#4 2013 THEMA Museumvrijwilligers • In gesprek met... Kees Plaisier, vrijwilliger bij het Brandweermuseum Wassenaar Deze Herfst: India Dans Festival • Terugblik: Gebruik de Lege Ruimte • Pestbijeenkomst
2
magazine
actueel Hadj in Omniversum
De vervoersdienst valt onder de Stichting Welzijn
Elke volwassen moslim die daartoe lichamelijk en
Rijswijk en het is de verwachting dat de dienst in de
financieel in staat is, zal minstens één keer in zijn of
loop van 2014 kan worden opgenomen in het reguliere
haar leven de hadj naar Mekka proberen te volbrengen.
aanbod van Welzijn Rijswijk. De gemeente Rijswijk is
Eenmaal per jaar – dit jaar is dat van 13 tot 16 oktober
vanaf dan verantwoordelijk voor de kosten.
– gaan zo’n drie miljoen mensen op weg naar de heilige
Welzijn Rijswijk heeft bij het opzetten van de Particu
stad Mekka in Saoedi-Arabië. Het hoogtepunt van deze
liere Vervoersdienst ondersteuning gehad van Harry
pelgrimage zijn de rituelen rondom de Ka’bah, het
Wassenaar van de Boodschappen Begeleidingsdienst.
centrale heiligdom voor moslims. Den Haag is een
In Leidschendam-Voorburg en Scheveningen is al een
multiculturele stad met een grote moslimgemeen-
Particuliere Vervoersdienst opgezet. Daar draait het
schap. Daarom brengt het Omniversum dit najaar
project goed. Het is de bedoeling dat in Rijswijk vijftien
(van 17 september t/m 11 december) een educatie
vrijwillige chauffeurs en een aantal vrijwilligers voor
programma rondom de hadj. Het programma is be-
de telefooncentrale aan de slag gaan en dat er in
stemd voor de hoogste groepen van het basisonderwijs
het eerste jaar ongeveer achthonderd ritten worden
en alle klassen in het voortgezet onderwijs. De leer
gemaakt.
lingen bekijken in het Omniversum de grootbeeldfilm
www.welzijn-rijswijk.nl
‘Journey to Mecca’, krijgen een gastles en brengen een bezoek aan de Noeroel Islam-moskee in
Opera2day in Koninklijke Schouwburg
Den Haag. Voor leerkrachten is er een docentenhand
‘Médée’, een opera van Luigi Cherubini, vertelt het
leiding met achtergrondinformatie en discussievragen
mythologische verhaal van de wraaklustige, diep
voor in de klas.
bedroefde en jaloerse Médée. Zij is een tovenares die
www.omniversum.nl
in de steek is gelaten door haar grote liefde Jason. De opera wordt uitgevoerd door Opera2day. Dit ambiti-
Particuliere Vervoersdienst Rijswijk
euze, jonge operagezelschap ontstond toen studenten
In Rijswijk kunnen ouderen die niet meer voldoende
van het Koninklijk Conservatorium na hun afstuderen
mobiel zijn sinds kort een beroep doen op de
begonnen met het maken van professioneel muziek
Particuliere Vervoersdienst. Deze dienst wordt gerund
theater. In Den Haag is wel een operatraditie, maar
door vrijwilligers die met hun eigen auto de
de Residentie heeft geen eigen gezelschap. Het doel
ouderen vervoeren. Rijswijk is een snel vergrijzende
van Opera2day is het brengen van bijzonder repertoire,
gemeente met redelijke vervoersvoorzieningen voor
uitgevoerd op muzikaal hoog niveau, met bijzondere
mensen die zelfredzaam zijn, maar zonder aanbod van
enscenering en in een professioneel productieproces.
vervoer met ondersteunende begeleiding. Hierin voor-
Met ‘Médée’ slaat Opera2day een nieuwe, opwindende
ziet de Particuliere Vervoersdienst. Het mooie is dat dit
weg in. Het publiek gaat een belangrijke, actieve rol
project enerzijds ouderen uit hun isolement haalt en
spelen in deze opera. Scholieren en amateurzangers
anderzijds buurtbewoners activeert om iets te doen
mogen een paar scènes in de opera meedoen. Er is ook
voor anderen. Het zorgt daardoor voor meer sociale
een educatief programma rondom de opera, dat begint
samenhang.
op 15 oktober. De première is op 22 november in de
Voor het opstarten van de vervoersdienst heeft onder
Koninklijke Schouwburg in Den Haag.
meer Fonds 1818 een bijdrage gegeven.
www.opera2day.nl
3
beste lezer, Het bevorderen van de deskundigheid van vrijwilligers is belangrijk voor Fonds 1818. Vroeger speelde het fonds daarin een redelijk passieve rol. Een organisatie kwam met een aanvraag voor een training en het fonds doneerde dan een bijdrage. De afgelopen jaren zijn we veel actiever geworden op dit gebied. Het aantal trainingen dat wij zelf aanbieden, is uitgebreid. U vindt een overzicht verder op in dit Magazine. Voor museumvrijwilligers ontwikkelde Fonds 1818 een speciaal programma. Musea, met name de kleine en middelgrote, krijgen het door de verminderde overheidssubsidies steeds moeilijker. Ze zullen in de toekomst steeds meer gaan leunen op hun vrijwilligers. Samen met het Erfgoedhuis Zuid-Holland bieden we alle musea een pakket van cursussen aan, uiteenlopend van collectiebeheer tot rondleiden, van fondswerven tot persberichten schrijven en van goed gastheerschap tot businessplannen maken. De start van dit programma is reden om in dit Magazine te belichten hoe belangrijk de rol van de museum vrijwilligers nu eigenlijk is. Hoewel veel museumdirecteuren vinden dat de musea niet afhankelijk mogen zijn van vrijwilligers, kunnen de meeste in de praktijk niet zonder. Verder in dit Magazine onder meer aandacht voor de particuliere vervoersdienst van Welzijn Rijswijk, het India Dance Festival en een terugblik op de activiteiten in de Delftse Spoorzone. Enthousiaste vrijwilligers zoals voorop dit Magazine te zien, vullen de lege ruimte tijdens de aanleg van de spoortunnel. Houden zij de stad tijdens de bouw ook echt leefbaar? Achterop dit Magazine aandacht voor pesten. Op initiatief van Fonds 1818 zullen dit najaar mensen vanuit verschillende disciplines hun ervaringen met pestproblematiek met elkaar delen en elkaar helpen oplossingen te vinden. Carien Janssen van Raay Fonds 1818 Particuliere Vervoersdienst Rijswijk
inhoud 2
Actueel: lopende projecten
11 Vitrine: Diverse projecten in het kort
3 Voorwoord en inhoud
14 Terugblik: Gebruik de Lege Ruimte
4 Thema: Museumvrijwilligers
15 Cursussen
8 In gesprek met: Kees Plaisier
16 Pestbijeenkomst
10 Deze Herfst: India Dans Festival
Museumvrijwilligers
4
magazine
thema:
Museumvrijwilligers Het museum als vrijwilligersorganisatie
het Erfgoed Huis Zuid-Holland heeft gedaan. “Dat zijn
Musea werken bijna altijd met vrijwilligers. Kleine musea draaien vrijwel geheel op ze, grote musea zijn ook steeds vaker afhankelijk van hun inzet. Door de bezuinigingen op cultuur wordt de vrijwilliger alleen maar belangrijker. Fonds 1818 wil investeren in de deskundigheid van vrijwilligers. Het Erfgoedhuis Zuid-Holland ontwikkelt in opdracht van het fonds cursussen op maat.
heel veel mensen die belangeloos hun tijd en energie geven.” Uit het onderzoek blijkt verder dat zij op jaar basis 75.000 uur voor de musea werken en daarmee 2000 fulltime-arbeidsplaatsen vervullen. Driekwart van de vrijwilligers in musea is man, ouder dan zestig jaar. Maar bij sommige musea werken meer vrouwen dan mannen, behalve bij mobiel erfgoed. Daar zijn meer mannen actief. “Denk daarbij aan het tram- of scheepvaartmuseum. Dat soort instellingen trekt veel mannen.” De meeste vrijwilligers werken bij twee instellingen voor cultureel erfgoed, gemiddeld tien
Vrijwilligers zijn van onschatbare waarde voor musea.
uur per week en ze zijn zeer toegewijd.
Ze beheren de kassa, geven rondleidingen, doen onderhoudswerkzaamheden in en om het museum, doen
Zorgwekkend
administratie, digitaliseren de collectie, zitten in werk-
In de huidige economische recessie worden musea
groepen, maken maquettes, twitteren, schrijven
snel gekort in de subsidie, waardoor betaalde krach-
nieuwsbrieven en persberichten en doen nog veel meer.
ten ontslagen moeten worden. “Het is natuurlijk
Zonder vrijwilligers zou al dit werk blijven liggen en
fantastischdat musea dan terug kunnen vallen op
zouden sommige musea direct hun deuren moeten
al die mensen die zich inzetten voor musea en ze
sluiten. “Vrijwilligers zijn van vitaal belang voor musea”,
daardooropen kunnen blijven voor bezoekers”, vindt
stelt Judith Tegelaers van het Erfgoedhuis Zuid-Holland.
Tegelaers. “Maar de andere kant van de medaille is
Deze provinciale instelling bestaat uit drie afdelingen,
dat er goed gekwalificeerd personeel op straat is
waarvan Erfgoed en Beleving er één is. Tegelaers
komen te staan.” Dat is op de langere termijn een
leidt deze afdeling. “Wij vertellen het verhaal van
heel zorgwekkende ontwikkeling. “Je kunt van
Zuid-Holland en ondersteunen de erfgoedinstellingen.
vrijwilligers niet verwachten dat ze op hetzelfde
Denk daarbij aan oudheidkamers, archieven, musea
niveau functioneren als mensen die ervoor gestudeerd
en historische verenigingen”. Van dit soort culturele
hebben. Het is te hopen dat musea op den duur weer
instellingen zijn er alleen in Zuid-Holland al drie
meer betaalde krachten kunnen aannemen. Dat
honderd. In al deze instellingen zijn vrijwilligers actief.
musea het nu rooien zonder vaste krachten, moet de
In Zuid-Holland zetten 40.000 inwoners zich in voor
overheid niet de indruk geven dat het altijd wel zonder
het culturele erfgoed, blijkt uit een onderzoek dat het
kan. Dat zou volstrekt het verkeerde signaal zijn”,
Tympaan Instituut twee jaar geleden in opdracht van
aldus Tegelaers.
5
Deskundiger
geworden, is het besef doorgedrongen dat daar dan
Ondertussen is het culturele erfgoed van Nederland wél
ook een volwassen beleid bij hoort.” Musea realiseren
in handen van vrijwilligers. Het is daarom belangrijk dat
zich dat ze door het juiste beleid ook kunnen sturen
zij worden ondersteund in hun werkzaamheden en
in het soort vrijwilligers dat ze binnenhalen. Alleen
deskundiger worden, vindt Tegelaers. “Deze ontwikke-
door vrijwilligerswerk aantrekkelijk te maken en
ling hangt niet alleen samen met de economische
professioneel te organiseren, kan een museum
crisis, maar heeft ook te maken met het volwassen
zijn eigen ambities realiseren en voldoen aan de ver
worden van het vrijwilligerswerk in musea. Jarenlang
wachtingen van de omgeving. Het hebben van een
hebben musea geen echt beleid gehad voor het werven,
vrijwilligersbeleidsplan is daarvoor een onmisbare
ondersteunen en inzetten van vrijwilligers. De aandacht
factor. “Dat is het fundament waarop je kunt gaan
was gericht op de kerntaken: de collectie en het maken
bouwen. Nu zijn we toe aan de volgende stap:
van tentoonstellingen. Nu de vrijwilliger zo belangrijk is
deskundigheidsbevordering van de vrijwilligers.”
Molenmuseum De Valk
‘De overheid moet niet de indruk krijgen dat het altijd zonder vaste krachten kan’
6
magazine
thema: Museumvrijwilligers
Huygensmuseum Hofwijck
Denk daarbij aan cursussen over het geven van rond
in de regio van Fonds 1818. De belangrijkste vragen
leidingen, het opbouwen van tentoonstellingen, het
waarop de respondenten konden antwoorden waren:
beheren van de kassa, vaardigheden op de computer
a) werk je met vrijwilligers? b) hoeveel vrijwilligers?
en het omgaan met social media.
En c) hoeveel uur werken zij? “Het is de bedoeling om de cursussen vraaggestuurd
Startsein
en op maat aan te bieden. Deels vanuit Het Nutshuis,
In oktober wordt in Het Nutshuis het startsein gegeven
maar we kunnen bij heel specifieke vragen ook naar de
voor dit innovatieve project. Carien Janssen van Raay,
instellingen toe om de cursus ‘on the job’ te geven”,
adviseur bij Fonds 1818, is er samen met haar collega
vertelt Judith Tegelaers. Carien Janssen van Raay voegt
Irene Davids vanaf het eerste uur bij betrokken. “Wij
daaraan toe: “Het is belangrijk dat vrijwilligers zich ge-
gaan zeer regelmatig bij de instellingen langs om te
waardeerd voelen en dat ze ook iets terug krijgen voor
horen hoe het gaat. Uit het veld pikten wij het signaal op
hun inspanningen. Dit is een manier om dat te doen en
dat musea hun vrijwilligers graag willen ondersteunen
ook nog in de kwaliteit van het museum te investeren.
maar daarvoor de mensen en de kennis niet in huis
Daarnaast is het een mooie manier om vrijwilligers van
hebben. Wij vinden het als fonds belangrijk om te
andere culturele instellingen te leren kennen. Ook kunnen
investeren in deskundigheid van vrijwilligers. We dach-
musea onderling kennis en ervaringen uitwisselen.
ten daarbij onmiddellijk aan het Erfgoedhuis. Zij zijn
“Waarom zelf het wiel uitvinden als een ander museum
goed op de hoogte van de ontwikkelingen, omdat ze
dat al heeft gedaan?” Een goed voorbeeld daarvan is de
een spilfunctie hebben voor musea en andere culturele
audiorondleiding die het Katwijks Museum net heeft aan-
instellingen in onze provincie. Bovendien hebben ze de
geschaft. “Het bleek een hele toer om het juiste systeem
kennis en de kunde in huis die nodig zijn.” Om erachter
te vinden. De kennis die ze daarmee hebben opgedaan,
te komen waaraan de vrijwilligers behoefte hebben, is
zouden ze graag overdragen aan andere musea die erover
er door het Erfgoedhuis Zuid-Holland een enquête
denken om zo’n systeem aan te schaffen. Dat scheelt
gehouden onder meer onder 86 erfgoedinstellingen
mogelijk een heleboel tijd”, vertelt Janssen van Raay.
7
Werkgroepen Het Katwijks Museum is een van die musea in Nederland die vrijwel volledig op vrijwilligers draaien. Alleen de beheerder en de schoonmaker hebben een vaste aanstelling. Er is een duidelijk vrijwilligersbeleid.
‘Als er echt iets te leren valt, kom ik zeker’
De circa 190 vrijwilligers zijn ingedeeld in werkgroepen en weten precies wat er van hen wordt verwacht. Thea Dekkers doet onder meer de publiciteit voor de
ze weer afgevloeid. We hebben nu nog één vrijwilliger
wisseltentoonstelling over de schilder Willy Sluiter,
over die nog een paar maanden nodig heeft om alles
van eind september tot januari 2014. Maar ze doet met
af te ronden. Daarna zal ook zij weer vertrekken.
andere vrijwilligers ook de algemene perscontacten.
Wij willen als museum niet het signaal afgeven dat alles
“Ik maak ook deel uit van de redactie van het boek dat
door vrijwilligers kan worden gedaan. Het is vakwerk dat
over Sluiter wordt gemaakt en zit in de tentoonstellings-
door professionals moet worden uitgevoerd. Op het
commissie. Het is heel afwisselend en leuk werk.” Het
Binnenhof kan het werk van Kamerleden of ministers
wisselt een beetje hoeveel tijd ze eraan kwijt is. “Als we
toch ook niet door vrijwilligers worden gedaan en op het
vlak voor een tentoonstelling zitten, is het natuurlijk
stadhuis kunnen de ambtenaren ook niet zomaar door
even een piek. Gemiddeld ben ik, denk ik, twee à drie
vrijwilligers worden vervangen. Vrijwilligers zijn een
dagen per week in het museum. Soms voor een paar
mooie aanvulling, maar zijn niet de oplossing voor alle
uurtjes, soms ook voor een hele dag.” Dekkers komt uit
problemen.” Van der Lelie verkeert in de luxepositie dat
de zorg, waar ze in het management zat. “Daarom ben
als hij eens een paar vrijwilligers nodig heeft, ze altijd
ik wel goed in het zien van de grote lijnen. Ik kan snel
staan te dringen. “Er zijn veel molenaars die ervaring
schakelen. Dat komt nu ook goed van pas.” Vlak voor
willen opdoen. Dus we hebben geen gebrek.”
haar pensioen meldde ze zich aan bij de tentoonstellingscommissie van het Katwijks Museum. Daar heeft
Janelle Moerman, deeltijddirecteur van het
ze nog geen dag spijt van gehad. “Het is een aanvulling
Huygensmuseum Hofwijck in Voorburg, zou niet weten
op mijn dagelijkse leven en omdat het zo goed is geor
wat ze zonder de ongeveer zestig vrijwilligers moest.
ganiseerd, werkt het ook erg prettig.” Ze is wel geïnte-
“We hebben maar 2,5 fulltime-aanstelling. Ik deel met
resseerd in cursussen deskundigheidsbevordering, maar
Peter van der Ploeg de functie van directeur. We hebben
alleen als deze heel gericht zijn. “Ik ga efficiënt met mijn
een schoonmaker, een hortulanus (tuinman) en een
tijd om en heb geen behoefte aan gezellige uitjes. Daar
educatief medewerker. Vrijwilligers vullen alle andere
voor heb ik mijn eigen vriendenkring. Maar als er echt
functies in. Ze doen de kassa, staan in de museum
iets te leren valt, kom ik zeker. We hebben nu bijvoor-
winkel, onderhouden de siertuin, doen kleine onder-
beeld wel behoefte aan een cursus voor suppoosten.”
houdsklussen, geven rondleidingen, cateren bij de bruiloften en partijen die op Hofwijck worden gehouden.
Incidenteel
Zij zijn, kortom, goud waard.” Het unieke museum is
Stedelijk Molenmuseum De Valk is een klein museum
gevestigd in het buitenverblijf van de dichter, musicus
in Leiden en staat helemaal aan de andere kan van
en diplomaat Constantijn en de wetenschapper
het spectrum. “Wij werken alleen incidenteel met vrij-
Christiaan Huygens. Huis en tuin vormen naar het
willigers, omdat wij vinden dat het werk in een museum
ideaal van de gouden eeuw één geheel. Constantijn
door gekwalificeerd personeel moet worden uitgevoerd”,
maakte zelf het ontwerp, dat was gebaseerd op het
zegt beheerder en molenaar Hennie van der Lelie stellig.
menselijk lichaam. “We hebben de afgelopen jaren veel
Voor het digitaliseren van de collectie stelde hij vorig
veranderingen doorgevoerd om het museum eigentijd-
jaar september wel tien vrijwilligers aan. “Zij hebben
ser en aantrekkelijker te maken. Dat was hard nodig om
over het algemeen prima werk geleverd waar we blij
de toekomst van Hofwijck veilig te stellen.” Dankzij de
mee zijn. Maar toen de klus grotendeels klaar was, zijn
inzet van vrijwilligers is Hofwijck er helemaal klaar voor.
8
magazine
thema: Museumvrijwilligers
‘De brandweer is een wereld op zich’
9
In gesprek met...
Kees Plaisier vrijwilliger bij het Brandweermuseum Wassenaar Als jongetje wilde hij geen brandweerman worden.
“Dat komt, doordat brandweercommandant G.J. van
Maar nu Kees Plaisier al lang met pensioen is, heeft het
der Mark destijds is begonnen met het verzamelen.”
virus hem toch nog te pakken gekregen. Dat komt door
Daarvoor was een reden. “De brandweer werd rond die
zijn werk als vrijwilliger bij het Brandweermuseum in
tijd gemotoriseerd, dus al het oude materieel ging eruit.
Wassenaar, gevestigd in de kelders van Raadhuis de
Van der Mark was zich bewust van het feit dat er een
Paauw. “Ik ben gefascineerd door alles wat met de brand-
tijdperk werd afgesloten en dat er iets bewaard moest
weer te maken heeft. Als ik op vakantie in het buitenland
blijven voor volgende generaties.” Dankzij hem kunnen
ben, kijk ik daar ook altijd even wat er te beleven is op
bezoekers nu nog zien hoe vroeger een brand werd
brandweergebied. De brandweer is een wereld op zich.”
geblust. “Aanvankelijk met emmertjes water die
In veel Europese landen is de brandweer nauw verweven
werden doorgegeven. Niet zo efficiënt. Daar kwam in
met de culturele sector. In eerste instantie natuurlijk
1695 verandering in toen Jan van der Heijden de slang-
vanwege de brandveiligheid bij evenementen, maar van
brandspuit uitvond. Een revolutie in het brandweer
lieverlee is de brandweer zelf cultureel actief geworden.
wezen. Er kon veel gerichter en met veel meer water-
Plaisier: “In Tsjechië heeft de brandweer bijvoorbeeld
druk worden geblust. Je ziet de uitvinding van Van der
eigen muziekkorpsen. Ook in veel Franse steden en
Heijden duidelijk terug in de cijfers van branden die
dorpen is de brandweer actief betrokken bij festiviteiten,
succesvol waren bestreden.” Brandweercommandant
zoals carnaval. De brandweer speelt daar een verbin-
Van der Mark had bij het aanleggen van zijn verzameling
dende rol in het sociale leven. Dat is in Nederland veel
niet alleen oog voor de voorwerpen die bij de brand
minder het geval. Waarschijnlijk omdat Nederland veel
bestrijding een rol hadden gespeeld, hij bracht ook
kleiner is en er geen afgelegen dorpen meer zijn waar
een uitvoerige documentatie bijeen in de vorm van
de bewoners helemaal op elkaar zijn aangewezen.”
oude keuren en reglementen, prenten en gravures op
Hij bezoekt ook graag brandweerkazernes. “Dat zijn
het terrein van branden en het blussen daarvan. “Het is
vaak mooie, historische gebouwen. Verder valt er
werkelijk een unieke collectie die we graag bij zo veel
natuurlijk van alles te verzamelen; (kinder)boeken over
mogelijk mensen onder de aandacht brengen. Daarom
de brandweer, modellen, speelgoed, te veel om op te
zijn we bezig de opstelling te verbeteren.”
noemen.” Kees Plaisier komt uit de museumwereld.
Langs de objecten wordt een glazen afscheiding ge-
Hij was een tijdje interim-directeur van het Brandweer
maakt met daarop panelen met teksten, afbeeldingen
museum in Hellevoetsluis. “Toen in 2010 de beheerder
en beeldschermen. De inhoud wordt volledig door de
van het Brandweermuseum in Wassenaar wegging,
vrijwilligers aangeleverd. “We hopen dat de bijzondere
kon ik daar als vrijwilliger aan de slag.” Hij heeft het
objecten daardoor meer voor de bezoekers gaan leven
er zeer naar zijn zin. “De werkzaamheden zijn afwisse-
en de mensen ook worden gegrepen door het virus”,
lend en het is een interessante collectie.” De collectie
aldus Kees Plaisier.
stamt grotendeels uit 1920.
www.brandweermuseumwassenaar.nl
10
magazine
Deze Herfst
India Dans Festival De herfst somber, saai, grijs en koud? Welnee, in elk geval niet in het Korzo Theater. Daar gaat het dit najaar zinderen. Op vrijdag 18 oktober start het India Dans Festival.
Fotograaf: Robert Benschop
Twee weken lang komen artiesten uit India, Maleisië, Singapore, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië naar
De productie is gebaseerd op klassieke Veda’s en aloude Indiase
Den Haag om hun nieuwste voorstellingen te tonen. Het
Raga’s, die Kannikeswaran heeft omgezet in meerstemmige koor
belooft een warm, kleurig en gepassioneerd festival te
muziek. Klein probleempje: in Den Haag en omgeving bleek geen
worden met klinkende namen als Kanniks Kannikeswaran
Hindoestaans koor te zijn. “Dus hebben we speciaal voor deze
uit de VS, het Sutra Dance Theatre van Ramli Ibrahim uit
productie een koor samengesteld. Het wordt echt een community
Maleisië en de Kutiyattam-specialiste Kapila Venu.
productie, een overweldigende belevenis.” Het India Dans Festival
Korzo heeft een lange traditie op het gebied van Indiase
presenteert zich op het snijvlak van professionals en amateurs.
dans- en muziekcultuur. In de jaren negentig begon
Daarom is er ook veel aandacht voor dansscholen die Indiase dans
Korzo met het presenteren van klassieke Indiase dans
geven. Zij presenteren zich tijdens de ‘Colours of India’. “Het is opval-
en muziek. De keuze voor de Indiase dans is bewust.
lend hoe de Hindoestaanse jeugd is gefocust op de klassieke Indiase
Leo Spreksel, artistiek directeur: “Den Haag is een
roots. Terwijl ze bijna allemaal via Suriname naar Nederland zijn
multiculturele stad en heeft de grootste Hindoestaanse
gekomen.’’ Die focus is terug te zien in de belangstelling voor
gemeenschap in Nederland. Dat zie je al jaren terug in
Bollywoodfilms en -dansen. “Al jaren een grote trend in Den Haag”,
onze programmering. Het is ook een van de culturele
aldus Spreksel.
speerpunten van de gemeente. Het is belangrijk dat de diversiteit van de stad ook wordt weerspiegeld in het culturele aanbod. Niet omdat het politiek correct is, maar omdat die groepen barsten van talent, ambitie, creativiteit en vitaliteit. Wij halen professionele dansers
‘De kleuren van India op het podium bij Korzo’
uit het buitenland en geven ruim baan aan aanstormend talent uit eigen land en stad. Zo krijg je een unieke
Het festival zal op 2 november worden afgesloten met een verbazing-
kruisbestuiving en kan er weer iets nieuws ontstaan”.
wekkende danseres uit Zuid-India: Kapila Venu. Zij voert een zeer
Spreksel ging de afgelopen jaren zelf zes keer naar
zeldzame vorm van Indiaas danstheater uit: Kutiyattam. Dit rituele
India om nieuw danstalent te scouten. Hij verwacht
theater uit de streek van Kerala wortelt in een meer dan tweeduizend
veel van de unieke muziekproductie van de Indiase
jaar oude traditie. Unesco heeft de Kutiyattam in 2001 zelfs tot
Amerikaan Kanniks Kannikeswaran. Tientallen ama-
immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid uitgeroepen.
teurzangers en professionele zangers uit Nederland
Met de organisatie van het India Dans Festival 2013 streeft Korzo
gaan meedoen aan een bewerkte versie van zijn
ernaar als centraal podium voor dans en muziek een programma
magnus opus ‘Shanti - A Journey of Peace’. Al meer
samen te stellen dat bijdraagt aan de verdere ontwikkeling en
dan negenhonderd artiesten over de hele wereld
worteling van de Indiase dans in Den Haag.
hebben hieraan meegedaan.
www.korzo.nl
11
vitrine Ster voor een dag Met ‘Ster voor een dag’ krijgen kinderen met een zeldzame ziekte een onvergetelijke dag aangeboden. Ze staan voor één dag op een leuke manier in het middelpunt en hoeven even niet aan hun beperkingen en ziekte te denken. Op 17 november 2013 gaan de kinderen met hun familie naar attractiepark Duinrell in Wassenaar. Veel gezinnen met een ernstig ziek kind gaan vrijwel nooit op vakantie en maken weinig leuke uitstapjes. De zeldzame ziekte en de continue zorg voor het kind maken dit niet of nauwelijks mogelijk. Voor andere kinderen in het gezin is dit soms erg zwaar. Daarom is deze dag niet alleen voor het zieke kind, maar juist ook voor de broertjes en/of zusjes. www.zzf.nl
Kunst in de Heemtuin De Heemtuin in Leiderdorp laat een groot aantal inheemse wilde planten zien, waaronder veel zeldzame exemplaren. Tot eind oktober 2013 is hier de beeldententoonstelling ‘De Heemtuin verbeeld VI’ te zien. Het thema is ‘Overvloed’. Stichting Kunst in de Heemtuin wil met dit thema het crisisgevoel te lijf gaan door te laten zien dat in het park om de hoek, de Heemtuin, alles in overvloed groeit en bloeit, inclusief de beeldende kunst. Elf kunstenaars hebben voor deze expositie werken beschikbaar gesteld die bij het thema passen of nieuw werk gemaakt. Op de Waterschapsheuvel, een onderdeel van de Heemtuin, zijn werken te zien die tijdens workshops met buurtbewoners en kinderen van basisscholen in de regio zijn gemaakt. www.kunstindeheemtuin.nl
Atletiek voor autistische kinderen Voor kinderen met autisme is het niet vanzelfsprekend dat zij zich kunnen aansluiten bij een sportclub. De begeleiding van deze kinderen vraagt extra aandacht. Ze moeten goed worden voorbereid op wat er gaat gebeuren tijdens een training of wedstrijd. Ook vinden ze het lastig instructies te verwerken en hebben ze moeite met het competitie-element in sport. De Stichting Sportbelang SGK wil de kinderen een helpende hand bieden door een deskundige instructeur een sportactiviteit te laten opzetten en te begeleiden. Er wordt samengewerkt met atletiekvereniging Sparta in Den Haag. De kinderen in de leeftijd van 9 tot 14 jaar kunnen wekelijks sportlessen volgen en zo volwaardig lid worden van de sportclub. De groepjes bestaan uit maximaal acht kinderen, zodat er voldoende specifieke aandacht en structuur kan worden geboden. www.sportbelangsgk.nl
12
magazine
200 jaar Groenesteeg Een van de vredigste plekjes in de Leidse binnenstad is begraafplaats Groenesteeg. De begraafplaats werd in 1813 gesticht op een van de bolwerken van Leiden. Dit jaar bestaat de begraafplaats dus twee honderd jaar. Dit wordt gevierd met diverse activiteiten. Op 2 november wordt een begrafenis uit 1846 zo authentiek mogelijk nagespeeld. Vanuit de Hooglandse Kerk vertrekt een begrafenisstoet door Leiden, waarna de begrafenis met behulp van zestig figuranten wordt nagespeeld. De begraafplaats wordt onderhouden door vrijwilligers van Stichting tot Instandhouding van de begraafplaats Groenesteeg. Zij organiseren ook lezingen en concerten en geven voor donateurs een nieuwsbrief uit. www.begraafplaatsgroenesteeg.nl
De Gezonde Schoolkantine Op 33 mbo-scholen in Den Haag is het programma ‘De Gezonde Schoolkantine’ gestart. In de kantines maken snoep en snacks plaats voor salades, vers fruit en broodjes. Het Voedingscentrum biedt met het programma praktische ondersteuning om de eerste stap te zetten. De scholen krijgen concrete handvatten zoals een handleiding en een uitgebreide website. De Schoolkantine Brigade geeft advies op maat en biedt ondersteuning op locatie. De Gezonde Schoolkantine gaat uit van een integrale aanpak, waarbij de school niet alleen de kantine verbetert, maar ook in de lessen aandacht besteedt aan gezonder leven. Het Voedingscentrum wil hiermee gezond eetgedrag bevorderen en overgewicht bij jongeren voorkomen. www.voedingscentrum.nl
Verhalentrommel 2013 is het ‘Jaar van het voorlezen’. In dat kader worden in bibliotheek Transvaalkwartier in Den Haag voorleesworkshops gegeven voor kinderen van 8 tot 12 jaar. Onder het motto ‘Lezen en Beleven’ worden uit de Verhalentrommel allerlei verhalen getoverd: sprookjes, griezelverhalen, fabels, liefdesverhalen en poëzie. Vervolgens beleven de kinderen spannende uurtjes, waarbij hun zintuigen optimaal worden geprikkeld. Ze lezen niet alleen voor, maar luisteren en verbeelden ook. Dit is goed voor de taalontwikkeling van een kind en stimuleert hun fantasie. Ook leren ze tijdens het voorlezen te luisteren en zich te concentreren. Maar het belangrijkste is nog dat ze plezier krijgen in het lezen! www.haagsekunstkring.nl
Wereldse Proeverij Samen eten is een goed middel om met elkaar in contact te komen. Stichting ‘Wat eten we vandaag?’ houdt daarom op zaterdag 23 november 2013 de ‘Wereldse Proeverij’. Bewoners uit Delft en omstreken nemen zelf een gerecht mee uit het land of de streek van herkomst. Het lekkerste hapje wordt beloond met een kleine verrassing. Met dit evenement komen Delftenaren van alle culturen samen om het wederzijds begrip tussen de vele culturen te vergroten en integratie te bevorderen. www.watetenwevandaag.nl
13
Indische tantes Vorig jaar ontving Yvonne Keuls de Cultuurprijs van de stad Den Haag. De prijs bestaat uit een geldbedrag te besteden aan een werkgerelateerd project. Met dit bedrag wil Yvonne Keuls de stad Den Haag een bronzen beeld schenken van twee typische Indische tantes, zoals beschreven in haar boeken. De tantes staan symbool voor de historische band tussen Den Haag en Indonesië. Omdat de kosten van het beeld hoger bleken dan het prijzengeld, is voor het ontbrekende bedrag een crowdfundingsactie opgestart. Fonds 1818 heeft het bedrag dat is opgehaald via de website voordekunst.nl verdubbeld. De Indische tantes zullen hun permanente plek innemen op het Frederik Hendrikplein. De onthulling vindt plaats op 5 oktober 2013. www.doenevenementen.nl – Meer over crowdfunding: www.fonds1818.nl/crowdfunding
Dag van de techniek Op de ‘Dag van de techniek’ brengen leerlingen van groep 8 van basisscholen in Delft en Rijswijk een bezoek aan technische ondernemingen. De leerlingen zien met eigen ogen hoe techniek en technologie in de praktijk werken. Tijdens het bezoek krijgen de leerlingen een rondleiding en staat er een doe-activiteit op het programma. Ze krijgen iets tastbaars mee, zodat zij thuis kunnen vertellen wat ze hebben gezien en gedaan. De Stichting Techniekeducatie Delft hoopt hiermee het imago van techniek te verbeteren en jongeren te interesseren voor een opleiding in die richting. De leerlingen worden bij hun bezoeken begeleid door vmbo-leerlingen en studenten van De Haagse Hogeschool worden ingezet als techniekambassadeurs. Zij geven een gastles over de mogelijkheden van techniek. www.dagvandedelftsetechniek.nl
Een nieuwe webcam Sinds een paar jaar staat op het dak van het EWI-gebouw in Delft een nestkast voor slechtvalken. Begin dit jaar is de nestkast in gebruik genomen en inmiddels zijn er drie jonge slechtvalkjes geboren. De activiteiten van het jonge slechtvalkgezin zijn via een webcam in de kast te volgen. Omdat de huidige beelden van erg slechte kwaliteit zijn, is een bijdrage voor een nieuwe webcam gevraagd. Door het goed kunnen volgen van het gedrag van de slechtvalk kan kennis over de valk worden vergroot en kan het dier beter worden beschermd. De nestkast werd geplaatst op initiatief van de TU Delft en de natuurvereniging KNNV Delfland. www.knnv.nl/ afdelingDelfland – webcam: slechtvalk.ewi.tudelft/video
14
magazine
terugblik Hoe is het verder gegaan met projecten die Fonds 1818 steunde? Werd het een succes, zijn de doelen gehaald of is het nog steeds hard werken? We kijken terug naar…
Gebruik de Lege Ruimte Al jaren is de entree van Delft een bouwput vanwege de aanleg van
“Het gaat om een gebied van twee kilometer. Vanaf de tunnel bij
een nieuwe ondergrondse spoorlijn en een vernieuwd station. Een
Gamma tot DSM. Het doel is levendigheid, bedrijvigheid, energie en
megaproject dat jaren duurt. Zo’n periode van transformatie is
vitaliteit te verwezenlijken in dit gebied”, vertelt Marjan van Gerwen
interessant. Niet alleen vanwege het technische vernuft van de hele
die het project leidt. “Toen in het najaar van 2011 duidelijk werd dat
operatie, maar ook omdat de openbare ruimte steeds verandert.
de bouwkavels tijdelijk leeg zouden blijven, is er meteen actie ondernomen. Er kwam veel respons van de buurtbewoners. Fantastische
‘De schoonheid van het tijdelijke’
plannen voor tijdelijke invulling. Maar sommige mensen zijn weer
Dat inspireerde een groep bewoners rondom het spoor in 2006 tot
Er zijn genoeg plannen overgebleven om de lege ruimte mee in
het oprichten van Werkplaats Spoorzone Delft. De werkplaats wil
te richten. “Er komt bijvoorbeeld een Delftse proeftuin, op diverse
innovatie en creativiteit bevorderen voor en door Delftse burgers
plekken in de stad gaan mensen zelf hun groenten en fruit verbou-
en bedrijven. De werkplaats heeft al tal van mooie, tijdelijke pro
wen, er komen een hoteltrein, gastateliers, een tijdelijke kas en
jecten opgeleverd. Ondertussen gaat het werk gestaag door en in
hoorbare herinneringen van een geluidskunstenaar die tijdens de
2014 worden in fases de eerste bouwkavels in het Spoorzonegebied
diverse fases van de bouw geluiden heeft opgenomen.” In de winter
bouwrijp opgeleverd. Omdat de definitieve ontwikkeling van het
van 2014 worden de eerste tijdelijke projecten opgeleverd. “Omdat
gebied onder meer door de economische crisis niet overal direct
je van tevoren al weet dat het tijdelijk is, krijgt het een andere
kan starten, krijgen sommige kavels eerst een tijdelijke invulling.
lading. Vergankelijkheid heeft een eigen schoonheid.”
Dit wordt gerealiseerd door het project ‘Gebruik de Lege Ruimte’.
www.werkplaatsspoorzonedelft.nl
afgehaakt toen bleek dat ze zelf ook de financiering van de projecten moesten rond krijgen. Je moet er echt veel tijd en energie in willen steken. Het is niet zo dat de gemeente zegt: ‘mooi plan, kom maar hier dan krijg je subsidie’. Zo werkt het niet meer.”
cursussen 2013
15
Om de deskundigheid van vrijwilligers te bevorderen, biedt Fonds 1818 diverse workshops, cursussen en kennisbijeenkomsten aan. Deze activiteiten zijn bestemd voor vertegenwoordigers van organisaties die hoofdzakelijk met vrijwilligers werken en in potentie met succes een aanvraag kunnen indienen bij Fonds 1818. Alle cursussen zijn gratis.
Workshop Fondsenwerving
de toekomst te stellen. Er is een
Sponsoring
In een middag maakt u kennis met de
beginners- en een gevorderden-
Maatschappelijke organisaties en
wereld van de fondsen, leert u hoe u
cursus.
bedrijven gaan vandaag de dag partner-
een fonds zoekt dat bij uw project past
schappen aan waar beide partijen
en oefent u met het schrijven van een
Meer vrijwilligers in korte tijd
energie in steken. Sponsoring is op
donatieaanvraag. Het is mogelijk voor-
Deze training is een intensief traject
deze manier onderdeel geworden van
af een concept aanvraag of projectplan
van zes maanden waarin u actief aan
maatschappelijk betrokken onder
aan Fonds 1818 voor te leggen.
de slag gaat met het werven van vrijwil-
nemerschap. Tijdens deze workshop
ligers voor uw organisatie.
krijgt u handvatten om ondernemende
Bestuur en Management
U onderzoekt wat de organisatie nodig
partners te vinden en ook daadwerkelijk
Het goed besturen van een vrijwilli
heeft, maakt een wervingsplan en een
bij uw stichting te betrekken.
gersorganisatie vraagt veel van de
beleidsplan. Aan het einde van het
bestuursleden. Er worden eisen
traject heeft u ook daadwerkelijk
Projectplan schrijven
gesteld aan een bestuurder, er zijn
nieuwe vrijwilligers gevonden.
Aan de basis van ieder project ligt een
taken en verantwoordelijkheden en de
projectplan. Hierin legt u vast wat de
bestuursleden moeten de achterban
Social Media
doelstellingen zijn, hoe u die denkt te
betrokken houden. In deze workshop
Voor verenigingen biedt slim gebruik
bereiken, wat tijdens het project moet
leert u hoe u uw organisatie goed
van social media vele voordelen die
gebeuren en wie waarvoor verantwoor-
bestuurt.
veel verder gaan dan het sturen van
delijk is. Of uw project nu groot of klein
nieuws. Sociale media kunt u bijvoor-
is; een goed projectplan zorgt dat u
Financieel Management
beeld gebruiken om de band tussen
overzicht houdt.
In twee avonden leert u onder meer
de leden te versterken, de sponsors
hoe een begroting en een balans te
meerwaarde te bieden, de pers te
Kijk voor data, tijden, locatie en
maken, de financiën van uw organi-
benaderen of om handig samen te
aanmelden op www.fonds1818.nl
satie goed te beheren en doelen voor
werken.
onder cursussen.
algemene informatie over Fonds 1818 Colofon
Aanvraagprocedure
Meer informatie
Fonds 1818 Magazine is een uitgave van Fonds 1818 en verschijnt vier maal per jaar.
Aanvragen voor een donatie kunnen ruim voor aanvang van het project schriftelijk bij Fonds 1818 worden ingediend. Fonds 1818 geeft alleen donaties aan stichtingen of verenigingen. De behandeling van uw aanvraag duurt 6 tot 8 weken.
Heeft u vragen over de criteria voor een donatie, over het opstellen en indienen van een aanvraag bij Fonds 1818 of over fondsenwerving in het algemeen? Kijk dan op www.fonds1818.nl of neem contact op met onze afdeling Communicatie op 070 375 49 57 of info@fonds1818.nl
Redactie: Corien Bosch Redactionele ondersteuning: Martine Vinkesteyn Interviews: Floor de Booys Fotografie: Eva Hofman, Inge Stolwijk en diverse fotografen en bruikleengevers van de beschreven projecten Concept en vormgeving: Ontwerpwerk Lithografie en druk: Drukkerij ANDO, Den Haag
<24 Voor jongeren tot 24 jaar geldt een speciale, eenvoudige procedure. Deze jonge aanvragers hoeven voor een donatie tot € 3.000,- geen stichting of vereniging te zijn! Voor meer informatie: www.fonds1818-24.nl Volg Fonds1818<24 ook op Facebook en Twitter.
Wilt u het Fonds 1818 Magazine ieder kwartaal ontvangen? Stuur dan een e-mail met uw adres gegevens naar info@fonds1818.nl of meld u aan via de website. Een abonnement is gratis.
16
Pestbijeenkomst Pesten onder jongeren blijft een probleem: op school,
Daarom wil het fonds u graag de mogelijkheid bieden
in een jongerencentrum of op een (sport)club.
om kennis over en ervaringen met de pestproblematiek
Signaleren van pestgedrag is één. Het ook daad
met elkaar te delen. Daarvoor organiseert Fonds 1818
werkelijk oplossen is een tweede. Er zijn vele manieren
in het najaar van 2013 een kennis-
om de problemen aan te pakken. Fonds 1818 wil
bijeenkomst pesten. Meer weten?
initiatieven die pesten tegengaan, graag in beeld
Neem contact op met
brengen of u in contact brengen met organisaties die
Fonds 1818 via
met dezelfde problemen kampen. Natuurlijk kunt u
info@fonds1818.nl
een aanvraag indienen voor de financiering van een
of 070 364 11 41
Pesten
project. Maar, lang niet iedereen heeft helder welke aanpak het beste bij zijn organisatie past.
kijk op www.fonds1818.nl
Hillegom
Noordwijk
Noordwijker hout Lisse
Fonds 1818 steunt maatschappelijke en culturele Teylingen
projecten in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leiden en de Bollenstreek.
Katwijk
Oegstgees t
U kent uw buurt, wijk, stad of regio het beste en weet wat
Leiden
nodig is. Dankzij u worden woonwijken weer leefbaar,
W assenaar Voor schoten
leren allochtone vrouwen fietsen, worden monumenten gerestaureerd, worden er theatervoorstellingen gemaakt, leren jongeren met elkaar discussiëren en kunnen met
LeidschendamVoorburg
Den Haag
olie besmeurde vogels weer vliegen. Wij nodigen u van
Den Haag
harte uit om uw ideeën en projecten met ons te delen. U het project, wij het geld.
RIVIERVISMARKT 4
POSTBUS 895
2513 AM DEN HAAG
2501 CW DEN HAAG
070 364 11 41
INFO@FONDS1818.NL
Rijswijk PijnackerNootdorp Delft
Midden Delfland
Zoeterwoude
Zoetermeer
Leiderdor p