Fonds 1818 Magazine - april 2016

Fonds1818

Magazine #2 2016

thema

dragen aan een bloeiende buurt

Deze lente: Pop-up expositie over Haagse periode Vincent van Gogh In het bijzonder: Honey Highway In gesprek met: Leo Adegeest

Deze lente Pop-up expositie over Haagse periode Vincent van Gogh

‘Den Haag moet Van Gogh claimen’ “Vincent van Gogh hoort bij Den Haag”, stelt

“Een tentoonstelling met originele werken die verspreid

Wimmie Hofstra. “Hij heeft hier zeven van zijn 37 levens­

zijn over de hele wereld, is te kostbaar en te hoog

jaren gewoond en gewerkt, tweehonderd van zijn negen­

gegrepen.” Als alternatief is gekozen voor stoffen panelen

honderd brieven geschreven. Den Haag was één grote

waarop aan beide kanten werk van de schilder is geprint.

leerschool voor hem. Weinig mensen weten dat. Vorig

“De gaarkeukens, de weeskinderen, de achterkant van

jaar, 125 jaar na zijn overlijden, was het Van Gogh-jaar.

fabrieken. De onderwerpen die Vincent van Gogh koos,

Dat werd groots gevierd, maar nauwelijks in Den Haag.

de zelfkant van de maatschappij, dat was uniek in zijn

Zijn periode hier is onderbelicht.” Daar wil de Haagse

tijd.” Ook is er een toelichting op de panelen te lezen,

kunsthistorica verandering in brengen, met onder

met bijhorende citaten uit zijn brieven. En in de achter­

meer een expositie van het Haagse werk van de

grond zijn schilderijen uit de Franse periode van Van Gogh

­wereldbekende kunstschilder.

te herkennen. “Een omkering: zijn Haagse werk was de voorbereiding op dat veel bekendere werk, maar staat hier nu centraal. Want Hagenaars moeten weten wat hun erfgoed is. We moeten Vincent van Gogh claimen.”

Vanaf 16 april, de dag van de Haagse geschiedenis, is de tentoonstelling te zien in onder andere het Jan van Goyenhuis aan de Dunne Bierkade. “Het is een pop-up tentoonstelling die je overal kan opzetten. Maar het liefst op een betekenisvolle plek als deze: de vroegere woning van de gelijknamige landschapsschilder, vlak bij het Weeshuis, het Oude Mannenhuis, de woning van Vincent van Gogh. Dit was zijn dagelijkse leefomgeving.”

Eerder organiseerde Hofstra er al een voorproefje voor familie en vrienden, met zes panelen. “Dankzij Fonds 1818 is de uiteindelijke tentoonstelling veel groter geworden: in totaal 24 banners, vertaald in zeven talen. En er is een boekje met een route langs 76 locaties die van grote betekenis waren voor Vincent van Gogh, van de Laakmolen tot de Lange Beestenmarkt.” vincentvangoghexperience.com

2

Inhoud thema

voorwoord

dragen aan een beste lezer, bloeiende buurt

Sinds een aantal jaar ben ik imker. Samen met twee collega’s zorg ik voor twee bijenvolken die leven in de tuin achter ons kantoor. In 2010

Om de bijen te helpen overleven vinden de meest

veranderde het rafelige parkeerterrein achter ons pand in een

uiteenlopende partners elkaar. Bedrijfsleven,

openbare tuin. Ik heb me er toen voor ingezet dat dit zo veel mogelijk

overheden, natuur- en milieuorganisaties en

biologisch zou gebeuren en dat er bijen zouden komen. Met een

Fonds 1818 hebben zich verenigd in Groene

imkeropleiding als logisch gevolg.

Cirkels Bijenlandschap. Een ongewone combi­ natie met één missie: Red de Bij. Pagina 4

De laatste tien jaar is duidelijk geworden dat naast de honingbij ook allerlei andere, in het wild voorkomende bijensoorten cruciaal zijn voor de voedselproductie. Driekwart van alle voedselgewassen is,

gerelateerd

in ieder geval deels, afhankelijk van bestuiving. Maar een toenemend aantal soorten bestuivers wordt met uitsterven bedreigd.

Honey Highway

Dat verlaagt de opbrengst van fruit, groenten en noten. Oorzaken zijn

De brede berm langs de nieuwe snelweg tussen

de intensivering van de landbouw met zijn monoculturen, de inzet

Delft en Schiedam wordt een waar bijenparadijs.

van bestrijdingsmiddelen, ziekten en klimaatverandering.

Deborah Post wist Rijkswaterstaat zo ver te krijgen het talud in te zaaien met bijvriendelijke

Dat het fonds meer kon doen dan het neerzetten van een paar bijen­

bloemen. Ideaal voor de bijen van Deborah’s

kasten, was duidelijk. Ik kwam in contact met de Groene Cirkels.

Bijenfarm. Pagina 9

Een uniek initiatief van bedrijfsleven, overheden, kennisinstellingen en natuur- en milieuorganisaties waar het fonds zich bij aansloot.

Testcase met voorbeeldfunctie

Samen met de Provincie Zuid-Holland, ook een cirkelpartner,

Op het terrein van Heineken in Zoeterwoude

­startten we de actie Bijen in de Buurt met als doel de bij én andere

wonen 34 verschillende soorten bijen. Een

bestuivers te helpen over­leven. Samen met bewoners leggen we

onverwacht grote populatie voor een bedrijfs­

groene zones aan waar de diertjes schuilplaatsen en voedsel

terrein. Leo Adegeest kreeg opdracht het

­kunnen vinden. We kunnen niet zonder ze!

­traditionele parklandschap rond het Heineken hoofdkantoor in te richten als oase voor

Carien Janssen van Raay Fonds 1818

wilde bijen. Pagina 10

en meer

Vitrine

Terugblik

Van het fonds…

Diverse projecten in het kort Pagina 12

CareClowns

Buitenspeeldagactie in samenwerking met Jantje Beton

Pagina 14

Pagina 15 3

Thema

‘Andere natuurgebieden ­ hebben olifanten of orangoetans, wij hebben bijen’

Thema

Bijdragen aan een bloeiende buurt Bijen floreren niet in het door de mens gecultiveerde landschap.

En dat terwijl we ze hard nodig hebben. In Zuid-Holland zijn overheid, bedrijfsleven, burgers én Fonds 1818 rond de tafel gaan zitten.

Met als resultaat dat we voortaan langs bloemrijke tuinen, bermen en weilanden de stad uit kunnen fietsen. Mits iedereen meedoet.

Zoals te verwachten van een 19-jarige is Iris

“We hebben van het parkeerterrein een

voedselgewassen afhankelijk is. Als er

Vroomans geïnteresseerd in de bloemetjes

openbare tuin gemaakt, mét bijenkasten.

weinig bijen zijn, dan is dat slecht voor de

en de bijtjes. Maar dan letterlijk. “Ik ben

Zo leveren we in dit kleine gebiedje onze

biodiversiteit, de veerkracht van de natuur.”

samen met mijn moeder plantjes gaan halen

eigen bijdrage aan de biodiversiteit.” De zaai­

Korthof benadert mensen die wonen of

bij de Intratuin, met een voucher die we in

actie in 2014 besloeg een groter gebied.

werken langs zogenoemde linten: fietsroutes

de brievenbus hadden gekregen.” De voor

“We hebben toen voor 16.000 vierkante meter

van de stad naar het buitengebied. “Hun

bijen aantrekkelijke plantjes staan nu in hun

in de regio bestuiversvriendelijk bloemen­

vragen we plantjes en bollen te planten,

voortuin aan de Broekwegschouw in

zaad uitgedeeld, in samenwerking met het

om die routes aantrekkelijk te maken voor

Zoetermeer. “We waren de eersten hier in

Haags Milieucentrum. Dat was zo’n succes

bijen.” De planten kunnen worden opgehaald

de buurt die meededen.” Bordjes in andere

dat we ermee verder wilden.”

bij tuincentra, zoals de Intratuin in

tuinen tonen dat er inmiddels meer straat­

Zoetermeer. Bedrijfsleider Dave van Luijken

Wilde beestjes

vindt het ‘een goed initiatief om consumenten

Bijen in de Buurt richt zich specifiek op wilde

meer bewust te maken van groen en alles

Het project Bijen in de Buurt is opgezet door

– solitair levende – bijen in het Land van Wijk

wat daarin leeft’. “Wij zijn al langer bezig

Fonds 1818. “Het is organisch ontstaan”,

en Wouden, het poldergebied tussen Leiden,

om te voldoen aan de vraag van de klant

vertelt projectadviseur Carien Janssen van

Zoetermeer en Alphen. “Honingbijen worden

naar planten die zijn geteeld zonder voor

Raay. “We willen de bij graag helpen. Door

vertroeteld door imkers. Maar het gaat

insecten schadelijke bestrijdingsmiddelen.

financieel bij te dragen aan bijenprojecten,

ook niet goed met de wilde beestjes”, legt

Want wij houden van de natuur, het is onze

mits deze een sociaal of educatief karakter

programmamanager en ‘bioloog van origine’

business. En planten zijn de basis.”

hebben. Maar we nemen zelf ook initiatief.”

Hannie Korthof uit. “Dat komt door ruil­

Intratuin – ook de filialen in Voorschoten

Janssen van Raay is opgeleid tot imker, net

verkaveling, tekort aan wilde plekken,

en Zevenhuizen – verstrekte vorig jaar zo’n

als twee van haar collega’s. Zij zorgen voor

chemische bestrijdingsmiddelen en gebruik

vijftienhonderd planten aan deelnemers

twee bijenvolken achter het kantoor van

van kunstmest. Bijen regelen de bestuiving,

aan Bijen in de Buurt. “Twaalf plantjes per

Fonds 1818 in de binnenstad van Den Haag.

waarvan zeventig procent van onze

persoon.” Wijktuin Broekweg in Zoetermeer

genoten deelnemen aan Bijen in de Buurt.

5

Thema

was uitdeelpunt voor bloembollen. “De Broek­ weg is een van de bijenlinten, dus we zitten met de wijktuin letterlijk aan het lint”, aldus Simone Langeveld. Samen met andere vrijwilligers deelde ze vorig jaar honderd bollenpakketten uit. Een aantal daarvan

‘Het is heel concreet en iedereen kan meedoen, dat is het leuke eraan’

werd in de wijktuin zelf geplant. “Hier was al een voor bijen interessante boomgaard met appels en peren. En we hebben imkers, voor honingbijen. Maar nu lokken we ook

blij mee. “Kinderen horen te leren hoe het

“We zijn toen toegetreden

wilde bijen.”

zit met planten, bijen en vlinders. En dat lukt

tot de Groene Cirkel

beter door het in het echt te zien dan uit

Bijenlandschap, waarvan

Bewustwording

een boekje.”

ons project inmiddels

Dit voorjaar worden voor het tweede jaar

Op het groene schoolplein drommen de

onderdeel uitmaakt.” De Groene Cirkels

op rij bollen en planten verspreid. “Linten

kinderen nieuwsgierig samen rond het houten

vormen een platform voor verschillende

vormen met inwoners kost tijd, omdat er

kastje vol stenen en takjes. Korthof legt aan

partijen met duurzame ambities.

bewustwording moet ontstaan”, verklaart

de 9-jarige Djessy Traoré uit dat daarin bijen

“Het is een organisatie met onwaarschijnlijke

Korthof. “Er zijn nu zo’n vierhonderd deel­

kunnen nestelen. Als het meisje hoort dat er

partners. Na oprichting door de provincie

nemers, waaronder dus ook buurttuinen.

in Nederland 360 soorten bijen voorkomen,

Zuid-Holland, bierbrouwer Heineken en

En scholen doen ook mee. Dat is belangrijk,

reageert ze verbaasd. “Wauw, dat wist ik

kennisinstituut Alterra sloten Rijkswaterstaat,

want het begint natuurlijk bij de jeugd.”

niet. Het zou leuk zijn als er hier een paar

Naturalis, Waterschap Rijnland, verffabrikant

Voor basisschoolleerlingen is er een speciaal

komen wonen.”

Akzo Nobel, gemeenten en natuurorganisaties

lespakket over bijen ontwikkeld. De helft van

zich aan, ieder vanuit z’n eigen bevlogenheid.”

de 240 scholen in Holland Rijnland bestelde

Bevlogenheid

Provinciaal gebiedsregisseur Menko

via Bijen in de Buurt bollen voor op het

Fonds 1818 zocht voor Bijen in de Buurt

Wiersema vergelijkt de Groene Cirkels graag

schoolplein of een bijenhotel. Zo ook de

samenwerking met de provincie, die al

met de Ronde Tafel van koning Arthur:

Willem de Zwijgerschool in Leiderdorp.

streefde naar een zogenoemd bijenland­

“Binnen de Groene Cirkels is iedereen gelijk,

Locatiecoördinator Charlotte Lendfers is er

schap in Zuid-Holland. Janssen van Raay:

net als aan de Ronde Tafel. De partners zijn de ridders. En er is een heilige graal, in dit geval het terugdringen van de bijensterfte.

Dat lukt geen van de partners alleen,

Bijenprojecten die een donatie kregen

maar kan wel als overheden, bedrijfsleven, ­wetenschap en burgers samenwerken.”

2011 Eigen project om bijen te ­houden in de openbare stadstuin 2011 Tentoonstelling van de imkervereniging Leiden en Hortus 2012 Educatieve kunstbij van de Haagse imkersvereniging 2014 Zaaiactie in samenwerking met het Haags Milieucentrum 2015 Acht bijenkasten voor de BIJenfarm bij de Honey Highway 2015 Demonstratiekasten voor de imkersvereniging Leiden

Groene brouwerij Bierbrouwer Heineken besloot het bedrijfs­ terrein in Zoeterwoude ‘bijvriendelijk’ in te richten. “De gemeenten Alphen aan den Rijn, Leiden en Zoetermeer zijn al langer bezig met de bij. Langs de verbindingsroute N11,

015/2016 Bijen in de Buurt in samenwerking met de 2

die door Rijkswaterstaat bijvriendelijk wordt

provincie Zuid-Holland

beheerd, waren wij de ontbrekende corridor”, verklaart Rutger Kleinmann, als teamleider facilitair bedrijf verantwoordelijk voor het

Totaal: € 111.500

groenbeheer bij de brouwerij. “Heineken 6

Thema

Bloeiende bermen “Het is heel concreet, dat is het leuke eraan”, stelt Korthof van het project Bijen in de Buurt. “Een paar jaar geleden waren er nog geen bloeiende bermen, inmiddels ligt er 62 kilometer.” Vorig jaar is een zogenoemde nulmeting gedaan in het poldergebied.

Op verschillende plekken zijn de bijen geteld.

Drie jaar later, in 2018, staat opnieuw zo’n telling gepland. “Het doel is gezonde popu­ laties wilde bijen en honingbijen, met minder dan tien procent wintersterfte onder honingbijen.”

De provincie Zuid-Holland probeert onder­ tussen een internationaal keurmerk te krijgen voor het gebied tussen Alphen, Zoetermeer en Leiden, inclusief de steden zelf. “Dat wordt dan een Verified Conservation Area”, legt Wiersema uit. “Andere natuurgebieden hebben olifanten of orang-oetans, wij hebben bijen. Zo’n keurmerk is een eer. En je kunt aanspraak maken op Europese subsidies.

We hebben nog twee jaar de tijd om ons te bewijzen, ook met Bijen in de Buurt. Samen met wijkverenigingen, boeren, omwonenden.

We hebben de burgers er bij nodig.”

“Narcissen. Irissen. Kleine hyacinten.

Scilla, met prachtige, blauwe bloemetjes.”

Rutger Kleinmann en Leo Adegeest (pag. 11) van Heineken

Darna Weinstein somt vol liefde op wat er uit de bollen is gekomen die ze kreeg via heeft z’n eigen duurzaamheidsdoelstelling

“Maar de participatie valt tegen. Mensen

het project Bijen in de Buurt. Ze plantte ze

wereldwijd. Het verdient zich terug als je

gaan na het werk liever meteen naar huis.

rondom haar woonboot in de Leidse Zijlsingel.

bijvoorbeeld energie bespaart. En je wilt aan

Maar door het nieuw aangelegde biopad kun

“Ik huur van de gemeente een tuintje voor

de wereld laten zien dat je het goed doet.

je nu vanuit de kantine toch even naar buiten,

mijn boot. Daar heb ik een paar bakken voor

Maar het is niet alleen maar commercieel, er

voor een wandeling tussen de bloemen, voor

laten maken en potten neergezet. Eerst had

zit ook ziel in. We willen ‘de groene brouwerij’

wat beweging en vitamine D.”

ik er geraniums in, maar nu bollen. Dus zelfs

zijn in samenwerking met de omgeving:

“Ik ben ervan overtuigd dat als we het leuker

met een woonboot, waarvan er bijna drie­

het Groene Hart.”

maken, meer mensen mee gaan doen”,

honderd zijn in Leiden, kun je prima meedoen

De brouwerij en het hoofdkantoor van

stelt Kleinmann. Hijzelf heeft de smaak in

aan dit project.”

Heineken staan op honderd hectare grond,

ieder geval te pakken: “Ik ga de bestrating

waarvan dertig groen. Er werken een kleine

uit mijn tuin halen, dan komt er meteen

tweeduizend mensen. “Het idee was dat

leven op af. Het is een probleem op wereld­

zij zelf zouden gaan schoffelen in de groen­

schaal, maar je kunt betrekkelijk makkelijk

fonds1818.nl/bijenindebuurt

tetuin op het terrein”, vertelt Kleinmann.

effect hebben op je directe omgeving.”

groenecirkels.nl

7

Thema

Belangrijkste bijen langs de bijenlinten Gemeente Alphen a/d Rijn: de grote wolbij

Bijenlinten in Alphen a/d Rijn 13 15 12

Legenda

16

14

Bijenlint Aansluiting op buitengebied

Lijkt op een wesp. Hangt stil in de

17

Chur chilllaan

Fietsknooppuntennetwerk

24

‘s-Molenaarsbuurt

Ridderveld Ouds hoor nsew

24 23

Zegersloot

lucht. Hij verzamelt haartjes van

20 eg

Hoorn

laan ma Em

planten om nestcellen van te

Hooftstraat

Koudekerk aan den Rijn

19

Zegerplas

Alphen aan den Rijn

1

7

R. Wallenbergplein

HazerswoudeRijndijk

der Co

Laan

rrde Noo ng rkri kee

laan

opa

Eur

Castellumstraat

9

iëAz n laa

bouwen. Hij nestelt in bloempotjes

P. Doelmanstr.

s Bernhardl aa n Prin

enten ntin

Molenwetering

Hooftstraat

Wilhelminalaan

8

en muurspleten en is in het

Lage Zijde

Station Alphen a/d Rijn

pad

Oslo

Archeon gevonden.

ad

iap

Ind

6

Kerk en Zanen

4

Gouwsluis Cop

De grote wolbij

10

d

epa

3 18

5

2

Bijenlinten in Leiden 36

6

88

34

0

500

1000 m

75

Merenwijk

81

N 206

78 87

Leyhof

Buitenhof

Leeuwenhoek

99

Noorderkwartier

Leiderdorp

g we ag Ha

sin g el

Zoeterwo u d

se

erwo udse si n

gel

41

Fruin laan

69 Vlist str.

le de an de ka

Br

eelKast hof

r-

N 206

ickeWier str.

rsije Me de ka

v.d

Tuinstadwijk

Bur gra glaa venn

Zoet

we

ag

Ha

53

Stevenshof

Voorhof

A4

g

Leeft in nestkastjes en boomholtes,

85

De Waard

Witte Singel

Hoge Mors

49

38

Zijlkwartier

Leiden

86

in Zijls gel

Lage Mors 79

Cro ste nekad ine

Gemeente Leiden: de boomhommel

ntz re de ka

Lo

aal Kan g we

Fortuinwijk

komt voor in tuinen en stadsparken.

Legenda Bijenlint Aansluiting op buitengebied 71

De boomhommel

Fietsknooppuntennetwerk

24

Zoeterwoude-Rijndijk

Lage Zijde

72 N 206

A4 73

Voorschoten

Zoetermeerse Plas

Bijenlinten in Zoetermeer

0 90

500

1000 m

91

15.1087

fschip kad e

29

Legenda Bijenlint Aansluiting op buitengebied Fietsknooppuntennetwerk

ad

erp

De Leyens

33

eg gw

Seghwaert

nts

oen

Centrum

pla

eg

nL

at

ew

Du Meelaan

eds ei len l wa

Palenstein

Oosterheem 34

34

Delf wa en

ts

38

laan

stra

lst

Dorps

n Aa

t

Va

straa

aa

rts

39 Vla

ming

Ze

rweg

gw

Palenstein

Va

Voo

ll e

Ju

P da ilatu m sDor

St Eers atio te stra nsat

1

an 36

ps

st

Van der

ra

at at

la

Sch

inke

stra

na

lw

Delftsewallen

Dorp

Driemanspolder

eg

lië

we

D Hoo en rn

en struiken in combinatie met

Javalaan

Hagenstraat

open grond. Je ziet ’m op allerlei

Bl

eisw35 ijk se weg -

2

bloemen, van paardenbloem tot

Station Zoetermeer Station Zoetermeer Oost 3

landschap met bloeiende bomen

g

kk er

lia

Dorp

stra

Fo

Meerzicht

Au

Ed stra ison at -

Stadhuis

n Do

Voorwe

hij houdt vooral van halfopen

Zoeterhage

orne

Centrum West g

Het vosje

Ze

ijde egz Europ

40

Het is een echte tuin- en parksoort:

Willem Dreeslaan

Seghwaert

alaan

ove

idh

Zu

Buytenwegh

ve akho Bra pad Ter ma nno Me Pana 42

41

Oosterheem

Zoetermeer

Bro ekw

De Titu Bra n ban Bra s der hov - ma ndse hov e

ter

Voorweg

aa

rts

kla Mu

zie

old Leop ve ho

Pe

43

Leidsewallen

Paul nlte Scho e rod

Buytenwegh

Voorweg

Gemeente Zoetermeer: het vosje

ew

an

30

31

Benthuizen

Noordhove

De Leyens

Bro ekwegkad e

Me

Sartre zijd e

24

80

Kaa gkad Bro e Klipper ekkad - we gse e kad Tur e

32

Rokkeveen

0

500

Bijen in de Buurt Alle bewoners langs de bijenlinten krijgen in april en mei 2016 opnieuw de kans bijvriendelijke planten en bollen aan te vragen. Voorwaarden voor deelname: u woont langs een van de ­geselecteerde bijenlinten, u plaatst de planten of bollen in uw tuin langs de openbare weg.

Kijk voor alle voorwaarden, de adressen die in aanmerking komen en om aan te melden op bijenindebuurt.nl

8

1000 m

wilg en meidoorn.

In het bijzonder

Honey Highway

‘Bijenparadijs in de berm’

Deborah heeft het initiatief genomen voor de Honey Highway. “Een blijvend paradijs voor bijen in de berm”, zo omschrijft ze het. “Om een gezonde bijenpopulatie te krijgen is meer nodig. Stoppen met het gebruik van landbouwgif bijvoorbeeld. Maar daar heb ik geen invloed op. Aan de voedselvoorziening kan ik wel zelf iets doen, bedacht ik.” Ze ging op zoek naar schrale grond, waar geen kunstmest of gif in zit. “Op natuurgebieden na

“Kijk om je heen”, roept Deborah Post uit. “Alles is

bleken alleen bermen geschikt. En waar mensen tégen

groen en gras.” De omgeving van Op Hodenpijl, in de

de A4 waren, zijn ze vóór bloemen.” Een jaar lang werkte

polders van Midden-Delfland, is landelijk. Voor velen

ze er vervolgens aan om haar plan uitgevoerd te krijgen.

juist de reden om de buitenplaats te bezoeken. Maar de

“Ik moest de juiste mensen zien te vinden binnen een

bewoonster van de boerderij op het landgoed ondervindt

ondoordringbaar bolwerk als Rijkswaterstaat.” Dat lukte.

ook nadelen van het landschap. “Ik houd bijen, maar

November vorig jaar werden negentig vrachtwagens

die gaan dood. Er is niet genoeg stuifmeel en nectar

extra zand en kilo’s biologische bloemenzaad gestort en

om ze van voedsel te voorzien, zodat goed overwinteren

ingezaaid in de tien meter brede berm langs de nieuwe

mogelijk is.” Veel imkers voeren hun bijen suiker om

snelweg tussen Delft en Schiedam. In Schiedam zelf, maar

het tekort aan bloemen te ondervangen. Maar Deborah

ook in Rijswijk en het Westland, wordt het voorbeeld

besloot iets aan het probleem zelf te doen.

inmiddels gevolgd.

“Liefde voor de natuur, dat is de filosofie van mijn familie”,

Deze lente en zomer staat de berm in bloei. De honing­

vertelt Deborah. Haar ouders, Dirk en Tilly Post, kochten

bijen die op de Honey Highway afkomen, vinden een thuis

de leegstaande kerk aan de Rijksstraatweg in Schipluiden

in Deborah’s BIJenfarm op de buitenplaats. “Want je

in 2004, om deze drie jaar later volledig gerenoveerd

moet honingbijen wel opvangen.” Dat doet ze in bijen­

open te stellen voor publiek. Tegen de achterkant van

kasten bekostigd door Fonds 1818, dat daarmee ook

de kerk werd een restaurant gebouwd, waar gekookt

BIJlessen en imkercursussen mogelijk maakt.

wordt met producten uit de stal en moestuin bij de

“Op 29 april is er weer een BIJendiner en op 30 april start

boerderij. Sinds 2011 organiseert Deborah speciale

de cursus biologisch-dynamisch imkeren. Ik imker sinds

BIJendiners, die volledig in het teken staan van de

een paar jaar op die manier, die beter is voor de bijen­

insecten. Inmiddels zijn achthonderd mensen aange­

gezondheid, en het heeft mijn ogen geopend.”

schoven. “Artsen, notarissen, Westlanders, huisvrouwen, natuurliefhebbers. Ik vraag ze allemaal: ‘Wat ga jij

honeyhighway.nl

morgen doen?’ En iedereen komt in actie.”

ophodenpijl.nl

9

Thema

‘Je moet de planning van de natuur volgen’

Thema

In gesprek met…

Leo Adegeest Een standaard parklandschap transformeren in een bloemrijke oase voor wilde bijen.

Dat is de opdracht van Leo Adegeest, extern adviseur terrein­beheer bij de Heinekenbrouwerij in Zoeterwoude. ‘Dit is een uniek project, een testcase met een voorbeeld­functie.’

Wat gebeurt er eigenlijk als bijen bier drinken?

“Wespen, de opruimers in de natuur, zie je weleens in je biertje drijven. Bijen houden meer van planten en bloemen.

Er is een aantal bijen dat heel specifiek naar één plant trekt.

Op het Heineken-terrein was al een grote kattenstaart die een ­bijzondere bij huisvest. Daar hebben we er nu meer van.

En bij de orchis zit weer één andere bijensoort.”

Werk of passie?

“Passie, absoluut. Bij het inrichten van mijn eigen tuin houd

Transformatie?

ik ook rekening met bijen. Ik ben opgegroeid op een tomaten­

“Het terrein werd op een traditionele manier beheerd: veel

kwekerij, daar speelde bestuiven eveneens een rol.

maaien en snoeien. In 2013 is besloten het op een meer bio­

Maar Heineken heeft het wel aangewakkerd.”

diverse manier in te richten. En nu is het doel om tien hectare groen, vijftien voetbalvelden, om te vormen tot een bijen­

Beleid of eigen verantwoordelijkheid?

landschap: een plek waar bijen voedsel, beschutting en elkaar

“Mensen zijn verantwoordelijk voor hun eigen omgeving.

vinden. Er zijn bloemen gezaaid en nestkastjes geplaatst, en er

Zo voed ik mijn kinderen ook op. Maar ik voel het niet als

is een aarden wal aangelegd. Dat is nodig, want de bestuiver

verantwoordelijkheid. Het gaat verder: het is zoals ik in het

heeft het moeilijk in de strak vormgegeven polder.”

leven sta. Ik ben me bewust van het belang van de natuur.

Bewustwording is belangrijk. Daarom is er op het Heineken-

Groen of geld?

terrein een biopad aangelegd, voor werknemers en bezoekers

“Groen ís geld. De natuur vertegenwoordigt een waarde en je

van de brouwerij. Je loopt langs onder andere het wilgenlaantje,

kunt het managen. Je moet alleen de planning van de natuur

de hooiberg, de vijver en de stijlwand: plekken die op hun

zelf volgen. Zo maaien we bij Heineken nu nog maar twee keer

eigen manier bijdragen aan diversiteit. Op borden langs de

per jaar gespreid in plaats van iedere week alles, zodat er een

route is daarover meer informatie te vinden.”

goede leefomgeving voor de bij ontstaat. Dat brengt wel extra kosten met zich mee. Zo is de ‘F16 maaimachine’ vervangen

Trend of blijvend?

door de persoonlijke aandacht van een hovenier met een hand­

“Ik denk dat we wel moeten, aandacht voor bijen blijven hebben.

maaier. Het is meer werk. Dat kost geld, maar levert leven op.”

De grootschaligheid van dit project, bij een multinational als Heineken, maakt het uniek. Ik heb laatst een lezing gegeven

Bier of bijen?

bij de VHG, de Nederlandse vereniging voor hoveniers, die wil

“Ik drink liever een wijntje. Bijen hebben we nodig, voor ons

weten hoe we het hier doen. Het is een testcase met een

voedsel. Het verhaal gaat dat er in China een vallei is waar

voorbeeldfunctie.”

de bij uitgestorven is. Daar moet de bestuiving nu handmatig gebeuren, met een kwastje. Stel je voor… Er zijn in Nederland zo’n 380 wilde bijensoorten. Op het Heineken-terrein zijn 34 soorten geteld, dat is een goed bericht.”

11

Vitrine

2

1

3

Ellis en Bernie 1

4

Hoe laat je leerlingen

Delft Fringe Festival 2

‘A kind of Magic’

Delft Fringe staat voor onver­

3

De muziek van Queen is

Fiets voor Niets 4

Jongeren die dakloos zijn,

meermaals aanleiding geweest

zonder inkomen zitten en geen

locaties. Theaterliefhebbers

voor uitvoeringen door klassieke

vervoermiddel hebben: voor hen

kunnen in de maand juni elf

orkesten. De ‘Queen Symphony’

is het project ‘Fiets voor Niets’

over twee Joodse jongeren in de

dagen lang genieten van

van componist Tolga Kashif is

bedoeld. Zwartrijden in de tram

Tweede Wereldoorlog. Digitaal

­honderden verrassende voor­

een werk op zich. Op 16 april 2016

levert vaak boetes op. Fietsen is

lespakket Ellis & Bernie begint

stellingen op verschillende

is dit muziekspektakel te

goedkoper en je hebt ook meteen

­nadenken over discriminatie en

wacht theater op onverwachte

Jodenvervolging? Door ze een waargebeurd verhaal te vertellen

met een film waarin voelbaar

plekken in de binnenstad van

­beluisteren onder de naam

lichaamsbeweging. Dakloze

wordt gemaakt hoe het is om

Delft. Vrijwel alle vormen van

‘A kind of Magic’ in het

jongeren in de leeftijdscategorie

niet meer vrij te zijn en vervolgd

podiumkunst zijn tijdens het

Auditorium van de TU Delft.

van 16 tot 23 jaar krijgen via het

te worden. Het sluit aan op het

Delft Fringe Festival vertegen­

De Koninklijke Harmoniekapel

project de kans om kosteloos een

curriculum van de vakken

woordigd. De locaties liggen niet

Delft wordt in deze symfonie

fiets op te knappen. Het maakt

Geschiedenis en Maatschappijleer

altijd voor de hand en variëren

ondersteund door een honderd­

ze zelfredzaam. Per jaar knappen

in het vmbo. Het lesmateriaal

van huiskamers en café’s tot

koppig projectkoor bestaande

zo’n vijftig jongeren hun eigen

bestaat uit een film van

pleinen en parken. Delft Fringe

uit zangers van studentenkoor

fiets op, onder begeleiding

30 minuten, zes lessen, een

is een initiatief van Theater­

Krashna Musica en kamerkoor

van jonge vrijwilligers die zelf

docentenhandleiding en een

netwerk Delft en vindt plaats

Delft Blue. Voorafgaand aan het

dakloos zijn geweest.

werkboekje voor leerlingen.

van 2 tot en met 12 juni 2016.

concert wordt een popcollege

straatconsulaat.nl

ellisenbernie.nl

delftfringe.nl

gegeven door popjournalist Leo Blokhuis. queensymphonydelft. harmoniekapel.nl

12

Vitrine

5

6

7

Leidse Hofjes Concerten

8

Interscholaire 2016 6

Nacht van de Filosofie

Leerlingen van vijf Haagse

7

Op donderdagavond 14 april

Rolstoelvierdaagse 8

Op 23 mei 2016 start

middelbare scholen nemen het

vindt in Den Haag de Nacht van

alweer de tiende editie van

bieden op 15 en 16 mei een

vrijdag 8 april voor de 77ste keer

de Filosofie plaats. Drie culturele

de Zoetermeerse Rolstoel­

podium aan aanstormend en

tegen elkaar op tijdens de

instellingen, alle gelegen aan

vierdaagse. Ruim 350 rolstoel­

gevestigd muzikaal talent. Er

Interscholaire. De scholen

het De Constant Rebecqueplein,

gebruikers leggen onder

worden meer dan 200 ­concerten

strijden in categorieën als dans,

openen voor één avond hun

­begeleiding van vrijwilligers

gegeven in ruim 25 Leidse hofjes

muziek, taal en theater.

deuren voor de filosofie.

een route af van 4 km per dag.

verspreid over de stad.

Overkoepelend thema dit jaar

Denkers van naam en aan­

De rolstoelvierdaagse biedt

De concerten worden met elkaar

is Fantastique – circus der

stormend filosofietalent geven

deelnemers een kans heerlijk

verbonden door zogenoemde

verbeelding. De leerlingen

lezingen, workshops of houden

buiten actief te zijn, maar vooral

muziekroutes. Denk aan een

krijgen zo de kans hun talenten

spreekuur. Zo zijn workshops

ook te genieten van het samen­

5

De mooiste hofjes in Leiden

klassieke route, een jazzroute,

te laten zien, maar het festival

filosofische vaardigheden, lenig

zijn met andere mensen. Speciaal

een Spaanse route en de

is ook een opstap naar een

denken en filosofische strips

voor gebruikers van een scoot­

Nederlandse Muziekprijs-route.

verdere ontwikkeling van talent.

tekenen te volgen. Deze Nacht

mobiel wordt een dagtocht van

Het is voor de bezoeker een

De opvallendste bands worden

is onderdeel van de landelijke

circa 20 km met onderweg een

unieke manier om de hofjes te

gescout door het Haags Pop­

Maand van de Filosofie. Het

lunch georganiseerd.

leren kennen, omdat een groot

centrum en krijgen een begelei­

thema dit jaar is ‘Over de grens’.

paletwelzijn.nl

aantal door het jaar heen niet

dingstraject aangeboden.

nachtvandefilosofie.nl

openbaar toegankelijk is.

interscholaire.nl

leidsehofjesconcerten.nl

Totale donatie aan deze projecten € 82.400,13

Terugblik Hoe is het verder gegaan met projecten

CareClowns

die Fonds 1818 ­steunde? Werd het een succes, zijn de doelen gehaald of is het nog steeds hard werken?

We kijken terug naar…

‘Een sprankje vreugde voor mensen met dementie’ Een bewoonster van woonzorgcentrum WZH Hoge Veld in Den Haag zingt uit volle borst het lied ‘De Clown’ van Ben Cramer wanneer ze de rode neuzen van Truus en Nop ziet. Zo vanzelfsprekend verloopt het contact niet vaak. Veel ouderen met dementie zijn in zichzelf gekeerd.

Maar door in hun belevingswereld mee te gaan, weten de CareClowns meestal toch een reactie los te maken. Met zichtbaar effect, ­concludeert locatie­manager Maaike Veenstra na afloop van het clownsbezoek: “Een beetje aandacht, daar knapt iedereen van op.”

“Destijds waren de verpleeghuizen niet zo gezellig als dit woonzorgcentrum”, vertelt hij. “We kwamen nogal eens schrijnende situaties tegen, waar ik een sprankje vreugde en lichtheid in het bestaan van mensen wilde brengen. Maar ook nu nog draagt het doorbreken van de dagelijkse routine bij aan de kwaliteit van leven van mensen met dementie. Ik heb een familielid weleens horen zeggen: ‘Als jullie elke dag komen, zijn er geen medicijnen meer nodig’.”

Het nut van de CareClowns wordt ook onderschreven door de CliniClowns, die hetzelfde doen voor ernstig zieke kinderen. Eind 2010 namen zij de organisatie op

Harm Bakker – beter bekend als clown Foleo – begon

zich, een flinke investering. Maar vier jaar later bleek

vijftien jaar geleden, samen met acht andere clowns,

dit niet voldoende van de grond gekomen.

met het bezoeken van mensen met dementie.

“Waarschijnlijk omdat CareClowns geen eigen team had; medewerkers van CliniClowns deden het erbij, maar misschien was de tijd ook nog niet rijp”, aldus de huidige manager Nathalie Verdonschot. Einde verhaal, leek het. Totdat zes fondsen, waaronder Fonds 1818, CareClowns besloten te helpen. “En nu gaat het goed.

Vorig jaar hebben we een nieuwe start gemaakt en in ruim een halfjaar tijd 339 clownsbezoeken afgelegd.”

Per bezoek gaat een duo professionele clowns langs bij gemiddeld dertig mensen. “Dit jaar willen we zeshonderd clownsbezoeken doen en volgend jaar achthonderd”, aldus Verdonschot. “Onze droom is om in 2025 álle mensen met dementie in zorginstellingen bezocht te hebben, in heel Nederland.” Let wel: dat zullen er dan naar verwachting één keer zoveel zijn als nu: ruim een half miljoen. “Want één op de vijf mensen krijgt dementie.” careclowns.nl

14

50

Van het fonds...

800.000

60

700.000

Goedgekeurde projecten in 600.000 de periode december ’15 t/m februari ’16

40

500.000

Aantal projecten

30 20

Bedragen in euro’s

400.000

60

60

300.000

50

50

200.000

40

40

100.000

30

30

0

20

20

10

10

800.000 800.000 700.000700.000 600.000 600.000

10 0

December 2015 Januari 2016 Februari 2016

500.000 500.000 400.000 400.000 300.000 300.000 200.000 200.000

0

100.000100.000

0

Educatie

YouthBank Delft van start Jongeren in Delft gaan zelf een fonds beheren

0

Kunst & Cultuur

Natuur & Milieu

0

Zorg & Welzijn

Educatie

Kunst & Cultuur

Natuur & Milieu

Zorg & Welzijn

Buitenspeeldagactie 27 mei 2016 in samenwerking met Studiedag Jantje Beton Jeugdvakantieloket

en bepalen welke plannen van leeftijds­

Buiten spelen is belangrijk, het maakt

genoten echt uitgevoerd moeten worden.

kinderen blij, het is gezond en het stimuleert

Bent u betrokken bij

Dat is de essentie van YouthBank Delft.

de fantasie. Maar buiten spelen kan ook

vakantieactiviteiten

Fonds 1818 stelt voor deze pilot een budget

gevaarlijk zijn, vooral door het verkeer.

voor kinderen? Dan is

beschikbaar. In de komende maanden gaat

Om daar aandacht voor te vragen is er al

de studiedag van het

een groep Delftse jongeren aan de slag om

30 jaar de Nationale Straatspeeldag. Dit jaar

Jeugdvakantie­loket

in hun omgeving spannende initiatieven van

is die op woensdag 8 juni. Tijdens zo’n dag

er voor u! Op 27 mei

andere jongeren te vinden. Vervolgens gaan

komen ook de ouders en buurtbewoners

houdt het Jeugd­

ze samen kijken welke projecten zij belang­

met elkaar in contact. Fonds 1818 en

vakantieloket een dag

rijk vinden om hun budget aan uit te geven.

Jantje Beton slaan dit jaar de handen ineen.

vol workshops over

Bedoeling is dat nieuwe ideeën ontstaan die

Samen stellen we extra budget beschikbaar

uiteenlopende onderwerpen die allemaal

de stad nieuwe energie geven. Kortom: met

om buitenspeelactiviteiten te bekostigen.

met jongeren en vakantie­activiteiten te

YouthBank geven ze Delft schwung.

Een aanvraag indienen kan via de website

maken hebben. Het Jeugd­vakantieloket

Youthbankdelft.nl

van Jantje Beton.

is een samenwerking tussen een aantal

Jantjebeton.nl/

­fondsen voor de financiering van activiteiten

buitenspeeldag

in Den Haag, Wassenaar, LeidschendamVoorburg en Rijswijk. Tijdens de studiedag zijn ook organisaties uit de rest van de regio van Fonds 1818 welkom. Meer weten? Stuur een e-mail naar info@jeugdvakantieloket.nl.

Jeugdvakantieloket.nl

15

Cursussen 2016 Om de deskundigheid van vrijwilligers te ­bevorderen, biedt Fonds 1818 diverse workshops, cursussen en kennisbijeen­komsten aan. Alle cursussen zijn gratis.

Fonds 1818 steunt maatschappelijke en culturele projecten in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leiden en de Bollenstreek.

U kent uw buurt, wijk, stad of regio het beste en weet wat nodig is. Dankzij u worden vrouwen fietsen, worden monumenten

Noordwijker hout Lisse

Workshop fondsenwerving

gerestaureerd, worden er theater­-

U leert de fondsenwereld in het algemeen en Fonds 1818 in

voor­­stellingen gemaakt, leren jongeren

het bijzonder kennen. Na afloop weet u aan welke eisen uw

met elkaar discussiëren en kunnen

aanvraag moet voldoen en wat fondsen van u willen weten.

Teylingen Katwijk

met olie besmeurde vogels weer vliegen. Wij nodigen u

Workshop crowdfunding

van harte uit om uw ideeën

Crowdfunding biedt vele mogelijkheden, maar is geen ‘easy

en projecten met ons

money’: het vereist een slimme campagne. Aan de hand van

te delen. U het project,

aansprekende voorbeelden leert u alle ins and outs van

wij het geld.

deze methode.

Oegstgees t

Leiden W assenaar Voor schoten

Leiderdor p

Zoeterwoude

LeidschendamVoorburg

Den Haag

Den Haag

Cursus projectplan schrijven

Hillegom

Noordwijk

woonwijken weer leefbaar, leren allochtone

Zoetermeer

Rijswijk

Voor elk project is een SMART projectplan onmisbaar.

PijnackerNootdorp

U leert hoe u uw ideeën omzet in duidelijke doelen, Delft

­afspraken en acties.

Midden Delfland

Basiscursus penningmeester U leert onder andere een begroting en een balans te maken, de financiën van uw organisatie goed te beheren en doelen voor de toekomst te stellen.

Cursus bestuur en management Wat zijn precies de taken en verantwoordelijkheden van bestuursleden? Deze cursus biedt theoretische kennis over goed bestuur en veel ruimte om ervaringen uit te wisselen.

Cursus sponsoring Sponsoring is al lang niet meer het plaatsen van een logo op

Algemene informatie

Colofon

Aanvraagprocedure

Fonds 1818 Magazine is een uitgave

Aanvragen voor een donatie kunnen

van Fonds 1818 en verschijnt vier maal

ruim voor aanvang van het project

per jaar.

schriftelijk bij Fonds 1818 worden

Redactie: Corien Bosch

ingediend. Kijk voor meer informatie

Redactionele ondersteuning:

op fonds1818.nl. Voor jongeren tot

Martine Vinkesteyn

24 jaar geldt een speciale, eenvoudige

Interviews: Hester Heite

procedure. fonds1818-24.nl

Fotografie: Eva Hofman, Inge Stolwijk

een sponsorbord of in een krantje. U krijgt concrete hand­ vatten om ondernemende partners te vinden en effectief bij uw stichting te betrekken.

en diverse fotografen en bruikleen­ Meer informatie

gevers van de beschreven projecten

Heeft u vragen over de criteria voor een

Concept en vormgeving: Ontwerpwerk

donatie, over het opstellen en indienen

Lithografie en druk: ANDO Graphic

van een aanvraag bij Fonds 1818 of

Cursus Vrijwilligers Werven Vrijwilligers werven en behouden: het is makkelijker gezegd dan gedaan! Tijdens deze workshop krijgt u tips & tricks

over fondsenwerving in het algemeen?

Ook het Fonds 1818 Magazine ieder

Kijk op fonds1818.nl of neem contact

kwartaal ont­vangen? Stuur een email

op met onze afdeling Communicatie op

naar info@fonds1818.nl of meld u aan via

070 375 49 57 of info@fonds1818.nl

de website. Een abonnement is gratis.

waar u direct mee aan de slag kunt.

Ga voor meer informatie, data, tijden, locatie en ­aanmelden naar fonds1818.nl/cursussen.

RIVIERVISMARKT 4 2513 AM DEN HAAG POSTBUS 895 2501 CW DEN HAAG 070 364 11 41 - INFO@FONDS1818.NL

fonds1818.nl