Analyse #75 - Veilige en Duurzame Steden by Contentway

Dit is een commerciële uitgave van European Media Partner bij deze krant. Nr. 75 Januari 2021

Veilige en Duurzame Steden Met focus op Watermanagement, Smart Cities en Veiligheid

Lees meer interessante artikelen op analysenederland.nl

Hoe maken we Nederland toekomstbestendig? Met focus op watermanagement, smart cities en veiligheid Wim Willems:

‘Een city is smart als de technologie bijdraagt aan de welvaart van de inwoners.’ Lees meer op pagina 20

Veiligheid:

Watermanagement:

Profiel | Peter Glas:

Een gebouw zonder sleutels

Samenwerken aan water

De meeste bedrijven hebben al een sleutelvrij systeem voor de toegang tot het gehele pand, zo meldt het CBS, maar volledig sleutelvrij zijn deze bedrijven nog niet.

Nederland staat momenteel voor een aantal uitdagingen wat betreft het water. Zo ontstaan er door de klimaatverandering enorme hoosbuien en een toenemend watertekort door extreem droge zomers.

‘Water is een goede businesscase’

Lees meer op pagina 26

Lees meer op pagina 12

Door de klimaatverandering krijgen we steeds vaker te maken met extreme weersomstandigheden en stijgt onze zeespiegel sneller. Lees meer op pagina 8

NL Urban Solutions ontwerpt veilige en duurzame steden in China met natuurvriendelijke Nederlandse groenblauwe concepten. Kijk voor onze innovatieve projecten op www.nlurbansolutions.com

Veilige en Duurzame Steden - Watermanagement, Smart City & Veiligheid analysenederland.nl

IN DE PUBLICATIE Veilige en Duurzame Steden 2. Opinie: Peter van der Velden 4. Digitalisering is in de watersector van groot belang 8. Profiel: Peter Glas 12. Samenwerken aan water

14. Opinie: Lotte de Bruijn 20. Profiel: Wim Willems 22. Hoe slim een gebouw wordt in de toekomst bepalen wij 24. Slimme infratechniek heeft de toekomst in handen

ANALYSENEDERLAND.NL Extreem weer is het nieuwe normaal De waterschappen ervaren de gevolgen van het veranderende klimaat in hun dagelijkse werk.

ANALYSENEDERLAND.NL Datasensoren in het verkeer De transitie van het rijden op fossiele brandstoffen naar elektrisch is in volle gang.

Politiek mist urgentie watertransitie Opinie

Binnenkort kiezen we een nieuwe Tweede Kamer. Op het gebied van water is er veel te doen, maar in de meeste verkiezingsprogramma’s krijgt water verrassend genoeg zeer weinig aandacht. Dat moet iedereen die betrokken is bij het watersysteem en het waterbeheer zorgen baren. Wij, de Nederlandse drinkwaterbedrijven, maken ons zeker zorgen. Foto: Vewin, Vereniging van waterbedrijven & Shyam

et watersysteem,

de drinkwatervoorziening, staat onder druk door droogte, verzilting en een groeiende economie en bevolking. De kwaliteit van onze drinkwaterbronnen verslechtert bovendien door vervuiling van landbouw, industrie en huishoudens. Naar analogie van de energietransitie pleiten wij daarom voor een watertransitie, gericht op een klimaat-robuust systeem dat de toekomstige waterbeschikbaarheid én water-

ANALYSE #75 Veilige en Duurzame Steden Disclaimer alle informatie omtrent de COVID-19 maatregelen in deze bijlage was actueel op het moment van drukken.

waaronder

kwaliteit verzekert. Drinkwaterbedrijven staan daarbij voor grote opgaven en investeringen. Zij moeten meer ruimte krijgen om die aan te pakken en te realiseren. droogtes van de laatste jaren hebben een duidelijk signaal gegeven. Op jaarbasis is er genoeg water, maar regionaal is er in droge periodes soms te weinig en in andere periodes te veel. Er is een transitie nodig van het watersysteem: van waterafvoer naar waterbeheer. Waterbeschikbaarheid moet langjarig leidend worden in de besluitvorming over de ruimtelijke inrichting en water moet beter worden vastgehouden in natte periodes. De langdurige

bronnen voor ons drinkwater vragen betere bescherming en we moeten tijdig ruimte reserveren voor het realiseren van nieuwe bronnen. Ook is meer aandacht nodig voor bewust gebruik van (drink)water en stimulering van duurzame waterbesparende technieken en innovaties. De beschikbare

Alle overheden moeten

verbetering van de kwaliteit van bronnen voor drinkwater prioriteit geven in hun wateren omgevingsplannen. De Tweede Kamer vroeg de minister eerder om ambitie, regie en prioriteit voor bescherming van drinkwaterbronnen in de planperiode 2022-2027 van de Kaderrichtlijn Water. Dit jaar zal blijken of dat in de nieuwe plannen voldoende is gebeurd, maar de stap van plan naar actie zal de komende jaren voortdurend aandacht, bijsturing en aanscherping vergen. vraagt politieke urgentie, samenwerking en brede maatschappelijke consensus. De drinkwatersector pleit daarbij met klem voor een vervolg op het Bestuursakkoord Water, dat de samenwerking tussen de ‘waterpartijen’ sterk heeft bevorderd, maar in 2021 afloopt. De watertransitie

beschermen hun bronnen. Opgeteld vragen nieuwe opgaven en vervanging van ondergrondse infrastructuur een forse toename van investeringen, tot zo’n zestig procent de komende jaren. investeringen dreigen onhaalbaar te worden. Het kost de drinkwaterbedrijven steeds meer moeite hun investeringen te financieren. Drinkwaterbedrijven worden afhankelijker van externe financiering, terwijl eisen van financiers steeds strenger worden. De Tweede Kamer heeft de minister in december opgeroepen hier wat aan te doen en regelgeving beter te laten aansluiten bij de financieringspraktijk en de uitdagingen van de drinkwatersector. Dan kunnen wij onze rol voluit spelen, bijdragen aan de noodzakelijke watertransitie en ook in de toekomst blijven voorzien in lekker en gezond kraanwater. Maar die

Drinkwaterbedrijven

mee aan een betere inrichting van het watersysteem. Zij investeren in buffers en diversificatie van bronnen, dragen bij aan de noodzakelijke transitie van drinkwatergebruik en werken actief

Peter van der Velden, Voorzitter Vewin, Vereniging van waterbedrijven in Nederland

Campagne Managers: Inssaf Honnit, Jasper Oomen & Sabine Vos Managing Director: Amanda Ghidoni Tekst en redactie: Marjon Kruize, Féline van der Linde & Jerry Huinder Graphic Design: Charlotte Hovenier

European Media Partner Wij maken online en print campagnes met waardevolle, interessante content die gedistribueerd worden naar relevante doelgroepen om de business van onze klanten te laten groeien. Onze branded content en native advertising oplossingen zetten jouw verhaal op de eerste plaats.

Uitgegeven door: European Media Partner Nederland B.V Keizersgracht 424 NL-1016 GC Amsterdam

Coverfoto: Pixabay & John van Hamond

Partner content in deze campagne is tot stand gekomen in samenwerking met onze klanten. Dit zijn commerciële uitingen.

Web: www.europeanmediapartner.com

Gedistribueerd met: Het Financieele Dagblad 2021 Drukkerij: RODI Rotatiedruk

Dit is een commerciële uitgave. De FD-redactie heeft geen betrokkenheid bij deze productie.

Email: nl@europeanmediapartner.com redactie@europeanmediapartner.com

Tel: +31 20 808 82 00

ADVERTENTIE

Krant uit?

Dan nu aan de slag! Watertransitie

#Hoedan?

3 ISERO - Partner Content Watermanagement, Smart City & Veiligheid - Veilige en Duurzame Steden ISERO - Partner Content analysenederland.nl

Veilige gebouwen? ISERO doet méér Partner Content ISERO

Isero is een gespecialiseerde ijzerwarengroothandel én dienstverlener voor bouwprofessionals en technische diensten. Het bedrijf is gespecialiseerd in hangen sluitwerk, gereedschap, ijzerwaren en bevestigingsmiddelen, werkkleding en pbm’s (persoonlijk beschermingsmiddelen). Één van de diensten die Isero biedt, is o.a. het adviseren bij ingewikkelde vraagstukken met betrekking tot de veiligheid van gebouwen. Isero helpt gebouwen veilig te maken “Binnen Isero hebben we een aantal concepten en diensten en één daarvan is ‘bouw & beveiliging’”, vertelt Rene Koelewijn, Salesmanager en commercieel verantwoordelijke Bouw & Beveiliging bij Isero. “Wat ons kenmerkt is dat wij merk onafhankelijk advies geven aan onze klanten. Bij ieder vraagstuk over veiligheid in en rondom gebouwen leveren wij maatwerk en adviseren wij in verschillende systemen als camera’s, intercoms, alarmen, mechanische en digitale sluitsystemen, toegangscontrolesystemen en alle oplossingen m.b.t. draaideurautomatiek, die het beste aansluiten bij de wens van de klant om zo tot de beste oplossing te komen. Onze specialisten bieden merk onafhankelijk advies, complete projectbegeleiding, levering en montage, implementatie en 24/7 service en onderhoud. Het houdt na levering en montage voor ons niet op. Mocht de klant dit willen, trainen wij hen hoe het systeem gebruikt moet worden met één van onze implementatie coördinatoren. Ten slotte, worden de systemen onderhouden en in geval van een calamiteit kunnen wij te allen tijde een monteur inzetten om het probleem op te lossen of op afstand mee te kijken en support te verlenen.”

sleutelbeleid was toe aan verbetering. Ze hadden dagelijks te maken met de gevolgen van het verouderde sleutelplan. Zo raakten er sleutels kwijt of er werd gezegd dat sleutels al waren ingeleverd terwijl dat niet het geval was. Het gevolg was dat er mensen ruimten in konden die daar niets te zoeken hadden. Het Alfrink College was op zoek naar een zo flexibel mogelijke oplossing. En na eerst rond de tafel te hebben gezeten, zijn we in overleg tot de beste oplossing gekomen voor het Alfrink College: een nieuw elektronisch toegangscontrolesysteem met een druppel tag sleutel.” Sleutelbeheer uitbesteden: slim en veilig Het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam is het grootste ziekenhuis in Nederland. “Sinds 2016 werken wij samen met het Erasmus Medisch Centrum”, gaat Koelewijn verder. “Daar lopen dagelijks zo’n 20.000 medewerkers plus externen rond. Een enorme opgave dus om de sleutels en beveiliging te beheren. Het Erasmus Medisch Centrum heeft dan ook het sleutelbeheer volledig aan ons uitbesteed. Dit houdt in dat wij drie dagen in week worden ingehuurd door het Erasmus Medisch Centrum. Onze medewerkers houden daar dan kantoor en hebben een eigen werkplaats op locatie. Zij verzorgen het gehele proces van sleutelbeheer voor alle panden van het ziekenhuis en verhelpen storingen aan hangen sluitwerk. Op de dagen dat onze medewerkers niet aanwezig zijn, staan wij 24/7 paraat in geval van een calamiteit en kunnen wij direct een van onze medewerkers inzetten om de calamiteit op te lossen!”

Totaaloplossing “Bij Isero doen we meer en heb je gegarandeerd een specialist aan tafel”, aldus Koelewijn. “Van de eerste kennismaking tot aan onze 24/7 service, onderhoud en beheer, voor de beste totaaloplossingen en Altijd zicht op sleutels voor elk vraagstuk ben je bij ons aan het Er is steeds meer behoefte aan controle. juiste adres. Voor de toenemende mate van Wie heeft er bijvoorbeeld toegang tot beveiliging die gewenst of noodzakelijk is mijn gebouw? “Het Alfrink College uit voor het bedrijf, denken wij graag mee met Zoetermeer kwam bij ons met het probleem de klant als kennispartner en kiezen samen dat zij geen goed zicht en controle meer voor de beste oplossing zodat de klant altijd hadden op de omloop van sleutels van precies weet wie er toegang heeft tot het de school”, gaat Koelewijn verder. “Het gebouw op een veilige manier.”

www.isero.nl/beveiliging

Verschillende oplossingen zijn mogelijk, bijvoorbeeld een elektronisch toegangscontrolesysteem met een druppel tag sleutel.

Meer informatie Ga voor meer informatie over onder andere veiligheid van gebouwen naar www.isero.nl/beveiliging, scan de QR code of neem contact met ons op voor een vrijblijvend kennismakings- en adviesgesprek 010 – 285 81 81.

Over Isero Isero is ontstaan uit een samenwerking tussen de bedrijven Gerritse IJzerwaren, Breur Ceintuurbaan, Van der Winkel, Pijnenburg Bouw & Industrie, Scholte & de Vries-Estoppey, Freke Inbraakbeveiliging en Gunters en Meuser. In Isero zijn alle krachten gebundeld en plukken de klanten de vruchten van kennis en ervaring die teruggaat tot 1826. Inmiddels heeft Isero 62 vestigingen met 800 service gerichte medewerkers. Met een uitgebreid vestigingennetwerk, gespecialiseerde medewerkers en een diep en breed assortiment in producten en diensten doen zij graag meer voor hun klanten.

Veilige en Duurzame Steden - Watermanagement, Smart City & Veiligheid analysenederland.nl

Digitalisering is in de watersector van groot belang Watermanagement

Digitalisering is voor de watersector van groot belang voor de toekomst en heeft een enorme potentie. Om deze reden werken overheid, bedrijven en kennisinstellingen in de watersector samen in het innovatieplatform Digishape. Hier worden data en kennis gedeeld, maar ook computermodellen en visualisaties om tot oplossingen te komen voor de grote uitdagingen waar de watersector voor staat. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pixabay

is duidelijk geworden dat de wereld enorm snel digitaliseert. Door slim gebruik te maken van datainnovaties en digitalisering kan de watersector kosten besparen, de kwaliteit verhogen en risico’s beperken, meldt DigiShape. Overheden, bedrijven en kennisinstellingen zijn dan ook druk bezig om data steeds slimmer te gebruiken in hun bedrijfsprocessen. Maar daarbij worden data, techniek en kennis nog onvoldoende met elkaar gedeeld. Dit kan grote gevolgen hebben voor de concurrentiekracht van de Nederlandse e laatste jaren

Door slim gebruik te maken van data-innovaties en digitalisering kan de watersector kosten besparen, de kwaliteit verhogen en risico’s beperken

watersector. Om de snelheid van innovaties te kunnen bijbenen is het belangrijk dat lopende initiatieven op gebied van data science worden gekoppeld en nieuwe technieken gesignaleerd, getest en geïmplementeerd. In het digitale magazine

van RWS is te lezen dat het belang van platform DigiShape groot is. Hier vinden innovaties plaats die anders niet gebeuren en de overheid en de markt zoeken via DigiShape samen naar nieuwe oplossingen. Met meer,

Digitale kroniek

betere en soms realtime data wordt de basis gelegd om situaties beter te identificeren en risico’s beter te kunnen voorspellen. Maar technische data is niet voor iedereen begrijpelijk. Een vertaalslag is nodig om de informatie voor bijvoorbeeld beleidsmakers en operationeel managers in de watersector begrijpelijk te maken. de DigiShape Droogte webinar, die plaatsvond november vorig jaar, is de basis gelegd voor de digitale proeftuin

Naar aanleiding van

voor droogtebestrijding. Het thema van de webinar was ‘Beter anticiperen met nieuwe technologie, big data en data science’. Tijdens de webinar kregen de deelnemers van kennisinstellingen, waterbeheer en het bedrijfsleven een update van lopende DigiShape Droogte- initiatieven en andere ontwikkelingen op het gebied van droogtevoorspellingen, droogtedashboards, machine learning, innovatief meten en monitoren. Als resultaat van de webinar ontstonden er volgens het platform vele

nieuwe vragen en ideeën, waaronder het inzetten van actuele informatie bij digitale regelgeving, meldt Waterforum.net. meer samenwerking en het samenbrengen van verschillende partners is nodig. Volgens DigiShape zijn er al veel data en rekenmodellen voorhanden om oplossingen te kunnen bieden tegen de droogte, maar worden deze nog te weinig samengebracht. De verschillende expertises uit de watersector combineren met expertise De roep om

uit andere sectoren, zoals de landbouw en datascience technieken, moet uiteindelijk leiden tot een ‘toolkit’, die gebruikt kan worden bijvoorbeeld in tijden van droogte, aldus Waterforum.net. De uitwisseling van kennis is dan ook cruciaal, meldt het digitale magazine van RWS. Er kan niet alleen kennis worden gehaald via DigiShape, maar deelnemers en partners moeten ook iets komen brengen om zo Nederland klaar te stomen voor de toekomst van ons water.

‘Zoetwaterverdeling wordt één van de meest prangende vragen van onze tijd’ Online interview

Water first of niet? Het maakt Annemieke Nijhof niks uit. Want uiteindelijk komt water meestal toch om de hoek kijken. “Het begint niet altijd met water, maar water heeft er wel bijna altijd mee te maken.” Tekst: Jerry Huinder Foto: Persfoto

pas een maand. Dus op de vraag of ze de juiste vrouw is om Topsector Water & Maritiem verder te brengen richting de toekomst, heeft Annemieke Nijhof nog geen Ze zit er

antwoord. Dat oordeel laat ze voorlopig graag aan anderen, maar “ik zit hier niet voor niks”. Aan haar waterervaring zal het in ieder geval niet liggen. In 1991 zette ze haar eerste stappen binnen de watersector als projectleider Bodem bij Tauw om vervolgens functies te bekleden als Coördinator Technische Wetenschappen bij het ministerie van OCW en Directeur-Generaal Water bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu. En nu dus als boegbeeld van Topsector Water & Maritiem. Of de waterwereld is veranderd in al die jaren? Zeker. “Mijn kernboodschap is dat de watersector zich

dienstbaar moet maken aan de maatschappelijke opgaven.” Een gesprek aan de hand van vijf stellingen. Nederland staat er, ondanks de klimaatverandering en de bedreigingen die daarmee gepaard gaan, goed voor qua waterveiligheid.

“Voor hoe we het georganiseerd hebben: volmondig ja. In de afgelopen tien jaar hebben we een heel goede samenwerking opgebouwd tussen de kennisinstituten zoals het KNMI, Deltares en de planbureaus om goed te blijven kijken naar wat er daadwerkelijk gebeurt op het gebied van verandering

Hebben we uw interesse gewekt? Het gehele artikel leest u op: analysenederland.nl

van het klimaat en vooral het tempo en de omslagpunten die daarin zitten. We hebben een goed systeem om te monitoren of onze uitgestippelde strategie voor waterveiligheid voldoet. Ik ben dus positief over het feit dat we ver vooruitkijken, een goede wetenschappelijke infrastructuur hebben gebouwd en een vastgelegd systeem hebben via de deltawet, inclusief de beschikbaarheid van geld, om ervoor te zorgen dat we niet alleen vandaag de dag veilig zijn, maar dat we ons blijven aanpassen.”

Watermanagement, Smart City & Veiligheid - Veilige en Duurzame Steden

analysenederland.nl

Stop het watertekort met het hergebruik van afvalwater Watermanagement

Om ervoor te zorgen dat het watertekort in Nederland in de toekomst niet gaat leiden tot grote problemen in de maatschappij is actie vereist. In het buitenland, waar droogte aan de orde van de dag is, komen duidelijke stappen naar voren die nodig zijn om het hergebruik van afvalwater te faciliteren. Ook in Nederland zijn er een aantal maatregelen voor het inzetten van afvalwater om watertekort te voorkomen.

te kunnen reguleren, aldus de website Stowa.nl. er door landen tuinbouw (inclusief drinkwatergebruik) gemiddeld 100 à 150 miljoen m3 water per jaar verbruikt. Tijdens de droge jaren ligt dit cijfer veel hoger, bijvoorbeeld 250 miljoen m3 per jaar in 2003. Voor een deel wordt er oppervlaktewater gebruikt en uit grondwater wordt er gemiddeld 40 à 50 miljoen m3 per jaar onttrokken. Maar door In Nederland wordt

de klimaatverandering zullen de periodes van droogte alleen maar gaan toenemen en langer gaan aanhouden. De druk op het zoetwater neemt hierdoor toe. Het onttrekken van meer grondwater kan op de langere termijn natuurschade aanrichten en problemen veroorzaken voor de drinkwaterreserves. Het hergebruik van bijvoorbeeld industriewater en rwzi (rioolwaterzuiveringsinstallatie)-effluent kan hiervoor een oplossing bieden.

zorgt voor een bijdrage aan een circulaire economie, doordat met het hergebruiken van gezuiverd afvalwater (effluent) de economische waarde van deze afvalstroom wordt gemaximaliseerd en er vindt een vermindering van de water footprint plaats. Daarnaast is het effluent een (in principe) constant beschikbare stroom en door de gespreide aanwezigheid van rzwi’s ook nog eens door heel Nederland te verkrijgen. Deze oplossing

Tekst: Féline van der Linde Foto: Pixabay

een waterland bij uitstek. Toch kennen we in Nederland nu ook al perioden met droogte, vooral in de zomers, met name in het zuiden en oosten van het land, blijkt uit de droogtemonitor, opgesteld door de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling. Met het oog op de klimaatverandering en de zomers die langer en warmer zullen worden zijn er een aantal maatregelen geïnstalleerd die waterbeheerders en watergebruikers, vooral boeren en tuinders, kunnen treffen om zelf het zoetwater ederland is

Nederland is een waterland bij uitstek.

lokale maatregelen is daarbij de afgelopen jaren alleen maar toegenomen, meldt Stowa. Zo hebben waterbeheerders veel behoefte aan informatie over welke lokale maatregelen het beste bij kunnen dragen aan het hergebruiken van gezuiverd afvalwater in een bepaalde regio. Daarop is in 2017 besloten de Regioscan Zoetwatermaatregelen te introduceren, maar deze kon alleen in bepaalde gebieden worden ingezet. In oktober De roep om

2020 is daarom de Regioscan Zoetwatermaatregelen 2.0 van start gegaan. Deze dekt heel Nederland en is met een aantal extra maatregelen, zoals perceelstuwen en slootbodemverhoging, uitgebreid. De Regioscan is nuttig gebleken bij de eerste verkenning naar de slagingskans van de maatregelen en als communicatietool om

In Nederland wordt er door landen tuinbouw (inclusief drinkwatergebruik) gemiddeld 100 à 150 miljoen m3 water per jaar verbruikt. de gesprekken te starten tussen de waterbeheerders en watergebruikers. Het efficiënt hergebruiken van gezuiverd afvalwater kan de druk op het tekort aan water verminderen. Maar daarvoor moet er wel een match zijn tussen zowel kwantiteit en kwaliteit van het water, als het aanbod en locatie. Voor het behalen van die match moet er goed worden samengewerkt tussen de instanties en moeten financiële middelen gemakkelijk(er) beschikbaar worden gesteld. ADVERTENTIE

Digital Twin voor uw afvalwatermanagement Klimaatverandering, nieuwe duurzaamheidsdoelstellingen en complexere infrastructuren stellen de watersector voor steeds grotere uitdagingen. Deze uitdagingen vragen om krachtige oplossingen. Transformeer uw afvalwatermanagement met onze digital twin expertise. Meer weten? Download de whitepaper. royalhaskoningdhv.com/waterdigitaltwin

Veilige en Duurzame Steden - Watermanagement, Smart City & Veiligheid analysenederland.nl

3 Meest interessante waterprojecten

Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto, Pexels & Pixabay

Duurzame verstedelijking in China een enorme verstedelijkingsdruk. Het oplossen van diverse watervraagstukken, de basis leggen voor toekomst- en klimaatbestendige steden, ecologisch herstel en economische groei moeten gecombineerd worden bij het bouwen van aantrekkelijke steden. China staat onder

ambitie om bij te dragen aan duurzame verstedelijking”, vertellen Rong Hu en Marja StraverNevalainen, beide eigenaardirecteur bij NL Urban Solutions, een bureau voor stedenbouw en landschapsarchitectuur uit Rijswijk. “We zoeken daarom naar een goede balans tussen de “Het is onze

grootschalige verstedelijking, natuur en cultuur. Groen en blauw vormen de basis voor een duurzame, gezonde stad. De kennis en ervaring die we opdoen met onze ambitieuze projecten in China, hopen we terug te kunnen brengen naar Europa, om daarmee weer bij te dragen aan de Green Deal ambities van de Europese Unie.” inmiddels zeven jaar in China en heeft vele prijzen gewonnen met hun ontwerpen, waaronder het ontwerp voor de Jinghe rivier, die de groenblauwe ruggengraat vormt voor een nieuw district in Xi’an. Afgelopen jaar kwamen daar Het bureau werkt

drie eerste prijzen bij voor stedelijke rivierprojecten in Shenzhen, waaronder één van de meest prestigieuze internationale ontwerpwedstrijden, met hun natuurvriendelijke aanpak ‘DiverCity’ voor de Chishi-rivier, de ecologische en economische ruggengraat van een nieuw district van Shenzhen. “De komende 15 jaar groeit dit district van een landelijk gebied met 70.000 inwoners naar een stad met 1,5 miljoen mensen”, vertellen Hu en Nevalainen. “De Chishi riviervallei wordt de centrale ecologische corridor van de toekomstige stad. In de ‘DiverCity’-visie van NL Urban Solutions bieden de Chishi-rivieroevers ruimte

voor overstromingen en een waterrijk getijdenpark, een ecologisch paradijs voor vogels en een recreatief en economisch aantrekkelijk gebied voor de bewoners. Zo worden waterproblemen op een natuurvriendelijke manier opgelost en ligt er een veilige, duurzame en ecologische basis voor de nieuw te bouwen stad.” voor veiligheid, ecologie, mobiliteit en recreatie is een robuuste groenblauwe structuur en aantrekkelijke rivier met wetlands en stedelijke rivierfronten ontworpen. Hier kan de stad zich op een duurzame manier doorontwikkelen. Met strategieën

Winnend ontwerp Shenshan Cooperation Zone aan Chishi rivier. Shenzhen, China

Energie opwekken op het water In het klimaatakkoord staat vastgesteld dat in 2030 zeventig procent van onze elektriciteit moet worden gewonnen uit hernieuwbare bronnen. Dat betekent dat we snel moeten opschalen met het winnen van hernieuwbare energie. Drijvende zonneparken kunnen hierin een belangrijke rol spelen.

om het opwekken van duurzame energie klinkt er vaak kritiek vanuit de omgeving, omdat

zonneparken veel ruimte innemen, zo stelt TNO. Zonneparken op zee slokken geen land op en verhogen het rendement van elk zonnepaneel. Er ontstaat een soort symbiose tussen de zonnepanelen en het water, omdat de panelen het water beschermen tegen verdamping en het water de panelen op zijn beurt weer beschermt tegen de hitte.

Wanneer het gaat Zonneparken op zee slokken geen land op en verhogen het rendement van elk zonnepaneel.

Voor de opwekking van

zonne-energie op water kunnen verschillende water-

oppervlaktes ingezet worden, zo meldt TNO. Denk aan irrigatiebekkens, baggerdepots, zandwinplassen en bassins bij zuiveringsinstallaties, maar ook aan nieuw gecreëerde eilanden. Dit zien we nu al in het Markermeer. Ook zonneparken op zee zullen op termijn technisch en economisch haalbaar worden, zeker in combinatie met offshore windparken. water gemiddeld grootschaliger uitgevoerd Omdat zon op

kan worden dan zon op land, brengt dit een kostenvoordeel met zich mee, aldus TNO. Ook is de verwachting dat deze parken op minder maatschappelijke weerstand zullen stuiten, zeker wanneer de aanleg van het zonnepark de andere functies van het betreffende water niet in de weg zit. nog wel een aantal technische obstakels die grootschalige uitrol momenteel in de weg staan. Denk Echter, er zijn

hierbij bijvoorbeeld aan de golf- en windbestendigheid van drijvende zonnepanelen, maar ook aan de relatie tussen ontwerp en logistiek. Deze parken moeten zo ontworpen worden dat een snelle opbouw van het drijvende zonnepark op locatie mogelijk is. En hoe kunnen we ervoor zorgen dat er zo min mogelijk onderhoud nodig is? Dat soort vragen moeten de komende tijd beantwoord worden.

Per spoor van haven naar achterland havengebied wordt momenteel gewerkt aan de verlegging van de Havenspoorlijn waardoor het westelijke havengebied verbonden wordt met het achterland. Het spoor wordt zo’n vier kilometer verlegd in het zogeheten Theemswegtracé. In het Rotterdamse

spoorverkeer via de Calandbrug bij Rozenburg, een stalen hefbrug voor trein- en wegverMomenteel rijdt het

keer die in de Betuweroute de schakel vormt tussen de haven en het achterland. Voor de zeescheepvaart vormt diezelfde brug de toegang naar de Brittanniëhaven. De haven van Rotterdam voorziet hier een capaciteitsknelpunt omdat zowel het spoorvervoer als het zeescheepvaartverkeer toenemen. Door de verlegging van het spoort rijdt het spoorverkeer straks niet langer over de Calandbrug,

waardoor deze niet gehinderd wordt door brugopeningen voor de scheepvaart. Dit zorgt voor een verbetering van het vervoer per spoor en biedt een toekomstbestendige oplossing voor het knelpunt bij de Calandbrug. van Rotterdam is goede bereikbaarheid en een goede verbinding met het achterland van groot belang. Het nieuwe tracé loopt Voor de haven

over een verhoogd spoorviaduct, zo stelt bouwbedrijf Mobilis. Het spoor krijgt twee boogbruggen en sluit ter hoogte van de A15 weer aan op de reeds bestaande spoorbaan, die onderdeel uitmaakt van de Betuweroute. Door het verleggen van de spoorlijn komt het toenemende treinverkeer niet langer in het vaarwater van het scheepvaartverkeer, wat de doorstroming zal verbeteren.

Voor de haven van Rotterdam is goede bereikbaarheid en een goede verbinding met het achterland van groot belang. ADVERTENTIE

EUROPEAN

MEDIA PARTNER

WIJ BRENGEN JOUW MERK NAAR DE JUISTE DOELGROEP Het is onze missie om jouw merk als marktleider neer te zetten in de meeste gerespecteerde distributiekanalen. Wij zorgen dat je boodschap jouw doelgroep bereikt en een impact op hen heeft. Meer weten? www.europeanmediapartner.com

van Waterschappen - Partner Content Watermanagement, Smart City Unie & Veiligheid - Veilige en Duurzame Steden

analysenederland.nl

Unie van Waterschappen - Partner Content

Gezamenlijk het tij keren naar een circulaire economie Fotograaf: Eric Martin

Partner Content

Unie van Waterschappen

Om de gevolgen van klimaatverandering te verminderen worden er vanuit de overheid en het bedrijfsleven stappen gezet richting een circulaire economie. De waterschappen willen die transitie versnellen.

Sander Mager Bestuurslid van de Unie van Waterschappen

“Je ziet dat wij als waterschappen de overheid zijn die het meeste geconfronteerd worden met de gevolgen van klimaatverandering”, stelt Sander Mager, bestuurslid van de Unie van Waterschappen. “Wij willen daarom ook de overheid zijn die bijdraagt aan het tegengaan van klimaatverandering. Dus zetten we niet alleen in op klimaatadaptatie,

houd van dijken en bermen kan ingezet worden voor biobased materialen en producten. En denk ook aan assets die aan het einde van hun levensduur zitten. Hoe kunnen we materialen die daaruit vrijkomen zoveel mogelijk hergebruiken? Daar moeten we als waterschappen afspraken over maken met aannemers, installateurs en slopers.”

Het sleutelwoord voor al deze circulaire innovatie is samenwerking. “De waterschappen zijn een Waterschappen halen de meststof struviet uit rioolwater. Op de foto het ’fosfaatje’ van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht. interessante launching customer”, maar dragen we ook heel actief bij vertelt Mager. “Het is nu zaak dat van de assets die wij als waterschap- vertelt Mager. “We winnen steeds aan de transitie naar een circulaire we op zoek gaan naar mensen en meer fosfaat terug uit rioolwater, pen gebruiken worden gebouwd economie waarin we afval voorkobedrijven met innovatieve oplossinmet een levensduur van 30 jaar. Als wat we vervolgens weer kunnen men, grondstoffen hergebruiken en we in 2050 volledig circulair willen gen die ons kunnen helpen om tot gebruiken in de landbouw en de minder CO2 produceren. Daarvoor zijn, moeten we dus nu al circukrachtige business cases te komen. industrie. Ook kaumera is zeer Daarom hebben we ook contact interessant. Dit is een stof die bijontwikkelen we nu een strategie, lair gaan uitvragen, aanbesteden, voorbeeld gebruikt kan worden om met partijen als MVO Nederland inclusief tastbare business cases, om ontwerpen en bouwen. We zoeken beton sterker en duurzamer te ma- en Aquaminerals en worden er dit te versnellen.” daarom als opdrachtgever heel regionale platforms opgezet waar gericht naar mogelijkheden om cir- ken. Een aantal bedrijven is daar vragers en aanbieders van circuDe Unie van Waterschappen heeft culariteit leidend te laten zijn. Waar nu mee bezig, en we hebben meer van dit soort innovatieve bedrijven laire producten en diensten elkaar daarom ook het Grondstoffenzien we stoffen die we nu als afval nodig om samen tot meer circulaire ontmoeten. Daarin willen we als akkoord ondertekend. “In 2050 zien, maar die eigenlijk eindeloos waterschappen ook investeren. Er oplossingen te komen.” willen we volledig circulair zijn”, hergebruikt kunnen worden? En stelt Mager. “En in 2030 willen hoe kunnen we onze processen en zijn nog vele uitdagingen, want ons Maar er is meer dan alleen de we slechts de helft van de primaire assets daar op aanpassen?” huidige systeem is nog grotendeels rioolwaterstroom. “Ook uit bagger gebaseerd op de lineaire economie, grondstoffen, met name die schaars zijn nieuwe circulaire producten te maar met de juiste investeringen, of milieubelastend zijn, gebruiken De waterschappen produceren maken. Maar ook het maaisel dat die we nu gebruiken. Dat begint bij ook zelf steeds meer grondstoffen, ideeën en samenwerking zijn we onze projecten en onze inkoop. Veel zoals fosfaat, cellulose en kaumera, vrijkomt bij het reguliere onderhet tij gezamenlijk aan het keren.”

www.uvw.nl

Hoogheemraadschap Rijnland - Partner Content Waterschapvan Rijnland - Partner Content

Hoogheemraadschap Rijnland pro-actief bij klimaatadaptief bouwen de waterketen in haar portefeuille heeft, onderstreept het belang van waterbeheer. “Hiervoor moeten we samenwerken met elkaar, en dat biedt geweldige kansen bij de inrichting van nieuwe woonwijken.”

Partner Content

Hoogheemraadschap van Rijnland Fotografie: Eyes of Holland

De waterschappen bereiken hun grenzen. Eeuwenlang zijn zij in staat geweest zelfstandig te zorgen voor droge voeten en schoon water, maar de effecten van klimaatverandering vragen om meer. Er moet fundamenteel worden nagedacht over nieuwe oplossingen, en hechte samenwerking met overheden, bedrijven en inwoners. Het doel is duidelijk, een veilige en duurzame omgeving creëren voor nu en in de toekomst. Dit maakt dat Waldo von Faber en Thea Fierens, beide hoogheemraad bij het hoogheemraadschap van Rijnland, niet alleen werken aan gebiedsplannen, maar ook de handen ineenslaan met projectontwikkelaars voor de bouw van duurzame woonwijken. Het hoogheemraadschap van Rijnland heeft als missie ‘Zorgen voor droge voeten en schoon water’. Het bestuur heeft dan ook een initiërende rol in het werken naar een klimaatbestendige omgeving.

Waldo von Faber

Thea Fierens

Waldo von Faber: “We leven in een drukbevolkte delta die niet alleen letterlijk de afvoer van Europa vormt, omdat het aan zee ligt, maar ook figuurlijk. Als er in Europa afval in rivieren terechtkomt, dan hebben wij hiermee te maken. Het is van belang om ervoor te zorgen dat het water van goede kwaliteit is voordat het in de zee terecht komt. Tegelijkertijd ligt onze delta meters onder de zeespiegel. Dat merken we als waterschap als geen ander. Wanneer we willen blijven wonen en werken in dit gebied, dan moeten we ervoor zorgen dat Nederlanders waterbewust zijn, dat onze woonomgeving is aangepast aan de klimaatverandering, waarin water centraal staat.”

Water Leeft Nederlanders leven met water, maar water zelf ‘leeft’ ook. Het is de slogan van een campagne die Rijnland gebruikt om het herstel van biodiversiteit te bevorderen, en het zogeheten ‘groenblauwe’ denken bij inwoners te stimuleren. Von Faber, die biodiversiteit in zijn portefeuille heeft, formuleert het als volgt: “Water en natuur gaan hier hand in hand, en daar moeten we zuinig op zijn. Water is de bron van leven en energie. Het is een transportmiddel voor onze economie en voor onze sanitaire voorzieningen, het moet van goede kwaliteit zijn om mens, plant en dier gezond te houden.” Hoogheemraad Thea Fierens die

één partij die een wijk duurzaam kan (en wil) maken, daarom moeten we de krachten bundelen.”

Naar een hoger plan Voor de wijk Valkenhorst werken partijen aan concrete oplossingen Duurzaam zoals het gescheiden afvoeren van Fierens neemt regelmatig deel aan afvalwaterstromen; het hergebruik de planvorming voor nieuwbouw van drinkwater; warmtewinning op voormalig marine vliegkamp uit water en de stedenbouwkunValkenburg. De gemeente Katwijk dige inpassing van water in de wil hier binnen een paar jaar tijd wijk voor recreatie en natuurbeeen innovatieve, duurzame wijk leving. Daarnaast wordt de wijk aanleggen met ruim 5600 woninop boezemniveau aangelegd en gen. Thea Fierens: “In deze wijk, dus letterlijk naar een hoger plan Valkenhorst, worden de principes getild, zodat bewoners, ook in de aangebracht van klimaat adaptief toekomst, droge voeten houden. bouwen, in samenwerking met de Fierens: “De aanleg van groengemeente Katwijk, grondeigenaar blauwe wijken, met veel water en Rijksvastgoedbedrijf en projectgroen, rietkragen en bomen die ontwikkelaar BPD.” Het hoogvoor verkoeling zorgen, willen wij heemraadschap van Rijnland en als waterschap stimuleren. Ook de Dunea Duin & Water spelen daar- gemeenten, bedrijven en bewoners bij een proactieve rol om er samen willen wij aanzetten om mee te denken over de toekomst van deze voor te zorgen dat bewoners groenblauwe wijken. Daarom zijn over honderd jaar nog tevreden kunnen wonen met droge voeten. we een driejaar durende ‘Water“Wanneer we nu geen verstandige bazen’ campagne gestart. Mensen maatregelen nemen”, zegt Fierens, met een groenblauw idee voor “dan bouwen we problemen voor hun buurt, kunnen bij ons subsidie aanvragen en ondernemers met de toekomst. En de maatregelen een duurzame oplossing hebben kunnen we alleen realiseren door een streepje voor.” goed samen te werken. Er is niet

Meer informatie: Brochure klimaat adaptief bouwen: www.rijksoverheid.nl/documenten/brochures/2020/04/30/handreiking-decentrale-regelgeving-klimaat-adaptief-bouwen-en-inrichten Campagne Waterbazen: https://www.bewustlevenmetwater.nl/waterbazen/

Veilige en Duurzame Steden - Watermanagement, Smart City & Veiligheid analysenederland.nl

Profiel

Door de klimaatverandering krijgen we steeds vaker te maken met extreme weersomstandigheden en stijgt onze zeespiegel sneller. Dat heeft grote gevolgen voor ons land en onze Nederlandse steden. En daar moeten we dus rekening mee houden.

Feiten Peter Glas studeerde biologie en Nederlands recht in Leiden. Zijn gehele carrière staat in het teken van water. Hij werkte als onderzoeker-consultant bij het Waterloopkundig Laboratorium in Delft, als senior beleidsambternaar bij het Directoraat Generaal Milieu van het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) en nogmaals bij het WL|Delft Hydraulics als regiomanager Centraal en Oost-Europa. In 2003 werd hij benoemd tot watergraaf van waterschap De Dommel. Sinds 1 januari 2019 is hij deltacommissaris van Nederland.

Tekst: Marjon Kruize Foto: John van Hamond

langdurige droogte en extreme hitte worden onze steden minder leefbaar. Dit zorgt nu al voor reële risico’s op omvangrijke schade aan gebouwen, infrastructuren, openbare ruimte, gezondheid en economie, aldus deltacommissaris Peter Glas. “Onderzoek laat zien dat de schade van klimaatverandering in het buiten- en het stedelijk gebied tot 2050 kan oplopen tot maximaal 173,6 miljard euro als we niets doen. Het is ontzettend belangrijk om grote schade zo veel mogelijk te voorkomen. Daarom hebben we als overheden ook afgesproken dat onze steden in 2050 ‘klimaatbestendig en waterrobuust’ zijn ingericht. Met deze opgave moeten we nu beginnen.”

‘Water is een goede businesscase’ Digitale kroniek

oor extreme regenval,

We willen toewerken naar veilige en duurzame steden, welke rol speelt water hierin?

“Een enorm belangrijke rol, ik verwacht dan ook dat ons nog grote veranderingen te wachten staan. In een delta als Nederland moet je je altijd wapenen tegen de gevaren van het water, maar we moeten er ook mee leven. Water en Nederland zijn met elkaar verbonden en water biedt ons

Naar een betere waterkwaliteit Online interview

Onze waterkwaliteit kan verbeteren, zowel aan de voorkant (gronden oppervlaktewater) als aan de achterkant (afvalwater). Tekst: Tseard Zoethout Foto: Unsplash

“

Met de drinkwaterk-

in ons land is het uitstekend gesteld’, zegt Hans de Groene, directeur van VEWIN (de vereniging van drinkwaterbedrijven in Nederland). “Volgens de inspectie voldoen we aan alle wettelijke normen.” waliteit

niet dat de drinkwaterbedrijven geen zorgen hebben. “Oude Dat betekent echter

en nieuwe verontreinigingen vormen bedreigingen”, vervolgt hij. “Bij 34 grondwaterbeschermingsgebieden in het oosten en zuiden van het land wordt de nitraatnorm overschreden of bijna overschreden. Sinds eind 2017 staan Vewin, LTO, de betrokken provincies en de ministeries van LNV en IenW een projectmatige aanpak op basis van vrijwilligheid voor. Mocht dat in die gebieden te weinig opleveren, dan zal minister Schouten (LNV) nog tijdens het 6de Actieprogramma Nitraatrichtlijn (2018 – 2021) met maatregelen komen.” Opkomende stoffen als

medicijnresten zijn – naast soms onbekende stoffen uit

de chemie – een nieuwe bedreiging. Elk jaar komt er ruim 140.000 kilo aan medicijnresten via het riool en de zuivering in het oppervlaktewater terecht. Voor de mens (nog) geen probleem, voor ecosystemen wel (hoewel veel nog onbekend is). Bovendien is het een venijnig vraagstuk: grillig, veelvoudig en onoverzichtelijk. “De farmacie staat aan het begin, dan volgen de huisartsen, apothekers en ziekenhuizen en anderen, en aan het eind de drinkwaterbedrijven”, licht De Groene toe. “Daarom heeft het Rijk ook de ‘Ketenaanpak medicijnresten’ opgesteld waarin deze schakels actie ondernemen om die resten in het oppervlakte- en grondwater te

Hebben we uw interesse gewekt? Het gehele artikel leest u op: analysenederland.nl

verminderen. Naast bronaanpak is extra zuivering bij RWZI’s (rioolwaterzuiveringsinstallaties) belangrijk. Die kijken waar dat, mede door gebruik van technologieën als actief kool of ozon, het beste gezuiverd kan worden.” Een RWZI wordt bestuurd door een van de 21 waterschappen. Naast haar dagelijkse baan bij Hoogheemraadschap Delfland is Ingrid ter Woorst bestuurslid bij de Unie van Waterschappen (UvW). Ze heeft waterkwaliteit, grondstoffen en circulariteit in haar portefeuille. Als boerendochter weet ze dat voorkomen beter is dan genezen.

Watermanagement, Smart City & Veiligheid - Veilige en Duurzame Steden

analysenederland.nl

heel veel. In de stad is dat natuurlijk niet anders. Niet alleen voor de leefbaarheid van de stad, maar ook als grondstof voor veel economische activiteiten”

warmte nog veel verder op, het kan er wel tien graden warmer zijn dan buiten de stad. Onze steden zijn er simpelweg niet op ontworpen, dus dat leidt tot schade, overlast en ongemak.”

Tegen welke uitdagingen lopen we momenteel aan?

“Als we kijken naar de veranderingen dan zien we dat de zeespiegel al eeuwen stijgt. Lange tijd ging dat met zo’n twee millimeter per jaar, maar op een aantal plekken in de wereld is dat inmiddels verdubbeld en stijgt de zeespiegel al met vier millimeter per jaar. Als de aarde nog verder opwarmt en de poolkappen nog sneller smelten zal de zeespiegel sneller blijven doorstijgen. Daar moeten we op anticiperen door verschillende scenario’s op te stellen. Er zijn namelijk wetenschappers die uitgaan van een stijging tot een meter in 2100, maar ook wetenschappers die denken dat het meer zal zijn. Met die bandbreedte rekenen we dan ook. En na 2100 houdt het natuurlijk niet op. Daarom moeten we nu flexibiliteit inbouwen, zoals zones waar we in de toekomst dijken kunnen verbreden, maar die we in de tussentijd multifunctioneel kunnen benutten en moeten we ruimte creëren die we in de toekomst nodig hebben.” En verder?

“Daarnaast krijgen we ook steeds vaker te maken met weersextremen. We zien een toename van het aantal extreme regenbuien, maar we krijgen ook steeds vaker te maken met grote hitte en droogte. Honderd jaar geleden hadden we misschien één tropisch dag per jaar, nu is het vaak een hele week tropisch warm. In de stad loopt de

“Voor overmatige regenval geldt eigenlijk hetzelfde: onze steden zijn er niet op voorbereid. Waar vroeger een weg liep met stoepen en putten is nu een winkelcentrum neergezet. We hebben het volledig glad gemaakt en betegeld, met hier en daar een plant in een pot. Als daar in een paar uur vijf centimeter regen op valt, dan kan dat niet weg. Het water loopt dan kelders of winkels in, wat zorgt voor flinke schade.” Daar komen natuurlijk ook flinke kosten bij kijken…

“Zeker. En de vraag is dan wie daarvoor de verantwoordelijkheid gaat dragen. Met de Klimaatschadeschatter van het Kennisportaal Ruimtelijke Adaptatie kan je per gemeente precies zien hoeveel schade de klimaatverandering reeds aangericht heeft. Dat is al behoorlijk en als we niets veranderen dan zal dat alleen maar verder oplopen. Vanuit het Deltaprogramma investeren we hier in, maar we rekenen er op dat mede overheden en particulieren er ook hun voordeel mee gaan doen. Want inspelen op klimaatverandering kan niet alleen schade voorkomen, het kan ook iets opleveren.”

een belangrijke rol gaat spelen. Heel veel vastgoed gaat de komende tijd een nieuwe bestemming krijgen en ook de manier waarop wij onze kantoren gebruiken en inrichten kan zomaar veranderen. Bij dat soort investeringen moet vanaf dag één gekeken worden naar de consequenties van klimaatverandering op de lange termijn. Als je kijkt naar Amsterdam, dan is het grootste gedeelte van de binnenstad 400 jaar geleden gebouwd. Alles wat we nu maken moet minstens net zo lang mee kunnen en moet dus aanpasbaar zijn aan nieuwe weersextremen die we nu nog niet kennen. We moeten dus toe naar een flexibele, adaptieve bouwwijze die het mogelijk maakt om op te schalen en steeds aanpassingen te doen. Dat is een flinke uitdaging voor stedenbouwkundigen, architecten en de bouw. Maar als we het hier kunnen, dan biedt dat ook mogelijkheden elders.” Hoe bedoelt u dat?

“We zijn als Nederland altijd al bekend geweest om onze strijd tegen het water. Als we deze nieuwe uitdagingen ook het hoofd kunnen bieden dan biedt dat ook exportpotentie. Nederland kan een etalage zijn voor andere deltagebieden. Je moet het ook gaan zien als een positieve business case.” Hoe gaan we deze uitdagingen oppakken? En wat is het belang van samenwerking hierin?

Wat is er nodig om die uitdagingen het hoofd te bieden?

“We gaan bijvoorbeeld zien dat bij elke investeringsbeslissing in nieuwbouw, maar ook bij herstructurering en onderhoud, duurzaamheid

“Dat is ontzettend belangrijk, geen enkele partij kan dit alleen. Het vraagt echt om een samenwerking tussen het bedrijfsleven en de overheid. Elke keer als we een schop in de grond steken moet er rekening gehouden worden

met water, want water is niet langer vanzelfsprekend. De branche moet dan ook aan tafel zitten bij gebiedsontwikkeling, om te zorgen dat er rekening gehouden wordt met het belang van water. In 2050 zouden we dan een stad moeten hebben die veel groener is, en daarmee veel leefbaarder. Dat begint op het dak. Groene daken houden water vast, als je deze langzaam leeg laat lopen belast je de riolen minder. Ook wordt de stad hiervan koeler en als je het voorziet van beplanting is het ook nog eens goed voor de biodiversiteit. Maar dit soort oplossingen moeten dan wel vanaf dag één op tafel liggen.” Hoe draagt het deltaprogramma hieraan bij?

“Vanuit het deltaprogramma dragen we bij aan drie doelen, waterveiligheid, voldoende zoetwaterbeschikbaarheid en ruimtelijke adaptatie. Wij helpen onder andere bij de bewustwording omtrent deze onderwerpen. Dat doen we niet alleen omdat we een tweede Watersnoodramp willen voorkomen, maar ook omdat water voor onze economie en leefbaarheid onmisbaar is. Achter de dijken wonen tien miljoen mensen, die werken daar. Als we daar geen rekening mee houden gaat dat allemaal verloren. Daarom moet ook de private sector meedenken. Wat kan je zelf doen om in je eigen omgeving bij te dragen aan minder kwetsbaarheid en betere leefbaarheid. Dat verdient zich ook terug, werken aan water is een goede businesscase. Het is een langzaam proces en we moeten tussentijds blijven aanpassen, maar uiteindelijk levert duurzaamheid een hele hoop op.”

De warmte uit het water wordt hergebruikt om de slibgisting van de rioolwaterzuiveringsinstallatie te verwarmen.

Duurzame energie uit afvalwater Watermanagement

Op 23 juli 2020 tekenden Papierfabriek Doetinchem, Waterstromen en Waterschap Rijn en IJssel een overeenkomst om restwater van de papierfabriek duurzaam te behandelen en hiermee biogas op te wekken. Dit zal een besparing van 2300 ton CO2 per jaar op gaan leveren. Tekst: Marjon Kruize Foto: Aviavlad

Tot voor kort werd het restwater van de papierfabriek samen met het andere afvalwater uit de gemeente Doetinchem in de rioolwaterzuivering in Etten gezuiverd, zo vermeldt Waterschap Rijn en IJssel. Door het restwater van de papierfabriek met een nieuwe leiding apart naar de rioolwaterzuivering te transporteren wordt het mogelijk om dit voor te zuiveren en zo biogas op te wekken. Dit biogas kan

door de papierfabriek weer opnieuw gebruikt worden. Het restwater van Papierfabriek Doetinchem bevat veel organische stof en is met 35 graden vrij warm, vermeldt H2Owaternetwerk.nl. Er kan zo’n 750 duizend kubieke meter biogas worden opgewekt uit het restwater, dat vervolgens via de biogasleiding teruggaat naar de papierfabriek. Hier wordt het gebruikt in de stoomketels. De warmte uit het water wordt hergebruikt om de slibgisting van de rioolwaterzuiveringsinstallatie te verwarmen. Het gehele proces is aanzienlijk efficiënter dan het huidige. Momenteel kost het nog elektriciteit om organische stof uit het water te verwijderen, maar nu is dit juist andersom. Er kan dus een enorme hoeveelheid CO2 bespaard worden.

ADVERTENTIE

Kunnen we onze steden slimmer inrichten om overlast en schade als gevolg van extremer weer te verminderen? Proeftuinen de WaterStraat & het HittePlein vormen samen een levensechte testomgeving waar klimaatbestendige oplossingen worden ontwikkeld die praktisch toepasbaar zijn op en rondom de straat. Op het terrein van TU Delft Campus ligt een bijzondere plek: The Green Village. Hier wordt een levensechte testomgeving geboden voor experimenten, onderzoeken en demonstraties. Binnen het thema klimaatadaptatie wordt onderscheid gemaakt tussen zowel wateroverlast als droogte & hittestress in respectievelijk de WaterStraat en het HittePlein. Dit is de plek waar innovatieve ondernemers, startups, wetenschappers en studenten samenkomen om de innovaties te testen, te monitoren en te verbeteren, bijvoorbeeld met behulp van de “regendouche” die een extreme regenbui kan simuleren, of door te meten in hoeverre een oplossing bijdraagt aan het afkoelen van de stad. Innovatieve projecten Het gaat om een breed palet aan innovaties: van waterdoorlaatbare straattegels tot aan slimme systemen om regenwater tijdelijk op te slaan om zo het lokale groen van water te kunnen voorzien en zo de stad te koelen. Tevens worden er circulaire maatregelen getest - innovaties die het water niet alleen opvangen, maar ook zuiveren zodat het kan worden

hergebruikt. Jaarlijks komen er steeds nieuwe innovaties bij en maken bewezen innovaties ook de stap naar pilotlocaties. Inmiddels zijn er meer dan 15 innovaties gerealiseerd, maar er is zeker nog ruimte voor nieuwe innovatieve producten op het terrein. Open voor bezoek Wat levert deze proeftuin op naast een levensechte onderzoekomgeving voor ondernemers en onderzoekers? De fysieke plek maakt het mogelijk voor bezoekers, zoals gemeentes, waterschappen en bewoners, om de innovaties ter plekke te bekijken en ze enthousiast te maken over de vele mogelijkheden. Op deze manier is de proeftuin niet alleen een plek om innovaties te ontwikkelen en onderzoeken maar helpt het om deze oplossingen te realiseren in de echte wereld. Van Fieldlab naar de stad Sinds de opening van de WaterStraat in 2018 zijn veel van de innovaties opgemerkt en op verschillende locaties in Nederland toegepast. Zo ook de Bufferblocks die zijn geplaatst in de gemeente Capelle aan den IJssel. De De Bufferblocks voeren water van de straat af door dit tijdelijk op te slaan en te laten infiltreren. Door hun lichte gewicht zijn ze ook goed in te zetten als ophoogmateriaal, waardoor de gemeente Capelle aan den IJssel twee vliegen in een klap kon slaan.

Deltacommissaris Peter Glas samen met Dorian Hill van Buﬀerblock op de WaterStraat

Interesse? Ben jij een ondernemer die een klimaatadaptief product wil testen of ben je juist op zoek naar innovatieve oplossingen? Kom kijken op de WaterStraat en het HittePlein. Voor een VR Tour: https://www.thegreenvillage.org/news/ga-mee-optour-over-de-waterstraat-en-het-hitteplein VPdelta is een innovatieprogramma dat private en publieke partijen ondersteunt met de ontwikkeling en toepassing van innovatieve concrete oplossingen om regio’s klimaatbestendiger te maken. VPdelta creëert proeftuinen waarin startups, scale-ups, mkb’ers, studenten, wetenschappers en gebiedsbeheerders innovatieve concepten testen, verbeteren en demonstreren.

Veilige en Duurzame Steden - Watermanagement, Smart City & Veiligheid analysenederland.nl

Is ons drinkwater echt nog zo schoon als we denken? Watermanagement

Kortgezegd ja. In Nederland is de kwaliteit van het drinkwater goed geregeld. Maar toch zijn er een aantal ontwikkelingen die de kwaliteit van ons drinkwater kunnen beïnvloeden. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pexels

er tien drinkwaterbedrijven die aan de kwaliteitseisen voor kraanwater voldoen volgens het Drinkwaternet en het Drinkwaterbesluit. Daarnaast hebben de drinkwaterbedrijven ook nog zelf striktere drempelwaarden om er zeker van te zijn dat zij ruim aan wettelijk normen voldoen, meldt de website Drinkwaterplatform.nl. Het kraanwater in Nederland wordt strenger gecontroleerd dan voedingsmiddelen en daarmee behoort Nederland tot één van de landen waar het kraanwater aan de meeste eisen moet voldoen. n Nederland zijn

ook het beste kraanwater? In ieder geval wel als je het vergelijkt met de Verenigde Staten en Engeland. Dit omdat met name ons distributienetwerk (de drinkwaterleidingen) veel beter worden onderhouden. En de leidingen hebben amper lekkages, waardoor Hebben we dan

Het zuiveren van water wordt een steeds grotere uitdaging.

water niet kan weglekken. En het voorkomt dat schadelijke stoffen en ziekteverwekkende bacteriën en virussen via deze lekkages in het gezuiverde drinkwater te komen. Doordat de bacteriën en virussen al door de waterzuivering onschadelijk worden gemaakt is het niet nodig om bijvoorbeeld chloor toe te voegen aan het drinkwater. In landen als Spanje en Frankrijk gebeurt dit wel, aldus Drinkwaterplatform.nl. van ons drinkwater staat onder druk. Maar de kwaliteit

Denk aan medicijnresten, industriële chemicaliën, bestrijdingsmiddelen, diergeneesmiddelen, meststoffen, microplastics, nanodeeltjes drugsafval en antibioticaresistente bacteriën. Deze stoffen willen we liever niet aantreffen in ons drinkwater, maar dat is soms wel het geval meldt het kennisinstituut voor de drinkwatersector KWR. In de Rijn en de Maas, twee belangrijke bronnen voor ons drinkwater, werden stoffen aangetroffen die daar niet thuishoren. De drinkwaterbedrijven moeten

als gevolg extra zuiveren of inname tijdelijk staken. Zo kom drinkwaterbedrijf Evides in 2016 47 dagen lang geen water uit de Maas innemen. water wordt een steeds grotere uitdaging. Europese afspraken maken dat het oppervlaktewater en grondwater steeds schoner moet zodat er minder gezuiverd hoeft te worden, maar in de praktijk gebeurt het tegenovergestelde. Zo werd een aantal jaar geleden duidelijk dat chemiebedrijf Chemours mogelijk de kanHet zuiveren van

kerverwekkende stof GenX loosde in de Merwede. Toentertijd heeft drinkwaterbedrijf Oasen alle zeilen bij moeten zetten om de burgers gerust te stellen dat het drinkwater veilig was. In 2019 luiden de waterbedrijven in ons land dan ook de noodklok. Toch is het water

in Nederland van hoge kwaliteit en is er geen reden bijvoorbeeld om flessenwater te gaan drinken. Maar door de druk op de waterbronnen moet er extra water gezuiverd worden wat geld

kost. Ook het bijbouwen van zuiveringsinstallaties brengt kosten met zich mee. Bovendien wordt het onder de grond steeds drukker door de energietransitie, door onder andere het boren naar geothermie. Hierdoor kan er geen grondwater gewonnen worden voor drinkwater. Het is voor de toekomst van goed drinkwater dus zaak om ervoor te zorgen dat stoffen die niet thuishoren in het water er ook niet terecht zullen komen, om zo ook de druk op waterbronnen te verminderen. ADVERTENTIE

(H)eerlijk gezuiverd water voor groot en klein Voordelen: � � � �

Geen elektriciteit aansluiting nodig Geen water aansluiting (Aqualine) Geen afval water Kan regen en slootwater ﬁlteren (Aqualine)

Verwijdert o.a.: � � � � �

Lood Chemicaliën, medicijnen, hormonen, pesticiden GenX Micro plastics Virussen (Saqua)

Tradeline, Hilversum Al 20 jaar gespecialiseerd in water ﬁltering www.tradeline.nl | +31 (0) 35 628 47 08

Aquatech Amsterdam: samenwerken aan water Internationale vakbeurs op het gebied van watertechnologie Alle wateraspecten aan bod

Annette Bos en Editha Hoogenberg tijdens hun wekelijkse wandelmeeting Nu de eerste COVID-19 vaccinaties zijn gezet en met een gunstige ‘late’ timing in november bereidt RAI Amsterdam zich voor op de belangrijkste internationale vakbeurs op het gebied van watertechnologie, Aquatech Amsterdam. Naar verwachting de eerste internationale waterbeurs in 1, 5 jaar die doorgaat. Alle andere zijn verplaatst of geannuleerd. Het afgelopen jaar heeft het belang en de behoefte aan fysieke ontmoetingen onderstreept. Annette Bos, Director Water en Editha Hoogenberg, Director Aquatech Amsterdam, China & Mexico werken momenteel diverse scenario’s uit, waarbij kwaliteit en veiligheid voorop staan.

De waarde van water

De pandemie onderstreept het cruciale belang van sanitaire voorzieningen, hygiëne en voldoende toegang tot schoon water. Toch ontbreekt het miljarden mensen nog steeds aan veilig water en is de financiering ontoereikend. De werkelijke waarde van water blijft een lastig onder werp. Het thema van de door de Verenigde Naties jaarlijks georganiseerde World Water Day op 22 maart is dan ook ‘the true value of water’. Het onderwerp is actueel. In Californië speculeert men voor het eerst in de geschiedenis met water, verkocht aan de hoogste bieder. ‘Wij zien steeds meer interesse vanuit de financiële markt om te investeren in de watermarkt en bieden deze investeerders een goed overzicht en beeld van projecten en bedrijven.’, aldus Hoogenberg.

Impact op Nederlands water

Tot verbazing van buitenlanders die hier overal waar ze kijken water zien, kampen we in Nederland de afgelopen jaren steeds vaker met serieuze droogte en is er zorg over de waterkwaliteit. ‘We nodigen nadrukkelijk drinkwaterbedrijven, waterschappen en de watergebruikende industrie in Nederland uit om te komen kijken. Er zijn speciaal op de Nederlandse markt gerichte initiatieven waar ervaringen worden uitgewisseld en best practices gedeeld. Ook verhalen van internationale collega’s die al te kampen hadden met Day Zero scenario’s kunnen inspireren om Nederlandse uitdagingen het hoofd te bieden.

‘Tijdens Aquatech worden gesprekken gevoerd over de maatschappelijke en duurzame uitdagingen in water,’ zegt Hoogenberg, ‘We willen alle belanghebben den inhoudelijk en commercieel verbinden: overheid, wetenschap, waterprofessionals, kennisinstituten, brancheverenigingen en het bedrijfsleven. Op Aquatech tekent de internationale waterwereld samenwerkings overeenkomsten, plaatst orders en haalt Nederlandse expertise en technologie, waar wereldwijd zo veel behoefte aan is. Belang rijke en actuele onderwerpen zoals digital water, desalination, industrieel watergebruik, water kwaliteit en resource recovery krijgen vorm in speciale paviljoens en sessies.’

De kracht van Nederland

‘Aquatech is een wereldmerk en dat hebben we grotendeels te danken aan de kracht van Nederland als waterland’, vertelt Bos. ‘Onze innovatieve onder nemers zetten zich met hun vernieuwende technologieën over de hele wereld in voor water. Ik ben enorm trots op wat we vanuit Nederland aan de hele wereld kunnen laten zien. Neem bijvoorbeeld de verzameling en analyse van rioolwatergegevens door KWR. Deze geven een beter inzicht in de verspreiding van het virus en de duiding ervan is wereldwijd van vitaal belang.’

Innovatie en innovatief

De beursorganisator innoveert zelf ook. In 2019 werd het Aquatech Innovation Forum succesvol gelanceerd in een ‘unconferenced’ vorm. Dit jaar is het thema ‘Operationalise Innovation’ met als ondertitel ‘Failing forward’.

Volle vloer én hybride Het afgelopen jaar heeft Aquatech met succes een zestal webinars, BreakOuts georganiseerd en daarmee in kaart gebracht waar de behoefte ligt, ook online. “Er is alle reden om optimis tisch te zijn over fysieke ontmoetin gen in Amsterdam in november”, aldus Bos, “En met de online ervaring die we hebben opgedaan, komt er ook een online component waarmee de beurs hybride wordt. Op deze manier kunnen we op of afschakelen als daar de noodzaak voor is. Door deze scenario’s nu al uit te werken zijn we maximaal flexibel en kunnen we aan de behoefte van onze expo santen en bezoekers hoe dan ook voldoen.” “We zijn enorm trots dat 87% van de beursvloer gevuld is. Er is vertrouwen in binnen en buitenland en dat geeft ons nog meer energie om een veilige en kwalitatieve beurs neer te zetten die inspireert tot oplossingen en innovaties maar ook samenwerking en kennisoverdracht.”, zegt Hoogenberg, “Aquatech Amsterdam in november 2021 gaat door!”

De Aquatech agenda Elk aspect van watertechnologie komt tijdens Aquatech aan de orde. In de vorm van innovaties, interna tionale technologieën en inspirerende kennissessies. Oplossings en praktijkgericht, dus toepasbaar voor bezoekers in hun eigen organisatie: drinkwaterbehandeling afvalwaterbehandeling - waterzuivering en filtratie waterinfrastructuur asset management big data, IoT en AoT meet en regeltechniek engineering en advies ontziltingstechnieken opslag en distributie pompen, afsluiters en kleppen resource recovery smart water stedelijk watermanagement Zero Liquid Discharge Smart technology, smart water journeys, digitisation maar ook financiering komen langs. Afwisselend in de vorm van gladia tor debatten met gloedvolle meningsver schillen, fireside chats en in de interactieve Colosseum setting. ‘Het COVID19 virus heeft innovaties afgedwongen en versneld. Ook in de meer traditionele delen van de branche en dat gaan we zeker terug zien op de beurs in november.’ zegt Hoogenberg, ‘Naast het congres komt er weer een Innovation Avenue van honderden meters, Innovation LAB en Innovation Award waarbij dit jaar extra aandacht is voor kleine bedrijven en startups om prijzen in de wacht te slepen.’

Tijd voor de waardevolle ontmoeting

Met als uitgangspunt ‘Together we make water work” is Aquatech een wereldmerk met een geschiedenis van meer dan 50 jaar. “ Wij doen alles om waardevolle ontmoetingen te creëren, waarbij de toevallige ontmoeting misschien wel de meest waardevolle is. Iemand waar je naast zit tijdens een sessie in de Industrial Water Hub, ontmoet tijdens de borrel of ’s ochtends vroeg tijdens de AquaRun terwijl je je opwarmt om te gaan hard lopen voor het goede doel. Dat toevallige hebben we erg gemist. Wat zal het een feest zijn om elkaar in november écht te zien! Zo’n duizend organisaties uit meer dan vijftig landen die hun innovatieve technologieën en oplossingen tonen aan 25.000 internationale bezoekers blijft ons doel. Hét moment voor Nederlandse watertechbedrijven om te schitteren.”, besluit Annette Bos.

TOGETHER WE MAKE WATER WORK Meer weten? Organised by

Supported by

www.aquatechtrade.com

aquatech@rai.nl www.aquatechtrade.com/ amsterdam

Veilige en Duurzame Steden - Watermanagement, Smart City & Veiligheid analysenederland.nl

Samenwerken aan water Watermanagement

Nederland staat momenteel voor een aantal uitdagingen wat betreft het water. Zo ontstaan er door de klimaatverandering enorme hoosbuien en een toenemend watertekort door extreem droge zomers. En dat zorgt voor problemen in veel sectoren. Tekst: Féline van der Linde Foto: Routenwechsel & Pixabay

o gebruiken diverse

industrieën veel water om in te zetten als koel-, spoel- of ketelwater. Denk bijvoorbeeld aan grootwaterverbruikers als de voedingsmiddelenindustrie, chemische industrie en papierindustrie. “Om de industrie draaiende te houden moet de toestroom van water voor deze sector constant blijven”, vertelt Robin Vissers van de vakbeurs Aqua Nederland. “Als de trend zich voortzet zoals die er nu is wordt water steeds schaarser en is samenwerking tussen de verschillende sectoren hard nodig. En door samenwerking in de gehele watersector kan water veel slimmer worden ingezet.” “Zo wordt water in bepaalde productieprocessen ingezet om te koelen. Het water wat hiervoor wordt gebruikt hoeft niet altijd van hoge kwaliteit te zijn. Je zou hiervoor dus ook oppervlaktewater in kunnen zetten in plaats van drinkwater of het afvalwater kunnen hergebruiken. Een

ander voorbeeld is water dat door een industrieel bedrijf zelf niet kan worden hergebruikt, maar zijn ‘buurman’, een ander industrieel bedrijf, kan dat misschien wel.” Door de klimaatverander-

komt ook de kwaliteit van het drinkwater in het geding. Vissers: “Het waterpeil wordt steeds lager door droogte en dat zorgt ervoor dat er een hoger concentraat van schadelijke stoffen in onze waterbronnen terecht komt. In Nederland en andere landen kijken we op dit moment hoe we droogte tegen kunnen gaan. Er wordt zelfs over nagedacht om geschoond afvalwater als bron voor ing

drinkwater in te zetten, zoals dat ook in andere landen gebeurt. Naast oplossingen voor droogte moeten we zoeken naar manieren om het water na een hoosbui langer vast te houden. Dit kan onder andere door meer groen in steden aan te leggen of door het water te bufferen.” er bijvoorbeeld een Waterplein gerealiseerd dat onder water komt te staan bij hevige regenval. Vissers: “Water van de bestrating en daken in de directe omgeving wordt via goten en leidingen naar het waterplein geleid. Dit water hoeft dan dus niet het riool in wat hierdoor niet In Rotterdam is

overbelast kan raken. Het is daarnaast zonde om het regenwater in de riolering te laten stromen, terwijl je het water kunt vasthouden of hergebruiken. Denk aan groene daken of een regenton in je eigen tuin. Een groen dak vangt het regenwater niet alleen op, maar laat het water ook langzaam verdampen. Dit zorgt in droge zomers na een bui voor een verkoelend effect, zodat ook de hittestress binnen een stad wordt tegengaan.” Samenwerkingen binnen

gehele watersector zijn van belang. “Medicijnresten in het water vormen bijvoorbeeld een groot prode

bleem voor de ecologische waterkwaliteit en de drinkwaterbereiding. Dus is het belangrijk dat de waterschap-

Als de trend zich voortzet zoals die er nu is wordt water steeds schaarser en is samenwerking tussen de verschillende sectoren hard nodig. pen, drinkwaterbedrijven en gemeenten hun handen ineenslaan met de farmaceutische industrie om deze

resten terug te dringen in het oppervlakte- en grondwater.” vele goede innovaties en initiatieven, besluit Vissers. “Men kan en moet van elkaar leren voor de stabiele toekomst van het water in Nederland. Daarom is een nationaal platform als Aqua Nederland zo belangrijk om kennis bij elkaar te brengen. Iedere sector heeft zijn eigen belang, maar het overstijgende belang omtrent een goede kwaliteit van ons water, zonder tekorten in de toekomst, moet voor iedereen in de watersector prioriteit nummer één zijn.” Er zijn al

Het waterpeil wordt steeds lager door droogte en dat zorgt ervoor dat er een hoger concentraat van schadelijke stoffen in onze waterbronnen terecht komt.

Digitale kroniek

Zoetwaterberging van groot belang in Zuidwestelijke Delta Online interview

De landbouw schreeuwt om meer zoet water. Recent onderzoek komt met effectieve oplossingen. Tekst: Nadine Fischer Foto: Persfoto

onmisbaar in de landbouw. Het is nodig voor onder andere het besproeien van de gewassen en vorstschadepreventie, al worden de gehanteerde methoden steeds effectiever en daarmee waterbesparend. In grote delen van de polders in de Zuidwestelijke Delta is de aanwezigheid van zoet water echter schaars, net als de oet water is

aanvoer ervan. Het gronden oppervlaktewater is op veel plaatsen, met name in droge perioden, ongeschikt voor de landbouw, omdat het voornamelijk brak tot zout is. Daarnaast leidt verzilting tot het geleidelijk toenemen van het zoutgehalte van bodem of water, wat nadelige effecten heeft voor de meeste gewassen.Om in deze gebieden aan zoet water te komen, wordt gebruik gemaakt van water uit de duinen, kreekruggen en regenwater uit de polder. Dit betekent echter dat de hoeveelheid neerslag van grote invloed is op de beschikbaarheid van zoet water. Tijdens perioden van droogte maakt dit

Hebben we uw interesse gewekt? Het gehele artikel leest u op: analysenederland.nl

deze gebieden kwetsbaar en met oog op de klimaatverandering en stijging van de zeespiegel zal dit niet snel verbeteren. daarom het onderzoeksproject Go Fresh (Geohydrological Opportunities Fresh Water Supply) van start gegaan. Het doel van dit project is het ontwikkelen van systemen om overtallig zoet water op te slaan wanneer er veel neerslag is geweest. Op deze manier is er toch genoeg zoet water beschikbaar tijdens drogere periodes. Inmiddels is deel twee van het onderzoek, Go Fresh II, ook afgerond. Niels Groot, waterspecialist bij Dow en onderzoeker binIn 2012 is

nen het Go Fresh project: “In samenwerking met een aantal andere partijen hebben we op drie plekken verschillende methodes onderzocht om zoet water op te slaan in de ondergrond. Gedurende meerdere jaren en seizoenen is alles in kaart gebracht. Onze taak binnen het onderzoeksteam was om alle kennis te verzamelen en op een toegankelijke manier beschikbaar te maken via een semantische wiki. De boeren en tuinders uit de omgeving zijn betrokken bij dit project om te kijken hoe deze methodes voor zoetwaterberging rendabel gemaakt kunnen worden.”

Watermanagement, Smart City & Veiligheid - Veilige en Duurzame Steden

analysenederland.nl

Het aantal dagen met 50 mm regen of meer is verdubbeld van ongeveer vijf per jaar in de jaren ’50 tot tien dagen nu, blijkt uit onderzoek van het KNMI.

Zo blijven de steden droog Watermanagement

De klimaatverandering heeft ook vergaande gevolgen voor de steden. Steeds vaker lopen de straten onder en dit zal ook langer blijven liggen. Wat kan daaraan gedaan worden? Tekst: Marjon Kruize Foto: Pexels & Pixabay

an boven dreigt

gevaar. Het aantal dagen met 50 mm regen of meer is verdubbeld van ongeveer vijf per jaar in de jaren ’50 tot tien dagen nu, blijkt uit onderzoek van het KNMI. Ook de kans op zeer zware buien, van ruim boven de 100 mm regen per dag, is door de klimaatverandering verdubbeld. Vond dit rond 1950 nog eens per 6 tot 15 jaar plaats in Nederland, nu is dat dus de helft daarvan. Dat vraagt om maatregelen, want de capaciteit om water te kunnen verwerken is niet meegegroeid. van de gemeenten in Nederland die vooroploopt bij het zoeken naar oplossingen voor het extra regenwater. Zwolle is een

De Overijsselse gemeente

doet dit onder meer door het versterken en verbinden van het groen in de stad tot één

groenblauw netwerk. Op deze manier wordt een nieuwe ‘super spons’-verbinding gerealiseerd tussen de IJssel via het centrum van de stad naar de Overijsselse Vecht. daarbij nadrukkelijk de samenwerking met haar inwoners. Bij een project in de Seringenstraat in Zwolle hebben zij meegeholpen de wijk klimaatbestendig te maken. Op garages zijn groene daken aangelegd. In de grond zijn 75 infiltratiekratten aangelegd om overtollig regenwater op te vangen; liefst 32.000 liter water gaat zo niet direct het riool in. Bewoners hebben geveltuintjes aangelegd en het gebruik van steen in de tuin verminderd. De stad zoekt

wanneer de openbare ruimte wordt aangepast tegelijk de klimaatbestendigheid mee te nemen, zegt ook Arnold Wielinga, programmaleider Water en Riolering bij de gemeente Eindhoven. “Een straat in Nederland ligt er gemiddeld 20 tot 35 jaar, voordat de gemeente onderhoud doet.” ook hard nagedacht over oplossingen voor de extreme regenval. Wielinga: “Je kunt In Eindhoven wordt

groenlocaties iets lager aanleggen dan de verharding. Het is dan te zien als een groene badkuip – niemand heeft er last van. Groen helpt bovendien ook tegen hitte. De aanleg van groen dient dus meerdere doelen.” Oplossingen kunnen ook

in een heel andere richting gezocht worden. “Minder auto’s in de binnenstad levert ook veel ruimte op in de straat. Van de ruimte die dat bespaart, zou bijvoorbeeld

een waterplein gemaakt kunnen worden. 99 procent van de tijd is dat een mooi plein met bankje, waar eens in de zoveel tijd water geborgen kan worden.” naar optimale invulling van de openbare ruimte “De ene keer wordt het een groenvoorziening, de andere keer wordt een weg of fietspad verlaagd aangelegd en gebruikt als tijdelijke waterberging”, zegt Wielinga. “Bij extreme Zo wordt gezocht

Een straat in Nederland ligt er gemiddeld 20 tot 35 jaar, voordat de gemeente onderhoud doet. neerslag wordt daar het water een paar uur geborgen. Zo lang het water niet de huizen ingaat, moeten we leren leven met enige vorm van hinder.”

zich bij kennisinstituut Deltares verdiept in steenwol als mogelijk opvangmiddel van water onder de grond. “Het is licht, veel lichter dan zand, en ook doorlatend en hol. Er zitten veel poriën in die water kunnen opvangen. Daardoor heb je een tijdelijke buffer. Het water kan daarna verder afstromen via de grond.” Gert Greeuw heeft

wel gegraven worden voor deze oplossing. Greeuw: “Bijvoorbeeld als je toch al van plan bent om grondverbetering toe te passen.” Het is dus goed om Er moet dus

Zwolle is een van de gemeenten in Nederland die vooroploopt bij het zoeken naar oplossingen voor het extra regenwater.

Veilige en Duurzame Steden - Watermanagement, Smart City & Veiligheid analysenederland.nl

Maak de smart city zichtbaar voor iedereen Opinie

Sinds kort woon ik buiten de stad. Aan het water, met veel ruimte rust en groen om me heen. Een behoorlijk contrast met Amsterdam, waar ik de afgelopen 20 jaar heb gewoond. De stad is altijd in beweging en ontwikkeling. Als stadsbewoner kun je constant nieuwe dingen beleven en ontdekken. Je staat niet dagelijks stil bij wat daar voor nodig is. De onzichtbare netwerken van riolering en elektra, de bevoorrading van winkels, het onderhoud aan wegen en bruggen. De stad is een complex ecosysteem waarin iedereen samenwerkt en voort kan bouwen op elkaars bijdrage. Foto: Persfoto & Jurriaan Snikkers

at dat betreft

lijkt de stad op de digitale sector die ik vanuit NLdigital mag vertegenwoordigen. Ik heb het vaak over een digitaal ecosysteem. Ook in onze sector werken diverse bedrijfstakken samen en bouwen ze voort op elkaars innovaties. Telecompartijen zorgen voor een netwerk met steeds meer dekking, capaciteit en snelheid. Hardwarebedrijven

zorgen voor bijna exponentiële groei in rekenkracht en opslagcapaciteit. Cloudleveranciers creëren enorme flexibiliteit en schaalbaarheid. Softwarebedrijven bouwen algoritmes die ons ongekende nieuwe mogelijkheden bieden. En de combinatie van deze technologieën is de drijvende kracht achter de digitale transformatie. – de stad en de digitale sector ontmoeten elkaar in de smart city. Slimme steden zijn wat dat betreft een logisch gevolg van digitalisering. In de slimme stad wordt de fysieke infrastructuur voorzien van sensors en connectiviteit. Dat levert ons een rijkdom aan data en inzichten op. Uiteindelijk krijgt de stad zo een slimme digitale tweelingbroer waarmee we simulaties kunnen draaien en voorspellingen kunnen doen. Deze twee ecosystemen

In de slimme stad wordt de fysieke infrastructuur voorzien van sensors en connectiviteit. vanzelf ? Absoluut niet. Net als de fysieke stad wordt de slimme stad gevormd door haar inwoners. Geen slimme stad zonder slimme ambteGaat dat allemaal

naren en slimme burgers. Zij bepalen samen hoe de nieuwe mogelijkheden van digitalisering worden benut. Meer duurzaamheid, minder verkeer, veiligere straten: het kán, als gemeente, burgers en bedrijven de handschoen samen oppakken.

Net als de fysieke stad wordt de slimme stad gevormd door haar inwoners. Geen slimme stad zonder slimme ambtenaren en slimme burgers. meer kennis over wat een smart city is en hoe het werkt. Het is zonde als digitalisering één van de vele onzichtbare processen in de stad wordt. Innovatie ontstaat vaak door verrassende combinaties en toevallige ontmoetingen. Dus hopelijk dragen de voorbeelden en verhalen in deze publicatie er aan bij om de kansen van de slimme stad een stukje zichtbaarder te maken! Dat begint bij

Lotte de Bruijn, Directeur NLdigital

ADVERTENTIE

Augmented Intelligence: hoe onze sensoren steden slimmer maken

Steden groeien sneller dan ooit. Dit brengt naast economische groei ook uitdagingen met zich mee rond mobiliteit. De slimme sensoren van ViNotion genereren een real-time beeld van het verkeer en meten accuraat aantallen, snelheden en dichtheden van voetgangers, fietsers en voertuigen. Augmented Intelligence is het proces van structureren en verrijken van deze ruwe sensordata om de informatie naar een hoger niveau te tillen. Deze verrijkte data kan naar wens bijvoorbeeld automatisch stoplichten aansturen bij het ontstaan van (fiets) files en matrixborden activeren bij omleidingen of ongelukken op snelwegen. Bovendien zijn dynamisch milieuzones te activeren wanneer in de binnenstad te veel vrachtwagens passeren. Het continu bijsturen op basis van real-time data heeft als gevolg dat de verkeersveiligheid, doorstroming en bereikbaarheid worden verbeterd. Het systeem ondersteunt nú bovenstaande menselijke taken en kan deze uiteindelijk overnemen. De slimme sensoren van ViNotion meten verkeer middels kunstmatige intelligentie en machine learning. Deze producten vormen een goede basis van verkeersanalyse die antwoord geven op specifieke probleemstellingen van de klant. Zo zijn complexe verkeerssituaties helder in kaart gebracht voor o.a. Rijkswaterstaat, de Nationale Politie en de Nederlandse Spoorwegen (NS). Deze techniek wordt in diverse steden toegepast, zoals recent in Smart City Hilversum. Door de inzet van deze technologie verbetert de kwaliteit van leven, de duurzaamheid en interactie tussen mensen, instanties en het bestuur.

Samengevat: met slimme sensoren van ViNotion worden steden datagedreven en in real-time gemanaged op het vlak van verkeersmodaliteiten, doorstroming, veiligheid en ruimtelijke ordening. Daarnaast dragen deze sensoren tevens bij aan een kleinere footprint op het milieu. Een slimme stad is dichterbij dan je denkt! Augmented Intelligence toepassen in uw stad? Bezoek: www.vinotion.nl of neem een kijkje op onze LinkedIn-pagina.

Heijmans - Partner Content Watermanagement, Smart City & Veiligheid - Veilige en Duurzame Steden

analysenederland.nl

Heijmans - Partner Content

Technologie als antwoord op de vraagstukken van deze tijd Partner Content Heijmans

De term ‘Smart City’ heeft de afgelopen jaren een vogelvlucht genomen en is allang geen toekomstmuziek meer. Veel slimme bouwstenen zijn al aanwezig om een gezonde leefomgeving te creëren die anticipeert op de eindgebruiker. Shahid Talib is directeur Smart City bij Heijmans: “Technologie biedt grenzeloze kansen voor het bouwen aan de toekomst”. “Eén van de maatschappelijke vraagstukken die momenteel speelt, is hoe we 1 miljoen huizen op een verantwoorde manier een plek kunnen gaan geven in Nederland”, vertelt Talib. “Wij willen niet alleen een huis neerzetten, maar met complete gebiedsontwikkeling óók bijdragen aan de sociale wereld. Denk aan thema’s als groenbehoud, bereikbaarheid maar ook aan oplossingen voor de vergrijzing en vereenzaming. En dat alles voor een betaalbare prijs. Technologie is het antwoord op de vraagstukken van deze tijd.”

”

Door het toevoegen van innovatie optimaliseren we een leefomgeving. Altijd met de eindgebruiker als uitgangspunt. Waarom is technologie essentieel? “We willen een gezonde leefomgeving vormgeven waarbij we optimaal inspelen op een uitdagende mix: de wensen van bewoners, gebruikers, overheden en bedrijven. Om dat in de toekomst te kunnen blijven doen, voegen we een extra laag toe aan ons werk. Van 3D naar 4D, met de D van data. Een comfortabele en gezonde woning is een woning die met je meedenkt en ontzorgt”, stelt Talib. “Een huis van de toekomst is altijd connected, op afstand bestuurbaar en geeft real-time data inzichtelijk. Denk bijvoorbeeld aan het binnenklimaat, brand- en inbraak-

beveiliging of een update over onderhoud. Je innovaties geïmplementeerd. Zo dimmen kunt deze datagedreven oplossingen in huilantaarnpalen wanneer er geen beweging is zen toepassen, maar ook in een heel gebied”. en worden sensoren bij een zebrapad juist geactiveerd wanneer een wandelaar of ﬁetser “In de omgeving van Leusden is vergrijzing wilt oversteken. Op die manier speelt technoeen groot issue. Daarom wordt in de nieuwe logie een rol in veiligheid”. wijk ‘Maanwijk’ technologie ingezet als middel om de sociale samenhang te verbeteren. Zo krijgen bewoners toegang tot Hoplr, een online buurtplatform. Via deze app kunnen bewoners elkaar eenvoudig vinden voor een klusje of gewoon een praatje. Ook in de infrastructuur van deze wijk worden technische

”

Van 3D naar 4D, met de D van data. Data geeft ons de antwoorden op vraagstukken van deze tijd.

Wat levert dit ons op lange termijn op? “Door het toevoegen van innovatie optimaliseren we een leefomgeving. Altijd met de eindgebruiker als uitgangspunt. We sturen bijvoorbeeld op gezondheid in gebieden die steeds meer te maken hebben met verdichting. Zo is er bij nieuwbouwprojecten speciale aandacht voor het binnenklimaat, een essentieel onderdeel van een gezond huis.

Visualisatie Maanwijk, Leusden

www.heijmans.nl/smart-city-heijmans/

Een ander onderscheidend project is Park Vijfsluizen in Vlaardingen. Daar is een groot belang om de luchtkwaliteit in én om de woning te verbeteren. Een ambitieus plan

omdat het gebied nabij de haven, het spoor en dichtbij een snelweg ligt. We introduceren daarom een toepassing waarbij de bewoners de luchtkwaliteit en CO2-uitstoot in eigen huis kunnen monitoren. Op basis van data kan een app van tips en informatie voorzien”, aldus Talib. “Om de luchtkwaliteit te kunnen waarborgen, heeft Heijmans samen met andere partijen, waaronder Longfonds, een coalitie opgezet. De ambitie is er om een kwaliteitskeurmerk te ontwikkelen waarbij wordt gekeken naar de luchtkwaliteit van een omgeving. Zo kunnen we altijd toewerken naar een bepaalde standaard.” Hoe doet Heijmans dit? “Om de ambitie van Heijmans waar te maken, verandert onze rol”, legt Shahid Talib uit. “Onze werkzaamheden houden niet op na oplevering, ook na de oplevering blijven we betrokken bij een wijk. We willen laten zien dat onze aanpak ook echt tot een gezondere leefomgeving leidt. Heijmans genereert en monitort data om zo steeds beter de doorgronden wat de invloed van de leefomgeving op gezondheid is. Inzichten en uitkomsten gebruiken we om continu te verbeteren. Dat doen wij niet alleen. Om ons doel te bereiken werken we samen met overheden, wetenschappelijke instellingen, start-ups en andere samenwerkingspartners.”

Veilige en Duurzame Steden - Watermanagement, Smart City & Veiligheid analysenederland.nl

Slimme camera’s zijn de basis van de slimme stad Smart City

In een smart city wordt optimaal gebruikgemaakt van data om veiligheid en leefbaarheid te waarborgen. Camera’s zijn essentieel voor het verzamelen van deze data en dus onmisbaar voor slimme steden. Tekst: Marjon Kruize Foto: VCS

e hoeveelheid

in een stad is enorm en ook camera’s zijn al volop aanwezig, maar vaak werden deze nog niet optimaal ingezet. “We zagen bijvoorbeeld dat gemeenten wel wisten dat er veel mensen in de binnenstad waren, maar niet hoeveel precies”, vertelt Wim van Deijzen, oprichter en CEO van VCS Observation in Waalwijk. “Met slimme camera’s gelinkt aan de juiste software kan je deze mensen tellen en bepalen in welke richting zij zich bewegen. Zo zie je precies wanneer het echt druk is en hoe druk dat dan is. Hier kan je gericht op inspelen met extra toezicht of maatregelen. En door de data uit deze camera’s te combineren met data over bijvoorbeeld het weer of feestdagen, zie je ook wat de drukte veroorzaakt. Dan kan je als gemeente preventief optreden.” sensoren

principe van de slimme camera: sensoren die data verzamelen: aantallen, bewegingen, patronen of juist afwijkingen daarvan. Veel van deze data is in principe al beschikbaar, stelt Anthonie van der Ploeg, sales director bij Dat is het

Een moderne meldkamer, waar camerabeelden grotendeels geautomatiseerd worden geanalyseerd.

Deze slimme camera is gericht op één specifieke locatie.

Genetec. “De truc is om die data uit verschillende sensoren goed bij elkaar te brengen en verschillende correlaties aan te tonen. Als je die data nu verzamelt kan daar op een later moment gebruik van gemaakt worden om bijvoorbeeld veiligheid te garanderen.”

Dit vergroot de betrouwbaarheid, vereenvoudigt het facilitair proces, leidt tot lagere kosten én geeft de organisatie meer uitstraling.” Ook wordt er vaak nog in eilandjes gedacht, vertelt Van der Ploeg. “Terwijl je juist vanuit verschillende disciplines veel informatie kan samenvoegen om tot slimme oplossingen te komen. De flexibiliteit van de uitrol van camerasystemen draagt hieraan bij.”

tot voor kort vrij sceptisch over het verzamelen van data met behulp van camera’s, stelt Van Deijzen. “We hebben een periode gehad waarin ambtenaren de boot afhielden omwille van de AVG-regelgeving. Echter, om dit soort data te verzamelen, hoeft er geen beeld te worden vastgelegd. Er wordt enkel geregistreerd hoevéél mensen, vrachtwagens, fietsen, et cetera er langskomen, wat vervolgens in enen en nullen wordt gecommuniceerd naar de gemeente. Met voldoende data kunnen zij betrouwbare analyses maken, drukte voorspellen en de impact van (beleids)beslissingen vooraf beter duiden.” Toch was men

tot slimme oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken, bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid, duurzaamheid en mobiliteit. “Er zijn heel veel stadsparken die de hele nacht door verlicht zijn”, stelt Gerard Otterspeer, sales manager bij Bosch Security and Safety Systems. “Maar een groot deel van de nacht is er niemand in het park en staat de verlichting dus onnodig aan. Dat is zonde van het stroomverbruik. Met een camera kan gedetecteerd worden of er iemand in het park is, waardoor het licht minder fel of zelfs helemaal uit gezet kan worden als dit niet het geval is. Zo kan energie bespaard worden.”

Dat kan leiden

combineert, opent zich een wereld aan betrouwbare stuurinformatie, die van grote waarde is op bestuurlijk, tactisch en operationeel niveau. Zo kan je met data uit slimme camera’s classificeren welke voertuigen er in de stad zijn. “De camera Als je databronnen

herkent of iets een vrachtwagen is of een ander voertuig”, vertelt Van der Ploeg. Cameradata kan je koppelen aan data van de RDW. Vervolgens kan je bepalen of een auto rijdt op diesel, benzine of elektriciteit. Ook kan je de emissieklasse van vrachtwagens bepalen, zoals Euro 3, 4, 5 of 6. “Als gemeente kan je deze inzichten gebruiken om meer vervuilende voertuigen op strategische momenten uit de binnenstad te weren, zodat er een gezondere leefomgeving ontstaat.” dat deze oplossingen enkel beschikbaar zijn voor (grote) steden, maar niets is minder waar. “We zien steeds meer tijdelijke sensoren”, stelt Van Deijzen. “Je hoeft niet alles vast te bekabelen. Daarnaast biedt de data uit slimme camera’s tal van kansen voor bedrijven en organisaties, op het gebied van veiligheid, uitstraling, efficiency, procesoptimalisatie en kostenbeheer. Een voorbeeld is toegangsbeheer via gezichtsherkenning. Vaak wordt gedacht

klein dorp met een gezellige winkelstraat. “Om de straat aantrekkelijker te maken, wordt er af en toe een evenement georganiseerd”, schetst Van Deijzen. “Als je bijhoudt hoeDenk aan een

veel mensen daarop afkomen, kan je kijken wat dat betekent voor de winkeliers. Levert het extra omzet op? Zo ja, dan is de straat ook weer aantrekkelijker voor investeerders die zich daar willen vestigen. Zo kunnen al die verschillende disciplines met elkaar verbonden worden en wordt iedereen uiteindelijk beter van die verzamelde data.” en de bijbehorende software kan elke gemeente of organisatie dus slimmer worden en gerichter beleid ontwikkelen. Van Deijzen: “Met de huidige techniek is dit geen ver-vanje-bedshow.” Met deze camera’s

Slimme camera’s kunnen beelden tot op detailniveau analyseren. ADVERTENTIE

SLIMME STEDEN DANKZIJ DATA! Als we volgende generaties een leefbare toekomst willen garanderen moeten we efficiënt omgaan met de omgeving en zuinig zijn op het milieu. Als datatechnologiebedrijf zetten wij ons daarom in om de wereld slimmer, duurzamer en veiliger te maken. Binnen het thema ‘Gebouw en Leefomgeving’ helpen wij organisaties en instellingen bij het inzien van nieuwe kansen en het nemen van datagedreven beslissingen. Concreet betekent dit dat wij (maatschappelijke) problemen vertalen naar creatieve en innovatieve data-oplossingen waarmee een toekomstbestendige leefomgeving kan worden gerealiseerd.

Bezoek ons

Binnen het thema ‘Gebouw en Leefomgeving’ is duurzaam bouwen en wonen essentieel. Een duurzaam daklandschap in steden biedt hiervoor een geweldige kans. Om te berekenen wat de meest haalbare, rendabele en voordelige invulling is van daken kan gebruik worden gemaakt van een datagedreven toepassing waarmee verschillende datasets als pand eigenschappen (hoogte, type dak, bouwjaar) en omgevingsfactoren (regenval, temperatuur, zoninstraling) met elkaar worden gecombineerd. Zo kan er voor elk dak een optimale invulling worden gegeven: een oud schuin dak met goede zoninstraling is geschikt voor zonnepanelen en een modern plat dak in een waterstress gebied leent zich voor een groendak met waterbergende kwaliteiten.

Daarnaast hebben bezorgen retourstromen van (inter)nationale pakketten een grote impact op het milieu. Om pakketten efficiënt te bezorgen en retourstromen te reduceren is het essentieel dat bezorgadressen juist zijn. Met een oplossing als de International Address Checker worden adressen van klanten al tijdens een online bestelling gecontroleerd en gecorrigeerd. Met als resultaat een lagere CO2-uitstoot. Verstedelijking zorgt ervoor dat verkeersstromen steeds dichter worden. Wegen worden drukker, er ontstaan meer files, de verkeersveiligheid verslechtert en de CO2-uitstoot neemt toe. Door grote hoeveelheden mobiliteitsdata te visualiseren worden efficiënte verkeersroutes inzichtelijk, kunnen routeplannen eenvoudig worden opgesteld en wordt het verkeer direct efficiënter, veiliger en duurzamer. Met de kennis die we hebben en de technologie die we gebruiken helpen we organisaties van iedere omvang: van grote corporates tot jonge maatschappelijke instellingen. Wilt u weten hoe datagedreven oplossingen u kunnen helpen? Neem dan contact met ons op.

THE LOCATION DRIVEN DATA COMPANY

Gemeente Enschede - Partner Content Watermanagement, Smart City & Veiligheid - Veilige en Duurzame Steden

analysenederland.nl

Gemeente Enschede - Partner Content

Hoe Enschede ethiek en innovatie samenbrengt Partner Content Gemeente Enschede

Foto: Laurens Kuipers

Enschede is een ondernemende kennisstad met een breed aanbod van hoogwaardige kennisinstellingen en vooraanstaande bedrijven gericht op technologie, innovatie en creativiteit. Samen vergaren en creëren zij kennis van internationaal topniveau en vertalen deze kennis naar concrete betekenisvolle toepassingen, zoals de ‘snuffel’-drone. Een drone die de hulpdiensten direct kan zeggen of de rook bij een brand schadelijke stoffen bevat en mede ontwikkeld is door Hogeschool Saxion en Brandweer Twente. Deze ontwikkeling laat zien dat drones niet alleen leuke, vliegende camera’s zijn, maar vooral serieus gereedschap voor een veelvoud aan toepassingen in vele sectoren. Andere voorbeelden zijn het inspecteren van bruggen en wegen zonder deze af te moeten sluiten, het controleren van gewassen in de precisielandbouw en het opsporen van ondermijning in het buitengebied. Economische kansen In economische zin praten we over een serieuze markt die volgens diverse onderzoeken de komende jaren een omvang van ruim € 100 miljoen gaat bereiken. Een grote markt dus van nieuwe hightech producten en diensten en een stevige basis voor een bloeiende drone-industrie met grote maatschappelijke meerwaarde.

Bron: Brandweer Twente

Europees kartrekker Enschede is de eerste gemeente in Nederland en misschien wel Europa die het droneverkeer in het lage luchtruim boven de stad met Innovatief ecosysteem een dronerader in kaart bracht. De In het drone innovatiecluster inspanningen rondom dronetechSpace53 in Enschede werken onnologie bleven niet onopgemerkt. der andere de gemeente Enschede Als projectleider van het Europese en de provincie Overijssel sinds droneproject ‘Aerial Uptake’ kreeg 2016 aan een ecosysteem voor de gemeente 1,3 miljoen subsidie dronetechnologie. Het droneclus- van de Europese Unie om de ontter is gevestigd op Technology wikkeling en toepassing van nieuwe Base op Vliegveld Twente en heeft dronetechnologieën stimuleren. Ook daardoor alle ruimte om drones moet uit het project blijken hoe het te ontwikkelen, testen en toepasluchtruim veilig en geschikt gemaakt sen. Naast Technology Base heeft kan worden voor en met drones. De Enschede ook de stadscampus verzamelde data helpen goed beleid Connect-U en de innovatiecampus te formuleren voor het recreatief en Kennispark. Dit zorgt voor een commercieel gebruik van drones in uniek ecosysteem waar studenten, steden. Beleid dat, door de internatiwetenschappers en het bedrijfsleonale aanpak, zowel lokaal, landelijk ven hun innovaties getrapt kunnen als Europees gevoerd kan worden testen: Van een afgeschermde om innovaties te stimuleren, en een voormalige militaire luchthaven gelijk speelveld en aaneengesloten tot en met een real life omgeving luchtruim te creëren voor de op de campus en de Enschedese Europese dronesector. binnenstad. Zo werken we samen aan innovaties met maatschappeMaatschappelijke acceptatie lijke impact. Iedereen zal de technologische

www.enschede.nl

Bron: Brandweer Twente

meerwaarde van drones zien als deze worden ingezet bij het inspecteren van bruggen, precisielandbouw of bij het aanpakken van ondermijning in het buitengebied. Maar zodra het over pakketbezorging met drones of het vervoer van vracht en personen tussen en binnen steden gaat, ontstaan zorgen over privacy, rust en veiligheid. Enschede neemt deze ongerustheid serieus, want om de belofte van dronetechnologie waar te maken is sociale acceptatie essentieel. Innovatie bekeken door een ethische bril Betrouwbaarheid en integriteit zijn voor een overheidsorganisatie superbelangrijk. Als Europese dronehoofdstad gaan we op een sociaal verantwoorde manier om met data en technologie. Want als je technologie voor je stad wilt inzetten moet je ook oog hebben voor de impact die het gebruik van data en technologie heeft op je inwoners. We willen dat innovaties bijdragen aan de leefbaarheid van de stad. De discussie hierover is

ingewikkeld, omdat veel belangen moeten worden afgewogen.

ma’s waarbij technologie een rol speelt. Mag je warmtescans voor de klimaatopgave ook gebruiken om Enschede als eerste stad met henneptelers op te sporen? Wat zijn een ethische commissie de ethische grenzen van de inzet Om een goede afweging te kunnen van algoritmes? Enschede leeft met maken in ethische dilemma’s rond- het adagium van haar universiteit: om technologie en data heeft het High Tech, Human Touch. Enschedese college van B&W, als eerste in Nederland, een Ethische Partner smart citydeal ‘een Commissie in het leven geroepen. slimme stad, dat doe je zo’ Als onafhankelijk klankbord helpt Enschede is trots om op het thema zij het college in concrete casussen ethiek onderdeel te zijn van het – zoals de inzet van drones - bij landelijke smart citydeal-netwerk. Het netwerk van overheden, steden het maken van een afweging tusen maatschappelijke instellingen sen waarden zoals privacy, rechtmoet innovatie aanjagen en leefvaardigheid en autonomie. Daarbij kijken de leden naar zowel het baarheid in de Nederlandse steden perspectief van de technologie, de verbeteren. Samen werken we gebruiker als de context. Maar ook aan innovatieve oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken en naar de effectiviteit van de in te zetten middelen. De kerntaak van maatregelen om het economisch de commissieleden: de gemeente ecosysteem van de stedelijke regio’s Enschede helpen met het bepalen te versterken. Bij al deze ontwikkevan wat zij fatsoenlijk, moreel en lingen komt ook steeds de vraag of ethisch toelaatbaar vindt. toepassingen ethisch verantwoord zijn. Hieraan dragen wij als stad De Ethische Commissie houdt zich graag ons steentje bij! niet alleen bezig met drones, maar met allerhande ethische dilem-

Veilige en Duurzame Steden - Watermanagement, Smart City & Veiligheid analysenederland.nl

Door data om te zetten in ‘slimme toepassingen’ worden comfort, veiligheid, efficiënt gebruik van ruimte en duurzaamheid gestimuleerd, waardoor bewoners en gebruikers het maximale uit hun leefomgeving kunnen halen.

Maatschappelijke vraagstukken oplossen met data Smart City

Bij gebiedsontwikkeling moet niet alleen nagedacht worden over nieuwe gebouwen of infrastructuur, maar moet men misschien nog wel meer rekening houden met maatschappelijke vraagstukken als veiligheid, bereikbaarheid en mobiliteit, sociale samenhang en ook betaalbaarheid. Bij het tackelen van deze maatschappelijke vraagstukken spelen data een belangrijke rol. Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto, Gerrit Vermeulen & Pixabay

Shahid Talib Directeur smart city bij Heijmans

voor enorme opgaven nu de samenleving steeds meer vraagt van de beschikbare ruimte. Het verzamelen van data speelt hierbij een enorm belangrijke e bouw staat

rol. “Smart cities maken gebruik van data en algoritmes om slimmer beleid te bedenken, dit beter uit te voeren en te evalueren”, vertelt Shahid Talib, directeur smart city bij Heijmans. Deze data wordt opgehaald door sensoren in de gebouwde omgeving in combinatie met externe data over bijvoorbeeld het weer. is in de bouw al volop in gebruik, vertelt Talib. “Bewegingssensoren meten en registreren de gebruiksduur van de bezetting van bijvoorbeeld werkplekken, toiletten en vergaderruimtes. Daarnaast worden er multisensoren aangebracht in verschillende ruimtes die de comfortwaardes meten, zoals temperatuur, lichtintensiteit, CO2 en luchtvochtigheid. Al deze gegevens worden vervolgens gekoppeld en via een ontvanger opgeslagen in de Cloud en zijn in te zien op een online platform (dashboard). Zo kan de schoonmaakploeg na een werkdag bijvoorbeeld veel efficienter schoonmaken maar weten we ook waar en wanneer onderhoud aan een gebouw nodig is of waar er extra aandacht nodig is voor het binnenklimaat. Alle data die wordt gemeten is anoniem en tast dus niet de privacy van de gebouwgebruikers aan.” Die eerste vorm

we toe naar een toekomst waarin algoritmes deze data omzetten in informatie die door ambtenaren en bestuurders, maar ook projectontwikkelaars en bouwers gebruikt kan worden om de stad naar een hoger niveau te tillen. “Als de data bijvoorbeeld uitwijst dat er op bepaalde dagen meer vuil wordt weggebracht, en reageren de bewoners hier negatief op, dan kunnen de algoritmes de werkschema’s van de vuilnisophaaldienst bijstellen. Op deze manier wordt de leefbaarheid van de omgeving op een slimme manier vergroot.” Volgens experts gaan

op het gebied van veiligheid stappen gemaakt door het inzetten van data en technologie. Bijvoorbeeld met de overgang van traditionele stoplichten naar intelligente verkeersregelinstallaties. Hierbij worden camera’s geplaatst die verkeerrichtingen en geluid monitoren. Deze data wordt gevisualiseerd, zodat gemeenten de input kunnen gebruiken om een kruispunt aan te passen voor betere veiligheid en doorstroming. Met zogeheten iVRI’s, verkeersregelingsinstallaties die niet enkel stoplichten laten werken op basis van regelgeving en scenario’s, maar die ook via Daarnaast worden ook

de cloud communiceren met verkeersdeelnemers, kan gewerkt worden aan betere verkeersveiligheid en doorstroming. “Een automobilist kan door dit systeem bijvoorbeeld een waarschuwing krijgen als er een fietser van links nadert”, vertelt Talib. leiden vervolgens ook weer tot verduurzaming. Stoplichten zorgen voor onnodige vertraging voor bijvoorbeeld vrachtwagens. “Als deze moeten remmen en optrekken veroorzaakt dat extra CO2-uitstoot”, stelt Talib. “Een iVRI kan zware vrachtwagens herkennen en voorrang geven. Ook kan een iVRI verkeerslichten beter afstemmen op naderend En die iVRI’s

Smart cities maken gebruik van data en algoritmes om slimmer beleid te bedenken, dit beter uit te voeren en te evalueren. verkeer, waardoor er sowieso sneller doorgereden kan worden en er minder CO2 uitgestoten wordt.” te zetten in ‘slimme toepassingen’ worden comfort, veiligheid, efficiënt gebruik van ruimte en duurzaamheid gestimuDoor data om

leerd, waardoor bewoners en gebruikers het maximale uit hun leefomgeving kunnen halen. Dat betekent ook dat bedrijven in de bouw een andere functie krijgen. “Onze werkzaamheden houden niet op na oplevering, maar beginnen dan eigenlijk pas”, meent Talib. “Om te laten zien dat deze aanpak ook echt tot een gezondere leefomgeving leidt, moeten bouwbedrijven ook na oplevering betrokken blijven. We genereren en monitoren data om op die manier steeds beter te doorgronden wat de invloed van de leefomgeving op de gezondheid is. Zo kunnen we de leefomgeving in de toekomst steeds gezonder en slimmer maken.”

Bij gebiedsontwikkeling moet niet alleen nagedacht worden over nieuwe gebouwen of infrastructuur, maar moet men ook rekening houden met veiligheid, bereikbaarheid, vereenzaming en betaalbaarheid. ADVERTENTIE

- Partner Content Watermanagement, Smart City & Veiligheid - VeiligeBTG en Duurzame Steden

analysenederland.nl

BTG - Partner Content

BTG en Solution Partners bouwen een brug naar de Smart City Partner Content BTG

‘De Smart City is een van de belangrijkste thema’s voor BTG/TGG. Reden temeer waarom dé Brancheorganisatie voor ICT/ Telecom, de Expertgroep Smart Society heeft opgezet met o.a. als onderdeel ‘Smart City.’ Deze bestaat onder meer uit partijen uit de achterban en opereert als aanjager om te komen tot oplossingen voor een smart sustainable city,’ aldus Claessen CEO BTG/TGG. ‘En de Expertgroep wil gemeenten ondersteunen in hun transformatie naar een slimmere en meer sustainable stad en doet dat bijvoorbeeld met een recent ontwikkelde structuur ‘Stack’ waarop smart cities kunnen worden gebouwd’ vervolgt Claessen. Een slimme stad is een stad waarbij o.a. informatietechnologie en ‘Internet of Things’ gebruikt wordt, om de stad beter te kunnen beheren en besturen. Een duurzame omgeving die in meerdere opzichten prettig en vooral veilig is om in te verblijven. Een plek ook, waar aan uitdagingen en problemen nu en in de toekomst op een slimme manier het hoofd wordt geboden, vaak met behulp van slimme ICT-oplossingen. Veel Nederlandse gemeenten willen best slimmer worden en daarbij gaan BTG en haar Solution Partners een rol spelen. BTG denkt mee hoe deze transformatie eruit moet zien en vooral, hoe steden dit het beste kunnen oppakken. Hier speelt de BTG Expertgroep Smart Society een rol in en deze groep bestaat voor een groot deel uit partijen uit de branche die slimme ICT-oplossingen bieden en in de infrastructuur van een Smart City kunnen voorzien.

”

Bron: Axis Communications

aan speciﬁeke kennis. Vanuit BTG wordt hierin voorzien door gebundelde kennis en best practices aan te bieden.

BTG, en de branche op zich, met elk hun eigen product of dienst fungeren als een puzzelstuk in de opbouw van de Smart City. De Expertgroep biedt nu de rand van die Signaleringen puzzel aan, zoals de Expertgroep het metaDe Expertgroep neemt een zekere nieuwsforisch verwoordt. Hiermee wordt gedoeld gierigheid waar ten aanzien van het thema op de zogeheten ‘Stack’ – een blauwdruk Smart City bij gemeenten. De komst van eigenlijk- die de Expertgroep heeft ontCOVID-19 en ook van 5G hebben deze wikkeld voor de Smart City. De Stack is belangstelling versneld. De vraag is hoe een framework, een structuur waarop het Urgentie de nieuwe wereld eruit gaat zien, er wordt bouwwerk dat de Smart City is, kan worden De BTG Expertgroep is geformeerd als gesproken over instrumenten zoals crowd- en geconstrueerd en die bestaat uit verschillenantwoord op een behoefte. Een deel van de traﬃc management. BTG werkt vanuit de de lagen. De Stack is herbruikbaar, leveachterban van BTG ontwikkelt producten en triple helix gedachte en daarin werken het ranciers onafhankelijk, in een open omgediensten die samen de basis kunnen vormen bedrijfsleven en de overheid hecht samen. ving en dus toe te passen in verschillende voor een Smart City. Hierbij valt ook te Ook in een slimme stad komen verschillende gemeenten. Achter de Stack, in feite een denken aan een toekomst vaste communidisciplines bij elkaar. De Smart City leunt visualisatie van de structuur, gaan verschilcatie-infrastructuur die gemeenten kunnen op de pijlers sensoriek, IoT-devices en alle lende competenties en technologieën schuil. gebruiken in het verwezenlijken van hun data die ze opleveren. Vanzelfsprekend is doelstellingen. Het ultieme doel is het verbe- connectiviteit essentieel om al die data bijeen Hulp bij vraagstukken teren van de algehele kwaliteit van leven en te brengen en vervolgens te verrijken. In de De Stack omvat meer dan alleen technoloom de leefbaarheid in de stad vergroten. De Expertgroep komen al die zaken bijeen. Van- gie. De visualisatie kan gemeenten helpen BTG verbindt binnen deze Expertgroep een uit de praktijk is samenwerken en verbinden meer inzicht te krijgen in de domeinen en zo breed mogelijk palet aan kennis, kunde en nodig om invulling te kunnen geven aan een denkpatronen die aandacht behoeven op de ervaring uit de branche om gemeenten een Smart City. De kern: van meten naar data weg naar een slimmere stad. Wat er met data gedegen ondersteuning te kunnen bieden. gestuurd ondernemen. moet gebeuren bijvoorbeeld, hoe die kan Door recente ontwikkelingen zijn we in een worden ontsloten in combinatie met de eigen stroomversnelling terechtgekomen en zien Structuur voor Smart City systemen van gemeenten, en wat ze daarvoor we dat gemeenten dringend behoefte hebben Figuurlijk gezien kunnen de leden van moeten ondernemen. De Stack stelt ge-

De smart city leunt op de pijlers sensoriek, IoT-devices en alle data die ze opleveren.

Voor meer informatie: Petra Claessen, CEO BTG/TGG petraclaessen@btg.org www.btg.org

meenten in staat om te opereren in het hart van (bestuurlijke) vraagstukken. Technologie kan hierin een fundamenteel hulpmiddel zijn, door de gemeente te ondersteunen met bijvoorbeeld crowd management. In gesprek met gemeenten De Expertgroep heeft het afgelopen jaar diverse BTG bijeenkomsten en roadshows gehouden bij gemeenten en aangekondigd dat we samen op weg zijn naar technologische oplossingen. Verder is men aan de slag gegaan met het deﬁniëren van de Stack en het productportfolio. Nu is de tijd aangebroken om deze uit te dragen. De structuur is er. Nu de Stack is ontwikkeld, gaat de BTG directie samen met de leden van de Expertgroep in gesprek met gemeenten over de realisatie. Vanuit de dochterorganisatie TGG kan deskundigheid en advisering worden ingezet om gemeenten te helpen. De BTG Expertgroep Smart Society bestaat, naast de directie en het management van BTG, op dit moment uit de volgende leden: Alcatel-Lucent Enterprise, Axis Communications, Cellnex, Commscope, Nokia Solutions and Networks en SPIE.

20 Veilige en Duurzame Steden - Watermanagement, Smart City & Veiligheid analysenederland.nl

Profiel

Technologie? Zeker. Maar volgens Wim Willems, expert op het gebied van smart cities, moet je technologie niet overal zomaar de ruimte geven. “Uiteindelijk moet je kijken naar wat het doet met het welzijn van alle mensen.”

Feiten Wim Willems is wethouder Burgerparticipatie en revitalisering van de gemeente Apeldoorn en in die functie verantwoordelijk voor het smart city beleid van de gemeente. Tevens is hij voorzitter van de G40 themagroep Smart City, waarbinnen wordt nagedacht over de rol van smart cities en wat de gemeente kan stimuleren en wat ze moet regelen.

Tekst: Jerry Huinder Foto: Rob Voss

voorloper op het gebied van smart cities vraagt wat dat dan betekent, zo’n slimme stad, dan verwacht je een verhaal over kunstmatige intelligentie en robots die de stad overnemen. Een verhaal over een stad waar de mensen zelf niet meer hoeven na te denken, want in de slimme stad doet de technologie dat voor de bevolking. Volgens Wim Willems, zo’n voorloper, wordt een smart city inderdaad vaak getypeerd aan de hand van hoe we met behulp van technologie de stad verder kunnen helpen. Maar, zo stelt de wethouder Burgerparticipatie en revitalisering van

Een city is smart als de technologie bijdraagt aan de welvaart van de inwoners.

ls je een

De technologie mag niet leidend zijn. Apeldoorn en gedeeld voorzitter van de G40 themagroep Smart City: “Een slimme stad zijn we eigenlijk met zijn allen, want het gaat om hoe wij de stad samen inrichten. Het moet niet zo zijn dat je in een smart city technologie overal zomaar de ruimte geeft, het is een hulpmiddel voor een stad ADVERTENTIE

verbindend projectleiderschap voor een duurzame infrastructuur

Anno 2021 beschikken we over enorme hoeveelheden data. Toch wordt de potentie van die data bij lange na niet ten volste benut bij de ontwikkeling van beleid. Dat terwijl de huidige tijdgeest ons een prachtige combinatie van kansen biedt om huidige systemen en structuren in beweging te brengen ten gunste van de functie en bedoeling van onze dagelijkse leefomgeving. Het is precies die uitdaging die we bij DHM en Jelmer aangaan, samen met onze opdrachtgevers.

Marc Martojo Oprichter DHM en Jelmer

Transitie naar een slimme stad De wereld digitaliseert, warmt op en urbaniseert. Om onze wereld en daarmee onze steden leefbaar te houden moeten we onze manier van besturen wendbaarder en flexibeler maken. In een snel veranderende wereld redden we het niet meer met tradtioneel bestuur. En ook de markt, die een grote rol speelt in de advisering en ondersteuning van dat bestuur, loopt met traditioneel projectmanagement hopeloos achter de feiten aan. De transitie naar een slimme leefomgeving vraagt om slim bestuur en sectoroverstijgende samenwerkingen. Om de kansen die er liggen te verzilveren zijn

twee dingen essentieel: lef en een langetermijnvisie. Het vraagt visie om langetermijnbeslissingen te nemen in een wereld waarin het sentiment van alledag de boventoon voert. En het vraagt lef om het anders te doen, zonder van te voren exact te weten wat het resultaat of de uitkomst is. Voor overheden geldt dat zij de data die ze tot hun beschikking hebben kunnen én moeten benutten om beleid, keuzes en acties voor de komende jaren op te baseren. De grote vraag is: hoe?

Watermanagement, Smart City & Veiligheid - Veilige en Duurzame Steden

analysenederland.nl

om de plannen en doelen die op bestuurlijk niveau worden afgesproken te verwezenlijken. Voor mij is een city smart als de technologie bijdraagt aan de welvaart van de inwoners.” Kunt u eens wat simpele voorbeelden noemen van technologie die bijdraagt aan onze welvaart, ons welzijn?

“Wij hebben hier in Apeldoorn slimme verkeerslichten. Dat betekent dat die verkeerslichten met elkaar kunnen communiceren, maar ook met een navigatiesysteem. Dat is voor een vrachtwagen bijvoorbeeld heel interessant, want als die weet dat het verkeerslicht over twintig seconden op groen gaat, kan die iets gas terugnemen en, zonder echt te remmen en weer op te trekken, doorrijden. Dat scheelt een liter diesel, goed voor het milieu in de stad dus. Maar ook voor onze fietsers is het handig, want de verkeerslichten zijn gekoppeld aan het KNMI. Zo kunnen we ervoor zorgen dat fietsers groen licht krijgen als het regent.” Hoeveel steden zijn er eigenlijk slim in Nederland?

“Ik denk dat alle steden slim zijn in ons land, maar de een is wat verder dan de ander. Je ziet wel dat alle steden aanhaken momenteel. Dat begon in 2018 met NL Smart City Strategie van de G5 (grote vijf, Rotterdam, Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven) en de VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten), maar inmiddels doen de G40 (veertig steden in Nederland met meer dan 100.000 inwoners) ook volop mee.” En doen die G40 het goed?

“Ja en nee. Het gaat heel

goed in de steden zelf, maar het grote probleem is dat we veertig keer allemaal het wiel opnieuw uitvinden. Helmond heeft de slimste wijk, Almere en Alkmaar ook, maar ze wisten het niet van elkaar. In september hebben we hier een rapport over uitgebracht: hoe kunnen we als steden nou samenwerken op bepaalde thema’s zodat we BV Nederland verder kunnen helpen? In Apeldoorn doen wij het goed op het gebied van smart mobility, maar ik weet dat Deventer dat ook doet. En Helmond. Als we die kennis nou eens kunnen bundelen, samen met de G5-steden, dan kunnen we veel grotere slagen maken, waar alle gemeenten in Nederland iets aan hebben.” Zodat in alle steden fietsers voorrang krijgen als het regent?

“Dat is een lokale keuze in Apeldoorn, en niet iets dat overal hoog op het verlanglijstje staat. Maar als je kijkt naar een schone en efficiënte stadslogistiek: dat is wel in alle steden een issue en dat is dus echt zo’n onderwerp dat we met zijn allen moeten doen. De G40 heeft de Green Deal Zes getekend, waarin het neerkomt op de vraag: hoe gaan we de stadslogistiek in de toekomst zo efficiënt mogelijk met zo min mogelijk emissie bewerkstelligen, maar we doen het uiteindelijk allemaal individueel. Maar als nou eens een paar gemeenten het voortouw nemen en dat wat werkt, kopiëren we naar andere gemeenten? Dan besparen we geld, manuren, en is het mogelijk vele malen slagvaardiger. Dat vind ik dus eigenlijk ook een voorbeeld van een

slimme stad, op een slimme manier samenwerken.” Die samenwerking is ook de insteek van de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je

dat de slimme stad alleen voor de elite is. Uiteindelijk moet je kijken naar wat het doet met het welzijn van alle mensen. De technologie mag niet leidend zijn.”

Vragen aan Jan-Willem Wesselink

dat’ die de G40 sloot op 3 december vorig jaar. Een in-

Wat gaat de toekomst ons

teressant aspect van die deal

brengen? Een slimme stad

was dat een smart city moet

die alles van mij weet en die

helpen bij het inclusief hou-

als ik mijn deur uitloop mij

den van onze samenleving.

de weg wijst?

Is een slimme stad eigenlijk

“Dat is geen toekomst, dat is nu, want op google maps kan je zien hoe druk het is op de weg, in de supermarkt, en ga zo maar door. Maar vanuit de gemeente moet je denken aan een stad die alles meet: van verkeersbewegingen, vervuiling, geluidsoverlast, brand, noem maar op. En op basis van die informatie kunnen we als gemeente besluiten nemen. Slimme besluiten. Want we weten waar die CO2-waardes te hoog zijn, waar het te druk is. We kunnen regelen dat alleen schone voertuigen de stad kunnen bevoorraden of dat een auto niet hoeft te blijven cirkelen door de wijk voor een parkeerplaats omdat we die auto vertellen waar een plekje vrij is, want we hebben sensoren in de grond zitten die dit detecteren.”

niet de facto exclusief? Omdat niet iedereen dezelfde toegang en kansen heeft?

“Dat ligt eraan hoe je die slimme stad inricht. Ik vind niet dat digitalisering ervoor mag zorgen dat mensen worden uitgesloten, want dan hebben we echt een probleem. Dat hebben we aan het begin van de coronatijd ook wel gezien, dat we verplicht werden om via Zoom, Teams of Google Meet te vergaderen en dat grote groepen niet mee konden. Dat is geen goede ontwikkeling van digitalisering. In een slimme stad hoeven de inwoners niet per se digitaal vaardig te zijn.” Nee?

“Nee. Kijk naar het voorbeeld van de slimme verkeerslichten die op groen springen voor de fietser bij regen. Of naar een verkeersoversteekplaats die oranje lampen in het asfalt laat oplichten als die detecteert dat er een fiets aankomt om de veiligheid te verhogen. Dan hoeft die fietser daar de technologie achter niet te begrijpen. Op die manier moet je dus nadenken over een slimme stad. Iedereen moet mee kunnen doen, je moet ervoor waken dat de slimme stad er alleen voor de digitale nerds is. Het mag niet zo zijn

Tot slot: van welke ontwikkeling omtrent smart cities wordt u nou echt enthousiast?

“De bewustwording bij mensen. We hebben hier een wijk in Apeldoorn die de eigen gegevens in de buurt meet en daar dan samen over in gesprek gaan. Over hoe ze de buurt beter, mooier, schoner, leefbaarder kunnen maken. Dat is een burgerinitiatief, dat willen ze dus zelf. Dat is een mooie ontwikkeling.”

Jan-Willem Wesselink Programmamanager Future City Foundation

Smart City

Momenteel zijn er veel pilots gaande rondom digitalisering en technologisering in steden, maar de implementatie hiervan blijft nog achter. De City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ kan hierin een grote rol spelen. Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto

Wat is de City Deal? “City Deals zijn onderdeel van de agenda van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, met focus op de ruimtelijke ordening. Binnen deze deals worden vernieuwende onderdelen onderzocht die steden beïnvloeden. In ons geval onderzoeken we hoe digitalisering de stad kan veranderen. Hiermee willen we de brug slaan tussen smart en city, want er zit nog een kloof tussen ideeën en implementatie.” Waarom is het belangrijk dat de City Deal is getekend? “Er zijn momenteel heel veel visies omtrent slimme steden, maar in veel gevallen blijft het bij interessante pilots omtrent digitalisering en technologisering. Met de komst van de City Deal kunnen we ervoor zorgen dat deze projecten niet in de experimentenfase blijven hangen, maar dat ze het fundament gaan vormen van onze steden. Op die manier kunnen we digitalisering en technologisering gaan inzetten voor verduurzaming, veiligheid en slimmere steden.” Hoe draagt deze City Deal bij aan slimmere regio’s, steden en dorpen? “We kunnen er met behulp van de City Deal voor zorgen dat digitalisering en technologisering echt vastgezet worden in het systeem. Zo houden we ons bijvoorbeeld bezig met een modelverordening voor smartcitytoepassingen. Steeds meer gemeenten krijgen bijvoorbeeld de vraag of er sensoren in de stad gehangen mogen worden. Dit is een vraag die ze vroeger niet kregen, en er is dus ook geen landelijke wetgeving voor opgesteld. Binnen de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ stellen we daarom een modelverordening op die gemeenten kunnen inzetten om zo’n vraag te toetsen. Als zo’n verordening in werking treedt kunnen andere gemeenten deze ook weer inzetten, waardoor het gemakkelijker wordt om die vraag te toetsen. Op deze manier gaan we steeds meer richting regulering, waardoor smartcitytoepassingen normaal worden.” ADVERTENTIE

Hoe? Nou zo! De professionals van DHM en Jelmer helpen gemeentes, provincies en aannemers om die vraag te beantwoorden en zo de slimme leefomgeving te verwezenlijken. In de projecten die we aangaan of begeleiden vormen de bewegingen van mensen, water, energie en data het uitgangspunt. De projectmanagers van DHM helpen beschikbare data te interpreteren en de informatie die dat oplevert in de context van het vraagstuk te plaatsen. Vanuit daar maken zij de vertaalslag naar programma’s en concrete acties, waarmee uitvoeringsorganisaties aan de slag kunnen. Om van meerwaarde te zijn en een

juiste invulling te geven aan onze rol ontwikkelen we onze dienstverlening doorlopend. We kijken over de grenzen van ons vakgebied heen, leren van andere sectoren en pionieren met agile werkwijzen. Met nieuwsgierigheid, een open blik en positieve benadering maken we onze sector - en daarmee onze wereld - wendbaarder en flexibeler. We staan open voor andere denkwijzen en denken anders. Dat doen we onder andere door de focus te verleggen van risico’s naar kansen. Door die aanpak kijken we automatisch naar dat wat wél kan - en dat leidt tot innovatieve ideeën. Ook bieden we ruimte aan de ontwikkeling en ontplooiing

van (jong) talent. We geven de nieuwsgierige young professionals van Jelmer de ruimte om traditionele denken werkwijzen te bevragen. Dat zorgt voor verrassende nieuwe inzichten en ideeën. Zo anticiperen we niet alleen op veranderingen, maar zetten we de verandering zelf in gang. Kortom: door lef te tonen en de kennis, expertise en technologie die voor handen zijn te omarmen, brengen we de realisatie van de slimme leefomgeving een stuk dichterbij. Bent u benieuwd wat wij voor uw programma of project kunnen betekenen? We verkennen het graag met u.

Over DHM & Jelmer Als projectmanagementbureau werkt DHM voor en met de Nederlandse infrastructuur- en bouwsector. Vanuit die rol leveren we een actieve bijdrage aan de ontwikkeling van smart cities, zowel op proces als op inhoud. Kennisgroei, samenwerken en maatschappelijke betrokkenheid zijn daarin belangrijke uitgangspunten. Binnen DHM besteden we veel aandacht aan de ontplooiing van talent en bieden we een inspirerende en veilige werkomgeving, waarbinnen mensen de ruimte krijgen om te pionieren en te innoveren. De intensieve samenwerking met de young professionals van Jelmer, het zusterbedrijf van DHM, houdt ons scherp en alert. Deze broedplaats van talent laat young professionals met uiteenlopende achtergronden en vanuit

verschillende disciplines samenwerken aan de uitdagingen van de toekomst. Naast inhoudelijke expertise op het gebied van infra, bouw, water, energie en gebiedsontwikkeling, hebben de jonge talenten een natuurlijke drive om te vernieuwen en te versnellen. Met hun nieuwsgierigheid, lef en ambitie zijn ze een belangrijke katalysator van verandering en vernieuwing binnen projecten én de sectoren waarin ze actief zijn. www.dhm-infra.nl | www.jelmer.nl

samen werken aan een futureproof sector

22 Veilige en Duurzame Steden - Watermanagement, Smart City & Veiligheid analysenederland.nl

Hoe slim een gebouw wordt in de toekomst bepalen wij Smart City

In de loop der jaren zijn gebouwen steeds slimmer geworden. Al ruim tien jaar geleden zorgden sensoren in kantoorgebouwen ervoor dat bijvoorbeeld het licht aan ging. Maar de ontwikkelingen gaan door en het slimme gebouw van de toekomst integreert data om zo een autonoom gebouw te worden, dat zichzelf kan aanpassen aan de behoefte van de gebruiker. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pixabay

“

Denk bijvoorbeeld

het reguleren van de energiebehoefte van persoon A die graag werkt in een ruimte van twintig graden”, vertelt Paul de Backker voorzitter van de branchevereniging Gebouwautomatisering, onderdeel van het FHI, Federatie voor technologiebranches. “Een autonoom gebouw leert mee te denken met zijn gebruikers en ontwikkeld een eigen gedrag. En met het opstellen van regels aan de hand van de grote hoeveelheid data die wordt verzameld door sensoren kan dat ‘virtuele empathisch’ vermogen zich steeds verder gaan ontwikkelen. Waar we een paar jaar geleden nog opkeken dat het aan

Een autonoom gebouw leert mee te denken met zijn gebruikers en ontwikkeld een eigen gedrag.

licht automatisch aanging, verwachten we dat nu dat de ruimte die we gereserveerd hebben de ventilatie aanpast aan het aantal deelnemers in die ruimte. ” andere apparatuur in het gebouw communiceren met een Cloud, die deze data verzamelt en geschikt maakt om te kunnen delen, aldus Martin Hof, Sr. projectmanager bij FHI. “Door deze data te gebruiken kunnen mensen optimaal en veilig werken in het gebouw. Het slimme gebouw stelt een aantal praktische De sensoren en

voordelen ter beschikking zoals, het boeken van een werkruimte en het besparen van energie door bijvoorbeeld de koeling en verwarming uit te schakelen zodra er niemand meer in een ruimte is. Naast deze praktische voordelen draagt het ook bij aan het welzijn van de gebruiker van het gebouw. Zo kun je het kantoor aan je smartphone koppelen zodat wanneer je op kantoor aankomt het jouw voorkeuren herkent, als de temperatuur en lichtsterkte en -kleur. Daarnaast kan het gebouw veel efficiënter gebruikt worden. Door het

gebruik van data kan ook worden geconstateerd dat een gebouwdeel bijvoorbeeld niet meer wordt gebruikt en kan het dan besluiten om de elektriciteit, het netwerk en/of de verwarming af te sluiten en hiermee operationele kosten te verlagen.” de voorhoede in Europa ten opzichte van de acceptatie en ontwikkelingen van een slim gebouw, aldus De Backker. “Ook voor COVID-19 was al duidelijk dat de manier van werken op kantoor en thuis aan het veranderen was. COVID-19 Nederland loopt in

zorgt wel voor een versnelling van de veranderingen en benodigde functies van het gebouw. De verwachting is dat het kantoor meer en meer een ontmoetingsplek gaat worden met meer meters voor vergaderruimten ten koste van ruimten met bureaus. Een slim gebouw kan dat mogelijk maken door inzicht te geven waar voldoende capaciteit in het gebouw is om op een veilige manier elkaar te ontmoeten.” Technologisch gezien is

alles mogelijk. The sky is the limit. “Het hangt af van wat

gewenst is. Tot hoever staan we wat toe. Geven we bijvoorbeeld het gebouw toegang tot onze agenda zodat het kan inzien wanneer een vergaderruimte gewenst is en kan zien of er niet teveel mensen aanwezig zijn? Het kan de gebouwgebruikers ook vertellen dat het op een bepaald moment niet uitkomt om naar het gebouw te komen wat weer als gevolg kan hebben dat de filedruk en OV-bezoek afneemt en bijdraagt aan een hogere efficiëntie. Een stap verder is het minder inkopen van energie doordat een bepaald gedeelte van het gebouw minder wordt gebruikt. Of het ter beschikking stellen van overtollige energie aan gebouwen in de buurt waardoor een stabiele micro grid ontstaat. Een stap op weg naar het creëren van een slimme stad.” van de toekomst heeft een ‘virtueel empatisch’ vermogen en zorgt, door middel van data, voor een optimaal, veilig en duurzaam gebouwgebruik, besluit Hof. De Backker vult aan: “Waar het gebouw in het verleden een aantal verhuurbare vierkante meters was, wordt het gebouw nu onderdeel van het team en zorgt ervoor dat gebouwgebruikers zo productief mogelijk kunnen werken op een duurzame en veilige manier. In welke mate dat bepalen wij zelf.” Het slimme gebouw

ADVERTENTIE

Na het succes van de slimme deurbel, worden ook slimme sloten steeds populairder Meer dan een half miljoen Nederlandse huishoudens maken inmiddels gebruik van een slimme deurbel. Consumenten hebben al een half miljard euro uitgegeven aan slimme beveiliging van hun woning. Het aandeel dat slimme sloten hierin hebben groeit snel. Volledig sleutelloos Bij auto’s is het al de normaalste zaak van de wereld om de deur te openen zonder de sleutel te pakken. In dat opzicht is de voordeur openen en afsluiten met een sleutel eigenlijk niet meer van deze tijd. Het Nederlandse bedrijf LOQED heeft een smart lock ontwikkeld waarmee je de voordeur net zo eenvoudig opent als je autodeur. Het enige dat je hoeft te doen is het slot kort aan te raken, je mobiele telefoon is de sleutel en deze blijft gewoon in jouw zak. Je hoeft dus nooit meer op zoek naar je huissleutel. Veiligheid Maar hoe zit het dan met de veiligheid? Dat is immers het allerbelangrijkste bij het slot op je

voordeur. Het LOQED slot heeft het SKG driesterren certificaat ontvangen, dat is het hoogste keurmerk speciaal voor (digitale) sloten. Daarnaast kan je met de app op afstand sleutels verwijderen – handig als iemand zijn telefoon is verloren. Ook zonder telefoon kun je altijd naar binnen met je persoonlijke toegangscode. Bedrijven Naast consumenten, kiezen ook steeds meer bedrijven voor een slim deurslot. Ieder personeelslid een eigen sleutel geven is onoverzichtelijk, kostbaar en kan bij vertrek van de werknemer veel kopzorgen opleveren. Met een app op je smartphone beheer je eenvoudig al jouw digitale sleutels en ook leveranciers geef je eenvoudig op afstand toegang. Ben jij klaar om je sleutels voorgoed te verliezen? Het LOQED Touch Smart Lock is te koop voor €349,- via www.loqed.com. Met de promo-code LOQEDVALENTIJN ontvang je tot 14 februari een gratis Powerkit t.w.v. €39,- cadeau.

- Partner Content Watermanagement, Smart City & Veiligheid - BRControls Veilige en Duurzame Steden 23 analysenederland.nl

BRControls - Partner Content

Niet alleen onze steden, maar ook de gebouwen in onze steden worden steeds slimmer Sensoren spelen hierin een belangrijke rol

bruiken om onze gebouwen te optimaliseren zijn niet onuitputtelijk, en de winning is niet zonder gevolgen. Kijk maar naar Groningen. “Een slim gebouw is in mijn ogen een We zitten daarnaast met een gigantische gebouw waarin alle disciplines met elkaar CO2-vervuiling die naar beneden moet, het communiceren”, stelt Albertus Boonstra, wordt tijd dat we daarin stappen gaan zetten, salesmanager bij BRControls, een produook in de gebouwde omgeving. Daarom cent en leverancier van webbased gebouw- werken wij ook mee aan het recyclen van beheersystemen. “Door deze communicatie goederen. Onze regelapparatuur is recycleis het mogelijk om het pand zo efficiënt baar en kan opnieuw gebruikt worden. Dat mogelijk te gebruiken, zowel op het gebied gebeurt nu nog op kleine schaal, maar je van comfort als het bedieningsgemak. moet ergens beginnen.” Hierin speelt de verduurzaming van je installaties een grote rol. Bijvoorbeeld bij het energieefficiënt maken van je gebouw door middel van duurzame producten als warmtepompen en geothermie. Daarnaast is een slim gebouw in staat slim te sturen op bijvoorbeeld verlichting en warmte. Als de zon schijnt, dan worden automatisch de tl-lichten gedempt en schijnt deze op de ramen, dan wordt er gekeken of deze warmte ingezet kan worden om het gebouw te verwarmen.” Partner Content BRControls

software- en hardwarespecialisten in huis, die van begin tot einde betrokken zijn bij het systeem. Omdat we bij het gehele proces betrokken zijn is het voor ons ook makkelijker om te zien waar het probleem zit en wordt de klant niet van het kastje naar de muur gestuurd door verschillende leveranciers.”

Door dit nauwe contact met klanten ontstaan ook innovatieve nieuwe producten. “Het is onze missie om innovatieve, ﬂexibele en toekomstbestendige oplossingen voor gebouwautomatisering te leveren. Met onze eigen Research & Development afdeling kunnen we innovatieve ideeën snel uitwerken in de vorm van nieuwe producten. Zo kwam ook onze nieuwste innovatie, de BRT-35 Platfond Multisensor tot stand. We waren op bezoek bij een klant die enkel glazen wanden in zijn pand had, en hier dus geen mogelijkheid om een sensor op te hangen. Toen zijn we aan de slag gegaan met een sensor die aan het plafond bevestigd kan worden, maar ook verschillende waarden meet. Deze plafondsensor meet de temperatuur, het In een slim gebouw meten sensoren allerlei vochtgehalte, het CO2-niveau, lichtintensiteit waardes, waar de systemen in het gebouw en de aanwezigheid in het pand. Vroeger vervolgens weer op reageren. “Denk hierbij Het grote voordeel van de gebouwbehad je hiervoor drie of vier verschillende bijvoorbeeld aan temperatuur, lichtintensiheersystemen van BRControls, is dat alles sensoren en een hoop bekabeling voor nodig. teit, CO2 en vocht, maar ook aan aanwezig- samenkomt op één systeem, aldus Boonstra. Nu kunnen we één oplossing leveren, hoeven heid”, vertelt Boonstra. “Is er niemand in het “Iedereen kan systemen aan elkaar koppelen, we maar één keer te bekabelen en hebben gebouw, dan registreert het systeem dit en maar wij proberen het echt in één regelsyswe minder productie nodig. Dat is dus beter kunnen installaties naar een lager niveau.” teem te doen, waardoor je alles kan inkopen voor het milieu, maar ook eﬃciënter voor de En dat is nodig als we onze planeet ook in bij één partij. De klant heeft daardoor maar klant en voor ons als aanbieder. Zo kunnen de toekomst leefbaar willen houden, stelt één contactpersoon waar hij met al zijn we echt tot een slim gebouw komen.” Boonstra. “De energiebronnen die we nu ge- vragen terecht kan. Wij hebben dan ook

”

Iedereen kan systemen aan elkaar koppelen, maar wij proberen het echt in één regelsysteem te doen, waardoor je alles kan inkopen bij één partij.

www.brcontrols.com

BRT 35

Over BRControls BRControls is een Nederlandse producent en leverancier van webbased gebouwbeheersystemen. Sinds de oprichting in 1999 heeft het bedrijf ruim 5000 systemen geleverd. BRControls is hiermee uitgegroeid tot een stabiele speler op de markt van hightech gebouwautomatisering. Circulariteit en duurzaamheid zijn belangrijke aspecten voor BRControls. Niet voor niets is de ontwikkeling van producten en oplossingen zoveel mogelijk gebaseerd op hergebruik. Daarnaast neem BRControls bij vervanging ook eerder geleverde producten terug om ze een verantwoord tweede leven te geven.

24 Veilige en Duurzame Steden - Watermanagement, Smart City & Veiligheid analysenederland.nl

Smart mobility en duurzaamheid horen bij elkaar Smart City

Het aandeel elektrische auto’s (nieuwe personenauto’s) is in heel 2020 toegenomen tot 20,5 procent. In 2019 was dat nog maar 13,8 procent. Binnen het segment leaseauto’s steeg dit van 17,4 naar 22,5 procent. De gemiddelde CO2-uitstoot van nieuwe lease personenauto’s daalde van 94 gram CO2/km naar 83 gram CO2/km. Kortom, mobiliteit wordt steeds groener. Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto & Nagy Szabi

“

om te zien dat steeds meer consumenten kiezen voor duurzamere mobiliteit in de vorm van elektrische auto’s, mede door de subsidie voor particulieren”, vertelt Renate Hemerik, voorzitter van de Nederlandse Vereniging Autoleasemaatschappijen (VNA). “Maar we hebben nog een lange weg te gaan. Dit omdat het wagenpark in Nederland gemiddeld twaalf jaar oud is. Fabrikanten werken heel hard aan de ontwikkeling van elektrische auto’s met positieve gevolgen voor de prijs van een elektrische auto. Hierdoor zal elektrisch rijden voor meer mensen toegankelijker worden. Toch is elektrisch rijden momenteel voor veel huishoudens nog een stap te ver vanwege de relatief hoge aanschafkosten. Private lease maakt de investering een stuk toegankelijker omdat je met een vast bedrag per maand precies weet waar je aan toe bent en wat resulteert in een vergroening van het Nederlandse wagenpark. In plaats van oudere en dus vervuilendere occasions kunnen particulieren kiezen voor een zuinige, schone en veilige nieuwe auto.” Het is goed

vervoer moet duurzamer, maar de inzet van onze mobiliteit moet ook slimmer worden, gaat Hemerik verder. “Het is belangrijk dat we de kilometers die we met de auto rijden schoner gaan afleggen. Daarnaast moeten we ook kritisch gaan kijken naar het gebruik van de auto. Misschien

zijn sommige autokilometers helemaal niet nodig of kunnen we die kilometers ook met de fiets afleggen. Door mobiliteit slimmer in te zetten kunnen we op dat vlak een betere keuze maken en een betere bijdrage leveren aan een leefbaar en bereikbaar Nederland. Smart mobility en duurzaamheid horen dus bij elkaar.” al samen om smart mobility oplossingen te realiseren. Zo kan een leasemaatschappij een leaseauto aanbieden in combinatie met een fiets of een ov-kaart voor de laatste of juist de eerste kilometers van de route die moet worden afgelegd. Maar ook het ontstaan van ‘hubs’ aan de rand van de stad, waar je de auto kunt parkeren en deze kunt inwisselen voor mobiliteit die beter en schoner is voor in de stad.” Verschillende partijen werken

dat we in de toekomst de wegen en auto’s slimmer gaan gebruiken door middel van smart mobility oplossingen om een duurzamer, slimmer en veiliger Nederland te realiseren, besluit Hemerik. “Dit houdt in dat er naar verwachting niet minder auto’s de weg op zullen komen, maar dat de auto’s die er zijn beter worden ingezet door middel van smart mobility-oplossingen. De behoefte aan mobiliteit blijft en de auto is voor vele trajecten en voor veel mensen nog steeds de beste oplossing. Het is dan ook zaak om deze zo duurzaam en slim mogelijk te gaan gebruiken.” Het is belangrijk

Niet alleen het

Slimme infratechniek heeft de toekomst in handen Smart City

Nederland staat voor een aantal grote maatschappelijke vraagstukken, waaronder modernisering van de infrastructuur en de energietransitie. Om deze vraagstukken op te lossen is techniek onmisbaar. Begin dit jaar vond daarom de fusie plaats tussen ASTRIN, de brancheorganisatie voor smart infra, en ondernemersorganisatie Techniek Nederland. Beide organisaties bundelen de krachten om de uitdagingen die er zijn aan te pakken én de positie van infratechniekbedrijven te versterken. Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto's

geven ASTRIN en Techniek Nederland een impuls aan het beter en duurzamer maken van de mobiliteit en infrastructuur in ons land. Slimme technieken spelen daarbij een hoofdrol. Met slimme infratechniek realiseren we smart cities van de toekomst. De komst van connected cars en de verwachte groei van slimme openbare verlichting en mobiliteit bieden bijvoorbeeld veel perspectief, net als cybersecurity, big data en beheer op afstand. “We hebben onze krachten sinds 1 januari gebundeld in de vakcommissie Smart Infratechniek van Techniek Nederland”, vertelt Berry Krouwel, voorzitter van de vakcommissie en directeur van Stam & Co Infratechniek. “We treden vanaf nu naar buiten met één stem. Zo versterken we onze belangenbehartiging in Den Haag en bij belangrijke stakeholders.” et de fusie

infratechniek is ingrijpend aan het veranderen. Waar vroeger de betonbouwers het ritme bepaalden van de bouw van een tunnel, is dat nu de techniek. Krouwel: ‘Technische systemen, zoals verlichting, branddetectie, camera’s en ventilatie zijn onmisbaar voor het realiseren van een veilige tunnel. Techniek is bovendien nodig om tunnels energiezuinig of zelfs energieneutraal en circulair te maken. Infratechniekbedrijven passen steeds meer sensortechnologie en andere slimme technieken toe om dat mogelijk te maken. Het gebruik van data zorgt voor nieuwe mogelijkheden. Slimme techniek wordt steeds belangrijker en dus ook de rol van onze bedrijven. ” De positie van

Renate Hemerik Voorzitter van de Nederlandse Vereniging Autoleasemaatschappijen (VNA)

neemt alleen maar toe in infrastructurele projecten, zoals tunnels, sluizen, gemalen en auto- en spoorwegen. Dat betekent dat er ook meer technici nodig zijn om de werkzaamheden uit te voeren. “De infratechniek zit te springen om technische vakmensen”, zegt Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland. “Jong technisch talent en zij-instromers die nú kiezen voor de infratechniek werken aan de toekomst van ons land. Het helpt daarbij dat techniek interessanter wordt door bijvoorbeeld ICT-toepassingen en sensortechniek.” Infratechniekbedrijven hebben grote behoefte aan technische vakmensen uit het vmbo en mbo. Maar er is daarnaast steeds meer behoefte aan technici op hbo- en wo-niveau, met name voor ICT-vraagstukken. Terpstra: “We hebben dus niet alleen méér medewerkers nodig, maar óók medewerkers met een hoger opleidingsniveau en met andere competenties en vaardigheden.”

nog werd geassocieerd met de beroepen van het verleden zijn technische beroepen nu cruciaal voor het oplossen van grote maatschappelijke vraagstukken. Het zijn de banen van de toekomst. Jonge mensen die van betekenis willen zijn, kiezen dan ook voor een carrière in de technieksector en dat is fantastisch. Want zonder techniek kunnen we ook geen duurzame en circulaire samenleving worden.” voor het bereikbaar houden van onze binnensteden, elektrisch rijden en verminderen van de CO2-uitstoot. Dankzij slimme technologie is het nu al mogelijk om verkeersstromen intelligent te maken. De overheid is enkele jaren geleden van start gegaan met het programma Talking Traffic om vaart te geven aan die ontwikkeling. Verkeerssystemen kunnen rechtstreeks communiceren met een voertuig, Ze geven bijvoorbeeld een signaal dat een vrachtwagen op een bepaalde snelheid moet rijden zodat die niet voor een rood stoplicht komt te staan. Zo stoot de vrachtwagen minder uitlaatgassen uit en slijt het asfalt niet door het remmen en weer optrekken. Ook ambulances zijn straks dankzij talking traffic altijd connected en digitaal zichtbaar. Slimme verkeerslichten kunnen ambulances groen licht geven en daarmee een veilige doorgang als zij over een kruispunt rijden. Krouwel: “De technologie is er. Nu nog de implementatie. Daarvoor is een strakke regie nodig die ervoor zorgt dat niet iedere gemeente een ander protocol hanteert. Op gemeentelijk niveau hebben we de komende jaren nog heel wat winnen.” Inf ratechniek is essentieel

korte termijn afspraken te kunnen maken over landelijke protocollen in de infratechniek is het belangrijk dat de potentie van infratechniek óók bij provincies en gemeenten door gaat dringen, besluit Terpstra. “Dan kunnen we de implementatie versnellen en de enorme mogelijkheden van smart infra optimaal gaan benutten. Maar we moeten het wél samen doen. Zo zijn we bijvoorbeeld in de riooltechnologie al goed op weg. Een goed voorbeeld waar we veel vertrouwen in hebben. Door samenwerking tussen overheid en infratechniekbedrijven komen we tot nieuwe, innovatieve technische oplossingen. Die hebben we hard nodig voor de toekomst van Nederland.” Om al op

Het aandeel techniek

Het is belangrijk dat we in de toekomst de wegen en auto’s slimmer gaan gebruiken door middel van smart mobility oplossingen om een duurzamer, slimmer en veiliger Nederland te realiseren

de techniek verbetert snel. Terpstra: “Waar techniek enkele jaren geleden Het imago van

Berry Krouwel Voorzitter van de vakcommissie en directeur van Stam & Co Infratechniek

Doekle Terpstra Voorzitter van Techniek Nederland

VCS -Observation - Partner Content Watermanagement, Smart City & Veiligheid Veilige en Duurzame Steden 25 analysenederland.nl

VCS Observation - Partner Content

Slimme camera’s geven overlast direct door aan meest dichtstbijzijnde boa Zo ook met voertuigen. Herkent de camera een voertuig op een plek waar het op dat tijdstip niet thuishoort? Ook dan wordt de meest dichtsbijzijnde handhaver digitaal getipt. En nu, tijdens de avondklok, detecteert de camera waar zich tóch personen op straat bevinden. De handhaver kan er meteen op af.

Partner Content

VCS Observation

In een smart city werken handhavers effectiever Afvaldumping, foutparkeren, kleine criminaliteit, ongewenst gedrag op straat. Natuurlijk willen we dat handhavers hier snel tegen optreden. Maar hun capaciteit is beperkt. Hoe kunnen ze effectiever werken? Snel ter plekke zijn voor een heterdaad? In een smart city worden boa’s Foto: helenevanrijn.nl / Nationale Beeldbank dynamisch gestuurd, door inzet van de aanwezige slimme came- gemeenten en instanties, die steeds ra’s. En dat zorgt voor meer rust vaker smart city-data inzetten voor beleidsvraagstukken. en leefbaarheid. U heeft ze vast wel eens gezien, de ‘ronde bolletjes’ in binnensteden. Slimme camera’s die veel méér kunnen dan alleen beeld genereren. De ingebouwde software en ondersteunende programmatuur herkennen volautomatisch aantallen personen, groepsvorming, looprichtingen, soorten en hoeveelheden voertuigen en o.a. kledingstukken, kleuren en objecten. Door ‘machine learning’ leert de camera bovendien wat een normaal gedragspatroon is. Dit vormt een bron van informatie voor

Direct een seintje Als de camera weet wat een normaal gedragspatroon is, dan weet de camera ook wat dat niet is. Op dat moment kan de camera een seintje geven. Bijvoorbeeld aan de meldkamer. Of direct aan de meest dichtsbijzijnde boa. Hij of zij krijgt dan informatie over de locatie en het vermoeden van de overlast of overtreding. Eventueel inclusief signalement. Zo wordt de pakkans een stuk groter. En werken boa’s vele keren eﬀectiever.

”

De pakkans wordt een stuk groter. Afvaldumper Een slimme camera kan bijvoorbeeld een vuilniszak herkennen. Als er vervolgens één wordt gedetecteerd náást een afvalcontainer, dan weet de camera dat het mis is en gaat er een seintje uit. Mogelijk is de afvaldumper nog in de buurt en kan deze direct worden aangesproken.

Meer informatie Wilt u meer weten over de mogelijkheden van slimme camera’s? Neem contact op met Carel ten Horn van VCS Observation, tel. 0416 541010, carel.ten.horn@vcsobservation.com.

Banditisme “Banditisme is een groeiend probleem”, zegt Wim van Deijzen van VCS Observation uit Waalwijk, in veel gemeenten servicepartner voor cameratoezicht. “Hierbij gaat het om zakkenrollerij, diefstal, inbraken en zelfs overvallen in groepsverband, vaak gepleegd door mobiele bendes. Dit gaat altijd gepaard met afwijkend gedrag. Met onze camera’s kunnen we dat gedrag identiﬁceren en de informatie direct doorspelen aan boa’s, politie en instanties. Dit gebeurt allemaal binnen de kaders van de AVG.” Tijdelijke camera Soms is er in een gemeente sprake van terugkerende overlast op een niet gebruikelijke locatie, zoals een bepaalde straat, plein of wijk. Zoals van lawaaiige hangjongeren of zakkenrollers. In dat geval plaatst

Foto: Bosch

Deze ‘ronde bolletjes’ ziet u vaak in binnensteden

VCS Observation

Installatie van een slimme camera

VCS Observation een tijdelijke camera met mobiele internetverbinding die wordt gevoed door bijvoorbeeld een accu of stroom uit een lantaarnpaal. Van Deijzen: “Dit is uiterst eﬀectief om tijdelijke overlast in de kiem te smoren.” Scan de QR code voor meer informatie

VCS Observation Havenweg 28, 5140 AM WAALWIJK www.vcsobservation.com Tvilight - Partner Content Tvilight - Partner Content

Veiligheid en leefbaarheid door slimme verlichting beschikbare data kan door de gemeente naar wens geanalyseerd en toegepast worden voor een beter inzicht en het nemen van beleidsbeslissingen.

Partner Content

Tvilight

In 2012 vloog de oprichter van Tvilight, Chintan Shah, ’s nachts over Europa en zag vanuit het vliegtuig dat in alle steden en dorpen beneden alle lichten nog brandden terwijl de meeste mensen sliepen. Zonde van de energie, vond hij, en hij bedacht een manier om de buitenverlichting op afstand aan te sturen en te dimmen. Hij breidde het systeem uit met bewegingssensoriek zodat iemand die ’s nachts over straat gaat een meebewegende cirkel van licht om zich heen kreeg. Deze oplossing wordt tegenwoordig vaak in parken en bij fietspaden toegepast, en draagt bij aan de leefbaarheid en veiligheid in deze gebieden. Dat was in 2012. Inmiddels is Tvilight uitgegroeid tot een succesvolle, internationale onderneming met grootschalige projecten over de hele wereld. De slimme verlichtingstechnologie zelf is ook tot rijping gekomen. Er zijn meer data beschikbaar gekomen over het functioneren van het lichtareaal, en door verbeterde connecwww.tvilight.com

tiviteit kunnen die data sneller beschikbaar worden gemaakt. Protocollen en standaarden zijn ontwikkeld om informatie tussen verschillende systemen mogelijk te maken en ervoor te zorgen dat oplossingen van verschillende leveranciers met elkaar kunnen samenwerken. Hierdoor wordt interoperabiliteit gewaarborgd. De huidige technologieën bieden gemeenten en provincies een kist vol gereedschap om het licht naar hun hand te zetten. Hoe verschillend de lichtbehoefte per gebied ook is, het doel is om grip op licht hebben: sturing op het

lichtareaal zodat het werkt zoals het bedoeld is. Dat je bijvoorbeeld als beheerder op je scherm kunt zien wat de performance is, waar de storingen zijn en wat de mogelijke oorzaken zijn, zodat de monteurs tijdig op pad kunnen in efficiënte rondes en met het juiste gereedschap. De inwoners van je gemeente kunnen er dan op rekenen dat de buitenverlichting het doet wanneer ze het nodig hebben. Door de toegenomen hoeveelheid data uit de lamp kan met behulp van analyses voorspeld worden hoe de verlichting in de loop van de tijd zal presteren en wanneer compo-

nenten aan vervanging toe zullen zijn. Inspecties, voorraadbeheer en budgetplanningen kunnen hierop worden gefinetuned. Werkrondes kunnen worden aangepast en het aantal storingen zal, bij tijdige vervanging, kunnen worden teruggedrongen. Voorspellend onderhoud zal leiden tot een betere beschikbaarheid en prestaties van het lichtareaal.

Zo kan een gemeente er bijvoorbeeld voor kiezen om bij toegenomen verkeerintensiteit (bijvoorbeeld door een evenement) het licht geautomatiseerd feller te laten schijnen. Dit zal de alertheid van de weggebruikers laten toenemen en de verkeersdoorstroming bevorderen. Op eenzelfde manier zal het voor de weggebruiker duidelijker zijn dat hij moet oppassen wanneer de straatverlichting opschaalt als automatische reactie op de output van een gladheidssensor.

Deze voorbeelden illustreren hoe nieuwe smart technologieën de mens tot dienst kunnen zijn en hun leven veiliger en leefbaarder kunnen maken. De technologieën zijn er al en de mogelijkheden legio. Het is aan gemeenten en provinWanneer het licht wordt gekopcies om hierin richting te geven en peld aan andere smart oplossingen oplossingen te kiezen die het beste (Smart City “verticals”), zoals aansluiten bij de wensen en behoefverkeersmetingen, sensoren of tes van haar inwoners. Smart City online dataplatforms (zoals Google) dient de mens. wordt het nog interessanter. De

26 Veilige en Duurzame Steden - Watermanagement, Smart City & Veiligheid analysenederland.nl

Met een elektronisch toegangscontrole systeem kunnen bedrijven vooraf eenvoudig bepalen wie, waar en wanneer het pand mag betreden en wie er toegang krijgt tot specifieke ruimtes.

Een gebouw zonder sleutels Veiligheid

Als eigenaar van een bedrijf wil je niet dat onbevoegden jouw pand betreden. De meeste bedrijven hebben goede inbraakdetectiesystemen, aangevuld met een camerasysteem om zo inbraken te signaleren en te registreren. Echter, de systemen treden pas in werking wanneer iemand je pand reeds binnengedrongen is. Wanneer je onbevoegden echt buiten de deur wilt houden kunnen elektronische toegangssystemen hierin een belangrijke rol spelen. Tekst: Marjon Kruize Foto: Pixabay & persfoto

e meeste bedrijven

hebben al een sleutelvrij systeem voor de toegang tot het gehele pand, zo meldt het CBS, maar volledig sleutelvrij zijn deze bedrijven nog niet. Terwijl er in elk bedrijf wel ruimtes zijn waar niet elke medewerker zomaar binnen mag komen. Daarnaast zijn deze systemen niet altijd ‘slim’ afgesteld. Met een elektronisch toegangscontrole systeem kunnen bedrijven vooraf eenvoudig bepalen wie, waar en wanneer het pand mag betreden en wie er toegang krijgt tot specifieke ruimtes. Hiermee is achteraf altijd te herleiden wie waar is geweest. Tevens kan er een

melding worden afgegeven wanneer iemand die niet bevoegd is toch bepaalde afgesloten ruimtes probeert te betreden. dus een belangrijke rol spelen bij het tegenhouden van insluipers voordat zij het pand betreden, maar ook bij het opsporen van eigen personeel dat een poging doet ruimtes te betreden waar zij niets te zoeken hebben. Ook iemand die een pasje van het bedrijf vindt kan niet zomaar het hele gebouw betreden. Als een ongewenst persoon al via de centrale ingang binnen kan komen, dan worden ze vaak alsnog tegengehouden door het feit dat alle binnendeuren ook extra beveiligd zijn. Daarbovenop kan een bedrijf er ook nog eens voor kiezen om bedrijfskritische ruimtes, zoals de medicijnopslag in een ziekenhuis, belangrijke archieven of een serverruimte, extra af te schermen. Dit kan door naast een pasje ook om een persoonsgebonden pincode te vragen. De veiligheid van deze ruimtes wordt daarmee extra gewaarborgd.

Toegangscontrole kan

Het soort toegangscon-

dat je nodig hebt, hangt volledig af van het soort organisatie, zo geven experts uit de markt aan. Neem bijvoorbeeld een juwelierszaak. Hier speelt toegangscontrole een hoofdrol. De zaak moet dus zo ingericht zijn dat iedere bezoeker zich vooraf moet melden, onderworpen wordt aan visuele inspectie, trole

en er vervolgens handmatig toegang verleend kan worden. Bij een kinderdagverblijf, waar honderden ouders per dag komen om hun kind te brengen of op te halen, heb je een heel ander soort controle nodig. Hier gaat het vooral om gemak, want er moeten in korte tijd veel ouders naar binnen. Hier zou het openen van de toegangsdeur met een app ideaal kunnen zijn, want vrijwel niemand gaat de deur nog uit zonder smartphone. De leidsters van het kinderdagverblijf hoeven niet meer om de haverklap naar de entree te lopen, waardoor toegangscontrole voor hen kan zorgen voor een linke tijdsbesparing. de mogelijkheden om deuren te voorzien van elektronische toegangscontrole zeer divers en betaalbaar. Er is een breed scala aan producten op de markt die geschikt zijn voor vrijwel iedere deur, waardoor toegangscontrole voor bijna elk bedrijf mogelijk gemaakt wordt. Denk naast de traditionele wandlezers bijvoorbeeld aan batterij gevoede elektronische cilinders en intelligente elektronische deurbeslagen. Ook wordt er snel vooruitgang geboekt op het gebied van gezichtsherkenning, wat weer nieuwe mogelijkheden, zoals de snelle identificatie van personen en het eventueel direct blokkeren van bezoekers die op een zwarte lijst staan, biedt. Echter, omtrent gezichtsherkenning is er nog een hoop discussie op het gebied van privacy.

is de verwachting dat gebouwen geheel sleutelvrij zullen zijn en mee gaan denken met de gebruikers. Zowel op het gebied van hardware, waar bijvoorbeeld de kosten van elektronische toegangscontrole sterk gedaald zijn, als op het gebied van software, waarbij het systeem steeds vaker in de Cloud beheerd wordt, vindt momenteel veel innovatie plaats. Omdat alle deuren In de toekomst

in het gebouw voorzien zijn van een intelligent slot, zijn ze direct verbonden met de Cloud waardoor ze overal ter wereld te beheren en bedienen zijn. Deze Cloud zal ook gekoppeld zijn aan andere Cloud-omgevingen, bijvoorbeeld aan CCVE, maar ook systemen die minder relatie hebben tot veiligheid. Zo worden gebouwen door deze systemen niet alleen veiliger, maar ook efficiënter.

In de toekomst is de verwachting dat gebouwen geheel sleutelvrij zullen zijn en mee gaan denken met de gebruikers.

Anno 2021 zijn

Anno 2021 zijn de mogelijkheden om deuren te voorzien van elektronische toegangscontrole zeer divers en betaalbaar. ADVERTENTIE

SALTO SPACE / SALTO KS

Intelligente toegangscontrole voor elke deur. www.saltosystems.nl

Watermanagement, Smart City & Veiligheid - Veilige en Duurzame Steden 27 analysenederland.nl

Een APK moet gebouwen veiliger maken Veiligheid

De veiligheid van de gebouwde omgeving is in Nederland in orde. Toch zijn er altijd excessen. Zo zijn er partijen die het goed doen in de bouw, maar ook partijen die de randjes opzoeken. En daarmee ook de randjes van de veiligheid. Tekst: Féline van der Linde Foto: Pixabay

wil bouwen van enige omvang heeft de bekende bouwvergunning nodig, vertelt Wico Ankersmit, directeur van de Vereniging Bouw & Woningtoezicht Nederland. “Vervolgens moeten er allerlei stukken worden ingediend bij de gemeente als constructieberekeningen, brandveiligheidspapieren en informatie over de ventilatie. Dit wordt beoordeeld en dan pas wordt er een vergunning vergeven. Gedurende de uitvoering van de bouw wordt er ook nog eens gecontroleerd op naleving. Maar er zit een verandering aan te komen.” edereen die iets

de Wet Kwaliteitsborging in die ervoor moet zorgen dat bouwbedrijven de kwaliteit van hun werk beter controleren, gaat Ankersmit verder. “Dat betekent dat de gemeente

een stapje terug moet doen. De kwaliteitsborging wordt afhankelijk van de relatie tussen de kwaliteitsborger en de bouwbedrijven en dat baart mij zorgen. Er gaat namelijk een commercieel belang aan hangen en dat kan de veiligheid niet ten goede komen. Maar deze Wet kwaliteitsborging gaat alleen over nieuwbouw, en 99% van de bebouwde omgeving is al ingevuld. Dat noemen we de bestaande bouw. En daar zitten vooral de zorgen voor de toekomst. Na de

oorlog moest er zo snel en goedkoop mogelijk worden gebouwd met minder materiaal.” De oorlogsschade herstellen was belangrijker dan de kwaliteit en levensduur. Deze gebouwen zijn nu al meer dan zeventig jaar oud en kunnen wellicht nog wel tweehonderd jaar mee, maar dan is het wel zaak dat deze gebouwen regelmatig worden gecheckt. in Nederland met ‘nieuwe’ materialen gaan bouwen die “Daarnaast zijn we

slanker en minder beproeft waren dan de materialen waar vroeger mee werd gebouwd. Door de tand des tijds worden deze gebouwen steeds kwetsbaarder, met alle gevolgen van dien. Vroeger hadden we nog geen APK voor de auto en reden er, bij wijze van spreken. wrakken op de weg die bijna van ellende uitelkaar vielen. Inmiddels hebben we de APK keuring voor auto’s, waarbij de auto elk jaar op een aantal veiligheidspunten wordt gecheckt. En dat zou ik ook graag zien voor gebou-

wen. In 2017 vond in London een vreselijke brand plaats, waar 72 mensen om het leven kwamen door de brandbare gevelbekleding. Na deze brand werd in Nederland besloten te inventariseren hoe het is gesteld met de brandveiligheid van hoogbouwpanden met gevelbekleding. Uit onderzoek van De Volkskrant bleek dat na anderhalf jaar nog maar 28 van de 50 grootste gemeenten in Nederland deze inventarisatie hadden afgerond. Ook al was er wel degelijk een afname van het

aantal brandbare gebouwen in Nederland te zien na deze brand in London, een APK om de vijf jaar zou meer zoden aan de dijk zetten, dan na ieder incident voor hetgeen daar bij mis is gegaan weer opnieuw een onderzoeksplicht voor dat onderdeel te moeten uitvoeren.” Momenteel ondernemen

pas actie als het is misgegaan, aldus Ankersmit. “Terwijl we eigenlijk incidenten, zoals de instorting van het AZ stadion moeten voorkomen. Met een APK keuring kun je gebouwen op essentiële punten controleren en dan niet alleen op het gebied van brandveiligheid, maar ook op constructieve veiligheid, elektriciteit en nog veel meer. Helaas gaat mijn voorstel voor een APK ook gepaard met bijvoorbeeld administratieve lasten. En wie gaat de APK voor gebouwen betalen?” we

is dat een APK keuring niet moeilijk hoeft te zijn, besluit Ankersmit. “Met de auto ben je meestal klaar binnen een halfuurtje. Bij een APK keuring voor een gebouw zou dit bijvoorbeeld een halve dag kosten per vijf jaar, waardoor eventuele calamiteiten in de toekomst voorkomen kunnen worden en op tijd kan worden ingegrepen voordat de schade onherstelbaar is.” Het goede nieuws

Volgend jaar gaat

De veiligheid van de gebouwde omgeving is in Nederland in orde. Toch zijn er altijd excessen.

ILOQ - Partner Content

Deuren openen met zelf opgewekte energie Partner Content ILOQ

De overstap naar een digitaal sluitsysteem maakt een gebouw veiliger maar meestal ook milieu- en gebruiksonvriendelijker. Het Finse green tech bedrijf iLOQ leidt de innovatie in digitale beveiliging die het leven gemakkelijker en duurzamer maakt. Jijzelf of je telefoon vormt de sleutel en de toegang tot real-time beheer. Om een wooncomplex, kantoor of ander vastgoed veilig te houden is een deur een net zo briljante en basale uitvinding als het wiel dat voor transport is. Maar deuren krijgen niet die waardering en kunnen zelfs irritatie opleveren; als je de sleutel niet kunt vinden, ergens moet ophalen of de batterij van een digitale sleutel of cilinder weer eens leeg is. iLOQ heeft een manier ontwikkeld om maximale veiligheid te www.iloq.nl

combineren met gebruiksgemak en minimale impact op het milieu. Hoe meer deuren er in gebouwen aanwezig zijn, hoe meer kosten en milieu u kunt besparen. De kinetische energie die je zelf maakt door de insteekbeweging van de sleutel, genereert de stroom die de cilinders van iLOQ aandrijft. Of de batterij van je smartphone levert de energie voor de digitale verificatie. Dat is niet alleen slim maar ook milieuvriendelijk. Want hierdoor zijn batterijen of elektriciteitskabels niet nodig, waardoor onderhoudstijd en -kosten verminderen. Alleen al in 2019 heeft iLOQ 30.000 kilo batterijafval bespaard. iLOQ is een toonaangevende speler in veilige en duurzaam sluitoplossingen, ontworpen om het leven eenvoudiger te maken.

Een enkele digitale sleutel die alle deuren opent, een smartphone waarop je ter plekke een code ontvangt zodat je geen sleutel hoeft op te halen, een fob of tag aan je sleutelbos of een pincode op een online kaartlezer bij de deur, met iLOQ is de keuze aan jou. Veel gemakkelijker kunnen we veilig niet maken. Ontworpen voor maximale veiligheid, minimale administratietijd en milieuimpact, terwijl levensduurkosten afnemen en de vastgoedwaarde toeneemt. Maximale veiligheid. Door het gebruik van hetzelfde sterk versleutelde systeem dat banken gebruiken voor contactloos betalen. En door doorlopend informatie te delen over gebruikte of verloren sleutels, cilinders en toegangsrechten. Dat garandeert dat het hoogst mogelijke veiligheidsniveau behouden blijft.

ILOQ - Partner Content

Hoe speelt jouw organisatie in op de veranderende mobiliteitsbehoefte? Ontdek hoe je met slimme oplossingen ziekteverzuim kunt verminderen, kosten bespaart en van fiscale voordelen profiteert.

driven.nl