder spelling. Met een comfortabele 120 graden-slag van oneindig tot de kortste instelafstand van 28 cm kun je als je dat zou willen handmatig scherpstellen. De autofocusmotor, die Tamron Ultrasonic Silent Drive noemt, is snel en trefzeker. Helemaal geluidloos zijn de autofocus en de beeldstabilisatie natuurlijk niet, onopvallend gelukkig wel. Door het fullframe ontwerp en de F 2,8 lichtsterkte kreeg het objectief flinke afmetingen. Daarbij kreeg dit objectief nog een unieke feature die de directe concurrenten niet hebben: optische beeldstabilisatie. Ook dat maakt het natuurlijk nog iets groter en zwaarder dan enigszins vergelijkbare objectieven. Natuurlijk heeft een groothoek minder behoefte aan beeldstabilisatie. De kans op bewogen opnames is dankzij de weidse beeldhoek veel minder groot dan in het telebereik. Toch geeft de VR in dit objectief je twee stoppen extra bewegingsruimte om bij wat minder licht en zonder statief toch haarscherpe opnames te maken. Dat is voor iedere straatfotograaf in slecht verlichte steegjes of liefhebber ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

score

8,0 PLUSPUNTEN

∙ fullframe lichtsterke groothoekzoom ∙ beeldkwaliteit ∙ optische beeldstabilisatie ∙ stof- en spatwaterdicht

MINPUNTEN

∙ geen mogelijkheid voor plaatsen filters ∙ stevig gewicht DIAMANT

SPECIFICATIES → model Tamron SP 15-30MM F/2.8 Di VC USD → prijs € 1199,→ leverancier Transcontinenta, tel. 0252687555, www.transcontinenta.nl → brandpuntafstand 15-30 mm, 2x optische zoom beeldhoek omgerekend voor aps-c: 22-45 mm → lichtsterkte F 2,8 → aantal diafragmalamellen 9 → objectiefconstructie 18 elementen in 13 groepen → maximale reproductiemaatstaf 0,20 → optische beeldstabilisatie ja → scherpstellen handmatig en autofocus 28 cm tot oneindig → filtermaat geen → gemaakt voor sensormaat aps-c en fullframe → beschikbare vattingen Canon, Nikon en Sony → gewicht/afmetingen objectief 1100 gram/9,8x14,5 cm

Objectief

DE BEELDKWALITEIT VERRASTE ONS POSITIEF van avondlandschappen het verschil tussen een mislukte en haarscherpe opname.

Beeldkwaliteit Een vergelijking op beeldkwaliteit met de Nikon 14-24mm F 2,8 ligt voor de hand. Deze heeft enigszins dezelfde bouw en lichtsterkte, maar geen optische beeldstabilisatie, en ligt voor 500 euro meer in de winkels. De Tamron verraste ons met die aantrekkelijke prijs positief op het gebied van scherpte, lichtafval en chromatische aberratie. De scherpte in het centrum is bij open diafragma voortreffelijk. Twee

stoppen diafragmeren geven ook de randen van je beeld diezelfde uitstekende scherpte. De resolutie is bij 15 mm beter dan in de 30mm-stand. Een bewuste keuze waarschijnlijk, omdat zowel architectuur- als landschapsopnames in die stand het indrukwekkendste perspectief geven, en dus het vaakst gebruikt zullen worden. Enige vertekening treedt op bij 15 mm, maar die is goed corrigeerbaar voor kritische architectuuropnames. In de 30mm-stand is die vertekening nauwelijks zichtbaar. LEES DE VOLLEDIGE REVIEW OP WWW.ZOOM.NL

145

Nu in de winkel! € 9,95 € 12,95

INCLUSI EF

CAMERA KOOPGID S Draai mij om!

Of lees ‘m digitaal Download de app direct

voor Android of iOS.

FOTOWEDSTRIJD

Thema:

Eten onderweg Heb je van een heerlijke maaltijd genoten, bereid voor je tent of in een eetgelegenheid onderweg in een exotisch of juist minder ver oord? En heb je deze als kleurrijke en smaakvolle eyecatcher vastgelegd op de gevoelige plaat? Stuur deze foto dan in en maak e prijs kans op prachtige prijzen.

Hoe doe je mee? Heb je nog geen account op Zoom.nl, registreer jezelf dan eerst gratis op zoom. nl/registreer. Maak een mooie foto of kies er een uit jouw foto-archief. Ga naar zoom.nl/ fotowedstrijd en stuur je foto in. Deelnemen kan tot en met 25 januari 2016. Zorg ervoor dat je de foto in de hoogst mogelijke resolutie bewaart. De redactie neemt contact met je op als je bij een van de genomineerden hoort.

↘

Onze jury maakt een selectie van de vijftien beste inzendingen welke tentoongesteld worden tijdens de Fiets en Wandelbeurs in de Jaarbeurs op 20 en 21 februari. De bezoekers bepalen daar op de uiteindelijke winnaar. Degenen die de top drie weten te voorspellen worden ook beloond met mooie prijzen waaronder een B-grip UNO set en Jill-E Designs fototas.

Wat kun je winnen? De WINNAAR vindt straks eenvoudig de weg met de Garmin eTrex Touch 35, een gps-toestel ter waarde van € 299,-. Als TWEEDE PRIJS is er de B-grip EVO set bestaande uit de B-grip EVO basiskit BH, de B-grip EVO travelkit TK, de B-grip EVO handstrap HS en de B-grip EVO statiefadapter TA. Dit met een totale waarde van € 99,35.

3eprijs ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

1eprijs

De DERDE PRIJS tot slot is een Jill-E Designs fototas van het type Jack Small Messenger Brown ter waarde van € 98,-.

147

2015

Tech

Tech Awards 2015 149

Deze winnaars zijn geen miskoop Twijfel bij aankoop van consumentenelektronica behoort voorgoed tot het verleden dankzij de nieuwe Tech Awards, een initiatief van Computer!Totaal, PCM, Computer Idee, Tips & Trucs, MacWorld, Zoom.nl, Power Unlimited, Gamer.nl, Insidegamer.nl, Media Totaal en Stuff. Van de duizenden nieuwe producten die afgelopen jaar zijn geïntroduceerd zijn 129 producten bekroond met een Platina, Goud of Zilver Tech Award.

e Tech Awards bieden extra houvast

het kaf van het koren. Dankzij het kwali-

tijdens het kooptraject. Consumenten

teitscertificaat van de Tech Awards begaat

moeten doorgaans kiezen uit tientallen ver-

niemand een miskoop. Zij bieden het onaf-

schillende producten binnen een product-

hankelijke expertoordeel van Nederlands

categorie. De onafhankelijke testoordelen

meest toonaangevende media binnen tech,

van de gespecialiseerde experts scheiden

fotografie en games.

Jurering De Tech Awards zijn verdeeld in drie verschillende keurmerken.

Het winnen van een Tech Award betekent erkenning van de testredacties. Het betekent in de top 3 staan van alle geteste producten van het afgelopen jaar. Aan de benoeming gaat een ingrijpend proces vooraf waarin alle testen onderzoekresultaten nogmaals

De Platina Tech Award

De Gouden Tech Award

Ook bij de Zilveren Tech

staat voor een uitstekende

biedt zekerheid en

Award moet een product

zijn vergeleken. Meestal is een

en innovatieve prestatie.

verenigt uitstekende

voldoen aan de hoogste

product getest door verschillende

Het is het beste product

prestaties en ruime func-

prestatie-eisen, maar is

redacties zodat de testresultaten

dat onze experts binnen

tionaliteit in één. Bij de be-

een uitstekende prijs/

de categorie hebben ge-

oordeling speelt prijs een

prestatieverhouding het

test. Prijs is veelal onder-

rol, maar blijft de nadruk

belangrijkste criterium.

geschikt aan de prestaties.

op de prestaties liggen.

moesten worden vergeleken door de redacties. Alle details zijn minutieus langs de lat gelegd en waar nodig werd gestemd over de

Platina is het beste van

winnaar. In enkele gevallen is geen

het beste. Bedoeld voor

gouden of zilveren award uitgereikt

kopers die geen conces-

omdat geen van de geteste pro-

sies willen doen.

ducten voldeed aan de gestelde criteria voor deze award.

150

Tech Awards 2015

Tech

D-Link DIR-868L

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Laptop high-end

Dell XPS 13

ASUS ZenBook UX305

Apple MacBook

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Laptop mid-range

HP Stream x360 Convertible PC 11-p099nd

ASUS EeeBook F205TA

Microsoft Surface 3

2015

Computer

2015

2015 2015

Tech Tech

Tech

PLATINA

GOUD

Mini-pc’s

ZILVER Mini-pc’s

Intel NUC

HP Pavilion Mini

Acer Revo One

ZILVER Mini-pc’s

Acer Revo One

2015

Tech

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Monitoren (4K)

LG 27MU67

Philips BDM4065UC

Samsung U28D590D

2015

Tech

2015

GOUD Routers

2015 2015

Tech Tech

Tech

PLATINA

GOUD

SSD

ZILVER SSD

Samsung SSD 850 Pro

Samsung 850 Evo

Crucial BX100

ZILVER SSD

De D-Link DIR-868L is al even op de markt, maar kan nog erg goed meekomen met de nieuwere routers. Groot voordeel is

Crucial BX100

zijn scherpe prijs.

Tech Awards 2015

151

2015

Tech PLATINA All-in-one printer

HP Officejet Pro 276dw

2015 2015

Tech Tech GOUD

2015

Tech

GOUD All-in-one

ZILVER

All-in-one printer

printer

Epson WorkForce Epson Pro WF-4640DTWF WorkForce Pro

D-Link DCS-2332L

Brother MFC-J6520DW

WF-4640DTWF 2015 2015

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Antivirus gratis

Panda Free Antivirus

Avast Free Antivirus

FortiClient

Tech PLATINA IP-camera’s

De D-Link DCS-2332L biedt de meeste functionaliteit uit veel geteste IP-camera’s en is technisch gezien de beste camera die we in handen hebben gehad. Deze HD-ready 720p-bewakingscamera heeft een klassiek, webcam-achtig design en

2015

Tech

2015

Tech

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Externe HDD

WD My Book Duo

Seagate Backup Plus Fast

LaCie Porsche Design Desktop Drive

is bedoeld voor gebruik op een statief, te bevestigen aan een wand of het plafond. Tel daar de functionaliteiten bij op en je hebt een heel complete camera voor een aantrekkelijke prijs.

Logitech G G502 Proteus Core 2015

Netwerk

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Routers

ASUS RT-AC3200

D-Link DIR-868L

NETGEAR R7000

Tech PLATINA Accessoire van het jaar

2015

Tech PLATINA Powerline

Devolo dLAN® 1200+ WiFi ac Starter Kit

152

Tech Awards 2015

Met de G502 Proteus Core domineert Logitech G de muizenmarkt. Een fraai ontwerp, een onovertroffen optische sensor en een veelvoud aan features zijn de ingrediënten voor de beste allround muis die er is. Een waardige opvolger voor de legendarische G5 en G500.

QNAP TS-451

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

NAS Prosumer

QNAP TS-451

ASUSTOR AS5004T

NETGEAR ReadyNAS RN204

2015

Tech

ZILVER

GOUD

ZILVER

NAS Consumer

Asustor AS5002T

Netgear ReadyNAS RN202

Synology DS215j

2015

PLATINA NAS Prosumer

De QNAP TS-451 heeft een hoogwaardige afwerking in zowel hard- als software. QNAP’s besturingssysteem loopt net even soepeler dan de DiskStation Manager (DSM) van Synology en heeft veel functionaliteit. Vanaf de installatie met de QNAP CloudKey tot aan langdurig gebruik: nergens stelt de QNAP TS451 teleur. Een ruim aanbod aan apps voor je smartphone en tablet maken deze NAS compleet. Enig minpunt: de witte behuizing van kunststof past niet bij een NAS met deze kwaliteit.

SamsungAAA SSD 850 Pro

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Powerbanks

Avanca Powerbar Pro 9000

Xtorm XB102 Free 15.000

TP-LINK TL-PB10400

2015

Tech

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

IP-camera’s

D-Link DCS-2332L

NETGEAR Arlo

Nest Cam

2015

Tech

SSD

Iedere SSD maakt je systeem een behoorlijk stuk sneller, maar er kan maar één SSD de allersnelste zijn. Dat is de Samsung SSD 850 Pro. De technologie is volledig door Samsung ontwikkeld: zowel de controller als het flashgeheugen zijn van eigen fabricage.

Tech

PLATINA

GOUD

Multiroom audio

Denon HEOS 5

Samsung WAM750 Wireless Speaker M7

Entertainment

PLATINA

2015 2015

Tech Tech ZILVER

ZILVER Multiroom audio

Multiroom audio

Raumfeld Stereo M Raumfeld Stereo M

Tech Awards 2015

153

2015 2015

Tech Tech PLATINA

PLATINA Headphones

2015

Tech

2015

Avanca Powerbar AAA Pro 9000

Tech

GOUD

ZILVER

Headphones

AKG Y 45BT

Philips SHB9100RD

Headphones

Teufel REAL Z Teufel REAL Z

2015

Tech

2015

Tech

2015

Tech

PLATINA PLATINA

GOUD

ZILVER

Bluetoothspeaker

Sony SRS-X55

UE Megaboom

Creative Sound Blaster Roar 2

Powerbanks

Deze Avanca is kleiner, lichter en goedkoper dan de meeste grote powerbanks die meer dan 15.000 mAh hebben, maar 2015 2015

Tech Tech PLATINA

PLATINA Mediaspeler

levert op een haar na dezelfde prestaties. Bovendien is deze 2015

Tech

2015

Tech

GOUD

ZILVER

Mediaspeler

WD TV Mediaspeler

Chromecast

2015

Mediaspeler

Eminent EM7480 Eminent

powerbank voorzien van drie usb-laadaansluitingen van elk maximaal 2 A, die je tegelijk kunt gebruiken en in totaal 3,1 A stroom leveren. De terechte winnaar!

Xtorm XB102 AAA Free 15.000

EM7480

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Televisie

LG 65UF950V

Philips 55PUS7600

Sony BRAVIA KD-65X9005C

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Smart-tv besturingssysteem

WebOS (LG)

Tizen (Samsung)

Android TV (Philips & Sony)

2015

Tech GOUD Powerbanks

De Xtorm XB102 Free 15000 heeft de meeste energie van de geteste powerbanks, gekoppeld aan een uitstekende energiedichtheid. Opladen kan met behulp van de ingebouwde usb-kabel of via een micro-usb-ingang. Heb je een energiehongerige tablet of wil je een paar dagen zonder stopcontact overleven, dan is dit de powerbank die je moet hebben.

154

Tech Awards 2015

ALCATEL ONETOUCH AAA IDOL 3

AAA Honeywell evohome 2015

Tech ZILVER Slimme thermostaat

2015

Tech GOUD Smartphones mid-range

Het evohome-systeem maakt slim stoken per ruimte mogelijk, en werkt ĂŠrg goed. Het enige nadeel is de relatief stevige

Hoogwaardige smartphone voor een zachte prijs. Fraai is dat

aanschafprijs. Daar staat een prima klimaatregeling tegenover

hij twee luidsprekers heeft en ook de overige specificaties zijn

die je kunt programmeren per ruimte, via handige en eenvou-

prima. Dankzij de uitgebreide handleiding haal je moeiteloos

dig te bedienen apps.

alles uit dit toestel.

LG AAA G4

2015

LG 27MU67 AAA

2015

Tech

GOUD

PLATINA

Smartphones high-end

Monitoren (4K)

De camera van de LG G4 is formidabel, het scherm kan zich

De LG 27MU67 is qua ontwerp wat saai, maar hij ondersteunt

meten met de beste van dit moment, en steekt er misschien

alles wat je nodig hebt, en dit IPS-scherm biedt een onge-

zelfs wel een stukje bovenuit. Reken maar dat je opvalt als je

lofelijk goede beeldkwaliteit. IPS staat niet bekend om zijn

tussen al je kennissen met een zwarte, vrijwel rechthoekige

verversingssnelheid, maar als je voor de lol af en toe een spel-

smartphone opeens een gebolde leren G4 laat zien.

letje speelt, kun je er bijvoorbeeld prima op gamen.

Tech Awards 2015 155

2015

Tech

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Streaming audiodienst

Spotify

Deezer

TIDAL

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Streaming videodienst

Netflix

Videoland

AAA Steelseries Siberia 650

2015

Ziggo MyPrime

2015

Tech ZILVER Gameheadset van het jaar

De Steelseries Siberia 650 is een headset van de bovenste plank. De – stereo – geluidskwaliteit is om van te genieten, zeker in hectische shooters. Aansluiten is op ieder apparaat een

Domotica

2015

Mobile

Tech

2015

Tech

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Slimme thermostaat

Nest Thermostat

Netatmo Thermostaat

Honeywell evohome

2015

Tech

fluitje van een cent en het design is niet alleen mooi, maar ook uiterst functioneel. Wie een goede headset zoekt die ook nog eens op meerdere apparaten werkt, hoeft niet verder te zoeken.

Devolo dLAN® AAA 1200+ WiFi ac Starter Kit

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Smartphones high-end

Apple iPhone 6s

LG G4

Samsung Galaxy S6

2015

Tech PLATINA Powerline

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Smartphones mid-range

OnePlus One

ALCATEL ONETOUCH IDOL 3

Honor 6+

Devolo’s dLAN® 1200+ WiFi ac Starter Kit is een prima keuze als je een kamer in huis hebt zonder vaste netwerkaansluiting en vanuit daar draadloos het netwerk op wilt komen. Niet

156

Tech Awards 2015

alleen krijg je de nieuwste HomePlug AV2 MiMo-powerlinetechnologie, je krijgt ook een 802.11ac-accesspoint. De powerline-adapters zijn de beste die we tot nu toe hebben getest. Overigens gebruikt deze set naast de fase- en nuldraad ook de aardedraad. Daarmee haal je de maximale snelheid.

Denon AAA HEOS 5

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Tablet

Apple iPad Air 2

ASUS MeMO Pad 7

Sony Xperia Z3 Tablet Compact

2015

Tech

2015 2015

Tech Tech

PLATINA Multiroom audio

PLATINA

GOUD

Smartwatch

ZILVER

ZILVER Smartwatch Smartwatch

Denon heeft met het HEOS-multiroomsysteem een sterke

Apple Watch

LG G Watch R

concurrent van Sonos op de markt gezet. De HEOS 5 is het

Pebble Time Steel Pebble Time Steel

middelste model in de serie en koppelt een fraaie vormgeving aan een uitstekende geluidskwaliteit. Bij een mutiroomsysteem is de app ook erg belangrijk en ook op dat gebied heeft Denon het goed voor elkaar. De ondersteuning van streamingdiensten Deezer werken wel.

Panda Free AAAAntivirus

2015

Tech

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Game van het jaar

Metal Gear Solid 5: The Phantom Pain

Batman: Arkham Knight

Grand Theft Auto V

2015

Games

is in vergelijking met Sonos nog wat magertjes, maar Spotify en

2015

Tech PLATINA 2015

Tech

Beste console van het jaar

Sony PlayStation 4

PLATINA Antivirus gratis

Panda Free Antivirus is de beste antivirussoftware. Het

2015

Tech

product haalt hoge scores in de meeste antivirustests van gerenommeerde antiviruslaboratoria en doet dat met geringe impact op de snelheid van ons testsysteem. De interface is modern en zeer overzichtelijk en de functionaliteit biedt drie soorten scans. Panda is volledig Nederlandstalig en erg pret-

PLATINA

GOUD

ZILVER

Beste kindergame van het jaar

Skylanders: SuperChargers

LEGO Dimensions

Disney Infinity 3.0

tig in het gebruik.

Tech Awards 2015

157

FUJIFILM AAAX-A2

Seagate Backup AAA Plus Fast

2015

Tech 2015

GOUD

Tech

Instap systeemcamera

GOUD

De prijs/kwaliteitverhouding ligt bij deze camera uitstekend.

Externe HDD

Hoewel de camera compact is, ligt hij toch uitstekend en stevig in de hand. Met deze camera kun je prachtige resultaten De Seagate Backup Plus Fast heeft intern een kleinere en

bereiken met de automatische filters, de zogenoemde Film-

lichtere harde schijf van 2,5 inch. Naast dat de harde schijf zo

simulatie. De beelden zijn scherp, vol detail en bij 3200 ISO is

compact is – je kunt ‘m met één hand vasthouden – en dat hij

er nog steeds weinig ruis. Het beeldscherm is helder, waar-

licht is, heeft deze 2,5-incher nog een voordeel: een significant

door het gemis van een eventuele elektronische zoeker niet

lager stroomverbruik.

echt opgemerkt wordt.

Canon EOS AAA 7D Mark II

FUJIFILM AAAX100T

2015

Tech

GOUD

(Semi) professionele reflex

Edel compactcamera

De EOS 7D Mark II heeft drie indrukwekkende eigenschappen

Met een mechanische én geluidloze elektronische sluiter, lijkt

die ‘m bijzonder geschikt maken voor sport- en natuurfoto-

de X100T gemaakt voor straatfotografie. Temeer vanwege de

grafie. De aps-c-sensor haalt onderwerpen met een factor

hybride optische en elektronische zoeker. In de zoeker wordt

1,6 dichterbij. Belangrijker is de 10 beelden per seconde die

heel handig in een kader aangegeven wat er binnen en net

de camera schiet, met een indrukwekkende buffer en in volle

buiten je compositie gebeurt. En dat is bij straatfotografie

resolutie. De allergrootste plus ligt bij de 65 crosstype auto-

bijzonder gemakkelijk, omdat je dan goed kunt zien wat straks

focuspunten, verspreid over een heel groot deel van je com-

misschien je beeld binnenwandelt. Handig is dat je bijna alle

positie, zodat je bewegende onderwerpen snel kunt volgen.

knoppen en het quickmenu zelf kunt programmeren.

158

Tech Awards 2015

AAA LG G4 2015

Tech

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Pc-game van het jaar

The Witcher 3: Wild Hunt

Heroes of the Storm

Grand Theft Auto V

2015

PLATINA Foto smartphone

2015 2015

Tech Tech PLATINA

PLATINA Gamelaptop van het jaar

Gamelaptop van het jaar

Direct opvallend is het beeldscherm van deze LG G4. Scherp,

MSI GS60 2QE GHOST PRO 3K MSI GS60 2QE GHOST PRO 3K

helder, gedetailleerd en groot: prachtig om je gemaakte foto’s op terug te kijken. De foto’s zijn kleurecht en erg gedetailleerd, zelfs in de hoeken. In de avondfoto zit nog genoeg detail en met de HDR-functie sleep je er een prima foto uit. Verder krijgt de LG G4 extra punten voor enorme camerafunctionaliteiten.

Olympus STYLUS AAA TOUGH TG-4

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Accessoire van het jaar

Logitech G G502 Proteus Core

Corsair K70 RGB

Thrustmaster T300 RS

2015

Tech

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Gameheadset van het jaar

Kingston HyperX Cloud II

Turtle Beach Elite 800

Steelseries Siberia 650

2015

GOUD Point & shoot compactcamera

De Olympus STYLUS TOUGH TG-4 is de allereerste avon-

Tech

tuurlijke ruigcompact die in raw kan schieten. Zo kun je ook met weinig licht, onder water bijvoorbeeld, nog het beste uit je opnames halen. En ruig is hij! Hij overleeft een duikdiepte van 15 meter en een val van twee meter, is belastbaar tot 100 kilo en bestendig tegen -10 graden Celsius. De TG-4 is een kleine

PLATINA

GOUD

ZILVER

Gamescherm van het jaar

Samsung U28D590D

EIZO FORIS FS2434

Dell UltraSharp U3415W

compactcamera die zonder problemen in je jaszak past.

Tech Awards 2015 159

Fotografie

2015

Tech

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Instapreflex

Pentax K-S2

Nikon D5500

Canon EOS 760D

2015

Tech

Olympus AAA STYLUS TRAVELLER SH-2

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

(Semi) professionele reflex

Canon EOS 5DS

Canon EOS 7D Mark II

Nikon D7200

2015

Tech ZILVER Point & shoot compactcamera

Deze stijlvolle retro-compactcamera is prachtig vormgegeven. 2015 2015

2015

Tech

PLATINA

GOUD

Instap systeemcamera

FUJIFILM X-A2

Samsung NX500

2015

Tech Tech

Lekker klein, zodat de camera nergens in je bagage overbodig voelt. De 24x optische zoom volstaat om zowel dat weidse landschap als dat detail in de verte vast te leggen. En dankzij wifi ben je altijd in staat om je opnames heel snel met je smartphone met de rest van de wereld te delen.

ZILVER ZILVER

Instap Instap systeemcamera systeemcamera

Panasonic LUMIX DMC-GF7K

Canon EF 50mm AAA f/1.8 STM

2015 2015

2015

Tech

PLATINA

GOUD

(Semi) professionele systeemcamera

ZILVER (Semi) professionele (Semi) professionele systeemcamera

Sony α7R II

Sony α7 II

2015

ZILVER

systeemcamera

2015

Panasonic LUMIX DMC-GX8

Tech PLATINA

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Point & shoot compactcamera

Nikon COOLPIX P900

Olympus STYLUS TOUGH TG-4

Olympus STYLUS TRAVELLER SH-2

Objectief met vast brandpunt

In het analoge tijdperk was een 50 mm een standaardlens,

160

Tech Awards 2015

met een beeldhoek die min of meer overeenkomt met wat het menselijk oog ziet. Dit compacte en uiterst lichte standaardobjectief past in elke fototas, wat voor soort fotograaf je ook bent. Voor een adviesprijs van 135 euro ligt hij al in je winkelmandje. Een aanrader!

Sigma 24-35mm F2 DG HSM Art

2015

2015 2015

Tech Tech

Tech

PLATINA

GOUD

Edel compactcamera

Sony Cyber-shot DSC-RX100 IV

FUJIFILM X100T

Canon PowerShot Canon GX 7 PowerShot GX 7

2015

ZILVER

ZILVER Edel compactEdel camera compactcamera

2015

Tech

GOUD Groothoek zoomobjectief

De Sigma 24-35mm F2 DG HSM Art biedt uitstekende optische resultaten voor een relatief lage prijs. Het objectief is

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Groothoek zoomobjectief

Canon EF 11-24mm f/4L USM

Sigma 24-35mm F2 DG HSM Art

Tamron SP 15-30MM f/2.8 Di VC USD

2015

prachtig gebouwd: solide en robuust. Zowel de zoom- als de scherpstelring zijn breed en lopen heerlijk soepel, en dat is erg prettig in gebruik. De hsm-autofocusmotor is snel en vooral ook stil te noemen, en dat is weer fijn als je aan straatfotografie doet.

Sigma 18-300mm AAA F3.5-6.3 DC MACRO OS HSM C

Tech

Tech PLATINA Tele zoomobjectief

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Tele zoomobjectief

Sigma 18-300mm F3.5-6.3 DC MACRO OS HSM C

AF-S NIKKOR 200-500mm F5.6E ED VR

Tamron 18200mm F/3.5-6.3 Di II VC

2015

Tech

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Objectief met vast brandpunt

Canon EF 50mm f/1.8 STM

AF-S NIKKOR 300mm f/4E PF ED VR

AF-S NIKKOR 20mm f/1.8G ED

2015

Tech

PLATINA

GOUD

ZILVER

Foto smartphone

LG G4

Samsung Galaxy S6 edge

Apple iPhone 6 Plus

Deze Sigma 18-300mm is met een adviesprijs van zeshonderd euro een aantrekkelijk geprijsd en mooi gebouwd objectief. Zeker voor fotografen die graag zonder al te veel te sjouwen en objectieven te wisselen toch vaak hun reflex mee willen nemen. Met een stille en snelle autofocus, is dit objectief beter met AF te gebruiken dan handmatig scherpstellen.

Tech Awards 2015

161

ZOOM.NL VIDEOZINE

COLOFON

Video zien? Bekijk het Zoom.nl Videozine!

HOOFDREDACTEUR /UITGEVER Robert Theunissen (robert@zoom.nl) REDACTIE Hans Kluppel (hans@zoom.nl) Kim van Arendonk (kim@zoom.nl) Daniël Laan (daniel@zoom.nl) telefoon: 023 - 543 0000 EINDREDACTIE Annet Maseland MEDEWERKERS Rolf Hendriks, Linda Hemmes, Cees de Jonge, Kees Krick, Evi Maquoi, Mark Moed, Michiel Mulder, Vaans Ruijten, Eline Sips, Dirk Schoofs VORMGEVING Aico Turba (art director), Tabea Piske, Margo Witte, Bert Sluyter MARKETING Boudewijn Muijser, e-mail: boudewijn@zoom.nl ONLINE Hans Kluppel, e-mail: website@zoom.nl

NIEUW!

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Marcel Schaper, e-mail: marcel@zoom.nl, telefoon: 023 - 54 30 057 PRODUCTIE Marco Verhoog TECHNISCHE REALISATIE EN DISTRIBUTIE Senefelder Misset, Doetinchem (druk), Betapress (distributie Nederland), AMP (distributie België) KLANTENSERVICE Klantenservice Reshift Digital, Richard Holkade 8, 2033 PZ Haarlem tel: 023 – 536 4401 (op werkdagen tussen 10.00 en 14.00), e-mail: klantenservice@reshift.nl CONTACT Telefoon: 023 - 543 00 00, adres: Richard Holkade 8, 2033 PZ, Haarlem ABONNEMENT ZOOM.NL Abonnee worden? Ga naar: www.zoom.nl/abonnement voor de meest recente abonnementsaanbiedingen. De prijs voor een jaarabonnement (10 edities print én digitaal, Zoom.nl videozines bij iedere uitgave in de magazine app en op de pc, onbeperkt opslag op www.zoom.nl en gratis special t.w.v. € 9,95) bedraagt per ingang van nr 1 van 2016 € 65,-. Voor verzending buiten Nederland worden extra kosten gerekend. Een los nummer kost € 6,50. Een dubbelnummer kost € 7,95. Equrion Services B.V. verzorgt de financiële afhandeling voor Reshift Digital B.V. Na de eerste abonnementsperiode wordt het abonnement stilzwijgend voortgezet voor onbepaalde tijd en betaalt u de reguliere abonnementsprijs. Vanaf dat moment is het abonnement opzegbaar met inachtneming van een opzegtermijn van 3 maanden. Uw opzegging ontvangen wij bij voorkeur telefonisch. U kunt de Klantenservice op werkdagen tussen 10 en 14 uur bereiken via 023 – 536 4401.

In 2016 zit bij elke editie van Zoom.nl het Zoom.nl Videozine. Daarin zitten video’s met instructies, tips en trucs. Ze worden begeleid door adembenemende foto’s, met uitleg over hoe je die zelf kunt maken. Het eerste Zoom.nl Videozine is opgenomen in Noorwegen en gaat over wintersportfotografie. Als abonnee kun jij het Zoom.nl Videozine direct bekijken op je desktop of in de app op te tablet of telefoon.

VERHUIZING, BEZORGKLACHTEN EN VRAGEN Ga hiervoor naar www.mijnreshift.nl, de digitale klantenservice van Reshift Digital, de uitgever van Zoom.nl. Nadat u zich hebt geregistreerd, kunt u voortaan inloggen met uw email-adres en wachtwoord. PERSOONSGEGEVENS Wij nemen uw gegevens, zoals naam, adres en telefoonnummer op in een gegevensbestand. De verwerking van uw gegevens is aangemeld bij het College Bescherming Persoonsgegevens in Den Haag door Reshift Digital, de verantwoordelijke voor uw gegevens. De gegevens worden gebruikt voor de uitvoering van met u gesloten overeenkomsten, zoals de abonnementenadministratie. Daarnaast kunnen wij uw gegevens gebruiken om u op de hoogte te houden van interessante informatie en/of aanbiedingen. Uw gegevens kunnen aan door ons zorgvuldig geselecteerde partijen ter beschikking worden gesteld. De gegevens kunnen, samen met hun informatie over u, worden geanalyseerd om de aanbiedingen en/of informatie zoveel mogelijk op uw interesses af te stemmen. U kunt bij het opgeven van uw gegevens bezwaar maken tegen beschikbaarheidstelling van uw gegevens aan derden. Ook kunt u uw eigen gegevens opvragen en verzoeken ze te corrigeren of te verwijderen. Stuur hiertoe een kaartje aan Klantenservice Reshift Digital, Richard Holkade 8, 2033 PZ Haarlem. Zoom.nl is een uitgave van DISCLAIMER Hoewel uiterste zorg is besteed aan Zoom.nl, aanvaardt de redactie noch de uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheden in het blad, online of enig andere digitale versie van Zoom.nl. Alle in Zoom.nl genoemde prijzen zijn onder voorbehoud (van wijzigingen en typfouten). Auteursrechten: © 2015 by Reshift Digital, Haarlem. Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen is alleen toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Zoom.nl 03 verschijnt op 9 februari ISSN 1571-5582

162

ZOOM.NL JANUARI / FEBRUARI 2016

Foto: John Mulders, Torres del Paine, Chili

VOO IES 00 BEL ADV S REI 7 70 -32 024

KIES JE VAKANTIE OP WWW.SNP.NL

DE DRONES VAN NU... DE URKER NO NONSENSE VAN TOEN!

VOOR 23:59 UUR BESTELD, MORGEN IN HUIS ZATERDAG BESTELD, ZONDAG IN HUIS

9,1

9,6

Alteed skarp!