Fonds1818
Magazine #4 2015
Deze herfst: DanceAble In het bijzonder: Atlantikwall Museum Noordwijk In gesprek met: Chi Chi Lau en Murat Kaya
thema
Cultureel 足erfgoed
Deze herfst DanceAble
Dans zonder beperking DanceAble is een uniek driedaags evenement over
maak je inclusiedans zichtbaar. De duetten vertellen dat
inclusiedans: samen dansen voor mensen met en zonder
iedereen ‘danceable’ is.” Het community arts-project
beperking. “Als er één tak van sport is die wordt
Hotel PITSTOP gaat niet over gehandicapt zijn, maar
geassocieerd met een motorisch perfect functionerend
over de spreekwoordelijke pas op de plaats, de pitstop.
lichaam, is het wel dans. Wij van Holland Dance vinden
Wat doe ik, wat wil ik, wat kan ik? “Iedereen kent
dat het tijd is om deze traditionele opvatting los te laten”,
dergelijke momenten van herijking, of je lichaam nu
vertelt Djana Eminovic, woordvoerder bij Holland Dance
perfect functioneert of niet. Hotel PITSTOP is voor een
Festival. Voor het eerst in Nederland zet Holland Dance
breed publiek herkenbaar. Hier zien en horen we
‘inclusiedans’ op de kaart. Fonds 1818 ondersteunt het
ambities, dromen en desillusies. Het gaat over het leven
project. Deze nieuwe dansvorm groeit wereldwijd en
persen uit elke vezel van je lijf. Voor het te laat is.”
gaat letterlijk voorbij aan lichamelijke beperkingen door op een positieve manier te werken vanuit mogelijkheden. Grensverleggend en adembenemend. In Engeland is er zelfs een speciaal gezelschap voor: ‘Stop Gap’. In Nederland staat het nog in de kinderschoenen. “Vorig jaar hielden we tijdens het Holland Dance Festival een workshop, die was heel succesvol. Het was heel ontroerend om te zien hoe dansers met en zonder beperking samen nieuwe vormen ontdekten. Er bleek veel meer mogelijk te zijn dan we van tevoren hadden bedacht. Daarom besteden we er dit jaar drie dagen aan”, vertelt Djana. DanceAble wordt gehouden op 27, 28 en 29 november in Den Haag. Er is een boeiend programma met voor stellingen, workshops, lezingen en keynotes over de
Op 28 november is er een symposium over innovatieve
artisticiteit en de waarden en mogelijkheden van partici
projecten, werkwijzen en best practices rondom inclusie
patie. Twee vooraanstaande choreografen zijn door
dans. “DanceAble is dé gelegenheid om vooraanstaande
Holland Dance uitgenodigd om in deze dansvorm twee
experts, onderzoekers, professionals, dansers, docenten
nieuwe duetten te maken. De internationale breakdance
en studenten op het terrein van de inclusiedans te
crew ILL-Abilities maakt zijn debuut in Nederland.
ontmoeten”, vertelt Djana.
“Door een gedreven danser met een beperking te koppelen holland-dance.com
aan een professionele, fysiek onbeperkte danser,
2
Inhoud thema
voorwoord
Cultureel erfgoed
beste lezer,
Schepen, gebouwen, muurschilderingen,
Tijdens mijn jeugd in de Gelderse Achterhoek speelden we vaak bij
verhalen, muziek… Alle overblijfselen uit het
de steenfabriek. Daar was niets bijzonders aan. Nu is het gebouw
verleden die de moeite waard zijn om behouden
industrieel erfgoed. De oranje-bruine interieurs van toen staan
te worden, noemen we ons cultureel erfgoed.
nu in het Openlucht Museum. Wat we beschouwen als erfgoed,
Wat we willen behouden, bepalen we zelf!
verandert met de jaren. Een definitie is daarom niet zo makkelijk
Pagina 4
te geven. Heel algemeen kun je zeggen dat cultureel erfgoed alle materiële en immateriële overblijfselen uit het verleden omvat die de moeite van het bewaren en onderhouden waard zijn.
gerelateerd
Bij erfgoed gaat het niet alleen om historische gebouwen of voer tuigen, maar ook om de verhalen, de gebruiksvoorwerpen en de foto’s.
Panorama Atlantikwall
De regio van Fonds 1818 kenmerkt zich door een rijke schakering
Wat zag een Duitse soldaat in WO II wanneer
aan culturen en etnische groepen, wat zorgt voor een grote etnische
hij vanuit een bunker op het duin naar de zee
en culturele diversiteit in het erfgoed: denk aan recepten, muziek,
keek? De vrijwilligers van het Atlantikwall
dans, verhalen, tradities, feesten. Dit verrijkt ons erfgoed en daar
Museum Noordwijk maken een panorama
pluk ik in mijn multiculturele gezin dagelijks de vruchten van.
waarmee de bezoekers een levensecht beeld krijgen. Want: ‘Beelden voegen een dimensie
Wie bepaalt wat erfgoed is? Dat doen we met z’n allen. Samen bepalen
toe aan de verhalen. Zeker voor de jeugd.’
we wat bewaard moet blijven voor onze nakomelingen. Erfgoed is
Pagina 9
daarmee van iedereen en vormt in al zijn diversiteit de basis van onze huidige samenleving! Voor Fonds 1818 reden genoeg om het behoud
Chi Chi Lau en Murat Kaya
te financieren.
Zij heeft haar wortels in China, hij in Koerdistan. Ondanks hun verschillende achtergrond hebben ze veel gemeen wanneer het gaat om het
Irene Davids Fonds 1818
bewaren van hun culturele erfgoed. Pagina 10
en meer
Vitrine
Terugblik
Van het fonds…
Diverse projecten in het kort Pagina 12
OudKast – verhalen van roze ouderen
Herfstpremie 2015, Voor je Buurt, Haags Formulier
Pagina 14
Pagina 15 3
Thema
‘Erfgoed is van iedereen en vormt in al zijn diversiteit de basis van onze huidige samenleving’
Thema
Mensen willen door het verleden worden geraakt Cultureel erfgoed omvat alle overblijfselen uit het verleden die de moeite van het bewaren en onderhouden waard zijn. Dat kunnen molens, kerken, kastelen of fabrieken zijn. Maar ook landschappen en filmmateriaal. Erfgoed kan zelfs immaterieel zijn. Denk aan tradities, muziek en verhalen. Wat bewaard moet worden voor komende generaties, bepalen we zelf.
Wie begin 1900 in de Haagse Tasmanstraat
op de ‘Tasmanmuur’. De grote muur werd
nog goed dat het er altijd naar koffie rook.
op de stoomtram naar Scheveningen stond
verdeeld in kleinere vlakken en die werden
“Ik woonde daar toen in de buurt.” Eind jaren
te wachten, hoefde zich niet te vervelen.
door diverse firma’s gehuurd voor het
tachtig werd de reclame door een al te ijverige
De muur was bedekt met meer dan twintig
aanbrengen van hun reclameboodschap.
aannemer overgeschilderd en verdween
muurreclames van ondermeer L.K.C. de Haas,
Was de termijn verstreken of betaalde de
onder een dikke laag synthetische verf.
handelsdrukkerij en boekbinderij, kleding
firma niet meer, dan werd er een nieuwe
“Gelukkig reageerden buurtbewoners
magazijn Edward Pelger en Brennabor.
reclame overheen geschilderd. “We gingen
verontwaardigd op deze brute ingreep”,
Muurreclames werden ook wel de fresco’s
ervan uit dat er ongeveer vijftien reclame
herinnert Havelaar zich nog goed. Een eerste
van de middenstand genoemd. De Haagse
teksten op de muur stonden, maar toen we
restauratie volgde in 1992. In 2005 was de
muren stonden er vol mee. “Het verhuren
gingen restaureren, bleken het er in totaal
inmiddels wat versleten muurreclame de
van muuroppervlakte voor reclames was
23 te zijn”, aldus Havelaar.
eerste die in het kader van ‘Muurvlakte
best lucratief. Per vierkante meter betaalde
te Huur’ van de SHIE werd aangepakt.
je in de jaren twintig van de vorige eeuw vier
Koffiebranderij
“Deze muurreclame is zonder enige twijfel
gulden per jaar. Dat liep in het geval van
Ook de muurreclame ‘’n Kleintje Koffie’ van
de fraaiste van Den Haag en ook landelijk
de Tasmanmuur aardig op”, vertelt
Koffiebranderij Reuser & Smulders aan de
behoort dit exemplaar tot één van de toppers
Koos Havelaar van Stichting Haags Industrieel
Brouwersgracht 4 in Den Haag ziet er weer
omdat hij niet alleen uit tekst bestaat, maar
Erfgoed (SHIE). De afgelopen tien jaar
net zo fraai uit als toen deze omstreeks 1920
er ook een figuur is afgebeeld.” We zien een
restaureerde de SHIE voor het project
op de gevel werd aangebracht. De koffie
kalende heer met flinke onderkin tevreden
‘Muurvlakte te Huur’ in totaal achttien
branderij zat tot midden jaren tachtig aan
aan een kopje koffie nippen. Er zit nu een
muurreclames, waarvan een aantal reclames
de Haagse gracht. Koos Havelaar weet
bamifabriekje aan de Brouwersgracht 4,
5
Thema
Vrijwilliger Dirk van Duyvenbode
maar door de muurreclame te herstellen,
voorkant magazine) de nieuwe luiken zwart
een kraan, een transportband en een trechter
blijft niet alleen de herinnering aan de
te schilderen. “Vroeger deden ze dat met
op de schuit geplaatst. “Het schip was bijna
koffiebranderij bewaard. “De oude reclame
teer.” Hij steekt al jaren heel wat vrije uren
onherkenbaar verminkt.”
boodschap gaat ook een verbinding aan met
in het schip. In het vooronder zitten zijn
het moderne Den Haag Buurtbewoners zijn
broer Piet Houwaart, Dirk Boersma,
Boeltjesvaren
enthousiast over de muurschildering, het is
Henk Ravensbergen, Dirk van Duyvenbode
Katwijk staat vooral bekend om zijn grote
een markeringspunt in de stad.”
en IJs Plug. Het is er schemerig en het ruikt
vissersvloot, maar had ook een levendige
er naar verf, gasolie, hout én de koffie die
binnenvaart. Vanuit IJmuiden werd haring
Binnenschuit
pruttelt. “Een heerlijke lucht. Typisch voor
aangevoerd, overgeladen op de binnen
Terwijl de meeste mensen zich op deze
dit soort schepen”, weet IJs Plug. Hij heeft
schepen en naar Katwijk aan Zee gebracht
zaterdagochtend nog even omdraaien,
vanaf zijn vijftiende op de koopvaardij gezeten
voor verwerking en verhandeling. Op de
zijn de mannen van de Stichting Katwijker
en bevoer bijna alle wereldzeeën. Nu is hij
terugweg gingen de lege tonnen, het zout
Motor vroeg opgestaan om hun grote liefde
voorzitter van Stichting de Katwijker Motor.
en gerepareerde vleetnetten weer naar
Wilhelmina op te knappen. Wilhelmina is een
“Het varen gaat in je bloed zitten, daar kom
IJmuiden. Dit werd ‘boeltjesvaren’ genoemd.
originele Katwijkse binnenschuit uit 1915.
je nooit meer vanaf.” De Wilhelmina kwam
De Stichting Katwijker Motor werd in 2007
Ze ligt in de ochtendzon te schitteren aan
in 2005 in zijn leven. Het binnenvaartschip
opgericht om het schip aan te kopen en te
de Prins Hendrikkade in Katwijk aan Zee.
lag in Alphen aan den Rijn en werd gebruikt
restaureren. “En zo de herinnering aan
Op het dek staat Koos Houwaart (foto
voor de zandoverslag. Voor dit doel werden
de binnenvaarthistorie levend te houden.”
6
Thema
‘De verbinding leggen tussen verleden en heden is van cruciaal belang voor het toegankelijk maken van erfgoed’
Feiten en cijfers De afgelopen vijf jaar behandelde Fonds 1818 jaarlijks tussen de
80 en 100 aanvragen op het gebied van cultureel erfgoed.
Fonds 1818 is vanaf het begin betrokken
3) Atlantikwall, 4) Landgoederenzone,
bij het behoud van dit varende, culturele
5) Trekvaarten, 6) Goeree-Overflakkee en
erfgoed. Bij de stichting zijn zo’n veertig
7) Waterdriehoek (Kinderdijk, Dordrecht,
vrijwilligers aangesloten. De mannen die
Biesbosch). “Een erfgoedlijn is een geo
deze morgen in het vooronder aan de koffie
grafische structuur – zoals een trekvaart of
zitten, vormen de harde kern. De eerste klus
kust – die meerdere monumentale stippen
was het verwijderen van de kraan, de trans
met een gemeenschappelijk historisch
portband en de trechter. Daarna werd de
verhaal verbindt. Vergelijk het met de
stuurhut op de oorspronkelijke plek gezet én
sterrenbeelden die je aan de hemel kunt zien.
inklapbaar gemaakt zodat het schip onder
Dan trek je ook denkbeeldige lijnen tussen
lage bruggen door kan varen. Recent werden
een cluster sterren. Zo kun je grip krijgen
nieuwe dekluiken geplaatst. Door een
op de hoeveelheid, worden ze herkenbaar.”
In de eerste helft van 2015 waren het er al 67. Per jaar werd tussen de
€ 800.000 en € 1 miljoen uitgegeven aan cultureel erfgoed. Natuurlijk worden niet alle aan vragen gehonoreerd, gemiddeld
70% van de aanvragen werd gehonoreerd.
bijdrage van Fonds 1818 kon een plaatselijk timmerbedrijf de originele luiken namaken.
Brugwachtershuisjes
Dit jaar is het schip honderd jaar oud. “Bijna
Een voorbeeld van cultureel erfgoed langs
eigenaar van de brugwachtershuisjes.
alles is teruggebracht tot de staat waarin het
de Trekvaartlijn zijn de brugwachtershuisjes.
“Die zijn van de gemeente, het hoogheem
schip in 1915 werd afgeleverd.” De Wilhelmina
De vaak zorgvuldig ontworpen huisjes op
raadschap, Rijkswaterstaat of de provincie.
wordt door de bewoners van Katwijk
markante plekken waren de onderkomens
We moeten met diverse partijen om tafel om
gekoesterd. IJs Plug: “Oud-binnenschippers
van de brugwachters. Zij bedienden de
over de nieuwe invulling van de huisjes te
komen er graag een praatje maken. Ook doen
bruggen, zodat schepen door konden varen.
praten.” Veiligheid is daarbij heel belangrijk,
we pleziervaarten langs historische routes.”
Maar de techniek haalde het mensenwerk
want de bedieningspanelen voor de bruggen
in en sinds een jaar of vijftien staan veel
zijn nog in de huisjes aanwezig en zijn
De verbinding leggen tussen verleden en
huisjes leeg. De Stichting Brugwachters
kwetsbaar. “Als er een kop koffie over het
heden is van cruciaal belang voor het
huisjes wil de leegstand tegengaan door
paneel gaat, heb je een probleem.”
toegankelijk maken van erfgoed, weet
een nieuwe bestemming te vinden. “Je kunt
De stichting zoekt niet alleen een nieuwe
Joost Vorst, programmamanager Erfgoed
denken aan een kleine winkel, bijvoorbeeld
invulling, maar wil op informatievensters de
lijnen bij de provincie Zuid-Holland.
een ijssalon, koffietent, VVV of kapsalon.
geschiedenis van de huisjes en de trekvaarten
“Mensen willen door het verleden worden
Een Bed & Breakfast zou ook kunnen.
waaraan zij staan, vertellen. “Er komt ook
geraakt.” Om structuur aan te brengen in
Of een kunstexpositie. Je kunt er ook
informatie op over de specifieke architectuur
het erfgoed in Zuid-Holland ontwikkelde hij
kantoor houden. Iedereen die een goed
van de huisjes. Elk huisje heeft zijn eigen,
zeven erfgoedlijnen: 1) de Romeinse Limes,
idee heeft, kan dat bij ons melden”, vertelt
unieke vormgeving. Van romantisch tot heel
2) De Oude Hollandse Waterlinie,
Frank Moerman. De stichting is niet de
strak en modern.”
7
Thema
Vrijwilligers Bij het ontsluiten en behouden van cultureel erfgoed zijn veel vrijwilligers betrokken. Ze zetten zich in bij historische en culturele verenigingen, musea, molens en bunkers. “Fonds 1818 financiert erfgoedprojecten, omdat kennis van de geschiedenis bijdraagt aan een beter begrip van de huidige tijd en een visie op toekomstige ontwikkelingen. Dit geldt voor iedereen, dus niet alleen voor hobby-archeologen of vaste museum
‘Organisaties van mensen die hun wortels buiten Nederland hebben, dienen nog weinig aanvragen bij Fonds 1818 in’
bezoekers”, vertelt Irene Davids, adviseur bij het Fonds. “Wij stimuleren erfgoedprojecten die gericht zijn op een breed publiek. De restauratie van een monumentaal gebouw bijvoorbeeld komt uitsluitend in aanmerking voor een donatie als het gebouw openbaar toegankelijk is. Het gaat erom belangstelling op te wekken bij mensen die zich in eerste instantie niet betrokken voelen bij het erfgoed, of er helemaal geen weet van hebben.” Organisaties van mensen die hun wortels buiten Nederland hebben, dienen nog weinig aanvragen bij Fonds 1818 in. “Dat is jammer, want het delen van de geschiedenis, de voorwerpen en de tradities uit de landen van herkomst vindt het Fonds belangrijk voor het behoud van culturele identiteit. Ook willen we bevorderen dat mensen kennis en begrip hebben voor elkaars cultureel erfgoed.” Het werkgebied van Fonds 1818 kenmerkt zich door een rijke schakering aan culturen en etnische groepen. Bij erfgoed gaat het niet alleen om historische gebouwen, die uiteraard in de landen van herkomst staan, maar ook om de verhalen, gebruiks voorwerpen en foto’s. “Erfgoed is van ieder een en vormt in al zijn diversiteit de basis van onze huidige samenleving.”
Reineveldbrug Delft
8
Geestbrug Rijswijk
In het bijzonder
Atlantikwall Museum Noordwijk
‘Een beeld krijgen van het leven toen’
In eerste instantie werd het museum gevestigd in de munitieopslagbunker. “Nu zit daar het Museum Engelandvaarders. Wij zijn verkast naar de vuurgeleidings bunker in de duinen van Noordwijk.” Deze werd in de oorlog door de bezetter gebruikt om afstandsmetingen te verrichten voor het verderop staande geschut. In de bunker bevinden zich twee kijksleuven, waardoor de
Als jongetje speelde Jan Heus in de bunkers van
Duitse soldaten tijdens de oorlog 24 uur per dag de zee
Noordwijk. “Net als veel andere jongeren. De Noordwijkse
in de gaten hielden om tijdig de komst van geallieerden
bunkers, die deel uitmaakten van de Atlantikwall, waren
te signaleren. De kijksleuven zijn in de loop der tijd onder
direct na de oorlog speelterrein. Het gebied lag er
het duinzand verdwenen. Om de bezoeker toch een beeld
desolaat bij.” Kort na de oorlog ontbrak het besef dat
te kunnen geven van het zicht destijds en de functie van
de Duitse verdedigingslinie moest worden bewaard om
de bunker, willen de vrijwilligers een panorama inrichten
toekomstige generaties te vertellen over het leven in
in een van de kijksleuven. Dit gebeurt door de opstelling
de Tweede Wereldoorlog. “De mensen hadden wel iets
van beeldschermen en videospelers. Fonds 1818 steunde
anders aan hun hoofd, ze waren aan het overleven.
de aanschaf. De beelden bestaan uit filmopnamen van
Overal was een schreeuwend tekort aan. De bunkers
D-Day, een in Noordwijk en Scheveningen (sloop van de
werden geplunderd. Alles wat bruikbaar was, werd
Pier) opgenomen documentaire en opnamen van de zee
eruit gehaald.” Een noodlottig ongeval eind jaren zestig
inclusief geluid van golven en vogels. “De documentaire
maakte een einde aan het speelplezier. Het gebied werd
heeft in de oorlog dienstgedaan als propaganda en geeft
afgesloten en de bunkers werden onder het duinzand
een goed beeld van het leven in de bunkers tijdens de
weggewerkt. Op één bunker na. “Dit was een grote
oorlog”, vertelt Jan Heus. Het doel is een beleving van
munitieopslagbunker die in verband met een dreigende
de Tweede Wereldoorlog te creëren voor bezoekers en
oorlog tegen het Sovjetleger werd gebouwd en ingericht
een beeld te geven van de gebeurtenissen rondom de
om kunstvoorwerpen te kunnen opslaan. Vervolgens
Atlantikwall. De vrijwilligers verzorgen in samenwerking
heeft de Beeldende Kunst Regeling (BKR) er nog opslag
met de Cultuur Educatie Groep Leiden rondleidingen
gehad, en de dienst Zegelwaarden van de PTT.” Daarna
voor basisscholen uit de gehele Duin- en Bollenstreek.
werd de bunker door het rijk afgesloten. Het leven ging
Jan Heus kan soms kippenvel krijgen van de beelden.
verder. Tot in 2004 een groep vrijwilligers begon te
“Beelden voegen een dimensie toe aan de verhalen.
graven. “We wilden de geschiedenis letterlijk opgraven”,
Zeker voor de jeugd, die erg op beelden is ingesteld.
vertelt Jan Heus, penningmeester en vicevoorzitter van
Het is belangrijk dat ze weten hoe het leven in die tijd
het Atlantikwall Museum Noordwijk. In de afgelopen
was, ook wat een geschenk het is om in vrede en vrijheid
elf jaar werd vierhonderd meter van het gangenstelsel
te kunnen leven.”
door een enthousiaste groep vrijwilligers uitgegraven. atlantikwall-museum noordwijk.nl
Het werk gaat nog gestaag door.
9
Thema
‘Wie de eigen cultuur kent, heeft eerder respect voor andere culturen’
Thema
In gesprek met…
Chi Chi Lau en Murat Kaya Zij is als penningmeester van de Stichting Chinese en Nederlandse Cultuur (CNC) onder meer betrokken bij het Chinees Nieuwjaar in februari. Hij is van de Stichting Koerdische Samenwerkende Organisaties en viert elk jaar op 21 maart Newroz, het Koerdische nieuwjaarsfeest. In Florencia eten ze samen een tompouce en ontdekken ze dat
ongeveer 30.000 Koerden. “Volgens onze jaartelling leven we nu in 2715”, vertelt Murat. De viering van Newroz is belangrijk voor de Koerdische gemeenschap in Den Haag. “In de herkomstlanden is het vieren van Newroz vaak verboden vanwege de politieke lading. Het werd meestal toch gevierd, maar daarvoor hebben de Koerden een hoge prijs moeten betalen. Newroz-vieringen gingen in de landen van herkomst vaak gepaard met veel slacht offers. Het was een verboden feest, omdat de Koerdische identiteit verboden was.” De Stichting Koerdische Samenwerkende Organisaties is een samenwerkings verband van zeven Koerdische verenigingen in Den Haag. De viering van Newroz is vooralsnog het enige evenement
ze veel gemeen hebben.
dat de stichting organiseert.
IJssalon Florencia kun je gerust Haags cultureel erfgoed
De Stichting Chinese en Nederlandse Cultuur bestaat al
noemen. Wie komt daar niet een bakkie doen of een ijsje
langer en richt zich uitdrukkelijk op een kruisbestuiving.
halen? De HEMA-tompouce – met de romige gele pudding
“Mijn vader geeft les in de Chinese draken- en leeuwen
en mierzoete roze glazuur – mag gerekend worden tot
dansen. Ook autochtone Hagenaars hebben daar belang
het nationale erfgoed. Een tompouce mag je met je
stelling voor.” Chi Chi werd volgens de traditionele
handen eten, anders is het niet te doen. Chi Chi Lau en
Chinese waarden opgevoed. “Respect voor ouderen is
Murat Kaya maken voor het eerst kennis met elkaar.
voor ons heel belangrijk.” Ze stopt veel tijd in het familie
Allebei jong, allebei Hagenaar met een andere culturele
bedrijf. “We hebben een bamifabriek in Den Haag.” Ook
achtergrond. Beiden zetten ze zich actief in om hun
Murat steekt veel tijd in zijn eigen culturele achtergrond.
culturele erfgoed te behouden. Chi Chi heeft net het
Maar ze staan allebei ook stevig in de Nederlandse
Chinese Maanfeest achter de rug. “Dat is een oogstfeest
samenleving. Murat denkt dat het kennen van het eigen
en wordt eind september gevierd. Het is een familiefeest
culturele erfgoed en het vieren van traditionele feesten
waarbij lekker eten en drinken centraal staan.”
de integratie niet belemmeren maar juist versterken.
Het Maanfeest speelt zich binnen af, in tegenstelling tot
“Integratie is een proces van tweerichtingsverkeer.
het bekendere Chinees Nieuwjaar, dat elk jaar in februari
Wie de eigen cultuur en gewoontes kent, heeft eerder
in de Haagse binnenstad te zien is. Murat Kaya is elk jaar
begrip en respect voor andere culturen.”
betrokken bij het organiseren van Newroz, het Koerdisch Nieuwjaar. “In Koerdistan wordt het buiten gevierd,
stichting-chinese-en-nederlandse-cultuur.nl
bij een groot vuur. In Nederland vieren we het vanwege
stichting-koerdische-samenwerkende-
de weersomstandigheden binnen.” In Den Haag wonen
organisaties.nl
11
Vitrine
2
3
4
1
De Grote Prijs van de Bollenstreek 1
De Grote Prijs van de Bollen
India Dans Festival 2
Internationaal Fotofestival Leiden
Het Korzo Theater in
Den Haag wordt in de maand
3
Van 10 t/m 31 oktober 2015
Haagse Vrijwilligers Academie 4
In november 2015 wordt de
streek (GPvdB) is al sinds de
oktober omgetoverd tot locatie
vindt het derde Internationaal
Haagse Vrijwilligers Academie
jaren 90 dé popprijs voor de Rijn-,
voor Indiase cultuur en dans.
Fotofestival Leiden plaats met
geopend. Hét platform waar
Duin- en Bollenstreek. Ieder
De beste artiesten uit de Indiase
als thema ‘New Photographers’.
organisaties hun scholings
jaar strijden tientallen bands
danswereld komen speciaal
Fotografen die in de afgelopen
aanbod kunnen delen en waar
om de eerste plek binnen deze
voor het India Dans Festival
vijf jaar zijn afgestudeerd aan
vrijwilligers relevant aanbod
wedstrijd. De Grote Prijs richt
naar Den Haag voor optredens
een fotoacademie, konden
vinden om zich verder te
zich op alle soorten artiesten:
en nieuwe premières. Indiase
hun werken insturen. Een
ontwikkelen of om zich voor te
bands, producers, rappers,
traditie en vernieuwing gaan
deskundige jury heeft uit ruim
bereiden op nieuw vrijwilligers
singer-songwriters en dj’s.
hand in hand: van kathak tot
110 inzendingen een selectie
werk. Het doel is meer vrij
Door het organiseren van dit
urban Indiase dans en van
van 20 fotografen gemaakt die
willigers te motiveren tot het
kwalitatieve popmuziekconcours
bharatanatyam tot moderne
ieder met 4 foto’s in de expositie
doen van vrijwilligerswerk,
wil de GPvdB het muziektalent
dans. De inmiddels vijfde editie
zijn opgenomen. De werken
hun betere kansen te bieden
in de Bollenstreek stimuleren
van dit festival vindt plaats
worden op diverse openlucht
op ontwikkeling en daarmee de
en meer bekendheid geven.
van 16 t/m 31 oktober 2015.
locaties in de Leidse binnenstad
kwaliteit van het vrijwilligers
De voorrondes zijn vanaf
korzo.nl
getoond. Hierdoor krijgt nieuw
werk te vergroten. De Haagse
oktober 2015 op diverse podia
talent de kans eigen werk te
Vrijwilligers Academie is een
in de streek.
tonen aan een groot publiek.
initiatief van de gemeente
gpvdb.com
photofestivalleiden.com
Den Haag en PEP. pepdenhaag.nl
12
Vitrine
6
8
5
7
10 jaar Circaso 5
De Betovering
Circaso is dé circuswerkplaats
6
Haagse banden op spanning!
Tijdens de herfstvakantie
van Den Haag waar kinderen
kunnen kinderen tussen de 2
lessen kunnen volgen als jong leren, acrobatiek, eenwielfietsen,
UITWIJKEN! 8
Sinds 2009 fungeert Wijken
Leerlingen van de School
voor Kunst Leiden als aanjager
en 13 jaar genieten van ruim
voor Autotechniek en Mobiliteit
van cultuur in de Leidse wijken.
400 voorstellingen en workshops
en het Roemer Visscher College
Eind 2015 stopt het project.
diabolo, lopen op een bal,
uit binnen- en buitenland.
brengen dit schooljaar de banden
Als afsluiting is op 27 oktober
trapeze, Chinese bordjes en
De Betovering is een jaarlijks
van auto’s op de juiste spanning.
UITWIJKEN!, een conferentie
nog veel meer.
kunstfestival voor de jeugd
Ruim 400 voertuigen worden op
over kunst, kennis en netwerken
In oktober 2015 bestaat Circaso
dat zich afspeelt in zo’n
drukke plekken in Den Haag
in Leiden. Het wordt een dag
10 jaar. Om dit jubileum te vieren
50 culturele instellingen
gecontroleerd. Doel is de auto’s
waarop kunstenaars, professio
spelen de jonge artiesten de
in Den Haag.
schoner, veiliger en zuiniger te
nals, opdrachtgevers, onder
nieuwe circustheatervoorstelling
Theater aan het Spui is de
laten rijden. Voor de leerlingen
nemers, overheid, maatschap
‘Maskerade’ in Theater de
centrale plek tijdens het festival.
is het een leer-werkervarings
pelijke instellingen en fondsen
Nieuwe Regentes. Voor deze
In de foyer kunnen de kinderen
project, maar zij verminderen
samen onderzoeken hoe kunst en
speciale uitvoering worden
allerlei spannende vervoers
tegelijkertijd de
cultuur de verbindende factoren
kinderen uitgenodigd die wel
middelen bouwen: stuiterende
CO2-uitstoot en de emissies van
blijven in de Leidse wijken.
wat extra aandacht verdienen,
raketten, treinen die onder
fijnstof. Dit project is een initiatief
Wijken voor Kunst is een
samen met hun begeleiders.
water kunnen en luchtfietsen.
van Stichting Aarde-Werk in
initiatief van Fonds 1818 en
circaso.nl
debetovering.nl
samenwerking met de Groene
het Druckerfonds.
Garage en ROC Mondriaan.
wijkenvoorkunstleiden.nl
7
aarde-werk.nl
Totale donatie aan deze projecten € 110.825,13
Terugblik Hoe is het verder gegaan met projecten die Fonds 1818 steunde? Werd het een succes, zijn de doelen gehaald of is het nog steeds hard werken? We kijken terug naar…
DelftsPeil Oudkast
‘Ik hoop dat anderen van mijn levensverhaal geleerd hebben’ Jochanan Remeeuws heeft in zijn leven veel te verwerken gehad. Zijn Joodse achtergrond maakte het niet bepaald gemakkelijk om uit de kast te komen. Maar hij deed het toch en vocht net zo lang totdat zijn geaardheid werd geaccep teerd in zijn geloofsgemeenschap. Hij speelde zijn eigen levensverhaal in de voorstelling ‘Oudkast’ van DelftsPeil.
man kennen in het gay-uitgaanscircuit. “Een heel charmante jongen, ik viel als een blok voor hem. Er was niet alleen fysieke aantrekkingskracht, ik had ook vaderlijke gevoelens voor hem. Ik heb zelf geen kinderen en dat is een groot gemis.” De jongen maakte misbruik van de goede bedoelingen van Jochanan. “Hij heeft me vreselijk opgelicht. Duizenden euro’s heeft hij me afhandig gemaakt. Het gevolg is dat ik nu in de schuldsanering zit. Ik ben niet zielig, maar
Stichting DelftsPeil organiseert laagdrempelige
het is me wel overkomen. Ik ben ziende blind geweest.
culturele activiteiten voor bewoners uit Delft.
Dit soort dingen gebeurt vaker in de homoscene.
‘Oudkast’ was een theatraal project waarbij verhalen
Er zijn charlatans. Hopelijk leren anderen van mijn
van ouderen met een andere seksuele geaardheid
verhaal. Voor mij is het te laat, ik moet nog jaren
centraal stonden. “Twee jaar hebben we het in diverse
op de blaren zitten.” Het verhaal van Jochanan en
bejaardenhuizen opgevoerd. Het was een groot
anderen is terug te vinden op de website van Oudkast.
succes, heeft veel losgemaakt, en steeds meldden weer nieuwe mensen zich om hun verhaal op de
Afgelopen voorjaar werd de voorstelling voor het laatst
planken te brengen”, vertelt Nathalie van der Hak
gespeeld tijdens een bijzondere avond in Theater
van DelftsPeil. Jochanan vertelde ook hoe hij
de Veste. In totaal hebben twaalfhonderd bezoekers
werd opgelicht door een jonge man. Hij leerde de
en vijftig professionals uit de zorg ‘Oudkast’ gezien. “Het spelen in de zorgcentra heeft ervoor gezorgd dat personeel en stagiairs de kans hebben gekregen om met het onderwerp kennis te maken en dat het taboe is verdwenen. Het onderwerp is nu bespreek baar.” Stichting Pieter van Foreest, een grote aanbieder van ouderenzorg in Delft, heeft zelfs haar intakeformulieren aangepast. “Die waren eerst alleen gericht op heterostellen.” Dankzij het grote succes van ‘Oudkast’ zijn er plannen voor een vervolg. “Stichting Florence heeft ons gevraagd om te kijken of we in Den Haag ook zo’n project kunnen doen. Nadrukkelijk ook gericht op allochtone ouderen. De Hindoestaanse gemeenschap heeft al laten weten dat ze geïnteresseerd is om mee te doen.” delftspeil.nl en oudkast.nl
14
Van het fonds... 700.000
70 60 50
600.000
Goedgekeurde projecten in500.000 de periode juni t/m augustus 2015
40
Aantal projecten
30
400.000
Bedragen in euro’s
300.000
700.000700.000
70
70
60
60
200.000
600.000 600.000
10
50
50
100.000
500.000 500.000
0
40
40
30
30
300.000 300.000
Juni 2015
20
20
200.000 200.000
Juli 2015
10
10
100.000100.000
Augustus 2015
0
20
400.000 400.000
0
0
Educatie
Herfstpremie 2015
Kunst & Cultuur
Natuur & Milieu
Zorg & Welzijn
0
Educatie
Kunst & Cultuur
Natuur & Milieu
Zorg & Welzijn
inwoners van Leiden en de Duin- en Bollen
Het crowdfundingplatform Voor je Buurt is,
Haagse fondsen accepteren elkaars formulier
streek weer verleiden om met mooie plannen
de naam zegt het al, speciaal gericht op
We maken het u makkelijk. Wanneer u voor
te komen voor uw omgeving. De mooiste,
mensen die geld inzamelen voor buurt
één project bij meerdere Haagse fondsen
origineelste en meest vernieuwende ideeën
projecten. Crowdfunding is een manier
een aanvraag wilt indienen, hoeft u nog
belonen we met geldprijzen om deze dromen
om bij de grote massa particulieren vaak
maar één keer een aanvraagformulier in te
werkelijkheid te laten worden. Thema dit
kleinere bedragen te werven om een project
vullen. De Samenwerkende Haagse Fondsen
jaar: Kom in beweging! In totaal hebben we
mogelijk te maken. In de afgelopen jaren
accepteren voortaan elkaars aanvraag
een pot van € 55.000,- te verdelen. Vorig
heeft deze manier van fondsenwerven een
formulieren en -documenten.
jaar kreeg bijvoorbeeld de Maredijkbuurt
hoge vlucht genomen. Fonds 1818 onder
uit Leiden een bedrag van € 10.000,- voor
steunt crowdfundingacties, omdat het
Ziet u dit logo? Dan kunt
blijvende en eenmalige activiteiten voor
’t ondernemerschap van de initiatiefnemers
u het formulier van één
buurtbewoners. De rugbyvrouwen van DIOK
stimuleert en het draagvlak voor hun plannen
van die fondsen invullen
kregen € 1.000,- voor het stimuleren van
vergroot. Plannen om een crowdfundingactie
en dat met de vereiste
meidenrugby. In totaal kregen 21 ideeën
te starten? Neem dan ook contact op met
bijlagen indienen bij alle
een prijs.
Fonds 1818. Wanneer het idee bij onze doelen
andere fondsen die dit
Fonds 1818 en het Leidsch Dagblad willen
Samenwerking Voor je Buurt
0
past, steunen we je graag. Fonds 1818
logo voeren. Dus, heeft
In het Leidsch Dagblad kunt u de komende
werkt voor culturele projecten samen met
u het formulier van Stichting Boschuysen
tijd inspiratie opdoen, als we de inzenders
voordekunst. fonds1818.nl/crowdfunding
ingevuld, dan kunt u dit ook naar Fonds 1818
portretteren.
sturen en andersom.
Inzenden kan tot en met half november.
Let op: u moet wel bij ieder fonds apart een
fonds1818.nl/herfstpremie
aanvraag indienen. Ieder fonds heeft eigen criteria. fonds1818.nl/haagsformulier
15
Cursussen 2015 Om de deskundigheid van vrijwilligers te bevorderen, biedt Fonds 1818 diverse workshops, cursussen en kennisbijeenkomsten aan. Alle cursussen zijn gratis.
Fonds 1818 steunt maatschappelijke en culturele projecten in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leiden en de Bollenstreek. U kent uw buurt, wijk, stad of regio het beste en weet wat nodig is. Dankzij u worden vrouwen fietsen, worden monumenten
Noordwijker hout Lisse
Workshop fondsenwerving
gerestaureerd, worden er theater-
U leert de fondsenwereld in het algemeen en Fonds 1818 in
voorstellingen gemaakt, leren jongeren
het bijzonder kennen. Na afloop weet u aan welke eisen uw
met elkaar discussiëren en kunnen
aanvraag moet voldoen en wat fondsen van u willen weten.
Teylingen Katwijk
met olie besmeurde vogels weer vliegen. Wij nodigen u
Workshop crowdfunding
van harte uit om uw ideeën
Crowdfunding biedt vele mogelijkheden, maar is geen ‘easy
en projecten met ons
money’: het vereist een slimme campagne. Aan de hand van
te delen. U het project,
aansprekende voorbeelden leert u alle ins and outs van
wij het geld.
deze methode.
Oegstgees t
Leiden W assenaar Voor schoten
Leiderdor p
Zoeterwoude
LeidschendamVoorburg
Den Haag
Den Haag
Cursus projectplan schrijven
Hillegom
Noordwijk
woonwijken weer leefbaar, leren allochtone
Zoetermeer
Rijswijk
Voor elk project is een SMART projectplan onmisbaar.
PijnackerNootdorp
U leert hoe u uw ideeën omzet in duidelijke doelen, Delft
afspraken en acties. Midden Delfland
Basiscursus penningmeester U leert onder andere een begroting en een balans te maken, de financiën van uw organisatie goed te beheren en doelen voor de toekomst te stellen.
Cursus bestuur en management Wat zijn precies de taken en verantwoordelijkheden van bestuursleden? Deze cursus biedt theoretische kennis over goed bestuur en veel ruimte om ervaringen uit te wisselen.
Cursus sponsoring Sponsoring is al lang niet meer het plaatsen van een logo op
Algemene informatie
Colofon
Aanvraagprocedure
Fonds 1818 Magazine is een uitgave
Aanvragen voor een donatie kunnen
van Fonds 1818 en verschijnt vier maal
ruim voor aanvang van het project
per jaar.
schriftelijk bij Fonds 1818 worden
Redactie: Corien Bosch
ingediend. Kijk voor meer informatie
Redactionele ondersteuning:
op fonds1818.nl. Voor jongeren tot
Martine Vinkesteyn
24 jaar geldt een speciale, eenvoudige
Interviews: Floor de Booys
procedure. fonds1818-24.nl
Fotografie: Eva Hofman, Inge Stolwijk
een sponsorbord of in een krantje. U krijgt concrete hand vatten om ondernemende partners te vinden en effectief bij uw stichting te betrekken.
en diverse fotografen en bruikleen Meer informatie
gevers van de beschreven projecten
Heeft u vragen over de criteria voor een
Concept en vormgeving: Ontwerpwerk
donatie, over het opstellen en indienen
Lithografie en druk: ANDO Graphic
van een aanvraag bij Fonds 1818 of
Cursus Vrijwilligers Werven Vrijwilligers werven en behouden: het is makkelijker gezegd dan gedaan! Tijdens deze workshop krijgt u tips & tricks
over fondsenwerving in het algemeen?
Ook het Fonds 1818 Magazine ieder
Kijk opfonds1818.nl of neem contact op
kwartaal ontvangen? Stuur een email
met onze afdeling Communicatie op
naar info@fonds1818.nl of meld u aan via
070 375 49 57 of info@fonds1818.nl
de website. Een abonnement is gratis.
waar u direct mee aan de slag kunt.
Ga voor meer informatie, data, tijden, locatie en aanmelden naar fonds1818.nl/cursussen.
RIVIERVISMARKT 4 2513 AM DEN HAAG POSTBUS 895 2501 CW DEN HAAG 070 364 11 41 - INFO@FONDS1818.NL
fonds1818.nl