de boerin maart 2013 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

JAARGANG 3 • MAART 2013 • DE BOERIN IS EEN UITGAVE VAN CRV

Dubben over geld: een nieuwe hark of toch op vakantie?

• Zonder ervaring startte Ingrid Wellen een melkveebedrijf • Kennis delen op kalveropfokparty

DB01_Cover.indd 4

11-03-13 12:21

AL MÉÉR DAN 9.500 VEEMANAGERGEBRUIKERS

DE STERK VERBETERDE VEEMANAGER Het meestgebruikte managementpakket is sterk verbeterd. Een melkveebedrijf goed managen betekent het juist beheersen van processen, om zo de kwaliteit van uw koeien optimaal te benutten. Als veehouder wilt u altijd beschikken over actuele en inzichtelijke informatie. VeeManager combineert daarvoor uw diergegevens. Het resultaat? De sterk verbeterde VeeManager maakt u nog beter! • Online, dus altijd actueel en zonder verlies van gegevens. • Sectordata automatisch gekoppeld, dus eenvoudig voldoen aan wettelijke verplichtingen. • Dagelijkse attentiepunten veestapel snel en overzichtelijk in beeld. • Uitgebreid met detail dier. • Zeer gebruiksvriendelijk. • Bedrijfsdata automatisch aanwezig, dus geen handmatige invoer nodig. Kijk voor meer informatie op www.crv4all.nl of bel de CRV Klantenservice: (088) 00 24 440.

CRV4ALL.NL

32-ALG-MRT.indd 1

11-03-13 09:38

Recht vooruit! DE NATUURLIJKE BEWEGING VAN KOEIEN Door het unieke Lely I-flow concept kan de koe rechtdoor de melkunit in- en uitlopen. Het koevriendelijk ontwerp draagt bij aan het groepsgevoel en voorkomt onnodige stress. HierdoorÂ zal het aantal robotbezoeken toenemen. Interesse? Neem contact op met uw Lely Center of mail naar: nederland@lely.com

EVOLVE. innovators in agriculture

www.lely.com

acti Nu ef ook in Be lgi - Krachtvoeders - Probleemoplossende producten - Huisvesting - Benodigdheden ĂŤ

DE-I-flow-NL13016-Boerin adv-210x148-TL.indd 1

Kalvermelk

08-Mar-13 15:41:09

n e m e l b Pro pfok? o ialist! r e v kal spec 1

e ag de 40811 d t me Vra )577 0

( 1 3 + el

g. n i d ee ok r B f ro p u o r p l A lve a k in t s i l cia

Spe DB01_p03.indd 3

www.alpurobreeding.nl 11-03-13 12:42

in dit nummer BOERIN AAN HET WERK HOOFDVERHAAL: NIEUWE HARK OF TOCH OP VAKANTIE? 6 ONDERNEMENDE BOERIN: INGRID WELLEN 14 MANAGEMENT: WEGWIJS IN UIERGEZONDHEID 22 PASSIE VOOR KOEIEN: JORINA EN ISAURA ROSSAERT 46 IN BEELD: KLAUWVERZORGING 50

BUITEN DE DEUR RONDE TAFEL: DE INVLOED VAN EUROPA 26 COÖPERATIE: BOERIN EN BESTUUR 36 KALVEROPFOKPARTY: KENNIS DELEN 40

INSPIRERENDE BOERINNEN

Beste boerinnen, Als ik de telefoon thuis oppak, heb ik het nog altijd. Dan weet ik even niet of ik mensen met mijn voornaam moet begroeten of met de bedrijfsnaam. Ik bedacht me laatst dat ik dat eigenlijk toch maar onder eigen naam moet doen. Al was het maar om te bewijzen dat ook een vrouw een volwaardige gesprekspartner kan zijn, ook wanneer het over het landbouwbedrijf gaat. Die tweestrijd geeft eigenlijk nog meer aan. Bij boerinnen is zakelijk en privé continu met elkaar verweven. Tussen die twee een goed evenwicht vinden, is niet altijd gemakkelijk. Een boer en een boerin zijn immers niet alleen privé, maar ook op zakelijk vlak partners van elkaar. Dat ook boerinnen goed hun mannetje kunnen staan in de landbouwwereld, kon ik zelf onlangs weer aan den lijve ondervinden. Bij het tot stand komen van het verhaal over Europese landbouwpolitiek kwam ik met vier sterke vrouwen in contact. Dat ook zij over die moeilijke materie zeggenschap en goede ideeën hebben, dat dwingt bij mij in ieder geval bewondering af.

PREDIKANT: GERDA KEIJZER 13 SCHOONSTE BOERIN: VEERLE LIESENS 25 OBESE-BOERIN: ANGELI VAN BERGEN 35 EMIGRANT: TES TER HOFTE 45

DAMESDINGEN MAKEOVER: ANNEKE DEN HERTOG 20 COLUMN FEMKE: KOEIEN ZIJN NET MENSEN 31 KIJKJE IN DE KEUKEN: SANDRA COMPAS 32 MIJN BOERIN: MARJAN NEERINCX 39 GEKNIPT: VAN ALLES VOOR DE BOERIN 49 BOERIN VERTELT: GEEN OPVOLGER, WAT NU? 53 STRIP: DE BROEKRIEM AANHALEN 54

Annelies Debergh redacteur De Boerin

Volg De Boerin op Facebook en blijf op de hoogte van het laatste nieuws.

DB01_Inhoud.indd 4

11-03-13 13:40

14 6

46 Colofon De Boerin is een uitgave van CRV BV en verschijnt twee maal per jaar. Redactie Hoofdredacteur: Jaap van der Knaap Adjunct-hoofdredacteur: Inge van Drie Redactie: Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tijmen van Zessen Eindredactie: Mirjam Braam, Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster Fotografie: Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot Beeldbewerking: Rogier van der Weiden Vormgeving: André Fris, René Horsman, Esther Onida Aan dit nummer werkten mee: Alice Booij, Lucy Keijser, David Samyn (36), Lucas Talsma (50) en Femke Marije Wiersma

JAARGANG 3 • MAART 2013 • DE BOERIN IS EEN UITGAVE VAN CRV

Adres Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 800 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele tel.: 09 363 92 11 e-mail: boerin@crv4all.com De Boerin gemist? Niet-leden van CRV kunnen zich abonneren op De Boerin. Tarieven per jaar: Nederland en België: € 10, binnen EU: € 15, buiten EU: € 20. Prijzen excl. 6% btw. Bel voor opgave van een abonnement: (0031) (0)26 38 98 806. Of stuur een e-mail: boerin@crv4all.com. Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden. Druk: Senefelder Misset Doetinchem

Advertenties: Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser Uitgever: Rochus Kingmans

Op de cover: Kristel Scholten Linde (zie ook pag. 11)

Dubben over

een nieuwe h geld: ark toch op vakan of tie? • Zonder erva ring startte Ing rid Wellen een melkveebe drijf • Kennis delen op kalveropfok party

DB01_Inhoud.indd 5

11-03-13 13:00

hoofdartikel

Nieuwe hark of t

DB01_Hoofdartikel.indd 6

08-03-13 14:27

f toch op vakantie? Voor of achter? Financiële keuzes werken door de verwevenheid van privé en zakelijk op een melkveebedrijf overal doorheen. De boerin is het middelpunt van de financiële keuzes. Zij w vaak de eerste die met betalingsproblemen te maken krijgt. Budgetteren en inzichtelijk maken van privéuitgaven luidt het advies. Investeren in het bedrijf of het geld privé gebruiken: weet wat je wilt. TEKST ALICE BOOIJ

De personen op deze foto hebben geen relatie met het artikel

DB01_Hoofdartikel.indd 7

08-03-13 14:27

HOOFDARTIKEL

elke boerin kent het niet: geen geld meer op de lopende rekening, nog een stapel onbetaalde facturen en daar sta je in de winkel voor de boodschappen of de nieuwe schoenen voor de kinderen. Financiële zorgen op het bedrĳf komen vooral bĳ boerinnen terecht. ‘Zĳ worden gezien als het opvangcentrum voor de zorgen die in een agrarisch gezin voorkomen als gevolg van de financiële crisis’, signaleert ook de telefonische hulplĳn Sensoor. Hét grote dilemma op melkveebedrĳven speelde ook in 2012. Melkprĳzen die wel goed leken, maar kosten die de pan uitrezen. Krachtvoer en diesel werden steeds duurder en het resultaat was een krap saldo. Esther Weernink, bedrĳfsadviseur bĳ Countus, herkent het in de cĳfers van vorig jaar. ‘Er is in 2012 ook behoorlĳk geïnvesteerd. 2010 en 2011 waren goede jaren en zo zĳn in 2012 een aantal bedrĳfswensen vervuld.’ Of het nu om een hectare grond gaat, een nieuwe stal, machines of quotum, het zĳn uitgaven die de liquiditeit van het bedrĳf meteen raken. ‘Terwĳl de marge er in 2012 niet naar was. Het betekent dat het bedrĳf inteert op het eigen vermogen, dat men het spaargeld moet

aanspreken of dat het ten koste gaat van de lopende rekening. Daarmee is het dus ook een aanslag op de privébestedingen.’ 2012 was dan misschien een lastig jaar, maar nog niet zo erg als 2009. ‘Dat jaar heb ik als dramatisch ervaren’, herinnert Weernink, zelf ook boerin, zich. ‘Ik zit al twintig jaar in het adviseursvak, maar zo’n lage melkprĳs had ik nog niet meegemaakt. Bedrĳven hebben toen aflossingen moeten verminderen of zelfs stopgezet.’

Bedrijfsrekening is privérekening Feit blĳft dat investeringen en privé-uitgaven met elkaar in competitie zĳn. Wordt er een nieuwe stal gebouwd of moet een machine nodig vervangen worden, dan moet de nieuwe keuken of de andere auto even wachten. ‘De bedrĳfsrekening wordt vaak geheel of gedeeltelĳk als privérekening gebruikt. Er is altĳd een bepaalde spanning’, weet Weernink. ‘Het gaat er vooral om wat je zelf wilt. Wanneer je een doel hebt, kun je ook zuinig zĳn om dat te bereiken. Of het nu privé of zakelĳk is.’ Het begint volgens haar vooral te ‘knellen’ wanneer het financieel moeilĳk gaat. ‘Dan is de verwevenheid privé en zakelĳk extra lastig. Wanneer

GROTER BEDRIJF, MEER PRIVÉ-UITGAVEN besteedbaar inkomen per huishouden privébestedingen per huishouden 100.000

80.000

euro

60.000

40.000

20.000 20 0 20 1 0 20 2 0 20 3 04 20 0 20 5 06 20 0 20 7 08 20 09 20 10 20 1 20 1 12

Per huishouden besteedt de Nederlandse melkveehouderij ruim 40.000 euro per jaar aan privé-uitgaven. Dat is per maand bijna 3500 euro, blijkt uit cijfers van het LEI over 2009 tot en met 2012. Een stuk hoger dan het modale (meest voorkomende) inkomen in Nederland: 33.000 euro. Dat is wel logisch, geeft Jacob Jager van het LEI aan. ‘Agrarisch ondernemers zijn zelfstandig, dat betekent dat ze ook hun eigen verzekeringen, zoals de arbeidsongeschiktheidsverzekering, moeten betalen. Ook wonen ze in het buitengebied en meestal in een groter huis. De kosten voor gas, water en elektra zijn dan ook hoger.’ De privé-uitgaven van melkveehouders omvatten dan ook meer dan alleen de boodschappen, cadeaus en kleren, zoals een fictieve huur voor de woning en kosten voor de auto. Jager signaleert dat bij een matig financieel jaar de privébestedingen een jaar later vaak lager liggen. ‘Dan wordt de tering meer naar de nering gezet.’ Ook is er een verschil in bedrijfs-

jaar

Figuur 1 – Besteedbaar inkomen en privébestedingen per huishouden op melkveebedrijven vanaf 2001 (bron: LEI)

grootte zichtbaar. ‘Bij grotere bedrijven met meer omzet zijn de uitgaven voor privé ook hoger, dan wordt er royaler geleefd.’ De top van de privé-uitgaven zit bij omzetten tussen 250.000 euro en 500.000 euro per jaar. Daarboven dalen de privébestedingen weer. Nog een trend van de afgelopen tien jaar is dat de post ‘inkomen van buiten het bedrijf’ toeneemt, met een piek in 2009. Hierin zit onder andere een post arbeid, die gemiddeld zo’n 6500 euro noteert. ‘Meer dan in het verleden wordt er buiten de deur gewerkt, het is voor een groot deel ook noodgedwongen’, geeft Jager aan. Bij een bedrijfsovername bijvoorbeeld speelt het wanneer de vader of de zoon uit werken gaat, maar ook vrouwen hebben steeds meer een baan naast de boerderij, signaleert hij. ‘Ze maken keuzes. Het is niet vanzelfsprekend dat ze in het bedrijf meewerken, ze hebben een goede opleiding en ook een eigen werkzaam leven.’

DB01_Hoofdartikel.indd 8

08-03-13 14:28

senior dan een nieuwe auto koopt, vraagt de zoon zich af “waarom een nieuwe?” of schoonmoeder stelt vragen aan de schoondochter over de vier kratten bier die er vrĳdagavond doorheen gaan. ‘Met name in het oosten van het land, het werkgebied van Weernink, werkt dat sterk door, omdat vaak meerdere generaties op hetzelfde erf wonen. ‘Dat is niet het geval in de rest van Nederland.’ Boerinnen lopen vaak als eerste tegen geldproblemen op, ervaart Jan van Beekhuizen, sectormanager melkveehouderĳ bĳ de Rabobank. ‘Zĳ krĳgen boze leveranciers als eerste aan de telefoon en ontvangen de loonwerker die vraagt wanneer de rekening wordt betaald. Zĳ hebben geldproblemen vaak sneller in beeld.’ Mannen daarentegen vinden meer afleiding in het werk. ‘Ze moeten weer naar achteren, dat gaat altĳd door.’

Wat privé uitgeven? Weernink krĳgt vaak de vraag ‘Wat mag ik privé uitgeven?’. ‘Maar wĳ kunnen daar als adviseur geen antwoord op geven. Dat moet je helemaal zelf weten’, vertelt ze. ‘Het is afhankelĳk van je levenssituatie en levensstandaard. Daar horen wĳ ons niet mee te bemoeien.’ En zo ziet ze bĳ een gemiddelde van 42.000 euro voor privébestedingen (zie kader) een variatie van 15.000 euro (‘een zuinige vrĳgezel’) tot aan 80.000 euro (‘twee honden, drie pubers en vier vakanties’). ‘Zoals jĳ leeft, leven de kinderen ook met je mee.’ Bĳ de zogenaamde keukentafelgesprekken praat ook Van Beekhuizen over privéuitgaven. ‘Dat is heel persoonlĳk, je komt heel dicht bĳ mensen. Ik vind ook dat je je als adviseur goed moet afvragen wat je ervan kunt zeggen’, aldus Van Beekhuizen, die zelf ook een gezin heeft. ‘Wanneer je opgroeiende kinderen tussen de tien en twintig jaar hebt, liggen de uitgaven heel anders dan wanneer je geen kinderen hebt.’ Ook hĳ ziet een variatie van 20.000 euro tot wel 50.000 euro aan contante uitgaven. ‘Dat laatste is echt meer dan een goed loon, omdat veel algemene vaste woonlasten bedrĳfsmatig worden betaald. De privé-uitgaven weerspiegelen het resultaat van het totale bedrĳf. Als het niet kan, moet ik er wel wat van zeggen.’ Weernink ziet steeds meer boerinnen met een baan buitenshuis. ‘Van die 42.000 euro komt 16.000 euro buiten het bedrĳf vandaan, vanuit arbeid, een uitkering en bĳvoorbeeld ook schenkingen.’ Van Beekhuizen vindt het buitenshuis werken een goede ontwikkeling. ‘Het maakt het financieel prettiger, maar het betekent ook een ander soort bedrĳfsontwikkeling. Door de gesprek-

DB01_Hoofdartikel.indd 9

08-03-13 14:28

HOOFDARTIKEL

ken buiten de sector trekken die boerinnen het bedrĳf in een bredere maatschappelĳke scope.’ Wanneer het noodzakelĳk is dat vrouwen buiten de deur werken, hoopt de sectormanager dat het een bewuste keuze is geweest. ‘Het geldt trouwens voor veel gezinnen dat zowel man als vrouw werken, dat is op het boerenbedrĳf niet veel anders. Maar als je dit moet doen om het bedrĳf in stand te houden, moet je je afvragen of het de juiste volgorde is.’

Salaris buiten de deur Wat doe je als boerin met het salaris dat je buiten de deur verdient? ‘Het beste is om dat apart op een eigen rekening te storten’, adviseert Weernink. ‘Houd dan een gezamenlĳke privérekening aan waar je maandelĳks een bedrag voor privé-uitgaven op stort.’ Zo is het duidelĳk wie er wat betaalt. Daarbĳ is het ook belangrĳk bĳ huwelĳkse voorwaarden om dit elk jaar keurig te verrekenen. ‘Het moet natuurlĳk wel op papier staan wanneer de melkveehouder bĳvoorbeeld alle bedrĳfsinkomsten gebruikt om in het bedrĳf te investeren en de partner de privé-input levert en na twintig jaar een vermogen van nul heeft.’ Van Beekhuizen noemt nog een extra reden om een aparte privérekening te hebben. ‘Dan krĳg je ook inzicht in de uitgaven die er zĳn. Veel mensen

JANINE MEIJER: ‘DE PRIVÉ-UITGAVEN GAAN VAN MIJN REKENING’

‘Financieel gaat het bij ons wel wat gemakkelijker’, vertelt boerin Janine Meijer uit het Overijsselse Geesteren. Ze werkt

drie dagen per week als adjunct-directeur op een school voor speciaal voortgezet onderwijs en volgt een masteropleiding ‘educational leadership’. ‘Ik heb een eigen inkomen en ben onafhankelijk. Het betekent in de praktijk dat we van mijn salaris de privéuitgaven doen.’ Haar man Hans verzorgt de 85 melkkoeien. ‘Ik spring alleen bij als het écht nodig is, bijvoorbeeld wanneer er veel koeien kalven.’ Janine verzorgt wel de boekhouding voor het bedrijf. ‘En Hans doet de betalingen, zo hebben we allebei zicht op de inkomsten en uitgaven.’ De beslissingen over grote uitgaven nemen ze samen. ‘Ik stel mijn man vragen: waarom, wat is het voordeel, wat gebeurt er wanneer je langer doorgaat met bijvoorbeeld een machine?’ Bij een matig financieel jaar investeren we minder snel en letten we ook op de privéuitgaven. ‘Hebben we die nieuwe broek

echt nodig? Ons gezin is privé echt niet veeleisend, maar je weet dat als je geld achter uitgeeft, je het niet voor kunt gebruiken.’ Toen ze achttien jaar geleden trouwden, was het eigenlijk vanzelfsprekend dat Janine buiten de deur ging werken. ‘Daar had ik toch een opleiding voor gedaan, het is mijn passie. Ik vond het belangrijk iets te doen waar ik gelukkig van word. Dat straalt ook af op mijn man en kinderen van tien en twaalf jaar. Hans heeft tenslotte ook een passie: zijn bedrijf.’ Had het bedrijf zich anders ontwikkeld als Janine fulltime boerin was geworden? ‘Dan waren we vast groter geweest en dan hadden we uit het bedrijf meer inkomen gehaald, financieel is er geen verschil. Mijn man verwijt het me overigens niet, maar het is wel goed dat we daar samen over kunnen praten.’

DB01_Hoofdartikel.indd 10

08-03-13 14:28

KRISTEL SCHOLTEN LINDE: ‘RESERVEREN VOOR SLECHTE TIJDEN’

Met zo’n 140 melkkoeien hebben Kristel en Leo Scholten Linde uit het Overijsselse Agelo een bedrijfsomvang waar ze met

het gezin met vijf kinderen prima van kunnen leven. ‘En toch is het prettig om ook een tweede tak te hebben met rondleidingen, overnachtingen en vergaderfaciliteiten’, vertelt Kristel, die ook uit bestuursfuncties een vergoeding krijgt. ‘Dat is voor ons de zekerheid van een vast inkomen.’ Kristel merkt ook dat de kosten op het melkveebedrijf stijgen en dat daardoor de marge onder druk komt te staan. ‘Het is dus zaak om de kostprijs onder controle te houden, vandaar ook dat we de laatste jaren zijn gegroeid en dat onze nieuwe stal ruimte biedt aan 230 melkkoeien.’ Ze denkt dat de sector nog aan de vooravond staat van meer prijsfluctuaties. ‘In de varkenshouderij kennen ze het al langer. De melkveehouderij was altijd redelijk stabiel, maar ook wij krijgen meer met schommelingen te maken.’ Haar advies luidt om in goede tijden geld opzij te zet-

hebben hier geen idee van.’ Ook budgetteren is dan gemakkelĳker, voegt Weernink toe. ‘Een bĳstandsmoeder weet dat ze van 100 euro in de week rond moet komen. In de agrarische sector is dat niet aan de orde, maar het is wel goed om te weten wat je uit kunt geven.’ Van Beekhuizen roept boerinnen op om mee te praten als het

ten. ‘Reserveren en aflossen zorgen ervoor dat je als bedrijf ook moeilijke tijden overleeft.’ Kristel is medeondernemer op het melkveebedrijf. ‘Ik heb een agrarische opleiding en we hebben er heel bewust voor gekozen om samen het bedrijf te runnen.’ Grote investeringen, zoals de bouw van de nieuwe stal, nemen ze dan ook samen. ‘Je weet dat het een zware investering is die wel moet terugkomen.’ Dat het een wissel op de privé-uitgaven kan opleveren, weet ze ook. ‘We hebben wel een aparte privérekening waar maandelijks vanaf de bedrijfsrekening geld op gestort wordt. Zo houden we overzicht op de uitgaven.’ In financieel lastige tijden maken ze privé een pas op de plaats. ‘We gaan dan bijvoorbeeld geen weekendje weg, maar aan de andere kant moeten onze vijf kinderen wel goed in de kleren zitten.’

over de financiën op het bedrĳf gaat. ‘Zĳ zĳn in het gezinsbedrĳf heel belangrĳk en dat wordt weleens vergeten, omdat de man vaak het uitvoerende werk doet en het woord voert. Maar wanneer je samen in het bedrĳf staat en jĳ als boerin het oog op de financiën houdt, stap dan ook nadrukkelĳk naar voren en geef jouw mening tĳdens het gesprek.’

DB01_Hoofdartikel.indd 11

08-03-13 14:28

Start met Nutrifeed

ame z r u u d , e d n o z e De g tar t en voordelige s U wilt graag een optimale kalveropfok met een maximaal resultaat. Dat levert u immers duurzame melkkoeien op. Kies daarom voor de kalvermelkpoeders van Nutrifeed, de jongdiervoederspecialist van FrieslandCampina. De enige hoogwaardige kalvermelkpoeders op basis van Ăşw melk. En die basis is gezond, duurzaam en voordelig. De juiste gezonde ingrediĂŤnten, een kortere opfokperiode en lagere opfokkosten: drie keer de beste start voor uw kalveren.

Voor meer informatie kijk op www.nutrifeed.nl

NUTVEG0045 Start DB01_p19.indd 44 met Nutrifeed adv a4 staand FC.indd 1

05-03-13 12:46 15:39 11-03-13

INSPIRERENDEBOERIN GERDA KEIJZER PREDIKANT leeftijd: 53 • partner: Harm Stoel (61) • kinderen: Berdien (27), Michiel (26), Fabian (21) • bedrijf: 80 melkkoeien • woonplaats: Kampen

DIENST OP ZONDAG ‘Naast mijn werk op ons bedrijf werk ik 32 uur in de week als predikant voor de Protestantse Gemeente van Emmeloord. Ik ga voor in de dienst op zondag, bezoek zieken en bereid diensten voor samen met jongeren. Ook doe ik de bijzondere diensten als bruiloften, doopdiensten en uitvaarten.’

KRUISPUNT ‘Ik had nooit gedacht predikant te worden. Na mijn studie geschiedenis werkte ik volop in ons bedrijf. Maar uit nieuwsgierigheid naar de interpretatie van bijbelverhalen ging ik theologie studeren. Toen ik eens een dienst moest overnemen van mijn zieke stagebegeleider, kwam ik erachter dat ik het preken erg leuk vond. Het is een uitdaging om mensen de achterliggende boodschap van een bijbelverhaal te vertellen. Bovendien maak je mensen van dichtbij mee op belangrijke kruispunten in hun leven.’

HANDEN UIT DE MOUWEN ‘Ik heb de afwisseling van boerin en predikant zijn altijd vruchtbaar gevonden. Hele dagen achter de pc zitten is niets voor mij. Bovendien kan het werk als predikant geestelijk best pittig zijn. Als je een uitvaart hebt gehad of mensen met problemen hebt geholpen, is het fijn om thuis weer even fysiek de handen uit de mouwen te steken.’

ALLEMAAL DEELTIJDBAAN ‘Onze kinderen Berdien en Michiel zitten als vennoot in ons bedrijf. Maar ook zij en mijn man Harm hebben daarnaast een deeltijdbaan. We spreken daarom goed af wie wanneer op het bedrijf is. Eén taak is wel echt mijn ding: ’s ochtends ben ik degene die de koeien melkt. Ook op zondag.’

DB01_Keijzer.indd 13

08-03-13 14:26

ONDERNEMENDEBOERIN boerin: Ingrid Wellen • leeftijd: 27 • partner: Tjeerd van Groenland • bedrijf: 50 melkkoeien en bijbehorend jongvee • woonplaats: Ledeacker

‘Eigen bedrijf is k DB01_Wellens.indd 14

11-03-13 11:36

Ingrid Wellen was 25 toen ze zonder enige ervaring met melken, koeien verzorgen en trekker rijden een melkveebedrijf ging runnen. Het was een sprong in het diepe. Nu twee jaar later is met de koeien werken het liefst wat Ingrid doet. ‘Ik ben trots op wat ik al bereikt heb.’ TEKST JORIEKE VAN CAPPELLEN

s keihard werken’ DB01_Wellens.indd 15

11-03-13 11:35

ONDERNEMENDEBOERIN

DB01_Wellens.indd 16

11-03-13 11:35

‘S

orry, ik was nog niet helemaal klaar met mais voeren’, zegt Ingrid Wellen, terwijl ze van de trekker springt. De vijftig melkkoeien van de melkveehoudster uit Ledeacker staan tevreden aan het voerhek. In een tweede grote stal staat het jongvee. Te zien aan de nieuwe vloeren en de ligboxen wordt hier nog druk verbouwd. ‘Het verbouwde gedeelte is straks voor de droge koeien’, vertelt Ingrid. Ingrid praat over haar koeien alsof ze nooit anders heeft gedaan. Toch is het pas twee jaar geleden dat ze het bedrijf in Ledeacker startte. En dat zonder enige ervaring met het runnen van een melkveebedrijf. Waarom deed ze dit? ‘Omdat ik de kans kreeg’, zegt Ingrid. ‘Toen ik 23 was, had ik net mijn hbo-studie management, economie en recht afgerond, maar ik voelde weinig voor een baan op kantoor. Bovendien had ik altijd al een grote liefde voor dieren.’ Ingrids vader, die een melkveebedrijf in Canada runt, stelde haar voor om bij hem in Canada te komen werken. Vanwege de afstand zag Ingrid dit niet zitten. ‘Waarom begin je dan geen melkveebedrijf in Nederland?’, was vervolgens zijn voorstel. ‘Het idee van eigen baas zijn en het werken met dieren trok me’, vertelt Ingrid. Ingrids vader was bereid om haar financieel bij te staan in de aankoop van een bedrijf. ‘We spraken af om het gewoon te proberen. Deze kans zou nooit meer voorbij komen.’

Hectische periode met veel regelwerk Samen met haar vader begon de zoektocht naar een geschikt bedrijf. Dat werd het bedrijf in Ledeacker. ‘Ik kon hier zo opstarten. De melkstal en ligboxenstal waren in goede staat. Bovendien ligt het in de regio waar ik zelf vandaan kom en waar andere familieleden wonen, dat vind ik erg belangrijk.’ Gelukkig was partner Tjeerd ook in voor het avontuur. ‘Tjeerd heeft een baan buitenshuis, maar hij springt bij als het nodig is. In de weekenden helpt hij ook mee. Ook mijn oom helpt mij regelmatig.’ Het is heel belangrijk dat er mensen zijn die achter je staan, weet Ingrid. Haar omgeving reageerde verschillend. ‘Sommigen waren positief en vonden het een leuke uitdaging, anderen verklaarden me bijna voor gek. Waar begin jij nu weer aan?’ Ingrid: ‘Ik ben iemand die wel van uitdaging houdt, maar in dit geval was ik misschien wat naïef. Eigenlijk had ik vooraf geen idee wat er op me afkwam. Ik kwam weliswaar van een boerenbedrijf, maar de enige ervaring die ik had was dat ik soms de kalfjes voerde. Ik kon niet melken of wat dan ook.’ Ingrid vertelt verder: ‘Pas rond de koop van het bedrijf kwam ik erachter wat ik eigenlijk aanhaalde. Het was een heel hectische periode met veel regelwerk, papierwerk en keuzes maken over dingen waar ik nog nooit bij had nagedacht. Melken is bijvoorbeeld één, maar je hebt ook een afnemer nodig. Mijn keuze viel op FrieslandCampina. Ik heb ze gewoon een brief gestuurd en wat denk je? Ik mocht melk leveren! Maar ik moest ook een voerleverancier vinden, een dierenartspraktijk. En waar kocht ik de koeien voor mijn bedrijf ?’ Gelukkig kon Ingrid terugvallen op de kennis van haar vader. ‘Samen met hem zocht ik de koeien uit voor mijn toekomstige bedrijf. Ik kocht er 38 van een bedrijf hier uit de omge-

‘Toen het eerste kalf werd geboren, waren de kalverhokjes nog niet eens klaar’ ving.’ Op dat bedrijf liep Ingrid ook enkele maanden stage, om zich goed voor te bereiden op haar aanstaande leven als melkveehouder. ‘Ik leerde er melken, koeien verzorgen, helpen met geboortes. Maar ook kreeg ik inzicht in administratieve zaken.’ Ingrid blikt terug: ‘Als ik alles van tevoren had geweten, had ik me misschien wel twee keer bedacht. Maar ik zat in een sneltrein en kon niet meer terug of stoppen, alleen nog vooruit.’ Op 4 maart 2011 was de grote dag: de koeien kwamen aan op Ingrids bedrijf. ‘Superspannend. De koeien moesten wennen aan hun nieuwe omgeving en ’s avonds direct gemolken worden. Mijn vader kwam over uit Canada om me de eerste weken op weg te helpen. Anders had ik het denk ik niet gered.’ De sprong in het diepe was pas echt voelbaar toen Ingrids vader weer terugkeerde naar Canada. ‘Vreselijk. Ik stond er nu echt alleen voor. Wat had ik toch aangehaald? Dat vroeg ik mezelf ontelbaar vaak af. Het was een periode met veel stress en onbekende situaties. Ik kreeg bijvoorbeeld een koe met melkziekte. Ik had bij mijn stageboer geleerd hoe ik een infuus in de melkader moest aanbrengen, maar om het nu bij mijn eigen dieren te doen, vond ik ineens spannend. Ik deed het toch wel goed? Gelukkig kon ik altijd iemand bellen voor raad, de dierenarts, mijn stageboer, mijn vader. En de eerste paar maanden hadden we ook wel een beetje geluk met de kalfjes, ze deden het bijna vanzelf.’

Ontdooien met föhn De sneltrein denderde verder. ‘Pas als je bezig bent, kom je erachter wat je nog mist. Toen het eerste kalf werd geboren, waren de kalverhokjes nog niet eens klaar. De eerste winter hadden we veel sneeuw, maar geen sneeuwschuiver. En we kwamen er pas achter dat we een kachel in het melklokaal nodig hadden, toen alle leidingen bevroren. We stonden uren te föhnen om de boel te ontdooien. Ja, je wordt er enorm creatief van’, zegt Ingrid, die er achteraf wel om kan lachen. ‘Er waren ook momenten waarop ik juist heel trots op mezelf was. Als je een zieke koe zelf weer op de been krijgt, dat geeft een kick. Ik ben wel een echte koeienboerin. Als een dier naar de slacht moet, heb ik daar moeite mee. Misschien een typische vrouweneigenschap? Maar ook ik moet het economische resultaat van het bedrijf in mijn achterhoofd houden.’ Ingrid maakt lange dagen. ‘Naast het bedrijf kost wassen, opruimen, boodschappen doen en koken ook tijd. Mannen vergeten dat nog wel eens’, grapt ze. ‘Wel vind ik het belangrijk om tijd vrij te maken voor vrienden en familie. Voordeel is dat ik mijn eigen dag kan inplannen en zo ook eens gezellig kan gaan lunchen met een vriendin.’

DB01_Wellens.indd 17

11-03-13 11:35

ONDERNEMENDEBOERIN

’Ik heb soms wel het gevoel dat ik me moet bewijzen’ De kersverse melkveehoudster merkte dat het boerenwerk voor een vrouw fysiek zwaar kan zijn. ‘We begonnen met alleen een trekker, maar inmiddels heb ik er een shovel bij en schuift een tweedehands mestrobot de mest van de roosters.’ Ingrid kuilt zelf geen gras in. ‘Ik voer alleen goede kwaliteit hooi en mais. We hebben vijf hectare grond bij het bedrijf waar ik mais op verbouw. De rest van de mais en het hooi koop ik aan. Zo bespaar ik mezelf de stress van het drie of vier keer per jaar gras maaien en inkuilen.’

Aanmoedigingsprijs is opsteker Na twee jaar is Ingrid heel wat ervaringen rijker. ‘Boer zijn is een veelzijdig beroep. Je moet ondernemend zijn, maar ook veel weten van gewassen en tegelijk een halve dierenarts zijn. En dan is er nog de maatschappij die aan de zijlijn meekijkt. Ik moest vrienden echt uitleggen dat ik niet de hele dag met een antibioticaspuit in mijn broekzak rondloop.’ Ingrid vertelt verder: ‘Pas nu heb ik het gevoel dat ik het allemaal op de rit heb. De koeien doen het erg goed. Ik ga niet voor een maximale melkproductie, maar ik ben wel perfectionistisch in goed verzorgen en voeren, waardoor de productie nu al op 10.000 kilogram melk zit. Bovendien heb ik relatief

weinig uitval van koeien gehad en alle kalveren die hier zijn geboren, zijn groot geworden. Persoonlijk ben ik daar wel heel trots op.’ Ook de aanmoedigingsprijs van 2012 van het Uiergezondheidscentrum Nederland, voor het lage celgetal dat Ingrid op haar jonge bedrijf wist te behalen, was voor de melkveehoudster een mooie opsteker.

Onervarenheid als voordeel Waar komt dat perfectionisme vandaan? ‘Misschien is het juist de onervarenheid die in mijn voordeel werkt. Ik doe niet iets omdat mijn ouders dat ook zo doen’, denkt Ingrid. ‘Ik heb alles vanaf het begin goed aangeleerd. Met handschoenen melken, met papieren doekjes spenen schoonmaken, na het melken goed dippen. Dat hoorde zo, ik dacht dat alle boeren dat zo deden.’ Ingrid denkt even na voordat ze verder gaat. ‘En ik heb soms wel het gevoel dat ik me moet bewijzen. Ik heb soms negatieve reacties gekregen omda t ik financiële hulp kreeg om dit bedrijf te beginnen. Maar daarmee ben je er nog niet. Een goed resultaat komt niet vanzelf, je moet er gewoon keihard voor werken en dat doe ik ook.’ ‘Hoe mijn bedrijf er over tien jaar uitziet? Ik weet het niet’, zegt Ingrid eerlijk. ‘Ik mag hier 150 melkkoeien houden, maar de tijd zal het leren hoever ik wil en kan groeien. Niemand weet precies hoe we er over tien jaar voor staan met de sector. Ik richt me op het nu: ik vind het nu belangrijk om uit te groeien tot een bedrijf met gezonde, duurzame koeien, dat ook economisch goed in balans is.’ Saai is het leven als melkveehouder in elk geval nooit. ‘Dit voorjaar komen de vaarzen aan de melk die twee jaar geleden hier als eerste kalfjes geboren werden. Opnieuw spannend, maar ik kijk ernaar uit.’

DB01_Wellens.indd 18

11-03-13 11:35

en r e v l a k e d Gezon ! r e i z e l p n e gev

Nu in emmer ĂŠn zakjes in handige box

BenfitalÂŽ Plus De PLUS bij kalverdiarree, zodat het kalf snel herstelt

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Boehringer Ingelheim bv, Postbus 8037, 1802 KA, Alkmaar vetmedica.nl@boehringer-ingelheim.com Telefoon: 072 566 2411, Fax: 072 564 3213

18069 BI Benfital44A4 adv-V2.indd 1 DB01_21.indd

ABCD 20-09-11 16:07 12-03-2012 11:19:13

MAKEOVER

ANNEKE DEN HERTOG leeftijd: 51 • partner: Wout den Hertog (55) • kinderen: Sanne, Roos en Maarten • woonplaats: Alphen aan den Rijn

Samen met haar man Wout runt Anneke den Hertog een bedrijf met 70 melkkoeien. Als echt buitenmens geniet Anneke van het werk tussen de koeien. Daarnaast ligt haar passie bij haar honden, tuinieren en de paarden. Niet bang voor een uitdaging stapte Anneke in het avontuur van een metamorfose.

ENERGIEK Ellen Egberts van Janse Mode in Alphen aan den Rijn heeft het snel gezien. ‘Anneke is een vlotte, energieke vrouw. Die energie laten we terugkomen in de kleuren van haar outfit, een frisgroene broek met bijpassende top en losjes geknoopte sjaal. Het sportieve jasje van skaileer kan Anneke ook perfect met andere items en kleuren combineren.’

Styliste Jolanda van Knappe Kappers in Alphen aan den Rijn kleurt Annekes haar in een koele blonde tint. ‘Het bruine accent langs het voorhoofd maakt het blonde kapsel nog meer uitgesproken. We knippen het haar net even korter voor een pittig model.’ Sandra van den Burg van schoonheidssalon Mooi Zo! maakt Annekes ogen nog stralender blauw door ze met een kohlpotlood en eyeliner te accentueren. ‘Een roodbruine lipstick is de finishing touch.’

GROTE OGEN Anneke is blij met haar nieuwe look. ‘Het was een heerlijke verwendag. Ik houd van kleur, maar had niet gedacht dat dit groen zo mooi bij me zou passen. Ook het kapsel is lekker fris en modern. En de make-up: ik zie nu pas wat voor mooie grote ogen ik heb!’

Fotografie: Verheij Ontwerpstudio

PITTIG KAPSEL

DB01_Makeover.indd 20

07-03-13 14:28

DB01_Makeover.indd 21

07-03-13 14:29

MANAGEMENT

Wegwijs

in uiergezondheid 1 OPTELSOM Het celgetal geeft een goede eerste indruk van de uiergezondheid. ‘Eigenlijk is celgetal niets anders dan een optelsom van de problemen met uiergezondheid’, geeft CRV-vertegenwoordiger Jan van Zijtveld aan. ‘Hoe hoger het celgetal is, hoe meer uiergezondheidsproblemen je hebt.’ Een celgetal van nul komt niet voor, omdat er altijd celvernieuwing plaatsvindt. Het natuurlijke celgetal van vaarzen ligt op 10. Het natuurlijke celgetal van het hele bedrijf komt uit tussen de 30 en de 50. In de praktijk ligt het celgetal vaak iets hoger. ‘Zo gauw de mens zich met koeien bemoeit, stijgt het celgetal’, stelt Van Zijtveld. Hij constateert dat vrouwen bij het melken een lager celgetal realiseren dan mannen. ‘Ze werken hygiënischer en en georganiseerder. Bovendien kunnen ze in de melkput gemakkelijker afscheid nemen van koeien. Uit is uit, ze blijven een koe niet eindeloos namelken.’ Een kwart van de bedrijven realiseert een gemiddeld celgetal lager dan 100. Ook het voorbeeldbedrijf lukt dat: in 2012 was 64 het hoogste celgetal en 36 het laagste celgetal.

2 PERCENTAGE NIEUWE GEVALLEN Behalve het celgetal is het ook aan te raden om te kijken naar het percentage nieuwe gevallen met een verhoogd celgetal. Het gaat dan om koeien met een celgetal hoger dan 250 en vaarzen met een celgetal hoger dan 150. Beide kengetallen zijn te vinden via Snelzicht, dat deel uitmaakt van managementprogramma’s. ‘Het is geen goed teken als het percentage nieuwe gevallen hoger is tijdens de laatste controle’, stelt Van Zijtveld. Gemiddeld ligt het percentage nieuwe gevallen op negen procent. Op het voorbeeldbedrijf ligt dat percentage tijdens de laatste controle beduidend lager: op één procent.

3 OORLOGSGEBIED Het percentage koeien dat met een verhoogd celgetal uit de droogstand komt, is ook een belangrijk kengetal. Op het voorbeeldbedrijf had het afgelopen jaar vijf procent van de koeien een verhoogd celgetal na afkalven. Gemiddeld heeft in Nederland één op de vijf koeien, ofwel twintig procent, na de droogstand een hoger celgetal dan voor de droogstand. ‘Een hoogdrachtige koe bevindt zich wat betreft uiergezondheid als het ware in oorlogsgebied’, geeft Van Zijtveld aan. ‘Bij melkkoeien melk je de uier twee keer per dag leeg. Dan krijgen bacteriën in de uier niet de kans melkcellen kapot te maken.’ Het percentage koeien dat met een verhoogd celgetal uit de droogstand komt, zegt iets over de manier van droogzetten. ‘Het is goed om koeien droog te zetten bij een productie van minder dan 15 kg melk. Voer ze bijvoorbeeld een week voor de droogstand geen eiwit meer, maar melk ze nog wel twee keer per dag. Droogzetantibiotica doen dan beter hun werk.’

4 LAAG IN, LAAG UIT Het evalueren van de droogstand kan ook met het formulier Droogzetevaluatie – te vinden in managementprogramma VeeManager. Hoeveel koeien gaan er bijvoorbeeld met een laag celgetal de droogstand in en hebben na het afkalven een laag celgetal? Op het voorbeeldbedrijf zijn dat er van 87 van de 94, ofwel 93 procent.

5 ZIEK PERSONEEL Hoeveel koeien hebben een verhoogd celgetal? Het Stoplicht – onderdeel van VeeManager – brengt dat snel in beeld. Op het voorbeeldbedrijf viel in januari vier procent in de categorie rood, ofwel een celgetal hoger dan 200. Nog eens drie procent kreeg de kleur oranje, ofwel een celgetal tussen de 100 en 200. ‘Een koe met een hoog celgetal heeft een verminderde weerstand’, geeft Van Zijtveld aan. ‘Ik zeg wel eens gekscherend tegen veehouders met veel koeien met een hoog celgetal: “Jij hebt een hoop ziek personeel.” Een koe moet melk produceren in plaats van energie steken in beter worden.’

6 NOG NIET GENEZEN Geven de voorgaande kengetallen vooral een indruk van de uiergezondheid van de hele veestapel, met Detail dier kan ook de uiergezondheid van een individueel dier bekeken worden. De koe in het voorbeeld heeft een forse uierontsteking gehad in november. De celgetalscores van de volgende monsternames – drie keer hoger dan 100 – laten zien dat de koe nog niet helemaal genezen is.

DB01_FormulierUGH.indd 22

11-03-13 13:06

Tijdens het melken is niks zo frustrerend als een koe met uierontsteking. Het melkglas is minder vol, maar minstens zo vervelend is de extra tijd en energie die een zieke koe kost. Hoe houd je de uiergezondheid op peil? De Boerin bekijkt met CRV-vertegenwoordiger Jan van Zijtveld uiergezondheidskengetallen. TEKST INGE VAN DRIE

1 2 3 4

DB01_FormulierUGH.indd 23

11-03-13 13:07

RUN

PA A RD

EE DV

U BENT TOCH OOK BEGAAN MET HET WELZIJN VAN UW JONGVEE?

Wilt u uw jongvee gezond en sterk op laten groeien? Verstrek dan de JUNIOR liksteen van KNZ die verrijkt is met mineralen, sporenelementen en vitamines. Uw jongvee kan altijd likken naar behoefte, de steen bevat namelijk geen geur-, kleur- of smaakstoﬀen. Wel zo natuurlijk!

GROWTH/ JUNIOR • Geen geur-, kleur- of smaakstoffen toegevoegd • Vervaardigd hetzelfde d uit hetzelf pure zout alss

KNZ® JUNIOR is onderdeel van het KNZ® RUNDVEE assortiment.

n kpagina van KNZ likstene Like & Share de Faceboo n én de tene liks IOR JUN 10 op s x kan (vóór 3 april) en maak 10 .nl .knz www zie n arde . Actievoorwa unieke KNZ BBQ-emmer

KNZ® VRIJE KEUZE ZOUT & M MINERAALLIKSTENEN.

KNZ® LIKSTENEN T +31 74 2444180 www.knz.nl

ent

echcompon

Met het Allt

CALBILAC Allmash 20 RE ®

UW KALFJES SMULLEN ERVAN!

NL: Tel. 013-5051658 BE: Tel. 014-479544 www.heemskerk-media.com

• Aanvullend diervoeder • Hoogwaardige grondstoffen • Hoog eiwitgehalte voor snelle groei zonder vervetting • Zeer smakelijk

DB01_p24.indd 24

11-03-13 13:50

INSPIRERENDEBOERIN VEERLE LIESENS SCHOONSTE BOERIN leeftijd: 22 • woonplaats: DilsenStokkem • bedrijf: melkvee, vleesvee, akkerbouw en paardenbevallingscentrum • aantal runderen: 200 • titel: publieksprijs Schoonste Boerin

MEER DAN SCHOONHEID ‘Via via hoorde ik van de verkiezing van de Schoonste Boerin van Vlaanderen. De zoektocht naar een ambassadrice voor de landbouw vond ik een leuk initiatief. Het is niet zomaar een verkiezing waarbij alleen maar schoonheid wordt beoordeeld. De Schoonste Boerin is meer dan dat. Ook je vaardigheden met de trekker en de praktijkkennis worden getest.’

LEREN OMGAAN MET PERS ‘Alles begon met de persvoorstelling in Gent. Omgaan met de pers vond ik een heel nieuwe ervaring. Zo leerde ik hoe je de sector goed en positief vertegenwoordigt. Maar ik leerde ook veel nieuwe mensen kennen. Ik heb stickers geplakt, flyers gemaakt, een actie via Facebook op poten gezet, en nog veel meer. Ik ben ervoor gegaan en heb zo de publieksprijs gewonnen.’

BEHENDIGHEID MET TREKKER ‘De verkiezing was intensief. Tijdens de “Schoonste Stedentocht” doorkruisten we Vlaanderen met de trekker en op de beurs Agriflanders waren er diverse behendigheidsproeven. De verkiezingsavond zelf was een mix van dans, presentaties en kennistests over landbouw.’

GEWOON TUSSEN DE DIEREN ‘Met de deelname aan deze verkiezing heb ik heel wat ervaring kunnen opdoen. Ik sta nu steviger in mijn schoenen om landbouw te promoten en hoop met de combinatie landbouw en media in de toekomst nog iets te doen. Ik heb aan de collega-boerinnen ook een stel vriendinnen overgehouden. De verkiezing is iets unieks, maar toch ben ik blij dat ik weer gewoon tussen de dieren sta.’

DB01_Liesens.indd 25

11-03-13 12:57

opinie

Pleiten voor meer Europees draagvlak 26

DB01_Subsidies.indd 26

11-03-13 14:39

Vraag tien Europese burgers waar ze aan denken bij de term Gemeenschappelijk Landbouw Beleid en het eerste wat terug zal komen is het woord ‘subsidies’. Vraag het aan vier beleidsvrouwen uit de Nederlandse en Vlaamse landbouwsector en de woorden ‘voedselzekerheid’ en ‘plattelandsbeleid’ gaan over tafel. De geldstroom van en naar Brussel moet in hun ogen op meer begrip kunnen rekenen, zowel van consumenten als van beleidsmakers. TEKST ANNELIES DEBERGH EN ROCHUS KINGMANS

DB01_Subsidies.indd 27

11-03-13 14:39

opinie Sieta VAN Keimpema Voorzitter Dutch Dairy Board woonplaats: Nes aantal koeien: 70

et z’n vieren zitten ze aan tafel, vier vooraanstaande ‘boerinnen’ uit de wereld van de belangenverdediging. Wat deze vier dames met elkaar verbindt, is al snel duidelijk wanneer ze met elkaar praten. Elk van de vier gesprekspartners is niet alleen melkveehoudster, maar is ook doorgewinterd in de melkveematerie en het beleid eromheen. Zelfs over het Europese landbouwbeleid kan het viertal een aardig mondje meepraten. Ze nemen geen blad voor de mond en weten precies waarom de Europese steun voor de melkveehouderij van belang is.

Goedkope verzekering voor goed voedsel Als het woord ‘subsidies’ valt, zijn de vier meteen geprikkeld. ‘Alsof het om een soort aalmoes gaat.’ Hilde Uleyn is behalve boerin ook lid van het VABS, dat staat voor Vrouwen van het Algemeen BoerenSyndicaat. Zij vindt subsidies een fout woord, een woord dat de lading niet dekt. De andere vrouwen knikken instemmend. ‘We moeten niet spreken van subsidies, maar van compensatie, een ondersteuning van het landbouwinkomen. Als al onze producten correct zouden worden betaald, hebben we die inkomensondersteuning in principe niet nodig.’

‘Voor twee euro per inwoner per week krijgt de burger een goed voedselpakket’ Rianne van Tilburg, lid van het hoofdbestuur bij Boerenbond, is het daarmee eens. ‘Inkomensondersteuning hoeft in principe niet voor de sector, er staan ook allerhande inspanningen tegenover. Maar dan moeten we wel voldoende betaald worden voor onze producten.’ Jeanet Brandsma van de landelijke vakgroep rundveehouderij bij LTO, beaamt dat volmondig. Volgens haar is het belangrijk om de burger goed uit te leggen waar het Europees

Rianne Van TILBURG Lid Hoofdbestuur Boerenbond woonplaats: Brecht aantal koeien: 170

geld voor dient. ‘Voor twee euro per inwoner per week krijgt de Europese burger een gezond en goed voedselpakket. Dat is zowat de goedkoopste verzekering die een consument kan afsluiten.’ De correcte uitbetaling van producten ligt uitermate gevoelig. Sieta van Keimpema, voorzitter van de Dutch Dairy Board, onderstreept het bijzondere karakter van de primaire sector landbouw. ‘De hele regelgeving op Europees niveau is erop gericht om goedkoop voedsel te produceren. Een landbouwer kan zijn kosten onvoldoende doorrekenen aan de consument.’ Het gevolg is dat landbouw al generaties lang van de ene crisis naar de andere crisis gaat. ‘Maar als je bedrijven massaal failliet laat gaan, dan komt de voedselzekerheid in het gedrang en dat kan de overheid niet laten gebeuren. Ondersteuning van het inkomen is binnen het huidige beleidssysteem nodig.’ Met meer vergroeningseisen, milieumaatregelen en ook meer plattelandsbeleid komt de inkomensondersteuning meer en meer onder druk, denkt Jeanet. ‘Als straks zoveel procent van onze goede dure landbouwgrond leeg moet blijven om aan vergroeningsmaatregelen te voldoen, dan zorgt dat voor een nog groter concurrentienadeel.’

Zeven procent verplicht natuur Dat in het nieuwe beleid zeven procent van het areaal verplicht ecologisch focusgebied, of simpel gezegd natuur, moet worden om nog premie binnen te halen, gaat te ver. ‘Alsof je een nieuw huis koopt en één van de tien kamers niet mag gebruiken.’ Sieta vindt het absurd. ‘Het gaat uiteindelijk over privaat eigendom waar de overheid meent een claim te mogen leggen. De enige macht die je hebt, is de weg van het lobbywerk om dat weer te verhinderen.’ Eenzelfde kritiek uiten de vrouwen op de overgang naar hectaresteun. ‘De beperkende factor is onze dure grond’, vindt Hilde. ‘Onze grond is wel tien keer zo duur als in Oost-Europa.’ Volgens Rianne wordt de directe steun in de toekomst verder afgebouwd. ‘Maar de steun voor plattelandsbeleid, verzameld in de tweede pijler van het Europese beleid, biedt zeker kansen voor groene en blauwe diensten zoals onderhoud van landschap.’ Jeanet gaat op dat punt door. ‘Het is nog maar de

DB01_Subsidies.indd 28

11-03-13 14:40

Hilde Uleyn lid Algemeen Boerensyndicaat voor vrouwen

Jeanet Brandsma Vakgroep Rundveehouderij LTO

woonplaats: Hooglede bedrijf: melkvee, grove groenten en gesloten varkensbedrijf

woonplaats: Giethoorn aantal koeien: 250

vraag of dat beschikbare geld voldoende benut wordt. Het is een opgave voor de landbouwsector om ervoor te zorgen dat het beschikbare bedrag in de tweede pijler zo veel mogelijk richting de actieve landbouwbevolking gaat, bijvoorbeeld ook voor innovatie.’

Meer draagvlak bij de consument De kritiek van consumentenkant op de inkomensondersteuning voor de boer is bij de vier melkveehoudsters bekend. Maar ze zijn het niet eens met de eis tot een grotere transparantie rondom de subsidies. Rianne spreekt tegen dat het om publiek geld gaat. ‘Het is een ondersteuning van het inkomen in een sector die garant staat voor een goedkope en veilige voedselproductie. En het is een goedkope manier om ervoor te zorgen dat het platteland goed onderhouden wordt.’ Boerenbond hield gedurende twee jaar een actie om meer draagvlak voor het Europees landbouwbeleid bij de consumenten te creëren. Ook politici hebben daar een rol in, stelt Jeanet. ‘Het is heel lastig als bepaalde politici maar blijven schoppen tegen het afdragen van geld richting Europa. De discussie wordt maar al te vaak uit zijn verband getrokken. Dankzij het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid kan Nederland ook zijn bruto-overschot op de balans handhaven.’ Zolang geen eerlijke prijzen betaald worden voor voedsel, is het uitbetalen van een inkomensondersteuning noodzaak voor de landbouw, lees voedselvoorziening uit eigen grond. ‘Het is best frustrerend dat de consument niet wil begrijpen dat een eerlijke prijs voor voeding levensnoodzakelijk is’, stelt Hilde. Jeanet ziet daar weinig in veranderen. ‘De consument is er heel erg aan gewend dat voedsel goedkoop is. Slechts 12 procent van het beschikbare budget gaat naar voeding. Tegelijk zien we wel een beweging naar meer bewustzijn bij de burger. Dat moeilijke evenwicht tussen burger en consument komt altijd weer terug.’ Rianne valt haar in de rede. ‘Voor de consument is het te vanzelfsprekend dat alles in de winkel ligt. Maar dat is het helemaal niet. Je van landen buiten Europa afhankelijk maken voor de voedselproductie is eigenlijk het domste wat je kunt doen.’ Het voorbeeld van de nertsenhouderij komt op tafel. ‘Die sector verdwijnt straks onder invloed van emoties. En wat is het gevolg? De nertsenhouderij verhuist straks naar an-

dere landen waarvan we niet weten wat de voorwaarden voor productie zijn.’ ‘Twee euro per persoon per week is een investering in de productie van voedsel dat daardoor niet alleen goed en gezond is, maar ook kunstmatig laag geprijsd blijft.’ Juist dat laatste aspect begrijpt de consument te weinig, zo denkt Sieta. ‘De kritieke melkprijs ligt momenteel hoger dan wat voor de melk uitbetaald wordt. Een monitoringsagentschap rekende een kostendekkende melkprijs uit van 46 eurocent, terwijl in 2011 34 eurocent per liter werd betaald. De sector levert in met zwarte arbeid. Zo laat Europa het voedsel goedkoop geproduceerd worden.’ De gevolgen daarvan zijn volgens haar steeds meer zichtbaar in de agrarische sector. ‘Er is geen instroom meer van jonge boeren: slechts 2,7 procent van de Nederlandse bedrijfshoofden is jonger dan veertig jaar. Waarom werkt negentig procent van de vrouwen in de landbouw buiten de deur? Omdat anders de tent niet draaien kan? De prijzen moeten gewoon omhoog.’

Zorgen om de toekomst Maar staat de primaire productie dan werkelijk zo hard onder druk, kun je je afvragen. Volmondig klinkt een ja. ‘Als het slecht gaat, dan voel je meteen dat de interesse voor vorming daalt en boeren minder naar vergaderingen komen’, zegt Rianne. ‘Van buiten lijkt alles ok, maar van binnen zijn er wel zorgen om de toekomst.’ Sieta ziet veel boeren gewoon in stilte ophouden. ‘Boeren praten niet over de ellende die achter hun deur schuilgaat. Maar als in Nederland de groep boeren van boven de 65 het sterkste groeit, dan weet je genoeg.’ Toch zijn er gebieden waar een goed beleid de bedrijfsontwikkeling stimuleert. ‘Kijk maar naar Canada. De boeren daar krijgen een eerlijke prijs voor hun producten, de bedrijfsontwikkeling gaat beter en ze kunnen personeel betalen.’ En toch moet er een omslagpunt komen. Jeanet kan niet geloven dat Europa de basisgedachte van voedselzekerheid helemaal zal loslaten. ‘In de eerdere landbouwhervorming is wel de keuze gemaakt om van het muurtje rond Europa af te stappen en te gaan naar een ander type van ondersteuning. Maar voedselzekerheid kan de politiek niet loslaten.’ Volgens Sieta moet het beleid dan wel een keuze gaan maken. ‘Of je geeft een compensatie aan de boer, of de boer krijgt een juiste prijs voor zijn producten.’

DB01_Subsidies.indd 29

11-03-13 14:40

Zeker Zakelijk Plus

Een verzekeraar die je adviseert op tijd je rust te nemen Waar vind je dat nog? Met het ondernemerspakket van Unive voor agrariërs heb je een goed overzicht op je verzekeringen, dat geeft rust. Wilt u weten wat wij voor u en uw bedrijf kunnen betekenen, kom dan langs bij één van de Univé kantoren bij u in de buurt of kijk op www.unive.nl/agrariers

• Geen winstoogmerk: ú staat centraal • Alle verzekeringen in één overzicht • Pakketkorting tot maar liefst 12% • Altijd een regiokantoor in de buurt

Alles overzichtelijk geregeld bij één verzekeraar via één aanspreekpunt Een ervaren adviseur die u totaaladvies kan geven gericht op uw onderneming Hoog gewaardeerd door klanten

www.unive.nl/agrariers Unive adv Boerin A4 Vrouw op de Hooibaal.indd 1 DB01_p30.indd 44

04-02-13 08:33 11-03-13 12:53

GASTCOLUMN FEMKE MARIJE WIERSMA VAN BOER ZOEKT VROUW Femke Marije Wiersma werd bekend dankzij Boer zoekt vrouw. Vorig jaar ‘emigreerde’ ze met haar zoontje vanuit Friesland naar de boerderij van haar vriend Gijsbert in Abcoude. Samen kregen ze afgelopen najaar een dochtertje.

Koeien zijn soms

net mensen

‘Koeien zijn soms net mensen.’ Dit zei Gijs tegen mij toen wij elkaar pas kenden. In de loop van de tijd is de grondslag van deze uitspraak mij steeds duidelijker geworden. Zondag 30 september 2012 herinner ik mij nog goed. Een prachtige dag waarop ik, hoogzwanger, Gijs hielp om een wilde koe in de klauwbox te zetten. Het was welkome afleiding, ik had mijzelf namelijk gedurende de zwangerschap wijsgemaakt dat ons kind vast drie weken te vroeg geboren zou worden. Terwijl dé datum inmiddels een dag eerder stilzwijgend voorbij was gegaan. Geduld is niet mijn sterkste kant en ik was die dikke, onhandige, buik meer dan zat. Die ochtend voelde ik enig gerommel in mijn buik. Reden voor mij om snel alle was nog weg te werken, ons bed te verschonen, het sanitair een beurt te geven en daarna te bedenken welke andere klusjes absoluut nog gedaan moesten worden voordat er een baby ter wereld kon komen. ’s Middags attendeerde Gijs me erop dat wanneer een kalvende koe stress heeft, dit de bevalling tegenhoudt. Iets hormonaals en in de natuur zo geregeld, mocht het dier nog moeten vluchten. ‘En jij Fem’, zei hij daarop, ‘maakt je echt veel te druk.’ Alle mogelijkheden aangrijpend om de natuur een handje te helpen, beloofde ik hem die avond met een pot thee op de bank te gaan relaxen. Die pot thee heb ik nog gezet en de rust heb ik toegelaten, maar van relaxen is het nooit gekomen. Drie uur later is onze dochter geboren. Hoewel Gijs het die avond nog druk had met een andere hoogzwangere dame, wist de verloskundige hem nog op tijd uit de stal te krijgen, zodat hij dit grote moment niet heeft gemist. Zoals het een boerin betaamt, groeit onze Marije natuurlijk op met de allerbeste (moeder)melk die er op de boerderij te vinden is. Twee weken na haar geboorte werd ik ’s nachts ziek. Hoge koorts door, zoals dat dus ook bij mensen heet, mastitis. Het was Gijs die de diagnose stelde. En hoewel hij mij rust en ‘goed uitmelken’ adviseerde, vond mijn moeder het wel zo verstandig ook nog even een echte dokter te raadplegen. Op de geadviseerde antibioticakuur na, wist onze huisarts geen aanvulling te geven op wat Gijs mij al had verteld: rust en ‘goed uitmelken’. In mijn gedachten hoorde ik het Gijs weer zeggen: ‘Koeien zijn soms net mensen.’

DB01_ColumnFemke.indd 31

08-03-13 16:48

KIJKJEINDEKEUKEN De vijf jaar oude keuken in de kop-hals-rompboerderij van Sandra Compas en Piet Boer en hun vijf kinderen uit Weidum is het hart van het bedrijf. Maar het is vooral ook het middelpunt van het gezinsleven. Regelmatig schuift er iemand aan op de bank om mee te eten.

De laptop wordt gebruikt voor het maken van het huiswerk. Vooral de twee oudste kinderen studeren vaak aan de keukentafel.

In het voorjaar staan er altijd wel bloemen in de keuken. Ze zorgen al vroeg in het jaar voor een voorjaarsgevoel in huis.

DB01_KijkjeInDeKeuken.indd 32

11-03-13 10:51

Boven de afzuigkap zijn oude glas-in-loodramen verwerkt. Die lagen ergens op zolder van de boerderij en passen mooi bij de oude stijl van de keuken.

De beeldjes en oorkondes van honderdtonners zijn een mooie decoratie. Tien zijn het er inmiddels al.

Op het keukenblok zitten de knuffels Nijn en Aap. Eigenlijk is Marit (6 jaar) oud genoeg om zonder knuffels te kunnen, maar als ze kwijt zijn vlak voor het slapen gaan, moet het hele huis op zijn kop om ze te vinden.

Het kookeiland is praktisch, maar vooral ook gezellig. Tussen de middag wordt er warm gegeten, omdat Sandra altijd mee helpt met het melken.

De antieke, rode broodtrommel is nog van oma geweest. Hij wordt nu gebruikt om keukenspulletjes in op te bergen.

Schaatsen is een belangrijke familiesport. Piet was marathonschaatser, zoon Tjerk (14 jaar) is nu succesvol bij shorttrack en kreeg recent de lauwerkrans omgehangen toen hij Nederlands kampioen werd.

Naast de vijf stoelen staat er bewust een lange bank aan de tafel. Wanneer er iemand op bezoek komt, schikt iedereen op de bank in en kan diegene zo aanschuiven.

DB01_KijkjeInDeKeuken.indd 33

11-03-13 10:52

VITALE KALVEREN !

NU METP! O WEBSH

.NL

WWW.WENNEMARS

CADEAU

TIP

WILT U EEN ABONNEMENT OP DE BOERIN? Wilt u De Boerin altijd in de brievenbus, maar bent u geen lid van CRV? Neem dan een abonnement op De Boerin. Vindt u het leuk om de Boerin te delen met vriendinnen of zoekt u een leuk cadeau? Geef dan de cadeaubon van De Boerin! Stuur een mailtje naar: jannet.fokkert@crv4all.com voor meer informatie.

PRIJZEN ABONNEMENT

Abonnement is voor één jaar en telt 2 nummers. Nederland/België € 10 Binnen Europa € 15 Buiten Europa € 20

NG 2 •

MAART

2012

• DE BOERIN

IS EEN

E VAN

N C A D E AU B O ! EERD GEFELICIT

CRV

UITGAV

JAARGA

uiten Baan bur de de ij past b rne moden boeri NG 2 • JAARGA

BER 2012 SEPTEM

• DE BOERIN

IS EEN

E VAN UITGAV

ontvangt u Boerin

de eerste De

r zoekt Burge ng op belevi erf boeren

Deboerin01

ER: 

LOS NUMM

12-03-2012

16:04:29

’ haal: onlijk ver vanaf dag één • Perso kalft? et door, ‘Je mo je als een koe e • Wat do

-cover

: Uitgiftedatum Vanaf

kt vrouw Boer zoe ica e van iot r antib n Femk • Colum g naar minde n nne • Op we nde boeri ere • Inspir -cover

bon Deze cadeau op geeft recht nt* op: me ne een jaarabon

CRV

e cadeaubon U heeft dez van: ontvangen

* U ontvangt

16-10-2012

De Boerin 2

maal

08:52:10

Deboerin02

DE BOERIN INSPIREERT! DB01_p34.indd 34

11-03-13 13:43

INSPIRERENDEBOERIN ANGELI VAN BERGEN OBESE-BOERIN leeftijd: 50 • partner: Gerrit van Bergen (52) • kinderen: Bram (21), Thijn (19), Luuk (16) en Koen (16) • woonplaats: Oss • bedrijf: 65 melkkoeien en 350 fokzeugen

DE HELFT ERAF ‘In 2011 deed ik mee aan Obese, een tv-programma van RTL 4 dat mensen helpt om van hun overgewicht af te komen. In 300 dagen tijd ging ik van een gewicht van 173 kilo naar mijn huidige gewicht, 90 kilo. Ik heb mezelf letterlijk gehalveerd.’

ZELFVERTROUWEN WEG ‘Als kind was ik nooit te zwaar. Pas vanaf mijn achttiende kreeg ik echt overgewicht. Ik at nooit veel, maar wel heel onregelmatig. Ik stond altijd klaar voor anderen, mijn gezin, mijn familie en het bedrijf. Ik cijferde mezelf weg en werd steeds zwaarder. Uiteindelijk kwam ik bijna niet meer het huis uit, bang voor de reacties uit mijn omgeving. Mijn zelfvertrouwen was helemaal weg.’

NIET BANG VOOR CAMERA ‘Toen ik via de oproep op tv hoorde dat ze deelnemers zochten voor het programma Obese, greep ik die kans. Ik huilde van blijdschap toen Wendy van Dijk voor de deur stond en zei dat ik een van de kandidaten was. Ik was niet bang voor de camera’s, ik wilde zó graag afvallen. Ik maakte toen een van de belangrijkste keuzes in mijn leven. Ik koos eindelijk voor mezelf.’

INSPIRATIEBRON ‘Na het tv-programma kreeg ik zó veel bloemen, kaarten en mails van vrouwen, ook van boerinnen, die zich herkenden in mijn verhaal. De afvalperiode heeft mij zo geïnspireerd dat ik met mijn personal trainer van het programma een eigen bedrijfje ben gestart om mensen te helpen afvallen: Reset your life. Deze nieuwe uitdaging heeft mijn leven verrijkt. Ik ben letterlijk en figuurlijk een nieuw mens geworden.’

DB01_vanBergen.indd 35

11-03-13 10:15

BOERINENBESTUUR

KATRIEN VAN DER MEULEN IKM leeftijd: 53 • woonplaats: Rollegem • bedrijf: runt samen met haar man Guido Brouckaert een akkerbouw- en melkveebedrijf met 40 melkkoeien • huidige bestuurstaken: verschillende mandaten in raad van bestuur op gebied van melk, melkkwaliteit en zuivel, onder meer voorzitter stichting IKM

‘Als bestuurder krijg je de kans en de mogelijkheid om te groeien’ ‘Toen ik 25 jaar geleden gepolst werd voor de functie gewestverantwoordelijke bij KVLV-Agra, had ik weinig bedenktijd nodig. Ik organiseer graag dingen en ik doe graag iets voor een ander. Dat het werk een nauwe binding had met ons bedrijf, vond ik een extra pluspunt. Van lieverlee kwamen er meer bestuurstaken bij. Nu ben ik onder meer voorzitter van de stichting IKM, het Vlaamse kwaliteitssysteem voor zuivel.’ ‘Ik heb zelf nooit een drempel ervaren om bestuurswerk te gaan doen. Ik merk wel dat andere vrouwen soms een duwtje in de rug nodig hebben. Ze hebben vrees dat ze niet zo goed zijn als hun voorganger. Maar iedereen doet het op zijn eigen manier. Het een hoeft niet per se beter te zijn dan het ander. Misschien heb je niet de gave van het woord, maar ben je bijvoorbeeld inhoudelijk wel heel sterk.’ ‘Ik kwam pas een mooie uitspraak tegen: “Elke wijze uil begon als uilskuiken.” Ik heb hem uitgeknipt en opgehangen in de keuken. Soms kijken mensen heel erg op tegen bepaalde personen, maar iedereen is ooit onder aan de ladder begonnen. Je moet er gewoon aan beginnen, dan merk je vanzelf wat je sterke en wat je zwakke punten zijn. Als bestuurder krijg je de kans en de

mogelijkheid om te groeien. Het is niet erg om fouten te maken, daar leer je van.’ ‘Ik ga nooit onvoorbereid naar een vergadering. Minimaal twee uur ben ik wel kwijt aan het doorlopen van het verslag van de vorige vergadering en het doordenken van de thematiek. Zeker als voorzitter kan ik het me niet permitteren steken te laten vallen.’ ‘Ik sta er niet bij stil hoeveel uur ik besteed aan het bestuurswerk. Het is mijn eigen keuze om me als bestuurder in te zetten; ik maak er gewoon tijd voor. Er zijn momenten dat het vrij rustig is, maar soms is het heel druk en ben ik dagelijks weg. Ik heb weken waarin ik drie à vier dagen per week op pad ben. Dan red ik het thuis door strak te organiseren, door mijn tijd zo goed mogelijk te spenderen. Dat betekent ’s morgens een uurtje vroeger opstaan, ’s avonds een uurtje langer doorgaan en in het weekend wat extra taken verrichten. Ik wil de thuisblijvers zo min mogelijk belasten.’ ’Wat er ook op het programma staat, ik houd er wel aan vast zelf twee keer per dag te melken. Alleen een flinke file kan me daarvan weerhouden. Melken is voor mij ontspanning; ik heb dan tijd alles op een rijtje te zetten. Ik word dan niet graag gestoord.’

DB01_BoerinEnBestuur.indd 36

11-03-13 10:48

HANNY DE ROOIJ CRV leeftijd: 45 • woonplaats: Wadenoijen • bedrijf: runt samen met haar man Hielke en compagnon Arnoud Ramaker een bedrijf met 155 melkkoeien • huidige bestuurstaken: bestuurslid CRV-afdeling Rivierengebied Oost

‘Bestuurswerk levert mij nieuwe gespreksstof en andere inzichten op’ ‘Ik ben sinds een jaar bestuurslid van de afdeling Rivierengebied Oost. Eigenlijk nog maar kort dus. Ik ben in dit bestuurswerk gerold doordat ik ervoor gevraagd werd. CRV zocht meer vrouwelijke bestuurders en de andere bestuursleden kenden mij al, omdat mijn man Hielke tot vier jaar geleden ook afdelingsbestuurder bij CRV was. En ikzelf ben ook actief bij onze fokkersclub; daar kennen mensen mij ook van. Elk jaar organiseren we onder andere de Avondbloesemshow in Zoelen.’ ‘Als bestuurslid praat ik mee over veranderingen en ontwikkelingen binnen CRV. Het contact met andere actieve veehouders was voor mij een belangrijke motivatie om bestuurslid te worden. De veehouders komen uit het hele land en in andere provincies spelen vaak weer andere zaken. Bovendien is CRV een grote coöperatie. Stabiele coöperaties zijn goed om te behouden in de huidige veranderende wereld. Denk maar aan sterke coöperaties als FrieslandCampina en Rabobank.’ ‘Het bestuurswerk is echt leuk. Maar je moet wel te maken hebben met medebestuurders die ook gemotiveerd zijn. Met elkaar maak je er dan iets levendigs van. Wat ik inspirerend vind aan mijn bestuurswerk, is dat het mij nieuwe gespreksstof

en andere inzichten oplevert. De gesprekken gaan niet alleen over CRV of fokkerij, maar ook over ervaringen van anderen met bijvoorbeeld stallenbouw, nevenactiviteiten of energiebesparing. Vaak gooi ik in de pauze of tijdens de lunch een ander onderwerp in de groep waar ik zelf nog vragen over heb. Er is dan altijd wel iemand die met iets interessants op de proppen komt.’ ‘Het kost me natuurlijk wel tijd. Ik doe ook graag leuke dingen met de kinderen en ik fotografeer als hobby. Ik heb laatst zelf nog onze website van het bedrijf gebouwd en ik werk ook gewoon heel graag buiten en in de stal. Gelukkig valt het bestuurswerk toch goed te combineren met mijn gezin en bedrijf. Een dag vergaderen betekent dat ik de deur achter me dicht trek als de kinderen naar school zijn. Het is Hielke die op zo’n dag bedrijf, gezin en huishouden moet combineren. En dat is veel lastiger dan een dagje vergaderen. Als ik thuis kom, kleed ik me gauw om en werk ik nog een uurtje buiten. En verder ben ik een avondmens die graag de hele avond doorrommelt. Gelukkig gaat ook heel veel communicatie via e-mail en dat kan ik ook allemaal ’s avonds doen.’

DB01_BoerinEnBestuur.indd 37

11-03-13 10:48

adv_88x125mm_boerin

04-09-2012

10:52

Pagina 1

by vdk

EEN UNIEK CONCEPT ... Nr.

in Gebruiksvriendelijkheid

• Opsluiten van het kalf met het uitneembare voorhek.

• Hok en hek zijn kantelbaar en verrijdbaar.

• Warmtewerend Multi-layer polyester.

• Natuurlijke ventilatie. “Op onze melkveehouderij ben ik verantwoordelijk voor de kalveren. Het CalfOTel systeem is doordacht en vriendelijk in gebruik.“

VDK products Moergestel T: 013 - 513 36 17 E: info@calfotel.com

www.calfotel.com

Ga voor een laag celgetal! DE BOERIN VAN 25 SEPTEMBER 2013

THEMA: BOEKHOUDING RESERVEER UW ADVERTENTIERUIMTE VÓÓR 9 SEPTEMBER 2013 TEL.: 026-3898823/ 026-3898820

DB01_p38.indd 38

11-03-13 13:22

MIJNBOERIN

MARJAN NEERINCX DOOR DE OGEN VAN HAAR MAN leeftijd: 54 • partner: Ed Neerincx (55) • kinderen: Dirk (27), Anne (24) • woonplaats: Elst (Gld.) • bedrijf: 50 blonde d’Aquitainezoogkoeien en 15 pony’s en paarden • bestuurstaken Ed: voorzitter blonde d’Aquitainestamboek, voorzitter Fièrba, interimvoorzitter Federatie Vleesveestamboeken, adviseur vakgroep Vleesveehouderij LTO Ed Neerincx over zijn vrouw Marjan: ‘Mijn vrouw is de boerin thuis; zij is de drijfveer achter de koeien. Een paar jaar geleden stonden we op een tweesprong: gaan we afbouwen of investeren we in een nieuwe stal? Toen was Marjan degene die zei: “Kom op, we gaan ermee door.” Zonder haar had ik misschien wel koeien gehad, maar niet in deze vorm. Ik ben iets meer economisch ingesteld. Marjan is een echte boerin, het vee gaat voor alles. Het is hier heus geen chaos in

DB01_MijnBoerin.indd 39

huis, maar Marjan poetst liever een koe dan de keuken. Ze hecht veel waarde aan een dier, ze heeft er een emotionele band mee.’ ‘Marjan is enorm gedreven. De ochtend reserveert ze voor het vee. Elke morgen van zeven tot twaalf is ze daarmee bezig. Dan moet je haar niet storen. Als dochter van een melkveehouder houdt ze ervan om met vee om te gaan. Het was haar droomwens om met fokkerij bezig te zijn en met dieren naar een keuring te gaan. Die droom is verwezenlijkt

nadat we in 1995 de slagerij verkochten en met raszuivere stamboekblondes begonnen.’ ‘Door mijn bestuursfuncties ben ik vaak op pad. Dan maak ik me absoluut geen zorgen over de koeien. Marjan redt zich daar prima mee. Ze doet ook de administratie. Die vertrouw ik Marjan honderd procent toe; ik bemoei me daar helemaal niet mee. Kalvingen vindt Marjan het moeilijkst. Die laat ze graag aan mij over. Als ik er niet ben, roept ze hulp van anderen in.’

11-03-13 10:24

kalveropfok

Kennis delen

over kalveropfok Hoe pakt een collega-boerin de kalveropfok op haar bedrijf aan? En wat zijn haar tips om problemen bij de opfok op te lossen? Op de kalveropfokparty, georganiseerd door melkpoederfabrikant FrieslandCampina Nutrifeed, gingen negen melkveehoudsters met elkaar in discussie over ‘hun’ werkwijze. De Boerin was erbij. TEKST Jorieke van Cappellen

‘H

eeft iemand enig idee wat de temperatuur van biestmelk is als je die vanaf de koe in een emmer doet en dan aan het kalf geeft?’ De groep vrouwen is stil. ‘Die biest is in de tussentijd al afgekoeld naar 26 graden, terwijl die eigenlijk 38 tot 40 graden Celsius zou moeten zijn.’ Aan het woord is Karin Heeling-Uenk. Ze is zelf melkveehoudster en organiseert namens melkpoederfabrikant FrieslandCampina Nutrifeed work-

shops over kalveropfok, speciaal voor vrouwelijke melkveehouders. Karin gaat verder met haar verhaal: ‘Voor een goede opname van biest is het dus belangrijk om ook de allereerste biest nog even op te warmen voordat je deze aan het kalf geeft.’ De tip van Karin is een van de vele die voorbijkomen. Voor de Nutrifeed kalveropfokparty is de groep van negen boerinnen te gast bij het melkveebedrijf van Grietje Naber-Dijks in het Drentse

DB01_StudielubKalveropfok.indd 40

08-03-13 16:44

Nieuw-Weerdinge. Grietje melkt samen met haar man tachtig melkkoeien en is verantwoordelĳk voor de opfok van de kalveren. In de jongveestal vertelt ze de aanwezige vrouwen over de huisvesting van de jongste kalveren op hun bedrĳf. ‘Wĳ huisvesten de vaarskalveren apart van de stierkalveren. Na veertien dagen in een eenlingbox of iglo gaan de kalfjes in groepjes van drie tot vĳf naar de drie grote strohokken. De kalveren worden ge-

speend op acht tot negen weken. Daarna blĳven ze nog minimaal drie weken in het strohok om goed ruwvoer op te nemen, voordat ze naar de jongveestal voor het oudere jongvee gaan.’

Melk uit speenemmer De strohokken in de jongveestal zĳn van elkaar gescheiden door houten hekken en buizen. Karin Heeling geeft aan dat ze de huisvesting van de

DB01_StudielubKalveropfok.indd 41

08-03-13 16:44

KALVEROPFOK

kalveren bĳ Grietje eenvoudig vindt, maar ruim en doelmatig. Ze wĳst op de hoge nok van de stal. ‘De stal is weliswaar hoog, maar het tocht hier niet. Kalfjes zĳn heel erg gevoelig voor tocht. Een longontsteking is dan zo opgelopen. Om koude lucht op de ruggen te voorkomen, kun je een verlaagd plafond of afdakje in het hok maken.’ Op het bedrĳf van Dorien van Mensvoort uit Nieuw-Weerdinge hebben ze dit al. ‘Je ziet dat de kalfjes bĳ kou allemaal onder het afdakje gaan liggen’, weet Dorien. Dan komt het gesprek in de stal op het verstrekken van melk aan de kalveren. Net als de meeste vrouwen kiest Grietje voor twee keer per dag melk verstrekken. De kalveren tot veertien dagen krĳgen melk met een speenemmer, daarna krĳgen ze melk uit een gewone emmer. ‘Voor de speenemmer hebben we een standaard speen.’ Karin vertelt: ‘Het is belangrĳk dat kalfjes goed kunnen zuigen aan een speen. Maar maak het gat in een speen nooit groter, dan krĳgt een kalf in één keer te veel en te snel melk binnen, waardoor er sneller melk in de pens terecht kan komen. De pens is niet geschikt om melk te verteren, waardoor het kalf diarree kan krĳgen.’ Dorien heeft er een handige tip voor: ‘Wĳ gebruiken Milkbar-spenen. Daar zit een soort terugslagklepje in waarmee je voorkomt dat kalveren in één keer veel te veel melk binnenkrĳgen.’

Ganzenbord met kalveren Terug in de keuken van het bedrĳf ontvouwt Karin een stuk zeil en legt dit op tafel. ‘We gaan ganzenborden, maar dan wel met kalveren’, legt ze uit. In groepjes van twee gooien de vrouwen de dobbelsteen en komen bĳ elk vakje met een plaatje

op een belangrĳk punt in de kalveropfok. Al snel komt het gesprek op biestverstrekking. Het is belangrĳk een kalf zo vlug mogelĳk na de geboorte biest te geven. ‘Tot anderhalf uur na de geboorte is de zuigreflex van een kalf het sterkst. Bovendien kunnen de darmen van een kalf tot 24 uur na de geboorte het beste antistoffen opnemen.’ Dan blĳkt dat het tĳdstip van biestverstrekking nogal verschilt per bedrĳf. ‘Als de geboorte zwaar was, heeft het kalf soms nog geen puf om binnen twee uur voldoende biest naar binnen te werken’, weet Grietje uit ervaring. ‘Soms wacht ik bewust twee uur tot ze een beetje zĳn bĳgekomen. Dan drinken ze vaak veel beter.’ Die tactiek vindt bĳval onder de andere vrouwen. Karin adviseert om kalveren minimaal twee liter biest te laten drinken, of zoveel als ze zelf willen. ‘Sommige kalveren kunnen in één keer wel zes liter wegdrinken. Andere kalveren maar twee. Deze kalveren kun je het beste na een paar uur opnieuw biest aanbieden.’

KARIN HEELING-UENK: ‘PRAKTIJK IS ALTIJD WEERBARSTIGER DAN VOORGESCHREVEN’ Melkveehoudster Karin Heeling-Uenk organiseert sinds de zomer van 2012 Nutrifeed-party’s, speciaal voor vrouwen die op het bedrijf veel te maken hebben met de kalveropfok. ‘De Nutrifeed-party is een netwerk- en informatieavond waar vrouwen in een ongedwongen sfeer kennis en ervaringen over kalveropfok kunnen delen’, legt Karin uit. ‘De vrouwen die zo’n avond bijwonen, hebben een heel verschillende achtergrond’, vertelt Karin. ‘Zo hadden we op het bedrijf van Grietje Naber-Dijks vrouwen voor wie kalveropfok echt hun verantwoordelijkheid is op het bedrijf. Maar er

waren ook vrouwen bij die meer willen leren omdat hun bedrijf en dus ook de kalverafdeling in omvang verdubbelt. Ook zijn er altijd vrouwen bij die helemaal geen ervaring met kalveropfok op hun bedrijf hebben, maar dit graag willen leren.’ Tijdens de avonden blijkt vaak dat de praktijk weerbarstiger is dan wat er altijd keurig wordt voorgeschreven. ‘Diarree bij kalveren bijvoorbeeld is vaak een hardnekkig probleem dat niet simpel is op te lossen met alleen maar goede hygiëne’, vertelt Karin. ‘Juist de tips uit de praktijk zijn daarom zinvol om met elkaar uit te wisselen.’

DB01_StudielubKalveropfok.indd 42

08-03-13 16:45

BIESTKWALITEIT METEN Naast de juiste temperatuur van de biest is ook de kwaliteit van de biest belangrijk. Dorien van Mensvoort, een van de aanwezige melkveehoudsters op de Nutrifeed kalveropfokparty, vraagt of er iemand thuis de kwaliteit van de biest meet. ‘Wij doen dat met een biestkwaliteitsmeter.’ Organisator van de party Karin Heeling heeft er een meegenomen en laat hem rondgaan. ‘De kwaliteit van de biest wordt bepaald aan de hand van het aantal antistoffen dat erin zit. Daar heb je veel invloed op via de voeding van de koe’, vertelt Karin. ‘Een gezonde koe geeft ook goede biest.’ Boerin Grietje Naber vraagt of je ook aan de biest zelf kunt zien of die van goede kwaliteit is. ‘Meestal geldt: hoe dikker de biest, hoe beter’, zegt Karin.

Bĳ het geven van melk is een goede hygiëne belangrĳk. Hoe pakken de boerinnen dat aan? De meeste vrouwen maken na elke voerbeurt keurig de emmers schoon met heet water. Siny Lohuis en Marieke Scherphof doen dat echter niet. Marieke vertelt: ‘Als ze twee weken zĳn gaan onze kalveren over op de kalverdrinkautomaat. In de periode dat ze melk uit de emmer krĳgen, maken wĳ ze niet schoon. Wel heeft elk kalf zĳn eigen emmer zodat ze niet elkaars bacteriën binnenkrĳgen.’

Bruine smurrie Voor de kalverdrinkautomaat tipt Karin: ‘Haal één keer per maand de slangen en de speen van de automaat om ze schoon te maken. De automaat reinigt de speen namelĳk niet met een schoonmaakmiddel, waardoor er veel vuil en bacteriën in blĳven zitten. Als je de slangen en de speen doorspoelt, komt er echt bruine smurrie uit.’ Wat is op de meeste bedrĳven het moment van spenen van de kalveren? Meestal rond de acht weken, geldt bĳ de meeste vrouwen. ‘Een kalf kan bĳ een goede opname van melk, kalverkorrel en goed hooi op zĳn topgroei bĳna een kilo per dag groeien’, vertelt Karin. Ze vraagt wie van de vrouwen de kalfjes weleens meet, maar dat doet nog niemand. ‘Met een meetlint, waarbĳ je de borstomvang meet, of met een kruishoogtemeter kun je de groei van een kalf goed in de gaten houden. Wekelĳks meten en opschrĳven geeft je veel inzicht in de groei.’ Marieke vraagt zich af waarom een kalverdrinkautomaat eigenlĳk geen weegfunctie heeft. ‘Wat mĳ betreft zou die er best op mogen.’ Bĳ het onderwerp hygiëne en gezondheid valt het woord kalverdiarree. ‘Heel veel bedrĳven hebben te maken met diarree bĳ de kalveren en dat

is lastig onder controle te houden’, vertelt Karin. Ze legt uit dat verschillende diarreevirussen vaak standaard aanwezig zĳn in een jongveestal. ‘Zodra er veel kalveren tegelĳk zĳn, kan de infectiedruk ineens heel hoog worden. Voldoende hokjes voorkomen zo’n te hoge bezettingsgraad.’

Te steriel? Het algemene advies luidt om hokken goed te reinigen voordat er een nieuw kalfje in komt. Maar ook aan reinigen kleven gevaren, vindt Dorien. ‘De nevel van de hogedrukspuit kan ook op de kalfjes ernaast komen en deze alsnog besmetten’, weet ze uit ervaring. Jacqueline Luiten uit Roswinkel vult aan: ‘Je kunt de omgeving ook té steriel maken, dat zorgt juist voor een lagere weerstand van het kalf.’ Karin beaamt dit. ‘Virussen gedĳen het beste in een vochtige omgeving. Het beste is daarom om een hok na gebruik zeker twee weken leeg te laten staan en in die tĳd heel goed op te laten drogen.’ Karin heeft nog een tip om verspreiding van diarreevirussen te voorkomen: ‘Verstrek het ruwvoer voor de kalfjes liever niet in een hooiruif, maar aan een voerhek. Dit om te voorkomen dat het hooi onder uit de ruif in het hok en dus in de mest valt.’ Grietje vult Karin aan: ‘Wĳ hadden vorig jaar veel last van kalverdiarree. Luzerne is mooi schoon en droog ruwvoer. Misschien werkt het niet voor iedereen, maar sinds dat we dit voeren, zĳn op ons bedrĳf de diarreeproblemen grotendeels over.’ De vrouwen kĳken terug op een avond vol handige tips. ‘Ik heb echt veel geleerd van de ervaringen van andere vrouwen’, vertelt Jacqueline. ‘Elke boerin doet het toch anders, want elk bedrĳf is weer anders. Maar deze tips zĳn echt de moeite waard om te gebruiken op je eigen bedrĳf.’

DB01_StudielubKalveropfok.indd 43

08-03-13 16:45

u l s t e a r a t m o t i a a r d t e H

• • • • • • •

Meest efﬁciënte stikstofmeststof Voor het hoogste rendement Met 4% magnesiumoxide De best strooibare, homogene harde korrels Goede opslageigenschappen Laagste CO2-footprint van Europa Herkenbaar aan de oranje korrel

www.nutrinorm.nl

OCI0060_AD_Boerin_180x256_W.indd 1 DB01_p44.indd 44

www.oci-agro.nl

18-01-13 11-03-1317:20 12:24

INSPIRERENDEBOERIN TES TER HOFTE EMIGRANT leeftijd: 31 • partner: Engbert ter Hofte (30) • kinderen: Reggy (5) en Tristan (3) • bedrijf: 1250 koeien • woonplaats: Humansdorp (Zuid-Afrika)

ZUID-AFRIKA ‘Zuid-Afrika was buiten Nederland het enige land dat ik vroeger kende. Mijn peetoom en peettante woonden er en mijn ouders stonden ooit op het punt om naar Zuid-Afrika te emigreren. Maar ik wilde toen niet. Engbert ken ik vanaf mijn elfde. Van dichtbij heb ik de emigratieplannen van zijn ouders meegemaakt. Zo groeide ik er langzaam naartoe. Nu wonen we hier al acht jaar.’

BOONTJES PLUKKEN ‘Mijn ouders hadden een tuinbouwbedrijf met een paar koeien. Ik vond vooral dieren leuk. Ik reed paard en hielp ’s ochtends de koeien melken. Als ik boontjes moest plukken, was ik boos. Nu heb ik zelf een groentetuin en pluk ik mijn eigen verse boontjes. Mijn droom is dat we er straks met iedereen op de hele boerderij van kunnen leven.’

SUPERMARKT OP 64 KM ‘In Zuid-Afrika ben ik begonnen met het verzorgen van de kalfjes. Daar vocht ik echt voor. Ik had in een jaar tijd maar één dood kalf – daar was ik heel trots op. Nu gaan de kinderen voor. Drie keer per week ga ik met ze naar school. Dat is 150 kilometer hiervandaan. In Nederland is vrijwel alles binnen handbereik, in Zuid-Afrika heb je veel minder te kiezen. Zo ligt de supermarkt op 64 kilometer afstand.’

VISAREND IN DE TUIN ‘Elke keer als ik naar huis rijd, besef ik hoeveel geluk we hebben dat we op zo’n mooi plekje wonen. De natuur is prachtig, de kinderen groeien op met wilde dieren. Met zijn vieren kunnen we daar echt van genieten. Wie heeft er nu een broedend visarendpaar in de tuin? Of ziet onder het eten de bosbokken tussen de paarden grazen?’

DB01_terHofte.indd 45

08-03-13 16:43

Links Jorina, rechts Isaura

DB01_PassieRossaert.indd 46

08-03-13 16:42

PASSIEVOORKOEIEN

‘We hebben elk

onze eigen koeien’ Op prijskampen ontbreken de tweelingzussen Jorina en Isaura Rossaert zelden. Op de Kouterhoeve, het bedrijf van hun ouders, krijgen de jonge twintigers de kans om hun fokkerijtalenten te oefenen. En hoewel hun toekomst nog lang niet vastligt, zijn beide zussen ervan overtuigd dat hun weg ook echt in de sector ligt. Het klinkt eensluidend: ‘Eigenlijk willen we gewoon niets liever dan met koeien werken en boerin worden.’ TEKST ANNELIES DEBERGH

onderduit praten ze. En zeker als het over fokkerij gaat, zijn de tweelingzussen Jorina en Isaura Rossaert bijna niet te stoppen. Pas in de stal komen de twee twintigjarigen echt tot rust. Dan speuren ze zorgvuldig alle koeien na en sommen moeiteloos de ene na de andere pedigree op. Bij bijna elke koe hoort een verhaal. ‘We hebben elk zo’n beetje onze eigen koeien’, knikken de zussen in elkaars richting. Fokkerij is iets wat de hele familie beleeft op de Kouterhoeve, meteen ook de fokkerijbenaming. De zussen delen hun passie met hun ouders. Isaura glimlacht erbij. ‘Over de stierkeuze kunnen we af en toe felle discussies hebben met elkaar. Maar over onze favoriete koeien hebben we zelf het laatste woord.’

Ellysa als lievelingskoe Bij de vraag hun favoriete koe aan te stippen zijn de zussen het na een kort overleg snel eens. Dat is zonder meer Tequiladochter Ellysa, ingeschreven met 87 punten en stiermoeder. Isaura neemt het woord. ‘Die koe is meestal van de eerste keer drachtig, geeft veel melk met hoge gehalten en kreeg ook een goede exterieurscore. Als ze nu nog oud zou mogen worden, dan is dat onze ideale koe.’ Jorina vult trots aan: ‘Vanmorgen hebben we haar zoon Humor van de Kouterhoeve naar de ki in Ciney gebracht. Nu maar hopen dat hij straks ook als ki-stier bij AWE en RUW wordt ingezet.’ Dat fanatiek bezig zijn met koeien en kalfjes zit er bij Isaura al van kleins af in. Het fotoboek op tafel vormt er

een fraai bewijs van. ‘Ik had al vroeg een lievelingskoe en hield er enorm van om op keuringen kalfjes voor te brengen’, aldus Isaura. Haar zus kreeg pas later interesse voor de fokkerij. Jorina neemt over: ‘Ik kreeg de microbe later via mijn ouders te pakken.’

Geen voorkeur voor kleur Fokmateriaal afleveren is een belangrijk doel. ‘Eigenlijk verkopen we liever een vaars meer dan dat we een oude koe wegdoen. We willen onze melkkoeien graag zo lang mogelijk laten lopen.’ De zussen vinden moederlijnen erg belangrijk. ‘Van sommige moederlijnen heb je maar één afstammeling en dan verkopen we die liever niet.’ Exterieur is daarbij niet het belangrijkste doel ten huize Rossaert, voegen de zussen er in één adem aan toe. ‘We willen er in elk geval de melk bijhouden’, zegt Jorina en wijst op de vier honderdtonners die het bedrijf al rijk is. Beveren, Sint-Niklaas en Gent of Brussel, dat zijn prijskampen waar de zusjes aanwezig proberen te zijn. Een voorkeur voor kleur hebben ze niet. Isaura wijst op een verhouding zestig procent zwartbont en veertig procent roodbont in de stal. ‘Met roodbont is het vaak gemakkelijker om hoger te scoren op prijskampen, maar in zwartbont is de stierkeuze weer uitgebreider.’ Als studenten in de landbouw hebben de meiden allebei een toekomst in de sector voor ogen. In welke vorm weten ze nog niet. Het klinkt in koor: ‘Eigenlijk willen we niets liever dan boerin worden.’

DB01_PassieRossaert.indd 47

08-03-13 16:42

A SANOFI COMPANY

16274_Ketofen NL Rnd Brd Indctgbd A4.indd 1

25-02-13 10:51

GEKNIPTVOORDEBOERIN

Harig De Nederlandse onderneming Ven & Vogel bedacht het schoenenmerk SuperKoeien, een concept ‘van koe tot schoen’. Elk in Kenia gemaakt schoenenpaar is uniek in zijn print. Én harig. Want dat is lekker natuurlijk. SuperKoeien heeft een mannen- en een vrouwencollectie. Prijs per paar: vanaf € 129,95. www.superkoeien.nl

KLEINE BOER(INNE)TJES Een vrolijk babymutsje voor de toekomstige bedrijfsopvolger. Ook leuk om cadeau te doen. Naast ‘boertje’ of ‘boerinnetje’ zijn de mutsjes ook verkrijgbaar met de tekst ‘akkerbouwertje’ of ‘loonwerkertje’. Prijs: € 10. www.cowtrading.nl

Op maat

IN DE STEMMING

Praktisch, hip én uniek, dat zijn de (tuin)broeken en werkkleding van Mr. Mudd. De kledingstukken kun je helemaal op maat laten maken, met eigen kleuren en stoffen en naam of logo. De tuinbroek kun je wassen op 80 graden. Prijs werkjas: vanaf € 94,50, prijs tuinbroek: vanaf € 98,99. www.mrmudd.nl

Lazy cow, moody cow, wild cow, knackered cow of horny cow. Met de 100 procent natuurlijke verzorgingsproducten van Cowshed kies je de zeep, douchecrème of bodylotion die perfect bij jouw stemming past. Er is ook een speciale lijn voor baby’s en mama’s. Prijs bodylotion: € 19, prijs massage/badolie: € 19. www.cosmania.nl

TROTS Draag jouw boerinnentrots uit met dit zwarte t-shirt met de tekst ‘Proud to be a farmer’ in zilveren strass-steentjes. Prijs: € 32,95. www.proudtobeafarmer.nl

LADIES DAY Veebeoordelen een mannenzaak? Echt niet! JVC Gelderland organiseert op zaterdag 6 april de eerste wedstrijd veebeoordelen alleen voor vrouwen. ’s Morgens zal eerst een inspecteur uitleg geven, daarna kunnen deelneemsters zelf aan de slag om koeien te beoordelen. Deelneemsters uit heel Nederland en Vlaanderen zijn welkom op deze ‘ladies day’. Mannen zijn dit keer alleen publiek. Kijk voor meer info op www.jvcgelderland.nl

UIER Koffiemelk schenken wordt wel heel leuk met het Fred Calf & Half melkkannetje in de vorm van een koeienuier. Gemaakt van dubbelwandig glas. Prijs: € 21,95 www.kookwinkel.nl

DB01_GekniptVoorDeBoerin1.indd 49

11-03-13 13:38

BEELDVERHAAL

Koeien naar de pedicure Melkveehoudster Wilma Giesen-van den Berg uit Ezinge bekapt alle 160 koeien op het melkveebedrijf van haar en haar man Jasper al jaren grotendeels zelf. Daarvoor volgde ze een klauwverzorgingscursus. In de ligboxenstal is een speciale ruimte met bekapbox en werkbank ingericht. Wilma kan het klauwverzorgen op deze manier gemakkelijk in haar eentje uitvoeren. TEKST Jorieke van Cappellen

DB01-Beeldverhaal klauw.indd 50

11-03-13 10:35

Circa twee keer per week zoekt Wilma op de pc de dieren uit die 100 dagen in lactatie zijn of droog gaan. Na het melken stuurt het selectiepoortje deze koeien naar de separatieruimte in de stal.

Met de haakse slijper wordt het meeste overtollige hoorn weggehaald. ‘De punt van de klauw laat ik intact. Daar is de zool snel gevoelig, dus die mag je niet te dun maken.’

Wilma maakt gebruik van de uitschuifbare hekken in de separatieruimte. Daarmee kan ze de koeien heel gemakkelijk sturen.

‘Schoon en veilig werken is belangrijk.’ Wilma trekt latex handschoenen aan en polsbandjes om de onderarmen te beschermen.

Wilma drijft de koe rustig in de bekapbox. Alle klauwverzorgingsmaterialen heeft ze alvast dicht bij de hand. Naast de box is een werkbank en de haakse slijper hangt klaar op zijn vaste plek.

Met het klauwmes werkt Wilma de klauw verder bij. ‘Ik kijk naar verdachte plekjes in het hoorn. Een zwart putje kan wijzen op een beginnend wittelijndefect of een zoolzweer. Bij een kreupele koe snij ik het plekje verder uit.’ Rode verkleuringen in het hoorn kunnen wijzen op een rantsoen wat niet in balans is. ‘Als ik dit te vaak zie, bespreek ik met Jasper of we het rantsoen eventueel aan moeten passen.’

Tussen de klauw vindt Wilma een klein ontstoken huidplekje: mortellaro. ‘De ziekte van Mortellaro wordt veroorzaakt door bacteriën. Vooral bij vochtig weer zien we dit soms.’ Wilma brengt wat desinfecterende gel aan op de plek. Daarop komt een watje en een verband om de klauw schoon te houden. ‘Over enkele dagen kan het verband eraf.’

Om de koe ondersteuning te geven, trekt Wilma met een druk op de knop een brede buikriem aan. Daarna gaat een band om de eerste achterpoot. Ook deze kan ze automatisch optillen.

Wilma: ‘De buitenklauw is hoger dan de binnenklauw. Voor een betere gewichtsverdeling haal ik hoorn van met name het balgedeelte van de buitenklauw. Beide klauwen komen dan op gelijke hoogte.’

10 De koeien zijn klaar. Wilma verwerkt alle bevindingen in het

managementsysteem. ‘Ze kunnen weer prima vooruit.’

DB01-Beeldverhaal klauw.indd 51

11-03-13 10:35

DB01_p52.indd 44

11-03-13 12:35

BOERINVERTELT

Geen OPVOLGER, wat doen we met ons bedrijf? ‘We hebben geen groot bedrijf, mijn man en ik. Ook geen opvolgers; onze drie dochters zijn het huis uit. De jongste heeft nog een tijdje enige interesse gehad. Ze molk af en toe in het weekend onze zestig koeien. Maar ze studeert nu in Groningen, een heel ander leven. Ik denk niet dat het er nog van komt. Maar mijn man klampt zich toch nog aan dat idee vast. Misschien... Ik denk echt niet dat het er nog van gaat komen. En we lopen beiden al tegen de 60 aan. Straks gaat het melkquotum eraf. Ik

‘Straks VERDRINKT hij weer in het werk’ hoor om me heen dat er nogal wat bedrijven zijn die dan gas willen geven. Maar moeten wij daar allemaal wel aan meedoen? Hebben wij onze tijd niet gehad? Die vraag heb ik mijn man meermalen gesteld, maar het is net alsof hij die vraag wegduwt. Hij wil er niet over praten. Nu is het sowieso geen prater, meer een werker. Dat waardeer ik ook zo in hem. Toen hij het bedrijf van zijn ouders overnam, was het maar een keuterbedrijfje. Heel rustig en beheerst kocht hij quotum en bouwde hij het bedrijf uit. Ik werkte mee, tot de kinderen kwamen. Toen die ouder werden, kreeg ik de mogelijkheid om in de zorg te gaan werken. Dat doe ik nog steeds.

Eigenlijk doe ik nu alleen nog de administratie op het bedrijf. Het is de administratie die me steeds nadrukkelijker aan het denken zet. Wat moeten we doen met ons bedrijf? We zijn best intensief, dus de gestegen voerkosten hakken er bij ons behoorlijk in. Gelukkig heb ik mijn baan buitenshuis nog, anders was het echt sappelen. Het mooie, maar tegelijkertijd ook tragische van het boeren is dat verstand en gevoel zo door elkaar lopen. Dat is natuurlijk bij elk mens zo, maar je zou kunnen zeggen dat een boer een heel bijzonder soort mens is. Het bedrijf zit in hem en hij zit in het bedrijf. Ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. En het is al generaties lang in de familie, dat maakt die verbintenis nog eens extra sterk. Als je dan qua karakter zo in elkaar zit dat je vooral geniet van het werken, van de koeien, van buiten in de natuur, dan is het zo lastig om jezelf de vraag te stellen: is er nog iets anders? Moet ik niet stoppen met het bedrijf? Want het bedrijf zit in je en jij zit in het bedrijf. Ik worstel daar erg mee. Gelukkig heb ik veel steun aan mijn dochters, stuk voor stuk verstandige meiden. Die snappen hun vader best, tenslotte zijn ze op het bedrijf opgegroeid. Maar ze houden hem wel een spiegel voor. Soms moet dat echt onder druk, een beetje genadeloos moet je dan wel zijn. Ik zie dat mijn man beetje bij beetje bijdraait. Daar klamp ik me dan aan vast. Maar nu de lente begint, zie ik zijn ogen alweer glinsteren. Dan houd ik mijn hart wel eens vast: straks verdrinkt hij zich weer in het werk. Mesten, maaien, wiersen, inkuilen, daar geniet hij zo intens van. Toch zullen we samen op korte termijn antwoord moeten geven op die ene vraag: wat gaan we doen met ons bedrijf? Zover komt het ook wel, daar heb ik alle vertrouwen in. Maar lastig is het wel.’

In ‘Boerin vertelt’ blijven de inzenders anoniem. Wilt u reageren? Mail of schrijf naar: boerin@crv4all.com of: Redactie De Boerin, Postbus 454, 6800 AL Arnhem.

DB01_BoerinVertelt.indd 53

11-03-13 10:18

DB01_Strip.indd 54

08-03-13 14:23

WAT ZEGGEN KOEIEN TEGEN PIJN BIJ MASTITIS?

2013 Zoetis B.V.

RIMADYL CATTLE® 50 mg/ml, Oplossing voor injectie •Uitsluitend voor diergeneeskundig gebruik – REG NL 10130-URA • Werkzaam bestanddeel: Carprofen: 50 mg/ml en als conserveringsmiddel: ethanol: 0,1 ml/ml. • Doeldier: Rundvee. • Indicaties: Rimadyl is geïndiceerd als ondersteunende behandeling bij een antimicrobiële therapie om de klinische symptomen te verminderen bij infectieuze respiratoire ziektebeelden en bij acute mastitis bij rundvee. • Toedieningswijze en dosering: De aanbevolen dosering is 1,4 mg carprofen per kg lichaamsgewicht (1 ml/35 kg), eenmalig, in combinatie met een passende antibioticum therapie. Toediening: subcutaan. Aanwijzingen voor een juiste toediening: zie bijsluiter. • Contra-indicaties: Niet gebruiken: - bij dieren die lijden aan hart-, lever- of nieraandoeningen. - bij dieren die lijden aan gastro-intestinale ulceratie of bloedingen. - in geval van bloedafwijkingen. - bij dieren waarvan bekend is dat ze overgevoelig zijn voor het diergeneesmiddel. Bij drachtige dieren uitsluitend gebruiken overeenkomstig de baten/ risicobeoordeling van de behandelend dierenarts daar er geen specifieke studies bij drachtig rundvee voorhanden zijn. • Wachttermijn(en): (Orgaan) vlees: 21 dagen. Melk: nul dagen. • Bijwerkingen: Studies bij rundvee hebben aangetoond dat er zich op de injectieplaats een voorbijgaande plaatselijke reactie kan voordoen. • Speciale waarschuwingen: zie bijsluiter. • Bijzondere voorzorgen: Lees vóór gebruik de bijsluiter. • Bewaren: Bewaren beneden 25°C. Bewaar de flacon in de kartonnen buitenverpakking als bescherming tegen licht. Houdbaarheid na eerste aanprikken van de flacon: 28 dagen. Buiten het bereik en zicht van kinderen bewaren. Zie bijsluiter. • Nadere informatie: zie verpakking/bijsluiter of op aanvraag beschikbaar bij de registratiehouder: Zoetis B.V.-Postbus 37-2900 AA Capelle a/d IJssel-Nederland (e-mail: info.nl@zoetis.com).

CATS 13.RCA.12.5

Rimadyl Cattle - de ontstekingsremmer voor rundvee zonder wachttijd voor melk. Eénmalige injectie en eenvoudig toe te dienen. Rimadyl Cattle vermindert snel koorts en pijn. Bewezen effectief bij mastitis en luchtwegaandoeningen.

lk e t rd o lk w e m n a tv s om k e to e D

Sprayfo Life Start legt de basis voor productieve melkkoeien. + 30% groei in 1e maand + 50% basale uierontwikkeling + 1000 liter melk in 1e lactatie Wilt u weten wat het Sprayfo Life Start opfokprogramma voor uw bedrijf kan betekenen? Kijk op www.sprayfo.nl voor de Sprayfo opfokspecialist bij u in de buurt.

dag

re o b e