Fonds 1818 Magazine - Januari 2018

Magazine #1 2018

200 jaar Nutsspaarbank thema

Deze Winter: Masterclass Jong Talent Extra: Jeugdsparen Terugblik: Kweektuin Singelpark

Deze Winter Masterclass Jong Talent

‘Leren programmeren voor de toekomst’ “Nao is een van de meest ontwikkelde robots op de markt”, vertelt Ruben van Merweland, initiatiefnemer van Masterclass Jong Talent dat Haagse scholieren in ‘minder kansrijke wijken’ de kans geeft hun talenten te ontwikkelen. Met masterclasses op het gebied van ondernemen, cultuur en techniek. Sinds kort zijn daaraan lessen 3D-printing en robotisering toegevoegd, in samenwerking met de Technische Universiteit Delft en met financiële steun van Fonds 1818. “Want dat is de toekomst.”

Talentontwikkeling Van Merweland ondervond als muziekleraar dat scholen ‘een blinde vlek’ hebben als het aan komt op talent­ ontwikkeling: “Tijdens muziekles komen allerlei instrumenten voorbij. Maar als iemand aanleg blijkt te hebben om gitaar te spelen, is er geen ruimte om daar meer mee te doen. Aandacht voor taal en rekenen is er wel.

Stichting Masterclass Jong Talent geeft scholieren de kans hun talenten te ontwikkelen. Nu ook op het gebied van robotisering. ‘Want dat is de toekomst.’

Extra aandacht, als je er niet goed in bent. Maar wat als je nou ergens anders heel goed in bent? Ons doel is om scholen ervan bewust te maken dat ze kinderen niet alleen moeten inspireren, maar ook de mogelijkheid

“Hallo kinderen, hebben jullie er zin in?” Niet de juf is

moeten bieden hun interesses en talenten te ontwikkelen.

aan het woord, maar robot Nao. ‘Noek-noek’, zegt hij,

Daar hebben ze hun hele leven profijt van.”

alvorens op te staan. Hij vraagt een tiental leerlingen

Aan het eind van de masterclass geven de leerlingen een

van basisschool De Regenboog in Den Haag om met hem

presentatie aan leerkrachten, ouders en klasgenoten.

te dansen. De robot beweegt het soepelst van allemaal.

Sommigen kunnen niet wachten om het geleerde in

“Dat was leuk”, roept Nikki als de robot weer gaat zitten.

praktijk te brengen. “Ik heb thuis ook een robot gemaakt”,

“Ja, het is heel cool speelgoed”, vindt ook juf Jolanda

vertelt Nikki. “Kapot-leuk”, vindt Suhail, “dat je gewoon

Twaalfhoven. Tijdens eerdere lessen heeft zij de leer­

iets kunt maken.” Jayden: “Ik wil thuis wel een Nao.

lingen, die tijdens audities zeer gemotiveerd bleken,

Misschien kan ik ’m de afwas laten doen.”

minder complexe robots leren programmeren. Nu mogen masterclassjongtalent.nl

ze de hoofdprincipes van codering toepassen op Nao. 2

Inhoud thema

voorwoord

beste lezer,

200 jaar Nutsspaarbank

We vieren dit jaar het jubileum van de Nutsspaarbank en Fonds 1818, waarvan ik mezelf ruim elf jaar directeur heb mogen noemen. Ik zou

Het is 200 jaar geleden sinds de oprichting van

aan het eind van het jubileumjaar met pensioen gaan, maar heb mijn

de Nutsspaarbank, waaruit 25 jaar geleden

werk eerder moeten neerleggen vanwege ziekte. De komende tijd

Fonds 1818 voortkwam. Tijd om terug te blikken

zal ik me volledig wijden aan het bevechten en herstellen daarvan.

op de geschiedenis van ‘een goede bank voor

Het is zuur, maar zal geen smet werpen op de festiviteiten. Laten we

gewone mensen’. Pagina 4

terugkijken op al het goede dat de bank en het fonds de afgelopen tweehonderd jaar hebben gedaan. Dat doen we in dit magazine, maar ook met een website, een boek, een televisieserie, een expositie en

gerelateerd

een feest.

De Nutsbeweging heeft zich vanaf het begin gericht op de kleine

Jeugdsparen

man. Ik vind het, als sociaaldemocraat, mooi om in die traditie te

Jong geleerd is oud gedaan, redeneerde de

staan. Fonds 1818 steunt allerlei projecten ter verbetering van de

Nutsspaarbank. Daarom werd vanaf het begin

maatschappij. Ter viering van het jubileum doen we méér.

van de vorige eeuw het jeugdspaarbankboekje

Particulieren krijgen dit jaar ondersteuning op maat om van hun idee

gepromoot en in de jaren dertig het school­

voor de verbetering van hun buurt een uitvoerbaar plan te maken.

sparen bedacht. Pagina 9

Daarmee hopen we nog meer mensen te bereiken.

Ook sturen we verkenners op pad om verbindingen te leggen tussen

In gesprek met…

projecten en instanties die zich met schuldpreventie en schuld­

Charles de Monchy was de laatste directeur

hulpverlening bezighouden in alle negentien gemeenten in ons

van de Nutsspaarbank in Den Haag. Onder zijn

werkgebied. Om een nog steviger vangnet te creëren voor mensen

leiding ging de stichting met ideële doelstelling

met financiële problemen. Want waar de Nutsspaarbank werd

over in een commerciële bank. Pagina 10

opgericht om de gewone man te leren sparen, blijft Fonds 1818 mensen op weg helpen naar financiële zelfredzaamheid. Ik ben blij daaraan te hebben mogen bijdragen.

Boudewijn de Blij Fonds 1818 en meer

Vitrine

Terugblik

Jubileum

Diverse projecten in het kort Pagina 12

Kweektuin Singelpark

Het is feest!

Pagina 14

Pagina 15 3

Thema

‘Er kwamen de raarste dingen uit kluisjes’

Thema

Nutsspaarbank: ‘Bank voor gewone mensen’ Het is 200 jaar geleden sinds de oprichting van de Nutsspaarbank, waaruit 25 jaar geleden Fonds 1818 voortkwam. Tijd om terug te blikken.

‘De geschiedenis van een goede bank voor gewone mensen.

Daar kunnen we nog wat van leren, ook voor de toekomst.’

In het kader van het jubileum roept Fonds

de toekomst”, stelt Willems. “Ons beeld van

Kluis

1818 voormalige medewerkers en klanten

banken is de laatste tien jaar, zeker sinds

Bij de Nutsspaarbank in Den Haag heeft het

op hun verhalen, foto’s en herinneringen

de crisis van 2008, niet meer zo positief.

in bewaring geven van spaargeld bijna twee

over de Nutsspaarbank te delen. Dat heeft

De Nutsspaarbank was een ander soort bank,

eeuwen lang de basis gevormd van het eigen

al geleid tot een stortvloed aan enthousiaste

een vrijwilligersbank, niet gericht op winst

vermogen. Het bestuur belegde in veilige

reacties en bijzondere anekdoten, die zijn

maar op kleine spaarders: dienstboden en

staatsobligaties, waarop rente werd uitge-

terug te vinden op de website

vaklieden. De bedoeling was dat zij spaarden

keerd. “In het begin namen de bestuurders,

200jaarnutsspaarbank.fonds1818.nl.

voor ziekte of hun oude dag. Een soort sociaal

allemaal vrijwilligers, de duiten persoonlijk

De Mobiele Service, de vele gedaantes van

plan.” De Nutsspaarbank is opgericht vanuit

in”, vertelt Willems. “Dat gebeurde op

het spaarbankboekje, het jeugdsparen.

het humanistische ideaal, maar eigenlijk dat

maandag, tussen de middag, met een geld­

De Nutsspaarbank, een begrip, blijkt niet

van de hele Verlichting: mensen verheffen

kistje in de kamer van de bouwopzichter

uit armoede. “Door filantropen: notabelen,

in het raadhuis. De klassentegenstelling,

die ook wel uit eigenbelang handelden,

het amateurisme, de goede bedoelingen,

Vrijwilligersbank

omdat ze bang waren alles te verliezen bij

het zit daar allemaal in.” Pas in 1871 werd

De geschiedenis van de bank wordt opge-

een revolutie als ze de armen niets gaven.

een eigen ruimte gehuurd, aan het Westeinde.

tekend door stadshistoricus Wim Willems,

De geschiedenis van de bank is daarmee niet

Door de groei van de spaartegoeden was

samen met archieftijger Henk Looijesteijn,

alleen de geschiedenis van ‘de dubbeltjes

steeds meer archiefruimte nodig. In 1893

die alle notulen van de bank in het Haags

van de dienstboden’, maar ook van de

volgde de bouw van een eigen pand aan

Gemeentearchief doornam. “De geschiedenis

bank­bestuurders die de dubbeltjes innamen.

de Jan Hendrikstraat, met een zwaar

van een goede bank voor gewone mensen.

Het is de elitegeschiedenis van de negen-

­gepantserde kluis. Dat gebouw werd later

Daar kunnen we nog wat van leren, ook voor

tiende eeuw.”

afgebroken en in 1921 verrees een gloednieuw

vergeten.

5

Thema

2 1

‘De Nutsspaarbank was er voor dienstboden’

doodgemoedereerd met plastic tassen vol geld over straat.

2

Bijkantoren werden

overvallen. “Of er kwam een klant onder dwang van een dealer geld halen. Daar werkten wij natuurlijk niet aan mee, maar

hoofdkantoor op de hoek van de Jan Hendrik­

keren per week kluizenbouwer Lips laten

straat en de Riviervismarkt. Het inmiddels

komen om een kluisje open te boren, omdat

ingrijpend verbouwde pand heet nu

de huur van 25 euro per jaar niet werd

Het Nutshuis en vormt de thuisbasis van

betaald. “Daar kwamen dan soms de raarste

Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen

Fonds 1818.

dingen uit”, vertelt hij in de kluis in het

De Nutsspaarbank werd in 1818 opge-

“Een nieuw gebouw, een nieuw bewind”,

huidige Nutshuis, die tegenwoordig dienst-

richt. “Maar het begon eigenlijk eerder”,

vat Willems samen. “Daar hoorde vlak na de

doet als bioscoop- en vergaderzaal. “Valse

aldus oud-directeur Charles de Monchy.

Eerste Wereldoorlog de aanschaf van zoge-

dollarbiljetten, de melktanden van de klein-

Namelijk in 1784, met de oprichting

heten safe- of kluisloketten bij. Spaarders

kinderen. Eens vonden we een stapel blanco

van de Maatschappij tot Nut van

konden die huren om hun kostbaarheden in

Ierse en Engelse paspoorten en wapens.

’t Algemeen. Om minder ontwikkelde

te bewaren.” Want voor het vertrouwen van

Dat bleek uiteindelijk een IRA-zaak.”

burgers te ‘verheffen’ stichtte ’t Nut openbare leeszalen, scholen, badhuizen

spaarders was niet alleen de waarde van de

Overvallen

en spaarbanken, waaronder de

daaraan getwijfeld en kwamen spaarders

Spannende verhalen zijn er in overvloed.

Nutsspaarbank in Den Haag. “Deze

massaal hun geld halen – maar ook of de

Van 1818 tot 1970 groeide en bloeide de

armenzorg, die de kerken eerder voor

bank een veilige bergplaats voor hun inleg

spaarbank en werden overal Nutsspaar­

hun rekening namen, legde de grond-

kon garanderen. “De toegang tot de kluizen,

banken geopend. Den Haag breidde uit,

slag voor onze huidige verzorgings-

met dikke muren en zware deuren in de

elke wijk kreeg een bijkantoor. Om zo veel

maatschappij. Vanuit het humanistische

kelders van het gebouw, was aan weinig

mogelijk mensen te kunnen bereiken, werd

ideaal: mensen worden blanco geboren,

mensen voorbehouden.” Een van hen was

soms simpelweg kantoor gehouden in een

geef ze zo veel mogelijk kansen.”

Clemens van Slingerland. Tot 25 jaar gele-

voor de gelegenheid omgebouwde huis­

den moest hij als bedrijfsjurist meerdere

kamer. Medewerkers gingen lange tijd

bank van belang –

1

in crisisjaar 1932 werd

6

Thema

3 4

dat leverde ongemakkelijke situaties op”,

bijkantoor, weten we van voormalig leiding-

Willems. “Maar zij zijn juist interessant,

aldus Van Slingerland. “Ik heb ook eens met

gevende Meta Waaijer: “Maar wij deden

omdat de bank voor hen bedoeld was.”

een beruchte Haagse familie aan tafel

eigenlijk nooit hypotheken of leningen.

Op de foto’s die er zijn, is het gemeenschaps-

gezeten die een lening wilde zonder onder-

Het waren vooral uitbetalingen.”

gevoel zichtbaar. “Het zijn natuurlijk vooral

pand. Dat weigerde ik uiteraard. Toen ben ik

de uitjes die werden vastgelegd. Naar eigen

een hele poos beveiligd van en naar de bank

Familiegevoel

vakantiehuisjes van de bank, bijvoorbeeld.

vervoerd. Niet vanaf huis hoor, maar van en

Dat de Nutsspaarbank een sociaal bedrijf

Maar voor werknemers voelde het echt als

naar het dichtstbijzijnde busstation.”

was, blijkt ook uit de manier waarop met het

familie. Er ontstonden vele relaties tussen

personeel werd omgegaan. “Ik herinner mij

collega’s, die op het werk ‘bankstellen’

nog goed dat de directie de eerste uurtjes

werden genoemd. Menigeen werkte veertig

van elke maandagochtend besteedde aan

tot vijftig jaar voor de bank, dat is niet meer

rondrijden in nieuwbouwwijken in Den Haag:

het bespreken van wie er ziek waren en

van deze tijd.”

bijkantoren op wielen. ‘Pionierswerk’, noemde

of zij al een bloemetje hadden gekregen”,

meneer Zembsch, hoofd dienstuitvoering

vertelt oud-directeur Charles de Monchy.

Sociale interactie 3

Vanaf 1954 liet de Nutsspaarbank bussen

kantoren, het werk van de ‘busbemanning’.

4

5

Bij archiefonderzoek komt pas vanaf

24 uurs geldservice Oud-werknemers kwamen in groten getale

Zij tastten af waar behoefte was aan vaste

de jaren vijftig het personeel van de

naar de reünie op het voormalige hoofd­

kantoren en dankzij hen werd het aantal

Nutsspaarbank in beeld, voornamelijk in

kantoor van de Nutsspaarbank. “Dit gebouw

sterk uitgebreid. Maar de Mobiele Service

personeelsblaadjes. “Het is altijd heel

is van Fonds1818, maar spiritueel is dit ons

bleef, tot 1996. Ze deden toen nog bejaarden-

moeilijk om een beeld te krijgen van de

huis”, vatte voormalig directeur De Monchy

huizen en een psychiatrisch ziekenhuis aan.

mensen aan de basis”, aldus stadshistoricus

het tijdens een toespraak samen.

“Daar bleven we de hele dag”, herinnert oud-medewerkster Yolanda van Mil zich.

“Voor de patiënten was het een stukje sociale interactie.” Oud-collega Connie Westdorp: “De sfeer was heel gemoedelijk. Zo had je Arie, die zong altijd een liedje voor je als hij zijn zakgeld kwam ophalen.” De Mobiele Service bood dezelfde service als een vast

‘Werknemers voelden zich als familie’ 7

Thema

5

6

Hij verhaalde over hoe de bank vanaf 1970,

werd de euro, de grenzen in Europa werden

sparen weer te stimuleren”, vertelt Willems.

onder zijn leiding, meer commercieel werd.

opgeheven. Onze reactie was: verenigen.

“Zou een staatsbank mogelijk zijn?

“De welvaart nam toe, handelsbanken

We hebben ons toen bij de Verenigde Spaar

De Nutsspaarbank heeft toch lange tijd

kregen voor het eerst belangstelling voor

Bank-groep aangesloten. VSB ‘kocht’ de

goed gefunctioneerd, zeker voor vaklieden

het spaargeld bij spaarbanken. We stonden

vennootschap door aandelen te steken in

en dienstboden. Ook nu zijn er mensen die

voor een principiële keuze, nu de doelstelling

de stichting, het huidige Fonds 1818.” Het

onder aan de arbeidsmarkt bungelen, in

van het bevorderen van sparen bereikt was:

vermogensfonds bleef de ideële doelstelling

onzekere posities, en het nauwelijks redden.

onszelf opheffen of meedoen?” Gekozen

van de Nutsspaarbank nastreven, door

Neem flexwerkers, zzp’ers, alleenstaande

werd voor de laatste optie. “Wij waren in

projecten te steunen die mensen met minder

moeders. Zij kunnen belang hebben bij de

Den Haag de eerste met een 24 uurs geld-

middelen helpen om zichzelf te redden.

zekerheid die een spaarbank biedt: veilig

service, de moderne pinautomaat. Daar ben

De werknemers van het vennootschap

beleggen en toch over je geld kunnen

ik apetrots op!”

moesten zich een andere werkwijze eigen

­beschikken. Dat geeft een zekere mate van

“Je had destijds lobby’s in plaats van pin­

maken. Niet iedereen kon of wilde dat.

autonomie en zelfredzaamheid. Precies wat

automaten aan de straat, waar je dag en

“Toen ik begon te werken voor de bank,

ook Fonds 1818 voorstaat.”

nacht terechtkon”, herinnert oud-jurist

was het een sociale instelling om mensen

Van Slingerland zich. Om besmuikt te

de maand door te helpen”, vertelt

­vervolgen: “Op camerabeelden zagen wij

Tabo van der Veen. Hij was filiaalhouder in

eens een keurige Haagse dame haar rokken

Leiden, maar werd later medewerker. “Ik

optillen om over een vrijend stelletje te

was te sociaal, daar werd ik op afgerekend

stappen, om geld op te nemen. Daar hebben

toen het commerciëler moest.” “Het was

wij vreselijk om gelachen.”

een vervelende periode”, vindt ook Charles

Lees meer over de stormloop op de

de Monchy. Met de kennis van nu was dat

bank tijdens de crisis, bankovervallen

misschien niet nodig geweest.”

op bij­kantoren, de Mobiele Service,

Fusie

‘bankstellen’ en de eerste

In 1992 veranderde alles, met de inlijving van de Nutsspaarbank door de VSB Bank,

Toekomst

­pinautomaten op:

de latere Fortis Bank. Oud-directeur

“De discussie die ik met het boek over de

200jaarnutsspaarbank.fonds1818.nl.

Charles de Monchy: “Dat jaar werd het

Nutsspaarbank wil aanzwengelen, is dat we

Verdrag van Maastricht getekend: de gulden

moeten gaan nadenken om vanuit de overheid

8

Extra

Jeugdsparen

‘Doel was dat kinderen doorgingen met sparen’ 6

Jong geleerd is oud gedaan, redeneerde de

Nel gaf de kinderen van de hoogste groepen een keer

Nutsspaarbank. De bank was er lange tijd alleen voor

per jaar les over geld. “Ik vertelde bijvoorbeeld wat er

volwassenen, maar probeerde vanaf het begin van

precies op de munten en de bankbiljetten stond. En hoe

de vorig eeuw ook kinderen er toe te bewegen hun

mensen vroeger geld in de kachel stopten, dat vervolgens

centen en stuivers te storten. Daartoe werd in 1907

vergaten en het per ongeluk verbrandden. Dus dat het

de Spaarbankbond opgericht, ter promotie van het

verstandig was, als je wat zakgeld had, dat je dat naar

jeugdspaarbankboekje.

de bank bracht. Want dat leverde meer op.”

Schoolsparen

Spekkie Spaarduit

In de jaren dertig werd het schoolsparen bedacht.

Na de Tweede Wereldoorlog werd nog meer belang

Kinderen konden zegeltjes kopen in de klas en zo een

gehecht aan de spaarzin bij jongeren. Alleen door van

zakcentje bij elkaar sparen. Nel den Haan coördineerde

jongs af geld in een nieuwe toekomst te investeren, kon

later het schooljaren bij de Haagse Nutsspaarbank.

het land de oorlogsmalaise te boven komen. Zo dachten

Samen met drie anderen spoorde zij leerlingen van zo’n

de volwassenen erover, wat in 1948 leidde tot de oprichting

130 basisscholen aan om te sparen. “Enthousiaste leraren

van de Stichting Spaarpropaganda. Deze stichting bracht

verkochten de zegeltjes zelf. Of er kwam wekelijks een

onder meer stripboekjes uit, die de spaarbanken onder de

scholenbezoekster in de klas of op een centraal punt.”

jeugd verspreiden. Daarin figureerden bekende namen

Kinderen deden mee met een spaarkaart. “Daar gingen

als Suske en Wiske, Tom Poes en Olivier B. Bommel en

twintig zegels op van een kwartje, in mijn tijd. Maar toen

Spekkie Spaarduit. De laatste, een traditioneel spaar-

ik klein was, was dat een dubbeltje”, weet Nel. “Ik heb

varken, was het eigen boegbeeld van de sparende jeugd.

namelijk als kind zelf ook aan schoolsparen gedaan.

Dan had je vijf gulden gespaard en dan kreeg je tien

“Mijn activiteiten hielden op bij het einde van de basis-

procent erbovenop. Het was de bedoeling dat de kinderen

school en dat vond ik zelf wel heel jammer”, vertelt Nel.

zoveel mogelijk met hun volle spaarkaart zelf naar de

Ze heeft er altijd voor gestreden dat de bank ook na de

bank gingen, samen met hun moeder of zo. En dan kregen

basisschool het sparen onder jongeren zou blijven

ze 5,50 gulden gestort.”

stimuleren. “Maar dat heb ik nooit voor elkaar gekregen.

“De een kocht één zegel de ander meer. Het lag ook aan

Aan het einde van het schooljaar ging ik altijd alle zesde

de school. In de Schilderswijk werd minder gespaard,

klassers af. Dan hield ik een verhaaltje met de bedoeling

maar de kinderen deden het wel. Daar was het één of

dat ze doorgingen met sparen als ze naar de middelbare

twee zegels. Op andere scholen kochten ze soms in

school gingen. Dat was het hoofddoel.”

één keer hun hele spaarkaart vol.”

9

Thema

‘Het familiegevoel was de basis van het succes’

Thema

In gesprek met…

Charles de Monchy Charles de Monchy (81) was de laatste directeur van de Nutsspaarbank in Den Haag. ‘Ik heb de overgang van ­stichting met ideële doelstelling naar commerciële bank mogen meemaken.’

ons in staat om ons snel aan te passen aan de markt. De eerste 24 uurs service van de geldautomaten werd door de Nutsspaarbank geïntroduceerd. Spoedig volgde onze ‘Spaar Hypotheek’. Ook kreeg de Nutsspaarbank als eerste spaarbank vergunning van de Neder­ landsche Bank tot het verstrekken van kredieten aan het bedrijfsleven.

Hiermee werd de periode van Nutsinstelling definitief afgesloten.”

Hoe bent u bij de bank terecht gekomen?

“Ik stam uit een handelsfamilie, bekend van bierbrouwerijen en de

Uw zocht, wederom, uw eigen weg?

import van ruwe katoen. Mijn beide oudere broers hebben in het

“Het was makkelijk: we deden het gewoon. Het Verdrag van Maastricht

familiekantoor gewerkt; ik niet. Ik heb mijn eigen weg gezocht.

in 1992 was een keerpunt, van grote invloed op de toekomstvisie

Ik ben in de marketing gaan werken, opeenvolgend bij de KLM, een

van de bankwereld. De gulden ging verdwijnen; de euro kwam eraan.

keramiekbedrijf in Maastricht en de AMRO Bank. Via-via belandde

Binnen de Europese Unie kon iedereen en elk bedrijf zich vrij vestigen.

ik daarna bij de Nutsspaarbank in Den Haag, waarvan ik zo’n vijftien

De Nederlandsche Bank drong aan op schaalvergroting om de

jaar algemeen directeur ben geweest.”

stijgende IT-kosten de baas te blijven en een grotere financiële weerstand op die bouwen. De spaarbanken concentreerden zich in

Een groot verschil?

twee groepen: de SNS en de VSB. De Nutsspaarbank sloot zich bij

“De AMRO Bank was vroeger echt een handelsbank. In de jaren zestig

de Verenigde Spaar Bank-groep aan. De VSB ging weer op in een

waren er banken voor handel, nijverheid, kleine ondernemingen en

Nederlands-Belgisch samenwerkingsverband: Fortis.”

welgestelden, maar niet voor de gewone man. Door de welvaartsstijging nam het bezit aan goederen en contanten bij gezins­

Spijt?

huishoudingen snel toe. De commerciële banken hadden geld nodig

“Ja, met wat ik nu weet zeker. Fortis failliet en de leiding veroordeeld

om te voorzien in de toenemende kapitaalbehoefte van het bedrijfs-

voor wanbeleid. SNS in staatshanden. Het is vreemd om achteraf

leven en begonnen spaargeld te werven onder de bevolking. Hier

te moeten vaststellen dat wat eens de redding scheen, de schaal-

kwamen zij op het terrein van de (Nuts)spaarbanken. Hun doel­

vergroting, uiteindelijk de ondergang werd. Eigenlijk heeft het Verdrag

stelling was vervuld. Ook bij de commerciële banken kon nu veilig

van Maastricht niet zoveel verandering gebracht. Achter Breda en

worden gespaard. De vraag was: opheffen of doorgaan? Zoals bij

Arnhem ga je nog steeds grenzen over. IT-kosten vereisen geen

alles met voldoende levenskracht werd het natuurlijk doorgaan.”

grootschaligheid meer. Het geheugen en de verwerkingscapaciteit van een smartphone is vandaag groter dan alle hardware van de

Sociaal of zakelijk?

Nutsspaarbank in de jaren negentig. 2018 ziet er heel anders uit

“We moesten mee in de stroom van ontwikkeling. Dat ging niet

dan wat wij in 1992 verwachtten.”

vanzelf. Ik herinner mij nog goed dat de directie de eerste uurtjes van elke maandagochtend besteedde aan het bespreken van wie er

Had de Nutsspaarbank nu nog een rol kunnen spelen?

ziek waren en of zij al een bloemetje hadden gekregen. Na een half

“Ook hierop een volmondig ja! De goed bezochte reünie in oktober

uurtje had ik het wel gezien. Ik zat dan op heten kolen, want er moest

is hiervoor het bewijs. De vitaminen voor een goed lopend bedrijf

veel gebeuren. Toch was dit familiegevoel de basis van het succes.

zijn het wij-gevoel en ‘de esprit’. Zelfs na zoveel jaren zijn deze er

De Nutsspaarbank Den Haag had een eigen IT-afdeling. Dit stelde

nog steeds… en hoe!”

11

Vitrine

4

2

1

Zoro Feigl 1

Zoro Feigl maakt bewegende

3

Schuiltuin 2

Restauratie kruiswegstaties

De Leidse tuinvereniging

kunstwerken. Grote, complexe

Oostvliet heeft een schuilplek

systemen die dansen, schudden

gemaakt voor bedreigde wilde

laat acht bijzondere kruisweg-

Rijswijk willen graag het contact

en botsen. Van 13 januari tot

planten: de Schuiltuin. Iedereen

staties restaureren die in de jaren

en de acceptatie tussen

en met 11 maart kan iedereen

kan hier planten brengen die

twintig van de vorige eeuw zijn

­vluchtelingen en inwoners van

zijn werk zien en ervaren in de

zeldzaam zijn in Nederland.

getekend door Herman Veldhuis,

Rijswijk bevorderen. Zij bouwen

monumentale

Als het goed gaat met de planten,

de oprichter van de Delftse

daarom een bakfiets om tot

Electriciteitsfabriek aan het

is het de bedoeling dat ze worden

Kunstkring. Op deze metershoge

Buitengewone Buurt Bakfiets,

De Constant Rebecqueplein in

uitgezaaid in andere beschermde

doeken is het lijdensverhaal van

waarmee bewoners van het

Den Haag. Er is ook een educatief

gebieden. Hiermee wil de

Christus afgebeeld in jugendstil.

asielzoekerscentrum zelf­

traject verbonden aan deze

­tuinvereniging bewustwording

De staties werden in 1974 gered

gemaakte hapjes en drankjes

interactieve tentoonstelling, met

creëren van het feit dat honder-

bij de sloop van de Hippolytus­

gaan uitdelen op drukbezochte

workshops voor basisschool-

den inheemse plantensoorten

kerk. Door onenigheid over het

plekken zoals de markt, school-

leerlingen en middelbare

dreigen te verdwijnen. Dit gebeurt

eigendomsrecht lagen de doeken

pleinen en het winkelcentrum.

­scholieren. Daarnaast helpen

in samenwerking met onder

veertig jaar lang op zolder bij

“Als iets Nederlands is, is het

leerlingen van ROC Mondriaan

andere Hortus Leiden,

Museum Prinsenhof. Na de

wel fietsen”, aldus Marlies van

bij de opbouw van de tentoon-

de Nederlandse Vereniging

noodzakelijke restauratie

Don Bosco.

stelling en het onderhoud van

van Botanische Tuinen (NVBT)

­worden de historische doeken

donboscorijswijk.nl

de kunstwerken.

en Stichting Zuid-Hollands

tentoongesteld op diverse

electriciteitsfabriek.nl

Landschap.

locaties in Delft.

schuiltuin.nl

sked.nl

3

12

Kerkelijk Erfgoed Delft (KED)

Buitengewone Buurt Bakfiets 4

Vrijwilligers van Don Bosco

Vitrine

Totale donatie aan deze projecten € 65.500,-

7

6

8

5

(G)Oud voor de buurt!

5

Platform Levensverhalen

leidt in 2018 vitale senioren in

Beste Boeken Quiz 2018 6

Open Improvisatie Sessies Klassieke Muziek

In januari start Jeugdwerk

8

Op het dak van het Museon in

Den Haag komt een educatief

de Duin- en Bollenstreek op tot

Den Haag de tweede editie van

begeleider en initiatiefnemer

de Beste Boeken Quiz (BBQ).

seert in Den Haag tot aan de

zo groot als een zesde deel van

van vertelkringen met ouderen.

Dit is een leesproject voor de

zomer elke maand een Open

een voetbalveld: 1.165 m².

Het delen van verhalen levert

groepen 7 en 8 van drie scholen

Improvisatie Sessie Klassieke

De dakbeplanting levert allerlei

ouderen veel op: nieuwe

in de wijken Transvaal, Centrum

Muziek voor amateurmusici.

voordelen op voor het klimaat,

­contacten, plezier, zingeving

en Schilderswijk. Het doel is om

Tijdens deze sessies kan

de voedselproductie en de

en zelfbewustzijn. Bovendien

leerlingen liefde voor lezen en

­iedereen onder professionele

biodiversiteit. Nieuwsgierig?

worden kennis en levenservaring

boeken bij te brengen. Zij worden

begeleiding leren improviseren.

Het Museon geeft speciale

op deze manier bruikbaar en

op een speelse manier uitge-

Je kunt je online voorbereiden

rondleidingen op het dak waarbij

zichtbaar voor de andere deel-

daagd om allerlei boeken goed

met video’s en begeleidings-

kinderen in de leeftijd van

nemers, maar ook voor de wijk,

te kennen, want uiteindelijk

tracks en in de sessie leert

6 tot 14 jaar alles leren over de

de buurt of het dorp.

strijden de scholen tegen elkaar

iedereen op eigen niveau.

bijzondere rol van groene daken

stichtinglevensverhalen.nl

tijdens de Beste Boeken Quiz in

Komen luisteren kan ook!

in de stad.

Bibliotheek Schilderswijk!

Zo wil het Ensemble de klassieke

museon.nl

jeugdwerk.nl

muziek weer tot leven brengen

7

The Scroll Ensemble organi-

Groen dak Museon

onder een breed publiek.

Aanmelden is nog mogelijk. thescrollensemble.com/impro

13

groen daklandschap. Ongeveer

Terugblik Hoe is het verder gegaan met projecten

Kweektuin Singelpark

die Fonds 1818 ­steunde? Werd het een succes, zijn de doelen gehaald of is het nog steeds hard werken?

We kijken terug naar…

‘Iets kleins kan heel groot groeien’ Wat ruim drie jaar geleden braakliggende grond was, staat nu vol manshoge struiken en bomen.

Met de Kweektuin werken Leidenaren mee aan het Singelpark rond hun stad.

“Hele volksstammen komen hier langs. Lieden uit de kantoren eten hier hun boterham, in de avond zitten er jonge stelletjes op de bankjes.”

Stekjes Een tiental vrijwilligers werkt op dinsdag- en zaterdag-

Ap, zoon van een tuinder, komt elke week tuinieren.

ochtend in de naast het Centraal Station aangelegde

“Ik woon sinds kort in een appartement, dus heb zelf geen

tuin, tussen verkeersader en spoorweg in. Ze planten,

tuin meer. Het geeft een goed gevoel dat je bezig bent

snoeien, bewateren en schoffelen. Ten behoeve van een

voor iets dat Leiden de komende jaren gaat opknappen.

groener Leiden.

Bovendien is het fijn om buiten te zijn.” Lidie en Bep van

“De Kweektuin is meer dan een succes gebleken”, stelt

buurtvereniging Maredorp planten bloembollen in ‘hun’

coördinator Theo van der Krogt. “Het is echt wel een

plantenbak. “Ter ere van het veertigjarig bestaan van

aanjager geweest van het Singelpark, de zes kilometer

de buurtvereniging hebben we de bak twee jaar geleden

lange, groene long rondom de versteende binnenstad.

geadopteerd. Buurtbewoners hebben de stekjes

Het heeft de Leidenaren bij de plannen betrokken.

­ingebracht. Onze buurt grenst niet direct aan het

Een deel van deze planten komt uiteindelijk terecht in

Singelpark, maar de hele stad heeft er profijt van.”

de aan elkaar verbonden parken en straten.” Maar ook

“Het is de interesse die ons vrijwilligers drijft”, vertelt

naast het treinstation heeft het groen een functie.

coördinator Theo, die vroeger werkte voor een onder­ zoeks­instelling in de sierteeltsector. Veel bij de her­ inrichting van achtertuinen overgebleven plantjes vinden hier een nieuw thuis.” Een aantal bomen is inmiddels overgeplant naar de Singelrand en enkele honderden planten zijn herplant in de versteende verbindingsstraten.

“Je kunt voor veel geld planten aanschaffen, maar wij hebben – met financiële hulp van Fonds 1818 – laten zien dat je ook voor een paar duizend euro een heel park kunt inrichten. Iets kleins kan heel groot groeien.”

Het Singelpark is de komende vier jaar nog volop in ontwikkeling, maar ook bij het onderhoud en beheer zullen de Vrienden van het Singelpark betrokken blijven.

singelpark.nl 14

Het is feest!

De Nutsspaarbank bestaat 200 jaar. In 1818 werd de basis gelegd voor een bank die zorgde dat ook de gewone burger kon sparen. De Nuts had grote invloed op het maatschappelijk leven en stimuleerde de spaarzin. Na een fusie in 1992 verdween de Nutsspaarbank en ontstond het huidige Fonds 1818.

Een fonds dat, in de geest van de bank, maatschappelijke projecten steunt. In 2018 viert Fonds 1818 zijn 200 jarig bestaan met een jubileumprogramma.

Verrijk je Buurt Fonds 1818 trakteert!

Het 200-jarig jubileum vieren we ook met het initiatief Verrijk je Buurt.

Je kent het wel: je bruist van de ideeën om jouw buurt leuker te maken, maar je hebt geen tijd om er iets mee te doen. Eigenlijk moet je even sparren met de buren en op de computer uitzoeken hoe je dingen concreet moet aanpakken. In plaats daarvan verdwijnen de ideeën naar de achtergrond en voor je het weet zeg je: ‘Jammer dat het er nooit van gekomen is!’ Laat het niet zover komen!

Uit de Rode Cijfers

Wij helpen je.

Bij de oprichting van de Nutsspaarbank was het hoofddoel ‘het aanleren van overleg en spaarzaamheid’.

We helpen je jouw maatschappelijke ideeën te realiseren.

Fonds 1818 steunt al jaren projecten die gericht zijn op

Niet alleen met geld, maar ook met kennis en concrete

het voorkomen van schulden, met name bij jongeren.

handvatten. We gaan dit jaar de regio in! We organiseren

Het jubileumproject Uit de Rode Cijfers legt hierop extra

inspiratiecafés met brainstormsessies en speeddates.

nadruk. Het verbindt partijen die zich bezighouden met

Uit ervaring weten we dat bestaande projecten helpen ter

het voorkomen van schulden en armoede om zo tot

inspiratie. Daarom kunnen we je ook in contact brengen

nieuwe initiatieven te komen.

met mensen die een vergelijkbaar idee hebben.

Lees hier op fonds1818.nl/uitderodecijfers meer over.

Met dit initiatief richten we ons vooral op kleinere projecten in wijken en buurten. Daarom geven we een maximale donatie van ¤ 3.000.

Kijk op verrijkjebuurt.fonds1818.nl voor meer informatie én voor data waarop we bij jou in de buurt zijn.

200 jaar herinneringen 200 jaar geleden was de Nuts niet meer dan een geldkist in het Oude Stadhuis aan de Groenmarkt in Den Haag.

Fonds 1818 Festival

Tijdens een crisis was er een run op de bank en bij

Het jubileum van de Nutsspaarbank is reden voor feest.

hoogtijdagen kregen borelingen een spaarbankboekje

Kom op zaterdag 9 juni naar de Grote Kerk in Den Haag

cadeau. Op 200jaarnutsspaarbank.fonds1818.nl kun

en laat je op een speelse manier meevoeren door het

je véél meer verhalen lezen over de Nutsspaarbank,

werkveld van Fonds 1818. Gratis kinderactiviteiten, een

en geloof ons als we zeggen dat 200 jaar voldoende tijd

duurzame markt, recycleworkshops, exposities, biologisch

is om prachtige verhalen te verzamelen. Op het festival

eten & drinken, singalongs voor iedereen, dans- en

in de Grote Kerk presenteren we hier een boekje over

muziekoptredens, inspirerende films en informatie &

en in april start een televisieserie bij Omroep West.

advies. Vier met ons mee en ervaar de gerealiseerde

Later meer hierover!

projecten uit de regio. Wees welkom!

15

Fonds 1818 steunt maatschappelijke projecten ­zonder winstoogmerk in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leiden, de Duin- & Bollenstreek en tussenliggende gemeenten. Met donaties, maar ook cursussen, begeleiding en netwerk.

Aandachtsgebieden

Ondersteuning

Het fonds steunt projecten

Fonds 1818 helpt niet alleen

op diverse terreinen.

met geld maar ook met kennis

De belangrijkste aandachts-

en netwerk. Om (potentiële)

gebieden zijn:

aanvragers te helpen, geeft het fonds cursussen gericht

Zorg & Welzijn

Voor wie

op het indienen van een aanvraag en het verstevigen

Vertegenwoordigers van stichtingen en verenigingen

Kunst & Cultuur

1818. Het project is altijd gericht op de regio van het fonds.

Natuur & Milieu

Voor groepjes particulieren is er het Minitiatief.

Educatie

kunnen een aanvraag voor een donatie indienen bij Fonds

van de ­organisatie. Deelname aan de ­cursussen is vrijwel altijd gratis. Daarnaast houden mede­werkers van het fonds

Via deze weg kunnen zij tweemaal een plan indienen

­regelmatig spreekuren en voorlichtings­bijeenkomsten

voor een project van maximaal € 3.000,-. Het Minitiatief

Binnen al deze gebieden

in de regio.

is voor alle leeftijden. Jongeren worden uitdrukkelijk

is duurzaamheid een

Iedere donderdag is er een

­uitgenodigd hun plannen aan Fonds 1818

­belangrijk thema.

inloopspreekuur in Den Haag.

voor te leggen.

Meer informatie op fonds1818.nl/ondersteuning

fonds1818.nl

Hillegom

Noordwijk

Noordwijker hout Lisse

Teylingen Katwijk

Oegstgees t

Algemene criteria

Donatie aanvragen

• Fonds 1818 steunt maat-

U kunt een donatie aanvragen

schappelijke projecten van

door een projectplan met een

stichtingen, verenigingen

toelichting, een begroting en

en groepjes particulieren

een dekkingsplan te mailen

• De projecten zijn gericht op Leiden W assenaar Voor schoten LeidschendamVoorburg

Den Haag

Den Haag

Rijswijk PijnackerNootdorp Delft

Midden Delfland

Zoeterwoude

Zoetermeer

Leiderdor p

de inwoners van de regio

naar aanvraag@fonds1818.nl.

Om te zorgen dat uw

• Project is nog niet gestart

­aanvraag volledig is, kunt

• Er is geen sprake van

u gebruik maken van onze

een winstoogmerk

checklist:

Fonds 1818 geeft geen

fonds1818.nl/checklist.

donaties voor:

Houd rekening met een

• Structurele kosten

behandel­termijn van circa

• Kerntaken van een

zes weken.

organisatie • ‘Kunst om de kunst’ of

Heeft u een project? Fonds

‘sport om de sport’

1818 helpt met een donatie,

• Politieke of religieuze

kennis en netwerk. Samen

projecten

maken we het mogelijk.

• Individuele steun

Colofon Fonds 1818 Magazine is een uitgave van Fonds 1818 en verschijnt vier maal per jaar.

Redactie Corien Bosch Productie Martine Vinkesteyn Interviews Hester Heite Fotografie Eva Hofman, Inge Stolwijk en diverse fotografen en bruikleen­gevers van de beschreven projecten Concept en vormgeving Ontwerpwerk Druk Edauw+Johannissen Ook het Fonds 1818 Magazine ieder kwartaal ont­vangen? Stuur een email naar info@fonds1818.nl of meld u aan via de website. Een abonnement is gratis.

RIVIERVISMARKT 4 2513 AM DEN HAAG POSTBUS 895 2501 CW DEN HAAG 070 364 11 41 INFO@FONDS1818.NL FONDS1818.NL