Fonds 1818 magazine - Januari 2015

Fonds1818

Magazine #1 2015

Waardig 足afscheid nemen thema

In het bijzonder: Levenseindekliniek Deze winter: Bloembakken en een boomhut voor De Sleutelbloem In gesprek met: Broeders Lemmer en Flijders

Actueel

Filmproject Slaaghwijk wereldwijk In de Leidse Slaaghwijk gaat een bijzonder filmproject van start. Geïnspireerd door het tv- programma ‘Metropolis’ willen bewoners een reportageserie maken over hun eigen wijk. Bewoners in Slaaghwijk werven andere bewoners en gaan op zoek naar onderwerpen die alle bewoners met elkaar verbinden zoals opvoeding en zorg. Onder begeleiding van een professionele filmmaker gaan ze zelf de wijk in voor interviews en opnamen.

Er worden drie afleveringen gemaakt. www.libertasleiden.nl

Sociaal Digitaal Platform

High Tech Centre Delft

Welzijn Scheveningen komt begin 2015 met een Sociaal

Uitdagend techniekonderwijs met de modernste appara­

Digitaal Platform. Dit platform zal bestaan uit crowd-

tuur. Dat wordt het nieuwe High Tech Centre Delft dat in

funding, advertenties op Facebook en een socialemedia­

januari 2015 van start gaat. Het High Tech Centre is een

strategie. “We zouden eind oktober al de lucht ingaan,

werkplaats met hoogwaardige apparatuur waar studenten

maar dat is helaas niet gelukt”, vertelt Mechteld van

van diverse opleidingsniveaus ervaring kunnen opdoen

Roosmalen, van Welzijn Scheveningen. Een Sociaal

in het werken voor innovatieve hightechbedrijven uit de

Digitaal Platform is nodig omdat steeds meer inwoners

regio. Het is een samenwerking van ROC Mondriaan

van Scheveningen zich melden met complexe problemen

uit Delft, bedrijven uit de technische sector, onderwijs-

op het gebied van financiën, gezondheid, eenzaamheid,

instellingen en de gemeente Delft. De komende jaren

huisvesting en relaties. “We verwachten dat we met

wordt circa 1,4 miljoen euro geïnvesteerd. Jongeren

dat platform veel nieuwe vrijwilligers kunnen werven

komen nu niet met de juiste startkwalificaties op de

en vraag en aanbod beter op elkaar kunnen laten

arbeidsmarkt. Het gat tussen theorie en praktijk moet

aansluiten.”

worden gedicht. Daarin gaat het High Tech Centre Delft

www.welzijnscheveningen.nl

een cruciale rol spelen. www.techniekeducatiedelft.nl

2

Inhoud voorwoord

Het Fonds 1818 Magazine heeft een nieuw uiterlijk.

beste lezer,

Zowel in vorm als in inhoud zijn veranderingen doorgevoerd. Op die manier hopen we de inhoud en de foto’s nog beter tot hun recht te laten komen.

Graag horen wij uw mening.

De weg naar het einde is niet altijd een prettige. Zeker wanneer thuiswonen niet langer mogelijk is en het verblijf in een verpleeghuis of ziekenhuis niet wenselijk

thema

is. Gelukkig ontstonden eind jaren negentig de eerste huizen waar mensen in hun laatste levensfase terecht-

Waardig afscheid nemen

konden. Toen was het een fenomeen dat gemeenten, zorgverzekeraars en financiers met argusogen bekeken.

Het leek eng om geld te steken in een huis waar mensen doodgaan. Begin 2001 kwamen de eerste aanvragen voor donaties bij Fonds 1818 binnen. Een aantal daarvan

Anneke Baron (79) en Eveliene Brouwer (27)

kwam op mijn bureau. Ik ben heel blij dat we als fonds

zijn ernstig ziek. In een hospice kunnen zij op

toen de moed hadden er in te stappen. Door de steun van

een waardige manier hun laatste levensfase

verschillende fondsen hebben de hospices zich kunnen

doormaken. Fonds 1818 steunt negen van

ontwikkelen tot een fenomeen dat niet meer weg te

dergelijke huizen in de regio. Pagina 4

denken is uit onze samenleving.

In 2012 kwam een verzoek van de levenseindekliniek voor steun aan ambulante teams die mensen helpen op een

gerelateerd

waardige wijze te sterven. Ook dit was een beladen onder­werp. Projecten op het gebied van terminale zorg

Levenseindekliniek

horen tot het terrein van Fonds 1818. Daarom is met grote

Ambulante teams helpen mensen die het liefst

zorgvuldigheid én volle overtuiging steun gegeven aan

in hun eigen huis overlijden in het bijzijn van

deze kliniek.

hun dierbaren. Pagina 9

Afleggersvereniging Trouw

Rien van der Velden Fonds 1818

Iedere cultuur heeft haar eigen rituelen die horen bij rouw en begraven. Pagina 10

en meer

Vitrine

Deze winter

Terugblik

Diverse projecten in het kort Pagina 12

Bloembakken en een boomhut voor De Sleutelbloem

Een brug tussen de cultuursector en de stad

Pagina 14 3

Pagina 15

Thema

‘ Ik kan me concentreren op de dingen die ik in deze fase belangrijk vind’

Anneke Baron

Thema

Waardig afscheid nemen

Sterven zoals je hebt geleefd Dood gaan we allemaal, dat is zeker. Maar verder is er vooral veel onzeker. Dat is lastig, want we willen de regie graag in eigen hand houden. Waardig afscheid nemen, dat is het belangrijkste.

Het liefst thuis, te midden van onze dierbaren.

Maar als dat niet kan, zijn er tal van alternatieven.

“Als ik er ben, is de dood er niet. En als de

dingen die ik in deze fase belangrijk vind.

“Daarom vonden wij het belangrijk om het

dood er is, ben ik er niet”, stelt René Gude

Als ik me goed voel, ga ik nog even naar

hospice te steunen. Iets wat destijds niet

bijna triomfantelijk vast. De Denker des

mijn eigen huis, de post doornemen. Of ik

direct voor de hand lag.” Toen er in 2013

Vaderlands (terminale kanker) werd over

ga wandelen in Meijendel. Je wordt niet

een aanvraag van de Levenseindekliniek

het naderende einde en hoe hij daarmee

betutteld, dat is heel fijn.”

binnenkwam bij het fonds, werd er even

omgaat, geïnterviewd door Wim Brands.

geslikt. “Er was veel ophef in de media rond

Dat resulteerde in het boek ‘Sterven is dood­

Waar iemand overlijdt, zijn er nabestaanden.

deze kliniek. Dan kun je beslissen dat je

eenvoudig, iedereen kan het’, dat afgelopen

Voor hen begint na de uitvaart het lange

zo’n omstreden initiatief niet gaat steunen.

najaar uitkwam. “We leven niet alleen langer,

en grillige pad van het rouwproces. Bij het

Maar als fonds vinden we zorgvernieuwing

we sterven ook langer”, concludeert Gude.

Jacobshospice besteden ze daar veel aan-

belangrijk. Het past binnen onze visie dat

Door sterk verbeterde palliatieve zorg houdt

dacht aan. “We hebben twee herdenkings-

mensen ook in hun laatste levensfase de

het leven in blessuretijd meer kwaliteit.

bijeenkomsten per jaar voor de nabestaanden.

regie in handen kunnen houden. We hebben

Dat geldt zeker voor Anneke Baron (79).

Een in het voorjaar en een in het najaar.

zorgvuldig onze afweging gemaakt en staan

Zij is enorm opgeknapt sinds ze in het

Er zijn mensen die blijven komen, ook al is

er volledig achter.”

Jacobshospice in Den Haag verblijft. “Ik was

hun dierbare al jaren dood. Het doet ze goed

graatmager toen ik hier eind juli binnenkwam.

om hier te zijn”, vertelt Annemarie van

Afscheidsrituelen

Ik heb een maagtumor en daardoor bleef ik

Veldhuizen, algemeen coördinator bij het

Mensen verzinnen steeds vaker zelf hun

maar overgeven. Sinds ik hier woon, ben ik

Jacobshospice.

afscheidsrituelen. Van Veldhuizen: “We

weer wat aangekomen.”

Fonds 1818 is vanaf de oprichting in 1998

hebben een keer een trambestuurster

Ze kan in het Jacobshospice waardig afscheid

betrokken bij het hospice. “Niet iedereen

als gastbewoner gehad. Hier voor de deur

nemen van het leven. “Voor alles wordt

heeft een thuis om te sterven”, zegt

rijdt de tram en ze tingelden als ze langs­

gezorgd, ik kan me concentreren op de

Rien van der Velden, adviseur bij het fonds.

reden speciaal even voor haar. Om te laten

5

Thema

Negentig gastbewoners overleden het afgelopen jaar in het Jacobshospice.

De gemiddelde verblijfsduur is drie weken. Ook biedt het hospice respijtzorg; mensen kunnen drie tot zes weken in het hospice verblijven om de mantelzorg op adem te laten komen. weten dat ze aan haar dachten.” Het valt Rien van der Velden op dat de laatste levens­ fase en de uitvaart steeds persoonlijker worden vormgegeven. “We leven in een geïndivi­dualiseerde maatschappij. Mensen willen tijdens hun leven laten zien wie ze zijn, dan is het logisch dat ze dat met hun uitvaart ook willen. We hebben in Den Haag een multiculturele samenleving. Dat zie je ook terug in de rituelen rond de uitvaart.

Wij vinden het als fonds belangrijk om die ontwikkeling in de maatschappij te steunen.”

In het Jacobshospice – vernoemd naar

Vrijwilliger Rob Soeters

Jacobus, de patroonheilige van Den Haag – is plaats voor zes gastbewoners. Op het

Santiago de Compostella

meteen als vrijwilliger aangemeld. Maar ik

moment van dit interview zijn vijf van de

Rob Soeters is vrijwilliger aan het bed bij

ben pas een halfjaar later begonnen. Ik ben

kamers bezet. De jongste bewoner heeft

het Jacobshospice. Hij is deze morgen om

eerst vanuit Noord-Frankrijk naar Santiago

twee opgroeiende kinderen. “Ze komen hier

zeven uur begonnen en ondersteunt de

de Compostella gelopen. Toen was ik door

vaak en draaien dan gewoon mee tijdens het

verpleegkundige. “Ik help bij het wassen en

de ergste rouw heen.” Het werk geeft hem

ontbijt of avondeten. We proberen de sfeer

de persoonlijke verzorging. Ik breng eten en

veel voldoening. “Het is heel bijzonder dat je

van thuis zo dicht mogelijk te benaderen.

drinken op bed als mensen niet meer naar

in de laatste levensfase zó dicht bij iemand

Daarom worden we ook wel het Bijna-Thuis-

de huiskamer kunnen.” Hij doet zijn best.

mag zijn. Ik doe er alles aan om de dagelijkse

Huis genoemd. De meeste mensen willen hun

Verse bloemen sieren het dienblad met de

dingen zo prettig mogelijk te laten verlopen.

dierbaren tot op het laatst thuis verzorgen.

lunch dat hij naar de kamer van Anneke

Een glimlach op het gezicht, dáár gaat

Maar dat lukt niet altijd en dan zijn wij een

Baron brengt. Zij eet liever op haar kamer

het om.”

goede optie”, vertelt Van Veldhuizen.

omdat het niet meer zo gemakkelijk gaat.

De sint-jacobsschelp, hét symbool van de

De zorg is in handen van gespecialiseerde

“Ik vind het een fijn huis, een heel prettige

Camino de Santiago, is op de deur van een

vrijwilligers en professionals. “We hebben

sfeer en een fantastisch team. Ze hebben

van de kamers in het hospice geschilderd.

vrijwilligers die werken als gastvrouw en

het onderling ook leuk, dat is belangrijk

“Je zou de laatste levensfase ook als een

gastheer, vrijwilligers die de zorg aan het

om dit werk vol te houden.”

pelgrimstocht kunnen zien, een reis en een

bed verlenen, vrijwilligers die koken en

Zeven jaar geleden overleed de vrouw van

beproeving”, filosofeert Annemarie van

mensen die op vrijwillige basis klusjes

vrijwilliger Rob Soeters in het Jacobshospice.

Veldhuizen. Dat betekent niet dat het allemaal

komen doen.”

“Toen mijn vrouw was overleden, heb ik mij

alleen maar zwaar is. “Het leven wordt hier

6

Thema

gevierd, er wordt juist veel gelachen.

misschien dat die ervaring ook meespeelde

dat een enorme wissel op de thuissituatie,

Gastbewoners kunnen onderling inktzwarte

in het besluit om dit huis op te richten.

waar vaak nog andere kinderen zijn.

humor hebben. Het zijn echt ‘partners

Voor jonge kinderen zijn er acht hospices

“Een jongen van 21 komt hier elke twee weken

in crime’.”

in Nederland, maar jonge mensen van

een weekend logeren. Hij heeft een ernstige

16 tot 35 jaar vallen tussen wal en schip.”

huidziekte waarvoor hij veel zorg nodig heeft.

Dat er aanvragen uit heel Nederland komen,

Zijn vader is heel plotseling overleden en zijn

bewijst dat er behoefte is aan een instelling

moeder staat er alleen voor. Zij kan zo een

‘ Je zou de laatste ­levensfase ook als een pelgrimstocht kunnen zien’

als Xenia. “Dat is Latijn voor gastvrijheid.

We zijn een huis met een hart. Vrienden en familieleden kunnen hier altijd blijven logeren.”

Respijtzorg Zorgvernieuwing staat voorop bij Xenia.

Maltezers

“Bewoners hoeven niet meer naar het

Gisteren had Eveliene Brouwer een slechte

ziekenhuis voor hun chemo, die kunnen ze

dag. “Ik heb de hele dag op bed gelegen, was

hier krijgen. Dat is een pilotproject in samen­

slap en misselijk. Ik kon helemaal niets.”

werking met het Leids Universitair Medisch

Toch wist ze ’s avonds voordat ze ging slapen

Centrum (LUMC). We verlenen hier niet

nog een lichtpuntje te noemen. “De drie

alleen terminale zorg, maar ook respijtzorg.

maltezers die ik heb gegeten én binnen heb

Daarmee ontlasten wij de mantelzorgers.

gehouden. Daar heb ik bewust enorm van

Als je kind chronisch ernstig ziek is, trekt

Hospice Duin – en Bollenstreek Katwijk

genoten. Ik krijg sondevoeding, maar probeer ook nog gewoon te eten om mijn maag gaande te houden. Want als die ermee stopt en ik alleen nog maar sondevoeding kan

Fonds 1818 gaf deze hospices

hebben, dan kan ik niet meer lunchen met

donaties voor verbouwingen,

mijn vriendinnen. Dat is echt een van de

verhuizingen, duurzame

hoogtepunten van mijn week.” Eveliene is

aanpassingen en het

27 jaar en is sinds oktober 2014 gastbewoner bij het Xenia Hospice in Leiden. Dit is een hospice speciaal voor jonge mensen.

Hospice Wassenaar

Jacobshospice Den Haag Hospice Het Vliethuys Voorbrug

ondersteunen van vrijwilligers.

Uniek in Nederland en sinds mei 2014 open.

Oprichter en manager is Jacqueline Bouts.

Totaal gedoneerd

“Ik ben vijf jaar geleden begonnen met de

bedrag sinds 2001

plannen voor dit bijzondere hospice. Ik heb een achtergrond als verpleegkundige voor

is ruim € 800.000,-

ernstig zieke kinderen en jongeren. Mijn zus is jong overleden op de Intensive Care, 7

Hospice Delft

Hospice Westland

ook gericht op Midden-Delfland

Hospice Issoria Leiden Xenia Hospice Leiden

Hospicegroep Zoetermeer

Thema

‘ Ik zou nog heel graag naar ­Eurodisney gaan’ Dat is een zeldzame, erfelijke ziekte waarbij het bindweefsel langzaam verdwijnt.

Haar wereld stortte in. “Ik heb me eerst een halfjaar teruggetrokken, ik was voor niemand bereikbaar. Tot ik besefte dat ik daar niets mee opschoot en ik er veel mensen pijn mee deed. Ik ben het leven weer gaan omarmen en haal eruit wat er in zit. Gelukkig heb ik mijn vrienden nog, ze steunen me en we ondernemen vaak leuke dingen. Ik zit in een rolstoel, dus ik ben afhankelijk van hun hulp.

Ik ga graag naar concerten, in muziek kan ik mijn emoties goed kwijt. En ik zou nog heel graag naar Eurodisney gaan.” Bij Xenia voelt ze zich thuis. “De zorg werd te zwaar voor Eveliene Brouwer

mijn ouders.” Het is onduidelijk hoe lang ze nog te leven heeft. “Ik ben daar ook niet zo

weekendje bijtanken en haar zoon heeft het

aangemeld. Ik studeer geneeskunde en heb

mee bezig, ik leef bij de dag en geniet zoveel

gevoel dat hij op kamers is.”

een tussenjaar. Ik denk dat het heel goed

ik kan.” Maar één ding is voor Eveliene

Xenia is gevestigd in een prachtig nieuw pand

voor me is om hier aan de slag te zijn. Tijdens

duidelijk: als ze bedlegerig wordt, wil ze niet

op de binnenplaats van een oud ziekenhuis

je studie lees je over zeldzame ziektebeelden,

meer. “Dan heeft het leven voor mij geen zin

aan de rand van het centrum. De kroegen zijn

hier word je geconfronteerd met de mensen

meer. Ik denk dat ik dan een zeurderig mens

op loopafstand, maar in huis is het daardoor

die erdoor zijn getroffen. Het is best heftig

ga worden en ik wil niet dat mijn familie en

wel rustig. “Bewoners gaan regelmatig met

om leeftijdgenoten te zien worstelen met

vrienden mij zo zien. Ik wil dat ze zich mij

vrijwilligers naar de kroeg of ze nodigen hun

hun ziekte. Ik besef des te meer hoeveel

herinneren als een vrolijke, levenslustige

vrienden hier in de woonkamer uit. Laatst

geluk ik heb dat ik gezond ben en mijn

jonge vrouw. Want dat ben ik ook.”

zat hier nog een hele groep te jammen. Op

toekomst nog voor me heb. Ik hoop dat ik

dat soort momenten weet ik waar ik al die

door mijn ervaringen hier straks een betere

www.xeniahospice.nl

tijd voor heb gevochten. En nog steeds moet

dokter word. Een die altijd eerst de mens

www.jacobshospice.nl

vechten, want de logeerzorg wordt door

ziet, en daarna pas de ziekte.”

zorgverzekeraars maar voor een klein deel vergoed.”

Levenslustig

Ook de zorgvrijwilligers bij Xenia zijn bijna

Eveliene hockeyde en turnde op hoog niveau.

Bij het ter perse gaan van dit

allemaal jong. Jelle (22) is sinds de opening

Toen een blessure maar niet wilde overgaan,

Magazine wonen Anneke Baron

in mei actief als vrijwilliger. “Ik las een artikel

belandde ze in de medische molen. Vier jaar

en Eveliene Brouwer beide nog

over Xenia op Facebook en heb me meteen

geleden werd het EDS-syndroom vastgesteld.

in het hospice.

8

In het bijzonder

Levenseindekliniek

‘ Iedereen heeft recht op een waardig levenseinde’ In het pand aan de Eisenhowerlaan in Den Haag zat eerst

hun verzoek te voldoen. Dat is de reden dat de Levens­

een abortuskliniek. “Puur toeval”, zegt Steven Pleiter,

eindekliniek met haar ambulante teams is gestart.

directeur van de Levenseindekliniek. “Er is hier in het

Het initiatief voor de Levenseindekliniek is genomen door

verleden regelmatig gedemonstreerd door mensen die

de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde

tegen abortus zijn. Wij hebben geen demonstraties

(NVVE). De kliniek wordt sinds maart 2012 geleid door de

gehad, maar wel veel pers.” Ingrijpen aan het begin en

Stichting Levenseindekliniek. De kliniek werkt landelijk.

het einde van het leven blijft veel reacties losmaken.

“We begonnen met zes ambulante teams en we hebben

Pleiter heeft er wel begrip voor. “Het is goed dat er

er nu zesendertig.” De teams bestaan uit een zorgvuldig

kritisch naar gekeken wordt.” Eén misverstand over de

geselecteerde arts en een gespecialiseerde verpleeg-

Levenseindekliniek wil hij meteen uit de weg ruimen.

kundige. Zij onderzoeken het euthanasieverzoek van de

“Er wordt hier in huis geen euthanasie gepleegd. We

patiënt en nemen contact op met de arts die het verzoek

werken met ambulante teams. Mensen willen het liefst

niet heeft kunnen inwilligen. Als het team van de

in hun eigen huis overlijden in bijzijn van hun dierbaren.

Levenseindekliniek overtuigd is dat aan de zorgvuldig-

Dat is het mooie van ons werk. Dat het precies zo gaat

heidscriteria van de euthanasiewet is voldaan, zal dit de

als de overledene het wilde.”

euthanasie uitvoeren. Hierbij worden uitgebreide proto-

Steven Pleiter was directeur ICT toen hij in 2011 de

collen gebruikt waarbinnen onder meer huisbezoeken en

uitzending van ‘Nieuwsuur’ zag waarin de oprichting

overleg met artsen/specialisten vallen. De organisatie

van de Levenseindekliniek werd aangekondigd. “Ik was

vraagt geen eigen bijdrage aan de patiënten. “Wij vinden

meteen geïnteresseerd en heb mijn hulp aangeboden.”

dat iedereen ongeacht zijn of haar financiële status recht

Zijn betrokkenheid kwam voort uit de lijdensweg die zijn

heeft op een waardig levenseinde”, aldus Pleiter. In het

moeder na haar hersenbloeding moest afleggen, omdat

begin viel de Levenseindekliniek nog buiten het zorg-

haar arts niet aan haar euthanasieverzoek wilde voldoen.

stelsel, zorgverzekeraars wilden niet vergoeden.

“Ze had al jaren een wilsverklaring, maar toen puntje

Inmiddels vergoeden de meeste verzekeraars wel. “Dat

bij paaltje kwam, wilde de arts geen actie ondernemen.

zegt iets over de acceptatie van euthanasie en hulp bij

‘U in de hemel en ik in de cel, dat gaat niet gebeuren’,

zelfdoding. Er zullen altijd mensen tegen blijven en dat

zei hij letterlijk. Hij had mijn moeder drie jaar uitzicht-

is hun goed recht. Maar in rouwadvertenties wordt steeds

loos lijden kunnen besparen.

vaker vermeld dat het om een zelfgekozen dood gaat.

Het taboe is eraf en dat is goed.”

Landelijk blijven er jaarlijks zo’n drieduizend mensen met hun vraag voor een vrijwillig levenseinde in de kou www.levenseindekliniek.nl

staan, omdat artsen niet bereid of in staat zijn om aan

9

Thema

‘ We maken de overledene klaar voor zijn laatste reis’

Thema

In gesprek met…

Broeders Lemmer en Flijders van afleggersvereniging Trouw

Uitvaartondernemers moeten steeds meer inspelen op nieuwe wensen bij begrafenissen en crematies. Moslims, Hindoes en Afro-Surinamers willen dat hun laatste gang ook in Nederland van de passende rituelen vergezeld gaat.

voorzitter van de vereniging. René Flijders en Ricardo Lemmer zingen spontaan het lied ‘Masra kali, yu mi brada’. Een lied dat de overledene moet overhalen om de aarde te verlaten en de overtocht te maken. “Wij geloven dat iedereen teruggaat naar de Schepper. Daar helpen onze rituelen bij. Maar ze zijn er ook om de nabestaanden te helpen bij de rouwverwerking. Buiten de Kamer wordt veel gezongen en gedanst, dat werkt helend voor hart en ziel.” In tijden van rouw is het ook belangrijk om de inwendige mens goed te verzorgen. Er is altijd voldoende te eten en een borrel hoort er ook bij. “Wij drinken zelf ook een glaasje jenever voordat wij in de Kamer aan het

Afleggersvereniging Trouw doet dat sinds 1997 voor

werk gaan. We vragen dan de Santa Jeje – de heilige

Surinaamse Hagenaars. “Maar ook voor ieder ander die

geest – om bijstand”, vertelt Kamerbaas Flijders.

ons wil inschakelen. Wij maken geen onderscheid, dat

Zijn mobieltje gaat, er is een sterfgeval. Als Kamerbaas

doet de dood ook niet”, grapt René Flijders (op de foto in

moet hij dag en nacht bereikbaar zijn. Het is liefdewerk

het midden), de Kamerbaas bij Trouw. “Wij noemen het

oud papier. “We zijn een vereniging en doen dit werk

mortuarium de Kamer en daar gelden strikte regels.

allemaal op vrijwillige basis. Het is een roeping.

Uit eerbied voor de overledene en de nabestaanden.”

Gelukkig ben ik sinds kort met pensioen. In combinatie

Bij de aflegging mogen alleen broeders en/of zusters

met mijn reguliere baan was het soms wel wat veel.”

aanwezig zijn. “De aflegging van een man wordt door mannen gedaan, die van een vrouw door vrouwen”, meldt

Voordat de broeders en zusters van Trouw mogen beginnen

Flijders. Veel kan hij niet vertellen over wat er zich precies

met de rituele aflegging, moet het lichaam eerst zijn

in de Kamer afspeelt. “We hebben onze geheimen.

vrijgegeven door een arts. Als de rituelen zijn gedaan,

Iedereen legt de eed af dat ze nooit verklappen wat er in

wordt de dode overgedragen aan de uitvaartondernemer

de Kamer gebeurt. Het is niet fijn voor de nabestaanden

die voor de begrafenis of crematie zorgt. “We hebben

als wij aan iedereen zouden doorvertellen dat de over­

een goede samenwerking met de meeste uitvaartonder-

ledene een tatoeage had of een liesbreuk. Wij zien alles,

nemers. Dat is in de afgelopen jaren enorm verbeterd.

maar vertellen nooit iets.” De Kamer is heilige grond.

Dat moet ook haast wel in een multiculturele stad als

“We maken niet alleen het lichaam van de overledene

Den Haag”, vindt Ricardo Lemmer. Wat vinden zij van

mooi voor de laatste reis, maar ook de geest. Het is

een typisch Hollandse uitvaart? “Dat is ook mooi, maar

spiritueel werk.” De rituelen worden grotendeels in stilte

ánders mooi”, zegt Kamerbaas René Flijders diplomatiek.

uitgevoerd. “Wij werken al zo lang met elkaar samen,

“We leren van elkaar. Je ziet dat de Hollandse uitvaart

we begrijpen elkaar woordeloos. Je ego moet je buiten

ook steeds persoonlijker wordt. De tijd van alleen een

laten, in de Kamer zijn we één”, vertelt Ricardo Lemmer,

kop koffie en een plak cake is voorbij.”

11

TEDx Leiden

4

Fotograaf: Ben Trachsler

3

1

Fotograaf: Rienke Wiersma

Vitrine

2

De TEDtalks zijn een wereldwijd

Natuurspeelplaats Schenkstrook

Taalpunt Midden-Delfland

Tentoonstelling Stadse Dieren

begrip. Miljoenen mensen

Kinderen in de Haagse wijk

Een goede beheersing van het

Dieren spelen een belangrijke

deelden de afgelopen 25 jaar

Mariahoeve kunnen sinds dit

Nederlands in zowel woord als

rol in ons leven en onze steden:

online en offline video’s over

jaar spelenderwijs kennismaken

geschrift vergroot de kans op

als maatje, als bedreigde dier-

oplossingen voor grotere en

met de natuur. Ze doen dit in de

succesvolle deelname aan de

soort en soms als bron van

kleinere maatschappelijke

natuurspeelplaats Mariahoeve

maatschappij. Er komen steeds

overlast. In de tentoonstelling

vraagstukken. Op 7 november

bij stadsboerderij Reigershof.

meer taalpleinen en taalpunten

‘Stadse Dieren’ wordt het

had de derde editie van TEDx

De stichting Schenkstrook won

in de regio. In januari opent

­dierenleven in de stad door

Leiden plaats in de Meelfabriek.

eerder een van de Lenteprijzen

Bibliotheek Maassluis/Midden-

de eeuwen heen belicht.

Onderwerp was ‘Abundance’.

van Fonds 1818 en AD Haagsche

Delfland een taalpunt in de

Van honden­kar tot halsband,

Hoe kunnen we de overvloed

Courant. Op de speelplaats zijn

bibliotheek van Den Hoorn.

van 17de-eeuwse schilderijen

aan kennis, creativiteit, energie,

een waterspeeltuin, beekjes

Goed getrainde vrijwilligers

tot hedendaags kinderspeel-

water en geluk beter benutten?

met stepstones en bruggen van

helpen bezoekers met vragen

goed, van hoeden met veren tot

Twaalf inspirerende sprekers

boomstammen plus touw en

op het gebied van taal en geven

schoenen van slangenleer, van

presenteerden kernachtige

klimbomen, en in de zomer­

informatie over de mogelijk­

hondenpoep tot discussie over

oplossingen die vaak schitteren

vakantie wordt er een bouw-

heden die er zijn om hun taal-

bont. Een veelzijdige tentoon-

in eenvoud.

speelplaats georganiseerd.

vaardigheid te verbeteren.

stelling voor het hele gezin,

www.tedx-leiden.nl

www.schenkstrook.nl

www.bibliotheekmaassluis.nl

t/m 22 maart te bezoeken in het Stadsmuseum Zoetermeer. www.stadsmuseum zoetermeer.nl

12

Vitrine

6

5

8

7

Theatervoorstelling Crisis

Meidenbeurs

Twee fietsen

de 11 en 23 jaar kwamen naar

‘Nachtbrakers, wat het daglicht niet verdragen kan’

Het omgaan met geld door jongeren is een actueel maat-

de alweer vierde editie van de

In de Leidse Pieterswijk wonen

– Bezuidenhout zetten zich

schappelijk thema. Scholen,

Meidenbeurs in Ypenburg op

veel studenten. Onder bewoners

dagelijks in om de buurt veilig en

Centrum Jeugd en Gezin, de

12 oktober. Doel van de beurs is

leven veel (voor)oordelen over

leefbaar te houden. Ze melden

sociale dienst en de Rotaryclub

de meiden te informeren over

deze groep medebewoners.

bijvoorbeeld grofvuil, vernield

in Hillegom en Lisse sloegen de

onderwerpen die hen aangaan.

Met de voorstelling ‘Nacht­

straatmeubilair en graffiti, doen

handen ineen om dit onderwerp

Zoals seksualiteit, gezonde

brakers, wat het daglicht niet

mee aan leefbaarheids- en

op de kaart te zetten. Dit deden

leefstijl, alcohol, drugs, uiterlijke

verdragen kan’ maakt het

veiligheidsacties en zijn burger-

zij door theatergroep Playback in

verzorging, mode, kunst en

Augustijns Theater van de

hulpverlener. Het team werkt

het najaar tien keer de theater-

cultuur. De voorlichting werd

studenten­vereniging Augustinus

nauw samen met de hulp­

voorstelling ‘Crisis’ te laten

verzorgd door de lokale organi-

de weder­zijdse ervaringen

verlenende instanties en de

spelen voor zowel jongeren

saties en ondernemers.

zichtbaar. Op basis van interviews

gemeente. Om de buurt nog

als hun ouders. De interactieve

www.voorwelzijn.nl

Ruim vijfhonderd meiden tussen

De ruim dertig vrijwilligers van het Buurt Preventie Team (BPT)

met buurtbewoners schrijven de

beter te kunnen bedienen,

voorstelling liet het publiek

studenten verschillende scènes,

hebben ze met een donatie van

nadenken over hoe het omgaat

die ze op 17, 18 en 19 april op

Fonds 1818 twee dienstfietsen

met geld en hoe het daar

locatie in de wijk opvoeren.

aangeschaft.

­verantwoordelijkheid voor neemt.

www.augustijnstheater.nl

www.bptbezuidenhout.nl

www.tgplayback.nl

Totale donatie aan deze projecten € 108.180,13

Deze winter Stichting Move Leiden

een groener schoolplein. Studenten van de vereniging SSR gingen met de leerlingen aan de slag. Want dat is de

Bloembakken en een boomhut voor De Sleutelbloem

kern van alle projecten van Move: studenten, leerlingen van scholen in aandachtswijken en partners werken samen om hun buurt te verbeteren. “Wij noemen dat de Move-driehoek. Studenten maken kennis met kinderen uit wijken waar ze normaal gesproken misschien niet snel zouden komen. Voor die kinderen gaat een wereld open. Studeren is lang niet voor iedereen een voor de hand liggende optie. Onze partners zijn vaak fondsen zoals Fonds 1818 die het belangrijk vinden om te

Stichting Move legt verbindingen tussen studenten en

­investeren in maatschappelijke projecten, maar ook

kinderen uit aandachtswijken. In Leiden Zuidwest is

de Rabobank en Albert Heijn doen mee. Onze projecten

weinig speelgelegenheid, maar er is wel behoefte aan.

werken op individueel niveau én wijkniveau. Mensen

“De kinderen willen graag een avontuurlijkere wijk,

ontwikkelen hun talenten en door nieuwe samenwerkings­

een omgeving waarin iets te beleven valt”, vertelt

verbanden ontstaat er meer sociale cohesie in de wijk”,

Daphne Zaalberg, projectcoördinator van Move Leiden.

legt Zaalberg de meerwaarde van Move uit.

Leerlingen van basisschool De Sleutelbloem willen graag

Stichting Move ontstond in 2008 in Utrecht. In 2010 werden de eerste pilots gedraaid in Leiden. Move is ook actief in Amsterdam, Rotterdam en Delft. Groningen en Maastricht staan nog op het wensenlijstje. Daphne Zaalberg: “Ons doel is in elke grote studentenstad actief te zijn.”

‘Ons doel is in elke grote studentenstad actief te zijn’ Bij basisschool De Sleutelbloem werden onlangs bloem­ bakken op het schoolplein geplaatst. “Daar hebben de leerlingen zelf bloembollen in gedaan zodat het er dit voorjaar gezellig uitziet. We gaan nu aan de slag met de liefste wens van de leerlingen: een boomhut.”

De studenten van Move proberen de hele school bij het project te betrekken. “Een breed draagvlak is belangrijk voor het voortbestaan van het project.” Om dat draagvlak te creëren, gaan de studenten met alle mensen op school in gesprek. “We willen van iedereen weten wat zijn of haar wensen zijn. Van de directeur tot de conciërge.”

In het voorjaar wordt op het schoolplein ook een groente­ tuin aangelegd. “Kinderen vinden het prachtig om te zien hoe wortels in de grond groeien. Ze leren zo spelenderwijs waar hun eten vandaan komt.” www.stichtingmove.com 14

Terugblik Hoe is het verder gegaan met projecten die Fonds 1818 ­steunde? Werd het een succes, zijn de doelen gehaald of is het nog steeds hard werken? We kijken terug naar…

Stichting Cultureel Servicebureau Centraal

Truus Hoeken, Jeanne de Best en Willeke van der Gugten

Een brug tussen de cultuursector en de stad

Toegezegde donatie € 60.000,- voor een periode van 3 jaar

Eerst zelf lekker creatief bezig zijn en daarna

andere opstartwerkzaam­heden is het nu

Wij stimuleren kunstenaars om dingen

borrelen of een hapje eten, dat kan in Galerie

tijd om te oogsten.”

samen te doen. Het aanvragen van een

Café Leidse Lente. “Wij zijn een ontmoetings-

De galerie en het café zijn de voor het bredere

subsidie of een collectieve verzekering

plaats en willen graag verbindingen leggen

publiek zichtbare onderdelen van Stichting

bijvoorbeeld. Wij ondersteunen ze daarbij.”

tussen de culturele sector en de rest van de

Cultureel Servicebureau Centraal. “Onze

Stichting Cultureel Servicebureau Centraal

stad. Iedereen is welkom in ons café, zoals

kerntaak is belangenbehartiging van Leidse

is op zoek naar synergie. “We werken nu

Truus Hoek, Jeanne de Best en Willeke van

kunstenaars”, vertelt Diana Lepelaar.

samen met het Japanmuseum Sieboldhuis.

der Gugten, die in het complex workshops

De stichting heeft nu zeventig leden – dat

In dat soort samenwerkingsverbanden zit

volgen. Je hoeft zelf geen kunstenaar te zijn.

aantal is groeiende – en valt weer binnen de

onze kracht.”

Het café loopt goed, makers en liefhebbers

Vereniging Kunstcentrum Haagweg 4, een

ontmoeten elkaar. Dat geeft heel leuke

multidisciplinair Kunstcentrum. Dat is een

www.galeriecafeleidselente.nl/

kruis­bestuivingen”, vertelt Diana Lepelaar.

bedrijvencollectief waar kunstenaars en

servicebureau-centraal

Zij is een van de initiatiefneemsters én is

ondernemers innovatief kunst maken.

galeriehouder bij Leidse Lente.

“Wij willen onze kennis, exposities en andere

“Mijn collega runt het café en zorgt dat er

activiteiten delen met de stad Leiden.

leuke programmering is.” Elke zes weken

Galerie Café Leidse Lente is de plek waar

wordt er van tentoonstelling gewisseld,

alles gebeurt”, legt Lepelaar de constructie

elke keer met een ander thema. Rond het

uit. “Kunstenaars zijn vaak individualisten,

gekozen thema wordt een programmering

ze zitten in hun atelier in hun eentje het wiel

gebouwd, zoals lezingen, films, workshops

uit te vinden. Dat wordt steeds lastiger,

en muziek. “Na een flinke verbouwing en

want er wordt fors bezuinigd op cultuur.

15

Cursussen 2015 Om de deskundigheid van vrijwilligers te ­bevorderen, biedt Fonds 1818 diverse workshops, cursussen en kennisbijeen­komsten aan. Alle cursussen zijn gratis.

Fonds 1818 steunt maatschappelijke en culturele projecten in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leiden en de Bollenstreek.

U kent uw buurt, wijk, stad of regio het beste en weet wat nodig is. Dankzij u worden

Workshop fondsenwerving

vrouwen fietsen, worden monumenten

U leert de fondsenwereld in het algemeen en Fonds 1818 in

gerestaureerd, worden er theater­-

het bijzonder kennen. Na afloop weet u aan welke eisen uw

voor­­stellingen gemaakt, leren jongeren

aanvraag moet voldoen en wat fondsen van u willen weten.

met elkaar discussiëren en kunnen

Noordwijker hout Lisse

Teylingen Katwijk

met olie besmeurde vogels

Workshop crowdfunding

weer vliegen. Wij nodigen u

Crowdfunding biedt vele mogelijkheden, maar is geen

van harte uit om uw ideeën

‘easy money’: het vereist een slimme campagne. Aan de

en projecten met ons

hand van aansprekende voorbeelden leert u alle ins and

te delen. U het project,

outs van deze methode.

wij het geld.

Hillegom

Noordwijk

woonwijken weer leefbaar, leren allochtone

Oegstgees t

Leiden W assenaar Voor schoten

Leiderdor p

Zoeterwoude

LeidschendamVoorburg

Den Haag

Cursus projectplan schrijven

Den Haag

Zoetermeer

Voor elk project is een SMART projectplan onmisbaar.

Rijswijk

U leert hoe u uw ideeën omzet in duidelijke doelen,

PijnackerNootdorp

­afspraken en acties.

Delft

Basiscursus penningmeester

Midden Delfland

U leert onder andere een begroting en een balans te maken, de financiën van uw organisatie goed te beheren en doelen voor de toekomst te stellen.

Algemene informatie

Colofon

Wat zijn precies de taken en verantwoordelijkheden van

Aanvraagprocedure

Fonds 1818 Magazine is een uitgave

bestuursleden? Deze cursus biedt theoretische kennis over

Aanvragen voor een donatie kunnen

van Fonds 1818 en verschijnt vier maal

ruim voor aanvang van het project

per jaar.

schriftelijk bij Fonds 1818 worden

Redactie: Corien Bosch

ingediend. Kijk voor meer informatie

Redactionele ondersteuning:

op fonds1818.nl. Voor jongeren tot

Martine Vinkesteyn en Marieke van ’t Hul

24 jaar geldt een speciale, eenvoudige

Interviews: Floor de Booys

procedure. www.fonds1818-24.nl

Fotografie: Eva Hofman, Inge Stolwijk

Cursus bestuur en management

goed bestuur en veel ruimte om ervaringen uit te wisselen.

Cursus sponsoring Sponsoring is al lang niet meer het plaatsen van een logo op een sponsorbord of in een krantje. U krijgt concrete hand-

en diverse fotografen en bruikleen­

vatten om ondernemende partners te vinden en effectief bij

Meer informatie

gevers van de beschreven projecten

uw stichting te betrekken.

Heeft u vragen over de criteria voor een

Concept en vormgeving: Ontwerpwerk

donatie, over het opstellen en indienen

Lithografie en druk: ANDO Graphic

Cursus vrijwilligers werven U onderzoekt wat uw organisatie nodig heeft, maakt een wervings- en beleidsplan en gaat onder professionele begeleiding actief aan de slag met het werven van vrijwilligers

van een aanvraag bij Fonds 1818 of over fondsenwerving in het algemeen?

Ook het Fonds 1818 Magazine ieder

Kijk op www.fonds1818.nl of neem

kwartaal ont­vangen? Stuur een email

contact op met onze afdeling

naar info@fonds1818.nl of meld u aan

Communicatie op 070 375 49 57 of

via de website. Een abonnement

info@fonds1818.nl

is gratis.

voor uw organisatie.

Ga voor meer informatie, data, tijden, locatie en ­aanmelden naar www.fonds1818.nl > cursussen.

RIVIERVISMARKT 4 2513 AM DEN HAAG POSTBUS 895 2501 CW DEN HAAG 070 364 11 41 - INFO@FONDS1818.NL

fonds1818.nl