Fonds1818
Magazine #2 2015
thema
Deze lente: Familieportretten zijn de ziel van 足 Kasteel Duivenvoorde In het bijzonder: Koren Zingen Voor Ouderen In gesprek met: Ton Milani
Samen zingen doet meer
Deze lente Uit de 19de en 20ste eeuw zijn minder portretten over
Familieportretten zijn de ziel van Kasteel Duivenvoorde
geleverd, vaak ook nageschilderd van foto’s. Er is ook een rijke fotocollectie op het kasteel aanwezig. “Het is een statische collectie. Alles loopt tot 1960, het jaar waarin Duivenvoorde een stichting is geworden.” Driekwart van het kasteel is sindsdien museum, een kwart wordt door nazaten van de familie Schimmelpenninck van der Oye nog bewoond en gebruikt en is niet voor publiek toegankelijk. De tentoonstelling loopt van 18 april tot 24 oktober 2015. In het Nationaal Portrettenweekend op 27 en 28 juni worden voor landelijk publiek en gezinnen uit Zuid-Holland speciale activiteiten rond de tentoonstelling gehouden.
Ze zijn de ziel van het kasteel: de 232 portretten van de
Fonds 1818 draagt bij aan cultuureducatieve activiteiten
drie families die Kasteel Duivenvoorde gedurende vier
voor kinderen tijdens dit weekend. “Acteurs laten sommige
eeuwen hebben bewoond. Het gaat om de familie
geportretteerden tot leven komen. En er worden flits-
Van Wassenaer (13de-18de eeuw), de familie Steengracht
colleges gegeven door onder anderen Herman Pleij en
(19 eeuw) en de familie Schimmelpenninck van der Oye
Stine Jensen en een historische mode-expert. Ook zijn
(20
er diverse workshops en activiteiten voor kinderen zoals
de
ste
eeuw). Door overerving heeft een deel van de
collectie het kasteel verlaten. “Een derde, om precies
het maken van selfies.”
te zijn”, vertelt Annette de Vries, directeur van Kasteel
www.kasteelduivenvoorde.nl
Duivenvoorde. Voor de tentoonstelling ‘Adellijke Familieportretten op Duivenvoorde’, die vanaf dit voorjaar op het kasteel is te zien, zijn de ontbrekende stukken opgespoord. “Het was een hele zoektocht. De meeste portretten zijn in particulier bezit. Maar het is heerlijk om een groot deel weer thuis te hebben.” De tentoonstelling geeft niet alleen een uniek overzicht van vier eeuwen portretschilderkunst, maar ook een intiem inkijkje in het leven van de drie adellijke families. “De portretten zijn zeer dierbaar, ze horen bij het huis. Er is van de eerste bewoners van het kasteel, de familie Van Wassenaer, bijna geen huisraad meer over. Maar nog wel de portretten. De lijn van portretten van voorouders is nog intact.”
‘De portretten zijn zeer dierbaar, ze horen bij het huis’ In de 17de en 18de eeuw werden de meeste portretten geschilderd. “Dat was ook de glorietijd van de portretkunst. Het was zien en gezien worden. Nu doen we dat via Facebook en selfies, toen was een geschilderd
Jonathan (8) en Suzie (10) met Arent VIII van Wassenaer en Anna Margaretha van Scherpenzeel en hun zoon Jacob (circa 1650).
portret de enige manier om jezelf te vereeuwigen.” 2
Inhoud voorwoord
thema
beste lezer,
Samen zingen doet meer
Waar zouden we zijn zonder muziek? Wie heeft er niet mooie herinneringen bij een lied, popgroep of componist. Het leven zonder muziek zou een stuk saaier zijn, denk
Jaarlijks steunt Fonds 1818 zo’n 300 projecten
ik. Dat geldt niet alleen voor het passief luisteren naar
van koren. Projectkoren maken bijzondere
muziek, maar met name ook voor het actief zingen in
producties. Pagina 4
koren. In Nederland zingen een kleine miljoen mensen in een koor. Wekelijks repeteren zij in schoolgebouwen, buurthuizen, culturele centra en kerken met hun mede
gerelateerd
koorleden om in ieder geval één keer per jaar een mooi optreden te verzorgen. Uit een grote enquête die we
Evaluatie Fonds 1818
hebben gehouden onder koorleden blijkt dat de uitvoe-
Samen zingen is niet alleen leuk, het zorgt ook
ringen voor het publiek heel belangrijk worden gevonden,
voor sociale samenhang en is effectief in de
maar nog belangrijker voor de koorleden is de
strijd tegen eenzaamheid. Aantal reacties van
ontspanning en de energie die het samen zingen geeft.
koorleden op enquête van Fonds 1818 was
Maar liefst 95% van de koorleden geeft dit als belang-
overweldigend. Pagina 8
rijkste motivatie aan. Ook de gezelligheid en het deel uitmaken van een sociaal verband scoren opvallend hoog.
Koren Zingen Voor Ouderen
Reden voor Fonds 1818 om initiatieven van koren ruim-
Dagelijks zingen koren in zorgcentra.
hartig te blijven steunen, waarbij het project ‘Koren zingen
Fonds 1818 brengt vraag en aanbod bij elkaar.
voor Ouderen’ op plek één blijft staan. Verderop in dit
Pagina 9
Magazine kunt u meer hierover lezen.
Ton Milani
Goedgekeurde projecten in de periode Michel Nivard december Fonds2014 1818 t/m februari 2015
Hij is de spin in het web van de Delftse koren en zelf enthousiast zanger. Pagina 10
Aantal projecten
Bedragen in Eu 600.000 600.000
50 50
500.000 500.000
40 40
400.000 400.000
en meer
30 30 300.000 300.000 20 20 200.000 200.000 10 10
0
100.000 100.000
0
0
Educatie
Vitrine
Terugblik
Diverse projecten in het kort Pagina 12
De parel van Laak
Kunst & Cultuur
Natuur & Milieu
Zorg & Welzijn
0
Educatie
Van het fonds…
Pagina 14 3
Kwartaalcijfers Fondsen Pagina 15 presenteren zich in Delft Delft 22 t/m 27 juni 2015
Lenteprijs 2015 : Voor Morgen Fonds 1818 en AD Haagsche Courant richten zich op de dag van morgen. Wanneer we de
K C
Thema
‘Zingen op de cadans van de trein’
Thema
Samen zingen doet meer Er wordt wel gezegd dat er in Nederland meer mensen lid zijn van een koor dan van een voetbalclub. Of dat waar is, valt te bediscussiëren. Maar zeker is wel dat er veel wordt gezongen. Fonds 1818 steunt jaarlijks honderden producties. Reden om onderzoek te doen naar het effect van samen zingen. Daarover verderop meer. Eerst lichten we twee bijzondere recente projecten uit: De Laatste Trein in Delft en de Scratch Muziekdagen Leiden.
De Laatste Trein
geworden waaraan meer dan driehonderd
spoorwegovergang, het weghalen van de
Met een groots publiekstheater – van, voor
zangers, dansers en acteurs hebben mee-
houten bielzen van het spoor in de Honger
en door Delftenaren – werd eind februari
gedaan. “Een uniek project met een nationale
winter aan het einde van de Tweede Wereld
afscheid genomen van het spoorviaduct in
uitstraling”, aldus Zitman. Voor het project
oorlog. Al die indrukken werden verwerkt.
Delft. Op zaterdag 21 februari reed de laatste
werden interviews met bewoners gehouden
“De voorstelling was een anderhalf uur
trein over het spoorviaduct. En daarmee is
en al deze verhalen, indrukken en anekdotes
durende wandeling langs het spoor.
een einde gekomen aan een tijdperk. “Een
verwerkte theatermaker Jens-Erwin Siemsen
Op tien plekken waren de scènes te zien
lawaaiig tijdperk. Delftenaren die aan de
in het muziektheaterspektakel, dat zich
én te horen.”
Spoorzone wonen, hebben veel geluids
in tien scènes op tien locaties aan de
Delft heeft veel koren en speciaal voor dit
overlast gehad. Als er een trein voorbijreed,
spoorlijn afspeelt.”
unieke spektakel werd het projectkoor Het Spoor Voorbij samengesteld. “Er is zelfs
rinkelden de kopjes in de servieskast”, vertelt Jitske Zitman, projectcoördinator van
Fotoboek
De Laatste Trein. Fonds 1818 leverde een
Alsof je door een fotoboek van de geschiedenis
Muziek waarin de cadans van de trein is terug
bijdrage van 50.000 euro aan dit project.
van Delft bladert. De trein was 160 jaar lang
te horen.” Op zaterdag 28 februari reed de
De afgelopen acht jaar was het voor de
net zo bepalend voor het stadsgezicht als de
eerste trein door de spoortunnel. De bewoners
Spoorzone-bewoners ook flink incasseren
scheve toren van de Oude Jan in het centrum
van de Spoorzone hebben eindelijk rust.
met alle werkzaamheden aan de nieuwe
van Delft. “De eerste vijftig jaar liep het spoor
Zouden ze de rinkelende kopjes in de servies
spoortunnel voor hun deur. Alle reden dus
gewoon pal voor de huizen op het maaiveld.
kast gaan missen? “Ik denk het niet. Ze keken
om de overgang van viaduct naar tunnel niet
Een levensgevaarlijke situatie. Daarom is
al acht jaar uit naar het verdwijnen van de
geruisloos voorbij te laten gaan. De Laatste
er daarna een viaduct gebouwd.” Het vissen
trein. Ze krijgen er bovendien een prachtig
Trein is een megamuziektheaterspektakel
in de spoorvijver, het wachten bij de
stadspark voor terug.”
speciale muziek voor dit project geschreven.
5
Thema
‘ Ik krijg vaak kippenvel van hoe zuiver ze zingen’
Scratch Stelt u zich de historische Pieterskerk in Leiden voor, gevuld met ongeveer zevenhonderd scholieren. Bedenk er ook het geluid bij dat zo’n grote groep pubers produceert en u heeft een goede indruk van de Jongerendag Scratch Muziekdagen die jaarlijks in februari wordt gehouden. “Als dirigent moet je van goeden huize komen om met zo’n grote groep jongeren aan de slag te gaan en in korte tijd een concert voor elkaar te krijgen. Ze komen ’s ochtends om tien uur met bussen aan in Leiden en om half acht ’s avonds geven ze een drie uur durende uitvoering van de Messiah van Händel. Dat
Scratchdag in 1998 werd alleen de Messiah
verfrissend. “De meeste deelnemers van
is echt indrukwekkend”, vertelt Geert Doeven
uitgevoerd. Inmiddels is het uitgegroeid tot
Scratch zijn vijftig à zestig jaar. En die jonge
van de Scratch Muziekdagen Leiden.
een evenement van vier dagen. Er zijn 3.500
stemmen klinken toch anders. Ik krijg vaak
Fonds 1818 steunde de jongerendag met
amateurs en een handjevol professionals in
kippenvel van hoe zuiver ze zingen. Er gaat
drieduizend euro.
een goede sfeer zeer gedreven bezig met
nog zo’n onschuld en levenslust van uit.”
muziek maken. Elke dag staat een ander De naam ‘Scratch’ komt van to start from
muzikaal programma centraal.” De jongeren
Geert Doeven zingt zelf ook. “Ik ben aan het
scratch – beginnen vanuit het niets. “Elke
dag kwam er in 2003 bij. “Een actieve muziek
repeteren voor de Matthäus Passion. Ik geniet
deelnemer studeert op eigen gelegenheid de
docent van een school uit Middelharnis was
intens van muziek. Soms stop ik tijdens een
muziek in. Op de dag van uitvoering heft de
toen met een groepje leerlingen naar de
repetitie even, omdat ik tranen in mijn ogen
dirigent ’s morgens om half tien de handen,
Pieterskerk gekomen. Dat was zo’n succes
krijg van hoe mooi het klinkt. Zingen geeft
als startsein voor de repetitie”, legt Doeven
dat we er een speciale jongerendag van
me een geluksgevoel.” In zekere zin heeft
het principe uit. “Stichting Scratch Muziek
hebben gemaakt. Vooral middelbare scholen
Doeven zijn leven aan zingen te danken.
dagen Leiden is een vrijwilligersorganisatie
met de bijbel hebben interesse. De Messiah
“Mijn ouders hebben elkaar ontmoet op een
die jaarlijks in de Pieterskerk een vierdaags
van Händel is namelijk een letterlijke bijbel-
zangkoor. En ze gingen niet voor het zingen
muziekspektakel houdt. Bij de allereerste
tekst.” Doeven vindt de jongerendag
de kerk uit.”
6
Thema
Zing de dokter de deur uit In veel culturen wordt zingen, vooral samenzang, al sinds mensenheugenis beschouwd als een krachtig medicijn. Maar pas sinds kort wordt daad werkelijk onderzoek gedaan naar de g unstige invloed van zingen op de gezondheid.
De Stembevrijders ‘Don’t worry, be happy’ Als je zingt, maak je endorfine aan. Dat is een stofje dat je een prettig gevoel geeft. Het wordt ook wel het gelukshormoon genoemd. ‘Als je zingt, kun je jezelf even helemaal vergeten.’
Zingen blijkt gunstig te zijn voor
“Zeker als je in een koor zingt, kun je dat
Mensen die zich aanmelden bij de Stem
zowel lichaam als geest. Bij zingen
ervaren. Je gaat letterlijk op in al die
bevrijders vragen vaak wat het hun gaat
moet je relatief diep en snel
stemmen”, vertelt Joyce Weber. Zij vormt
opleveren. “Ze willen dat van tevoren weten.
inademen, waarna je verlengd en
samen met Conny van Leeuwen De Haagse
Maar het is een verkenningstocht. En daarbij
gereguleerd uitademt. Daarmee
Stembevrijders. “Ieder mens heeft een eigen
weet je nooit waar je precies uitkomt.”
versterk je de ademspieren. Bij
geluid dat de moeite waard is. Maar soms
Zingen is ook een manier van contact maken.
intensieve beoefening kan zingen
lukt het niet om die stem te laten horen.
“Soms dring je zingend beter tot iemand door
zelfs tot langdurige veranderingen
Wij helpen mensen om hun eigen stem
dan pratend. Zang gaat buiten het verstand
in het hart-vaatstelsel leiden.
weer te vinden en voluit te laten horen.”
om recht naar het hart. Je kunt ons vragen
Patiënten met de ziekte van
Stembevrijder word je niet zomaar. Joyce:
als je contact wilt maken met je demen
Parkinson kunnen veel baat hebben
“Wij hebben de tweejarige opleiding tot
terende vader of moeder.”
bij zingen. In meer dan tachtig
stembevrijder bij Jan Kortie gedaan. En we
procent van de gevallen ontstaan
maken ook gebruik van onze ervaring als
De Stembevrijders vinden dat het onge-
bij deze ziekte namelijk op enig
remedial teacher en coach.” Als ze hun eigen
dwongen plezier in het zingen weer meer
moment stem- en spraakproblemen.
stem moeten omschrijven, dan klinkt die
de boventoon mag voeren. “Er zijn veel koren
De stem blijft beter op kracht en de
van Conny liefdevol en ondersteunend en
in Nederland. Maar de toelatingseisen zijn
patiënt blijft dus verstaanbaar als
is die van Joyce krachtig met soms een
streng en je moet veel repeteren. Het gaat
er therapeutisch gezongen wordt.
dissonant. “We vullen elkaar aan.”
teveel om de prestatie, terwijl je ook gewoon
Ook patiënten die een beroerte hebben gehad, kunnen volgens
met elkaar kunt gaan zingen.” De circlesongs zijn daarvoor een mooie vorm. “Dat is een
‘ Soms dring je z ingend beter tot iemand door dan pratend’
menselijk orkest, met hoge en lage stemmen
chronische obstructieve longziekte
Als je Joyce vraagt naar de positieve effecten
de cirkel. Het is een heel intuïtieve manier
het onderzoek baat hebben bij zingen. De Melodische Intonatie Therapie (MIT), waarbij patiënten woorden en zinsdelen zingen, helpt bij afasie. Bij patiënten met
vrije, improvisatieachtige vorm van zingen. Bobby – don’t worry be happy – McFerrin is er bekend mee geworden. Het is een en een vast ritme. Wie wil soleren, stapt in
(COPD) bleken wekelijkse zang
van zingen, dan raakt ze niet uitgepraat.
van zingen en levert verbluffend mooie
lessen de longfunctie te verbeteren.
“Een mens bestaat voor tachtig procent uit
momenten op. Iedereen gaat gegarandeerd
Zingen zou ook helpen tegen hoge
water. Dat water vibreert in ons lichaam door
met een glimlach naar huis.”
bloeddruk en ook mensen met
de trillingen van het zingen. Je geeft jezelf
chronische pijn hebben profijt
als het ware een massage. Je trilt je hele
van zingen.
lichaam wakker. Je geest wordt helder.”
7
www.dehaagsestembevrijders.nl
Thema
Evaluatie Fonds 1818 ‘Koren hebben een verbindende functie’ In 2011 is Fonds 1818 begonnen met het maken van meta-evaluaties.
Zingen in een koor levert ook vrienden op. “Maar liefst 54 procent van de respondenten gaf aan ook buiten het koor met koorleden op te trekken. Er ontstaan hechte vriendschappen die de muziek overstijgen.” Na de evaluatie was er maar één conclusie mogelijk:
“Afgelopen jaren hebben we er circa zeven per jaar
Fonds 1818 gaat door met het steunen van de koren.
gemaakt”, vertelt Margreet Aantjes-Cozijnsen, adviseur
“Niet dat daaraan werd getwijfeld, maar dat de uitslag
bij Fonds 1818. Zij evalueerde begin 2014 samen met
van de enquête zó positief zou zijn, dat was wel een
haar collega Michel Nivard de koren. “Het fonds steunt
verrassing.”
zo’n 400 koren jaarlijks met circa vier ton. Dat is best een heel groot bedrag. Dan is het ook goed om eens te
Kijk voor optredens dit voorjaar op
kijken wat die koren opleveren aan maatschappelijke
www.fonds1818.nl/korenagenda
en individuele waarde.” In de enquête die de adviseurs opstelden, gingen ze op zoek naar de meerwaarde van het zingen in een koor voor de koorleden.
Cijfers 2014 Koren
In totaal stuurden 2.028 koorleden de enquête in. “Een groot succes.
‘ Zingen geeft zowel ontspanning als energie’ We werden ook gebeld door mensen die geen internet
65 aanvragen in 2014 goedgekeurd Fonds 1818 steunde de koren met een bijdrage van in totaal
€ 166.000
Koren Zingen Voor Ouderen
hebben, maar wel graag hun ervaringen wilden delen.
€ 295.800
Een mevrouw van negentig vertelde hoe belangrijk het koor voor haar was. Veel naasten had ze niet meer, maar het koor was haar familie.” Of het zingen een verbetering in de gezondheid had gebracht, was geen
54
347
vraag in de enquête, maar werd wel door heel veel
in
respondenten als positief neveneffect genoemd. “Dat was echt opvallend. Zingen geeft zowel ontspanning
koren
voor...
979 uitvoeringen
176 zorgcentra
€ 461.800
als energie. Het is weldadig voor lichaam en geest. Veel mensen geven aan dat ze zijn begonnen met zingen toen ze in een persoonlijke crisis zaten.”
Totaal gedoneerd aan koren
8
In het bijzonder
Koren Zingen Voor Ouderen
‘ Een avondje uit zonder dat je de deur uit hoeft’
niet zo veel podia, dus dit project biedt uitkomst om aan de performance te werken.” Bovendien krijgen de deelnemende koren van Fonds 1818 maximaal vier keer per jaar een bedrag van driehonderd euro. Dat is met de teruglopende subsidies ook mooi meegenomen. Overigens doen ook ensembles, toneelverenigingen, klederdrachtgroepen en een mandolineorkest mee aan
In 2001 kwamen bij Fonds 1818 aanvragen binnen die
dit project. En er wordt niet alleen voor ouderen opge-
een perfecte match tot stand brachten. “Er waren koren
treden, maar ook in instellingen voor gehandicapten en
die ons vroegen of ze voor ouderen konden zingen.
wijkcentra voor dagopvang. “Maar de koren én de ouderen
En zorginstellingen zochten koren die voor hun bewoners
zijn in de meerderheid, vandaar de keuze voor deze naam”,
wilden komen zingen. Wij hoefden vraag en aanbod
licht Nivard toe. Het regelen van alle optredens is veel
eigenlijk alleen maar samen te brengen. En zo ontstond
werk. “Het levert ongeveer vijftien uur administratief werk
op volstrekt organische wijze het project Koren Zingen
per week op. Daar is een medewerker van Fonds 1818
Voor Ouderen. Het is al veertien jaar een succesnummer”,
druk mee bezig. Op jaarbasis stopt het fonds drie ton in
vertelt Michel Nivard, adviseur bij Fonds 1818. Het aantal
dit project.”
deelnemende koren stijgt nog steeds. “In 2014 waren er 346 koren die aan dit project meededen en gezamenlijk
Toen Fonds 1818 in 2001 met Koren Zingen Voor Ouderen
979 keer optraden. We verwachten dit jaar de duizend
begon, was zingen nog niet zo hip als nu. “Taarten bakken
optredens te bereiken. Dat lijkt misschien niet zo heel
en breien zijn ook weer helemaal in. En door televisie-
veel, maar het betekent dat er elke dag in drie zorg
programma’s als Golden Oldies is er ook weer meer
centra een koor optreedt. Dat is toch mooi?”
aandacht voor zangkoren. Maar het zal nooit echt uit de mode raken. Mensen zingen nu eenmaal graag samen.
Het mes snijdt bij dit project echt aan twee kanten.
Koren zullen er altijd zijn”, verwacht Nivard, die zelf
“De bewoners van zorginstellingen hebben een avondje
overigens niet zingt.
uit zonder dat ze de deur uit hoeven. En de koren krijgen
Elke bij het project aangesloten zorginstelling mag acht
de kans om op te treden. Er zijn relatief veel koren en
keer een koor of een ander gezelschap uitnodigen. “Fonds 1818 stuurt posters naar de zorginstelling. Die worden ruim op tijd in de instelling opgehangen.
Politie Mannenkoor Entre Nous in Woonzorgcentrum Duinhage.
Er zijn ook altijd ouderen uit de buurt welkom. De zorg instellingen mogen geen entree heffen voor de optredens van de zangkoren. Ze mogen uiteraard wel geld vragen voor de koffie en de versnaperingen”, legt Nivard de spelregels uit. Zorginstellingen krijgen steeds vaker de functie van wijkcentrum, woonkamer van de buurt. “Mensen die nog wel zelfstandig wonen, maar bijvoorbeeld de avondmaaltijd in zo’n instelling gebruiken. De optredens van de koren voorzien ook in een sociale behoefte.” www.fonds1818.nl/korenzingenvoorouderen 9
Thema
‘Mijn benadering is altijd positief. We zijn allemaal amateurs’
Thema
In gesprek met…
Ton Milani Elke maand verschijnt de Korenbrief met nieuws over de koren die zijn aangesloten bij de Federatie van Delftse Zangkoren. Ton Milani schrijft deze brief met veel plezier. “Ik ben net bezig met het nieuwe nummer. Ik doe interviews met koorleden, maak verslagen van concerten die ik heb bezocht en er staat een uitgebreide agenda in. Er wordt zo mooi gezongen in Delft.”
Bij de federatie zijn achttien Delftse koren aangesloten. “Er gaan in totaal 121 digitale Korenbrieven de deur uit per maand. Daarvoor betalen de federatieleden twee euro per persoon per jaar. En we houden ook nog twee keer per jaar een presentatie. Niet alle koren vinden gemakkelijk een podium om op te treden. Dat regelen wij dan voor ze. Dus al met al best veel service voor die twee euro per jaar. De gemeente Delft is bijna failliet, de subsidie is gehalveerd. Daarom is het fijn dat Fonds 1818 de Delftse koren steunt. Het voorziet echt in een behoefte.” Het zangaanbod in Delft is heel divers, maar twee evenementen steken er wat Ton Milani betreft met kop en schouders bovenuit: “De Meezingmatthäus en De Laatste Trein. Twee unieke projecten die ik iedereen van harte wil aanraden.” Na de meezingkoralen uit de Matthäus Passion hebben Netty Zegers
Ton is met pensioen en heeft nu alle tijd om zich op de Korenbrief
en Jaap Boon mede op aandringen van Ton Milani het initiatief
te storten. “De brief kwam eerst eens per kwartaal uit. Maar er is
genomen voor een meezingconcert van de gehéle Matthäus Passion.
zoveel aanbod, dat ik de frequentie heb verhoogd naar maandelijks.
Er worden ongeveer vijfhonderd deelnemers verwacht. “Onze federatie
Dat is best druk, ik doe alles zelf. Maar ach, het houdt me van de
heeft zich vierkant achter dit fantastische initiatief gesteld.” Het
straat. En koren zijn mijn lust en mijn leven.” Hij krijgt veel positieve
project De Laatste Trein is ook een megaproject. “Een groot aantal
reacties op de brief. “Mensen vinden het leuk om de verslagen te
amateurzangers, -musici, -acteurs en -dansers doet aan deze unieke
lezen van de concerten die ik heb bezocht. Mijn benadering is altijd
happening mee. Om de laatste trein die over het viaduct door Delft
positief. We zijn allemaal amateurs, het plezier dat mensen aan
rijdt gepast uit te luiden. En de eerste treinloop door de tunnel
zingen beleven telt ook mee. Je moet daar niet de professionele
feestelijk in te luiden. “Er doen zo’n driehonderd zangers mee.
meetlat langs leggen. Maar ook het ene amateurkoor is beter dan
Onder anderen van het koor Cantarella. Onze eigen dirigent Fitz Hugh,
het andere. Ik kijk naar repertoirekeuze, presentatie en uitstraling.
die vorig jaar bij de Delftse Korencup nog tot de beste dirigent van
Het oog wil ook wat. Sommige koren maken er echt een feestje van,
de regio werd gekozen, heeft de leiding. Hij heeft de speciale koor-
andere zouden nog best iets kunnen verbeteren aan hun performance.”
partijen voor De Laatste Trein zelf uitgeschreven.”
In het begin moest Ton zichzelf bij concerten aanmelden, nu wordt
Zingen doet Ton Milani zelf ook. “Niet meer wekelijks, maar in project
hij uitgenodigd. “De Korenbrief vervult echt een functie nu de huis-
koren. Dat bevalt mij het best. Je kunt kiezen wat je leuk vindt en
aan-huisbladen geen recensies meer schrijven over amateurkoren.
het is te overzien. Dat is prettig, want de Korenbrief moet wel op
Ik heb ook nog een fotograaf zo gek gevonden om mee te gaan naar
tijd uitkomen.”
die optredens voor een leuke foto bij het verslag. We worden met www.federatiedelftsezangkoren.nl
alle egards ontvangen. Het is gewoon ontzettend leuk om te doen.”
11
Vitrine
projecten in het kader van 70 jaar bevrijding
2
1
3
4
Museum Engelandvaarders
Den Haag en de Atlantikwall
Historische wandeling Bezuidenhout
Publicatie ‘70 jaar Vrede en Vrijheid’
Aan de Bosweg in Noordwijk
De Haagse bewonersvereniging
Op 3 maart 1945 bombardeerden
De Historische Vereniging
is vanaf juni het Museum
Duinoord opent in mei een
de Engelsen per vergissing een
Voorburg brengt in mei het boek
Engelandvaarders te bezichtigen.
herinneringsroute langs sporen
deel van de Haagse wijk
‘70 jaar Vrede en Vrijheid’ uit
In dit museum wordt het verhaal
van de Atlantikwall. De bouw
Bezuidenhout. Zeker 550 mensen
over de ruim 400 oorlogs
verteld over de ‘Engeland
van deze verdedigingslinie van
kwamen om, duizenden raakten
slachtoffers die in Voorburg en
vaarders’: jonge mannen en
bunkers heeft ongekende schade
dakloos. Om die herinnering
Leidschendam hebben gewoond.
vrouwen die tijdens de Tweede
toegebracht, zowel op sociaal
levend te houden, heeft Stichting
Hun namen staan gegraveerd
Wereldoorlog uit bezet Nederland
als materieel gebied. Twintig
3 maart ’45 een historische
in het Monument voor Vrede en
ontsnapten om vanuit Engeland
panelen in het gebied van
wandeltocht geopend. Met foto’s
Vrijheid in het Sijtwende Park,
de strijd tegen nazi-Duitsland
Madurodam tot de Goudsbloem
en verhalen op informatieborden
dat werd opgericht voor hun
en Japan voort te zetten.
laan maken inzichtelijk hoe
ontdek je het straatbeeld van
nagedachtenis. Het boek
Bijna 2000 Nederlanders zijn in
bepaalde plekken eruitzagen
voor en na het verwoestende
beschrijft de levens van een
Engeland aangekomen. In het
voor de oorlog en tijdens de
bombardement. De wandelroute
aantal van deze personen. Aan
museum wordt getoond welke
Atlantikwall. Het Museon en het
is ook interactief: de borden
de hand van gesprekken met
moeilijkheden zij moesten
Haags Historisch Museum sluiten
hebben een QR-code, zodat je
nabestaanden en ooggetuigen,
overwinnen en wat zij na aan-
hierbij aan met de tentoon
tijdens de wandeling informatie
archiefbronnen en persoonlijke
komst in Engeland bij de
stelling ‘Den Haag en de Atlantik
kunt opvragen met je smart-
documenten krijgen zij zo alsnog
geallieerde krijgsmacht gingen
wall. Oorlog in de stad van vrede’.
phone. Ook is er een speciale
een gezicht.
doen. Het museum richt zich
Te zien t/m 1 november 2015.
kidsroute gemaakt.
www.historischevereniging
met moderne audiovisuele
www.museon.nl
www.3maart45.nl
voorburg.nl
technieken vooral op jongeren. www.museum engelandvaarders.nl 12
Vitrine
5
7
6
8
Naar de boeren!
The Armed Man
In het Haags Historisch Museum
Er reed een trein naar Sobibor
In het Atrium van het Haagse
In en rondom de Hooglandse Kerk
is een aangrijpende expositie te
Jules Schelvis en het Nationaal
stadhuis voert het Dutch Jenkins
in Leiden was op 28 maart de
zien over kinderevacuaties tijdens
Symfonisch Kamerorkest hebben
Choir op 4 mei ‘The Armed Man’
vierde editie van het evenement
de Hongerwinter 1944/1945.
op 2 maart een laatste optreden
uit. The Armed Man is een
Military History Day. Het stond
Circa 40.000 kinderen uit de
van het historische concert
populair muziekstuk van Karl
ditmaal in het teken van 70 jaar
grote steden werden naar het
‘Er reed een trein naar Sobibor’
Jenkins waarin oorlog en vrede
leven in vrijheid. Het was een
noorden en oosten van ons land
gegeven in het Vredespaleis.
worden bezongen. Het bestaat
dag vol muziek, demonstraties
overgebracht om te overleven.
Tijdens het concert vertelde
uit meerdere delen die ieder
en vlagvertoon. Zo was er een
De reddingsacties vonden plaats
Schelvis in fragmenten over
worden ondersteund door zeer
parade met muziekkorpsen
onder zeer moeilijke omstandig
de 72 uur lange reis naar het
indringende filmbeelden. Het
door de Haarlemmerstraat en
heden. In de tentoonstelling
vernietigingskamp Sobibor.
koor is samengesteld uit leden
waren op de Beestenmarkt
vertellen zeven personen, onder
Hij schetste daarbij een reëel
van verschillende koren en
historische militaire voertuigen
wie vier Hagenaars, die als kind
beeld: hoe zag de wagon er
bestaat uit zo’n 400 amateur-
te zien. De dag werd in de kerk
‘naar de boeren’ zijn gegaan over
vanbinnen uit, wie waren zijn
musici. Het is de eerste keer dat
afgesloten met een bevrijdings-
hun ervaringen. De tentoon
lotgenoten en wat waren zijn
dit projectkoor een uitvoering
concert met de Britse vocaliste
stelling is te bezoeken t/m
gedachten en emoties tijdens
verzorgt.
Rebecca Robinson en een tap-
16 augustus.
de verschrikkelijke reis? Het
www.dutchjenkinschoir.nl
toe-indoorshow van The Band
www.haagshistorischmuseum.nl
concert wordt zondag 3 mei
of Liberation & Pipes.
op NPO 2 uitgezonden.
www.marchingband
www.erreedeentrein
management.nl
Totale donatie aan deze projecten € 155.010,-
naarsobibor.nl
13
Military History Day
Terugblik Paviljoen Kobus Hoe is het verder gegaan met projecten die Fonds 1818 steunde? Werd het een succes, zijn de doelen
De parel van Laak
gehaald of is het nog steeds hard werken? We kijken terug naar…
Na een boottocht over de Trekvliet zin om even aan te meren en te genieten? Of om even uit te blazen na een fietstocht? Dat kan sinds ruim een jaar bij Paviljoen Kobus in de Haagse Molenwijk in Laak.
Het project werd ondergebracht bij Coöperatief Eigenwijzer. “Wij vinden het belangrijk dat er wordt geïnvesteerd in de wijk. Dat alle bewoners ervan profiteren”, aldus Van de Waart. Coöperatief Eigen wijzer is een goed voorbeeld van Social Return On Investment (SROI). “We zijn er heel trots op dat we
Maar ook voor bewoners uit de buurt is deze nieuwe
chef-kok Johan Euser hebben kunnen strikken. Hij
uitspanning een heerlijke plek voor een kop koffie,
bereidt heerlijk én betaalbaar eten, zo veel mogelijk
een lunch, een diner of een feestje. “Bij mooi weer
gemaakt van de biologische groenten van stadsboer
is het goed toeven op het terras aan het water.
Elemam Musa, die gedeeltelijk op het dak van Kobus
Maar ook als je binnen zit, waan je je buiten doordat
worden gekweekt. Zijn groenten en kruiden zijn
het paviljoen grotendeels uit glas is opgetrokken”,
ook te koop.”
vertelt Sandra van de Waart. Zij is directeur van
Het vaste team van Paviljoen Kobus bestaat uit elf
Coöperatief Eigenwijzer, het wijkbedrijf in Laak
mensen. “Toen we een jaar geleden begonnen,
waarvan Paviljoen Kobus nu onderdeel is. Het wijk-
hadden de gastvrouwen van Coöperatief Eigenwijzer
bedrijf is in 2009 gestart als experiment om langdurige
en de leerlingen van het Esloo College weinig horeca-
werklozen te begeleiden tot zelfstandig ondernemer.
ervaring. Nu draaien ze hun hand niet om voor feesten
Fonds 1818 sloot in 2010 aan met het project
en partijen. In februari kregen vier van de jongeren met
De Uitdaging, waarmee het fonds de samenwerking
een Wajong-uitkering hun diploma assistent horeca.
tussen diverse organisaties in Molenwijk wil stimu
Samenwerkingspartner Teamwork zorg er nu voor dat
leren. Het fonds financierde de bouw van Paviljoen
ze kunnen doorstromen naar een betaalde baan.”
Kobus en draagt bij aan de opstart van de exploitatie.
www.kobus.nu
Chef-kok Johan Euser met leerling van het Esloo College. 14
20
10
Van het fonds... 0
Goedgekeurde projecten in de periode december 2014 t/m februari 2015 Aantal projecten
December 2014 Januari 2015
Bedragen in euro’s
Februari 2015
600.000 600.000
50 50
500.000 500.000
40 40
400.000 400.000 30 30 300.000 300.000 20 20 200.000 200.000 10 10
0
100.000 100.000
0
0
Educatie
Kunst & Cultuur
Natuur & Milieu
0
Zorg & Welzijn
Educatie
Kunst & Cultuur
Natuur & Milieu
Zorg & Welzijn
Bijen in de Nutstuin
Lenteprijs 2015: Voor Morgen
Is crowdfunding het gouden ei?
Wist u dat er in de tuin van Fonds 1818 bijen
Fonds 1818 en AD Haagsche Courant richten
worden gehouden? Al een aantal jaar staan
zich op de dag van morgen. Wanneer we de
Bij een hele grote groep mensen – de
er, verscholen in een hoekje, drie bijenkasten
wereld voor morgen beter maken, hebben we
massa – vaak kleinere bedragen inzamelen
met ieder een bijenvolk. De bijen worden
samen een betere toekomst. Heeft u ideeën
om een project of onderdeel daarvan
verzorgd door drie werknemers van het
die hierbij passen? Dien het plan dan in voor
mogelijk te maken. Dat is de essentie
fonds, die een intensieve imkerscursus
de Lenteprijs 2015 en maak kan op prijzen
van crowdfunding. Het brengt niet alleen
hebben gevolgd. Ieder jaar leveren de bijen
van € 1.000,-, € 5.000,- en € 10.000,- om het
geld in het laatje maar zorgt ook voor
een gestage voorraad Nutshoning.
werkelijkheid te laten worden. Jongeren een
bekendheid en draagvlak. Er zijn
Belangrijker nog: zij werken hard aan de
toekomst geven door een schonere omgeving,
geslaagde voorbeelden te over maar
bestuiving van bloemen, struiken en bomen
betere scholing of goede gezondheid.
hoe werkt het echt en is ieder project
in het stadscentrum. Omdat één van de
Morgen betere contact hebben met de buurt
wel geschikt voor crowdfunding. Omdat
fondsimkers binnenkort met pensioen gaat,
door een gezamenlijke activiteit. Ouderen
Fonds 1818 crowdfunding erg stimuleert,
is er gezocht naar versterking.
morgen nog een leuke dag geven. U ziet,
willen we ook handvatten bieden om het
Den Haag 16 april 2015
Manja Muiselaar wil deze taak graag op zich
binnen zo’n thema is heel veel mogelijk.
op een goede manier te doen. Daarvoor
nemen. Zij heeft in de Haagse Archipelbuurt
Plannen inzenden kan tot en met eind mei.
biedt het fonds een workshop aan door
haar eigen bijenkasten staan en geeft
Maar pas op, laat het geen mañana worden.
Simon Douw van Douw&Koren. Hij is
voorlichting op kleine markten.
www.fonds1818.nl/lenteprijs
een van de autoriteiten op het gebied van crowdfunding en wist al vele grote en kleine acties tot een succes te maken. www.fonds1818.nl/cursussen
15
Cursussen 2015 Om de deskundigheid van vrijwilligers te bevorderen, biedt Fonds 1818 diverse workshops, cursussen en kennisbijeenkomsten aan. Alle cursussen zijn gratis.
Fonds 1818 steunt maatschappelijke en culturele projecten in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leiden en de Bollenstreek. U kent uw buurt, wijk, stad of regio het beste en weet wat nodig is. Dankzij u worden vrouwen fietsen, worden monumenten
Noordwijker hout Lisse
gerestaureerd, worden er theater-
Workshop fondsenwerving
voorstellingen gemaakt, leren jongeren
U leert de fondsenwereld in het algemeen en Fonds 1818 in
met elkaar discussiëren en kunnen
het bijzonder kennen. Na afloop weet u aan welke eisen uw
met olie besmeurde vogels
aanvraag moet voldoen en wat fondsen van u willen weten.
weer vliegen. Wij nodigen u
Teylingen Katwijk
Oegstgees t
van harte uit om uw ideeën
Workshop crowdfunding
en projecten met ons
Crowdfunding biedt vele mogelijkheden, maar is geen
te delen. U het project,
‘easy money’: het vereist een slimme campagne. Aan de
wij het geld.
hand van aansprekende voorbeelden leert u alle ins and
Hillegom
Noordwijk
woonwijken weer leefbaar, leren allochtone
Leiden W assenaar Voor schoten
Leiderdor p
Zoeterwoude
LeidschendamVoorburg
Den Haag
outs van deze methode.
Den Haag
Zoetermeer
Rijswijk
Cursus projectplan schrijven
PijnackerNootdorp
Voor elk project is een SMART projectplan onmisbaar. Delft
U leert hoe u uw ideeën omzet in duidelijke doelen, afspraken en acties.
Midden Delfland
Basiscursus penningmeester U leert onder andere een begroting en een balans te maken, de financiën van uw organisatie goed te beheren en doelen voor de toekomst te stellen.
Cursus bestuur en management Wat zijn precies de taken en verantwoordelijkheden van bestuursleden? Deze cursus biedt theoretische kennis over goed bestuur en veel ruimte om ervaringen uit te wisselen.
Cursus sponsoring
Algemene informatie
Colofon
Aanvraagprocedure
Fonds 1818 Magazine is een uitgave
Aanvragen voor een donatie kunnen
van Fonds 1818 en verschijnt vier maal
ruim voor aanvang van het project
per jaar.
schriftelijk bij Fonds 1818 worden
Redactie: Corien Bosch
ingediend. Kijk voor meer informatie
Redactionele ondersteuning:
op fonds1818.nl. Voor jongeren tot
Martine Vinkesteyn
24 jaar geldt een speciale, eenvoudige
Interviews: Floor de Booys
procedure. www.fonds1818-24.nl
Fotografie: Eva Hofman, Inge Stolwijk en diverse fotografen en bruikleen
Sponsoring is al lang niet meer het plaatsen van een logo
Meer informatie
gevers van de beschreven projecten
op een sponsorbord of in een krantje. U krijgt concrete
Heeft u vragen over de criteria voor een
Concept en vormgeving: Ontwerpwerk
donatie, over het opstellen en indienen
Lithografie en druk: ANDO Graphic
handvatten om ondernemende partners te vinden en effectief bij uw stichting te betrekken.
Ga voor meer informatie, data, tijden, locatie en aanmelden naar www.fonds1818.nl/cursussen.
van een aanvraag bij Fonds 1818 of over fondsenwerving in het algemeen?
Ook het Fonds 1818 Magazine ieder
Kijk op www.fonds1818.nl of neem
kwartaal ontvangen? Stuur een email
contact op met onze afdeling
naar info@fonds1818.nl of meld u aan
Communicatie op 070 375 49 57 of
via de website. Een abonnement
info@fonds1818.nl
is gratis.
RIVIERVISMARKT 4 2513 AM DEN HAAG POSTBUS 895 2501 CW DEN HAAG 070 364 11 41 - INFO@FONDS1818.NL
fonds1818.nl