#1 2014 THEMA Pesten • In gesprek met... Liesbeth Junger, Stoere Moeders Tegen Pesten Deze Winter: Populair Modern • Terugblik: Wereldhuis Den Haag • Premieplan
2
magazine
actueel De Schuit gerenoveerd
een korte reflectie, een vraag of een nieuw gezichts
Na een ingrijpende renovatie van anderhalf jaar ging
punt. Niet alleen het gedicht en zijn schrijver maar ook
afgelopen najaar De Schuit weer open. Dit jongeren
de letter en zijn ontwerper staan centraal in dit project.
centrum is het grootste in de gemeente Katwijk en wordt
Een mooie letter is een kunstwerk op zich, vindt de
volledig door vrijwilligers gerund. Het centrum biedt
stichting. De lettertypes waarin de gedichten worden
vrijetijdsbesteding aan de Katwijkse jeugd en levert
geschreven, zijn van de hand van diverse bekende typo-
een bijdrage aan het culturele aanbod. De Schuit is op
grafen van de Koninklijke Academie van Beeldende
woensdag, donderdag, vrijdag en zaterdag geopend en
Kunsten in Den Haag. Fonds 1818 steunt het aanbrengen
richt zich op jongeren in de leeftijdscategorie van 12 tot
van zeven muurgedichten. Het project start in 2014 en
16 jaar en van 16+. Deze twee groepen hebben een apart
is in 2015 klaar. Elk nieuw gedicht wordt gevierd met
programma vanwege onder meer de verstrekking van
de buurtbewoners.
alcoholische drank. De groepen liepen vóór de renovatie
www.archipelpoezie.nl
door elkaar. Na de verbouwing zijn er twee aparte bezoekersruimten gemaakt die goed gelijktijdig kunnen
Vier het Leven in Leiden
worden gebruikt. Zo kunnen tijdens het weekend zowel
Vier het Leven is actief in vijftig gemeenten. Vorig jaar
tieners als pubers terecht bij De Schuit. Fonds 1818
kwam Den Haag erbij en dit jaar Leiden. Stichting Vier
droeg bij aan de renovatie van het jongerencentrum en
het Leven, opgericht in 2005, organiseert film-, theater-
gaf ook advies over duurzaamheid. Er is geïnvesteerd
en concertbezoeken voor ouderen die veel thuiszitten.
in een energiezuinige licht- en geluidsinstallatie en
De gemiddelde leeftijd van de doelgroep is 80+.
bewegingsmelders.
Driekwart van de deelnemers woont nog zelfstandig,
www.deschuit.nl
een kwart woont in zorgcentra. Vier keer per jaar krijgen de ouderen een agenda met vijf tot tien geselecteerde
Gedichten op de muur
voorstellingen en concerten in theaters in de eigen regio.
Op blinde muren in de Haagse wijken Archipel en
Op de website van Vier het Leven is het actuele aanbod
Willemspark komen zeven nieuwe muurgedichten.
zichtbaar. De ouderen kunnen zich voor een voorstelling
Stichting Archipelpoëzie heeft in deze wijken al vijf
aanmelden en worden vervolgens op de dag van de
gedichten op muren in de Surinamestraat, de Bankastraat
voorstelling opgehaald, begeleid en thuisgebracht. Eén
en de Burgemeester Patijnlaan geplaatst. Het zijn
vrijwilliger begeleidt drie ouderen. In het arrangement
gedichten van onder meer Rutger Kopland en
dat de ouderen krijgen aangeboden, zitten vervoer,
Hans Andreus. Buurtbewoners zijn zo enthousiast over
entreekaart en twee drankjes. De verwachting is dat
de gedichten in de openbare ruimte, dat besloten is er
in 2014 honderd ouderen in Leiden worden bereikt en
meer muren mee te sieren. Als thema voor de muur
in 2016 vijfhonderd. In de vijftig gemeenten waar Vier
gedichten is gekozen voor ‘De Verwondering’. Het bestuur
het Leven actief is, werden afgelopen jaar ongeveer
van de stichting wil dat de gedichten een moment van
veertienduizend bezoeken afgelegd.
verstilling van rust en ruimte bieden, een adempauze,
www.4hetleven.nl
3
beste lezer, Ik zal eerlijk zijn: toen ik in de eerste jaren van de middelbare school zat, was ik geen heilig boontje. Ik was geen pestkop, maar ook ik heb wel eens opmerkingen tegen een klasgenoot gemaakt die niet door de beugel konden. Waarschijnlijk hoopte ik stiekem dat mijn klasgenootjes mij door die opmerkingen wel konden waarderen. Tijdens mijn tienerjaren kon ik dergelijk gedrag op die manier blijk baar voor mijzelf rechtvaardigen. Met die jongen is het helemaal goed gekomen en ik ben de korte fase waarin je tegen een ander ‘hé, lelijkerd!’ roept gelukkig snel ontgroeid. Waar ik me nu wel over verbaas, is dat niemand ons destijds op dat gedrag heeft aangesproken. Zag niemand het? Wilde niemand het zien? Was het toen meer geaccepteerd? Sinds een paar maanden ben ik diep in het probleem pesten gedoken. Het is een onderwerp dat hoog op de maatschappelijke agenda staat. Bij Fonds 1818 komen er alleen heel weinig aanvragen binnen voor projecten die pesten moeten tegengaan. Dat maakte dat mijn collega Vanessa Verhoeven en ik zijn gaan nadenken over de rol die het fonds kan spelen. Uit gesprekken met veel betrokkenen blijkt dat iedereen in zijn eigen omgeving erg zijn best doet om het probleem aan te pakken, maar dat er grote gaten vallen tussen de verschillende leefwerelden van een kind. Juist in die gaten is het gepeste kind het kwetsbaarst. Vandaar dat we tijdens een ‘themabijeenkomst pesten’ eind januari met heel veel betrokkenen willen kijken hoe we de gaten in het netwerk kunnen dichten. Vandaar het thema van dit Magazine: pesten. Verder in dit Magazine onder meer de tentoonstelling Populair Modern in het Stadsmuseum Zoetermeer over wonen in de jaren 50, een terugblik op drie jaar Wereldhuis Den Haag waar ‘ongedocumenteerden’ hulp krijgen bij het overleven en de leerlingen uit de Haagse Schilderwijk die samen debatteren over de regels in hun wijk en daarover weer een kunstwerk maken. Op de voorpagina ziet u ze aan het werk. Murat Aslancik Fonds 1818
Jongerencentrum De Schuit
inhoud 2
Actueel: lopende projecten
11 Vitrine: Diverse projecten in het kort
3 Voorwoord en inhoud
14 Terugblik: Wereldhuis Den Haag
4 Thema: Pesten
15 Cursussen in 2014
8 In gesprek met: Liesbeth Junger
16 Premieplan
10 Deze Winter: Populair Modern
Pesten
4
Pesten
magazine
thema:
Pesten ‘Beste aanpak is preventie, anders ben je te laat’ “Door zo’n zelfmoord staat het onderwerp terecht weer
Pesten is van alle tijden. De zelfmoord van de 20-jarige Tim Ribberink uit het Twentse Tilligte, in november 2012, bracht een landelijke discussie op gang die nog steeds voortduurt. Scholen zijn verplicht om een veiligheidsplan op te stellen waarin meestal een pestprotocol is opgenomen en er zijn diverse methodes ontwikkeld om het pesten te stoppen. Fonds 1818 houdt in januari een bijeenkomst.
in de schijnwerpers en is iedereen verontwaardigd. Binnenkort moeten alle scholen een pestprotocol hebben. Op zichzelf heel goed, maar de aanpak is te veel incidentenpolitiek. Ook zonder zo’n trieste aanleiding moet er aandacht voor zijn. Het is een uitwas van de samenleving die je altijd kort aangelijnd moet houden. Je moet er bovenop zitten. De beste aanpak is preventie. Anders ben je eigenlijk al te laat.”
Middeleeuwen Het woord pesten komt waarschijnlijk van de ziekte de pest, ofwel de zwarte dood, die in de middeleeuwen door Pesten, bijna iedereen heeft er wel een herinnering
Europa waarde en veel slachtoffers maakte. Pesten is
aan. Meestal uit de schooltijd. “Maar ook op de werk
ook een kaartspel waarbij de spelers elkaar aftroeven.
vloer en in bejaardenhuizen wordt gepest. Het is een
Marlies Schouten: “Het woord heeft geen prettige
overlevingsmechanisme dat diep in de mens zit en altijd
connotatie. Het is iets doen ten koste van de ander.”
op de loer ligt”, vertelt Marlies Schouten. Zij is adviseur
Maar wat is nu eigenlijk pesten? “Pesten is het gedrag
en trainer bij het JSO Expertisecentrum voor Jeugd,
waarbij iemand herhaald en gedurende langere tijd
Samenleving en Ontwikkeling. Zelf herinnert ze zich
door anderen wordt bejegend op manieren die leiden
uit haar middelbareschooltijd nog goed dat een docente
tot fysieke verwonding en/of psychisch lijden. Dit kan
werd gepest. “Ik kwam openlijk voor de docent op en
variëren van woordgrapjes tot structureel geweld en
maakte me daar niet bij iedereen populair mee.”
afpersing. In extreme gevallen kan het leiden tot zelf
Ze houdt zich voor het JSO al jaren bezig met het onder
doding van het slachtoffer. Pesten is structureel en brengt
werp. Door de maatschappelijke discussie die is los
het slachtoffer tot wanhoop. Pesten is een universeel,
gebarsten na de zelfmoord van Tim Ribberink, zou je
niet-cultuurgebonden verschijnsel.” Plagen en pesten
denken dat het pesten de laatste jaren is toegenomen.
zijn niet hetzelfde. Niet alle leraren en ouders kunnen
Is dat zo? “Nee, het pesten is niet erger geworden.
het onderscheid even goed herkennen. Hierdoor wordt
Er komen wel nieuwe vormen bij. Er wordt nu ook
pesten nogal eens ten onrechte voor plagen aangezien.
gepest via sociale media – het cyberpesten – waardoor
“Bij plagen zijn beide partijen (vrijwel) aan elkaar gelijk,
de drempel om het te doen wel lager wordt. Het gebeurt
en is de situatie één op één. De ene keer doet de een wat,
immers anoniem; je staat niet oog in oog met het slacht
de andere keer de ander. Het kan gebeuren dat het niet
offer. Maar in wezen is er niets veranderd. Facebook of
prettig wordt gevonden, er kan zelfs ruzie van komen,
WhatsApp zijn niet de oorzaak, maar alleen een middel.”
maar beide partijen zijn aan elkaar gewaagd. Pesten is
De aandacht voor het verschijnsel komt in golven.
structureel anders, hier is geen gelijkwaardigheid meer.”
5
Yunus Emre-school
Geintje Murat Aslancik en Vanessa Verhoeven, adviseurs van Fonds 1818,
de actualiteit is.” Maar er komen zelden of nooit aanvragen voor
plagen elkaar op de werkvloer geregeld. “Een geintje af en toe moet
projecten tegen pesten binnen. “Op scholen gebeurt al heel veel en
kunnen”, vinden ze allebei. Maar sinds ze bezig zijn met de bijeen
burgers komen er uit zichzelf niet mee. Er rust toch nog een taboe
komst over pesten, zijn ze zich pijnlijk bewust van de grens waar
op het onderwerp.” De bijeenkomst op woensdag 29 januari 2014
plagen kan overgaan in pesten. Vanessa: “Ik was geneigd te denken
moet daarin verandering brengen. “Het is de bedoeling om eerst
dat alle ophef over pesten een beetje overdreven was. Maar nu ik
eens met z’n allen te inventariseren wat er in onze regio al allemaal
me erin heb verdiept, weet ik dat er geen enkele reden is om pesten
gebeurt. Wat zijn de best practices? Waar is nog behoefte aan?
te bagatelliseren. Mensen kunnen er voor het leven door beschadigd
Wij hebben als fonds niet dé oplossing voor het probleem in
raken.” Een van de pijlers onder het beleid van Fonds 1818 is
handen, maar wél de middelen om goede initiatieven te steunen en
ontwikkeling. “Mensen kunnen zich het beste ontwikkelen in een
te bundelen en mensen uit te nodigen om mee te denken en met
veilige omgeving. Pesten zet mensen achteruit. Het ligt dus voor de
nieuwe plannen te komen. Zodat je niet met lege handen staat als
hand dat wij als fonds iets met het thema doen. Zeker nu het zo in
er wordt gepest, maar handelingsperspectief hebt”, vertelt Murat.
magazine
6
thema: Pesten Zomerkamp
gehaald en gezegd dat het pesten moest stoppen. Het had direct
Dat is precies wat het YMCA Escamp voor ogen had met het trainings
effect. De rest van het zomerkamp verliep zonder pestincidenten.
weekend voor vrijwilligers. Het weekend werd mede mogelijk gemaakt
We hebben het fantastisch gehad.”
door Fonds 1818. “Wij ondersteunen vrijwilligers in het jeugd- en jongerenwerk. Denk aan vrijwilligers die woensdagmiddagactiviteiten
Mediators
in buurthuizen en wijkcentra doen of meegaan op zomerkampen.
Op de gevel van de Yunus Emre-school, een Islamitische basisschool
Een van de dingen waarmee zij te maken krijgen, is pesten. Wij vinden
in de Haagse wijk Transvaal, zit een plaquette van De Vreedzame
het belangrijk dat we ze door middel van een training een instrument
School. De school werkt al een tijd met leerlingmediators die zijn
in handen geven om in te grijpen”, vertelt Joost Vlasblom, regionaal
getraind om in te grijpen bij conflicten tussen leerlingen. “Het werkt
jeugdwerkadviseur bij YMCA. Waar het pesten plaatsheeft, maakt
goed. Het is op school veel rustiger geworden”, vertelt Abdelsadek
eigenlijk niet uit. “Wij leren onze vrijwilligers het systeem te
Maas, directeur van Yunus Emre. En dat is belangrijk, want in een
herkennen en te ontzenuwen. Het is heel belangrijk dat als je met
rustige, veilige omgeving kunnen kinderen beter leren. Door die
een groep begint, je in kaart probeert te brengen hoe de groep is
aanpak is de islamitische basisschool de afgelopen jaren veranderd
samengesteld. Kijk naar de rollen die de kinderen hebben. Daaruit
van een achterstandsschool in een school die excellente leerlingen
kun je al veel afleiden. In het verleden werd alle aandacht gericht
aflevert in het Leonardo-onderwijs, dat zijn speciale klassen voor
op de pester en de gepeste. Maar er is ook altijd een intrigant in het
hoogbegaafde kinderen.
spel die het systeem aanstuurt. Dat zijn vaak kinderen die sociaal
“Wij vinden omgangsvormen erg belangrijk. Ons uitgangspunt is dat
vaardig zijn en goed contact hebben met volwassenen. Daarom worden
iedereen zich ‘behoorlijk en bekoorlijk’ dient te gedragen. Ga respect
ze vaak over het hoofd gezien. Maar zij zijn de angel die eruit moet
vol met elkaar om, spreek met twee woorden, verhef je stem niet.”
worden gehaald. Het liefst nog voordat er gepest is.”
Toch ligt pesten, net als op elke andere (basis)school, op het
Anton Niesen is vrijwilliger bij YMCA Escamp en volgde de training.
Yunus Emre op de loer. Maas: “Wij kiezen als islamitische school heel
“Zomerkampen begeleiden vind ik fantastisch. Als het goed loopt,
bewust voor het midden. Wij hebben moslims van alle stromingen
is het zo’n feest. Maar er zijn natuurlijk ook wel eens incidenten.
en alle nationaliteiten in huis. Dat gaat alleen goed als je een strikt
Dan is het handig om als vrijwilliger te weten wat je kunt doen.
beleid voert. Fractievorming is hier ten strengste verboden. Een tijdje geleden dreigde één van de etniciteiten op school de overhand
‘Nee, het pesten is niet erger geworden. Er komen wel nieuwe vormen bij’
te krijgen. Op het schoolplein begon deze zich ook als zodanig te manifesteren. Door strategisch handelen vanuit school is dit probleem inmiddels verholpen. De kwaliteit van het docententeam is dan van doorslaggevend belang. Ik wil ze graag goede methoden in handen geven om de juiste interventies te kunnen plegen.”
Methoden Er zijn vele methoden die scholen en ook andere organisaties waar
Ik begin meestal al in de bus op de heenweg te observeren wat voor
groepen kinderen samenkomen, krijgen aangeboden. Onlangs kwam
vlees ik in de kuip heb. Zomerkampen hebben een andere dynamiek
de KiVa methode uitgebreid in het nieuws. Die aanpak blijkt bewezen
dan schoolklassen, waar de rollen al tijden vastliggen. Op een zomer
effectief te zijn. Andere bekende anti-pestprogramma’s zijn PRIMA
kamp kent niemand elkaar en moet die pikorde nog worden vast
en de Kanjertraining. De Yunus Emre-school is dit schooljaar met
gesteld. Een kind dat op school wordt gepest, kan op kamp zomaar
de M5 methode gestart. Het is de eerste school in de Haagse regio
de pester worden.” Hij had afgelopen zomer meteen baat bij de
die met deze methode werkt. Het is een pilot die mede door
training. “We hadden een kamp in Bergeijk en hielden een sport- en
Fonds 1818 wordt gefinancierd. “De methode bestaat uit vijf onder
spelmiddag. Er was al gepest, dus eigenlijk waren we er te laat bij.
delen: melden, meten, maatregelen, maatwerk en menselijk”,
We waren aanvankelijk gefocust op de interactie tussen de pester
vertelt Caglar Kurtal, adjunct-directeur. “De meldingen gebeuren
en de gepeste toen ik opeens iets zag in de blik van de jongen die
anoniem op een website. Iedereen kan een melding doen. Het gaat
er ogenschijnlijk niets mee te maken had. Mijn collega zag het ook.
erom dat we in kaart kunnen brengen wat er gebeurt.” Sinds begin
We wisten allebei: dat is de intrigant! We hebben hem uit de groep
oktober zijn er 340 meldingen gedaan. Volgens de consulent van M5,
7
die de Yunus Emre regelmatig bezoekt, zit de school daarmee keurig
gedaan is. We willen het onderwerp structureel oppakken en niet
op het gemiddelde. “Er zijn acht leerlingen die extra aandacht
meedoen aan incidentenpolitiek. Wij gaan voor een duurzame
behoeven”, aldus Caglar Kurtal. “Dat lijkt weinig, maar de invloeds
aanpak van pesten. Waarin we bestaande initiatieven ondersteunen
sfeer van pesters is groot. Ongeveer een factor tien. Dus met acht
en nieuwe inzichten stimuleren. We hopen daarvoor op de bijeen
pesters op school zijn er zo’n tachtig leerlingen de dupe. Dat kunnen
komst met elkaar het fundament te leggen.”
we niet tolereren.” Murat Aslancik: “Fonds 1818 spreekt voor geen
www.fonds1818.nl/pesten
enkele methode een voorkeur uit. Iedereen moet de aanpak kiezen die het beste bij zijn organisatie past. Voor ons is wel het inzicht van
Fonds 1818, bijeenkomst over pesten op woensdag
belang dat het aanpakken van pesten niet met één bijeenkomst
29 januari 2014 in het Nutshuis Den Haag.
Boekids ‘Anti Pest Klas’ Boekids is een literair jeugdfestival. In maart 2014 vindt de twaalfde editie van het festival plaats in het Paard van Troje en in het Humanity House in Den Haag. Het thema is deze keer: ‘De jeugd van tegenwoordig, Generatie Einstein’.
buiten school, is dat ook pesten. Veel gaat ook via sociale media. Als we een beetje in kaart hebben hoe het in een klas zit, gaan we een dagje naar de dierentuin. Dieren pesten elkaar ook. Vogels pikken elkaar tot bloedens toe, apen pakken nootjes van elkaar af. Het is een spiegel die je de kinderen voorhoudt. Heel leerzaam voor ze om
De leefwereld van deze generatie speelt zich voor een
dat te zien.” Terug op school gaan ze met elkaar een
groot deel op de sociale media af. Daar hoort cyberpesten
beest maken dat bestaat uit de vijf elementen van het
helaas ook bij. Daarom besteedt Boekids deze editie
pestsysteem in de klas: de pester, de gepeste, de mee
aandacht aan het in kaart brengen van pesten in de klas.
loper en de toeschouwer. Ze spelen ook situaties na uit
Ellen van Heijningen komt voor Boekids al jaren op
de klas om het systeem duidelijk te maken.
basisscholen. “Wat mij opvalt, is dat scholen worden
Bewustwording is het begin van de oplossing. Uit de APK
overspoeld door pestprojecten, maar dat docenten vaak
blijkt ook welk vervolgtraject de klas eventueel nodig
aangeven dat ze niet goed weten hoe het in hun klas
heeft. Ellen van Heijningen: “Er zijn nu te veel methodes
precies met het pesten zit. Leerkrachten gaan er toch
in omloop. Het kaf moet van het koren worden gescheiden.
nog te vaak vanuit dat als zij niets merken, het dan ook
Een aantal methodes is wetenschappelijk bewezen.
niet gebeurt.”
Die zouden scholen moeten gebruiken.”
Dan is het moeilijk om het juiste project te kiezen. Daarom bedacht Boekids het educatieve project ‘Anti Pest Klas’ – afgekort APK. “Dat is ook precies wat we willen doen, een apk voor de klas. Om te kijken waar het precies tegen aanloopt. Wat er moet worden gerepareerd of vervangen om de klas weer schadeloos te laten rijden.” Het project begint met een anonieme enquête. Van Heijningen: “Daaruit blijkt dat in elke klas wel vier leerlingen zitten die worden gepest.” Dat pesten hoeft op school niet actief zichtbaar te zijn. “Als een leerling nooit wordt uitgenodigd voor feestjes of andere activiteiten
8
magazine
thema: Pesten
‘Ik wil de wereld graag een beetje mooier maken’
9
In gesprek met...
Liesbeth Junger Stoere Moeders Tegen Pesten Ze zijn een opvallende verschijning, de vijf Stoere Moeders Tegen Pesten. In hun witte overall, met een lieveheersbeestje op de rug en borst en een vrolijke rode baret, kun je ze bijna niet missen.
sponsorde de overalls en de plaatselijke drukker zette er de prints op. Ook andere ondernemers hielpen mee, zoals een hovenier die de 15 stoeptegels belangeloos legde en een ondernemer die via Facebook aanbood om het spandoek te sponsoren. “Iedereen werd
Het initiatief van de Stoere Moeders is van Liesbeth Junger, een
meteen heel enthousiast van het plan en werkte mee”, aldus Junger.
betrokken moeder van de Petrusschool in Rijswijk. “Mijn dochter Hanna van negen jaar is mijn grote inspiratiebron. Ik wil de wereld
Op 19 april – de Nationale Dag Tegen Pesten – afgelopen jaar was
graag een beetje mooier maken, voor haar en voor alle andere
het zover. Het startschot voor de actie ‘Respect is cool, pesten niet’
kinderen.” Dat is bij Junger geen loze kreet, maar wordt omgezet
werd gegeven op de Petrusschool door wethouder Jos Bolte (PvdA,
in actie. Al twee keer eerder won ze een ‘Lammetje’ – de Lenteprijs
Onderwijs). Hij onthulde de eerste stoeptegel met lieveheersbeestje.
van Fonds 1818 –, met haar idee voor een Social Sofa op het school
Daarna ging de estafettewandeling van start langs de vijftien deel
plein en bloembollen planten rondom de school. “Ik heb altijd wel
nemende basisscholen in Rijswijk. Op alle schoolpleinen werden
een ideetje om het leven aangenamer te maken. Ik vind het leuk om
door Stoere Moeders tegels onthuld. Zij vertelden de kinderen nog
mensen met elkaar te verbinden, enthousiast te maken. Een betere
eens goed dat pesten niet de bedoeling is. De Stoere Moeders
wereld begint tenslotte bij jezelf.”
hebben met hun actie veel losgemaakt. “We zijn op televisie geweest en hebben in kranten en tijdschriften gestaan. Er komen op onze
Daarom diende ze ook in 2012 een idee in voor de Lenteprijs van
Facebookpagina dagelijks reacties binnen. Het is duidelijk dat veel
Fonds 1818. “Een actie tegen pesten op alle basisscholen in Rijswijk.
ouders met pesten bezig zijn. Het is goed om met elkaar de grens
Docenten hebben het al zo druk met lesgeven, ik wilde ze daarbij
te trekken en alert te zijn. Dat is niet alleen de verantwoordelijkheid
helpen.” Ze won met haar plan een ‘Lammetje’ van duizend euro.
van de school of de overheid. Het begint bij de opvoeding, er zelf op
Niet genoeg om haar plan helemaal te financieren. Maar Liesbeth
letten en er iets van zeggen als je merkt dat er gepest wordt, maar
gaf niet op en vond de gemeente Rijswijk bereid om de rest van
ook je kind meegeven wat respect voor elkaar betekent.”
de financiering én de communicatie te regelen. Het idee voor de
Kinderen hebben wat Liesbeth betreft het recht op een veilige en
Stoere Moeders is uit nood geboren. De wethouder had tijd voor de
fijne schooltijd. Dankzij de Stoere Moeders is het onderwerp bespreek
onthulling van één stoeptegel, dus er moest voor de veertien overige
baar op de Rijswijkse schoolpleinen. Op de Dag van Repect, hebben
scholen iets anders spannends worden bedacht. Liesbeth liet zich
zij samen met de nieuwe burgemeester in Rijswijk een gastles
daarbij inspireren door de Stoere Vrouwen. “Dat is een netwerk van
verzorgd over respect.
ruim 1700 duurzame shoppers die samen een leger van bewuste consumenten vormen. Ze zijn gekleed in een groene overall met een roze baret en vallen lekker op in de stad.” Algauw had Liesbeth een paar moeders gevonden die wilden meedoen. Een stoere vader
Stoere Moeders Tegen Pesten
10
magazine
Deze Winter
Populair Modern In het Stadsmuseum Zoetermeer herleven de jaren vijftig. De tentoonstelling Populair Modern laat een revolutie in de huiskamers zien. Gepolitoerd eikenhout maakte plaats voor frivole, schuine pootjes.
“Goed Wonen nam haar taak nogal serieus”, vertelt Koch. In duidelijke taal wreven zij het Nederlandse volk onder de neus dat de interieurs met hun zware, pompeuze meubelen niet meer konden. Een strakke vormgeving en een sobere inrichting werden voorgeschreven. “In het tijdschrift stonden plaatjes met hoe het niet en hoe het wel
André Koch weet nog goed dat er opeens een frivole lamp in de
moest. Met daarbij het onderschrift ‘fout’ of ‘zoo niet’.
huiskamer stond. “Mijn ouders zijn in 1942 getrouwd en hun inrichting
Tierelantijnen waren uit den boze. Een melkkannetje met een oor
was uit die tijd. Veel gepolitoerd eikenhout en groen velours. Zwaar
met krul was bijvoorbeeld al verkeerd. Alles moest sober en strak.
en donker. De zogenoemde old finish-stijl. Dat paste niet meer bij
Meubels van Pastoe of Gispen, gordijnstof van De Ploeg. Dat was goed.
het optimisme van de wederopbouw. Mijn moeder viel voor de vrolijke
De frivolere, meer volkse inrichting die mijn moeder leuk vond en die
meubels van de jaren vijftig. Palettafeltjes met schuine pootjes,
ook beter betaalbaar was, deed Goed Wonen in de ban. De stichting
Picassobehang, strooigoeddecoraties.” Koch is een van de initiatief
bestond vooral uit betweterige mannen die de huisvrouwen de les
nemers en samenstellers van de tentoonstelling in het Stadsmuseum
wilden lezen. Maar dat lukte niet meer. De huisvrouwen hadden ook
Zoetermeer en doceerde tot afgelopen zomer wooncultuur en design
de vrijheid geroken en bepaalden zelf wel wat er in huis kwam.”
aan de Universiteit Leiden. “De inrichting is een reflectie van de
Op de tentoonstelling domineren de schuine pootjes, de paletbijzet
tijdgeest. Net zoals mode dat is. Die schuine pootjes zeggen iets
tafeltjes en de strooigoeddecoraties. Koch: “De huiskamers van
over het vrolijke, speelse en tegendraadse van de jaren vijftig.
mijn jeugd. Uit de tijd dat geluk nog heel gewoon was. In deze
Mensen voelden zich bevrijd. Letterlijk van de oorlog, maar ook van
onpersoonlijke tijd met de economische crisis zie je dat er een hang
de klassenmaatschappij. De portemonnee, en dus de sociale klasse,
is naar de jaren vijftig, zestig. Bij IKEA kun je palettafeltjes krijgen,
was bepalend voor de inrichting van het huis. Er was sprake van
naar het oerontwerp uit 1956. En bij de HEMA een krukje dat lijkt op
verzuiling in het wonen.” Dat de tentoonstelling in Zoetermeer wordt
dat van Pastoe. Maar ook de echte jarenvijftig- en jarenzestigmeubels
gehouden, is geen toeval. Wie door Zoetermeer wandelt, maakt een
zijn erg in trek bij vintagewinkels. Mijn eigen dochter heeft die
tijdreis door naoorlogs stedenbouwkundig Nederland. Met de tentoon
meubels ook op haar studentenkamer.”
stelling wil het Stadsmuseum de populaire onderstroom van de wooncultuur van de jaren vijftig laten zien.
De tentoonstelling Populair Modern duurt nog tot en met
De Stichting Goed Wonen hield zich tussen 1946 en 1968 bezig
25 mei 2014. www.stadsmuseumzoetermeer.nl
met de smaakopvoeding van Nederland. De stichting gaf een blad uit, maakte voor lichtingsfilms en er waren modelwoningen.
‘Goed Wonen nam haar taak nogal serieus’
11
vitrine Voyage Fantastique Van donderdag 10 tot en met zaterdag 12 oktober 2013 bood Voyage Fantastique een unieke reis langs de vele verborgen schatten van Den Haag. Deze 2,5 uur durende wandeling nam haar bezoekers mee langs bekende en onbekende plekken in het Hofkwartier, waar stadshistorie, nieuwe media, muziek, film en straattheater elkaar ontmoeten. Na acht inspirerende jaren van het Shoot Me Film & Music Festival werd de geest van het festival voortgezet tijdens de Voyage Fantastique 2013. www.voyagefantastique.com
Dance Unlimited Voor jongeren met een beperking is het niet altijd even makkelijk om deel te nemen aan het uitgaansleven. Om deze jongens en meisjes de kans te geven een avond te gaan stappen, werd in november voor de vierde keer Dance Unlimited georganiseerd. Tweehonderd jongeren met en zonder beperking gingen op de dansvloer uit hun dak, wat zorgde voor een onvergetelijke ervaring. www.stichtingvtv.nl
Papoeacultuurfestival De Nationale Papoea Vereniging ’95 hield op 26 oktober jl. in het Haagse stadsdeel Segbroek een multicultureel festival waarbij de culturele groepen die Den Haag rijk is, konden kennismaken met de Papoeacultuur. De organisatie wilde hiermee meer bekendheid geven aan de Papoea’s in Den Haag en het onderlinge begrip bevorderen.
Eerste hulp bij festival Het Nederlandse Rode Kruis gaat op festivals in het hele land vrijwillige promotieteams inzetten die jongeren bewust maken van het belang van Eerste Hulp Bij Ongelukken (EHBO). Hiervoor zijn voorlichtingskits nodig die een spel bevatten, een rolstoel die nodig is bij het spel, EHBO-spullen en kleding voor de leden van de promotie teams. Fonds 1818 helpt bij aan de aanschaf van enkele kits die dit jaar worden ingezet op grote en kleine festivals. Het Rode Kruis hoopt hiermee ook jongeren als vrijwillige EHBO’er te werven om in te zetten bij grote evenementen. www.rodekruis.nl
12
magazine
Leiden International Film Festival Het Leiden International Film Festival heeft het allemaal: voor premières van over de hele wereld, jong filmtalent, lezingen, bijzondere locaties en feesten. De achtste editie van het Leiden International Film Festival had plaats van 1 t/m 10 november 2013. Tijdens het festival presenteerde de organisatie een nieuwe compe titie: de American Indie Competition. Nieuwe, kleine, onafhankelijk geproduceerde Amerikaanse films kwamen samen en maakten kans op de LIFF Publieksprijs. www.leidenfilmfestival.nl
Den Haag Voor Elkaar Op zaterdag 9 november 2013 had een nieuw bijzonder festival plaats: Den Haag voor Elkaar. Een festival voor betrokken Hagenaars die voor elkaar klaarstaan en voor elkaar zorgen wanneer dat nodig is. Het festival had een gevarieerd en gezellig interactief programma vol informatie en beleving. Zo kon de bezoeker terecht voor een heerlijke massage, een bezoekje aan de schoonheidsspecialist of een kleuradvies op maat. Tevens werden de nieuwste trends en gadgets op het gebied van zorg, welzijn & wonen gepresenteerd. Naast de diverse activiteiten vonden er op het centrale podium optredens plaats op het gebied van dans, cabaret en zang. Het festival Den Haag Voor Elkaar is de opvolger van het Mantelzorg Festival en de Haagse 55+ Dag. www.pepdenhaag.nl
Audiomaquette Tweede Kamer De Tweede Kamer in Den Haag is in principe toegankelijk voor iedereen. Met behulp van een audiomaquette kunnen blinden en slechtzienden zich beter oriënteren in het gebouw. Door het voelen van de ruimten en het horen van de informatie en omgevingsgeluiden kunnen mensen met een visuele beperking ervaren hoe de vergader zaal functioneert. De Stichting Geluid in Zicht heeft voor het gebouw van de Tweede Kamer der Staten-Generaal een pilotmodel ontwikkeld. www.geluidinzicht.nl
Waanzin – Sound of Music Al jaren brengt de Musicalgroep Waanzin met een enthousiaste cast succesvolle musicals op de planken. Op 22 en 23 maart en 28 en 29 maart voert Waanzin in samenwerking met jeugdgroep Hakunamatata minimaal vier keer de musical ‘Sound of Music’ op in het Kwadrant Theater te Zoetermeer. www.waanzintheaterproducties.nl
13
3 oktober in de historische haven Buurtvereniging Put in de Oude Morsch heeft in samenwerking met de historische haven en de sleepbotenhaven een cultureel-historisch programma voor bewoners georganiseerd tijdens de viering van Leidens Ontzet. Het doel is de buurtbewoners een leuke dag te geven met educatie over de Leidse haven die in hun wijk ligt. www.deoudemorsch.nl
‘Samen Sterk’ brede buurtzone Schilderswijk De Brede Buurtschool Den Haag start in de Schilderswijk een groot project waarbij kinderen van verschillende basisscholen gezamenlijk gedragsregels voor de wijk opstellen. ‘Samen Sterk’ begon met een debat in de raadzaal van het stadhuis, waar de jongeren discussieerden over de wijkregels. Het project is een samenwerkingsverband met onder andere de politie, bureau HALT, welzijnswerk en het Johan de Witt College. www.sbbdenhaag.nl
Brothers in Groove Drie jonge muzikanten organiseerden een jamsessie bij het Haags Pop Centrum. Deze jamsessie had als doel mensen uit verschillende netwerken en muzikanten bij elkaar te brengen, zodat nieuwe samenwerkingen ontstaan. Maar ook muziek maken op alle mogelijke niveaus. Aanwezig waren afgestudeerden van het conservatorium, de Herman Brood academie, maar ook muzikanten die nog aan het begin van hun muzikale carrière staan. Tijdens de laatste sessie stonden een drummer, een toetsenist, een bassist, een percussionist, twee saxofonisten, een trompettist en twee gitaristen samen op het podium. Dit alles met een geluidsman die het perfect kon mixen.
14
magazine
terugblik Hoe is het verder gegaan met projecten die Fonds 1818 steunde? Werd het een succes, zijn de doelen gehaald of is het nog steeds hard werken? We kijken terug naar…
Wereldhuis Het Wereldhuis Den Haag is drie jaar geleden opgericht om mensen
Oost-Europeanen, bijvoorbeeld uit Tajikistan. Het wisselt heel erg
zonder verblijfsvergunning een plek te geven. Het Wereldhuis begon
hoe goed georganiseerd ze zijn. De Filipijnen zijn bijvoorbeeld heel
in de Lucaskerk, maar zit nu in kerk en buurthuis De Paardenberg
erg goed georganiseerd. De vrouwen werken veel als nanny bij
in Transvaal. ‘Ongedocumenteerden’ kunnen er een warme maaltijd
gezinnen thuis en willen meer rechten. Ook hebben ze afgelopen
krijgen en kunnen er terecht voor advies en informatie. Ook zijn er
najaar een grote hulpactie voor hun getroffen landgenoten op touw
activiteiten. Het Wereldhuis is een initiatief van Stek voor Stad en Kerk
gezet”, aldus Baars.
en Vluchtelingenwerk Zuidvleugel Den Haag. “De samenwerking verloopt heel goed. Vluchtelingenwerk begeleidt vooral de juridische vraagstukken. Daar hebben zij veel expertise in. Stek is goed in het empoweren van mensen. Ze weer op hun benen zetten”, vertelt Henk Baars van Stek. Vaak komen mensen met
‘De samenwerking verloopt heel goed’
alleen een plastic tas binnen. Ze hebben niets, kennen niemand en
Duidelijk is dat er in Den Haag behoefte is aan een plek als het
zitten in een wanhopige positie. Baars: “Het zijn overlevers, ze hebben
Wereldhuis. Daarom steunt Fonds 1818 het initiatief ook de komende
basisbehoeften. Een warm bord eten en een plek om droog en veilig
drie jaar. “Nu asielzoekers ook vrijwilligerswerk mogen doen,
te zitten. Daar begint het mee. Daarna kunnen we ze weer een klein
willen we voorzichtig kijken of we ook wat werkzaamheden voor de
beetje perspectief bieden door ze in contact te brengen met lot
bezoekers van het Wereldhuis kunnen vinden. Een groepje illegalen
genoten en door praktische problemen op te lossen. In het contact
bakt al koekjes die door De Paardenberg worden verkocht. Ook
met anderen zie je vaak dat ze weer een beetje mens worden.”
zijn er kerken die mogelijk wat klusjes hebben. Dan kunnen ze wat bijverdienen. En hebben ze een zinnige dagbesteding. Dat is voor
De bezoekers van het Wereldhuis komen uit alle windstreken.
ieder mens belangrijk.”
“Veel mensen uit Nigeria en Ethiopië. Maar ook steeds meer
www.steknet.nl
cursussen 2014
15
Om de deskundigheid van vrijwilligers te bevorderen, biedt Fonds 1818 diverse workshops, cursussen en kennisbijeenkomsten aan. Deze activiteiten zijn bestemd voor vertegenwoordigers van organisaties die hoofdzakelijk met vrijwilligers werken en in potentie met succes een aanvraag kunnen indienen bij Fonds 1818. Alle cursussen zijn gratis.
Bestuur en Management
Projectplan schrijven
Workshop Fondsenwerving
Het goed besturen van een vrijwilligers
Aan de basis van ieder project ligt een
In een middag maakt u kennis met de
organisatie vraagt veel van de bestuurs
projectplan. Hierin legt u vast wat de
wereld van de fondsen, leert u hoe u een
leden. Er worden eisen gesteld aan een
doelstellingen zijn, hoe u die denkt te
fonds zoekt dat bij uw project past en
bestuurder, er zijn taken en verantwoor
bereiken, wat tijdens het project moet
oefent u met het schrijven van een
delijkheden en de bestuursleden moe
gebeuren en wie waarvoor verantwoor
donatieaanvraag. Het is mogelijk vooraf
ten de achterban betrokken houden. In
delijk is. Of uw project nu groot of klein
een conceptaanvraag of projectplan aan Fonds 1818 voor te leggen.
deze workshop leert u hoe u uw organi
is, een goed projectplan zorgt dat u
satie goed bestuurt.
overzicht houdt.
Sponsoring
Meer vrijwilligers in korte tijd
In twee avonden leert u onder meer hoe
Maatschappelijke organisaties en
Deze training is een intensief traject
een begroting en een balans te maken,
bedrijven gaan vandaag de dag partner
van in totaal vijf bijeenkomsten in zes
de financiën van uw organisatie goed te
schappen aan waarin beide partijen
maanden, waarin u actief aan de slag
beheren en doelen voor de toekomst te
energie steken. Sponsoring is op deze
gaat met het werven van vrijwilligers
stellen. Er is een beginnerscursus en
manier onderdeel geworden van maat
voor uw organisatie. U onderzoekt wat
een gevorderdencursus.
schappelijk betrokken ondernemerschap.
de organisatie nodig heeft, maakt een
Tijdens deze workshop krijgt u hand
wervingsplan en een beleidsplan.
vatten om ondernemende partners te
Aan het einde van het traject heeft u
Kijk voor data, tijden, locatie en
vinden en deze ook daadwerkelijk bij
ook daadwerkelijk nieuwe vrijwilligers
aanmelden op www.fonds1818.nl
uw stichting te betrekken.
gevonden.
onder cursussen.
Financieel Management
algemene informatie over Fonds 1818 Colofon
Aanvraagprocedure
Meer informatie
Fonds 1818 Magazine is een uitgave van Fonds 1818 en verschijnt vier maal per jaar.
Karlijn Pott
Aanvragen voor een donatie kunnen ruim voor aanvang van het project schriftelijk bij Fonds 1818 worden ingediend. Fonds 1818 geeft alleen donaties aan stichtingen of verenigingen. De behandeling van uw aanvraag duurt 6 tot 8 weken.
Interviews: Floor de Booys Fotografie: Eva Hofman, Inge Stolwijk en diverse
Heeft u vragen over de criteria voor een donatie, over het opstellen en indienen van een aanvraag bij Fonds 1818 of over fondsenwerving in het algemeen? Kijk dan op www.fonds1818.nl of neem contact op met onze afdeling Communicatie op 070 375 49 57 of info@fonds1818.nl
<24
Redactie: Corien Bosch Redactionele ondersteuning:
fotografen en bruikleengevers van de beschreven projecten Concept en vormgeving: Ontwerpwerk Lithografie en druk: Drukkerij ANDO, Den Haag
Voor jongeren tot 24 jaar geldt een speciale, eenvoudige procedure. Deze jonge aanvragers hoeven voor een donatie tot € 3.000,- geen stichting of vereniging te zijn! Voor meer informatie: www.fonds1818-24.nl Volg Fonds1818<24 ook op Facebook en Twitter.
Wilt u het Fonds 1818 Magazine ieder kwartaal ontvangen? Stuur dan een e-mail met uw adres gegevens naar info@fonds1818.nl of meld u aan via de website. Een abonnement is gratis.
16
Premieplan
Premieplan activiteiten georganiseerd als een dagje uit, een braderie en een benefietvoorstelling. Maar Premieplan is ook gebruikt om spullen aan te schaffen voor een groep
Veel kwetsbare ouderen zijn niet meer in staat om zelf
ouderen, denk aan een beamer, een mobiele keuken of
activiteiten te organiseren en raken in een isolement.
een biljarttafel.
Wilt u als vrijwilligersorganisatie deze ouderen in het zonnetje zetten en organiseert u hiervoor een inzamelings
In 2005 zijn Stichting RCOAK, Fonds Sluyterman van Loo
actie? Dien uw project dan in bij Premieplan. Zij geven
en Nationaal Ouderenfonds gestart met Premieplan.
u een steuntje in de rug door de opbrengst van de geld
Sinds 1 januari 2013 wordt het Premieplan uitgevoerd
inzamelactie te verdubbelen met een bedrag van
door Vereniging NOV. Alle vrijwilligersorganisaties met
maximaal 2000 euro. Fonds 1818 draagt zorg voor de
een KvK-nummer kunnen meedoen.
verdubbeling in zijn werkgebied. Meer informatie en het aanvraagformulier zijn te vinden Met behulp van Premieplan kunnen activiteiten en
op www.premieplan.com
projecten voor het welzijn van ouderen sneller en beter worden uitgevoerd. Premieplan kan voor verschillende initiatieven worden ingezet. Zo zijn er met hulp van
kijk op www.fonds1818.nl
Hillegom
Noordwijk
Noordwijker hout Lisse
Fonds 1818 steunt maatschappelijke en culturele Teylingen
projecten in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leiden en de Bollenstreek.
Katwijk
Oegstgees t
U kent uw buurt, wijk, stad of regio het beste en weet wat
Leiden
nodig is. Dankzij u worden woonwijken weer leefbaar,
W assenaar Voor schoten
leren allochtone vrouwen fietsen, worden monumenten gerestaureerd, worden er theatervoorstellingen gemaakt, leren jongeren met elkaar discussiëren en kunnen met
LeidschendamVoorburg
Den Haag
olie besmeurde vogels weer vliegen. Wij nodigen u van
Den Haag
harte uit om uw ideeën en projecten met ons te delen. U het project, wij het geld.
RIVIERVISMARKT 4
POSTBUS 895
2513 AM DEN HAAG
2501 CW DEN HAAG
070 364 11 41
INFO@FONDS1818.NL
Rijswijk PijnackerNootdorp Delft
Midden Delfland
Zoeterwoude
Zoetermeer
Leiderdor p