Dit is een commerciële uitgave. Het FD heeft geen betrokkenheid bij deze productie.
ANALYSE
AUTOMATISERINGSINDUSTRIE MET FOCUS OP SMART INDUSTRY
NR 2 APRIL 2017 ANALYSEINDUSTRIE.NL
Lees meer artikelen op analyseindustrie.nl Wilt u meer lezen over de Nederlandse industrie? Op de campagnesite analyseindustrie.nl hebben wij meer artikelen voor u verzameld over innovaties binnen de verpakkingswereld, duurzame logistiek, automatisering en smart industry.
Het stempotloodje blijft nog even nodig Dieselgate, Russische inmenging bij de Amerikaanse verkiezingen: digitalisering stelt politiek en bedrijfsleven voor de nodige problemen. ‘Problemen? Uitdagingen’, zeggen experts. Nederland is één van de meest gedigitaliseerde landen. Nog wel.
Lees verder op pagina 4
INSPIRATIE
Nederland voortrekker in automatisering
Het Internet of Things, Smart Factories, Industry 4.0: de technologische ontwikkelingen in het bedrijfsleven volgen elkaar zo snel op dat het begint te duizelen. Wie niet meegaat, mist de boot, lijkt het wel. Lees verder op pagina 8
EDITORIAL
WILLEM VERMEEND
INTERNET ONDERNEMER EN BIJZONDER HOOGLERAAR INTERNET ECONOMICS AND E-BUSINESS
Life Cycle Management in een slimme industrie – Paul Petersen
‘De ontwikkelingen rond Industry 4.0, smart industry en Internet of Things hebben al lang de boardrooms van industriële partijen bereikt. Dat is logisch, omdat de kansen met connectiviteit en digitalisering ongekend zijn.’
‘Het menselijk aspect in de smart industry moet centraal staan’ Lees meer op pagina 6
Lees verder op pagina 2
Wij verbinden mensen met machines
+31 527 712 049 | www.remoteengineer.eu | info@remoteengineer.eu
2 EDITORIAL – ANALYSEINDUSTRIE.NL
DRIE DIGITALE TOPPERS – LEES ALLE VOLLEDIGE ARTIKELEN OP ANALYSEINDUSTRIE.NL 1. Michaël Nieuwesteeg: ‘De moderne consument wil een degelijke verpakking, maar geen afval. Als verpakkingssector moeten wij daarom anders tegen onze verpakte producten en de gebruikte verpakkingen gaan aankijken.’
2. Ineke Dezentjé Hamming – Bluemink: ‘Ik heb de afgelopen jaren geleerd om niet tegen de overheid aan te schoppen. We zitten midden in een revolutie, de overheid weet ook niet alles. We moeten elkaar helpen. Het belangrijkste is uiteindelijk dat we exportkampioen worden. Dat kunnen we.’
3. Hester Klein Lankhorst: ‘De gemaakte afspraken vragen om innovatieve oplossingen, niet alleen met betrekking tot materiaal, maar ook waar het gaat om processen om de verpakking heen, zoals de logistiek. Inmiddels valt 88 procent van het verpakkingsgewicht dat in Nederland op de markt wordt gebracht onder een brancheverduurzamingsplan.’
HESTER TIPT! Mijn favoriete artikel is het interview met Willem Vermeend op pagina 6 -7. Hij geeft hier zijn visie op de smart industry in Nederland. Veel leesplezier! Hester van Meurs, Project Manager
Paul Petersen Directeur FHI
INHOUD
‘Als alle keuzes op elkaar aansluiten, zet de hele bedrijfsketen een stap vooruit’
4
Het stempotloodje blijft nog even nodig
5
Werknemer wordt robot-supervisor
6
Profiel interview: Willem Vermeend
8
Nederland voortrekker in automatisering
10
Big data: bron van gevaar?
LIFE CYCLE MANAGEMENT IN EEN SLIMME INDUSTRIE
ANALYSE AUTOMATISERINGSINDUSTRIE
Hoofdredacteur:
Mats Gylldorff
e ontwikkelingen rond Industry 4.0, smart industry en Internet of Things hebben al lang de boardrooms van industriële partijen bereikt. Dat is logisch, omdat de kansen met connectiviteit en digitalisering ongekend zijn. De voordelen van de actuele ontwikkelingen zijn samen te vatten in de verbetering van efficiency, effectiviteit én toekomstbestendigheid. Maar juist die toekomstbestendigheid wordt nu een issue. Hoe kunnen eindgebruikers in de industrie vernieuwingen inschatten, zodat een productie ‘Ever Green’ is?
Eindredacteur:
Jerry Huinder
Office Manager:
Amanda Ghidoni
Layout:
European Media Partner
Tekst:
Wesley Meijer
D
Daardoor wordt het principe van Life Cycle Management (LCM) steeds belangrijker. Hoe kunnen assets langer, beter en efficiënter benut worden? De basis van een LCM-plan moet de end-of-life zijn, waarbij de levensduur meestal langer is dan de systemen van leveranciers. Daarnaast is de beschikbaarheid van kennis bij mensen over de applicaties en toegepaste technologie van groot belang. Aanvullend kunnen keuzes bij de engineering van een plant voor onnodige kosten zorgen tijdens de operatie van een plant. Kwesties binnen Life Cycle Management hebben dus niet alleen met de aankoop-
Volg ons digitaal:
@europeanmediapartner
hester.van.meurs@europeanmediapartner.com Managing Director: Jonathan Andersson
prijs te maken, maar gaan over de Total Costs of Ownership. Kortom: hoe maakt u uw industrie slim? De hardware, software en engineering rond alle Industry 4.0 concepten bieden kansen, maar… wij maken de technologie vooral slimmer door als gehele bedrijfsketen bewustere keuzes te maken. Sterker inzetten op uniformiteit en standaarden wordt dus verwacht, zodat systemen beter op elkaar aansluiten en eindgebruikers met meer flexibiliteit hun assets kunnen vernieuwen. Toekomstbestendigheid wordt dus mogelijk door een intensieve samenwerking. Er zijn al voldoende voorbeelden te geven van industriële partijen die een dergelijke integrale aanpak gerealiseerd hebben met divisies en afdelingen binnen hun eigen bedrijf. Connectiviteit en digitalisering bieden die kans ook in de bedrijfsketen, waardoor niemand zich hoeft af te vragen of er op het juiste paard gewed wordt. Als alle keuzes op elkaar aansluiten, zet de hele bedrijfsketen een stap vooruit. In deze uitgave wordt u inspiratie geboden om de voordelen in markt, technologie, kosten en samenwerking te benutten.
analyseindustrie.nl
Hester van Meurs
Project Manager:
Recycle of geef het magazine door!
Malini Witlox Tseard Zoethout Coverfoto:
TSS
Gedistribueerd:
Het Financieele Dagblad 2017
Drukkerij:
RODI Rotatiedruk
European Media Partner Nederland B.V Kleine-Gartmanplantsoen 21, 1017 RP Amsterdam Tel: +31 202 622 010 Email: nl@europeanmediapartner.com www.europeanmediapartner.com
European Media Partner is gespecialiseerd in contentmarketing en native advertising. Wij combineren redactionele inhoud met themakranten die bij toonaangevende dagbladen zijn bijgevoegd. Wij zorgen ervoor dat de boodschap van uw merk wordt overgebracht, en uw doelgroep de juiste beslissingen neemt.
Industrial Cyber Security by Wonderware Benelux “De vraag is niet óf een cyberaanval u ooit zal treffen, de vraag is wanneer ...”
Be smart and take action! Neem direct contact met ons op en vraag een ‘Vulnerability Assessment’ aan om uw industriële netwerk te onderzoeken op eventuele kwetsbaarheden en abnormaal netwerkgedrag. Meer informatie: www.cyberx.nl Belgie +32 33 280 740 | Nederland +31 76 579 41 00
Rivium 1e straat 52, 2909 LE Capelle aan den IJssel - Tel. 010-2882500 - info@alcom.nl - www.alcom.nl
Your partner in Embedded Systems & Industrial Automation
Factory Automation
Smart City & LED Lighting
Infrastructure & Transportation
Medical
Digital Signage
Agriculture & Horticulture Semiconductor
Wireless & Networking
Display & Touch
LED & Solid State Lighting
Passive & Electromechanical
Power Conversion
Registreer je gratis voor de beurs met code “EA1012“ en bezoek Alcom Electronics op stand 7B064
4 ACTUEEL – ANALYSEINDUSTRIE.NL
HET STEMPOTLOODJE BLIJFT NOG EVEN NODIG
‘Nederland zit in de kopgroep, wij hoeven ons niet te schamen. Maar wij hebben daardoor wel een positie te verliezen’
Dieselgate, Russische inmenging bij de Amerikaanse verkiezingen: digitalisering stelt politiek en bedrijfsleven voor de nodige problemen. ‘Problemen? Uitdagingen’, zeggen experts. Nederland is één van de meest gedigitaliseerde landen. Nog wel.
Digitalisering maakt het mogelijk veel data te analyseren en tot informatie te komen. Allerlei zaken zijn daardoor ‘smart’: de thermostaat, de auto, de mobiele telefoon. De digitalisering grijpt overal in de maatschappij in. In de economische wereld, de financiële wereld, de bioindustrie en de auto-industrie zal technologie in de toekomst alleen maar meer impact hebben. Maar wat is de staat van Nederland? Zijn ‘we’ wel voorbereid?
aanzien van andere problemen en uitdagingen, zegt Stokking: “We weten veel, maar nog niet genoeg.” De vraag of Nederland is voorbereid,
Experts zeggen dat Nederland wereld-
Arnold Stokking: “Het tempo van digitale ontwikkelingen ligt zo hoog dat er bedreigingen komen in opleidingen, veiligheid, privacy.”
Ga maar na: stemmen gebeurt nog altijd met een potloodje, omdat de beveiliging van stemcomputers niet in orde is. Volkswagen gebruikt sjoemelsoftware om de uitstoot van uitstootgassen van dieselauto’s te manipuleren. Russische hackers kraken computersystemen van de Amerikaanse Democratische partij
en beïnvloeden op die manier de uitkomst van de presidentsverkiezingen. Slechts drie voorbeelden waar digitaliseringsproblemen opdoemen. “Het tempo van digitale ontwikkelingen ligt zo hoog dat er bedreigingen komen in opleidingen, veiligheid, privacy”, zegt Arnold Stokking, die als stuurlidgroep smart industry bij TNO toepassing van digitale oplossingen in het bedrijfsleven stimuleert. “Wij zullen als maatschappij alle zeilen moeten bijzetten. Kijk maar naar de verkiezingen.” Maar Stokking ziet ook mogelijkheden. “Om terroristen op te sporen bijvoorbeeld, zou gebruik gemaakt kunnen worden van gezichtsherkenning. Die technologie is voorhanden. De kans
wijd in de kopgroep zit. Volgens Maarten Steinbuch, hoogleraar Systeem- en Regeltechniek aan de Technische Universiteit Eindhoven, is Nederland ‘een van de meest connecte’ maatschappijen. “Zo’n 98 procent van de Nederlanders heeft internet. Maar eigenlijk is de vraag of we voorbereid zijn een verkeerde. De vraag is of we de snelheid van de ontwikkelingen kunnen bijhouden.”
voor Nederland is echt om dit type technologieën in te zetten voor de concurrentiekracht van ons land. En zo zijn er nog veel meer kansen.”
worden groter, omdat communicatie met artsen sneller verloopt en doordat artsen dankzij data snelle diagnoses kunnen stellen.”
Ook Steinbuch ziet geen nadelen of problemen, wel uitdagingen. Natuurlijk zijn er mensen die hun baan verliezen, maar dat is op individueel level. Op macroniveau ziet Steinbuch vooral dat grote maatschappelijke problemen kunnen worden opgelost door digitalisering. “Wind- en zonne-energie worden goedkoper. Autorijden wordt veiliger. De 1,4 miljoen doden wereldwijd die vallen in het verkeer zijn potentieel allemaal te redden. Er zullen minder files zijn. Kansen om te genezen van ziektes
En, last but not least, zegt hij: “We zullen veel gezonder gaan eten. We kunnen straks precies meten wat voor iemand persoonlijk de beste voeding is. Er zal meer begrip zijn voor het DNA, wat er in darmen gebeurt, hoe het lijf met voeding om gaat. Ik denk persoonlijk dat mensen in de nabije toekomst 130 jaar oud kunnen worden.” Met de aanpak van problemen van het milieu, klimaat en de fossiele brandstoffen moeten we volgens Steinbuch ‘als de sodemieter opschieten’. Om die reden, en ten
is dus inderdaad niet relevant. Nu vooroplopen, maar tegelijkertijd stilstaan, betekent ingehaald worden. Stokking: “Nederland zit in de kopgroep, wij hoeven ons niet te schamen. Maar wij hebben daardoor wel een positie te verliezen. De bedrijven die goed meedoen merken dat in hun concurrentiekracht.” Dat geldt dus ook voor bedrijven die niet moderniseren. En voor maatschappijen en landen. “Er is een noodzaak om te zorgen dat we concurrerend blijven. We kunnen niet achteroverleunen.” Wesley Meijer
NEDERLAND STAAT BOL VAN DE HIGHTECH ‘Moderne auto’s zijn rijdende supercomputers en machines in fabrieken onderhouden contact met elkaar in geavanceerde netwerken. Deze onzichtbare logica in machines, die de slimheid van deze apparaten bepaalt, noem je embedded systems.’ Lees het volledige artikel op analyseindustrie.nl
SPEEL OP SAFE Balluff‘s unieke safety concept
Nieuw: Safety via IO-Link Automatisering vraagt om veiligheid. Daarom hebben wij de Balluff Safety Hub ontwikkeld: een unieke geïntegreerde Safety oplossing via IO-Link. Eenvoudige integratie, een korte reactietijd en meer ruimte in uw machine. Ga naar www.balluff.nl voor meer informatie
Safety_265x125_NL.indd 1
28.03.2017 10:18:28
ANALYSEINDUSTRIE.NL – TOEKOMST
WERKNEMER WORDT ROBOT-SUPERVISOR De robot zal steeds meer te zien zijn op de werkvloer. Gevolg: het werk verandert en omscholing wordt een issue. En het gevaar dat de robot ons werk inpikt? “Dat de robot de mens vervangt, is een mythe.”
Went u er maar vast aan: de robot
gaat nooit meer weg. Daar zijn Egbert-Jan Sol, directielid van TNO Industrie, en Stefano Stramigioli, hoogleraar advanced robotics aan de Universiteit Twente, het over eens. Net als de mobiele telefoon zal ook de robot deel gaan uitmaken van ons dagelijks leven.
Nu al zoemen stofzuigers, grasmaaiers en bijna-zelfrijdende auto’s tussen ons door. De lopende band bestaat al honderd jaar en palletstapelaars en lasrobots zijn er ook al lang. Die trend zet zich voort. De ‘domme’ eerstegeneratierobot die handelingen duizend keer kon uitvoeren is geëvolueerd naar een ‘slim’ apparaat dat zich met sensoren en camera’s kan aanpassen aan de omgeving. En naar een apparaat dat operaties uitvoert, gasleidingen inspecteert op lekkages of wordt ingezet bij explosievenruiming. En dit heeft implicaties voor het
werkende leven. De robot neemt ons werk over, is al lang de aanname. Sol van TNO wil die mythe meteen doorprikken. “Natuurlijk is de robot soms goedkoper dan de mens, zoals met pallets stapelen, en dan is het bedreigend, want de robot kent geen minimumloon. Maar dat de robot de mens vervangt, is een mythe. De robot is juist een hulpmiddel voor mensen om
Egbert-Jan Sol: ”De robot is juist een hulpmiddel voor mensen om productiever te worden.”
productiever te worden. Mensen zijn nodig om robots aan te sturen.” Kijk naar autoproducent NedCar, illustreert Sol. De fabrikant stond aan de rand van de afgrond, maar mede dankzij de komst van honderden robots werken er nu meer mensen dan voorheen. “Fabrieken en bedrijven worden productiever, gezonder en winstgevender.” Stramigioli beaamt Sols woorden. Hij
is betrokken bij de ontwikkeling van robots in de medische wereld en voor inspectie en service. Het zal volgens Stramigioli een samenwerking zijn. “De mens heeft de hersenen. Dat een robot door Artificial Intelligence alles kan begrijpen en doen, is niet het geval. De robothand is nog lang niet zo goed. Dat een robot het werk van een loodgieter compleet gaat overnemen, ga ik niet meemaken.” Voorlopig zullen mens en robot dus veel werk
samen verrichten. Stramigioli: “Voor het werk van loodgieters, elektriciens, handmatig werk, zal geen probleem ontstaan. Pas na dertig, veertig jaar zal een robothand net zo goed zijn als die van de mens, zijn de hersenen nagemaakt en is er een gigantische computercapaciteit. Dat is de robotmens.” Maar zover is het dus nog lang niet. Wat wel nu al zichtbaar is, is dat arbeidsverhoudingen zullen veranderen, voorspelt Sol. Het soort werk verandert. “De robot zal de handeling verrichten. De werknemer verandert van operator naar supervisor. De hand van een oogarts kan trillen, een robot doet dat niet. Die kan in een fractie van een millimeter hechtingen naaien. Daardoor kan de oogarts langer doorwerken.” Zo verandert er veel, en niet alleen ten goede. Robotisering heeft ook uitdagingen en
5
VRAGEN AAN MICHIEL BEERENS
‘Robotisering heeft ook uitdagingen en ronduit lastige vraagstukken tot gevolg’ ronduit lastige vraagstukken tot gevolg. We krijgen volgens Sol een opleidingsprobleem, omdat voor tal van mensen hun baan over dertig jaar compleet anders zal zijn. Een lasser zal met een robot moeten leren werken. “Voor oudere mensen zal dat een probleem zijn, dus de zittende mensen omscholen, dát wordt de grote uitdaging.” En maakt een robot een gigantische fout, dan volgt de kwestie wie aansprakelijk is. Is dat de robot, zijn maker of wie hem bestuurt? Een hete discussie, weet Stramigioli, maar ook een die nu nog niet gevoerd kan worden. “Er zal meer wetgeving bijkomen. Ik vermoed dat er een soort verzekeringsstelsel komt. Hoe het zal gaan met strafrechtelijke aansprakelijkheid zou ik niet weten. Misschien zullen er schadevergoedingen komen. Ik weet het niet, het is allemaal nog speculatief.” Wesley Meijer
DE ROBOT ALS SUPERCHIRURG ‘Volgens de International Federation of Robotics (IFR), zal het aantal robots in de industrie in 2018 oplopen tot 1,8 miljoen stuks.’ Lees het artikel op analyseindustrie.nl
ZVS Techniek (NL) +31-(0)492-665176 +31-(0)38-4541017 www.zvstechniek.nl info@zvstechniek.nl
Beursmanager van Vision, Robotics & Motion.
Welke trends gaan we in juni op de beurs zien? “In het verleden waren vanwege de veiligheid menselijke handelingen van die van robots gescheiden. Mens en robot gaan nu meer samenwerken, de robot komt dichter bij de werkprocessen en kan precisiewerk doen.”
Kunt u een voorbeeld geven van innovatie? “Machine learning in beeldverwerking stelt ons in staat om ook in situaties met veel meer variatie gebruik te maken van camera’s. Denk bijvoorbeeld aan de oogst van planten. Je kunt de camera leren een vrucht te herkennen op basis van stam en vrucht en zo gaan oogsten. Je hoeft niet meer ieder stapje voor te kauwen. Je laat de computer leren.”
Raken we onze banen kwijt door de multi-inzetbare robots? “Zware beladingstaken kan de robot uitvoeren, maar de mens zal toezicht houden en kan zich meer bezighouden met precisietaken. De robot doet iedere keer exact hetzelfde, de foutenmarge gaat omlaag en de kwaliteit van het werk stijgt waardoor bedrijven mogelijk ook klanten kunnen binnenhalen die voorheen onbereikbaar waren.”
Malini Witlox
6 PROFIEL – ANALYSEINDUSTRIE.NL
‘DIGITALISERING IS HARD NODIG’ Ouderen kennen hem nog als politiek kopstuk op het breukvlak van deze en vorige eeuw. Tegenwoordig is Willem Vermeend, naast zijn hoogleraarschap aan de Universiteit Maastricht, vooral in de smart industry actief. “Bedrijven die met smart en duurzaam vooroplopen laten hogere groeicijfers zien dan achterblijvers.” De smart industry sector wordt wel
beschouwd als de groeimotor en banenmachine van Nederland. In deze tak van sport scoort ons land in internationaal opzicht meer dan gemiddeld. Dankzij onze smart industry worden productieprocessen slimmer en efficiënter gemaakt. Die trend zal bestaande businessmodellen in alle sectoren op zijn kop zetten en een bijdrage leveren aan meer duurzaamheid. Volgens Willem Vermeend, hoogleraar aan de Universiteit Maastricht kunnen we echter niet achterover leunen. “Willen we onze economie slim en duurzaam maken, dan zullen we digitalisering en het gebruik van nieuwe technogie, zowel in het bedrijfsleven als bij de overheid, moeten versnellen. Dat is ook nodig in het onderwijs en de gezondheidszorg.” Hoe staat ons land er nu met smart industry voor?
“In Europa zie je drie landen die vooroplopen: Duitsland, het VK en Nederland. In ons land zie ik drie belangrijke knelpunten. Vooral in het MKB wordt veel te weinig gebruik gemaakt van de voordelen van digitalisering en innovatieve technologie, zoals Internet of Things (IoT), 3D printen, big data, kunstmatige intelligentie, blockchain, nanotechnologie, robotica en fotonica (microchips die data kunnen verwerken op basis van licht). Daarnaast hebben we in de meeste sectoren op alle niveaus een groot
gebrek aan technisch opgeleide mensen. Het derde probleem is dat ons onderwijs veelal opleidt voor banen die straks gaan verdwijnen. Onderwijsprogramma’s moeten veel meer gericht zijn op werk in de nieuwe economie, ook wel de Economie 4.0 genoemd.” Economie 4.0 wordt volgens
Vermeend gekenmerkt door digitalisering, nieuwe technologische ontwikkelingen en een scala maatregelen tegen klimaatverandering (zoals het tegengaan van de uitstoot van broeikasgassen). Daarnaast wijst Vermeend op de snelle opmars van het gebruik van kunstmatige intelligentie. “Zo wordt de Watson technologie van IBM al toegepast bij diagnoses”, verduidelijkt hij. “Watson kan tweehonderd miljoen pagina’s medische literatuur in drie seconden inlezen en beoordelen. Zulke complexe algoritmes vinden tegenwoordig ook hun weg naar de financiële sector en naar het klimaatbeleid.” U noemt klimaatbeleid. Op welke manieren kunnen we met Smart Industry op het klimaatakkoord van Parijs inspelen?
“De komende decennia wordt er wereldwijd meer dan 13 biljoen dollar uitgegeven aan klimaatmaatmaatregelen om te kunnen voldoen aan de doelstellingen van het wereldwijde klimaatakkoord. In Nederland gaat het
om circa 200 miljard euro. Daarbij gaat het vooral om investeringen in de bouw en infrastructuur. Je kan daarbij denken aan energie-neutrale gebouwen en woningen, verkeer en vervoer dat draait op C02-vrije elektriciteit, de inzet van duurzame energiebronnen en energie-arme productieprocessen en aparaten. Dit gigantische uitgavenprogramma geeft een geweldige stimulans aan de smart industry en draagt bij aan de economische groei.”
ontwikkeling van smart industry. Onze field labs – actief in heel Nederland – kunnen als katalysator optreden. Daarin werken uiteenlopende partijen samen aan het ontwikkelen en bevorderen van innovatieve toepassingen. Dat doen ze niet alleen qua producten, processen en software maar ook in het delen van data waarvoor tegenwoordig standaard contracten worden opgesteld.”
Hoe moeten we omgaan met krapte op de arbeidsmarkt voor smart industry?
“Die draagt daar ook aan bij. Bedrijven kunnen de loonlasten van R&D projecten via de WBSO verlagen. Als ze aantoonbaar innovatief zijn, kunnen ze ook een lagere vennootschapsbelasting krijgen op winsten uit WBSOprojecten en octrooien via de fiscale innovatiebox. Met een begroting van 625 miljoen euro is die box een van de grootste subsidieregelingen voor het Nederlandse bedrijfsleven.”
“We moeten volop inzetten op onderwijs- en opleidingsprogramma’s en op om- en bijscholing waarbij de inhoud inspeelt op de nieuwe arbeidsmarkt. Dergelijke programma’s zijn ook nodig binnen alle bedrijfssectoren. Ik pleit er sterk voor om dat praktisch in te vullen. We moeten op alle niveaus het personeel betrekken bij het werken met de nieuwe technologie. Met alleen R&D komen we er niet. We zullen ook meer smart industry broedplaatsen moeten scheppen, vooral start-ups te stimuleren en gezamenlijk aan de slag moeten gaan. Een mooi voorbeeld in dit verband is de Brightlands Smart Services Campus in Heerlen.” Wat is daarin het belang van samenwerking?
“Samenwerking, zowel binnen als buiten de sector, is een absolute voorwaarde voor een succesvolle
En de rijksoverheid?
Smart industry heeft ook een duidelijk maatschappelijk aspect. Veel mensen zijn bang hun baan te verliezen. Hoe kunnen we daarmee het beste omgaan?
“Laat ik nadrukkelijk stellen dat het menselijk aspect in toepassingen van de smart industry centraal moet staan. Dat is en blijft het meest belangrijke ijk- en uitgangspunt. Ik begrijp goed dat werknemers bang zijn dat hun banen straks door intelligente software en robots worden overgenomen.
Daarom is het ook van essentieel belang dat we van hoog tot laag draagvlak voor de smart industry scheppen. Vanaf de werkvloer tot de top van het bedrijfsleven, iedereen moet ervan doordrongen zijn dat kennis vergaren, ervaring opdoen en omgaan met slimme technologiëen noodzakelijk zijn. Dankzij deze kennis en ervaring kunnen werknemers, indien hun baan dreigt te worden weggeautomatiseerd, gemakkelijker elders aan de slag, bijvoorbeeld in de snelgroeiende smart industry.” De smart industry als banenmaker?
“Zonder de inzet van digitalisering en innovatieve technologie zal Nederland de concurrentieslag met andere landen verliezen. Daarom moeten we in de smart industry voorop lopen. Een mooi voorbeeld van een smart bedrijf dat sterk geautomatiseerd is en daarmee juist extra werkgelegenheid schept is de VDL Groep, een internationaal georiënteerd familiebedrijf uit Brabant van Willem van der Leegte. Dankzij de inzet van robotechnologie zijn bij autofabriek VDL Nedcar al duizenden extra banen gecreerd.” Tseard Zoethout
SMART INDUSTRY Smart industry, waarbij digitalisering en automatisering zorgen voor betere productie en hogere omzet en marges, is het toverwoord in de industrie. Op analyseindustrie.nl kunt u meer interessante artikelen lezen over dit onderwerp.
ANALYSEINDUSTRIE.NL
7
VRAGEN AAN DENNIS VAN BEERS
Directeur van Festo BV.
Producten worden steeds vaker modulair opgebouwd. Wat betekent dat voor de fabrikanten? “De tijd dat machines zo zijn ingericht dat je er een miljard identieke producten per jaar mee aflevert, is voorbij. De consument wil zelf invloed hebben op de producten die hij koopt. Bijvoorbeeld door te bepalen welk patroon er op zijn gympen zit. Dat vraagt om een totaal andere besturingsarchitectuur van de machines waarin deze producten worden geproduceerd. Er wordt meer intelligentie toegevoegd, machines communiceren continu met elkaar.”
Wat vraagt dit van het personeel? “Je zult teamgericht moeten werken aan een functionele oplossing. Omdat machines steeds intelligenter worden, wordt remote diagnose belangrijker. Via een chip kan een engineer op afstand data uitlezen. Wat is de conditie van de machine? Op termijn kun je dan naar de onbemande fabriek toe, met personeel dat op afroep langskomt.”
FEITEN Willem Vermeend was staatssecretaris van Financiën (1994-2002) en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Zijn meest bekende wetsvoorstellen waren de belastingherziening van 2000 en de regelingen groene beleggingen en groene investeringen. Na zijn politieke carrière werd hij hoogleraar fiscaal recht en economie aan de Universiteit Maastricht. Tegenwoordig is Vermeend, naast zijn commissariaten, vooral actief als ICT-ondernemer.
Machines hebben een afschrijvingstermijn. Kunnen bedrijven de vernieuwingen wel bijbenen? “Smart industry biedt enorm veel kansen. De technologie is niet de begrenzende factor, maar de leveranciers en systeembouwers die nieuwe technologieën niet snel genoeg adopteren. Maar als je wacht tot klanten je product niet meer willen, ben je te laat met vernieuwen.”
Malini Witlox
INDUSTRIË LE EN INFRASTR UCTURELE
HIRSCHMANN NETWORK SOLUTIONS
UW PARTNER VOOR IP-NETWERKOPLOSSINGEN Het netwerk vormt de ruggengraat voor de onderlinge communicatie van steeds meer automatiseringssystemen. U dient vandaag de dag al rekening te houden met de toepassingen en mogelijkheden van morgen. Hoe ziet uw IP-netwerk eruit met de ontwikkelingen van Smart Industry?
NETWERK OPLOSSIN GEN
Hirschmann Network Solutions heeft een bewezen reputatie voor het leveren van veilige, betrouwbare en efficiënte netwerkoplossingen. MERKONAFHANKELIJK & KOSTENEFFICIËNT Door het aanbieden van merkonafhankelijke oplossingen is Hirschmann Network Solutions dé partner voor industriële datanetwerken. Onze specialisten brengen wensen in kaart en leggen risico’s snel bloot.
Optimale kwaliteit van producten, ontwerp, implementatie en techniek zorgen hierbij voor een hoge beschikbaarheid en Return On Investment. ONTDEK DE MOGELIJKHEDEN Benut de ontwikkelingen van Smart Industry samen met Hirschmann Network Solutions. E networksolutions@hirschmann.nl I www.hirschmann-multimedia.net/hns
8 INSPIRATIE – ANALYSEINDUSTRIE.NL
NEDERLAND VOORTREKKER IN AUTOMATISERING
‘Updaten en monitoren van machines is het geheime receptuur van bedrijven. Maar zij willen natuurlijk niet dat dat naar buiten komt’
Het Internet of Things, Smart Factories, Industry 4.0: de technologische ontwikkelingen in het bedrijfsleven volgen elkaar zo snel op dat het begint te duizelen. Wie niet meegaat, mist de boot, lijkt het wel. Hoe kunnen bedrijven automatisering slim inzetten? Verregaande digitalisering en
communicatie tussen apparaten, flexibeler productieprocessen en nieuwe verdienmodellen: dat is – kort door de bocht – wat IoT, Smart Factories en Industry 4.0 behelzen. Vooropgesteld: loop je als bedrijf achter, geen paniek. “Niet elk bedrijf moet mee in de vaart der volkeren”, zegt Ton Backx, hoogleraar meet- en regeltechniek aan de Technische Universiteit Eindhoven en bestuursvoorzitter van PhotonDelta en Institute for Photonic Integration. “Bedrijven moeten vooral nadenken waar ze sterk in willen zijn over vijf of tien jaar.” Vooruitkijken is essentieel, omdat levenscycli van producten korter worden. Backx: “Het draait om timing, het snel kunnen ontwikkelen, om producten en diensten precies in de markt te zetten op het moment dat het nodig is.” Hogere efficiëntie en concurrentie-
kracht hangen samen met meer IT, stelt David Kemps, sector banker industrie bij ABN-AMRO. Hij geeft een voorbeeld: “Is er een trilling in een as, dan is het mogelijk dat die machine binnen een maand
Ton Backx: “Het draait om timing, het snel kunnen ontwikkelen, om producten en diensten precies in de markt te zetten op het moment dat het nodig is.”
kapot is. Sensoren en camera’s zien dat. Daardoor kun je nu al onderdelen verschepen en repareren, voordat de fabriek stilstaat.” Voor Kemps’ bank is het aantrekkelijker een bedrijf te financieren dat op die manier investeert. “Bedrijven komen naar ons toe omdat ze bijvoorbeeld de uitbreiding van hun machinepark willen financieren. In bedrijven die actief bezig zijn met automatisering en hun servicepropositie zien wij als bank een lager risico. Wij kunnen dan meer lenen of een lagere prijs bieden.” Met de toenemende automatisering zullen ook de verdienmodellen
ENGINEERING
PLC-BESTURINGEN
SYSTEEMONTWERP
MACHINE EN PROCESBESTURING
anders worden, namelijk circulair en duurzaam. Consumenten betalen voor gebruik in plaats van bezit. Deze trend heet ‘Everythingas-a-Service’. Zo bieden matrassenfabrikanten ‘Sleep-as-a-Service’ aan om opgebruikte bedden te recyclen. De fabrikant blijft eigenaar van zijn product. Bedrijven gaan dat ook met ledlampen doen: ‘Lighting-asa-Service’. “De gebruiker betaalt voor lichturen en de fabrikant zorgt dat ze het altijd doen”, legt Kemps uit. “De armaturen en lampen zijn misschien duurder, maar kunnen eenvoudiger gerepareerd worden, gaan langer mee en hoeven dus niet meer elk jaar worden vervangen. En
SCADA-/ HMITOEPASSINGEN BEDIENING EN VISUALISERING
kunnen hergebruikt worden.” Waar liggen de gevaren of uitdagingen volgens Kemps? “In cybersecurity,” zegt hij resoluut. “Continu updaten en monitoring van machines is het geheime receptuur van bedrijven. Maar zij willen natuurlijk niet dat dat naar buiten komt.” Twee jaar geleden was bijvoorbeeld chipmachinefabrikant ASML het slachtoffer van een Chinese hack. Volgens hoogleraar Backx moet de
samenwerking met toeleveranciers goed worden georganiseerd en is communicatie de uitdaging. “Als veel partijen samenwerken, communiceert dat anders dan wanneer
je binnen één bedrijf zegt: ‘dit is wat we gaan doen’.” Voor polderend Nederland is dat echter geen probleem, voorspelt hij: “In Nederland doen we dat al lang zo. In hightech zoals robots en computerchips, maar ook de Deltawerken en de verhandeling en distributie van gas uit Siberië en Noorwegen door Europa heen. Nederland is op veel gebieden al een van de voortrekkers in de wereld.” Wesley Meijer
EAT OR BE EATEN ‘De digitalisering en automatisering van onze industrie versnelt. Internationaal wordt dit de vierde industriële revolutie genoemd. Omdat deze ontwikkeling impact heeft op de hele business spreken wij in Nederland over Smart industry.’ Lees de volledige editorial van EgbertJan Sol op analyseindustrie.nl.
MES-SYSTEMEN
24/7
PRODUCTIEBEHEERSINGSSYSTEMEN
SERVICE EN ONDERSTEUNING
Expert in maatwerkoplossingen voor optimalisatie van uw bedrijfsprocessen
WWW.BRAINPACT.NL
Robotica. Hoe een idee de wereld in beweging zet. Robots zijn al lang geen toekomstmuziek meer. Maar het bedenken en samenstellen van robotsystemen vraagt wel om vooruitkijken. Om scherp inzicht en slim anticiperen. Dat is precies hoe we bij ABI DENKEN. Dankzij onze eigen productielijn KUNNEN wij inspelen op de meest gecompliceerde vragen. Onze engineers DOEN niets anders dan geavanceerde, geïntegreerde robotsystemen ontwikkelen. Zodat u vooruit komt. Welkom in de wereld van ABI.
ROBOTICS - AANDRIJVINGEN - MOTION CONTROL 077-0053 ABI Adv FD 265x195mm 24032017 V2.indd 1
www.abi.nl 27-03-17 10:02
SMARTER PRODUCT USABILITY
SMARTER PRODUCT USABILITY
ZO GOED WAS BEVEILIGING NOG NOOIT. VEILIGHEIDLASERSCANNER RSL 400 Met twee onafhankelijke beschermings functies, 8,25 m bereik en een hoekbereik van 270° is de www.leuze.nl RSL 400 een nieuwe norm in de veiligheidstechniek.
easy handling.
www.leuze.nl
Rolf Brunner Produkt Center – Laserscanner
10 VERDIEPING – ANALYSEINDUSTRIE.NL
BIG DATA: BRON VAN GEVAAR? Eric van Nispen: “Als kwaadwillenden de stormvloedkering hacken, staan de poorten open en staat half Nederland onder water.”
In een wereld waarin big data almaar belangrijker worden, geldt dat voor cyberveiligheid net zo. Beschermen we onze gegevens niet goed, dan is het hek van de dam. Misschien wel letterlijk. Soms moet er eerst iets ergs gebeuren, voordat men in actie komt.
Is de watersnoodramp van 2018
toekomstfictie of een werkelijke dreiging? Het is een mogelijkheid, zegt Eric van Nispen van softwareleverancier Wonderware Benelux. “Als kwaadwillenden de stormvloedkering hacken, staan de poorten open en staat half Nederland onder water.” Waar gegevens zijn, is informatie. En
informatie is gewild. Zie de hack op netwerksite LinkedIn in 2016. Hackers wisten van 117 miljoen accounts het e-mailadres en wachtwoord buit te maken. Minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken schreef in februari in De Volkskrant dat ‘het afgelopen halfjaar Nederlandse overheidsinstellingen en bedrijven via internet honderden keren zijn aangevallen vanuit landen als China, Iran en Rusland’. “De dreigingen nemen toe”, erkent
Patricia Zorko, directeur Cyber Security en plaatsvervangend Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. “Data die op straat komen te liggen, zijn een
kwetsbaarheid. Zoals de hack op LinkedIn. Grote hoeveelheden data kunnen dan worden benut voor slechte bedoelingen.”
diensten. Op basis van data-analytics is er nu die service van financiële planning. “Slimme thermostaten als Google Nest genereren data. Gaat
Dat er wat op het spel staat, is klip
‘Op kantoorniveau is men zich bewust van het belang van security’
en klaar. Nederland is volgens Zorko een van de meest gedigitaliseerde maatschappijen ter wereld. “Bij het nieuwe Nationaal Cyber Security Centrum houden we ons bezig met hoe we Nederland digitaal veilig houden, door samen te werken met overheden, bedrijfsleven en andere partijen. Cyberveiligheid is van ons allemaal, ook van de gewone burger. De uitdaging is de digitale deur op slot houden.” Nog maar een paar jaar geleden draaiden we aan de thermostaat, nu is er de ‘slimme’ temperatuurregelaar. ING meldt rekeninghouders nu de uitgaven voor de komende periode. Twee voorbeelden dat producten en diensten van bedrijven meebewegen met de digitale ontwikkelingen. Wie kwaad in zin heeft, hoeft maar te hacken. “Banken verschuiven van hoeders
van geld naar hoeders van data”, zegt Frans Feldberg. Volgens de professor Data-Driven Business Innovation aan de Amsterdamse Vrije Universiteit gaan banken onder druk van onder meer lage rente en fintechs, nadenken over nieuwe, op data gebaseerde, producten en
de installatie kapot, dan volgt een seintje. De relatie van installateurs van cv-ketels met klanten verandert, kan bijvoorbeeld door Google worden overgenomen.” Banken, energiebedrijven, ziekenhuizen, maar ook individuen, zijn
daardoor potentiële slachtoffers. Grote organisaties denken na over bescherming, weet Feldberg. Die hebben een chief data officer in dienst. “Maar veel organisaties onderschatten wat je met data kunt of zijn zoekende, ook omdat er constant nieuwe vraagstukken zijn.” Daarover maakt Van Nispen zich grote zorgen. Zijn bedrijf levert software om industriële netwerken te monitoren en geeft vervolgens een overzicht van de kwetsbaarheden. “Op kantoorniveau is men zich bewust van het
belang van security. Maar in de chemische industrie, productiebedrijven, waterschappen is het bewustzijn schrikbarend.” Volgens de Van Nispen gebruikt in de industrie tachtig tot negentig procent van de productiebedrijven PLC’s (een industriële digitale computer, red.) van vijf tot tien jaar oud. “Maar toen was niemand bezig met cybersecurity. Dus waanzinnig veel procescomputers zijn niet berekend op gevaren van buitenaf.” Dus zegt Van Nispen: men onder-
schat het gevaar. In Oekraïne en de VS werden energie-bedrijven gehackt, raakte het telefoonnetwerk overbelast en kwamen tienduizenden mensen zonder stroom te zitten. In Duitsland vielen hackers een staalbedrijf aan en kon een van de hoogovens niet meer op een gecontroleerde manier worden uitgeschakeld. Voor Nederland is volgens Van Nispen een nieuwe watersnoodramp een reëel gevaar: “Ik wil niet bang maken en klinken als een onheilsprofeet, maar gevaarlijke zaken gebeuren al, alleen worden ze vaak niet bekend. Producenten van voedingsmiddelen en chemicaliën komen daar liever niet mee naar buiten uit angst voor imagoschade. De vraag is niet of er iets ergs gaat gebeuren, maar wanneer.” Dat klinkt inderdaad onheilspellend. Worden risico’s onderzocht, dan
is er de bewuste keuze er iets aan te doen. Is men zich er niet van bewust, dan wordt sowieso niets gedaan. Dat baart Van Nispen zorgen. Zorko zegt dat het bewustzijn wel degelijk toeneemt. “Je moet het risico voor jezelf of je eigen organisatie onderzoeken en vervolgens actie ondernemen.” Weten is een ding, actie ondernemen is een volgende. “Bijvoorbeeld door zo’n tien procent van het ICT-budget aan veiligheid te besteden.” Toch is Van Nispen er niet gerust op. “De bewustwording komt er, maar het gaat langzaam. Die zal pas exponentieel stijgen als er iets erg gebeurt.”
Wesley Meijer
FEITEN Het Amerikaanse warenhuis Target maakte gebruik van haar enorme database met historisch en actueel aankoopgedrag en stuurde aanbiedingen voor babyspullen naar een tienermeisje. Haar ouders kwamen er op die manier achter dat zij zwanger was. Op basis van big data bleek wat zwangere vrouwen op welke momenten kochten en zo kon worden vastgesteld of een vrouwelijke klant zwanger was.
MEER LEZEN? ANALYSEINDUSTRIE.NL Vond u dit artikel over Big Data interssant? Bezoek dan analyseindustrie.nl. U kunt hier nog meer artikelen lezen over cyberveiligheid en IoT.
SICK enables Industry 4.0 No big data with
sensor technology uld not be possible No big data without sensor technology
SICK enables In Industry 4.0
CK Sensor Intelligence BENIEUWD NAAR ONZE SMART SENSOR SOLUTIONS VOOR INDUSTRIE 4.0?
ndustry 4.0 would not be possible GA NAAR WWW.SICK.NL/INDUSTRY4.0
Sensor Intelligence.
Industry 4.0 would not be possible without SICK Sensor Intelligence
De revolutie in de pneumatiek! Festo Motion Terminal – het eerste door apps aangestuurde automatiseringsplatform. www.festo.com/motionterminal
Festo BV 015 251 88 90 www.festo.nl