HG2020_6 by Credits Media

HET MOOISTE IN NEDERLAND

DE WINNAAR!

Het Mooiste Kleine Dorp van Nederland

EPEN

Gooische lustoorden

Zeeuws epos

DE SLAG OM DE SCHELDE

De buitenplaatsen van ’s-Graveland

BEKENDE NEDERLANDERS MET HUN HUISDIER INTERVIEW Couturier MART VISSER lanceert meubellijn

AP C 6,99

8 719327 079058

door fotograaf Theo Noort

00620

NR. 6 2020 € 5,99

HOLLANDS

En de winnaar is…

PABLO PICHEL loopt stage op de redactie van Hollands Glorie. “Voor mijn hobby (natuur)fotografie begeef ik me vaak op de minder gebaande paden van Nederland. En toen het nog kon, genoot ik er erg van om de trein te pakken naar bijvoorbeeld Maastricht of Nijmegen en daar de stad te verkennen. Je hoeft eigenlijk helemaal niet ver te reizen om het gevoel te hebben dat je op vakantie bent. Hollands Glorie bewijst dat elke editie weer.”

heerlijk kunt dineren. Sowieso zijn deze adressen aanraders, ook als alle horeca in het land weer open mag. Hij is waarschijnlijk ’s lands bekendste couturier: Mart Visser. Naast kleding ontwerpt hij ook schoenen, tassen en brillen en dit najaar presenteerde hij zijn eerste meubellijn. Wij spraken hem in zijn atelier in Amsterdam. “Interieurontwerpers voelen zich minder een prinses op de erwt dan modeontwerpers.” Daarnaast gingen we op pad met boswachter André Donker in Kroondomein Het Loo, bezochten we het Drentse dorp Echten, presenteren we een portfolio van bekende Nederlanders met hun huisdier gefotografeerd door Theo Noort en hebben we een achtergrondverhaal over de film ‘De Slag om de Schelde’. Wij wensen u een mooi 2021! Paul van Eijndhoven, hoofdredacteur p.vaneijndhoven@creditsmedia.nl

e hebben een winnaar van onze verkiezing van Het Mooiste Kleine Dorp van Nederland: Epen. De driekoppige jury onder leiding van Rik Felderhof besloot unaniem dat dit Zuid-Limburgse dorp met vakwerkhuizen, gelegen tussen de heuvels, de prijs verdiende. Door de coronamaatregelen was een grootse uitreiking van de trofee, een handgeschilderd Delfts blauw bord, helaas niet mogelijk. Maar Rik reisde namens de jury af naar het diepe zuiden om burgemeester Nicole Ramaekers-Rutjens met de prijs te feliciteren. Uit het juryrapport: ‘... het mooie dorp omringd door glooiende heuvels in een schilderachtig landschap waar beschaafd slingerende wegen de verstilde dorpen met elkaar verbinden...’ Epen, namens jury en redactie, gefeliciteerd! Het is een van de clichés van 2020 aan het worden: ‘Ik wist niet dat Nederland zo mooi is.’ Maar ook ik viel hier weer eens aan ten prooi toen ik de reportage binnenkreeg die Hans Melissen had gemaakt over de ‘Gooische lustoorden’, de 17de-eeuwse buitenplaatsen in ’s-Graveland. Ik kende de buitenplaatsen van rijke Amsterdammers in Ouderkerk aan de Amstel en de prachtige huizen aan de Vecht, maar deze kende ik nog niet. Ik moet toegeven, een hiaat in mijn kennis. En het mooie is dat je langs deze buitenplaatsen kunt fietsen of een wandelroute van 17 kilometer kunt nemen die langs acht van deze lusthoven voert. Op het moment van ter perse gaan van dit nummer leek de horeca nog een tijdje dicht te moeten blijven. Uit eten gaan lijkt dus nog even toekomstmuziek helaas, behalve als je in een hotel logeert, want dan kun je daar in het restaurant eten. Wij maakten een selectie van tien hotels verspreid door het land, waar je heel aangenaam kunt logeren én waar je ook nog eens

�

P.S. De tips in dit nummer zijn vanwege de coronamaatregelen onder voorbehoud. Dus checkt u altijd eerst de desbetreffende websites.

Journalist CATHELIJNE VAN VLIET interviewde couturier Mart Visser over onder andere zijn eerste meubelcollectie. “Wat een energie straalde hij uit. Een vrije geest, die zich evenzeer thuis voelt in de internationale modewereld als in de bossen en modder van de Veluwe, waar hij ook een huis heeft. Maar volgens mij nog het meest in zijn atelier waar hij in afzondering schildert in oude kleren vol verfvlekken.”

Scenarioschrijver en regisseur HANS MELISSEN zwierf over de hele wereld om televisieprogramma’s en films te maken, maar keerde altijd weer terug naar zijn grote liefde: Nederland. Nog dagelijks zwerft hij over kronkelwegen en paden in alle uithoeken van het land met een fotocamera in de aanslag, om al het schoons voor ons vast te leggen.

p. 3

COLOFON

NUMMER 6 2020, JAARGANG 9 COVERFOTO Trompenburgh in ‘s-Graveland © Hans Melissen HOOFDREDACTIE Paul van Eijndhoven, Sefanja Nods (adjunct) EINDREDACTIE Jolanda van der Ploeg, Mariëtte van de Sande, Fabian Takx ARTDIRECTION Sefanja Nods VORMGEVING Suzy Benjamin, Sander Buningh AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE ANP Photo, Maarten Albrecht, Edith Buenen, Reinildis van Ditzhuyzen, Amélie Dufour, Rik Felderhof, Wim Huijser, Jolanda de Kruyf, Ronald Kuipers, Nelleke Launspach, Maria Austria Instituut, Hans Melissen, Raymond Noë, Theo Noort, David Peskens, Pablo Pichel, Studio Steenhuis, Cathelijne van Vliet REDACTIE hollandsglorie@creditsmedia.nl HOLLANDS GLORIE Van Slingelandtstraat 63, 1051 CG Amsterdam UITGEVER Eugen van de Pas MARKETING Daniëlle Wiersema 020 5302570, communicatie@creditsmedia.nl SALES Julien Frouin, Alex Sitompoel 020 5302570, advertising@creditsmedia.nl DISTRIBUTIE Aldipress, Utrecht / AMP, Brussel ABONNEMENTEN Voor het opgeven, beëindigen van en vragen over abonnementen: Mijntijdschrift.com, Daalakkersweg 2–72, 5641 JA Eindhoven, 088 2266637, hollandsglorie@mijntijdschrift.com ABONNEMENTSPRIJS Nederland: C 32 voor 6 nummers.* Abonnementen in andere landen hebben een speciaal tarief, op te vragen bij MijnTijdschrift.com. Het abonnement wordt automatisch verlengd tegen de dan geldende tarieven, tenzij u minimaal drie maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode opzegt. De cadeauabonnementen lopen automatisch af. * Prijs bij automatische incasso. Als u per acceptgiro wilt betalen, komt er C 2,50 administratiekosten bij. ADVIESPRIJS LOSSE VERKOOP C 5,99. HOLLANDS GLORIE DIGITAAL Te lezen via Readly.nl of Magzine.nu. De redactie heeft zijn uiterste best gedaan om bronnen en rechthebbenden van gebruikt beeldmateriaal te achterhalen en te vermelden. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u (mede) rechthebbende bent en u voor het gebruik daarvan niet als bron of rechthebbende wordt genoemd, ofwel geen toestemming geeft voor het gebruik, dan kunt u contact opnemen met de redactie. © Hollands Glorie is een uitgave van Joie de Vivre BV dat deel uitmaakt van een groep uitgeverijen die samenwerken onder de naam Credits Media. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

HOLLANDS Glorie

�

INHOUD - NR. 6 2020

Op pad 6 WEG IN NEDERLAND Slapen in een schapenschuur, het ‘Beste Gebouw 2020’ in Groningen, de eerste bewegwijzerde wandelroute van de ANWB. Erop uit in eigen land.

14 GOOISCHE LUSTOORDEN Het is heerlijk wandelen of fietsen langs de imposante 17de-eeuwse buitenplaatsen van ’s-Graveland.

29 SMAKELIJK ETEN! In deze tien hotels verspreid over Nederland weet u zeker dat u lekker kunt eten én slapen. Tijdens de lockdown (met overnachting verplicht), maar ook daarna.

44 EN DE WINNAAR IS… Epen is verkozen tot ‘Het Mooiste Kleine Dorp van Nederland 2020’. Juryvoorzitter Rik Felderhof toog naar Zuid-Limburg om de burgemeester te feliciteren.

74 ONS DORP: ECHTEN Een Drents esdorp met Saksische boerderijen, een havezate met theeschenkerij en een plaggenhut die je 800 jaar terug in de tijd brengt.

88 DE SLAG OM DE SCHELDE In deze grote en dure Nederlandse oorlogsfilm wordt een vergeten strijd tot leven gebracht. In gesprek met onder anderen scenarioschrijver Paula van der Oest. En een bezoek aan musea die achtergrond bieden.

Van eigen bodem 24 ONZE KEUZE: SHOPPING Wunderkammer in Delfts blauw, geurstokjes Objets d’Amsterdam, uit hout gesneden stadskaarten en meer moois.

54 ONZE KEUZE: BOEKEN ‘Feest’ van Ed van der Elsken, de

�

verbouwing van een oude stal tot een ‘Engels’ herenhuis en veel inspiratie voor in de keuken.

UIT ETEN IN CORONATIJD (overnachting verplicht)

58 MART VISSER We kennen hem als Nederlands meest veelzijdige couturier, maar dit najaar lanceerde Mart Visser een meubellijn. Wij spraken hem over mode, meubels, kunst en de vrijheid die afwisseling hem biedt.

66 PORTFOLIO THEO NOORT

Hij maakte naam met zijn mode- en reclamefoto’s en zijn hartverwarmende portretten van BN’ers, hier met huisdier.

Rubrieken

84 UIT DE KUNST

27 ONZE TAAL

Art Rotterdam, Maastrichts zilver, 150 jaar affiches van de NS en geur als thema in het Mauritshuis.

Het is weer zover: de verkiezing(en) van het Woord van het Jaar.

96 PUZZEL & WIN

40 DE BOSWACHTER

…een portret in klederdracht op canvas versierd met bladgoud.

Boswachter André Donker (bekend van ‘Tijd voor MAX’) toont de rust, schoonheid en harmonie van Kroondomein Het Loo.

98 REINILDIS VAN DITZHUYZEN Three magic words versus de voordelen van Nederlandse directheid.

p. 5

ï¿½

WEG IN NEDERLAND

HOLLANDS Glorie

THUIS IN ABCOUDE Astrid verwelkomt u maar wat graag in haar Atelier Vert, een voormalige schapenschuur verbouwd tot bed and breakfast in Abcoude, onder de rook van Amsterdam. Alles ademt hier knusse huiselijkheid: het bad op pootjes, de veranda vol kleurige kussens, de grazende geiten in de wei, de spinnende poes, het romantische Franse spijlenbed... En dan is er nog de kas met gezellig zitje. Het wordt nog moeilijk uw tijdelijke huis te verlaten, maar een wandeling door het omringende platteland langs het slingerriviertje het Gein is zeker de moeite waard. Haal wat landelijke boodschappen bij streekwinkel Anna Haen of strijk neer bij de buren, bij Fort Nigtevecht. Hier vindt u vintage, design én tosti’s. • Vanaf E 250 voor twee nachten, inclusief ontbijtmand. Atelier Vert by Astrid, Kanaaldijk West 1, Abcoude. bijzonderplekje.nl/ atelier-vert-by-astrid

Tekst & samenstelling Amélie Dufour

p. 7

�

WEG IN NEDERLAND

Beste gebouw van Nederland “Onvoorstelbaar wat architectonisch tot stand is gekomen in het hart van een stad, op een moeilijke locatie”, aldus de jury. Het gaat hier om het Groningse Forum, dat afgelopen najaar de titel ‘Beste Gebouw 2020’ kreeg van de Beroepsvereniging van Nederlandse Architecten (BNA). En dit is niet de enige prijs die het in 2019 geopende gebouw in de wacht heeft gesleept. Terecht, want het Forum is prachtig geworden. Als een moderne monoliet steekt het af tegen de historische binnenstad. Met zijn 45 meter hoogte, 10 verdiepingen en dakterras. U kunt er boeken lenen, films kijken, exposities bezoeken, iets eten en drinken en genieten van het uitzicht op stad en ommeland. • Forum Groningen, Nieuwe Markt 1, Groningen. forum.nl

Kleurenexplosie Als kind ruimde Susan Bijl het liefst haar kamer op door zoveel mogelijk dingen weg te gooien en een zo minimalistisch en vredig mogelijke plek te creëren. Datzelfde idee paste ze jaren later toe als student aan de Willem de Kooning Academie, met haar inmiddels niet meer uit menig (groot)stedelijk Nederlands straatbeeld weg te denken ‘The New Shopping Bags’ in alle mogelijke kleurcombinaties. Sinds afgelopen zomer is er een nieuwe Susan Bijl-winkel geopend op de Rotterdamse Oostzeedijk, met naast de befaamde tassen ook meubels en interieuraccessoires van het Antwerpse Valerie Objects. Plus een nieuwe feestelijke tassencollectie in samenwerking met ontwerper Bertjan Pot. • Susan Bijl official store, Oostzeedijk 108, Rotterdam. susanbijl.nl

HOLLANDS Glorie

Op een (on)bewoond eiland

Design tea Minimalistisch, experimenteel, innovatief, onconventioneel en met de nodige humor. Het Amsterdamse design label @droog zet sinds 1993 Dutch Design nationaal én internationaal op de kaart. Sinds kort kunt u in dezelfde esthetische sferen genieten van een zeer fotogenieke high tea. Wandel na het eten de calorieën eraf in de Fairy Tale Garden of doe nieuwe ideeën op in de galerie of winkel. • High tea @droog, E 20 p.p., Staalstraat 7a, Amsterdam. droog.com/eatdrink

“Eilanden zijn niet bedoeld om op rond te lopen, maar om naar te verlangen.” Zo verklaarde Boudewijn Büch in 1981. Hij was een boekenkastreiziger, die vol passie las over verafgelegen, verdwenen of zelfs verzonnen eilanden, om daar vervolgens over te schrijven. Ook u kunt een heuse ‘boekenkasteilandreiziger’ worden met het vuistdikke (400 pagina’s!) ‘61 eilanden in de Waddenzee’, waarin Evert Jan Prins als eerste alle 61 bewoonde én onbewoonde Waddeneilanden (in Nederland, Duitsland en Denemarken) in beeld brengt. Prins zwierf jarenlang over alle eilanden en laat in zijn fotografie en verhalen zowel de landschappelijke en historische overeenkomsten als het eigen karakter van ieder eiland zien. Zie het na het lezen van dit boek nog maar bij een fictief boekenkastreisje te houden... • Evert Jan Prins, ‘61 eilanden in de Waddenzee, een ontdekkingsreis’, Noordboek, ISBN 9789056156732 E 49,90.

ONTHAASTHOTEL Strand, zee, fietsen, wandelen, eindeloze ruimte... Het is nergens beter tot rust komen dan op een Waddeneiland. Alvast beginnen met onthaasten vóór u naar Vlieland of Terschelling gaat? Boek dan een nachtje in Hotel Anna Casparii in Harlingen, op slechts vijf minuutjes lopen van de veerterminal naar de eilanden. Het hotel is gevestigd in drie monumentale panden uit 1730, aan een van

de mooiste binnenhavens van Nederland: de Noorderhaven. Maak na het diner een avondwandeling door de sprookjesachtige nachtelijke straten van Harlingen en vertrek de volgende ochtend uitgerust en wel naar een van de eilanden. • Vanaf E 80 voor twee personen per nacht. Hotel Restaurant Anna Casparii, Noorderhaven 69, Harlingen. annacasparii.nl

p. 9

�

WEG IN NEDERLAND

IN STIJL AAN HET WATER Van stijlvolle watervilla’s tot luxe penthouses aan het strand: Largo heeft de mooiste accommodaties aan het water. In eigen land, maar mét internationale allure. Zo overnacht u in Hoek van Holland direct aan zee in een strandvilla van twee verdiepingen, kunt u aan het Veerse Meer direct vanaf uw eigen

aanlegsteiger uw (zeil)boot instappen voor een ontdekkingstocht over het meer en kunnen bourgondiërs het beste terecht aan de Zeeuws-Vlaamse kust in Cadzand-Bad, waar maar liefst vijf sterrenrestaurants te vinden zijn. • Kijk voor alle accommodaties en prijzen op largo.com

Van Amsterdam naar Arnhem “We slaan met een hypernerveus gebaar van allermodernste verbazing, de handen boven ons hoofd samen, en richten de oogen met een languisanten blik naar onze voeten, – wat! Wordt er nog gewandeld in deze wereld en waagt men het in de twintigste eeuw, onze aandacht te vragen voor zoo iets barbaarsch als het zich-voortbewegen-per-voet?” In 1914 opende de ANWB de eerste bewegwijzerde wandelroute van Nederland: van Amsterdam naar Arnhem. In zes etappes wandel je dwars door

Nederland, in totaal 152 kilometer. Ondergetekende liep hem afgelopen voorjaar, en kan hem ten zeerste aanbevelen. De route volgt grotendeels de oorspronkelijke route uit 1914 en is heel afwisselend: door oer-Hollands polderlandschap, dichte bossen en statige parken. Ultieme slow travel, historisch verantwoord én coronaproof. Alle etappes en het originele routeboekje uit 1914 (met prachtige quotes zoals hierboven) zijn te downloaden op de ANWB-website. • anwb.nl

p. 11

�

WEG IN NEDERLAND

LEKKER WIJNEN Eerst een slokje proeven, een half glaasje of gewoon meteen een hele? Bij deze nieuwe wijnbar met een wel heel Rotterdamse naam kan het. Bij binnenkomst in Walsjérôt krijgt u namelijk een pasje waar u een zelfgekozen bedrag opzet en vervolgens kunt u naar hartenlust wijn tappen uit de ‘tapwand’. Daarbij heeft u de keuze uit

HOTELDEBOTEL

meer dan zeventig wijnen van over de hele wereld. Een sommelier geeft advies en een kaasplateau, charcuterieplank of een portie oesters zorgen voor de perfecte wijn-spijscombinatie.

Op de redactie van Hollands Glorie weten we het natuurlijk al lang, maar de coronapandemie heeft ook veel anderen doen inzien dat er genoeg moois te beleven is in eigen land. Roëll de Ram (1990) is reisblogger en oprichter van het online travelmagazine WeAreTavellers.nl en schreef een liefdesverklaring aan Nederland. Vol inspiratie om dicht bij huis op pad te gaan. Van een nachtelijke excursie over het Lauwersmeer tot over-de-top stroopwafels eten in Amsterdam of Rotterdam. Inclusief de leukste adresjes om te overnachten.

• Walsjérôt, Bentinckplein 5, Rotterdam. walsjerot.nl

• Roëll de Ram, ‘Verliefd op Nederland’, ISBN 9789021578569, Kosmos Uitgevers, E 22,50.

Overwinteren Op zoek naar een fijne plek om tijd door te brengen met familie of vrienden tijdens koude dagen? Dit mooie natuurhuis in Oude Willem, midden in Nationaal Park Drents-Friese Wold, is een aanrader. Open haard, goedgevulde boekenkast, gezellige zithoekjes, een serre om zoveel mogelijk zon op te kunnen vangen, een enorme tuin waar u een winters kampvuurtje kunt stoken... Het huis wordt geleidelijk opgeknapt door de verhuurders, maar dat geeft het juist zo’n charme. Na een stevige wandeling in de ‘achtertuin’ (6000 hectare aan bos, heide, stuifzand en beekdalgraslandschap) is het heerlijk thuiskomen in de Witte Raaf. • De Witte Raaf is te huur voor 6 personen, tot 4 personen geldt een gereduceerd tarief, kijk hiervoor op de website. natuurhuisje.nl/ vakantiehuisje/28031

p. 13

Boekesteyn.

Hervormde Kerk van Stalpaert.

Het is heerlijk wandelen of fietsen langs de imposante 17de-eeuwse buitenplaatsen van ’s-Graveland. De geschiedenis van de landgoederen en hun illustere bewoners leest als de ‘Downton Abbey’ van de Lage Landen. Tekst & fotografie Hans Melissen

Pastorie van Daniël Stalpaert.

Laan die Boekesteyn en Schaep en Burgh verbindt.

Dwalen langs Gooische lustoorden >

Trompenburgh in volle glorie.

p. 15

Gooische lustoorden

‘W

at bent u aan het fotograferen?” vraagt een oudere dame die met twee kleinkinderen is neergestreken naast het vanwege coronamaatregelen gesloten restaurant Brambergen. De speeltoestellen bij het bezoekerscentrum van Natuurmonumenten in ’s-Graveland kunnen in deze late herfstzon nog prima gebruikt worden en terwijl ik met haar praat zie ik dat er nog een luikje is geopend waar koffie ‘to go’ gehaald kan worden. Als ik haar vertel dat ik bezig ben met een artikel over de landgoederen van dit unieke gebied, smeekt ze me bijna dit niet te doen. “Het is hier zo heerlijk. Dit moet u niet aan iedereen vertellen. Het is hier zo verschrikkelijk mooi. Als er te veel mensen komen, kan dat allemaal verloren gaan.” Ze komt zelf uit het Gooi, maar heeft haar kleinkinderen uit Amsterdam opgehaald om hen hier een frisse neus te laten halen. Brambergen ligt naast de grote parkeerplaats die Natuurmonumenten heeft gecreëerd. Op een steenworp van hun hoofdkantoor. Voorlopig is er nog net ruimte genoeg en ik vertrouw erop dat de lezers van Hollands Glorie niet onmiddellijk na lezing met busladingen hiernaartoe komen.

Praktische info Bij het recent gemoderniseerde bezoekerscentrum van Natuur monumenten zijn spannende en leerzame wandel en speurtochten verkrijgbaar voor kinderen. Maar ook de wandelende kilometervreter komt hier aan zijn trekken. Zo is er deze route van zeventien kilometer, die je langs acht buitenplaatsen voert. Dit illustere (wandel)gebied is het best te bereiken met het openbaar vervoer (er is ook een parkeerplaats bij het bezoekerscentrum, maar die loopt snel vol bij mooi weer). Via het station BussumZuid loop je via de Fransche Kampheide naar Bantam. Vandaar kun je uren wandelen of fietsen. www.natuurmonumenten.nl

HOLLANDS Glorie

ONDERGESCHOVEN KIND Minimaal één keer per week kom ik hier zelf om te wandelen of te fietsen en heel vaak denk ik dan aan mijn oude klasgenoot van de middelbare school, Joop de Vries. Hij woonde in Nederhorst den Berg en met hem fietste ik vaak een stuk mee op weg naar huis. Dwars door het Spanderswoud. Bij ’s-Graveland keerde ik dan weer om om terug te gaan naar mijn ouderlijk huis in de binnenstad van Hilversum en legde Joop de laatste zes kilometer alleen af. Joop was een goede verteller en hij sprak vaak boeiend over het gebied en de buitenplaatsen die langs de kaarsrechte weg lagen waaruit ’s-Graveland bestond. Simpel ingedeeld in Noorder- en Zuidereinde. Op de kaart van Nederland is deze rechthoek van vier kilometer lang en 1,5 breed duidelijk herkenbaar tussen de kronkelingen van waterwegen en bospaden. Joop wist veel van de oorspronkelijke bewoners. Zijn oma had in het begin van de 20ste eeuw bij verschillende families gewerkt die in de zomermaanden de buitenplaatsen bewoonden. In de winter keerden zij terug naar Amsterdam en dan werkte Joops oma in een van de wasserijen, waar het dorp ook om bekendstond. Hij had altijd het vermoeden gehad dat zijn grootvader, die toen al niet meer leefde, een ondergeschoven kind was van een van de hoge heren uit de hoofdstad, die iets te intiem was geweest met een van de bediendes of keukenhulpen. Er werd binnen de familie altijd geheimzinnig over zijn afkomst gedaan en Joop >

Wilde bramen.

Uiteindelijk heeft de vereniging NatuurÂ monumenten de buitens gered van sloop en verwaarlozing

Achter boerderij Brambergen ligt het bezoekerscentrum van Natuurmonumenten.

De laan op Gooilust.

Buitenplaats Berg en Vaart (1779) aan de westzijde van de â&#x20AC;&#x2DC;s-Gravelandse vaart tegenover Schaep en Burgh.

p. 17

Aan Frans Blaauw is het te danken dat we hier een van de mooiste wandelgebieden hebben

HOLLANDS Glorie

Gooische lustoorden was blijkbaar nog te jong om het ware verhaal mee te krijgen, maar op verjaardagspartijtjes werd er vaak naar gehint. Als zijn grootvader vroeger een beetje tipsy was, dan zei men: “Een echte Blaauw mag wel een beetje blauw zijn.” Ook had zijn vader een keer tegen hem gezegd toen hij met een magere zes voor gymnastiek thuiskwam, dat hij harder moest trainen, want een sixpack hoorde in de familie. Toen hij zag dat ik het niet begreep verduidelijkte hij dat op Gooilust jonkvrouwe Louise Six had gewoond met haar man Frans Blaauw.

De eerste eigenaar van Gooilust was P.C. Hooft, die het in 1634 als belegging kocht. Zelf woonde hij op het Muiderslot. In de 18de eeuw woonde de nazaat Gerrit Corver Hooft er. De laatste particuliere eigenaar was het beruchte echtpaar Blaauw-Six voor het naar Natuurmonumenten ging.

COMPLETE MENAGERIE En die Frans Blaauw was me er eentje. Aan hem is het eigenlijk te danken dat we hier een van de mooiste wandelgebieden van Nederland hebben. Hij was een nogal excentrieke persoonlijkheid die kwistig was met het enorme kapitaal van zijn vrouw. Zo had hij in het bos achter hun landhuis een enorm veld laten aanleggen, waar een complete menagerie was ingericht met uitheemse en kostbare dieren zoals bizons, gnoes, blesbokken, zwartkop-ooievaars, kraan- en struisvogels. Ook werd er een sterrenbos, grote siertuin en een rododendronvallei aangelegd. Niet alleen de dieren kwamen van over de hele wereld, ook de beplantingen zoals Oosterse platanen, imponerende moerascipressen, Kaukasische sparren en enkele ginkgo’s. Ook nu zijn die nog te bewonderen. Bovendien was hij gek op het organiseren van feesten en partijen. Als Blaauw zijn zin niet kreeg probeerde hij zijn vrouw krankzinnig te laten verklaren, maar dat lukte gelukkig niet. Integendeel: Louise, die bang was dat Frans na haar dood het hele kapitaal er doorheen zou jagen, stapte stiekem naar de notaris, waar zij haar eigendommen vermaakte aan de dan nog prille vereniging Natuurmonumenten onder de voorwaarde dat de vereniging zich ook over enkele andere landgoederen zou ontfermen. En zo geschiedde: uiteindelijk heeft de vereniging de buitens gered van sloop en

verwaarlozing, want vanaf de jaren twintig van de vorige eeuw keerde het economische tij, belastingen werden hoger, personeel werd duurder en vermogens verdampten door het terugkerend onderhoud van huis, gebouwen en gronden van de buitenplaats. Eenzelfde verloop zagen we in de prachtige Engelse televisieserie ‘Downton Abbey’. Maar hoe zijn die prachtige buitenplaatsen in een rechte lijn ten zuidoosten van Amsterdam hier eigenlijk ontstaan? Aan het begin van de 17de eeuw begon Amsterdam uit zijn voegen te barsten. Het werd langzaam groter dan Naarden, de stevige vestingstad in het noorden van ’t Gooi. Het bouwen in de drassige weilanden rond Amsterdam was echter niet makkelijk. Daarom had men veel zandgrond nodig voor de stadsuitbreiding. Een groep rijke bestuurders en kooplieden dacht in 1625 een makkelijke deal te maken met de Staten van Holland om 500 hectare zandgrond aan de westrand van het Gooi te ontginnen en tegelijkertijd op de vrijgekomen percelen buitens te stichten. Maar men had buiten de boeren van Naarden, Bussum en Hilversum gerekend, die verenigd waren in de Erfgooiers. Met hooivorken en andere steekwapens trokken ze op tegen de ontginners. Het heideland hadden de boeren nodig om onder andere hun schapen te laten grazen. Hun wol was een zeer belangrijke bron van inkomsten. Uiteindelijk kwam Pieter Cornelis Hooft als baljuw van Naarden en Gooiland tot een diplomatieke oplossing: ’s-Graveland mocht zich niet meer tot ’t Gooi rekenen en hun boeren mochten geen gebruik meer maken van de Gooische gronden, maar de Erfgooiers wel van de weilanden ten westen van ’s-Graveland. Tegelijk met het afgraven van het zand begon de bouw van de buitenplaatsen. De grootste architecten uit Amsterdam werden aangetrokken, zoals stadsarchitect Daniël Stalpaert en landschapsarchitect Zocher. Stalpaert ontwierp speciaal voor de gelovige kooplieden ook de hervormde kruiskerk en tekende voor het zuidelijk gelegen Trompenburgh. Er kwam ook een regelmatige veerdienst voor trekschuiten vanuit Amsterdam, omdat dat in die tijd een comfortabeler transportmiddel was dan de koets die hobbelend over de zandwegen zijn weg moest vinden. Zo kon ook geregeld bezoek langskomen. En zo ontstond Hollands ‘Downton Abbey’ met een ‘Upstairs & Downstairs’-leven, dat soms ‘ongepast’ door elkaar liep.

DE BUITENPLAATSEN Van noord naar zuid zijn de volgende buitenplaatsen die voor het publiek toegankelijk zijn te vinden: SCHAEP EN BURGH

De eerste eigenaar was Abel Burgh, zoon van een bierbrouwer. Na het overlijden van de kinderloze Abel komt het in bezit van zijn zwager Simon Schaep, een man die tot vijf keer toe tot burgemeester van Amsterdam verkozen werd maar wel erg op zijn geld zat. Hij had onder zijn ledikant een speciale plek laten >

p. 19

Gooische lustoorden maken, zodat hij op zijn ‘ducaten gout en eenigh silvergelt’ kon liggen. Via huwelijk en vererving komt het na 1725 in bezit van Jan Bernd Bicker en zijn vrouw Johanna Sara Pels. Zij zijn niet zo gierig en gaan flink aan de slag om het buiten te verfraaien met kassen, een vinkenbaan, bossen, een menagerie en een boerderij met wei- en hooilanden. De slangenmuur bij de moestuin ten noorden van het huis is rond 1735 gebouwd en is de hoogste nog bestaande slangenmuur in Nederland. Tevens staat het echtpaar erom bekend enorme feesten te geven, waar de chic van Amsterdam graag op af komt. Een eeuw later komt het in bezit van Willem van Loon en Anna van Winter, die het huis verder laten uitbouwen. Een koetshuis en oranjerie worden toegevoegd. Ook dit echtpaar hield van feesten. Hier kwamen zelfs koning Willem II en zijn vrouw koningin Anna Paulowna, en later Willem III. Aan de achterkant legt Zocher jr. een siertuin aan met een bijzonder tuinhuis annex biljartkamer genaamd Het Capitool. Het heeft een klassiek tempelfront met Ionische gekoppelde houten zuilen. Van 1981 tot 1995 werd vandaaruit het gelijknamige televisieprogramma op de zondagmiddag uitgezonden, vergelijkbaar met het ‘Buitenhof’ van nu. Het klassieke bouwwerk is te bewonderen op een van de wandelroutes die op het landgoed zijn uitgezet. Tegenwoordig is in Schaep en Burgh het hoofdkantoor van Natuurmonumenten gevestigd. BOEKESTEYN

De buurman is Boekesteyn. Het landgoed is ook aangelegd in de 17de eeuw en vernoemd naar de grote beuken die er in het park rondom te vinden zijn (‘boek’ = beuk). Een van de grootste staat in de voortuin. Het huidige gebouw dateert van begin 18de eeuw, maar later werd het uitgebreid met toren en serre aan de zuidzijde, alsmede een terras aan de achterzijde. Op het landgoed ligt verder boerderij Brambergen. In de schuur van deze boerderij is het bezoekerscentrum

HOLLANDS Glorie

van Vereniging Natuurmonumenten gevestigd met aansluitend het nu vanwege de coronapandemie tijdelijk gesloten restaurant. Oorspronkelijk was de tuin in Franse landschapstijl aangelegd, met veel symmetrische lijnen, maar ook hier zorgde Zocher jr. ervoor dat het zwieriger werd en meer in de stijl van de Engelsen, met slingerpaden en een rococobos. BANTAM / KLEIN ZWITSERLAND

Het landgoed Bantam, ook wel Klein Zwitserland genoemd, ligt meer naar het noordoosten, tussen Bussum en Hilversum in, en grenst aan het Spanderswoud. Een prachtig gebied om eindeloos te zwerven langs bosvijvers omzoomd door overhangende elzen en rododendrons. Voor de vogelaars is het een paradijs: ijsvogels, zanglijsters, boomklevers, grote bonte spechten en appelvinken vliegen er af en aan. HILVERBEEK

Het landgoed Hilverbeek is goed te bereiken via de Leeuwenlaan, die dwars op de weg naar Hilversum ligt. Het huidige landhuis stamt uit circa 1725. De tuinaanleg in landschapstijl is gerealiseerd in de tweede helft van de 18de eeuw. In 1810 werd het door Henrick Bicker aangekocht en verbouwd in de huidige staat. Aan de zijkant liet hij een tuinmanswoning en een koetshuis bouwen. De eenvoudige boerderij Stofbergen uit 1636 behoort sinds eind 17de eeuw bij Hilverbeek. Midden in de weide tegenover de boerderij staat de alleroudste eik van Nederland, zo wordt beweerd. JAGTLUST

Eveneens aan de Leeuwenlaan ligt Jagtlust. Het oorspronkelijke landhuis is in 1900 volledig verbouwd. Het is jarenlang in eigendom geweest van de familie Six (zie het boek ‘De levens van Jan Six’ van Geert Mak). Om de villa loopt een verscholen wandelpad. De bijbehorende theekoepel uit 1824 zou ook langs de Vecht kunnen staan. Jagtlust heeft een enorme moestuin. Bij de entree staan grote kweekbakken en druivenkassen. De historische houten tuinschutting begrenst vrijwel de hele moestuin. Aan de beschutte binnenzijde liet men leifruit groeien. Zo kwamen de heerlijkste soorten fruit en groente op de eettafel van de familie Six. Voor de gewone consument is er iets westelijker, op Land en Boschzigt, een van de eerste biologisch-dynamische bedrijven van Nederland, met winkel en pluktuin. Sinds 1949 worden hier groenten, fruit, bloemen en asperges geteeld. Weer terug naar ’s-Graveland maar nu op het Zuidereinde vinden we nog drie prachtige buitens: SCHOONOORD

Schoonoord kan helaas niet bezocht worden, omdat het particulier bezit is. Hier is Gustav Leonhardt, de wereld-

Afwatering sloot met helder water (bij Kleine Klapbrug).

Landhuis Jagtlust van de familie Six.

Op het landgoed Hilverbeek staat de alleroudste eik van Nederland, zo wordt beweerd

Pluimen langs Noordereinde.

Landgoed Hilverbeek.

p. 21

Gooische lustoorden beroemde klavecinist opgegroeid. Zijn vader was een rijke fabrikant en liet op dit landgoed in 1930 een grote villa in Engelse cottage-stijl bouwen. GOOILUST

Dan komen we bij de lange oprijlaan van Gooilust. Lang was dit alleen agrarisch gebied, maar in 1779 liet Gerrit Corver Hooft het landhuis bouwen waar later het echtpaar Blaauw-Six in trok, over wie we het al eerder hadden. TROMPENBURGH

Schaap en Burgh.

Stenen brug over ’s-Gravelandse Vaart uit 1699.

Buitenplaats op Cannenburgerweg.

HOLLANDS Glorie

De laatste parel aan de snoer buitenplaatsen. Toen het enige jaren in bezit was van het Rijksmuseum kon het af en toe bezichtigd worden, nu kun je alleen nog maar naar de buitenkant kijken. Maar die is dan ook wonderschoon. Begin 17de eeuw stond hier het huis Hoge Dreuvik, dat op 2 februari 1673 door het Franse leger in brand werd gestoken. In 1675 kreeg admiraal Cornelis Tromp het stuk land in bezit en liet er een ‘door water omringd nieuw gebouw met koepelzaal optrekken’. Het kreeg de naam Syllisburg, genoemd naar de adellijke titel ‘Graaf van Syllisburg’ die Tromp in 1676 van de Deense koning Christiaan V kreeg voor zijn hulp aan de Denen in de strijd tegen Zweden. De latere eigenaar, de Amsterdamse doopsgezinde koopman Jacob Roeters, gaf het landhuis de naam Trompenburgh. Als het in 1904 op een veiling komt koopt buurman Frans Blaauw het landgoed en verhuurt het vooral aan kunstenaars, zoals de schilder Johann Wilhelm Kaiser en de schrijver Jacob van Lennep.

OPENBAAR BEZIT Dan zijn we terug bij de man die door het kwistig gebruik van de portemonnee van zijn vrouw Louise Digna Catharina Six er uiteindelijk voor heeft gezorgd dat bijna al die kapitale landgoederen van de happy few uit de 17de eeuw nu allemaal openbaar bezit zijn. Door de eeuwen heen hebben de buitenplaatsen het aanzien van het dorp bepaald. De herenhuizen werden gebouwd aan de oostkant van het dorp, de arbeiderswoningen aan de vaart. De bewoners van de buitenplaatsen woonden ’s zomers in ’s-Graveland en ’s winters in de stad. Voor de hulpen in de huishouding was er dan nauwelijks werk. Omdat het water in ’s-Graveland erg zacht is, zetten de vrouwen in de zomermaanden een wasserij-industrie op. Zo konden zij wat extra’s verdienen voor de winter. Later stuurden schippers zelfs vanuit Amsterdam hun was. In 1658 vestigden zich enkele lakenwevers in het dorp. De laatste lakenweverij was gevestigd in het Het Wapen van Amsterdam. Onder die naam werd het later een restaurant. Nu heet het Vlaar, naar de eigenaar die er in betere tijden achter de kachel staat. Het is jammer voor de oma en haar kleinkinderen, maar ook zij mag dit schoons niet alleen voor zichzelf houden. Aan ons allen, eenvoudige burgers, is deze rijkdom toegekomen. �

PRESCRIPTION JEUNESSE™

U KRIJGT EEN ZICHTBAAR JONGERE OOGOPSLAG!

VANAF DE EERSTE BEHANDELING*

100%

TEVREDENHEID

IN DE CABINE Een behandeling van 45 minuten, specifiek ontwikkeld voor de oogcontour, vervaagt ogenblikkelijk sporen van vermoeidheid en veroudering. De exclusieve porseleinen massagelepel van Sothys zorgt direct voor een verfrissend effect.

VOOR THUIS Crème lumière rides-cernes-poches Soin correcteur anti-cernes Roll-on cryo anti-poches Patchs express yeux

SOTHYS RECHERCHE

AVANCÉE

Sothys, topklasse in professionele, optimale huidverbetering en verzorging op maat in meer dan 15.000 Instituten, spa’s en wellnesscentra in 125 landen. WWW.SOTHYS.NL

E X C L U S I E F I N I N S T I T U T E N & S P A’S

* TEVREDENHEIDS PERCENTAGE BIJ 22 PERSONEN 24 UUR NA DE EERSTE BEHANDELING. PHOTOS : JF VERGANTI · MARIUS DZIERZAWSKI · STSMHN · 08/20 SOTHYS PARIS, SIÈGE SOCIAL, 128 RUE DU FAUBOURG SAINT HONORÉ, F 75008 PARIS - SIREN 451 170 807 RCS PARIS · NON CONTRACTUAL PICTURES

· DIRECT EEN GLADSTRIJKEND EFFECT · DE OOGCONTOUR IS HELDERDER · DE BLIK UITGERUST

�

ONZE KEUZE SHOPPING 1.

1. Houten kaart De houten stadskaarten van Woodmaps worden in Delft met lasersnijders vervaardigd. Het resultaat oogt ambachtelijk en zeer gedetailleerd. Hang bijvoorbeeld de stad Maastricht aan de muur en geniet van haar smalle steegjes en het uitzicht op de Maas. Woodmaps, ‘Maastricht’, vanaf B 179. www.woodmaps.nl 2. Zomerse sfeerlichtjes Studio Toer staat bekend om zijn interactieve designs, waarbij altijd de suggestie van beweging wordt gewekt. Deze lampinstallatie oogt als een rondvliegende zwerm vuurvliegjes tijdens een warme zomernacht. Studio Toer, ‘Flock of Light’, B 595. www.moooi.com 3. Het ‘blauwe goud’ Objets d’Amsterdam ruikt onder andere naar bergamot en groene thee. Het flesje met geurstokjes is versierd met een blauw-gouden etiket, dat de waarde van water symboliseert. Het merk zet zich in voor waterprojecten in gebieden waar schoon drinkwater schaars is. Marie-Stella-Maris, ‘Limited Edition - No.92 Objets d’Amsterdam’, B 29. www.marie-stella-maris.com 4. Bloemen op tafel Viooltjes en gladiolen kunnen in de winter niet in een vaas maar toch op tafel: Hollandse bloemstillevens vormden de inspiratiebron voor deze katoenen placemats die ook in de wasdroger kunnen. ESSENZA, ‘ESSENZA Gallery Donkergroen Placemat 35 x 50 cm’, B 10,95. www.essenzahome.nl 5. Vincents bloemen Voor Van Gogh drukten zonnebloemen ‘dankbaarheid’ uit. Dit speciale setje droogbloemen van Bloomon is dan ook perfect om cadeau te geven aan iemand die je wilt bedanken. Een vrolijk, warmgeel pakketje dat ook nog eens door de brievenbus past. Bloomon, ‘Flowergram: Sunflower Edition’, B 19,95. www.shop.bloomon.nl

HOLLANDS Glorie

7. 8.

10.

6. Spiegelbeeld Dat bijzettafels meer dan alleen functioneel kunnen zijn, bewijst &klevering met zijn nieuwe collectie. Deze zijn van spiegelglas gemaakt, waardoor ze het uiterlijk van uw interieur extra glans geven. &klevering, ‘&k Table Mirror’, Vanaf B 129,95. www.klevering.com 7. Alles bij de hand Houd uw onmisbare spullen feestelijk bij de hand met deze tas uit Nikkie’s ‘Wine and Dine’-collectie. De ‘N’ op de voorkant bestaat uit gekleurde plaksteentjes, die vrolijk afsteken tegen het zwarte kunstleer. Nikkie, ‘Zwarte tas met N logo van strass’, B 155. www.nikkie.com 8. Rariteiten In de 17de eeuw was het verzamelen van exotische objecten en dieren een populaire hobby met veel aanzien. Hetzelfde gold toen voor Delfts Blauw. In de ‘Wunderkammer’-collectie komen deze samen: serviesgoed voor een nieuw rariteitenkabinet. Royal Delft, ‘Borden Wunderkammer’, Vanaf B 24,50. www.royaldelft.com 9. Intuïtief design Ontwerpstudio de Intuïtiefabriek wil mensen verrassen met hun designs. Deze kandelaar doet denken aan de windmolens op het platteland. Een leuk detail is dat de propellers gaan draaien door de warme lucht van de kaarsen. De Intuïtiefabriek, ‘Whirlabout kandelaar’, B 49. www.festamsterdam.com 10. Zon op je kopje Het bedrijf Urban Nature Culture maakt producten op een duurzame manier door milieuvriendelijke grondstoffen en tweedehands materialen te gebruiken. De cirkels en stippen op de buitenkant van het kopje doen denken aan het gouden licht van een mooie morgenzon. Urban Nature Culture, ‘Good Morning Cup Special Edition Circle Gold - Urban Nature Culture’, B 19,95. www.urbannatureculture.com

Tekst Pablo Pichel

p. 25

6 X HOLLANDS

BIJBEL VAN DE + DE NEDERLANDSE KEUKEN T.W.V. B33,99 NU SAMEN VOOR MAAR

E 40 Hemels lekker Van Zeeuwse bolus tot polderkreeftensoep en van knolselderijsteak tot hachee: in ‘De bijbel van de Nederlandse keuken’ neemt journalist, schrijver en kookboekauteur Janneke Vreugdenhil ons mee op culinaire reis door Nederland. Met naast het ultieme recept voor boerenkoolstamppot met alles erop en eraan, onder meer een tussenstop in Oisterwijk voor de worstenbroodjes van Robèrt en een welverdiende pauze in Amsterdam voor een gevulde koek van Holtkamp.

WORD ABONNEE Kijk op www.hollandsgloriemagazine.nl of bel 088 2266637

De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. De verzendkosten van het kookboek binnen Nederland zijn inbegrepen. Deze aanbieding geldt zolang de voorraad strekt. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. U kunt het abonnement ook cadeau geven aan iemand anders, u ontvangt dan zelf het kookboek.

p. 57

Coronawoord van het jaar

et is weer december, en dat is traditiegetrouw een maand van tradities, hoewel je je met reden kunt afvragen of dat nog steeds zo is. Zwarte Piet en het vuurwerk zijn geschrapt, de Sint is verbannen naar een fantasiedorp, en de laatste witte kerst is ook alweer even geleden. Blijven over de kerstboom, de oliebollen en zodra het twee graden vriest de Elfstedenkoorts. Maar terwijl alle oude tradities verdwijnen, komen er ook nieuwe bij. Zoals de verkiezing van het Woord van het Jaar. Die traditie kennen we sinds 2007, toen bokitoproof door Van Dale en Onze Taal tot winnaar werd uitgeroepen. Het jaar daarop won swaffelen de in de sociale media gekaapte verkiezing, en daarna scheidden de wegen van Van Dale en Onze Taal zich. Sindsdien hebben we dus zelfs twee jaarwoorden – of eigenlijk drie, want Vlaanderen kiest er ook nog een. Héél veel is dat overigens ook weer niet: in het Engelse taalgebied kiest iedere woordenboekmaker een woord van het jaar, bij elkaar al snel een stuk of acht. Net zoals het ene jaar achteraf fijner en gedenkwaardiger is dan het andere, zijn ook de prijswinnende jaarwoorden niet allemaal even geslaagd: dagobertducktaks, project X-feest, gedoogregering, weigerambtenaar, tuigdorp, blokkeerfries, treitervlogger, laadpaalklever... het zijn zaken die alweer zo’n beetje uit het collectief geheugen aan het wegzakken zijn. Te eenmalig, te particulier, te onbelangrijk – en toch kregen ze de voorkeur boven veel relevantere woorden als fake news, millennial, bingen, influencer en klimaatontkenner. Gelukkig waren er ook winnaars als brexit, twitteren, boomer, plofkip, sjoemelsoftware en selfie – woorden die er meer toe doen, die nog steeds gebruikt worden en die ook niet zo snel zullen verdwijnen. (De allerleukste winnaar was trouwens woordvanhetjaarmoeheid – in 2016 gekozen door de satirische website De Speld, dus dat was niet voor het echie.) Over naar nu. Als je over het woord van het jaar voor 2020 begint, zegt iedereen: ‘O, dat is wel duidelijk, laat die verkiezing maar zitten.’ Maar is het werkelijk zo duidelijk?

Het wordt ongetwijfeld een coronawoord – dat natuurlijk wel – maar welk dan? In ‘De taal van het nieuwe normaal’, het pas verschenen coronawoordenboek van Van Dale-hoofdredacteur Ton den Boon, staan wel duizend woorden (vooral bij de C) die met dit pandemiejaar te maken hebben, dus wat wordt het? Coronacrisis, coronakilo’s, coronahufter, coupe corona, covidioot, anderhalvemetersamenleving, social distancing, ellebogen (ww.), raamvisite, lockdownmoeheid, kuchscherm, hamsterschaamte, maskerweigeraar, friedepiepel, teststraat, quarantaineconcert, of toch het poëtische huidhonger? Het zijn overigens niet alleen gewone woorden die aanspraak maken op de titel Woord van het Jaar. In 2015 gunde ‘Oxford Dictionaries’ de ‘emoji die huilt van het lachen’ die titel, en vorig jaar koos Onze Taal het achtervoegsel -schaamte (als in vliegschaamte en vleesschaamte) als winnaar. Het hoeft dus niet altijd een echt woordenboekwoord te zijn, en dat maakt de weg vrij voor veruit het origineelste ‘woord’ van 2020, dat ervoor zorgde dat er af en toe ook nog gelachen kon worden in alle ellende – namelijk het gebaar voor ‘hamsteren’, zoals bekend geworden door gebarentolk Irma Sluis. Als u daar nou op stemt in de Onze Taal-Woord-vanhet-Jaar-verkiezing, krijgt dit jaar toch nog een (beetje) opgewekt einde. �

Raymond Noë is (web)redacteur bij ‘Onze Taal’, het grootste Nederlandse tijdschrift voor taalliefhebbers. www.onzetaal.nl

p. 27

�

UIT ETEN IN CORONATIJD (overnachting verplicht)

Wie zin heeft buiten de deur te eten terwijl de restaurants gesloten zijn, kan een plekje zien te bemachtigen in een van de hotels die over een goed uitgeruste keuken beschikken. In deze tien hotels verspreid over Nederland weet u in ieder geval zeker dat u lekker kunt eten én slapen. Ook na coronatijd natuurlijk altijd een fijn uitstapje. Tekst Hans Melissen

• Landgoed Lauswolt, Lauswolt • Kasteel Engelenburg, Brummen • De Gouden Karper, Hummelo • Hotel Finch, Deventer • Hotel De Sterrenberg, Otterlo • Kasteel Terworm, Heerlen • Landhuishotel De Bloemenbeek, De Lutte • Restaurant & Hotel Merlet, Schoorl • De Amshoff, Kiel-Windeweer • Plantage Rococo, Velsen-Zuid

DISCLAIMER: ZOLANG DE OVERHEID DE MOGELIJKHEID OM TE LOGEREN EN DINEREN OPENHOUDT, KAN MEN ER GEBRUIK VAN MAKEN

p. 29

ďż˝

De Gouden Karper

idden in de Achterhoek tussen Doesburg en Doetinchem ligt het dorp Hummelo. Wie daar een bezoek brengt aan hotel-restaurant De Gouden Karper neemt meteen een duik in het verleden. Gezeten op de overkapte veranda verwacht je elk moment dat hier de postkoets voor komt rijden. Het hotel is een deftig bakstenen huis met hoge empireramen en een omlopend schilddak. Het is een rijksmonument dus er mag niet veel veranderd worden aan de buitenkant en dat is maar goed ook. In deze oorspronkelijke herberg waar de familie Remmelink al bijna honderd jaar de leiding heeft, ben je gelukkig niet meer afhankelijk van lampetkan en olielamp, al brandt er binnen nog wel gezellig een kachel. Verder is hier alle comfort, tot wifi op elke kamer. Verwacht hier geen nouvelle cuisine, maar meer de traditionele wildkeuken van de Achterhoek zoals hazenbout in rodewijnsaus en fazant met zuurkool. ďż˝ De Gouden Karper, Dorpsstraat 9, Hummelo. degoudenkarperhummelo.nl

HOLLANDS Glorie

�

asteel Engelenburg is onderdeel van een vijftig hectare groot landgoed in de bossen tussen Apeldoorn en Arnhem. In 1828 werd het landhuis op de resten van een eeuwenoude burcht gebouwd. Sinds 1987 is het een hotel, dat zich qua luxe voortdurend aan de hedendaagse maatstaven aanpast, zonder de romantische sfeer van vervlogen tijden uit het oog te verliezen. Je kunt er wandelen door de tuin, het bos en het park en golven op de eigen

Kasteel Engelenburg

golfbaan. Het 19de-eeuwse Serre restaurant staat onder leiding van sommelier Arjen Pleij en chef-kok Tom Langenkamp, die de sterren van de hemel kookt. Het restaurant heeft bovendien een kelder met een verrassend mooie collectie whisky’s en de beste ZuidAfrikaanse wijnen. �

Kasteel Engelenburg, Eerbeekseweg 6, Brummen. engelenburg.com

p. 31

�

Landgoed Lauswolt

en hotel op een groot landgoed dat geleid wordt door een voormalige sterrenkok, beter kun je het niet treffen als gast. Op Lauswolt zijn gastvrijheid en gastronomie onlosmakelijk met elkaar verbonden. Marc van Gulick heeft op ‘Het Paleis van het Noorden’ in de bossen van Friesland sinds 2007 de leiding en weet steeds weer topcuisiniers voor zijn keuken aan te trekken. Nu stuurt chef-kok Arjan Bisschop alweer enige jaren zijn witte brigade aan. De Heeren van Harinxma, want zo heet het eigen restaurant, heeft al jaren een Michelinster en is in de ‘Lekker500’ van dit jaar tot beste eetgelegenheid van Friesland gekozen. Naast dineren kun je zwemmen in een binnen- en buitenzwembad en gebruikmaken van de faciliteiten van de Health & Spa afdeling, zoals een sauna of Turks stoombad. � Landgoed Lauswolt, Van Harinxmaweg 10, Beetsterzwaag. lauswolt.nl

HOLLANDS Glorie

�

n het centrum van de mooie Hanzestad Deventer, met z’n vele winkelstraatjes vol boetiekjes en opvallend veel boekwinkels, bevindt zich Hotel Finch. In 1871 werd het als Hotel De Keizer geopend, maar vanaf begin 20ste eeuw fungeerde het als bankgebouw. Sinds kort is het schitterende gebouw met een rijke geschiedenis weer teruggebracht tot hotel, maar met een hedendaagse inslag. In Finch, ‘waar je niet koning klant bent, maar te gast bent bij nieuwe vrienden

Hotel Finch

thuis,’ zoals de website vermeldt, is van alles mogelijk. Wil je om ’s middags vier uur ontbijten? Geen probleem. Een een- of achtgangendiner? Het kan allemaal. Tijdens de lockdown koken de topchefs van culinaire hotspot The Lemon Tree in de knusse bar van Finch. Zowel station als parkeergarage liggen op enkele minuten van het hotel en vanuit het hotel loop je zo de binnenstad in. � Hotel Finch, Keizerstraat 20, Deventer. hotelfinch.nl

p. 33

�

Hotel De Sterrenberg

e Sterrenberg is een adults only hotel aan de rand van de Hoge Veluwe – er lopen dus geen kleine kinderen rond. Je kunt er heerlijk op adem komen in een van de sauna’s, het tepidarium, relaxbad, zwembad of de fitnessruimte. Vanuit het smaakvolle, in 2017 totaal vernieuwde hotel loop je zo de Veluwe op. Het restaurant met een Bib Gourmandkenmerk van Michelin heeft de kaart tijdens de coronacrisis aangepast. Dagelijks is er een wisselend driegangenmenu op hoog niveau met vlees, vis en vegetarische

HOLLANDS Glorie

gerechten. De keukenbrigade staat onder leiding van chef-kok Robert Hartelman. Hij kookt bij voorkeur met wisselende producten van het seizoen die hij waar mogelijk haalt bij erkende Veluwse streekproducenten zoals biologische veehouderij Eco Fields uit Wekerom, boerderij de Groote Voort (Remeker) uit Lunteren, de Veluwse Aspergeboerderij en de plaatselijke groenteboer Gert van Eldik. � Hotel De Sterrenberg, Houtkampweg 1, Otterlo. sterrenberg.nl

�

Kasteel TerWorm

n het zuiden van Limburg ligt het romantische Kasteel TerWorm, een exclusief kasteelhotel waar je meteen al bij binnenkomst een gevoel van onthaasten krijgt. Wegdromen en de dagelijkse beslommeringen vergeten gaat hier vanzelf als je in een van de fraai ingerichte kamers verblijft. Zeker als je weet dat er een uitstekende keukenbrigade klaarstaat in het à-la-carterestaurant, onder leiding van Andy Brauers. Voor de wijnliefhebbers is hier een rijk aanbod. De kaart bevat zo’n 150 wijnen van over de hele wereld, waaronder de allermooiste grand cru’s. Het hotel heeft 12 luxekamers en 28 vorstelijke suites. Een daarvan bevindt zich boven de toegangspoort in de Pachthoeve en is voorzien van een groot queensize bed en ruim zitgedeelte op een aparte etage. Karakteristieke balken en donkergetinte meubelen zorgen voor een intieme sfeer. Terug naar de middeleeuwen, maar met modern comfort. � Kasteel TerWorm, Terworm 5, Heerlen. terworm.nl

p. 35

ďż˝

Landhuishotel De Bloemenbeek

ls gast heb je hier de kans de grootste sporters ter wereld tegen het lijf te lopen. Landhuishotel De Bloemenbeek is een van de hotels waar zij vaak verblijven. De grootste miljonairs komen hier maar al te graag terug en dat zegt genoeg over verwennerij die je hier in Twente ten deel valt. Daar hoef je overigens geen miljonair voor te zijn. Het afgelopen jaar heeft het hotel grote verbouwingen ondergaan om een nog hogere kwaliteit te bieden op het gebied van gastvrijheid. Nieuw is het Greenhouse in de binnentuin. De Bloemenbeek doet door zijn bouwstijl en omgeving denken aan een Engels landgoedhotel: internationale allure in het oostelijkste puntje van Nederland, mede dankzij de keuken die al sinds 2010 elk jaar door Michelin wordt beloond met een ster. Door de ruime opzet is het hotel uitstekend geschikt om veilig te verblijven in coronatijd. ďż˝ Landhuishotel De Bloemenbeek, Beuningerstraat 6, De Lutte. bloemenbeek.nl

HOLLANDS Glorie

ďż˝

ok in de winter is het hier heerlijk toeven met de duinen van Schoorl in de directe omgeving en het luxe winkeldorp Bergen op enkele minuten rijden. Hotel Restaurant Merlet van de familie Bourgonje is een perfecte uitvalsbasis voor een ontspannen vakantie. De kamers zijn stuk voor stuk voorzien van de grootste luxe. Maar het mooiste van alles is het restaurant dat onder leiding staat van sterrenchef Jonathan Zandbergen. Hij zorgt voor zeer smakelijke, creatieve gerechten met vooral streekproducten,

Restaurant & Hotel Merlet

zoals lijngevangen zeebaars uit de zee aan de andere kant van het hoge duin en groenten uit de biodynamische tuin van de Noorderhoeve, die iets verderop is gelegen. Onlangs is het interieur van het restaurant geheel vernieuwd, zo is de entree verplaatst naar het midden van de ruimte. Bij zonnig weer is het mogelijk tot laat in het jaar op het terras met uniek uitzicht te borrelen of te dineren. ďż˝

Restaurant & Hotel Merlet, Duinweg 15, Schoorl. merlet.nl

p. 37

�

De Amshoff

et oud-Hollandse gezegde ‘Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd’, gaat helemaal op voor dit hotel met slechts twee kamers in het hoge Groningse Kiel-Windeweer. Ook in deze moeilijke tijden houden Jan Stams en Marola Claessen het restaurant van hun hotel, dat vroeger de pastorie was van de naastgelegen kerk, voor de gasten van de twee kamers open. Zij kunnen kiezen uit een drie- of viergangenmenu van verse, seizoensgebonden producten. Een menukaart is er niet, elke maand kun je je opnieuw laten verrassen

HOLLANDS Glorie

door de uitgebalanceerde en creatieve keuze van chef-kok Jan. Marola is een uitstekende adviseur voor wat de begeleidende wijnen betreft. De twee appartementen beschikken over een apart woon- en slaapgedeelte en zijn sfeervol ingericht met karaktervolle kleuren en veel natuurlijke materialen. Eén appartement heeft een bedstee, die speciaal is ingericht voor kleine kinderen. � De Amshoff, Pieter Venemakade 93-95, Kiel-Windeweer. de-amshoff.nl

ďż˝

Plantage Rococo

low down, be good! Dat is het motto van hotel Plantage Rococo. In de duinen van Velsen-Zuid ligt het smaakvol ingerichte landhuis van Buitenplaats Plantage. Kenmerkend zijn de grote palmen in de karakteristieke zalen, de linnen wandbekleding in de kamers en de bijzondere schilderijen, meubels en het aardewerk van ruim een eeuw oud. Plantage Rococo is meer dan een hotel. Het beschikt over vijf luxe suites/familiekamers op de eerste verdieping en op de loftverdieping zes romantische tweepersoons-/familiekamers. Deze kamers hebben een gezamenlijk toilet op de gang, maar beschikken wel over een eigen douche. De keuken is echt van deze tijd: de kaart biedt diverse gerechten aan die glutenvrij, vegetarisch en vegan zijn. Hier kookt men altijd seizoensgebonden, biologisch, zonder e-nummers en witte suikers, zodat de meest kritische eter hier aan zijn of haar gerief komt. ďż˝ Plantage Rococo, Rijksweg 116, Velsen-Zuid. plantagerococo.nl

�

DE BOSWACHTER

Wat brengt de natuur ons dit seizoen? Wim Huijser gaat op pad met een boswachter.

•

De stille weelde van Kroondomein Het Loo

oor een winterwandeling door de Veluwse bossen heb ik met boswachter André Donker afgesproken bij Het Aardhuis in Hoog Soeren. Het Aardhuis is het voormalige jachtchalet van koning Willem III dat boven op de Aardmansberg staat. Koningin Juliana liet er in 1972 een voorlichtingscentrum inrichten over natuur en wild. Haar opvolgers hebben dit voortgezet. In het pas vernieuwde bezoekerscentrum wordt informatie gegeven over de geschiedenis van het chalet, het beheer van Kroondomein Het Loo en de flora en fauna van het gebied. Kroondomein Het Loo is met ongeveer 10.400 hectare het grootste aaneengesloten particuliere landgoed in Nederland. Het gebied ademt rust, schoonheid en harmonie in een uitgestrekt landschap. Veel mensen kennen André Donker van zijn column in het natuurtijdschrift ‘Roots’ en als tv-boswachter in het televisieprogramma ‘Tijd voor MAX’. “Al direct na mijn bosbouwopleiding ben ik in de jaren tachtig gaan stagelopen in de Koninklijke Houtvesterij”, vertelt hij, terwijl we aan de overkant van de Amersfoortseweg door het hek het bos inlopen. “Dat was in de periode dat het accent van bosbouw in Nederland verschoof naar natuurbeheer.” Later ging hij werken voor Natuurmonumenten en verruilde hij de Veluwe voor Drenthe en nog weer later de Marker Wadden. Maar de wandeling die wij nu maken liep hij vroeger al met zijn vader vanuit Apeldoorn.

HOLLANDS Glorie

Als boswachter houdt Donker van het directe contact met bezoekers. Geen wonder dat hij onlangs de mogelijkheid aangreep om beheerder van Het Aardhuis te worden. “Daardoor heb ik weer helemaal het gevoel dat maakte dat ik boswachter wilde worden. Het bos in gaan met mensen en heel dicht op de beleving en verwondering zitten. En hier op de Veluwe ligt mijn hart; hier ben ik geaard.”

SPAARTELGENBOS We lopen de Dassenberg op. Zoals de oude naam al doet vermoeden hebben hier altijd dassen gezeten. Hier staan de oudste bossen van Nederland, iets wat maar heel weinig mensen weten. Maar die bossen hebben lang niet altijd ongestoord kunnen groeien. “Eeuwenlang werden de jonge eiken regelmatig gekapt”, legt de boswachter uit. ‘Het hout werd deels als stuthout in de mijnbouw gebruikt, de bast ging naar de leerlooierij. Toen dat kappen rond 1900 stopte, zaten nog wel die oude stobben in de grond, waar steeds tien tot twaalf boompjes uit groeiden. De keuze voor opgaand bos maakte het noodzakelijk dat er recht hout zou groeien. Daarop zijn al die uitlopers weggesnoeid en werd één telg gespaard voor de vorming van een nieuw bos. Zo is dit ‘spaartelgenbos’ ontstaan als kapitaal voor de toekomst. Nu zien we dat kapitaal hier voor ons staan.” Inderdaad vertonen de onderkanten van de eikenstammen een opvallende grilligheid. Doordat het hele gebied in de jaren tachtig is aangewezen als reservaat, is het bos ondertussen weer in een nieuwe fase gekomen. “Kroondomein Het Loo past de methode van ‘natuurvolgend bosbeheer’ toe”, zegt Donker. “Daarmee ontwikkelen de bossen zich geleidelijk tot volwaardige

“Als er een boom omvalt, blijven we ervan af. Alleen als hij over het pad ligt, trekken we hem aan de kant”

Vliegend hert

Raaf

Dassenfamilie

André Donker

Dood hout met tonderzwammen

ecosystemen, waarin voor allerlei verschillende levensvormen plaats is. Dat betekent dat er helemaal geen hout meer wordt geoogst. Wij doen hier helemaal niks. Als er een boom omvalt, blijven we er helemaal vanaf. Alleen als hij over het pad ligt, trekken we hem aan de kant.”

TONDERZWAMMEN Al sinds zijn jeugd weet Donker dat in de beukenbossen op de Dassenberg veel tonderzwammen groeien, die onderdak bieden aan het tonderzwamkevertje. In de 19de eeuw werd de tonderzwam nog veel gebruikt in zogeheten tondeldozen. Dat waren kokers of doosjes waarin licht ontvlambaar materiaal werd bewaard en daarmee de voorloper van latere lucifers en (gas)aanstekers. “In 1907 zijn de laatste exemplaren van het tonderzwamkevertje gevonden”, vertelt Donker. “Maar dankzij de vele stervende >

Tekst en foto’s Wim Huijser

p. 41

DE BOSWACHTER

bomen die hier staan vinden we die kevertjes nu weer met honderden. Dit is een van de plekken waar we het dode hout het langst laten liggen. Mensen komen van heinde en verre om ’s zomers de vliegende herten te fotograferen bij Het Aardhuis. Die larven zijn jarenlang afhankelijk van de schimmel in dat dikke dode hout.”

“In de stad word je soms knettergek. De rust van het bos is iets dat iedereen keihard nodig heeft”

ZOELPLEKKEN De stilte van het Kroondomein is weldadig, zowel voor mensen als voor dieren. De kans bestaat dat we onderweg wild tegenkomen, al is die kans niet honderd procent zoals over het park bij Het Aardhuis wordt beweerd. “De zwijnen lopen hun neus achterna op zoek naar voedsel”, verklaart de boswachter. “Als het zo lang droog is, zoals in de afgelopen zomers, wordt het voedsel schaars. Daardoor worden de zwijnen steeds brutaler en komen ze dichter bij de weg om naar voedsel te zoeken. Maar als eenmaal de eikels beginnen te vallen, zie je overdag geen zwijn meer. De afgelopen twee jaren hebben we op zoelplekken – plassen waar zwijnen zich graag in de modder rollen – water in het bos gebracht. De herten kunnen nu gemakkelijk het boerenland met sloten of beken bezoeken.’’ Als ik Donker vraag wat zijn ‘Veluwegevoel’ is, hoeft hij er niet lang over na te denken. “Je kunt hier echt jezelf zijn. Daarbij kun je uren lopen zonder iemand tegen te komen. Ik heb zelf van jongs af aan de behoefte uren alleen te zijn, met alleen maar natuur om me heen. In de stad word je soms knettergek. De rust van het bos is daarom iets dat iedereen keihard nodig heeft.” Donker ziet positieve ontwikkelingen als

HOLLANDS Glorie

het om de Veluwse natuur gaat. “Sinds de jaren tachtig hebben we ons best gedaan om de Veluwe weer te verbinden. Er zijn natuurbruggen gebouwd en we hebben het wild weer de ruimte gegeven. Daardoor hebben we nu ook de wolf terug op de Noord-Veluwe. De kansen daarvoor zijn nu beter dan 150 jaar geleden. Toen werd alles gedomineerd door schaapskudden en werkte iedereen nog ’s winters in de bossen. Het was op de Veluwe toen echt veel drukker dan tegenwoordig.” We verlaten de grindweg en kiezen een ‘geitenpaadje’ dat over de Dassenberg loopt. Het is een van de hoogste punten van Nederland, met een uitzicht dat we vaak als ‘on-Hollands’ beschouwen. “Dat komt doordat veel mensen alleen in het buitenland de natuur opzoeken”, verklaart Donkers. “Ze zijn vervreemd van hun eigen landschap.” We lopen aan de rand van het oude hakhoutbos en een dennenakker die is geplant voor de mijnbouw. Ook hier heeft de boswachter zijn verhaal klaar. “Eikenhout was heel geschikt voor stutpalen, maar je moest er geen plafond van maken. Het kan heel veel gewicht dragen, maar ook ineens knappen. In grenenhout zit een soort kraakalarm. In die mijnen zaten jonge kinderen – zogenaamde luistervinkjes – die naar het kraken van het hout luisterden. Bijtijds gaven zij aan wanneer er extra gestut moest worden. Als je honderd meter onder de grond zat, was die Veluwse grove den dus van levensbelang.” Onder de beuken tekent het glooiende reliëf van de Dassenberg zich prachtig af. André Donker heeft herhaaldelijk meegemaakt dat hier ’s avonds de dassen actief werden waardoor hij ze kon waarnemen. Als we even later op het pad langs de hei lopen, wijst hij op de prenten in het zand. Inderdaad: achterpoten van de das.

OMDENKEN Als ik mijn sombere gevoel over de natuur ter sprake breng, helpt Donker mij ogenblikkelijk met ‘omdenken’. “Natuurlijk is er te veel stikstof in de natuur, en natuurlijk verlies je daardoor biodiversiteit. Maar met pessimisme kom je er niet. Beter kun je nadenken hoe je dingen kunt verbeteren.” Ten slotte staan we aan de rand van de Asselse Heide en genieten van de leegte. “Hoe leeg kan Nederland zijn?” vraagt André Donker retorisch. “Vanaf de bosrand heb je de hele dag kans om edelherten te zien. Die kunnen hier helemaal zichzelf zijn. Natuurlijk is het ook een cultuurlandschap, maar wel eeuwen oud en met een heel hoge biodiversiteit. Ga hier gewoon twintig minuten zitten. Dit is pure weelde.” �

�

Een everzwijngezin

Vos

Asselse Heide

WANDELROUTE De wandelroute van 6,5 kilometer over de Dassenberg is niet gemarkeerd, maar kan eenvoudig gelopen worden aan de hand van dit kaartje. Het gebied is van 25 december tot 15 september geopend.

�

Eten en drinken

• Het Aardhuis Tegenwoordig is in het bezoekerscentrum van Kroondomein Het Loo ook een restaurant gevestigd. Aardhuis 1, 7346 AA Hoog Soeren. www.hetaardhuis.nl

Op de Dassenberg

André Donker

• De Echoput Amersfoortseweg 86, 7346 AA Hoog Soeren. www.echoput.nl

p. 43

HOLLANDS Glorie

ďż˝

ONS DORP

EPEN

Het Mooiste Kleine Dorp van Nederland â&#x20AC;˘

Het Zuid-Limburgse Epen is de winnaar van de Hollands Glorie-verkiezing Het Mooiste Kleine Dorp van Nederland. Juryvoorzitter Rik Felderhof reisde af naar het zuiden om het goede nieuws over te brengen aan burgemeester Nicole Ramaekers-Rutjens. De prijs is een prachtig handbeschilderd Delfts blauw bord. Tekst Hans Melissen Fotografie David Peskens Bord Heinen Delfts Blauw

p. 45

�

ONS DORP

Heuvelachtige straten, twee winkels, maar bijna net zoveel herbergen en hotels als woonhuizen. Vele met witgepleisterd vakwerk

r heerst op de vroege maandagmiddag een weldadige rust in de straatjes van Epen. Voor het huis dat in de schaduw van de robuuste Sint Paulus Bekeringskerk ligt zit de bewoner vredig onderuitgezakt met een Gulpener biertje aan een zelfgetimmerde tafel. Hij is in een druk gesprek verwikkeld met een man die gekleed is in rijbroek en leren vest over een geblokt hemd. Met het zweepje dat hij in zijn rechterhand houdt tikt hij ritmisch op zijn afgetrapte laarzen. Iets verderop zien we zijn paard met de teugels vastgebonden aan de lantaarnpaal bij een vakwerkboerderij. De mannen lachen veel, maar doen zo te zien ook moeite anderhalve meter afstand van elkaar te houden. Waar ze het precies over hebben kunnen we onmogelijk achterhalen, omdat hun taal zo eigen is – iets tussen Vlaams, Maastrichts en Duits in – dat je hier jaren gewoond moet hebben om dit dialect te kunnen volgen. De heren weten nog niet dat zij het voorrecht hebben in Het Mooiste Kleine Dorp van Nederland te wonen. Dat zal pas de volgende dag bekend worden gemaakt. Ook al zijn de klanken van de harmonie Inter Nos en schutterij Sint Paulus hier langs berg en dal met hun luide blaasinstrumenten regelmatig te horen, ze staan in schril contrast met de bescheidenheid die de inwoners in het dagelijks leven uitstralen.

GROENE GLOOIINGEN Samen met de juryvoorzitter Rik Felderhof loop ik door dit idyllische dorp. Het is de dag voordat Rik de blijde boodschap aan de burgemeester zal meedelen. Aangezien Epen net als Vaals tegen het drielandenpunt aanschurkt en we de sfeer willen opsnuiven van de winnaar zijn we een dag eerder vertrokken. We logeren in Hotel Inkelshoes, dat in een van de vele heuvelplooien buiten de bebouwde kom ligt. De jury, waarin ook de hoofdredacteur van dit magazine Paul van Eijndhoven en adjunct-hoofdredacteur Sefanja Nods zitting hadden, is een week eerder na stevige discussies tot het oordeel gekomen dat Epen tot Mooiste Kleine Dorp van Nederland >

HOLLANDS Glorie

Boven: zicht op Epen in de ochtendnevel. Links: 18de-eeuws vakwerkhuis; op de Steenberg wordt wijn geproduceerd door Domein ‘Steenberg’.

p. 47

â&#x20AC;&#x153;Epen, gelegen aan de snelst stromende rivier van Nederland, een dorp waar de huizen achteroverleunen in de tijdâ&#x20AC;?

Net buiten het dorpscentrum staat een 18de-eeuwse vakwerkhoeve; de Volmolen is een van de best bewaarde molens in het Geuldal.

HOLLANDS Glorie

2020 uitgeroepen moet worden. De andere twee dorpen die als finalisten waren overgebleven lukten het net niet de meerderheid van de stemmen te krijgen. Ook voor Nederwetten was veel te zeggen, het prachtige dorp aan de Dommel met de stevig ruisende watermolen en een zeer actief dorpsleven, viel echter af. Ook de andere kandidaat, Doornenburg, maakte weliswaar veel indruk met zijn imposante kasteel, maar redde het toch niet. Door het geweld in de Tweede Wereldoorlog zijn de oorspronkelijke huizen verwoest en de herbouw straalt niet dezelfde grandeur uit als de oude burcht. Wat vinden we in Epen? Heuvelachtige straten, twee winkels, maar bijna net zoveel herbergen en hotels als woonhuizen. Vele met witgepleisterd vakwerk. Er is een bakker die gespecialiseerd is in vlaaien en de enige andere winkel heet gewoon Super Epen, waar de meest elementaire zaken te koop zijn en dat tegelijkertijd dienstdoet als hulppostkantoor. Aan de voet van de robuuste kerk rusten de overleden dorpsgenoten zij aan zij onder keurig gepoetst marmer. Zevenhonderd inwoners eromheen houden het dorp levend.

�

ONS DORP

Elke weg vanuit de kern van Epen leidt naar grootse schoonheid. On-Nederlands kun je gerust zeggen. Een weldaad aan groene glooiingen waar vakwerkhuizen royaal zijn uitgestrooid. Een weldaad voor wie rust en harmonie zoekt, waar het oog ook kijkt. Hotels hebben hier namen als Bergrust, Os Heem, In ’t Groene Dal of gewoon De Vier Jaargetijden. Een goed gekozen naam: elk seizoen toont hier zijn eigen schoonheid.

25 LEVENDIGE VERENIGINGEN Epen is geen zelfstandige gemeente meer, maar valt onder Gulpen-Wittem, een samenvoeging van tien dorpen en twaalf gehuchten rond het dal van Gulp en Geul. Nicole Ramaekers-Rutjens is sinds 2017 de burgemeester. Een prachtige vrouw met jeugdig enthousiasme, die hier volkomen op haar plek zit. Een paar kilometer noordelijker is zij geboren, in Heerlen. Verhuisde naar het noorden om landschapsarchitectuur te studeren en kwam uiteindelijk met haar man in Veldhoven terecht, waar zij de politiek in ging. Zij werd in het dorp dat tegen Eindhoven aanleunt wethouder en locoburgemeester. Haar ambities om zelf de ketting om te hangen stak ze niet onder stoelen of banken, maar ze wilde dat wel doen in een plaats waar zij wat mee had. Toen deze schitterende gemeente met het mooiste landschap van Nederland langskwam hoefde ze geen seconde na te denken. Op een steenworp van haar wieg kon zij haar opleiding en bestuurlijke kwaliteiten verenigen. De liefde voor natuur en bourgondisch leven zijn hier in plezierige harmonie te vinden. Haar ogen schitteren als Rik Felderhof het juryrapport voorleest, gelardeerd met zwierige zinnen. “…Epen, gelegen aan de snelst stromende rivier van Nederland, een dorp waar de huizen achteroverleunen in de tijd, waar respect heerst voor traditie, waar het >

Interieur van de Sint-Paulusbekeringkerk; vakwerkhuisje; bakkerij Franssen bakt sinds 1922 broden en vlaaien.

p. 49

�

ONS DORP

gemeenschapsgevoel en het verenigingsleven hoog in het vaandel staan…” De burgemeester en Vera van Laar, de communicatiedeskundige van de gemeente, die tegenover hem zitten, knikken blij bevestigend. Er rolt nog net geen traan uit de ooghoeken. Ze beamen het: het kleine dorp loopt in normale tijden over van de activiteiten met zijn bijna 25 levendige verenigingen. Nu in de corona-angstige maanden zijn er daar echter veel van stopgezet. Maar men laat zich er niet door klein krijgen. Een voorbeeld: normaal is er elke eerste donderdag van de maand De Hoeskamer. Voor ouderen in de gemeente wordt dan een uitgebreid diner verzorgd aan een lange tafel in het Patronaatsgebouw. Nu gaan de vrijwilligers met de zelfgemaakte maaltijden bij de ouderen langs. “…Het mooie dorp omringd door glooiende heuvels in een schilderachtig landschap waar beschaafd slingerende wegen de verstilde dorpen met elkaar verbinden. In de weelderig begroeide bermen is nog altijd ruimte voor een Mariakappelletje waar fietsende passanten even kunnen afstappen om een gebedje te prevelen en hun benen te strekken. Moeder Maria voelt zich gekend in Limburg en wordt nog immer omringd met devote aandacht. Het landschap lijkt ontworpen voor stoere wandelaars op weg naar elders, genietend van schilderachtige panorama’s, met als beloning een Limburgs biertje…” Aan het eind van de speech applaudisseren de twee dames dankbaar. De burgemeester is duidelijk in haar nopjes. Rik heeft precies de speerpunten genoemd waar de gemeente haar best voor doet.

GRAFTEN EN STEGELKES Het lijkt of er aan het oogverblindende Geuldal met zijn stijlvol geplooide heuvels geen eer meer valt te behalen voor een landschapsarchitecte, maar niets is minder waar. Het heeft juist alle aandacht nodig. Het is een cultuurlandschap, dat door de eeuwen heen mede vorm is gegeven door de agrariërs. Maar als die verdwijnen door allerlei maatregelen van hogerhand, dan zou dat landschap ook mee kunnen veranderen. “Als je hier een agrarisch bedrijf begint is dat anders dan in Friesland of de Flevopolder met zijn weidse vlaktes”, zegt de burgermoeder. “Daar heb je geen graften en solitaire boompjes, wegkruizen, kapelletjes. De fijnmazigheid en kleinschaligheid van het landschap vergt een heel andere aanpak.” Graften zijn de wallen met stekelstruweel die als afscheiding >

HOLLANDS Glorie

â&#x20AC;&#x153;Het mooie dorp is omringd door glooiende heuvels in een schilderachtig landschap waar beschaafd slingerende wegen de verstilde dorpen met elkaar verbindenâ&#x20AC;? De Geul meandert prachtig door het landschap, een geliefd gebied bij wandelaars.

p. 51

�

ONS DORP

Torenspitsen van kerkdorp Epen; een van de vele overnachtingsmogelijkheden; typisch Limburgs landschap, groene weiden omringd door bomen en heggen.

HOLLANDS Glorie

dienstdeden in de tijd dat er nog geen prikkeldraad bestond. De groene heuvels zouden zo leeg tonen zonder de koeien, die zich verspreiden over de grazige weiden. Boeren hebben hier door de eeuwen heen hun territorium afgebakend, niet alleen met graften, maar ook met piepende draaihekjes, stegelkes genaamd, die soms eenzaam overgebleven in het veld staan. “Het is op dit moment een zoektocht. Er lopen een paar pilots. Een volgende generatie boeren moet wel een bedrijf kunnen runnen waar ze hun gezin mee kunnen onderhouden en tevens de waarde en de kwaliteit van het landschap intact houden.“ Het is een stevig gevecht, begrijpen wij. Vandaar dat de gemeente zich ook heeft aangesloten bij de Cittaslow-organisatie, een internationaal netwerk van gemeenten die samenwerken aan een goede kwaliteit van leven. Waar de mensen gastvrij zijn, aandacht hebben voor elkaar, streven naar vernieuwing zonder het verleden te vergeten. Waar de mensen trots zijn op identiteit, cultuurhistorie en tradities. Waar eerbied is voor authentieke producten. Het is waarschijnlijk ook vandaar dat wij bij de koffie de keuze hebben uit de verse vlaaien Kruasjele, Keejsje en Eine greumele mit pudding van de plaatselijke bakker. Als we na de koffie in Epen nog wat foto’s maken van de burgemeester en Rik in een prachtig najaarszonnetje, zien we aan de reacties van de passerende inwoners hoe geliefd Ramaekers is. Maar ook hoe gelukkig zij zelf is om hier een taak te vervullen. Ze drukt ons op het hart snel terug te komen, omdat we lang niet alles hebben gezien en meegemaakt. De belofte om dat te doen is geen valse. We zouden in alle vier de seizoenen wel een keer een uitgebreid bezoek willen brengen aan het allermooiste kleine dorp van Nederland.�

6 X HOLLANDS WINTER + EEN VOL VERHALEN

E 37

T.W.V. B25 NU SAMEN VOOR MAAR

“‘Een winter vol verhalen’ is een onweerstaanbare literaire toverdoos”

Meesterlijk Tijdens de lockdown vroeg uitgever Balans aan een aantal geliefde auteurs om een verhaal te schrijven. Zo ontstond een onweerstaanbare verhalenbundel: een staalkaart van korte verhalen, brieven, gedichten, vergeten geschiedenissen en teruggevonden fragmenten. Iedere auteur brengt een andere wereld tot leven, van kerstconcert tot gevangenis, van schildersatelier tot oerwoud, om in op te gaan bij de open haard of de centrale verwarming. Met verhalen van o.a. Peter Buwalda, Adriaan van Dis, Ronald Giphart, Bas Heijne, Daniela Hooghiemstra, Nelleke Noordervliet, Rosita Steenbeek en Tommy Wieringa.

WORD ABONNEE Kijk op www.hollandsgloriemagazine.nl of bel 088 2266637

De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Deze aanbieding geldt zolang de voorraad strekt. De verzendkosten van het boek binnen Nederland zijn inbegrepen. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. U kunt het abonnement ook cadeau geven aan iemand anders, u ontvangt dan zelf het boek.

p. 57

�

ONZE KEUZE - BOEKEN Tekst Pablo Pichel

Winterdieet Na alle lekkernijen tijdens de feestdagen, is het zaak om weer op het oude gewicht te komen en gezond te blijven eten. Maar dat betekent niet dat er alleen winterse salades op tafel komen te staan. Dat bewijst het kookboek ‘Heerlijke Winter – Afvallen met Project Gezond’, van Natalia en Walter Rakhorst. Zij geven hierin recepten, weekmenu’s en afslank

programma’s waarmee je op een gezonde manier je leefstijl kunt verbeteren en afvallen. Ook heel handig zijn de calorietabellen en calorievarianten zodat iedereen het menu kan volgen dat bij hem of haar past. • Natalia en Walter Rakhorst, ‘Heerlijke Winter – Afvallen met Project Gezond’, Project Gezond B.V., E27.

Downton Abbey in de polder Van een bouwval een prachtig huis maken, daar kunnen velen alleen van dromen. Maar Ruud en Suzanne Allard maakten die droom waar. Het avontuur begon 25 jaar geleden, toen het stel de kans kreeg een oude schuur in Everdingen te kopen. De twee anglofielen wilden er een Engels herenhuis van maken. En dat is gelukt. In het boek staan zo’n driehonderd afbeeldingen van het huidige interieur met daarin de mooiste Britse meubels, kunstobjecten en serviesstukken. Suzanne schrijft over het verwezenlijken van deze droom, wat allesbehalve gemakkelijk was, met als dieptepunt het plotselinge overlijden van Ruud. Dit boek is naast een inspiratiebron voor Engelse interieurliefhebbers, ook een eerbetoon aan hem. • Suzanne Allard, ‘De love affair van een Hollands huis’, Waanders Uitgevers, E35.

Feestelijk fotoboek Bekende fotografen maken in hun leven altijd een aantal foto’s die nooit gepubli ceerd worden. Het ultieme voorbeeld is de Amerikaanse straatfotograaf Vivian Maier, wier foto’s pas na haar dood ontdekt werden. Ook van de bekende fotograaf Ed van der Elsken bestaat er werk dat nooit publiekelijk is uitgekomen. Toen het Rijksmuseum in 2019 toegang kreeg tot zijn nalatenschap, vonden ze een ontwerp voor een nooit eerder uitgegeven

HOLLANDS Glorie

fotoboek. ‘Feest’ bevat opnames van bijzondere momenten en gebeurtenissen die Van der Elsken vastlegde tijdens verschillende gelegenheden. Van festiviteiten op de Dam vanwege tien jaar vrede tot kermis op de Nieuwendijk. Ed wist zowel geluk als treurnis op camera vast te leggen. Als kijker krijg je meteen een tijdsbeeld van de jaren vijftig en zestig. • Ed van der Elsken, ‘Feest’, Nai010 uitgevers, E19,50.

100 iconen Wat hebben het patatje kapsalon, Loeki de Leeuw, de flippo en de pet van Ome Willem met elkaar gemeen? Vrijwel iedere Neder lander had het er vroeger over. In het boek ‘Asjemenou!’, gebaseerd op een vaste rubriek in ‘de Volkskrant’, staan honderd iconische objecten uit de naoorlogse Nederlandse populaire cultuur beschreven en afgebeeld. Denk bijvoorbeeld aan de KLMhuisjes en het Koningin Beatrixtegeltje, maar ook de tribune van ‘Soldaat van Oranje’ of de tafel van ‘De Wereld Draait Door’ komen aan bod. Wilt u ze in het echt bekijken? Dit naslagwerk hoort bij de gelijknamige tentoonstelling ‘Asjemenou!’ die nog tot en met 24 januari te zien is in het Noord Brabants Museum.

mogen 3 exemplaren van dit boek weggeven. Wilt u kans maken, ga dan �Wij naar www.hollandsgloriemagazine.nl en vul uw gegevens in bij Mail & Win. • De Volkskrant, ‘Asjemenou!’, Uitgeverij Thomas Rap, E29,99.

Van eigen deeg Ongeveer een jaar geleden begon het kookboekavontuur van Claudia Damen met een plotselinge email van een literair agent die op haar Instagramaccount was gestuit en een afspraak wilde maken. Hij zag er een kookboek in en vroeg haar wat ze zelf van een kookboek verlangde. En zo ontstond haar foodbaby ‘Vers Deeg’. Claudia beschouwt deeg als meer dan een

ingrediënt; het is ook een uitgangspunt voor andere recepten. Zo staan er basisrecepten in voor pizza, tortilla en bagels die je zelf naar hartenlust kunt beleggen, maar geeft ze ook de receptuur voor brood in een uiensoep met gratin of salade met croutons.

mogen 3 exemplaren van dit boek weggeven. Wilt u kans maken, ga dan �Wij naar www.hollandsgloriemagazine.nl en vul uw gegevens in bij Mail & Win. • Claudia Damen, ‘Vers Deeg’, Nijgh & Van Ditmar, E25.

p. 55

�

ONZE KEUZE - BOEKEN

Weg met de pakjes en zakjes! Al tien jaar lang voert kookboekenschrijf ster en culinair journalist Karin Luiten een strijd tegen de pakjesindustrie. Ze schreef verschillende kookboeken met steeds dezelfde boodschap: zwaai vooral zelf de scepter in de keuken en laat de kanten klaarpakjes in de schappen van de supermarkt liggen. Haar laatste kookboek ‘De Makkelijke Keuken’ is een heruitgave van haar bekendste boek, ‘Het grote

zonderpakjes & zakjes kookboek’. Met nieuwe foto’s en vormgeving hoopt Karin de laatste twijfelaars over de streep te trekken. Want koken zonder poedermixen hoeft beslist niet ingewikkeld te zijn. Zo staan er ook recepten in voor simpele gerechten als aardappelpuree en gehakt ballen met jus. • Karin Luiten, ‘De Makkelijke Keuken’ Uitgeverij Nieuw Amsterdam, E24,99.

Design voor huis, tuin en keuken Robert Bronwasser is een van de meest succesvolle industrieel ontwerpers in Nederland. Zijn werk staat voor Dutch Design in al zijn glorie. Hij ontwikkelde producten voor merken als Heineken, Simon Levelt en Lipton. Maar zijn werk hoort vooral thuis in de woonkamer. Design is meer dan vorm alleen, het moet volgens hem ook een functie hebben en door mensen gebruikt worden. Dat is te zien in zijn nieuwe boek ‘Enjoy Everyday Design’. Een prachtig salontafelboek met opvallende designobjecten. Gewone voorwerpen zoals broodtrommeltjes, theekistjes, krukjes en fietsen krijgen van hem een verrassende touch. Een kleurrijk overzicht van zijn werk waar je blij van wordt. • Robert Bronwasser, ‘Enjoy Everyday Design’, Robert Bronwasser design, E40.

Foodblogboek Sandra en Eric Waterschoot begonnen in 2011 met hun foodblog ‘LeukeRecepten. nl.’ Sandra schreef de recepten en Eric fotografeerde de gerechten. De blog werd online al snel een begrip. Met ruim 275.000 volgers en maandelijkse drie miljoen bezoekers op hun website, kan hun eerste fysieke kookboek ‘Leuke Recepten – het kookboek’ moeilijk nog

HOLLANDS Glorie

een flop worden. Al dekt de naam de lading wellicht nog te weinig. De recepten in het boek zijn niet alleen leuk, maar ook echt verrassend. Denk aan zalmtartaar, zoeteaardappelnacho’s en Italiaanse wraptaart. • Sandra en Eric Waterschoot, ‘Leuke Recepten – het kookboek’, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, E20,99.

3x + â&#x201A;¬15

Neem Nu eeN abonNemeNt op SeasonS, RootS, VoRsteN, Kijk of deliciouS.

SameN Voor maar

jouw FaVoRiete maGaZiNe aGenda of KaleNder

Ga Naar tijdSchriftnu.Nl/cm2020 of bel 085-888 55 85 deZe aaNbiediNG is GeldiG t/m 31 december 2020 en ZolaNG de VoorRaad StReKt. Na de actieperiode Geldt eeN opZeGtermijn VaN 1 maand. PriJZeN Zijn incl. VeRZendkosteN. Kijk op tijdSchriftnu.Nl Voor meer inFoRmatie en alle VoorWaardeN.

Interview

Mart Visser “Een ontwerper je huis laten inrichten in één stijl? Daar begrijp ik helemaal niks van”

Hij heeft een penthouse in Amsterdam, een atelier in Frankijk en in het weekend sleept hij met takken voor de heg die hij maakt bij zijn cottage op de Veluwe. Mart Visser, Nederlands meest veelzijdige couturier, krijgt energie van afwisseling. Een gesprek over zijn drie passies: mode, meubels en kunst. En natuurlijk over zijn eerste meubellijn die hij dit najaar uitbracht. Tekst Cathelijne van Vliet Foto’s Paul Bakker

n het hoofdkantoor in Amsterdam is het een komen en gaan. Oud-stagiaires, klanten en een inkoper praten geanimeerd, op verstandige afstand van elkaar. Ze bekijken de eerste meubelcollectie van Mart Visser in de hoge zaal waar normaal gesproken zijn coutureshows plaatsvinden. Ook de Haute Couture Winter 2020 collectie staat er opgesteld. De confectiecollectie hangt in rekken in de voormalige showroom ernaast, die nu tijdelijk als winkel fungeert. Dit was vóór corona de ruimte voor het doorpassen van kleding voor klanten. Toen stopten de orders voor couture. “Er worden sinds maart geen grote bruiloften en gala’s meer georganiseerd dus er is ook geen behoefte aan avondkleding”, vertelt Marts assistent Richella. “We wilden de ruimte toch gebruiken en een winkel bleek een goed idee. Klanten komen hier op afspraak, alleen of met een vriendin. En sinds het als een lopend vuurtje rondging dat Mart er zelf ook rondloopt en adviseert, is de agenda elke dag vol.” >

HOLLANDS Glorie

Mart Visser zit op The Menton Console, een bijzettafel vervaardigd in Nero hout.

Mart Visser Interior bestaat uit stoelen, eetkamertafels, fauteuils, banken, zitelementen, salontafels, dressoirs, writing desks en objecten voor de hotellobby.

Poef The Edge Stool. Rechts: De Brampton-trui is gemaakt van een high-twist yarn.

HOLLANDS Glorie

Mart Visser ACHTERGROND Mart Visser (1968) hoort bij Nederlands bekendste ontwerpers. Hij volgde een opleiding aan de Hogeschool Amsterdam, de Modeacademie Montaigne en het Saga International Design Centre in Kopenhagen. Hij debuteerde met zijn eerste haute couture-collectie in 1993 en komt sindsdien tweejaarlijks met een nieuwe collectie. Daarnaast presenteerde hij in 2003 zijn eerste collectie van prêt-à-porter (confectiekleding). Naast kleding ontwerpt hij ook schoenen, tassen en brillen. Ook produceert hij bedrijfskleding, onder andere voor KLM en het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam. martvisser.nl martvisser-interior.nl

En daar komt Mart aangesneld. “Mooie jas”, tikt hij een stralende klant op de schouder. Daarna kiest hij bedachtzaam een salontafel uit van schitterend generfd hout voor het gesprek. Ernaast offwhite banken van grove stof en grijze en oranje stoelen van zuiver mohair die opvallend lekker zitten.

LYRISCH OVER STOFFEN ‘Mart Visser Interior’: waarom die stap van mode naar meubels? Een lang gekoesterde droom? Veranderde hij als kind al wekelijks zijn kamer? “Dat niet, maar nu je het zegt: ik verzamelde strippenkaarten toen ik een jaar of elf was. Ik haalde ze zelfs uit vuilnisbakken. De rode voor 65 plus en de gewone blauwe. Ik versierde mijn hele kamer ermee en maakte strepen per kleur. Tot grote schrik van mijn moeder.” Meubelproducent Asiades vroeg hem twee jaar geleden of hij nieuwe stoffen voor hun meubels wilde

“Ik dacht ergens een leuk hoekje te krijgen in wat interieurzaken. Maar al snel kocht het Pullman Hotel in Santiago 22 van mijn offwhite banken en toen ging het razendsnel” maken. “Ik ontwierp al karpetten en gordijnen. En ik ben lyrisch over mooie stoffen. Ik heb natuurlijk de meest waanzinnige stoffen hier en ik heb van al mijn coutureontwerpen een lapje stof bewaard. Dus ja, het leek me meteen een goed plan. En tijdens het eerste gesprek dachten we: waarom niet ook meteen de meubels ontwerpen?” Veel schetsen verdwenen in de prullenbak. Maar hij kreeg technische ondersteuning van de fabrikant, leerde enorm veel en na een paar maanden werden zijn prototypes getoond op de interieurbeurs in Shanghai. Niemand wist daar wie Mart Visser was, zijn ontwerpen waren anoniem. “Ik dacht ergens een leuk hoekje te krijgen in wat interieurzaken. Maar al snel kocht het Pullman Hotel in Santiago 22 van mijn >

p. 61

Mart Visser offwhite banken en toen ging het razendsnel. Mijn meubels gingen de wereld over naar China, Vancouver, Wenen, Moskou.” Zijn collectie bestaat uit vijftig stukken die variëren in prijs van 380 euro voor een poef tot 4990 euro voor een bank. “En ik ben alweer bezig met een uitbreiding.”

DUIDELIJK HERKENBAAR Voor hij begon met ontwerpen, verdiepte hij zich in de wereldwijde trends. “Hoogpotige banken zijn nu een trend. En mohair en zware stoffen. Het geplette fluweel dat je de laatste jaren overal ziet, is een beetje op z’n retour. Baby corduroy komt terug, maar dan in een opvallende kleur en niet in dat seventies bruin en groen. Daarmee ben ik nu aan het experimenteren.” Zijn er ook Nederlandse trends te signaleren? Hebben Nederlanders een uitgesproken meubelsmaak? “Dat zou ik niet durven beweren. Alleen de ontwerpers Jan des Bouvrie en Marcel Wanders hebben een Nederlandse stempel achtergelaten, maar Nederland is verder erg Europees georiënteerd. Ik vind onze ontwerpers wel vindingrijk en conceptueel sterk. Ze doen veel research naar bijvoorbeeld duurzaamheid.” Zelf heeft hij wel een opvallend signatuur. Kenners herkennen zijn couture als echte

“Ik vind Nederlandse ontwerpers vindingrijk en conceptueel sterk. Ze doen veel research naar bijvoorbeeld duurzaamheid” ‘Mart Vissers’ en dat geldt ook voor zijn meubels. “Kijk, bij die jurk zie je een opvallende inkeping. Die lijkt op de opening bij deze bank hier. Mijn couture is heel herkenbaar en mijn meubels zijn dat ook; ik druk er wel mijn stempel op. Maar toch is het ontwerpen van een meubel anders dan kleding. Je moet bij interieur meer naar het grote geheel kijken en de lange termijn. De afgelopen vijftien jaar is interieur steeds belangrijker geworden. We willen ons thuis laten omarmen door warmte en sfeer, en het gedwongen thuis blijven van de afgelopen tijd heeft die trend versterkt. Het gaat dus meer om lifestyle. Terwijl het bij mode ontwerpen meer gaat om opvallen en verrassen, om het snelle effect.” Behalve kleding en meubels maakt Mart ook ‘artwork’. Bij een televisie-interview van Ivo Niehe zes jaar geleden liet hij voor het

HOLLANDS Glorie

eerst zijn privécollectie schilderijen en sculpturen zien aan de wereld. “Het stond niet in de planning, maar gebeurde spontaan. De meeste van mijn vrienden hadden mijn kunstwerken niet eens gezien. Een coutureklant uit Miami belde me na de uitzending en wilde mijn werk graag tentoonstellen in een galerie in Amerika. Van de elf werken die daar hingen werden er in drie dagen tijd negen verkocht. Het ging dus niet om mijn naam want de kopers hadden geen idee wie ik was. Maar toch ontstond al snel in Nederland het gerucht dat ik mijn kunstwerken geïmporteerd had uit China. Op zich wel origineel bedacht, haha.” Hij kan er wel tegen. Ziet deze jalousie de métier als ‘typisch Nederlands’. “Succes hebben in Nederland blijft moeilijk. In Amerika, waar ik ook een tijd gewerkt heb, word je toegejuicht als je na een mislukking weer opkrabbelt en lef toont. In de modewereld is er sowieso veel venijn. Wat me opvalt, is dat het er bij interieurontwerpers heel anders aan toegaat. Zij voelen zich minder een prinses op de erwt dan modeontwerpers en delen tips, helpen elkaar. Bij mode draait het natuurlijk ook veel meer om show, om gezien worden. Daardoor is er meer jaloezie en meng je niet zo snel met elkaar. De wereld van de Nederlandse meubelontwerpers ervaar ik als een warm bad.” Zijn beelden, schilderijen, jurken en meubels vormen een harmonieus geheel in de zaal. En die onverwachte harmonie zette hem aan het denken. “Meubels moet je niet beperken tot een meubelzaak, couture niet alleen tonen in een show en artwork niet verstoppen in een galerie. Ik hou van synergie. Zet ze bij elkaar! Zoals hier op een plek waar veel mensen komen. Juist als je verschillende disciplines bij elkaar brengt, kan er iets heel moois ontstaan. Ik denk dat dit ook een trend >

“Interieurontwerpers voelen zich minder een prinses op de erwt dan modeontwerpers. Ze delen tips, helpen elkaar. Bij mode draait het veel meer om show’’

Marts favoriet: de aubergine mohair tweezitsbank The Pheadom Sofa. Onder: Beril-jasje en The Gender Sofa

Comfortabele materialen, fijne breisels en grafische prints staan centraal binnen de collectie van Mart Visser.

HOLLANDS Glorie

Mart Visser wordt. Een fotograaf heeft laatst mijn schilderijen gefotografeerd in een verlaten gebouw met afgebladderde muren, dat was prachtig. Mensen worden niet meer opgewonden van kunst in een grote, witte ruimte. Ik heb ook mijn kunst tentoongesteld bij een bekende kapper in Amsterdam. Dat werkt veel verrassender.”

FRANSE BROCANTES Nog even terug naar zijn vakantiehuis in Zuid-Frankrijk. Is dat ook minimalistisch en modern ingericht? “Nee joh. Daar is het brocante-stijl van voor naar achteren. Iets anders zou niet passen bij het oude huis. In Frankrijk bezoeken mijn man en ik twee of drie brocantes per week. Hij wijst op een sculptuur. “Kijk deze steunt op een loodklopper van daken die ik op een marktje in Frankrijk vond.” Op zijn telefoon laat hij foto’s zien van hun derde huis, op de Veluwe, waar hij naast hun penthouse in Amsterdam ook veel is. “Dit is onze man cave: een cottage midden in de natuur met een rieten dak en met uitzicht op de paarden van de buren. Met zware nachtblauwe muren en enorme open haarden van Piet Jonker. Op de Veluwe sleep ik met takken voor de heg die ik langs het wandelpad maakte naast ons huis. Ook in de natuur vind ik steeds weer voorwerpen waar ik later iets van kan maken. Dus tja, hoe beschrijf ik mijn eigen inrichting? 17de-eeuwse kunst en Erwin Olafs met brocante en modern en zelfgemaakt? Daar komt het op neer. Eclectisch dus; alles door elkaar. Mensen die hun huis door een interieurarchitect volledig in dezelfde stijl laten inrichten, daar begrijp ik niets van.” Eigenlijk heeft hij drie levens, drie passies, drie huizen. Is dat niet wat veel? “Ik heb die afwisseling nodig. Dat ik op dezelfde dag in oude kleren onder de verf kan gaan schilderen, een uur later bezig kan zijn met een minuscuul streepje op een zijden avondjurk en daarna weer een stof uitkies

“Die afwisseling is voor mij vrijheid, het allerbelangrijkste in mijn leven. Het liefst had ik zelfs helemaal geen agenda, maar zover ben ik helaas nog niet” voor een bank. Die afwisseling is voor mij vrijheid, het allerbelangrijkste in mijn leven. Het liefst had ik zelfs helemaal geen agenda, maar zover ben ik helaas nog niet.” Hij buigt zich voorover. “Waar woon je zelf? In een oud huis, nieuw huis? Wat voor soort inrichting?” En dan: “Wil je mijn atelier zien?” We steken de straat over en staan stil voor een onopvallende deur. Meteen erachter een lichte garage-achtige ruimte. Tientallen ruige gezichten op doeken staren ons aan vanaf de muren. Het zijn geen portretten, daarvoor zijn de lijnen te grof. En toch is hun mimiek sterk. “Ik hou van koppen.” In scherp contrast met de strakke inrichting van daarnet wordt elke vierkante meter hier benut: een bed, blikken verf, een ragebol van stukjes versnipperd telefoonboek op een roestig voorwerp, een verdroogde blauwe bloem van een artisjok (“daar moet ik nog iets mee doen”) en roestige installaties nog in de staat zoals hij ze vond op Franse rommelmarkten. “Fijne sfeer, hè.” Hij straalt, zichtbaar gelukkig in deze mooie chaos. �

p. 65

THEO NOORT BN’ers met hun huisdier

Theo Noort

ot zijn 21ste stond min of meer vast dat Theo Noort (1935) de meubelzaak van zijn vader in Katwijk zou overnemen. Maar toen Theo lid werd van de fotoclub in Katwijk, besloot hij van de ene op de andere dag fotograaf te worden. In 1958 begon hij te werken bij Max Koot in Den Haag, waar hij veel bruidsreportages maakte. Na twee jaar vond hij dat hij genoeg geleerd had. Met camera en scooter, plus een dosis durf en naïviteit, vertrok hij naar Amsterdam. Hij opende daar al snel een eigen studio in de Gerard Doustraat, waar hij zich specialiseerde in mode en reclame. In 1969 verhuisde Theo voor even naar Milaan omdat zijn vrouw daar als model ging werken. Theo trad er in dienst van een belangrijke opdrachtgever. Maar na een jaar had hij er alweer genoeg van. Hij verlangde dringend terug naar huis. Vanaf 1974 werkte hij voor diverse tijdschriften als ‘Avenue’, ‘Playboy’ en ‘Cosmopolitan’, waarvoor hij de portretten bij interviews met zowel bekende als minder bekende Nederlanders maakte. Daarnaast verwierf hij bekendheid als mode- en reclamefotograaf. Theo’s kracht is iemand zo natuurgetrouw mogelijk neer te zetten. Vaak hield hij rekening met het beroep van de persoon. Zo fotografeerde hij regisseur Paul Verhoeven in een regisseursstoel, dirigent Jaap van Zweden met een dirigeerstokje en schrijfster Hermine de Graaf met pen en papier. Opvallend werk van Theo zijn de foto’s uit de jaren negentig van bekende

Nederlanders met hun huisdieren. Dat ging meestal niet opzettelijk. Vaak vroegen de BN’ers of hun hond of kat ook op de foto mocht. En soms wilden de dieren dit zelf vertelt Theo: “Die poes bij Midas Dekkers, die sprong gewoon op zijn nek en bleef daar zitten alsof hij ook op de foto wilde.” De resultaten zijn hartverwarmend. De huisdieren voegen iets toe aan de uiteindelijke portretten. Met hun blikken vertellen ze de kijker wat voor > persoon hun baasje is.

Tekst Pablo Pichel Foto’s Theo Noort /Maria Austria Instituut

HOLLANDS Glorie

Midas Dekkers, schrijver en bioloog, 1992.

p. 67

HOLLANDS Glorie

THEO NOORT

Hans Appenzeller, sieradenontwerper, 1988.

Alexandra Radius, balletdanseres, 1990.

p. 69

THEO NOORT W.L. Brugsma, journalist en presentator, 1993. Meisjesboekenschrijfster Leni Saris, 1993.

HOLLANDS Glorie

p. 71

THEO NOORT Joke Bruijs, actrice, zangeres, comĂŠdienne, 1994.

HOLLANDS Glorie

Brocante liefde voor

4edities voor e 26,95 i.p.v. e 31,96

0-1

ned.-2

mslag-

opmk-o

1 Pagina

21:24

2020

29-01-

2020

CODE: BROCANTE120

E COMMOD 12472

€7 ,99

LIEFD

SLECHTS T/M 30-04-2020

Bestelnr.:

in cl us ie

E VOOR

898,-

2020

29-07-

22:34

Pagina

0-2

30-04-

2020

10:21

Pagina

B NAANGEV

ned.-2

HÉT TOO

mslag-

No. 03

2020

E VOOR GAZIN ENDE MA

0-3

ned.-2

mslag-

opmk-o

€7 ,99

LONGUE CHAISE 13662 Bestelnr.:

€ 998,

liefde vo or

R ME WELRY STOE VINTAGE JE NKIJKEN EN 6X BINNE HET VERLED UIT SFEER

HÉT TOO NAAN

VEN EEN LEL VO NTE BROCA

GEVEND E MAGA ZIN

BERS

: NIEUWAGSARD VERJA ENDER L KA

E VOOR BROCA NTE

BERS

2020

LIJK OUWE TOP R EN VR NTIEK TEN SOBE MA AN CE S RO ILL E FR STYLING TIP EN : VIE NTIEK HE RM ROMA DE SC E GJ ER VLEU AC HT T EEN IJK ME LANDEL LIEFHEB

NO. 03

5 JA

LIEFD AR E BROCAVOOR NTE

NO. 02 2020

Brocante

EXCLU SIEF: BI N TOP NTIEK TE G TIPS NNENKI YLIN JKENNBIKNIPOOG STROYLMA ED ST RE T EE J

CEHVA OR E OT D V C AU ENE M LIEF O E R I P L E AND D

BROCAN TE

2020

AP HEB NTE LIEF

BROCA

E VOOR

13414

€ 39,

GAZIN ENDE MA

TAS

Bestelnr.:

NO. 01

€ 29,

Frankrijk is echter ook het land van brocante. U heeft vast weleens zo’n gezellige markt vol oude schatten bezocht. Beleef deze sfeer nu ook thuis met Liefde voor Brocante Magazine.

2020

E VOOR

€ 54,

ZINE DE MAGA AANG EVEN EBBE RS HÉT TOON ANTE LIEFH VOOR BROC

No. 02 €7 ,99 LIEFD

P TAFELLAM 13244 Bestelnr.:

VAN 3 HT, SET WINDLIC 12889 Bestelnr.:

rocante

BERS

€ 16,

or liefde vo

HEB NTE LIEF BROCA

SET VAN VAAS, 14766 Bestelnr.:

n.nl lobero

7X NNE BINJKEN KI

NAANGEV HÉT TOO

BE LS ,

TE OCAN OR BR

E VO LIEFD

TAPIJT 13186

Bestelnr.:

€ 298,

M EU ER EN DE IN SP IR TE XT IE L VO OR ES EN SH OP LI NE ES SO IR UW ON W OO NA CC nvragen talogi aa 530 uwe ca 0 65 92 tis de nie Nu gra of op 03

rocante

TE BROCAN

opmk-o

Wie Frankrijk zegt, denkt aan zon, eindeloze lavendelvelden, lekker eten en misschien ooit een eigen Frans huisje...

EX TR A

IG FLEUNR E G FAIRS D LEURI AN NEDERLLGIË K BE

No. 01

GRATIS VERZENDKOSTEN*

€

ZINE DE MAGA AANG EVEN EBBE RS HÉT TOON ANTE LIEFH VOOR BROC

or liefde vo

CA SH

WIN PRACH TI PRIJZENGE

OR TR AS H ME ROMA T MA RT NTISC H BROC IEN ME ILA ND MI ANTE STYL ING TIP X VAN VINTA S SL EETS EN GE EN BROC AN DOOR LEEFD TE

Neem nu een abonnement op hét toonaangevende magazine over brocante en mis geen editie meer. www.liefdevoorbrocante.nl/magazine/abonnement

HÉT TOON AANG VOOR

EVEN DE MAGA ZINE BROC ANTE LIEFH EBBE RS

ï¿½

ONS DORP

HOLLANDS Glorie

ECHTEN

â&#x20AC;˘

Een bescheiden esdorp met een trotse havezate Er staan Saksische boerderijen bol van streekverhalen, een statige villa met illustere theeschenkerij en een heuse plaggenhut die je achthonderd jaar terug in de tijd brengt. Dwalend door het Drentse esdorp Echten vertraagt de tred als vanzelf.

Tekst Jolanda de Kruyf Fotografie Maarten Albrecht

p. 75

�

ONS DORP

‘N Houten kunstwerk herinnert aan de schaapskuddes van weleer.

iks mis met!” Jan Nijboer glundert en houdt zijn kist met appels een beetje schuin, zodat ook wij die gave knapen kunnen zien blozen. “Verse oogst, Groninger Kroon. Proef maar.” Mooi vindt-ie dat, de voorzitter van de Stichting Echtener Es, als de oogst van het seizoen weer met vele handen is geplukt en geraapt en wordt gedeeld met gasten. Hier een pondje appels voor een prikkie, daar een zak stoofperen voor een euro. Kun je nog eens prima bewaren ook. Die saamhorigheid is typisch Echten, een bescheiden esdorp in de gemeente De Wolden, tussen Meppel en Hoogeveen. Het heeft amper 350 inwoners, maar er is altijd wat te beleven, vooral dankzij de inzet van een groot aantal vrijwilligers. In de volksmond wordt het ‘een kei van een dorp’ genoemd en die geuzennaam vind je dan ook op een zwerfkei in het hart van Echten. In ’t Huus met de Belle, plattelandswinkel en toeristisch infocentrum ineen, staat een houten schaap – met bel om de nek, hoe kan het anders – voor de entree van wat ooit een veeschuur was. “Deze voormalige schaapskooi was er één van acht,” vertelt Jan Nijboer, “want Echten was een rijk agrarisch gebied.” Binnen, aan een van de doorleefde balken, hangt een bordje met de tekst ‘hier kuj Drents praoten!’. Let maar op, dan is het ijs meteen gebroken.

EEN KLEINE TIJDREIS ’t Huus met de Belle hoort bij de boerderij ernaast die in 1745 gebouwd werd. Ook hier zie je rieten daken en wanden van gepotdekselde zwarte planken. Samen vormen zij één van de

HOLLANDS Glorie

Waar je ook kijkt in Tea Time, het is allemaal lekker over the top, tot en met die knalrode Engelse telefooncel in de voortuin aan toe Tea Time, de ‘witte villa’ naast Huis te Echten.

vijftien rijksmonumenten in Echten. Behalve het infocentrum huist hier boekbindcentrum Hummelhoeve (boekbindcentrum. nl) en een museum vol curiosa (nostalgischekinder-enpoppenwagens.nl), beide zijn alleen op afspraak geopend. De naam van ’t Huus is minder spannend dan hij lijkt. In de makelaar, zoals de houten versiering in de nok van de boerderij werd genoemd, zat nou eenmaal een bel, zodoende. Behalve een prima startpunt voor dorpswandelingen en begeleide excursies door Echten is het Huus met de Belle dus ook een winkel, volgestouwd met lokale nijverheid, streek- en ambachtelijke producten. Keramiek, glas, brons, serviesgoed, handgemaakte sieraden. Kunstenaars brengen hun spullen in en krijgen betaald naar wat wordt verkocht. Onder het mom ‘koop lokaal’ sla je vers geslingerde honing in van de imker, brummel- of streng-

berenjam (Drents voor bramen en aalbessen) uit Tiendeveen of meel van korenmolen de Zaandplatte uit Ruinen. Het Huus wordt gerund door twintig vrijwilligers die dit knusse adresje de hele winter weten open te houden op de vrijdag-, zaterdag- en zondagmiddag. In de kerstvakantie draaien ze met alle liefde wat uurtjes bij. “We willen er héél graag veertig, dan kunnen we vaker open”, doet de voorzitter maar meteen een oproep. Op mooie dagen wemelt het hier van de bezoekers, met vragen over wandelen fietsroutes en aanmeldingen voor de >

p. 77

Uitbater en gastheer Bert Boer van Tea Time.

populaire ‘wandeling door Echten’. Ook coronaproof. Noem het een kleine tijdreis van anderhalf uur, deze wandeling langs de flanken van het beschermde dorpsgezicht. Drie lokaal goed ingevoerde gidsen voeren plukjes mensen door hun dorp. Jan Nijboer is één van hen. Machtig mooi, vindt-ie het. “Eerst koffie met een plak cake en dan maken we een rondje.” Langs Havezate Huis te Echten natuurlijk, en via de witte villa waar nu Tea Time huist, over de brink en langs een waaier aan Saksische boerderijen waar elk erf z’n eigen verhaal kent. Het oorspronkelijke karakter van esdorp Echten bleef grotendeels intact en de boerderijen behielden hun vorm, al kregen ze in de loop der tijd wel een andere functie.

LEKKER ‘OVER THE TOP’ Een van Drenthes trotse havezaten is Huis te Echten, een middeleeuws rijksmonument waarvan het oudste deel uit de

HOLLANDS Glorie

15de eeuw stamt. Je loopt er in één rechte lijn naartoe, over de met klinkers bestrate en door eiken omzoomde oprijlaan. Het huis waar generaties lang de families Van Echten en Van Holthe tot Echten resideerden, vormde ooit het centrum van een veel groter bezit. Dat strekte zich uit tot ver in de provincie en behoorde tot het grondgebied van de Heren van Coevorden. Onder de vlag van Stichting Visio vinden nu al jarenlang volwassenen met een visuele en verstandelijke beperking werk of dagbesteding in Huis te Echten. Bezoekers hebben buiten het hek goed zicht op de omgrachte historische buitenplaats. Daar zou je best een kopje thee ‘op stand’ willen drinken. Dat kan een paar deurtjes verderop wel in ‘de witte villa’, genaamd Tea Time. Uitbater en gastheer Bert Boer groeide op in Echten en runt sinds 2012 een theeschenkerij waar hij de ‘bottomless teapot’ serveert. Zijn zaak is een begrip in de wijde regio. Waar je ook kijkt, het is allemaal lekker over the top, tot en met die knalrode Engelse telefooncel in de voortuin aan toe. “Zo vind je ze in Engeland niet meer”, grapt Bert wel eens over de zorgvuldig bedachte entourage. De vrouwelijke bediening lijkt zo te zijn weggelopen uit ‘Downton Abbey’. Binnen veel glas-in-lood, tiffany-lampen en overvloedig gedekte tafels. Op etagères liggen romige cakes, Engelse koekjes, scones met clotted cream en jams, quiches en sandwiches. Liever iets anders dan een high tea? Ook voor een stevige publunch kun je hier terecht; denk aan fish-and-chips, bacon en pie. In de bijbehorende winkel kun je Engelse producten kopen als een potje marmelade of lemon curd voor thuis. Het gebouw zit vol verhalen. Ooit zat de dorpsadel hier aan de thee. Jonkheer

�

ONS DORP

In Huis te Echten zou je best een kopje thee ‘op stand’ willen drinken

Anne Willem van Holthe tot Echten, zoon van de toenmalige bewoners van Huis te Echten, en zijn vrouw Emilie Adrienne Greven lieten de villa in 1914 bouwen en woonden er zelf met hun drie kinderen. Tot ze in 1947 verhuisden naar de ‘ouderlijke’ havezate, even verderop. De naam ‘witte villa’ dateert uit de jaren daarna, toen een andere tak van de familie hier zijn intrek had genomen en het huis, dat flink te lijden had gehad door de oorlog, een flinke opknapbeurt kreeg, met de uitstraling van weleer. In 1971 werd de villa aan een voormalige hotelhoudster uit Apeldoorn verkocht. Zij bleef er ruim dertig jaar wonen, met een huisgenoot en diens aapje.

BOS OM TE BELEVEN Achter de villa en rond Huis te Echten is het heerlijk wandelen in een lommerrijke omgeving. Via het Laantje van Hollema bijvoorbeeld, vernoemd naar de tuin- en landschapsarchitect >

De ‘Noaberkei’ staat symbool voor dorpse saamhorigheid.

p. 79

ï¿½

ONS DORP

HOLLANDS Glorie

Links en geheel boven: Huis te Echten, pronkstuk van het dorp. Boven: de grote duiventil blijft een blikvanger.

p. 81

�

ONS DORP

aan wie we dit fraais te danken hebben. Wie met kinderen op stap is, kan naar het ‘belevingsbos’ waar je in de weer kunt met touwen en klimrekken, een kabelbaantje en zelfs een klein overzetveer. Het oude landgoedbos is op zo’n manier getransformeerd dat de zintuigen onderweg geprikkeld worden. De mensen van Visio gebruiken het natuurlijk ook. Het ongeveer een kilometer lange Roekpad dat er doorheen loopt – vernoemd naar de vele kraaien in dit bos – is breed en bewust toegankelijk gemaakt voor minder validen en mensen met een visuele beperking. Speciaal voor hen staan teksten op borden met braille.

‘HEERLIJKE RECHTEN’ Wat ook leuk is om te bezoeken is Fietsmuseum ‘Het Toeval’, gevestigd in een voormalige schaapskooi. De bonte uitdragerij van tweewielers en allerhande tweedehands gebruiksgoed van Jan de Bruin is vrij toegankelijk (‘van uw gift word ik blij’, meldt hij) en ook zijn begeleidende anekdotes aan de Koekangerweg kosten niks. “Elke fiets die hier staat heeft een bijzonder verhaal”. Het dorp kent meer blikvangers met een verhaal, zoals het verlaten duifhuis. Deze knoeperd van een duiventil (1849) is onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van Huis te Echten; het houden van duiven gold vroeger als één van de ‘heerlijke rechten’ van de bewoners van de havezate en voorname gasten kregen er geregeld duif geserveerd. Voor hun voedsel zwermden de vogels over de omgeving uit, tot grote ergernis

van boeren die moesten toezien hoe in het voorjaar hun ontkiemde zaad werd geroofd. Omwille van de cultuurhistorie wordt het duifhuis gekoesterd. De til is opgeknapt en wordt door vrijwilligers onderhouden. Het is bijzonder, hoe zo weinig dorpelingen samen zo’n brok erfgoed bewaken. Want dat geldt ook voor de plaggenhut in het dorp. Het huisje met de ‘naoberkei’ ernaast (een zwerfsteen uit de ijstijd) werd ter gelegenheid van het 800-jarig bestaan van Echten, in 1981, door een handvol inwoners (‘naobers’) eigenhandig gebouwd. Wie een kijkje binnenin neemt staat versteld van de ooit zo schamele leefomstandigheden van veel boerengezinnen in deze en vele andere Drentse nederzettingen. Je schathemeltjerijk voelen kan ook, maar dan moet je naar de Oshaarseweg, net buiten Echten. De Saksische boerderij (1900) van de Landgoedwinckel is niet te missen (voor online shoppers: cadeauwinckel.nl). Onder stoere gebinten gaat

De plaggenhut

HOLLANDS Glorie

Jan Nijboer de voorzitter van de Stichting Echtener Es.

Wie een kijkje neemt in de plaggenhut staat versteld van de ooit zo schamele leefomstandigheden van veel boerengezinnen in deze en vele andere Drentse nederzettingen een eindeloos aanbod aan spulletjes schuil. Deze lifestylezaak (sinds 1998) biedt voor kenners een jaloersmakend assortiment Bunzlau Castle serviesgoed, maar ook brocante en vuurpotten, nostalgisch emaillen keukengerei en landelijke woon- en tuinaccessoires. In Het Tweede Deel, direct achter de winkel, is het heerlijk rondneuzen tussen tweedehands waar. Zodra het begint te schemeren lokken de verlichte ruitjes van bruin eetcafé Boschzicht. Wie heeft er nog een gaatje na de aangeklede thee of publunch? Een drankje kan natuurlijk ook. Het hotel-restaurant op de kruising is ook een prima halteplaats na een middagje klootschieten of een tocht door de Drentse dreven met de paardentram. Een fijne plek om bij te komen na een kleine tijdreis. �

’t Huus met de Belle.

p. 83

�

UIT DE KUNST Tekst Pablo Pichel

Schoon als zilver

Kunstwalhalla aan de Maas Tijdens de ‘Art Rotterdam Week’ is deze stad vijf dagen lang het epicentrum van kunst, design en cultuur. Er is een breed scala aan activiteiten, zoals speciale tentoonstellingen, beurzen en lezingen. En omdat de organisatie alle kunstvormen onder de aandacht wil brengen, zijn er ook performances te zien. Het programma is zeer divers en vindt plaats op verschillende plekken. Zo is er een tentoonstelling van twintig aanstormende kunstenaars met de focus op nieuwe media, installaties en videoprojecties in de Spaanse Kubus, de expositie Prospects in de Van Nelle Fabriek en in A Tale of a Tub treedt dichter Dean Bowen op als gastcurator. Wilt u alles zien, dan moet u goed plannen: op de site staat een handig blokkenschema.

Naast de bourgondische sfeer en de internationale allure van de stad hebben de bewoners van Maastricht nog iets om trots op te zijn: hun zilver. Al in de 14de eeuw maakten edelsmeden hier de mooiste luxe gebruiksvoorwerpen van zilver. Door de oprichting van de Verenigde Oost-Indische Compagnie in de 17de eeuw kwamen exotische koffie en thee het land binnen en rijke Hollanders dronken die maar wat graag uit een zilveren kopje. Maar de kannen en schalen belandden ook vaak in speciale kasten met glazen deurtjes, om mee te pronken voor hun gasten. Vanaf november maken deze ambachtswerken permanent deel uit van de vaste collectie van het Bonnefantenmuseum. • ‘Maastrichts zilver’, permanent in het Bonnefantenmuseum, Maastricht. Bonnefanten.nl

• ‘Art Rotterdam Week’, op verschillende locaties in Rotterdam, 3 t/m 7 februari 2021. Artrotterdamweek.com

Daar zit een luchtje aan Valt het leven van de 17de eeuw in geuren te vangen? Deze vraag staat centraal op de aankomende tentoonstelling over geuren in het Mauritshuis in Den Haag. In deze expositie zien we schilderijen van bloemen, specerijen en parfums. Maar niet alleen de lekkere geuren zijn door Hollandse en Vlaamse meesters uitgebeeld. Ook de geur van de gracht, van ziekte en vuilnis komt aan bod. Bij de kunst worden historische geuren gebrouwen zodat de bezoekers de uitgebeelde geuren ook kunnen ruiken. In alle opzichten dus een zinnenprikkelende tentoonstelling. • ‘Vervlogen – Geuren in kleuren’, Het Mauritshuis, Den Haag, 11 februari t/m 6 juni 2021. Mauritshuis.nl

HOLLANDS Glorie

Het hogere borduren

Reclame op een voetstuk De Nederlandse Spoorwegaffiches bestaan 150 jaar. Eind 19de eeuw realiseerde de NS zich dat tekst alleen niet voldoende was om het reizen met de trein te promoten. Daarom werden er steeds vaker illustraties aan de reclame-uitingen toegevoegd. Dit resulteerde in de eerste ‘moderne’ Nederlandse spoorwegaffiches, ontworpen door Willy Sluiter in 1913. De affiches werden vaak door kunstenaars gemaakt en waren van hoge kwaliteit. Denk aan de ontwerper Anthon Beeke, de Franse grootmeester Cassandre, of de architect Berlage. In het Spoorwegmuseum kunt u straks de ruim 350 affiches bezichtigen die door de jaren heen zijn gemaakt. De tentoonstelling ‘150 jaar Nederlandse Spoorwegaffiches’ wordt begeleid door een gelijknamig boek van Arjan den Boer met alle posters in kleur.

Het Fries Museum hangt vanaf 13 februari vol met fraaie jurken, japonnen en jassen. Op de modetentoonstelling ‘Haute Bordure’ draait het om borduurwerk dat gemaakt en gedragen werd in Nederland van eind 16de eeuw tot op heden. Geborduurde mode was vroeger een statussymbool: aan de gouden patronen en de parels die erin waren verwerkt kon je zien dat de drager van goede komaf was. Iedereen wist ook dat er in zo’n kledingstuk duizenden uren handarbeid zaten. Nu hebben we daar fabrieken voor, maar toch is handgemaakt borduurwerk niet uit het modebeeld verdwenen. Modehuizen als Dior en Gucci borduren hun haute couture en ook in het straatbeeld zie je het terug. Net als breien en haken is borduren een populaire hobby in deze tijd. • ‘Haute Bordure’, het Fries Museum, Leeuwarden, 13 februari t/m 18 juli 2021. www.friesmuseum.nl

• ‘150 jaar Nederlandse Spoorwegaffiches’, het Spoorwegmuseum, Utrecht, 13 februari t/m 10 juli 2021. www.spoorwegmuseum.nl

Ridders en kastelen Voor het eerst sinds de crisis mocht de Hermitage Amsterdam weer een internationaal kunsttransport ontvangen. De tentoonstelling ‘Romanovs in de ban van de ridders’ vertelt over tsaren en ridders aan de hand van ruim 250 middeleeuwse topstukken uit de privécollectie van Tsaar Nicolaas I. Een zo’n topstuk is het 15de-eeuwse drieluik van Hugo van der Goes getiteld ‘De Aanbidding der Wijzen’. Tevens bevat de expositie een schilderij van een leerling van Hieronymus Bosch, die een eigen interpretatie gaf van diens beroemde werk ‘Tuin der Lusten’. Naast schilderijen zijn er ook andere bijzondere middeleeuwse objecten te zien, zoals het toernooiharnas van Tsaar Nicolas I of een 13de-eeuws vergulden reliekenkistje. Er is zelfs een ridderzaal waarin een waar riddertoernooi met paard en lans is nagebootst. Leuk gezinsuitstapje! • ‘Romanovs in de ban van de ridders’, De Hermitage Amsterdam, Amsterdam, t/m 31 juli 2021. www.hermitage.nl

p. 85

�

UIT DE KUNST

De Peel weer op de kaart

De tentoonstelling ‘Poëzie van de Peel’ in het Noordbrabants Museum staat geheel in het teken van het boerenleven. De Peel is een hoogveengebied gelegen op de grens van Noord-Brabant en Limburg, waar vroeger veel turf werd gewonnen. ‘Poëzie van de Peel’ geeft dit gebied een gezicht door werk te exposeren van drie Brabantse kunstenaars die een sterke band hebben met de Peel. Fotograaf Martien Coppens legde het landschap en zijn bewoners vast, Johan Claassen speelt met onbruikbaar gemaakte werkbouwtuigen en Gerrit van Bakel maakte machines die door de natuur in beweging gezet werden. Zo snijdt de tentoonstelling thema’s aan als de boerengemeenschap, de verbondenheid tussen land en landbouwer en de idylle van het platteland. • ‘Poëzie van de Peel’, Noordbrabants Museum, ’s Hertogenbosch, t/m 21 februari 2021. www.hetnoordbrabantsmuseum.nl

Jonge en oude stijliconen De multimediale expositie ‘Youthquake. Verlangen naar eeuwige jeugd’ toont aan bezoekers hoe mode, media en marketing de afgelopen eeuw in de ban zijn geraakt van jeugdige iconen. Op de tentoonstelling komen beroemde tienermodellen uit de 20ste eeuw voorbij zoals Twiggy en Kate Moss. Maar er is ook aandacht voor de wat oudere stijliconen van nu,

HOLLANDS Glorie

zoals Iris Apfel, die ondanks haar leeftijd (99) nog altijd jong oogt. Met kleding, fotografie en video laat Kunsthal Rotterdam zien hoe het ideaal van jong-zijn zich ontwikkeld heeft. • ‘Youthquake. Verlangen naar eeuwige jeugd’, Kunsthal Rotterdam, Rotterdam, 23 januari t/m 13 juni 2021. www.kunsthal.nl

Tegengeluid Voor het eerst heeft de ZuidAfrikaanse kunstenares Lisa Brice een solotentoonstelling in Nederland. Deze is nu te zien in het GEM Museum voor Actuele Kunst in Den Haag. Brice staat bekend om haar vrouwelijke naaktportretten, waarop de vrouwen niet poseren voor het oog van de schilder maar verdiept lijken in dagelijkse bezigheden. Brice geeft de vrouwen in haar werk graag een actieve rol, niet de passieve die ze vaak spelen in het werk van mannelijke kunstenaars. Haar composities doen denken aan de werken van kunstenaars als Manet en Picasso. Vaak krijgen haar subjecten een blauwe huidskleur; als een soort masker die de identiteit verbergt en vooroordelen wegneemt. • ‘Lisa Brice’, GEM Museum voor Actuele Kunst, Den Haag, t/m 5 april 2021. www.gem-online.nl

T/M 3 JANUARI 2021

Le Corbusier, La femme et le maréchal ferrant 1967 (ontwerp 1958), Manufacture de Beauvais, Collection Mobilier national © Fondation Le Corbusier, c/o Pictoright Amsterdam 2019, foto: Isabelle Bideau

EXTRA LARGE WANDKLEDEN van Picasso en Le Corbusier tot Louise Bourgeois

Alleen ets k c i t e n i l n o

tijdslot boek nu je l.nl via kunstha

De Slag om In Polen werden de opnames gemaakt van de gevechten rondom de Sloedam. Rechts: Oscar van Opstal is een van de figuranten. Zijn uniform is origineel.

HOLLANDS Glorie

de Schelde Een groot oorlogsepos De oorlogsfilm ‘De Slag om de Schelde’ gaat over een van de belangrijkste operaties tijdens de Tweede Wereldoorlog. De slag werd in 1944 uitgevochten in Zeeland. Het is een van de grootste en duurste Nederlandse oorlogsfilms ooit. Een vergeten strijd wordt ermee tot leven gebracht, met het karakteristieke Zeeuwse landschap als decor. Tekst Nelleke Launspach Fotografie Mark de Blok, Eline en Oscar van Opstal, Margriet Procée, Nelleke Launspach

p. 89

De Slag om de Schelde

Onder: de Baileybrug op het terrein van het Bevrijdingsmuseum. Rechterpagina: opnames in de modder; Eline van Opstal, een van de figuranten; alle voertuigen en uniformen uit de film zijn authentiek.

KANTELPUNT De Slag om de Schelde was een van de grootste operaties tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na het mislukken van Market Garden (bedoeld om de strategische bruggen in en rond Arnhem en Nijmegen te veroveren) was de vrije toegang tot de havens van Antwerpen cruciaal om het vastgelopen geallieerde offensief te kunnen bevoorraden en de finale opmars door Duitsland te beginnen. De Duitse strijdkrachten hadden inmiddels echter opdracht gekregen om zich te hergroeperen en Zeeland en de troepen in Noord-Brabant te versterken. De Scheldemonding was hierdoor begin oktober 1944 veranderd in een nieuwe, versterkte linie. In een wekenlange hevige strijd in Zeeland en West-Brabant konden de geallieerden uiteindelijk de gebieden rond de Westerschelde bevrijden. Dat ging ten koste van meer dan tienduizend levens aan beide kanten, inclusief 2300 burgers. Op 28 november van dat jaar zou uiteindelijk het eerste konvooi van de geallieerden in Antwerpen aankomen. De gewonnen Slag om de Schelde betekende een kantelpunt in het verloop van de Tweede Wereldoorlog.

HOLLANDS Glorie

n maart 2020 werden de opnames van de film afgerond, met een heftige scène tussen de drie jonge hoofdpersonen in ‘De Slag om de Schelde’. Gedurende 55 dagen werden er opnames gemaakt en dat is veel, heel veel, voor een Nederlandse film. De sets zijn kolossaal, het materieel en het aantal figuranten indrukwekkend. “Het is groot én groots”, zegt Matthijs van Heijningen jr., regisseur van de film. Maar dat moet ook als je de ambitie hebt om de volgende oorlogsklassieker te worden in de lijn van ‘Soldaat van Oranje’ en ‘Zwartboek’. De film draait vanaf medio december 2020 in bioscopen in heel Nederland. Paula van der Oest schreef het scenario. “We wilden een film maken die jongeren aanspreekt”, licht ze toe. “Dat betekent dat er veel actie in zit, met grote gevechtsscènes. Daarin staat de strijd om de Sloedam centraal. Deze kale dam van anderhalve kilometer lang en veertig meter breed was destijds de enige verbinding tussen Zuid-Beveland en het eiland Walcheren, en de enige toegang over de weg tot het eiland voor de geallieerden. Er is zwaar gevochten en er zijn aan beide zijden grote verliezen geleden. Een kale dam, zonder beschutting, met aan weerszijden slikken en schorren. Wat ons betreft een decor waar de absurditeit van oorlogsvoering het beste verbeeld kon worden. Filmisch gezien vonden we de setting in Zeeland sowieso geweldig. Walcheren was destijds een eiland, leeg en vlak, zee rondom, een filmarena die nog nooit eerder in oorlogsfilms is getoond.”

GOED OF FOUT? Maar naast een nog nooit eerder vertoond oorlogsdecor is de film vooral ook het verhaal over drie jonge mensen die keuzes moeten maken in tijden van oorlog. Het verhaal zelf is fictief, maar de personages zijn vrij geïnspireerd op personen die echt hebben geleefd. De jonge Marinus denkt dat hij zijn land een dienst bewijst door zich aan te sluiten bij de NSB. Afkomstig uit een gezin dat in grote armoede leeft, geeft de boodschap van de Duitse leider hem hoop op verandering en het perspectief daaruit te ontsnappen. Hij kiest in feite om begrijpelijke redenen voor de verkeerde kant. De Engelse William is een glider-piloot, een jonge jongen van goede afkomst. Maar ook een avonturier die denkt dat hij de held van de oorlog kan worden. Van der Oest: “Je zou kunnen zeggen dat hij om verkeerde redenen kiest voor de goede >

â&#x20AC;&#x153;Filmisch gezien vonden we de setting in Zeeland sowieso geweldigâ&#x20AC;?

p. 91

De Slag om de Schelde

“Wat mij het meest ontroerde was de inzet van de Zeeuwen, ik heb bijzondere verhalen gehoord” kant.” Het derde hoofdpersonage is Teuntje, het Zeeuwse meisje uit Vlissingen. Zij denkt dat ze niet hoeft te kiezen. Ze wil alleen maar de oorlog doorkomen. Maar ze komt er uiteindelijk achter dat ze wel een keuze moet maken. Van der Oest: “Achteraf vaststellen wat goed en fout was is niet zo moeilijk, maar verplaats je je in deze hoofdpersonages, dan besef je hoe ingewikkeld het is.”

ACHTER DE SCHERMEN Aan de opnames gingen heel veel voorbereidingen vooraf. Zo moest iedereen gekleed worden in het juiste uniform en kleding uit de jaren veertig. Het kostuumontwerp is gedaan door Margriet Procée die dit ook deed voor films en tv-series als ‘Michiel de Ruyter’, ‘All you need is love’, de musical ‘Soldaat van Oranje’, ‘Ocean’s 12’ en vele andere. Hoe heeft ze dit voor elkaar gekregen? Margriet: “Laat ik beginnen met waar ik de kostuums voornamelijk vandaan heb gehaald; 250 complete periodekostuums van Theaterkunst, Berlijn en 650 uniformen van Hero Uniforms uit Poznan, Polen. Daar heb je een enorm pand vol met uniformen. Ik ben erheen gegaan met een lijst van wensen, want we hadden de Russen, Duitsers, Canadezen, Engelsen – ook de Royal Air Force – aan te kleden. Zo veel verschillende figuranten en acteurs die een rol moesten spelen in het juiste uniform. Tijdens de

HOLLANDS Glorie

eerste afspraak kreeg ik een soort modeshow van heren die daar werkten, die kwamen dan in de verschillende uniformen binnen. Wat ik waanzinnig vond is dat er mannen werken die geschiedenis hebben gestudeerd. De een bleek specialist in Duitse uniformen en een ander wist weer alles af van het Engelse uniform en was ook nog eens gespecialiseerd in de Slag om de Schelde en Market Garden. Het was een plezier om met deze mensen samen te werken, leerzaam ook. Wat ik wel moest opbiechten bij de directeur van dit bedrijf is dat we veel in de modder en in water moesten draaien. Zijn ogen gingen glimmen en hij

zei: ‘Ik ben zo blij dat er op deze manier gedraaid gaat worden, want dit was de realiteit. Er zijn maar weinig films die dat zo vertellen.’”

BIZARRE OMSTANDIGHEDEN Inspiratie om de moodboards van de verschillende personages te kunnen maken haalde Margriet uit oude fotoboeken, films, internet en ook het Bevrijdingsmuseum in Nieuwdorp op Zuid-Beveland was een goede start. Die voorstudie is voor haar belangrijk om niet alleen de geschiedenis te kennen, maar die ook weten te vertalen naar het publiek, ook jonger publiek. Zo blijft de geschiedenis levend en kunnen we blijven herdenken. “Zo nu en dan word je wakker geschud en ineens besef je dat het allemaal echt is gebeurd”, vertelt ze met zachte stem. “Tijdens de opnames in Polen waar de Sloedam-scènes werden opgenomen, waren de acteurs soms doorweekt en als ze van de >

Het grootste kenmerk van de Slag om de Schelde was de enorme hoeveelheid regen die viel en het gebied rondom de Sloedam in een grote modderpoel veranderde. De modder kleefde aan kleding, schoenen, crew en acteurs.

p. 93

De Slag om de Schelde

DE SLAG IN MUSEA Een aantal musea in Zeeland toont voorwerpen uit de Tweede Wereldoorlog en met name ook van de Slag om de Schelde. Het Polderhuis in Westkapelle heeft een grote collectie foto’s uit de Tweede Wereldoorlog (polderhuiswestkapelle.nl) en in het Zeeuws Maritiem MuZEEum in Vlissingen met de daarnaast gelegen Oranjemolen is te zien wat de gevolgen van de Slag waren voor de bevolking en de stad Vlissingen (muzeeum.nl). In een ochtend of middag bezoek je beide musea. Voor het Bevrijdingsmuseum Zeeland in Nieuwdorp kun je gerust een hele middag of ochtend uittrekken want daar is zowel binnen als buiten heel veel te beleven (bevrijdingsmuseumzeeland.nl). Kees Traas, oprichter van het Bevrijdingsmuseum Zeeland, is al van jongs af gefascineerd door de Tweede Wereldoorlog, vertelt zijn zoon Stef die er nu directeur van is. In de buurt van hun huis in Nieuwdorp lagen in schuren en op zolders nog tal van spullen die met de oorlog te maken hadden. Een helm van een Franse soldaat die aan geallieerde zijde vocht bij de Sloedam was het begin van een grote verzameling objecten uit Zeeland, momenteel zo’n

HOLLANDS Glorie

40.000 in totaal. Met de hele familie is toen besloten om ze onder te brengen in een museum. De eerste fase betrof de oude boerenschuur die in 2009 werd geopend en nu de entree vormt van het museum. Daarachter lag 3 hectare landbouwgrond en daar is een themapark ontstaan rondom de Slag om de Schelde. Met bunkers, een landschap met water, een kerkje, oude lantaarnpalen, een brug en de grote loodsen die voorzien zijn van alle moderne technieken en de voorwerpen tonen in verschillende scènes. Je ziet Nederlanders en Fransen tegenover de Duitsers staan, er is een dorpje met een winkeltje waarin de schaarste goed is te zien aan de lege schappen, een stukje Atlantikwall, brokstukken van de meer dan 600 vliegtuigen die in Zeeland zijn neergestort en vitrines vol met gebruiksartikelen die de Duitsers achterlieten op hun vlucht. De collectie wordt regelmatig aangepast en uitgebreid. Stef Traas: “Naar dit museum kom je om geschiedenis te zien. Je realiseert je dat vrijheid niet vanzelfsprekend is en dat er verschillende nationaliteiten bij betrokken waren om ons weer in een vrije wereld te kunnen laten leven. Laten we dat blijven koesteren.”

In het Bevrijdingsmuseum Zeeland zijn ruim 40.000 objecten te zien. Voertuigen, Zeeuwse klederdracht en uniformen, en een schuilkelder die tot in detail is nagemaakt.

set kwamen zaten ze van top tot teen onder de modder. We hadden enorme droogkamers met grote blowers en ventilatieblazers in een dichte ruimte waar de uniformen op redelijke afstand van elkaar hingen. De hele nacht bleef de apparatuur doorblazen. De volgende dag borstelden drie Litouwse vrouwen in van die witte pakken met mondkappen en brillen op de ingedroogde modder er dan weer vanaf. Datzelfde deden we in Zeeland na de opnames want je kunt natuurlijk de volgende dag niet je acteurs en figuranten kleddernatte kostuums laten aantrekken. Naast de kleding moesten we ook de soldatenkistjes goed reinigen en oppoetsen. Een enorme klus. Daarvan hadden we de originele maar ook een meer stevige versie zodat de zolen er niet vanaf vielen door al het water.” “Wat mij het meest ontroerde was de inzet van de Zeeuwen bij deze film. Ik heb bijzondere achtergrondverhalen van mensen gehoord, over opa of vader. De figuranten, hoe koud ze het hadden en hoe afgrijselijke lange dagen het ook waren, kwamen soms de volgende dag met een pot drop omdat ze vonden dat wij ook zo hard werkten. Dat was wel heel bijzonder aan deze ‘Slag om de Schelde’, de mensen. En Zeeland, daar is iedereen een beetje verliefd op geworden.” �

FOTO: JEROME GALLAND

FRANS DESIGN VOOR BUITEN EXTRAVERT.NL

HORIZONTAAL

ďż˝ 1.

ÂŠ Studio Steenhuis, steenhuispuzzels.nl

PUZ ZEL & WIN

WAT MOET U DOEN? Vul de puzzel in. Breng daarna de letters uit de gekleurde vakjes over naar de balk onder het diagram. Als u de letters in de juiste volgorde zet (eerst de horizontale lettercombinaties, dan de verticale), leest u een typisch Nederlandse uitdrukking. OPLOSSING VORIGE PUZZEL: Uit een ander vaatje tappen.

Stroomgebied van de Linge

6. 8.

Niet naast de deur Oud-Hollands spelattri-

buut

13. 15. 16. 17. 19. 20. 23. 24. 26.

Palmares Evenement in Assen Plechtige belofte Navigatiesysteem Paard Nederlands maaltje Theaterproductie Houdt de wijn koel Moet op elektra gaan draaien

27. Blessure

HOLLANDS Glorie

29. 32. 33. 34. 36. 37. 38. 40.

Medemens Concurrent van Netflix

52. Dorpsterrein 53. Aanvoerder van FC

Film van Van Warmerdam Spaanse bubbels Dat was even zweten Sprookjesfiguur Werk __! Gefuseerde mboopleidingen

41. Vriendinnetje van 80 horizontaal

42. Volendamse bezienswaardigheid

47. __ brutaliteit! 49. Tankbedrijf 51. Nederlandse bank

Groningen

56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 64. 66. 67. 68. 69.

Oude maat Pauze

73. 76. 77. 79. 80.

Testinstituut Rembrandt __ Rijn Hevig Kleurloos Discipline Chinees heerser Openbare Werken Half lachje Zielig Zuid-Hollands dorp met negentien molens

Keuzemogelijkheden In het algemeen Onderweg zijn Noem maar op Vriendje van 41 horizontaal

81. 83. 84. 85. 86. 87.

__ Towers Strekking __-Oedenrode Yvon __, koppelaarster Nederlandse partij Vervoerder

Maak kans op een portret van Hollandse Sier t.w.v. E200 Hollandse Sier bestaat uit moeder (Carla) en dochter (Victorien). Samen runnen zij sinds november 2018 met veel liefde het bedrijf Hollandse Sier. De portretten van trotse vrouwen in typisch Nederlandse klederdracht en sieraden dateren uit het begin van de 20ste eeuw en zijn zorgvuldig uitgezocht. Ieder portret wordt gedrukt op canvas en daarna met de hand bewerkt met bladgoud. Elk portret is dus uniek en letterlijk een sieraad voor aan de muur. Er zijn streekdrachten uit Drenthe, Friesland, Gelderland, NoordHolland, Zeeland en Zuid-Holland. De winnaar mag op www.hollandsesier.com een portret naar keuze selecteren in het formaat 60 x 90cm. KANS MAKEN OP EEN PORTRET VAN HOLLANDSE SIER?

VERTICAAL

Vul dan de oplossing en uw gegevens in bij mail & win op www.hollandsgloriemagazine.nl. Deze actie loopt tot 4 februari 2021. Na afloop krijgt de winnaar bericht. Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 14. 15. 18. 20.

Varkentje Proef Bijbelse stad Heeft recht op bijstand Schaakpuntentelling

21. 22. 24. 25. 26.

Amerika Film over een alien Menselijk geluid Film van Van Warmerdam Oningewijden Papegaaiende vogel Haagse club Lekkernij Hofman of Dumoulin Eindhovense club Pietje vol kattenkwaad

Toon Onontwikkeld insect Is grotendeels onzichtbaar __ you! Typisch Nederlandse horecagelegenheden

28. 29. 30. 31. 32. 34. 35. 39. 40.

Tantalium Lokkertje __ Maar, band Hetzelfde Sprookjesfiguur â&#x20AC;&#x2DC;De __, met __â&#x20AC;&#x2122; (Baantjer) Helaas! Nederlandse muziekprijzen Zwemster die met collega Pieter getrouwd is

43. 44. 45. 46. 48. 50. 54. 55. 58. 59. 63. 65.

Halfaap __ nous Kippenverblijf Brandgang Benauwend Rust aan je hoofd? __ demand Hardmaken

70. 71. 72. 74. 75. 78. 80. 82.

Bodemrijkdom Strook Selectie Huis __ Bosch In tegenstelling tot Kort nummer Er is nog meer Op de bedoelde plaats

Meer dan wenselijk Oude kleding Oosterse taal? Zuid-Amerikaanse gebergte

66. Vader van Thor 68. Droog 69. Hij mist haar

p. 97

�

REINILDIS

Reinildis van Ditzhuyzen is historica, publiciste en etiquettedeskundige. Ze herschreef Amy Groskamp-ten Haves standaardwerk ‘Hoe hoort het eigenlijk?’ waarvan onlangs de 42ste druk verscheen.

HOLLANDS Glorie

Het is zover: de Brexit. De Britten stappen uit de Europese Unie. Voor ons land is dit een flink gemis, want we doen heel veel samen met deze buren, al eeuwenlang. Toch verschillen wij Nederlanders flink van de Britten, onder meer op het gebied van omgangsvormen. Zeker, zij kunnen het goed met ons vinden, maar soms verbazen zij zich over onze manieren zoals ik in diverse gesprekken met hen merkte. Ik geef zo maar wat voorbeelden. Om te beginnen vinden wij volgens de Engelsen alles goed wat onze kinderen doen: rondrennen in restaurants, niet opstaan in trein of bus voor ouderen, het hoogste woord hebben, en zo meer. Quite annoying! Verder gaan Nederlanders in hun ogen (te) slordig gekleed, lopen op sportschoenen en zo meer. Wat de Britten – maar ook andere niet-Nederlanders – verder bevreemdt is ons gezoen: te vaak en te veel (drie keer)! Of moet ik zoenden schrijven, in de verleden tijd? Door corona is dit gebruik immers verdwenen. Tijdelijk? Of blijvend? Ik persoonlijk hoop dat de drieklapper niet meer terugkomt, want ik was bepaald niet dol op al dat min of meer verplichte gezoen. Interessant zijn de zogenoemde Engelse drie toverwoorden oftewel de three magic words: please, thank you en sorry. Deze zijn in ons buurland heilig. Volgens de Britten gebruiken wij deze belangrijke woorden veel te weinig. Hun kinderen krijgen deze woorden vanaf hun vroegste jeugd erin gehamerd. Lijkt me een goed idee voor ons land. De meest genoemde typisch Nederlandse eigenschap is echter onze eerlijkheid, of liever: onze directheid. Wij zeggen wat wij denken. Natuurlijk is dit niet kwaad bedoeld. Integendeel, wij willen aardig en hartelijk

overkomen. Helaas hebben we niet altijd door dat het effect tegenovergesteld kan zijn, ja dat we als opdringerig kunnen worden gezien. Een Engelse vrouw vertelde mij wat ze bij haar verhuizing naar Nederland had meegemaakt: “Ik stond met de verhuizers in ons nieuwe huis in Den Haag en gaf hun wat aanwijzingen. Opeens liep een onbekende vrouw de kamer in en zei: ‘Hallo! Ik ben je buurvrouw. Heb je kinderen?’” De Engelse expat was geschokt: “Natuurlijk, het was goed bedoeld, maar ik vond het een zeer storende inbreuk op mijn privacy.” Een andere Britse zei iets soortgelijks: “Wat de Nederlanders eerlijkheid en directheid noemen, noem ik gebrek aan manieren.” Onze directheid leidt er dus toe dat wij – soms letterlijk – met de deur in huis vallen. Engelsen praten juist veel omfloerster, zeggen niet altijd precies hoe ze ergens over denken. Dat is handig, want zo leggen zij zich niet meteen vast. Als iemand bijvoorbeeld over een voorstel zegt:“This is an interesting proposal”, dan bedoelt hij mogelijk: dit is onbruikbaar. Je moet dus altijd goed opletten wat Engelsen precies bedoelen, want hun taalgebruik is beheerst, hoffelijk en indirect. Gelukkig heeft onze directheid belangrijke voordelen. Dankzij onze nieuwsgierigheid en handelsgeest gaan wij Nederlanders inderdaad overal op af. Wij durven. En dat levert ons veel op. Niet voor niets zijn wij al eeuwen in de hele wereld uiterst succesvol in vooral handel en innovatie.�

Three magic words

HG2020_6

Articles inside

MART VISSER

ONZE TAAL