Sustainable Industry

SUSTAINABLE INDUSTRY

New Energy Business School

The changing energy world is forcing companies and governments to innovate in order to remain up to date and competitive. In addition, the energy sector is faced with a shortage of qualified personnel in the coming decades. As part of the solution, New Energy Business School brings together knowledge and business skills to train energy professionals.

We offer a unique range of programmes that cover all parts of the energy value chain and all aspects of the great energy transition. Our programmes are led by top academic researchers and senior industry experts. By joining us, you will be able to connect with a global network of experts and peers, take part in site visits where you can see the energy future become reality, and immerse yourself in business cases that will greatly improve your professional skills.

We provide short training courses, masterclasses, executive programmes and customized training for (energy) professionals from all over the world. Our training and networking activities prepare energy professionals for the challenges they face.

Executive Programme Energy Transition in Business and Leadership

This unique programme is in collaboration with Nyenrode Business University and The Oxford Institute for Energy Studies. It is specifically crafted for mid/senior career level professionals who want to learn how to develop new business models at a time of massive and disruptive change in the energy market. New business models, innovation, leadership and financing are at the heart of this programme which will take you to Amsterdam, Berlin, London and Oxford.

A unique part of the programme is the journey from Amsterdam to Berlin, with lectures on sustainable mobility in the train!

In-company training

Masterclasses

Werther you are entering the world of energy transitions professionally or you are an experienced professional that wants to learn more about a specific topic. We offer 16 relevant masterclasses. Our experienced trainers and industry experts provide not only the what but also the how—sharing best practices and actionable strategies to implement immediately. In one day they will take you along the most important topics, issues and solutions in the energy transition. Through interactive sessions, real-life examples, and hands-on approaches, you will gain the expertise to meet your sustainability goals.

For the last 20 years we have been organizing energy-related programmes and incompany trainings for organizations all over the world. Our custom programmes range from introductory courses to comprehensive overviews of topics, deep dives into parts of the energy value chain and strategically oriented programmes on all energy-related issues. Depending on your companies wishes, we can introduce only hard skills, soft skills, or a combination of both in our programmes.

Modules for in-company training

- Energy Planning

- Floating Liquefied Natural Gas

- Energy Storage and flexibility

- (offshore) Wind

- Mobility

- Role of Natural Gas

- Solar

- Strategy and leadership

- Energy law and regulation

- Energy geopolitics

- Latest (energy) technologies

- Hydrogen

- Ammonia

- Nuclear

- Green Gas

- Ca ISO 55001 and ISO 55001

- Grid Congestion

- Heat Transition

- Smart Energy Hubs

- Battery and Storage

- Business Development

- Projectmanagement

- Environmental, Social, and Governance

- Circularity

- AI Digitalization

- Finance, risk and new business models

- Carbon Capture, Utilisation and Storage

Intensive Course Finance and Risk for the Energy Transition

Transitioning to a carbon-neutral economy will require trillions of investments in renewable energies and new technologies, making financing a key to the energy transition. During this Intensive Course, Kay van der Kooi, Senior Investment Banker at Triodos Energy Transition Europe Fund, will give you an in-depth look at the financing of the energy transition. Financial experts from Deloitte, RVO & Edelweiss Renewables Advisors, and other leading organizations will discuss the latest developments and trends on financing new energy projects.

Learn more about our Executive Programme Energy Transition in Business and Leadership

Infrastructuur is cruciaal voor de energietransitie

De opslag van energie en grondstoffen is een onmisbare schakel om de samenleving draaiende te houden en de energietransitie vorm te geven. In de wereldwijde energietransitie worden tankterminals geschikt gemaakt voor de energie en grondstoffen van de toekomst.

Vopak, een van de grootste opslagbedrijven van vloeibare bulkgoederen ter wereld, anticipeert op de toekomstige duurzame energiestromen, zoals groene waterstof en toenemende elektrificatie. Het in Rotterdam gevestigde bedrijf groeit, innoveert en investeert. Wat betreft infrastructuur voor de energietransitie ligt bij Vopak de focus op vier pijlers: waterstof, vloeibare CO2, duurzame brandstoffen en hun grondstoffen (zoals used cooking oil) en de langdurige opslag van energie in batterijen, aldus Walter Moone, die sinds 1 augustus van dit jaar president is van Vopak Nederland. Moone heeft hiervoor verschillende rollen bij Vopak in het binnen- en buitenland vervuld, en was tot 1 augustus verantwoordelijk voor de wereldwijde business development van New Energies en LNG.

Wereldwijd netwerk

“We zijn door ons wereldwijde netwerk, onze expertise en onze strategische partners uitstekend gepositioneerd om een significante bijdrage te leveren aan de energie- en grondstoffentransitie.” Vopak opereert wereldwijd een netwerk van 76 terminals – waarvan acht in Nederlandmet een totale opslagcapaciteit van ruim 35 miljoen kubieke meter. Het bedrijf is present in 23 landen en heeft ongeveer 5.500 werknemers. In Nederland hebben ze strategische locaties in de havens van Rotterdam, Vlissingen en Eemshaven. Deze zijn allemaal logistiek zeer goed aangesloten op de wereldhandel via diepzee en met het Nederlandse en Europese achterland via pijpleidingen en (water)wegen. “Uitstekende locaties met industriële clusters die cruciaal zijn om de energietransitie te laten plaatsvinden”, benadrukt Moone.

www.vopak.com www.werkenbijvopak.nl

Het bedrijf, met een geschiedenis van meer dan vierhonderd jaar, heeft veel ervaring met het veilig opslaan van complexe producten. Zo heeft Vopak veel ervaring met gassen als LPG en LNG en slaat het al meer dan twintig jaar op zes plekken in de wereld veilig ammoniak op. Hiermee beschikt het bedrijf over competenties die hard nodig zijn in de energietransitie, waarin de verwachting is dat ammoniak een belangrijke rol gaat spelen als groene waterstofdrager.

“Vopak is als logistiek dienstverlener geen eigenaar van het product. We blijven altijd afhankelijk van de vraag en aanbod vanuit de markt. We zien nog veel onzekerheid in de industrie in Nederland, onder andere omdat de regelgeving nog niet volledig is uitgekristalliseerd en er onzekerheid is rondom essentiële basisinfrastructuur. Een voorbeeld is de vertraging van de Delta Rhine Corridor, de bundel buisleidingen voor onder meer waterstof, die Nederland met het Duitse achterland verbindt, en die essentieel is voor de ontwikkeling van de Rotterdamse haven. Daar is nog wel een wereld te winnen”, volgens Moone. “Dit zijn vereisten voor een succesvolle energietransitie in Nederland.”

Van LNG naar waterstof Vopak faciliteert met twee grote LNGterminals in Rotterdam en Groningen een groot deel van de noodzakelijke import

van gas voor Nederlandse huishoudens en bedrijven. De LNG-infrastructuur maakt het mogelijk om vloeibaar aardgas vanuit de hele wereld te importeren. Met het sluiten van het gasveld in Groningen en het wegvallen van het Russisch pijpleidinggas, is deze importcapaciteit hard nodig voor de energieleveringszekerheid binnen Nederland en Europa. De LNG-tanks zijn overigens ook geschikt voor bio-LNG en synthetische (e-LNG). Dit is LNG die verkregen wordt door (groene) waterstof te combineren met CO2. Met de toenemende decarbonisatie van industrie en mobiliteit door middel van (groene) waterstof zijn soortgelijke importfaciliteiten ook nodig om te voorzien in de toekomstige waterstofvraag.

Krachten bundelen

De energietransitie is zeker niet alleen een verhaal van de toekomst. Er worden wel degelijk al stappen gezet in de industrie en logistiek, ook door Vopak. Bestaande terminals zijn in transitie en er zijn plannen voor nieuwe terminals. “Deze grootschalige transities kun je als bedrijf nooit alleen. Het gaat om significante investeringen in infrastructuur die meerdere decennia in gebruik is”, legt Moone uit. “Het bundelen van krachten is essentieel. Veel van de terminals en projecten uit het portfolio van Vopak zijn joint ventures en partnerschappen. In Nederland is de samenwerking met Gasunie hier een

We zijn door ons wereldwijde netwerk, onze expertise en onze strategische partners uitstekend gepositioneerd om een significante bijdrage te leveren aan de energie- en grondstoffentransitie.

goed voorbeeld van. Beide bedrijven werken al tientallen jaren goed samen en zijn heel complementair aan elkaar. De grote ambitie op het gebied van de energietransitie is iets dat ons verbindt. Wij zijn een bedrijf van samenwerken en partijen samenbrengen, en dat is precies wat nodig is in de energietransitie.”

CO2 opslag

“Een belangrijke stap tegen klimaatverandering en om CO2-uitstoot op korte termijn te reduceren is de opslag van CO2. Ook hierin speelt infrastructuur een belangrijke rol. In Nederland faciliteert Vopak de nieuwe logistieke keten voor CO2 via het project CO2next. Dit is een samenwerkingsverband tussen Gasunie, Vopak, Shell en TotalEnergies”, aldus Moone. De partijen ontwikkelen samen een vloeibare CO2-terminal op de Maasvlakte in Rotterdam. Hiermee kan de industrie in Noordwest Europa CO2 transporteren naar Rotterdam en vanuit de Rotterdamse ontvangstterminal de CO2 opslaan in lege gasvelden onder de Noordzee via CCSprojecten zoals Aramis.

Carrièrekansen

“Bij Vopak is de energietransitie niet alleen een strategische prioriteit, maar ook een bron van groei en innovatie”, volgens Moone. “Het biedt talloze carrièremogelijkheden voor professionals. Of je nu een ervaren specialist bent, of aan het begin van je loopbaan staat, bij Vopak kun je meewerken aan energiezekerheid en aan grensverleggende projecten zoals de ontwikkeling van de waterstofinfrastructuur, CO2-opslag of opslag van duurzame brandstoffen. Vopak biedt een dynamische werkomgeving waar je je talenten verder kunt ontwikkelen en direct impact kunt maken op de energietransitie.”

Walter Moone, President, Vopak Nederland

SUSTAINABLE INDUSTRY

Campagne Manager

Jeroen van Zonneveld

Managing Director

Jonathan Andersson

Redactie

Eltjo Nieuwenhuis

Graphic Design

Kiloe van Benthem

Tekst Jan Koning, Fred Pals, Michel de Ruyter en Eltjo Nieuwenhuis

Coverfoto

AdobeStock

Gedistribueerd met

Het Financieele Dagblad 2024

Drukkerij

RODI Rotatiedruk

Partner content in deze campagne is tot stand gekomen in samenwerking met onze klanten. Dit zijn commerciële uitingen. Dit is een commerciële uitgave. De FD-redactie heeft geen betrokkenheid bij deze productie.

Uitgegeven door Contentway B.V.

Keizersgracht 424 NL-1016 GC Amsterdam

Telefoon Website

+31 20 808 82 00 contentway.nl

Email info@contentway.nl redactie@contentway.nl

De energietransitie en netcongestie behoren tot de grootste uitdagingen van het toekomstige Nederlandse energiesysteem. De oplossingen moeten van verschillende kanten komen, waaronder waterstof, hernieuwbare energie, slimmer gebruik, systemen om de pieken van stroomgebruik af te vlakken en innovatieve opslagsystemen.

Eén zo’n oplossing bieden Energy Hubs: lokale systemen waar energieproducenten en consumenten samenwerken om verbruik en productie af te stemmen. In een energielandschap dat snel verandert door de opkomst van duurzame bronnen, zijn deze hubs cruciaal voor de transitie naar een duurzamer en robuuster systeem. Uit een studie van Royal HaskoningDHV blijkt dat Energy Hubs tegen 2030 het elektriciteitsnet met 3,2 GW kunnen ontlasten, wat essentieel is voor de aanpak van netcongestie en het creëren van een gedecentraliseerd energiesysteem.

Omdat ze bestaan in verschillende vormen en maten, ontstaat er soms verwarring over hun mogelijkheden. Het rapport brengt hier helderheid in door vier families van Energy Hubs te onderscheiden: de gebouwde omgeving, mobiliteit, bedrijventerreinen en cluster

6-bedrijven (grootschalige energieverbruikers). Deze indeling helpt beleidsmakers en energieprofessionals om in een vroeg stadium de potentie van hubs te identificeren en effectief te integreren in regionale energievoorzieningen. De technische, financiële en organisatorische aspecten van elke categorie worden belicht, wat zorgt voor een betere ontwikkeling en exploitatie van de hubs.

Een van de grootste uitdagingen die Energy Hubs aanpakken, is netcongestie. De groeiende vraag naar elektriciteit legt druk op het elektriciteitsnet. Ze kunnen helpen de piekbelasting te verlichten, waardoor de betrouwbaarheid van het net toeneemt en dure uitbreidingen van de infrastructuur mogelijk worden beperkt. De geschatte bijdrage van 3,2 GW tegen 2030 toont aan dat hubs een aanzienlijke impact kunnen hebben, hoewel een volledige oplossing van overbelasting van het net meer inspanning vereist. Samenwerking met netbeheerders blijft daarom essentieel om gericht te investeren en de efficiëntie van het systeem te verbeteren.

In Nederland zijn bijna 1200 potentiele locaties geïdentificeerd waar Energy Hubs een belangrijke rol kunnen spelen. Deze locaties kunnen helpen de balans tussen vraag en aanbod lokaal te optimaliseren, in lijn met het principe “lokaal

wat kan, centraal wat moet.” Door de flexibiliteit in energiebeheer te vergroten, dragen de hubs bij aan een duurzamer en robuuster systeem. Vooral in combinatie met hoogspanningsstations kunnen ze een belangrijke bijdrage leveren aan de energiebalans, terwijl ze tegelijkertijd de ruimte die nodig is voor energie-infrastructuur beperken.

Het succes van Energy Hubs hangt niet alleen af van technologische oplossingen, maar vereist ook intensieve samenwerking tussen verschillende belanghebbenden. Of het nu gaat om het verminderen van netcongestie of het realiseren van bredere ambities zoals klimaatneutraliteit en circulariteit, samenwerking is cruciaal. De overheid speelt een hoofdrol door niet alleen een langetermijnvisie te bieden, maar ook door de focus te verschuiven van marktnaar gebiedssturing. Dit voegt een gevoel van progressie toe aan de acties van de overheid.

Energy Hubs bieden een veelbelovende route naar een duurzamer Nederlands energiesysteem. Dat ze zeker niet de enige oplossing bieden, blijkt in dit katern, want er wordt in Nederland veel ontwikkeld en geïmplementeerd om een toekomstbestendig energiesysteem te realiseren.

Tekst: Topsector Energie

Logistieke sector innoveert volop in duurzaamheid

Nederland is qua logistiek een voorloper en wordt geroemd vanwege de efficiëntie, het dichte netwerk, flexibele customs en de snelheid van goederentransport. Maar het kan altijd beter, ook op het gebied van duurzaamheid, waar zeker met behulp van de laatste technologie en innovatie constant stappen gemaakt kunnen worden.

Wereldwijde dienstverleners kunnen een impact maken op het milieu, zodra ze verder kijken dan enkel het transport van goederen van A naar B. Overal in de supply chain kan rekening worden gehouden met de milieu-impact. Van het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen en het gebruik van energiezuinige technologieën tot het overschakelen op milieuvriendelijkere alternatieven en het vermijden van afval. Arvato, een wereldwijd toonaangevend bedrijf in de logistiek en supply chain, werkt voornamelijk voor grote internationale klanten, en heeft duurzaamheid volledig geïntegreerd in de dagelijkse bedrijfsvoering.

Complexe logistiek

“Samenwerking met partners om duurzaamheid in de gehele logistieke keten te integreren is daarbij van essentieel belang, gezien de complexiteit van de sector”, stelt Martijn Nielen, managing

director van Arvato, dat veelal levert aan healthcare, tech en consumer bedrijven. “Onze klanten zijn veeleisend met hoge KPI’s, dus werken we met verschillende transportstromen. Wij zijn uitstekend gepositioneerd om complexe logistieke operaties uit te voeren op de meest efficiënte wijze, en we innoveren voortdurend om dat ook op de meest duurzame manier te doen”, aldus Nielen.

Duurzame oplossingen

Uitdagingen zijn er volop in de dynamische en complexe logistieke sector. Door gebruik te maken van de nieuwste innovaties, werkt Arvato samen met klanten aan duurzame oplossingen die de balans vinden tussen efficiënte processen en bescherming van het milieu. De voortschrijdende digitalisering is een onmisbaar hulpmiddel in deze ontwikkeling. Automatisering of het gebruik van bots en robots, het is een continu proces van innoveren bij Arvato,

stelt Nielen. “Soms lukt er wel eens iets niet, maar dat is allemaal onderdeel van het proces naar meer efficiëntie en minder milieu-impact. Er is nog een wereld te winnen op het gebied van automatisering, waarbij je simpel administratief werk bijvoorbeeld kunt laten doen door bots, die door Artificial Intelligence zelflerend

zijn. Of je kunt goederen in een magazijn automatisch naar de werknemer brengen, in plaats van dat deze er zelf naartoe moet lopen.”

De groene missie

Arvato medewerkers worden betrokken bij de missie en doelstellingen van hun werkgever. Zo koopt het bedrijf sinds vorig jaar voor de distributiecentra 100% groene elektriciteit, en biedt het compensatie van onvermijdelijke broeikasgasemissies vanaf 2030, om maar een paar van de maatregelen te noemen. Verder hebben nieuwe magazijnen zonnepanelen en worden ze letterlijk groener gebouwd met milieuvriendelijk materiaal. Daarnaast zijn de bedrijfsauto’s elektrisch en worden parkeerplekken zoveel mogelijk groen gemaakt en gehouden, terwijl werknemers gestimuleerd worden om op een e-bike of pedelec naar het werk te komen.

Gezien de complexiteit van de sector, is samenwerking met partners essentieel om duurzaamheid in de gehele logistieke keten te integreren

Arvato – Partner Content

Martijn Nielen, Managing director, Arvato

VOORWOORD

SLIMME OPLOSSINGEN VOOR

NETCONGESTIE OP BEDRIJVENTERREINEN

De gigantische opgave van de energietransitie wordt gekenmerkt door de toenemende elektrificatie en decentralisatie van ons energiesysteem. Dit legt aanzienlijke druk op ons energienet, waarbij er in toenemende mate sprake is van netcongestie. Hierdoor kunnen nieuwe bedrijven zich niet altijd meer vestigen, worden groeimogelijkheden van bedrijven beperkt, maar worden ook verduurzamingsplannen uitgesteld. Naast maximale inspanningen om het energienet zo snel mogelijk uit te breiden worden we met z’n allen uitgedaagd om oplossingen te bedenken waarmee er slimmer en beter gebruik kan worden gemaakt van de bestaande infrastructuur.

WAT IS NETCONGESTIE?

Netcongestie kun je vergelijken met een file. Een file ontstaat als de hoeveelheid auto’s groter is dan de beschikbare ruimte op de weg en een verstopping (congestie) ontstaat. Congestie op het energienet ontstaat wanneer het elektriciteitsnetwerk de vraag naar of het aanbod van elektriciteit op enig moment niet kan verwerken.

OORZAKEN VAN NETCONGESTIE

De belangrijkste oorzaken van netcongestie zijn decentralisering en elektrificatie. Tegenwoordig wordt elektriciteit in toenemende mate lokaal opgewekt met gebruik van zonnepanelen door huishoudens en bedrijven en met windmolens bij stadsgrenzen. Deze vormen van opwekking zijn afhankelijk van wanneer de zon schijnt of de wind waait. Hierdoor ontstaan er piekmomenten op het energienet. Deze worden steeds heftiger, waardoor het net meer onder druk komt te staan. Elektrificatie is het gevolg van de verwachte grootschalige overschakeling op elektriciteit. Zo wordt er bijvoorbeeld een enorme groei verwacht in het aantal elektrische auto’s en warmtepompen, waardoor een steeds grotere stroomvraag zal gaan ontstaan, wat vervolgens de belasting van het energienet verhoogt.

LOKALE UITWISSELING VAN ENERGIE EN CAPACITEIT OM NETCONGESTIE TEGEN TE GAAN

Een voor de hand liggende oplossing is lokale energie-uitwisseling op bijvoorbeeld een bedrijventerrein. Bedrijven hebben verschillende energieprofielen, zoals uiteenlopende vraagpatronen en opwekprofielen. Deze lokaal verschillende vraag- en opwekprofielen bieden ruimte aan bedrijven om energie met elkaar uit te wisselen in wat we een ‘energy hub’ noemen. Bedrijven kunnen via het ENTRNCE Trader-platform bepalen tegen welke voorwaarden een peer-to-peer transactie plaatsvindt. Resterende tekorten en overschotten kunnen ze automatisch via de groothandelsmarkt (peerto-market transactie) verhandelen.

Een mooi voorbeeld waar lokale energie-uitwisseling plaatsvindt is het Amsterdamse Havenbedrijf. Hier wisselen bedrijven in het havengebied via het Trader-platform onderling energie uit en werken ze op piekmomenten slim samen. Vraag en aanbod wordt op elkaar afgestemd en tekorten en overschotten worden automatisch aangevuld of verhandeld op de groothandelsmarkt. Hiermee faciliteert ENTRNCE een decentrale energiemarkt, waarbij bedrijven worden gestimuleerd om zo veel mogelijk energie te verbruiken wanneer lokale opwek beschikbaar is.

Het voordeel van lokale energie-uitwisseling, is dat gelijktijdig lokaal geproduceerde en geconsumeerde elektriciteit niet over grotere afstanden getransporteerd hoeft te worden. Het draagt daarmee bij aan het beter benutten van het energienet. ENTRNCE werkt binnen het EIGEN-subsidietraject samen met consortiumpartners aan een blauwdruk voor de realisatie van energy hubs op bedrijventerreinen. Deze samenwerking richt zich specifiek op het inpassen van grootschalige hernieuwbare energie. Naast het lokaal uitwisselen van energie, wordt vanuit deze samenwerking ook gewerkt aan het mogelijk maken van het uitwisselen van capaciteit. Binnen het ECAH project wordt dit ondertussen in de praktijk gebracht.

Capaciteitsdeling is een manier voor bedrijven om de piekmomenten van hun capaciteitsvraag op elkaar af te stemmen, zodat niet alle bedrijven tegelijk pieken. Over capaciteitsdeling moeten heldere afspraken worden gemaakt die vastgelegd worden in zogenaamde aansluit- en transportovereenkomsten voor groepen (groepsATO’s). Dit zijn overeenkomsten waarbij bedrijven de beschikbare transportcapaciteit bundelen en onderling verdelen.

DE SLEUTEL IS LOKALE SAMENWERKING

Het lokaal delen van zowel energie als capaciteit creëert meer lokale samenwerking. Vanuit deze samenwerking worden partijen gestimuleerd om zoveel mogelijk energie te verbruiken op momenten dat lokale opwek beschikbaar is. En werken partijen samen om piekmomenten op elkaar af te stemmen en capaciteit te delen. Op deze manier ontstaan sneller mogelijkheden voor bedrijven om zich te vestigen, te groeien en te verduurzamen.

WEBINAR: SLIMME OPLOSSINGEN VOOR NETCONGESTIE OP BEDRIJVENTERREINEN 10 OKTOBER 10.00 - 11.00

Tijdens dit webinar gaan we met verschillende experts in gesprek over hoe samenwerking tussen bedrijven en netbeheerders leidt tot efficiënter gebruik van het elektriciteitsnet, waardoor meer ruimte ontstaat voor duurzame groei en innovatie. Leer van het succesverhaal van de Energiecoöperatie Amsterdamse Haven (ECAH) en ontdek hoe lokale samenwerking kan worden toegepast op bedrijventerreinen in Nederland. Er kunnen live vragen worden gesteld aan de aanwezige experts zoals Huibert Baud (Directeur Klant & Ontwerp bij Liander), Peter Molengraaf (Directeur bij Shared Energy Platform), en Gem Beemsterboer (Manager Deelnemingen bij Port of Amsterdam).

Meld je nu gratis aan via www.entrnce.nl/webinar-netcongestie of scan de QR-code

Een onmisbare schakel in de energietransitie

EXPERT

Waterstof is een van de stukjes in de energietransitie puzzel. Toch is er tot op heden eigenlijk onvoldoende aandacht voor deze vorm van brandstof. En dat is vreemd.

Jaqueline Vaessen, ad interim directeur van NLHydrogen en expert op het gebied van hernieuwbare energie, vindt het opmerkelijk dat de overheid zo weinig doet om waterstof in de markt te zetten. “Waterstof is echt niet het duizend-dingen-doekje dat de oplossing voor alles is. Het is echter wel een onmisbare schakel in de energietransitie.

Toch wordt er nog onvoldoende erkend wat er allemaal bij komt kijken bij het opzetten van een waterstofeconomie.”

Kip of ei?

Nederland is, na Duitsland, wel de een na grootste Europese waterstofproducent. “Dat is echter bijna allemaal grijze waterstof op basis van aardgas, want er zijn in Nederland onvoldoende groene elektroden om alle benodigde groene waterstof te maken.

Daarnaast zijn de elektrolysers nog te klein zijn om genoeg waterstof uit water te halen. “We beschikken momenteel over nog geen vijf procent van wat we in 2030 moeten realiseren. Omdat we de technologie nog aan het opschalen zijn, is groene waterstof veel duurder dan grijze waterstof.

Wanneer je nu dus groene, schone waterstof maakt, wil niemand de prijs daarvoor betalen. Dan krijg je dus een ‘kip-en-eiprobleem’. We gaan het niet maken, want er zijn geen kopers voor, of we gaan het niet kopen, want de prijs ligt te hoog.”

Jaqueline Vaessen, Ad interim directeur, NLHydrogen

Gelijk speelveld

Een tussenoplossing is het verstrekken van overheidssubsidies, wat al gebeurt op de productiekosten, maar volgens Vaessen zit het probleem in Nederland vooral in hoge energiekosten. “Ten opzichte van onze omringende landen, liggen de kosten voor elektriciteit in Nederland gewoon erg hoog. Dit heeft te maken met de aansluitkosten, waarvoor bedrijven de volle mep betalen. Dat geldt dus ook voor de elektrolysers die zo’n belangrijke rol moeten gaan spelen in de energietransitie. Daarnaast gaat een elektrolyser uit als er een tekort aan elektriciteit is. Als je vooraf weet dat je investeert in een apparaat dat niet voor 100% gaat draaien, weet je dus ook dat het lastig wordt om je investering terug te verdienen.”

Duitsland heeft - vanwege de rol die waterstof gaat spelen in het balanceren van het energienetelektrolysers en groene batterijen voor twintig jaar vrijgesteld van

aansluitkosten. Dat scheelt 30% per businesscase. “Als het gaat over één Europa, moet je dit natuurlijk gelijktrekken om een eerlijk speelveld te creëren, en daarmee de invloed van groene waterstof op het elektriciteitsnet te vergroten. De Nederlandse overheid blijft echter achter vanwege het kostenplaatje. Ergens kan ik dit begrijpen, maar het vormt wel een groot struikelblok voor het opstarten van een groene waterstofeconomie in Europa. Een gebalanceerd groen elektriciteitsnet heeft groene waterstof nodig.”

Groene toekomst

Behalve waterstof zal de overheid volgens Vaessen ook moeten kijken naar kernenergie, geothermie en diverse alternatieven, om uiteindelijk tot een gebalanceerd groen elektriciteitsnetwerk te komen. “We hebben inmiddels een brief gestuurd namens de waterstofverenigingen in Nederland, Duitsland en België, om een gelijk speelveld te creëren voor alle landen. Daarnaast vraagt een andere brief om te focussen op Europese bedrijven, en bijvoorbeeld geen Chinese elektrolysers te importeren. Dit om bij te dragen aan een groen, sterk en gebalanceerd Europees elektriciteitsnetwerk. Voor een collectieve groene toekomst.”

Chemievrij koelwater zou de norm moeten zijn

Als we op de huidige manier doorgaan, is het in de toekomst niet langer vanzelfsprekend dat er voldoende drinkwater beschikbaar is. Nu al hebben meerdere drinkwaterbedrijven grote problemen om genoeg drinkwater te garanderen voor de Nederlandse bevolking. Als de industrie echter overstapt op circulair koelen, én in plaats van drinkwater, bijvoorbeeld afvalwater gebruikt, is het drinkwaterprobleem in Nederland meteen opgelost.

Er zijn in Nederland, en Europa, grote zorgen over de kwaliteit van het oppervlaktewater en over het watertekort. Het is urgent voor de industrie en watergekoelde datacenters om chemievrij en circulair koelen standaard toe te gaan passen. Dit stelt Emma Lamberts, woordvoerder van Pathema, een bedrijf dat zich specialiseert in

koelwater. “Met de techniek van Pathema kan koelwater eenvoudig circulair en chemievrij worden ingezet. Dat maakt écht impact. Meermaals per jaar kan van het Maaswater geen drinkwater gemaakt worden vanwege de hevige vervuiling. Dit kan met een eenvoudig, veilig en betaalbaar alternatief voorkomen worden. Waarom zou je chemicaliën

Onderhoud voorspellen via geavanceerde technologie

VERNIEUWING

Betrouwbare machines zijn essentieel voor elk bedrijf, toch is onderhoud onvermijdelijk. Traditioneel onderhoud is vaak reactief, storingen worden dus verholpen zodra ze optreden. Om kosten en tijdverlies te besparen, bestaan er echter ook technologieën voor voorspellend onderhoud.

Fabrice Brion, CEO van I-care, heeft het bedrijf twintig jaar geleden opgericht, na zijn succesvolle thesis over voorspellend onderhoud. Er was toen al AI, maar de voornamelijk handmatig gekoppelde gegevens waren niet betrouwbaar en consistent. “We legden contact met sensorfabrikanten, maar niemand wilde ons toegang geven tot data. Dus besloten we onze eigen sensor en R&D-afdeling te ontwikkelen.”

De eerste generatie Wicare™ as a Service (WaaS)oplossing kwam in 2013 op de markt en stelt klanten in staat risico’s te verminderen door veiliger, productiever en duurzamer te werken.

“Tegenwoordig leveren we een alles-in-een-oplossing met AI-monitoring en de volledige connectiviteit van ons eigen dataplatform, waarmee we wereldwijd data kunnen verzenden en analyseren”, vertelt Brion.

Wat begon als een innovatief idee, is uitgegroeid tot een wereldwijd succes. I-care is inmiddels actief in meer dan 15 landen, waaronder Nederland.

Waarom zou je chemicaliën willen toevoegen aan koelwater als er goede en duurzame alternatieven zijn?

willen toevoegen aan koelwater, als er goede en duurzame alternatieven zijn?”, betoogt Lamberts. Het RIVM heeft in een recent onderzoek aangetoond dat in de lucht, via verdamping, ook aan koelwater toegevoegde chemicaliën worden aangetroffen. De vervuiling gaat dus verder dan enkel het water.

‘’Het chemievrij behandelen van koelwater is uitvoerig getest en draait al

Mathijs Riksen, directeur van de Nederlandse vestiging, vertelt dat hun sector zich razendsnel ontwikkelt. “Bedrijven staan onder druk om te investeren in digitalisering, voor hogere productiviteit en lagere onderhoudskosten. Daarnaast wordt duurzaam werken steeds belangrijker. Wij ondersteunen bedrijven met geavanceerde inzichten om de gezondheid van hun activa te verbeteren, door de algehele kwaliteit van hun bedrijfsprocessen te bevorderen, storingen te voorspellen en uiteindelijk hun ecologische voetafdruk te verkleinen.

I-care heeft een beursgang gepland in 2025; een natuurlijke volgende stap om hun positie in de snelgroeiende markt voor voorspellend onderhoud te versterken. Het bedrijf, dat wereldwijd actief is in sectoren als biotech, agrofood en energie, wil met de beursgang verder opschalen, de internationale expansie versnellen en voldoen aan de vraag naar betrouwbare en efficiënte oplossingen voor voorspellend onderhoud.

jaren succesvol in de praktijk. Bovendien besparen bedrijven door het reduceren van koelwaterchemicaliën ook fors op (afval) water en CO2-uitstoot. Een chemievrije koelwaterbehandelingsinstallatie betaalt zichzelf in 2-5 jaar terug en gaat vervolgens ruim twintig jaar mee. Het levert dus nog geld op ook.” Pathema en de waterschappen hebben een duidelijke missie: de watertransitie voor grootverbruikers rigoureus eenvoudig maken. “We willen het drinkwater zo min mogelijk belasten, en minder koelwaterchemie draagt daar significant aan bij”, aldus Lamberts. Het bedrijf biedt sinds 2008 circulaire en chemievrije koelwater oplossingen aan. Inmiddels draaien wereldwijd ruim honderd koelwaterinstallaties met hun techniek.

Tekst: Jan Koning

Tekst: Michel de Ruyter

Pathema – Partner Content

Opslagterminals kunnen voorlopen in de energietransitie

Voor een duurzame bedrijfsvoering van tankopslagbedrijven zijn energieefficiëntie en een milieuvriendelijk beleid van essentieel belang. De terminals – uiteraard geplaatst in en rond havens - vervullen namelijk een cruciale rol in de logistieke keten van duurzame producten die de energietransitie aanjagen, zowel nu als in de toekomst.

De energietransitie heeft impact op de bedrijfsvoering van elk bedrijf, ongeacht omvang of sector. Maar in de wereld van de opslagterminals en chemische producten is deze impact groot, zowel op het bedrijf zelf als op de maatschappij. Miljarden kubieke meters aan vloeibare bulkproducten worden er wereldwijd in terminals opgeslagen, verhandeld en gedistribueerd: het is een onmisbare keten om de wereldeconomie draaiende te houden.

Cruciale locaties

LBC Tank Terminals, met hoofdkantoor in Rotterdam en wereldwijd meer dan 500 werknemers, weet daar alles van. Het bedrijf speelt een cruciale rol in de opslag en het transport van chemieproducten, base oils en aan de energietransitie gerelateerde producten, alles met een focus op duurzaamheid en veiligheid. Het bedrijf heeft zeven terminals wereldwijd, met een totale opslagcapaciteit van 2.9 miljoen kubieke meter. Hiervan liggen er drie in Antwerpen en Rotterdam en vier

in de Verenigde Staten aan de Golf van Mexico, o.a. in Houston en Baton Rouge, allemaal op cruciale locaties. En juist deze strategische locaties spelen een grote rol in de verduurzaming.

“Al onze terminals zitten vol, en staan precies waar de energietransitie de grootste impact kan hebben. Wij geloven sterk in onze verantwoordelijkheid als speler in deze industrie en willen een leidende rol spelen”, aldus Frank Erkelens, CEO van LBC Tank Terminals. Erkelens is al decennialang werkzaam in de wereld van opslag en distributie. “We willen bijdragen aan een betere toekomst voor deze wereld en de generaties die na ons komen.”

Future-proof

“Wij positioneren ons op een dusdanige wijze dat we klaar zijn om infrastructuur te leveren voor producten die gelieerd zijn aan de energietransitie, aldus Erkelens. LBC zet vol in op de energietransitie, en investeert de komende jaren honderden miljoenen euro’s om terminals aan te passen aan de nieuwe producten die ze verwachten te zien voortkomen uit deze transitie. Denk bijvoorbeeld aan de opslag van ‘plasticsto-liquids’, waarvoor LBC Tank Terminals inmiddels de hub is in Rotterdam. Of denk aan ammoniak, dat een zeer specifieke behandeling nodig heeft voor veilige opslag of transport, of aan waterstof, waarvan de ontwikkeling nog langzaam gaat, of vloeibare CO2. Voor al deze producten en toekomstige innovaties is een speciale infrastructuur nodig.

Erkelens verwacht dat het bedrijf de komende jaren zal verdrievoudigen in omvang. Met deze expansie staat innovatie

hoog op de lijst van prioriteiten van LBC Tank Terminals. Bijvoorbeeld boiler- en dampverwerkingsystemen op de terminals zijn wereldwijd vervangen door systemen die ook op waterstof kunnen draaien en dus een stuk energie-efficiënter zijn. “We positioneren ons op een dusdanige wijze dat we klaar zijn voor de productstromen die voortkomen uit de energietransitie.”

Daarnaast werkt het bedrijf wereldwijd ook nauw samen met partners die duurzaamheid eveneens cruciaal achten. Wij zijn een relatief kleine speler, maar juist daardoor kunnen we heel snel inspelen op veranderingen en innovaties”, aldus Erkelens.

Klimaatdoelen

Het bedrijf heeft als streven de eigen CO2-afdruk te verlagen tot net-zero, om zo actief een bijdrage te leveren aan de klimaatdoelstellingen neergelegd in het akkoord van Parijs. LBC heeft op alle terminals gekozen voor 100% windenergie, wat in Rotterdam bijvoorbeeld resulteert in een vermindering van de CO2-uitstoot van 4200 ton per jaar. Het bedrijf streeft ernaar om CO2-neutraal te zijn voor scope 1 en scope 2 emissies tegen 2030, en voor scope 3 tegen 2040. Best practice engineering is standaard bij LBC en wordt gebruikt om zo de operationele efficiëntie te verbeteren en de impact van VOC-emissies (vluchtige organische stoffen) te beperken. Verder worden er intern voortdurend trainingen gegeven om medewerkers te helpen hun kennis en vaardigheden op het gebied van verduurzaming uit te breiden. Wat betreft regulering hoopt LBC Tank Terminals vooral op duidelijkheid en consistentie. De per regio verschillende regelgeving is niet bevorderlijk voor een soepele en snelle energietransitie. Overheden kunnen een

belangrijke rol spelen in het bevorderen van de energietransitie door stimulerende weten regelgeving en door het ontwikkelen en beschikbaar stellen van infrastructuur. De energietransitie is onomkeerbaar, maar kan wel versneld worden door een goede samenwerking tussen overheden en bedrijfsleven, stelt Erkelens.

Wij zijn uitstekend gepositioneerd om infrastructuur te leveren voor producten die gelieerd zijn aan de energietransitie

“Duurzame energie zal via energiedragers als ammonia in Europa geïmporteerd moeten worden, aangezien Europa niet in staat is op kostenefficiënte wijze in haar eigen duurzame energiebehoefte te voorzien. Daarvoor is veel nieuwe infrastructuur nodig, en LBC Tank Terminals wil in een deel daarvan voorzien, aldus Erkelens. “De werknemers zijn trots op ons bedrijf vanwege de nadruk op duurzaamheid. We streven uiteindelijk naar emissievrije terminals. We willen klaar zijn voor de toekomst en het moment dat die infrastructuur voor nieuwe producten nodig is. Dat is nu misschien wat kostbaarder, maar onze klanten zijn bereid om dit te ondersteunen. Net als wij geloven ze in de noodzaak van de energietransitie en van de behoefte aan toekomstbestendige infrastructuur voor de op- en overslag van producten die bijdragen aan een betere toekomst.”

Frank Erkelens, CEO, LBC Tank Terminals

Waterstof: de puzzelstukjes vinden hun plek

PROFIEL INTERVIEW

Waterstof zal een belangrijke rol spelen in de energietransitie. Er heerst echter nog veel onduidelijkheid rondom deze vorm van energie, en dat zorgt voor onrust bij investeerders die benieuwd zijn naar de visie en stand van zaken van ons nieuwe kabinet.

Drs. Herbert Krajenbrink, verantwoordelijk voor waterstof bij het ministerie van Klimaat en Groene Groei, begrijpt dit en geeft graag opheldering. “Vier jaar terug is de waterstofvisie uitgebracht met de bedoeling om een hele energiesector van de grond te tillen. Waar voor andere energiesoorten, zoals wind- en zonne-energie, de infrastructuur al aanwezig was, moet dat voor waterstof helemaal opnieuw gelegd worden.”

Puzzelen

Behalve aan infrastructuur, ontbrak het vier jaar terug ook aan wetgeving. De overheid moest dus beginnen op nul. “En alles moet kloppen. Van het tijdig opwekken van de elektriciteit tot het omzetten naar waterstof en uiteindelijk het creëren van vraag. En dat ook nog binnen een korte tijd, want de doelen die de overheid gesteld heeft, vragen enige snelheid.”

De grote ambities voor hernieuwbare waterstof - van 3 tot 4 gigawatt in 2030 – en het feit dat een partij als Shell inmiddels een grote elektrolyser aan het bouwen is - zijn nog niet voldoende om de doelstellingen te realiseren. “Daarom is het zaak dat de wetgeving vanuit Brussel duidelijk is én wij

Drs. Herbert Krajenbrink, Verantwoordelijk voor waterstof bij het ministerie van Klimaat en Groene Groei

het aanbod en de vraag stimuleren. Hierin hebben we gelukkig enorme stappen gemaakt. Gasunie legt een landelijk waterstofnetwerk aan, we werken aan verplichtingen in de mobiliteit en industrie en er zijn vorig jaar subsidieregelingen geopend van 250 miljoen voor elektrolysers en inmiddels een tweede ronde van een miljard. Hier kunnen bedrijven nu op intekenen.”

Focus

Hoewel het nieuwe kabinet bezuinigd heeft op het waterstofverhaal, is er nog steeds circa acht miljard voor waterstof. Krajenbrink: “De boodschap vanuit het kabinet is heel duidelijk: ‘Wij gaan door met waterstof’ en er zijn nog volop ontwikkelingen.’ Dit zorgt voor meer zekerheid, en hopelijk ook voor meer geïnteresseerde partijen.”

Duurzaamheid en circulariteit in de procesindustrie

De World of Industry, Technology & Science (WoTS) beurs van 24 tot 27 september in Jaarbeurs Utrecht biedt een totaalaanbod aan exposanten uit de procesindustrie, maakindustrie, machinebouw, OEM en engineering. Op de beursvloer vind je de laatste oplossingen voor de industriële sector, terwijl het seminarprogramma aandacht biedt aan voedselveiligheid, autonomous operations, energietransitie, duurzaamheid en circulariteit in de procesindustrie, cybersecurity, aandrijftechniek en robotisering. ACTUEEL

Wat kunnen we verwachten?

“Het World of Industry-kennisdomein binnen de WoTS belicht de nieuwste technologische ontwikkelingen. Maar dit jaar benadrukken we hoe deze technologieën bijdragen aan een duurzamere wereld. De procesindustrie staat centraal, omdat deze een sleutelrol speelt in het verduurzamen van de keten. Het seminar ‘Duurzaamheid & Circulariteit in de Procesindustrie’ biedt diepgaande inzichten in de nieuwste oplossingen en best practices op het gebied van circulaire processen, met aandacht voor zowel technologie als voor implementatie in de praktijk.”

Het seminar biedt dus een combinatie van theorie en praktijk, en is geen academische sessie. “We willen dat deelnemers naar huis gaan met concrete tools om zelf in hun bedrijfsprocessen toe te passen. De sprekers zijn experts uit verschillende hoeken van de industrie, en hebben allemaal ervaring met het implementeren van duurzame oplossingen. Het is een kans om van deze pioniers te leren, en te ontdekken hoe technologie bedrijven kan helpen om circulair te opereren.”

Worden er tijdens het seminar concrete voorbeelden gepresenteerd?

“Tijdens het seminar bespreken we bijvoorbeeld hoe circulaire technologieën, zoals waterbesparende

processen, de norm kunnen worden in de industrie. Een van de sprekers gaat in op het gebruik van sensoren en slimme data-analysetools die bedrijven helpen om energie- en materiaalverbruik real-time te monitoren en te optimaliseren. Daarnaast komt de rol van hernieuwbare energie in de procesindustrie uitgebreid aan bod.”

“Veel bedrijven weten dat ze duurzamer moeten worden, maar hebben moeite om dit in hun bestaande processen te integreren. Dit vereist een cultuurverandering en een nieuwe manier van denken. Daarnaast zijn er technologische uitdagingen en de behoefte aan investeringen in nieuwe infrastructuur en systemen. Toch zien we bij bedrijven steeds meer bereidheid hiertoe. Innovaties zoals automatisering en digitalisering maken die transitie haalbaar. We willen bezoekers inspireren en tonen dat duurzaamheid en circulariteit niet alleen noodzakelijk zijn, maar ook kansen bieden voor groei en innovatie. De procesindustrie kan een voortrekkersrol spelen door technologieën te omarmen die zowel de impact op het milieu verminderen als de efficiëntie verbeteren.”

Energie besparen met AI

MOGELIJKHEDEN

De energietransitie brengt aanzienlijke uitdagingen met zich mee voor zowel de gebouwde omgeving als de industrie. Met stijgende energiekosten, overbelastingen van het energienet en maatschappelijk onwenselijke CO2-uitstoot, vraagt de wereld om gebouwen die zich aanpassen – aan de beschikbare energie aan de ene kant, en aan de wensen en uitdagingen van gebruikers en de omgeving aan de andere kant.

I

dealiter zou elk gebouw een beheerder hebben die regulier, bij voorkeur ieder kwartier, kijkt naar het weer, de energieprijs en gebruikersfeedback. Om daarmee vervolgens via thermostaat, warmtepomp en/of airco de gebouwtemperatuur aan te passen, en een aantal energieslurpende apparaten aan dan wel uit te zetten. Dit is echter niet realistisch, niet alleen vanwege de complexiteit van continue optimalisaties, maar ook vanwege de tijd die dat zou kosten.

Optimalisatie van energieverbruik met AI

Toch is een dergelijke optimalisatie mogelijk – zonder menselijke tussenkomst. Dit is een perfect voorbeeld waar kunstmatige intelligentie (AI) een uitkomst biedt. AI kan continu de prestaties van een gebouw simuleren en het meest optimale scenario voorschotelen. Dit resulteert in comfortabele, kostenefficiënte en CO2-bewuste oplossingen. Een dergelijk gebruik van AI leidt al snel tot een reductie in de energiekosten van 20% en een verlaging van de piekbelasting met 10-20%. Geen AI-hype dus, maar ‘gewoon’ natuurkunde-gedreven optimalisatieconcepten die traditionele installatietechnieken ondersteunen en gebruikmaken van beschikbare data van het gebouw, verbruik en het weer. Deze worden aangevuld met AI-modellen om complexe combinaties te voorspellen en simuleren, waarna ze worden gekoppeld aan gebruikersinteractie. De directe feedback over bijvoorbeeld gewenste kamer- of douchewatertemperatuur resulteert in optimaal energiebeheer van één of meerdere gebouwen, met minder personeel en substantieel lagere energiekosten.

Business case

Twee jaar geleden was er voor de implementatie van dit soort slimme energiesturing vaak geen haalbare businesscase. Dit is echter veranderd. Enerzijds zijn de uitdagingen urgenter geworden, anderzijds maakt AI het toepassen van slimme sturing eenvoudiger, doordat de modellen zelflerend zijn en helpen bij de interpretatie van technische tekeningen en andere gegevens.

Ondanks de lage investeringsbehoefte, wordt het gebruik van AI in gebouwen nog onvoldoende gewaardeerd in de huidige labelmethodieken, terwijl met “Building AI” juist aanzienlijke energiebesparingen kunnen worden gerealiseerd. Als meerdere huizen of gebouwen in één gebied dit gebruiken, is het mogelijk pieken en dalen in de grid op te vangen. Tijd dus om de waarde van AI in de gebouwde omgeving te erkennen en integreren in zowel beleids- als bedrijfsstrategieën.

Tekst: Dennis van Goch

Tekst: Jan Koning

Tekst: Petra Kortenoeven, Manager beurzen

De waterstofinfrastructuur is nu al in de maak

De energietransitie is in volle gang. Nederland is gestaag bezig om haar ambitie kracht bij te zetten om in de toekomst de energiehub voor Noordwest Europa te blijven. De infrastructuur wordt nu klaar gemaakt om de import van bijvoorbeeld waterstof mogelijk te maken. En zoals verwacht, is innovatie cruciaal in de energietransitie.

Waterstof zal een onderdeel uit gaan maken van de energiemix die nu vorm krijgt in de energietransitie. Nederland, met een uitgebreide energiegerelateerde infrastructuur, zal hierin een belangrijke rol gaan spelen. Waterstof mag daarin dus niet ontbreken, en veel bedrijven sorteren daar al op voor. Zo is er SoluForce, een toonaangevende leverancier van flexibele niet-metalen pijpleidingsystemen. Het bedrijf ontwierp eerder oplossingen speciaal voor de olie- en gasindustrie, maar tegenwoordig ook specifiek voor waterstoftransport. Een jaar of zes geleden zette het bedrijf al in op deze transitie en heeft nu een bewezen veilige, duurzame, kostenefficiënte en snel inzetbare infrastructuur voor lokale waterstofdistributie.

Robert-Jan

Berg, Managing director, SoluForce

Het geschikt maken van de infrastructuur voor waterstof is van belang omdat er grote hoeveelheden energie geïmporteerd zullen moeten worden, aldus Robert-Jan Berg, managing director van SoluForce. Hij was onlangs bijvoorbeeld in Namibië op een handelsmissie, om daar samen met de

Nederlandse overheid en het bedrijfsleven te kijken naar importmogelijkheden. Namibië is samen met landen als bijvoorbeeld Chili, Egypte, Australië en Marokko een geschikte locatie voor de productie en export van waterstof vanwege de lokale intensiteit van de wind en de zon.

“Namibië is een zeer interessant voorbeeld, met grote mogelijkheden voor waterstofproductie, vanwege de specifieke kenmerken van het land. Daarmee is het land automatisch ook interessant als handelspartner voor het exporteren van waterstof naar Europa. Als Nederland hebben we belang bij energielevering en -zekerheid, daarnaast kunnen wij met de havens en infrastructuur een belangrijke rol gaan spelen als het gaat om faciliteren van import en distributie van waterstof. Het transport van deze vorm van energie gaat cruciaal worden in de energietransitie.”

Lokaal leveren

Voor Berg is het van belang om als bedrijf ook de sociale context van ‘localcontent’ passend in te kunnen vullen, qua kennisoverdracht en lokale installatieteams. “Het mooie van ons product is dat alle services met betrekking tot installatie en beheersing vrij eenvoudig volledig lokaal ingericht kunnen worden. Dit doen we via opleiding in onze eigen ‘Academy’. De totale projectkosten zijn laag, de CO2emissies bij productie en installatie zijn laag, én de buizen zijn snel en simpel te installeren. Want installatie kan in een factor 5 of 6 sneller gebeuren in vergelijking met stalen buizen.” Het bedrijf gelooft bij innovatie in het cruciale belang van samenwerking. Door krachten te bundelen, expertise te delen en middelen te combineren, is het bedrijf in staat geweest

om, samen met de partners, het bestaande pijpleidingsysteem verder te ontwikkelen voor waterstoftoepassingen.

Strategisch is het van groot belang om al vroeg bij deze discussies aanwezig te zijn, als bedrijf maar ook als land

De leidingen van SoluForce kunnen worden ingezet om waterstof van productiefaciliteiten naar distributiepunten en eindgebruikers te transporteren, waardoor een cruciale schakel wordt gevormd in de lokale waterstofketen: de zogenaamde ‘point-to-point’ connecties. Waterstof wordt ook steeds vaker lokaal opgewekt en gebruikt in industriële processen, zoals raffinaderijen en chemische fabrieken. De grote waterstofprojecten moeten nog verder uitontwikkeld worden, maar er ontstaan volop kansen. Door de veel kortere installatietijd en de lagere kosten van het SoluForce systeem, is de pijpleidinginfrastructuur voor waterstofprojecten sneller en haalbaarder, waarbij het systeem de flexibiliteit en robuustheid biedt die nodig zijn om waterstof in deze veeleisende omgevingen lokaal te transporteren.

Gamechangers

Staalproductie met waterstof als energiebron, ofwel DRI (direct gereduceerd ijzer), zou een gamechanger kunnen zijn voor een meer duurzame toekomst. Mobiliteit is een ander segment waar waterstof een grote rol kan gaan spelen, zeker bij lange afstanden voor zwaar

transport met trucks. En, als je teruggaat naar de bron, kan in landen als Namibië, Chili, Marokko, Egypte en Australië waterstof puur als energiebron worden gebruikt, vanwege de specifieke kenmerken van die landen, met de intensiteit van wind en zon die daar aanwezig zijn.

Nederland – met de uitstekende backbone in infrastructuur, met alle leidingen van Gasunie én de kennis en expertise door decennialange wereldwijde ervaring met energie en infrastructuur –zal eveneens een prominente rol kunnen gaan spelen in de opzet van een deels op waterstof gebaseerde economie. De langetermijnfocus zal komen te liggen op import, maar ook eigen productie is van groot belang, zo is de persoonlijke overtuiging van Berg. “We moeten aan de slag! Te beginnen met kleine lokale decentrale projecten, waarvan we kunnen ervaren en leren, terwijl parallel hieraan de voorbereiding voor de grotere projecten doorgaat.” En het SoluForce systeem is uitermate geschikt voor deze decentrale projecten en/of de connectie van deze decentrale regio clusters naar de internationale backbone.

Het uitfaseren van gas en olie zal nog wel even duren, maar in beginsel is de hernieuwbare energie oneindig, in tegenstelling tot olie en gas, aldus Berg. Dat vergt een andere mindset en andere manier van investeren. “Hoe ga je in de supply chain die energie verplaatsen en transporteren op een zo goedkoop en efficiënt mogelijke wijze? Als de infrastructuur er eenmaal ligt en je een level playing field hebt, gaat het op wereldniveau puur om de kostprijs per energie-unit. Strategisch is het van groot belang om al vroeg bij deze discussies aanwezig te zijn, als bedrijf maar ook als land. Wij willen gewoon ons steentje bijdragen in de ontwikkeling van deze industrie. ”

Namibië

Er is geen planeet B

INNOVATIE

In de wereld van de technologische uitvindingen, is stilstand achteruitgang. Dus is het altijd volle kracht vooruit. Echter, niet meer ten koste van alles. Het besef is doorgedrongen dat we niet onbeperkt kunnen teren op fossiele brandstoffen en het kaalplukken van Moeder Aarde.

Marc Overton, managing director EuroNorth bij Dassault Systèmes, citeert de zeventiende-eeuwse filosoof John Locke: “Er is geen planeet B.” Dat is direct ook de reden waarom het op een na grootste softwarebedrijf van Europa steeds vaker haar toevlucht neemt tot planeet V, aldus Overton. “Planeet V is in dit geval de virtuele wereld, hierin hoeven we namelijk geen metalen meer te delven of bomen te kappen om te innoveren. Alles kan gemodelleerd, getest en gecertificeerd

worden in de virtuele wereld. De Virtual Twin Technologie (VTT) geeft ons de mogelijkheid om de economie en de natuur in balans te brengen, zonder aanspraak te hoeven doen op natuurlijke bronnen. Op deze manier willen we het leven op aarde en het ontwikkelen van producten in harmonie brengen. Ik besef dat dit een behoorlijk statement is, maar bij Dassault Systèmes staan we hier echt achter, en voor.”

Virtual Twin Technologie

“Duurzaamheid is verweven met het DNA van Dassault Systèmes, en dat is ook de reden dat ik een jaar terug de overstap heb gemaakt naar het bedrijf”, vervolgt Overton. Het bedrijf telt alleen in Noord-Europa al 1800 medewerkers, en is verantwoordelijk voor de technologie achter de producten en systemen in liefst twaalf verschillende industrieën. Deze technologie wordt ingezet door grote bedrijven als Boeing, Airbus, L’Oreal, PepsiCo, Jaguar Land Rover, BMW en meer. “Het voordeel van virtueel

testen, modelleren en zelfs certificeren, is dat je een product kant en klaar kunt voorbereiden voor de markt, en veel minder aanspraak maakt op grondstoffen. Je kunt zelfs complexe producten digitaal certificeren voor hun marktintroductie. Denk hierbij aan de ontwikkeling van een fighter jet, zonder hiervoor ook maar één stuk metaal te hoeven snijden. Dat is technologie op z’n best. Het belangrijkste is, nu dat we alle ontwikkelingen uit verschillende industrieën met elkaar kunnen koppelen, dat we de innovaties uit de verschillende werelden in kunnen zetten. Zo kunnen we de echte wereld – planeet A dus – een stukje mooier en beter maken.”

Toekomstperspectief

Overton is ervan overtuigd dat Virtual Twin Technologie de toekomst is. De vraag is of de wereld er inmiddels ook klaar voor is. “Ik denk het wel. Ik denk namelijk

dat het niet alleen de toekomst is, maar ook het heden. Hier ben ik vooral van doordrongen door het feit dat CEO’s van verschillende grote bedrijven inmiddels ook beseffen dat duurzaamheid geen keuze meer is. We moeten de technologische ontwikkelingen versnellen, maar wel op een duurzame manier. En daarin speelt VTT een enorm belangrijke rol. Niet alleen voor de zware industrieën, maar voor alle productontwikkelaars. Natuurlijk moeten we bomen blijven planten en goed zorgen voor de natuur, maar dat is niet voldoende. We moeten fundamenteel de industrie veranderen om de aarde te beschermen, en VTT is dé manier om het te doen.”

“Alles kan gemodelleerd, getest en gecertificeerd worden in de virtuele wereld, waardoor we de wereld en hulpbronnen kunnen behouden voor toekomstige generaties.”

NPS Driven & Xeamos – Partner Content

Duurzame motoren van de toekomst

De elektrificatie van machines en transportmiddelen is al geruime tijd in volle gang, maar ook waterstof moet een voorname rol gaan spelen in de energietransitie. Organisaties over de hele wereld zijn met teams van ingenieurs en ontwerpers bezig om deze oplossing toekomstbestendig én economisch rendabel te maken.

Als leverancier van generatoren, motoren, onderdelen en oplossingen voor industriële en maritieme markten is NPS Driven zo’n organisatie. Peter van der Heijden is als directeur al 15 jaar eindverantwoordelijk voor hun activiteiten, waar ook dochteronderneming Xeamos onder valt. ‘’We zijn gespecialiseerd in alles wat aandrijving of powertrains nodig heeft, en zijn met ons eigen R&D-team al een tijd met elektrificatie en waterstof bezig. Het is daarbij belangrijk om te kijken naar het optimaliseren van de hele machine, in al zijn facetten.’’

Energiezuinig

‘’Bij elektrificatie is het vooral van belang om zo zuinig mogelijk om te gaan met energie’’, stelt hij. ‘’Klanten kloppen bij ons aan, omdat ze straks niet meer met hun dieselmotor de stad in mogen. Dan gaan we samen met hen een oplossing bedenken. We monteren een klein kastje, en dan

NPS Driven & Xeamos

gaan we daarmee een paar weken of maanden de relevante gegevens analyseren. Dat levert vaak verrassende inzichten en oplossingen op.’’

We willen een leverancier van totaalconcepten zijn

Exclusieve distributeur Naast maritieme en industriële toepassingen bieden ze een compleet aanbod van diensten aan, waaronder ontwerp, engineering, fabricage, installatie en onderhoud. Peter: ‘’We willen een leverancier van totaalconcepten zijn.” Van oudsher zijn ze al meer dan 35 jaar de exclusieve distributeur van John Deere in de Benelux, Frankrijk, Duitsland en IJsland, maar gaandeweg zijn ze ook zelf producten

gaan ontwikkelen. Het merk Zenoro is hier onder andere uit voortgekomen. ‘’Dit zijn premium generatoren voor de maritieme sector, specifiek voor luxe jachten, een echte nichemarkt. We tekenen het in 3D, assembleren, testen en leveren het af op de werf. Een ander eigen product is Xeamos, een lijn van geavanceerde emissieverlagende uitlaatsystemen. Daarnaast zijn we al drie jaar bezig met het ontwikkelen van een eigen waterstofmotor.’’

Grote uitstoot

De uitstoot in de maritieme sector is

Lumipol is de moederorganisatie van een 14-tal toonaangevende, internationaal opererende technologiebedrijven met als gemeenschappelijke deler: Powering the world. NPS Driven en Xeamos zijn Lumipol-bedrijven die geavanceerde emissieverlagende uitlaatsystemen, elektrificatie, hernieuwbare brandstoffen, waterstofmotoren en E-powerpacks leveren voor een duurzamere toekomst. www.npsdriven.com www.xeamos.com

enorm, dus het vervangen van de oude dieselmotoren is niet zomaar gedaan. Met hun Xeamos-producten kunnen ze deze oudere motoren qua emissie in één keer 30 jaar vooruithelpen. Het fijnstof vermindert met meer dan 90%, terwijl zo’n 80% van de stikstof door de katalysator uit de uitlaatgassen wordt gehaald. ‘’Dat zijn echt grote stappen die je neemt. We zien de waterstofmotor daarbij als de logische opvolger, omdat die naast stikstof ook het CO2-probleem oplost. Vanuit economisch perspectief moet dit over zo’n 2 jaar haalbaar zijn.’’

Marc Overton, Managing director EuroNorth, Dassault Systèmes

Energiezekerheid en duurzaamheid kunnen heel goed samen gaan

De energietransitie is van groot belang, maar energiezekerheid is zo mogelijk nog belangrijker. Met de huidige economische uitdagingen en een beperkte capaciteit voor nieuwe aansluitingen, hebben bedrijven op dit gebied te kampen met onzekerheid. Toch loont het om als bedrijf juist nu strategische stappen qua duurzaamheid te zetten.

In bijna alle gebieden in Nederland zijn de verhalen legio: bedrijven kunnen niet uitbreiden of starten, omdat er geen aansluiting gerealiseerd kan worden, door de beperkte capaciteit van de nationale en regionale stroomnetten. Nieuwbouw van huizen stokt, en mocht stroom daadwerkelijk gedurende langere tijd niet geleverd worden, dan worden ziekenhuizen, datacenters en openbaar vervoer direct geraakt. Energiezekerheid is dus cruciaal voor onze economie en de maatschappij als geheel. En dat juist op een moment dat de vraag naar energie toeneemt, nu de transitie in gang is gezet.

Energiezekerheid voor een toekomstbestendige bedrijfsvoering Zwart, een bedrijf met meer dan 150 werknemers en wereldwijd meer dan 7.000 geleverde energievoorzieningsinstallaties, is een belangrijke schakel op het gebied van energiezekerheid en duurzaamheid. Het toonaangevende bedrijf – met meer dan negentig jaar ervaring als energie system integrator in vitale sectoren - is ervan overtuigd dat duurzaamheid loont voor zowel bedrijven als de samenleving als geheel. Innovatie, investeringen in duurzaamheid en energie-efficiëntie kunnen groeiambities faciliteren, nieuwe markten openen en bestaande markten versterken. Zwart speelt daarin een belangrijke rol als architect van stroomoplossingen voor sectoren waar stilstand simpelweg geen optie is. Ontwerp, engineering, installatie en ingebruikstelling, maar ook service en onderhoud worden door Zwart geleverd.

Jim Craig, managing director van Zwart, over de missie, strategie en doelstellingen van het bedrijf: “Onze missie is simpel: we zorgen dat onze klanten kunnen blijven draaien, ongeacht de uitdagingen die de energietransitie met zich meebrengt. Wij bieden energiezekerheid wanneer het er toe doet, en leveren maatwerk voor een optimaal resultaat. Rendabel, efficiënt en goed voor milieu en samenleving”, aldus Craig. Door een combinatie van jarenlange ervaring en een ‘can do’ mentaliteit, levert Zwart energiezekerheid via een integrale oplossing waarin het bedrijf 24/7 paraat staat om in actie te komen.

Met een integrale aanpak een stap vooruit in de energietransitie

Zwart analyseert nauwkeurig wat elke klant nodig heeft om energievoorzieningsproblemen op te lossen. Dit kan variëren van een batterij, een noodstroomaggregaat, een gasmotor, een UPS (Uninterruptible Power Supply), en vaak een combinatie hiervan. Daarnaast worden ook microgrids steeds vaker ingezet om decentrale energieopwekking en -verdeling mogelijk te maken.

Zwart levert als system integrator dus eigenlijk altijd maatwerk. “Elk bedrijf is weer anders en heeft zo zijn specifieke

Jim Craig, Managing director, Zwart

behoeften qua energievoorziening. We gaan van een situatie waarbij de energievoorzieningszekerheid gericht was op het inspringen bij calamiteiten naar een situatie waarbij de primaire stroomvoorziening steeds minder betrouwbaar wordt. Met onze oplossingen gaan we hierdoor ook steeds meer een rol vervullen in de primaire energievoorziening. Als bedrijf kun je verduurzamen, besparen en groeien, zolang je deze driehoek integraal benadert. Juist hier maakt Zwart als system integrator het verschil.”

Zonnepanelen en batterijen kunnen bedrijven helpen de impact op het milieu te verminderen. Er zijn subsidies, belastingvoordelen, en bovendien is het beter voor de reputatie en de CO2 voetafdruk van het bedrijf om zoveel mogelijk in te zetten op duurzaamheid. Decentrale opwekking van energie en het opslaan daarvan, zorgt voor een betere verdeling over een breder gedeelte van het

Onze missie is simpel: we zorgen dat onze klanten kunnen blijven draaien, ongeacht de uitdagingen die de energietransitie met zich meebrengt

stroomnetwerk. Dit is efficiënt en voordelig voor het bedrijf, dat energie kan opslaan als het nodig is en leveren als het voordelig is. De winsten kunnen weer aangewend worden voor verdere investeringen, terwijl de asset zelf zorgt dat het stroomnet weer in balans is. Het Energie Management Systeem (EMS) van Zwart stelt bedrijven in staat om hun assets in te zetten tegen netcongestieproblemen, en het levert bovendien ook rendement op. EMS is eigenlijk als de dirigent die alle elementen bespeelt en nauwkeurig afstemt op de behoefte van de klant, op elk willekeurig moment. Gevolg: een optimalisatie van het energieverbruik en een stabielere energievoorziening.

Slimme en duurzame innovaties

De vraag naar energiezekerheid neemt toe terwijl soms de vergunningstrajecten iets te langzaam verlopen. Zwart zou dan ook graag zien dat er een meer toekomstgerichte aanpak van vergunningen komt. Momenteel heeft Zwart veel grote onderhoudscontracten in Nederland.

De behoefte voor nieuwe en grotere aansluitingen groeit snel, en veel van Zwart’s datacenter klanten hebben zich inmiddels meer gericht op investeringen in het buitenland. Deze uitdagingen bieden ook kansen; Zwart’s datacenter business is voor meer dan 90% buiten Nederland, en ook haar Smart & Sustainable business groeit hard.

Craig verwacht veel van innovaties in de komende 5 tot 10 jaar. Denk aan synthetische brandstoffen en de ontwikkeling van waterstof. “In deze sector zijn investeringen nodig om de innovatie te blijven stimuleren. Dat levert uiteindelijk winst op, voor de bedrijven, het milieu en de maatschappij als geheel. We hebben een integrale benadering nodig met duurzaamheid, besparing en groei als kernelementen.”

Batterijen als rendabele asset in je bedrijf

De opslag van energie is onderdeel van een succesvolle transformatie naar een circulaire economie, en de batterij speelt daarin uiteraard een grote rol. Mkbbedrijven kunnen met de aanschaf van batterijen een bijdrage leveren aan de verduurzaming en tegelijkertijd een rendement halen met teruglevering, op het moment dat het netwerk het nodig heeft.

Jeroen van Hapert, Managing

director, Customized Energy Systems

Bedrijven die zich richten op het hergebruik van materialen, om afval te minimaliseren en de levensduur van producten te verlengen, schieten als paddenstoelen uit de grond. Diegenen die het meest innovatief zijn, zullen uiteindelijk een belangrijke bijdrage gaan leveren aan de verduurzaming van de economie en zo de wereldwijde duurzaamheidsdoelstellingen helpen realiseren. Maar bijdragen kan ook zonder zelf aan de innovatieve kant van de verduurzaming te zitten. Dat kan bijvoorbeeld met de aanschaf van batterijen, zeker bij mkb-bedrijven met een grote aansluiting.

Een stap op weg naar beter Customized Energy Systems, oftewel

CES, dat onderdeel uitmaakt van de wereldwijde speler Exide Technology, is gespecialiseerd in deze sector. CES is gevestigd in Helmond in het hart van Brainport Eindhoven, en biedt batterijopslag-en energieoplossingen, gebruikmakend van geavanceerde lithium-ion batterijen. De aanschaf van batterijen faciliteert de overgang van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energiebronnen. De batterij is dus een stap op weg naar beter, zo is de overtuiging van het management bij CES.

Jeroen van Hapert, managing director van CES, vertelt over de missie van het bedrijf. “De wereld een betere plek maken door middel van duurzaamheid staat hoog bij ons in het vaandel. Maar natuurlijk moet dat ook op een rendabele manier. De batterij staat in het midden van de energietransitie. Waar wij inspringen is ook juist bij de bedrijven – veelal mkb – die een grote aansluiting hebben, maar zich nog niet realiseren dat je juist daar een bijdrage

mee kan leveren aan de verduurzaming, en er ook zelf een rendement kan uithalen.”

Peak-shaving

CES biedt een snel peak-shaving systeem om bijvoorbeeld meer elektrische auto’s of vorkheftrucks op te laden dan de netaansluiting normaal gesproken toelaat. Dat is bijvoorbeeld handig als alle vorkheftrucks tijdens de koffiepauze worden opgelaten. CES zorgt ervoor dat er voldoende energie beschikbaar is waar en wanneer dat nodig is. Met de configuratie van het juiste format opslagsysteem, kan er snel een return-on-investment (ROI) worden gerealiseerd. Voor de goede orde: het opslaan en verhandelen van opgeslagen energie op het moment dat het voor de batterijeigenaar aantrekkelijk is, wordt door CES overgelaten aan derde partijen, de zogenaamde ‘aggregators’. CES levert de batterijen.

De verscheidenheid aan klanten wordt geïllustreerd door de variëteit aan afnemers. Tuinders, agrariërs, een groot houtbedrijf, maar ook de beroemde schaatsbaan Thialf in Heerenveen, maken gebruik van de CES-batterijen. “Er zijn bedrijven die nu eenmaal een grote energieaansluiting hebben, maar het soms niet direct als een asset beschouwen. Ze kunnen met onze toepassingen het net

Bedrijven kunnen controle krijgen over hun energieverbruik en -kosten, maar met batterijen ook actief bijdragen in het ondersteunen van ons energienet.

ondersteunen, net zoals bijvoorbeeld een agrariër zijn dak kan gebruiken voor het plaatsen van zonnepanelen.”

Samenwerken

CES kan het uiteraard niet alleen af en werkt in een keten met leveranciers, overheid en klanten samen om de duurzaamheidsdoelen te bereiken. “Samenwerking is essentieel om echte vooruitgang te boeken. We werken samen met alle stakeholders om innovatieve oplossingen te ontwikkelen en te implementeren. Het is ook een kwestie van doorzetten”, zegt Van Hapert. Want batterijen zijn op zichzelf dan misschien niet specifiek duurzaam, ze dragen wel bij om de verdere verduurzaming en de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen mogelijk te maken.

Van Hapert ziet de technologie en innovatie binnen de batterijsector onverstoorbaar doorgaan. “Je kunt bijvoorbeeld kijken naar zoutbatterijen, om maar een voorbeeld te noemen. Vergeleken met lithium-ion batterijen is deze technologie nog niet ‘mature’ genoeg voor grootschalige toepassingen. Dus werken we nu met lithium-ion batterijen, maar staan uiteraard open voor andere batterijen en technologieën. De fase waar we nu in zitten is een noodzakelijke fase op weg naar de verduurzaming van het energienet. Maar de gehele industrie heeft een enorme verantwoordelijkheid om bij te dragen aan een duurzame toekomst. We werken er hard aan, samen met onze leveranciers, klanten en de overheid, om hieraan bij te dragen.”

Digitalisering en samenwerking zijn cruciaal in de energietransitie

De energietransitie is onderweg, en de digitalisering in engineering en uitvoering van projecten kan dit proces drastisch versnellen. Dat gebeurt al bij sommige grootschalige projecten waarin netbeheerders, overheid en bedrijven samenwerken in teams, om zo tot de ideale energiemix voor de toekomst te komen.

Coert Ruseler, Businesslijndirecteur Energie & Ondergrond, Antea Group

Het Europese klimaatakkoord leidt de komende jaren tot serieuze veranderingen in de industrie en energievoorziening. Met een beoogde CO2-reductie van 55% voor 2030 en forse investeringen in groene energie, is er volop werk aan de winkel. Dit betekent dat overheden, bedrijven en netbeheerders nog meer moeten samenwerken. Antea Group,

Antea Group www.anteagroup.nl

een ingenieurs- en adviesbureau met 1.700 personeelsleden en verspreiding over heel Nederland, helpt deze stakeholders bij het maken van keuzes en het bepalen van de juiste strategie.

Energiemix

“Onze focus ligt op het uitbreiden van de energie-infrastructuur en het creëren van een optimale energiemix. Dit is essentieel om de energietransitie te versnellen. De samenwerking tussen bedrijfsleven, overheid en netbeheerders is daarbij van groot belang. Zeker nu er een verregaande digitalisering plaatsvindt in engineering en voorbereiding van projecten, is die samenwerking nog belangrijker”, zegt Coert Ruseler, directielid van Antea Group en verantwoordelijk voor de businesslijn Energie & Ondergrond.

Coerts collega Mark van Esterik, verantwoordelijk voor milieu- en energieprojecten in het oosten des lands,

vult aan: “Door geavanceerde digitale technologieën, kunnen we de efficiëntie van onze energieprojecten verbeteren en sneller resultaten boeken. Goed omgevingsmanagement is ook van groot belang. Bij elk project houden we rekening met de impact op de omgeving en de gemeenschap. Dit helpt ons om draagvlak te creëren en eventuele weerstand te minimaliseren.”

Omgevingsmanagement

Het woord viel al: omgevingsmanagement. Hoe bereik je alle stakeholders wanneer er een project gestart wordt dat wellicht impact heeft op de directe leefomgeving? Zichtbaar maken vanaf het begin is een cruciale stap, en dat kan door de verregaande digitalisering bij dit soort projecten. Alles moet onderzocht worden ter voorbereiding en planning: archeologie, bodemvervuiling, eventuele aanwezigheid van onontplofbare oorlogsresten, etc. Met virtual reality en driedimensionaal vormgeven kan tegelijkertijd veel zichtbaar worden gemaakt voor alle stakeholders. Waar voorheen een fysiek onderzoek drie weken kon duren, is dat nu dankzij vergaande digitalisering een kwestie van minuten geworden, zeker als de hele keten van stakeholders meedoet. Met een

Waterstof kan vliegwiel van Nederlandse economie worden

Innovatie is het toverwoord wanneer het gaat over de energietransitie. Nieuwe ontwikkelingen volgen elkaar in razendsnel tempo op, ook op het gebied van waterstof, dat een cruciale bijdrage kan leveren aan de verduurzaming van de industrie.

Om de klimaatdoelstellingen te halen, zal de Nederlandse industrie stappen moeten ondernemen. Denk aan investeren in duurzame technologieën, verbeteren van energiezekerheid en het samenwerken met overheden en andere stakeholders om een gunstig investeringsklimaat te creëren. De mogelijkheden zijn er: het offshore

windpotentieel, de sterke infrastructuur en de hoogwaardige zware industrie maken Nederland geschikt om een groene waterstof waardeketen te ontwikkelen als onderdeel van een duurzaam en veerkrachtig energiesysteem.

Battolyser als systeem oplossing Battolyser Systems speelt een actieve rol in de energietransitie door innovatieve oplossingen te bieden die bijdragen aan een duurzamere toekomst. Een Battolyser is een electrolyser met batterijcapaciteit en kan zonne- en windenergie inpassen in het energiesysteem. Mattijs Slee, CEO van Battolyser Systems, vertelt over de innovatie van zijn bedrijf. “Onze technologie is ontworpen om de fluctuaties in hernieuwbare bronnen als zonne- en windenergie op te vangen. Een Battolyser produceert groene waterstof als er veel hernieuwbare energie beschikbaar is, en kan stroom leveren als er een tekort

is. Dit versnelt de energietransitie door meer zon- en windontwikkelingen mogelijk te maken, en betaalbare groene waterstof te produceren. Hierdoor vermindert de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en wordt het energienetwerk stabieler. Wij zijn ervan overtuigd dat dit flexibele waterstofproduct op basis van zonne- en windenergie, een belangrijke systeemoplossing biedt voor de energietransitie. Diverse studies, waaronder de systeemstudie van TenneT (II3050), stellen dat deze flexibele groene waterstofproductie een essentiële rol kan spelen.”

De technologie van Battolyser is uniek in haar soort. “We hebben inmiddels bewezen dat het werkt, en moeten nu de omslag maken van research & development naar productiebedrijf. Door projecten te ontwikkelen met klanten kunnen we opschalen. Voor deze opschaling hebben

integrale aanpak en een digitale inhaalslag, samen met bijvoorbeeld grote partners als Gasunie en Alliander, is versnelling van de energietransitie mogelijk. Door kruisbestuiving van kennis en sneller schakelen als er problemen zijn, kan elk project versneld worden, stelt Van Esterik, die ervaring heeft met dit soort teams. Innovatieve oplossingen zijn cruciaal voor de toekomst van de energie-infrastructuur, en samenwerking stimuleert innovatie. “We investeren in onderzoek en ontwikkeling, om technologieën te ontwikkelen die ons helpen duurzamer en efficiënter te werken. Er is momenteel schaarste aan personeel, maar gelukkig kunnen we nog genoeg gekwalificeerd personeel vinden, mede door onze aanpak en uitstraling”, besluit Ruseler.

wij ook steun van de overheid nodig, onder andere om te kunnen investeren in grootschalige productiecapaciteit”.

Maatschappelijke impact

Battolyser Systems werkt samen met alle partijen in de waardeketen om deze uitdagingen aan te pakken en de weg vrij te maken voor grootschalige implementatie van duurzame oplossingen. Waterstof is vooralsnog niet goedkoop. “Maar wat is duur? We hebben in Nederland, na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, tientallen miljarden uitgegeven aan het energieprijsplafond, omdat we afhankelijk zijn van de import van fossiele brandstoffen. Of neem de netcongestie waardoor bedrijven niet kunnen uitbreiden of starten, dat is niet goed voor de Nederlandse economie. Investeren in het energiesysteem van de toekomst levert op termijn veel waarde.”

Slee is overtuigd van het unieke karakter van de Battolyser, en wil maatschappelijke impact maken door de toepassing zo groot mogelijk te schalen. De technologie kan als vliegwiel dienen in de duurzame economie in Nederland. “We kunnen een waardeketen ontwikkelen voor de inpassing van offshore wind met groene waterstof, en daarmee een nieuw verdienmodel voor Nederland creëren”.

Battolyser Systems – Partner Content

Mattijs Slee, CEO, Battolyser Systems

Mark van Esterik, Adviesgroepmanager Milieu en Energie, Antea Group

Waar academici en bedrijfsleven samenwerken

Traditioneel is een campus een universiteitsterrein met voorzieningen en behuizing voor studenten en docenten. Tegenwoordig hebben veel campussen echter ook een ondernemingsgerichte focus. Een goed voorbeeld is de campus in Sittard-Geleen, die deel uitmaakt deel van Brightlands, een open innovatiegemeenschap bestaande uit vier campussen in Limburg die werken aan de grote uitdagingen op het gebied van duurzaamheid en gezondheid.

Astrid Boeijen, CEO van Brightlands Chemelot Campus, zegt: “Brightlands heeft zich in tien jaar ontwikkeld tot een van de onmisbare aanjagers van de Nederlandse economie. De 4 Brightlands campussen bieden, direct en indirect, werk aan ongeveer 30.000 mensen. Met de focus op duurzaamheid, gezondheid en digitalisering wordt ingezet op verdere groei.”

Verbinding tussen bedrijven en kennisinstituten

Brightlands Chemelot Campus in Sittard-Geleen is een dynamische plek waar op dit moment zo’n 3000 mensen werken en 1000 studenten rondlopen, afkomstig van het mbo, hbo en de universiteit. De campus en het aangrenzende Chemelot industriepark vormen één groot laboratorium waar de slimste experts en het

Brightlands www.brightlands.com

bedrijfsleven samenwerken, van startups tot corporaties. Wat de campus uniek maakt, is de verbinding tussen bedrijven en relevante kennisinstituten.

“We helpen bedrijven niet alleen te groeien, maar ook om dat groeitempo vast te houden. Wij bieden de faciliteiten en ondersteuning om hun innovaties verder te ontwikkelen, van kantoren en laboratoria tot cleanrooms en pilot plants. Hierdoor kunnen we snel inspelen op de behoeften van bedrijven, en dat maakt ons een belangrijke speler in het veld.”

Internationaal co-creatiecentrum

“We zijn koploper op het gebied van circulaire materialen en duurzame chemische processen. Een mooi voorbeeld hiervan is ons nieuwe Brightlands Circular Space, een ruimte volledig gewijd aan het ontwikkelen van circulaire materialen en

Astrid Boeijen, CEO, Brightlands Chemelot Campus

duurzame chemie. Een internationaal co-creatiecentrum voor circulaire plastics. Ons doel is om gebruikte plastics versneld te recyclen tot nieuwe grondstof op industriële schaal en de plastic kringloop te sluiten.”

Motor voor regionale groei en werkgelegenheid

“De campus speelt een belangrijke rol in de werkgelegenheid en economische diversiteit van de regio. Vroeger had je hier enkele grote werkgevers, maar nu is het veel meer verspreid. Alleen op de campus hebben we al 130 bedrijven die bijdragen aan de lokale economie. Brightlands biedt

werk voor veel regionale MKB-ers, zowel voor toeleveranciers en dienstverleners, als winkels en horeca. Daarnaast dragen we bij aan het onderwijs. We bieden kansen voor iedereen, van mbo’ers tot academici, om hier aan de slag te gaan in goedbetaalde banen.”

Toekomst

“Onze doelstelling is om tegen 2030 te groeien naar 5000 medewerkers en 2000 studenten. We hebben de ambitie om wereldwijd leidend te zijn op het gebied van circulaire materialen en duurzame chemie. Ik ben ervan overtuigd dat we als campus blijvend impact kunnen hebben, zowel economisch als maatschappelijk. De toekomst ziet er rooskleurig uit.”

Vakbeurs Recycling 2024: “Samen op weg naar afvalvrije organisaties”

De transitie naar een circulaire economie is in volle gang en Vakbeurs Recycling, van beursorganisator Easyfairs, is dé plek waar innovaties in afvalmanagement en recyclingtechniek samenkomen. De ambitieuze doelstelling vanuit de overheid om in 2030 50% en 2050 100% circulair te zijn, benadrukt de noodzaak om nú te investeren in duurzame oplossingen. Vakbeurs Recycling, die plaatsvindt op 12, 13 en 14 november 2024 in Evenementenhal Gorinchem, brengt professionals uit de afvalsector samen om kennis en best practices uit te wisselen voor een afvalvrije toekomst.

Ketensamenwerking is cruciaal Het beursmotto “Samen op weg naar afvalvrije organisaties” geeft aan dat er een gezamenlijke inspanning nodig is om een circulaire economie te kunnen realiseren. Op Vakbeurs Recycling ontdekken bezoekers hoe bedrijven hun afvalstromen kunnen optimaliseren, waardevolle grondstoffen kunnen hergebruiken en welke technieken hiervoor nodig zijn. Ketensamenwerking en van elkaar leren is enorm belangrijk om deze circulaire transitie te bereiken. Uiteraard om natuurlijke hulpbronnen te beschermen, maar ook om organisaties voor te bereiden op een toekomst waarin duurzaamheid de norm is.

Inspiratie op Grondstoffenplein, Demo Park, Start-Up Straat en Afvalcafé

De bezoekers kunnen zich laten inspireren op de diverse themapleinen, waaronder het Grondstoffenplein. BRBS

Recycling presenteert hier samen met leden de circulaire mogelijkheden van hergebruik en hernieuwde grondstoffen. Het Afvalcafé is hét netwerkcafé voor de afvalbranche dat platform Afvalgids samen het beursteam voor de tweede keer tijdens Vakbeurs

Recycling organiseert. Beginnende en innovatieve bedrijven krijgen een plaats in de Start-Up Straat, terwijl het Demo Park vol staat met groot materieel voor afvalverwerking.

Rijkelijk kennisprogramma

Er is een gevarieerd en gratis toegankelijk kennisprogramma samengesteld waar experts actuele thema’s behandelen. Elke dag heeft een eigen focus:

• Dinsdag: Kunststof- en batterijrecycling, met sessies over chemische recycling, circulaire plastic transitie en batterijrecyclingtechnieken.

• Woensdag: Circulaire bouw economie, waar wordt gesproken over houthergebruik, ketensamenwerking en recycling binnen de railsector. Vóór openingstijd van de beurs vindt de 12e editie plaats van het Recyclingsymposium vanuit BRBS Recycling, VERAS en Expertgroep Dutch Waste & Environmental Technologies.

• Donderdag: Afvalmanagement, met moderator Arieke van Liere die interactieve sessies leidt over AI-innovaties, grondstoffenbeheer, ontwikkelingen binnen afvalstroomrapportages én een minisymposium over de recycling van zonnepanelen.

Vakbeurs Recycling is een laagdrempelig evenement met gratis toegang en gratis catering, waar bezoekers worden geïnspireerd om stappen te zetten richting een circulaire economie. Ontdek hoe uw organisatie kan bijdragen aan deze transitie en bestel uw gratis ticket met code MP1365 via www.vakbeursrecycling.nl.

Easyfairs – Partner Content

Verduurzaming van gebouwen vereist een veelzijdige installatiepartner

De verduurzaming van gebouwen is een van de belangrijkste uitdagingen als het gaat om de energietransitie en de bijbehorende klimaatdoelstellingen. Mkb-bedrijven, scholen, woningcorporaties, alle hebben ze hun eigen specifieke kenmerken als het gaat om de transformatie naar een duurzaam gebouw.

Verduurzaming van gebouwen betekent dat je kennis moet hebben van installatietechniek, elektrotechniek, klimaattechniek, building intelligence, infratechniek en nog veel meer. De VDK Groep is een technisch installatiebedrijf dat alle facetten in huis heeft. Er werken ruim 5000 vakmensen bij de VDK-bedrijven, verdeeld over heel Nederland, en samen is de groep goed voor een jaaromzet van ruim €1 miljard. Een grote speler dus, die echter wellicht nog niet zo bekend is. Dat heeft voor een deel te maken met hoe de firma gestructureerd is: de VDK Groep is het overkoepelende moederbedrijf, met daaronder meer dan honderd bedrijven die onder eigen naam installaties door heel Nederland verrichten.

VDK bedient hiermee met name het middensegment van de markt; overheden, retail, zorg- en onderwijsinstellingen en het mkb. De lokale VDK-bedrijven werken onder hun eigen bedrijfsnaam, maar hebben tegelijkertijd het voordeel van het feit dat ze deel uitmaken van de groep, waar gezamenlijk kapitaal, menskracht en kennis beschikbaar zijn. Dit resulteert in multidisciplinaire samenwerkingen, continuïteit en toekomstbestendigheid.

Lokale én landelijke kracht

Frans van der Kolk, eigenaar van de VDK Groep, over zijn bedrijf: “We leveren kwaliteit, binnen de vooraf gestelde termijn. Onze klanten ervaren dat we door de combinatie van groot

VDK Groep www.vdkgroep.com

én lokaal een nuchter, betrouwbaar bedrijf zijn, dat voldoende slagkracht heeft om complexe vraagstukken, die om professionele knowhow vragen, aan te kunnen. We kunnen het bedenken, maken, installeren, monitoren en onderhouden. We brengen onze bedrijven samen om kennis en ervaring te delen en opdrachten en projecten samen nog beter uit te voeren. Samen met onze ‘local heroes’ die deel uitmaken van onze groep zijn we een familie van bedrijven.”

Als groot én lokaal bedrijf zijn we nuchter en betrouwbaar, met slagkracht voor complexe vraagstukken

De firma verduurzaamt meer dan honderd supermarkten per jaar, onder andere door de koeling te transformeren naar CO2 koeling en LED verlichting te installeren. VDK onderhoudt en monitort ook alles wat te maken heeft met het stadion van voetbalclub PEC Zwolle. Daarnaast was het bedrijf betrokken bij de verduurzaming van het Renaissance hotel in Amsterdam, maar ook in de retail sector, met bijvoorbeeld de Bijenkorf. Zo zijn er projecten door het hele land waar VDK en de dochterondernemingen bij betrokken zijn; projecten met een waarde variërend

van €100.000 tot € 3.000.000. Per jaar overstijgt een aantal projecten zelfs de vijf miljoen, voegt Van der Kolk toe. Veel lokale klanten kunnen op maat bediend worden, en mocht er een meer complexe vraag liggen, dan kan er doorgeschakeld worden naar de kennis en expertise van een ander VDK-bedrijf dat wél over die specifieke kennis beschikt. VDK levert installatiewerk, maar heeft ook een adviesrol waarbij de eigen ervaring omtrent energiebesparing en subsidietrajecten ingebracht wordt.

Groei en uitdagingen

De verduurzaming en elektrificatie creëren nog wel wat uitdagingen, stelt Van der Kolk. Met name de vaak wijzigende regelgeving baart soms zorgen, evenals het stroomnetwerk dat soms onvoldoende kan leveren op het moment dat het nodig is.

“Maar de steeds veranderende regelgeving en het afgeven van vergunningen zijn toch wel de grootste uitdagingen.” De duurzaamheidsdoelen zijn van belang voor

VDK en het bedrijf is dan ook voortdurend aan het innoveren. “Duurzaamheid is ingebakken in onze kernwaarden. Naast ondernemerschap gaat dat ook om sfeermeesterschap en rentmeesterschap. Een goede sfeer op de werkvloer en op kantoor draagt bij aan betere prestaties en welzijn voor de werknemers. Waardering, veiligheid en een goede werksfeer vinden wij ongelooflijk belangrijk, en daarmee zijn we ook in staat om onze mensen te behouden. Gekwalificeerd personeel vormt het fundament onder onze bedrijven en daar zijn we zuinig op. Vanuit ons rentmeesterschap, onze derde kernwaarde, kijken we goed naar de toekomst en verbeteren we onze milieu-impact. De installaties van VDK zorgen voor CO2reductie, energiebesparing, verbeterde energieprocessen en meer comfort en veiligheid.”

In de toekomst worden de projecten en uitdagingen steeds complexer, voorziet Van der Kolk. “We zijn een system integrator en bekijken dus wat de technologische ontwikkeling is bij onze fabrikanten. Er zijn heel veel innovaties die wij als installateur moeten blijven volgen. Dan kan het gaan om vernieuwingen op het gebied van elektrificatie en laadpalen, of bijvoorbeeld warmtepompen die op stroom draaien die vervolgens op groene wijze wordt opgewekt.”

Gezien het feit dat ongeveer de helft van alle rijksgebouwen in Nederland nog altijd geen C energielabel heeft, is er nog volop werk aan de winkel voor VDK. Het bedrijf blijft voorlopig doorgroeien en kijkt naar meer acquisities, waarbij de groei naar een omzet van drie miljard niet is uitgesloten.

Frans van der Kolk, CEO, VDK Groep

Fastned gaat aan kop in de snelgroeiende markt voor elektrisch rijden

Het aantal elektrische auto’s op de weg groeit flink. Op dit moment ongeveer 4 tot 5 procent van de voertuigen op Europese wegen elektrisch. De overtuiging in de markt is dat dit aantal in 2030 tussen de 20 en 25 procent zal liggen, met verdere groei in de jaren daarna. Al die elektrische auto’s moeten ergens kunnen opladen, waarvoor snellaadstations langs de snelweg noodzakelijk zijn.

Al in 2012 zagen Michiel Langezaal en Bart Lubbers in dat als we elektrisch rijden echt mogelijk willen maken, mensen zorgeloos van A naar B moeten kunnen rijden met hun elektrische auto en onderweg, zonder angst dat ze met een lege batterij komen te staan. Daarom richtten ze in 2012 snellaadbedrijf Fastned op, waarmee ze als één van de eerste in Europa snellaadstations langs de snelweg openden. Elektrische rijders kunnen op de stations van Fastned in ongeveer vijftien minuten tot 300 kilometer bereik bijladen om zo hun reis snel voort te kunnen zetten.

In twaalf jaar tijd is het snellaadbedrijf uitgegroeid tot een top drie speler in Europa. Met inmiddels in negen Europese landen ruim 500 locaties voor de bouw van snellaadstations, waarvan er al 318 stations operationeel zijn, is het bedrijf hard op weg om in 2030 duizend stations in Europa te hebben.

Prijs batterij daalt, vraag naar elektrische auto’s stijgt

Door het bouwen van snellaadstations met de snelste en betrouwbaarste laders op plekken waar veel verkeer is, ziet Fastned de vraag naar snelladen de laatste jaren heel hard groeien. Michiel Langezaal, CEO en medeoprichter van Fastned, vertelt: “We zien dat de prijs van batterijen - die voor een groot gedeelte de prijs van een elektrische auto bepaalt - de laatste tijd hard daalt. De komende periode komen er elektrische auto’s op de markt die 20 tot 25 duizend euro kosten. Daarmee zijn deze modellen echt vergelijkbaar met wat een nieuwe brandstofauto kost. En dan moet je bedenken dat de prijs voor batterijen alleen maar verder zal dalen de komende jaren, door de ontwikkeling van de technologie. Het duurt niet lang tot we tot het punt komen dat de elektrische auto het goedkopere alternatief is om aan te schaffen. De totale kosten van aanschaf, onderhoud en opladen zijn al lager dan die van een brandstofauto. Tel daar bovenop dat tweedehands elektrische auto’s ook steeds aantrekkelijker worden door de lagere prijs en blijvende goede kwaliteit van de batterij. Dit gaat zorgen voor een gigantische toename van het aantal elektrische auto’s op de weg die allemaal opgeladen moeten worden.”

Locatie, locatie, locatie

Als top drie speler in Europa staat Fastned er heel goed voor om al deze elektrische auto’s op de weg op te laden.

Langezaal legt uit: “Vanaf het begin hebben wij gekozen voor het bouwen van grote snellaadstations met de snelste en beste laders op plekken waar veel verkeer is. We vergelijken het zelf soms met het bouwen van supermarkten op plekken waar veel mensen willen winkelen, maar in steden die nog maar voor vier procent bewoond zijn. Daarmee verdien je op dit moment al geld, maar als die steden voor 20 procent bewoond zijn, is dat echt winstgevend. Zeker als je concept met laadervaring heel goed is. Aan dat snellaadconcept hebben we twaalf jaar gewerkt waardoor we het beste concept in de markt hebben. Met vier tot vijf keer meer elektrische rijders op de weg in 2030 dan vandaag, gaan wij de komende jaren heel hard groeien.”

Groeiend elektrisch wagenpark zorgt voor groei Fastned Ondanks dat er soms gesproken wordt over een minder harde groei van de verkopen van nieuwe elektrische auto’s dan de hoge verwachtingen, groeit de totale markt voor elektrisch rijden nog steeds heel hard. Het afgelopen jaar groeide het aantal elektrische auto’s met 38 procent in Europa. Fastned groeit zodra er meer elektrisch gereden wordt en is dus niet alleen afhankelijk van verkochte nieuwe elektrische auto’s. De groei van het elektrische wagenpark ziet, het aan de Euronext beurs genoteerde, Fastned dan ook terug in zijn cijfers. Langezaal: “Het eerste halfjaar hebben we 37,8 miljoen omzet gedraaid. Dat is een toename van 45 procent vergeleken met het eerste halfjaar van 2023. Ook de hoeveelheid elektriciteit die wij op onze stations aan

klanten leveren, steeg met 50 procent in het afgelopen jaar vergeleken met het jaar ervoor.”

Nieuwe markt kent ook uitdagingen

Dat we overgaan op elektrisch rijden mag dan duidelijk zijn, toch gaat dit niet zonder hobbels. Langezaal legt uit: “We zien op dit moment dat het sentiment in de markt afwachtend is. De consument wacht op het moment dat de goedkopere elektrische modellen uitkomen, mede door het wegvallen van subsidies die hebben gezorgd voor het op stoom komen van de vraag. Deze onzekerheid zien wij ook terug in onze beurskoers, terwijl onze resultaten laten zien dat elektrisch rijden hard groeit en wij daar optimaal van profiteren.”

Investeren in groei van het netwerk

Verder investeren in de uitrol van nieuwe snellaadstations blijft cruciaal voor Fastned. Langezaal: “Als we geen nieuwe stations zouden bouwen, waren we nu al snel een zeer winstgevend bedrijf. Maar we willen graag voorop blijven gaan in deze snel groeiende markt en dus blijven we investeren in de uitbreiding van ons netwerk met snellaadstations. Met 146 miljoen euro in kas zijn we daarvoor goed gepositioneerd. We staan klaar om de volgende groei aan nieuwe elektrische rijders te kunnen faciliteren met de beste laadervaring.”

Michiel Langezaal, CEO en medeoprichter, Fastned