Leven in Frankrijk 5 2022 by Credits Media

zoNoord-Frankrijkgeknogniet middeleeuwse charme, musea en lekker dichtbij Ellen ten Damme vindt rust in haar Dordogne Rondreis door de WEEKENDChampagnestreek PARIJS WANDELING LANGS DE SEINE AP 8 720165 79615 1 00522 AP €7,50 frankrijk Leven in NUMMER 2022-5

Kijk voor de lekkerste recepten, inspiratie & exclusieve producten op bonnemaman.nl. Verkrijgbaar bij o.a. Albert Heijn & Jumbo. Lekker véélvrijhazelnoten,vanpalmolie

ALBRECHTMAARTEN©

Redactiestagiaire Marjolein Zuiderent schreef mee aan de rubrieken. “Als twaalfjarige wilde ik weleens iets anders dan Schotse kastelen. Na een jaar zeuren gingen mijn ouders overstag en vele vakanties in Frankrijk volgden; van Bretagne tot Nice, van Colmar tot Biscar rosse. Het raakte.”nietdatArles;achtigevindindrukwekkendmeestikdeschilderregiorondgeenwondervanGoghhieruitgeschilderd Druivenplukkers Fotograaf Mick Palarczyk bezocht enkele kleine wijnhuizen die champagne van hoge kwaliteit maken (p. 32).

Artistieke veelkunner Ellen ten Damme neemt ons mee naar haar leven in de Dordogne, waar ze rust zoekt maar eigenlijk alweer veel te veel gezellige mensen kent. Een Nederlandse schooldirectrice in Parijs vertelt over de discipline die Franse kinderen vanaf hun derde jaar ingepeperd krijgen. Ook mijn zoon moest op die leeftijd gedichten uit zijn hoofd leren. Toen hij een keer een bootje als een vliegtuig liet opstijgen, kreeg hij een standje van de juf. “Bootjes kunnen toch niet vliegen”, zei ze misprijzend. Je scoort goed met gedisciplineerde kinderen in restaurants en musea, maar vliegende bootjes kunnen ook heel belangrijk zijn. Vandaar dat de Parijse schooldirectrice soms stiekem verlangt naar Nederland. Ik wens u een excellente rentrée!

Bruisende vrouw

MEDEWERKERS

C’est la rentrée Cathelijne van c.vanvliet@creditsmedia.nlHoofdredacteurVliet

nr 5 - 2022Leven in Frankrijk LEVEN IN FRANKRIJK 3

Schilderachtig Arles

“Ik hoorde de levensverhalen van de wijnboer(innen), proefde hun lievelingschampagnes en fotografeerde de druivenplukkers en de familiale sfeer tijdens hun lunches. Dat alles gaf me het gevoel door te dringen in het klop pende hart van de streek vol honing kleurige dorpskerken.”romaanse

Fotograaf Marc Brester portretteerde zangeres/muzikante Ellen ten Damme bij haar thuis in de Dordogne (p. 82). “Een ontmoeting met een bruisende en bijzondere vrouw op een prachtige plek waar zij rust en inspiratie vindt. Een zwoele bries voerde er regelmatig muzi kale klanken over de velden en het wuivende graan. Het was een feest om hier te werken met een professional die de camera niet schuwt.”

In september verlang ik extra naar Frankrijk. Als eind augustus de sandalen in de etalages worden vervangen door laarzen, weet je hoe laat het is: la rentrée komt eraan. Dit is de overgang van de lange zomerslaap naar het gewone leven en die wordt in Frankrijk intens beleefd. Tijdschriften plaatsen specials over de honderden nieuwe boeken die in september uitkomen, in Carrefour storten kinderen zich op nieuwe schriften en de sportscholen lopen vol. Vive la rentrée! gilt ook de radio. Op die eerste maandag in september zien we gebruinde ministers op het achtuurjournaal naar ons zwaaien en met energieke tred hun ministerie betreden. Het nieuwe culturele seizoen breekt aan en het hele land heeft voorpret. En zo niet, dan helpen warenhuizen een handje met tips via apps en e-mail over hoe je de rentrée en toute douceur in kunt glijden met alle nouveautés de la rentrée: nieuwe kleren, schoenen en tassen die de terugkeer naar het kantoorleven wat kunnen verzachten. Die eerste september is dus veel nieuwsjaarsachtiger dan 1 januari. Met een fris hoofd kun je ook beter goede voornemens bedenken en vakantieplannen Bijvoorbeeldmaken.naar de regio Hautsde-France, zo prachtig in herfstkleuren. Ralf Johnen ontdekte hier spannende kastelen, middeleeuwse charme, mooie musea zonder wachtrijen (zelfs niet voor de dependance van het Louvre) en pittoreske badplaatsen. En als tip voor een verblijf in Parijs beschrijven we wat je zoal tegenkomt als je wandelend de Seine volgt: drijvende cafés, Chanel-hondjes, het Musée d’Orsay en nog veel meer.

EtikettenleerDégustationdeel2:geografische aanduidingen. Leven in Frankrijk - 2022 - 25ste jaargang - nummer 5

Inhoud

82 24481228 32 11313 75 41 23 4 LEVEN IN FRANKRIJK Reizen6

12 79 82

VanDormirboomhut tot boutiquehotel: mooie plekken om te logeren in de Franse natuur. 12 InspiratieParijs voor een citytrip: wandel met ons langs de Seine, op zoek naar bekende en minder bekende plekken.

OverChampagne!dezetintelendegodendrank raak je nooit uitgepraat. Een rondreis door de wijnstreek waar de enige echte champagne wordt gemaakt.

Noord-Frankrijk:Hauts-de-Franceprettigdichtbij en veel cultuur, gemoedelijkheid en historie. Het Franse leven 24 La France & moi Anouk Mullier-Laroy, directeur van en leerkracht aan het Nederlands & Vlaams Taalcentrum in Parijs. 42 Une belle histoire Napoleon Bonaparte kon niet winnen van zijn temperamentvolle Joséphine, maar bleef haar wel zijn leven lang trouw. 82 Ellen ten Damme in de Dordogne Maar liefst drie huizen heeft de veelzijdige artiest en chansonnière ter beschikking, met veel zoete inval, maar ze komt in Frankrijk toch vooral voor haar rust. Terugblik 25 jaar Leven in Frankrijk Deel 2: wat gebeurde er zoal in de jaren 2006-2011? Culinair56 Een avond in het Hilton Amsterdam Welke restaurants mogen zich ‘Het Fijnste Franse Restaurant van Nederland 2022’ noemen? En de winnaar is… Portret van Auberge Jean & Marie, waar Franse klassiekers een eigentijdse twist krijgen en wit linnen nog heilig is.

EenNouveauexpositievan Yves Klein, een Normandisch sprookjesbos en taartjes in het Ritz: onze culturele en culinaire uitgaanstips.

Columns23Nieuw: Mari Maris Het Onmisbare Mannetje heeft overal een oplossing voor. 41 Frank Renout

28 58 42

Verrassende insidertips van de in Parijs ingeburgerde Eugénie Goldschmeding. 76 CharlotteCinémaGainsbourg speelt de wildste personages, maar leidt zelf een kalm bestaan. Een portret, plus de nieuwste Franse films en dvd’s. 79 FraaiBoutiqueFransontwerp voor la rentrée 80 NieuweLivresromans en non-fictie uit en over Frankrijk.

Cultuur28

Coups de cœur Paris

LEVEN IN FRANKRIJK 5

Vrouwelijk Parijs is veel meer dan alleen ‘la Parisienne’. 67 À Culinairtable!expert Jacques Hermus over de onstuitbare opmars van het Franse groenterestaurant. 75 Lidewij van Wilgen Parijs is geweldig, maar er gaat niets boven la campagne Huizen & wonen 97 DeMaisonmooisteFranse ontwerpen voor je interieur. 99 À Eenvendrelandgoedin de Champagne. 101 Isabel Flipse Juridisch advies voor je Franse huis. 102 Huizen te koop Actueel aanbod van onroerend goed in Frankrijk. “Ze was sierlijk en stijlvol, begeerlijk en tegelijk”afstandelijk Frank Renout over La Parisienne - p. 41

DOOR AMÉLIE DUFOUR & ANJA WINTER (TUINEN)

Hij creëerde zijn eigen kleur blauw, ‘International Klein Blue (IKB)’, een diep ultramarijn blauw. De Franse kunstschilder Yves Klein (1928-1962) werd bekend als monochromist, oftewel: maker van éénkleurige schilderijen. In zijn eigen kleur blauw uiteraard, volgens Klein “het meest ultieme blauw”. Sinds 2012 kun je in de steengroeve van Les Baux-de-Provence terecht voor tentoonstellingen met licht, en deze keer is het de beurt aan het oneindige blauw van Yves Klein. Dompel je onder in Kleins universum en laat je betoveren. Yves Klein, L’infini Bleu, t/m 2 januari 2023, Les Carrières des Lumières, Route de Maillaine, Les Baux-de-Provence. carrieres-lumieres.com

6 LEVEN IN FRANKRIJK

Nouveau

Oude kunst in nieuw jasje

Het Kunstmuseum in Lille is stap voor stap bezig om zijn collectie op een nieuwe manier aan het publiek te presenteren. Sinds eind juni wordt de afdeling ‘Middeleeuwen en Renaissance’ op een heel nieuwe manier getoond. Niet alleen letterlijk – de verlichting werd aangepast –maar door middel van projecties en video’s van hedendaagse kunstenaars wordt deze rijke artistieke periode in een nieuwe context geplaatst.

Taartjes eten in het Ritz, wandelen door de ideale tuin of door een sprookjesbos in Normandië.

Palais des Beaux Arts, Place de la République, Lille. pba.lille.fr

Genoeg trips voor de nazomer, maar thuisblijven kan ook. Volg dan de gratis online cursus Comme une Française.

Oneindig blauw

Normandisch sprookjesbos

Prinses Greta Sturdza kocht in 1955 samen met haar man een landgoed van twaalf hectare in Normandië. Vanaf die tijd begon zij met het scheppen van haar paradijs. Een ondoordringbaar bos met bramen, varens en dennen veranderde ze in een betoverende tuin met 7000 soorten planten en bomen. De tuin is het hele jaar te bezoeken, tegen betaling en op afspraak (met gids). Jardin Le Vasterival, Allée Albert Roussel 346, Sainte Marguerite-sur-Mer (Normandië), +33(0)2 35851205. vasterival.fr Het leven bijde lurven Saisir la vie à bras le corps’, oftewel: ‘Grijp het leven met beide handen aan’, dat was het devies van Fernand Léger (1881-1955). Deze levensinstelling is duidelijk terug te zien in zijn werk. Het Musée Soulages Rodez, in het hart van de Aveyron, wijdt een tentoonstelling aan de kubistische schilder die graag de moderne stad, het werkende leven en vrije tijd vastlegde in zijn kleurrijke, dynamische en geometrische stijl. Het museum zelf is overigens een architecturaal hoogstandje: het donkere cortenstaal contrasteert prachtig met de omringende groene tuin. Fernand Léger. La vie à bras-le-corps, t/m 6 musee-soulages-rodez.frVictorJardinMuséenovember,SoulagesRodez,duFoirail,AvenueHugo,Rodez.

Over de toonbank Het ‘Ritz’ ken je natuurlijk wel, maar wist je ook dat chef-patissier François Perret heerlijkheden maakt voor de iets gewonere sterveling die zich geen nacht in het chique hotel kan veroorloven?

Bij Ritz Paris Le Comptoir kun je van maandag tot en met zaterdag terecht voor prachtige patisserie en onweerstaanbare croissants. Het goede leven! Ritz Paris Le Comptoir, 38 rue Cambon, ritzparislecomptoir.comParijs.

LEVEN IN FRANKRIJK 7

Frans comme ilfaut Tien jaar geleden verhuisde de Française Géraldine Lepère naar Engeland. Ze ervaarde zo’n cultuurshock door de taal dat ze terug in Frankrijk besloot om nietFransen die haar situatie herkenden te helpen met een gratis onlinecursus. Elke dinsdag uploadt ze een nieuwe video met Franse taallessen voor beginners en gevorderden. Er zijn ook (betaalde) cursussen. francaise.comfrancaiseyoutube.com/commeune-ofcommeune-

tuinfeestInternationaal

Wil je de Second Home Beurs bezoeken? Activeer dan je gratis entreebewijs voor 2 personen met code LIF3MG op www.secondhome.nl/tickets

Vanaf 1992 vindt elk jaar (van 21 april tot 6 november) een internationaal tuinenfestival plaats op het landgoed van het kasteel van TuinarchitectenChaumont-sur-Loire.uitde hele wereld ontwerpen dertig tuinen met een bepaald thema. Het festival bestaat dit jaar dertig jaar en om dat feestelijk te vieren is gekozen voor het thema ‘De ideale tuin’. Het ﬁjne van dit festival is dat de tuinen zes maanden lang te bezoeken zijn; vooral in de herfst zijn veel tuinen op hun mooist. Neem wel een paar uur de tijd! Tot 6 november, Domaine de domaine-chaumont.fr+33Chaumont-sur-Loire,(0)254209922.

Wonen in Frankrijk Droom je van een eigen maison de maître in Normandië, een villa aan de Côte d’Azur, een studio in Parijs of een chalet in de Franse Alpen? Bezoek dan dit najaar de Second Home Beurs in de Jaarbeurs Utrecht om zo de eerste stap naar de aankoop van een Frans (t)huis te zetten. Naast het aanbod van 25.000 vakantiewoningen in 25 landen, zijn er 160 deskundigen aanwezig, onder wie projectontwikkelaars en makelaars, die al je vragen kunnen beantwoorden. Leer meer over de ﬁnanciering, juridische, ﬁscale en praktische kwesties van een tweede huis tijdens de vrij toegankelijke seminars. Second Home Beurs 2022, 30 september t/m 2 oktober 2022, Jaarbeurs Utrecht en 15 en 16 oktober 2022, Flanders Expo Gent. secondhome.nl

Streamingdienst CineMember biedt je toegang tot ruim duizend kwaliteitsfilms die je vanaf €7,95 per maand onbeperkt kunt kijken. Op je smartphone, tablet, computer of je televisie via Chromecast, Airplay of een van de vele Smart TV-apps. In het aanbod vind je zo’n 200 Franse of Franstalige films, waaronder Les misérables, Retour en Bourgogne, La vérité en klassiekers als Amour en La haine. Wekelijks worden er nieuwe films toegevoegd cinemember.nl

8 LEVEN IN FRANKRIJK

Wij mogen 10 maandabonnementen verloten. Kans maken? Ga naar Mail & Win op leveninfrankrijk.nl Goed eten voor een goede prijs Simplicité, authenthique, saveurs, chaleureux, dit zijn vier van de kernwaarden van Bouillon Chartier of simpelweg Chartier: een echt Parijs restaurant. Chartier werd in 1896 door de broers Frédéric en Camille Chartier in Montmartre opgericht als restaurant waar arbeiders uit de buurt goed en goedkoop konden eten. Het was een van de bouillons, restaurants die Franse klassiekers serveerden. Later volgde een ﬁliaal in Montparnasse, en sinds afgelopen april kun je ook bij Gare de l’Est terecht voor een simpele, klassieke maaltijd. Ideaal als je daarna de trein terug naar België of Nederland pakt – of op doorreis bent naar een andere Franse bestemming. Dagelijks van 11.30 uur tot middernacht, non-stop service. Bouillon Chartier Gare de l’Est, 5 rue du 8 mai 1945, bouillon-chartier.com/gare-de-lestParijs.

Save the date: Frans filmfestival

TAPIS ROUGE, het Franse FilmFestival in Nederland, wordt dit jaar voor de vierde keer georganiseerd en wel van 10-15 november. Te zien zijn de Nederlandse premières van nieuwe Franse films en ook worden er films vertoond die hierna niet te zien zullen zijn in Nederland. Ook deze keer komen regisseurs en acteurs naar ons land om hun films te promoten en wordt de beste boekverfilming beloond met Le PRIX TAPIS ROUGE. Dit jaar vindt het festival niet alleen plaats in de Amsterdamse FilmHallen, maar ook in Den Haag (Filmhuis) en Maastricht (Lumière).

Nogtapisrougefransﬁlmfestival.nl/nl/meerFranseﬁlms

FRANS DESIGN VOOR EXTRAVERT.NLBUITENFOTO©TOMWATSON

vogelVreemde Savoie

Van boomhut tot boutiquehotel: rustieke slaapplekken in de natuur.

LEVEN IN FRANKRIJK 11

Op maar vijftig meter afstand van het strand ligt het charmante boutiquehotel La Villa Ouest. De combinatie modern comfort en de typische jaren-dertiguitstraling met vintage meubels is een schot in de roos. Er is een wijnbar, een heerlijke spa en een zwembad. Badplaats Royan ligt op tien minuten rijden. La Villa Ouest (Saint-Palais-surMer), vanaf €75 per nacht. lavillaouest.com Gorges & meer

Het is een contemporainegewaarwording,apartediehuizen in de bergen. Vakantiedorp Village des Oiseaux wordt beheerd door de

De kleine vijfsterrencamping La Farigoulette (met voor glampingliefhebbers ook houten chalets) biedt rust, natuur en… sport, met een verwarmd zwembad en volleybal- en voetbalvelden. Je zit midden in de natuur, aan het meer van Montpezat, vlak bij de Gorges du Verdon waar je kunt kanoën en wandelen.

kinderenvogelen,Rhône.eenskeeleren,wandelen,Vanuitgebouwdhuizenvogelbescherming.FranseDezijnduurzaameningericht.huiskunjefietsen,zwemmeninmeerenkanoënindeAlshunouderskunnendenaardekidsclub.

Résidence Le Village des Oiseaux – Vacancéole (Motz), vanaf €84 per nacht. vacanceole.com

Liefdesnest Savoie

Aan de rand van de Savoie, midden in het bos, vind je de boomhutten van Entre Terre et Ciel. Elke hut heeft zijn eigen karakter; zo kun je La Cabane Mont-Blanc een echt liefdesnestje noemen, met een sauna, jacuzzi én uitzicht op de Mont-Blanc. Als je via de opvouwbare ladder omhoogklimt, kom je terecht in een andere wereld. Entre Terre et Ciel cabanes-entreterreetciel.frvanafNicolas-la-Chapelle),(Saint-€280pernacht.

Alpes-de-Haute-Provence

Dormir DOOR MALOU LAMMERTSE

Vintage aan zee Charente-Maritime

Camping Ciela Village La Farigoulette (SaintLaurent-du-Verdon), huisje vanaf €54 per nacht. lafarigoulette.cielavillage.fr

12 LEVEN IN FRANKRIJK

Parijs

Een promenade langs de Seine

Met een sierlijke boog beweegt de Seine zich door het hart van Parijs. Wij volgen de rivier, die de stad in links en rechts verdeelt, over kades, oevers, bruggen, straten en pleinen. Zonder vastomlijnd plan, maar met alle zintuigen wijd open.

TEKST & BEELD HANS AVONTUUR KAARTJE EDITH VAN BUENEN LEVEN IN FRANKRIJK 13

ETAPPE 1 Beginpunt: Parc André Citroën Eindpunt: Pont Alexandre III

PARIJS 14 LEVEN IN FRANKRIJK

Oase van kalmte Na een bezoek aan het strak vormgegeven Parc André Citroën, staan we op de Pont Mirabeau. Er waait een zachte bries die de vochtige geur van het water meevoert. Ergens in de verte wacht het zwierige Parijs van de liefde, de mode en de goede smaak. Met een kleine Eiffeltoren als baken aan de horizon beginnen we onze tocht tussen de moderne flats van Front de Seine. Vergis je niet. Ook deze wijk hoort tot het vooruitstrevende DNA van de stad. Front de Seine was in de jaren zeventig een prestigeproject. Gebouwd naar de revolutionaire mode van toen met hoge woontorens, winkels en restaurants op de begane grond, voetgangers en verkeer gescheiden, ondergronds parkeren en functioneel groen. Op de Pont de Grenelle, met de replica van het Vrijheidsbeeld, dalen we af naar het Île aux Cygnes, een smal eiland dat midden in de rivier ligt. Wandelen op water. Met de Seine zowel links als rechts, glinsterend in de zon. Plotseling gejuich. Er vaart een bootje voorbij waarop drie seconden geleden een aanzoek is gedaan. Er komt een grote bos rode rozen tevoorschijn, er knalt een fles champagne open en de hand met ring wordt – “oh my God, oh my God” – in de lucht gestoken.

› Parijs LEVEN IN FRANKRIJK 15

De Pont de Bir-Hakeim: oh la la wat mooi. De smeedijzeren bogen, de pilaren en de lampen. Decor voor films en bruidjes

Het eiland brengt ons naar de Pont de Bir-Hakeim, misschien wel onze favoriet van de 37 bruggen die in Parijs de Seine overspannen en de stad letterlijk en figuurlijk bij elkaar houden. De brug heeft twee verdiepingen: eentje voor het normale verkeer en eentje voor de tram. Gebouwd tussen 1903 en 1905 en oh la la, wat mooi: de smeedijzeren bogen, de pilaren en de lampen. Decor voor films en bruidjes. We steken de brug over richting Eiffeltoren en blijven beneden aan het water lopen. Boven is het druk met bezoekers aan het symbool van Parijs, filelopen in de Jardins du Trocadéro met klassiek uitzicht op de toren. Behalve bij het vertrekpunt van de rondvaartboten blijft het aan het water zelf heerlijk rustig. De Seine als oase van kalmte in een rondtollende metropool. Jong en fit Parijs gebruikt de Unesco Werelderfgoed-oevers voor hun workouts, Parisiennes laten er in Chanel hun kleine hondjes uit en een ander fietst, wandelt, luiert, schildert, leest, zont of legt een kleedje op de kade voor een lunch met vrienden. Van handelsweg in de Middeleeuwen is het een plek van ontspanning geworden. Het stadsbestuur draagt daar actief aan bij. Zo werd een stuk Seine-oever in 2013 afgesloten voor autoverkeer om er een park voor wandelaars en fietsers van te maken. Met onder meer terrasjes, speeltoestellen, een kunstgalerie, bar, klimmuur en tuinen die op verschillende pontons in het water liggen. In 2019 werd aan de overkant een soortgelijk traject afgesloten en opnieuw ingericht. En tijdens de zomermaanden gaat er nóg meer dicht tijdens Paris Plages, een initiatief dat de kades in een soort badplaats verandert. We bekronen onze eerste etappe bij Le Flow, een drijvende bar annex club met een heerlijk dakterras. Een glas rosé doet er acht euro maar dan heb je wel uitzicht op de Eiffeltoren, Pont Alexandre III, het Grand Palais en een publiek van mooie mannen en vrouwen die regelrecht uit een modemagazine lijken te komen. Openingspagina’s: op de kade van het centrum; Quai de Conti. Deze pagina’s, v.l.n.r.: brug met twee verdiepingen Pont de Bir-Hakeim; beeld op de Pont Mirabeau; drijvende barretjes en restaurants.

ETAPPE 2 Beginpunt: Pont Alexandre III Eindpunt: Île Saint-Louis Goede smaak

Onze tweede etappe begint in het Musée d’Orsay, bekend om zijn impressionistische meesterwerken. We willen zien op welke manier grote schilders als Monet, Bonnard en Pissarro naar de Seine keken. De rivier was een dankbaar thema, ook buiten Parijs. We zwerven door het voormalige spoorwegstation langs 19de-eeuwse kunst, op zoek naar werken met de Seine als onderwerp of decor. De mooiste schilderijen vinden we in de gevierde collectie van het impressionisme. Een favoriet is lastig aan te wijzen. Het ene schilderij laat je wegdromen bij een landschap, het andere toont het dagelijks leven van kolendragers die zwoegen op wat nu zwierige kades zijn. Maar als ik móest kiezen? Johan Barthold Jongkind, La Seine et Notre-Dame de Paris uit 1864. Helder, modern (voor die tijd) en bijna fotografisch. Eenmaal buiten wandelen we naar de overkant van het water en vinden in de Jardin des Tuileries een plaatsje in de schaduw. Met zicht op het Louvre. Vandaag gaan we door het hart van de stad en dat is te merken. Drukker. Met zowel Parijzenaars als toeristen. Logisch ook, want bijna alles is mooi en prachtig. Net zoals op het Île de la Cité, het eiland waar Parijs rond 250 voor Christus is ontstaan. Je voelt hoe de Seine de stad letterlijk splitst, met op de rechteroever het statige deel en zijn grandeur en boulevards en op de linkeroever de wijken van studenten en kunstenaars. De grote gemene deler is de goede smaak. Zoals er in Parijs door de eeuwen Rechtsboven: in de Jardin des Tuileries; onder: de kade van Île aanisboekenverkoperSaint-Louis;PhilippeverguldmetzijnplekdeSeine.

16 LEVEN IN FRANKRIJK

Bij verandertzonsondergangdewereld in een schilderij:impressionistischlichtblauw,roze,geelenoranje

› Parijs LEVEN IN FRANKRIJK 17

heen met zorg is gebouwd aan de prachtigste monumenten, zo richt de Parijzenaar ook zijn kledingkast in. Mode is in deze stad niet alleen een industrie, het zit vooral ook diep in het DNA. Hoeveel schoonheid kan de mens eigenlijk aan? Trek een cirkel van vijfhonderd meter rondom het middelpunt van het Île de la Cité en je gelooft amper je ogen: Sainte Chapelle, Tour de l’Horloge, Hôtel de Ville, Conciergerie, Théâtre du Châtelet, Théâtre de la Ville, Louvre, La Samaritaine en de Notre-Dame die sinds de brand in 2019 in de steigers staat en in oude glorie wordt hersteld. Op de kade ontmoeten we Philippe Gicquiaux, een van de bouquinistes, boekenverkopers. Ze bestaan al sinds de Middeleeuwen en hebben zich ondanks talrijke pogingen van verschillende stadsbesturen nooit laten verdrijven. Hun groene stalletjes, negenhonderd in totaal, staan op de kades en horen officieel tot het Unesco Werelderfgoed van de Seine-oevers. Net als onder meer de Notre-Dame zelf, het Louvre en het Grand Palais. Philippe vertelt dat hij in deze buurt is opgegroeid en als klein jongetje vol bewondering keek naar al die oude boeken en prenten. “Ik kan soms nauwelijks geloven dat ik daar nu zelf tussen sta”, zegt hij. “Het stalletje is van een vriendin van mij en ik help haar twee dagen per week. Hiermee is de cirkel van mijn leven rond.” ’s Avonds slenteren we eerst over het Île Saint-Louis, om vervolgens een stukje terug te lopen voor de beste zonsondergang. Op de kades en bruggen genieten mensen van de laatste zonnestralen. Straatartiesten proberen wat bij te verdienen met acrobatische toeren of Franse chansons. Vanaf de Pont au Change zien we hoe een enkele boot over de Seine vaart, terwijl de zon achter het Grand Palais uit het zicht verdwijnt. Langzaam en voorzichtig verandert de wereld in een impressionistisch schilderij: lichtblauw, roze, zachtgeel en bleek oranje. Zelfs de zonsondergang is in Parijs net wat mooier. Boven: Jardin du Carrousel met op de achtergrond het Louvre; links: la Tour de l’Horloge, de eerste klok van Parijs.

18 LEVEN IN FRANKRIJK

ETAPPE 3 Begintpunt: Île Saint-Louis Eindpunt: Bercy Village De kunst van loslaten Ochtend op het Île Saint-Louis. Het is rustig in de straten waar het gisteren nog dringen was. Vanaf de bruggen zien we de kades die de stad beschermen tegen hoog water. Met daarop de bomen die ’s zomers voor aangename schaduw zorgen. Dit is te danken aan baron Haussmann die in de 19de eeuw verantwoordelijk was voor het nieuwe Parijs met zijn boulevards, parken, schoon water en riolering. Eenmaal over de Pont de Sully keren we het historische centrum de rug toe. Hoe schitterend mooi het gisteren ook was, het voelt ook fijn als de wereld weer een menselijke maat krijgt. Niet alles hoeft van een perfecte schoonheid te zijn. We lopen op de linkeroever door de beeldentuin en passeren station SlenterenAusterlitz.wordtwandelen.

Het stadslandschap opent zich en geeft ruimte aan een strakkere wind. Woonboten dobberen tussen de oude en nieuwe stad en het uitzicht is nergens saai. Met dank aan Franse nieuwbouw die vaak op én over het randje gaat. De rondvaartboten komen hier niet, waardoor het ook op de Seine rustiger is. En verhalen? Die zijn er nog steeds. Zo staat daar het gebouw van het ministerie van Financiën. Toen de ambtenaren te horen kregen dat ze vanuit het stadshart (Louvre) naar deze buitenwijk zouden verhuizen, brak er bijna een tweede Franse Revolutie uit. Als compromis kregen ze een snelle boot (die ligt aan de overkant in het dok) die hen voor de lunch naar het centrum kan brengen. We lopen langs de Bibliothèque François Mitterrand, door een nieuwe wijk met moderne kantoren, winkels en appartementen en over de loopbrug Simone de Beauvoir naar het Parc de Bercy. De finish van onze wandeling komt in zicht: Bercy Village. Een complex met 42 voormalige pakhuizen voor wijn is nu een winkelcentrum met tal van leuke boetieks, cafés en restaurants. Een paar honderd meter verderop ligt de Boulevard Périphérique, de plek waar de 12.000 jaar oude rivier Parijs binnenstroomt op weg naar Le Havre en Het Kanaal. Wij nemen de metro terug naar de stad en verlaten daar het water om naar ons hotel te gaan. In het 2de arrondissement, dat steeds nadrukkelijker hip aan het worden is, sluit Parijs ons weer in de armen. Linkerpagina: op het Île Saint-Louis zijn tal van leuke adresjes te vinden. Deze pagina, linksonder: Bercy Village met winkels in wijnopslagplaatsen;oude onder: moderne architectuur aan de rand van de binnenstad, Seine en périphérique.

Parijs LEVEN IN FRANKRIJK 19

Meer info parisinfo.com

La Cure GourmandeDe bar in the Hoxton

Het perfecte adres voor een authentiek brasseriegevoel op het Île de la Cité, met pilaren, spiegels en koperen afwerking. 3, boulevard de brasserielesdeuxpalais.frPalais Brasserie de l’Isle Saint-Louis Nog zo’n fijne brasserie, uit 1953, maar dan op het andere eiland: Saint-Louis. Ook een heerlijke plek voor koffie of een aperitief in de zon. 55, quai de labrasserie-isle.frBourbon

Le Flow en Rosa Bonheur Twee cafés annex clubs die op de Seine drijven. Beide hebben een geweldig dakterras voor een aperitief met droomuitzicht op rivier en stad. Locatie: Port des Invalides. flow-paris.parisrosabonheur.fr

La Buvette du Parc Paviljoen in het Parc André Citroën voor een eenvoudige sandwich, salade of taartje tussen Parijzenaars. 35, rue Leblanc, Parc André Citroën De reis Wij namen de Thalys naar Gare du Nord. Vanaf Rotterdam doet de snelle trein er ruim 2,5 uur over. Prijzen variëren. Wij vonden voor dit najaar retourtickets vanaf €70 op woensdag. Rond het weekend stijgt de prijs. thalys.com De Seine De Seine ontspringt op het plateau van Langres en stroomt over 776 kilometer naar zee. Rond 1100 was de rivier al een belangrijke handelsroute met Parijs als centrum, waar tol werd geheven op alle goederen die de stad passeerden. Voor Parijs had de rivier destijds verschillende functies, zoals handelscentrum, wasplaatsdrinkwatervoorziening,levensader,enriool.

Tips & adressen

Brasserie Les Deux Palais

Wandelen Van périphérique tot périphérique is de wandeling ongeveer 13 kilometer lang. Dat wil zeggen, als je aan één kant blijft lopen en een rechte lijn aanhoudt. Met uitstapjes door parken, straatjes, musea en over de eilanden Île de la Cité en Île Saint-Louis erbij kom je al gauw op 15 tot 20 kilometer. Wij deden het in drie etappes, waarbij de metro ons telkens naar beginpunt en terug naar het hotel bracht. Er zijn gpxfiles van routes zodat je die precies kunt volgen, maar leuker is het om je gevoel achterna te gaan. Eten & drinken Berthillon Volgens velen de beste ijswinkel van Parijs. Of beter gezegd, ijs winkels. Op het Île Saint-Louis zijn verschillende zaken te vinden met meestal een lange rij voor de deur. Berthillon dateert van 1954 en werkt uitsluitend met natuurlijke producten. 29-31, rue berthillon.frSaint-Louis

Logeren Villa Panthéon Typisch Frans middenklasse hotel met kamers van bescheiden formaat, op loopafstand van de Seine. 41, rue des villa-pantheon.comEcoles

Le Lapin Blanc Een moderne interpretatie van chic en elegant. Driesterrenboutiquehotel met acht sfeer volle kamers op loopafstand van de Seine. 41, boulevard hotel-lapin-blanc.comSaint-Michel

The Hoxton Stijlvol en dynamisch hotel voor wie meer van Parijs wil zien dan alleen de Seine. Gelegen in een upcoming wijk van het 2de arrondissement in een 18de-eeuws gebouw. De fijne kamers zijn een geslaagde mix van hip en stijlvol. 30-32, rue du thehoxton.comSentier

20 LEVEN IN FRANKRIJK

Le Tout-Paris Moderne luxe brasserie met magnifiek dakterras op de zevende etage van het exclusieve hotel Le Cheval Blanc. Vanaf het terras kijk je uit over stad en rivier. Klassiekers, maar dan anno nu bereid en gepresenteerd. 8, quai du letoutparis.frLouvre

Par amour du cinéma 71 41 500 421 Hedendaagse cinema & tijdloze klassiekers Donderdag en zondag om 21:00 Nederlands ondertiteld FerrandisGuy© Papa was not a rolling stone Donderdag 29 september

NIEUWE HYDRATATIE LIJN +53% HYDRATATIE*INDECABINEINTENSIEVEBEHANDELINGTHUIS4VERZORGINGS-PRODUCTEN Sothys innoveert met Hydratatie kracht 4*.* 4 bronnen van hyaluronzuur + 2 exclusieve gepatenteerde actieve ingrediënten voor een goed gehydrateerde huid die er zichtbaar jonger uitziet. BEHANDELINGEN.3VANKUUREENNAPERSONEN20OPEVALUATIE*EXPERIMENT HYALURONZUUR.VANBRONNEN**4 PARIS,SOTHYS08/2022DZIERZAWSKIMARIUS·VERGANTIJFPHOTOS HONORÉ,SAINTFAUBOURGDURUE128SOCIAL,SIÈGE PARIS.RCS807170451SIREN-PARIS75008F WWW SOTHYS WWWNL EXCLUSIEF IN INSTITUTEN & SP A’ S Sothys, topklasse in professionele, optimale huidverbetering en verzorging op maat in meer dan 15.000 Instituten, spa’s en wellnesscentra in 125 landen.

De laatsten der oude garde huisjesbezitters heten nieuwkomers welkom in ‘hun’ Frankrijk met het verklappen van geheime adresjes, door de jaren heen vergaard en daarom, al is het misschien morrend, met trots verteld. Het mannetje dat geweldige wijn verkoopt voor haast niks. “Proef maar, heerlijk toch? Ik zal je wel introduceren”, want bij een beetje wijnmannetje hoort een vleugje illegaal gestookte eau de vie – of ander levensbedreigend brouwsel – en daar loop je niet zomaar binnen. “Het beste brood vind je bij dát bakkertje, halfuurtje rijden, maar op de terugweg kun je meteen langs het mannetje dat in zijn schuur zo een varken voor je tot knoﬂookworst draait.”

Mijn grootmoeder, Frans-huisjebezitter sinds begin jaren zeventig, kocht haar champignons uitsluitend bij dat ene vrouwtje die ze kweekte in de kelder. Een ander vrouwtje kwam aan de deur met gevlochten strengen knoﬂook en de auto (een Eend, dat spreekt) ging nooit naar de garage, altijd naar ‘een mannetje’. De rondtrekkende gevlochten-mandenvrouw staat inmiddels ook eens per jaar aan mijn deur, misschien omdat ik geheel toevallig vlak bij mijn grootmoeders huisje woon, misschien omdat ze een feilloze neus heeft voor types die geen nee kunnen zeggen tegen mooie manden uit vaardige handen. Hoe leuk en pittoresk ook, die mannetjes en vrouwtjes met hun specialiteiten, wat je om een beetje in Frankrijk te wonen écht nodig hebt is Het Onmisbare Mannetje. De onze heet Jean Faitreaux. Moet er een boom omgezaagd, of juist van het dak getild, land omgeschept of een mesthoop verplaatst, Jean doet het allemaal. Gratis, maar niet voor niks. Want dat onmisbare mannetjes je beste vriend zijn, dat willen ze weten ook: als je met je pyjama al half aan je tanden poetst, als je midden in een echtelijke ruzie met servies smijt, als je mekaar juist net lie ebt, staat hij daar ineens midden in de keuken onmisbaar te wezen. Vaak al behoorlijk beschonken, evengoed op zoek naar un verre en wat vertier. In dorpen of stadjes met café valt het misschien mee, maar in ons piepkleine dorp zijn w wat hem betreft het café. Dat valt niet altijd mee. Maar wegsturen kan niet, hij is immers onmisbaar. En dat weet hij. Waar vinden we zo gauw stookhout voor de winter, een tractormonteur, dozen champagne zonder etiket, zakken vol schapenwol (lang verhaal, andere keer), het komt allemaal van Het Mannetje. Zonder Het Onmisbare Mannetje kan la vie en campagne knap lastig zijn. Gelukkig worden ze nog steeds gemaakt. Misschien ontbreekt de oude Eend of pet, hij eet nog wel stokbrood en heeft precies de juiste spullen en connecties in huis. Houd hem vooral te vriend, maar lieg vanaf het begin dat je altijd om acht uur naar bed gaat en nooit voor tienen opstaat.

Het Onmisbare Mannetje Mari Mari Maris is chef, groenteboerin en boekenmaker. Haar laatste boek heeft de alleszeggende titel Groenten. Ze woont in Picardië en vertelt wat er daar zoal op haar pad komt. Kijk ook op Instagram (@_mari_maris).

Langzaam lijken ze uit te sterven, de Nederlanders die met een stokbrood onder de arm Le Monde lezen in een café. Hun DS-en en Renaultjes 4 werden langzaam maar zeker ingeruild voor degelijke auto’s, die ook rijden zonder hulp van dat ene mannetje dat nog wél onderdelen heeft.

GELUKKIG WORDEN ZE NOG STEEDS GEMAAKT. MISSCHIEN ONTBREEKT DE OUDE EEND OF PET, HIJ HEEFT PRECIES DE JUISTE SPULLEN EN CONNECTIES COLUMNISTNIEUWE

Oude Eenden en HY-bussen (die golfplaten-Citroënbusjes) kregen een nieuw leven als hippe foodtrucks met crêpes en frites. Eigenlijk net zoals ze vroeger langs Franse wegen stonden – en nog weleens als je een bord ziet met ‘Frites 500 mètres’. (Als kind zag ik dat letterlijk voor me, een 500 meter lange patat om van te knabbelen.)

LEVEN IN FRANKRIJK 23 Maris©Mari

La France & moi

Ze werken al jaren in Frankrijk en spreken soms Nederlands met een Frans accent. In deze rubriek vertellen Nederlanders over de charme en valkuilen van het werkende leven in Frankrijk. Deze editie: een een directeur/leerkracht

ls kind kwam ik met mijn ouders al vaak in Frankrijk. Na mijn eindexamen in Amsterdam ging ik voor een tussenjaar naar Annecy om bij de Alliance Française beter Frans te leren. Als grote skifan zat ik daar goed: je bent daar zo in prachtige skigebieden als Val Thorens en Avoriaz. Terug in Nederland ben ik psychologie gaan studeren aan de Universiteit van Amsterdam. Na twee jaar mocht ik een uitwisseling doen met de universiteit Paris Descartes, ook bekend als Paris V. Ik vond een chambre de bonne in het zestiende arrondissement met uitzicht op de Eiffeltoren. In Amsterdam had ik bij een horecabaantje drie jongens uit Parijs leren kennen. Eenmaal in Parijs kwam ik in hun vriendengroep terecht en via via vond ik een studentenhuis. De manier waarop in Frankrijk wordt gestudeerd is heel anders dan in Nederland: de colleges zijn erg lang en je moet veel uit je hoofd leren. Ik studeerde verder in de richting klinische psychologie en stroomde in het derde jaar in. Het viel me op dat de Fransen nog erg hechten aan de Freudiaanse psychoanalytische stroming: de vraag waar precies in je jeugd je huidige problemen vandaan komen, staat centraal. Gelukkig had ik al Parijzenaren leren kennen, want met Franse studenten kom je niet zo snel spontaan in contact: ze kletsen niet zo makkelijk met vreemden als Nederlanders dat doen. Ook leerde ik leuke Fransen kennen dankzij mijn bijbaantje in de bediening in de Bistrot Vivienne, vlak bij de Jardin du Palais Royal. Langzamerhand kreeg ik een vriendengroep met wie ik ging eten en weekendjes wegging naar de campagne. Ik leerde toen al snel mijn huidige man Adrien kennen.”

TEKST EUGENIE GOLDSCHMEDING BEELD PRIVÉBEZIT ANOUK MULLIER-LAROY

LEVEN IN FRANKRIJK 25

›

“A AnoukLinkerpagina:inhet in(2018).arrondissement9deHierboven:Vald’Isèreditjaar.

‘Soms denk ik opz’n doeNederlands:’nsevengewoon!’ Anouk Mullier-Laroy (40) kwam in 2003 als uitwisselingsstudent psychologie in Parijs terecht. Ze ontmoette daar haar Franse man Adrien, ging er werken en woont inmiddels met hem en hun vier kinderen in het zestiende arrondissement, aan de westkant van Parijs. Ze is directeur en leerkracht van het Nederlands & Vlaams Taalcentrum Parijs.

Gefrustreerd “In die tijd is mijn vader plotseling overleden. Adrien en zijn ouders hebben me goed ondersteund en opgevangen. In 2004 ben ik teruggegaan om mijn studie in Amsterdam af te maken, Adrien studeerde in Lyon en ging later voor een uitwisseling naar Madrid. We zagen elkaar overal waar het maar mogelijk was: in Madrid, Barcelona, Amsterdam en Parijs. Voor mijn stage werkte ik zes maanden met adolescenten die aan een depressie of eetstoornis leden en heil zochten in een privékliniek in een mooie villa buiten Parijs. Ik werkte er samen met de psychiaters en hield me bezig met ateliers (een soort praktische cursussen, red.) met sport en kunsttherapie. Soms voelde ik me gefrustreerd door de Franse aanpak die zich meer bezighoudt met de oorzaak van psychische problemen dan met de oplossing. Toch heb ik overal geprobeerd iets toe te voegen met mijn Nederlandse visie, onder andere door de patiënten de vraag te laten stellen hoe ze hun levenslust weer terug zouden

Bij Franse bedrijven speelt hiërarchie een veel grotere rol dan bij Nederlandse. En om twaalf uur wordt iedereen onrustig, want dan moet er worden geluncht. Ik begin het liefst vroeg met werken en ben om zes uur klaar, zodat ik nog kan gaan sporten of een expositie kan gaan zien. Dan werd me soms gevraagd of ik een vrije middag had opgenomen: zelf begonnen ze meestal pas na half tien en hingen na acht uur ’s avonds nog op kantoor.

Negen tot vijf “Na het afronden van mijn studie ging ik samenwonen met Adrien in Montmartre. Omdat ik niet in de psychoanalytische richting wilde doorgaan, ben ik bij de Franse tak van het Amerikaanse bedrijf Catalina op de marketingafdeling gaan werken.

kunnen krijgen en ze een duidelijk levensdoel te laten vormen.”

Petit accent “Mijn kinderen zitten op een Franse privéschool in Boulogne-Billancourt. De schooltijden zijn best lang: pas om half vijf komen ze thuis en dan moeten ze nog huiswerk maken. Ook moeten ze elke week een gedicht uit hun hoofd leren. Franse moeders zitten hun kinderen achter de broek om ze hun huiswerk te laten doen, mijn man en ik geven ze zelf de verantwoordelijkheid. Ik spreek altijd Nederlands met de kinderen, ze lezen veel in het Nederlands en kijken naar Het Klokhuis en het Jeugdjournaal. Soms denk ik: ik gun mijn kinderen ook een Nederlandse omgeving. Dat vrije leven dat Nederlandse scholieren hebben vond ik heerlijk. Je gaat overal zelf met de ﬁets naartoe, de schooltijden zijn korter, het sociale leven is belangrijker dan hier. Met Franse ouders kan het contact heel formeel zijn: een uitnodiging voor een verjaardagsfeestje is soms zo geformuleerd dat het eerder op een uitnodiging voor een congres lijkt. ‘Doe eens even gewoon!’ denk ik dan op z’n Nederlands. Gelukkig helpt het als je goed Frans spreekt. Dan zijn ze al snel een stuk opener en geïnteresseerd in waar je petit accent vandaan komt. We hebben het hier heerlijk, met het Bois de Boulogne en het Parc de Saint-Cloud op ﬁetsafstand, we kunnen geregeld naar de familiehuizen van mijn schoonouders à la campagne of in Biarritz, maar een middelbareschooltijd voor mijn kinderen in Nederland sluit ik niet uit. We zien wel!” “In Parijs wordt het als positief gezien als je tot acht uur op kantoor blijft, maar daar heb ik nooit aan meegedaan”

Geen opa-oma-dag

“Ons eerste kindje Arthur werd in 2011 geboren. In Nederland is er vaak één opa-oma-oppasdag in de week en gaan ouders een dag minder werken. Daarvan is hier geen sprake. Gelukkig was er voor Arthur plaats in de crèche. In 2013 is onze zoon Maxime geboren, in 2015 kwam Louise op de wereld en als laatste Félix. Na de geboorte van Maxime vonden we een hele lieve nounou (kindermeisje, red.) die nu nog steeds bij ons is. Ik ben in die periode gestopt met de marketingbaan. Daarna begon ik bij het Nederlands & Vlaams Taalcentrum (NVTC) Parijs, dat kinderen met een Nederlandse of Belgische a omst in de Nederlandse taal en de Nederlandse en Vlaamse cultuur onderwijst.

Boven: in de Jardin du familiefoto(2012);InBretagnede(2006);Luxembourgdaarnaast:kinderenin(2020).ParcMonceau(2019).

Het bevindt zich iets ten westen van Parijs in Le Vésinet. Ik ging lesgeven en ben daarna directrice geworden.”

In Parijs wordt het als positief gezien als je zo lang op kantoor blijft, maar daar heb ik nooit aan meegedaan.”

26 LEVEN IN FRANKRIJK

70 LEVEN IN FRANKRIJK 6 X € 40 Ga naar leveninfrankrijk.nl of bel 088 2266634 t.w.v. € 33,90 nu samen voor maar + AGENDA & SCHEURKALENDER 2023

Geniet het hele jaar van Frankrijk met deze handige agenda boordevol vermakelijke weetjes, seizoensrecepten en de tien leukste tips en adressen in Frankrijk. Of kies voor de scheurkalender voor je dagelijkse dosis joie de vivre! Beide worden gratis verstuurd. Een jaarabonnement (6 nummers) op Leven in Frankrijk kost €40. De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. U kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, u ontvangt dan zelf de agenda en scheurkalender. Bent u al abonnee? Bestel ze dan in de webshop met € 3,50 korting! Ga naar leveninfrankrijk.nl en klik op Shop

Ik draag elke dag hetzelfde kleine tasje, met telefoon, metrokaart, huissleutels en portemonnee. Net zolang tot het aan ﬂarden is en rijp voor de recycling c.q. prullenbak, wat meestal na een jaar intensief gebruik het geval is. Nu heb ik mijn zinnen gezet op een van de modellen van het Parijse ambachtelijke merk La Flore-Paris, door vader en dochter ontworpen en allemaal gemaakt van ecologisch verantwoord gewonnen boombast, dat zowel vederlicht als waterdicht is. Zoals het multifunctionele kleine tasje Bebebark, de ultieme rugzak Bobobark, en de trolley Trolala, allemaal met vrolijke oranje voering en moderne versies van de knipsluitingen, die doen denken aan de handtassen van je overgrootmoeder. laﬂoreparis.com

“Om 11:36, na twee uur vergaderen, was ik trots op mezelf, dat ik nog steeds geen croissant had aangeraakt. Om dit te vieren nam ik een croissant.”

Al zijn obsessies komen aan bod: de absurditeit van een ruzie als zijn hond voor een restaurant aan een boom snuffelt en hij het daardoor aan de stok krijgt met de restauranteigenaren. Hoe hij na twintig jaar oefenen zijn gitaarspel nauwelijks heeft verbeterd, hoe hij wordt overvallen door de blues als zijn compagne en moeder van zijn tijdens de conﬁnement geboren zoontje Ilyusha (tweede leg), een appartement erbij neemt, juist omdat ze echt van hem houdt. Een ﬁjne tekenles op pagina 55: “Neem naast het aanbevolen basismateriaal (bakje water, doosje waterverf, kwast, afveegdoekje, wit papier) de volgende regels in acht: 1. Nooit binnen de lijntjes kleuren.

Buiten de lijntjes 28 LEVEN IN FRANKRIJK

J03958_CommentMaigrir_INT.indd 169 30/03/2022 16:52

Tassenliefde

2. Nooit iets zijn oorspronkelijke kleur geven. 3. Als je iets getekend hebt, kun je daarna ook het tegenovergestelde tekenen. Joann Sfar: ‘Comment maigrir’, uitgave Gallimard

Joann Sfar is een Franse striptekenaar die wereldberoemd werd met zijn stripboek Le Chat du Rabbin. Naast stripboeken schrijft hij kinderboeken en romans en regisseert hij ﬁlms. Maar net als zijn oudste zoon Raoul ben ik het meest fan van zijn carnets: een soort geschreven en getekende dagboeken over zijn dagelijks leven in Parijs. Tijdens de lockdown neemt hij zich voor dat elke keer als hij zijn telefoon wil pakken, hij in plaats daarvan in zijn schetsboek tekent en schrijft. De titel van zijn veertiende carnet is Comment maigrir (Hoe af te slanken). Hij constateert dat hij na de dood van zijn vader steeds dikker is geworden. Graag zou hij met dit dagboek registreren hoe hij elke dag een stukje dunner wordt, maar bij het opschrijven van wat hij dagelijks eet, krijgt hij het ontzettend benauwd. Gelukkig wordt hoe minder hij afvalt (de weegschaal blijft dagelijks hetzelfde aangeven) zijn dagboek elke dag dikker.

Regain, over jonge (en nieuwe generaties) Franse boeren en het Franse landleven. Vooral als je uiteindelijk toch geen zin hebt om je modderlaarzen daadwerkelijk aan te trekken. Dan strijk je neer op een Parijs terras met dit ﬁjne tijdschrift en geniet je op afstand van de jonge Franse ondernemers die wel weten hoe ze in werkelijkheid een varkentje moeten wassen. regain-magazine.com

Het werk werd waarschijnlijk gemaakt op de rand van de Middeleeuwen en de Renaissance, aan het eind van de 15de en begin van de 16de eeuw. Na zeven jaar van restauratie is het Musée de Cluny, oftewel het Musée national du Moyen-Âge, de thuisbasis voor La dame à la licorne, eindelijk weer open.

Coups de Cœur Paris

LEVEN IN FRANKRIJK 29

Het zesde zintuig Soms heeft een kunstenaar zijn ziel en zaligheid op zo’n manier in een kunstwerk gestopt dat eeuwen later de toeschouwers deze toewijding nog steeds kunnen voelen en in hun ziel geraakt worden. La dame à la licorne is zo’n kunstwerk – bestaande uit een serie van zes wandtapijten (een zogenaamde tenture) – dat nog steeds zo’n universele kracht heeft, dat je bij het bekijken ervan door een soort mysterieuze berusting wordt overvallen. Elk wandtapijt in de serie beeldt een van de zintuigen uit: naast horen, zien, voelen, proeven en ruiken biedt het zesde werk A mon seul désir de meeste stof voor discussie. Wordt hiermee de sixième sens bedoeld, oftewel elk van de zintuigen op zo’n bewust niveau dat we het over heldervoelend, -ziend, -horend,-proevend en -ruikend hebben? Gaat het om courtoisie en liefde, vandaar de lieﬂijke afbeeldingen van de fertiele konijntjes, bloemen en sinaasappelbomen?

Vertigo, het opzwepende Drôle d’idée, en het zinnelijke Un peu plus souvent op haar nieuwe album Hors saison’. Alexia Grédy: ‘Hors Deluxesaison’,Video Album Frisse wind Genoeg van de stinkende stadslucht, uitlaatgassen en makenglamoureusParijzenarenParijselevensgevaarlijkeﬁetspaden?Alleenkunnenzo’ntijdschriftals

hijgstemKrachtige

Fan van het hetliedjespassionelemelancholischekracht,enormeditAlexiasensuelezangeressentypeFransemethijgstem?Grédykoppeltgenreaaneenemotionelewaardoorerenliefdes-ontstaan,zoalsduizelingwekkende

Een must om te bezoeken, in het hart van het Quartier Latin, met een arsenaal aan middeleeuwse kunstschatten. musee-moyenage.fr

Kunstenaar Eugenie Goldschmeding woonde twintig jaar permanent in Parijs en pendelt nu tussen Berlijn en Parijs.

ADVERTORIAL

CÔTE D’OPALE

Het is de noordelijkste van de Franse kusten, en ook een van de wildste en meest onbekende. Maar niet voor lang! Met zijn eindeloze stranden en wilde natuur belooft de Côte d’Opale afwisseling en nieuwe ontdekkingen.

Van Duinkerken in het uiterste noorden tot Berck-sur-Mer aan de rand van de Baai van de Somme heeft de Côte d’Opale zijn eigen karakter. Lange tijd was het een vergeten streek ten gunste van de stranden aan de Middellandse Zee, maar ze is ontsnapt aan massale verstedelijking.

Cap Gris-Nez

En dat is precies wat haar tegenwoordig zo charmant maakt. U geniet van de authenticiteit, oude vissersdorpjes en de uitgestrektheid van het landschap. In tijden van ‘slow’ toerisme is de Opaalkust een ideale bestemming om bij te komen en de natuur op te snuiven. Op enkele kilometers van Calais zijn de kliffen Blanc-Nez en Gris-Nez de sterren. Zij dragen het label Grand Site de France, worden doorkruist door wandelpaden en bieden een adembenemend uitzicht op de Britse kliffen. Bij de vuurtoren van Gris-Nez bent u op het punt dat het dichtst bij Engeland ligt! Een uitstapje naar de vissershaven van Boulognesur-Mer kan worden gecombineerd met een bezoek aan Nausicaa, het grootste zeeaquarium van Europa. Urenlang kunt u kijken naar het spektakel van in totaal 10.000 dieren en in tentoonstellingen ontdekken hoe wij kunnen bijdragen aan het onderhoud van de oceanen. www.nausicaa.nl Het strandresort van Le Touquet-Paris-Plage is een andere perfecte bestemming om de Opaalkust te verkennen. Dynamisch en levendig in de zomer, is het kleine stadje rustig en kalm in het laagseizoen. Talrijke villa’s maken indruk met hun ‘so british’ & Franse stijl. In het centrum is het gezellig wandelen tussen de talrijke winkeltjes met Parijse flair en de heerlijke restaurants met terrassen. De meeste tijd zult u echter doorbrengen op het strand, dat zich uitstrekt zo ver het oog reikt. Als de zee zich terugtrekt, lijkt die te versmelten met de lucht.

Les

Le Touquet golfLe Touquet Novotel restaurant Le Touquet Novotel hotelkamer

FietsenLandesinLe Touquet

VOOR MEER IDEEËN IN DE REGIO

Het hotel Novotel Thalassa Sea & Spa ligt direct aan het strand van Le Touquet. Combineer uw verblijf aan de Opaalkust met een wellness-break voor lichaam en geest. De architecten hebben hun kleurenpalet ontleend aan schilders die hun hart hebben verloren aan de landschappen van het noorden. De zachte kleuren van zand, zee en lucht zijn alomtegenwoordig en zorgen voor een rustgevende en ontspannende sfeer. In de kamers ziet u de zee in volle glorie, dankzij de grote ramen die een onbelemmerd uitzicht bieden op strand en zee. U zult ook genieten in de twee restaurants van het hotel, met royale buffetten en een menu vol regionale smaken. Naast een verwarmd zeewaterzwembad in het hotel biedt het Novotel complete programma’s voor een wellnessverblijf van één of meerdere dagen met thalasso-aanbiedingen. Ontspan, neem de tijd en dompel u onder in de betoverende wereld van de Opaalkust – de ideale bestemming voor een feelgood-weekend met z'n tweeën, alleen of met het gezin. NOORD FRANKRIJK:

Het spektakel is adembenemend. Kinderen kunnen naar hartenlust rennen, vliegeren en zandkastelen bouwen zonder zich zorgen te maken dat ze iemand tot last zijn. Wandelaars kunnen genieten van urenlange strandwande lingen en een zeebries. en.letouquet.com Er is geen mooier decor dan de golfbaan van Le Touquet om te genieten van een dagje golfen! Beleef het op een van de meest bekende banen van Europa. Sinds 1904 heet Le Touquet Golf Resort beginners en ervaren golfers welkom op drie courses. Sinds 115 jaar heeft de golfbaan zijn plek verworven in het sportieve landschap van Le Touquet en de Opaalkust. Logisch dus dat de badplaats een caddie als symbool heeft! www.letouquetgolfresort.com

WWW.NOORDFRANKRIJK-EXPERIENCE.COM

WILT U DE OPAALKUST ONTDEKKEN? Hotel Novotel Thalassa Spa & Sea helpt u dit verblijf onvergetelijk te maken door u een korting van 15% aan te bieden op een kamer geldig voor een Thalassa-verblijf van ten minste 2 nachten, wanneer u de promotiecode TOUQUET2022 aangeeft (geldig voor Novotel of Ibis Le Touquet). Deze aanbieding is geldig tot 31/03/2023 onder voorbehoud van beschikbaarheid. Te reserveren per telefoon: +33 (0)3 21 09 85 30

Champagne De Champagnestreek verwent zijn bezoekers met honderden wijnhuizen en proeflokalen waar het vloeibare goud je tong prikkelt. Maar wandel vooral ook door de golvende wijngaarden waar de druiven met zorg worden geplukt. TEKST MICK PALARCZYK & PAUL SMIT FOTOGRAFIE MICK PALARCZYK Alle zintuigen vieren feest

LEVEN IN FRANKRIJK 33

geplukte druiven uit de wijngaard te rijden, want de rupsbanden drukken de bodem dicht. De hoeven van Violette maken de grond juist losser.”

Het paard wordt begeleid door voerman Fabrice, die haar met precisie een slee vol druivenbakken omhoog laat trekken tussen de ranken. “De kans op beschadiging van de wijnstokken is zo veel kleiner dan met een machine”, meent Fabrice. “De eerste jaren van Jeeper Champagne waren minder ecologisch”, vertelt Myriam. “Je ziet hoe steil de hellingen hier zijn. Dat is de reden dat Armand Goutorbe, stichter van het wijnhuis, aan het eind van de Tweede Wereldoorlog een Jeep cadeau kreeg van het Amerikaanse leger, om tegen de heuvels van zijn domein omhoog te I n de wijngaarden boven het dorp Ville-Dommange is Violette de lieveling van de druivenplukkers.

Ze sleept met de zwaarste kratten, moppert niet op de baas, klaagt niet over een pijnlijke rug of steekvliegen en heeft nooit een balorige bui. Ze is het serene, oersterke middelpunt van de ploeg en iedereen die haar passeert, strijkt even lie ozend door haar mooie donkerbruine manen. Ik ben in de wijngaard van Jeeper Champagne, een klein wijnhuis dat ecologisch werken hoog in het vaandel heeft. Eigenaresse Myriam Dubois vertelt: “Pesticiden zijn uit den boze bij ons en ik werk liever ook niet met rupswagentjes om de net

CHAMPAGNE 34 LEVEN IN FRANKRIJK

kunnen rijden. Hij scheurde wat af met dat ding. En als hommage aan zijn onverwoestbare voertuig vernoemde hij zijn champagne ernaar.”

Vloeibaar festijn Tijdens een dégustation in de middeleeuwse wijnkelders van Châlons-en-Champagne legt sommelier Anthony uit dat kleine, ambachtelijk werkende wijnboeren vaak betere champagnes produceren dan de beroemde grote wijnhuizen. “Het is essentieel dat de geplukte druiven binnen vijf uur geperst worden. Hoe meer tijd er verstrijkt, des te groter de kans op oxidatie van het druivensap, met als gevolg smaakverlies en verkleuring van de wijn. Boeren die hun eigen druiven persen, doen dat vaak al binnen drie uur. De grote wijnhuizen hebben vaak zelf geen wijngaarden en moeten het merendeel van hun druiven van anderen kopen. Ze hebben daardoor minder zicht op de verstreken tijd sinds het plukken.” Anthony houdt een glas tegen het licht. “Neem deze grand cru van Voirin-Jumel, een kleine wijnbouwer bij Cramant: helder, sprankelend en delicaat. Een feest voor de tong!” Als de avond valt trakteert de stad Châlons me op een ander ‘vloeibaar’ festijn: de Métamorph’eau’ses, een lichtshow waarbij bruggen, stadspoorten en kerken langs het water worden verlicht met bewegende projecties. Zo lijkt een brug over de Mau verzonken in magisch turquoise rivierwater

Voirin-Jumel.VoirinHautvillers.ﬁdruiven.metVioletteOpeningspagina’s:trekteensleeversgeoogsteLinkerpagina:etsenbijdeabdijvanBoven:Alicevanchampagnehuis

› Champagne LEVEN IN FRANKRIJK 35

Ze zorgt inderdaad goed voor haar ploeg, want na het maal zie ik haar moederlijk in de weer met pleisters en zalf om schrammen en kleine wondjes te “Ditverzorgen.isvoormij het fijnste moment van de dag”, vertrouwt ze me toe als de plukkers weer aan het werk zijn. “Door de aard van mijn product heb ik veel te maken met kapitaalkrachtige maar lastige klanten en dan verlies ik mezelf toch altijd een beetje. Na een moeizame onderhandeling over een grote verkoop is het een verademing om op het veld onder de plukkers te zijn.”

Alice is een warme persoonlijkheid met eigen ideeën over het maken én drinken van champagne. “Ik zag laatst de statistieken van de consumptie van Prozac per departement in Frankrijk. Onze regio stond onderaan de lijst.” “Denk je dat champagne depressiviteit vermindert?” vraag ik. Alice heft haar glas en glimlacht. “Nee nee, dat is het niet. Champagne drink je samen met vrienden, en daar word je gelukkiger van!”

In de abdijkerk bezoek ik Pérignons graf – een “Champagne drink je samen met vrienden, daar word je gelukkiger van”

Alice’s overgrootvader, de stichter van het wijnhuis, werkte tijdens de Eerste Wereldoorlog in een distilleerderij en ontving zijn loon wegens geldgebrek in de vorm van tientallen kleine lapjes wijngaard, die toen heel goedkoop waren. Alice werkt nog steeds met die stukjes land, die te klein zijn om er machinaal te plukken. “Dat kost tijd, maar het heeft ook een voordeel om met de hand te plukken. Dan raken de druiven minder gekneusd, een beschadiging waardoor het druivensap gaat oxideren en de champagne minder fris wordt.”

en zwemmen vissen voor zijn stenen bogen langs. Dan trekt het water plots terug als een golf op het strand en blijft een mozaïek van goudgele schelpen op de brugfaçade achter.

Het dorp Hautvillers en zijn in 658 gestichte abdij worden gezien als geboorteplek van de champagne. De benedictijner monnik Dom Pérignon zwaaide hier vanaf 1668 bijna een halve eeuw lang de scepter over de wijnkelders en aan hem wordt de uitvinding van champagne toegeschreven. “Kom snel, ik proef de sterren”, zou hij enthousiast hebben uitgeroepen nadat hij zijn eerste fles sprankelende champagne opende. Deze uitspraak is vrijwel zeker het resultaat van latere mythevorming rond zijn persoon. Pérignon lijkt als wijnmanager van de abdij juist veel energie gestoken te hebben in het voorkomen van tweede gisting in de fles omdat de flessen uit zijn tijd niet sterk genoeg waren om de druk van de zich ontwikkelende bubbels te weerstaan. Exploderende flessen in een wijnkelder waren levensgevaarlijk. Pas in de 19de eeuw werden de flessen stevig genoeg om dat probleem echt op te lossen. Maar de monnik heeft wel degelijk een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de typische champagnesmaak, zoals door het mengen van de druiven van verschillende percelen om een rijker bouquet te krijgen, en het rigoureus snoeien. Ook zag hij het belang in van het zo min mogelijk beschadigen van de geplukte druiven voordat ze de pers bereikten.

Mythevorming

Linkerpagina: Alice Voirin serveert de lunch voor haar MarinierszoalstoverddoorChâlons-en-ChampagnemarkantelichtshowMétamorph’eau’ses-Onder:druivenplukkers.tijdensdewordendepuntenvanprojectiesomgeindroomobjecten,hierdePontdesoverdeMau.

› Champagne LEVEN IN FRANKRIJK 37

Lapjes wijngaard Bij Cramant bezoek ik op aanraden van sommelier Anthony een van de wijngaarden van wijnhuis Voirin-Jumel, gerund door Alice Voirin, haar broer en dochters Pauline en Julie. Ik tref Alice als zij aan de rand van het veld net het warme middagmaal serveert aan de plukkers. Alice: “Het is belangrijk om op tijd voedzaam en lekker eten te verzorgen, want anders raak ik mijn plukkers kwijt. Het zijn allemaal Fransen hier uit de buurt en die pikken het niet als de maaltijden niet deugen.”

Het totale netwerk van gangen en kelders onder Épernay heeft een lengte van meer dan honderd kilometer

Recht naar beneden kijkend vanuit de ringvormige gondel zie ik de strakke lijn van de beroemde Avenue de Champagne, waar de grote champagnehuizen als Moët & Chandon en Mercier in de 19de

zwarte marmeren plaat voor het altaar – en daarna maak ik een wandeling door de wijngaarden in de omgeving, waarbij ik word beloond met een weids zicht op de Marnevallei en Épernay.

eeuw hun paleisachtige hoofdkwartieren bouwden. Ingeklemd tussen de Avenue en de Marne is het grote complex van De Castellane Champagne met zijn ornamentele toren niet te missen. Je kunt de toren beklimmen en in het aangrenzende museum kun je oude reclameposters van De Castellane bewonderen. Vooral de exemplaren uit de jaren dertig en vijftig zijn ware kunstwerken. Natuurlijk kun je er ook de wijnkelders van het champagnemerk bezoeken. Het totale netwerk van gangen en kelders onder Épernay, uitgehouwen in de zachte krijtbodem, heeft een lengte van meer dan honderd kilometer, terwijl het bovengrondse wegennetwerk niet meer dan zestig kilometer haalt! Een belangrijk deel van de stad blijft dus verborgen voor het oog als je er in een ballon boven zweeft. Op de helling ten noorden van de Marne ontwaar ik de abdij van Hautvillers en daarboven verheft zich de beboste Montagne de Reims. Van de bomen die daar worden gekapt worden van oudsher de champagnevaten gemaakt. In zuidelijke richting valt mijn blik op een golvend landschap van wijngaarden en kleine dorpen. Daar, ergens aan een tafel in een grote keuken, opent Alice een fles Voirin-Jumel Grand Cru en maakt haar druivenplukkers dolgelukkig.

Ondergronds netwerk In Épernay, centrum van de champagneproductie, maak ik een vlucht in de Ballon d’Épernay. Hoewel, echt vliegen doe je niet, want het gaat om een zogenaamde kabelballon, die via een ankerkabel verbonden blijft met de grond. De grote met heliumgas gevulde ballon werkt meer als een lift, die je in een paar minuten op een hoogte van honderdvijftig meter boven de stad brengt.

Onder: wijngaarden rond Chamery, ten zuidwesten van Reims. Rechterpagina: in Hautvillers trekken wijnboeren de aandacht met hun uithangborden.vrolijke

Dit is geen eet-, maar een proefadres in hartje Épernay. De stijlvolle ruimte en vooral de humor en kennis van sommelier Denis Garret maken het proeven (of een ‘masterclass’) met bijbehorende hapjes tot een onvergetelijke ervaring. 9, rue Jean degustationboutiquepierremignon.com/Moet.

SLAPEN La Villa Eugène (Épernay) Overnachten op de prestigieuze Avenue de Champagne? Dat kan in La Villa Eugène. Charmante kamers die passen bij de stijl van de belle époque, zwembad en uitzicht op de grote tuin vanuit het restaurant. 84, avenue de villa-eugene.comChampagne.

Voirin-Jumel kunnen bezocht worden. Tevens chambres d’hôtes met uitzicht op het dorp Cramant. champagne-voirin-jumel.com

La Table Kobus (Épernay) Een innovatieve keuken in een stijlvol kader dat perfect past bij Épernay. Voor de lunch is er de Formule Ardoise (het school bord) en ’s avonds vier uitgebreidere menu’s, en dat alles voor een vriendelijke prijs. 3, rue du docteur Rousseau. la-table-kobus.fr Brasserie La Banque (Épernay) Ooit een bank waar financiële zaken rond de champagne werden afgehandeld, nu vormen de zuilen en kluizen het decor voor aangenaam tafelen. Pluspunt: je hoeft geen bank te beroven om het je te kunnen veroorloven. Minpunt: bij grote drukte wil de bediening wel eens op zich laten wachten. 40, rue du brasserie-labanque.frGénéral-Leclerc.

Château d’Étoges (Étoges) Naar de Champagne ga je om verwend te worden, dus waarom niet overnachten in een heus château? Boek dit monument uit de 17de eeuw op tijd op hun eigen website, dan valt de prijs nog mee ook. In de orangerie is een gourmetrestaurant gevestigd; de naast gelegen brasserie L’Atelier biedt een beperktere menukaart in bistrosfeer. 4, rue de chateau-etoges.comRichebourg.

B&B Magna Quies (Épernay) Een statig huis aan de Avenue de Champagne, het stijlvolle hart van Épernay, herbergt drie gastenkamers. 49, avenue de magnaquies-epernay.jimdofree.comChampagne.

Tips & adressen

Le Comptoir à Bulles (Sacy) Opvallend sympathieke bedie ning bij de bubbelbar, waar champagne overigens bijzaak is, want het gaat hier om wat je op je bord krijgt. Daarbij kun je echter wel degelijk een passende (bubbel)wijn bij elke gang bestellen, per glas en niet per se per fles. 6, place Saint facebook.com/lecomptoirabullesAvertin.

Proeverij Au 36 (Hautvillers) Verrassend adresje in het mooie dorp Hautvillers. Een terras, een tuin en boven een gezellige salon. Hier proef je 2, 3, 4 of 6 flûtes verschillende champagnes met goed doordachte kleine hapjes erbij. 36, rue Dom Pérignon. au36.net ZIEN, DOEN & PROEVEN De kelders van wijnbouwer

Champagne LEVEN IN FRANKRIJK 39

Proeven in de middeleeuwse wijnkelders van Châlons-enChampagne in-the-medieval-cellarschampagne-experiences/tasting-en.chalons-tourisme.com/enjoy/ Champagnemuseum Le Phare in Verzenay. phare-verzenay.com Museum en kelders van het grote wijnhuis Castellane in Épernay. castellane.com/en/visites Métamorph’eau’ses, de lichtshow met rondvaart Châlons-en-Champagne.in metamorpheauses-boat-tripdiscover/10-must-sees-in-chalons/en.chalons-tourisme.com/ MEER INFO • nl.france.fr/nl/champagne • tourisme-en-champagne.com • epernay-tourisme.com • nl.chalons-tourisme.com

AFSTAND Utrecht-Épernay: 429 km WANNEER GAAN Extra levendig is de streek in de oogsttijd. Die valt meestal begin september, maar dit warme jaar zou het iets vroeger kunnen zijn. Informeer vooraf. De wijn gaarden zijn ook met herfst kleuren schitterend, in de tweede helft van oktober.

B&B Au Pré du Moulin (Clamanges) In Clamanges, in het zuiden van de beschreven streek, verrast deze B&B in een omgebouwde boerderij met vrolijke kamers, een uitgestrekte tuin en een aantrekkelijke prijs. Als je het vooraf aangeeft, wordt er een uitgebreid diner bereid. 4, rue du aupredumoulin.comMoulin. B&B Petitjean-PienneChampagne(Cramant) Logeren bij wijnbouwers Dominique en Denis en als je wilt: genieten van een fantas tisch avondmaal met een ruime keuze aan champagnes. 4, allée des champagnepetitjean-pienne.frBouleaux.

ETEN & DRINKEN Dégustation Champagne Pierre Mignon (Épernay)

Ga naar hollandsgloriemagazine.nl/lif of bel 088 2266637. Dit proefabonnement loopt automatisch af. Hollands Glorie geeft elke twee maanden charmante adressen voor een inspirerende dagtocht of een gezellig weekend weg in eigen land. Met reportages over dorpjes,natuurlandschappen,schitterenderustiekehistorischestedenen een uitgebreide kunstagenda bent u altijd op de hoogte van zowel actuele als tijdloze bestemmingen. ONTDEK NU HET MOOISTE IN NEDERLAND €15 3 VOORNUMMERSMAAR

LEVEN IN FRANKRIJK 41 BocktingIngridIllustratie©

Frank Renout is correspondent in Frankrijk voor verschillende media, waaronder het NOS Journaal en het AD. Hij woont in een gehucht ten westen van Parijs.

DIEHAARSTRIJKTHERENOVERHEMDENGESTREKENMAARNOOITZELF.ZEKOOPTMEUBELSBIJBROCANTESNIEMANDKENT

Ik zie haar nog wel eens zitten, op een terras in Parijs, nonchalant, met een sigaret en een glas wijn. Op het wereldwijd populaire mediaplatform ‘My Little Paris’ (1 miljoen volgers op Instagram) duikt ze overal op: slank en elegant. The New York Times schreef er vorig jaar nog een groot artikel over: Wil jij ook een Parisienne zijn? Wij vertellen je hoe het moet. Nog nooit in de geschiedenis en nergens ter wereld is er één groep vrouwen geweest die zo tot de verbeelding spreekt als de inwoonsters van Parijs. ‘Ze is verleidelijk zonder er moeite voor te doen. Ze steekt de straat over zonder rond te kijken en wordt toch nooit aangereden. Ze draagt gestreken herenoverhemden maar strijkt nooit zelf. Ze koopt haar meubels bij brocantes die niemand kent. Ze is hyperslank maar doet niet aan afvallen’, zette Vanity Fair ooit de clichés op een rijtje. La Parisienne heeft mondiaal mythische proporties aangenomen. Even terug naar de 18de en 19de eeuw. Marie-Antoinette, koningin in Versailles, was al zeer modebewust en liet zich kleden door Rose Bertin, die een winkel had in Parijs. Dat zette voor lange tijd de toon. Voor mode moest je in de Franse hoofdstad zijn. Én Parijs had in die tijd ‘bordelen die wereldwijd beroemd waren met een aanbod van prostitutie in alle soorten en maten’, aldus historica Emmanuelle Rétaillaud-Bajac in een essay. De stad had een reputatie door haar vrije seksuele mores.

Voor wie denkt dat Pfeiffer alleen applaus kreeg in linkse of feministische kringen: het boek kreeg een positieve ontvangst bij dé glossy voor Parisiennes, de Marie Claire. En meer specialisten constateren het: de Parisienne is in films en reclames héél vaak wit, slank en heteroseksueel. Dat is een imago dat mondiaal blijkbaar nog altijd het meest aanspreekt.

Veel echte Parisiennes herkennen zich helemaal niet in dat beeld. Journaliste Rokhaya Diallo – “Ik ben geboren en opgegroeid in Parijs” – maakte daar een documentaire over. Ze sprak met onder anderen een politica, een styliste, een advocate, een schrijfster en een modeontwerpster: allemaal uit Parijs en niemand die zich herkende in de clichés. Zelfs modeblad Vogue schreef: ‘Parijs is een van de meest diverse steden ter wereld. Daarom is dit een documentaire die iedereen moet zien.’

Kortom: Parijs groeide uit tot de hoofdstad van de mode en de erotiek. Dat straalde af op de vrouwen uit de stad. Op schilderijen, in boeken en later ook in films werd de Parisienne geportretteerd. Ze was sierlijk en stijlvol, begeerlijk en afstandelijk tegelijk. Voor de Wereldtentoonstelling van 1900 maakte beeldhouwer Paul Moreau-Vauthier een standbeeld. Het stond bij de ingang en was zijn verbeelding van La Parisienne: trots, zelfbewust en elegant. De Parijse vrouw was daarmee officieel een icoon én een uithangbord voor de stad geworden.

Frank

La Parisienne

Met dat imago wordt ruim honderd jaar later goed geld verdiend. Ik kocht wel eens een biertje dat La Parisienne heet. Ik las de bestseller waarin mode-icoon Inès de la Fressange het geheim uitlegt van de casual-chic Parisienne. Ik zag Emily op Netflix verwoede pogingen doen om zich op z’n minst te kleden als een Parisienne. Maar wat is er nog echt aan het icoon? De deftige radiozender France Culture wijdde er een hele uitzending aan. ‘De Parisienne is vooral nog een geïdealiseerde fantasie van mannen en buitenlanders die zich vastklampen aan films van Woody Allen en briefkaarten uit Montmartre’, was de conclusie. Wat eraan mankeert? De Parisienne is in reclame-uitingen nooit dik, zwart of oud, schreef de Brits-Franse journaliste Alice Pfeiffer in haar boek Je ne suis pas une Parisienne: ‘Waarom zie je in de media nooit een Parisienne met een afrokapsel?’

DRAAGT

42 LEVEN IN FRANKRIJK

Waar zouden we zijn zonder de liefde? Leven in Frankrijk stelt je voor aan de meest iconische Franse liefdeskoppels door de jaren heen. Deze keer: Napoleon Bonaparte en zijn vrouw Joséphine.

Une belle histoire

Napoleon Bonapar�e&Joséphine STORMACHTIG EN OPRECHT

Hoe de kleine generaal zijn leven lang verknocht bleef aan zijn flamboyante keizerin. VAN WEES FOTO’S IMAGESELECT

TEKST CHANTAL

Linkerpagina: in 1804 riep generaal Napoleon zichzelf uit tot keizer - detail van een schilderij van de kroning in de Notre-Dame in Parijs. Hiernaast: portret van keizer Napoleon I door (het atelier van) François Gérard (ca. deportret1805-1815);vanJoséphineBeauharnais.

› LEVEN IN FRANKRIJK 43

Als jong meisje droomt ze er al van om naar Parijs te gaan, een droom die uitkomt als ze op zestienjarige leeftijd de drie jaar oudere Alexandre de Beauharnais trouwt. Maar in vergelijking met het vrije leven op haar tropische eiland, waar ze volop genoot van de dieren en bloemen om haar heen, voelt Parijs voor haar als een kleurloos keurslijf. Ook het huwelijk valt tegen: hij vindt haar dom want ongeschoold, zij vindt hem saai en gemeen omdat hij affaires heeft met andere vrouwen en haar negeert. Ze krijgen twee kinderen, Eugène en Hortense, maar leven grotendeels gescheiden van tafel en bed. Aan het huwelijk komt een einde als Alexandre tijdens de Franse Revolutie onder de guillotine eindigt.

Heel Frankrijk is verbaasd als hij kiest voor deze oudere vrouw met kinderen. Het interesseert hem niets

D e liefde tussen Napoleon Bonaparte en Joséphine de Beauharnais inspireerde vele schrijvers en filmmakers. Het was een liefde vol passie en tegelijkertijd tederheid die het hele leven van de Franse staatsman zou voortduren. Volgens de overlevering is Joséphine een knappe, bruisende dame met donker haar en een warme uitstraling en heeft ze veel vrienden. Ze wordt geboren op Martinique als dochter van een Franse kolonistenfamilie, behorend tot de lagere adel.

Als in 1795 de wet wordt ingevoerd die burgers verbiedt wapens in huis te hebben, herinnert Joséphine zich dat ze de degen van Alexandre nog heeft liggen. Zoon Eugène, inmiddels veertien jaar, verzet zich hevig tegen het inleveren van dit aandenken aan zijn vader. Zou er geen uitzondering gemaakt kunnen worden? Aanstormend generaal Napoleon Bonaparte, dan 26, is de enige die daar een beslissing over mag nemen. Hij is ontroerd door de wens van Eugène, strijkt met de hand over zijn hart en laat hem de degen houden. Als Joséphine hem enkele dagen later persoonlijk komt bedanken op het hoofdkwartier, wordt Napoleon op slag verliefd. En zoals hij alles in zijn leven benadert, laat hij er ook geen gras over groeien om haar het hof te maken. Hij houdt meteen van haar, “met de verheven en romantische intensiteit van een

Het kasteel van Malmaison, enkele kilometers ten westen van Parijs, waar Napoleon en Joséphine woonden.

een generaal. Een voorbeeld: “Jouw tranen beroven mij van rede, en zetten mijn bloed in vuur en vlam. Geloof me: ik ben niet bij machte om een enkele gedachte te hebben die niet over jou gaat, of een wens die ik niet met jou zou kunnen delen.” Of deze: “Jij gaat naast me zijn, in mijn armen, op mijn borst, op mijn mond? Kom hier, kom hier… Een kus op je hart, en een veel lager!” En dat was slechts de eerste zin van een lange, gepassioneerde brief. Ondertussen vertrouwt Joséphine een vriendin toe: “Ik bevind me in een lauwwarme staat waar ik een hekel aan heb.”

‘social climber’ voor een vrouw van wie hij denkt dat zij superieur is aan zijn eigen klasse”, schrijft William Bolitho over Napoleon in zijn bestseller Twelve Against the Gods.

Uit liefde of gemakzucht Toch trouwt ze met hem in 1796. Hij uit liefde, zij uit gemakzucht. Napoleon is bezig met een geweldige carrière en aan zijn zijde kan ze stralen. En: veel geld uitgeven. Bovendien stelt zij zo de toekomst van haar kinderen zeker. Een paar dagen na de huwelijksvoltrekking vertrekt hij op veldtocht naar Italië met de naïeve gedachte dat hij een liefhebbende bruid achterlaat. Dat blijkt

44 LEVEN IN FRANKRIJK

Het is een slimme zet dat hij kiest voor de geliefde societydame, die met haar charme harten verovert met dezelfde verve als waarmee hij veldslagen wint. Maar hij is oprecht tot in zijn ziel geraakt door de donkere schone, die hij vrijwel meteen omdoopt tot Joséphine. Dat klinkt hem veel romantischer in de oren dan haar roepnaam Rose. Joséphine vindt zijn aandacht prima, maar verliefd is ze niet. Misschien omdat ze geen groentje meer is, met haar 32 jaar. Heel Frankrijk is verbaasd als Napoleon kiest voor deze oudere vrouw met twee kinderen. Het interesseert hem niets, hij schrijft haar kisten vol liefdesbrieven waar de vlammen vanaf spatten en vraagt haar nog geen jaar na hun eerste ontmoeting ten huwelijk. Veel van de liefdesbrieven die hij haar stuurt, zijn bewaard gebleven en lijken eerder door een opgewonden puber te zijn geschreven dan door

Slimme zet De beroemdste Franse generaal die hard op weg is om zichzelf keizer te maken, is van relatief eenvoudige komaf: een Corsicaan van lagere, verarmde adel. Daarom grijpt hij de kans met beide handen aan om in het Franse leger te vechten en zo carrière te kunnen maken. In hem brandt het vuur om, zoals hij het noemt, zijn ‘ster’ te volgen en eeuwige roem voor zichzelf te vergaren.

Louis Constant, eerste bediende van de keizer: “Hoe ontroerend was deze keizerlijke huishouding! Vol aandacht en respect voor Joséphine kuste de keizer haar graag in de hals, in het gezicht, streelde haar en noemde haar ‘mijn grote beest’. En zij las

De liefdesbrieven die hij haar stuurt, lijken eerder door een opgewonden puber te zijn geschreven dan door een generaal › Een van de

al snel niet zo te zijn. Hij schrijft haar bijna dagelijks, zij reageert zelden en heeft minnaars. Haar ongeïnteresseerde reactie op zijn smeekbedes om hem in Italië te vergezellen, choqueert de Parijse kringen. Zijn liefdesverdriet is groot, zijn overwinningen op het strijdveld maken dat niet minder. Als ze eenmaal in Milaan is en hij zich naar het paleis spoedt, treft hij haar niet aan. Joséphine is naar een feest. Een gebroken Napoleon schrijft haar: “Ik kom aan in Milaan, ik haast me naar je appartement, ik heb alles achtergelaten om je te zien, om je te knuffelen… je was er niet: je bent aan het feestvieren; je gaat bij me weg als ik aankom, je geeft niet meer om je lieve Napoleon. Een gril deed je van hem houden, onstandvastigheid maakt je onverschillig. Gewend aan gevaren ken ik de remedie voor de problemen en het kwaad van het leven. Het ongeluk dat ik ervaar is niet te overzien. (...) Ik ben hier tot de 9de. Maak je er niet druk om; plezier maken is jouw geluk. De hele wereld is maar al te blij dat jij het leuk hebt, je man is alleen en heel erg ongelukkig.” Napoleon voelt zich ongeliefd en bedrogen. In de jaren die volgen, hangt een scheiding in de lucht. Schade en scheiding Joséphine begint langzaam de schade in te zien die zij haar prille huwelijk berokkent en wordt toch wel bang hem te verliezen. Want hij heeft hen inmiddels niet alleen tot keizer en keizerin gekroond, Napoleon is ook nog eens een goede partner voor haar. Ze is toch van hem gaan houden.

LEVEN IN FRANKRIJK 45

“De keizer was een van de beste echtgenoten die ik ooit heb gekend”, zegt mademoiselle Avrillion, eerste meid van de keizerin. “Als het niet goed met haar ging, stelde hij zijn keizerlijke zaken zo lang mogelijk uit om aan haar zijde te blijven. Hij voelde een tedere vriendschap voor haar.”

Jacques-LouisFransegeschilderdde‘NapoleonstuurdebrievengepassioneerdeveledieNapoleonaanJoséphine;steektAlpenover’,doordekunstenaarDavid.

’s avonds graag voor aan haar keizerlijke

46 LEVEN IN FRANKRIJK

Buitenechtelijke uitstapjes Joséphine geeft graag veel geld uit en maakt schulden. Napoleon is een man van orde en regelmaat en wint grote veldslagen door zijn genialiteit, maar Joséphine zover krijgen dat ze haar budgetten respecteert, lukt hem niet. Joséphine bedriegt hem in het begin van hun relatie met andere mannen met een nonchalance die best harteloos te noemen is. De keizer is na een tijdje ook niet meer loyaal aan haar maar zorgt er wel voor dat zijn vrouw niets van zijn uitstapjes te weten komt. Het is een houding die afwijkt van die van de Europese koningen van die tijd, die er officiële echtgenotes én minnaressen op na houden. Maar voor Napoleon is het belangrijk dat zijn familie en entourage gelukkig zijn en zich geen zorgen maken. Dat doet Joséphine wel als Napoleon tijdens een verblijf in Polen iets moois krijgt met mevrouw Walewska, die hem in 1810 zijn eerste zoon schenkt. Een keizer, hoezeer het hem ook spijt, heeft erfgenamen nodig. Het betekent het einde van hun huwelijk. Koning van Rome Lang na hun scheiding blijft de relatie tussen Napoleon en Joséphine gekenmerkt door tederheid en oprechte vriendschap. Zijn bezoeken aan Joséphine blijven frequent. Ze behoudt haar titel van keizerin en hij zorgt ervoor dat het haar aan niets ontbreekt. Zij bekommert zich nog steeds om hem, geeft hem zakelijk advies en helpt hem Marie-Louise van Oostenrijk als tweede huwelijkspartner te kiezen. Ze feliciteert haar ex-man oprecht met de geboorte van Napoleon II, ook bekend als de koning van GedurendeRome. zijn hele leven en vooral op Sint-Helena, waar hij enkele jaren na haar dood zal sterven, denkt de keizer met liefde terug aan zijn Joséphine. Want ondanks hun grote karakterverschillen was Joséphine de grote liefde van Napoleon Bonaparte, en hadden zij een weliswaar stormachtige, maar ook oprechte liefdesrelatie. “Als het niet goed met haar ging, stelde hij zijn keizerlijke zaken zo lang mogelijk uit om aan haar zijde te blijven”

Napoleon maakt aan Joséphine de dag bekend waarop ze zullenscheidingspapierendetekenen,1809.

Datechtgenoot!”hethaar niet lukt hem een erfgenaam te schenken, wordt een groot probleem. Maar dit weerhoudt hem er niet van een goede stiefvader voor haar kinderen te zijn. Terwijl Napoleon zonder moeite zijn wil aan Europa oplegt, heeft hij in zijn eigen huis nauwelijks iets in te brengen. Zelfs Joséphine’s hondje Fortuné wint het van hem: tegen zijn vriend Antoine-Vincent Arnault zegt hij over het beestje: “Zie je die heer hier, hij is mijn rivaal. Hij lag in Madame’s bed toen ik met haar trouwde. Ik wilde hem eruit halen: het had geen zin, ik kreeg te horen dat ik moest besluiten om ergens anders te slapen of akkoord te gaan om met hem het bed te delen.”

OPENINGSFILMBESTEPUBLIEKSPRIJSEUROPESEFILMSanSebastianFilmfestival2021 GEBASEERD OP HET BOEK VAN FLORENCE AUBENAS VANAF 22 SEPTEMBER IN DE BIOSCOOP www.cineart.nl /cineartnederland /cineartnl /cineartnl/cineart_nl NORD-OUEST PRESENTEERT EEN FILM VAN MIKHAEL HERS LESDEPASSAGERSLANUIT EMMANUELLEBEARTNORTHAMMEGANABITANOEERAYON-RICHTERQUITOGAINSBOURGCHARLOTTE CHARLOTTE GAINSBOURG VANAF 6 OKTOBER IN DE BIOSCOOP NORD-OUEST PRESENTEERT EEN FILM VAN MIKHAEL HERS LESDEPASSAGERSLANUIT EMMANUELLEBEARTNORTHAMMEGANABITANOEERAYON-RICHTERQUITOGAINSBOURGCHARLOTTE ‘Gainsbourg is riveting in ‘Hers’ ode to the beauty of sharedThemoments’Playlist

Niets Noord-Frankrijkboven Geen zin in vliegen, files op weg naar het zuiden of bomvolle musea? Dan is een roadtrip door het noorden van Frankrijk een prachtig alternatief. De regio Hauts-deFrance strekt zich uit tussen de Belgische grens, Parijs en de Noordzee. Elf tips. TEKST RALF JOHNEN FOTO’S RALF JOHNEN & Hauts-de-FranceSHUTTERSTOCK Rue Croix in Saint Quentin 48 LEVEN IN FRANKRIJK

SAINT-QUENTIN Bastion van art deco Een prachtige eetzaal met glas-in-loodramen, gestroomlijnde trappen en een mozaïek van kleine tegels. Zo komt de zijvleugel van het station van Saint-Quentin tegenwoordig weer voor de dag. Even verderop overspant een brug de Somme en een naburig kanaal. Met op de kop monumentale zuilen met flitsende patronen die naar de hemel reiken, terwijl op ooghoogte gestileerde figuren een aangename aanblik bieden. Ook in de stad vallen paleisachtige gebouwen met elegante façades op, waaronder twee voormalige bioscopen, de Carillon en de Casino. Met andere woorden: Saint-Quentin is een bastion van art deco, de kunststroming die zich over een groot deel van Frankrijk verbreidde toen in Parijs de wilde jaren twintig hoogtij vierden. Dat ontgaat je als je Noord-Frankrijk alleen maar beschouwt als een doorgangsgebied op weg naar de hoofdstad of verder naar het zuiden. Het is een regio die lange tijd in het culturele hart van Europa lag en waar in de Eerste Wereldoorlog hevig om gevochten is. In die tijd is Saint-Quentin grotendeels verwoest, maar de stad met 53.000 inwoners heeft van de nood een deugd gemaakt en straalt sinds kort weer met frisse gloed. Naast de in het oog springende juwelen verbergen zich achter de gevels nog een paar sieraden. Zo heeft het laatgotische raadhuis uit 1509 een vergaderzaal die ingericht is in art-decostijl. En onder het dak van warenhuis Monoprix lonkt een schitterende zaal die omgebouwd is tot auditorium, waar Marcel Cerdan nog heeft gebokst. Hier bevindt zich nu een tentoonstellingsruimte die je bereikt via het aanpalende vlindermuseum.

LEVEN IN FRANKRIJK 49

LAON Fraaie bisschopsstad Een heel andere indruk maakt Laon, een uurtje rijden in zuidoostelijke richting. Je ziet de stad al van verre uittorenen boven een tafelberg, alsof de rest van de wereld aan haar voeten moet liggen. Zo was het in vroeger tijden ook precies. Al rond het jaar 500 heeft de bisschop van Reims in Laon een bisdom gesticht, waarmee hij het vanaf dat moment een van de belangrijkste steden van Frankrijk maakte. In de 9de en 10de eeuw was Laon zelfs de hoofdstad van de ‘Grande Nation’. Met als meest zichtbaar vertoon van die machtspositie de kathedraal met zijn vijf torens en een kalkstenen gevel die in het avondlicht voortdurend van kleur lijkt te veranderen, totdat het binnenste van de torens in het donker begint te stralen van blauw licht. Aan haar voeten strekt de bovenstad zich uit, die met een oppervlakte van bijna honderd hectare beduidend groter is dan je vanuit de verte zou vermoeden. Ze bestaat uit een verwarrend vlechtwerk van nauwe stegen, een intact gebleven middeleeuws stadsgezicht dat voor veel toeristen zorgt. Maar de kathedraal staat er op een vrijdagmiddag verweesd bij, wat de aangenaam melancholische grondtoon van Laon alleen maar versterkt. Kathedraal van Laon

FRANCEDE-HAUTSChâteau de Pierrefonds

50 LEVEN IN FRANKRIJK

Imposant en speels kasteel Het kasteel van Pierrefonds zie je ook al van ver. Een indrukwekkend gebouw met acht ronde torens, kantelen en een machtige poort, waarvan het metselwerk in opvallend goede staat is. Dat is op het tweede gezicht niet meer zo verbazingwekkend, want net als Kasteel Neuschwanstein in Beieren of Kasteel de Haar in Nederland is dit praalgebouw minder oud dan het eruitziet. Weliswaar stond hier, op ruim negentig kilometer van Parijs, al in de 12de eeuw een burcht, maar dat was alleen nog een ruïne toen Napoleon III in 1850 op bezoek kwam. In 1861 gaf hij de opdracht een keizerlijke residentie te bouwen. Toen die eenmaal af was kwam in 1867 koning Ludwig II van Beieren op bezoek, om inspiratie op te doen voor zijn hooggelegen domicilie. Het gebouw werd ontworpen door Eugène Viollet-le-Duc, die ook verantwoordelijk was voor de restauratie van de Nôtre-Dame in Parijs. Als je op de binnenhof van het complex staat zie je dat de architect heeft geput uit het vocabulaire van verschillende historische bouwstijlen. Daarbij bieden de muren van Pierrefonds een vrolijke aanblik door grappige details als een dakgoot die overgaat in een reptiel met een bek waaruit water spuit. Binnen bevindt zich een interessante verzameling beelden met onder meer het kleine zusje van het Vrijheidsbeeld uit het atelier van beeldhouwer Frédéric-Auguste Bartholdi. De gisants van grafmonumenten zijn bijzonder indrukwekkend opgebaard: de liggende beelden hebben een plekje gekregen in het keldergewelf. Door de kunstige belichting laten ze zo heel wat bezoekers huiveren.

CHÂTEAU DE PIERREFONDS

COMPIÈGNE Gastronomie & oorlogshistorie Na zo veel geschiedenis wordt het weleens tijd voor een andere Franse specialiteit. We slaan het ontbijt over om ons bij de zaterdaglunch nog beter te kunnen wijden aan de verdiensten van de Franse keuken. Bij Les Ferlempins, dat een beetje onopvallend aan de zuidelijke oever van de Oise ligt, ontvangt het jonge team ons met een aloholvrije cocktail. Daarna volgt smakelijk boerenbrood met een tweetal amuses en vervolgens een sfeervolle compositie van jonge erwten, faisselle (fromage blanc, een soort kwarkachtige roomkaas) en huisgemaakte beef jerky. Niet minder overtuigend is de gegrilde varkensﬁlet uit Picardië en het ijs met augurk en tijm. Oké, tijdens het eten hebben we het toch weer over geschiedenis. Was het niet hier, in Compiègne, dat Frankrijk en Duitsland in beide wereldoorlogen een wapenstilstand hebben ondertekend? Ja, dat was het. In beide gevallen was het decor een treinwagon – dus niet bijvoorbeeld het kasteel van Compiègne, dat na Versailles en Fontainebleau het grootste op Frans grondgebied is. Zoals we al snel daarna kunnen zien heeft het aan de rand van het centrum gelegen slot tot op de dag van vandaag koninklijke allure. Maar anders dan bij de paleizen ten zuiden van Parijs blijft de aanloop hier bescheiden, wat misschien ook kan liggen aan het feit dat maar een deel van de ruimtes met historisch meubilair is ingericht. Een andere vleugel is gereserveerd voor het Musée national de la voiture, waar historische koetsen en tramwagons worden tentoongesteld. Een mooie plek om je onder te dompelen in het verleden.

Dessert bij Les Ferlempins in Compiègne

DOMAINE DE CHAALIS Klooster, rozen & kunst We rijden nog een stukje door richting Parijs. Met als doel het voormalige klooster Chaalis, waar van de kerk alleen een ruïne is overgebleven die schilderachtig boven een open plek in het bos uitsteekt. Nadat we de muren uit de vroege 12de eeuw hebben bewonderd, vergapen we ons aan nog een andere bezienswaardigheid op het uitgebreide domaine, het rosarium. En wel de hedendaagse interpretatie van een rozentuin, die zijn voorganger uit de 19de eeuw heeft vervangen. De bloemen zijn langs zichtassen geplant en worden door imposante muren omgeven. In bogen hellen ze over de weg om hier en daar een soort afdak te vormen. Een fraai gezicht, waarvan we in het late voorjaar nagenoeg in ons eentje kunnen genieten. Dat geldt ook voor het Musée Jacquemart-André de Chaalis in het vroegere klooster, dat later werd omgebouwd tot een kasteel met twee verdiepingen. In de verzameling bevindt zich een werk uit het atelier van Albrecht Dürer, maar ook de Espace Jean-Jacques Rousseau die zich bezighoudt met het leven en werk van de naturalistische ﬁlosoof. Die collectie geldt als de op een na grootste in zijn soort.

CHANTILLY Walhalla voor paarden De avond brengen we door in Chantilly, een stad die bijna aan Parijs grenst. Ook daar heb je een kasteel, maar dat staat niet centraal in ons bezoek. We slenteren vooral door de Rue de Connétable, een lange, rechte straat. Aan het eind ervan stuiten we op een fenomeen waar Chantilly beroemd om is: het stadje met 35.000 inwoners staat bekend als het belangrijkste centrum van paardensport in Frankrijk. Dat is te zien in het plaatselijke paardenmuseum vlak bij het kasteel. Het gebouw werd in 1719 neergezet in opdracht van Louis IV van Bourbon, om zijn viervoeters een waardig verblijf te bieden. Met als resultaat de 186 meter lange stallen die op zichzelf al een kasteel lijken. Het gebouw komt uit op een paardenrenbaan en vormt daarmee vooral in het avondlicht een prachtig ensemble. Daarachter komen we uit bij een straat waarvan de kasseien doen denken aan het parcours van de wielerwedstrijd Parijs-Roubaix. Maar in plaats van raceﬁetsen rijden hier nu oldtimers, waarvan de inzittenden getrakteerd worden op een ﬂinke dosis romantiek. Slechts gescheiden door een gracht rijden ze langs het kasteel. Het moderne rosarium van Domaine de Chaalis

Paardenrenbaan in Chantilly LEVEN IN FRANKRIJK 51 Hauts-de-France

In het nabije Lens bezoeken we een plat gebouw van enorme afmetingen. Het ligt ingebed in een landschapstuin en heeft een strak geometrische gevel van glas en aluminium. Een serene plek, die de plaatselijke dependance van het Louvre huisvest. Sinds 2012 toont het waarschijnlijk belangrijkste museum ter wereld in de mijnbouwstad een deel van zijn collectie. Met in het hart de Galerie du Temps die met behulp van een tijdlijn (Timeline) een overzicht geeft van de geschiedenis van de belangrijkste beschavingen van de voorbije eeuwen. Verbazingwekkend hoe Griekenland, Egypte en Mesopotamië zo tot leven komen. En daarnaast wordt duidelijk hoe deze culturen de basis voor toekomstige ontwikkelingen zijn, bijvoorbeeld voor het Italië van Botticelli en Tintoretto. Dat alles in schril contrast met de omgeving die van oudsher geen hoge pet op had van hogere cultuur. Rondom Lens zie je groepjes spitse heuvels, als stille getuigen van een verleden als mijnbouwcentrum. Toen de kolenwinning niet meer rendabel was, speelde de plaatselijke voetbalclub zich in de kijker. Racing Club de Lens is een vaste grootheid in Frankrijk, en een flink deel van de plaatselijke bevolking draagt in zijn vrije tijd het roodgele tricot van het team. Maar aan het begin van de jaren nul begreep de stad dat alleen sport voor de toekomst niet toereikend was. Vandaar dat Lens er alles aan heeft gedaan om zijn naam te vestigen als cultureel uithangbord. Bilbao heeft zo’n metamorfose eerder met succes voorgedaan.

LENS Van voetbalgekke mijnstad tot kunstcentrum met een grote K

ARRAS Invloeden uit de Lage Landen Tijd voor een andere omgeving; het noorden van Frankrijk bestaat niet alleen uit residenties aan de rand van de hoofdstad. Binnen anderhalf uur zijn we in Arras, en dat biedt een heel ander decor. Eeuwenlang hoorde het stadje bij het graafschap Vlaanderen en daarna bij de Spaanse Nederlanden. Die periodes hebben het stadsgezicht blijvend beïnvloed, want Arras heeft met de Grand Place een prachtig plein dat wordt omlijst door de patriciërshuizen met hun karakteristieke gevels. Nog indrukwekkender is de Place des Héros, waar aan de noordwestkant het plaatselijke belfort boven uitsteekt. Het gotische gebouw heeft een hoogte van 75 meter, die we per lift afleggen om op de stad en het ommeland te kunnen uitkijken. Vanboven zien we hoe steeds meer mensen voor een uitgebreide koffie op het plein neerstrijken. Weer beneden laten we ons betoveren door de braderie die deze zondagmorgen plaatsvindt. De winkels zijn open en ze prijzen hun uitverkoop aan in de openlucht.

Place des Héros in Arras Parade des Géants in Lens

52 LEVEN IN FRANKRIJK

SAINT-OMER Het Franse Giethoorn

Tegen het einde van de trip hebben we zin in natuur. Dus zoeken we met Saint Omer een stadje op dat aan drie kanten wordt begrensd door een moerasgebied en dat graag wordt vergeleken met het Nederlandse Giethoorn. Al in de 12de eeuw zijn de bewoners van de streek begonnen met het kanaliseren van de meer dan 12.000 hectare grote Marais Audomarois, om daarna met de hulp van windmolens vruchtbare polders aan te leggen. Vooral in de 19de eeuw werden hier met succes bloemkool, chicorei en nog vijftig soorten groente verbouwd, wat voor een aanzienlijke welstand zorgde. Maar naar de huidige maatstaven is de kweek tussen de kanalen te moeizaam, dus nog maar weinig boeren houden de traditie in stand. Aan boord van een plezierboot komen we te weten wat daarbij komt kijken. Later huren we een kano om alles nog eens in een bedachtzaam tempo in ons op te nemen. Dufossé met zijn zelf verbouwde tomaten Moeras van Audomarois

CHÂTEAU DE BEAULIEU Voor fijnproevers Hoog tijd voor nog een kasteel. Maar geen paniek: het Château de Beaulieu staat niet in het teken van het glorierijke verleden van Frankrijk en zijn heersers. Het gaat hier om een landgoed waarvan Christophe Dufossé een chic onderkomen heeft gemaakt. Het ensemble hoort bij de verfijnde selectie van Relais & Châteaux en heeft een restaurant met een Michelinster. Dufossé komt uit Calais en wil de streek nadrukkelijk in zijn werk laten terugkomen. Van de smakelijke aardbeien tot de tomaten, hij verbouwt ze zelf op het terrein van het kasteeltje. Het personeel komt uit de omgeving, en de bewoners van de ferme heeft hij in opvanghuizen voor mishandelde dieren gerekruteerd. Ook in het interieur doet hij veel goeds: Dufossé heeft het respectabele gebouw lichtvoetig ingericht met modern meubilair. Een adres voor fijnproevers, met als hoofdattractie de wijnkelder. Die bevat een paar duizend exemplaren, met een prijsniveau dat uiteenloopt van een luttele 20 tot 20.000 euro per fles.

Hauts-de-France LEVEN IN FRANKRIJK 53

CHÂTEAU BEAULIEUDE lechateaudebeaulieu.fr SAINT-OMER tourisme-saintomer.com Boottour & restaurant La Baguernette, 3, rue du Marais, Clairmarais. labaguernette.fr Ook bezienswaardig: de kathedraal DUNKERQUE dunkerque-tourisme.fr Versierde villa in Duinkerken

54 LEVEN IN FRANKRIJK

Vriendelijk hotel pal naast de kathedraal, enkele kamers hebben bovendien uitzicht op een prachtig plein. 3, place du Parvis. logisduparvis.com

ALGEMEEN noordfrankrijk-experience.com SAINT-QUENTIN Art-decoroute Plattegrond en brochure te verkrijgen bij de Direction du Patrimoine, Hôtel de Ville. saint-quentin.fr

PIERREFONDS chateau-pierrefonds.fr COMPIÈGNE Chateau de Compiègne chateaudecompiegne.fr t’Aim Hotel Compiègne Prima stadshotel direct aan de Oise 70, rue Pont Neuf. taimhotel.com Restaurant Les Ferlempins 13, cours Guynemer. lesferlempins.fr DOMAINE DE CHAALIS Abbaye Chaalis domainedechaalis.fr

DUNKERQUE Pittoresk aan zee Alleen de zee ontbreekt nog, om ter afsluiting van onze reis een beetje uit te waaien. Daarvoor zetten we koers naar het strand van Duinkerken. In de wijk Malo-les-Bains laat de bedrijvige havenstad zich van zijn beste kant zien. Op de brede boulevard waait een stevige bries en de kleurig geverfde strandhuisjes, de zogenaamde kiosques, brengen ons in vakantiestemming. In de wetenschap dat onze trip er bijna op zit kijken we weemoedig rond in de straten rond de Rue Belle Rade, die niet ver van zee de ﬂair van een badplaats ademen. Hier komen we mooie voorbeelden tegen van de ‘pittoreske stijl’. Kleurrijke villa’s met hier een erker en daar een ornamenteel balkon. Mooi versierde boogramen en dakgevels. Maar ook art deco en belle époque zijn hier meer dan een herinnering. In de Avenue Gustave Lemaire staat een villa waarvan de bouwmeester zich zeer waarschijnlijk van het vocabulaire van Antoni Gaudí heeft bediend. Zo is de cirkel van onze grand tour door Noord-Frankrijk rond.

Restaurant Villa d’Îsle Gastvrij restaurant met moderne keuken en terras aan de rand van de stad. 111-113, rue d’Isle. villadisle.com LAON Rondleidingen door de kathedraal en de torenopgang. tourisme-paysdelaon.com & aisne-tourisme-pro.com Souterrains de Laon Kindvriendelijke rondleiding door de historische ‘onderwereld’ van de stad. Restaurant Le Parvis Regionale specialiteiten als boudin blanc, een soort witte worst met gekaramelliseerde appels en aardappelpuree. 3, place du Parvis. leparvislaon.fr CHANTILLY Château en Musée de Cheval Rue du chateaudechantilly.frConnétable.

Restaurant Le Vertugadin Rustiek etablissement met amusante patron en goede keuken. 44, rue du Connétable. Facebook: @LeVertugadin L’Instant Miels et saveurs Lekkernijen uit de streek en heel Frankrijk. 101, rue du Connétable ARRAS arraspaysdartois.com Belfort 4, place des Héros MainSquare Festival Eind juni, begin juli. mainsquarefestival.fr Braderie Op een zondag eind juni. LENS tourisme-lenslievin.fr Museum Louvre Lens 99, rue Paul Bert. louvrelens.fr Brasserie Saint-Théodore Moderne brasserie met prijswinnend bier van eigen makelij en een biertuin. 238, rue Paul Bert. saint-theodore.fr Parade des Géants Grote optocht eind juni met reusachtige ﬁguren.

Hotel Le Chantilly Charmant verblijf midden in de stad met heerlijk ontbijt. 9, Petite Place Omer hotel-lechantilly.comVallon.

Tips & adressen

Restaurant Estaminet Saint-Jean Lokale specialiteiten in een ongedwongen sfeer, ook vegetarische gerechten. 23, rue estaminetsaintjean.comSaint-Jean. Logis de Parvis

10eEditie Met dank aan onze partners: Auberge Jean& Marie Bouchonend’en Face De winnaars van onze restaurantprijzen 56 LEVEN IN FRANKRIJK Franse Het RestaurantFijnste2022

D e Franse ambassadeur in Nederland Luis Vassy wees op het belang van de Franse keuken en de restaurantprijzen. Daarna kondigde juryvoorzitter Tom Kellerhuis de winnaars aan. De prijs voor Het Fijnste Franse Restaurant 2022 ging naar Auberge Jean & Marie in Amsterdam, die al vaker op de shortlist stond en in 2017 nog de Publieksprijs won. De Franse ambassadeur reikte de prijs uit aan eigenaren Jan Grijspeere en Marije Bremer. Kellerhuis droeg voor uit het juryrapport: “Een restaurant met een sfeervolle ambiance, een fantastische bediening met oog voor elk detail, waarbij geen wens te veel is. Maar de doorslag gaf toch de verfijnde menukaart met liefdevol bereide authentieke en gemoderniseerde klassiekers, die je telkens weer van je stoel blazen.”

Naast Kellerhuis, hoofdredacteur van HP/De Tijd en culinair journalist, zaten Alain Caron, de bekende Franse tv-kok, televisiepresentator en restaurateur, culinair journalist Jacques Hermus en hoofdredacteur Cathelijne van Vliet van Leven in Frankrijk in de jury. Daarnaast was er zoals elk jaar de uitreiking van de Publieksprijs, die wordt bepaald door stemmen van lezers en fans. Met een overweldigende meerderheid kozen zij voor Bouchon d’en Face uit Maastricht. Winnaar Auberge Jean & Marie kreeg bovendien als eerste restaurant in Nederland de eretitel World’s French Restaurant. Die onderscheiding van de Association Française des Maîtres Restaurateurs (AFMR) valt ten deel aan restaurants die de Franse gastronomie promoten met huisgemaakte gerechten op basis van verse producten die zo veel mogelijk uit Frankrijk komen. Die eervolle onderscheiding kregen ook de vier restaurants van Alain Caron. De restaurateur was er zichtbaar verguld mee.

Impressie van de prijsuitreiking in de tuin van het BouchonenPublieksprijs:enambassadeurOnder,inhoofdredacteurhemonderscheiding,AlainHierboven:(AubergeAFMR),Alain(AubergeKellerhuis,juryvoorzitterLinkerpagina,Hilton.v.l.n.r.:TomJanGrijspeereJean&Marie),Fontaine(presidentMarijeBremerJean&Marie).restaurateurCaronmetnaastCathelijnevanVliet,vanLevenFrankrijk.v.l.n.r.:deFranseLuisVassydewinnaarsvandePukLuthuliPietJoostenvand’enFace.

LEVEN IN FRANKRIJK 57

Een zwoele zomeravond in de tuin van Hilton Amsterdam, ideaal voor de feestelijke uitreiking van de restaurantprijzen van Leven in Frankrijk. Op 4 juli konden restaurateurs, pers en genodigden genieten van goede wijnen en een keur aan Franse specialiteiten.

58 LEVEN IN FRANKRIJK

‘Datwijvindenklassiekemooi’ LEVEN IN FRANKRIJK 59

2022

TEKST FABIAN TAKX FOTOGRAFIE GABRIELA HENGEVELD

Auberge Jean & Marie is de winnaar van onze jaarlijkse verkiezing van het Fijnste Franse Restaurant. Het restaurant mag zich bovendien als eerste in Nederland tevens ‘World’s French Restaurant’ noemen. “We zijn er zeer verguld mee! Dit betekent dat we erkend zijn als écht Frans restaurant.”

Auberge Jean & Marie, het Fijnste Franse Restaurant

D e fijngesneden plakjes rosé gegaarde longhaas liggen voor anker voor een robuuste mergpijp, met een plas romige wijnsaus ertussen. Het bot steekt er als een onderzeeër bovenuit, met een piepklein zilveren lepeltje als periscoop.

Onglet rôti, os à moelle, sauce Bordelaise, pommes lyonnaises et laitue is een van die klassiekers die bij Auberge Jean & Marie in Amsterdam op de kaart staan. De Nederlandse uitleg staat er natuurlijk bij. Net als bij de Pâté maison, à base de porc, abricots et pistache, légumes aigre-doux, het voorgerecht dat ik net met smaak heb gegeten, na advies van de vriendelijke gastvrouw met de welluidende naam JanFabienne.Grijspeere (44) legt drie dikke kookboeken op tafel, waaronder de klassieke leerboeken van Escoffier en Bocuse. Ze zijn van zijn vader geweest, een restaurateur uit het zuiden des lands die meerdere etablissementen had onder de naam De Sinjoor. Nu dienen ze Jean et Marie, de Franse alter ego’s van Jan en Marije Bremer (41), nog steeds tot inspiratie. En natuurlijk de chef en zijn equipe die je in de open keuken bezig ziet. Louie, de ruwharige dwergteckel van Jan, zit rustig aan zijn voeten. Nee, Jan heeft geen relatie met Marije, die zich na een jaar Frankrijk Marie noemt, maar ze zijn wel beste vrienden. “Dat is een van de geheimen van het grote succes, denk ik. Het is heerlijk om ’s avonds op de fiets te stappen en te zeggen: tot morgen, schat!”

Ze leerden elkaar in 2007 kennen bij Vyne, de wijnbar van restaurant Envy aan de Prinsengracht in Amsterdam. Jan was bedrijfsleider, Marie kwam solliciteren als sommelier. Zij heeft na de Hotelschool de Wijnacademie gevolgd en ervaring opgedaan in goede restaurants. Er was meteen de spreekwoordelijke klik. Toen Jan jaren bij Bistrot Neuf had gewerkt en Marie in de evenementenbranche actief was, besloten ze dat het tijd werd om een al lang gekoesterde wens te verwezenlijken en hun eigen Franse restaurant te beginnen. Sinds 2016 wappert de Franse driekleur aan de gevel van een dubbel pand, dat met de open gevel en het knusse terras uitnodigt tot een gastronomische excursie naar Frankrijk. En sinds twee jaar zit er een winkel naast, de Épicerie Jean & Marie, waar Franse delicatessen kunnen worden aangeschaft. Vroeger zat hier een Indiaas restaurant dat naadloos opging in de Albert Cuypstraat met zijn eenvoudige eetzaakjes. “Wij vonden die sfeer juist leuk”, vertelt Jan. “Bovendien wisten we dat er binnen driekwart jaar een metrostation zou komen en een parkeergarage. We zitten in de buurt van de bekendste markt van Nederland, met hotels en het Concertgebouw op loopafstand. Een ideale plek.”

Ze stripten het hele pand, zetten glas in de gevel en zorgden voor een wijnklimaatkamer en een open keuken. Met een bevriende interieurarchitect transformeerden ze de twee donkere panden tot een sfeervol, modern en toch onmiskenbaar Frans restaurant. “We hebben moodboards gemaakt en hij heeft dat heel goed vertaald naar een rustige, tijdloze en elegante uitstraling die niet te veel afleidt. Dus geen poespas, geen spiegels, geen nisjes en geen kunst aan de muur, en maar één soort wandlamp.” Hier en daar is wel een frivool accent aangebracht. Zoals bij de toiletten, waar men

Meteen een klik

60 LEVEN IN FRANKRIJK

Marije: “Je moet niet na drie gangen denken: o, dit was me te veel” ›

Fijnste Franse Restaurant 2022 LEVEN IN FRANKRIJK 61

Snelle erkenning Na zeven maanden waren ze klaar om open te gaan. De erkenning kwam al het jaar daarna, toen ze de publieksprijs kregen bij de restaurantverkiezing van Leven in Frankrijk. Sinds enkele jaren prijkt er ook een Bib Gourmand van de Guide Michelin bij de ingang, de onderscheiding voor restaurants met een uitstekende keuken voor een sympathieke prijs. En Gault&Millau kende ze in 2019 een hoge score van 14,5 punten toe. Bij Jean & Marie eet je verzorgde, typisch Franse gerechten zonder veel nieuwerwets gefriemel. In het juryrapport van onze restaurantverkiezing looft de jury de sfeervolle ambiance en de “fantastische bediening met oog voor elk detail, waarbij geen wens te veel is. Maar de doorslag gaf toch de verfijnde menukaart met liefdevol bereide authentieke en gemoderniseerde klassiekers.” “Dat klassieke vinden wij mooi”, zegt Marie. “Het pure gebruik van de ingrediënten waarbij er één specifiek in het zonnetje staat, met een saus waarin heel veel tijd en aandacht wordt gestoken. Een goede jus de veau vergt heel veel tijd en aandacht, dat waarderen wij heel erg.”

Het gemoderniseerde zit ’m onder andere in het minder uitbundige gebruik van calorierijke ingrediënten dan in de Franse keuken lang gewoonte was. Jan: “Als er in de oude kookboeken staat: 500 gram boter, dan zeggen wij: laten we er 300 gram van maken. Het aantal eieren kan ook wel wat naar beneden. En we gooien de zuurgraad ook wat omhoog, dan creëer je iets wat minder zwaar tafelt.” Marije: “Je moet niet na drie gangen denken: o, dit was me te veel.”

vriendelijk gewezen wordt naar Jean voor de heren en naar Marie voor de dames. Onderweg passeer je een rij kookboeken in het trapgat.

Frans keurmerk Maar klassiek Frans blijft het, met gerechten die je niet vaak meer aantreft, zoals escargots, foie gras en kikkerbillen. Bijzonder is het hartige dessert crème brûlée de foie de canard avec sorbet d'argousier et brioche (crème brûlée van eendenlever met sorbet van duindoorn en brioche). “Wij hebben hem iets meer naar deze tijd vertaald met een sorbet van duindoorn; een bes die heel hoog van zuur en bitter is. Als je daar een sorbet van maakt en er een quenelle van serveert geeft dat net die frisse kick om het gerecht wat lichtvoetiger te maken.”

De erkenning als World’s French Restaurant door een vereniging van vooraanstaande Franse chefs, een soort keurmerk voor restaurants die de Franse keuken in het buitenland promoten, vinden ze een hele eer. “Dat is iets heel prestigieus”, zegt Jean glunderend. Hun Auberge staat voor ontspannen en comfortabel Frans tafelen. “We willen een gastvrij restaurant zijn waar je de Franse gastronomie in één adem bij denkt”, zegt Jan. “Waar je herkend en erkend wordt. Met wit linnen, dat is echt cruciaal voor ons. Dat zie je bijna nergens meer, maar gasten ervaren dat als een echte toegevoegde waarde. Onze vaste gasten zeggen weleens: we weten dat het veel geld kost, maar we betalen Jan: “Als er in oude kookboeken staat: 500 gram boter, dan zeggen wij: laten we er 300 gram van maken.”

62 LEVEN IN FRANKRIJK

“Van die kleine arrangementsglaasjes, daar houden we ook niet van”, vult Jan aan. “Net als van die snelle concepten met shifts. Bij ons kun je gewoon een hele avond dineren of lunchen zonder op je horloge te hoeven kijken.”

De producten die ze gebruiken zijn “echt Frans”, constateerde de jury, maar uit een oogpunt van duurzaamheid komen ze zo veel mogelijk uit Nederland. En ze maken alles zo veel mogelijk zelf, van het brood en de boter tot de boudin noir Tijdens openingstijden zijn Jean en Marie zelf aan de ‘voorkant’ te vinden. “Wij vinden het leuk om met de gasten te praten over het eten en de wijn”, zegt Marie. “Soms sta je wel vijf of zes minuten aan tafel. Als je in de keuken staat, mis je dat allemaal.”

liever vijf euro extra om dit te kunnen behouden. Het geeft het extra gevoel van echt een avond uit zijn. In dat witte linnen zit heel Frankrijk, met al die mooie regio’s met hun specialiteiten.”

Af en toe zondigen Jan en Marije kiezen zelf de recepten, wel in overleg met de chef, maar uiteindelijk bepalen zij het menu en koken alles een keer voor. “Niet dat we van die tirannen zijn, hoor,” zegt Marie, “maar we hebben gewoon iets voor ogen. Asperges à la flamande, bijvoorbeeld. Die willen we op een bepaalde klassieke manier. Als een enthousiaste creatieve chef een te gemoderniseerde variant bedenkt, past dat niet. Maar uiteindelijk komt het altijd goed.”

De vaste gasten, waaronder ook collega-chefs en Fransen, zijn echte liefhebbers van de Franse cuisine. Zoals die twee jongens van de hotelschool in Tilburg, keurig in het pak, die al twee keer zijn geweest. Marie: “Dan komen ze binnen en zeg ik: jongens, wat leuk dat jullie er weer zijn! Vorige keer dronken jullie dit, nu weer? Ze vroegen: ‘Maar dat is drie maanden geleden, dat u dat nog weet!’ Ja, zeggen we dan, omdat we dit vak leuk vinden. Daar onderscheiden we ons in, denk ik. En daarom komen mensen ook terug.” Verderop zit een habitué. “Die meneer komt hier al jaren”, zegt Jan. “Tijdens de lockdown belde hij wel eens op om te vragen hoe het met ons ging. Die betrokkenheid waarderen wij enorm.” Jan heeft een verrassende verklaring voor de aantrekkingskracht van een keuken met gerechten die rijk zijn aan cholesterol of de wenkbrauwen van dierenwelzijnsactivisten doen fronsen. “In een wereld die steeds gezonder en bewuster wil zijn, een goed streven, zijn mensen nog steeds af en toe op zoek naar een plek om te zondigen. Tussen al die pokébowls en salades door is het ook weleens fijn om een mooi stuk eendenlever te eten, van een betrouwbare leverancier en met een goede herkomst, waarvan je weet dat het met liefde en respect is bereid en wordt geserveerd.” aubergeamsterdam.nl

“Het geeft het extra gevoel van echt een avond uit zijn. In dat witte linnen zit heel Frankrijk, met al die mooie regio’s met hun specialiteiten”

En daar hoort natuurlijk goede wijn bij. Marije: “We hebben wel tweehonderd verschillende wijnen, waarvan minimaal zeventig per glas. Je kunt dus iedereen het lekkerste glas wijn schenken, dat past bij die gast en bij het gerecht. Een wijnarrangement heb je bij ons niet, want wij vinden dat je niet vast moet zitten aan een bepaalde wijn. Je moet kunnen drinken wat je zelf het lekkerste vindt.”

• Promotie van het label onder professionals en consumenten

• Bevordering en erkenning van de knowhow van restaurateurs

L’Association Française des Maîtres Restaurateurs (AFMR) is in 2007 in Frankrijk opgericht. De titel ‘Maître Restaurateur’ is een kwaliteitslabel dat restaurantgasten kwalitatieve ‘huisgemaakte’ gerechten garandeert die bereid zijn op basis van verse producten. De titel wordt afgegeven aan restaurants voor een periode van vier jaar (en kan verlengd worden) na een audit met inachtneming van onderstaande speciﬁeke eisen. De titel van Maître Restaurateur is de enige titel die ofﬁcieel door de Franse staat wordt erkend. Inmiddels telt de AFMR zo’n 1800 Maîtres Restaurateurs in Frankrijk en lanceert ze haar label in andere werelddelen, te beginnen met Europa.

• Het restaurant ‘ademt’ een Franse sfeer, zowel buiten als binnen, met de aankleding en zorgvuldige opstelling van de tafels.

• De chef-kok heeft een grote kennis van de Franse keuken en gastronomie. Hij ontwikkelt Franse recepten op basis van lokale kwaliteitsproducten en biedt zijn gasten een keuken en levensstijl die de reputatie van de Franse gastronomie (die op de Unesco Werelderfgoedlijst staat) benadrukt.

ADVERTORIAL

• Uiteraard biedt hij Franse wijnen en gedistilleerd die perfect aansluiten bij de gerechten die hij bereidt.

• De restaurateur zet zich in om duurzaam en verantwoord te werk te gaan, onder meer door het systematisch sorteren en recyclen van voedselrestanten in overeenstemming met de Nederlandse wetgeving.

De doelstellingen van de AFMR

Het label WORLD’S FRENCH RESTAURANT is bedoeld voor francoﬁele restauranthouders buiten Frankrijk die de Franse gastronomie promoten door hun gasten Franse huisgemaakte gerechten aan te bieden op basis van verse producten (zoveel mogelijk Frans).

• Opzet van een gemeenschap die dezelfde waarden deelt: een duurzame kwaliteitskeuken Eind 2021 besloot de AFMR om haar label ‘World’s French Restaurant’ te introduceren in andere landen

• Gecertiﬁceerde restaurateurs zijn bereid om met hun Franse collega’s samen te werken om de mobiliteit van leerlingen en werknemers te bevorderen.

• Behartiging van de belangen van de consumenten door ze een kwaliteitskeuken aan te bieden

L’Association Française des Maîtres Restaurateurs heeft het genoegen om de eerste ereplaat ‘World’s French Restaurant’ uit te reiken aan de winnaar van de verkiezing van Het Fijnste Franse Restaurant van Nederland, georganiseerd door het Nederlandse magazine Leven in Frankrijk. De voorzitter van de AFMR, de heer Alain Fontaine, feliciteert dit erelid en de jury van de verkiezing met hun bijdrage aan de promotie van de Franse keuken en gastronomie in Nederland.

• Het restaurantpersoneel is goed opgeleid, heeft veel kennis van producten en de service is professioneel, hoffelijk en efﬁciënt van de reservering tot de ontvangst en het vertrek van de gast.

TEKST REMKE DE LANGE Wie een Fransefleswijn in handen krijgt, wil komt-ieweten:maareigenlijkééndingwaar vandaan? Wat de Fransen betreft komt wijn van een specifieke plek, daar waar landschap, klimaat en traditie samenkomen in een begrip dat zich niet zomaar laat vertalen: terroir. Zal een Australische wijnmaker graag het druivenras groot op het etiket vermelden, in Frankrijk moet een plaatsnaam als ‘Touraine’ volstaan. En nu maar hopen dat jij weet dat er dan sauvignon blanc in de fles zit.

In de Franse wijnwereld wemelt het van de termen. Moet je die kennen om te kunnen kiezen uit al die etiketten? Ze kunnen wel helpen. En dus: etikettenleer deel 2. Negen vragen over geografische termen op Franse wijnetiketten.

64 LEVEN IN FRANKRIJK

Het AOP-systeem is dus bedoeld om gesjoemel en fraude tegen te gaan? In eerste instantie wel ja. De klassering wordt ook gebruikt voor andere agrarische producten met een beschermde naam, zoals cognac en camembert. In de jaren dertig kwamen er andere bepalingen bij: ook culturele, traditionele praktijken werden in het systeem opgenomen. Inmiddels houdt het Institut National de l‘Origine et de la Qualité precies bij binnen welke grenzen de wijngaarden moeten liggen en de wijn wordt geproduceerd, welke druivenrassen er mogen worden aangeplant en hoeveel fruit per hectare wordt geoogst. Alles draait om typiciteit. Op dit moment zijn er 363 wijnappellaties in Frankrijk. Nogal een boekwerk dus.

Leuk dat de administratie op orde is, maar wat heb ik er als wijndrinker aan? Je kunt er op verschillende manieren naar kijken. Je zou Fransen stijfkoppige traditionalisten kunnen noemen, of goedmoedige cultuurbeschermers. Of allebei. Je krijgt in feite de garantie dat de wijn voldoet aan lokaal opgebouwde en vastgelegde tradities. Die zijn niet betekenisloos. Er spreekt een historisch besef uit en de wens om typische smaken en stijlen in stand te houden. Zegt de AOP iets over de kwaliteit die je van een wijn mag verwachten? Vaak wel. Zie het als een piramidevormig systeem, van algemeen naar specifiek. AOP Côtes du Rhône is wit, rosé, of rood gemaakt van druiven die uit een deel 2

E�ike��enleer

Op veel etiketten kom ik Appellation d’Origine Protégée tegen. Wat betekent dat toch? Het gaat om een beschermde oorsprongsbenaming: een AOP (voorheen: AOC, Appellation d’Origine Contrôlée) geeft je de garantie dat de wijn uit een specifiek gebied(je) komt. Een eeuw geleden ging de Franse wijnbouw door een moeilijke fase. Na de epidemie die de minuscule maar verwoestende druifluis in wijngaarden had aangericht, waren er veel tekorten in wijnregio’s. Er kwam een levendige handel in wijn van elders om volume en kwaliteit in de kelders op te krikken. Maar ja, is Bordeaux wel Bordeaux als een deel van de wijn uit Spanje of Algerije komt? Zo ontstond de roep om geografische namen te beschermen.

Dégustation

groot deel van de Rhônevallei mogen komen: vaak toegankelijke, niet heel complexe wijn. Binnen de vallei kom je ook kleine AOP’s tegen met de naam van één gemeente. Daar is dan iets bijzonders aan de hand. Onder de naam AOP Condrieu bijvoorbeeld valt uitsluitend witte wijn, gemaakt van viognier die er op steile granieten hellingen staat. Aan wijngaard en maker worden hoge eisen gesteld. In de prijs merk je het verschil: je betaalt voor originaliteit en kleinschaligheid.

Remke de Lange is journalist, vinoloog, wijndocent en sommelier. In Australië en Zuid-Afrika maakte ze zelf wijn: Rem’s Row.

LEVEN IN FRANKRIJK 65

Om Franse wijn te begrijpen moet ik dus stevig in mijn topografie zitten? Eigenlijk wel ja. En dan moet je zien te onthouden welke druiven daar worden verbouwd. Franse etiketten veronderstellen wat voorkennis. Niet voor niets kiezen jongere wijnlanden als Zuid-Afrika en Chili voor simpeler regelgeving. Kun je een naam op de kaart vinden, dan heb je iets aan de vuistregel: wijnen uit koeler, noordelijk Frankrijk (Loire, Champagne, Elzas) zijn lichter en frisser dan de vollere, rondere wijnen uit het warmere zuiden. Stel dat een wijnmaker zegt: bekijk het, ik ga lekker in de weer met een andere druif? Dan is het antwoord: prima, maar dan komt er geen AOP-benaming op het etiket. Je mag je wijn wel ‘deklasseren’. In Languedoc bijvoorbeeld zie je veel wijnmakers die graag met niet-traditionele rassen werken: chardonnay, merlot. Die wijnen krijgen dan geen AOP, wel de ruimere benaming Vin du Pays d’Oc, waar de regelgeving minder streng voor is. Hou je als wijnmaker van experiment, dan heb je het in Frankrijk vast lastig? Dat kun je wel zeggen ja. De strikte regelgeving die wijnmakers bescherming, status en dikwijls een hogere prijs geeft, heeft beslist een beperkende kant. Het is een van de keerzijden. Hoe moet het dan met klimaatverandering? Een ander heikel punt. Kunnen wijnmakers in Zuid-Afrika en Australië meebewegen door rassen aan te planten die goed bestand zijn tegen droogte en hitte, Fransen hebben weinig keuze. Andere druiven aanplanten mag niet, en verhuizen naar koelere plekken heeft weinig zin: bij de grensafbakening houdt de AOP immers op. Collectief de regelgeving aanpassen kan wel. Zo zijn er in Bordeaux al buitenlandse druivenrassen als touriga nacional toegestaan die wijnmakers – met mate – mogen gebruiken.

Het duizelt me nog steeds. Kunnen Franse wijnmakers me een beetje tegemoetkomen? Jazeker, die zijn ook niet gek. Ze kijken slimme praktijken van elders af. Neem het achteretiket, dat zag je vroeger niet. Nu gebruiken ook veel Franse makers het extra stukje papier voor informatie: druivenras, houtrijping, ze staan nu vaak vermeld. Begin achterop, en draai de fles dan om. Zo bouw je vanzelf je etikettenkennis op. Je zou Fransen stijfkoppige traditionalisten kunnen noemen, of cultuurbeschermers.goedmoedigeOf allebei

ARROMANCHES we zullenontdekken.Normandië ©Vincent Rustuel

Jacques Hermus is culinair journalist van beroep, historicus van opleiding en verzamelaar van verhalen over eten en wijn. Hij heeft een tweede huis in Frankrijk, het land waar hij graag zwiert langs restaurants en markten.

Een moestuin als levensgezel

Alain Passard kan duivels grijnzen. Als hij in zijn restaurant L’Arpège in Parijs zijn tête de veau met kip serveert bijvoorbeeld, een kalfskop waar uit de mond een gebraden kip steekt. Tamelijk confron terend – hoewel het gerecht er in aangesneden vorm op het bord iets lieflijker uitziet. De grijns van Passard is ook provocerend: zijn restaurant is namelijk een groenterestaurant. De kalfskop is een herinnering aan zijn jeugdtijd als beste rotisseur van Frankrijk. Grapje voor de culinaire journalisten die zijn aangeschoven in de kelder van het restau rant, buiten het zicht van andere gasten. Passards restaurant is overigens niet zomaar een vega-tentje. Het heeft drie Michelinsterren en voor een beetje lunch ben je al zo’n tweehonderd euro kwijt, een diner Terre et mer doet bijna vijfhonderd euro. En dan moet de wijnkaart nog opengeslagen worden. Maar dan krijg je ook een groentemaaltijd om nooit te vergeten. Passard is een vega-voorloper in een land waar in restaurants de gerant misprijzend een wenkbrauw optrekt als je iets zonder vlees of vis vraagt. Groente in de hoofdrol, daarvan krabt een Frans man zich achter de oren. Ratatouille, vooruit, maar dan hebben we het wel zo’n beetje gehad. En dat terwijl er van bijvoorbeeld de vruchtbare gronden langs de Loire de meest fantastische groenten komen. En precies daar, al eeuwen de groentetuin van Parijs, kweekt Passard in kassen en moestuinen zijn eigen groenten voor zijn restaurant. Alleen al bij zijn kasteel in de Sarthe heeft hij een moestuin van ruim vier hectare, waar jaarlijks zo’n 25 ton groenten en fruit wordt geoogst. Naast tomaten (vier ton) en uien (bijna twee ton) groeit er een keur aan aubergines, boontjes en andere groenten die passen bij de culinaire vondsten van de chef. Biologisch, dat spreekt vanzelf, en allemaal met de hand geoogst. En vooral oude variëteiten. Witlof heeft bij hem nog een bittertje, de meloen geurt honingzoet en aan de bomen rijpen ouderwetse vruchten als reine-claudes, Jacques Lebel-appels en kwee peren. Tomaten komen in alle kleuren en maten, van de donkerpaarse noire de crimée tot de felrode stuiters die gebruikt worden voor zijn dessert tomate confite aux douze saveurs Passard kan, zoals alleen een Fransman dat kan, zijn kookfilosofie in hoogdravende woorden vatten: “Mijn moestuin is mijn paradijs, mijn levensgezel… Mijn tuin heeft mijn keuken op z’n kop gezet. Ik ben de woordvoerder van de seizoenen en de natuur.”

GROENTE IN DE HOOFDROL, DAARVAN KRABT EEN FRANSMAN ZICH ACHTER DE OREN

ONTDEKKINGENCULINAIREOVERINFRANKRIJK

LEVEN IN FRANKRIJK 67 À table met Jacques

Overigens kunnen gewone stervelingen, die niet kunnen aanschuiven bij L’Arpège, ook van zijn groenten en fruit smullen. Die kun je vers kopen in mandjes – Le Panier d’Alain – of ingemaakt in potjes bij de webwinkel van de zaak. Tegen een fikse prijs, dat wel. De twaalf-plus-gangenlunch bij Passard duurde een kleine vijf uur. Hadden we nog net een paar uurtjes de tijd om het eten eraf te lopen voordat we aanschoven voor een diner bij driesterrenchef Pierre Gagnaire. Die serveerde gewoon een ouderwetse pièce en beperkte zich tot vijf gangen. “Viel zeker tegen, hè?!”, grijnsde Passard toen we een paar maanden later een biertje dronken in Amsterdam. Het blijft natuurlijk toch een haantje.

68 LEVEN IN FRANKRIJK

oor wijnmakers is de late zomer het spannendste moment van het jaar: de druiven worden geoogst. De stokken, die in het voorjaar zijn uitgelopen, eerst bloemetjes en vervolgens vruchtjes hebben gemaakt, moeten zich nu bewijzen: alleen perfect rijpe druiven leveren immers goede wijn op. Nu zijn de omstandigheden in Frankrijks oudste wijngebied, waar al sinds de 6de eeuw voor Christus druivenstokken staan, uitstekend. Met zachte winters en warme zomers, gecombineerd met een droge wind die de druiven behoedt voor schimmelziektes, is de Provence een heerlijke plek om wijn te maken. Dit jaar, na een warme zomer, blijkt de oogst

Ideale tafelpartners

LEVEN IN FRANKRIJK 69 (Advertorial)

Bij de Provence denk je vast aan zomer. Lange warme dagen aan zee, met een lekker glas rosé natuurlijk. Het fijne van de wijnen uit deze mooie streek: ze zijn het hele jaar heerlijk. Schenk gerust een Vin de Provencerosé bij herfstgerechten. Of, nog beter, bezoek in het najaar de wijnregio tussen Marseille en Nice. De Provence bruist, in alle seizoenen.

Vins de Provence

Terrine van verse gei�enkaasen �apenade, me� salade vanrauwe groen�e Har�ige canelés me� �onijn 2voorgerechtpersonen INGREDIËNTEN VOOR DE TERRINE • rolletje jonge zachte geitenkaas • tapenademascarponevan zwarte olijven INGREDIËNTEN VOOR DE SALADE • rode en gele kerstomaatjes • rauwe tuinboontjes • topjeslenteuitjesradijspaprikavan bloemetjesbleekselderijvanminikomkommers • zwarte niçoise-olijven • bloemetjes van bernagie (ook wel komkommerkruid genoemd) • goedebasilicumblaadjesolijfolieen balsamicoazijn zeezout ‘fleur de sel de Camargue’, gemalen zwarte peper VOORBEREIDING • Snijd met behulp van een botermes het rolletje geitenkaas horizontaal in vier plakken. Besmeer een plak met een mengsel van mascarpone en tapenade, leg er een plak geitenkaas bovenop en herhaal dit tot je een stapeltje van geitenkaas en mascarponemengsel hebt. Laat het goed koud worden en snijd er dan plakjes van. OPDIENEN Maak een bordje met plakjes, en garneer ze met de groenten. Giet er wat olijfolie, zout, peper en een paar druppels balsamicoazijn over. 4voorgerecht-6personen INGREDIËNTEN • 1 blikje tonijn naturel • 250 ml melk 30 g boter 1 ei 1 eidooier • 50 g bloem • 1 el mosterd • 1 el tomatenpuree • 50 g geraspte Comté zout, peper BEREIDING • Verwarm de oven voor op 200 graden. • Verwarm op laag vuur de melk en boter. • Meng in een kom ei, eidooier en bloem en voeg dan de warme melk, mosterd en tomatenpuree toe.

Verkruimel de uitgelekte tonijn en voeg die toe. Doe er de Comté-kaas bij, voeg (niet te veel) peper en zout toe.

Naar smaak kun je aan het mengsel een beetje kerriepoeder en/of gedroogde Espelette-peper toevoegen.

•

SUGGESTIE VAN DE CHEF

70 LEVEN IN FRANKRIJK

Vul de canelévormpjes tot tweederde met dit mengsel en zet ze gedurende twintig minuten in de oven. Laat ze een beetje afkoelen, haal de canelés uit de vormpjes en geniet ervan!

LEVEN IN FRANKRIJK 71 (Advertorial)

In de geur en smaak van Vin de Provence-rosé kom je veel fruit en bloemen tegen: citrus, meloen, rode besjes, framboos, bloesem. Niet voor niets is deze lekker bij het aperitief. Maar ook bij lichte gerechtjes met frisse jonge kaas, vis of schelpdiertjes, bij mooie salades en geroos terde groenten zijn deze rosé’s een genot. Tegelijkertijd hebben de wijnen vaak een verfijnde kruidigheid: denk aan venkel, tijm, rozemarijn. Dat maakt ze ook bij wat zwaarder eten tot soepele tafelpartners. De hartige rondingen van Provencaalse rosé’s kunnen best een stootje hebben. Bij herfstige en winterse gerechten met pittigheid, romigheid en volle smaken kan rosé een heerlijke, spannende keuze zijn. Gewoon proberen. Denk maar zo: de bewoners van de Provence drinken hun rosé’s ook het hele jaar door. Ook bij herfstige gerechten met pittigheid, romigheid en volle smaken kan rosé een heerlijke, spannende keuze zijn

geweldig: veel volrijpe druiven met verfijnde frisheid, waar de producenten van de regio’s Côtes de Provence, Coteaux d’Aix-en-Provence en Coteaux Varois en Provence heerlijke Provence-wijnen van kunnen maken. Om preciezer te zijn: rosé, hét paradepaardje van de Provence. Maar liefst zo’n negentig procent van de wijn die hier jaarlijks wordt geproduceerd is rosé, van helder parelmoerkleurig tot een diepere zalmkleur. De wijnen zijn meestal assemblages van blauwe druiven als grenache, mourvèdre, cinsault en syrah, die zo snel na de pluk worden geperst dat ze maar een klein beetje kleur uit de schilletjes afgeven. Het levert alom bewonderde, levendige wijnen op. Fris en droog, toegankelijk en spannend tegelijk.

FEESTELIJKE ELEGANTIE Zomers? Zeker. Maar wat weerhoudt je ervan zo’n mooie rosé in andere jaargetijden te schenken? Een dineetje met vrienden, een intiem feestje, een uitbundig trouwfeest: in alle maanden van het jaar zorgt een rosé, lekker gekoeld en in een mooi glas, voor vrolijke, feestelijke elegantie.

(Advertorial)

De druivenstokken veranderen van kleur: na het frisse en het volle groen zullen de blaadjes nu meer geel laten zien. Het maakt het landschap er alleen maar mooier op. Voor een picknick, wandeling of fietstocht is het heerlijk toeven tussen druivenstokken die na de warme zomer tot rust mogen komen. En bij wijnmakers die na de drukke oogst des te meer tijd hebben om gasten te verwelkomen en hun wijnen te laten proeven. Met rosé uit de Provence heb je in alle seizoenen de zomer in het glas.

Geniet van de recepten die perfect samengaan met een Vin de Provence-rosé!

Bij het 18de-eeuwse Château de la Gaude bij Aix-en-Provence (Coteaux d’Aix-en-Provence) komen wijn, gastronomie en kunst levendig samen. Met een vijfsterrenhotel, een spa, vier restaurants (eentje met Michelinster!) en een expo van hedendaagse kunst is er voor elk wat wils. chateaudelagaude.com

GENIET OOK IN DE NAZOMER VAN DE PROVENCE, MET ONDERSTAANDE TIPS

Een wijnjaar bestaat uit vier seizoenen. Ga vooral eens in de nazomer en herfst naar de Provence.

Wijn en muziek gaan goed samen, bewijst het festival Les Musicales dans les vignes de Provence. Sinds 2013 ontvangen veertig wijn domeinen musici uit de jazz-, klassieke-, gospelen operawereld. Tussen juni en half september is het fijn luisteren naar muzikale klanken in de openlucht. Met een mooi glas erbij heeft de muziekliefhebber een geweldige avond. lesmusicalesdanslesvignes.blogspot.com

Ga vooral eens in de nazomer of herfst naar de Provence, als de druivenstokken van kleur veranderen en wijnmakers na de oogst meer tijd hebben voor gasten

Eendenbors� me� sinaasappelsaus 4hoofdgerechtpersonen 2 stukjes eendenborst 2 sinaasappels 1 el honing 1 el witte balsamicoazijn 2 el witte port een paar Sichuanpeperkorrels zout, peper BEREIDING • Rasp de schil van de sinaasappels en pers ze. Meng in een kom sinaasappelsap en -rasp, honing, azijn, port en Haalpeperkorrels.meteen scherp mes overtollig vet van de eendenborst, maak inkepingen in het vlees, giet er de sinaasappelsaus over en laat het minstens twee uur marineren (zo mogelijk een hele nacht).

INGREDIËNTEN

• Haal de stukjes vlees eruit en verwarm de saus in een kleine pan tot die een siroopachtige dikte krijgt. Verhit een antiaanbakpan en bak het vlees vijf minuten op de huidkant. Verlaag het vuur en laat het vlees nog drie minuten bakken.

SUGGESTIE VAN DE CHEF Voeg naar smaak aan de saus wat specerijen toe, zoals een kaneel stokje, een anijsster en kruidnagel. Voor wat frisheid: voeg op het laatste moment in de pan met vlees wat sinaasappelpartjes toe, ontdaan van het witte schilletje.

•

www.vinsdeprovence.com

Hoofd in de wolken: bij Château Gassier in Puyloubier, in de Côtes de Provence, gaat dat vanzelf tijdens de sterrenkijkavonden die het wijndomein op zaterdagen tot half september organiseert. Met een telescoop en een goed donkere omgeving waan je je, met de voeten op Provençaalse bodem, even tussen de sterren. chateau-gassier.fr Of dompel u onder op een van de volgende domeinen: Villa Baulieu (Coteaux d’Aix-en-Provence), voor levensgenieters pur sang; Château de l’Escarelle (Coteaux Varois en Provence), voor wie bezinning zoekt; Ultimate Provence (Côtes de Provence), voor feestvierders.

Het elegant gerestaureerde wijndomein Bastide de Blacailloux in Tourves (Coteaux Varois en Provence) wordt omgeven door het prachtige Parc Naturel Régional de la Sainte Baume et de la Provence Verte en biedt verschillende zintuiglijke ervaringen in perfecte harmonie met de natuur. bastide-de-blacailloux.com

• Verwijder overtollig vet, draai de eendenborst naar de vleeskant en bak nog drie tot vijf minuten. Het vlees moet roze van kleur Laatblijven.het vlees vijf minuten rusten, snijd het dan in plakjes en overgiet het met de sinaasappelsaus.

Le Fascinant Week-End laat je van 13 tot en met 16 oktober kennismaken met wijnen en wijnmakers van Côtes de Provence, Coteaux Varois en Provence, Coteaux d’Aix-en-Provence en Bandol. Trek je wandelschoenen aan, stap in de auto of pak je fiets en wees uitgenodigd voor proeverijen en concerten, gastronomische en sportieve evenementen rond de wijngaarden. Lekker eten, yoga tussen de druiven stokken, muziek in de kelder? Vind alles op: fascinant-weekend.fr Op de website routedesvinsdeprovence.com vind je fijne routes die je door mooie wijnlandschappen en fraaie monumentale stadjes voeren. Ook in de app Destinations Vins de Provence (gratis te downloaden in de Apple Store en Google Play) kun je zoeken naar heerlijke plekken om te overnachten op een wijnchâteau, naar evenementen en domeinen waar je wijn kunt proeven.

•

LEVEN IN FRANKRIJK 73

De stad en de stilte

Na drie dagen realiseerde ik me pas dat ik eigenlijk nooit zat, maar zonder te denken meeging in het ritme van de stad. Opeens voelde ik het, een bijna fysieke heimwee naar het domein – de behoefte om op de eerste trein te springen en weer hier te zijn, op de plek waar ik deze laatste regels schrijf.

Het heeft me destijds maanden, misschien wel jaren, gekost om aan het domein te wennen. Iedere ochtend, als ik de luiken opendeed, was het of de intensiteit van de stilte me in het gezicht sloeg. Hoe gespannen ik ook naar buiten staarde, er was niets anders dan het zachte geruis van de blaadjes, de vogels, de krekels in de zomer. Geen enkele kans dat er iemand voorbij zou komen naar wie ik mijn hand zou kunnen opsteken. Ik was begin dertig en niets in mij had nog de rust om me hieraan aan te passen. Inmiddels zijn we twintig jaar verder. Ik schrijf dit stukje in de TGV tussen Parijs en Montpellier. Ik heb de afgelopen vier dagen doorgebracht met Fiene, mijn middelste dochter. Ze wilde graag dat ik bij haar zou zijn voor de examens aan het einde van haar studie geneeskunde. Ik kwam zaterdagavond aan, laat in de avond, nog net op tijd voor een restaurant ergens onderaan Rue Mouffetard. De kleine tafeltjes stonden vlak op elkaar, we zaten naast jonge mensen die gepassioneerde gesprekken voerden, een heerlijke sfeer op deze zwoele zomeravond. Maar wel weer even wennen om zo hard te moeten praten om je verstaanbaar te maken. De volgende dag zwierven we door Parijs. Weinig steden zijn zo weids opgezet en geven zo’n gevoel van ruimte. Maar natuurlijk zijn er auto’s, en het is niet voor niets dat ik voor de lunch een tafeltje had gereserveerd op een van de kalmste plekken van de stad: de Jardin du Palais Royal. Wat een plezier om mensen naast ons over boeken te horen praten, te zien hoe goed iedereen gekleed is. Toch wel iets anders dan het Café de la Paix in ons dorp. Op de kades van de Seine zaten en lagen mensen te genieten van deze mooie dag. Er werd gelachen en gepraat. Ik bedacht dat ik veel vaker in de stad zou willen zijn. Fiene verdween de dagen daarna in het imposante, bijna communistische gebouw van de medicijnenfaculteit bij boulevard Saint-Germain. Ik vulde mijn dagen met kriskras door de stad reizen, van een wijnhandelaar die ooit op het domein was geweest naar een restaurant dat met onze wijnen werkt. Ik wist niet dat het zeventiende arrondissement zo chic was, en ook niet dat het restaurant een Michelinster had. Ik werd met alle egards ontvangen, ze bleken nog een wijn te willen proeven die ik nu nét niet bij me had… Hup, weer de metro in naar het appartement van Fiene in het vijfde, weer terug naar het zeventiende – makkelijk met de apps op je telefoon.

DitshuizenvanMariekeIllustratie©

Lidewij LEVEN IN FRANKRIJK 75

Er is niemand, het is stil, ik kijk uit over het land dat hier rustig op me heeft liggen wachten. Er gebeurt niets. En ik kan me geen plek voorstellen waar ik liever zou zijn.

Lidewij van Wilgen is wijnmaker in de Languedoc op haar domein Terre des Dames. Ze heeft drie dochters en een Franse man. Meer over Lidewij en haar domein: terredesdames.com

Tussen geliefdentwee De mens wikt, maar de liefde beschikt. En dat die niet altijd uitkomt, is weer eens te zien in Avec amour et acharnement (Met liefde en volharding). In de films van regisseur Claire Denis worden levens altijd overhoopgegooid en dat is in deze relatiethriller niet anders. Vijftigers Jean en Sara (een uitstekende Vincent Lindon en Juliette Binoche) zijn al tien jaar dolgelukkig met elkaar. Geen vuiltje aan de lucht, maar dat verandert als Sara’s ex, die ze sinds de scheiding niet meer heeft gezien, opduikt. Dat zij nog een intense passie voor hem voelt, overvalt haar. Plotseling houdt Sara van twee mannen. Hoe daarmee om te gaan? Opbiechten aan Jean dat ze ook nog van haar ex houdt? Sara’s geworstel en gedraai vormen het hart van de film, die illustreert dat liefde zich niet rationeel laat sturen. We voelen Sara’s dilemma, maar leven ook mee met Jean, die zijn kalme liefdesleven ziet instorten. Avec amour et acharnement, vanaf 8 september in de bioscoop

Vanaf 18 augustus in de bioscoop L’amour c’est mieux que la vie De 84-jarige Claude Lelouch wisselt al zijn hele leven indrukwekkende films af met minder geslaagde.

uitOpkrabbelenhetdal

Charlotte Gainsbourg kennen we van persona ges die een hevige crisis doormaken. Dat is ook het geval bij haar personage in het in de jaren tachtig spelende Les passagers de la nuit, maar nu minder extreem. Gainsbourg speelt een vrouw die er met haar twee kinderen alleen voor staat als haar man bij een andere vrouw intrekt. Geloofwaardig toont Gainsbourg haar verdriet, maar ook hoe ze langzaam weer opveert. Vanuit haar huisvrouwen bestaan moet ze de buitenwereld in om de kost te verdienen. Als ze werk vindt als telefoniste bij een nachtelijk radio programma, ontmoet ze een dakloze tiener, die ze in huis neemt. Het zorgt voor complicaties met haar kinderen, maar leidt niet tot heftige drama’s. Fijn ook dat filmmaker Mikhaël Hers Gainsbourgs personage uitzicht biedt op een nieuwe toekomst. De boodschap: scheiden is akelig, maar niet het einde van de wereld. Les passagers de la nuit, vanaf 6 oktober in de bioscoop Treurige wereld van flexwerk Dat veel werk in onze samen leving bar slecht wordt betaald, komen we zelden tegen in films. Entre deux mondes maakt het zichtbaar door in de schoonmaakwereld te duiken. Juliette Binoche speelt een onderzoeksjournaliste die undercover bij een schoonmaakbedrijf gaat werken. Ze wil met een boek de uitbuiting van vrijwel rechteloze flexwerkers aanklagen.

OOK TE ZIEN IN DE BIOSCOOP Coupez! Speelse parodie op zombiefilms van Michel Hazanavicius, die met de briljante zwijgende film ‘The Artist’ (2011) de Oscar voor beste internationale film won. In ‘Coupez!’ worden cast en crew lastiggevallen door een agressieve regisseur en een zombievloek.

Twee jaar geleden maakte hij indruk met het bitterzoete ‘Les plus belles années d’une vie’. Dat doet hij met ‘L’amour c’est mieux que la vie’ niet.

Aan misstanden geen gebrek in het bedrijf dat een ferry tussen Frankrijk en Engeland schoonmaakt. De medewerkers, allemaal vrouwen, moeten in de haven in Caen tegen een hongerloontje in razend tempo het schip reinigen. De journaliste merkt snel wat het moordende tempo met haar fysieke gestel doet. Entre deux mondes maakt de uitbuiting van vrijwel rechteloze arbeidskrachten overtuigend duidelijk. Daarnaast focust de film op het ethische dilemma van de journaliste: mag ze haar identiteit voor de vrouwen met wie ze vriendschap sluit verborgen houden? Een gecompliceerde vraag. Entre deux mondes, vanaf 22 september in de bioscoop

76 LEVEN IN FRANKRIJK

De komedie waarin twee vrienden een doodzieke vriend een laatste liefdesavontuur willen laten beleven, is nogal belegen. Vanaf 25 augustus in de bioscoop NETFLIX Loin du périph Omar Sy was al populair sinds ‘Intouchables’, maar na de Netflixserie ‘Lupin’ is het onmogelijk om niet van hem gehoord te hebben. In de politiebuddyfilm ‘Loin du périph’ speelt hij een politieagent die met een collega een zaak moet oplossen. Geen origineel gegeven, maar dat zal Sy-fans niet deren. Johnny par Johnny De dood van Johnny Hallyday bijna vijf jaar geleden voelde voor Fransen als het einde van een tijdperk. De vijfdelige docuserie ‘Johnny par Johnny’ belicht met archiefbeelden en interviews het leven en de carrière van de Franse Elvis Presley. Drôle Zesdelige serie over vier jongeren die het willen gaan maken als stand-upcomedians. Tussen droom en daad staan financiële perikelen, familiespanningen en liefdesproblemen.

Charlotte Gainsbourg

Extreme personages maar een stabiel leven

Filmjournalist Jos van der Burg attendeert ons elke editie op de mooiste nieuwe Franse films die nu of binnenkort ook in Nederland te zien zijn. Hoe overleef je je ouders? Actrice Charlotte Gainsbourg slaagde erin om overeind te blijven bij ouders die bepaald geen modelopvoeders waren. Als enig kind van songschrijver en zanger Serge Gainsbourg en de Britse actrice Jane Birkin groeide ze op in een omgeving waarbij het woord hectisch eufemistisch klinkt. Rond Serge was het nooit rustig, omdat hij met provocerende liedjes de goegemeente graag de gordijnen injoeg. Zoals in 1969 met Je t’aime... moi non plus, de klassieker die hij met Birkin hijgde. Het lied, dat een vrijpartij suggereert, was een enorme schandaalhit. Birkin en Gainsbourg waren het hipste Franse glamourstel in die tijd, van het kaliber voor wie paparazzi in de struiken lagen. In die sfeer zag hun dochter Charlotte in 1971 in Londen het levenslicht, waarna ze in Parijs opgroeide. Haar ouders, die scheidden toen zij negen was, zagen ook háár toekomst in de film- en muziekwereld. En Gainsbourg zou Gainsbourg niet zijn als hij niet iets provocerends bedacht. Hij schreef en zong in 1984 met de dertienjarige Charlotte het lied Lemon incest, dat een incestueuze vader-dochterverhouding suggereert. Natuurlijk sprak men er schande van, maar missie geslaagd, want het lied werd een hit. In hetzelfde jaar maakte Charlotte haar filmdebuut. Daarna ging het snel, want twee jaar later won ze de César (het Franse Gouden Kalf) voor meest veelbelovende jonge actrice. De vijftienjarige kreeg hem voor L’effrontée (De brutale), een coming-of-age-drama over een eenzame tiener die zich zonder moeder een weg door het leven moet banen. Charlotte zal veel in het personage hebben herkend, omdat ze haar altijd werkende ouders weinig zag.

Cinéma

van haar kindje volledig ontspoort en zichzelf verminkt. Ze won er in Cannes de prijs voor beste actrice voor.

“Als je opschuiven”verjekungeslotenenormbent,jehetbestebarrièreszomogelijk

Met jonge filmacteurs wil het nog wel eens misgaan door de valkuilen van de roem, maar Charlotte wist die altijd te omzeilen. Als jonge actrice al, en al snel ook als zangeres, maakte ze een stabiele indruk. Dat is in al die jaren – ze is inmiddels 51 – niet veranderd. Vanaf haar negentiende is ze samen met de Israëlisch-Franse regisseur Yvan Attal. Het stel heeft drie kinderen. Dat stabiele leven staat in schril contrast met de getroebleerde, uit het lood geslagen vrouwen die Charlotte bij voorkeur speelt. Zoals in de drie films die ze met de Deense regisseur Lars von Trier maakte. In Antichrist (2009) speelt ze een vrouw die na de dood

In Melancholia (2011) raakt haar personage totaal in paniek als een planeet mogelijk de aarde zal raken. En in het tweeluik Nymphomaniac (2013) blikt ze als seksverslaafde vol zelfhaat terug op haar leven. In het recente Les passagers de la nuit speelt ze nu eens geen personage in een emotioneel ravijn, maar een alledaagse vrouw, die na haar scheiding de draad weer langzaam oppakt. Charlotte verklaart haar voorkeur voor extreme personages uit haar introverte karakter en verlegenheid: “Als je enorm gesloten bent, kun je het beste je barrières zo ver mogelijk opschuiven – hoe verder hoe beter.” Het is haar manier om psychisch gezond te blijven. Hoe gruwelijk het kan misgaan, zag ze bij haar halfzus, de fotografe Kate Barry, die in 2013 op 46-jarige leeftijd in Parijs zelfmoord pleegde. De schok was zo groot dat Charlotte met haar gezin Parijs verliet en zich in New York vestigde. Sinds twee jaar woont ze met man en kinderen weer in Parijs. Naast film als uitlaatklep houdt nuchterheid haar overeind. Bij haar geen hoogdravend gepraat over acteren, maar prettige relativering: “Ach, al dat gepraat over ‘het vak’ is fake. Het is moeilijk om in jezelf te geloven.”

LEVEN IN FRANKRIJK 77

‘WalkersWALKERMartinDevergeldingontspannenstijlenhumorbrengenzijnboeiendeheldenhetcharmantedorptotleven.Eenvandeleuksteboekendieikinlangetijdhebgelezen.’ Sunday Telegraph Een zaak voor Bruno, chef de police Het derde deel in de sfeervolle, internationaal geprezen misdaadserie met Bruno, chef de police. De Franse Périgord is de bakermat van de zwarte truffel, en met vijfduizend euro per kilo is deze ‘zwarte diamant’ een kostbare schat. Wanneer blijkt dat de markt voor deze delicatesse wordt vervuild door de import van de goedkopere Chinese truffel, gaat politiecommissaris Bruno op onderzoek uit. De zaak wordt grimmig wanneer een goede vriend op brute wijze wordt vermoord, als waarschuwing voor anderen. Zijn vriend was niet alleen een truffelexpert, hij was ook een voormalig agent van de inlichtingendienst. Bruno’s speurwerk brengt hem van zonovergoten markten naar schemerige cafés, van chique recepties tot gespannen onderhandelingen van alle paradijselijke geneugten van de regio tot zijn schimmige onderwereld en herenigt hem met een verloren liefde.

Misdaad in de Dordogne Een

LITERAIRE

Bestel delen 4 en 5 uit de Bruno-serie in de webshop van Leven in Frankrijk en betaal geen verzendkosten.

diamantzwarteeWALKERMARTIND‘Een charmant Frans dorpje, heerlijk eten, excentrieke karakters en een mysterie om het verhaal op dreef te houden… Smakelijk inderdaad.’ The Seattle Times dat je direct een ticket wilt kopen om je onder te dompelen in la France profonde. Irish Independent Een zaak voor Bruno, chef de police LITERAIRE THRILLER 9 789083 167541 zaak voor Bruno,chef de police THRILLER

WALKERMartinDezwartediamant ‘Maakt

een met truffels en kaas overladen dorp in de Périgord in Frankrijk – is Walkersbeste tot nu toe, een eersteklas mysterie. Entertainment Weekly Cover Bruno deel 5.indd 1 16-05-2022 11:15 MARTINWALKERDeonverwachtevondst EenWALKERMartinonverwachtevondst Een zaak voor Bruno, chef de police LITERAIRE THRILLER 978-90-831675-8-9 ‘De Courrèges-boeken mogen dan als misdaadfictie worden bestempeld, ze bieden ook een vermakelijk inzicht in het Franse dorpsleven, met

De Engelse Martin Walker (1947) is schrijver, historicus en politiek journalist. Hij werkte jarenlang voor The Guardian in o.a. Moskou en Washington. Sinds hij eind jaren negentig met zijn vrouw Julia een oude boerderij in de Dordogne kocht, schrijft hij thrillers over Benoît ‘Bruno’ Courrèges. brunochiefofpolice.com

WALKERMartinBrunochefdepolice‘DegeneugtenvanhetlevenindeDordogneeneenintrigerendmysterie…eenwinnendecombinatie.’ Telegraph sfeervolle, internationaal geprezen misdaadserie met wel politiecommissaris zijn, eigenlijk heeft hij plaatsje Saint Denis in de Dordogne. Hij heeft draagt hij nooit. Hij heeft het recht mensen zijn loopbaan slechts één keer voorgekomen. grootvader van een Algerijnse dorpsgenoot vermoedt een racistisch motief vanwege een groep actief is in de buurt. Bruno is echter niet grondig onderzoek in, dat geheimen uit het verleden binnen het dorp ernstig verstoort. Engelsman Martin Walker (1947) is schrijver, historicus en politiek journalist. Hij werkte jarenlang The Guardian in o.a. Moskou en Washington. hij eind jaren negentig met zijn vrouw een oude boerderij in de Dordogne kocht, hij thrillers over Benoît ‘Bruno’ Courrèges. brunochiefofpolice.com schetst de geneugten van wijn, eten, liefde en gemeenschap met duidelijke genegenheid maar Zijn dorpelingen zijn niet méér immuun voor de van ons – ze drinken gewoon betere wijn.’ Publishers Weekly Misdaad in het hart van de Dordogne 9 789083 167527 ISBN 978-90-831675-2-7 Het tweede deel in de sfeervolle, internationaal geprezen misdaadserie met Bruno, chef de police. Op een zomerochtend wordt politiecommissaris Bruno Courrèges ruw gewekt door de sirene op het gemeentehuis van Saint Denis, die de vrijwillige brandweer oproept. Bruno volgt de brandweer naar een grote loods die in lichterlaaie staat en de omliggende wijngaard in vlammen zet. Korte tijd later wordt het dorp in de Périgord bezocht door een Californische wijnmaker met grootse plannen. Hij wil een enorm wijnhuis in de vallei opzetten, wat een aardige opsteker zou zijn voor de plaatselijke economie. Het plan zaait verdeeldheid onder de bewoners van Saint-Denis, waarbij de gemoederen hoog oplopen. Als er een moord wordt gepleegd, neemt de dreiging serieuze vormen aan. Bruno laveert tussen voor- en tegenstanders op zoek naar de dader en probeert te voorkomen dat deze nog grotere misdaden begaat… 789083 167534 De Engelse Martin Walker (1947) is schrijver, historicus en politiek journalist. Hij werkte jarenlang voor The Guardian in o.a. Moskou en Washington. Sinds hij eind jaren negentig met zijn vrouw Julia een oude boerderij in de Dordogne kocht, schrijft hij thrillers over Benoît ‘Bruno’ Courrèges. brunochiefofpolice.com

bijzondere nadruk op het eten en de wijn van het gebied’. France Magazine 09-05-2022 15:26

9 789083 251400

WALKERMartinDeDuivelsgrot‘HetvijfdeuitstapjemetBrunoCourrèges–eenscherpzinnigeagentin een

vergeldingeWALKERMARTIND‘Het echte plezier van het boek is de plek zelf…. Terwijl lezers worden aangetrokken door wijnproeverijen, diners met truffelomelet en de oude waardigheid van een Franse jachthond, neemt de spanning in het verhaal toe.’ Houston Chronicle

policeWALKERMARTINBrunochefde

Deze sneakers bestaan voor zestig procent uit gerecycled materiaal, zijn super comfortabel en licht van gewicht.

WEG MET GROOT Mindy is niet alleen een telefoonhoesje van leer, het is ook een kaarthouder met vakjes aan de binnen- en achterkant. Met de goudkleurige ketting maak je er meteen een schoudertasje van. Nat & nin, Mindy, €85. nat-nin.fr Lekker nieuw en lekker Frans voor La Rentrée: de terugkeer van het normale leven na de zomer.

Boutique LEVEN IN FRANKRIJK 79

DOOR MALOU LAMMERTSE

ROZE & GROEN

En niet onbelangrijk: ze zijn ook nog eens erg mooi. Veja, Marlin LT V-Knit Babe Pierre, veja-store.com€160.

Zachte herfst De roze kleur en zachte wollen stof geven deze tussenjas een lieve uitstraling, terwijl de oversized pasvorm m juist stoer maakt. IRO, Lahiana Checked Jacket, €395. iroparis.com Faire du beau et faire le bien

Het merk Mister k. is helemaal à la Parisienne. Deze blouse met ballonmouwen is gemaakt van viscose, katoen en zijde. Leuk van dit label is dat er elke maand een limited-edition-collectie uitkomt met items die je van tevoren kunt reserveren en die dan speciaal voor jou op maat worden geproduceerd. Maar er zijn ook Iconics: tijdloze garderobe-items die het hele jaar door online besteld kunnen worden. Stof die overblijft wordt niet weggegooid maar gebruikt in een nieuw ontwerp. Charlotte Husson, de oprichter van Mister k., heeft dus oog voor detail, schoonheid én de planeet. Mister k., Annette, €175. misterk.fr Nazorg Na alle zomerhitte zal je huid deze crème van zwarte bes, perzikpitolie en jasmijn opslurpen. De subtiele zoete geur is een ﬁjne bonus. Baïja Paris, Crème Corps Jardin Pallanca, €13,90. baijashop.com

DOOR MARJOLEIN ZUIDERENT

verbergen?WatMontchrestieniseenWanneeromgekomenklassiekproﬁhaarinnietgehaald.rivierpatrouilleeenverkleumdvrouwParijsDedameGeheimzinnigeSeine,diealseenslagaderdoorstroomt,ontneemteenjongebijnahetleven.TotaaleninshockwordtzeindecembernachtdoordeuithetkoudewaterOmdathetslachtofferzelfmeerweetwiezeis,proberenzehetziekenhuismeteenDNA-testidentiteitteachterhalen.Hetelleidtnaareenbekendepianiste,maardieiseerderbijeenvliegtuigcrash.hetmeisjeuitdeSeineopdaguithetziekenhuisontsnapt,hetdetaakvaninspecteurRoxanehaartegaanzoeken.heeftdezejonge‘onbekende’te Guillaume Musso, ‘Het meisje uit de Seine’ (‘L’inconnue de la Seine’), Xander Uitgevers, €21,99 Wij mogen onder abonnees 3 exemplaren verloten. Kans maken? Ga leveninfrankrijk.nlnaarenvul je gegevens in bij Mail & Win.

Misschien was vroeger toch alles beter Ze hebben mijn vader vermoord was een liefdesbetuiging aan zijn afgetakelde vader. In Strijd en metamorfose van een vrouw staat Édouard Louis vooral stil bij het ongelukkige leven van zijn moeder. In Veranderen: methode stelt de schrijver – die ook buiten de Franse grenzen beschouwd wordt als een literaire sensatie – zijn eigen persoonlijkheid centraal en ontziet zichzelf daarbij niet. Hij vertelt openlijk over zijn liefdesrelaties en komt al schrijvende tot een belangrijke conclusie: waar hij eerst rijk wilde zijn en door iedereen herkend wilde worden op straat, zou hij nu willen terugkeren naar vroeger. Naar de tijd waarin hij met zijn vriendinnetje in de bioscoop zat en nog kon drómen over rijk en wereldberoemd zijn. Édouard Louis, ‘Veranderen: methode’ (‘Changer: méthode’), De Bezige Bij, €22.99 Klein en verstandig De Kleine Prins, ofwel Le Petit Prince, geeft de lezer wijze levenslessen mee; bijvoorbeeld dat je je niets moet aantrekken van wat anderen vinden en dat je de tijd moet nemen om lief te hebben. Antoine de Saint-Exupéry (1900-1944) schreef deze wijsheden een jaar voor zijn dood op en uiteindelijk werd zijn boek een van de meest vertaalde boeken ter wereld. Doe en denk als De Kleine Prins van Stéphane Garnier is bedoeld als een levensgids. Uitgaande van de wijze ideeën van de Kleine Prins neemt dit boek je mee op een reis langs gevoelens, twijfels en dromen in de huidige, snelle wereld waarin we onszelf soms dreigen te verliezen. Het leven roept veel vragen op, maar de Kleine Prins heeft steeds een wijze tip voorhanden, want ‘de mens is een verstandig kind, het kind is een verstandig mens’. Stéphane Garnier, ‘Doe en denk als De Kleine Prins’ (‘Agir et penser comme Le Petit Prince’), Kosmos, €15,99 De nieuwste romans uit en over Frankrijk. Van de lessen van de Kleine Prins tot een literaire sensatie.

Wij mogen onder abonnees twee exemplaren verloten. Kans maken? Ga naar leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win. Wij mogen onder abonnees een exemplaar verloten. Kans maken? Ga naar leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win.

80 LEVEN IN FRANKRIJK

Livres

Afscheid van Parijs een hoofdrol weg voor de Franse hoofdstad. De stad vormt het decor voor voorontwikkelingen,amoureuzemaarookdeverschrikkelijke gevolgen van de Tweede Wereldoorlog. Een jong stel geniet gedurende de oorlogsjaren van een gelukkig samenzijn. Hoewel Frankrijk wordt bevrijd, worden de twee van elkaar gescheiden. Hun dochter, die tijdens de oorlog is geboren, ontdekt dat haar doodgewaande vader nog leeft en zoekt hem op. Wat zijn hiervan de gevolgen? Zal haar vader haar moeder nog net zo intrigerend vinden als toen of ligt zijn hart bij zijn nieuwe gezin? Ruth Druart, ‘Afscheid van Parijs’, Meulenhoff Boekerij, €20,99

Liefde romanmaarZescheidingenisinEngelandgeboren,RuthDruartlegtinhaar

LEVEN IN FRANKRIJK 81

Wij mogen onder abonnees 3 exemplaren verloten. Kans maken? Ga naar leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win. Wij mogen onder abonnees 3 exemplaren verloten. Kans maken? Ga naar leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win. Feilloze controle? Het is Ludo, de dalmatiër van Mathilde, die de cover van Het serpent siert. Ludo oogt als een brave hond, terwijl zijn baasje Mathilde meedogenloos is. Maar als huurmoordenaar moet je dat ook zijn. Haar buren kennen haar als de stijlvolle vrouw die samen met haar hond een ommetje door de wijk maakt. Haar slachtoffers kunnen de laatste ontmoeting met haar niet navertellen. Mathilde staat erom bekend snel, netjes en foutloos te werk te gaan, maar haar opdrachtgever voelt dat ze de grip op de zaken aan het verliezen is. Wordt Mathilde hierdoor nu zelf slachtoffer? Pierre Lemaître, ‘Het serpent’ (‘Le serpent majuscule’), Xander Uitgevers, €21,99

geborenAdelineverscholenEeuwenlangLaRuewordtin1691inFrankrijk.In1714 sluit ze, in een moment van wanhoop, een pact met de duivel; ze wil voor eeuwig leven. De prijs die ze hiervoor betaalt is hoog: ze wordt vervloekt en zal door iedereen die ze ontmoet, worden vergeten. In de fantasyroman Het onzichtbare leven van Addie LaRue leeft Adeline eeuwenlang een bovennatuurlijk leven waarin ze overal leert overleven, onopgemerkt als een boom. Eigenlijk had ze ook liever een boom willen zijn. Tot de dag dat een jongeman haar, driehonderd jaar later, in een boekhandel herkent. V.E. Schwab, ‘Het onzichtbare leven van Addie LaRue’, Boekerij, €24,99 Slim, maar bovenal sociaal Schrijfster Claudine Monteil was in 1970 een van de oprichters van de Franse beweging voor vrouwenrechten. Het is dan ook niet vreemd dat juist zij de biograﬁe Marie Curie en haar dochters schreef. Curie werd in 1867 in Polen geboren en vertrok als jonge vrouw naar haar zus, die in Parijs woonde. Ze werd daar toegelaten tot de universiteit en ontving als eerste vrouwelijke wetenschapper de Nobelprijs voor natuurkunde én scheikunde. Een revolutionaire vrouw die ook een belangrijke rol speelde in de Eerste Wereldoorlog, net als haar oudste dochter Irène; zij redde gewonde soldaten door ze met de nieuwste medische technieken te behandelen. De vrouwelijke Curies waren niet alleen slim, maar wilden ook graag iets betekenen voor de ander. Claudine Monteil, ‘Marie Curie en haar dochters’ (‘Marie Curie et ses filles’), Querido Facto, €25,99 Wij mogen onder abonnees 3 exemplaren verloten. Kans maken? Ga leveninfrankrijk.nlnaarenvul je gegevens in bij Mail & Win.

82 LEVEN IN FRANKRIJK

TEKST & BEELD VIVIAN DE GIER & MARC BRESTER/A QUATTRO MANI

In Amsterdam woont ze op een woonboot, op het platteland van Frankrijk heeft ze wel drie huizen tot haar beschikking. Taarten bakken, onkruid uit de grond trekken, grasmaaien op de grasmaaier. In de Dordogne komt zangeres en muzikante Ellen ten Damme tot rust. “Er kan hier van alles, maar er hóéft niets.”

‘De aansfeerouderwetsehierdoetmedenkenmijnjeugd’ TEN DAMME IN DE DORDOGNE

LEVEN IN FRANKRIJK 83

ELLEN

84 LEVEN IN FRANKRIJK

› Ellen komt graag in de omliggende dorpjes. LEVEN IN FRANKRIJK 85

Terwijl het graanveld tegenover het huis van Ellen ten Damme golft als de zee, maken we met de klingelbel onze aanwezigheid kenbaar. “Joehoe!” roept ze vanaf de binnenplaats, en even later zwaait ze zwierig de deur open. “Welkom!” Het is een zonovergoten dag in de Dordogne en het is flink warm. Het zwembad achter in de tuin glinstert aanlokkelijk blauw. Omringd door een bloeiende rozerode oleander, gele brem en paarsblauwe Amerikaanse sering, en met een weids uitzicht op het groene, lagergelegen bos en weiland, ziet het er paradijselijk uit. Een jaar of acht geleden kocht Ellen deze oude boerderij; ze kende de streek doordat er vrienden woonden. “Toen ik hier in de buurt rondreed om te speuren naar een huis en het torentje van de waterput zag, was ik verkocht.”

Keuterboerachtige sfeer Dat het eigenlijk een best groot terrein is, met een hoofdwoning, twee kleinere huizen, een grote schuur, allerlei opslagruimtes, een boomgaard en bloementuin, en ook nog een weiland waar destijds nog ezels graasden – en dat dat alles ook nog moest worden opgeknapt en onderhouden, daar stond ze eigenlijk niet zo bij stil. Ellen glimlacht dromerig. “Ik ben opgegroeid in Roden en speelde veel op een boerderij in de buurt. Mijn grootouders kwamen allemaal uit de Achterhoek; zij hadden een leven met wat kippetjes, een simpele moestuin. Die ouderwetse, keuterboerachtige sfeer en de rust van deze omgeving doen me denken aan mijn jeugd, dat vind ik fijn. De boerenbedrijven zijn kleinschaliger, er zijn hier geen megastallen, volgens mij is het zelfs beschermd landschap. Je ziet hier nog hele families koeien in de wei, met de koeien, kalfjes en de stier allemaal bij elkaar. Zoals het hoort eigenlijk.” Het leven is er heerlijk overzichtelijk. “Al die dorpen hebben al sinds het jaar 1200 een markt op hun eigen dag van de week. Op vrijdag is het markt in het dorpje verderop. Dat vind ik zo leuk. Daar ontmoet je dan zoveel bekenden. En in het iets verder weg gelegen Sainte-Alvère is er elk jaar een truffelmarkt, dat is uiteraard ook altijd een hele happening.” Als ze dan toch een keertje naar de stad wil, dan zijn Périgueux en Bergerac niet ver weg. Bergerac heeft bijvoorbeeld een klein, middeleeuws centrum met leuke restaurants, gezellige pleintjes en mooie musea en galerieën. Vanaf de kade kun je boottochten maken. “Een klein en gemoedelijk stadje.” Het bevalt haar goed om zo nu en dan even in een andere cultuur te zijn. “En het is hier net iets langer zomer.” Fijn is ook dat de ongeveer duizend kilometers van Amsterdam naar haar huis in één dag met de auto overbrugbaar zijn, of via de lucht: het vliegveld van Bergerac ligt op zo’n twintig minuten rijden. Elk seizoen heeft zo z’n eigen charme. Ze is er vaak rond oud en nieuw, lekker bij een knapperend haardvuur walnoten kraken en klassieke muziek luisteren en daarna met een kruik naar bed. Maar ook de lente en zomer zijn heerlijk, als alles weer groeit en bloeit, en de valken die op zolder wonen hun jongen leren vliegen in de tuin. En in het najaar is het genieten van de fruit- en notenbomen die hun vruchten geven. “Ik heb een keer een week alleen maar

Leven met de seizoenen Hoewel het beslist een plek is die inspirerend werkt om muziek te maken en te repeteren, zoals voor haar grote theatershow Barock die dit najaar te zien zal zijn, doet ze hier het liefste dingen die ze in Nederland niet doet. Zoals taarten en brood bakken. Of een drilboor ter hand nemen. Veel van het opknapwerk heeft ze zelf gedaan, zoals stukadoren, schilderen, een pergola maken voor de druiven en een bamboeterras leggen om het zwembad. “Ik heb hier zóveel geleerd! Van planten en vogels, van stucwerk en hoe je elektriciteit aanlegt… Echt een verrijking, want in de stad denk je nergens over na. Ik vind het prettig om fysiek bezig te zijn. Je leeft hier ook veel meer met de seizoenen. In Amsterdam woon ik op een woonboot en leid ik een totaal nachtleven; na mijn optredens ga ik diep in de nacht pas slapen. Hier keert dat ritme zich automatisch een beetje om, en voeg ik me meer naar het weer en de natuur.”

In alle drie de huizen staan wel een paar muziekinstrumenten: Ellen zingt niet alleen, maar speelt onder meer piano, gitaar en viool en heeft ook net een tweedehands drumstel gekocht, dat nu in een enorme schuur staat waar ze grootse plannen mee heeft. “Ik zie het wel voor me hier een mooie ruimte van te maken waar ik yoga kan doen en kan repeteren met de band en concerten kan geven. Er komt een betere vloer in en ze zouden het dak maken. Dat heb ik ook al aanbetaald, maar de bouwvakkers zijn nog steeds niet begonnen, er gebeurt al drie jaar niks. Ik zeur niet genoeg, denk ik.”

Terwijl Robin zijn pianospel oefent, staat Ralph in de brandende zon de frambozen-, bessen- en bramenstruiken te verzorgen. Met een handje hulp van vrienden wordt het steeds een beetje fraaier. Al gaat er onvermijdelijk soms ook weleens iets

“Ik heb een keer een week alleen maar geleefd van wat er in de tuin beschikbaar was: vijgen, appels, bramen, frambozen, peren, pruimen” ›

86 LEVEN IN FRANKRIJK geleefd van wat er in de tuin beschikbaar was: vijgen, appels, bramen, frambozen, peren, pruimen.” En aardbeien natuurlijk, die in deze omgeving volop worden geteeld. Terwijl we over het terrein dwalen, zakt Ellen zo nu en dan door de knieën om onkruid te verwijderen, iets waar haar vriend altijd om moet lachen. “Hij denkt: waarom zou je dat doen, het groeit toch weer terug. Maar voor mij is dat hetzelfde als de gebruikte borden afwassen; die worden toch ook weer vies? Zo gaat het nou eenmaal. Hij is pianist en kan alleen maar pianospelen en lezen; hij is heel intelligent, maar heeft drie linkerhanden. Dus qua hulp heb ik niks aan hem. Maar in de tuin werken vind ik leuk; het ruikt lekker, je ziet allerlei beestjes, ik vind het grappig.” De warme bries voert sprookjesachtige pianoklanken mee. Ze komen van de piano in ‘huis 2’; deze week zijn twee muzikale vrienden over en ieder heeft z’n intrek genomen in een van de gastenverblijven. "Als ik hier alleen ben, verblijf ik soms in het ene huis, soms in het andere. Ik trek een beetje rond over het terrein. Voor elk seizoen heeft de tuin z’n eigen fijne plekjes. In de zomer zit ik bijvoorbeeld graag onder die mooie berkenboom. Aan één huis had ik natuurlijk wel genoeg gehad, maar ik ben dol op uitzicht en ruimte om me heen. Voor logés is het ook fijn dat ze een eigen huis hebben, met een eigen badkamer en keuken. In totaal kan ik op het terrein wel iets van vijfentwintig mensen kwijt. Dat heb ik ook wel gedaan hoor, feesten gegeven voor vrienden en familie, bandleden of groepen muzikanten die hier in de buurt moesten optreden.”

LEVEN IN FRANKRIJK 89

Hoewel ze erg geniet van de stilte, heeft ze wel volop aanspraak. “Zodra ik hier ben, komen de tuinman, de klusjesman en de buurman langs. Daarnaast ken ik best veel mensen. Eigenlijk te veel, er komt voortdurend wel iemand aanwaaien of er is weer een etentje. Dus echt rustig is het dan ook niet. Terwijl ik hier kwam voor mijn rust.” Ze troont ons mee naar een favoriet plekje, een balkon aan de voorzijde van het hoofdhuis, waar onder de zoldering een kerkuil woont. Vanaf hier heb je uitzicht op een fenomenale zonsondergang en een prachtige nachtelijke sterrenhemel. “Er is hier geen industrie, er zijn geen straatlantaarns, niets. Hier zit ik graag ’s avonds naar de zonsondergang te kijken. De kleuren van de lucht zijn aan de achterkant van het huis heel anders dan aan de voorkant, waardoor je eigenlijk twéé zonsondergangen ziet. Dan is het dáár bijvoorbeeld helemaal oranje en dáár heel roze. Heel bijzonder.”

“Ik heb hier zóveel geleerd! Van planten en vogels, van stucwerk en hoe je elektriciteit aanlegt” ›

mis. Ellen wijst lachend op een roestrode vloer. “Ik zal nooit vergeten dat we hier de gietvloer gingen maken. We hadden zelf een bak gefabriceerd, de kleur gemengd en vervolgens roeren, roeren. Daarna zou het zichzelf moeten verspreiden. Dus we kieperden die bak om en het kunststof bleef gewoon rechtop staan, als een grote drol. Bleek dat het buiten veel te heet was – wel 35 graden – waardoor het materiaal veel te snel stolde. Alles moest opnieuw.”

Toen Ellen het torentje van de waterput zag, was ze verkocht.

Mengelmoes Op zoek naar leuke meubeltjes op rommelmarkten – ook zo’n fijne bezigheid. Veel van de inrichting is tweedehands op de kop getikt. “Dit nachtkastje bijvoorbeeld vond ik op een brocante en op een andere markt vond ik er precies nog zo een. Te gek. In Zaandam zit ook een leuke winkel; de eigenaresse haalt voortdurend spullen uit Frankrijk. Dus soms belde ze me op: ik heb iets leuks voor je. En dan nam ik het vervolgens weer mee terug naar Frankrijk.” Dat heeft geleid tot een kleurige en zeer aangename mix van oude spulletjes. “Boerenstijl, noem ik het. Dus niet alles in één stijl van een bepaalde periode zoals veel oude landhuizen hebben, maar van alles door elkaar heen. Alles mag, alles kan, daar hou ik van.”

De lokale bevolking is eveneens een mengelmoes, van boeren, buitenlanders en hippies. “Jonge mensen, kunstenaars, er is van alles wat. Elk jaar komt ook de jager. In het begin dacht ik: ik wil geen jagers op mijn terrein en ik eet geen foie gras. Maar ja, dan krijg je een wildzwijn of een pot ganzenlever cadeau, waar ze heel trots op zijn. Dus ik heb me toch maar aangepast aan het leven hier. Er is zó veel wild, gisteren reden we nog bijna een hert aan.”

Bergerac ik dacht aan pipowagens in het bos en dan maak ik daar een natte ruimte met wc’s en douches voor kampeerders. Er kan hier van alles, maar er hóéft niets. Je kunt ook gewoon niets doen, en dat is minstens zo leuk.” Vanaf september gaat Ellen ten Damme op tournee met de voorstelling ‘Barock’. Kijk voor de speellijst en tickets op: ellentendamme.nl Ze wijst op de stenen balustrade waar we op zitten. “Kijk, dat is dus typisch Frans: ze hebben het laatste stukje niet afgemaakt. Ik ben er wel tien keer achteraan gehold: jullie moeten het balkon nog afmaken! Maar dat is nog steeds niet gedaan, net als de schuur.” Ze lacht en haalt haar schouders op. “Tja, ik denk dat het echt zo is: wie het meest zeurt, daar gaan ze naartoe. Ik moet misschien toch eens wat meer gaan klagen.” Het lijkt wel alsof er geen buren zijn, maar dat is gezichtsbedrog. Ze wijst: “Daarachter bijvoorbeeld wonen twee mannen, een echtpaar, van wie er eentje kok is. Hij brengt tweemaal in de week eten rond. Ideaal! Dan bestel ik dat en heb ik voor dagen genoeg. Op hun boerderij verbouwen ze alles zelf. Ze hebben ook lekkere eieren, dus die koop ik ook Kortom,daar.”Ellen heeft alles wat ze nodig heeft. Toch blijft een plek als deze de fantasie voeden. Een van de schuurtjes omtoveren tot een bruidssuite, sauna of een woonkeuken met een pizzaoven, een mooie lange oprijlaan aanleggen als entree. “In het begin had ik allerlei wilde plannen: Tips & adressen

Eten & drinken Zwemmen, maar ook lekker eten en bandjes luisteren kan bij restaurant La Guinguette aan het Lac du Neufont. Tips voor Bergerac: Le Vin Quatre (top keuken, reserveren noodzakelijk) of Le Kristo en l’Authentik In het kleinere plaatsje SainteAlvère zit La P’tite Factory, een restaurant dat absoluut een omweg waard is, ook voor vege tariërs. • levinquatre.fr • restaurant-le-kristo.jimdosite.com • facebook.com/lauthentik.bergerac • La P’tite Factory, tel. +33 5 53 74 12

90 LEVEN IN FRANKRIJK

Rostand. Mis het standbeeld van Cyrano niet! Met kinderen is het leuk om de petit train te nemen. In de omgeving van Bergerac zijn tal van charmante middel eeuwse vestingstadjes, zoals Monpazier, Queyssac en Eymet. Ook zijn er veel kastelen te bezichtigen, zoals Monet Sully, Bridoire, Biron of Lanquais. Een aanrader volgens Ellen ten Damme is ook een bezoek aan Castelnaud-la-Chapelle. Daar vind je Château Castelnaud met ‘echte’ ridders, en het door Zien & doen De Dordogne heeft veel te bieden; van grotten met prehistorische tekeningen tot wijnproeverijen in bijvoorbeeld Monbazillac, een prachtige plaats onder Bergerac, waar ook een kasteel ligt dat erg de moeite waard is. Ook een dag kanoën op de Dordogne of de Vézère is aan aanrader. Bergerac is een mooie oude plaats, bekend van het perso nage Cyrano de Bergerac, uit het gelijknamige toneelstuk van de Franse schrijver Edmond

een prachtige tuin omgeven 15de-eeuwse Château de Milandes, waar de Amerikaanse zangeres Josephine Baker woonde en dat is omgebouwd tot museum. • petit-train-bergerac.com • milandes.com • pays-bergerac-tourisme.com

Met acht verschillende stijlen - van stijlvol tot sportief - heeft MR MARVIS de perfecte shorts met de ultieme fit voor elke gelegenheid. Onze shorts zijn handgemaakt in Portugal van hoogwaardige stoffen, waaronder stretch katoen, luchtig piqué en lichtgewicht linnen. Verkrijgbaar in meer dan 60 kleuren. Welke kies jij? MEET THE PERFECT SHORTS BROEKBAND BROEKZAK

BESTEL NU OP MRMARVIS.COM HANDGEMAAKT IN PORTUGAL ELASTISCHE

METRITS GRATIS VERZENDING

In het najaar een spectaculaire primeur: ‘Zo woont Jan des Bouvrie in Frankrijk!’ Redacteur Jo Simons heeft de decorateur en meubelontwerper opgezocht. Uiteraard is zijn enorme villa aan de Côte d’Azur strak en hagelwit. ‘Maison Blanche’ is volgens Jan-Jaap Heij “echt Frans, maar tegelijkertijd helemaal Jan des Bouvrie”. Dat Franse valt wel

92 LEVEN IN FRANKRIJK

Hoogtepuntenuitdeeerste25jaar

TEKST FABIAN TAKX I n de zomer van 2006 blijkt hoofdredacteur Jan-Jaap Heij zich na twintig jaar weer eens in Frankrijk te hebben gewaagd, en wel in de omgeving van Perpignan: “… ik vond er het mooiste middengebergte dat ik ooit heb gezien.”

Deel 2

In het tweede nummer van dit jaar presenteerden we al een aantal hoogtepunten uit de geschiedenis van ons magazine ter gelegenheid van ons 25-jarig jubileum. Deze keer de jaren 2006-2011.

Columnist Erik Pouli, die met ‘mevrouw Pouli’ in Frankrijk woont, rapporteert droogkomisch over zijn leven in de Aveyron: “Min of meer geïsoleerd van de rest van Frankrijk ging men hier zijn eigen, ietwat trage gang, sprak men een voor buitenstaanders onbegrijpelijk brabbeltaaltje (…) en man en vrouw leefden in gelukzalige harmonie tot op een extreem hoge leeftijd. De basis van dit vredig samenzijn werd gevormd door het feit dat alles draait om de man en dat de vrouw zich daar, al dan niet morrend, bij neerlegt. Nou, welke moderniteiten de Aveyron in de toekomst ook zullen overspoelen, emancipatie zal daar de aankomende decennia niet bij horen.”

De roseval nam hij zelfs mee uit Frankrijk, totdat die aardappel ook in Nederland verkrijgbaar was.

De nazaat van een hugenoot had al een huisje aan het Plage de Tahiti bij Saint-Tropez, waar hij eens een tentoonstelling hield van het werk van zijn vriend Paul de Lussanet. “We stonden er mee op de voorpagina van Nice Matin. Al het werk was na de eerste dag verkocht.”

“Ik ben niet zo dol op huizen,Provençaalsediedatgetutmetdiekleineraampjesenpannetjes”

LEVEN IN FRANKRIJK 93

mee, zo blijkt. Des Bouvrie: “Ik ben niet zo dol op die Provençaalse huizen, dat getut met die kleine raampjes en pannetjes, temeer omdat de Fransen het dan ook vaak nogal sfeerloos inrichten.”

In de rubriek ‘Franse liefde’ tien vragen aan schrijver Tim Krabbé. Zijn grootste ondeugd: “Een glaasje pastis. Ik ben in Frankrijk voornamelijk wielrenner geweest. Dan heb je niet veel tijd voor ondeugden.”

Hij houdt vooral van “dat rustige, kabbelende plattelandsleven”. Ze mogen hem dan ook verbannen naar de Cevennen, het decor van zijn bestseller De renner. “Daar wordt tegenwoordig trouwens de Ronde van Tim Krabbé gereden.”

In dat nummer natuurlijk ook weer de running gag: ‘Schitterende zeefdruk van Paul de Lussanet voor €75.’ Een bijzondere bijdrage is er van fotograaf Raymond Waltjen, die Franse rotondes heeft geportretteerd, met als titel ‘Een rondje kunst’.

Respect In de winter van dat jaar neemt Jo Simons het hoofdredacteurschap van Jan-Jaap Heij over. Dansers Alexandra Radius en Han Ebbelaar vertellen over hun leven in Frankrijk. “Dat we alles zelf hadden opgeknapt, dwong onmiskenbaar respect af in het dorp.” Plaatselijk staan ze volgens henzelf bekend als ‘les étoiles’. Actrice Sylvia Kristel vertelt in de rubriek ‘Franse liefde’ dat ze het gelukkigst was in Parijs in 1975, toen de (soft)erotische ﬁlm Emmanuelle net was uitgekomen en ze met Hugo Claus een zoon kreeg, Arthur. Er is een wijncolumn van Onno Kleyn, dan nog Onno H. Kleyn, en een fraaie bijdrage van Theo Schildkamp die in woord en illustratie natuurverschijnselen belicht, dit keer het appelkikkertje. De in Frankrijk wonende Rendy Regtuit begint aan een imposante serie over Franse tuinen die je kunt bezoeken. Hein Verdam, tot voor kort nog onze vaste columnist, schrijft een lang artikel met praktische tips voor Franse huizen. En de uitslag van een fotowedstrijd is bekend: Gerrit Verburg uit Breda wint met een sfeervolle foto van een spoorwegovergang.

(Jan des Bouvrie, najaar 2006)

In het volgende nummer: Wouke van Scherrenburg weidt uit over het fenomeen chambres d’hôtes en danser en choreograaf Hans van Manen verklaart: “Ik heb van de Fransen geleerd wat lekker eten is.”

“Ik heb verschillende malen in zijn voorprogramma gestaan en daarna volgde ik zijn show aandachtig vanuit de coulissen.” Zangeres Wende Snijders in het winternummer van 2007: “Ik erger me aan het seksisme van de Franse mannen.” In de zomer van 2008 laat fotograaf Eddy Posthuma de Boer zijn leefomgeving in de Morvan zien, compleet met een foto van een boer die een varken uitbeent. Het artikel is geschreven door zijn vrouw Henriette Klautz; samen zullen ze in de loop der jaren nog meer reportages en reisverhalen maken voor het tijdschrift. Martin Brils grootste Franse liefde is het erf van zijn huis in de Dordogne, zijn een-na-grootste liefde Parijs.

94 LEVEN IN FRANKRIJK

“Tijdens mijn studie heb ik drie maanden in Parijs gewerkt als fotomodel. Ik had een vriendin die bijna topmodel was” (Ivo Niehe in het najaar van 2011)

Een interview met Paul de Lussanet mag weer niet ontbreken, net als een advertentie voor een schitterende prent van de kunstenaar voor €89. In de zomer van 2009 vertelt Henk Spaan over zijn Franse huis en reist Philip Freriks met de trein over Corsica. Architect Cees Dam onthult in ‘Franse liefde’ dat hij houdt van de “niet-bemoeizucht” van de Fransen. Hij wil dan ook absoluut niet integreren of “erbij horen”. “Dat lukt nooit en dat wil ik trouwens ook helemaal niet. Dat geeft toch veel te veel sociale verplichtingen.” Cees Nooteboom ontmoet topchef Bras (drie Michelinsterren) in een special met 34 pagina’s Franse keuken. Nooteboom: “Ik weet altijd wanneer een roquefort goed is als ik een lichte huivering over mijn voorhoofd voel trekken.” Henriette Klautz en Eddy Posthuma de Boer maken een verhaal over de beroemde poulet de Bresse, ‘Een kip van stand’. En Philip Freriks trekt ‘met Van Gogh langs de Seine’. In de winter van dat jaar wandelt hij ‘door het geheime leven van François Mitterrand’, met aandacht voor zijn geheime liefdesadresje. En een nummer later struint hij met het charmante boekje Souvenir de Paris van Drs. P door Parijs. In de zomer van 2010 een portret van Jan Wolkers in Parijs door zijn latere biograaf Onno Blom. En van Charles Aznavour, ‘Frankrijks grootste charmeur’. Ook bijzonder: de tuinen van Claude Monet in Giverny. Met recepten van de schilder, onder meer voor soupe à l’ail, knoflooksoep. In het voorjaar van 2011 staat filmrecensent Jos van der Burg voor het eerst in het magazine. Met een portret van Catherine Deneuve, ‘de (ijs) koningin van de Franse film’. Die winter gaat Jo Simons op kookcursus in het Ritz in Parijs en worden de Nederlandse filles de fromage geportretteerd, Suus en Paula van der Linden-Beck, die een kaaskraam hebben op enkele markten in de Bourgogne. In de zomer wordt de eerste verkiezing van het Fijnste Franse Restaurant van Nederland aangekondigd. De feestelijke bijeenkomst in het Hilton Amsterdam groeit in de loop der jaren enorm in populariteit. Winnaar wordt Bistrot de la Place in Den Haag. Ook Herman van Veen blijkt ‘een passie voor Frankrijk’ te hebben. Hij treedt op in Parijs met zijn show Une infinie tendresse. En Philip Freriks wandelt in de voetsporen van Ernest Hemingway door Parijs. Ivo Niehe dat najaar: “Tijdens mijn studie heb ik drie maanden in Parijs gewerkt als fotomodel. Ik had een vriendin die bijna topmodel was.” Bovendien vertelt hij trots “het laatste interview met Yves Montand” te hebben gedaan.

Niet-bemoeizucht Ook dat jaar zijn de duurste huizen van Frankrijk te vinden in de Provence (gemiddeld €401.100) en de goedkoopste in de Limousin (€124.0000).

Eugenie Goldschmeding interviewt zangeres Anneke Grönloh; haar held blijkt Gilbert Bécaud.

BESTEL NU EN BETAAL TOT 1 OKTOBER GEEN VERZENDKOSTEN! Leven in Frankrijk Agenda of Scheurkalender 2023Geniet het hele jaar van Frankrijk met deze handige agenda boordevol vermakelijke weetjes, seizoensrecepten en de tien leukste tips en adressen in Frankrijk. Of kies voor de scheurkalender voor je dagelijkse dosis joie de vivre! Ga naar leveninfrankrijk.nl en klik op Shop of bel 088 2266634 (op werkdagen van 09.00-17.00 uur) €16,95 Abonnees krijgen € 3,50 korting stukper

PRIVE LESSEN ALLE NIVEAU’S frans-leren-per-skype.nlsustendalmicky@gmail.comGRATIS PROEFLES (15min) Na 20 jaar ervaring met nederlandse leerlingen heeft de franse schrijfster Micky Doorenbos Sustendal een efficiente methode opgebouwd gericht op spreekvaardigheid. 1-4 franslerenperskype.indd 1

Deze handgemaakte roze quilt van Blanc d’Ivoire heeft een lief bloemenmotief en subtiele pompons. Hij is goed te combineren met andere frisse kleuren. De bedsprei is van honderd procent katoen en is 200 bij 150 centimeter groot. Blanc d’Ivoire, Courtepointe TOKYO rose, €289. blancdivoire.com

Kaas in keramiek Houd je Franse kazen vers in La Cheese Box van Emile Henry. Hierin kun je tot zo’n tien stukken kaas bewaren. De doos van keramiek is smal en diep, zodat hij niet te veel ruimte inneemt in de ijskast. En handig: de deksel kun je gebruiken als kaasplateau. Emile Henry, La Cheese Box, €79,90. emilehenry.com

Lumière rayonnante

DOOR MALOU LAMMERTSE

Lief & fris

Mes op tafel

De Drio plafondlamp is mondgeblazen uit één stuk gerecycled glas. Daardoor ontstaan kleine oneffenheden die elke lamp uniek maken en zorgen voor een speels lichteffect. De lamp is verkrijgbaar in drie verschillende maten. Caravane, Drio, vanaf €125. caravane.fr

Maison LEVEN IN FRANKRIJK 97

Kaasmesjes zijn altijd een ﬁjne toevoeging aan de borreltafel. Dit setje van drie verschillende mesjes is niet alleen praktisch, maar ook nog decoratief door de chique, goudkleurige palmbladeren als handvat. Aulica, Set of 3 cheese knives golden palm leaf, €25,90. aulica.fr Speels licht, een fraaie quilt en handige accessoires voor de borreltafel.

Ontdek de mooiste dekbedovertrekken, ﬁjnste spreien en meer Vandyck bed en badmode in de Vandyck Experience Stores en Shops, linnenwinkels, beddenspeciaalzaken en geselecteerde warenhuizen. Verkoopadressen in de buurt en het volledige assortiment vind je op www.vandyckshop.nl

T E Z IE N OP BED: SATĲNEN DEKBEDOVER TRE K ‘SLEEPY’

Maar ook de omgeving heeft hen steeds verrast: er zijn volop wandelen ﬁetsmogelijkheden in de bossen rondom het huis. “Vanwege de glooiende heuvels met zonnebloemen noem ik het hier klein Toscane”, zegt Rob enthousiast.

LEVEN IN FRANKRIJK 99

In deze rubriek vertellen lezers waarom je juist hun huis moet kopen. “Troyes is aanopenluchtmuseumeendeSeine”

Landgoed in Champagnestreekde

Interesse? Mail leveninfrankrijk@creditsmedia.nlnaar: Prijs: €365.000 Afmetingen: Hoofdgebouw 387 m2 Atelier 98 m2 Garage/wijnkelder 77 m2 Poolhouse 90 m2

À vendre

In de nabijheid ligt de stad Troyes, volgens Rob “een openluchtmuseum aan de Seine met zijn vele kathedralen en prachtige vakwerkhuizen”. De bakker in het relatief kleine Chamoy is vanaf het huis lopend bereikbaar. Chamoy is dan wel klein, maar er zijn naast een bakker, een kruidenier en een café. Het bekende wijndorp Chablis bevindt zich op zo’n dertig kilometer. Het stel heeft een mooie tijd in Chamoy gehad, maar ze willen hun maison de maître toch verkopen om dichter bij de kleinkinderen te zijn en volop van hen te genieten.

• Rob en Myriam herinneren zich de dag waarop zij hun maison de maître gingen bezichtigen nog goed. “Het regende en het was koud, maar bij binnenkomst omarmde de warmte ons, we hadden het gevoel thuis te komen”, vertelt Rob. Vijf jaar geleden kocht het echtpaar uit Esbeek dit karakteristieke ‘voorname’ huis in Chamoy in de zuidelijke ZeChampagnestreek.ontdektenhetlandgoed tijdens een huizenspeurtocht in de departementen Aube en Yonne. Overweldigd door de schoonheid van de route ernaartoe was de keuze snel gemaakt. Het hoofdgebouw dateert van het midden van de 19de eeuw en is goed geïsoleerd en verwarmd met de modernste warmtepomptechniek. Het wordt omgeven door een tuin van 4350 m2 waarin de meer dan duizend geplante planten, struiken en bomen inmiddels vaste wortels hebben gekregen. Naast het hoofdgebouw staan er nog drie bijgebouwen op het terrein, waarvan één uit de tijd van voor Napoleon dateert en momenteel dienstdoet als atelier. In de overige twee bijgebouwen bevinden zich onder andere een wijnkelder, garage en carport/poolhouse. Op warme dagen kan een duik in het ruime zwembad worden genomen. Vijf jaar lang hebben Rob en Myriam tijdens hun vakanties genoten van het huis: een royale woonkamer met twee openhaarden met handgemaakte schouw, een keuken met een Lacanche-fornuis, zes slaapkamers, twee badkamers en een riante zolder.

Investeren en genieten van een tweede BEURSHOMESECONDhuis30SEPTEMBER-2OKTOBERJAARBEURSUTRECHT

De eerste stap naar een tweede huis! Droom je van een eigen vakantiehuis? Op de Second Home Beurs ontdek je hoe ook jij deze droom kunt laten uitkomen. Laat je inspireren door meer dan 150.000 vakantiewoningen in ruim 30 landen onder één dak. Of laat je informeren door de vele aanwezige deskundigen die tijdens de seminars met persoonlijk advies graag helpen. Dus… blijft het bij dromen? Of zet jij met een bezoek aan de Second Home Beurs jouw eerste stap naar een tweede huis? Activeer je gratis entreebewijs voor 2 personen met code: www.secondhome.nl/tickets LIF3MG

Gratis entree voor 2 LIF3MGCode:personen

HUIS

Het (ver)erven van een Frans huis – deel 1 van 2 Mr. Isabelle Flipse is intermediair voor Franse juridische zaken. Kantoor Flipse BV, info@kantoorﬂ ipse.nl, www.kantoorﬂ ipse.nl. & RECHT

Meestal blijkt vroeg of laat (te laat!) dat de communicatie met de Franse notaris niet goed genoeg verloopt om de zaken zonder stress en binnen de geldende termijnen af te wikkelen. Dat leidt, in deze toch al emotioneel beladen tijd, niet zelden tot financiële schade en conflicten met de notaris of zelfs tussen de erfgenamen. Een concrete schuldige is zelden aan te wijzen. De taalbarrière is groot en verschillen in juridische, fiscale en culturele gebruiken spelen altijd een rol.

Weet dat de meeste Franse notarissen nauwelijks Engels spreken en sowieso moeten alle aktes in de Franse taal gesteld zijn. Het vertalen van alle papierwerk bij een eenvoudige nalatenschap kost al gauw tweeduizend euro. Die kosten en ander malheur zijn meestal te voorkomen. Door zich tijdig – en dat is echt zo kort mogelijk na een overlijden – te wenden tot iemand die letterlijk en ﬁguurlijk ‘de taal spreekt’ en al honderden Franse erfenissen heeft begeleid. In deel 2 licht ik wat concrete aspecten toe. Bent u een incidentele lezer van dit blad, lees dan verder op mijn website onder de kop ‘publicaties’. Of, nog beter: meld u als nieuwe cliënt aan en krijg een jaarabonnement cadeau!

LEVEN IN FRANKRIJK 101 ie mijn stukjes geregeld leest – in 20 jaar zijn het er bijna honderdweet dat ik probeer ook de taaiste onderwerpen leesbaar te behandelen. Wat een doorgewinterd jurist reuzespannend vindt, kan voor normale mensen immers ronduit slaapverwekkend zijn. Het liefst beschrijf ik een casus uit mijn praktijk, combineer er twee of voeg ter illustratie een vleugje ‘drama’ toe. Nu wijk ik daarvan af. Ik vermeld hier wat algemene zinvolle feiten over het Franse huis en ‘de dood’. Niet het gezelligste onderwerp, maar het blijkt vaak een hele geruststelling dat bij zo’n treurige gelegenheid kan worden teruggegrepen op een soort ‘eerste hulp bij erfenissen’.

Kastelen & Landhuizen Exclusieve BedrijfseventsRondreizenarrangementenopmaatenfamilieuitjes Kasteelovernachtingen.nl Wij maken er echt iets bijzonders van Ook in een overnachten?kasteel

Zoals u wel zult weten, gaan bij iemands overlijden al zijn of haar eigendommen en rechten, maar ook verplichtingen, over op diens erfgenamen. Het geheel van eigendommen en schulden is de nalatenschap of erfenis. De erfgenamen zijn verantwoordelijk voor de afwikkeling van de nalatenschap. Dat is voor bijna niemand dagelijks werk, en al helemaal niet als er buitenlands vermogen in het spel is. Was de overledene (mede-) eigenaar van bijvoorbeeld een Frans vakantiehuis, dan is het inschakelen van een Franse notaris een vereiste. Die zal zich bezighouden met de aangifte erfbelasting, de aktes voor het wijzigen van de tenaamstelling van de woning, et cetera.

REDACTIE.DEVANVERANTWOORDELIJKHEIDBUITENVALTCOLUMNDEZE W

• Hoogwaardige vakantiewoningen op slechts 4,5 uur rijden vanaf Utrecht • Op loopafstand van de brede zandstranden van Berck-sur-Mer • Aantrekkelijk rendement middels de verhuurinkomsten • Dormio Group is uw partner bij aankoop, verhuur en beheer +31 26 353 77 00 | VERKOOP@DORMIO.EU | RESORTBERCK.NL Investeren in ultiem vakantiegevoel aan de Opaalkust? VANAF €249.000 +31 26 353 77 00 | VERKOOP@DORMIO.EU | RESORTBERCK.NL Investeren in ultiem vakantiegevoel aan de Opaalkust?

Bekijk snel het aanbod of meld u aan voor een bezichtiging SCAN MIJ

• +33 (0)5 61 69 36 81 • +33 (0)6 09 43 34 70 Departement Ariège Prijs 1.398.000,- Ref. 2224

Met 20 jaar ervaring als makelaar in deze streek, staat het team van Midi Pyrénées Propriétés voor u klaar. Zo voorkomt u een hoop stress tijdens deze belangrijke stap in uw leven. Bent u in de ban geraakt van Occitanië en wilt u er vastgoed kopen? Stel u niet langer uw leven in Zuid-Frankrijk voor, maar leef die droom! Ontdek onze selectie appartementen, huizen, land, boerderijen, chalets, gîtes en kastelen die te koop zijn. Ons team werkt al meer dan 20 jaar in Occitanië en heeft daarom een uitgebreide kennis van de Zuid-Franse vastgoedmarkt. Met een enthousiast en meertalig team kunnen wij ook uw communicatie met internationale kopers begeleiden. Ons team beheerst namelijk Frans, Engels, Spaans en Nederlands. info@midipyreneesproprietes.com

Uw makelaar in het diepe zuiden van Frankrijk

Prachtig gerenoveerd 17e eeuws maison de maître van 471m² inclusief twee gîtes, gelegen in de uitlopers van de Pyreneeën, 50km ten zuiden van Toulouse, op ongeveer 2 ha grond met een prachtige tuin met zwembad, bijgebouw, zeer privé gelegen, spectaculair uitzicht op de Pyreneeën en het omliggende platteland. Het hele gebouw is in uitstekende staat, in de stijl van een herenhuis van meer dan 240 jaar oud, gerenoveerd de laatste 15 jaar met veel luxe en kwaliteitsmaterialen, recent dak met uitstekende isolatie en dubbele beglazing. Centrale verwarming op gas met condensatieketel, pelletkachel en houtkachel, keuken van hout, badkamer met jacuzzi, nieuwe vloer. Buiten het huis: het zwembad met fantastisch uitzicht op de Pyreneeën, meer dan 12m lang met variabele diepte, zout systeem, wordt verwarmd met 3 zonnepanelen. Een prachtig aangelegde tuin met vele soorten bomen, een moestuin die kan worden uitgebreid. Het terrein is terrasvormig en is dus te voet of met een quad toegankelijk, het is dubbel omheind en voorzien van een automatische poort. Oude hangar 146m2 gedeeltelijk gesloten met werkplaats en garage en voorzien van water en elektriciteit. Dit gebouw heeft een nieuw dak dat is uitgerust met 60 zonnepanelen die 13 tot 14kwh produceren voor een opbrengst van 7 tot 8.000 € per jaar met het einde van het contract in 2035. Septictank. Geen weg in de buurt, toegang via een privéweg. Bovendien biedt deze woning 2 waterputten en een fontein voor het huis. Groot potentieel voor een huis met gite en B&B op een zeer mooie en rustige locatie op 15 minuten van Saverdun met alle voorzieningen, minder dan 30 min van Auterive, Toulouse minder dan een uur en in de prachtige regio Occitanie. Het historische dorp Carla Bayle ligt op slechts 15 minuten afstand.

U WILT VASTGOED KOPEN OF VERKOPEN IN DE OCCITANIË (LANGUEDOC-ROUSSILLON EN MIDI-PYRENEEËN)?

www.midipyreneesproprietes.com •

Ons complete aanbod met heel veel foto’s van elke villa kunt u vinden op deze websites: villaindeprovence.com – villaindeardeche.nl –

De woning staat in een vakantieparkje met zwembad in het noorden van de Lot, centraal t.o.v. alle toeristische voorzieningen. PRIJS € 128.400 k.k.. ref. MP-0174HA

Meander VakantiewoningenTel. 0320-848 444

Auvergne-Rhône-Alpes - Drôme Propiac-les-Bains In de Drôme provençale niet ver van Buis-lesBaronnies rustig gelegen résidence met twee blokken van elk vijf geschakelde vakantiehuisjes, zwembad en parkeerplaatsen. De sfeervolle woning heeft (b.g.) wc, woonkamer-keuken, salon met toegang tot een gezellige tuin met terras, (et.) doucheruimte en 2 slaapkamers met groot aanliggend dakterras op het zuiden. Interessant! PRIJS € 189.000 k.k.. ref. RA-0041HA V IEVA F RANCE ADVISEURS, BEMIDDELAARS EN MAKELAARS IN FRANS ONROEREND GOED VieVaFrance is specialist in Frans onroerendgoedrecht en bemiddelt door heel Frankrijk. Molenstraat 18A - 2513 BK Den Haag - tel. +31 (0)6 15 02 68 97 - info@vievafrance.com - www.vievafrance.com 2 Bis, rue de l’Election - 24200 Sarlat-La Canéda - tel. +33 (0)5 53 59 07 20 - mob. +33 (0)6 31 37 30 72 Nouvelle-Aquitaine - Dordogne Les Eyzies-de-Tayac Een koopje ! Voor investeerders is dit gemeubileerde appartement (2011) een ideaal object. Geen kosten, wel gegarandeerde inkomsten en je kunt er zelf ook van genieten tegen gereduceerd tarief. Het appartement (28 m2) ligt op de b.g. van een fraai complex met zwembad en andere voorzieningen, en heeft woonkamer, slaapkamer, badkamer, terras en parkeerplaats. Centrale ligging ten opzichte van de vele toeristische trekpleisters in de Périgord noir. PRIJS € 53.500 k.k.. ref. AQ-0287HA Occitanie - Lot Lacapelle-Marival Leuke, goed onderhouden vakantiewoning (2009) van 82 m2 op 266 m2 grond. De woning heeft (b.g.) een gezellige woonkamer met terras, ingerichte open keuken, wc, 2 slaapkamers met douche en wastafel, (et.) salon, slaapkamer met bergruimte en doucheruimte.

Bekijkt u dan eens ons aanbod van 25 vrijstaande villa’s met verwarmd privé of parkzwembad in de Provence (Isle sur la Sorgue) of in de Ardèche (Vallon Pont d’Arc); gelegen in een heel zonnige en rustige omgeving waar veel te zien en te ondernemen is.

Op zoek naar een luxe vakantiehuis in zonnig Frankrijk voor de Meivakantie, het hoogseizoen, of juist voor het voor- of najaar?

Er zijn meerdere type villa’s; geschikt voor 2-8 personen; altijd met 2 badkamers, luxe keuken met vaatwasser, wasmachine, alle Nederlandse tv zenders en Wifi internet.

Alle vakantiehuizen liggen op een luxe en ruim opgezet Domaine in een bijzonder mooie omgeving. Gratis gebruik van de tennis- en jeu de boulesbanen, fitness apparaten, toegang tot de rivier de Ardèche, kanoverhuur, Receptie onder NL beheer.

Info:meandervakantiewoningen.nltel.(+31)0320-848444

Vrijstaand

van

Dordogne / Périgord Noir (omg. Les Eyzies / Beynac) woonhuis uit 2007 gebouwd in Périgord stijl, gelegen op heuvel in een landelijke omgeving op ruim 5.000 m² grond en met een prachtig open uitzicht op de mooie historische streek tussen Les Eyzies en Beynac (omg. Lorgues / Les-Arcs-sur-Argens) villa met goede, authentieke sfeer, een verwarmd zwembad 12 x 5 meter, inpandig gastenverblijf en een natuurlijk terrein van ruim 7.000 m² op een half uur van zee en 5 kilometer van voorzieningen / Perigord Vert (omg. Thiviers / Angoulême) manoir (ca. 350 m2 woonoppervlak!) in zeer goede staat, met grote hangar als zomerterras, met riant zwembad, kin derbad en jacuzzi op ruim 7.500 m² grond op steenworp afstand van een idyllisch zwemmeer Prijs: € 575.000,- Ref. 6570

Schitterend tegen een heuvel gelegen Provençaalse villa met zwembad, ruim 4.000 m² terrein en panoramisch uitzicht op slechts een kilometer van het centrum van een sfeervol, oud stadje op 40 minuten van de Middellandse zee Prijs: € 1.050.000,- Ref. 3226

Prijs: € 990.000,- Ref. 1005 Dordogne

Ruime Provençaalse

Landelijk gelegen, volledig gerestaureerd en vergroot spoorwachtershuis met schuur, riant zwembad en een gevarieerd terrein van ruim 7.000 m2 met fruitbomen, gelegen op vijf minuten van een dynamisch marktstadje; zonder directe buren in de natuur Prijs: € 321.000,- Ref. 6583

Negentiende-eeuwse

Prijs: € 259.000,- Ref. 30684 Provence / Var

Provence / Var (omg. Fayence)

B&D France is een Nederlandstalig makelaarskantoor en met ruim 25 jaar ervaring een bewezen specialist in de verkoop van Frans onroerend goed. De panden zijn zorgvuldig geselecteerd, hebben een goede prijs-kwaliteitverhouding en zijn veelal persoonlijk bezocht. Maak een afspraak voor een persoonlijk gesprek op het kantoor in het midden van Nederland. Bel nu +31 525 684488 voor meer informatie of kijk op www.bdfrance.nl

Côte d'Azur / Var (omg. Saint Raphaël / Agay) Vlakbij zee gelegen, speels gebouwde villa (4 sk, 3 bk, bouwjaar 1993) met spectaculair zeezicht, zwembad en mooi aangelegde tuin van 1192 m² op bewaakt domaine op 45 minuten van Cannes en 25 minuten van Saint Raphaël Prijs: € 1.095.000,- Ref. 2373

B & D France e-mail websiteinfo@bdfrance.nlwww.bdfrance.nl Zuiderzeestraatweg Oost 71 8081 LB Elburg (NL) tel. +31 525 684488

B&D France, uw aankoopmakelaar voor uw droomhuis in Frankrijk!

Dordogne / Perigord Vert (omg. Aubeterre-sur-Dronne / Verteillac)

Lot - Salviac Fraai gerestaureerd ensemble met zwembad en 3,4 ha grond met stroompje. Heerlijk rustig en vrij gelegen op de eigen grond. Dorp met voorzienin gen op 3 minuten. Veel leefruimte. Hoofdslaapkamer met dressing en badkamer en 4 gastenkamers. 3x toilet. 2x badkamer. Fijne zomer keuken. Alles in meer dan perfecte staat van Vanafonderhoud.hethuis heeft u een vrij uitzicht over het eigen land. Koele zitplaats op terras boven het stroompje. Een waar paradijs! Vraagprijs: 575.000 euro BA272

Lot - Les Arques Onder architectuur gebouwd houten huis (2008). Gerealiseerd met enkel ecologische materialen. Prima isolatie. Het huis komt als het ware uit de helling en lijkt in de lucht te zweven. Prachtige, erg rustige locatie. 140 m2 woonruimte. Grote woon kamer (60 m2) met open keuken, ruime slaapka mers, 2 badkamers, toilet. Bijkeuken. Aan alle kan ten veel ramen met vrij uitzicht. Meerdere balkons. Op de begane grond een schuurtje. Alles in perfecte staat. Echt een uniek huis met modern comfort en ‘leven in de bomen.’ Uniek! Vraagprijs: 275.000 euro C273

MARTIN SMULDERS EXPERT IMMOBILIER

Dordogne - Villefranche du Perigord Een charmant natuurstenen huis met bijgebouwen in een stil gehucht aan het eind van een doodlo pend weggetje. Dorp op 7 minuten. Het huis ligt mooi centraal op het terrein Naar 3 kanten loop je zo de vrije natuur in. Geen verkeersgeluiden. Ruime woonkamer met open keuken, zitkamer, 3 slaapkamers, badkamer en 2x toilet. Aangebouwde ruime met bijkeuen en cv installatie. Authentiek bijgebouw met spannend gewelf van 11 x 4 m. Vraagprijs: 199.000 euro CA271

BOURIANEMAISONS.NL Frankrijk lonkt; laat u verleiden • Martin Smulders +(0)33 06 07 77 89 17 bourianemaisons@gmail.com

LAURA VAN DIJK AGENT COMMERCIAL Uw agence voor aan- en

Lot - Puy L’ Eveque Een verrassend huis met panoramisch uitzicht. Dit huis ligt in de helling van de Lot-vallei. Dit ronde huis is in 1991 onder architectuur gebouwd. Comfortabel, rustig gelegen. Zwembad, 3 slaapka mers, 2 badkamers. 1.1 ha grond. De tuin is deels vrij plat, maar voor een groot deel de helling rich ting de rivier. Echt een uniek huis op een prachtige locatie! Vraagprijs: 490.000 euro BA261 Lot - Salviac Dit huis is door de huidige bewoners opgeknapt tot een bijzondere plek om te wonen. Het ligt op de rand van een groene vallei te midden van ongerep te natuur. Al ligt het niet eenzaam, u heeft er absoute rust en privacy. Twee slaapkamers, 2 badkamers, bijzondere serre. Deel terrein heeft toeristische bestemming. Er mogen nog chalets of tenten worden gebouwd. Vraagprijs: 195.000 CA261 Lot - Marminiac Bijzonder ruim huis met bijgebouwen en zwembad. Zeer rustig gelegen op 6,5 ha eigen grond. Het huis is recentelijk vergroot en de aanbouw moet wor den afgemaakt. Er is een enorme, unieke tabakdroogschuur (40 x 8 m met twee etages). Verder een natuurstenen huisje ter restauratie. Alle gebou wen liggen rond een binnenplaats met statige kas tanjebomen. Langs het terrein loopt een beekje. Ideaal voor natuur liefhebbers, voor het realiseren van gites of het houden van paarden. Vraagprijs: 495.000 euro BA252

Begeleidingverkoop.vanatotz.Taxaties.

Village de vacances de Montmarsis - Gourdon www.montmarsis.com “Zonder jou was het ons nooit gelukt” Dat hoor ik regelmatig. Ik ben aankoopbegeleider en architect en woon reeds 25 jaar in de Vaucluse ten zuiden van de Mont-Ventoux (84). Ik bied professionele hulp bij het zoeken van een bestaand pand en beschik daarvoor over een ruim en gediversifieerd aanbod. Tevens begeleid ik ontwerp en realisatie van uw nieuwbouwproject, in de streek ten zuiden van de Mont-Ventoux. IMMOBILIËN EN BOUWBEGELEIDING OP MAAT Colette Vanden Bogaerde E colette@ventoux-immo.com T +33 (0)6 19 91 25 16 Wilt u uw woning in Frankrijk verkopen? VOOR MEER INFORMATIE: T (0320) 264 WWW.DOP.NL175| INFO@DOP.NL Wij maken geheel vrijblijvend een waardebepaling en verkoopadvies voor uw woning! Dop Makelaars - sinds 1998 actief in Frankrijk

Dop Makelaars T: 0320 264 175 | M: 06 54 34 88 13 | WWW.DOP.NL | INFO@DOP.NL Bezoek onze website www.dop.nl voor het complete aanbod van villa’s en appartementen in Frankrijk Castellane Vraagprĳs € 195.000,- k.k. L’Isle-sur-la-Sorgue Vraagprĳs € 698.000,- k.k. Mougins Vraagprĳs € 1.370.000,- k.k. Alpes-de-Haute-Provence Abondance Vraagprĳs € 430.000,- k.k. Franse ProvenceAlpen Vives (Perpignan) Vraagprĳs € 1.890.000,- k.k. Occitanië (Languedoc-Roussillon) Frejus Vraagprĳs € 320.000,- k.k. Côte d’Azur Grimaud Vraagprĳs € 2.950.000,- k.k. Côte d’Azur Les Forges Vraagprĳs € 360.000,- k.k.CôtePoitou-Charentesd’Azur

Mijntijdschrift.com

e-mail leveninfrankrijk@creditsmedia.nl Uitgever

e-mail advertising@creditsmedia.nl Marketing & traffic Daniëlle

VOLGEND NUMMER

20 oktober in de winkel DIT ZIJN ZE: de tien favoriete steden van de Fransen zelf. Nice staat op nummer 7, op de tweede plaats Annecy en nummer 1 is… Baskenland Een beetje Frans, een beetje Spaans: op zoek naar de ziel van dit prachtige stuk Frankrijk ALBI en omgeving in het najaar... verstild mooi Nr. 5 - 2022 25ste jaargang Coverfoto Parijs © Hans Avontuur Leven in Frankrijk is een uitgave van Leven in Frankrijk B.V., dat deel uitmaakt van een groep uitgeverijen die samenwerken onder de naam Credits Media. Van Slingelandtstraat 63, 1051 CG www.leveninfrankrijk.nlAmsterdam

Julien

Hoofdredactie Cathelijne van Vliet Eindredactie Amélie Dufour, Jolanda van der Ploeg, Mariëtte van de Sande, Fabian Takx Artdirection Sander Buningh Vormgeving Suzy Benjamin, Sefanja Nods Medewerkers Hans Avontuur, Marc Brester, Ingrid Bockting, Edith Buenen, Jos van der Burg, Marieke van Ditshuizen, Amélie Dufour, Isabelle Flipse, Vivian de Gier, Eugenie Goldschmeding, Jacques Hermus, Ralf Johnen, Malou Lammertse, Remke de Lange, Mari Maris, Mick Palarczyk, Frank Renout, Paul Smit, Shutterstock, Fabian Takx, Chantal van Wees, Lidewij van Wilgen, Anja Winter, Marjolein Zuiderent Telefoon, e-mail redactie +31 (0)20 5302594 Eugen van de Pas Sales Frouin+31 (0)20 5302570 Wiersema +31 (0)20 5302570 Utrecht / AMP, Brussel & klantenservice / Leven in Frankrijk Daalakkersweg 2–72, 5641 JA Eindhoven +31 (0)88 2266634 e-mail leveninfrankrijk@mijntijdschrift.com Abonnementsprijs Nederland €40 per jaar (6 edities). Als u per acceptgiro wilt betalen, komt er €2,50 administratiekosten bij. Abonnementen buiten Nederland hebben een speciaal tarief, op te vragen bij Mijntijdschrift.com. Het abonnement wordt automatisch verlengd tegen de dan geldende tarieven, tenzij u minimaal drie maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode opzegt. Proefabonnementen lopen automatisch af. Leven in Frankrijk op iPad Abonnees lezen gratis Leven in Frankrijk via de app MagZine. U kunt inloggen met uw abonneenummer en postcode. Geen abonnee? Dan kunt u Leven in Frankrijk betaald lezen via o.a. MagZine, Blendle en Readly. Losse nummers €7,50 Rechten De redactie heeft zijn uiterste best gedaan om bronnen en rechthebbenden van beeldmateriaal dat is gebruikt te achterhalen en te vermelden. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u (mede)rechthebbende bent en u voor het gebruik daarvan niet als bron of rechthebbende wordt genoemd, ofwel geen toestemming geeft voor het gebruik, dan kunt u contact opnemen met de redactie.

Het Vlaamse schrijversechtpaar Jeroen Olyslaegers en Nikkie van Lierop kochten een oud herenhuis in de Franse Ardennen: “Toen ik hier binnenstapte, voelde ik wat andere mensen mij al eens verteld hadden: een huis kiest ú”

e-mail communicatie@creditsmedia.nl Distributie Aldipress,

Abonnementen

1-1028499-Rouge®Moulin-2022RougeMoulinduBal© VERTUAgence LA REVUE DU PLUS CÉLÈBRE CABARET DU MONDE ! - DE REVUE VAN HET BEROEMDSTE SHOWBALLET VAN DE WERELD ! DÎNER ET REVUE À 19H À PARTIR DE 205E - REVUE À 21H ET 23H À PARTIR DE 77E - DINNER & REVUE OM 19.00 UUR VANAF E205 - REVUE OM 21.00 UUR, OM 23.00 UUR VANAF E77 MONTMARTRE 82, BLD DE CLICHY 75018 PARIS - TEL : 33(0)1 53 09 82 82 - WWW.MOULIN-ROUGE.COM

Leven in Frankrijk 5 2022

Articles inside

Ellen ten Damme in de Dordogne

Huizen te koop

Isabel Flipse

À vendre

Maison

Livres

Cinéma

En de winnaar is

Een avond in het Hilton Amsterdam

À table

Lidewij van Wilgen

Dégustation

Boutique

Hauts-de-France

Frank Renout

Dormir

Nouveau

Coups de cœur Paris

Parijs

Champagne

Une belle histoire

Nieuw: Mari Maris