Fonds1818
Magazine #2 2016
thema
dragen aan een bloeiende buurt
Deze lente: Pop-up expositie over Haagse periode Vincent van Gogh In het bijzonder: Honey Highway In gesprek met: Leo Adegeest
Deze lente Pop-up expositie over Haagse periode Vincent van Gogh
‘Den Haag moet Van Gogh claimen’ “Vincent van Gogh hoort bij Den Haag”, stelt
“Een tentoonstelling met originele werken die verspreid
Wimmie Hofstra. “Hij heeft hier zeven van zijn 37 levens
zijn over de hele wereld, is te kostbaar en te hoog
jaren gewoond en gewerkt, tweehonderd van zijn negen
gegrepen.” Als alternatief is gekozen voor stoffen panelen
honderd brieven geschreven. Den Haag was één grote
waarop aan beide kanten werk van de schilder is geprint.
leerschool voor hem. Weinig mensen weten dat. Vorig
“De gaarkeukens, de weeskinderen, de achterkant van
jaar, 125 jaar na zijn overlijden, was het Van Gogh-jaar.
fabrieken. De onderwerpen die Vincent van Gogh koos,
Dat werd groots gevierd, maar nauwelijks in Den Haag.
de zelfkant van de maatschappij, dat was uniek in zijn
Zijn periode hier is onderbelicht.” Daar wil de Haagse
tijd.” Ook is er een toelichting op de panelen te lezen,
kunsthistorica verandering in brengen, met onder
met bijhorende citaten uit zijn brieven. En in de achter
meer een expositie van het Haagse werk van de
grond zijn schilderijen uit de Franse periode van Van Gogh
wereldbekende kunstschilder.
te herkennen. “Een omkering: zijn Haagse werk was de voorbereiding op dat veel bekendere werk, maar staat hier nu centraal. Want Hagenaars moeten weten wat hun erfgoed is. We moeten Vincent van Gogh claimen.” Vanaf 16 april, de dag van de Haagse geschiedenis, is de tentoonstelling te zien in onder andere het Jan van Goyenhuis aan de Dunne Bierkade. “Het is een pop-up tentoonstelling die je overal kan opzetten. Maar het liefst op een betekenisvolle plek als deze: de vroegere woning van de gelijknamige landschapsschilder, vlak bij het Weeshuis, het Oude Mannenhuis, de woning van Vincent van Gogh. Dit was zijn dagelijkse leefomgeving.” Eerder organiseerde Hofstra er al een voorproefje voor familie en vrienden, met zes panelen. “Dankzij Fonds 1818 is de uiteindelijke tentoonstelling veel groter geworden: in totaal 24 banners, vertaald in zeven talen. En er is een boekje met een route langs 76 locaties die van grote betekenis waren voor Vincent van Gogh, van de Laakmolen tot de Lange Beestenmarkt.” vincentvangoghexperience.com
2
Inhoud thema
voorwoord
dragen aan een beste lezer, bloeiende buurt
Sinds een aantal jaar ben ik imker. Samen met twee collega’s zorg ik voor twee bijenvolken die leven in de tuin achter ons kantoor. In 2010
Om de bijen te helpen overleven vinden de meest
veranderde het rafelige parkeerterrein achter ons pand in een
uiteenlopende partners elkaar. Bedrijfsleven,
openbare tuin. Ik heb me er toen voor ingezet dat dit zo veel mogelijk
overheden, natuur- en milieuorganisaties en
biologisch zou gebeuren en dat er bijen zouden komen. Met een
Fonds 1818 hebben zich verenigd in Groene
imkeropleiding als logisch gevolg.
Cirkels Bijenlandschap. Een ongewone combi natie met één missie: Red de Bij. Pagina 4
De laatste tien jaar is duidelijk geworden dat naast de honingbij ook allerlei andere, in het wild voorkomende bijensoorten cruciaal zijn voor de voedselproductie. Driekwart van alle voedselgewassen is,
gerelateerd
in ieder geval deels, afhankelijk van bestuiving. Maar een toenemend aantal soorten bestuivers wordt met uitsterven bedreigd.
Honey Highway
Dat verlaagt de opbrengst van fruit, groenten en noten. Oorzaken zijn
De brede berm langs de nieuwe snelweg tussen
de intensivering van de landbouw met zijn monoculturen, de inzet
Delft en Schiedam wordt een waar bijenparadijs.
van bestrijdingsmiddelen, ziekten en klimaatverandering.
Deborah Post wist Rijkswaterstaat zo ver te krijgen het talud in te zaaien met bijvriendelijke
Dat het fonds meer kon doen dan het neerzetten van een paar bijen
bloemen. Ideaal voor de bijen van Deborah’s
kasten, was duidelijk. Ik kwam in contact met de Groene Cirkels.
Bijenfarm. Pagina 9
Een uniek initiatief van bedrijfsleven, overheden, kennisinstellingen en natuur- en milieuorganisaties waar het fonds zich bij aansloot.
Testcase met voorbeeldfunctie
Samen met de Provincie Zuid-Holland, ook een cirkelpartner,
Op het terrein van Heineken in Zoeterwoude
startten we de actie Bijen in de Buurt met als doel de bij én andere
wonen 34 verschillende soorten bijen. Een
bestuivers te helpen overleven. Samen met bewoners leggen we
onverwacht grote populatie voor een bedrijfs
groene zones aan waar de diertjes schuilplaatsen en voedsel
terrein. Leo Adegeest kreeg opdracht het
kunnen vinden. We kunnen niet zonder ze!
traditionele parklandschap rond het Heineken hoofdkantoor in te richten als oase voor
Carien Janssen van Raay Fonds 1818
wilde bijen. Pagina 10
en meer
Vitrine
Terugblik
Van het fonds…
Diverse projecten in het kort Pagina 12
CareClowns
Buitenspeeldagactie in samenwerking met Jantje Beton
Pagina 14
Pagina 15 3
Thema
‘Andere natuurgebieden hebben olifanten of orangoetans, wij hebben bijen’
Thema
Bijdragen aan een bloeiende buurt Bijen floreren niet in het door de mens gecultiveerde landschap. En dat terwijl we ze hard nodig hebben. In Zuid-Holland zijn overheid, bedrijfsleven, burgers én Fonds 1818 rond de tafel gaan zitten. Met als resultaat dat we voortaan langs bloemrijke tuinen, bermen en weilanden de stad uit kunnen fietsen. Mits iedereen meedoet.
Zoals te verwachten van een 19-jarige is Iris
“We hebben van het parkeerterrein een
voedselgewassen afhankelijk is. Als er
Vroomans geïnteresseerd in de bloemetjes
openbare tuin gemaakt, mét bijenkasten.
weinig bijen zijn, dan is dat slecht voor de
en de bijtjes. Maar dan letterlijk. “Ik ben
Zo leveren we in dit kleine gebiedje onze
biodiversiteit, de veerkracht van de natuur.”
samen met mijn moeder plantjes gaan halen
eigen bijdrage aan de biodiversiteit.” De zaai
Korthof benadert mensen die wonen of
bij de Intratuin, met een voucher die we in
actie in 2014 besloeg een groter gebied.
werken langs zogenoemde linten: fietsroutes
de brievenbus hadden gekregen.” De voor
“We hebben toen voor 16.000 vierkante meter
van de stad naar het buitengebied. “Hun
bijen aantrekkelijke plantjes staan nu in hun
in de regio bestuiversvriendelijk bloemen
vragen we plantjes en bollen te planten,
voortuin aan de Broekwegschouw in
zaad uitgedeeld, in samenwerking met het
om die routes aantrekkelijk te maken voor
Zoetermeer. “We waren de eersten hier in
Haags Milieucentrum. Dat was zo’n succes
bijen.” De planten kunnen worden opgehaald
de buurt die meededen.” Bordjes in andere
dat we ermee verder wilden.”
bij tuincentra, zoals de Intratuin in
tuinen tonen dat er inmiddels meer straat
Zoetermeer. Bedrijfsleider Dave van Luijken
Wilde beestjes
vindt het ‘een goed initiatief om consumenten
Bijen in de Buurt richt zich specifiek op wilde
meer bewust te maken van groen en alles
Het project Bijen in de Buurt is opgezet door
– solitair levende – bijen in het Land van Wijk
wat daarin leeft’. “Wij zijn al langer bezig
Fonds 1818. “Het is organisch ontstaan”,
en Wouden, het poldergebied tussen Leiden,
om te voldoen aan de vraag van de klant
vertelt projectadviseur Carien Janssen van
Zoetermeer en Alphen. “Honingbijen worden
naar planten die zijn geteeld zonder voor
Raay. “We willen de bij graag helpen. Door
vertroeteld door imkers. Maar het gaat
insecten schadelijke bestrijdingsmiddelen.
financieel bij te dragen aan bijenprojecten,
ook niet goed met de wilde beestjes”, legt
Want wij houden van de natuur, het is onze
mits deze een sociaal of educatief karakter
programmamanager en ‘bioloog van origine’
business. En planten zijn de basis.”
hebben. Maar we nemen zelf ook initiatief.”
Hannie Korthof uit. “Dat komt door ruil
Intratuin – ook de filialen in Voorschoten
Janssen van Raay is opgeleid tot imker, net
verkaveling, tekort aan wilde plekken,
en Zevenhuizen – verstrekte vorig jaar zo’n
als twee van haar collega’s. Zij zorgen voor
chemische bestrijdingsmiddelen en gebruik
vijftienhonderd planten aan deelnemers
twee bijenvolken achter het kantoor van
van kunstmest. Bijen regelen de bestuiving,
aan Bijen in de Buurt. “Twaalf plantjes per
Fonds 1818 in de binnenstad van Den Haag.
waarvan zeventig procent van onze
persoon.” Wijktuin Broekweg in Zoetermeer
genoten deelnemen aan Bijen in de Buurt.
5
Thema
was uitdeelpunt voor bloembollen. “De Broek weg is een van de bijenlinten, dus we zitten met de wijktuin letterlijk aan het lint”, aldus Simone Langeveld. Samen met andere vrijwilligers deelde ze vorig jaar honderd bollenpakketten uit. Een aantal daarvan
‘Het is heel concreet en iedereen kan meedoen, dat is het leuke eraan’
werd in de wijktuin zelf geplant. “Hier was al een voor bijen interessante boomgaard met appels en peren. En we hebben imkers, voor honingbijen. Maar nu lokken we ook
blij mee. “Kinderen horen te leren hoe het
“We zijn toen toegetreden
wilde bijen.”
zit met planten, bijen en vlinders. En dat lukt
tot de Groene Cirkel
beter door het in het echt te zien dan uit
Bijenlandschap, waarvan
Bewustwording
een boekje.”
ons project inmiddels
Dit voorjaar worden voor het tweede jaar
Op het groene schoolplein drommen de
onderdeel uitmaakt.” De Groene Cirkels
op rij bollen en planten verspreid. “Linten
kinderen nieuwsgierig samen rond het houten
vormen een platform voor verschillende
vormen met inwoners kost tijd, omdat er
kastje vol stenen en takjes. Korthof legt aan
partijen met duurzame ambities.
bewustwording moet ontstaan”, verklaart
de 9-jarige Djessy Traoré uit dat daarin bijen
“Het is een organisatie met onwaarschijnlijke
Korthof. “Er zijn nu zo’n vierhonderd deel
kunnen nestelen. Als het meisje hoort dat er
partners. Na oprichting door de provincie
nemers, waaronder dus ook buurttuinen.
in Nederland 360 soorten bijen voorkomen,
Zuid-Holland, bierbrouwer Heineken en
En scholen doen ook mee. Dat is belangrijk,
reageert ze verbaasd. “Wauw, dat wist ik
kennisinstituut Alterra sloten Rijkswaterstaat,
want het begint natuurlijk bij de jeugd.”
niet. Het zou leuk zijn als er hier een paar
Naturalis, Waterschap Rijnland, verffabrikant
Voor basisschoolleerlingen is er een speciaal
komen wonen.”
Akzo Nobel, gemeenten en natuurorganisaties
lespakket over bijen ontwikkeld. De helft van
zich aan, ieder vanuit z’n eigen bevlogenheid.”
de 240 scholen in Holland Rijnland bestelde
Bevlogenheid
Provinciaal gebiedsregisseur Menko
via Bijen in de Buurt bollen voor op het
Fonds 1818 zocht voor Bijen in de Buurt
Wiersema vergelijkt de Groene Cirkels graag
schoolplein of een bijenhotel. Zo ook de
samenwerking met de provincie, die al
met de Ronde Tafel van koning Arthur:
Willem de Zwijgerschool in Leiderdorp.
streefde naar een zogenoemd bijenland
“Binnen de Groene Cirkels is iedereen gelijk,
Locatiecoördinator Charlotte Lendfers is er
schap in Zuid-Holland. Janssen van Raay:
net als aan de Ronde Tafel. De partners zijn de ridders. En er is een heilige graal, in dit geval het terugdringen van de bijensterfte. Dat lukt geen van de partners alleen,
Bijenprojecten die een donatie kregen
maar kan wel als overheden, bedrijfsleven, wetenschap en burgers samenwerken.”
2011 Eigen project om bijen te houden in de openbare stadstuin 2011 Tentoonstelling van de imkervereniging Leiden en Hortus 2012 Educatieve kunstbij van de Haagse imkersvereniging 2014 Zaaiactie in samenwerking met het Haags Milieucentrum 2015 Acht bijenkasten voor de BIJenfarm bij de Honey Highway 2015 Demonstratiekasten voor de imkersvereniging Leiden
Groene brouwerij Bierbrouwer Heineken besloot het bedrijfs terrein in Zoeterwoude ‘bijvriendelijk’ in te richten. “De gemeenten Alphen aan den Rijn, Leiden en Zoetermeer zijn al langer bezig met de bij. Langs de verbindingsroute N11,
015/2016 Bijen in de Buurt in samenwerking met de 2
die door Rijkswaterstaat bijvriendelijk wordt
provincie Zuid-Holland
beheerd, waren wij de ontbrekende corridor”, verklaart Rutger Kleinmann, als teamleider facilitair bedrijf verantwoordelijk voor het
Totaal: € 111.500
groenbeheer bij de brouwerij. “Heineken 6
Thema
Bloeiende bermen “Het is heel concreet, dat is het leuke eraan”, stelt Korthof van het project Bijen in de Buurt. “Een paar jaar geleden waren er nog geen bloeiende bermen, inmiddels ligt er 62 kilometer.” Vorig jaar is een zogenoemde nulmeting gedaan in het poldergebied. Op verschillende plekken zijn de bijen geteld. Drie jaar later, in 2018, staat opnieuw zo’n telling gepland. “Het doel is gezonde popu laties wilde bijen en honingbijen, met minder dan tien procent wintersterfte onder honingbijen.” De provincie Zuid-Holland probeert onder tussen een internationaal keurmerk te krijgen voor het gebied tussen Alphen, Zoetermeer en Leiden, inclusief de steden zelf. “Dat wordt dan een Verified Conservation Area”, legt Wiersema uit. “Andere natuurgebieden hebben olifanten of orang-oetans, wij hebben bijen. Zo’n keurmerk is een eer. En je kunt aanspraak maken op Europese subsidies. We hebben nog twee jaar de tijd om ons te bewijzen, ook met Bijen in de Buurt. Samen met wijkverenigingen, boeren, omwonenden. We hebben de burgers er bij nodig.” “Narcissen. Irissen. Kleine hyacinten. Scilla, met prachtige, blauwe bloemetjes.”
Rutger Kleinmann en Leo Adegeest (pag. 11) van Heineken
Darna Weinstein somt vol liefde op wat er uit de bollen is gekomen die ze kreeg via heeft z’n eigen duurzaamheidsdoelstelling
“Maar de participatie valt tegen. Mensen
het project Bijen in de Buurt. Ze plantte ze
wereldwijd. Het verdient zich terug als je
gaan na het werk liever meteen naar huis.
rondom haar woonboot in de Leidse Zijlsingel.
bijvoorbeeld energie bespaart. En je wilt aan
Maar door het nieuw aangelegde biopad kun
“Ik huur van de gemeente een tuintje voor
de wereld laten zien dat je het goed doet.
je nu vanuit de kantine toch even naar buiten,
mijn boot. Daar heb ik een paar bakken voor
Maar het is niet alleen maar commercieel, er
voor een wandeling tussen de bloemen, voor
laten maken en potten neergezet. Eerst had
zit ook ziel in. We willen ‘de groene brouwerij’
wat beweging en vitamine D.”
ik er geraniums in, maar nu bollen. Dus zelfs
zijn in samenwerking met de omgeving:
“Ik ben ervan overtuigd dat als we het leuker
met een woonboot, waarvan er bijna drie
het Groene Hart.”
maken, meer mensen mee gaan doen”,
honderd zijn in Leiden, kun je prima meedoen
De brouwerij en het hoofdkantoor van
stelt Kleinmann. Hijzelf heeft de smaak in
aan dit project.”
Heineken staan op honderd hectare grond,
ieder geval te pakken: “Ik ga de bestrating
waarvan dertig groen. Er werken een kleine
uit mijn tuin halen, dan komt er meteen
tweeduizend mensen. “Het idee was dat
leven op af. Het is een probleem op wereld
zij zelf zouden gaan schoffelen in de groen
schaal, maar je kunt betrekkelijk makkelijk
fonds1818.nl/bijenindebuurt
tetuin op het terrein”, vertelt Kleinmann.
effect hebben op je directe omgeving.”
groenecirkels.nl
7
Thema
Belangrijkste bijen langs de bijenlinten Gemeente Alphen a/d Rijn: de grote wolbij
Bijenlinten in Alphen a/d Rijn 13 15 12
Legenda
16
14
Bijenlint Aansluiting op buitengebied
Lijkt op een wesp. Hangt stil in de
17
Chur chilllaan
Fietsknooppuntennetwerk
24
‘s-Molenaarsbuurt
Ridderveld Ouds hoor nsew
24 23
Zegersloot
lucht. Hij verzamelt haartjes van
20 eg
Hoorn
laan ma Em
planten om nestcellen van te
Hooftstraat
Koudekerk aan den Rijn
19
Zegerplas
Alphen aan den Rijn
1
7
R. Wallenbergplein
HazerswoudeRijndijk
der Co
Laan
rrde Noo ng rkri kee
laan
opa
Eur
Castellumstraat
9
iëAz n laa
bouwen. Hij nestelt in bloempotjes
P. Doelmanstr.
s Bernhardl aa n Prin
enten ntin
Molenwetering
Hooftstraat
Wilhelminalaan
8
en muurspleten en is in het
Lage Zijde
Station Alphen a/d Rijn
pad
Oslo
Archeon gevonden.
ad
iap
Ind
6
Kerk en Zanen
4
Gouwsluis Cop
De grote wolbij
10
d
epa
3 18
5
2
Bijenlinten in Leiden 36
6
88
34
0
500
1000 m
75
Merenwijk
81
N 206
78 87
Leyhof
Buitenhof
Leeuwenhoek
99
Noorderkwartier
Leiderdorp
g we ag Ha
sin g el
Zoeterwo u d
se
erwo udse si n
gel
41
Fruin laan
69 Vlist str.
le de an de ka
Br
eelKast hof
r-
N 206
ickeWier str.
rsije Me de ka
v.d
Tuinstadwijk
Bur gra glaa venn
Zoet
we
ag
Ha
53
Stevenshof
Voorhof
A4
g
Leeft in nestkastjes en boomholtes,
85
De Waard
Witte Singel
Hoge Mors
49
38
Zijlkwartier
Leiden
86
in Zijls gel
Lage Mors 79
Cro ste nekad ine
Gemeente Leiden: de boomhommel
ntz re de ka
Lo
aal Kan g we
Fortuinwijk
komt voor in tuinen en stadsparken.
Legenda Bijenlint Aansluiting op buitengebied 71
De boomhommel
Fietsknooppuntennetwerk
24
Zoeterwoude-Rijndijk
Lage Zijde
72 N 206
A4 73
Voorschoten
Zoetermeerse Plas
Bijenlinten in Zoetermeer
0 90
500
1000 m
91
15.1087
fschip kad e
29
Legenda Bijenlint Aansluiting op buitengebied Fietsknooppuntennetwerk
ad
erp
De Leyens
33
eg gw
Seghwaert
nts
oen
Centrum
pla
eg
nL
at
ew
Du Meelaan
eds ei len l wa
Palenstein
Oosterheem 34
34
Delf wa en
ts
38
laan
stra
lst
Dorps
n Aa
t
Va
straa
aa
rts
39 Vla
ming
Ze
rweg
gw
Palenstein
Va
Voo
ll e
Ju
P da ilatu m sDor
St Eers atio te stra nsat
1
an 36
ps
st
Van der
ra
at at
la
Sch
inke
stra
na
lw
Delftsewallen
Dorp
Driemanspolder
eg
lië
we
D Hoo en rn
en struiken in combinatie met
Javalaan
Hagenstraat
open grond. Je ziet ’m op allerlei
Bl
eisw35 ijk se weg -
2
bloemen, van paardenbloem tot
Station Zoetermeer Station Zoetermeer Oost 3
landschap met bloeiende bomen
g
kk er
lia
Dorp
stra
Fo
Meerzicht
Au
Ed stra ison at -
Stadhuis
n Do
Voorwe
hij houdt vooral van halfopen
Zoeterhage
orne
Centrum West g
Het vosje
Ze
ijde egz Europ
40
Het is een echte tuin- en parksoort:
Willem Dreeslaan
Seghwaert
alaan
ove
idh
Zu
Buytenwegh
ve akho Bra pad Ter ma nno Me Pana 42
41
Oosterheem
Zoetermeer
Bro ekw
De Titu Bra n ban Bra s der hov - ma ndse hov e
ter
Voorweg
aa
rts
kla Mu
zie
old Leop ve ho
Pe
43
Leidsewallen
Paul nlte Scho e rod
Buytenwegh
Voorweg
Gemeente Zoetermeer: het vosje
ew
an
30
31
Benthuizen
Noordhove
De Leyens
Bro ekwegkad e
Me
Sartre zijd e
24
80
Kaa gkad Bro e Klipper ekkad - we gse e kad Tur e
32
Rokkeveen
0
500
Bijen in de Buurt Alle bewoners langs de bijenlinten krijgen in april en mei 2016 opnieuw de kans bijvriendelijke planten en bollen aan te vragen. Voorwaarden voor deelname: u woont langs een van de geselecteerde bijenlinten, u plaatst de planten of bollen in uw tuin langs de openbare weg. Kijk voor alle voorwaarden, de adressen die in aanmerking komen en om aan te melden op bijenindebuurt.nl
8
1000 m
wilg en meidoorn.
In het bijzonder
Honey Highway
‘Bijenparadijs in de berm’
Deborah heeft het initiatief genomen voor de Honey Highway. “Een blijvend paradijs voor bijen in de berm”, zo omschrijft ze het. “Om een gezonde bijenpopulatie te krijgen is meer nodig. Stoppen met het gebruik van landbouwgif bijvoorbeeld. Maar daar heb ik geen invloed op. Aan de voedselvoorziening kan ik wel zelf iets doen, bedacht ik.” Ze ging op zoek naar schrale grond, waar geen kunstmest of gif in zit. “Op natuurgebieden na
“Kijk om je heen”, roept Deborah Post uit. “Alles is
bleken alleen bermen geschikt. En waar mensen tégen
groen en gras.” De omgeving van Op Hodenpijl, in de
de A4 waren, zijn ze vóór bloemen.” Een jaar lang werkte
polders van Midden-Delfland, is landelijk. Voor velen
ze er vervolgens aan om haar plan uitgevoerd te krijgen.
juist de reden om de buitenplaats te bezoeken. Maar de
“Ik moest de juiste mensen zien te vinden binnen een
bewoonster van de boerderij op het landgoed ondervindt
ondoordringbaar bolwerk als Rijkswaterstaat.” Dat lukte.
ook nadelen van het landschap. “Ik houd bijen, maar
November vorig jaar werden negentig vrachtwagens
die gaan dood. Er is niet genoeg stuifmeel en nectar
extra zand en kilo’s biologische bloemenzaad gestort en
om ze van voedsel te voorzien, zodat goed overwinteren
ingezaaid in de tien meter brede berm langs de nieuwe
mogelijk is.” Veel imkers voeren hun bijen suiker om
snelweg tussen Delft en Schiedam. In Schiedam zelf, maar
het tekort aan bloemen te ondervangen. Maar Deborah
ook in Rijswijk en het Westland, wordt het voorbeeld
besloot iets aan het probleem zelf te doen.
inmiddels gevolgd.
“Liefde voor de natuur, dat is de filosofie van mijn familie”,
Deze lente en zomer staat de berm in bloei. De honing
vertelt Deborah. Haar ouders, Dirk en Tilly Post, kochten
bijen die op de Honey Highway afkomen, vinden een thuis
de leegstaande kerk aan de Rijksstraatweg in Schipluiden
in Deborah’s BIJenfarm op de buitenplaats. “Want je
in 2004, om deze drie jaar later volledig gerenoveerd
moet honingbijen wel opvangen.” Dat doet ze in bijen
open te stellen voor publiek. Tegen de achterkant van
kasten bekostigd door Fonds 1818, dat daarmee ook
de kerk werd een restaurant gebouwd, waar gekookt
BIJlessen en imkercursussen mogelijk maakt.
wordt met producten uit de stal en moestuin bij de
“Op 29 april is er weer een BIJendiner en op 30 april start
boerderij. Sinds 2011 organiseert Deborah speciale
de cursus biologisch-dynamisch imkeren. Ik imker sinds
BIJendiners, die volledig in het teken staan van de
een paar jaar op die manier, die beter is voor de bijen
insecten. Inmiddels zijn achthonderd mensen aange
gezondheid, en het heeft mijn ogen geopend.”
schoven. “Artsen, notarissen, Westlanders, huisvrouwen, natuurliefhebbers. Ik vraag ze allemaal: ‘Wat ga jij
honeyhighway.nl
morgen doen?’ En iedereen komt in actie.”
ophodenpijl.nl
9
Thema
‘Je moet de planning van de natuur volgen’
Thema
In gesprek met…
Leo Adegeest Een standaard parklandschap transformeren in een bloemrijke oase voor wilde bijen. Dat is de opdracht van Leo Adegeest, extern adviseur terreinbeheer bij de Heinekenbrouwerij in Zoeterwoude. ‘Dit is een uniek project, een testcase met een voorbeeldfunctie.’
Wat gebeurt er eigenlijk als bijen bier drinken? “Wespen, de opruimers in de natuur, zie je weleens in je biertje drijven. Bijen houden meer van planten en bloemen. Er is een aantal bijen dat heel specifiek naar één plant trekt. Op het Heineken-terrein was al een grote kattenstaart die een bijzondere bij huisvest. Daar hebben we er nu meer van. En bij de orchis zit weer één andere bijensoort.”
Werk of passie? “Passie, absoluut. Bij het inrichten van mijn eigen tuin houd
Transformatie?
ik ook rekening met bijen. Ik ben opgegroeid op een tomaten
“Het terrein werd op een traditionele manier beheerd: veel
kwekerij, daar speelde bestuiven eveneens een rol.
maaien en snoeien. In 2013 is besloten het op een meer bio
Maar Heineken heeft het wel aangewakkerd.”
diverse manier in te richten. En nu is het doel om tien hectare groen, vijftien voetbalvelden, om te vormen tot een bijen
Beleid of eigen verantwoordelijkheid?
landschap: een plek waar bijen voedsel, beschutting en elkaar
“Mensen zijn verantwoordelijk voor hun eigen omgeving.
vinden. Er zijn bloemen gezaaid en nestkastjes geplaatst, en er
Zo voed ik mijn kinderen ook op. Maar ik voel het niet als
is een aarden wal aangelegd. Dat is nodig, want de bestuiver
verantwoordelijkheid. Het gaat verder: het is zoals ik in het
heeft het moeilijk in de strak vormgegeven polder.”
leven sta. Ik ben me bewust van het belang van de natuur. Bewustwording is belangrijk. Daarom is er op het Heineken-
Groen of geld?
terrein een biopad aangelegd, voor werknemers en bezoekers
“Groen ís geld. De natuur vertegenwoordigt een waarde en je
van de brouwerij. Je loopt langs onder andere het wilgenlaantje,
kunt het managen. Je moet alleen de planning van de natuur
de hooiberg, de vijver en de stijlwand: plekken die op hun
zelf volgen. Zo maaien we bij Heineken nu nog maar twee keer
eigen manier bijdragen aan diversiteit. Op borden langs de
per jaar gespreid in plaats van iedere week alles, zodat er een
route is daarover meer informatie te vinden.”
goede leefomgeving voor de bij ontstaat. Dat brengt wel extra kosten met zich mee. Zo is de ‘F16 maaimachine’ vervangen
Trend of blijvend?
door de persoonlijke aandacht van een hovenier met een hand
“Ik denk dat we wel moeten, aandacht voor bijen blijven hebben.
maaier. Het is meer werk. Dat kost geld, maar levert leven op.”
De grootschaligheid van dit project, bij een multinational als Heineken, maakt het uniek. Ik heb laatst een lezing gegeven
Bier of bijen?
bij de VHG, de Nederlandse vereniging voor hoveniers, die wil
“Ik drink liever een wijntje. Bijen hebben we nodig, voor ons
weten hoe we het hier doen. Het is een testcase met een
voedsel. Het verhaal gaat dat er in China een vallei is waar
voorbeeldfunctie.”
de bij uitgestorven is. Daar moet de bestuiving nu handmatig gebeuren, met een kwastje. Stel je voor… Er zijn in Nederland zo’n 380 wilde bijensoorten. Op het Heineken-terrein zijn 34 soorten geteld, dat is een goed bericht.”
11
Vitrine
2
1
3
Ellis en Bernie 1
4
Hoe laat je leerlingen
Delft Fringe Festival 2
‘A kind of Magic’
Delft Fringe staat voor onver
3
De muziek van Queen is
Fiets voor Niets 4
Jongeren die dakloos zijn,
meermaals aanleiding geweest
zonder inkomen zitten en geen
locaties. Theaterliefhebbers
voor uitvoeringen door klassieke
vervoermiddel hebben: voor hen
kunnen in de maand juni elf
orkesten. De ‘Queen Symphony’
is het project ‘Fiets voor Niets’
over twee Joodse jongeren in de
dagen lang genieten van
van componist Tolga Kashif is
bedoeld. Zwartrijden in de tram
Tweede Wereldoorlog. Digitaal
honderden verrassende voor
een werk op zich. Op 16 april 2016
levert vaak boetes op. Fietsen is
lespakket Ellis & Bernie begint
stellingen op verschillende
is dit muziekspektakel te
goedkoper en je hebt ook meteen
nadenken over discriminatie en
wacht theater op onverwachte
Jodenvervolging? Door ze een waargebeurd verhaal te vertellen
met een film waarin voelbaar
plekken in de binnenstad van
beluisteren onder de naam
lichaamsbeweging. Dakloze
wordt gemaakt hoe het is om
Delft. Vrijwel alle vormen van
‘A kind of Magic’ in het
jongeren in de leeftijdscategorie
niet meer vrij te zijn en vervolgd
podiumkunst zijn tijdens het
Auditorium van de TU Delft.
van 16 tot 23 jaar krijgen via het
te worden. Het sluit aan op het
Delft Fringe Festival vertegen
De Koninklijke Harmoniekapel
project de kans om kosteloos een
curriculum van de vakken
woordigd. De locaties liggen niet
Delft wordt in deze symfonie
fiets op te knappen. Het maakt
Geschiedenis en Maatschappijleer
altijd voor de hand en variëren
ondersteund door een honderd
ze zelfredzaam. Per jaar knappen
in het vmbo. Het lesmateriaal
van huiskamers en café’s tot
koppig projectkoor bestaande
zo’n vijftig jongeren hun eigen
bestaat uit een film van
pleinen en parken. Delft Fringe
uit zangers van studentenkoor
fiets op, onder begeleiding
30 minuten, zes lessen, een
is een initiatief van Theater
Krashna Musica en kamerkoor
van jonge vrijwilligers die zelf
docentenhandleiding en een
netwerk Delft en vindt plaats
Delft Blue. Voorafgaand aan het
dakloos zijn geweest.
werkboekje voor leerlingen.
van 2 tot en met 12 juni 2016.
concert wordt een popcollege
straatconsulaat.nl
ellisenbernie.nl
delftfringe.nl
gegeven door popjournalist Leo Blokhuis. queensymphonydelft. harmoniekapel.nl
12
Vitrine
5
6
7
Leidse Hofjes Concerten
8
Interscholaire 2016 6
Nacht van de Filosofie
Leerlingen van vijf Haagse
7
Op donderdagavond 14 april
Rolstoelvierdaagse 8
Op 23 mei 2016 start
middelbare scholen nemen het
vindt in Den Haag de Nacht van
alweer de tiende editie van
bieden op 15 en 16 mei een
vrijdag 8 april voor de 77ste keer
de Filosofie plaats. Drie culturele
de Zoetermeerse Rolstoel
podium aan aanstormend en
tegen elkaar op tijdens de
instellingen, alle gelegen aan
vierdaagse. Ruim 350 rolstoel
gevestigd muzikaal talent. Er
Interscholaire. De scholen
het De Constant Rebecqueplein,
gebruikers leggen onder
worden meer dan 200 concerten
strijden in categorieën als dans,
openen voor één avond hun
begeleiding van vrijwilligers
gegeven in ruim 25 Leidse hofjes
muziek, taal en theater.
deuren voor de filosofie.
een route af van 4 km per dag.
verspreid over de stad.
Overkoepelend thema dit jaar
Denkers van naam en aan
De rolstoelvierdaagse biedt
De concerten worden met elkaar
is Fantastique – circus der
stormend filosofietalent geven
deelnemers een kans heerlijk
verbonden door zogenoemde
verbeelding. De leerlingen
lezingen, workshops of houden
buiten actief te zijn, maar vooral
muziekroutes. Denk aan een
krijgen zo de kans hun talenten
spreekuur. Zo zijn workshops
ook te genieten van het samen
5
De mooiste hofjes in Leiden
klassieke route, een jazzroute,
te laten zien, maar het festival
filosofische vaardigheden, lenig
zijn met andere mensen. Speciaal
een Spaanse route en de
is ook een opstap naar een
denken en filosofische strips
voor gebruikers van een scoot
Nederlandse Muziekprijs-route.
verdere ontwikkeling van talent.
tekenen te volgen. Deze Nacht
mobiel wordt een dagtocht van
Het is voor de bezoeker een
De opvallendste bands worden
is onderdeel van de landelijke
circa 20 km met onderweg een
unieke manier om de hofjes te
gescout door het Haags Pop
Maand van de Filosofie. Het
lunch georganiseerd.
leren kennen, omdat een groot
centrum en krijgen een begelei
thema dit jaar is ‘Over de grens’.
paletwelzijn.nl
aantal door het jaar heen niet
dingstraject aangeboden.
nachtvandefilosofie.nl
openbaar toegankelijk is.
interscholaire.nl
leidsehofjesconcerten.nl
Totale donatie aan deze projecten € 82.400,13
Terugblik Hoe is het verder gegaan met projecten
CareClowns
die Fonds 1818 steunde? Werd het een succes, zijn de doelen gehaald of is het nog steeds hard werken? We kijken terug naar…
‘Een sprankje vreugde voor mensen met dementie’ Een bewoonster van woonzorgcentrum WZH Hoge Veld in Den Haag zingt uit volle borst het lied ‘De Clown’ van Ben Cramer wanneer ze de rode neuzen van Truus en Nop ziet. Zo vanzelfsprekend verloopt het contact niet vaak. Veel ouderen met dementie zijn in zichzelf gekeerd. Maar door in hun belevingswereld mee te gaan, weten de CareClowns meestal toch een reactie los te maken. Met zichtbaar effect, concludeert locatiemanager Maaike Veenstra na afloop van het clownsbezoek: “Een beetje aandacht, daar knapt iedereen van op.”
“Destijds waren de verpleeghuizen niet zo gezellig als dit woonzorgcentrum”, vertelt hij. “We kwamen nogal eens schrijnende situaties tegen, waar ik een sprankje vreugde en lichtheid in het bestaan van mensen wilde brengen. Maar ook nu nog draagt het doorbreken van de dagelijkse routine bij aan de kwaliteit van leven van mensen met dementie. Ik heb een familielid weleens horen zeggen: ‘Als jullie elke dag komen, zijn er geen medicijnen meer nodig’.” Het nut van de CareClowns wordt ook onderschreven door de CliniClowns, die hetzelfde doen voor ernstig zieke kinderen. Eind 2010 namen zij de organisatie op
Harm Bakker – beter bekend als clown Foleo – begon
zich, een flinke investering. Maar vier jaar later bleek
vijftien jaar geleden, samen met acht andere clowns,
dit niet voldoende van de grond gekomen.
met het bezoeken van mensen met dementie.
“Waarschijnlijk omdat CareClowns geen eigen team had; medewerkers van CliniClowns deden het erbij, maar misschien was de tijd ook nog niet rijp”, aldus de huidige manager Nathalie Verdonschot. Einde verhaal, leek het. Totdat zes fondsen, waaronder Fonds 1818, CareClowns besloten te helpen. “En nu gaat het goed. Vorig jaar hebben we een nieuwe start gemaakt en in ruim een halfjaar tijd 339 clownsbezoeken afgelegd.” Per bezoek gaat een duo professionele clowns langs bij gemiddeld dertig mensen. “Dit jaar willen we zeshonderd clownsbezoeken doen en volgend jaar achthonderd”, aldus Verdonschot. “Onze droom is om in 2025 álle mensen met dementie in zorginstellingen bezocht te hebben, in heel Nederland.” Let wel: dat zullen er dan naar verwachting één keer zoveel zijn als nu: ruim een half miljoen. “Want één op de vijf mensen krijgt dementie.” careclowns.nl
14
50
Van het fonds...
800.000
60
700.000
Goedgekeurde projecten in 600.000 de periode december ’15 t/m februari ’16
40
500.000
Aantal projecten
30 20
Bedragen in euro’s
400.000
60
60
300.000
50
50
200.000
40
40
100.000
30
30
0
20
20
10
10
800.000 800.000 700.000700.000 600.000 600.000
10 0
December 2015 Januari 2016 Februari 2016
500.000 500.000 400.000 400.000 300.000 300.000 200.000 200.000
0
100.000100.000
0
Educatie
YouthBank Delft van start Jongeren in Delft gaan zelf een fonds beheren
0
Kunst & Cultuur
Natuur & Milieu
0
Zorg & Welzijn
Educatie
Kunst & Cultuur
Natuur & Milieu
Zorg & Welzijn
Buitenspeeldagactie 27 mei 2016 in samenwerking met Studiedag Jantje Beton Jeugdvakantieloket
en bepalen welke plannen van leeftijds
Buiten spelen is belangrijk, het maakt
genoten echt uitgevoerd moeten worden.
kinderen blij, het is gezond en het stimuleert
Bent u betrokken bij
Dat is de essentie van YouthBank Delft.
de fantasie. Maar buiten spelen kan ook
vakantieactiviteiten
Fonds 1818 stelt voor deze pilot een budget
gevaarlijk zijn, vooral door het verkeer.
voor kinderen? Dan is
beschikbaar. In de komende maanden gaat
Om daar aandacht voor te vragen is er al
de studiedag van het
een groep Delftse jongeren aan de slag om
30 jaar de Nationale Straatspeeldag. Dit jaar
Jeugdvakantieloket
in hun omgeving spannende initiatieven van
is die op woensdag 8 juni. Tijdens zo’n dag
er voor u! Op 27 mei
andere jongeren te vinden. Vervolgens gaan
komen ook de ouders en buurtbewoners
houdt het Jeugd
ze samen kijken welke projecten zij belang
met elkaar in contact. Fonds 1818 en
vakantieloket een dag
rijk vinden om hun budget aan uit te geven.
Jantje Beton slaan dit jaar de handen ineen.
vol workshops over
Bedoeling is dat nieuwe ideeën ontstaan die
Samen stellen we extra budget beschikbaar
uiteenlopende onderwerpen die allemaal
de stad nieuwe energie geven. Kortom: met
om buitenspeelactiviteiten te bekostigen.
met jongeren en vakantieactiviteiten te
YouthBank geven ze Delft schwung.
Een aanvraag indienen kan via de website
maken hebben. Het Jeugdvakantieloket
Youthbankdelft.nl
van Jantje Beton.
is een samenwerking tussen een aantal
Jantjebeton.nl/
fondsen voor de financiering van activiteiten
buitenspeeldag
in Den Haag, Wassenaar, LeidschendamVoorburg en Rijswijk. Tijdens de studiedag zijn ook organisaties uit de rest van de regio van Fonds 1818 welkom. Meer weten? Stuur een e-mail naar info@jeugdvakantieloket.nl. Jeugdvakantieloket.nl
15
Cursussen 2016 Om de deskundigheid van vrijwilligers te bevorderen, biedt Fonds 1818 diverse workshops, cursussen en kennisbijeenkomsten aan. Alle cursussen zijn gratis.
Fonds 1818 steunt maatschappelijke en culturele projecten in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leiden en de Bollenstreek. U kent uw buurt, wijk, stad of regio het beste en weet wat nodig is. Dankzij u worden vrouwen fietsen, worden monumenten
Noordwijker hout Lisse
Workshop fondsenwerving
gerestaureerd, worden er theater-
U leert de fondsenwereld in het algemeen en Fonds 1818 in
voorstellingen gemaakt, leren jongeren
het bijzonder kennen. Na afloop weet u aan welke eisen uw
met elkaar discussiëren en kunnen
aanvraag moet voldoen en wat fondsen van u willen weten.
Teylingen Katwijk
met olie besmeurde vogels weer vliegen. Wij nodigen u
Workshop crowdfunding
van harte uit om uw ideeën
Crowdfunding biedt vele mogelijkheden, maar is geen ‘easy
en projecten met ons
money’: het vereist een slimme campagne. Aan de hand van
te delen. U het project,
aansprekende voorbeelden leert u alle ins and outs van
wij het geld.
deze methode.
Oegstgees t
Leiden W assenaar Voor schoten
Leiderdor p
Zoeterwoude
LeidschendamVoorburg
Den Haag
Den Haag
Cursus projectplan schrijven
Hillegom
Noordwijk
woonwijken weer leefbaar, leren allochtone
Zoetermeer
Rijswijk
Voor elk project is een SMART projectplan onmisbaar.
PijnackerNootdorp
U leert hoe u uw ideeën omzet in duidelijke doelen, Delft
afspraken en acties. Midden Delfland
Basiscursus penningmeester U leert onder andere een begroting en een balans te maken, de financiën van uw organisatie goed te beheren en doelen voor de toekomst te stellen.
Cursus bestuur en management Wat zijn precies de taken en verantwoordelijkheden van bestuursleden? Deze cursus biedt theoretische kennis over goed bestuur en veel ruimte om ervaringen uit te wisselen.
Cursus sponsoring Sponsoring is al lang niet meer het plaatsen van een logo op
Algemene informatie
Colofon
Aanvraagprocedure
Fonds 1818 Magazine is een uitgave
Aanvragen voor een donatie kunnen
van Fonds 1818 en verschijnt vier maal
ruim voor aanvang van het project
per jaar.
schriftelijk bij Fonds 1818 worden
Redactie: Corien Bosch
ingediend. Kijk voor meer informatie
Redactionele ondersteuning:
op fonds1818.nl. Voor jongeren tot
Martine Vinkesteyn
24 jaar geldt een speciale, eenvoudige
Interviews: Hester Heite
procedure. fonds1818-24.nl
Fotografie: Eva Hofman, Inge Stolwijk
een sponsorbord of in een krantje. U krijgt concrete hand vatten om ondernemende partners te vinden en effectief bij uw stichting te betrekken.
en diverse fotografen en bruikleen Meer informatie
gevers van de beschreven projecten
Heeft u vragen over de criteria voor een
Concept en vormgeving: Ontwerpwerk
donatie, over het opstellen en indienen
Lithografie en druk: ANDO Graphic
van een aanvraag bij Fonds 1818 of
Cursus Vrijwilligers Werven Vrijwilligers werven en behouden: het is makkelijker gezegd dan gedaan! Tijdens deze workshop krijgt u tips & tricks
over fondsenwerving in het algemeen?
Ook het Fonds 1818 Magazine ieder
Kijk op fonds1818.nl of neem contact
kwartaal ontvangen? Stuur een email
op met onze afdeling Communicatie op
naar info@fonds1818.nl of meld u aan via
070 375 49 57 of info@fonds1818.nl
de website. Een abonnement is gratis.
waar u direct mee aan de slag kunt.
Ga voor meer informatie, data, tijden, locatie en aanmelden naar fonds1818.nl/cursussen.
RIVIERVISMARKT 4 2513 AM DEN HAAG POSTBUS 895 2501 CW DEN HAAG 070 364 11 41 - INFO@FONDS1818.NL
fonds1818.nl