Fonds 1818 magazine - April 2015

Fonds1818

Magazine #2 2015

thema

Deze lente: Familieportretten zijn de ziel van 足 Kasteel Duivenvoorde In het bijzonder: Koren Zingen Voor Ouderen In gesprek met: Ton Milani

Samen zingen doet meer

Deze lente Uit de 19de en 20ste eeuw zijn minder portretten over­

Familieportretten zijn de ziel van Kasteel Duivenvoorde

geleverd, vaak ook nageschilderd van foto’s. Er is ook een rijke fotocollectie op het kasteel aanwezig. “Het is een statische collectie. Alles loopt tot 1960, het jaar waarin Duivenvoorde een stichting is geworden.” Driekwart van het kasteel is sindsdien museum, een kwart wordt door nazaten van de familie Schimmelpenninck van der Oye nog bewoond en gebruikt en is niet voor publiek toegankelijk.

De tentoonstelling loopt van 18 april tot 24 oktober 2015.

In het Nationaal Portrettenweekend op 27 en 28 juni worden voor landelijk publiek en gezinnen uit Zuid-Holland speciale activiteiten rond de tentoonstelling gehouden.

Ze zijn de ziel van het kasteel: de 232 portretten van de

Fonds 1818 draagt bij aan cultuureducatieve activiteiten

drie families die Kasteel Duivenvoorde gedurende vier

voor kinderen tijdens dit weekend. “Acteurs laten sommige

eeuwen hebben bewoond. Het gaat om de familie

geportretteerden tot leven komen. En er worden flits-

Van Wassenaer (13de-18de eeuw), de familie Steengracht

colleges gegeven door onder anderen Herman Pleij en

(19 eeuw) en de familie Schimmelpenninck van der Oye

Stine Jensen en een historische mode-expert. Ook zijn

(20

er diverse workshops en activiteiten voor kinderen zoals

de

ste

eeuw). Door overerving heeft een deel van de

collectie het kasteel verlaten. “Een derde, om precies

het maken van selfies.”

te zijn”, vertelt Annette de Vries, directeur van Kasteel

www.kasteelduivenvoorde.nl

Duivenvoorde.

Voor de tentoonstelling ‘Adellijke Familieportretten op Duivenvoorde’, die vanaf dit voorjaar op het kasteel is te zien, zijn de ontbrekende stukken opgespoord. “Het was een hele zoektocht. De meeste portretten zijn in particu­lier bezit. Maar het is heerlijk om een groot deel weer thuis te hebben.” De tentoonstelling geeft niet alleen een uniek overzicht van vier eeuwen portretschilderkunst, maar ook een intiem inkijkje in het leven van de drie adellijke families. “De portretten zijn zeer dierbaar, ze horen bij het huis. Er is van de eerste bewoners van het kasteel, de familie Van Wassenaer, bijna geen huisraad meer over. Maar nog wel de portretten. De lijn van portretten van voorouders is nog intact.”

‘De portretten zijn zeer dierbaar, ze horen bij het huis’ In de 17de en 18de eeuw werden de meeste portretten geschilderd. “Dat was ook de glorietijd van de portretkunst. Het was zien en gezien worden. Nu doen we dat via Facebook en selfies, toen was een geschilderd

Jonathan (8) en Suzie (10) met Arent VIII van Wassenaer en Anna Margaretha van Scherpenzeel en hun zoon Jacob (circa 1650).

portret de enige manier om jezelf te vereeuwigen.”

2

Inhoud voorwoord

thema

beste lezer,

Samen zingen doet meer

Waar zouden we zijn zonder muziek? Wie heeft er niet mooie herinneringen bij een lied, popgroep of componist.

Het leven zonder muziek zou een stuk saaier zijn, denk

Jaarlijks steunt Fonds 1818 zo’n 300 projecten

ik. Dat geldt niet alleen voor het passief luisteren naar

van koren. Projectkoren maken bijzondere

muziek, maar met name ook voor het actief zingen in

producties. Pagina 4

koren. In Nederland zingen een kleine miljoen mensen in een koor. Wekelijks repeteren zij in schoolgebouwen, buurthuizen, culturele centra en kerken met hun mede

gerelateerd

koorleden om in ieder geval één keer per jaar een mooi optreden te verzorgen. Uit een grote enquête die we

Evaluatie Fonds 1818

hebben gehouden onder koorleden blijkt dat de uitvoe-

Samen zingen is niet alleen leuk, het zorgt ook

ringen voor het publiek heel belangrijk worden gevonden,

voor sociale samenhang en is effectief in de

maar nog belangrijker voor de koorleden is de

strijd tegen eenzaamheid. Aantal reacties van

­ontspanning en de energie die het samen zingen geeft.

koorleden op enquête van Fonds 1818 was

Maar liefst 95% van de koorleden geeft dit als belang-

overweldigend. Pagina 8

rijkste motivatie aan. Ook de gezelligheid en het deel uitmaken van een sociaal verband scoren opvallend hoog.

Koren Zingen Voor Ouderen

Reden voor Fonds 1818 om initiatieven van koren ruim-

Dagelijks zingen koren in zorgcentra.

hartig te blijven steunen, waarbij het project ‘Koren zingen

Fonds 1818 brengt vraag en aanbod bij elkaar.

voor Ouderen’ op plek één blijft staan. Verderop in dit

Pagina 9

Magazine kunt u meer hierover lezen.

Ton Milani

Goedgekeurde projecten in de periode Michel Nivard december Fonds2014 1818 t/m februari 2015

Hij is de spin in het web van de Delftse koren en zelf enthousiast zanger. Pagina 10

Aantal projecten

Bedragen in Eu 600.000 600.000

50 50

500.000 500.000

40 40

400.000 400.000

en meer

30 30 300.000 300.000 20 20 200.000 200.000 10 10

0

100.000 100.000

0

0

Educatie

Vitrine

Terugblik

Diverse projecten in het kort Pagina 12

De parel van Laak

Kunst & Cultuur

Natuur & Milieu

Zorg & Welzijn

0

Educatie

Van het fonds…

Pagina 14 3

Kwartaalcijfers Fondsen Pagina 15 presenteren zich in Delft Delft 22 t/m 27 juni 2015

Lenteprijs 2015 : Voor Morgen Fonds 1818 en AD Haagsche Courant richten zich op de dag van morgen. Wanneer we de

K C

Thema

‘Zingen op de cadans van de trein’

Thema

Samen zingen doet meer Er wordt wel gezegd dat er in Nederland meer mensen lid zijn van een koor dan van een voetbalclub. Of dat waar is, valt te bediscussiëren.

Maar zeker is wel dat er veel wordt gezongen.

Fonds 1818 steunt jaarlijks honderden producties. Reden om onderzoek te doen naar het effect van samen zingen. Daarover verderop meer.

Eerst lichten we twee bijzondere recente projecten uit: De Laatste Trein in Delft en de Scratch Muziekdagen Leiden.

De Laatste Trein

geworden waaraan meer dan driehonderd

spoorweg­overgang, het weghalen van de

Met een groots publiekstheater – van, voor

zangers, dansers en acteurs hebben mee-

houten bielzen van het spoor in de Honger­

en door Delftenaren – werd eind februari

gedaan. “Een uniek project met een nationale

winter aan het einde van de Tweede Wereld­

afscheid genomen van het spoorviaduct in

uitstraling”, aldus Zitman. Voor het project

oorlog. Al die indrukken werden verwerkt.

Delft. Op zaterdag 21 februari reed de laatste

werden interviews met bewoners gehouden

“De voor­stelling was een anderhalf uur

trein over het spoorviaduct. En daarmee is

en al deze verhalen, indrukken en anekdotes

durende wandeling langs het spoor.

een einde gekomen aan een tijdperk. “Een

verwerkte theatermaker Jens-Erwin Siemsen

Op tien plekken waren de scènes te zien

lawaaiig tijdperk. Delftenaren die aan de

in het muziektheaterspektakel, dat zich

én te horen.”

Spoorzone wonen, hebben veel geluids­

in tien scènes op tien locaties aan de

Delft heeft veel koren en speciaal voor dit

overlast gehad. Als er een trein voorbijreed,

­spoorlijn afspeelt.”

unieke spektakel werd het projectkoor Het Spoor Voorbij samengesteld. “Er is zelfs

rinkelden de kopjes in de servieskast”, vertelt Jitske Zitman, projectcoördinator van

Fotoboek

De Laatste Trein. Fonds 1818 leverde een

Alsof je door een fotoboek van de geschiedenis

Muziek waarin de cadans van de trein is terug

bijdrage van 50.000 euro aan dit project.

van Delft bladert. De trein was 160 jaar lang

te horen.” Op zaterdag 28 februari reed de

De afgelopen acht jaar was het voor de

net zo bepalend voor het stadsgezicht als de

eerste trein door de spoortunnel. De bewoners

Spoorzone-bewoners ook flink incasseren

scheve toren van de Oude Jan in het centrum

van de Spoorzone hebben eindelijk rust.

met alle werkzaamheden aan de nieuwe

van Delft. “De eerste vijftig jaar liep het spoor

Zouden ze de rinkelende kopjes in de servies­

spoortunnel voor hun deur. Alle reden dus

gewoon pal voor de huizen op het maaiveld.

kast gaan missen? “Ik denk het niet. Ze keken

om de overgang van viaduct naar tunnel niet

Een levensgevaarlijke situatie. Daarom is

al acht jaar uit naar het verdwijnen van de

geruisloos voorbij te laten gaan. De Laatste

er daarna een viaduct gebouwd.” Het vissen

trein. Ze krijgen er bovendien een prachtig

Trein is een megamuziektheaterspektakel

in de spoorvijver, het wachten bij de

stadspark voor terug.”

speciale muziek voor dit project geschreven.

5

Thema

‘ Ik krijg vaak ­kippenvel van hoe zuiver ze zingen’

Scratch Stelt u zich de historische Pieterskerk in Leiden voor, gevuld met ongeveer zevenhonderd scholieren. Bedenk er ook het geluid bij dat zo’n grote groep pubers ­produ­ceert en u heeft een goede indruk van de Jongerendag Scratch Muziekdagen die jaarlijks in februari wordt gehouden. “Als dirigent moet je van goeden huize komen om met zo’n grote groep jongeren aan de slag te gaan en in korte tijd een concert voor elkaar te krijgen. Ze komen ’s ochtends om tien uur met bussen aan in Leiden en om half acht ’s avonds geven ze een drie uur durende uitvoering van de Messiah van Händel. Dat

Scratchdag in 1998 werd alleen de Messiah

verfrissend. “De meeste deelnemers van

is echt indrukwekkend”, vertelt Geert Doeven

uitgevoerd. Inmiddels is het uitgegroeid tot

Scratch zijn vijftig à zestig jaar. En die jonge

van de Scratch Muziekdagen Leiden.

een evenement van vier dagen. Er zijn 3.500

stemmen klinken toch anders. Ik krijg vaak

Fonds 1818 steunde de jongerendag met

amateurs en een handjevol professionals in

kippenvel van hoe zuiver ze zingen. Er gaat

drieduizend euro.

een goede sfeer zeer gedreven bezig met

nog zo’n onschuld en levenslust van uit.”

muziek maken. Elke dag staat een ander De naam ‘Scratch’ komt van to start from

muzikaal programma centraal.” De jongeren­

Geert Doeven zingt zelf ook. “Ik ben aan het

scratch – beginnen vanuit het niets. “Elke

dag kwam er in 2003 bij. “Een actieve muziek­

repeteren voor de Matthäus Passion. Ik geniet

deelnemer studeert op eigen gelegenheid de

docent van een school uit Middelharnis was

intens van muziek. Soms stop ik tijdens een

muziek in. Op de dag van uitvoering heft de

toen met een groepje leerlingen naar de

repetitie even, omdat ik tranen in mijn ogen

dirigent ’s morgens om half tien de handen,

Pieterskerk gekomen. Dat was zo’n succes

krijg van hoe mooi het klinkt. Zingen geeft

als startsein voor de repetitie”, legt Doeven

dat we er een speciale jongerendag van

me een geluksgevoel.” In zekere zin heeft

het principe uit. “Stichting Scratch Muziek­

hebben gemaakt. Vooral middelbare scholen

Doeven zijn leven aan zingen te danken.

dagen Leiden is een vrijwilligersorganisatie

met de bijbel hebben interesse. De Messiah

“Mijn ouders hebben elkaar ontmoet op een

die jaarlijks in de Pieterskerk een vierdaags

van Händel is namelijk een letterlijke bijbel-

zangkoor. En ze gingen niet voor het zingen

muziekspektakel houdt. Bij de allereerste

tekst.” Doeven vindt de jongerendag

de kerk uit.”

6

Thema

Zing de dokter de deur uit In veel culturen wordt zingen, vooral samenzang, al sinds ­mensenheugenis beschouwd als een krachtig medicijn. Maar pas sinds kort wordt daad­ werkelijk onderzoek gedaan naar de g ­ unstige invloed van zingen op de gezondheid.

De Stembevrijders ‘Don’t worry, be happy’ Als je zingt, maak je endorfine aan. Dat is een stofje dat je een prettig gevoel geeft. Het wordt ook wel het geluks­hormoon genoemd. ‘Als je zingt, kun je jezelf even helemaal vergeten.’

Zingen blijkt gunstig te zijn voor

“Zeker als je in een koor zingt, kun je dat

Mensen die zich aanmelden bij de Stem­

zowel lichaam als geest. Bij zingen

ervaren. Je gaat letterlijk op in al die

bevrijders vragen vaak wat het hun gaat

moet je relatief diep en snel

­stemmen”, vertelt Joyce Weber. Zij vormt

opleveren. “Ze willen dat van tevoren weten.

­inademen, waarna je verlengd en

samen met Conny van Leeuwen De Haagse

Maar het is een verkenningstocht. En daarbij

gereguleerd uitademt. Daarmee

Stembevrijders. “Ieder mens heeft een eigen

weet je nooit waar je precies uitkomt.”

versterk je de ademspieren. Bij

geluid dat de moeite waard is. Maar soms

Zingen is ook een manier van contact maken.

intensieve beoefening kan zingen

lukt het niet om die stem te laten horen.

“Soms dring je zingend beter tot iemand door

zelfs tot langdurige veranderingen

Wij helpen mensen om hun eigen stem

dan pratend. Zang gaat buiten het verstand

in het hart-vaatstelsel leiden.

weer te vinden en voluit te laten horen.”

om recht naar het hart. Je kunt ons vragen

Patiënten met de ziekte van

Stembevrijder word je niet zomaar. Joyce:

als je contact wilt maken met je demen­

Parkinson kunnen veel baat hebben

“Wij hebben de tweejarige opleiding tot

terende vader of moeder.”

bij zingen. In meer dan tachtig

stembevrijder bij Jan Kortie gedaan. En we

procent van de gevallen ontstaan

maken ook gebruik van onze ervaring als

De Stembevrijders vinden dat het onge-

bij deze ziekte namelijk op enig

remedial teacher en coach.” Als ze hun eigen

dwongen plezier in het zingen weer meer

moment stem- en spraakproblemen.

stem moeten omschrijven, dan klinkt die

de boventoon mag voeren. “Er zijn veel koren

De stem blijft beter op kracht en de

van Conny liefdevol en ondersteunend en

in Nederland. Maar de toelatingseisen zijn

patiënt blijft dus verstaanbaar als

is die van Joyce krachtig met soms een

streng en je moet veel repeteren. Het gaat

er therapeutisch gezongen wordt.

dissonant. “We vullen elkaar aan.”

teveel om de prestatie, terwijl je ook gewoon

Ook patiënten die een beroerte hebben gehad, kunnen volgens

met elkaar kunt gaan zingen.” De circlesongs zijn daarvoor een mooie vorm. “Dat is een

‘ Soms dring je z­ ingend beter tot iemand door dan pratend’

­menselijk orkest, met hoge en lage stemmen

chronische obstructieve longziekte

Als je Joyce vraagt naar de positieve effecten

de cirkel. Het is een heel intuïtieve manier

het onderzoek baat hebben bij zingen. De Melodische Intonatie Therapie (MIT), waarbij patiënten woorden en zinsdelen zingen, helpt bij afasie. Bij patiënten met

vrije, improvisatieachtige vorm van zingen.

Bobby – don’t worry be happy – McFerrin is er bekend mee geworden. Het is een en een vast ritme. Wie wil soleren, stapt in

(COPD) bleken wekelijkse zang­

van zingen, dan raakt ze niet uitgepraat.

van zingen en levert verbluffend mooie

lessen de longfunctie te verbeteren.

“Een mens bestaat voor tachtig procent uit

momenten op. Iedereen gaat gegarandeerd

Zingen zou ook helpen tegen hoge

water. Dat water vibreert in ons lichaam door

met een glimlach naar huis.”

bloeddruk en ook mensen met

de trillingen van het zingen. Je geeft jezelf

chronische pijn hebben profijt

als het ware een massage. Je trilt je hele

van zingen.

lichaam wakker. Je geest wordt helder.”

7

www.dehaagsestembevrijders.nl

Thema

Evaluatie Fonds 1818 ‘Koren hebben een verbindende functie’ In 2011 is Fonds 1818 begonnen met het maken van meta-evaluaties.

Zingen in een koor levert ook vrienden op. “Maar liefst 54 procent van de respondenten gaf aan ook buiten het koor met koorleden op te trekken. Er ontstaan hechte vriendschappen die de muziek overstijgen.” Na de evaluatie was er maar één conclusie mogelijk:

“Afgelopen jaren hebben we er circa zeven per jaar

Fonds 1818 gaat door met het steunen van de koren.

gemaakt”, vertelt Margreet Aantjes-Cozijnsen, adviseur

“Niet dat daaraan werd getwijfeld, maar dat de uitslag

bij Fonds 1818. Zij evalueerde begin 2014 samen met

van de enquête zó positief zou zijn, dat was wel een

haar collega Michel Nivard de koren. “Het fonds steunt

verrassing.”

zo’n 400 koren jaarlijks met circa vier ton. Dat is best een heel groot bedrag. Dan is het ook goed om eens te

Kijk voor optredens dit voorjaar op

kijken wat die koren opleveren aan maatschappelijke

www.fonds1818.nl/korenagenda

en individuele waarde.” In de enquête die de adviseurs opstelden, gingen ze op zoek naar de meerwaarde van het zingen in een koor voor de koorleden.

Cijfers 2014 Koren

In totaal stuurden 2.028 koorleden de enquête in.

“Een groot succes.

‘ Zingen geeft zowel ontspanning als ­energie’ We werden ook gebeld door mensen die geen internet

65 aanvragen in 2014 goedgekeurd Fonds 1818 steunde de koren met een bijdrage van in totaal

€ 166.000

Koren Zingen Voor Ouderen

hebben, maar wel graag hun ervaringen wilden delen.

€ 295.800

Een mevrouw van negentig vertelde hoe belangrijk het koor voor haar was. Veel naasten had ze niet meer, maar het koor was haar familie.” Of het zingen een verbetering in de gezondheid had gebracht, was geen

54

347

vraag in de enquête, maar werd wel door heel veel

in

respondenten als positief neveneffect genoemd.

“Dat was echt opvallend. Zingen geeft zowel ontspanning

koren

voor...

979 uitvoeringen

176 zorgcentra

€ 461.800

als energie. Het is weldadig voor lichaam en geest. Veel mensen geven aan dat ze zijn begonnen met zingen toen ze in een persoonlijke crisis zaten.”

Totaal gedoneerd aan koren

8

In het bijzonder

Koren Zingen Voor Ouderen

‘ Een avondje uit zonder dat je de deur uit hoeft’

niet zo veel podia, dus dit project biedt uitkomst om aan de performance te werken.” Bovendien krijgen de deelnemende koren van Fonds 1818 maximaal vier keer per jaar een bedrag van driehonderd euro. Dat is met de teruglopende subsidies ook mooi meegenomen.

Overigens doen ook ensembles, toneelverenigingen, klederdrachtgroepen en een mandolineorkest mee aan

In 2001 kwamen bij Fonds 1818 aanvragen binnen die

dit project. En er wordt niet alleen voor ouderen opge-

een perfecte match tot stand brachten. “Er waren koren

treden, maar ook in instellingen voor gehandicapten en

die ons vroegen of ze voor ouderen konden zingen.

wijkcentra voor dagopvang. “Maar de koren én de ouderen

En zorginstellingen zochten koren die voor hun bewoners

zijn in de meerderheid, vandaar de keuze voor deze naam”,

wilden komen zingen. Wij hoefden vraag en aanbod

licht Nivard toe. Het regelen van alle optredens is veel

eigenlijk alleen maar samen te brengen. En zo ontstond

werk. “Het levert ongeveer vijftien uur administratief werk

op volstrekt organische wijze het project Koren Zingen

per week op. Daar is een medewerker van Fonds 1818

Voor Ouderen. Het is al veertien jaar een succesnummer”,

druk mee bezig. Op jaarbasis stopt het fonds drie ton in

vertelt Michel Nivard, adviseur bij Fonds 1818. Het aantal

dit project.”

deelnemende koren stijgt nog steeds. “In 2014 waren er 346 koren die aan dit project meededen en gezamenlijk

Toen Fonds 1818 in 2001 met Koren Zingen Voor Ouderen

979 keer optraden. We verwachten dit jaar de duizend

begon, was zingen nog niet zo hip als nu. “Taarten bakken

optredens te bereiken. Dat lijkt misschien niet zo heel

en breien zijn ook weer helemaal in. En door televisie-

veel, maar het betekent dat er elke dag in drie zorg­

programma’s als Golden Oldies is er ook weer meer

centra een koor optreedt. Dat is toch mooi?”

aandacht voor zangkoren. Maar het zal nooit echt uit de mode raken. Mensen zingen nu eenmaal graag samen.

Het mes snijdt bij dit project echt aan twee kanten.

Koren zullen er altijd zijn”, verwacht Nivard, die zelf

“De bewoners van zorginstellingen hebben een avondje

overigens niet zingt.

uit zonder dat ze de deur uit hoeven. En de koren krijgen

Elke bij het project aangesloten zorginstelling mag acht

de kans om op te treden. Er zijn relatief veel koren en

keer een koor of een ander gezelschap uitnodigen.

“Fonds 1818 stuurt posters naar de zorginstelling.

Die worden ruim op tijd in de instelling opgehangen.

Politie Mannenkoor Entre Nous in Woonzorgcentrum Duinhage.

Er zijn ook altijd ouderen uit de buurt welkom. De zorg­ instellingen mogen geen entree heffen voor de optredens van de zangkoren. Ze mogen uiteraard wel geld vragen voor de koffie en de versnaperingen”, legt Nivard de spelregels uit.

Zorginstellingen krijgen steeds vaker de functie van wijkcentrum, woonkamer van de buurt. “Mensen die nog wel zelfstandig wonen, maar bijvoorbeeld de avondmaaltijd in zo’n instelling gebruiken. De optredens van de koren voorzien ook in een sociale behoefte.” www.fonds1818.nl/korenzingenvoorouderen 9

Thema

‘Mijn benadering is altijd positief.

We zijn allemaal amateurs’

Thema

In gesprek met…

Ton Milani Elke maand verschijnt de Korenbrief met nieuws over de koren die zijn aangesloten bij de Federatie van Delftse Zangkoren. Ton Milani schrijft deze brief met veel plezier. “Ik ben net bezig met het nieuwe nummer. Ik doe interviews met koorleden, maak verslagen van concerten die ik heb bezocht en er staat een uitgebreide agenda in. Er wordt zo mooi gezongen in Delft.”

Bij de federatie zijn achttien Delftse koren aangesloten. “Er gaan in totaal 121 digitale Korenbrieven de deur uit per maand. Daarvoor betalen de federatieleden twee euro per persoon per jaar. En we houden ook nog twee keer per jaar een presentatie. Niet alle koren vinden gemakkelijk een podium om op te treden. Dat regelen wij dan voor ze. Dus al met al best veel service voor die twee euro per jaar.

De gemeente Delft is bijna failliet, de subsidie is gehalveerd. Daarom is het fijn dat Fonds 1818 de Delftse koren steunt. Het voorziet echt in een behoefte.”

Het zangaanbod in Delft is heel divers, maar twee evenementen steken er wat Ton Milani betreft met kop en schouders bovenuit: “De Meezingmatthäus en De Laatste Trein. Twee unieke projecten die ik iedereen van harte wil aanraden.”

Na de meezingkoralen uit de Matthäus Passion hebben Netty Zegers

Ton is met pensioen en heeft nu alle tijd om zich op de Korenbrief

en Jaap Boon mede op aandringen van Ton Milani het initiatief

te storten. “De brief kwam eerst eens per kwartaal uit. Maar er is

genomen voor een meezingconcert van de gehéle Matthäus Passion.

zoveel aanbod, dat ik de frequentie heb verhoogd naar maandelijks.

Er worden ongeveer vijfhonderd deelnemers verwacht. “Onze federatie

Dat is best druk, ik doe alles zelf. Maar ach, het houdt me van de

heeft zich vierkant achter dit fantastische initiatief gesteld.” Het

straat. En koren zijn mijn lust en mijn leven.” Hij krijgt veel positieve

project De Laatste Trein is ook een megaproject. “Een groot aantal

reacties op de brief. “Mensen vinden het leuk om de verslagen te

amateurzangers, -musici, -acteurs en -dansers doet aan deze unieke

lezen van de concerten die ik heb bezocht. Mijn benadering is altijd

happening mee. Om de laatste trein die over het viaduct door Delft

positief. We zijn allemaal amateurs, het plezier dat mensen aan

rijdt gepast uit te luiden. En de eerste treinloop door de tunnel

zingen beleven telt ook mee. Je moet daar niet de professionele

feestelijk in te luiden. “Er doen zo’n driehonderd zangers mee.

meetlat langs leggen. Maar ook het ene amateurkoor is beter dan

Onder anderen van het koor Cantarella. Onze eigen dirigent Fitz Hugh,

het andere. Ik kijk naar repertoirekeuze, presentatie en uitstraling.

die vorig jaar bij de Delftse Korencup nog tot de beste dirigent van

Het oog wil ook wat. Sommige koren maken er echt een feestje van,

de regio werd gekozen, heeft de leiding. Hij heeft de speciale koor-

andere zouden nog best iets kunnen verbeteren aan hun performance.”

partijen voor De Laatste Trein zelf uitgeschreven.”

In het begin moest Ton zichzelf bij concerten aanmelden, nu wordt

Zingen doet Ton Milani zelf ook. “Niet meer wekelijks, maar in project­

hij uitgenodigd. “De Korenbrief vervult echt een functie nu de huis-

koren. Dat bevalt mij het best. Je kunt kiezen wat je leuk vindt en

aan-huisbladen geen recensies meer schrijven over amateurkoren.

het is te overzien. Dat is prettig, want de Korenbrief moet wel op

Ik heb ook nog een fotograaf zo gek gevonden om mee te gaan naar

tijd uitkomen.”

die optredens voor een leuke foto bij het verslag. We worden met www.federatiedelftsezangkoren.nl

alle egards ontvangen. Het is gewoon ontzettend leuk om te doen.”

11

Vitrine

projecten in het kader van 70 jaar bevrijding

2

1

3

4

Museum Engelandvaarders

Den Haag en de Atlantikwall

Historische wandeling Bezuidenhout

Publicatie ‘70 jaar Vrede en Vrijheid’

Aan de Bosweg in Noordwijk

De Haagse bewonersvereniging

Op 3 maart 1945 bombardeerden

De Historische Vereniging

is vanaf juni het Museum

Duinoord opent in mei een

de Engelsen per vergissing een

Voorburg brengt in mei het boek

Engelandvaarders te bezichtigen.

herinneringsroute langs sporen

deel van de Haagse wijk

‘70 jaar Vrede en Vrijheid’ uit

In dit museum wordt het verhaal

van de Atlantikwall. De bouw

Bezuidenhout. Zeker 550 mensen

over de ruim 400 oorlogs­

verteld over de ‘Engeland­

van deze verdedigingslinie van

kwamen om, duizenden raakten

slachtoffers die in Voorburg en

vaarders’: jonge mannen en

bunkers heeft ongekende schade

dakloos. Om die herinnering

Leidschendam hebben gewoond.

vrouwen die tijdens de Tweede

toegebracht, zowel op sociaal

levend te houden, heeft Stichting

Hun namen staan gegraveerd

Wereldoorlog uit bezet Nederland

als materieel gebied. Twintig

3 maart ’45 een historische

in het Monument voor Vrede en

ontsnapten om vanuit Engeland

panelen in het gebied van

wandeltocht geopend. Met foto’s

Vrijheid in het Sijtwende Park,

de strijd tegen nazi-Duitsland

Madurodam tot de Goudsbloem­

en verhalen op informatieborden

dat werd opgericht voor hun

en Japan voort te zetten.

laan maken inzichtelijk hoe

ontdek je het straatbeeld van

nagedachtenis. Het boek

Bijna 2000 Nederlanders zijn in

bepaalde plekken eruitzagen

voor en na het verwoestende

­beschrijft de levens van een

Engeland aangekomen. In het

voor de oorlog en tijdens de

bombardement. De wandelroute

aantal van deze personen. Aan

museum wordt getoond welke

Atlantikwall. Het Museon en het

is ook interactief: de borden

de hand van gesprekken met

moeilijkheden zij moesten

Haags Historisch Museum sluiten

hebben een QR-code, zodat je

nabestaanden en ooggetuigen,

overwinnen en wat zij na aan-

hierbij aan met de tentoon­

tijdens de wandeling informatie

archiefbronnen en persoonlijke

komst in Engeland bij de

stelling ‘Den Haag en de Atlantik­

kunt opvragen met je smart-

documenten krijgen zij zo alsnog

­geallieerde krijgsmacht gingen

wall. Oorlog in de stad van vrede’.

phone. Ook is er een speciale

een gezicht.

doen. Het museum richt zich

Te zien t/m 1 november 2015.

kidsroute gemaakt.

www.historischevereniging

met moderne audiovisuele

www.museon.nl

www.3maart45.nl

voorburg.nl

technieken vooral op jongeren. www.museum engelandvaarders.nl 12

Vitrine

5

7

6

8

Naar de boeren!

The Armed Man

In het Haags Historisch Museum

Er reed een trein naar Sobibor

In het Atrium van het Haagse

In en rondom de Hooglandse Kerk

is een aangrijpende expositie te

Jules Schelvis en het Nationaal

stadhuis voert het Dutch Jenkins

in Leiden was op 28 maart de

zien over kinderevacuaties tijdens

Symfonisch Kamerorkest hebben

Choir op 4 mei ‘The Armed Man’

vierde editie van het evenement

de Hongerwinter 1944/1945.

op 2 maart een laatste optreden

uit. The Armed Man is een

Military History Day. Het stond

Circa 40.000 kinderen uit de

van het historische concert

populair muziekstuk van Karl

ditmaal in het teken van 70 jaar

grote steden werden naar het

‘Er reed een trein naar Sobibor’

Jenkins waarin oorlog en vrede

leven in vrijheid. Het was een

noorden en oosten van ons land

gegeven in het Vredespaleis.

worden bezongen. Het bestaat

dag vol muziek, demonstraties

overgebracht om te overleven.

Tijdens het concert vertelde

uit meerdere delen die ieder

en vlagvertoon. Zo was er een

De reddingsacties vonden plaats

Schelvis in fragmenten over

worden ondersteund door zeer

parade met muziekkorpsen

onder zeer moeilijke omstandig­

de 72 uur lange reis naar het

indringende filmbeelden. Het

door de Haarlemmerstraat en

heden. In de tentoonstelling

vernietigingskamp Sobibor.

koor is samengesteld uit leden

waren op de Beestenmarkt

vertellen zeven personen, onder

Hij schetste daarbij een reëel

van verschillende koren en

historische militaire voertuigen

wie vier Hagenaars, die als kind

beeld: hoe zag de wagon er

bestaat uit zo’n 400 amateur-

te zien. De dag werd in de kerk

‘naar de boeren’ zijn gegaan over

vanbinnen uit, wie waren zijn

musici. Het is de eerste keer dat

afgesloten met een bevrijdings-

hun ervaringen. De tentoon­

lotgenoten en wat waren zijn

dit projectkoor een uitvoering

concert met de Britse vocaliste

stelling is te bezoeken t/m

gedachten en emoties tijdens

verzorgt.

Rebecca Robinson en een tap-

16 augustus.

de verschrikkelijke reis? Het

www.dutchjenkinschoir.nl

toe-indoorshow van The Band

www.haagshistorischmuseum.nl

concert wordt zondag 3 mei

of Liberation & Pipes.

op NPO 2 uitgezonden.

www.marchingband

www.erreedeentrein

management.nl

Totale donatie aan deze projecten € 155.010,-

naarsobibor.nl

13

Military History Day

Terugblik Paviljoen Kobus Hoe is het verder gegaan met projecten die Fonds 1818 ­steunde? Werd het een succes, zijn de doelen

De parel van Laak

gehaald of is het nog steeds hard werken?

We kijken terug naar…

Na een boottocht over de Trekvliet zin om even aan te meren en te genieten? Of om even uit te blazen na een fietstocht? Dat kan sinds ruim een jaar bij Paviljoen Kobus in de Haagse Molenwijk in Laak.

Het project werd ondergebracht bij Coöperatief Eigenwijzer. “Wij vinden het belangrijk dat er wordt geïnvesteerd in de wijk. Dat alle bewoners ervan profiteren”, aldus Van de Waart. Coöperatief Eigen­ wijzer is een goed voorbeeld van Social Return On Investment (SROI). “We zijn er heel trots op dat we

Maar ook voor bewoners uit de buurt is deze nieuwe

chef-kok Johan Euser hebben kunnen strikken. Hij

uitspanning een heerlijke plek voor een kop koffie,

bereidt heerlijk én betaalbaar eten, zo veel mogelijk

een lunch, een diner of een feestje. “Bij mooi weer

gemaakt van de biologische groenten van stadsboer

is het goed toeven op het terras aan het water.

Elemam Musa, die gedeeltelijk op het dak van Kobus

Maar ook als je binnen zit, waan je je buiten doordat

worden gekweekt. Zijn groenten en kruiden zijn

het paviljoen groten­deels uit glas is opgetrokken”,

ook te koop.”

vertelt Sandra van de Waart. Zij is directeur van

Het vaste team van Paviljoen Kobus bestaat uit elf

Coöperatief Eigenwijzer, het wijk­bedrijf in Laak

mensen. “Toen we een jaar geleden begonnen,

waarvan Paviljoen Kobus nu onderdeel is. Het wijk-

hadden de gastvrouwen van Coöperatief Eigenwijzer

bedrijf is in 2009 gestart als experiment om langdurige

en de leerlingen van het Esloo College weinig horeca-

werklozen te begeleiden tot zelfstandig ondernemer.

ervaring. Nu draaien ze hun hand niet om voor feesten

Fonds 1818 sloot in 2010 aan met het project

en partijen. In februari kregen vier van de jongeren met

De Uitdaging, waarmee het fonds de samenwerking

een Wajong-uitkering hun diploma assistent horeca.

tussen diverse organisaties in Molenwijk wil stimu­

Samenwerkings­partner Teamwork zorg er nu voor dat

leren. Het fonds financierde de bouw van Paviljoen

ze kunnen ­doorstromen naar een betaalde baan.”

Kobus en draagt bij aan de opstart van de exploitatie.

www.kobus.nu

Chef-kok Johan Euser met leerling van het Esloo College.

14

20

10

Van het fonds...

0

Goedgekeurde projecten in de periode december 2014 t/m februari 2015 Aantal projecten

December 2014 Januari 2015

Bedragen in euro’s

Februari 2015

600.000 600.000

50 50

500.000 500.000

40 40

400.000 400.000 30 30 300.000 300.000 20 20 200.000 200.000 10 10

0

100.000 100.000

0

0

Educatie

Kunst & Cultuur

Natuur & Milieu

0

Zorg & Welzijn

Educatie

Kunst & Cultuur

Natuur & Milieu

Zorg & Welzijn

Bijen in de Nutstuin

Lenteprijs 2015: Voor Morgen

Is crowdfunding het gouden ei?

Wist u dat er in de tuin van Fonds 1818 bijen

Fonds 1818 en AD Haagsche Courant richten

worden gehouden? Al een aantal jaar staan

zich op de dag van morgen. Wanneer we de

Bij een hele grote groep mensen – de

er, verscholen in een hoekje, drie bijenkasten

wereld voor morgen beter maken, hebben we

massa – vaak kleinere bedragen inzamelen

met ieder een bijenvolk. De bijen worden

samen een betere toekomst. Heeft u ideeën

om een project of onderdeel daarvan

verzorgd door drie werknemers van het

die hierbij passen? Dien het plan dan in voor

mogelijk te maken. Dat is de essentie

fonds, die een intensieve imkerscursus

de Lenteprijs 2015 en maak kan op prijzen

van crowdfunding. Het brengt niet alleen

hebben gevolgd. Ieder jaar leveren de bijen

van € 1.000,-, € 5.000,- en € 10.000,- om het

geld in het laatje maar zorgt ook voor

een gestage voorraad Nutshoning.

werkelijkheid te laten worden. Jongeren een

bekendheid en draagvlak. Er zijn

Belangrijker nog: zij werken hard aan de

toekomst geven door een schonere omgeving,

­geslaagde voorbeelden te over maar

bestuiving van bloemen, struiken en bomen

betere scholing of goede gezondheid.

hoe werkt het echt en is ieder project

in het stadscentrum. Omdat één van de

Morgen betere contact hebben met de buurt

wel geschikt voor crowdfunding. Omdat

fondsimkers binnenkort met pensioen gaat,

door een gezamenlijke activiteit. Ouderen

Fonds 1818 crowdfunding erg stimuleert,

is er gezocht naar versterking.

morgen nog een leuke dag geven. U ziet,

willen we ook handvatten bieden om het

Den Haag 16 april 2015

Manja Muiselaar wil deze taak graag op zich

binnen zo’n thema is heel veel mogelijk.

op een goede manier te doen. Daarvoor

nemen. Zij heeft in de Haagse Archipelbuurt

Plannen inzenden kan tot en met eind mei.

biedt het fonds een workshop aan door

haar eigen bijenkasten staan en geeft

Maar pas op, laat het geen mañana worden.

Simon Douw van Douw&Koren. Hij is

­voorlichting op kleine markten.

www.fonds1818.nl/lenteprijs

een van de autoriteiten op het gebied van crowdfunding en wist al vele grote en kleine acties tot een succes te maken. www.fonds1818.nl/cursussen

15

Cursussen 2015 Om de deskundigheid van vrijwilligers te ­bevorderen, biedt Fonds 1818 diverse workshops, cursussen en kennisbijeen­komsten aan. Alle cursussen zijn gratis.

Fonds 1818 steunt maatschappelijke en culturele projecten in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leiden en de Bollenstreek.

U kent uw buurt, wijk, stad of regio het beste en weet wat nodig is. Dankzij u worden vrouwen fietsen, worden monumenten

Noordwijker hout Lisse

gerestaureerd, worden er theater­-

Workshop fondsenwerving

voor­­stellingen gemaakt, leren jongeren

U leert de fondsenwereld in het algemeen en Fonds 1818 in

met elkaar discussiëren en kunnen

het bijzonder kennen. Na afloop weet u aan welke eisen uw

met olie besmeurde vogels

aanvraag moet voldoen en wat fondsen van u willen weten.

weer vliegen. Wij nodigen u

Teylingen Katwijk

Oegstgees t

van harte uit om uw ideeën

Workshop crowdfunding

en projecten met ons

Crowdfunding biedt vele mogelijkheden, maar is geen

te delen. U het project,

‘easy money’: het vereist een slimme campagne. Aan de

wij het geld.

hand van aansprekende voorbeelden leert u alle ins and

Hillegom

Noordwijk

woonwijken weer leefbaar, leren allochtone

Leiden W assenaar Voor schoten

Leiderdor p

Zoeterwoude

LeidschendamVoorburg

Den Haag

outs van deze methode.

Den Haag

Zoetermeer

Rijswijk

Cursus projectplan schrijven

PijnackerNootdorp

Voor elk project is een SMART projectplan onmisbaar.

Delft

U leert hoe u uw ideeën omzet in duidelijke doelen, ­afspraken en acties.

Midden Delfland

Basiscursus penningmeester U leert onder andere een begroting en een balans te maken, de financiën van uw organisatie goed te beheren en doelen voor de toekomst te stellen.

Cursus bestuur en management Wat zijn precies de taken en verantwoordelijkheden van bestuursleden? Deze cursus biedt theoretische kennis over goed bestuur en veel ruimte om ervaringen uit te wisselen.

Cursus sponsoring

Algemene informatie

Colofon

Aanvraagprocedure

Fonds 1818 Magazine is een uitgave

Aanvragen voor een donatie kunnen

van Fonds 1818 en verschijnt vier maal

ruim voor aanvang van het project

per jaar.

schriftelijk bij Fonds 1818 worden

Redactie: Corien Bosch

ingediend. Kijk voor meer informatie

Redactionele ondersteuning:

op fonds1818.nl. Voor jongeren tot

Martine Vinkesteyn

24 jaar geldt een speciale, eenvoudige

Interviews: Floor de Booys

procedure. www.fonds1818-24.nl

Fotografie: Eva Hofman, Inge Stolwijk en diverse fotografen en bruikleen­

Sponsoring is al lang niet meer het plaatsen van een logo

Meer informatie

gevers van de beschreven projecten

op een sponsorbord of in een krantje. U krijgt concrete

Heeft u vragen over de criteria voor een

Concept en vormgeving: Ontwerpwerk

donatie, over het opstellen en indienen

Lithografie en druk: ANDO Graphic

handvatten om ondernemende partners te vinden en ­effectief bij uw stichting te betrekken.

Ga voor meer informatie, data, tijden, locatie en ­aanmelden naar www.fonds1818.nl/cursussen.

van een aanvraag bij Fonds 1818 of over fondsenwerving in het algemeen?

Ook het Fonds 1818 Magazine ieder

Kijk op www.fonds1818.nl of neem

kwartaal ont­vangen? Stuur een email

contact op met onze afdeling

naar info@fonds1818.nl of meld u aan

Communicatie op 070 375 49 57 of

via de website. Een abonnement

info@fonds1818.nl

is gratis.

RIVIERVISMARKT 4 2513 AM DEN HAAG POSTBUS 895 2501 CW DEN HAAG 070 364 11 41 - INFO@FONDS1818.NL

fonds1818.nl