Analyse #80 - Toekomst van de Industrie by Contentway

Dit is een commerciële uitgave van European Media Partner bij deze krant. Nr. 80 Maart 2021

Toekomst van de Industrie Lees meer interessante artikelen op analysenederland.nl

Met focus op de Energietransitie

Profiel | Medy van der Laan

‘Er is veel maatwerk nodig binnen de industrie’ Pagina 10

Opinie | Olof van der Gaag:

Toekomst:

Alleen een schone industrie heeft de toekomst

Meer windenergie dan zonne-energie zal ons naar de klimaatdoelstellingen leiden

Vandaag zien en voelen we de gevolgen van klimaatverandering overal. Temperatuurrecords, hittegolven, droogte en overvloedige regenval. Vandaag krijgt ook onze economie harde klappen. Honderdduizenden banen staan op het spel. Nederland heeft economisch herstel nodig, met nieuwe banen en nieuwe kansen. Alleen een schone industrie heeft daarin een toekomst. Dat zou de focus in het nieuwe regeerakkoord moeten zijn. Recent zag bijvoorbeeld het Zweedse staalbedrijf SSAB af van de overname van Tata Steel in IJmuiden omdat dit niet past in hun duurzaamheidsstrategie. Dit laat zien dat duurzaamheid hoort bij de kern van economisch succes. Lees meer op pagina 2

Windenergie opwekken op zee gaat sinds een aantal jaren redelijk goed. Maar windenergie opwekken op land is een lastiger verhaal. De regionale energie strategieën zetten sterk in op zonne-energie en dat heeft te maken met de weerstand van de inwoners tegen windmolens op land. Maar om een huishouden via zonne-energie volledig van energie te voorzien zijn ongeveer vijf daken vol zonnepanelen nodig. “Met één megawatt windenergie kun je drie keer zoveel elektriciteit opwekken als met één megawatt zonne-energie”, vertelt Gerard van Bussel, emeritus hoogleraar windenergie

NIEUW Toxic® Blootstellingsberekeningen. Eenvoudig in gebruik met minder kans op fouten. Lees meer over deze efficiënte methode. Toxic®: Wij werken aan een wereld waarin werk geen leven meer kost. Kijk op toxic.nl

aan de TU Delft. “Mensen vergeten bij de klimaatdoelstellingen vaak dat de productie en het gebruik op elkaar moeten worden afgestemd. Neem bijvoorbeeld de winterse temperaturen waar we enige tijd geleden mee te maken hadden. Huizen met zonnepanelen produceerden geen stroom, de panelen lagen onder de sneeuw en bovendien scheen de zon de eerste dagen niet. Daarentegen produceerden de windturbines maximaal op deze dagen. Ook een energieneutraal huis draait dan op windenergie en op gas. Een goede combinatie van wind en zon is dus erg belangrijk als we van het gas af willen.” Lees meer op pagina 4

Toekomst van de Industrie - Energietransitie analysenederland.nl

IN DE PUBLICATIE Toekomst van de Industrie 2. Opinie: Olof van der Gaag 4. Meer windenergie dan zonne-energie zal ons naar de klimaatdoelstellingen leiden 5. Asbest eraf en zonnepanelen erop 6. Een zonnige toekomst voor zonne-energie

10. Profiel: Medy van der Laan 12. Samenwerking is essentieel voor de energietransitie 14. Waterstof heeft een toekomst in de mobiliteit

ANALYSENEDERLAND.NL Duurzame scheepvaart in stroomversnelling Innovatieve scheepscoatings hebben een overtuigende rol bij het verduurzamen van de maritieme sector.

ANALYSENEDERLAND.NL Leiderschap in de energietransitie De veranderingen in het energielandschap zijn groot.

Alleen een schone industrie heeft de toekomst Opinie

V Toekomst van de Industrie Disclaimer alle informatie omtrent de COVID-19 maatregelen in deze bijlage was actueel op het moment van drukken.

Deze verkiezingen gaan

over groen economisch herstel. Niet ‘redden wat we hadden’ maar ‘opbouwen wat we willen’. Dat maakt Nederland mooier en schoner, economisch sterker, en minder afhankelijk van andere landen. belangrijke politieke keuzes nodig. Het Energieakkoord en het Klimaatakkoord hebben de Daarvoor zijn

dag is er gelukkig ook veel dat hoop geeft. andaag de

Campagne Manager: Milou van Berlekom Managing Director: Amanda Ghidoni

ANALYSE #80

De creativiteit, energie en samenwerking: in de zorg, het bedrijfsleven, bij de overheid. Mensen werken graag aan oplossingen, of het nu voor corona is of voor het klimaat. Vandaag zien we de oplossingen voor een schoon energiesysteem overal om ons heen. Mensen verduurzamen hun huis en hun reisgedrag. Bedrijven en energiecoöperaties investeren in duurzame energie. Zo komt bijvoorbeeld over tien jaar al driekwart van onze stroom van de wind en de zon. De kosten dalen, terwijl het aantal groene banen snel groeit. We gaan steeds slimmer om met energie. Vandaag is de ‘klimaateconomie’ al lang begonnen.

verduurzaming een belangrijke duw in de rug gegeven op een manier die bij Nederland past. Namelijk door samen te werken. Laten we daar mee doorgaan en zorgen dat we zo ook de ambitieuzere Europese doelen waarmaken. Maar hoe doe je dat?

Financier de transitie niet meer via de energierekening maar uit de algemene middelen. En zorg dat die middelen voldoende zijn. alles: beloon duurzame keuzes. Zorg consequent dat de schone keuze goedkoper is dan de vervuilende keuze, zowel voor consumenten als voor bedrijven. Dat kan met regels voor efficiëntere apparaten of voor emissieloze vrachtwagens. Maak CO2-uitstoot duurder, liefst Europees. Alle schonere alternatieven hebben daar baat bij en krijgen zo een eerlijke kans. Zorg dat Het belangrijkste van

mensen een warmtepomp, woningisolatie en elektrische auto kunnen betalen, ook met een krappe portemonnee. initiatief van onderop, zoals energiecoöperaties. En houd het bedrijfsleven concurrerend, met oog voor de mensen die er werken én de vele mensen die we nodig hebben. Investeer dus ook in innovatie en onderwijs – en in de randvoorwaarden voor de industrie om te kunnen verduurzamen. Bijvoorbeeld met tijdige en slimme energie-infrastructuur en de ontwikkeling van bijvoorbeeld groene waterstof. Geef ruimte voor

niet meer via de energierekening maar uit de algemene middelen. En zorg dat die middelen voldoende zijn. Hier geldt ‘penny wise, pound foolish’. Zet daarbij de economische herstelfondsen in, want duurzaamheid hoort thuis in het hart van de economie. Financier de transitie

Olof van der Gaag, Directeur Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE)

European Media Partner Wij maken online en print campagnes met waardevolle, interessante content die gedistribueerd worden naar relevante doelgroepen om de business van onze klanten te laten groeien. Onze branded content en native advertising oplossingen zetten jouw verhaal op de eerste plaats.

Uitgegeven door: European Media Partner Nederland B.V Keizersgracht 424 NL-1016 GC Amsterdam

Coverfoto: Persfoto's & Pixabay

Partner content in deze campagne is tot stand gekomen in samenwerking met onze klanten. Dit zijn commerciële uitingen.

Web: www.europeanmediapartner.com

Gedistribueerd met: Het Financieele Dagblad 2021 Drukkerij: RODI Rotatiedruk

Dit is een commerciële uitgave. De FD-redactie heeft geen betrokkenheid bij deze productie.

Email: nl@europeanmediapartner.com redactie@europeanmediapartner.com

Redactie: Marjon Kruize, Féline van der Linde Graphic Design: Charlotte Hovenier Tekst: Jerry Huinder, Marjon Kruize & Féline van der Linde

Tel: +31 20 808 82 00

ADVERTENTIE

Powerhouse helpt de grootzakelijke markt bij de energietransitie Vijftien jaar geleden startte Powerhouse, onder vleugels van PON, als energieleverancier. PON was de importeur van warmtekrachtkoppelingen (WKK). Met de WKK wordt warmte, CO2 en elektriciteit geproduceerd voor de teelt in de kas. Het overschot aan elektriciteit kon de tuinder moeilijk kwijt. Hieruit is het idee ontstaan om ons platform te ontwikkelen waarmee we de tuinders toegang tot de energiemarkten geven om hun elektriciteit te kunnen verkopen.

Inmiddels is Powerhouse een gevestigde naam in de grootzakelijke markt. Zij onderscheidt zich van de traditionele leveranciers door haar digitale platform en dienstverlening. Het platform is verder uitgebouwd en zo kunnen klanten hun energiebehoefte in -en verkopen op de verschillende markten om zo de energiekosten te optimaliseren. Dit is extra interessant voor klanten met decentrale opwekking. Hiernaast biedt Power-

house aanvullende diensten onder andere op het gebied van Noodvermogen.

Grootzakelijke markt Met de uitbreiding van het platform en de dienstverlening is Powerhouse zich op een bredere doelgroep van de zakelijke markt gaan richten. “Naast de glastuinbouw richten wij ons op de grootzakelijke markt. In deze markt is energie vaak een grote kostencomponent. Met ons digitale platform en deskundige accountmanagers helpen wij onze klanten om hun energie zo slim mogelijk in te kopen en de kosten laag te houden”. Afhankelijk van de expertise en behoefte van de klant heeft Powerhouse verschillende contractvormen en diensten om de klant optimaal te kunnen bedienen. Netstabiliteit De energietransitie biedt Powerhouse en haar klanten nieuwe mogelijkheden. Met de toename van de-

Wil je meer informatie? Ga dan naar www.powerhouse.net/powerblog of bel met 088 770 77 15.

centrale duurzame energie productie ontstaat er vanuit de netbeheerders steeds meer behoefte aan ondersteuning om het elektriciteitsnet stabiel te houden gaat Kortleve verder. “De productie van wind- en zonne-energie is minder voorspelbaar dan fosielgestookte energiecentrales. Hierdoor ontstaan soms momenten van dreigend energietekort of overschot op het net. Powerhouse is een partij die de netbeheerders helpt om de instabiliteit te voorkomen. Dit doen we door capaciteit van onze klanten die zich hiervoor aanmelden, te bundelen en deze als noodvermogen aan te bieden aan de netbeheerder. Dit levert de klanten extra verdiensten op en zij dragen hiermee bij aan de verdere ontwikkeling van de energietransitie. Een mooie win-win voor klant en maatschappij.

Energietransitie - Toekomst van de Industrie

analysenederland.nl

De offshore energie industrie is innovatief en uitdagend Focus

Energie hebben we altijd nodig, maar de manieren waarop we die energie winnen maakt flinke veranderingen door. De offshore energie branche is dan ook volop in ontwikkeling. Tekst: Marjon Kruize Foto: Pexels

e huidige coronac-

heeft een grote impact op de offshore energie branche, zo stelt Sander Vergroesen, directeur van de Branchevereniging voor de Nederlandse Toeleveranciers in de Offshore Energie Industrie (IRO). “Als vereniging zijn wij altijd heel actief bezig om de Nederlandse offshore sector internationaal op de kaart te zetten, maar dat is nu helaas tijdelijk fysiek niet meer mogelijk. Daarom organiseren we bijeenkomsten en dergelijke nu grotendeels online.” risis

echter ook kansen. Met name op het gebied van de energietransitie en digitalisering in de branche. “We hopen dat het een kans biedt om projecten met het oog op duurzaamheid naar voren te trekken en de De crisis biedt

We hopen dat het een kans biedt om projecten met het oog op duurzaamheid naar voren te trekken en de transitie naar renewables kan versnellen.

transitie naar renewables kan versnellen. Ook wij trachten onze bijdrage te leveren aan het behalen van de doelstellingen uit het Parijsakkoord en zitten midden in de energietransitie die zich op zee afspeelt. Dat betekent dat ook de bedrijfsvoering steeds meer focust op maatschappelijke verantwoordelijkheid en duurzame ontwikkeling. Iets wat wij actief stimuleren en promoten.”

volgt is hoe je blijft zorgen voor een concurrerende prijs, ook wanneer de bedrijfsvoering verduurzaamt. “Die kun je bereiken door te digitaliseren en te automatiseren”, vertelt Vergroesen. “Door de coronacrisis worden we gedwongen om te zoeken naar innovatieve oplossingen dichter bij huis. Denk bijvoorbeeld aan een onderhoudsmonteur die momenteel De vraag die

niet met een helikopter naar een booreiland kan vliegen. Echter, iemand die reeds aan boord is kan met behulp van een augmented reality-bril (AR-bril) zorgen dat de onderhoudsmonteur aan wal via live beelden precies kan zien wat er gebeurt en service op afstand kan verlenen. Een ander voorbeeld is het leveren van een pakketje met onderhoudsgereedschap of een productonderdeel

via een drone. Iedereen is nu juist aangewezen op IT. Innovaties als deze zijn een prachtige manier om je te onderscheiden van je concurrenten, zeker ook met het oog op duurzaamheid.” die is voor bedrijven in de offshore energie enorm belangrijk. “Iedereen wil ook maatschappelijk verantwoord ondernemen om onze wereld leefbaar te houden voor ons nageslacht”, vertelt Vergroesen. “We proberen onze emissies dan ook zoveel mogelijk terug te dringen en de energie die nodig is zo duurzaam mogelijk op te wekken. Dus proberen we dit zoveel mogelijk op te wekken met wind- en zonne-energie waarbij de maatschappelijke roep om de windmolens vooral op zee te plaatsen steeds luider wordt. Het zijn onze leden die daar inmiddels ook internationaal een toonaangevende rol in vervullen.” En die duurzaamheid,

van Offshore windparken en het ontwikkelen van andere mogelijkheden om duurzame energie zoals golf- en getijde energie op te wekken wordt er hard gewerkt om de winning van olie en gas op zee ook zo duurzaam mogelijk plaats te laten vinden. Nieuwe schepen die daarbij worden ingezet varen al op LNG (waarbij de emissie aanzienlijk lager ligt dan bij de gebruikelijke brandstof), in plaats van generatoren die draaien op fossiele brandstoffen wordt er zoveel mogelijk gebruik gemaakt Naast de installatie

De offshore energie branche is enorm innovatief en slim.

van (groene) elektriciteit en is er een Masterplan ingediend door het gehele Nederlandse maritieme cluster om in 2030 met 30 emissie loze schepen te varen. “Er zijn al concrete plannen om dat voor elkaar te krijgen. Bedrijven in de offshore energiebranche doen er goed aan om dit soort innovaties in te zetten in hun businesscases. Je draagt hiermee namelijk bij aan de Sustainable Development Goals in het Parijsakkoord, maar blijft ook concurrerend. Als je dit meeneemt in je bedrijfsdoelstellingen en blijft voorzien in duurzame energie, dan heb je een zeer interessante businesscase in handen.” en innovaties te realiseren, zijn echter wel de juiste werknemers nodig. “De offshore energie branche is enorm innovatief en slim”, vertelt Vergroesen. “Toch is ze bij jongeren niet altijd bekend, terwijl de industrie enorm uitdagend is. Ze kunnen enorm veel bijdragen aan de industrie en daarmee ook aan verduurzaming en innovatie. Wij roepen dan ook jongeren op om een technische studierichting of vak te kiezen. Op het gebied van onderzoek, engineering, productie, logistiek, bedrijfskunde, etcetera. zijn voor nu en in de toekomst veel vacatures beschikbaar. Een baan in de offshore energiesector biedt een ‘zee’ van mogelijkheden, waarbij hightech en veiligheid hoog in het vaandel staan!” Om deze verduurzaming

Toekomst van de Industrie - Energietransitie analysenederland.nl

Wat doen we met het water? Tekst: Marjon Kruize

Bij de energieproductie in Nederland wordt nog weinig gebruik gemaakt van water. En dat terwijl wij toch een waterland bij uitstek zijn. Wat zijn de mogelijkheden van deze hernieuwbare energiebron? Waterkracht is energie die is opgewekt uit stromend water, zo valt te lezen op Milieucentraal.nl. Bij de productie van elektriciteit uit waterkracht ontstaan geen schadelijke stoffen en er is altijd water aanwezig. De bron is dus onuitputtelijk. Dat maakt van waterkracht een duurzame energiebron. Momenteel wordt in Nederland op kleine schaal gebruik gemaakt van elektriciteit uit waterkracht. Dit wordt gedaan in waterturbines. De energie wordt hierbij gehaald uit de enorme hoeveelheden water die in korte tijd passeren. De turbines gebruiken hierbij het drukverschil voor en achter in de turbine. Naast enorm duurzaam kan zo’n watercentrale ook nog eens goed werken als toeristische trekpleister. Er moet bij de ontwikkeling van de centrales echter wel rekening gehouden worden met de ecologie in de omgeving en de veilige vispassage, omdat de stuwdammen plaatselijke ecosystemen kunnen aantasten. Als we hier goed mee om weten te gaan, biedt waterkracht echter mooie voordelen voor duurzame energie in de toekomst.

Lang leve bio-energie Tekst: Marjon Kruize Foto: Pixabay

De windmolens zullen blijven komen, ook op land. Nederland is vanwege de ligging en weersomstandigheden immers een ideaal land voor de opwekking van duurzame energie uit wind.

Meer windenergie dan zonne-energie zal ons naar de klimaatdoelstellingen leiden Toekomst

Dankzij de oliecrisis in de jaren zeventig ontstond er behoefte aan alternatieve energiebronnen. Met als gevolg dat in de daarop volgende decennia ook veel onderzoek is verricht naar de inzet van biomassa voor het opwekken van elektriciteit: bio-energie dus. Verbranden van hout en afval is een traditionele vorm van bio-energie, gebruikt voor het verwarmen van huizen. Tegenwoordig wordt biomassa in de vorm van houtpellets, gemaakt van diverse reststromen uit de bosbouw, door particulieren gebruikt in kachels voor het verwarmen van hun huis. Daarnaast worden houtpellets gebruikt als bijstook in kolencentrales. De daarbij vrijkomende CO2 wordt weer opgenomen door bomen en planten tijdens hun groei. Zolang de uitstoot in balans is met de opname op lange termijn, is dit proces in principe CO2-neutraal. De uitgestoten CO2 kan ook worden opgevangen en opgeslagen. Een biomassacentrale kan goed gecontroleerd worden en kan een constante output hebben, anders dan wind en zon. Biomassa kan daarnaast worden omgezet naar biobrandstoffen, zoals ethanol, die kunnen worden bijgemengd bij benzine. Tenslotte kan biomassa als vervanging van olie gebruikt worden als startmateriaal in de petrochemische industrie om er allerlei producten mee te maken.

“

windenergie kun je drie keer zoveel elektriciteit opwekken als met één megawatt zonne-energie”, vertelt Gerard van Bussel, emeritus hoogleraar windenergie aan de TU Delft. “Mensen vergeten bij de klimaatdoelstellingen vaak dat de productie en het gebruik op elkaar moeten worden afgestemd. Neem bijvoorbeeld de winterse temperaturen waar we enige tijd geleden mee te maken hadden. Huizen met zonnepanelen produceerden geen stroom, de panelen lagen onder de sneeuw en bovendien scheen de zon de eerste dagen niet. Daarentegen produceerden de windturbines maximaal op deze dagen. Ook een energieneutraal huis draait dan op windenergie en op gas. Een goede combinatie van wind en zon is dus erg belangrijk als we van het gas af willen.” Met één megawatt

zeker, het landschap gaat tussen nu en 2050 sterk veranderen, aldus Van Bussel. “Er zullen heel erg veel zonnepanelen bij komen en ook een flink aantal windturbines. Zelfs als we al onze Eén ding is

energie met windturbines op de Noordzee zouden willen opwekken dan moeten er vijf keer zo veel hoogspanningsmasten komen om die stroom naar de gebruikers te transporteren, en daarmee gaat ons landschap er dus anders uitzien. En als je alles meerekent zijn de kosten van windstroom op zee hoger dan die van grote windturbines op land. Naast windturbines op het land kunnen op daken van bedrijven en grote hallen grote aantallen zonnepanelen worden geplaatst. De alsmaar groter wordende windturbines zijn een doorn in het oog voor veel mensen. Maar je moet je afvragen of we zo blij moeten zijn met de bouw van grote ‛zonneakkers’. Grote stukken goedkope landbouwgrond die worden opgekocht voor de bouw van gigantische ‘zonnevelden’. Deze velden zie je op een kilometer afstand niet, maar dragen niet bij tot biodiversiteit, liggen ver weg van de consument en zijn erg duur om aan te sluiten op het elektriciteitsnet.” nog te weinig naar kijken zijn de besparingsmogelijkheden. Van Bussel: “Natuurlijk kan er veel gedaan worden met woningisolatie, maar ook bij de bouw van nieuwe huizen gaat er nog veel mis. Goed geïsoleerde huizen met een warmtepomp die als kant en klare broodjes op een terrein worden geplaatst. In principe identieke huizen die zowel op het oosten, het zuiden en het westen worden gericht, en waar alleen de plek van de zonnepanelen wordt aangepast. Maar daarbij is er geen aandacht voor passieve energieaspecten, zoals veel zonnewarmte in de winter via ramen op het zuiden en vrijwel dichte gevels op het koude noorden. En goede passieve ventilatie zodat de warmtepomp in de zomer niet aan hoeft om oververhitting te voorkomen. Ook de opslag van elektriciteit in de vorm van batterijen (denk Waar we zeker

aan elektrische auto’s) en warmteopslag verdient veel meer aandacht. Daarmee kan het verschil tussen lokale vraag en aanbod voor een groot deel worden opgevangen zonder veel extra kosten voor een grootschalige infrastructuur.” veel gedaan om de klimaatdoelstellingen mogelijk te maken, besluit Van Bussel. “Maar er liggen nog veel onderzoeksresultaten klaar waar door conservatisme te weinig mee wordt gedaan. Zo kunnen de windturbines veel slimmer worden gebruikt. We kunnen zeer goed voorspellen hoeveel windstroom er de komende 24 uur geproduceerd gaat worden. En we weten ook vrij goed hoeveel er geconsumeerd gaat worden. Pas heel kort tevoren wordt precies duidelijk wat het verschil wordt tussen vraag en aanbod, en dat verschil wordt dan vaak tegen hoge kosten ingekocht. Een producent van windstroom kan, aan de hand van de voorspellingen, alle elektriciteit verkopen, maar kan ook een deel achterhouden. Wanneer er een verschil is tussen geplande en de werkelijke productie, is er onmiddellijk extra capaciteit beschikbaar door de windturbine op te regelen. Financieel kan dit zeer interessant zijn, maar dit is bij wet verboden. Ook in geval van calamiteiten, als er een conventionele centrale uitvalt, kan de achtergehouden windstroom worden ingezet om het elektriciteitsnet stabiel te houden. En als de extra windstroom niet nodig is om onbalans of stroomuitval te voorkomen kan die uitstekend gebruikt worden voor lokale energieopslag. De windmolens zullen blijven komen, ook op land. Nederland is vanwege de ligging en weersomstandigheden immers een ideaal land voor de opwekking van duurzame energie uit wind.” Er wordt best

ADVERTENTIE

Energietransitie - Toekomst van de Industrie

analysenederland.nl

Meer CO2-uitstoot, minder hernieuwbare energie en minder werkgelegenheid door huidig afvalbeleid Toekomst

Afvalenergiecentrales in Nederland kunnen zowel warmte als elektriciteit produceren uit afval. In 2018 blijkt uit cijfers van het CBS dat 10,8 procent van onze hernieuwbare energie uit de afvalenergiecentrales kwam. De grootste uitdaging waar we in Nederland voor staan is het terugdringen van het gebruik van aardgas en het gebruik van alternatieven is noodzakelijk. Afvalenergiecentrales komen daarin momenteel als belangrijkste warmtebron naar voren en zouden een belangrijk onderdeel kunnen worden van de Regionale Energie Strategieën. Tekst: Féline van der Linde Foto: Persfoto & Pexels

“

nog altijd een kwart van het stedelijk afval gewoon gestort”, vertelt Robert Corijn, voorzitter RDF Industry Group. “In Nederland kennen we dat gelukkig niet. Wij hebben hier de capaciteit om te voorkomen dat afval wordt gestort en vervolgens gaat rotten en broeikasgassen gaat In Europa wordt

In Europa wordt nog altijd een kwart van het stedelijk afval gewoon gestort.

uitstoten. Maar dat betekent niet dat het verwerken van afval naar hernieuwbare energie gemakkelijk te realiseren is. We willen graag de markt het werk laten doen, maar dat maakt de overheid momenteel onmogelijk, vanwege de importheffing op het afval.” Deze importheff ing is

bedoeld om het economisch onmogelijk te maken om bijvoorbeeld warmte uit afval te realiseren, gaat Corijn verder. “De situatie is nu dat als iemand zijn afval wilt laten verwerken dat bedrijf nu vijftig procent meer moet betalen aan belasting vanwege de importheffing. Een significant hoog percentage. In het kader van Urgenda moet er hierdoor 0,2 megaton CO2 bespaard worden, maar als het afval verwerken tot hernieuwbare warmtebronnen onmogelijk wordt gemaakt is het storten van afval onvermijdelijk en dan zal dat volgens onderzoek van TNO juist resulteren in 0,9 megaton meer CO2 uitstoot.” geen Nederlandse markt, maar een Europese markt waarbij Afvalverwerking is

Robert Corijn Voorzitter RDF Industry Group

landen elkaar helpen om zoveel mogelijk afval zo goed mogelijk te verwerken, aldus Corijn. “Nederland importeert zo’n 1,5 tot 1,7 miljoen ton restafval, maar exporteert ook weer zo’n 12 miljoen ton aan afvalstromen naar omringende landen waar Nederland weer onvoldoende verwerkingsmogelijkheden voor heeft. Zo gaat er bijvoorbeeld één miljoen ton gevaarlijk afval naar Duitsland en België. Met de importheffing zal de import van afval volgens de overheid gaan verdampen. Met het gevolg dat werk in de Nederlandse afvalenergiecentrales gaat wegvallen. Vakbond FNV en werkgeversorganisatie WENB schreven hier afgelopen maand ook al een brandbrief over naar het Ministerie.” dan logischerwijs enorm achteruit. Corijn: “En wat mij nog het meest stoort is het feit dat de overheid hier geen openheid van zaken over geeft. Zo is er door de drie betrokken Ministeries een factsheet van zes pagina’s opgesteld over de maatschappelijke nadelen en nationale kosten van deze importheffing op afval. Helaas Werkgelegenheid gaat

zijn deze zes pagina’s zwart gemaakt voor journalisten en de Tweede Kamer. Dit is dus totaal geen transparant proces. Bovendien is er vanuit de sector een alternatief plan ingediend om de importheffing in te trekken en in plaats daarvan te investeren in meer recycling en meer hernieuwbare energie om zodoende wel tot de beoogde CO2-uitstoot te komen en bovendien de werkgelegenheid te behouden We wachten nu al meer dan een jaar op besluitvorming.” De Nederlandse afvalen-

behoren tot de top van de wereld, waar zowel warmte als elektriciteit kan worden opgewekt. Zij kunnen zelfs flexibel schakelen tussen beide. Is er op een bepaald tijdstip niet alle warmte nodig dan wordt deze omgezet in elektriciteit, besluit Corijn. “Op dit moment maakt de importheffing het onmogelijk om optimaal afval om te zetten in hernieuwbare energiebronnen, waardoor onder andere de werkgelegenheid onder druk komt te staan. Om dit tij te keren is Europese samenwerking, waardoor afval goed verwerkt wordt om zo CO2 uitstoot te reduceren, noodzakelijk. Het zou de Nederlandse overheid sieren om openheid van zaken te geven en deze maand over het alternatieve plan voor de importheffing te besluiten en de importheffing per 1 januari 2022 in te trekken. Immers moet het bijdragen aan de Europese klimaatdoelstellingen niet worden belemmerd door hoge belastingen.” ergiecentrales

Harry Haverkotte uit Gramsbergen.

Asbest eraf en zonnepanelen erop Toekomst

Maatschappelijk vond hij het niet langer verantwoord. Daarom besloot Harry Haverkotte uit Gramsbergen om dik twaalfduizend vierkante meter asbestplaten op de houtloodsen van Houtindustrie Gramsbergen (H.I.G.) te vervangen. Middendorp Montage legde de Eternit golfplaten, waarna in twee fasen meer dan drieduizend zonnepanelen werden geplaatst. Tekst: Fleur de Roij Foto: Freddy Schinkel

In totaal werd er zo'n 12.000 vierkante meter aan asbest golfplaten van de elf houtloodsen verwijderd. “Ik vond het niet langer verantwoord om dat asbest te laten zitten. De oudste loodsen dateren al uit de jaren zestig, dan bestaat het risico dat asbestvezels loslaten. Ik kon de dakplaten financieel gezien nu vervangen, dus ik dacht ‘ik doe het’.” In 2019/20 werden op de panden 1700 zonnepanelen geplaatst met een opbrengst van 0,499000 MW. De opgewekte energie wordt volledig voor eigen stroomvoorziening van het houtbedrijf gebruikt, dat hiervoor een SDE-subsidie ontvangt: 4 ton, verdeeld over vijftien jaar. “Momenteel zijn we in gesprek voor fase twee, waarin we opnieuw 1700 zonnepanelen willen plaatsen. Helaas is deze subsidie behoorlijk lager dan de eerste. Onze overheid stimuleert windmolens en zonneparken, maar ze vergeten de mogelijkheden om bedrijfspanden van zonnepanelen te voorzien.” ADVERTENTIE

Een onafhankelijke partner in de afvalen energietransitie

Steffen Wietses, oprichter en eigenaar van Waste2Power Om steden van duurzamere energie te voorzien wordt onder andere gebruik gemaakt van de omzetting van afval naar energie. Afval naar nieuwe grondstoffen zoals energie worden verwerkt en aangeboden door verschillende leveranciers en verwerkers. Energie- en afvaladviesbureau Waste2Power wil in alles wat zij doet de beste transitie op het gebied van afval en energie realiseren en verzorgen voor klant en milieu. Het hergebruiken van afval speelt een belangrijke rol in de circulaire economie, stelt Steffen Wietses, oprichter en eigenaar van Waste2Power. “Afvalstromen bevatten vaak allerlei grondstoffen die weer opnieuw kunnen worden ingezet om producten van

te maken. Zo hebben we een restaurant als klant, die zijn koffiedik aan een champignonkweker geeft, die daar kastanjechampignons op laat groeien. Die champignons worden vervolgens weer terug geleverd aan het restaurant waardoor er een kleine, circulaire keten ontstond. Datzelfde is mogelijk met vele grondstoffen.” Waste2Power helpt bedrijven bij het waarmaken van hun duurzame ambities. “Dat doen we volledig onafhankelijk van de aanbieders van energie- en afvaldiensten”, vertelt Wietses. “We zien nu dat er veel bedrijven zijn die beweren een oplossing te bieden voor alle vraagstukken, maar in de praktijk heeft ieder bedrijf zijn eigen plusen minpunten. Wij staan naast onze klant en doen er alles aan om hen te voorzien van de optie die voor hen het gunstigst en meest duurzaam is.” Om vast te stellen welke oplossing dit is biedt Waste2Power de duurzaamheidsscan aan. “Deze scan wordt zowel op administratief als op fysiek niveau ingezet”, vertelt

Wietses. “We kijken eerst welke mogelijkheden er überhaupt zijn. De basis is belangrijk om besparende beslissingen te kunnen nemen. We kijken allereerst naar wat de mogelijkheden zijn en daarna pas naar de manier waarop we dat gaan realiseren. Dat hangt ook volledig samen met de wens van de klant. Wil deze echt budget creëren met de gegenereerde financiële besparingen om verder te verduurzamen of wil hij enkel besparen? De oplossing die we bieden hangt volledig af van de wensen en mogelijkheden van de klant, niet van het aanbod.” Door deze onafhankelijkheid is Waste2Power een informatiebaken en veilige partner in de energie- en afvaltransitie. Wietses: “We staan echt naast de klant en helpen hen een toekomstvisie op te stellen ten opzichte van duurzaamheid, circulariteit, CO2 reductie en vermindering van kosten met of zonder noodzakelijke investering.” Wij voeren deze scan vrijblijvend en zonder kosten uit, zodat u kunt zien wat de huidige status is en welke mogelijkheden er zijn.

uw partner in afval en energie www.

.nl

Kijk voor meer informatie op www.waste2power.nl en vraag gelijk de besparing en duurzaamheidsscan aan waste2power.nl/gratis-duurzaamheids-scan

Toekomst van de Industrie - Energietransitie analysenederland.nl

Een zonnige toekomst voor zonne-energie Focus

In de toekomst zal zonne-energie een grote rol gaan spelen in de wereldwijde energievoorziening. Zonne-energie is onuitputtelijk en overal toepasbaar, wat het een zeer geschikte vorm van hernieuwbare energie maakt. Tekst: Marjon Kruize Foto: Pixabay

olgens Solar Maga-

zullen hernieuwbare bronnen in de komende tien jaar goed zijn voor tachtig procent van de wereldwijde groei van de vraag naar elektriciteit. Zonne-energie zal hierin een belangrijke rol gaan vervullen. Ook in Nederland kende de uitrol van zonnestroomsystemen de laatste twee jaar een enorme groei, zo stelt TNO, en die groei zal alleen maar verder gaan doorzetten. zine

zijn er vele technieken ontwikkeld om zonnepanelen op een efficiënte en rendabele manier te produceren. De uitdaging is nu om de kosten nog verder te verlagen door het rendement van zonnecellen nog verder op te voeren en de productiekosten te reduceren, zo stelt TNO. Dat kan onder andere gedaan worden door de inzet van tweezijdige zonnepanelen. Deze cellen kunnen op zee twee keer zoveel zonne-energie opwekken, omdat ze zowel het directe zonlicht als de weerkaatsing van de zon op het De afgelopen jaren

Zonne-energie blijft zich voortdurend vernieuwen waardoor het nog breder toepasbaar en betaalbaarder wordt.

water opvangen. Zonne-energie blijft zich dus voortdurend vernieuwen waardoor het nog breder toepasbaar en betaalbaarder wordt. zijn er echter ook hobbels op de weg. Uiteindelijk zullen fossiele centrales dicht moeten en daar moeten we stap voor stap naartoe werken, want een belangrijk obstakel voor die transitie naar duurzame energiebronnen is de vraag of er altijd voldoende energie uit gegenereerd kan worden. Er zijn perioden waarin er geen In de toekomst

De afgelopen jaren zijn er vele technieken ontwikkeld om zonnepanelen op een efficiënte en rendabele manier te produceren. zon beschikbaar is. Daarom is het interessant om te denken aan hybridisering in de industrie; een combinatie van duurzame en niet-duur-

zame energiebronnen, in elk geval tot in 2050 alle fossiele brandstoffen uitgefaseerd moeten zijn.

Zeker in combinatie met windenergie kunnen we zo een grote slag staan in de energietransitie.

groot voordeel van zonne-energie dat er al vele mogelijkheden zijn om zelf stappen te nemen, zo meldt Watisduurzaam.nl. Zonnestroom opwekken kan eigenlijk overal, of dat nou op het dak van een woning is, in een landbouwveld of bovenop een groot kantoorpand: we kunnen overal ter wereld zonne-energie opwekken.

Verder stimuleert de

Daarnaast is een

overheid nog altijd de eigen opwek van stroom met zonnepanelen. Als je zonnepanelen hebt en je stroom overhoudt, dan kan je deze tegen een vergoeding aanbieden aan het elektriciteitsnet, stelt Rijksoverheid.nl. Dat noemen we saldering. Ook is er de mogelijkheid samen met anderen een energiecoöperatie op te starten en zonnepanelen

Ook in Nederland kende de uitrol van zonnestroomsystemen de laatste twee jaar een enorme groei. op het dak van een gebouw in de buurt te laten plaatsen. Als deze coöperatie gebruik maakt van een postcoderoosregeling betaalt de coöperatie minder belasting voor de energie die zij opwekken. ADVERTENTIE

Verduurzaming van uw pand? Denk aan uw dak en gevels Specialist in daken gevelsystemen

Twijfelt u of uw daken gevelbeplating voldoet aan de eisen? Wij kijken graag met u mee naar de mogelijkheden. Met nieuwe beplatintg bereikt u hogere isolatiewaarden, waardoor u investeert in een duurzaam bedrijfspand.

Renovatie Nieuwbouw Sandwichpanelen Golfplaten Asbestsanering Zonnepanelen

Krollerweg 11

3774 RG Kootwijkerbroek

Steeds vaker worden er zonnepanelen op bedrijfspanden geplaatst. Een goede duurzame ontwikkeling, maar in hoeverre sluit de daken gevelbeplating van deze panden hier op aan? Zonde om zonnepanelen te plaatsen op een matig of slecht geïsoleerd pand. Daarnaast is het niet verstandig als de levensduur van het zonnepaneel langer is dan van het oude dak.

Middendorp Montage voert grote en kleine dakrenovatie uit door heel Nederland. Wij adviseren u graag over de verschillende mogelijkheden in dak -en gevelbeplatingen. T 0342 - 442 008

WWW.MIDDENDORPMONTAGE.NL

Scan de QR code voor meer informatie

PerPetum Energy a dedicated partner for End-to-End green energy solutions. “At PerPetum, we continue to combine our experience with innovative solutions to design, build and deliver high quality and sustainable projects, completing largest Solar Carport project in Europe and successful delivery of several Floating Solar projects in Benelux are good examples of how we can apply both our experience and technology to deliver innovative solutions” says Vahid Kharidar, the General Manager at PerPetum Energy Division Netherlands.

Vahid Kharidar General Manager at PerPetum Energy Division Netherlands.

PerPetum Energy builds largest solar carport project in the Europe. Everyone is involved in the ﬁght against global warming aware of the need to share green energy very short term. PAIRI DAIZA, the Best Zoo of Europe 2018 and 2019, decided to make a big contribution and has decided to equip its new parking with the largest one photovoltaic carport in the world. With this installation of 62.750 solar panels, good for a total capacity of 20 MW, PAIRI DAIZA will become the ﬁrst zoo in the world covers more than its total electricity consumption self-generated green energy. PerPetum Energy designed and constructing the project on top of the new car parks that will cover an area of 20 hectares, more than 80% of the approximately 7,000 parking spaces will be covered by solar panels.

WE MAKE GREEN ENERGY AFFORDABLE FOR EVERY INDUSTRIAL CUSTOMER

perpetum.nl

Toekomst van de Industrie - Energietransitie analysenederland.nl

Waterstof niet alleen noodzakelijk voor het klimaat, maar ook voor onze economie Focus

Waterstof is geen energiebron, maar een energiedrager die eerst ergens van gemaakt moet worden, bijvoorbeeld uit kolen of aardgas. Dan heb je fossiele waterstof. Maar waterstof kun je ook maken met duurzaam opgewekte energie uit wind of zon, dan heb je groene waterstof. En groene waterstof is een goede aanvulling om onze samenleving en economie te verduurzamen. Tekst: Féline van der Linde

“

besloten dat alle huizen van het gas af moeten en dat we moeten koken en onze huizen verwarmen met de door zonnepanelen en windmolens opgewekte energie, of met aardwarmte”, vertelt Ad van Wijk, professor Future Energy Systems aan de TU Delft. “Maar daarvoor moeten in de huizen de cv-ketels worden vervangen door warmtepompen of worden aangesloten op het warmtenet. Helaas is dat niet zo gemakkelijk als dat het lijkt. Je mist een aantal mogelijkheden en vergeet de bijkomende kosten. Veel huizen in bijvoorbeeld binnensteden of dorpen hebben geen spouwmuren. In de winter kan alleen een warmtepomp niet voor voldoende warmte zorgen. Ook een nieuw buizenstelsel om aardwarmte In Nederland is

te transporteren is niet altijd mogelijk. En de aanschaf van een warmtepomp is een grote investering. Naar mijn idee kan dat goedkoper door beter gebruik te maken van de huidige infrastructuur.”

Als we onze industrie willen verduurzamen en behouden, vooral de chemische, staal en petrochemische industrie, dan zijn grote hoeveelheden groene waterstof nodig. de kunst om waterstof goed te combineren met elektriciteit of aardwarmte, gaat Van Wijk verder. “Zo kun je bijvoorbeeld een kleinere warmtepomp combineren met een waterstof cv-ketel. De waterstof ketel zorgt dan voor extra warmte in de wintermaanden. Momenteel kennen we een combinatie van aardgas en elektriciteit en dat zou een combinatie van waterstof en elektriciteit moeten worden. Waterstof kan prima via een aangepaste aardgasleiding worden getransporteerd.” Het is namelijk

transport zoals in vrachtwagens en schepen, waar nu nog verbrandingsmotoren op diesel gebruikt worden, kan in principe de Ook in zwaar

overstap op waterstof gemaakt worden. Voor de luchtvaart wordt nu door Airbus een vliegtuig ontworpen die met waterstof aangedreven wordt. Daarnaast kunnen ook auto’s goed op waterstof functioneren. Waterstof tank je net zo snel als benzine en dat wordt vervolgens omgezet in elektriciteit. Zeker voor de langere afstanden een goede oplossing, want je hoeft onderweg niet lang aan de laadpaal op te laden.

bedrijven en de transportsector verduurzamen.”

een van de alternatieven voor het aardgas in de huizen en het (zwaar) transport. Van Wijk: “Het is een schoon en CO2-vrij alternatief dat met goede combinatiemogelijkheden sneller kan worden toegepast dan men in eerste instantie denkt. En dat is ook hard nodig, om de klimaatdoelstellingen van 2030 en 2050 te kunnen halen op een kosten-effectieve manier. Bovendien moeten we ook van het idee af dat we alle groene energie zelf in Nederland moeten opwekken. Op dit moment importeren we zestig procent van onze energie zoals, olie en gas. Dus waarom niet waterstof uit Marokko, waar de zon veel vaker schijnt dan in Nederland? Of waterstof uit windenergie van ver weg op de Noordzee of zelfs uit waterkracht uit IJsland? Door die waterstof via een aangepast aardgasnet bij bedrijven, maar ook bij iedereen thuis te brengen kunnen we sneller en goedkoper onze huizen en gebouwen, maar vooral ook

Staal, bijvoorbeeld, pro-

Waterstof is dus

alleen een manier om sneller en goedkoper verduurzaming te realiseren, maar is ook van belang om onze industrie hier in Nederland te behouden. “Als we onze industrie willen verduurzamen en behouden, vooral de chemische, staal en petrochemische industrie, dan zijn grote hoeveelheden groene waterstof nodig. Waterstof is niet

we nu met behulp van kolen, maar dat kan ook met waterstof. De technologie daarvoor, DRI (Direct Reduced Iron), wordt elders al toegepast, maar dan op aardgas, wat volledig te vervangen is door waterstof. We zouden snel over moeten schakelen op deze technologie, dan kunnen we groen staal gaan leveren voor onder meer de windturbines die we op de Noordzee willen plaatsen. Dan produceren we echte groene stroom met groene molens. duceren

havens, die nu veel fossiele energieproducten invoeren en doorvoeren naar onder andere Duitsland, zullen snel over moeten schakelen naar in- en doorvoer van waterstof. Als we dat niet doen dan zal bijvoorbeeld een haven zoals Hamburg dit gaan doen. Het is echt van belang dat Nederland werk van waterstof gaat maken. Niet alleen voor het klimaat, maar ook voor onze economie.” Maar ook onze

Vragen aan Jan Piet van der Meer, Consultant waterstofenergie bij JP van der Meer BV

Toekomst

De energietransitie is best complex. Maar net als in de jaren zestig, toen we van stadsgas overgingen op aardgas, is ook de transitie van aardgas naar groene waterstof haalbaar. Niet alleen technologisch, maar ook praktisch. Tekst: Féline van der Linde

Waar moet de transitie naar groene waterstof beginnen? “Met name van de chemische en petrochemische industrie willen we dat deze koolstofvrij worden. Dit zijn tegelijkertijd nu nog grootverbruikers van goedkope grijze waterstof. Zodra deze zijn overgestapt naar groene waterstof zullen andere sectoren en huishoudens volgen. Maar dan moet er wel eerst een schaalvergroting en daarmee gepaard gaande kostenreductie plaatsvinden.” Hoe kan die schaalvergroting gaan plaatsvinden? “In feite ligt de inf rastructuur er al. We hebben een prachtige aardgasinf rastructuur hier in Nederland die we kunnen en moeten hergebruiken. Waar we in de jaren zestig het aardgasnetwerk gebruikten om eerst de grootverbruikers als elektriciteitscentrales te voorzien van aardgas en vervolgens steden en dorpen, zou dezelfde inf rastructuur kunnen worden gebruikt voor het transporteren van groene waterstof. Zo kan de cv-ketel, mits die niet te oud is, voor ongeveer 200 euro worden omgezet naar een waterstofketel.”

We hebben een prachtige aardgasinfrastructuur hier in Nederland die we kunnen en moeten hergebruiken. In 2030 moeten 55% van de huishoudens CO2-neutraal zijn. Is dat een haalbaar doel? “Ik denk het wel. De transitie van stadsgas naar aardgas heeft zes jaar geduurd. Dit toont aan dat we, Nederland, het wel kunnen. Maar de wetgeving blijft nog achter. Wanneer dit tot stand komt en er geen onwil ontstaat kunnen de chemische industrie en vervolgens ook andere sectoren overgaan op groen waterstof voor 2030. Bovendien denk ik dat het gebruiken van de bestaande infrastructuur voor een versnelling kan zorgen. Op gemeentelijk niveau worden nu warmtevisies ontwikkeld en warmtenetten bedacht voor tienduizend euro per aansluiting, ik denk dat het veel verstandiger is om te gebruiken wat we al hebben, namelijk ons aardgasnet om zo sneller en betaalbaarder de transitie te realiseren.” ADVERTENTIE

Systeemintegratie Project Management Consultancy Waterstof CO2 (Bio-)LNG www.ekinetix.nl

info@ekinetix.nl

Geen tijd te verliezen. ALS is een dodelijke ziekte. De meeste patiënten overlijden binnen drie tot vijf jaar na de eerste symptomen. We hebben dan ook geen tijd te verliezen in onze zoektocht naar de oorzaak en behandeling van ALS. Door mee te spelen in de Care-a-Lot loterij draagt u per lot direct bij aan deze wetenschappelijke onderzoeken. Let’s Care-a-Lot!

Speelt u mee? Kom in actie en speel mee met de Care-a-Lot loterij. Per lot gaat er direct 40% naar Stichting ALS Nederland én maakt u grote kans op prijzen tot € 1.000.000,00. Er is geen tijd te verliezen. Speciaal voor u is meespelen nu GRATIS. Ga naar www.care-a-lot.nl/gratis of scan de QR code met uw camera. Activeer uw GRATIS lot vóór 15 maart 2021 en speel mee in de Care-a-Lot loterij. Maak gratis kans op € 1.000.000,00 én steun Stichting ALS Nederland.

Speel nu GRATIS! Activeer vóór 15-03-21

www.care-a-lot.nl/gratis U maakt de eerste trekking gratis kans, daarna speelt u mee voor € 5,00 per maand waarvan 40% direct naar Stichting ALS Nederland gaat. U speelt uiteraard mee zolang u zelf wilt. De vergunning voor de Care-a-Lot loterij is afgegeven door de Kansspelautoriteit onder kenmerk 10339 d.d. 26/09/2017

Speel bewust 18+

Werkbestand FD v2.indd 1

01-03-2021 09:27

Toekomst van de Industrie - Energietransitie analysenederland.nl

‘Er is veel maatwerk nodig binnen de industrie’ Profiel

Dat de industrie de klimaatdoelstellingen gaat halen, daar is Medy van der Laan positief over. Maar hoe ze dat gaan doen is nog wel de vraag. Tekst: Jerry Huinder Foto: Persfoto

zeggen ze: het is moeilijk, het is zwaar, maar we gaan het doen. Dat is een vreselijk belangrijke omslag. Ze werken nu de opties uit, ze inventariseren de technologieën die zouden kunnen helpen dit doel te bereiken, ze steken enorm veel tijd en geld in innovatieprojecten. En dat is nodig, want de industrie heeft per proces andere installaties met andere oplossingen en andere eisen aan zekerheden wat energiebehoefte betreft. Er is veel maatwerk nodig binnen de industrie.” Er wordt binnen de indus-

Medy van der Laan Voorzitter van Energie-Nederland

trie vaak over waterstof en elektrificatie gesproken. Zijn dat ook de twee belangrijk-

e industrie is

bepalend voor de energietransitie en het behalen van de klimaatdoelen. Ga maar na, volgens het CBS stootte de industrie in 2019 bijna een derde (31%) van de totale hoeveelheid broeikasgassen uit. Hoe ver staat de industrie met het verminderen van de uitstoot? Medy van der Laan, voorzitter van Energie-Nederland, de brancheorganisatie van de energiebedrijven in Nederland, is positief gestemd. “De industrie heeft de afgelopen jaren een enorme slag gemaakt. Als ik kijk naar waar de bedrijven stonden in 2017 en waar ze nu staan, dan ben ik ongelooflijk onder de indruk hoe ze de slag maken en echt inzetten op verduurzaming.” Wat voor slag hebben ze concreet gemaakt?

“Waar ze vier jaar geleden echt nog moeite hadden om die bereidheid te tonen, is die houding er nu wel. Nu

ste oplossingen om tot een duurzamere industrie te komen?

“Op dit moment wel. Elektrificatie wordt echt als een goede oplossing gezien voor een aantal processen, zeker als stroom goedkoop blijft. Dat vergeten mensen namelijk vaak: het gaat ook om de kosten. Voor waterstof zie ik eveneens een grote toekomst weggelegd, de vraag is nog even welke waterstof ze gaan gebruiken, want dat heeft implicaties voor de energiesector. Je hebt namelijk blauwe en groene waterstof. De eerste wordt met gas geproduceerd en daarbij wordt de CO2 afgevangen, dan heb je bij wijze van spreken geen extra windmolens nodig. Bij groene waterstof is elektrolyse, het splitsen van water in zuurstof en waterstof, met behulp van elektriciteit uit wind en zon, de belangrijkste optie. Dan heb je dus wel extra windmolens of anderszins duurzaam opgewekte stroom nodig.”

Die keuze zal toch, indien mogelijk, op groene waterstof in combinatie met elektrificatie vallen. En dan kom je bij het volgende probleem: hoe ga je zoveel wind- en zonne-energie produceren?

“Dat is een belangrijke vraag inderdaad. Op zich is er op de aardbol genoeg ruimte om dat voor elkaar te krijgen. Eén van de scenario’s is ook dat waterstof een wereldwijde markt wordt, zeker als er opslagmogelijkheden beschikbaar komen die makkelijk en betaalbaar te transporteren zijn. Ik vind dat een reëel scenario. En dan zal er uiteindelijk genoeg kunnen worden geproduceerd. Het scenario dat alle vormen van energie in Nederland moeten worden opgewekt, dat we zelfvoorzienend zijn, is moeilijk uitvoerbaar. We kunnen een heel eind komen, maar er zitten letterlijk grenzen aan onze ruimte voor duurzame opwek.” Zo’n grote opgave kan toch eigenlijk niet zonder centrale aansturing? Moet de overheid niet bepaalde keuzes maken?

“Je moet twee dingen onderscheiden. Ten eerste: de overheid kan niet zomaar zeggen ‘zo gaan we het doen’ als je het afzet tegen mondiale ontwikkelingen. Energie in de breedte is een wereldwijde markt. Op het moment dat groene waterstof goedkoper geproduceerd kan worden in de woestijn, dan gaat dat op die manier gebeuren. Dat kan én wil je als overheid niet verbieden. De overheid stuurt nu op dat wat we in Nederland zelf kunnen, en daar is regie voor nodig. Voor de lange termijn zitten we in een situatie

waarin we niet weten welke vorm van groene energie het meest voordelig wordt. Welke technologie gaan we uiteindelijk gebruiken? Hoe dominant worden moleculen in het systeem, hoe belangrijk wordt stroom? Ik waardeer het heel erg dat het ministerie van Economische Zaken en Klimaat een programmatische aanpak kiest waarin ze nadrukkelijk kijken naar wat er minimaal nodig is om alle kansen die er nu zijn minimaal kansrijk te maken. Zonder een definitieve keuze voor de komende dertig jaar te maken, want het is te vroeg om te kiezen voor ofwel moleculen dan wel stroom. Deze periode moeten we breed investeren in kennis en mogelijkheden.” Tot slot: ben je optimistisch over de opgave?

“Ja, eigenlijk wel. In Rome zullen we komen, we weten alleen nog niet of het via Zwitserland, Frankrijk, de bergen of via de snelweg zal gaan. Maar we zijn op weg naar Rome. Ik heb heel veel vertrouwen in het innovatievermogen van de wereld. Ik denk echt dat er de komende tien jaar nog gamechanging innovaties komen waarvan we denken: wauw, dat gaat ons echt heel veel brengen. En dat is nodig ook, want waar ik me wel een beetje zorgen over maken is de snelheid van de opwarming. Het lijkt veel harder te gaan dan waar we tot nu toe rekening mee houden. En als we in 2040 moeten klaarspelen wat we nu voor 2050 gepland hebben, ja, dan nemen mijn zorgen wel wat toe. We hebben de tijd hard nodig.”

Vragen aan

Remko ten Barge, Medeoprichter en directeur van NieuweStroom

Actueel

In een eerlijke en transparante energiemarkt wordt innovatie aangejaagd door dynamische energieprijzen, vaste prijzen inclusief veel risicopremies werken kostenverhogend en houden veel innovatie tegen. Toegang tot dynamische prijzen voor alle verbruikers en producenten van energie helpt om de transitie naar een duurzamere markt te versnellen. Tekst: Marjon Kruize

Hoe kunnen we zorgen dat de klant meegaat in de energietransitie? “We hanteren een logische, eerlijke routekaart waarmee de klant de stappen naar verduurzaming in de goede volgorde kan nemen. Daarbij is het belangrijk dat duidelijk is wat de voordelen hiervan zijn voor de klant. Denk aan meer gemak en vooral ook een lagere energierekening. We moeten de klant kennis bijbrengen over de werking van de energiemarkt én een financiële prikkel geven.” Hoe kunnen we die financiële prikkel realiseren? “Door de klant de echte prijzen voor energie te laten betalen met behulp van data uit slimme meters. Veel aanbieders vragen een vaste prijs voor energie, terwijl de echte stroomprijs elk uur fluctueert, op basis van de landelijke vraag naar en aanbod van energie. De essentie is dat we iedereen toegang geven tot die echte marktprijzen per uur, als nieuwe, 100% eerlijke standaard. Het is cruciaal dat we de juiste, relevante kennis geven: enerzijds door toegang tot de echte marktprijzen te bieden, anderzijds door uit te leggen welke impact het heeft op milieu om dure tijdstippen vaker te vermijden of verbruik te verschuiven naar goedkope tijdstippen. Klanten kunnen dus geld verdienen als ze duurzaam opgewekte energie ook op die momenten gebruiken, ofwel duurzaam af nemen.” Hoe helpt dit om energie te besparen? “De toename van duurzame opwek zorgt voor een wisselvalliger aanbod omdat zon en wind weersafhankelijk zijn. Stemmen we onze vraag hier niet op af, dan verspillen we duurzaam opgewekte energie op het ene moment en moeten op andere momenten de fossiele centrales blijven bijspringen. We verwelkomen meer dan 1.000 bedrijven per kwartaal als nieuwe klant en ervaren in klantgesprekken dat de markt wel wil verduurzamen, maar dat het grootste deel vooral een lage energierekening wil. Dat kan hand in hand gaan. Door stroom op deze manier aan te bieden heb je de prikkel aan beide kanten en zal men die overstap gaan maken. De grotere verbruikers en producenten vanaf 50.000 kWh per jaar ervaren de grootste voordelen en willen we als eerste groep meekrijgen in de beweging die op gang hebben gebracht, alles wat voor hen werkt kunnen we ook doorzetten naar de kleine verbruikers en producenten en consumenten.” ADVERTENTIE

Bosch & Van Rijn: hét bureau voor duurzame energie en klimaatbeleid

Samen werken we aan een toekomst die draait op hernieuwbare energie.

Bosch & Van Rijn is hét adviesbureau voor duurzame energie en klimaatbeleid in Nederland. Onze missie: een verantwoorde groei van duurzame energie en het vergroten van de maatschappelijke acceptatie hiervan. We begeleiden visie- en beleidsontwikkeling, voeren technische, ruimtelijke en financiële haalbaarheidsstudies uit, verzorgen vergunningprocedures, stellen milieueffectrapportages op en begeleiden het gesprek met omwonenden, bestuurders en andere betrokkenen. Duurzame energie is mensenwerk. Voor een duurzame energievoorziening zijn niet alleen betrouwbare en betaalbare technieken nodig. We moeten als samenleving met deze nieuwe vormen van energie leren leven en werken. Bosch & van Rijn koppelt haar affiniteit met de opwek van schone energie aan ons vermogen om te luisteren en samen te werken met partijen in de samenleving. Wij ondersteunen overheden, ontwikkelaars en energiecoöperaties in alle stappen op weg naar gedragen duurzame energieprojecten en concreet gemeentelijk of regionaal klimaatbeleid.

Zo onderzochten wij in opdracht van de Universiteit Utrecht de ruimtelijke mogelijkheden voor wind en zonne-energieprojecten op technische haalbaarheid. Wij brachten de geschikte locatie voor moderne windturbines in kaart en adviseren de Universiteit Utrecht over de verder ontwikkeling van deze windturbinelocaties. Voor de Metropool Regio Eindhoven voeren wij een studie uit om de milieueffecten van de Regionale Energie Strategie (RES) in kaart te brengen. Met de resultaten van deze studie kunnen bestuurders betere en goed onderbouwde keuzes maken voor de meest geschikte locaties voor wind- en zonne-energieprojecten. Duurzame energie is er in overvloed, klaar om te worden geoogst. De energietransitie levert een veranderend landschap op waar we aan moeten wennen. Dit vraagt om deskundig onderzoek, goede communicatie met de omgeving, en het persoonlijk begeleiden van de omwonenden en opdrachtgevers bij deze verandering.

Meer weten over ons? Kijk op

www.boschenvanrijn.nl

Partner Content Energietransitie - COMCAM Toekomst- van de Industrie

analysenederland.nl

COMCAM - Partner Content

Energie portfoliomanagement cruciaal bij energietransitie

Inkoop en verkoop power Eurospot en German Power Futures

Partner Content COMCAM

De energiemarkt is volop in ontwikkeling. Energieprijzen zijn enorm volatiel waardoor het juiste moment van energie-inkoop en verkoop voor zowel levering als teruglevering belangrijker is dan ooit. Opvallend is dat de impact van energieportfolio management vaak over het hoofd wordt gezien als het gaat om energietransitie. Een integrale aanpak, waarbij de energie inkoopstrategie en risicostrategie in lijn zijn met de duurzaamheidsstrategie, is essentieel. Elk bedrijf heeft zijn eigen kijk op energie en heeft daarmee zijn eigen duurzaamheidsstrategie. COMCAM is geselecteerd partner van energieleveranciers en specialisten op gebied van verduurzaming in binnen- en buitenland. Wij ondersteunen bedrijven bij alle aspecten van energie: inkoop, portfolio management, transport en netwerk optimalisatie, belastingconstructies, weten regelgeving, maar ook subsidieaanvragen, financieringstrajecten van duurzame maatregelen en energy efficiency scans. One stop shop vanuit energie portfoliomanagement Energie portfoliomanagement is onze specialisatie. Over de jaren heeft COMCAM een uitstekende relatie opgebouwd met meer dan twintig leveranciers van gas, elektriciteit en duurzame technische oplossingen. We benaderen de energie wensen van onze klanten op unieke wijze met een jong en dynamisch team. “Zo zijn we actief in heel Europa met vestigingen in Nederland, België en Duitsland” legt CEO Philipp Keller uit. We zijn als relatief jonge onderneming gestart in 2010 met grote kennis en ervaring, opgedaan in de energiemarkt. We hebben ons ontwikkeld tot een toonaangevende onderneming op het gebied van energie portfolio management, met een zeer sterke en unieke positionering. We bieden namelijk dienstverlening over de volle breedte van de energiemarkt, en hebben zo uitstekende resultaten voor onze klanten geboekt. We worden als een van de leidende bedrijven in de energiebranche gezien doordat we onze specialistische

www.comcam.pro

kennis van energiecontracten, wet en regelgeving en verduurzaming laagdrempelig én voordelig aan kunnen bieden. Eigenlijk zijn we een one-stop-shop partner voor energie inkoop en verduurzaming door onze ﬂexibele samenwerking met bijna alle signiﬁcante energiespelers.

”

Een integrale aanpak is essentieel, waarbij de energie inkoopstrategie en risicostrategie in lijn zijn met de duurzaamheidsstrategie. Zo doen wij energie portfoliomanagement. Unieke werkwijze Onze aanpak en dienstverlening kenmerkt zich door onze kijk op vergroening van energie vanuit zowel aanbieder als gebruiker. De optimale inzet van levering en teruglevering, zeker in de toekomst zonder salderingsregeling, kan grote besparingen opleveren en helpt de leveranciers door meer gelijkmatige afzetproﬁelen. Zo brengen we bijvoorbeeld de inzet van zonne-energie onder in de overall energie contracten. Met als grote voordeel dat zeer korte terugverdientijden gerealiseerd worden. Door nieuwe en steeds sneller ontwikkelende technieken zoals bijvoorbeeld smart-grid en slimme energiesystemen veranderen ook de ‘normale’ patronen op de energiemarkt en ontstaan nieuwe mogelijkheden die invloed hebben op opwekking, verkoop en distributie. Door nieuwe ontwikkelingen tijdig te signaleren en energieproducten- en diensten te ontwikkelen die hierbij passen, zijn belangrijk voor ons om innovatief te blijven.

Philipp Keller CEO COMCAM

Ons toegewijde team doet elke dag een stapje extra om de beste oplossingen in de energiemarkt te bieden aan haar partners en klanten, nu en in de toekomst. Zo bieden we een breed scala aan energie producten en diensten. Dit omvat, maar is niet beperkt tot, energie portfoliomanagement, zonnepanelen, windenergie, biomassa, warmte-koude opslag, elektrisch rijden en brokerdiensten in CO2 of groencertiﬁcaten. Klanten zijn zeer tevreden over ons door onze uitgebreide kennis van energiecontracten, wet en regelgeving, verduurzaming met onze service aanpak waarmee we onze klanten ontzorgen door alles over de gehele energieketen te regelen. Doordat we tussen de leveranciers en klanten in staan, zijn we heel goed in maatwerk door speciﬁeke klantwensen te koppelen aan de mogelijkheden bij de energieleveranciers. Hier zijn we redelijk uniek in blijkt, waardoor afgelopen jaar EU Business ons opnieuw heeft beloond met de Benelux Enterprise Award voor Best Energy Portfolio Management Company. Gedreven om de beste oplossing te blijven bieden voor onze klanten en partners, blijven we investeren in groei en ontwikkeling.

Toekomst van de Industrie - Energietransitie analysenederland.nl

Samenwerking is essentieel voor de energietransitie Actueel

In 2030 moet de transportsector dertig procent minder CO2 uitstoten. Een van de oplossingen die hiervoor wordt aangedragen is transport op waterstof. Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto's

het zwaar transport op waterstof kan gaan rijden is er nog veel werk aan de winkel. “Om hierin concrete stappen te zetten hebben wij het HyTrucks consortium opgezet”, vertelt Steve Sol, strategic partnership director bij Air Liquide. “In dit consortium werken 40 partijen samen aan het doel om over enkele jaren 1000 vrachtwagens op waterstof te laten rijden tussen de havens van Rotterdam, Antwerpen en Duisburg. Als je kijkt naar de hoeveelheid diesel die hiermee vervangen wordt, kan dat leiden tot een CO2-besparing van wel 100.000 ton per jaar.” chter, voordat

menwerking van het grootste belang. “Je bent in de waardeketen enorm van elkaar afhankelijk”, vertelt Sol. “De één kan niet zonder de ander en daarom moet je ook samen de uitdaging uitgaan om te innoveren. We werken daarom samen met iedereen die betrokken is bij zwaar transport en dit wil verduurzamen.” bij het HyTrucks consortium aangesloten zijn, zijn voorlopers in de duurzaamheidstransitie. “We staan aan de vooravond van een energietransitie van fossiele brandstoffen, via biobrandstoffen naar elektrisch rijden en waterstof ”, vertelt Frank Verhoeven, CEO van Vos Logistics. “Wij willen in de toekomst graag met stille, schone en autonome voertuigen rijden, vandaar de deelname aan dit consortium. We moeten samen ontdekken hoe we dit het beste kunnen doen en zien dit als een goede mogelijkheid om deze transitie mee vorm te geven.” De vervoerders die

realiseren is sa-

logistiek en transport nu als een vervuiler, aldus Ard Jongeneel, technisch directeur van Jongeneel Transport. “Maar zonder die diensten kunnen we simpelweg niet. Als familiebedrijf vinden wij het belangrijk om met de tijd mee te gaan en willen we vooroplopen, zowel in techniek als in duurzaamheid. We gaan allemaal meer verbruiken, dus moeten we als vervoerders ook na gaan denken over het verminderen van de CO2-uitstoot en onze footprint. Dat is ook een stukje maatschappelijk verantwoord ondernemen.”

“Dat betekent dat de energie die gebruikt wordt voor het elektrolyseproces en de productie van waterstof uit duurzame bronnen opgewekt wordt. Productie, opslag en verkoop van waterstof vinden op relatief korte afstanden van elkaar plaats, waardoor de footprint nog verder gereduceerd wordt. Dat maakt het dus een zeer duurzame mogelijkheid voor de toekomst.”

Veel mensen zien

wordt vooral gekeken naar groene waterstof, vertelt Nielsen. In het consortium

Nielsen, directeur van ContainerOok voor John

Om dat te

ships was duurzaamheid een belangrijke drijfveer. “Als onderdeel van de CMA CGM Group zijn wij toegewijd aan de energietransitie in de industrie. Short sea shipping brengt al enkele milieuvoordelen met zich mee, die we ook op het land willen doorvoeren om onze klanten zo te helpen met het reduceren van hun footprint.”

drie de vervoerders al op LNG, maar waterstof is voor hen een van de mogelijke oplossingen om in de toekomst nog verder te verduurzamen. “De toekomst moet nog uitwijzen hoe breed waterstof kan worden ingezet, maar de vooruitzichten zijn goed”, vertelt Verhoeven. Echter, momenteel is er nog geen sluitende businesscase voor waterstof. Jongeneel: “Om dat te realiseren moet de juiste infrastructuur voor waterstof opgezet worden, moet er weten regelgeving komen vanuit de overheid die dit stimuleert en moet blijken dat waterstof zich qua actieradius Momenteel rijden alle

en kilometrage kan meten met diesel.” zijn we nog niet zo één, twee, drie af. “De sleutel ligt bij het aanbod van voertuigen”, vertelt Verhoeven. “Nu heb je diesel en een beetje LNG, als dat straks 80 procent waterstof is, dan gaat diesel er uiteindelijk wel uit. Ik hoop straks dat we rationele alternatieven hebben waardoor diesel niet meer nodig is. Dat duurt misschien nog even, maar we willen altijd voor de schoonst mogelijke optie gaan.” Want van diesel

elk geval druk om te verduurzamen op de sector, vertelt Sol. “Zowel vanuit de omgeving als vanuit de overheid zien we steeds meer druk om de CO2-uitstoot te reduceren. Op zoek naar andere oplossingen gaan we dus sowieso, want de vraag is er vanuit de consument, de verlader en de overheid. Daarom moeten we samen, zowel nationaal als in Europa, de dialoog aan om hulpprogramma’s op te zetten. Zo kunnen we samen verduurzaming in de transportsector realiseren.” Er ligt in

Aardgas als transitiebrandstof Actueel

Dat we om aan het klimaatakkoord van Parijs te voldoen moeten overstappen op duurzame brandstoffen is inmiddels niks nieuws meer. Maar voordat we zover zijn moeten we eerst een tussenperiode door. Aardgas kan in deze periode perfect worden ingezet als transitiebrandstof. Tekst: Marjon Kruize Foto: Pixabay

D Naar schatting kunnen we de komende 30 jaar nog aardgas blijven winnen in Nederland.

e komende jar-

zal door onze toenemende welvaart de vraag naar energie blijven groeien. Het is daarom van groot belang voor het klimaat om de vraag naar nieuwe energiedragers zoveel mogelijk te beperken. Denk bijvoorbeeld aan goede isolatie om minder warmte te hoeven produceren, en

procesvernieuwingen in de industrie en een vermindering van mobiliteit door elektronisch verkeer. Daarnaast wordt in de komende jaren flink ingezet op het gebruik van hernieuwbare bronnen. Maar tot die tijd zal met een zo hoog mogelijk rendement energie uit fossiele brandstoffen gewonnen moeten worden. Uit onderzoek van CE Delft blijkt dat aardgas hierin een belangrijke rol speelt. Omdat installaties die

warmte of elektriciteit produceren uit aardgas zeer efficiënt zijn, maakt aardgas een goede kans om gebruikt te worden in een duurzame energievoorziening. Voor de inzet van aardgas wordt namelijk veel minder CO2 uitgestoten dan bijvoorbeeld het geval is bij kolen, zo blijkt uit het onderzoek van CE Delft. Bij de inzet

van aardgas in

de energietransitie wordt vaak gesproken van de zogenaamde Ladder van 7 van NOGEPA. Deze gaat uit van de gedachte dat we aardgas alleen moeten inzetten waar het bijdraagt aan CO2-besparing. De duurzaamste vorm van energie is immers het niet gebruiken ervan, zo stelt OnsAardgas.nl. Vervolgens komen hernieuwbare energievormen en op de vierde plaats staat Nederlands aardgas. Nederlands aardgas is naast duurzamer dan kolen namelijk ook duurzamer dan gas uit het buitenland, omdat er bij het transport minder CO2 uitgestoten wordt. Zo lang we nog niet volledig hernieuwbare energie hebben is aardgas uit Nederland dus een goede oplossing. continu op zoek naar innovaties om de winning van olie en gas efficiënter en duurzamer te maken en werkt hierin ook samen met kenDe sector is

nisinstellingen om de resterende aardgasreserves en de daarbij horende infrastructuur een waardevolle rol te laten spelen in de energietransitie, zo meldt OnsAardgas.nl. Hierbij wordt ook rekening gehouden met de gevolgen van de winning van aardgas. Na de bevingen in Groningen is het draagvlak voor aardgas wankeler geworden, waardoor de sector gedwongen wordt te zoeken naar innovaties die tot een verbeterde winning kunnen leiden. Denk bijvoorbeeld aan offshore parken en horizontaal boren naar aardgas, waardoor minder schade aan de natuur berokkend wordt. Naar schatting kunnen

we de komende 30 jaar nog aardgas blijven winnen in Nederland. Voldoende dus voor de transitieperiode naar 2050, waarin onze energievoorziening volledig vrij moet zijn van CO2-uitstoot. ADVERTENTIE

Neem contact met ons op als u wilt weten wat onze energieoplossingen voor uw bedrijf kunnen betekenen: omv-gas.nl

TEST JE PERSONEEL GRATIS EN SNEL UITSLAG BINNEN 20 MINUTEN KIES ZELF EEN LOCATIE

TEST JE PERSONEEL GRATIS EN SNEL De overheid heeft een subsidie beschikbaar gesteld om werkgevers de mogelijkheid te bieden hun medewerkers te laten testen, als er bij de medewerkers sprake is van lichte klachten of als een medewerker in nauw contact is geweest met een besmette collega of ander persoon. Hierdoor wordt de veiligheid op de werkvloer vergroot en uitval door ziekte en quarantaine verminderd! Laatjepersoneelgratistesten.nl is een initiatief van [SIC] ARBO (arbodienst) in samenwerking met bedrijfsarts Koopmans én Coronasneltestnederland.nl [SIC] ARBO maakt testen op het werk op een verantwoorde en veilige manier mogelijk. Dankzij subsidie van de overheid kunnen we dit GRATIS aanbieden aan alle werkgevers. Onder supervisie van Bedrijfsarts Koopmans bieden wij de gecertiﬁceerde Abbott sneltest aan, waarmee u binnen 20 minuten weet of er sprake is van een besmetting met Covid-19. Bij een negatieve testuitslag kunnen u en uw personeel weer direct aan het werk! Deze test is goedgekeurd door het RIVM & de Nederlandse overheid en we bieden u deze mogelijkheid onafhankelijk van de ARBO dienst waar u eventueel bij bent aangesloten. Via de website www.laatjepersoneelgratistesten.nl kunt u als werkgever eenvoudig een coronatest (antigeentest) aanvragen voor u en uw medewerker(s) waarna de test kosteloos kan worden ingepland op 1 van de 14 locaties van Coronasneltest Nederland bij u in de buurt. Voor meer informatie: www.laatjepersoneelgratistesten.nl E-mail: info@laatjepersoneelgratistesten.nl Tel: 085-0645711

adv_personeeltest_a3.indd 1

27-02-2021 16:56

Toekomst van de Industrie - Energietransitie analysenederland.nl

Waterstof heeft een toekomst in de mobiliteit Verdieping

Waterstof begint een steeds groter onderdeel uit te maken van de energietransitie. Ook in de mobiliteitssector liggen er mooie kansen. Maar voordat die benut kunnen worden staan we nog wel voor een aantal uitdagingen. Tekst: Marjon Kruize Foto: Persfoto & Georg Arthur Pflueger

alles op wielen in de toekomst elektrisch aangedreven, zo stelt Jaco Reijerkerk, commercieel directeur bij advies- en ingenieursbureau Ekinetix, dat oplossingen voor de energietransitie levert. “Dat kan zijn met behulp van een accu, maar ook met een brandstofcel die gevoed wordt met waterstof: waterstof-elektrisch. Voor de meeste gebruikers van personenwagens zal batterij-elektrisch de voordeligste en meest haalbare optie zijn. Echter, voor zwaardere en meer intensieve vormen van mobiliteit is waterstof erg geschikt: het traditionele dieselsegment.” n principe wordt

namelijk gemakkelijker een grote actieradius gehaald worden, zonder dat het voertuig daardoor een stuk zwaarder wordt. “Ook kun je waterstof met heel weinig vermogen toch veel sneller bijtanken dan dat je de batterij van een elektrische auto kunt Met waterstof kan

We willen aan de ene kant de lokale luchtkwaliteit verbeteren door uitstoot van stikstof en fijnstof te verminderen, maar we willen natuurlijk ook de CO2-uitstoot verminderen.

opladen”, vertelt Reijerkerk. “Dat is heel belangrijk voor de operationele efficiëntie van bijvoorbeeld vrachtwagens en andere zakelijke rijders. Die leggen vaak grotere afstanden af en willen tussendoor het voertuig even vol kunnen tanken, om meteen weer door te kunnen rijden. Daarnaast zijn waterstofsystemen voor zwaardere toepassingen veel compacter en lichter, waardoor er meer laadvolume en -gewicht overblijft. Dat scheelt ritten voor dezelfde hoeveelheid lading. Tijd en operationele efficiëntie zijn immers voor de transportsector van groot belang.” zijn is er echter nog wel een slag te slaan. “Praktisch gebruik van waterstof heeft een moeilijk startpunt”, stelt Reijerkerk. “Om de auto’s vol te kunnen tanken zijn er vulpunten nodig, maar als er nog te weinig voertuigen op waterstof rijden, dan loont het niet om te investeren in zo’n vulpunt. Juist daarom is het nu ook nog minder geschikt voor personenauto’s, want die geVoordat we zover

Jaco Reijerkerk Commercieel directeur bij advies- en ingenieursbureau Ekinetix

bruikers willen overal kunnen stoppen om te tanken, maximale vrijheid. Voor bijvoorbeeld bussen en vrachtwagens is het makkelijker, omdat die vaak vaste routes hebben of de vrachtwagens enkel op hoofdverkeersaders onderweg zijn. Als je dus vulpunten zet op bijvoorbeeld busremises, Schiphol, in de buurt van distributiecentra en in de havens, dan heb je al een groot deel van die zwaardere mobiliteit te pakken. Dan loont een vulpunt veel sneller.” elektriciteitsnetwerk momenteel ook nog niet geschikt om mobiliteit op grote schaal batterij-elektrisch te maken, aldus Reijerkerk. “Mobiliteit maakte eerder nooit deel uit van de elektriciteitsvraag en nu dat wel het geval is, en er ook extra gebruikers bijkomen vanuit industrie en gebouwde omgeving, wordt de druk op het netwerk veel hoger. Bij die achterliggende energie infrastructuur (tot aan de laadpaal) komen natuurlijk kosten kijken. Die worden door de gemeenschap Daarnaast is ons

gedragen. De overheid houdt momenteel al goed rekening met batterij-elektrisch rijden en stimuleert dit ook, maar waterstof wordt nog onvoldoende meegenomen. Er is geen level playing field voor deze beide, complementaire, technologieën. Terwijl we beide hard nodig hebben om mobiliteit volledig af te dekken en de klimaatdoelstellingen te halen. Het gevaar bestaat dat we daarmee rijden op diesel langer in stand houden, omdat de zware mobiliteit nog niet duurzaam kan rijden.” hoofd te bieden moet er dus een basisnetwerk komen voor waterstof tankstations, stelt Reijerkerk. “Momenteel zijn het er nog maar zes, terwijl je minimaal vijftig punten nodig hebt om de meeste zakelijke gebruikers te voorzien. Dat kost eenmalig zo’n 50 tot 60 miljoen euro, maar als je daarmee de hele mobiliteit compleet elektrisch kunt maken en de klimaatdoelstellingen kunt halen, dan is dat een relatief kleine investering. Als die vulOm dit het

punten er komen zal er meer gebruik gemaakt worden van waterstof en kunnen we groene waterstof ook op grotere schaal produceren, waardoor dit goedkoper wordt.” verduurzamen van de mobiliteit noodzakelijk is, dat staat volgens Reijerkerk als een paal boven water. “We willen aan de ene kant de lokale luchtkwaliteit verbeteren door uitstoot van stikstof en fijnstof te verminderen, maar we willen natuurlijk ook de CO2-uitstoot verminderen. Daarom moet er ook goed gekeken worden naar waar de energie waar onze wegvoertuigen op rijden, vandaan komt. Wanneer je elektrisch rijdt op energie die zijn herkomst heeft uit fossiele brandstoffen, dan verbeter je lokaal de luchtkwaliteit wel, maar vindt elders in de keten de CO2-emissie plaats. Gelukkig kun je zowel elektrische stroom als waterstof vergroenen.” Want dat het

gang brengen van vraag en aanbod van groene waterstof is mobiliteit een geschikte eerste afzetmarkt. In Bij het op

de industrie gaat de waterstof dienen als vervanger van de goedkope grijze waterstof, gemaakt uit fossiele bronnen. In mobiliteit geldt een hogere prijsacceptatie, omdat waterstof daar dient als vervanger van diesel. ons elektrisch gaan verplaatsen met waterstof is er nog één ding waar we rekening mee moeten houden, aldus Reijerkerk. “Je moet jezelf natuurlijk in de eerste plaats ook nog de vraag stellen of verplaatsen überhaupt noodzakelijk is. En zo ja: hoe dan, hoe vaak en met welke behoefte? De auto pakken is vaak gemakkelijk, maar lang niet altijd noodzakelijk, zeker voor personenwagens. Daar zou je ook als bedrijf meer op kunnen inspelen. We hebben het afgelopen jaar immers allemaal gemerkt dat we tenminste voor een deel thuis kunnen werken, met meetings op afstand, dus laten we ons ook gewoon wat minder verplaatsen, dan blijft de ruimte vrij voor het zwaardere transport.” Echter, voor we

ADVERTENTIE

DE AFVAL VER GROENERS

Vooroordelen verbranden is beter voor ons klimaat.

ARN | ATTERO | AVR | EEW AFVALVERGROENERS.NL

MOBIELE KOELOPLOSSINGEN VOOR INDUSTRIËLE AIRCO EN PROCESKOELING

Met de flexibele koeloplossingen van Delta-Temp huurt u snel en eenvoudig koeling in, op maat van uw bedrijf. Onze uitgebreide en moderne verhuurvloot biedt oplossingen voor zowel industriële airco-toepassingen als voor proceskoeling. Contacteer ons voor meer info:

010 799 53 90

www.delta-temp.nl

info@delta-temp.nl

Verhuur | Verkoop | 24/7 support

ADVERTENTIE

Waterstof, de sleutel voor schone zwaar vervoer Air Liquide investeert in waterstof In de maatschappij van overmorgen – waarin CO2 -emissies grotendeels tot het verleden zullen behoren – krijgt waterstof een strategische rol toebedeeld. Air Liquide, als waterstof marktleider in de Benelux gaat haar vooraanstaande positie als waterstofproducent en technologieleverancier verder uitbouwen… “Als we het gebruik van fossiele brandstoffen versneld willen afbouwen, hebben we een duurzaam en betaalbaar alternatief nodig dat voldoet aan de alle kwaliteits- en veiligheidseisen en dat bovendien breed inzetbaar is”, verduidelijkt Diederick Luijten, Vicepresident Hydrogen Energy bij Air Liquide. Waterstof is bij uitstek geschikt om die rol in te vullen en de energietransitie een sterke dus in de rug te geven. Waarom zouden we nog wachten? We kunnen nu al vooruit en versnellen met reeds beschikbare technieken en middelen. CO2 fors terugdringen in de strijd tegen global warming kan wat Air Liquide betreft niet wachten.” Waterstofdistributie “Het is duidelijk dat we aan de vooravond van een veel breder gebruik van waterstof staan”, vervolgt Diederick. “In de eerste plaats gaat het over mobiliteit – auto’s, vrachtwagens, schepen, bussen en vliegtuigen– maar ook over industriële toepassingen en de vervanging van aardgas en elektriciteit. Air Liquide heeft wereldwijd 200 waterstoffabrieken in bedrijf met een gezamenlijke capaciteit van meer dan 1.2 million tonnes per jaar. Om al die waterstof op bestemming te krijgen worden waterstofpijpleidingen gebruikt (bijna 1000

kilometer in de Benelux) en beschikt Air Liquide over een grote vloot aan transportmiddelen, waarmee waterstof veilig en efficiënt naar afnemers gebracht kan worden. Air Liquide werkt oplossingsgericht voor haar klanten en beschikt over veel competentie en ervaring. “We leveren waterstofstations, produceren moleculen en beheersen de techniek en de volle distributieketen”. Schone waterstof “Vandaag al hebben we de beschikking over groene waterstof, waarvan een deel al aan mobiele toepassingen wordt geleverd. Maar gezien de toenemende vraag zijn we voornemens om de productiecapaciteit hiervan in de nabije toekomst fors uit te breiden. Voor de mobiliteitsmarkt staat óns weinig in de weg om een grootschalige opschaling te kunnen faciliteren. ” “Volgens een rapport van de Hydrogen Council zal waterstof tegen 2050 zorgen voor minstens 18% van onze wereldwijde energiebehoefte, waarbij zes gigaton CO2 -emissies worden voorkomen. Als we samen met klanten optrekken komen we samen tot een versnelling en dringen we CO2 uitstoot terug. Weet ons te vinden”, besluit Diederick.