Magazine #1 2018
200 jaar Nutsspaarbank thema
Deze Winter: Masterclass Jong Talent Extra: Jeugdsparen Terugblik: Kweektuin Singelpark
Deze Winter Masterclass Jong Talent
‘Leren programmeren voor de toekomst’ “Nao is een van de meest ontwikkelde robots op de markt”, vertelt Ruben van Merweland, initiatiefnemer van Masterclass Jong Talent dat Haagse scholieren in ‘minder kansrijke wijken’ de kans geeft hun talenten te ontwikkelen. Met masterclasses op het gebied van ondernemen, cultuur en techniek. Sinds kort zijn daaraan lessen 3D-printing en robotisering toegevoegd, in samenwerking met de Technische Universiteit Delft en met financiële steun van Fonds 1818. “Want dat is de toekomst.”
Talentontwikkeling Van Merweland ondervond als muziekleraar dat scholen ‘een blinde vlek’ hebben als het aan komt op talent ontwikkeling: “Tijdens muziekles komen allerlei instrumenten voorbij. Maar als iemand aanleg blijkt te hebben om gitaar te spelen, is er geen ruimte om daar meer mee te doen. Aandacht voor taal en rekenen is er wel.
Stichting Masterclass Jong Talent geeft scholieren de kans hun talenten te ontwikkelen. Nu ook op het gebied van robotisering. ‘Want dat is de toekomst.’
Extra aandacht, als je er niet goed in bent. Maar wat als je nou ergens anders heel goed in bent? Ons doel is om scholen ervan bewust te maken dat ze kinderen niet alleen moeten inspireren, maar ook de mogelijkheid
“Hallo kinderen, hebben jullie er zin in?” Niet de juf is
moeten bieden hun interesses en talenten te ontwikkelen.
aan het woord, maar robot Nao. ‘Noek-noek’, zegt hij,
Daar hebben ze hun hele leven profijt van.”
alvorens op te staan. Hij vraagt een tiental leerlingen
Aan het eind van de masterclass geven de leerlingen een
van basisschool De Regenboog in Den Haag om met hem
presentatie aan leerkrachten, ouders en klasgenoten.
te dansen. De robot beweegt het soepelst van allemaal.
Sommigen kunnen niet wachten om het geleerde in
“Dat was leuk”, roept Nikki als de robot weer gaat zitten.
praktijk te brengen. “Ik heb thuis ook een robot gemaakt”,
“Ja, het is heel cool speelgoed”, vindt ook juf Jolanda
vertelt Nikki. “Kapot-leuk”, vindt Suhail, “dat je gewoon
Twaalfhoven. Tijdens eerdere lessen heeft zij de leer
iets kunt maken.” Jayden: “Ik wil thuis wel een Nao.
lingen, die tijdens audities zeer gemotiveerd bleken,
Misschien kan ik ’m de afwas laten doen.”
minder complexe robots leren programmeren. Nu mogen masterclassjongtalent.nl
ze de hoofdprincipes van codering toepassen op Nao. 2
Inhoud thema
voorwoord
beste lezer,
200 jaar Nutsspaarbank
We vieren dit jaar het jubileum van de Nutsspaarbank en Fonds 1818, waarvan ik mezelf ruim elf jaar directeur heb mogen noemen. Ik zou
Het is 200 jaar geleden sinds de oprichting van
aan het eind van het jubileumjaar met pensioen gaan, maar heb mijn
de Nutsspaarbank, waaruit 25 jaar geleden
werk eerder moeten neerleggen vanwege ziekte. De komende tijd
Fonds 1818 voortkwam. Tijd om terug te blikken
zal ik me volledig wijden aan het bevechten en herstellen daarvan.
op de geschiedenis van ‘een goede bank voor
Het is zuur, maar zal geen smet werpen op de festiviteiten. Laten we
gewone mensen’. Pagina 4
terugkijken op al het goede dat de bank en het fonds de afgelopen tweehonderd jaar hebben gedaan. Dat doen we in dit magazine, maar ook met een website, een boek, een televisieserie, een expositie en
gerelateerd
een feest. De Nutsbeweging heeft zich vanaf het begin gericht op de kleine
Jeugdsparen
man. Ik vind het, als sociaaldemocraat, mooi om in die traditie te
Jong geleerd is oud gedaan, redeneerde de
staan. Fonds 1818 steunt allerlei projecten ter verbetering van de
Nutsspaarbank. Daarom werd vanaf het begin
maatschappij. Ter viering van het jubileum doen we méér.
van de vorige eeuw het jeugdspaarbankboekje
Particulieren krijgen dit jaar ondersteuning op maat om van hun idee
gepromoot en in de jaren dertig het school
voor de verbetering van hun buurt een uitvoerbaar plan te maken.
sparen bedacht. Pagina 9
Daarmee hopen we nog meer mensen te bereiken. Ook sturen we verkenners op pad om verbindingen te leggen tussen
In gesprek met…
projecten en instanties die zich met schuldpreventie en schuld
Charles de Monchy was de laatste directeur
hulpverlening bezighouden in alle negentien gemeenten in ons
van de Nutsspaarbank in Den Haag. Onder zijn
werkgebied. Om een nog steviger vangnet te creëren voor mensen
leiding ging de stichting met ideële doelstelling
met financiële problemen. Want waar de Nutsspaarbank werd
over in een commerciële bank. Pagina 10
opgericht om de gewone man te leren sparen, blijft Fonds 1818 mensen op weg helpen naar financiële zelfredzaamheid. Ik ben blij daaraan te hebben mogen bijdragen.
Boudewijn de Blij Fonds 1818 en meer
Vitrine
Terugblik
Jubileum
Diverse projecten in het kort Pagina 12
Kweektuin Singelpark
Het is feest!
Pagina 14
Pagina 15 3
Thema
‘Er kwamen de raarste dingen uit kluisjes’
Thema
Nutsspaarbank: ‘Bank voor gewone mensen’ Het is 200 jaar geleden sinds de oprichting van de Nutsspaarbank, waaruit 25 jaar geleden Fonds 1818 voortkwam. Tijd om terug te blikken. ‘De geschiedenis van een goede bank voor gewone mensen. Daar kunnen we nog wat van leren, ook voor de toekomst.’
In het kader van het jubileum roept Fonds
de toekomst”, stelt Willems. “Ons beeld van
Kluis
1818 voormalige medewerkers en klanten
banken is de laatste tien jaar, zeker sinds
Bij de Nutsspaarbank in Den Haag heeft het
op hun verhalen, foto’s en herinneringen
de crisis van 2008, niet meer zo positief.
in bewaring geven van spaargeld bijna twee
over de Nutsspaarbank te delen. Dat heeft
De Nutsspaarbank was een ander soort bank,
eeuwen lang de basis gevormd van het eigen
al geleid tot een stortvloed aan enthousiaste
een vrijwilligersbank, niet gericht op winst
vermogen. Het bestuur belegde in veilige
reacties en bijzondere anekdoten, die zijn
maar op kleine spaarders: dienstboden en
staatsobligaties, waarop rente werd uitge-
terug te vinden op de website
vaklieden. De bedoeling was dat zij spaarden
keerd. “In het begin namen de bestuurders,
200jaarnutsspaarbank.fonds1818.nl.
voor ziekte of hun oude dag. Een soort sociaal
allemaal vrijwilligers, de duiten persoonlijk
De Mobiele Service, de vele gedaantes van
plan.” De Nutsspaarbank is opgericht vanuit
in”, vertelt Willems. “Dat gebeurde op
het spaarbankboekje, het jeugdsparen.
het humanistische ideaal, maar eigenlijk dat
maandag, tussen de middag, met een geld
De Nutsspaarbank, een begrip, blijkt niet
van de hele Verlichting: mensen verheffen
kistje in de kamer van de bouwopzichter
uit armoede. “Door filantropen: notabelen,
in het raadhuis. De klassentegenstelling,
die ook wel uit eigenbelang handelden,
het amateurisme, de goede bedoelingen,
Vrijwilligersbank
omdat ze bang waren alles te verliezen bij
het zit daar allemaal in.” Pas in 1871 werd
De geschiedenis van de bank wordt opge-
een revolutie als ze de armen niets gaven.
een eigen ruimte gehuurd, aan het Westeinde.
tekend door stadshistoricus Wim Willems,
De geschiedenis van de bank is daarmee niet
Door de groei van de spaartegoeden was
samen met archieftijger Henk Looijesteijn,
alleen de geschiedenis van ‘de dubbeltjes
steeds meer archiefruimte nodig. In 1893
die alle notulen van de bank in het Haags
van de dienstboden’, maar ook van de
volgde de bouw van een eigen pand aan
Gemeentearchief doornam. “De geschiedenis
bankbestuurders die de dubbeltjes innamen.
de Jan Hendrikstraat, met een zwaar
van een goede bank voor gewone mensen.
Het is de elitegeschiedenis van de negen-
gepantserde kluis. Dat gebouw werd later
Daar kunnen we nog wat van leren, ook voor
tiende eeuw.”
afgebroken en in 1921 verrees een gloednieuw
vergeten.
5
Thema
2 1
‘De Nutsspaarbank was er voor dienstboden’
doodgemoedereerd met plastic tassen vol geld over straat.
2
Bijkantoren werden
overvallen. “Of er kwam een klant onder dwang van een dealer geld halen. Daar werkten wij natuurlijk niet aan mee, maar
hoofdkantoor op de hoek van de Jan Hendrik
keren per week kluizenbouwer Lips laten
straat en de Riviervismarkt. Het inmiddels
komen om een kluisje open te boren, omdat
ingrijpend verbouwde pand heet nu
de huur van 25 euro per jaar niet werd
Het Nutshuis en vormt de thuisbasis van
betaald. “Daar kwamen dan soms de raarste
Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen
Fonds 1818.
dingen uit”, vertelt hij in de kluis in het
De Nutsspaarbank werd in 1818 opge-
“Een nieuw gebouw, een nieuw bewind”,
huidige Nutshuis, die tegenwoordig dienst-
richt. “Maar het begon eigenlijk eerder”,
vat Willems samen. “Daar hoorde vlak na de
doet als bioscoop- en vergaderzaal. “Valse
aldus oud-directeur Charles de Monchy.
Eerste Wereldoorlog de aanschaf van zoge-
dollarbiljetten, de melktanden van de klein-
Namelijk in 1784, met de oprichting
heten safe- of kluisloketten bij. Spaarders
kinderen. Eens vonden we een stapel blanco
van de Maatschappij tot Nut van
konden die huren om hun kostbaarheden in
Ierse en Engelse paspoorten en wapens.
’t Algemeen. Om minder ontwikkelde
te bewaren.” Want voor het vertrouwen van
Dat bleek uiteindelijk een IRA-zaak.”
burgers te ‘verheffen’ stichtte ’t Nut openbare leeszalen, scholen, badhuizen
spaarders was niet alleen de waarde van de
Overvallen
en spaarbanken, waaronder de
daaraan getwijfeld en kwamen spaarders
Spannende verhalen zijn er in overvloed.
Nutsspaarbank in Den Haag. “Deze
massaal hun geld halen – maar ook of de
Van 1818 tot 1970 groeide en bloeide de
armenzorg, die de kerken eerder voor
bank een veilige bergplaats voor hun inleg
spaarbank en werden overal Nutsspaar
hun rekening namen, legde de grond-
kon garanderen. “De toegang tot de kluizen,
banken geopend. Den Haag breidde uit,
slag voor onze huidige verzorgings-
met dikke muren en zware deuren in de
elke wijk kreeg een bijkantoor. Om zo veel
maatschappij. Vanuit het humanistische
kelders van het gebouw, was aan weinig
mogelijk mensen te kunnen bereiken, werd
ideaal: mensen worden blanco geboren,
mensen voorbehouden.” Een van hen was
soms simpelweg kantoor gehouden in een
geef ze zo veel mogelijk kansen.”
Clemens van Slingerland. Tot 25 jaar gele-
voor de gelegenheid omgebouwde huis
den moest hij als bedrijfsjurist meerdere
kamer. Medewerkers gingen lange tijd
bank van belang –
1
in crisisjaar 1932 werd
6
Thema
3 4
dat leverde ongemakkelijke situaties op”,
bijkantoor, weten we van voormalig leiding-
Willems. “Maar zij zijn juist interessant,
aldus Van Slingerland. “Ik heb ook eens met
gevende Meta Waaijer: “Maar wij deden
omdat de bank voor hen bedoeld was.”
een beruchte Haagse familie aan tafel
eigenlijk nooit hypotheken of leningen.
Op de foto’s die er zijn, is het gemeenschaps-
gezeten die een lening wilde zonder onder-
Het waren vooral uitbetalingen.”
gevoel zichtbaar. “Het zijn natuurlijk vooral
pand. Dat weigerde ik uiteraard. Toen ben ik
de uitjes die werden vastgelegd. Naar eigen
een hele poos beveiligd van en naar de bank
Familiegevoel
vakantiehuisjes van de bank, bijvoorbeeld.
vervoerd. Niet vanaf huis hoor, maar van en
Dat de Nutsspaarbank een sociaal bedrijf
Maar voor werknemers voelde het echt als
naar het dichtstbijzijnde busstation.”
was, blijkt ook uit de manier waarop met het
familie. Er ontstonden vele relaties tussen
personeel werd omgegaan. “Ik herinner mij
collega’s, die op het werk ‘bankstellen’
nog goed dat de directie de eerste uurtjes
werden genoemd. Menigeen werkte veertig
van elke maandagochtend besteedde aan
tot vijftig jaar voor de bank, dat is niet meer
rondrijden in nieuwbouwwijken in Den Haag:
het bespreken van wie er ziek waren en
van deze tijd.”
bijkantoren op wielen. ‘Pionierswerk’, noemde
of zij al een bloemetje hadden gekregen”,
meneer Zembsch, hoofd dienstuitvoering
vertelt oud-directeur Charles de Monchy.
Sociale interactie 3
Vanaf 1954 liet de Nutsspaarbank bussen
kantoren, het werk van de ‘busbemanning’.
4
5
Bij archiefonderzoek komt pas vanaf
24 uurs geldservice Oud-werknemers kwamen in groten getale
Zij tastten af waar behoefte was aan vaste
de jaren vijftig het personeel van de
naar de reünie op het voormalige hoofd
kantoren en dankzij hen werd het aantal
Nutsspaarbank in beeld, voornamelijk in
kantoor van de Nutsspaarbank. “Dit gebouw
sterk uitgebreid. Maar de Mobiele Service
personeelsblaadjes. “Het is altijd heel
is van Fonds1818, maar spiritueel is dit ons
bleef, tot 1996. Ze deden toen nog bejaarden-
moeilijk om een beeld te krijgen van de
huis”, vatte voormalig directeur De Monchy
huizen en een psychiatrisch ziekenhuis aan.
mensen aan de basis”, aldus stadshistoricus
het tijdens een toespraak samen.
“Daar bleven we de hele dag”, herinnert oud-medewerkster Yolanda van Mil zich. “Voor de patiënten was het een stukje sociale interactie.” Oud-collega Connie Westdorp: “De sfeer was heel gemoedelijk. Zo had je Arie, die zong altijd een liedje voor je als hij zijn zakgeld kwam ophalen.” De Mobiele Service bood dezelfde service als een vast
‘Werknemers voelden zich als familie’ 7
Thema
5
6
Hij verhaalde over hoe de bank vanaf 1970,
werd de euro, de grenzen in Europa werden
sparen weer te stimuleren”, vertelt Willems.
onder zijn leiding, meer commercieel werd.
opgeheven. Onze reactie was: verenigen.
“Zou een staatsbank mogelijk zijn?
“De welvaart nam toe, handelsbanken
We hebben ons toen bij de Verenigde Spaar
De Nutsspaarbank heeft toch lange tijd
kregen voor het eerst belangstelling voor
Bank-groep aangesloten. VSB ‘kocht’ de
goed gefunctioneerd, zeker voor vaklieden
het spaargeld bij spaarbanken. We stonden
vennootschap door aandelen te steken in
en dienstboden. Ook nu zijn er mensen die
voor een principiële keuze, nu de doelstelling
de stichting, het huidige Fonds 1818.” Het
onder aan de arbeidsmarkt bungelen, in
van het bevorderen van sparen bereikt was:
vermogensfonds bleef de ideële doelstelling
onzekere posities, en het nauwelijks redden.
onszelf opheffen of meedoen?” Gekozen
van de Nutsspaarbank nastreven, door
Neem flexwerkers, zzp’ers, alleenstaande
werd voor de laatste optie. “Wij waren in
projecten te steunen die mensen met minder
moeders. Zij kunnen belang hebben bij de
Den Haag de eerste met een 24 uurs geld-
middelen helpen om zichzelf te redden.
zekerheid die een spaarbank biedt: veilig
service, de moderne pinautomaat. Daar ben
De werknemers van het vennootschap
beleggen en toch over je geld kunnen
ik apetrots op!”
moesten zich een andere werkwijze eigen
beschikken. Dat geeft een zekere mate van
“Je had destijds lobby’s in plaats van pin
maken. Niet iedereen kon of wilde dat.
autonomie en zelfredzaamheid. Precies wat
automaten aan de straat, waar je dag en
“Toen ik begon te werken voor de bank,
ook Fonds 1818 voorstaat.”
nacht terechtkon”, herinnert oud-jurist
was het een sociale instelling om mensen
Van Slingerland zich. Om besmuikt te
de maand door te helpen”, vertelt
vervolgen: “Op camerabeelden zagen wij
Tabo van der Veen. Hij was filiaalhouder in
eens een keurige Haagse dame haar rokken
Leiden, maar werd later medewerker. “Ik
optillen om over een vrijend stelletje te
was te sociaal, daar werd ik op afgerekend
stappen, om geld op te nemen. Daar hebben
toen het commerciëler moest.” “Het was
wij vreselijk om gelachen.”
een vervelende periode”, vindt ook Charles
Lees meer over de stormloop op de
de Monchy. Met de kennis van nu was dat
bank tijdens de crisis, bankovervallen
misschien niet nodig geweest.”
op bijkantoren, de Mobiele Service,
Fusie
‘bankstellen’ en de eerste
In 1992 veranderde alles, met de inlijving van de Nutsspaarbank door de VSB Bank,
Toekomst
pinautomaten op:
de latere Fortis Bank. Oud-directeur
“De discussie die ik met het boek over de
200jaarnutsspaarbank.fonds1818.nl.
Charles de Monchy: “Dat jaar werd het
Nutsspaarbank wil aanzwengelen, is dat we
Verdrag van Maastricht getekend: de gulden
moeten gaan nadenken om vanuit de overheid
8
Extra
Jeugdsparen
‘Doel was dat kinderen doorgingen met sparen’ 6
Jong geleerd is oud gedaan, redeneerde de
Nel gaf de kinderen van de hoogste groepen een keer
Nutsspaarbank. De bank was er lange tijd alleen voor
per jaar les over geld. “Ik vertelde bijvoorbeeld wat er
volwassenen, maar probeerde vanaf het begin van
precies op de munten en de bankbiljetten stond. En hoe
de vorig eeuw ook kinderen er toe te bewegen hun
mensen vroeger geld in de kachel stopten, dat vervolgens
centen en stuivers te storten. Daartoe werd in 1907
vergaten en het per ongeluk verbrandden. Dus dat het
de Spaarbankbond opgericht, ter promotie van het
verstandig was, als je wat zakgeld had, dat je dat naar
jeugdspaarbankboekje.
de bank bracht. Want dat leverde meer op.”
Schoolsparen
Spekkie Spaarduit
In de jaren dertig werd het schoolsparen bedacht.
Na de Tweede Wereldoorlog werd nog meer belang
Kinderen konden zegeltjes kopen in de klas en zo een
gehecht aan de spaarzin bij jongeren. Alleen door van
zakcentje bij elkaar sparen. Nel den Haan coördineerde
jongs af geld in een nieuwe toekomst te investeren, kon
later het schooljaren bij de Haagse Nutsspaarbank.
het land de oorlogsmalaise te boven komen. Zo dachten
Samen met drie anderen spoorde zij leerlingen van zo’n
de volwassenen erover, wat in 1948 leidde tot de oprichting
130 basisscholen aan om te sparen. “Enthousiaste leraren
van de Stichting Spaarpropaganda. Deze stichting bracht
verkochten de zegeltjes zelf. Of er kwam wekelijks een
onder meer stripboekjes uit, die de spaarbanken onder de
scholenbezoekster in de klas of op een centraal punt.”
jeugd verspreiden. Daarin figureerden bekende namen
Kinderen deden mee met een spaarkaart. “Daar gingen
als Suske en Wiske, Tom Poes en Olivier B. Bommel en
twintig zegels op van een kwartje, in mijn tijd. Maar toen
Spekkie Spaarduit. De laatste, een traditioneel spaar-
ik klein was, was dat een dubbeltje”, weet Nel. “Ik heb
varken, was het eigen boegbeeld van de sparende jeugd.
namelijk als kind zelf ook aan schoolsparen gedaan. Dan had je vijf gulden gespaard en dan kreeg je tien
“Mijn activiteiten hielden op bij het einde van de basis-
procent erbovenop. Het was de bedoeling dat de kinderen
school en dat vond ik zelf wel heel jammer”, vertelt Nel.
zoveel mogelijk met hun volle spaarkaart zelf naar de
Ze heeft er altijd voor gestreden dat de bank ook na de
bank gingen, samen met hun moeder of zo. En dan kregen
basisschool het sparen onder jongeren zou blijven
ze 5,50 gulden gestort.”
stimuleren. “Maar dat heb ik nooit voor elkaar gekregen.
“De een kocht één zegel de ander meer. Het lag ook aan
Aan het einde van het schooljaar ging ik altijd alle zesde
de school. In de Schilderswijk werd minder gespaard,
klassers af. Dan hield ik een verhaaltje met de bedoeling
maar de kinderen deden het wel. Daar was het één of
dat ze doorgingen met sparen als ze naar de middelbare
twee zegels. Op andere scholen kochten ze soms in
school gingen. Dat was het hoofddoel.”
één keer hun hele spaarkaart vol.”
9
Thema
‘Het familiegevoel was de basis van het succes’
Thema
In gesprek met…
Charles de Monchy Charles de Monchy (81) was de laatste directeur van de Nutsspaarbank in Den Haag. ‘Ik heb de overgang van stichting met ideële doelstelling naar commerciële bank mogen meemaken.’
ons in staat om ons snel aan te passen aan de markt. De eerste 24 uurs service van de geldautomaten werd door de Nutsspaarbank geïntroduceerd. Spoedig volgde onze ‘Spaar Hypotheek’. Ook kreeg de Nutsspaarbank als eerste spaarbank vergunning van de Neder landsche Bank tot het verstrekken van kredieten aan het bedrijfsleven. Hiermee werd de periode van Nutsinstelling definitief afgesloten.”
Hoe bent u bij de bank terecht gekomen? “Ik stam uit een handelsfamilie, bekend van bierbrouwerijen en de
Uw zocht, wederom, uw eigen weg?
import van ruwe katoen. Mijn beide oudere broers hebben in het
“Het was makkelijk: we deden het gewoon. Het Verdrag van Maastricht
familiekantoor gewerkt; ik niet. Ik heb mijn eigen weg gezocht.
in 1992 was een keerpunt, van grote invloed op de toekomstvisie
Ik ben in de marketing gaan werken, opeenvolgend bij de KLM, een
van de bankwereld. De gulden ging verdwijnen; de euro kwam eraan.
keramiekbedrijf in Maastricht en de AMRO Bank. Via-via belandde
Binnen de Europese Unie kon iedereen en elk bedrijf zich vrij vestigen.
ik daarna bij de Nutsspaarbank in Den Haag, waarvan ik zo’n vijftien
De Nederlandsche Bank drong aan op schaalvergroting om de
jaar algemeen directeur ben geweest.”
stijgende IT-kosten de baas te blijven en een grotere financiële weerstand op die bouwen. De spaarbanken concentreerden zich in
Een groot verschil?
twee groepen: de SNS en de VSB. De Nutsspaarbank sloot zich bij
“De AMRO Bank was vroeger echt een handelsbank. In de jaren zestig
de Verenigde Spaar Bank-groep aan. De VSB ging weer op in een
waren er banken voor handel, nijverheid, kleine ondernemingen en
Nederlands-Belgisch samenwerkingsverband: Fortis.”
welgestelden, maar niet voor de gewone man. Door de welvaartsstijging nam het bezit aan goederen en contanten bij gezins
Spijt?
huishoudingen snel toe. De commerciële banken hadden geld nodig
“Ja, met wat ik nu weet zeker. Fortis failliet en de leiding veroordeeld
om te voorzien in de toenemende kapitaalbehoefte van het bedrijfs-
voor wanbeleid. SNS in staatshanden. Het is vreemd om achteraf
leven en begonnen spaargeld te werven onder de bevolking. Hier
te moeten vaststellen dat wat eens de redding scheen, de schaal-
kwamen zij op het terrein van de (Nuts)spaarbanken. Hun doel
vergroting, uiteindelijk de ondergang werd. Eigenlijk heeft het Verdrag
stelling was vervuld. Ook bij de commerciële banken kon nu veilig
van Maastricht niet zoveel verandering gebracht. Achter Breda en
worden gespaard. De vraag was: opheffen of doorgaan? Zoals bij
Arnhem ga je nog steeds grenzen over. IT-kosten vereisen geen
alles met voldoende levenskracht werd het natuurlijk doorgaan.”
grootschaligheid meer. Het geheugen en de verwerkingscapaciteit van een smartphone is vandaag groter dan alle hardware van de
Sociaal of zakelijk?
Nutsspaarbank in de jaren negentig. 2018 ziet er heel anders uit
“We moesten mee in de stroom van ontwikkeling. Dat ging niet
dan wat wij in 1992 verwachtten.”
vanzelf. Ik herinner mij nog goed dat de directie de eerste uurtjes van elke maandagochtend besteedde aan het bespreken van wie er
Had de Nutsspaarbank nu nog een rol kunnen spelen?
ziek waren en of zij al een bloemetje hadden gekregen. Na een half
“Ook hierop een volmondig ja! De goed bezochte reünie in oktober
uurtje had ik het wel gezien. Ik zat dan op heten kolen, want er moest
is hiervoor het bewijs. De vitaminen voor een goed lopend bedrijf
veel gebeuren. Toch was dit familiegevoel de basis van het succes.
zijn het wij-gevoel en ‘de esprit’. Zelfs na zoveel jaren zijn deze er
De Nutsspaarbank Den Haag had een eigen IT-afdeling. Dit stelde
nog steeds… en hoe!”
11
Vitrine
4
2
1
Zoro Feigl 1
Zoro Feigl maakt bewegende
3
Schuiltuin 2
Restauratie kruiswegstaties
De Leidse tuinvereniging
kunstwerken. Grote, complexe
Oostvliet heeft een schuilplek
systemen die dansen, schudden
gemaakt voor bedreigde wilde
laat acht bijzondere kruisweg-
Rijswijk willen graag het contact
en botsen. Van 13 januari tot
planten: de Schuiltuin. Iedereen
staties restaureren die in de jaren
en de acceptatie tussen
en met 11 maart kan iedereen
kan hier planten brengen die
twintig van de vorige eeuw zijn
vluchtelingen en inwoners van
zijn werk zien en ervaren in de
zeldzaam zijn in Nederland.
getekend door Herman Veldhuis,
Rijswijk bevorderen. Zij bouwen
monumentale
Als het goed gaat met de planten,
de oprichter van de Delftse
daarom een bakfiets om tot
Electriciteitsfabriek aan het
is het de bedoeling dat ze worden
Kunstkring. Op deze metershoge
Buitengewone Buurt Bakfiets,
De Constant Rebecqueplein in
uitgezaaid in andere beschermde
doeken is het lijdensverhaal van
waarmee bewoners van het
Den Haag. Er is ook een educatief
gebieden. Hiermee wil de
Christus afgebeeld in jugendstil.
asielzoekerscentrum zelf
traject verbonden aan deze
tuinvereniging bewustwording
De staties werden in 1974 gered
gemaakte hapjes en drankjes
interactieve tentoonstelling, met
creëren van het feit dat honder-
bij de sloop van de Hippolytus
gaan uitdelen op drukbezochte
workshops voor basisschool-
den inheemse plantensoorten
kerk. Door onenigheid over het
plekken zoals de markt, school-
leerlingen en middelbare
dreigen te verdwijnen. Dit gebeurt
eigendomsrecht lagen de doeken
pleinen en het winkelcentrum.
scholieren. Daarnaast helpen
in samenwerking met onder
veertig jaar lang op zolder bij
“Als iets Nederlands is, is het
leerlingen van ROC Mondriaan
andere Hortus Leiden,
Museum Prinsenhof. Na de
wel fietsen”, aldus Marlies van
bij de opbouw van de tentoon-
de Nederlandse Vereniging
noodzakelijke restauratie
Don Bosco.
stelling en het onderhoud van
van Botanische Tuinen (NVBT)
worden de historische doeken
donboscorijswijk.nl
de kunstwerken.
en Stichting Zuid-Hollands
tentoongesteld op diverse
electriciteitsfabriek.nl
Landschap.
locaties in Delft.
schuiltuin.nl
sked.nl
3
12
Kerkelijk Erfgoed Delft (KED)
Buitengewone Buurt Bakfiets 4
Vrijwilligers van Don Bosco
Vitrine
Totale donatie aan deze projecten € 65.500,-
7
6
8
5
(G)Oud voor de buurt! 5
Platform Levensverhalen
leidt in 2018 vitale senioren in
Beste Boeken Quiz 2018 6
Open Improvisatie Sessies Klassieke Muziek
In januari start Jeugdwerk
8
Op het dak van het Museon in
Den Haag komt een educatief
de Duin- en Bollenstreek op tot
Den Haag de tweede editie van
begeleider en initiatiefnemer
de Beste Boeken Quiz (BBQ).
seert in Den Haag tot aan de
zo groot als een zesde deel van
van vertelkringen met ouderen.
Dit is een leesproject voor de
zomer elke maand een Open
een voetbalveld: 1.165 m².
Het delen van verhalen levert
groepen 7 en 8 van drie scholen
Improvisatie Sessie Klassieke
De dakbeplanting levert allerlei
ouderen veel op: nieuwe
in de wijken Transvaal, Centrum
Muziek voor amateurmusici.
voordelen op voor het klimaat,
contacten, plezier, zingeving
en Schilderswijk. Het doel is om
Tijdens deze sessies kan
de voedselproductie en de
en zelfbewustzijn. Bovendien
leerlingen liefde voor lezen en
iedereen onder professionele
biodiversiteit. Nieuwsgierig?
worden kennis en levenservaring
boeken bij te brengen. Zij worden
begeleiding leren improviseren.
Het Museon geeft speciale
op deze manier bruikbaar en
op een speelse manier uitge-
Je kunt je online voorbereiden
rondleidingen op het dak waarbij
zichtbaar voor de andere deel-
daagd om allerlei boeken goed
met video’s en begeleidings-
kinderen in de leeftijd van
nemers, maar ook voor de wijk,
te kennen, want uiteindelijk
tracks en in de sessie leert
6 tot 14 jaar alles leren over de
de buurt of het dorp.
strijden de scholen tegen elkaar
iedereen op eigen niveau.
bijzondere rol van groene daken
stichtinglevensverhalen.nl
tijdens de Beste Boeken Quiz in
Komen luisteren kan ook!
in de stad.
Bibliotheek Schilderswijk!
Zo wil het Ensemble de klassieke
museon.nl
jeugdwerk.nl
muziek weer tot leven brengen
7
The Scroll Ensemble organi-
Groen dak Museon
onder een breed publiek. Aanmelden is nog mogelijk. thescrollensemble.com/impro
13
groen daklandschap. Ongeveer
Terugblik Hoe is het verder gegaan met projecten
Kweektuin Singelpark
die Fonds 1818 steunde? Werd het een succes, zijn de doelen gehaald of is het nog steeds hard werken? We kijken terug naar…
‘Iets kleins kan heel groot groeien’ Wat ruim drie jaar geleden braakliggende grond was, staat nu vol manshoge struiken en bomen. Met de Kweektuin werken Leidenaren mee aan het Singelpark rond hun stad.
“Hele volksstammen komen hier langs. Lieden uit de kantoren eten hier hun boterham, in de avond zitten er jonge stelletjes op de bankjes.”
Stekjes Een tiental vrijwilligers werkt op dinsdag- en zaterdag-
Ap, zoon van een tuinder, komt elke week tuinieren.
ochtend in de naast het Centraal Station aangelegde
“Ik woon sinds kort in een appartement, dus heb zelf geen
tuin, tussen verkeersader en spoorweg in. Ze planten,
tuin meer. Het geeft een goed gevoel dat je bezig bent
snoeien, bewateren en schoffelen. Ten behoeve van een
voor iets dat Leiden de komende jaren gaat opknappen.
groener Leiden.
Bovendien is het fijn om buiten te zijn.” Lidie en Bep van
“De Kweektuin is meer dan een succes gebleken”, stelt
buurtvereniging Maredorp planten bloembollen in ‘hun’
coördinator Theo van der Krogt. “Het is echt wel een
plantenbak. “Ter ere van het veertigjarig bestaan van
aanjager geweest van het Singelpark, de zes kilometer
de buurtvereniging hebben we de bak twee jaar geleden
lange, groene long rondom de versteende binnenstad.
geadopteerd. Buurtbewoners hebben de stekjes
Het heeft de Leidenaren bij de plannen betrokken.
ingebracht. Onze buurt grenst niet direct aan het
Een deel van deze planten komt uiteindelijk terecht in
Singelpark, maar de hele stad heeft er profijt van.”
de aan elkaar verbonden parken en straten.” Maar ook
“Het is de interesse die ons vrijwilligers drijft”, vertelt
naast het treinstation heeft het groen een functie.
coördinator Theo, die vroeger werkte voor een onder zoeksinstelling in de sierteeltsector. Veel bij de her inrichting van achtertuinen overgebleven plantjes vinden hier een nieuw thuis.” Een aantal bomen is inmiddels overgeplant naar de Singelrand en enkele honderden planten zijn herplant in de versteende verbindingsstraten. “Je kunt voor veel geld planten aanschaffen, maar wij hebben – met financiële hulp van Fonds 1818 – laten zien dat je ook voor een paar duizend euro een heel park kunt inrichten. Iets kleins kan heel groot groeien.” Het Singelpark is de komende vier jaar nog volop in ontwikkeling, maar ook bij het onderhoud en beheer zullen de Vrienden van het Singelpark betrokken blijven.
singelpark.nl 14
Het is feest! De Nutsspaarbank bestaat 200 jaar. In 1818 werd de basis gelegd voor een bank die zorgde dat ook de gewone burger kon sparen. De Nuts had grote invloed op het maatschappelijk leven en stimuleerde de spaarzin. Na een fusie in 1992 verdween de Nutsspaarbank en ontstond het huidige Fonds 1818. Een fonds dat, in de geest van de bank, maatschappelijke projecten steunt. In 2018 viert Fonds 1818 zijn 200 jarig bestaan met een jubileumprogramma.
Verrijk je Buurt Fonds 1818 trakteert! Het 200-jarig jubileum vieren we ook met het initiatief Verrijk je Buurt. Je kent het wel: je bruist van de ideeën om jouw buurt leuker te maken, maar je hebt geen tijd om er iets mee te doen. Eigenlijk moet je even sparren met de buren en op de computer uitzoeken hoe je dingen concreet moet aanpakken. In plaats daarvan verdwijnen de ideeën naar de achtergrond en voor je het weet zeg je: ‘Jammer dat het er nooit van gekomen is!’ Laat het niet zover komen!
Uit de Rode Cijfers
Wij helpen je.
Bij de oprichting van de Nutsspaarbank was het hoofddoel ‘het aanleren van overleg en spaarzaamheid’.
We helpen je jouw maatschappelijke ideeën te realiseren.
Fonds 1818 steunt al jaren projecten die gericht zijn op
Niet alleen met geld, maar ook met kennis en concrete
het voorkomen van schulden, met name bij jongeren.
handvatten. We gaan dit jaar de regio in! We organiseren
Het jubileumproject Uit de Rode Cijfers legt hierop extra
inspiratiecafés met brainstormsessies en speeddates.
nadruk. Het verbindt partijen die zich bezighouden met
Uit ervaring weten we dat bestaande projecten helpen ter
het voorkomen van schulden en armoede om zo tot
inspiratie. Daarom kunnen we je ook in contact brengen
nieuwe initiatieven te komen.
met mensen die een vergelijkbaar idee hebben.
Lees hier op fonds1818.nl/uitderodecijfers meer over. Met dit initiatief richten we ons vooral op kleinere projecten in wijken en buurten. Daarom geven we een maximale donatie van ¤ 3.000. Kijk op verrijkjebuurt.fonds1818.nl voor meer informatie én voor data waarop we bij jou in de buurt zijn.
200 jaar herinneringen 200 jaar geleden was de Nuts niet meer dan een geldkist in het Oude Stadhuis aan de Groenmarkt in Den Haag.
Fonds 1818 Festival
Tijdens een crisis was er een run op de bank en bij
Het jubileum van de Nutsspaarbank is reden voor feest.
hoogtijdagen kregen borelingen een spaarbankboekje
Kom op zaterdag 9 juni naar de Grote Kerk in Den Haag
cadeau. Op 200jaarnutsspaarbank.fonds1818.nl kun
en laat je op een speelse manier meevoeren door het
je véél meer verhalen lezen over de Nutsspaarbank,
werkveld van Fonds 1818. Gratis kinderactiviteiten, een
en geloof ons als we zeggen dat 200 jaar voldoende tijd
duurzame markt, recycleworkshops, exposities, biologisch
is om prachtige verhalen te verzamelen. Op het festival
eten & drinken, singalongs voor iedereen, dans- en
in de Grote Kerk presenteren we hier een boekje over
muziekoptredens, inspirerende films en informatie &
en in april start een televisieserie bij Omroep West.
advies. Vier met ons mee en ervaar de gerealiseerde
Later meer hierover!
projecten uit de regio. Wees welkom!
15
Fonds 1818 steunt maatschappelijke projecten zonder winstoogmerk in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leiden, de Duin- & Bollenstreek en tussenliggende gemeenten. Met donaties, maar ook cursussen, begeleiding en netwerk.
Aandachtsgebieden
Ondersteuning
Het fonds steunt projecten
Fonds 1818 helpt niet alleen
op diverse terreinen.
met geld maar ook met kennis
De belangrijkste aandachts-
en netwerk. Om (potentiële)
gebieden zijn:
aanvragers te helpen, geeft het fonds cursussen gericht
Zorg & Welzijn
Voor wie
op het indienen van een aanvraag en het verstevigen
Vertegenwoordigers van stichtingen en verenigingen
Kunst & Cultuur
1818. Het project is altijd gericht op de regio van het fonds.
Natuur & Milieu
Voor groepjes particulieren is er het Minitiatief.
Educatie
kunnen een aanvraag voor een donatie indienen bij Fonds
van de organisatie. Deelname aan de cursussen is vrijwel altijd gratis. Daarnaast houden medewerkers van het fonds
Via deze weg kunnen zij tweemaal een plan indienen
regelmatig spreekuren en voorlichtingsbijeenkomsten
voor een project van maximaal € 3.000,-. Het Minitiatief
Binnen al deze gebieden
in de regio.
is voor alle leeftijden. Jongeren worden uitdrukkelijk
is duurzaamheid een
Iedere donderdag is er een
uitgenodigd hun plannen aan Fonds 1818
belangrijk thema.
inloopspreekuur in Den Haag.
voor te leggen.
Meer informatie op fonds1818.nl/ondersteuning
fonds1818.nl
Hillegom
Noordwijk
Noordwijker hout Lisse
Teylingen Katwijk
Oegstgees t
Algemene criteria
Donatie aanvragen
• Fonds 1818 steunt maat-
U kunt een donatie aanvragen
schappelijke projecten van
door een projectplan met een
stichtingen, verenigingen
toelichting, een begroting en
en groepjes particulieren
een dekkingsplan te mailen
• De projecten zijn gericht op Leiden W assenaar Voor schoten LeidschendamVoorburg
Den Haag
Den Haag
Rijswijk PijnackerNootdorp Delft
Midden Delfland
Zoeterwoude
Zoetermeer
Leiderdor p
de inwoners van de regio
naar aanvraag@fonds1818.nl. Om te zorgen dat uw
• Project is nog niet gestart
aanvraag volledig is, kunt
• Er is geen sprake van
u gebruik maken van onze
een winstoogmerk
checklist:
Fonds 1818 geeft geen
fonds1818.nl/checklist.
donaties voor:
Houd rekening met een
• Structurele kosten
behandeltermijn van circa
• Kerntaken van een
zes weken.
organisatie • ‘Kunst om de kunst’ of
Heeft u een project? Fonds
‘sport om de sport’
1818 helpt met een donatie,
• Politieke of religieuze
kennis en netwerk. Samen
projecten
maken we het mogelijk.
• Individuele steun
Colofon Fonds 1818 Magazine is een uitgave van Fonds 1818 en verschijnt vier maal per jaar. Redactie Corien Bosch Productie Martine Vinkesteyn Interviews Hester Heite Fotografie Eva Hofman, Inge Stolwijk en diverse fotografen en bruikleengevers van de beschreven projecten Concept en vormgeving Ontwerpwerk Druk Edauw+Johannissen Ook het Fonds 1818 Magazine ieder kwartaal ontvangen? Stuur een email naar info@fonds1818.nl of meld u aan via de website. Een abonnement is gratis. RIVIERVISMARKT 4 2513 AM DEN HAAG POSTBUS 895 2501 CW DEN HAAG 070 364 11 41 INFO@FONDS1818.NL FONDS1818.NL