#4 2010 THEMA Groene Schoolpleinen • In gesprek met... Jeannette Scheffer Deze Herfst: Platteland als Podium • Terugblik: Ooievaars Kunst- en Cultuurdagen • Maatschappelijke stages
2
magazine
actueel Schoolradio Picasso Lyceum
zijn geliefde onderwerpen”, vertelt Margje Vlasveld,
Het Picasso Lyceum in Zoetermeer is het nieuwe
projectleider van de Ideewinkel. Maar alle ideeën voor
schooljaar goed begonnen met een eigen schoolradio.
een groener, duurzamer Leiden zijn van harte welkom.
Voorafgaand aan de lessen en tijdens de pauzes worden
“Het gaat om de kruisbestuiving én om de gezelligheid
leerlingen en docenten helemaal bijgepraat over alle
natuurlijk.” Deze zomer was er een groene picknick op
ontwikkelingen op school en wordt er natuurlijk muziek
de biodiversiteittuin Vrij Groen. “Dit is een tijdelijke tuin
gedraaid. Na het zien van de film ‘Cinderella Story’ kwam
naast de toren van Naturalis, die wij voor twee jaar in
een groepje leerlingen op het idee voor de schoolradio.
beheer hebben. We verbouwen er onder meer ‘vergeten
“Die film speelt op een Amerikaanse High School en daar
groenten’ zoals kardoem”, vertelt Margje. Wie er meer
hebben ze ook schoolradio die via de intercom wordt
van wil weten of mee wil helpen met de oogst kan kijken
uitgezonden”, vertelt Jitske Boerkamp.
op de website: www.ideewinkel.nl
Schoolradio is een mooie aanvulling op de schoolkrant van het Picasso Lyceum, die eens in de drie maanden
LaterTheater brengt historie tot leven
uitkomt. “Op de radio kun je elke dag nieuws brengen,
LaterTheater komt dit seizoen met twee historische
het is sneller dan de krant.” De docenten waren ook
openluchtvoorstellingen: ‘Op wacht aan de linie’ en
enthousiast over het plan en een groepje van tien
‘Schipper binnen dunen: alle hens aan dek’. In beide
leerlingen is onder begeleiding van een docent aan de slag
voorstellingen speelt water en scheepvaart een hoofdrol.
gegaan. “We hebben gekeken bij radiostation Q Music,
‘Op wacht aan de linie’ gaat over de oude Hollandse
Zoetermeer FM en bij Radio West. Daar hebben we ook
Waterlinie. Dat was een brede strook polderland rond
tips gekregen.”
Holland. Deze kon in geval van oorlog onder water worden
Zelf luistert Jitske het liefste naar Sky Radio. “Veel muziek
gezet. De vijandelijke legers konden er dan niet meer
en weinig gepraat, dat vind ik zelf het prettigste.”
door. Bepaalde dijken en wegen liepen niet onder en vormden een doorgang die met forten of schansen waren
Groen IDeeCafé in het Scheltema Complex
versterkt. In de voorstelling, die speelt in het rampjaar
Elke eerste en derde maandagavond van de maand
1672, volgen we drie soldaten die de wacht houden bij
kunnen mensen met groene ideeën zich tussen 20.00 en
zo’n fort. Het stuk ‘Schipper binnen dunen: alle hens aan
22.30 uur melden in de Foyer van het Scheltema Complex
dek’ gaat over de avonturen van een schippersfamilie
in Leiden. Dit Groen IDeeCafè is een initiatief van de
uit de zestiende eeuw, die er het beste van probeert te
Stichting Ideewinkel, een kenniscentrum voor duurzame
maken en het hoofd koel houdt.
ontwikkeling en burgerinitiatieven. “Tijdens de bijeen-
Stichting LaterTheater bestaat sinds 2009 en is gevestigd
komsten werken mensen uit Leiden en omgeving aan
in Delft.
groene projecten en zijn er presentaties van nieuwe ideeën
Het doel van de stichting is om theatermakers te stimu-
en voorbeelden van inspirerende groene initiatieven.
leren die pas op latere leeftijd in het vak zijn gerold.
Hierbij is veel aandacht voor het thema ‘Eetbare Stad’,
Voor speeldata zie www.latertheater.nl
maar ook ‘Groene Verbindingen’ en ‘Avontuurlijk Spelen’
3
beste lezer, Vorig jaar stond de Lenteprijs van Fonds 1818 in het teken van natuur en milieu. Als adviseur op dit terrein mocht ik in de jury zitten. Het verbaasde mij hoeveel scholen plannen indienden om hun pleinen groener te maken. Basisschool Het Volle Leven uit Den Haag stal mijn hart omdat ze geheel uit eigen middelen en met steun van heel veel ouders al een prachtige natuurbelevingtuin hadden aangelegd. Ze kregen via de Lenteprijs een bedrag voor de aanschaf van een kas waarin de leerlingen hun plantjes kunnen opkweken. Dit alles was aanleiding om me verder in het onderwerp te verdiepen. Resultaat is het project Groene Schoolpleinen waarover u in dit Magazine alles kan lezen. In de komende vijf jaar hopen we zo veel mogelijk scholen in de regio, te beginnen in Leiden en de Duin- en Bollenstreek, te helpen. Verder in dit Magazine meer aandacht voor natuur met Het Platteland als Podium, een project om de kloof tussen stad en platteland te dichten. Maar natuurlijk ook een overzicht van actuele initiatieven, een terugblik en onze steun aan organisaties die maatschappelijke stages aanbieden. Ik wens u veel leesplezier. Carien Janssen van Raay Adviseur Fonds 1818
LaterTheater
inhoud 2 Actueel: lopende projecten
11 Vitrine: Diverse projecten in het kort
3 Voorwoord en inhoud
14 Terugblik: Ooievaars Kunst- en
4 Thema: Groene Schoolpleinen
足Cultuurdagen
7 In het bijzonder: De Bonte Vlinder
15 Het Nutshuis dit kwartaal
8 In gesprek met: Jeannette Scheffer
16 Maatschappelijke stages
10 Deze Herfst: Platteland als Podium
Groene Schoolpleinen
4
magazine
thema:
Groene Schoolpleinen Het wordt steeds groener op de schoolpleinen. De grijze betontegels maken plaats voor bomen en struiken. Geen glijbaan of klimrek maar een holle boom of een spannend klauterpad. Kinderen komen thuis met modder aan hun laarzen en een krop sla uit eigen schooltuin. Uit diverse onderzoeken blijkt dat het goed is voor kinderen om in de tuin te werken en te spelen. Ze worden er rustiger van en steken er bovendien iets van op. Fonds 1818 ondersteunt basisscholen in Leiden en omgeving die de stap naar een groener schoolplein willen maken.
Scharrelkind Zeldzamer dan witte tijgers zijn ze aan het worden: de scharrelkinderen. Dit zijn kinderen die niet thuis achter de computer of DS-spelletjes zitten te spelen, maar nog vrij buiten spelen. In bomen klimmen of in de aarde wroeten op zoek naar regenwormen.Vijf jaar geleden luidde de Amerikaanse journalist Richard Louv met zijn boek ‘Last Child in the Woods’ (in het Nederlands uitgegeven als ‘Het laatste kind in het bos’) de noodklok. Carien Janssen van Raay van Fonds 1818 las het boek in een ruk uit. “Louv betoogt dat we onze kinderen moeten redden van de ‘natuurtekortstoornis’, geen medische term, maar toch een verontrustend verschijnsel. De symptomen zijn: overgewicht, concentratiestoornissen en depressiviteit. Omgekeerd betekent een gezonde portie natuur dat kinderen het beter doen op school, creatiever
De bel maakt een einde aan de pauze. Op het plein van de
zijn en beter leren beoordelen en besluiten. Er zijn steeds
Apolloschool keert de rust weer. Maar niet alle kinderen
meer onderzoeken die dit bevestigen.” Janssen van Raay
zijn naar binnen gegaan. Thijs (8), Robin (7), Froukje (8)
heeft het idee dat er een groene revolutie op gang is
en Anouk (4) blijven buiten en lopen naar de schuur om
gekomen. “Een tegenreactie op de verstedelijkte omgeving
de kruiwagen en het tuingereedschap te pakken.
waarin kinderen zijn afgesneden van de natuur. Kijk naar
Zij gaan vanmiddag met Meineke Abma aan de slag in de
presidentsvrouw Michelle Obama, die in de tuin van het
schooltuin. Meineke is remedial teacher op de openbare
Witte Huis een moestuin heeft aangelegd om haar eigen
Montessori basisschool. “Het is hier op school gebruikelijk
kinderen te laten zien waar de groente op hun bord van-
dat elke docent er naast het lesgeven nog een extra taak
daan komt. Ze gaat ook bij scholen op bezoek om
bij doet. Ik ben gek op tuinieren en ga elke week met de
het over duurzaamheid te hebben en ze te vertellen hoe
kinderen de schooltuin in.”
leuk een eigen moestuin is. Die boodschap slaat aan.”
De school ligt al prachtig in het groen en heeft ook nog
Ook in Nederland is er een back-to-nature beweging
eens een mooie grote tuin die vorig jaar helemaal is
op gang gekomen. Inmiddels demissionair minister van
opgeknapt. “Toen ik hier drie jaar geleden op school
landbouw, Gerda Verburg, gaf het boek van Louv aan
begon, lag de tuin er verwilderd bij. Oorspronkelijk had
alle leden van het kabinet Balkenende IV cadeau,
elke klas een eigen moestuintje, maar daar gebeurde
als eye-opener. Zij zou graag zien dat meer kinderen
eigenlijk niets meer mee. Ik vond het zonde om dat zo
in Nederland in contact komen met de natuur. Scholen
te laten en ben bij de kinderen en docenten gaan vragen
zijn ook met het onderwerp aan de slag gegaan, merkte
wat voor ideeën ze hadden voor de tuin.” Uit de reacties
Carien Janssen van Raay aan het toenemende aantal
kwam naar voren dat het vooral een avontuurlijke tuin
aanvragen voor een bijdrage aan het opknappen van
moest worden, met slingerpaadjes, groente en fruit,
hun schooltuin of het ‘vergroenen’ van hun schoolplein.
een amfitheater om buiten les te kunnen geven, een
“De Apolloschool en de Woutertje Pieterse School, die
kruidentuin en takkenbergen waar kleine beestjes zich
in dit artikel genoemd worden, zijn echte voorlopers en
in kunnen verstoppen.
hebben het groot aangepakt. Je kunt ook kleiner beginnen,
5
Het moest vooral een avontuurlijke tuin worden.
Apolloschool
haal eerst eens een paar stoeptegels op het schoolplein
Pompoen
weg en plant een boom of leg een kruidentuintje aan.
Vorige zomer werd de tuin van de Apolloschool feestelijk
Het gaat erom dat je met kinderen lekker buiten bezig
geopend. En nu, ruim een jaar later ligt het groen er
bent.” Daar wil Fonds 1818 graag in investeren. “Omdat
lommerrijk bij. Alles groeit en bloeit uitbundig. “Nog even
we niet alle scholen in ons werkgebied in een keer kunnen
en de pompoenen kunnen worden geoogst. Voor de
ondersteunen, hebben we ervoor gekozen om dit school
vakantie kon er al sla uit eigen schooltuin worden gegeten
jaar in Leiden en omgeving te beginnen. Honderdvijftig
en dronken de kinderen tussen de middag thee van verse
basisscholen hebben een brief van ons gekregen.
munt uit de eigen kruidentuin. De kinderen zijn heel trots
Ze kunnen geld van ons krijgen als ze met een goed plan
op hun tuin”, zegt Meineke als ze kort na de zomer
komen voor een groenere schoolomgeving. We hebben
vakantie voor het eerst weer met de kinderen aan de slag
een half miljoen voor dit project uitgetrokken.”
gaat in de tuin. In de vakantie was ze er overigens ook
6
magazine
thema: Groene Schoolpleinen
Plant een boom of leg een kruidentuintje aan. Apolloschool
vaak te vinden om het onkruid te wieden en de boel een
te ‘vergroenen’. Het noodlokaal gaat straks ook weg en
beetje bij te houden. “Als je dat niet doet, dan tref je na
dan loopt de tuin veel natuurlijker over in het plein.”
zes weken een wildernis aan.” Gedurende het schooljaar wordt er een keer per maand een tuinavond gehouden
Woutertje Pieterse
waarop docenten, ouders en kinderen in de tuin komen
In de gang van de Woutertje Pieterse school staan dozen.
helpen. “Niet iedereen heeft daar tijd voor, maar we
De basisschool zit midden in een verhuizing. Na de herfst
hebben een groepje tuinierders, dat trouw komt. Met een
vakantie wordt de nieuwbouw opgeleverd en kunnen
hapje en een drankje erbij is het overigens heel gezellig.”
de groepen die nu nog in de dependance zijn gevestigd
Er klinkt opeens een schreeuw uit de wilde dierentuin,
daarheen verkassen. De nieuwbouw is een prachtig
zoals het stukje wilde tuin heet, waar de kinderen over
strak gebouw met een gevel van moderne, donkere stenen.
kronkelpaadjes op avontuur kunnen gaan. Froukje heeft
“De architect had er ook een heel strak en stenig school
het kadaver van een egel gevonden. De andere kinderen
plein bij in gedachten”, vertelt directeur Peter Bosman.
staan er met een mengeling van afschuw en fascinatie
Maar daar dachten de docenten, leerlingen en ouders
omheen. “Ach, die arme egel. We gaan hem straks wel
van de Woutertje Pieterse school heel anders over.
begraven.” Dat vinden de kinderen een goed idee.
Waar nu nog een rommelig bouwterrein is, moeten komend voorjaar de eerste contouren van een groen
Je moet niet bang zijn om vies te worden.
en avontuurlijk schoolplein zichtbaar worden.
“De natuur is niet alleen maar vrolijk, maar kan ook wreed
vertelt Bosman.
zijn. We hebben al eerder een dood molletje gevonden.
De leerlingen wilden in elk geval een klauterpad, een
En dit voorjaar vonden we een jonge meeuw in de tuin
amfitheater voor lessen in de natuur, een voetbalveld
die uit het nest was gevallen. Gelukkig had het beestje
en een holle boom.
de val overleefd. We hebben de vogelopvang gebeld en
Suzanne van Ginneken, moeder van een leerling,
Bosman laat trots de maquette zien. “Toen we wisten dat we door het nieuwe gebouw een veel groter school plein zouden krijgen, hebben we onder de leerlingen een enquête gehouden over de invulling daarvan”,
die hebben de meeuw meegenomen. Dat was een hele
hoorde van de plannen en was meteen enthousiast. Zij is
gebeurtenis waar de kinderen het nog dagen over
ontwerper en haar bedrijf Designstudio Van Ginneken
hebben gehad.”
‘Creators of Fun’ is gespecialiseerd in natuurlijke speel-
Nu de tuin zo mooi is geworden, valt het des te meer op
terreinen. “Zij is met alle wensen van de kinderen aan de
dat het schoolplein van de Apolloschool wel erg kaal en
slag gegaan en heeft dit prachtige ontwerp gemaakt.”
stenig is.“Het lijken nu wel twee aparte werelden, maar
Centrale plek in het ontwerp is het amfitheater met
dat gaat veranderen. We hebben plannen om het plein
podium dat tegelijk ook klimklauterplek én zandbak is.
7
De Bonte Vlinder ‘Door de tuin is het gezelliger geworden in de buurt’ Een merel trippelt rond en de paarse vlinderstruiken doen hun naam eer aan. De fraaiste exemplaren klapwieken er omheen. Woutertje Pieterse
Ze voelen zich uiteraard op hun gemak in de tuin van De Bonte Vlinder. Nog even en de kinderen van deze Haagse basisschool
Ook komt er een waterloop waar kan worden geknoeid
voor speciaal onderwijs kunnen bramen plukken. De vruchten
met zand en water. En het voetbalveld kan ’s winters
zijn nu nog felrood, maar straks zullen ze dieppaars kleuren en
worden omgetoverd tot een ijsbaan. De kosten van dit
heerlijk smaken.
prachtige plan bedragen anderhalve ton. “Ja, dat is niet
Het is bijna niet voor te stellen dat dit lustoord een paar jaar
niks”, zegt Bosman. “Gelukkig hebben we dankzij gulle
geleden een saai grijs tegelplein was waar kinderen soms een
giften van onder meer Fonds 1818 al een ton binnen
balletje trapten. “Verder nodigde het schoolplein niet echt uit tot
en ik heb er goede hoop op dat de rest van het bedrag
spelen”, vertelt Frans van Woggelum, hij is projectleider van de
ook wel gaat lukken. Het is echt een investering in de
schooltuin van De Bonte Vlinder.
toekomst van onze school.”
Daar moest verandering in komen. “Alle leerlingen mochten mee denken over de inrichting van het schoolplein. Natuurlijk kwamen
Zielloos
sommige kinderen met onhaalbare ideeën als een zwembad,
Van Ginneken is al vijf jaar bezig met natuurlijke speel
daar zijn het kinderen voor. Maar er zaten ook veel bruikbare
terreinen. “Ik werkte altijd al graag met natuurlijke
plannen bij zoals een moestuin, een zandbak, een trapveldje en
materialen en vond de meeste speelterreinen zo stenig
klautertoestellen.”
en zielloos. Vroeger klom ik zelf in bomen en bouwde
Ook de buurt werd uitgenodigd om mee te denken. “We hadden
hutten. Ik wilde iets van dat avontuurlijke weer terug
al gauw het idee om ons grote, centraal gelegen schoolplein
halen, zodat mijn eigen kinderen die sensatie ook kunnen
om te toveren tot buurtpark. Dan zouden de buurtbewoners er
beleven. Je ziet dat idee ook terug in de natuurspeeltuin
na schooltijd, in de weekenden en de vakanties ook gebruik van
De Speeldernis in Rotterdam. Ik denk dat deze manier
kunnen maken. Zonde om zo’n mooie tuin niet optimaal te
van spelen de toekomst heeft.” De natuur is ook heel
benutten.” De buurt was meteen razend enthousiast en er werd
leerzaam. De Woutertje Pieterse school gaat heel veel
een werkgroep opgericht om Buurtpark Aucuba te realiseren.
aan natuur- en milieueducatie doen. Peter Bosman:
Het buurtpark is nu ruim een jaar in gebruik en alles groeit en
“Onze school onderscheidt zich door een natuur- en
bloeit. “De leerlingen en de buurtbewoners zijn er heel blij mee
wetenschappelijk profiel, andere scholen doen meer aan
en zorgen er goed voor. Het park wordt afgesloten door een hek
sport of cultuur. Ouders die voor onze school kiezen,
en na schooltijd krijgen de bewoners de sleutel. Dat werkt prima,
weten dat ze hun kind een set oude kleren mee moeten
afgelopen weekend is er een buurtbarbecue gehouden. Door de
geven en kaplaarzen. Ze zullen straks als het nieuwe
tuin is het gezelliger en veiliger geworden in de buurt. Bewoners
schoolterrein klaar is, veel buiten bezig zijn in de modder.
ontmoeten elkaar buiten en het ziet er bovendien verzorgder uit.
Dan moet je niet bang zijn om vies te worden.”
Ik denk dat de huizen hier in de buurt in prijs zijn gestegen.”
Voor meer informatie: www.groeneschoolpleinen.nl
8
magazine
thema: Groene Schoolpleinen
“In de tuin komen kinderen tot rust�
9
In gesprek met...
Jeannette Scheffer Tuinjuf van OBS Het Volle Leven
Het is nog vroeg in de ochtend, maar Jeannette heeft
Ze merkt aan de kinderen dat ze ontspannen tijdens
het kippenhok al schoongemaakt. Ze vindt het heerlijk
het werken in de tuin. “Kinderen zitten tegenwoordig te
om buiten bezig te zijn met de geiten, de kippen en de
vaak binnen, achter de televisie of de computer. Dat is
planten. Vol overgave bestiert ze de schooltuin van de
een nepwereld, vaak met veel gewelddadige beelden.
openbare basisschool Het Volle Leven in Scheveningen.
In de tuin kom je tot rust. Je bent wel fysiek bezig, maar
“De tuin, het werken in de natuur en met de dieren is
je hoofd wordt lekker leeg. Het zag er deze zomer zo mooi
heel leerzaam, het is de spil waarom onze school draait.”
uit. De juffertjes in het groen stonden in bloei, en de
De leerlingen van groep 2, 4 en 6 krijgen een keer per
kruiden geurden zalig. Jammer als de kinderen en de
week tuinles. Daarbij wordt regelmatig de hulp van ouder,
ouders dat moesten missen. Daarom heb ik in de zomer
verzorgers en opa’s en oma’s ingeroepen. Zo kwam
vakantie twee keer een tuindag gehouden. Die werden
Jeannette vijftien jaar geleden ook als hulpmoeder in
goed bezocht, kinderen namen hun opa’s en oma’s mee
de tuin terecht. “Ik wist helemaal niets van tuinieren,
en er waren lekkere hapjes en drankjes. Heel idyllisch.
maar ik werd er meteen door gegrepen. Het is zo heerlijk
De kinderen zijn enorm betrokken bij hun tuin.”
ontspannend om buiten in de natuur bezig te zijn. En ook
De komende weken is het tijd om te oogsten: uien, peren,
heel leerzaam. Het brengt je terug naar de basis van het
courgettes. “De tuin is ook dit jaar weer gul.”
bestaan. Ik kan in mijn eigen voedsel voorzien, dat geeft
De kennis die Jeannette de afgelopen vijftien jaar in de
voldoening.”
tuin heeft opgedaan, zit nu alleen in haar hoofd. Ze is
Het tuinseizoen loopt van april tot oktober. “Het eerste
van plan om een eigen lesmethode te gaan ontwikkelen.
wat ik in het voorjaar met de leerlingen doe, is radijs
Speciaal gericht op werken met basisschoolkinderen.
zaaien. Dat geeft lekker snel resultaat. Na zes weken
“Kinderen uit groep 2 beleven de natuur heel anders dan
kun je de radijsjes al oogsten. Dat vinden kinderen heel
een leerling uit de zesde groep. Daar kun je op inspelen.”
leuk, dat concrete.
Dat betekent wel dat ze de komende tijd ook regelmatig
In het najaar verzamelen we de zaadjes van éénjarige
achter de computer moet kruipen. “Ik ben veel liever
planten en die zaaien we dan in. Dan zien de kinderen de
buiten, maar in de winter is er niet veel te doen in de
hele cyclus van zo’n plant, dat maakt altijd veel indruk.
tuin dus dan kan het wel.”
Zeker als ik ze vertel dat ze zelf óók uit een zaadje zijn ontstaan.”
10
magazine
deze Herfst
Platteland als Podium Op zoek naar het échte boerenbestaan De Nederlandse boer heeft het moeilijk. Elke dag stoppen er drie
De aftrap van Platteland als Podium is op 9 oktober. “Dan beginnen
boeren met hun bedrijf. “Vroeger waren de boerenbedrijven de motor
we bij zonsopgang met een ontbijt op de boerderij, waar 14 markt
achter de groei en welvaart van nabijgelegen steden. De stedelingen
kramen zijn ingericht als ontbijttafels.”
en de boeren hadden elkaar nodig. Tegenwoordig is er een kloof
Gedurende de hele maand oktober wordt er in het Scheltema Complex
tussen stad en platteland. Er komen steeds meer regels uit Den Haag
in Leiden gerepeteerd. “Die repetitieperiode wordt minimaal twee
en Brussel. Boeren worden vooral gezien als milieuvervuilers”,
keer onderbroken voor de zogenoemde Veenproeven. Dan laten we
vertelt Paul Slangen van de Veenfabriek.
aan een select publiek de resultaten van de eerste weken zien.
Aan de andere kant heeft de stedeling vaak nog een romantisch beeld
Dat hebben we tot nu toe bij al onze grote projecten gedaan en dat
van het boerenleven. Dat wordt versterkt door televisieprogramma’s
werkt heel goed.”
als ‘Boer zoekt vrouw’. “Het is het clichébeeld van de boer op
Daarna gaan de acteurs en muzikanten van de Veenfabriek letterlijk
klompen en blauwe overall met een sprietje hooi tussen de tanden
‘de boer op’ en worden de repetities voortgezet in een boerenschuur
versus dat van de vervuiler. Die beeldvorming doet geen recht aan
in de Boterhuispolder.
de werkelijkheid. Wij wilden weten hoe het boerenbestaan anno 2010
In de boerenschuur is ruimte voor 80 toeschouwers en in november
écht is”, aldus Slangen.
en december 2010 worden daar de muziektheatervoorstellingen
Die nieuwsgierigheid is de aanleiding voor Platteland als Podium,
gegeven. De ruimte wordt zo ingericht dat de bezoekers tijdens de
een groots project waarin het platteland en het boerenleven centraal
voorstelling kunnen dineren. Om de voorstelling heen worden ook
staan. Om een goed beeld te krijgen van het actuele boerenbestaan
diverse nevenactiviteiten georganiseerd, zoals concerten, educatieve
werden dertig boeren en boerinnen geïnterviewd. “Dit materiaal
activiteiten en bijeenkomsten. Deze worden ook in de boerenschuur
vormt de basis voor de teksten van de muziektheatervoorstelling
gehouden. In januari en februari 2011 worden acht debatten over
‘Machine Agricole’ die in samenwerking met ASKO Schönberg
de toekomst van de boer in de verstedelijkte omgeving gehouden.
Ensemble tot stand is gekomen. De muzikale basis is het gelijk
De onderwerpen voor deze debatten worden aangereikt door een
namige ‘Machine Agricole’, zes pastorale liederen van Darius
denktank van boeren en boerinnen die bij het project van de Veen
Milhaud (1892-1974).
fabriek betrokken zijn. “We kunnen wel weer óver de boeren gaan
Hij componeerde de liederen rond 1920 en werd daarbij geïnspireerd
praten, maar het is veel interessanter om te kijken waar zij het zelf
door het nieuwe moderne mechanische en monotone geluid van
over willen hebben. Anders zit je voordat je het weet wéér te praten
machines. De teksten van deze liederen zijn letterlijk afkomstig uit
over uitgekauwde onderwerpen als melkquota en mestoverschotten.”
catalogi van landbouwmachines.
Platteland als Podium wordt in maart 2011 afgesloten met een
Martijn Padding van De Veenfabriek voegde er nog zes nieuwe
manifestatie in Paradiso in Amsterdam. “We beginnen het project
composities aan toe waarin de interviews met de boeren en andere
op het platteland en sluiten af in de stad. Daarmee is de cirkel rond.”
bestaande toneelteksten over het boerenbestaan zijn verwerkt.
Meer informatie: www.veenfabriek.nl
11
vitrine Hotel voor bijen op Sweelinckplein Natuurorganisatie AVN onderzoekt hoe het Haagse Sweelinckplein functioneert als stepstone voor solitaire bijen. In de zomer van 2010 zijn bijenhotels op het plein geplaatst. Ze worden tien weken lang in de gaten gehouden om vast te stellen hoe groot de bijenpopulatie is en hoe deze in stedelijk gebied leeft. Wijkbewoners zijn nauw betrokken bij de ‘hotels’. Ze leren hoe belangrijk hun eigen tuinen zijn in het stedelijk groen en dat ze een wezenlijke bijdrage kunnen leveren aan de biodiversiteit van de stad. De hoop is dat de buurt bewoners de insectenhotels voor langere tijd gaan beheren.
VoorleesExpress in Delft De VoorleesExpress is een project waarbij kinderen met een taalachterstand wekelijks thuis worden voorgelezen door enthousiaste vrijwilligers. Dit stimuleert de taalontwikkeling van kinderen, verrijkt de taalomgeving in huis en brengt mensen met elkaar in contact. Een leuke manier om elkaar te ontmoeten. Voorlezers van de Voorlees Express gaan 20 weken lang, één keer per week, ’s avonds bij een gezin thuis voorlezen. In Delft werkt de VoorleesExpress samen met de gemeente en bibliotheek DOK. www.voorleesexpress.nl
Abdallah, de Gazelle van Basra Abdallah, de Gazelle van Basra is de opvolger van De Notenkraker die de Dutch Don’t Dance Division vier jaar lang met kerst in de Haagse Grote Kerk opvoerde. Het verhaal gaat over universele thema’s als hebzucht, liefde en vergevingsgezindheid in een stad die lijkt op het huidige Den Haag. Net als bij de Notenkraker werken in deze voorstelling professionals samen met amateurs, jong en oud. Het begeleidende orkest bestaat voor een groot deel uit studenten. www.ddddd.nu
Natuurcircus voor ouderen Bezig zijn met de natuur heeft een heilzame werking. Het zet aan tot praten, roept herinneringen op en brengt mensen met elkaar in contact. Met Natuurcircus wil Veldwerk Nederland, in samenwerking met zorginstellingen, natuurbelevingsactiviteiten organiseren voor bewoners van zorgcentra om hun woon- en leefgenot te verbeteren. Met de bewoners worden bijvoorbeeld collages of natuursieraden gemaakt, natuurbingo gespeeld of een spannende buitenactiviteit gedaan. Leerlingen van basisscholen uit de buurt gaan helpen bij het Natuurcircus.
Beeld: Jiska vd Berg - Hans Wap
12
magazine
Grafmonument ‘Resurrectio Tollens’ De Stichting Vrienden van de Oude Kerk in Rijswijk maakt zich sterk voor de wederoprichting van een monument op het graf van Hendrik Tollens te Rijswijk. Tollens werd in zijn tijd (1780 – 1856) bejubeld als Nederlands volksdichter. Werken van zijn hand zijn onder meer ‘De overwintering der Hollanders op Nova Zembla’ en ‘Wien Neêrlands bloed door de aders vloeit’. Tollens bracht zijn laatste levensjaren door in wat nu het Museum Rijswijk is, het Tollenshuis. Zijn roem bleek vergankelijk. Hij werd vergeten, het beeld op zijn Rijswijkse graf ging kapot en werd nooit vervangen. Wat rest is een lege sokkel. 2010 is het Tollensjaar. In zijn geboorteplaats Rotterdam wordt dit herdacht met een symposium en een tentoonstelling. Met een nieuw grafmonument moet ook zijn Rijswijkse periode weer tot leven komen.
Wat een Belevenis… De Belevenis is gericht op genieten in de ruimste zin van het woord. Elke centimeter van de reizende tent is hierop ingesteld. Zo biedt het centrum acht verschillende themawerelden waar bezoekers samen met hun familieleden of begeleiders grenzeloos kunnen ervaren, ontdekken en beleven. Lekker eten, massages, toneelvoorstellingen, alles wordt in het werk gesteld om de bezoekers een heerlijke dag te bezorgen. Niet zo maar iedereen is welkom. Het evenement is een Belevenis voor mensen die functioneren op een zeer laag niveau en die baat hebben bij rustige activiteiten gericht op zintuiglijke stimulering. Binnen alle activiteiten wordt er onderscheid gemaakt in bezoekersgroepen. Er zijn speciale dagen voor kinderen, voor volwassenen en voor dementerende ouderen. De Belevenis zet dit najaar haar tenten op in de regio Rotterdam. Een groot deel van de bezoekers zal afkomstig zijn uit Den Haag en omgeving. www.debelevenis.nl
Co Verhoogprijs 2010 Co Verhoog was een prachtig mens. Ze kreeg in 1993 samen met haar man Walter Verhoog de allereerste Leidse Vrijwilligersprijs. Een Leids echtpaar; spil van hun buurt, bron van vele acties en activiteiten. Kort na de prijsuitreiking overleed Co Verhoog onverwachts. De prijs draagt nu haar naam. De Co Verhoogprijs is de vrijwilligersprijs van de stad Leiden. Al sinds 1993 wordt in Leiden ieder jaar op 7 december, de internationale vrijwilligersdag, de Leidse Vrijwilligersprijs uitgereikt. Deze Co Verhoogprijs is een symbolisch eerbetoon aan iedere Leidenaar die op een of andere manier, gratis en voor niets, iets doet voor een Fotograaf: Frank Elkhuizen
ander. Deze prijs wordt door de vrijwilligers en hun vrijwilligers organisaties hoog gewaardeerd. www.coverhoogprijs.nl
Eline Hensen Fotografie
13
Licht op Escamp 2 ‘Straat’ 2010 ‘Licht op Escamp’ is een theaterproductie met bewoners in de Haage wijk Escamp. De voorstelling wordt gebaseerd op teksten uit ‘Straat’ van Jim Cartwright en eigen teksten van de spelers. ‘Straat’ is een ruwe, ongepolijste tekst die een ontluisterende inkijk geeft in het leven van bewoners van een straat in een arbeiderswijk. Allemaal proberen zij op hun eigen manier het hoofd boven water te houden, de één met meer succes dan de ander. Contacten zijn afwisselend intensief en oppervlakkig. Escamp is een wijk in beweging. Er wordt gebouwd en gesloopt, bewoners verhuizen binnen de wijk en nieuwkomers proberen zich thuis te voelen. Hoe is het contact binnen Escamp? Weten we nog wie de buurvrouw is? Durven we aan te kloppen voor een kopje suiker? Weet je de voornaam van je bovenbuurman? Roddel je of ben je in gesprek? ‘Straat’ is heel herkenbaar. Fotograaf: Paul de Haan
Belevingstuin DC Willem Felsoord In het dagcentrum voor mensen met een verstandelijke en/of meervoudige beperking, Willem Felsoord draait alles om ‘beleving’. Er worden producten gemaakt en activiteiten gedaan. Daarbij gaat het niet om het resultaat, maar om zinvol bezig zijn. Mensen met verschillende niveaus en vaardigheden doen samen activiteiten. De één helpt daarbij de ander. Beiden leren van elkaar. Na de verbouwing van het dagcentrum in 2007 is nu de tuin aan de beurt. De tuingroep is al met allerlei natuurlijke materialen aan de slag gegaan. Maar om enkele avontuurlijke actie / reactie elementen aan te brengen is meer nodig. Opzet is om van een wandeling in de tuin een belevenis te maken. Elementen in de tuin moeten aanleiding geven om activiteiten binnen te ondernemen: zo geven appels aanleiding tot het maken van appelmoes.
Megahe Digar - Afghanistan Expositie Afghanistan is een gezamenlijk project van COS Zuid-Holland en Stichting Samenwerking Afghanistan Nederland (SAN). Het COS wil een bijdrage leveren aan een rechtvaardige en duurzame wereld. SAN levert een bijdrage aan de wederopbouw van Afghanistan. Ze doet dit onder andere door de Nederlandse overheid en hulp organisaties in contact te brengen met maatschappelijke organisaties in Afghanistan, door informatie te verschaffen over deze organisaties en door advies te geven aan in Nederland wonende Afghanen die een bijdrage willen leveren aan de wederopbouw van hun geboorteland. COS en SAN hebben contact gezocht met de Afghaanse vrouwen vereniging Roshan. De vrouwen geven theatervoorstellingen en organiseren bijeenkomsten over oorlogsverhalen. Deze liggen in het verlengde liggen van de tentoonstelling. Beide kunnen elkaar Fotograaf: Khalil Wedad
versterken.
14 14
magazine
terugblik Hoe is het verder gegaan met projecten die Fonds 1818 steunde? Werd het een succes, zijn de doelen gehaald of is het nog steeds hard werken? We kijken terug naar…
Uit met de Ooievaar Een avondje naar de schouwburg, een concert,
Daarom werden in 2003 de Ooievaarsdagen
instellingen meedoen. Zij willen graag meer
dansvoorstelling of museumbezoek is niet
in het leven geroepen. Door dit initiatief
doen voor onze doelgroep.”
voor alle Hagenaars zomaar weggelegd.
kunnen Ooievaarspashouders kennismaken
De Ooievaarsdagen worden nu in hetzelfde
Voor veel mensen is het te duur en dat is niet
met kunst en cultuur in de breedste zin van
weekend (begin september) gehouden als
het enige. “De drempel van die culturele
het woord. “We begonnen zeven jaar geleden
het Uitfestival. “We zijn eerder dit jaar al
instellingen is voor een groep mensen te
in het Atrium van het stadhuis met vooral
gestart met de campagne ‘De Uitmarkt, óók
hoog. Als je niet van huis uit gewend bent
heel veel workshops zodat onze doelgroep
voor jou’, om onze pashouders al een beetje
om regelmatig naar het theater te gaan,
zelf leuk creatief aan de slag kon. We stelden
op te warmen. We zijn op het Uitfestival nog
dan is het vaak een grote stap om dat op
na het festival een expositie samen uit de
wel te vinden in onze eigen tent, waar pas
latere leeftijd opeens wél te doen”,
kunstwerken die door de bezoekers waren
houders even een kop koffie kunnen krijgen
vertelt Alan Bredenhorst, producent van
gemaakt.”
en informatie over wat ze van het Uitfestival
de Ooievaarsdagen.
De Ooievaarsdagen werden altijd ná de
kunnen verwachten. Verder hebben alle
De gemeente Den Haag heeft al jaren de
officiële opening van het culturele seizoen
informatiestands van de culturele instellingen
Ooievaarspas. Met deze pas kunnen
gehouden. “Meestal in oktober of november.
extra aandacht en informatie voor onze
Hagenaars met een laag inkomen ondermeer
Dat kon prima omdat onze doelgroep toch
doelgroep. Ook er dit jaar meer moeite
korting krijgen op culturele voorstellingen.
niet op het Uitfestival kwam.”
gedaan om het festival toegankelijk te maken
“Een heel mooi initiatief. Maar de ervaring
In 2008 kwam er met de oprichting van de
voor minder validen. Zo wordt het Uitfestival
leert dat zo’n kortingskaart alleen is niet
Stichting Ooievaarsfestivals een verandering
voor hen ook toegankelijk en durven ze de
voldoende om die groep ook echt de
in de bekende opzet. “Er is een samen
stap naar het theater dit seizoen hopelijk
Koninklijke Schouwburg of het Nederlands
werking ontstaan met de organisatie van het
makkelijker te maken.”
Danstheater in te krijgen.”
Uitfestival, waaraan alle grote culturele
Meer informatie: www.ooievaarspas.nl
15
Oktober ADHD: ‘Ongevraagd advies’ 12 oktober 20.00 uur, Toegang is gratis
November Eastern Neighbours Filmfestival 2010: Documentaire selectie Het Utrechtse Eastern Neighbours
November/December KABK expo ‘De zuchtende stad’ 17 november t/m 23 december ma t/m vrij 11.00-16.00 uur
BNA Kring Haaglanden, Haags
Festival krijgt een spin off in Den Haag.
Voor het vierde jaar werken Het Nutshuis
Architectuur Café, Het Nutshuis en
Het totale festival biedt speelfilms, korte
en studenten van de fotografieafdeling
Stroom gaan samen met u in discussie
films, documentaires en animaties uit
van de Koninklijke Academie voor
in het debatprogramma ADHD (Actueel
14 verschillende landen. Deze geven
Beeldende Kunsten (KABK) samen
Den Haag Debat). Alert, levendig en
een levendige kijk op de actualiteit en
om het stadsleven in beeld te brengen.
actief worden de laatste ontwikkelingen
cultuur van Oost/Zuidoost Europa. Voor
Ieder jaar in november krijgen de eind
in de Haagse stedenbouw en architectuur
Het Nutshuis is er een selectie gemaakt
examenstudenten de kans om naar
bespreekbaar gemaakt. In deze derde
van zes recente documentaires en
aanleiding van een Haags thema een
editie geven drie prominente sprekers
shorts uit Turkije, Macedonië, Roemenië
fotoreportage te maken en te tonen in
advies aan de nieuwe stadssteden
en Kroatië. Expert en programmeur
Het Nutshuis.
bouwer, Erik Pasveer.
Rada Sasic leidt de avonden in.
www.nutshuis.nl Het Nutshuis – voor lokale kunst en maatschappij. Het Nutshuis biedt een platform aan iedereen in Den Haag die zich betrokken voelt bij culturele en maatschappelijke ontwikkelingen in de stad. Het Nutshuis is gevestigd in het voormalige hoofdkantoor van de Nutsspaarbank, midden in de binnenstad. In de Bankhal, de Commissarissenzaal en de Filmkluis bieden wij u een programma vol lezingen, debat, muziek, documentaires en tentoonstellingen. De activiteiten zijn heel divers maar hebben vaak een cultureel karakter en zijn altijd op een of andere manier maatschappelijk betrokken. De nadruk ligt op lokale Haagse ontwikkelingen. U vindt Het Nutshuis aan de Riviervismarkt 5 in Den Haag. Kijk voor meer informatie en het volledige programma op www.nutshuis.nl.
algemene informatie over Fonds 1818 Colofon
Aanvraagprocedure
Fonds 1818 Magazine is een uitgave van Fonds 1818 en verschijnt vier maal per jaar.
Aanvragen voor een donatie kunnen ruim voor aanvang van het project schriftelijk bij Fonds 1818 worden ingediend. Fonds 1818 geeft alleen donaties aan stichtingen of verenigingen. De behandeling van uw aanvraag duurt 6 tot 8 weken. Meer informatie: www.fonds1818.nl.
Redactie: Corien Bosch Redactionele ondersteuning: Martine Vinkesteyn Interviews: Floor de Booys Fotografie: Eva Hofman, Wouter Schuddebeurs en diverse fotografen en bruikleengevers van de beschreven projecten Concept en vormgeving: Ontwerpwerk Lithografie en druk: Drukkerij ANDO, Den Haag
<24 Voor jongeren tot 24 jaar geldt een speciale, eenvoudige procedure. Deze jonge aanvragers hoeven voor een donatie tot € 3.000,- geen stichting of vereniging te zijn! Voor informatie
hierover kunt u contact opnemen via info@fonds1818.nl.
Gratis cursus fondsenwerving Fonds 1818 geeft een cursus fondsenwerving voor medewerkers en vrijwilligers van non-profitorganisaties en jongeren die geen of weinig ervaring hebben met het werven van fondsen. Voorwaarde is dat de organisatie actief is in de regio van Fonds 1818. De eerst volgende cursus wordt gegeven op donderdag 25 november. Inschrijven kan via www.fonds1818.nl.
Meer informatie Heeft u vragen over de criteria voor een donatie, over het opstellen en indienen van een aanvraag bij Fonds 1818 of over fondsenwerving in het algemeen? Kijk dan op www.fonds1818.nl of neem contact op met onze afdeling Communicatie op 070 375 49 57 of info@fonds1818.nl. Wilt u het Fonds 1818 Magazine ieder kwartaal ontvangen? Stuur dan een e-mail met uw adresgegevens naar info@fonds1818.nl of meldt u aan via de website. Een abonnement is gratis.
16
Maatschappelijke stages Vanaf volgend schooljaar zijn alle middelbare scholieren
Om te zorgen dat organisaties zich door dat financiële
verplicht een maatschappelijke stage te lopen. Met de
aspect niet laten weerhouden stages aan te bieden, stelt
stage leren ze hoe belangrijk het is om jezelf onbetaald
Fonds 1818 waar nodig activiteitengeld beschikbaar.
in te zetten voor de samenleving. Bovendien komen de jongeren zo op plekken waar ze anders nooit zouden
In Pijnacker-Nootdorp starten we een pilot met Bureau
komen en doen ze dingen die ze anders nooit zouden doen.
Vrijwilligerswerk Pijnacker-Nootdorp. De stagemakelaar krijgt de beschikking over een vrij besteedbaar potje geld,
De jongeren gaan aan de slag bij maatschappelijke
waar vrijwilligersorganisaties een beroep op kunnen doen
organisaties. Natuurlijk levert het werk van de stagiairs
voor een project dat dient als maatschappelijke stage voor
veel op zoals de begeleiding van activiteiten in de buurt,
scholieren uit die gemeente.
het organiseren van uitstapjes voor ouderen of het geven
www.vrijwilligerswerkpijnacker-nootdorp.nl/stage.php
van trainingen aan jeugdleden. Aan de andere kant kost het de non-profitorganisaties ook geld om de jongeren een goede stage te bieden.
kijk op www.fonds1818.nl
Hillegom
Noordwijk
Noordwijker hout Lisse
Fonds 1818 steunt maatschappelijke en culturele Teylingen
projecten in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leiden en de Bollenstreek.
Katwijk
Oegstgees t
U kent uw buurt, wijk, stad of regio het beste en weet wat
Leiden
nodig is. Dankzij u worden woonwijken weer leefbaar,
W assenaar Voor schoten
leren allochtone vrouwen fietsen, worden monumenten gerestaureerd, worden er theatervoorstellingen gemaakt, leren jongeren met elkaar discussiëren en kunnen met
LeidschendamVoorburg
Den Haag
olie besmeurde vogels weer vliegen. Wij nodigen u van
Den Haag
harte uit om uw ideeën en projecten met ons te delen. U het project, wij het geld.
RIVIERVISMARKT 4
POSTBUS 895
2513 AM DEN HAAG
2501 CW DEN HAAG
070 364 11 41
INFO@FONDS1818.NL
Rijswijk PijnackerNootdorp Delft
Midden Delfland
Zoeterwoude
Zoetermeer
Leiderdor p