Fonds 1818 Magazine #4 2010

#4 2010 THEMA Groene Schoolpleinen • In gesprek met... Jeannette Scheffer Deze Herfst: Platteland als Podium • Terugblik: Ooievaars Kunst- en Cultuurdagen • Maatschappelijke stages

2

magazine

actueel Schoolradio Picasso Lyceum

zijn geliefde onderwerpen”, vertelt Margje Vlasveld,

Het Picasso Lyceum in Zoetermeer is het nieuwe

projectleider van de Ideewinkel. Maar alle ideeën voor

schooljaar goed begonnen met een eigen schoolradio.

een groener, duurzamer Leiden zijn van harte welkom.

Voorafgaand aan de lessen en tijdens de pauzes worden

“Het gaat om de kruisbestuiving én om de gezelligheid

leerlingen en docenten helemaal bijgepraat over alle

natuurlijk.” Deze zomer was er een groene picknick op

ontwikkelingen op school en wordt er natuurlijk muziek

de biodiversiteittuin Vrij Groen. “Dit is een tijdelijke tuin

gedraaid. Na het zien van de film ‘Cinderella Story’ kwam

naast de toren van Naturalis, die wij voor twee jaar in

een groepje leerlingen op het idee voor de schoolradio.

beheer hebben. We verbouwen er onder meer ‘vergeten

“Die film speelt op een Amerikaanse High School en daar

groenten’ zoals kardoem”, vertelt Margje. Wie er meer

hebben ze ook schoolradio die via de intercom wordt

van wil weten of mee wil helpen met de oogst kan kijken

uitgezonden”, vertelt Jitske Boerkamp.

op de website: www.ideewinkel.nl

Schoolradio is een mooie aanvulling op de schoolkrant van het Picasso Lyceum, die eens in de drie maanden

LaterTheater brengt historie tot leven

uitkomt. “Op de radio kun je elke dag nieuws brengen,

LaterTheater komt dit seizoen met twee historische

het is sneller dan de krant.” De docenten waren ook

openluchtvoorstellingen: ‘Op wacht aan de linie’ en

enthousiast over het plan en een groepje van tien

‘Schipper binnen dunen: alle hens aan dek’. In beide

leerlingen is onder begeleiding van een docent aan de slag

voorstellingen speelt water en scheepvaart een hoofdrol.

gegaan. “We hebben gekeken bij radiostation Q Music,

‘Op wacht aan de linie’ gaat over de oude Hollandse

Zoetermeer FM en bij Radio West. Daar hebben we ook

Waterlinie. Dat was een brede strook polderland rond

tips gekregen.”

Holland. Deze kon in geval van oorlog onder water worden

Zelf luistert Jitske het liefste naar Sky Radio. “Veel muziek

gezet. De vijandelijke legers konden er dan niet meer

en weinig gepraat, dat vind ik zelf het prettigste.”

door. Bepaalde dijken en wegen liepen niet onder en vormden een doorgang die met forten of schansen waren

Groen IDeeCafé in het Scheltema Complex

versterkt. In de voorstelling, die speelt in het rampjaar

Elke eerste en derde maandagavond van de maand

1672, volgen we drie soldaten die de wacht houden bij

kunnen mensen met groene ideeën zich tussen 20.00 en

zo’n fort. Het stuk ‘Schipper binnen dunen: alle hens aan

22.30 uur melden in de Foyer van het Scheltema Complex

dek’ gaat over de avonturen van een schippersfamilie

in Leiden. Dit Groen IDeeCafè is een initiatief van de

uit de zestiende eeuw, die er het beste van probeert te

Stichting Ideewinkel, een kenniscentrum voor duurzame

maken en het hoofd koel houdt.

ontwikkeling en burgerinitiatieven. “Tijdens de bijeen-

Stichting LaterTheater bestaat sinds 2009 en is gevestigd

komsten werken mensen uit Leiden en omgeving aan

in Delft.

groene projecten en zijn er presentaties van nieuwe ideeën

Het doel van de stichting is om theatermakers te stimu-

en voorbeelden van inspirerende groene initiatieven.

leren die pas op latere leeftijd in het vak zijn gerold.

Hierbij is veel aandacht voor het thema ‘Eetbare Stad’,

Voor speeldata zie www.latertheater.nl

maar ook ‘Groene Verbindingen’ en ‘Avontuurlijk Spelen’

3

beste lezer, Vorig jaar stond de Lenteprijs van Fonds 1818 in het teken van natuur en milieu.

Als adviseur op dit terrein mocht ik in de jury zitten. Het verbaasde mij hoeveel scholen plannen indienden om hun pleinen groener te maken. Basisschool Het Volle Leven uit Den Haag stal mijn hart omdat ze geheel uit eigen middelen en met steun van heel veel ouders al een prachtige natuurbelevingtuin hadden aangelegd. Ze kregen via de Lenteprijs een bedrag voor de aanschaf van een kas waarin de leerlingen hun plantjes kunnen opkweken.

Dit alles was aanleiding om me verder in het onderwerp te verdiepen. Resultaat is het project Groene Schoolpleinen waarover u in dit Magazine alles kan lezen.

In de komende vijf jaar hopen we zo veel mogelijk scholen in de regio, te beginnen in Leiden en de Duin- en Bollenstreek, te helpen.

Verder in dit Magazine meer aandacht voor natuur met Het Platteland als Podium, een project om de kloof tussen stad en platteland te dichten. Maar natuurlijk ook een overzicht van actuele initiatieven, een terugblik en onze steun aan organisaties die maatschappelijke stages aanbieden.

Ik wens u veel leesplezier.

Carien Janssen van Raay Adviseur Fonds 1818

LaterTheater

inhoud 2 Actueel: lopende projecten

11 Vitrine: Diverse projecten in het kort

3 Voorwoord en inhoud

14 Terugblik: Ooievaars Kunst- en

4 Thema: Groene Schoolpleinen

足Cultuurdagen

7 In het bijzonder: De Bonte Vlinder

15 Het Nutshuis dit kwartaal

8 In gesprek met: Jeannette Scheffer

16 Maatschappelijke stages

10 Deze Herfst: Platteland als Podium

Groene Schoolpleinen

4

magazine

thema:

Groene Schoolpleinen Het wordt steeds groener op de schoolpleinen. De grijze betontegels maken plaats voor bomen en struiken. Geen glijbaan of klimrek maar een holle boom of een spannend klauterpad. Kinderen komen thuis met modder aan hun laarzen en een krop sla uit eigen schooltuin. Uit diverse onderzoeken blijkt dat het goed is voor kinderen om in de tuin te werken en te spelen. Ze worden er rustiger van en steken er bovendien iets van op. Fonds 1818 ondersteunt basisscholen in Leiden en omgeving die de stap naar een groener schoolplein willen maken.

Scharrelkind Zeldzamer dan witte tijgers zijn ze aan het worden: de scharrelkinderen. Dit zijn kinderen die niet thuis achter de computer of DS-spelletjes zitten te spelen, maar nog vrij buiten spelen. In bomen klimmen of in de aarde wroeten op zoek naar regenwormen.Vijf jaar geleden luidde de Amerikaanse journalist Richard Louv met zijn boek ‘Last Child in the Woods’ (in het Nederlands uitgegeven als ‘Het laatste kind in het bos’) de noodklok.

Carien Janssen van Raay van Fonds 1818 las het boek in een ruk uit. “Louv betoogt dat we onze kinderen moeten redden van de ‘natuurtekortstoornis’, geen medische term, maar toch een verontrustend verschijnsel.

De symptomen zijn: overgewicht, concentratiestoornissen en depressiviteit. Omgekeerd betekent een gezonde portie natuur dat kinderen het beter doen op school, creatiever

De bel maakt een einde aan de pauze. Op het plein van de

zijn en beter leren beoordelen en besluiten. Er zijn steeds

Apolloschool keert de rust weer. Maar niet alle kinderen

meer onderzoeken die dit bevestigen.” Janssen van Raay

zijn naar binnen gegaan. Thijs (8), Robin (7), Froukje (8)

heeft het idee dat er een groene revolutie op gang is

en Anouk (4) blijven buiten en lopen naar de schuur om

gekomen. “Een tegenreactie op de verstedelijkte omgeving

de kruiwagen en het tuingereedschap te pakken.

waarin kinderen zijn afgesneden van de natuur. Kijk naar

Zij gaan vanmiddag met Meineke Abma aan de slag in de

presidentsvrouw Michelle Obama, die in de tuin van het

schooltuin. Meineke is remedial teacher op de openbare

Witte Huis een moestuin heeft aangelegd om haar eigen

Montessori basisschool. “Het is hier op school gebruikelijk

kinderen te laten zien waar de groente op hun bord van-

dat elke docent er naast het lesgeven nog een extra taak

daan komt. Ze gaat ook bij scholen op bezoek om

bij doet. Ik ben gek op tuinieren en ga elke week met de

het over duurzaamheid te hebben en ze te vertellen hoe

kinderen de schooltuin in.”

leuk een eigen moestuin is. Die boodschap slaat aan.”

De school ligt al prachtig in het groen en heeft ook nog

Ook in Nederland is er een back-to-nature beweging

eens een mooie grote tuin die vorig jaar helemaal is

op gang gekomen. Inmiddels demissionair minister van

opgeknapt. “Toen ik hier drie jaar geleden op school

landbouw, Gerda Verburg, gaf het boek van Louv aan

begon, lag de tuin er verwilderd bij. Oorspronkelijk had

alle leden van het kabinet Balkenende IV cadeau,

elke klas een eigen moestuintje, maar daar gebeurde

als eye-opener. Zij zou graag zien dat meer kinderen

eigenlijk niets meer mee. Ik vond het zonde om dat zo

in Nederland in contact komen met de natuur. Scholen

te laten en ben bij de kinderen en docenten gaan vragen

zijn ook met het onderwerp aan de slag gegaan, merkte

wat voor ideeën ze hadden voor de tuin.” Uit de reacties

Carien Janssen van Raay aan het toenemende aantal

kwam naar voren dat het vooral een avontuurlijke tuin

aanvragen voor een bijdrage aan het opknappen van

moest worden, met slingerpaadjes, groente en fruit,

hun schooltuin of het ‘vergroenen’ van hun schoolplein.

een amfitheater om buiten les te kunnen geven, een

“De Apolloschool en de Woutertje Pieterse School, die

kruidentuin en takkenbergen waar kleine beestjes zich

in dit artikel genoemd worden, zijn echte voorlopers en

in kunnen verstoppen.

hebben het groot aangepakt. Je kunt ook kleiner beginnen,

5

Het moest vooral een avontuurlijke tuin worden.

Apolloschool

haal eerst eens een paar stoeptegels op het schoolplein

Pompoen

weg en plant een boom of leg een kruidentuintje aan.

Vorige zomer werd de tuin van de Apolloschool feestelijk

Het gaat erom dat je met kinderen lekker buiten bezig

geopend. En nu, ruim een jaar later ligt het groen er

bent.” Daar wil Fonds 1818 graag in investeren. “Omdat

lommerrijk bij. Alles groeit en bloeit uitbundig. “Nog even

we niet alle scholen in ons werkgebied in een keer kunnen

en de pompoenen kunnen worden geoogst. Voor de

ondersteunen, hebben we ervoor gekozen om dit school­

vakantie kon er al sla uit eigen schooltuin worden gegeten

jaar in Leiden en omgeving te beginnen. Honderdvijftig

en dronken de kinderen tussen de middag thee van verse

basisscholen hebben een brief van ons gekregen.

munt uit de eigen kruidentuin. De kinderen zijn heel trots

Ze kunnen geld van ons krijgen als ze met een goed plan

op hun tuin”, zegt Meineke als ze kort na de zomer­

komen voor een groenere schoolomgeving. We hebben

vakantie voor het eerst weer met de kinderen aan de slag

een half miljoen voor dit project uitgetrokken.”

gaat in de tuin. In de vakantie was ze er overigens ook

6

magazine

thema: Groene Schoolpleinen

Plant een boom of leg een kruidentuintje aan.

Apolloschool

vaak te vinden om het onkruid te wieden en de boel een

te ‘vergroenen’. Het noodlokaal gaat straks ook weg en

beetje bij te houden. “Als je dat niet doet, dan tref je na

dan loopt de tuin veel natuurlijker over in het plein.”

zes weken een wildernis aan.” Gedurende het schooljaar wordt er een keer per maand een tuinavond gehouden

Woutertje Pieterse

waarop docenten, ouders en kinderen in de tuin komen

In de gang van de Woutertje Pieterse school staan dozen.

helpen. “Niet iedereen heeft daar tijd voor, maar we

De basisschool zit midden in een verhuizing. Na de herfst­

hebben een groepje tuinierders, dat trouw komt. Met een

vakantie wordt de nieuwbouw opgeleverd en kunnen

hapje en een drankje erbij is het overigens heel gezellig.”

de groepen die nu nog in de dependance zijn gevestigd

Er klinkt opeens een schreeuw uit de wilde dierentuin,

daarheen verkassen. De nieuwbouw is een prachtig

zoals het stukje wilde tuin heet, waar de kinderen over

strak gebouw met een gevel van moderne, donkere stenen.

kronkelpaadjes op avontuur kunnen gaan. Froukje heeft

“De architect had er ook een heel strak en stenig school­

het kadaver van een egel gevonden. De andere kinderen

plein bij in gedachten”, vertelt directeur Peter Bosman.

staan er met een mengeling van afschuw en fascinatie

Maar daar dachten de docenten, leerlingen en ouders

omheen. “Ach, die arme egel. We gaan hem straks wel

van de Woutertje Pieterse school heel anders over.

begraven.” Dat vinden de kinderen een goed idee.

Waar nu nog een rommelig bouwterrein is, moeten ­komend voorjaar de eerste contouren van een groen

Je moet niet bang zijn om vies te worden.

en avontuurlijk schoolplein zichtbaar worden.

“De natuur is niet alleen maar vrolijk, maar kan ook wreed

v­ertelt Bosman.

zijn. We hebben al eerder een dood molletje gevonden.

De leerlingen wilden in elk geval een klauterpad, een

En dit voorjaar vonden we een jonge meeuw in de tuin

amfitheater voor lessen in de natuur, een voetbalveld

die uit het nest was gevallen. Gelukkig had het beestje

en een holle boom.

de val overleefd. We hebben de vogelopvang gebeld en

Suzanne van Ginneken, moeder van een leerling,

Bosman laat trots de maquette zien. “Toen we wisten dat we door het nieuwe gebouw een veel groter school­ plein zouden krijgen, hebben we onder de leerlingen een enquête gehouden over de invulling daarvan”,

die hebben de meeuw meegenomen. Dat was een hele

hoorde van de plannen en was meteen enthousiast. Zij is

gebeurtenis waar de kinderen het nog dagen over

­ontwerper en haar bedrijf Designstudio Van Ginneken

hebben gehad.”

‘Creators of Fun’ is gespecialiseerd in natuurlijke speel-

Nu de tuin zo mooi is geworden, valt het des te meer op

terreinen. “Zij is met alle wensen van de kinderen aan de

dat het schoolplein van de Apolloschool wel erg kaal en

slag gegaan en heeft dit prachtige ontwerp gemaakt.”

stenig is.“Het lijken nu wel twee aparte werelden, maar

Centrale plek in het ontwerp is het amfitheater met

dat gaat veranderen. We hebben plannen om het plein

podium dat tegelijk ook klimklauterplek én zandbak is.

7

De Bonte Vlinder ‘Door de tuin is het gezelliger geworden in de buurt’ Een merel trippelt rond en de paarse vlinderstruiken doen hun naam eer aan. De fraaiste exemplaren klapwieken er omheen.

Woutertje Pieterse

Ze voelen zich uiteraard op hun gemak in de tuin van De Bonte Vlinder. Nog even en de kinderen van deze Haagse basisschool

Ook komt er een waterloop waar kan worden geknoeid

voor speciaal onderwijs kunnen bramen plukken. De vruchten

met zand en water. En het voetbalveld kan ’s winters

zijn nu nog felrood, maar straks zullen ze dieppaars kleuren en

worden omgetoverd tot een ijsbaan. De kosten van dit

heerlijk smaken.

prachtige plan bedragen anderhalve ton. “Ja, dat is niet

Het is bijna niet voor te stellen dat dit lustoord een paar jaar

niks”, zegt Bosman. “Gelukkig hebben we dankzij gulle

geleden een saai grijs tegelplein was waar kinderen soms een

giften van onder meer Fonds 1818 al een ton binnen

balletje trapten. “Verder nodigde het schoolplein niet echt uit tot

en ik heb er goede hoop op dat de rest van het bedrag

spelen”, vertelt Frans van Woggelum, hij is projectleider van de

ook wel gaat lukken. Het is echt een investering in de

schooltuin van De Bonte Vlinder.

toekomst van onze school.”

Daar moest verandering in komen. “Alle leerlingen mochten mee denken over de inrichting van het schoolplein. Natuurlijk kwamen

Zielloos

sommige kinderen met onhaalbare ideeën als een zwembad,

Van Ginneken is al vijf jaar bezig met natuurlijke speel­

daar zijn het kinderen voor. Maar er zaten ook veel bruikbare

terreinen. “Ik werkte altijd al graag met natuurlijke

plannen bij zoals een moestuin, een zandbak, een trapveldje en

­materialen en vond de meeste speelterreinen zo stenig

klautertoestellen.”

en zielloos. Vroeger klom ik zelf in bomen en bouwde

Ook de buurt werd uitgenodigd om mee te denken. “We hadden

hutten. Ik wilde iets van dat avontuurlijke weer terug­

al gauw het idee om ons grote, centraal gelegen schoolplein

halen, zodat mijn eigen kinderen die sensatie ook kunnen

om te toveren tot buurtpark. Dan zouden de buurtbewoners er

beleven. Je ziet dat idee ook terug in de natuurspeeltuin

na schooltijd, in de weekenden en de vakanties ook gebruik van

De Speeldernis in Rotterdam. Ik denk dat deze manier

kunnen maken. Zonde om zo’n mooie tuin niet optimaal te

van spelen de toekomst heeft.” De natuur is ook heel

benutten.” De buurt was meteen razend enthousiast en er werd

leerzaam. De Woutertje Pieterse school gaat heel veel

een werkgroep opgericht om Buurtpark Aucuba te realiseren.

aan natuur- en milieueducatie doen. Peter Bosman:

Het buurtpark is nu ruim een jaar in gebruik en alles groeit en

“Onze school onderscheidt zich door een natuur- en

bloeit. “De leerlingen en de buurtbewoners zijn er heel blij mee

wetenschappelijk profiel, andere scholen doen meer aan

en zorgen er goed voor. Het park wordt afgesloten door een hek

sport of cultuur. Ouders die voor onze school kiezen,

en na schooltijd krijgen de bewoners de sleutel. Dat werkt prima,

weten dat ze hun kind een set oude kleren mee moeten

afgelopen weekend is er een buurtbarbecue gehouden. Door de

geven en kaplaarzen. Ze zullen straks als het nieuwe

tuin is het gezelliger en veiliger geworden in de buurt. Bewoners

schoolterrein klaar is, veel buiten bezig zijn in de modder.

ontmoeten elkaar buiten en het ziet er bovendien verzorgder uit.

Dan moet je niet bang zijn om vies te worden.”

Ik denk dat de huizen hier in de buurt in prijs zijn gestegen.”

Voor meer informatie: www.groeneschoolpleinen.nl

8

magazine

thema: Groene Schoolpleinen

“In de tuin komen kinderen tot rust�

9

In gesprek met...

Jeannette Scheffer Tuinjuf van OBS Het Volle Leven

Het is nog vroeg in de ochtend, maar Jeannette heeft

Ze merkt aan de kinderen dat ze ontspannen tijdens

het kippenhok al schoongemaakt. Ze vindt het heerlijk

het werken in de tuin. “Kinderen zitten tegenwoordig te

om buiten bezig te zijn met de geiten, de kippen en de

vaak binnen, achter de televisie of de computer. Dat is

planten. Vol overgave bestiert ze de schooltuin van de

een nepwereld, vaak met veel gewelddadige beelden.

openbare basisschool Het Volle Leven in Scheveningen.

In de tuin kom je tot rust. Je bent wel fysiek bezig, maar

“De tuin, het werken in de natuur en met de dieren is

je hoofd wordt lekker leeg. Het zag er deze zomer zo mooi

heel leerzaam, het is de spil waarom onze school draait.”

uit. De juffertjes in het groen stonden in bloei, en de

De leerlingen van groep 2, 4 en 6 krijgen een keer per

kruiden geurden zalig. Jammer als de kinderen en de

week tuinles. Daarbij wordt regelmatig de hulp van ouder,

ouders dat moesten missen. Daarom heb ik in de zomer­

verzorgers en opa’s en oma’s ingeroepen. Zo kwam

vakantie twee keer een tuindag gehouden. Die werden

Jeannette vijftien jaar geleden ook als hulpmoeder in

goed bezocht, kinderen namen hun opa’s en oma’s mee

de tuin terecht. “Ik wist helemaal niets van tuinieren,

en er waren lekkere hapjes en drankjes. Heel idyllisch.

maar ik werd er meteen door gegrepen. Het is zo heerlijk

De kinderen zijn enorm betrokken bij hun tuin.”

ontspannend om buiten in de natuur bezig te zijn. En ook

De komende weken is het tijd om te oogsten: uien, peren,

heel leerzaam. Het brengt je terug naar de basis van het

courgettes. “De tuin is ook dit jaar weer gul.”

bestaan. Ik kan in mijn eigen voedsel voorzien, dat geeft

De kennis die Jeannette de afgelopen vijftien jaar in de

voldoening.”

tuin heeft opgedaan, zit nu alleen in haar hoofd. Ze is

Het tuinseizoen loopt van april tot oktober. “Het eerste

van plan om een eigen lesmethode te gaan ontwikkelen.

wat ik in het voorjaar met de leerlingen doe, is radijs

Speciaal gericht op werken met basisschoolkinderen.

zaaien. Dat geeft lekker snel resultaat. Na zes weken

“Kinderen uit groep 2 beleven de natuur heel anders dan

kun je de radijsjes al oogsten. Dat vinden kinderen heel

een leerling uit de zesde groep. Daar kun je op inspelen.”

leuk, dat concrete.

Dat betekent wel dat ze de komende tijd ook regelmatig

In het najaar verzamelen we de zaadjes van éénjarige

achter de computer moet kruipen. “Ik ben veel liever

planten en die zaaien we dan in. Dan zien de kinderen de

buiten, maar in de winter is er niet veel te doen in de

hele cyclus van zo’n plant, dat maakt altijd veel indruk.

tuin dus dan kan het wel.”

Zeker als ik ze vertel dat ze zelf óók uit een zaadje zijn ontstaan.”

10

magazine

deze Herfst

Platteland als Podium Op zoek naar het échte boerenbestaan De Nederlandse boer heeft het moeilijk. Elke dag stoppen er drie

De aftrap van Platteland als Podium is op 9 oktober. “Dan beginnen

boeren met hun bedrijf. “Vroeger waren de boerenbedrijven de motor

we bij zonsopgang met een ontbijt op de boerderij, waar 14 markt­

achter de groei en welvaart van nabijgelegen steden. De stedelingen

kramen zijn ingericht als ontbijttafels.”

en de boeren hadden elkaar nodig. Tegenwoordig is er een kloof

Gedurende de hele maand oktober wordt er in het Scheltema Complex

tussen stad en platteland. Er komen steeds meer regels uit Den Haag

in Leiden gerepeteerd. “Die repetitieperiode wordt minimaal twee

en Brussel. Boeren worden vooral gezien als milieuvervuilers”,

keer onderbroken voor de zogenoemde Veenproeven. Dan laten we

vertelt Paul Slangen van de Veenfabriek.

aan een select publiek de resultaten van de eerste weken zien.

Aan de andere kant heeft de stedeling vaak nog een romantisch beeld

Dat hebben we tot nu toe bij al onze grote projecten gedaan en dat

van het boerenleven. Dat wordt versterkt door televisieprogramma’s

werkt heel goed.”

als ‘Boer zoekt vrouw’. “Het is het clichébeeld van de boer op

Daarna gaan de acteurs en muzikanten van de Veenfabriek letterlijk

klompen en blauwe overall met een sprietje hooi tussen de tanden

‘de boer op’ en worden de repetities voortgezet in een boerenschuur

versus dat van de vervuiler. Die beeldvorming doet geen recht aan

in de Boterhuispolder.

de werkelijkheid. Wij wilden weten hoe het boerenbestaan anno 2010

In de boerenschuur is ruimte voor 80 toeschouwers en in november

écht is”, aldus Slangen.

en december 2010 worden daar de muziektheatervoorstellingen

Die nieuwsgierigheid is de aanleiding voor Platteland als Podium,

gegeven. De ruimte wordt zo ingericht dat de bezoekers tijdens de

een groots project waarin het platteland en het boerenleven centraal

voorstelling kunnen dineren. Om de voorstelling heen worden ook

staan. Om een goed beeld te krijgen van het actuele boerenbestaan

diverse nevenactiviteiten georganiseerd, zoals concerten, educatieve

werden dertig boeren en boerinnen geïnterviewd. “Dit materiaal

activiteiten en bijeenkomsten. Deze worden ook in de boerenschuur

vormt de basis voor de teksten van de muziektheatervoorstelling

gehouden. In januari en februari 2011 worden acht debatten over

‘Machine Agricole’ die in samenwerking met ASKO Schönberg

de toekomst van de boer in de verstedelijkte omgeving gehouden.

Ensemble tot stand is gekomen. De muzikale basis is het gelijk­

De onderwerpen voor deze debatten worden aangereikt door een

namige ‘Machine Agricole’, zes pastorale liederen van Darius

denktank van boeren en boerinnen die bij het project van de Veen­

Milhaud (1892-1974).

fabriek betrokken zijn. “We kunnen wel weer óver de boeren gaan

Hij componeerde de liederen rond 1920 en werd daarbij geïnspireerd

praten, maar het is veel interessanter om te kijken waar zij het zelf

door het nieuwe moderne mechanische en monotone geluid van

over willen hebben. Anders zit je voordat je het weet wéér te praten

machines. De teksten van deze liederen zijn letterlijk afkomstig uit

over uitgekauwde onderwerpen als melkquota en mestoverschotten.”

catalogi van landbouwmachines.

Platteland als Podium wordt in maart 2011 afgesloten met een

Martijn Padding van De Veenfabriek voegde er nog zes nieuwe

manifestatie in Paradiso in Amsterdam. “We beginnen het project

composities aan toe waarin de interviews met de boeren en andere

op het platteland en sluiten af in de stad. Daarmee is de cirkel rond.”

bestaande toneelteksten over het boerenbestaan zijn verwerkt.

Meer informatie: www.veenfabriek.nl

11

vitrine Hotel voor bijen op Sweelinckplein Natuurorganisatie AVN onderzoekt hoe het Haagse Sweelinckplein functioneert als stepstone voor solitaire bijen. In de zomer van 2010 zijn bijenhotels op het plein geplaatst. Ze worden tien weken lang in de gaten gehouden om vast te stellen hoe groot de bijenpopulatie is en hoe deze in stedelijk gebied leeft. Wijkbewoners zijn nauw betrokken bij de ‘hotels’. Ze leren hoe belangrijk hun eigen tuinen zijn in het stedelijk groen en dat ze een wezenlijke bijdrage kunnen leveren aan de biodiversiteit van de stad. De hoop is dat de buurt­ bewoners de insectenhotels voor langere tijd gaan beheren.

VoorleesExpress in Delft De VoorleesExpress is een project waarbij kinderen met een taalachterstand wekelijks thuis worden voorgelezen door enthousiaste vrijwilligers. Dit stimuleert de taalontwikkeling van kinderen, verrijkt de taalomgeving in huis en brengt mensen met elkaar in contact.

Een leuke manier om elkaar te ontmoeten. Voorlezers van de Voorlees­ Express gaan 20 weken lang, één keer per week, ’s avonds bij een gezin thuis voorlezen. In Delft werkt de VoorleesExpress samen met de gemeente en bibliotheek DOK. www.voorleesexpress.nl

Abdallah, de Gazelle van Basra Abdallah, de Gazelle van Basra is de opvolger van De Notenkraker die de Dutch Don’t Dance Division vier jaar lang met kerst in de Haagse Grote Kerk opvoerde. Het verhaal gaat over universele thema’s als hebzucht, liefde en vergevingsgezindheid in een stad die lijkt op het huidige Den Haag. Net als bij de Notenkraker werken in deze voorstelling professionals samen met amateurs, jong en oud.

Het begeleidende orkest bestaat voor een groot deel uit studenten. www.ddddd.nu

Natuurcircus voor ouderen Bezig zijn met de natuur heeft een heilzame werking. Het zet aan tot praten, roept herinneringen op en brengt mensen met elkaar in contact. Met Natuurcircus wil Veldwerk Nederland, in samenwerking met zorginstellingen, natuurbelevingsactiviteiten organiseren voor bewoners van zorgcentra om hun woon- en leefgenot te verbeteren.

Met de bewoners worden bijvoorbeeld collages of natuursieraden gemaakt, natuurbingo gespeeld of een spannende buitenactiviteit gedaan. Leerlingen van basisscholen uit de buurt gaan helpen bij het Natuurcircus.

Beeld: Jiska vd Berg - Hans Wap

12

magazine

Grafmonument ‘Resurrectio Tollens’ De Stichting Vrienden van de Oude Kerk in Rijswijk maakt zich sterk voor de wederoprichting van een monument op het graf van Hendrik Tollens te Rijswijk. Tollens werd in zijn tijd (1780 – 1856) bejubeld als Nederlands volksdichter. Werken van zijn hand zijn onder meer ‘De overwintering der Hollanders op Nova Zembla’ en ‘Wien Neêrlands bloed door de aders vloeit’. Tollens bracht zijn laatste levensjaren door in wat nu het Museum Rijswijk is, het Tollenshuis.

Zijn roem bleek vergankelijk. Hij werd vergeten, het beeld op zijn Rijswijkse graf ging kapot en werd nooit vervangen. Wat rest is een lege sokkel. 2010 is het Tollensjaar. In zijn geboorteplaats Rotterdam wordt dit herdacht met een symposium en een tentoonstelling.

Met een nieuw grafmonument moet ook zijn Rijswijkse periode weer tot leven komen.

Wat een Belevenis…

De Belevenis is gericht op genieten in de ruimste zin van het woord.

Elke centimeter van de reizende tent is hierop ingesteld. Zo biedt het centrum acht verschillende themawerelden waar bezoekers samen met hun familieleden of begeleiders grenzeloos kunnen ervaren, ontdekken en beleven. Lekker eten, massages, toneelvoorstellingen, alles wordt in het werk gesteld om de bezoekers een heerlijke dag te bezorgen. Niet zo maar iedereen is welkom. Het evenement is een Belevenis voor mensen die functioneren op een zeer laag niveau en die baat hebben bij rustige activiteiten gericht op zintuiglijke stimulering. Binnen alle activiteiten wordt er onderscheid gemaakt in bezoekersgroepen. Er zijn speciale dagen voor kinderen, voor volwassenen en voor dementerende ouderen. De Belevenis zet dit najaar haar tenten op in de regio Rotterdam. Een groot deel van de bezoekers zal afkomstig zijn uit Den Haag en omgeving. www.debelevenis.nl

Co Verhoogprijs 2010 Co Verhoog was een prachtig mens. Ze kreeg in 1993 samen met haar man Walter Verhoog de allereerste Leidse Vrijwilligersprijs. Een Leids echtpaar; spil van hun buurt, bron van vele acties en activiteiten.

Kort na de prijsuitreiking overleed Co Verhoog onverwachts. De prijs draagt nu haar naam.

De Co Verhoogprijs is de vrijwilligersprijs van de stad Leiden. Al sinds 1993 wordt in Leiden ieder jaar op 7 december, de internationale vrijwilligersdag, de Leidse Vrijwilligersprijs uitgereikt. Deze Co Verhoogprijs is een symbolisch eerbetoon aan iedere Leidenaar die op een of andere manier, gratis en voor niets, iets doet voor een Fotograaf: Frank Elkhuizen

ander. Deze prijs wordt door de vrijwilligers en hun vrijwilligers­ organisaties hoog gewaardeerd. www.coverhoogprijs.nl

Eline Hensen Fotografie

13

Licht op Escamp 2 ‘Straat’ 2010 ‘Licht op Escamp’ is een theaterproductie met bewoners in de Haage wijk Escamp. De voorstelling wordt gebaseerd op teksten uit ‘Straat’ van Jim Cartwright en eigen teksten van de spelers. ‘Straat’ is een ruwe, ongepolijste tekst die een ontluisterende inkijk geeft in het leven van bewoners van een straat in een arbeiderswijk. Allemaal proberen zij op hun eigen manier het hoofd boven water te houden, de één met meer succes dan de ander. Contacten zijn afwisselend intensief en oppervlakkig.

Escamp is een wijk in beweging. Er wordt gebouwd en gesloopt, bewoners verhuizen binnen de wijk en nieuwkomers proberen zich thuis te voelen. Hoe is het contact binnen Escamp? Weten we nog wie de buurvrouw is? Durven we aan te kloppen voor een kopje suiker?

Weet je de voornaam van je bovenbuurman? Roddel je of ben je in gesprek? ‘Straat’ is heel herkenbaar.

Fotograaf: Paul de Haan

Belevingstuin DC Willem Felsoord In het dagcentrum voor mensen met een verstandelijke en/of meervoudige beperking, Willem Felsoord draait alles om ‘beleving’.

Er worden producten gemaakt en activiteiten gedaan. Daarbij gaat het niet om het resultaat, maar om zinvol bezig zijn. Mensen met verschillende niveaus en vaardigheden doen samen activiteiten.

De één helpt daarbij de ander. Beiden leren van elkaar.

Na de verbouwing van het dagcentrum in 2007 is nu de tuin aan de beurt. De tuingroep is al met allerlei natuurlijke materialen aan de slag gegaan. Maar om enkele avontuurlijke actie / reactie elementen aan te brengen is meer nodig. Opzet is om van een wandeling in de tuin een belevenis te maken. Elementen in de tuin moeten aanleiding geven om activiteiten binnen te ondernemen: zo geven appels aanleiding tot het maken van appelmoes.

Megahe Digar - Afghanistan Expositie Afghanistan is een gezamenlijk project van COS Zuid-Holland en Stichting Samenwerking Afghanistan Nederland (SAN). Het COS wil een bijdrage leveren aan een rechtvaardige en duurzame wereld.

SAN levert een bijdrage aan de wederopbouw van Afghanistan.

Ze doet dit onder andere door de Nederlandse overheid en hulp­ organisaties in contact te brengen met maatschappelijke organisaties in Afghanistan, door informatie te verschaffen over deze organisaties en door advies te geven aan in Nederland wonende Afghanen die een bijdrage willen leveren aan de wederopbouw van hun geboorteland.

COS en SAN hebben contact gezocht met de Afghaanse vrouwen­ vereniging Roshan. De vrouwen geven theatervoorstellingen en organi­seren bijeenkomsten over oorlogsverhalen. Deze liggen in het ­verlengde liggen van de tentoonstelling. Beide kunnen elkaar Fotograaf: Khalil Wedad

versterken.

14 14

magazine

terugblik Hoe is het verder gegaan met projecten die Fonds 1818 steunde? Werd het een succes, zijn de doelen gehaald of is het nog steeds hard werken?

We kijken terug naar…

Uit met de Ooievaar Een avondje naar de schouwburg, een concert,

Daarom werden in 2003 de Ooievaarsdagen

instellingen meedoen. Zij willen graag meer

dansvoorstelling of museumbezoek is niet

in het leven geroepen. Door dit initiatief

doen voor onze doelgroep.”

voor alle Hagenaars zomaar weggelegd.

kunnen Ooievaarspashouders kennismaken

De Ooievaarsdagen worden nu in hetzelfde

Voor veel mensen is het te duur en dat is niet

met kunst en cultuur in de breedste zin van

weekend (begin september) gehouden als

het enige. “De drempel van die culturele

het woord. “We begonnen zeven jaar geleden

het Uitfestival. “We zijn eerder dit jaar al

instellingen is voor een groep mensen te

in het Atrium van het stadhuis met vooral

gestart met de campagne ‘De Uitmarkt, óók

hoog. Als je niet van huis uit gewend bent

heel veel workshops zodat onze doelgroep

voor jou’, om onze pashouders al een beetje

om regelmatig naar het theater te gaan,

zelf leuk creatief aan de slag kon. We stelden

op te warmen. We zijn op het Uitfestival nog

dan is het vaak een grote stap om dat op

na het festival een expositie samen uit de

wel te vinden in onze eigen tent, waar pas­

latere leeftijd opeens wél te doen”,

kunstwerken die door de bezoekers waren

houders even een kop koffie kunnen krijgen

vertelt Alan Bredenhorst, producent van

gemaakt.”

en informatie over wat ze van het Uitfestival

de Ooievaarsdagen.

De Ooievaarsdagen werden altijd ná de

kunnen verwachten. Verder hebben alle

De gemeente Den Haag heeft al jaren de

officiële opening van het culturele seizoen

­informatiestands van de culturele instellingen

Ooievaarspas. Met deze pas kunnen

gehouden. “Meestal in oktober of november.

extra aandacht en informatie voor onze

Hagenaars met een laag inkomen ondermeer

Dat kon prima omdat onze doelgroep toch

doelgroep. Ook er dit jaar meer moeite

korting krijgen op culturele voorstellingen.

niet op het Uitfestival kwam.”

­gedaan om het festival toegankelijk te maken

“Een heel mooi initiatief. Maar de ervaring

In 2008 kwam er met de oprichting van de

voor minder validen. Zo wordt het Uitfestival

leert dat zo’n kortingskaart alleen is niet

Stichting Ooievaarsfestivals een verandering

voor hen ook toegankelijk en durven ze de

voldoende om die groep ook echt de

in de bekende opzet. “Er is een samen­

stap naar het theater dit seizoen hopelijk

Koninklijke Schouwburg of het Nederlands

werking ontstaan met de organisatie van het

makkelijker te maken.”

Danstheater in te krijgen.”

Uitfestival, waaraan alle grote culturele

Meer informatie: www.ooievaarspas.nl

15

Oktober ADHD: ‘Ongevraagd advies’ 12 oktober 20.00 uur, Toegang is gratis

November Eastern Neighbours Filmfestival 2010: Documentaire selectie Het Utrechtse Eastern Neighbours

November/December KABK expo ‘De zuchtende stad’ 17 november t/m 23 december ma t/m vrij 11.00-16.00 uur

BNA Kring Haaglanden, Haags

Festival krijgt een spin off in Den Haag.

Voor het vierde jaar werken Het Nutshuis

Architectuur Café, Het Nutshuis en

Het totale festival biedt speelfilms, korte

en studenten van de fotografieafdeling

Stroom gaan samen met u in discussie

films, documentaires en animaties uit

van de Koninklijke Academie voor

in het debatprogramma ADHD (Actueel

14 verschillende landen. Deze geven

Beeldende Kunsten (KABK) samen

Den Haag Debat). Alert, levendig en

een levendige kijk op de actualiteit en

om het stadsleven in beeld te brengen.

actief worden de laatste ontwikkelingen

cultuur van Oost/Zuidoost Europa. Voor

Ieder jaar in november krijgen de eind­

in de Haagse stedenbouw en architectuur

Het Nutshuis is er een selectie gemaakt

examenstudenten de kans om naar

bespreekbaar gemaakt. In deze derde

van zes recente documentaires en

aanleiding van een Haags thema een

editie geven drie prominente sprekers

shorts uit Turkije, Macedonië, Roemenië

fotoreportage te maken en te tonen in

advies aan de nieuwe stadssteden­

en Kroatië. Expert en programmeur

Het Nutshuis.

bouwer, Erik Pasveer.

Rada Sasic leidt de avonden in.

www.nutshuis.nl Het Nutshuis – voor lokale kunst en maatschappij. Het Nutshuis biedt een platform aan iedereen in Den Haag die zich betrokken voelt bij culturele en maatschappelijke ontwikkelingen in de stad. Het Nutshuis is gevestigd in het voormalige hoofdkantoor van de Nutsspaarbank, midden in de binnenstad. In de Bankhal, de Commissarissenzaal en de Filmkluis bieden wij u een programma vol lezingen, debat, muziek, documentaires en tentoon­stellingen.

De activiteiten zijn heel divers maar hebben vaak een cultureel karakter en zijn altijd op een of andere manier maatschappelijk betrokken. De nadruk ligt op lokale Haagse ontwikkelingen. U vindt Het Nutshuis aan de Riviervismarkt 5 in Den Haag. Kijk voor meer informatie en het volledige programma op www.nutshuis.nl.

algemene informatie over Fonds 1818 Colofon

Aanvraagprocedure

Fonds 1818 Magazine is een uitgave van Fonds 1818 en verschijnt vier maal per jaar.

Aanvragen voor een donatie kunnen ruim voor aanvang van het project schriftelijk bij Fonds 1818 worden ingediend. Fonds 1818 geeft alleen donaties aan stichtingen of verenigingen.

De behandeling van uw aanvraag duurt 6 tot 8 weken.

Meer informatie: www.fonds1818.nl.

Redactie: Corien Bosch Redactionele ondersteuning: Martine Vinkesteyn Interviews: Floor de Booys Fotografie: Eva Hofman, Wouter Schuddebeurs en diverse fotografen en bruikleengevers van de beschreven projecten Concept en vormgeving: Ontwerpwerk Lithografie en druk: Drukkerij ANDO, Den Haag

<24 Voor jongeren tot 24 jaar geldt een speciale, eenvoudige procedure.

Deze jonge aanvragers hoeven voor een donatie tot € 3.000,- geen stichting of vereniging te zijn! Voor informatie

hierover kunt u contact opnemen via info@fonds1818.nl.

Gratis cursus fondsenwerving Fonds 1818 geeft een cursus fondsenwerving voor medewerkers en ­vrijwilligers van non-profitorganisaties en jongeren die geen of weinig ervaring hebben met het werven van fondsen.

Voorwaarde is dat de organisatie actief is in de regio van Fonds 1818.

De eerst volgende cursus wordt ­gegeven op donderdag 25 november.

Inschrijven kan via www.fonds1818.nl.

Meer informatie Heeft u vragen over de criteria voor een donatie, over het opstellen en indienen van een aanvraag bij Fonds 1818 of over fondsenwerving in het algemeen?

Kijk dan op www.fonds1818.nl of neem contact op met onze afdeling Communicatie op 070 375 49 57 of info@fonds1818.nl.

Wilt u het Fonds 1818 Magazine ieder kwartaal ontvangen? Stuur dan een e-mail met uw adresgegevens naar info@fonds1818.nl of meldt u aan via de website. Een abonnement is gratis.

16

Maatschappelijke stages Vanaf volgend schooljaar zijn alle middelbare scholieren

Om te zorgen dat organisaties zich door dat financiële

verplicht een maatschappelijke stage te lopen. Met de

aspect niet laten weerhouden stages aan te bieden, stelt

stage leren ze hoe belangrijk het is om jezelf onbetaald

Fonds 1818 waar nodig activiteitengeld beschikbaar.

in te zetten voor de samenleving. Bovendien komen de jongeren zo op plekken waar ze anders nooit zouden

In Pijnacker-Nootdorp starten we een pilot met Bureau

komen en doen ze dingen die ze anders nooit zouden doen.

Vrijwilligerswerk Pijnacker-Nootdorp. De stagemakelaar krijgt de beschikking over een vrij besteedbaar potje geld,

De jongeren gaan aan de slag bij maatschappelijke

waar vrijwilligersorganisaties een beroep op kunnen doen

organisaties. Natuurlijk levert het werk van de stagiairs

voor een project dat dient als maatschappelijke stage voor

veel op zoals de begeleiding van activiteiten in de buurt,

scholieren uit die gemeente.

het organiseren van uitstapjes voor ouderen of het geven

www.vrijwilligerswerkpijnacker-nootdorp.nl/stage.php

van trainingen aan jeugdleden. Aan de andere kant kost het de non-profitorganisaties ook geld om de jongeren een goede stage te bieden.

kijk op www.fonds1818.nl

Hillegom

Noordwijk

Noordwijker hout Lisse

Fonds 1818 steunt maatschappelijke en culturele Teylingen

projecten in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leiden en de Bollenstreek.

Katwijk

Oegstgees t

U kent uw buurt, wijk, stad of regio het beste en weet wat

Leiden

nodig is. Dankzij u worden woonwijken weer leefbaar,

W assenaar Voor schoten

leren allochtone vrouwen fietsen, worden monumenten gerestaureerd, worden er theatervoorstellingen gemaakt, leren jongeren met elkaar discussiëren en kunnen met

LeidschendamVoorburg

Den Haag

olie besmeurde vogels weer vliegen. Wij nodigen u van

Den Haag

harte uit om uw ideeën en projecten met ons te delen.

U het project, wij het geld.

RIVIERVISMARKT 4

POSTBUS 895

2513 AM DEN HAAG

2501 CW DEN HAAG

070 364 11 41

INFO@FONDS1818.NL

Rijswijk PijnackerNootdorp Delft

Midden Delfland

Zoeterwoude

Zoetermeer

Leiderdor p