Veeteelt december 1-2 2014 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

JA A RG A N G 31

N R.20

D EC EMBE R 1/2

2014

I N D I T N U M M ER

K E R S T S P E C IAL

KEU RIN G

IN TERVI EW

Drie generaties over de ontwikkelingen in de melkveesector

W캐nker en Verwaa캐en geven HHH-show kleur

Ate Lindeboom bleef 41 jaar lang de verandering zoeken

VX20_cover.indd 2

15-12-14 14:26

20 ton drogestof in 2020 2015!

NIEUW LG 30.248 middenvroeg

NOOIT MEER EENNE LEGE SMARTPHO

22,2 ton ds/ha 22.464 kVEM/ha

UW WINST

LG 30.224

+ 800 kVEM/ha*

middenvroeg - vroeg

= 1.800 kg

21,4 ton ds/ha 21.736 kVEM/ha

extra melk/ha

gratis oplader bij uw bestelling op www.massamais.nl

bron: Rassenlijst / Rassenbulletin 2015 (CSAR)

* t.o.v. gemiddelde

Super verteerbare massamaïs die uw ruwvoerambities in 2015 al waar maakt!

“Hogere melkopbrengsten en lagere voerkosten? Met LG 30.211 en LG 30.218, de meest voerefficiënte maïs van Nederland, zijn we er klaar voor. De winst zit ‘m in de topverteerbaarheid van kolf én restplant. En dat zie je direct terug in de pens: extra VEM’s en energie voor aantoonbaar méér melk.”

Wij zijn klaar voor de toekomst Ben en Wim van der Heijden, Bladel

Doe mee en kijk snel op: www.lganimalnutrition.nl

GRATIS

ZEER VROEG

V E E T E E LT

VX20_p02NED.indd 2

DECEMBER

1/2

GRATIS proefzak* van de nieuwe 211 of 218 bij je maïszaadbestelling!

* 12.500 korrels (1/4 eenheid)

VROEG

2014

16-12-14 09:09

Welkom ti jdens de Agrifl anders beurs te G ent van 15 tot en met 18 januari 20 15 op de WWs -stand nr. 8320 in h al 8

De-Su 1775-ET

WORLD WIDE SIRES WWS B-NL B.V.

volg ons oP:

SPECIALIST IN FOKKERIJ Postbus 165, 8440 AD Heerenveen • Tel. 0513-672200 België: Tel. 04772-39882 • www.wwsires.nl

1214 Magnus.indd 1 VX20_p03.indd 3

12/10/14 5:21 AM 16-12-14 09:11

Als je eenmaal begint te rekenen, kom je uit bij VMS van DeLaval

DeLaval VMS 15 jaar in Nederland!  Na 15 jaar nog steeds koppelbaar  130 jaar ervaring in melktechniek  Landelijk gespecialiseerde 24/7 service  Laagste operationele kosten  Uitgebreide leasemogelijkheden Wist je dat de eerste VMS melkrobot in Nederland, na 15 jaar en bijna 9 miljoen liter melk, nog steeds naar volle tevredenheid melkt?

DeLaval BV - Steenwijk - 0521 537 500 - info.nl@delaval.com - www.delaval.nl

Veeteelt_VMS - als u eenmaal ..._A4_dec 2014_fc.indd 1 VX20_p04.indd 4

8-12-2014 12:36:18 16-12-14 09:13

I NHOUD RUBRIEKEN

7 8 17 21 59 77 90 105 107 108 110

Van de redactie Veeteeltvenster Even geen boer: kerstmarkt Koepad Koeienbloempjes Uit de dierenartspraktĳk: teenpuntnecrose Markt: kunstmest Jaarindex Boerengeluk: greppelen Voer voor boer Agenda R E P O R TA G E S

18 Luchtwasser geeft bedrĳf van familie Spans nieuw perspectief 44 Van potstal naar ligboxenstal bĳ de familie Vandewalle 94 Marco Verhaar melkt in zĳn eentje 500 koeien

Kerstquiz Puzzelen voor prĳzen

Portret Afscheid Ate Lindeboom

Vĳf embryo’s uit Noord-Amerikaanse koefamilies voor de winnaar van de kerstquiz.

Als het quotum wegvalt, wordt fokkerĳ belangrĳker volgens CRV-directeur Ate Lindeboom.

KERSTSPECIAL

12 Hoofdartikel: drie generaties melkveehouders 30 Voeding: familie Blokland 54 Fokkerĳ: familie Ruĳter 70 Huisvesting: familie Schildermans 88 Melkwinning: familie Waalderink 98 Economie: familie Van OirschotEvers

Hoofdartikel Kerstspecial: drie generaties melkveehouders

Boer verandert in drie generaties van rentmeester naar intellectueel ondernemer. Veeteelt sprak in het jaar van het familiebedrĳf met vĳf families over de veranderingen die de melkveesector onderging.

THEMABIJEENKOMSTEN

29 Rundveesymposium ForFarmers Hendrix te Sint-Niklaas 69 BLGG-Expertdag te Wageningen F O T O PA G I N A ’ S

32 Koe en kind: Marlies Vos 64 Koe en kind: Jens Cuvelier (alleen in Vlaanderen) 74 Koe en kind: Kaat Vandeputte 92 Koe en kind: Lauri de Rooĳ FOKKERIJ

35 Interbull: top NVI-stieren verengt D I E R R E P O R TA G E S

58 Drie generaties honderdtonners: de Clara’s van familie Knoef 72 Eiwit en benen is hét handelsmerk van de Batenburg Ginsterfamilie SERIE NIEUWE MELKERS

Hermen Spans:

Marco Verhaar:

‘Met een luchtwasser hoef je niet toe te geven op dierwelzĳn.’ 18

‘Er gaat veel capaciteit verloren door standaardrobotinstellingen.’ 94

60 Voeradviseur Izak van Engelen startte een grondloos bedrĳf met grupstal VOEDING

66 Krachtvoerkraan dichtdraaien levert qua saldo nauwelĳks iets op HHH-SHOW

82 Keuring roodbont 84 Keuring zwartbont 86 Dochtergroepen

V E E T E E LT

VX20_inhoud.indd 5

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

16-12-14 16:09

VX20_p06.indd 6

16-12-14 09:15

VA N

D E

R E D A C T I E

Jaap van der Knaap De melkveehouder en zĳn rentmeesterschap Concentratie bĳ koe Truus 3860 en begeleidster Geke van der Zĳpp in de ring tĳdens de HHH-show. Foto: Els Korsten

COLOFON Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschĳnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tĳmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Alice Booĳ, Reimer Strikwerda, Hanne Vandenberghe hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

anneer ik me de eerste beelden probeer te herinneren van de boerderĳ van mĳn opa, dan zie ik een grupstal. Een lage stal met enorme hooizolder en van die stralend wit geverfde muren als de koeien zomers buiten liepen. Ik zie de mestvaalt, kuilblokken op de deel en de houten bierbostelput met een aantal stampvol geladen groene kruiwagens ervoor. Ik herinner me dat mĳn opa altĳd bezig was. Maar hard werken is van alle generaties, zo leert het hoofdverhaal van deze uitgave. Want ook mĳn ouders en hun generatiegenoten hebben zich met hart en ziel voor het bedrĳf ingezet. Iedere generatie doet dat op zĳn eigen manier. Zo hoort automatisering bĳ de huidige generatie. Dat je daardoor veel koeien kunt melken, is te lezen in het verhaal van emigrant Marco Verhaar. Voor de kerstspecial bezocht de redactie diverse adressen om met drie generaties over de sector te praten. Op elk adres werd er met ontzag over vroeger gesproken, de oudste

generaties diepten de prachtigste verhalen op. Met eerbied zagen we de jongere generaties luisteren. Dat deze nieuwe generaties rationeler denken, zakelĳker zĳn en koeien niet meer altĳd bĳ naam maar bĳ (computer)nummer kennen, maakt hen beslist geen mindere veehouders. De uitspraak van Hylke Speerstra in het hoofdverhaal dat boeren van nu verder van de natuur af staan en het rentmeesterschap dreigen te verliezen doet hun daarom geen recht. Zelfs op het meest geautomatiseerde bedrĳf staat of valt het economisch succes bĳ het dagelĳks contact tussen koe en veehouder. Alle beschikbare sensoren ten spĳt, er is nog altĳd iets als ‘het oog van de meester’. Dat was bĳ mĳn opa zo, bĳ mĳn vader, bĳ veehouders van nu en ik voorspel ook bĳ de volgende generaties. Gelukkig maar, het zorgt er namelĳk voor dat we als Veeteeltredactie prachtige verhalen kunnen blĳven optekenen. Namens de redactie wens ik iedereen een gezond en gelukkig 2015.

abonnementsprĳs/jaar

Nederland en België € 69,60 overige landen € 131,60 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting. Prĳzen excl. 6% btw. Abonnementen zĳn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlĳks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

Opmerkelĳk Grote bedrĳven leveren ‘faire’ melk van Coca-Cola Frisdrankconcern Coca-Cola heeft zĳn eerste zuiveldrank gelanceerd. Coca-Cola noemt de melk Fair Life en stelt dat de melk duurzaam is geproduceerd. Die duurzaamheid verschilt wel duidelĳk van Europese opvattingen: de melk is afkomstig van bedrĳven die gemiddeld meer dan 2000 koeien melken en waar weidegang geen onderwerp is. Gelezen op www.fairlife.com

illustraties/foto’s

De foto’s zĳn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zĳn de foto’s van Els Korsten (8, 32, 81-86), Alex Arkink (58), Alain Baars (48) en Mark Pasveer (94-97). Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelĳkheid aanvaarden voor mogelĳke onjuistheden of onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelĳk voorbehouden. Deze rechten berusten bĳ CRV BV c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit Veeteelt mogen uitsluitend verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt worden na schriftelĳke toestemming van CRV. Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

V E E T E E LT

VX20_editorial.indd 7

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

15-12-14 16:41

V E E T E E LT V E N S T E R

Veilingtopper Tulip Sale brengt 34.000 euro op Holec Natalie was met 34.000 euro de veilingtopper van de Tulip Sale. Het vier maanden oude kalf is een dochter van De-Su Balisto uit Holec Mogul Panzul, een Mogulkleindochter van Rabur Goldwyn Panzer. Natalie verhuist naar GrootBrittannië. Verkoper Pieter Kuĳer uit Soest besloot zĳn verdiende geld direct weer te investeren. Hĳ keerde huiswaarts met het tweede hoogste veilingnummer: Cervi Mogul Charity. De Moguldochter met een GPTI-fokwaarde van 2481 kostte 22.000 euro. De Duitse kiorganisatie RSH betaalde 21.000 euro voor WWS Pistazie P. Het hoornloze kalf van De-Su Balisto was het derde duurste kalf op de veiling. Er verhuisden meer Tulip Sale-dieren naar het buitenland, vertelt veilingorganisator Adolf Langhout. ‘Er gaan dieren naar Noord-Ierland en ook Italiaanse fokkers hebben meerdere dieren ge-

kocht.’ Langhout kĳkt tevreden terug op de veiling. ‘Er zĳn uiteindelĳk 65 lotnummers verkocht voor gemiddeld 5500 euro. Dat is een prima prĳs. Dit is geen veiling waarbĳ we bewust een zo hoog

mogelĳk veilinggemiddelde willen neerzetten. Dit is een veiling met een breed aanbod, met topgenomics, hoornlooze dieren, roodbonten en exterieurtoppers. Zo houd je de veiling breed gedragen.’

Holec Natalie in de ring tĳdens de Tulip Sale

Dochtergroep G-Force op CRV Koe-Expo Op de komende CRV Koe-Expo in Gent op 15 januari toont CRV een dochtergroep van Delta G-Force. In Gent laat CRV vĳf Vlaamse G-Forcedochters zien. De Man-O-Manzoon uit Delta Gem (v. Jordan) kreeg in december zĳn eerste dochterfokwaarden. Als genoomstier werd GForce al volop ingezet. Zĳn eerste sperma was ooit binnen twaalf uur uitverkocht en hĳ stond twee jaar lang in de Nederlandse top tien van meestgebruikte stieren bĳ zwart-

bont. Daardoor bevat zĳn eerste dochterfokwaarde nu al informatie van ruim 700 dochters. Die brengen de fokwaarde van hun vader op 288 NVI en 109 exterieur. Naast de dochtergroep van G-Force laat CRV ook individuele dochters zien van onder meer Kodak, Atlantic en Franklin. G-Force stond als genoomstier twee jaar op rĳ in de Nederlandse top tien meestgebruikte stieren zwartbont

Einde verhaal voor recordstier Toystory

Export VikingGenetics stĳgt met bĳna een kwart

Toystory, de enige stier waarvan meer dan twee miljoen doses sperma werden verkocht, is afgevoerd op dertienjarige leeftĳd. De stier van de Amerikaanse veeverbeteringsorganisatie Genex CRI produceerde uiteindelĳk meer dan 2,4 miljoen doses sperma. De Amerikaanse stier, geboren uit Jenny-Lou Patron Toyane en BW Marshall, debuteerde in 2005 met zĳn eerste dochterfokwaarden. In 2009 haalde hĳ al de kaap van een

De sperma-export van de Scandinavische ki-organisatie VikingGenetics is over de eerste negen maanden van 2014 met bĳna een kwart toegenomen ten opzichte van dezelfde periode in 2013. De afzet van holsteinstieren in het buitenland nam met 140.000 rietjes toe. VikingGenetics schrĳft de toename toe aan de groeiende verkoop in Australië en de nadruk op het fokkerĳconcept ProCross. ProCross is gericht op het driewegkruisen

V E E T E E LT

VX20_veeteeltvenster.indd 8

DECEMBER

miljoen doses. In 2011 evenaarde hĳ het toenmalige record van Sunny Boy van 1,8 miljoen verkochte doses sperma. Toystory kreeg ook veel stiervaderkansen, maar echt succesvol bleek hĳ niet in Europa. In Nederland en Vlaanderen zorgen bĳna 2000 dochters voor een NVI-fokwaarde van 33 en 105 exterieur. Vooral op het gebied van beenwerkverwerving (96) en levensduur (–139) bleek Toystory geen hoogvlieger.

1/2

met montbéliarde, holstein en Scandinavisch roodbont. De holsteinstier VH Eager (v. D Expo) was het populairst in het buitenland. Ook de nummer twee, VH Obama, is een holsteinstier. De op twee na meest verkochte stier van VikingGenetics in het buitenland is de Scandinavischroodbontstier VR Cigar. Australië is de belangrĳkste afzetmarkt van VikingGenetics, gevolgd door Noorwegen, Nederland en Groot-Brittannië.

2014

16-12-14 16:24

K O RT

OHG en CRV wisselen genetische profielen stieren uit Op 1 december hebben CRV en de Duitse ki-organisatie Osnabrücker Herdbuch (OHG) een contract getekend om genetische profielen van stieren uit te wisselen. De reden voor het sluiten van de overeenkomst is dat een stier soms veel beter uitkomt voor NVI dan voor de Duitse index RZG en andersom. De fokkerĳorganisaties kunnen genetische profielen van stieren die voor de index in het thuisland net niet voldoen-

de hoog uitkomen, aanbieden aan de andere partĳ. Dit kan er volgens CRVwoordvoerder Bertil Muller vervolgens toe leiden dat de andere partĳ de stier na een genoomtest in eigen land ook daadwerkelĳk overneemt. De open samenwerking geeft beide partĳen geen verplichtingen over een aantal aan te bieden stieren. Maar het zorgt wel voor nieuwe selectiemogelĳkheden in elkaars fokkerĳgebieden.

Einde voor Franse stier Roumare In Frankrĳk is Roumare afgevoerd. Bĳ zĳn debuut als fokstier in 2006 pakte de Jocko Besnezoon meteen de leiding in het ISU-klassement, dankzĳ een torenhoge score voor exterieur. Van de veertienjarige stier van Genes Diffusion kwamen in Frankrĳk meer dan 20.000 dochters aan de melk. Internationaal

kreeg hĳ ook diverse kansen als stiervader. Ook in Nederland en Vlaanderen werd Roumare ingezet. Dat resulteerde in een dochtergroepoptreden tĳdens de NRM van 2010. Op dit moment zorgen zĳn bĳna 1800 melkgevende dochters voor 98 NVI en 106 exterieur.

Melktypische dochters van Bobax op beurs in Gorinchem Tĳdens de Rundvee- en Mechanisatie Vakdagen in Gorinchem presenteerde KI Samen een dochtergroep van Bobax. De Baxterzoon toonde een collectie gerekte, melktypische vaarzen. Het zestal droeg hoog aangehechte uiers met strakke ophangbanden en correct geplaatste spenen. De vaarzen waren ruim ontwikkeld en voorzien van overwegend goed geconstrueerde, brede kruispartĳen. Ook in de voorhand waren de dieren breed gebouwd en de voorbenen stonden er pa-

rallel onder. Het beenwerk oogde op stand droog en had voldoende hoek in de hak. Bobax’ fokwaarde telt momenteel 184 melkgevende dochters, waarvan er 22 een bĳdrage leveren aan zĳn exterieurcĳfers. Zĳn fokwaarde van 107 totaal exterieur is daarmee nog pril. Op de Rundvee- en Mechanisatie Vakdagen in Venray van 16 tot en met 18 december toont KI Samen een collectie van de Britse Shottlezoon Cogent Twist.

Bobax toonde een zestal ruim ontwikkelde dieren

NI E U W S

Bouw nucleusbedrĳf CRV start in 2015 De bouw van het nieuwe Delta-nucleusbedrĳf in Leeuwarden van fokkerĳorganisatie CRV gaat naar verwachting in de loop van 2015 van start. CRV heeft de grond voor de locatie in Leeuwarden inmiddels aangekocht en spreekt de hoop uit om in 2015 te gaan bouwen. Het nieuwe complex bestaat uit laboratoria, kantoorruimtes en stallen, waar vĳftien tot twintig medewerkers werkzaam zullen zĳn. ‘Er worden 300 dierplaatsen gerealiseerd voor dieren tussen de drie en 26 maanden. Hierbĳ gaat het voornamelĳk om pinken en vaarzen die getest zĳn en als stiermoeder ingezet worden’, vertelt woordvoerder bĳ CRV Bertil Muller. Als gevolg van de centralisatie in Leeuwarden sluiten de locaties van het huidige testbedrĳf in Terwispel en het ivplaboratorium in Harfsen.

Open dagen KI Kampen op groot bedrĳf Op 12 en 13 juni 2015 organiseert KI Kampen haar tweejaarlĳkse open dag met dochtergroependemonstratie. Gezien het te verwachten aantal bezoekers duurt het evenement dit keer twee dagen. De locatie is het melkveebedrĳf van familie Jonkman in Mariënheem. Op dit moment wordt daar een nieuwe stal gebouwd om te groeien van 60 naar 480 koeien. Op beide dagen is een aantal dochtergroepen van KI Kampen-stieren te bewonderen. De fokkerĳorganisatie maakt later bekend om welke stieren het gaat.

Smurf met pensioen In Canada is wereldrecordhoudster Gillette E Smurf (v. Emperor) met pensioen gegaan. De 91 puntenkoe van de familie Patenaude van La Ferme Gillette uit het Canadese Embrun produceerde in elf lactaties in totaal 247.711 kg melk met 3,6% vet en 3,1% eiwit. Van Smurf registreerde het Canadese holsteinstamboek één dochter. Deze met 90 punten ingeschreven Gillette Champion Sally produceerde zelf inmiddels ook bĳna 111.000 kg melk.

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX20_veeteeltvenster.indd 9

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

15-12-14 12:07

Internationale Osnabrücker Zwartbontdagen

31 januari 2015,

Halle Gartlage, Osnabrück 9.30 uur Holsteinshow 13.00 uur Presentatie dochtergroepen 14.00 uur Top-Genetica-Veiling

Het hoogtepunt van de veiling 2015: gRZG 165 – Dochter uit OH Waleria Nummer 1 dochter en één van de hoogste dieren volgens RZG. Uitsluitend dochtergeteste stieren, uit de vrouwelijke lijn.

OH Goldday Waleria VG-85 Osnabrücker Herdbuch eG Ochsenweg 40-43 49324 Melle - Deutschland Tel: +49 5422 987-0 info@ohg-genetic.de

Veiling-catalogus:

Bouwen aan de Toekomst

dinsdag - woensdag - donderdag

16 t/m 18 december 2014 TT Hall Assen

Vakevenement voor de complete agrarische sector

KORTINGSBON Knip deze bon uit en lever deze in bij de kassa voor € 5,- korting op de entree van € 15,-. Naam: Adres:

WAARD € 5,- E

€ 5,-

Ontmoet uw leveranciers op AgroExpo Assen. Alles wat interessant is voor de (melk)veehouderij en akkerbouw komt aan bod. U zult er alleen geen trekkers en werktuigen zien.

Postcode/ plaats: E-mail:

AgroExpo Assen is er voor de complete agrarische sector in Noordoost-Nederland. Op de beursvloer ziet u tal van innovatieve producten en diensten die u als boer helpen bij het realiseren van meer groei, winst en continuïteit. Wat brengt de toekomst voor uw bedrijf? Denk vooruit; kom naar Assen!

Openingstijden Dinsdag 16 dec. van 13.00 tot 22.00 uur Woensdag 17 dec.van 13.00 tot 22.00 uur Donderdag 18 dec. van 13.00 tot 22.00 uur Kijk voor het programma op de website. Locatie TT Hall Assen A28 - afrit 32

www.agroexpo.nl

Eén bon per persoon. Alleen ingevulde bonnen zijn geldig. Niet geldig i.c.m. andere acties. Veeteelt2014.

V E E T E E LT

VX20_p10.indd 10

DECEMBER

1/2

2014

15-12-14 12:01

TELEFOON (0031) 0183-589109 FAX (0031) 0183-589129 GSM (0031) 06-53884044 E-MAIL: INFO@JADVOKAAT.NL

VOF V.S.E. ADVOKAAT Botersloot 50 4225 PS Noordeloos

✂

SPERMABON KERST 2014

Het onderstaande sperma van deze stieren is beschikbaar middels deze inschrijfbon.U kunt inschrijven op één of meerdere stieren. De hoogste inschrijver per stier ontvangt in ieder geval die portie sperma, zoals achter elke stier staat vermeld. Wanneer er nog sperma over is, ontvangt de tweede hoogste inschrijver de volgende portie sperma. Wanneer u van één of meerdere stieren de hoogste inschrijver bent, zullen wij u z.s.m. berichten.

U kunt uw inschrijving per post, fax of e-mail aanleveren uiterlijk t/m dinsdag 6 januari 2015. IK SCHRIJF IN OP DE VOLGENDE STIEREN: Uw bieding per dosis

Aant. Stier

✂

10 1 10 1 4 10 1 12 1 3 10 9 9 8 1 4 3 6 2 1 8 12 14 6 8 6 10 10 10 11 9 8 11 6 12 8 1 1 10 4 12 10 14 12 10 18 11 9 10 9 10 10 10 10 4 13 2 19 3 1 9 25 8 3 10

Abram Accoord Acme rf Aerostar Ajax red Albiorix rf Alchemy rf Allegro Almighty Amateur Applejax rf Apple Red Archibald Atwood Award fr Bachelor Balisto (sexed) Bax red Beaver Bell Gene Betty Bruce Beyercrest Joe Big Winner Birbo Bogart Bookem Bolt Boss Iron Boudewijn Bradnick Braut (SWE) Brokaw Burnstein Butembo Camelot Canvas Commander Camion Cash Cassanova Celsius Chanel red Clara's Orkan Classic Colton (sexed) Cricket DH Canvas rf Dakker rf Dakota Damion Dashawn Dempsey Destry rf Defiant rf Delta Pirate Deputy red Desmond red Detox rf Diplomat rf Doberman Dorcy Dream (FLV) Duplex Dusk rf Eaton

Aant. Stier 13 9 10 12 14 1 15 1 5 6 2 10 5 14 10 7 5 2 1 8 6 10 12 4 4 11 11 1 11 15 10 9 5 1 12 1 11 5 1 5 12 12 4 12 10 1 6 3 3 1 8 11 7 10 2 4 13 9 9 10 14 4 9 12 2

Eight Emerald Emmett Epic Fabio Famous-red Bear P Fantastic Fiction rf Fiction Fitlist Flagello Foremost Fortman Fortune Apina Fraiko rf Gale Gerard Gibor Glorious red Gold Chip Gold Chip (sexed) Goldsun Golden Dreams Goldfarm Goldwyn Hayden Hofherr (Flv) Hondo Aero Hoorn Winner Impuls Jannsen Janosch Jardin Jed Jerudo Jesther Jobert Jocko Besne Jorik Jorryn Jotan red Julius Ked Juror Kanu P red Kian Kindnes Kingboy Knowledge Kylian-red Kylian-red (Sexed) Lancelot Lanin Laudan Latimer Laurel red Lawn Boy P red Legend Lemmer Leko Lewis Lichtblick Ligretto Lithium Lonar Lorenzo

Uw bieding per dosis

Aant. 3 8 2 10 11 1 2 9 9 1 9 18 10 15 4 6 5 3 10 8 3 1 8 1 10 3 1 8 12 11 1 3 2 4 10 12 3 9 6 2 2 12 2 10 12 1 1 11 10 1 11 8 12 1 15 3 9 12 9 2 4 5 5 6 9

Stier Lucifer Lucky Lawrence Lucky Mike Luxemburg Magna P rf Maistein Man O Man Marker Markwell Osaka Marlin Mascol Mavid MC Cutchen WLH Maximus rf Maxwell-red Melchisedesh Meldober (MRY) Mira Modious Mogul Mogul (Sexed) Momo (FLV) Montross Moonlight red Morgan Mr Frosty Mr. Sam National Niagra Numero Uno Alta Otto O-Cosmopolitan Observer Ohare P Olympic Oslo (SWE) Outside Batenburg Porto Packman Padre Pappy Paramount Pavetheway Parker P Peter (SWE) Pippen Piramide Planet Platinum Prelude Radon Ramos Rasino (FLV) Red Glory Red Rock Reliant Rhyme (markwell) Riburn-red Rocky Roumare Royalist Sanchez Salinas (Jer) Savard (Sexed) Scooby Duu

Uw bieding per dosis

Aant. Stier 1 10 4 10 10 2 14 9 12 12 2 12 5 1 20 12 8 8 10 5 12 10 12 3 12 10 2 2 12 3 2 9 5 2 1 14 12 6 4 10 6 1 5 3 12 2 1 10 12 7 12 10 5 12 25 10 4 12 21 75 19 3 25 3

Scott Seaver Sed Up Select Shamrock Shaquille Shaw Sherlock rf Shogun PS Shot Al Silver (seagull-bay) Snowball P Solar-red Sonlight Sk Match Maker Spiderman Stadel Stonewall Sunflower rf Sunrise Superior Supersire Support Talent rf Talentino Tapic Teus Thelo Tiamo Timmer Davis Titanic Trevor Tribute Triple Threat Tugolo Twist Tychip Valiant Gold Veranatus Victor (BSW) Vigor (BSW) Virzil Westroad Wiersma Windbrook Windstar Wisconsin-red White Wonder Wonder Woodstock Wyman Yorick Zeling rf Zeppelin Belgisch Witblauw Arti Adamo Damocles Original Partiel Pepe de Jauvelan Tallboy Tapageur Torrent Valseur

Uw bieding per dosis

WIJ WENSEN U EENDEZE GOEDE EN ZODAT EEN VOORSPOEDIG 2015 TOE! STUUR VANDAAG BONKERST NOG OP, U NIET TE LAAT BENT! Naam

:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Eigen vat ❏ ja ❏ nee KI: . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Telefoon : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

PC + Woonpl. : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

E-mail

: ..........................

Direct uit voorraad leverbaar spermacontainers adv advocaat dec 2014 DEF.indd 11

15-12-14 10:56

K ER S T S P E C I A L

1890

1900 1895-1915: ontdekking synthetische kunstmest

1910 1910: introductie eerste melkmachines

G E N E R A T I E S

1920

1913: introductie trekker

1930

1940

1950

1935: introductie ki; eerste succesvolle inseminatie

introd

Boer verandert in drie generaties van rent mee

Hard werken is va Ondernemende boeren waren er honderd jaar geleden ook wel, maar in eerste instantie zat het haar van de koe aan de pet. Het treffende beeld is van schrĳver Hylke Speerstra. Hĳ is een van de bronnen die Veeteelt sprak om een profiel te schetsen van drie generaties melkveehouders. tekst Tĳmen van Zessen

e VN bestempelde het jaar 2014 als het ‘International Year of Family Farming’. De agrarische sector is bĳ uitstek een bedrĳfstak waarin het familiebedrĳf een centrale rol inneemt. Uit onderzoek van Christelĳke Hogeschool Windesheim in Zwolle en het Landbouw Economisch Instituut (LEI) blĳkt dat 87 procent van de landbouwbedrĳven in Nederland te boek staat als familiebedrĳf. Hoe komt dat? ‘Een familiebedrĳf heeft een heel goede

V E E T E E LT

VX20_hoofdverhaal.indd 12

DECEMBER

1/2

uitgangspositie om te overleven. Door de eeuwen heen geven families, soms vele generaties lang, hun inzet aan het bedrĳf en zĳn ze bereid om heel hard te werken. Die veerkracht en ondernemersgeest in een gezinsbedrĳf is heel waardevol. Er zullen in de landbouw meerdere bedrĳfsvormen opkomen, maar ik denk niet dat het familiebedrĳf verdwĳnt’, voorspelt Ilse Matser, lector aan de hogeschool Windesheim.

Dit jaar is ook het jaar waarin Anton de Boer zĳn duizendste spiegelgesprek afnam. De eigenaar en oprichter van adviesbureau De Boer CS hield de spiegelgesprekken met jonge agrarische ondernemers. Hĳ hielp hen de sterke en zwakke plekken in hun persoonlĳkheid te ontdekken. Anton de Boer herkent de door Matser benoemde veerkracht in familiebedrĳven. ‘Jonge ondernemers in de landbouw zĳn enorm bezig met hun werk, met re-

2014

12-12-14 16:24

1950

1960 1960-1980: introductie ligboxenstal

1970 1970-1980: holsteinisering

1980 1980-1990: introductie computer

1990 1983-2015: melkquotum

2000

2010

1992: introductie eerste melkrobot

2015

2008: introductie genomics

rent meester naar intellectueel ondernemer

is van alle tĳden sultaat. Schaalvergroting slokt heel veel aandacht op en dat vergt concentratie, tĳd en zorg’, vertelt hĳ.

Blĳvende prestatiedruk De Boer kan zo nog wel even doorgaan. De karakteristieken van boeren boeien hem als geen ander. ‘Controle op het werk is belangrĳker dan het contact met mensen. Gezelligheid of even met een vriend bellen staat altĳd achteraan. Wat dat betreft is de automatisering mislukt, de druk op presteren en hard werken blĳft bestaan.’ Hard werken is dus van alle tĳden, maar het profiel van ‘de agrariër’ wordt volgens De Boer wel sterk bepaald door de (veranderende) tĳdsgeest. ‘Het gedrag dat je ontwikkelt, ontstaat op het moment dat je start als ondernemer. In een tĳd van economische voorspoed ontwikkel je andere

eigenschappen dan in tĳden van crisis’. Op basis van de duizend spiegelgesprekken onderscheidt hĳ geen drie, maar vier generaties (tabel 1). ‘Generatie X en Y gaan goed samen, die zĳn om het zo te zeggen goed identificeerbaar met elkaar. Maar de protestgeneratie en de pragmatische generatie hebben sneller een probleem samen. De start van hun bestaan als ondernemer was in economisch opzicht verschillend. Waar de protestgeneratie te kampen had met hoge rentes had de pragmatische generatie de wind in de rug. Toen de stekker uit de economie ging, had deze generatie niet het vermogen om de tering naar de nering te zetten’, legt De Boer uit. Hĳ doelt op de toegenomen melkprĳsfluctuaties en op het melkprĳsdal van 2009. Het verschil tussen generaties is niet uit-

leeftĳd (jaar)

generatie

15-30 30-45 45-60 65-75

generatie Y pragmatische generatie generatie X protestgeneratie

Tabel 1 – Indeling van generaties agrariërs (bron: De Boer CS)

sluitend van financiële aard. Ook de samenleving, de cultuur, vormen groepen leeftĳdsgenoten. Anton de Boer balt zĳn vuisten als hĳ duidelĳk maakt dat dit soort verschillen zich wreken in onderlinge spanningen, simpelweg omdat het een mens veel moeite kost om uit zichzelf te veranderen. ‘De protestgeneratie wil waardering voor het ontwikkelen van de landbouw, voor de schaalvergroting waar ze dag en nacht voor heeft gewerkt. Het is

V E E T E E LT

VX20_hoofdverhaal.indd 13

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

12-12-14 16:25

K ER S T S P E C I A L

de generatie die minder waarde hecht aan vakantie en vrĳe tĳd.’ De pragmatische generatie daarentegen heeft wel geld over voor vakantie. ‘Zĳ vertikken het om slachtoffer te worden van hun eigen werk, zĳn hoger opgeleid en hebben moeite met persoonlĳke kritiek. Het is een geëmancipeerde generatie die niet het gevoel wil hebben voor vader te werken, maar waardering wil voor wie ze zĳn.’ De jongste generatie, de generatie Y, start in een tĳd van economische tegenwind. Volgens De Boer is het een slimme generatie met een zakelĳk instinct. Deze boeren gebruiken ‘economische onderstromen’, zoals crowdfunding. Meer dan de pragmatische generatie zĳn ze in staat om hun economische rĳstĳl aan te passen.

Personeelsmanager De Boer nam de meeste gesprekken af in opdracht van de Rabobank. Ze vormen een onderdeel van het Rabo Opvolgers Perspectief, dat bedrĳfsopvolgers voorbereidt op het ondernemerschap. Bart Ĳntema is namens Rabobank vanaf de start betrokken bĳ dit initiatief en dit jaar is het concept ook getest in het buitenland. ‘De toekomstige ondernemer staat midden in de samenleving en past zĳn bedrĳf daarop aan. Hĳ speelt in op consumentenwensen en trends.’ Ĳntema doelt op de continu veranderende (markt)omgeving waarin bĳvoorbeeld dierwelzĳn, milieu

G E N E R A T I E S

en antibioticagebruik zeer actuele thema’s zĳn. Maar hĳ ziet ook nieuwe verdienmodellen, waarbĳ consumenten hun levensmiddelen rechtstreeks kopen bĳ de boer. ‘Als boeren die toepassen, krĳgen ze meer grip op de marge. Er zĳn voldoende voorbeelden van ontwikkelingen waarvan we vĳf jaar geleden dachten dat ze niet zouden kunnen.’ Ĳntema werkt sinds drie jaar vooral in het buitenland voor Rabobank. Hĳ denkt dat schaalvergroting en technologie ervoor zorgen dat boeren opschuiven van koeienmanager naar personeelsmanager. ‘In het buitenland is die trend al eerder ingezet. En de beste koeienmanager is niet per se de beste mensenmanager.’

Menselĳke maat verdwĳnt Ĳntema schetst een toekomstbeeld dat Hylke Speerstra moeizaam kan verdragen. De auteur van onder meer ‘Het wrede paradĳs’ is tot in zĳn vezels vergroeid met de landbouwcultuur. ‘Bĳ goed ondernemerschap past ook nog iets als soberheid. Niet verder springen dan je polsstok lang is. Ik denk dat jonge generaties iets moeten leren van de gereserveerdheid van de ouderen.’ Speerstra waakt ervoor om over te komen als ‘cultuurpessimist’. Toch is hĳ kritisch op de almaar voortwoekerende schaalvergroting. ‘De menselĳke maat is weg. Kwaliteit heeft plaatsgemaakt voor kwanti-

teit. Een koe is een digitaal bezit geworden, het vee zit niet meer in de ziel van de boer maar in zĳn computer.’ Speerstra breekt een lans voor de families die niet bestand bleken tegen de slag naar schaalvergroting. ‘Het aantal boeren dat hierom is afgevallen is een geheim getal, het zĳn de onzichtbare verliezers. Voor hen voelt het misschien niet zo, maar ze zĳn wel afgehaakt.’ Speerstra is eerlĳk, de voorlopers in de sector, de blĳvers hebben uiteindelĳk ook veel welvaart en welzĳn gebracht in boerengezinnen. Zĳn verhaal is dubbel, maar de weemoed overheerst. ‘Boeren spreken elkaar niet meer over welke koe ze verkocht hebben, het gaat over hun vakantie. Ik mis iets van dat oude rentmeesterschap, een boer leeft steeds verder van de natuur af. Vroeger leefde het hele gezin mee bĳ de geboorte van een kalf en je moest erbĳ zĳn, het mocht je niet ontkomen. Nu verzekeren ondernemers zich tegen calamiteiten. Boeren zĳn opgeschoven van rentmeester naar rationeel denkende Y ondernemers. Ondernemende boeren had je vroeger ook wel, maar bĳ hen zat het haar van de koe nog aan de pet.’

Met de voet op de rem Net als Matser en De Boer legt ook Speerstra een relatie tussen het doorstaan van een crisis en het ontwikkelen van veerkracht binnen boerenfamilies. Speerstra:

Boerenvrouw werkt steeds vaker buiten de deur De vrouw van de boer werkt steeds vaker buitenshuis. Het was nieuws voor de landelĳke kranten vorige maand. Dertig jaar geleden werkte nog maar één op de twintig boerenvrouwen buiten de deur, nu is dat vier op de tien. ‘Vrouwen zĳn steeds hoger opgeleid en vinden meer kansen buiten het bedrĳf. Het werd steeds normaler dat vrouwen een baan hebben, ook buiten de landbouw. Het salaris van de vrouw is een welkome aanvulling op het

V E E T E E LT

VX20_hoofdverhaal.indd 14

DECEMBER

1/2

gezinsinkomen, want de rentabiliteit van boerderĳen staat vaak onder druk’, vertelt Ilse Matser. Ze is lector aan de hogeschool Windesheim en onderzocht de positie van vrouwen op landbouwbedrĳven. Traditioneel werken vrouwen in gezinsbedrĳven mee, naast de zorg voor de kinderen en het huishouden. Nu bemoeien vrouwen zich steeds minder met de dagelĳkse beslissingen, maar bĳ strategische keuzes zitten ze wel aan tafel.

2014

12-12-14 16:25

De kerstspecial schetst de ontwikkelingen die drie generaties doormaakten. Vĳf families vertellen over belangrĳke gebeurtenissen op hun bedrĳf.

P. 30

‘De crisis in de jaren dertig heeft een generatie voortgebracht die na de oorlog voortdurend met de voet op de rem stond. Terwĳl de jonge boeren in die tĳd geld wilden lenen om in melkmachines en tractoren te investeren.’ Dat spanningsveld tussen jonge en oude generatie is van alle tĳden, merkt ook Vic Boeren, bedrĳfsadviseur bĳ DLV. Toch legt hĳ de grenzen niet zo scherp als De Boer. ‘Ik zie in de praktĳk vooral verschillen per gezin, ik vraag me af of dat spanningsveld op generatieniveau zit. Natuurlĳk is er een gezonde discussie tussen vader en zoon, maar uiteindelĳk accepteren ze dat van elkaar.’ De DLV’er ziet relaties binnen gezinsbedrĳven wel verzakelĳken. ‘Modern ondernemerschap is ook kĳken of de volgende generatie wel past op het bedrĳf. Bedrĳfsopvolging is steeds minder vaak een kwestie van gewoonte of traditie.’ Bart Ĳntema is dat met hem eens. ‘In het buitenland is het heel normaal dat grote bedrĳven ervoor zorgen dat het bedrĳf elk moment klaar is voor een overname, of dat nu binnen of buiten familieverband is. Zĳ hechten minder belang aan wie ze het overdragen.’ Koen Bolscher, verantwoordelĳk voor de portefeuille melkveehouderĳ bĳ het NAJK, sluit zich daarbĳ aan. ‘Het aantal bv’s neemt toe, dat is een middel om een overname zakelĳker te organiseren.’ Samen met Ĳntema en Boeren is hĳ van mening dat jonge ondernemers er slim aan doen om vóór de bedrĳfsovername een periode buiten het bedrĳf te werken. ‘Ga maar eens een periode in het buitenland werken, of in de periferie van de landbouw. Dat helpt je je eigen plaatje scherp te stellen en los te komen van het zinnetje: “Ik doe het zo, want pa heeft dat ook altĳd zo gedaan”.’

Omgekeerd vliegwieleffect De verzakelĳking van de melkveehouderĳ mag dan ten koste gaan van de menselĳke maat, de tĳd dat bedrĳven maar groeien om het groeien is volgens Vic Boeren voorbĳ. ‘Ik zie dat steeds minder. Onderne-

mers zĳn zich bewust van de consequenties van groei. Na een grote investering worden de risico’s ook groter. Het vliegwieleffect werkt als het met de melkprĳs een tĳdje tegenzit ook omgekeerd.’ DLV maakt zich sterk voor een veehouderĳ waarin risicomanagement heel normaal is. ‘Een bedrĳf met zestig koeien kun je niet op dezelfde manier aansturen als een bedrĳf met driehonderd koeien. Het maakt nogal een verschil of je voor driehonderd koeien mais moet kopen of in september nog even 5 hectare mais moet inslaan.’ Op grotere bedrĳven is een liquiditeitsplanning daarom steeds gebruikelĳker.

V O E D I N G : FA M . B L O K L A N D

P. 54

F O K K E R I J : FA M . R U I J T E R

P. 70

Weerbaarheid De jongste generatie melkveehouders lĳkt steeds meer op mkb-ondernemers, stelt Johan Achten, adviseur bĳ het Belgische accountantskantoor Liba. ‘Ze zĳn hoger opgeleid en de komst van computers zorgt ervoor dat overal aan wordt gerekend’, zegt hĳ. Door schaalvergroting zĳn melkveehouders steeds afhankelĳker van technologie. ‘Boeren lopen nu met hun smartphone door de stal en gebruiken stappentellers om een tochtige koe op te sporen. Ze besteden steeds meer taken uit aan personeel of aan de loonwerker’, vervolgt Johan Achten. Net als Ilse Matser is hĳ er niettemin van overtuigd dat het familiebedrĳf een toekomstbestendige ondernemingsvorm is. ‘Een goed georganiseerd gezinsbedrĳf heeft een weerbaarheid waar bedrĳven met personeel niet tegenop kunnen. In slechte tĳden is de familie bereid om een tandje harder te werken en een lagere arbeidsvergoeding te accepteren.’ De vraag is wel voor hoe lang, want Anton de Boer merkt dat jonge boeren steeds meer op burgers lĳken. ‘Vroeger was een boer een lichamelĳk sterk ontwikkeld mens. Maar dat verandert. Boeren krĳgen steeds meer een open en sociaal karakter en zĳn als mens meer compleet, meer intellectueel ontwikkeld.’ l

HUISVESTING: FAM. SCHILDERMANS

P. 88

MELKWINNING: FAM. WAALDERINK

P. 98

ECONOMIE: FAM. V. OIRSCHOT-EVERS

V E E T E E LT

VX20_hoofdverhaal.indd 15

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

12-12-14 16:25

PowerMelken Melken leg het fundament voor een rendabele melkveehouderij Cypripede: betrouwbaar en compleet

Met ruim 1200 dochters extra in zijn fokwaarde bevestigt Cypripede zijn kracht: veel melk, gelijkblijvende gehalten, sterk in uiergezondheid én uiers. Kijk naar één van zijn dochters en u heeft ze allemaal gezien. Stempelen is namelijk ook een kwaliteit van deze Boltonzoon uit een Shottlemoeder. Daarbij hebben zijn dochters een heel prettig karakter én zijn ze bijzonder geschikt voor robotmelken. Alle reden dus om Cypripede volop kansen te geven.

Wij we n fee u fijne sen std ag e n e ge e zon en n d 2 015 Nederlands, Amerikaans of Frans, de stieren van Genes Diffusion zijn stuk voor stuk toppers door een hoge

• Outcross • Totaal exterieur 110 • Karakter 110 • Celgetal 105 • aAa 351

melkproductie te koppelen aan sterk exterieur, goede gezondheid, beste vruchtbaarheid én lange levens-

Va-Early-Dwan Sudan CRI: hoge outcross stier

duur. Totaal stieren waarmee u als melkveehouder

Voor veehouders die outcross zoeken is SUDAN een hele betrouwbare keuze. Met bijna 900 extra dochters in zijn fokwaarde, houdt hij zijn niveau goed vast. Zijn sterke punten zijn melk, levensduur, uiergezondheid en een goed gebalanceerd Exterieur met breedte, goede uiers en krachtige benen. Met deze eigenschappen kan hij concurreren met de topstieren en in bloedvoering zeker wat toevoegen.

het fundament legt voor een rendabele melkveehouderij en koeien fokt waarmee u kunt POWERMELKEN.

• Outcross • +1213 Kg Melk • Totaal exterieur 107 • Uiergezondheid 103 • Levensduur +336

Uw vooruitgang, onze passie

www.genesdiffusion.net Postbus 24 | 7730 AA Ommen | Tel.: 0529 45 00 45 | Fax: 0529 45 00 50

GenDiff_2014_12_Veeteelt_NL.indd 1 VX20_p16.indd 16

04-12-14 15:57 15-12-14 10:58

E V E N

G E E N

B O E R

In de rubriek Even geen boer laat Veeteelt melkveehouders aan het woord die hun erf verlaten om op een andere manier actief te zĳn in de maatschappĳ. In deze editie: organisator kerstmarkt Naam: Woonplaats:

Egbertjan Hilbrands Wezup

Leeftĳd: 28 Aantal koeien: 80

Egbertjan Hilbrands leidt met team de stroom van bezoekers in goede banen

Boerendorp in kerstsfeer tekst Jorieke van Cappellen

rachtig versierde stands in oude schuren en boerderĳen, de geur van erwtensoep en wafels en ruim 1300 opgehangen lampjes. Dat is het sfeervolle decor van de kerstmarkt van het kleine Drentse boerendorp Wezup. De driedaagse kerstmarkt is een evenement waar letterlĳk het hele dorp bĳ betrokken is, want vrĳwel iedere dorpsbewoner en boer helpen mee met de organisatie. Zo ook melkveehouder Egbertjan Hilbrands, die sinds drie jaar in het bestuur van de kerstmarktcommissie zit. Hilbrands vertelt: ‘In het dorp bouwen we ruim zestig stands op achttien plekken.’ De plaatselĳke ĳs- en dorpsvereniging verkoopt allerlei lekkernĳen. ‘In de weken vóór de kerstmarkt wordt er door vrĳwilligers 400 kilo deeg gemaakt voor het bakken van kniepertjes, een soort wafels.’ Hilbrands helpt al jaren mee met de opbouw van de kerstmarkt. Sinds hĳ in het bestuur zit, leidt hĳ ook de verkeerscommissie. ‘We verwachten ieder jaar duizenden bezoekers, het is heel belangrĳk dat het parkeren van auto’s vlot verloopt.’ In de drie dagen worden 24 verkeersregelaars, ook allemaal vrĳwilligers, ingezet. Hilbrands is tĳdens de markt vrĳwel continu op het terrein te vinden. ‘Om me snel te verplaatsen gebruik ik een fiets. Het is een continu heen en weer fietsen van de parkeerplaatsen naar het dorp. Alle logistiek moet goed verlopen. Hierbĳ letten we er ook op dat de auto’s van standhouders niet in de weg staan voor bezoekers.’ Ook staat de tractor klaar als sleepdienst. ‘Zeker met slecht weer of gladheid is het handig als je goed voorbereid bent.’ De boerderĳ van Hilbrands is een echt familiebedrĳf. In het dagelĳks leven runt Hilbrands het melkveebedrĳf, maar is hĳ ook actief betrokken bĳ de door zĳn ouders en zus gerunde kaasmakerĳ en zorgboerderĳ die in het verderop geleden dorp zĳn gevestigd. ‘De melk van onze koeien brengen we met een tank naar de kaasmakerĳ. Ook zĳn we een kĳkboerderĳ en ontvangen we groepen.’ Toch vindt Hilbrands het vanzelfsprekend dat hĳ tĳd vrĳmaakt voor de organisatie van de kerstmarkt. ‘Gelukkig kan ook mĳn vader deze dagen bĳspringen op het bedrĳf. Je kunt zeggen: ik heb het druk, dus ik doe dit vrĳwilligerswerk niet, maar ik wil laten zien dat het wél kan. Het is goed om van je bedrĳf af te komen. Je spreekt andere mensen en dan heb je het ook eens over andere dingen.’ Het is echt een sociaal gebeuren, vertelt Hilbrands. ‘Op zaterdagavond, als de markt om tien uur dichtgaat, borrelen we altĳd nog even na met de vrĳwilligers. Dat is heel gezellig. En als je dan de mooie sfeer proeft en na afloop samen terugkĳkt op een geslaagde kerstmarkt, dan geeft mĳ dat veel voldoening.’

V E E T E E LT

VX20_even geen boer.indd 17

D E CE MB ER

1 / 2

2 0 1 4

15-12-14 09:29

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Hermen Spans: ‘Over tien jaar werkt de luchtwasser nog, van emissiearme vloeren moet dat nog blĳken’

Luchtwasser geeft nieuw perspectief

Hermen en Leanne Spans-van den Beukel Vanuit economisch perspectief schakelde familie Spans uit Sint Jansklooster in 2013 over naar een biologische Sint Jansklooster bedrĳfsvoering. Het afgelopen jaar werd een nieuwe stal met luchtwasser gebouwd.

Van een locatie met tal van beperkingen naar een nieuwe stal met ruimte voor 230 koeien op 70 hectare erfpacht van Natuurmonumenten. Hermen en Leanne Spans uit Sint Jansklooster

Aantal koeien: 140 Aantal stuks jongvee: 160 Quotum: 8 ton (excl. lease) Rollend jaargem.: 6579 4,27 3,39 Grond: 125 ha (waarvan 35 ha eigendom)

dachten in de afgelopen jaren duidelĳk in kansen. De combinatie van een biologische bedrĳfsvoering en een luchtwasser is uniek. tekst Florus Pellikaan

ĳdend over de dĳk van Zwartsluis naar Vollenhove is hĳ niet te missen: een net nieuw opgetrokken rundveestal met een aflopende nok, een grote glazen gevelpui en houten spanten. Te midden van waterrĳke percelen waar een pol biezen of riet niet ontbreekt, vormt het bouwwerk, voorzien van de naam Weidevol, een fraaie eenheid. Door de bĳzondere architectuur wekt de stal totaal niet de suggestie plaats te bieden aan meer dan 200 koeien. De stal blĳkt het eigendom van Hermen (38) en Leanne (38) Spans-van den Beukel

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_bedrijfsrep Spans+koepad.indd 18

1/2

video-impressie www.veeteelt.nl

die net het intensieve proces van een halve bedrĳfsverplaatsing vanuit Sint Jansklooster achter de rug hebben. ‘Op het ouderlĳk bedrĳf hadden we maar 30 hectare grond, deels aan de overkant van de weg. De boerderĳ ligt bovendien in Natura 2000-gebied, Nationaal Park, Ecologische Hoofdstructuur en waterwingebied en valt onder de vogel- en habitatrichtlĳn. Alle beperkingen die je kunt bedenken, liggen op die locatie’, vertelt Hermen Spans. De Overĳsselse ondernemers waren daardoor al meer dan tien jaar op zoek naar hoe ze verder moesten. Een grote nieuwe stal op de oude locatie zag Spans niet zit-

ten. ‘Ik wil graag een bedrĳf hebben dat ook ooit opvolgbaar of verkoopbaar is. De waarde van een nieuwe stal voor 200 koeien op een locatie met verder oude gebouwen en weinig grond met veel beperkingen kun je nooit meer terugkrĳgen.’ Om het jongvee te kunnen huisvesten kochten de ondernemers een stal met grond aan in Nieuwleusen.

Niet nog eens 25 cent In de zoektocht naar hoe verder met het bedrĳf passeerde er eerst een ander probleem. ‘Toen de melkprĳs in 2009 naar 25 cent per liter melk ging, hebben we elkaar eens aangekeken. We zaten best zwaar gefinancierd en wilden niet nog een keer door zo’n dal.’ Een bezoek aan de Biobeurs overtuigde

2014

15-12-14 16:29

Doordat de nok dicht is, kan de lucht alleen via de luchtwasser, aan de achterkant van de stal boven de voergang, de stal verlaten

Hermen en Leanne Spans van de mogelĳkheden om over te schakelen op een biologische bedrĳfsvoering, zeker omdat ze al vrĳ veel weidevogelland van Natuurmonumenten huurden. Leanne: ‘In de basis hadden we een economisch motief om om te schakelen. De biologische mesten melkmarkt wordt namelĳk in balans gehouden, waardoor er veel minder grote schommelingen zĳn. Dat sprak ons aan.’ Het melkveebedrĳf schakelde in 20122013 om en in juli 2013 werd de eerste biologische melk afgeleverd. Intussen werd verder gezocht naar een oplossing voor hoe het bedrĳf kon doorontwikkelen. ‘Binnen Natura 2000 is er geen geld, maar krĳg je wel steeds meer zegels ofwel beperkingen op je bedrĳf. Toch voelden wĳ onszelf verantwoordelĳk voor onze toko en zĳn we niet in de slachtofferrol gekropen’, stelt Hermen. Toen de boerderĳ waar nu de nieuwe stal is gebouwd, te koop kwam, ging Spans in

gesprek met Natuurmonumenten, die een deel van de bĳbehorende grond in pacht uitgaf. Het uiteindelĳke resultaat was dat het bedrĳf in Nieuwleusen is verkocht en met dat geld is de nieuwe stal gebouwd. Rondom de nieuwe stal ligt nu een huiskavel van 70 hectare weidevogelgrasland in erfpacht van Natuurmonumenten. Op het ouderlĳk bedrĳf staat het jongvee en is de 30 hectare grond in eigendom. ‘We hebben van een bedreiging een kans gemaakt. Het is een mogelĳkheid die iedereen had kunnen oppakken. Vroeger was ik er ook niet zo’n fan van dat Natuurmonumenten alle grond opkocht, maar nu proberen we er ons voordeel mee te doen. De biologische bedrĳfsvoering en boeren in dit weidevogelgebied passen natuurlĳk als een puzzel in elkaar.’

Luchtwasser laagste emissie Omdat de nieuwe locatie zelfs aan drie Natura 2000-gebieden grenst, was het verkrĳgen van de vergunning geen peuDe bĳzondere architectuur geeft de stal een uitnodigende uitstraling

lenschil. ‘We hebben hier een centimeters dikke NB-vergunning liggen’, vertelt Hermen. ‘Om de nieuwe stal te financieren vroeg de bank namelĳk wel een bepaalde omvang. Biologisch en grootschalig kan wat ons betreft ook prima samen.’ Dat er in de praktĳk het beeld heerst van biologische bedrĳven die klein zĳn en gehoornde koeien hebben, onderkent Spans. ‘Misschien is dat wel het probleem. De biologische sector moet een volwassen, economisch karakter krĳgen. Dat doet niks af aan de manier van produceren, maar is wel de enige economisch duurzame weg.’ Om een stal van ruim 200 koeien te kunnen bouwen, moesten Hermen en Leanne Spans door Natura 2000 maatregelen nemen om de ammoniakemissie te reduceren. De meest voor de hand liggende keuze zou een emissiearme vloer zĳn geweest. ‘Omdat de Groene Vlag-vloer de laagste emissies heeft, kwam die in beeld. Maar wĳ hadden ook de wens om vanwege dierwelzĳn diepstrooiselboxen met stro in de stal te maken. Bovendien is stromest goed voor het bodemleven en de weidevogels. Maar stro in de boxen in combinatie met de Groene Vlag-vloer en ook andere vloeren met klepjes zagen wĳ niet zo zitten’, vertelt Hermen. Op zoek naar een oplossing kwam familie Spans ook in aanraking met een luchtwasser (zie kader). Al snel bleek het negatieve imago van luchtwassers, vanwege de toepassing in de intensieve veehouderĳ, onterecht. ‘Een luchtwasser heeft namelĳk

V E E T E E LT

VX20_bedrijfsrep Spans+koepad.indd 19

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

15-12-14 16:29

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Met een vaste schuif wordt de stromest afgeschoven en buiten de stal opgevangen Het gebouw bevat ook zalen met zicht op de koeien

de allerlaagste ammoniakuitstoot en is dé oplossing voor alle Natura 2000-gebieden. Het biedt meer kansen dan de Programmatische Aanpak Stikstof waar mensen veel van verwachten. Wĳ kunnen door de luchtwasser zelfs nog dertig koeien meer houden dan bĳ de Groene Vlag-vloer.’

Grotere luchtcirculatie Voor het goed functioneren van de luchtwasser is de nok van de stal dicht en hebben de zĳkanten een flexibele opening tot een meter. ‘We hebben er bewust voor gekozen om deze opening op ooghoogte te maken, zodat mensen in de stal kunnen kĳken’, vertelt Leanne. De ondernemers begrĳpen de vooroordelen die er over de luchtwasser zĳn. ‘Daarom nodigen we mensen uit om het te komen bekĳken. De luchtcirculatie in deze stal is door de afzuiging op dagen met weinig wind zelfs groter dan in andere stallen, dus de ventilatie is echt geen probleem. Daarnaast hoef je door de luchtwasser niets toe te geven op dierwelzĳn.

Aantallen vierkante meters doen er bĳvoorbeeld niet toe.’ Spans stuurde voor hĳ ging bouwen de tekeningen op naar het Skal, de organisatie die biologische bedrĳven certificeert, voor goedkeuring. ‘Op voorhand waren ze niet zo blĳ met de luchtwasser, maar toen ze zich erin hadden verdiept, zagen ze ook geen aanleiding om het af te wĳzen.’ De luchtwasser van het merk Agro Air Concepts was in het geval van Spans met een aanschafprĳs van circa 50.000 euro goedkoper dan een emissiearme vloer. ‘Daarnaast is het zeker dat de luchtwasser over tien jaar nog werkt en van emissiearme vloeren met klepjes moet dat nog maar blĳken’, stelt Hermen. Daar staan wel jaarlĳkse exploitatiekosten van zo’n 3000 euro aan energie, zwavelzuur en onderhoud voor de luchtwasser tegenover. Het spuiwater vangt Spans op in de oude tarwegistconcentraattank. ‘Ik verwacht jaarlĳks ongeveer 50 kuub spuiwater. In de gangbare landbouw mag dit gewoon

als meststof gebruikt worden, dus dat raken we wel kwĳt. Hopelĳk wordt het op termĳn nog als kunstmestvervanger erkend.’

Mest tegen luzerne ruilen Spĳt van de omschakeling naar een biologische bedrĳfsvoering hebben Hermen en Leanne Spans beslist niet. ‘We zitten nu nog op een melkprĳs van tegen de 50 cent. Onze krachtvoerkosten liggen rond de 11 cent, dus blĳft er marge over. Natuurlĳk zĳn de koeien veel minder gaan produceren, maar we hoeven nu niet meer constant met de laatste cent marge bezig te zĳn. We zĳn echt niet van het geitenwollensokkentype geworden, maar biologisch boert wel echt veel meer ontspannen’, stelt Hermen. Op de lange termĳn hebben de ondernemers gerekend met een melkprĳs van zo’n 43 eurocent. Naar biologische mest is veel vraag en Spans ruilt die met een biologische akkerbouwer tegen vier snedes luzerne van 12 hectare grond. Het melkveerantsoen telt

Wassend vermogen van 90 procent Bĳ de toepassing van een luchtwasser is er sprake van een gecontroleerde ventilatie, zodat alle uitgaande lucht via de luchtwasser de stal verlaat. Hiervoor is de nok dicht en is de ventilatieopening aan de zĳkanten van de stal regelbaar. De lucht wordt via ventilatoren de luchtwasser ingezogen. Hier passeert de lucht een lamellenpakket waar ook water met zwavelzuur in wordt verneveld. Tussen het zuur en de ammoniak vindt een scheikundige reactie plaats. Hierdoor wordt de ammoniak gebonden en ontstaat er ammoniumsulfaat, ofwel spuiwater. Dit proces van vernevelen blĳft circuleren tot het spuiwater verzadigd is en zo’n 35 kilo stikstof per kuub bevat.

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_bedrijfsrep Spans+koepad.indd 20

1/2

Het spuiwater wordt dan geloosd in een opvangtank. Het kan vervolgens als meststof gebruikt worden op het land en bespaart zo op kunstmestkosten. De luchtwasser heeft een wassend vermogen van negentig procent ammoniak uit de stallucht. Doordat de stal niet dicht is, heeft het op de RAV-lĳst een emissie van 3,5 kilo bĳ weiden. Dit is een voorlopige erkenning. Inmiddels zĳn er ook alternatieve luchtwassers beschikbaar, voor bĳvoorbeeld kelderafzuiging. Ook volledig open zĳkanten zĳn mogelĳk, alleen ligt de emissie dan hoger. Kĳk voor een video van de werking van de luchtwasser op het bedrĳf van Spans op www. veeteelt.nl

De stallucht wordt via het lamellenpakket aangezogen waar de ammoniak reageert met verneveld zwavelzuur

2014

15-12-14 16:29

K O E PA D

Na een ziekbed van enkele maanden is melkveehouder Jan Uĳttewaal overleden. De 52-jarige melkveehouder uit het Gelderse Horssen was in maart van dit jaar toegetreden tot de raad van commissarissen van CRV. Uĳttewaal was op verschillende terreinen actief. Zo was hĳ ook vice-voorzitter van de raad van commissarissen van FrieslandCampina.

De luchtinlaat aan de zĳkant van de stal is tot één meter handmatig te regelen

hierdoor zo’n 8 kilo ingekuilde luzerne, aangevuld met kuilgras van de 30 hectare grond bĳ de ouderlĳke boerderĳ. Het weidevogelgras is bestemd voor het jongvee en voor weidegang. De melkkoeien krĳgen naast gras en luzerne nog maximaal 6,5 kilo krachtvoer in de melkstal. In de oude stal molk Spans een aantal jaren met een robot, in de nieuwe stal weer met een melkstal. ‘Als de productie van de koeien naar beneden gaat, functioneert een melkrobot minder goed. We hebben de flexibiliteit die de robot gaf, gelukkig toch kunnen behouden door een fulltime medewerker’, aldus Leanne. De koeien worden nu gemolken met een 2 x 24 stands-swingover-melkstal. De komende jaren wil Spans vanuit eigen jongvee het huidige aantal koeien van 140 stuks langzaam uitbreiden en zo de stal met ruimte voor 230 koeien vullen.

Werken aan imago Omdat Hermen en Leanne trots zĳn op hun bĳzondere bedrĳfsopzet midden in

De stal is voorzien van diepstrooiselboxen en een dichte vloer

het natuurgebied, willen ze die ook graag laten zien. ‘We melken niet alleen koeien, maar willen ook werken aan het imago. We staan tenslotte ook op een plek die dat vraagt’, vertelt Hermen. Daarom hebben ze besloten een aantal zalen voor de stal te bouwen. ‘Het is de trend om duffe vergaderlokalen in te wisselen voor vergaderen op het boerenerf. Om het aantrekkelĳk te maken zĳn we met het plan naar een architect gegaan en dat heeft tot dit geleid’, vertelt Leanne. ‘Van binnen is het gewoon een 3 + 3stal: niets bĳzonders, maar de aanblik zorgt voor een open en uitnodigende uitstraling.’ De warmte van de melk wordt op dit moment al gebruikt om de vergaderzalen te verwarmen. ‘En op termĳn willen we nog zonnepanelen leggen’, vertelt Hermen. ‘Op dit moment was daarvoor de portemonnee niet dik genoeg, maar over een paar jaar kunnen we dan energieneutraal produceren en is het plaatje van ons bedrĳf compleet.’ l

Tĳdens de HHH-show in Zwolle is Nico Bons uitgeroepen tot fokker van het jaar. De 38-jarige melkveehouder uit Ottoland kreeg de prĳs omdat hĳ in 2014 erg succesvol was in de keuringsring. Zo werd zĳn Koba 191 algemeen kampioen zwartbont tĳdens de NRM. Koba kreeg vervolgens 94 punten en met diezelfde hoge score werd stalgenote Ella 158 later dit jaar ook ingeschreven. Daarnaast bereikten tien vaarzen uit de stal Bons-Holsteins bĳ de bedrĳfsinspectie met 87,8 punten een recordgemiddelde. Nico Bons, die samen boert met zĳn vrouw Lianne, won vĳf jaar geleden ook al eens dezelfde titel, een prĳs waarbĳ de winnaar voorgedragen wordt door landbouwjournalisten.

Jan Uĳttewaal

Wim Thus is de nieuwe voorzitter van de LTO-vakgroep Vleeskalveren. De 57-jarige Thus nam recent afscheid als afdelingsdirecteur van de Rabobank, een werkgever waarvoor hĳ de laatste 25 jaar had gewerkt. In zĳn nieuwe rol wil Thus samen met de ketenpartners uit de vleeskalversector en de melkveehouderĳ werken aan duurzaamheid en diergezondheid.

V E E T E E LT

VX20_bedrijfsrep Spans+koepad.indd 21

Nico Bons

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

15-12-14 16:47

K E R S T Q U I Z E M B RY O ’ S

Embryo’s uit Noord-Amerikaanse koefamilies vormen de hoofdprĳs van de Veeteeltkerstquiz

Topembryo’s voor winnaar kerstquiz De Veeteeltkerstquiz heeft ook dit jaar een prachtige hoofdprĳs. Degene die de vĳftien vragen goed invult, maakt kans om nazaten van vermaarde Noord-Amerikaanse koefamilies in zĳn stal te krĳgen. Aanbieder Adolf Langhout heeft bewust vrouwelĳke embryo’s in het prĳzenpakket gestopt. ‘Bĳ het investeren in fokkerĳ gaat het om goede koeien fokken. Ki-stieren leveren is bĳzaak.’ tekst Jaap van der Knaap

D E L L I A FA M I L I E

R O X Y FA M I L I E

Future Dream Snowman Darina

ALH Doriena RC P

Grootmoeder wint reservetitel op NRM

Hoornloos met ki-interesse

‘De nieuwe O Man, maar dan met betere uiers.’ Zo noemt Adolf Langhout Mountfield Dc Mogul, die tekent voor het vaderschap van een embryo uit Future Dream Snowman Darina. Het gaat om een embryo geproduceerd met gesekst sperma, waardoor bĳ dracht een vaarskalf verzekerd is. Snowmandochter Darina kreeg inmiddels als vaars al 88 punten. Darina’s moeder HBC Goldwyn Daydream behaalde op haar beurt het reservekampioenschap vaarzen tĳdens de NRM van 2012. Haar grootmoeder Shottle Daydream verkocht Langhout tĳdens de Tulip Sale aan Schep Holsteins.

Het embryo uit de combinatie Eraser P en ALH Doriena RC P is een voorbeeld van een nieuwe fokkerĳrichting. Er is een kans dat het kalf uit deze combinatie homozygoot is voor het hoornloosheidsgen. ‘De opmars van hoornloosheid is een feit, maar het gaat nog niet zo hard als iedereen denkt’, aldus Langhout. ‘De genetica kan vanwege de kleine populatie het niveau van de gehoornde holsteins nog niet halen. Dat heeft tĳd nodig.’ De overgrootmoeder van het embryo is niemand minder dan Scientific Debutante Rae. Mocht er een stierkalf worden geboren, dan is ALH geïnteresseerd.

VVEEEETTEEEELLTT J DA ENCUE AMRBI E 1R / 2 1 / 22 0 20 09 1 4

VX20_hoofdprijs embryopakket.indd 22

15-12-14 14:25

oxy, Dellia, August en Barbie. Niet voor niets zĳn de embryo’s die de hoofdprĳs vormen van de Veeteeltkerstquiz 2015, afkomstig uit deze bewezen Amerikaanse koefamilies. Voor aanbieder Adolf Langhout is Amerika namelĳk hét land waar de koefamilies aanwezig zĳn die een stempel drukken op de internationale fokkerĳ. ‘Goede koefamilies komen altĳd weer bovendrĳven, ook in het huidige genoomtĳdperk’, stelt Adolf Langhout, eigenaar van ALH Genetics in Damwoude. De 46-jarige Langhout is al 26 jaar actief in de handel met topvee. Hĳ zorgde er via embryo-import voor dat er tal van nazaten uit Amerikaanse koefamilies in de Nederlandse stallen lopen. ‘Nederland is een topfokkerĳland. Als we foktechnisch interessant willen blĳven, dan moeten we blĳven investeren in koefamilies vanuit Noord-Amerika’, zo stelt Langhout.

Passende combinaties aan de basis De opkomst van genomic selection veranderde volgens Langhout niet veel aan zĳn werkwĳze. ‘Ik blĳf zoeken naar de beste dieren met goede stambomen en ik probeer nog altĳd zorgvuldig de combinaties te maken.’ Maar ook bĳ Langhout zĳn veel embryo’s momenteel afkomstig van pinken. ‘Dat was in het verleden nauwelĳks anders’, nuanceert hĳ. ‘Regancrest Durham Barbie pikte ik als pink er ook al uit, waardoor we al op jonge leeftĳd met haar aan het werk gingen.’ Langhout noemt genomics juist een geweldig nieuw instrument dat niet alleen meerwaarde biedt voor topfokkers, maar

A U G +U +S T F A M I L I E

juist ook voor commerciële melkveebedrĳven. ‘De betrouwbaarheid van de Amerikaanse genoomtest bĳ koeien voor lineaire kenmerken, maar ook voor vruchtbaarheid en celgetal is groot. In de praktĳk kloppen de cĳfers nagenoeg altĳd en daar kun je, juist als commercieel bedrĳf, mee aan de slag door bĳ de pinken te gaan selecteren. Ik ga Adolf Langhout: ‘Genetica zelf ook zo te werk. Wanneer de kan het verschil maken genoomfokwaarde van een dier tussen een goede en een voor celgetal hoger is dan 3,00, beste koe’ dan moet je opletten of je wel verder wilt werken met zo’n dier.’ Volgens Langhout heeft genomic selection ervoor gezorgd dat fokkerĳ op grote bedrĳven weer bespreekbaar is geworden. ‘Natuurlĳk zĳn voeding, huisvesting en koecomfort belangrĳk. Maar als die op orde zĳn, kan genetica het verschil maken tussen een goede koe en een beste koe. De rol van genetica wordt nog veel te vaak onderschat’, vindt Langhout. En fokkerĳ werkt volgens hem inspirerend. ‘Het is leuk om met fokkerĳ bezig te zĳn. Fokkerĳ is het schuim op het bier.’ Het is een mooie uitspraak die de puzzelaars van de Veeteeltkerstquiz vast nog meer motiveert om op zoek te gaan naar de vĳftien juiste antwoorden. l

B A R B I E FA M I L I E

D E L L I A FA M I L I E

Zeedieker Advent S Rose

Coyne McGarr Observer Barbie

Cookiecutter Supersire Have

Driedubbele Augustgenen

Vaarskalf met unieke vader Delta 1427

Genoomtopper uit ĳzersterke families

Als er volgens Adolf Langhout een koefamilie is die bewezen heeft over een lange adem te beschikken, dan is dat wel de familie van D-R-A August. ‘Dieren uit deze koefamilie hebben altĳd goede uiers, zelfs bĳ hoge levensproducties blĳven de uiers boven de hak.’ Het kalf in wording is een vaarskalf dankzĳ gesekst sperma van Armani RC en voert driedubbele Augustgenen. Zowel vader Armani (Goldwyn x Apple) als moeder Zeedieker Advent S Rose als grootvader Advent vinden hun oorsprong in August. Rose is een volle zus van algemeen kampioene roodbont HHH-show 2014: Zeedieker Roseanne.

Met 2709 GTPI is Mr Mogul Delta 1427 de op een na hoogst beschikbare Mogulzoon. Delta komt vanwege zĳn veterinaire status niet beschikbaar in Europa en dat maakt dit vrouwelĳk embryo echt uniek. Het kalf in wording stamt via Observer, Shottle en Goldwyn af van Durham Barbie. Moeder Coyne McGarr Observer Barbie is ingeschreven met 86 punten. ‘Dit is bewust een vrouwelĳk embryo’, zo vertelt Langhout. ‘Bĳ het investeren in koefamilies gaat het om goede koeien fokken, het verbeteren van de veestapel. Het leveren van stieren aan de ki is bĳzaak.’

Het embryo met de hoogste verwachtingswaarde voor GTPI is afkomstig van de combinatie Cookiecutter Supersire Have en Seagulbay Silver. Met de pink Have (halfzuster van populaire stiermoeder Cookiecutter Halogen) en de hoge genoomstier Silver (2683 GTPI) is hier echt sprake van een snel generatie-interval. Maar volgens Langhout is het te kort door de bocht om te stellen dat het hier enkel gaat om hoge indexen. ‘Zowel aan vaderszĳde als aan moederszĳde zit een ĳzersterke koefamilie. De koefamilies blĳven de basis vormen voor het slagen van een paring.’

V E E T E E LT

VX20_hoofdprijs embryopakket.indd 23

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

15-12-14 14:25

K E R S T Q U I Z

Vul de juiste antwoorden in en maak kans op een embryopakket of een van de vele andere prĳzen

Veeteeltkerstquiz 2014 Niet eerder was de prĳzenpot van de Veeteeltkerstquiz zo rĳk gevuld als dit jaar. Een extra aanleiding om snel met het speurwerk te beginnen dus. Met de Veeteeltedities van 2014 bĳ de hand moet het lukken om de juiste antwoorden te vinden. Vul de antwoorden in op bĳgevoegde antwoordkaart – alleen originele antwoordkaarten dingen mee naar de prĳzen – en zorg dat de antwoordkaart uiterlĳk 9 januari binnen is bĳ de Veeteeltredactie.

Vraag 6 Wat is waar met betrekking tot de KringloopWĳzer? a. Een minder hoge verteerbaarheid van het voer leidt tot een hogere emissie van ammoniak. b. Staat een gewas er flauwtjes bĳ, dan komt dat negen van de tien keer door fosfaatgebrek. c. Er kwam onlangs groen licht voor een nieuwe pilot met ditmaal 150 praktĳkbedrĳven die meer mogen bemesten als de onttrekking hoger is.

Vraag 7

Vraag 1

Vraag 3

Wat is niet waar met betrekking tot klauwgezondheid? a. Het percentage ernstige klauwaandoening van bedrĳven die deelnamen aan het project ‘Grip op klauwen’ daalde met 9 procent. b. Uit een Amerikaanse studie bleek dat het percentage kreupele koeien in een koppel gemiddeld genomen gelĳk was aan het percentage dieren dat in de box staat in plaats van ligt. c. Veertig procent van de veehouders strooit nooit de boxen van het jongvee.

Hoe hoog was het tankcelgetal van Nederlandse melkveebedrĳven over de eerste negen maanden in 2014? a. 201 b. 210 c. 187

Vraag 2

Vraag 5

Wie deed de uitspraak: ‘Ik denk dat sensoren sneller de markt veroveren dan melkrobots; over vĳf jaar zĳn ze helemaal ingeburgerd’? a. Wageningen-onderzoeker Kees Lokhorst b. melkveehouder Reĳer den Hartog c. melkwinningsdeskundige Johan Grolleman

Hoeveel kilogram melk lag de levensproductie bĳ afvoer van de deelnemende bedrĳven aan de NRM van 2014 boven het landelĳk gemiddelde in boekjaar 2013-2014? a. 11.383 kg melk b. 4.590 kg melk c. 4.342 kg melk

Vraag 4 In welk land is de 50 stands-melkcarrousel op foto 1 gefotografeerd? a. Amerika b. Duitsland c. Nederland

Wat is niet waar met betrekking tot productiestatistieken in de diverse landen? a. Voor het eerst sinds 2008 is de gemiddelde melkproductie van Franse holsteinkoeien gedaald. b. De productie van de Waalse koeien daalde opnieuw en kwam onder de 7600 kilo melk. c. De Duitse roodbonte stamboekkoeien gaven vorig jaar gemiddeld 3,40% eiwit.

Vraag 8 Voor welke bekende koe of stier kwam tĳdens het huidige kalenderjaar niet het einde? a. de eerste 97 puntenkoe in Canada: Davidson Raider Bronze b. de roodbonte Talentzoon Big Apple c. de eerste roodbonte miljonair Kian

Vraag 9 Wat heeft geen betrekking op de koeien op foto 2? a. Ze produceren zo’n 9600 kilo melk per koe per jaar. b. De koeien worden ingekruist met mrĳ. c. De koeien krĳgen zowel overdag als ’s nachts weidegang.

Vraag 10 Uit nieuw wetenschappelĳk onderzoek blĳkt dat de opnamecapaciteit van droge koeien lager is dan gedacht. Hoeveel ligt de voeropname op de dag van afkalven lager dan voorheen werd aangenomen? a. 8 procent b. 15 procent c. 25 procent

V E E T E E LT

VX20_kerstquiz 2014.indd 24

DECEMBER

1/2

2014

15-12-14 17:31

: N I W N E E E M DOE Vraag 11 In welke maand is de kans op een levend geboren kalf het kleinst? a. november b. februari c. december

Vraag 12 Hoeveel fosfor bevat het rantsoen van de Nederlandse melkkoeien gemiddeld per kilo droge stof ? a. 3,3 gram b. 4,5 gram c. 4,2 gram

Vraag 13 Hoe moet een koe worden drooggezet volgens de richtlĳn ‘Antimicrobiële middelen bĳ het droogzetten van koeien’ bĳ meer dan 50.000 cellen per milliliter, maar zonder aanvullend onderzoek? a. zonder droogzetter b. met een eerstekeusmiddel c. met een tweedekeusmiddel

Vraag 14

KK A P O Y R B M E T HE

ET!

Welke twee stieren komen niet uit dezelfde koefamilie? a. Etaregge Brooklyn en Vero Goliath b. Apina Curtis en Apina Hurricane c. Midwolder Goldmar en Delta Titanium

Vraag 15 Wat is waar over de koe op foto 3? a. Ze kalfde op 22 maanden en behaalde meerdere keuringssuccessen. b. Ze werd algemeen kampioene op de Nacht van de Holstein. c. Ze behaalde net niet de maximale vaarzenscore.

V E E T E E LT

VX20_kerstquiz 2014.indd 25

D E CE MB ER

1 / 2

2 0 1 4

15-12-14 17:32

K E R S T Q U I Z P R I J Z E N

Vĳf hectare mais en talloze topstieren in prĳzenpot

Een vat vol prĳzen Niet getreurd als je net naast de hoofdprĳs grĳpt. Naast het embryopakket is er een scala aan spermaprĳzen van internationale

Farmers Wish Wag. Madiba

ders kiest, kan zich verheugen op maiszaad van Limagrain.

Farmers Wish stelt vĳf rietjes beschikbaar van Madiba. Veecom en KI Samen willen met Farmers Wish de variatie in bloedvoering en het aanbod in stieren met ronde kwaliteiten (aAa) verruimen.

Cypripede

BFG Waldbrand

Gansey’s Leonidas rf

In Nederland zĳn er nog geen dochters van Cypripede aan de melk, maar zĳn Franse fokstierdochters bezorgen de Boltonzoon een toptiennotering in de ISUlĳst. Genes Diffusion biedt vĳf doses aan.

Bayern Genetik schenkt vĳf rietjes van Waldbrand. De fleckviehstier vererft sterk exterieur en een positieve dochtervruchtbaarheid. De moeder van Waldbrand gaf al bĳna 100.000 kg melk.

Goldwynzoon Leonidas is een nazaat van de excellente Kiandochter Annet 3348 van Rudy Menkveld en Ilona de Haan uit Zeewolde. KI Kampen levert vĳf rietjes van de stier af bĳ een van de winnaars.

Mr Goldnoaks Magnus

Velthuis Let it Snow

Heavenly Golden Dreams

WWS biedt vĳf rietjes aan van Magnus, een Amerikaanse Man-O-Manzoon die een omgerekende score van ruim 200 NVI, bĳna 900 kilo melk, positieve gehalten en 111 exterieur noteert.

Semex doet vĳf rietjes in de prĳzenpot van Let it Snow. De genoomtopper stamt via moeder MsChartrois Planet Leoni en grootmoeder Calbrett Shottle Laura uit Lylehaven Lila Z (v. Durham).

Exterieurliefhebbers zullen wegdromen bĳ het aanbod van Veecom: vĳf rietjes van exterieurkanon Golden Dreams. De Goldwynzoon uit MD-Delight Durham Atlee scoort 119 voor totaal exterieur.

topstieren te winnen in de Veeteeltkerstquiz. Wie liever iets an-

Kinderwedstrĳd: ontwerp een kalverdekje Liggen je knutselspullen al klaar? Ook dit jaar organiseert Veeteelt namelĳk een wedstrĳd voor kinderen. De opdracht voor dit jaar luidt: ontwerp je ideale kalverdekje. Op de website van Veeteelt (www.veeteelt.nl) kun je een voorbeeld vinden. Dus haal alle stiften, frutsels, lĳm, verf en kwasten uit de kast en ontwerp jouw droomdekje.

Wat kun je winnen? De jongste kinderen (t/m 7 jaar) maken kans op een Lego-pakket. Voor de kinderen van 8 t/m 12 jaar stelt Veeteelt een SmartWatch 2 van Sony beschikbaar. Maar dat is nog niet alles. Degene met het mooiste ontwerp krĳgt als extra prĳs een kalverdekje met zĳn of haar naam erop geborduurd, aangeboden door Kalfsupport.

VVEEEETTEEEELLTT J DA ENCUE AMRBI E 1R / 2 1 / 22 0 20 09 1 4

VX20_kerstquizprijzen.indd 26

15-12-14 16:39

Delta Bookem Danno

Jotan

Bonhill Painter Pp

Als genoomstier is Danno al volop ingezet. Hĳ dankt zĳn populariteit aan zĳn torenhoge fokwaarde en aan zĳn afkomst; hĳ is een kleinzoon van Etazon Renate. CRV geeft vĳf rietjes weg.

Masterrind Holland stopt vĳf rietjes van Jotan in de prĳzenpot. De roodbontstier is een exterieurvererver pur sang; hĳ scoort 117 exterieur. Al verschillende dochters wonnen keuringstitels.

Wie op zoek is naar stieren die het gen voor hoornloosheid vererven, is bĳ Bonhill Painter aan het goede adres. KI Samen biedt van de roodbonte Lawn Boyzoon vĳf doses aan.

Pandora

Edway

Baxter

Xsires doneert vĳf rietjes in de prĳzenpot van Pandora, de meestgebruikte fleckviehstier in zowel Duitsland als Oostenrĳk. De Polarizoon stamt uit de Oostenrĳkse Imola (v. Winnipeg).

Edway stamt uit een populaire roodbontfamilie. Zĳn moeder RH Mary Rose is een halfzus van de bekende Richters Talent Maxima (EX 94). GGI biedt vĳf rietjes van de roodbonte Elayozoon aan.

Dat montbéliarde een dubbeldoelras is met veel melkaanleg, bewĳzen de dochters van Baxter, zoals Feerique (foto). Hun vader vererft bĳna 1000 kilo melk. Koole & Liebregts biedt vĳf rietjes aan.

Trigger

Carlo

Westenrade Alta Spring

Met 876 dagen levensduur is Lars-Acres Shot Trigger een echte levensduurtopper. Ingenieursbureau Heemskerk geeft vĳf rietjes weg van de Amerikaanse Shottlezoon met 290 NVI.

AI Total geeft vĳf rietjes weg van Glamour Carlo, een zoon van de kersverse TPI-aanvoerder Mogul. Aan moederszĳde stamt Carlo af van de vermaarde Larcrest Cosmopolitan.

Westenrade Alta Spring is op dit moment een van de allerhoogst beschikbare genoomstieren met een GTPI van 2677. Alta biedt vĳf rietjes aan van de zeer beperkt beschikbare Mogulzoon.

Maisprĳs Limagrain Wil je meedoen? Zorg er dan voor dat je ontwerp uiterlĳk vrĳdag 9 januari 2015 bĳ ons op de redactie is: Redactie Veeteelt o.v.v. kinderwedstrĳd Postbus 454 6800 AL Arnhem Nederland

Zaaizaad- en veredelingsbedrĳf Limagrain stelt vĳf hectare (10 eenheden) van de allernieuwste maisrassen beschikbaar: LG 31.211 (zeer vroeg) of LG 31.218 (vroeg). De nieuwe ‘211’ en ‘218’ combineren al het goede van de huidige succesgeneratie, maar dan met nog hogere kvem-opbrengsten per hectare, veel zetmeel en een voortreffelĳke celwandvertering van de restplant.

V E E T E E LT

VX20_kerstquizprijzen.indd 27

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

15-12-14 16:39

V E E T E E LT

VX20_p28.indd 28

DECEMBER

1/2

2014

16-12-14 08:56

T H E M A B I J E E N K O M S T

Piet Riemersma: ‘Vraag hulp bĳ zoektocht naar gewas met hoogste vem’

Meer uit ruwvoer halen Aan de vooravond van het nieuwe melktĳdperk kĳken veel melkveehouders uit naar 1 april 2015. Geen overhaaste beslissingen nemen en zo efficiënt mogelĳk werken bleek een goede tip op het rundveesymposium ‘Klaar voor verandering’ van ForFarmers Hendrix. tekst Hanne Vandenberghe

Renaat Debergh:

Piet Riemersma:

‘Steeds belangrĳker

‘Landbouwers

om buffer aan

moeten nog meer

te leggen’

plannen’

aar na jaar blĳft de wereldproductie van melk toenemen. Volgens Renaat Debergh, afgevaardigd bestuurder van de Belgische Confederatie Zuivelindustrie, ligt de voorspelde wereldproductie in 2014 drie procent hoger dan in 2013. Dit betekent een productiestĳging van 23 miljard liter melk, wat vergelĳkbaar is met zeven keer de Belgische melkproductie. Een stĳgende wereldbevolking en een stĳgend zuivelverbruik per hoofd toont dat de vraag naar melk nog lang niet zal afnemen, gaf Debergh aan tĳdens het rundveesymposium ‘Klaar voor verandering’ van ForFarmers Hendrix. ‘IFCN, TetraPak en Rabobank voorspellen een stĳging in het

melkverbruik van respectievelĳk 30, 36 en 23 procent tussen 2013 en 2024.’ De landen waar het verbruik sterk zal toenemen – vooral Aziatische en Afrikaanse landen – zĳn volgens Debergh niet in staat om alle zuivel zelf te produceren. ‘Hier is een rol weggelegd voor Europa om in deze extra vraag te voorzien.’

Zuivel investeert Dat er toekomst is voor de melkveehouderĳ, is te zien aan de gedane investeringen door de zuivelindustrie, gaf Debergh aan. ‘Zo bouwt Fonterra bĳvoorbeeld een nieuwe fabriek in Nederland en opende Milcobel een nieuwe productielĳn in België.’ Terwĳl de investeringen in de perio-

de 2005-2010 nog jaarlĳks gemiddeld 89 miljoen euro bedroegen, lag dit in de periode 2011-2013 al op 132 miljoen euro per jaar. De zuivelindustrie anticipeert duidelĳk op de periode na het quotumtĳdperk. De melkprĳs vertoont over de laatste tien jaar een stĳgende trend, al kenden we in 2009 en 2012 twee diepe dalen. Debergh benadrukte wel dat de kostprĳs soms meer dan evenredig meesteeg. ‘In de toekomst kunnen de prĳsschommelingen groot blĳven. Daarom is het nog belangrĳker dan vroeger om een buffer aan te leggen in de goede jaren’, waarschuwde hĳ.

Bodem en bemesting Piet Riemersma, teeltspecialist bĳ Ruwvoerpartners, ziet 1 april 2015 als ‘bevrĳdingsdag’. Alle kosten op het melkveebedrĳf nemen toe en de marges worden flinterdun. Volgens Riemersma is het belangrĳk dat de veehouder zo veel mogelĳk melk uit het ruwvoer haalt. ‘Enerzĳds moet de opbrengst per hectare omhoog en anderzĳds moet de omzetting van ruwvoer in melk efficiënter gebeuren’, gaf hĳ aan. Vooral bodem en bemesting bepalen het succes volgens Riemersma. ‘Ik vergelĳk de bodem wel eens met een koe, waar de pH in de pens ook een belangrĳke rol speelt. Een te hoge of te lage pH zorgt er-

V E E T E E LT

VX20_symposium VL ForFarmersHendrix.indd 29

voor dat de bodem niet functioneert’, legde hĳ uit. ‘Daarom is het belangrĳk om een evenwichtige bemesting toe te dienen. Zo hebben ammonium en ureum bĳ lagere bodemtemperaturen een veel hogere zuurontwikkeling dan nitraat, waardoor elementen in de bodem beter beschikbaar worden.’ Een goede rassenkeuze is eveneens van groot belang. ‘Hulp van specialisten is geen overbodige luxe bĳ de zoektocht naar het ras met de hoogste vem-waarde’, beklemtoonde Riemersma. Hĳ eindigde z’n betoog met een quote van hockeycoach Marc Lammers: ‘Winnaars hebben een plan, verliezers een excuus.’ ‘Landbouwers moeten nog meer plannen, want missers kun je je niet meer veroorloven’, aldus Riemersma. Stephane Moyaert, melkveespecialist van ForFarmers Hendrix, noemde levensproductie en efficiëntie op het gebied van rantsoen, eiwit en arbeid als de parameters die de melkveehouder zelf het best kan sturen. ‘Goede technische kengetallen nastreven en trachten te verbeteren is dus een must’, benadrukte Moyaert. Als voorbeeld kwam Oscar Hoogenraad zĳn verhaal vertellen. ‘Ik had van jongs af aan interesse in de melkveehouderĳ. Al zĳn mĳn ouders zelf niet actief in de agrarische sector, toch nam ik in 2006 een Waals landbouwbedrĳf over.’ Na verloop van tĳd doken meerdere onverwachte problemen op. ‘Door in te grĳpen in zaken die er echt toe doen, zoals dieren voermanagement, melken en koecomfort, heb ik nu een gezonde veestapel van 88 melkkoeien opgebouwd, waarmee we de crisis in 2009 en 2012 hebben overleefd.’ l

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

16-12-14 11:10

K E R S T S P E C I A L

G E N E R A T I E S

De kerstspecial schetst de ontwikkeling die drie generaties melkveehouders doormaakten. Hoe is hun bedrĳf veranderd en boert de jongste generatie anders dan de oudste? In deze reportage: voeding

1960 1958: machinaal melken

1970 1976: bouw ligboxenstal

1980

1990

1989: buurman opgekocht

Bedrĳf i

Familie Blokland aarzelde nooit om het bedrĳf te ve

Van hooivork tot voer

tekst Tĳmen van Zessen

‘T

oen ik in 1949 naar de middelbare landbouwschool ging, sloegen we het hoofdstuk machinaal melken over. Dat gebeurde alleen in Amerika, niet hier, zo was de gedachte. De helft van de melkmachines die Nederlandse boeren kochten, ging de zolder op’, memoreert Pieter Willem Blokland (84). De gepensioneerde veehouder uit Groot-Ammers vertelt honderduit over de ontwikkelingen in drie generaties. Niet alleen over machinaal melken, maar juist ook over het voeren van de koe.

Weerbericht van de molenaar Pieter Willem (Piet) Blokland weet zich nog uitstekend te herinneren hoe de voeding van koeien veranderde: van uitsluitend hooi naar overwegend graskuil. ‘Voor de jaren zestig bestond het

V E E T E E LT

VX20_kerstrepo voeding.indd 30

DECEMBER

1/2

ruwvoer voor honderd procent uit hooi. Dat werd boven de koeien op zolder opgeslagen en met de vork gevoerd. De kwaliteit was wisselend; je wilt niet weten hoeveel verschimmeld hooi er in den lande is gevoerd. Er was nog geen buienradar, het weerbericht kwam toen van de molenaar.’ Piet Blokland was een van de eersten in zĳn regio die honderd procent kuil voerde. Eerst in ronde silo’s die met vork en kruiwagen werden ‘uitgekuild’, later in rĳkuilen waar een kuilvoersnĳder het gras uit hapte. Het kuilen van gras betekende een verhoging van de voederwaarde en een verlichting van het arbeidsproces. ‘Bovendien was het nieuw om het hele weideseizoen ruwvoer te winnen. Eerder had je alleen hooiland en weiland; de opgang van kuilgras veranderde dus het grondgebruik.’ Intussen runt zĳn zoon Kok (57) Blokland samen met echtgenote Gerda (55) en hun zonen Pieter Willem (33) en Korstiaan (25) in

2014

11-12-14 15:55

ekocht

1990

2000

2013: bedrĳfsverplaatsing; intrede automatisch melken en voeren

2010

2014

2014: aantal melkkoeien: 110; aantal ha.: 53; melkproductie per koe: 10.000 4,19 3,30

drĳf te vernieuwen

voerrobot V.l.n.r. Pieter Willem Blokland (33), Chris Blokland (0), Pieter Willem Blokland (84), Kok Blokland (57) en Korstiaan Blokland (25)

Familie Blokland druk met de grasoogst, omstreeks 1965

Piet Blokland (84) ‘Ik sta voor honderd procent achter de automatisering. Zelf was ik in ons dorp de eerste die een melkmachine kocht. Als het op de toekomst aankomt, moet je soms wat risico nemen. Onder nieuwe dingen ligt altĳd dynamiet. Maar wie niet meegaat met vernieuwing kiest voor belemmering van zĳn toekomst.’

Kok Blokland (57) ‘Wat ik leerde van mĳn vader is durven beslissen. Boerenwerk leren gaat ongemerkt. Je loopt samen door het land en overlegt met elkaar je gedachten: “Zullen we vandaag maaien, of toch nog een dag wachten?” Nu leer ik vooral dat ik de jongens de ruimte geef om te ondernemen.’

Korstiaan Blokland (25) ‘Maaien, voeren en weiden, dat leer je niet op school, dat krĳg je mee van de oudere generatie. Van opa hebben we geleerd dat voeren iets anders is dan een koe te vreten geven. Voeren is nadenken over waar je mee bezig bent, de samenstelling van het voer afstemmen om eruit te halen wat erin zit.’

Goudriaan een gloednieuw melkveebedrĳf. Er worden 110 koeien automatisch gemolken én gevoerd. Kok Blokland nam het bedrĳf in 1981 over. Hĳ nam het ongebruikelĳke initiatief om een perceel grasland dood te spuiten en opnieuw in te zaaien. Kok schiet in de lach als hĳ eraan terugdenkt: ‘De buurman riep: “Ga je aardappels poten? Je spuit je gras toch niet dood?”’

Maximaliseren ruwvoerproductie Het bedrĳf van de familie Blokland is altĳd intensief geweest. In de jaren negentig produceerde het meer dan 30.000 kilo melk per hectare. Daarom lag het accent al snel op maximaliseren van de ruwvoerproductie, maar ook op het aankopen van voer. Kok: ‘Het mooie van voer aankopen is dat je kunt afwegen wat het beste past in je rantsoen. Waar geven de koeien gemakkelĳk veel melk van tegen een zo gunstig mogelĳke prĳs? We hebben bie-

tenblad gevoerd, bierbostel, luzerne, gedorst hooi en mais.’ De eerste mais is nog met kruiwagens op stal gebracht, later werd dat een blokkendoseerwagen. Ook voor de dosering van het krachtvoer is lange tĳd de kruiwagen benut. In 1986 zorgde de krachtvoerautomaat ook hier voor arbeidsverlichting. Met de verplaatsing naar Goudriaan in 2013 stapte de familie over op gemengd voeren. ‘Zo voer je op elk moment hetzelfde rantsoen, dat verhoogt de efficiëntie’, weet Korstiaan. Ook kwam er een voerrobot, legt Pieter Willem uit. ‘We hadden de keuze tussen een zwaardere trekker met voermengwagen en shovel of een robot. De afschaffing van rode diesel trok ons over de streep: de robot draait op stroom en als we willen, schakelen we over op zonnepanelen.’ In Goudriaan steeg de productie met drie kilo melk per koe per dag. ‘Wĳ zeggen altĳd: één kilo door de stal, één door de melkrobots en één door de voerrobot.’ l

V E E T E E LT

VX20_kerstrepo voeding.indd 31

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

12-12-14 09:49

F O T O S P E C I A L K O E

K I N D

De negenjarige Marlies Vos uit Godlinze met haar favoriet Glinzer Betje 30.

VX20_fotopagina 1.indd 32

12-12-14 08:58

4 letters met enorme impact!

LEIF-20141016-xmas.indd 1

GGI Holland

Tel. 038-3333670

www.ggi.nl

Genetics Made in Germany

Ki-code: 765665

453216

aAa

Kracht en breedte in het hele skelet Brede, gezonde uiers Celgetal 111 Reeds 26.847 dochters wereldwijd aan de melk

11-12-14 16:19

02.12.14 11:14

GGI Holland wenst u fijne feestdagen en een voorspoedig 2015 !

Kijk op www.ggi.nl voor het complete verhaal van de familie Hagting.

Foto: 8 Leif dochters van Maatschap Hagting (Foto: Elly Geverink)

Maatschap Hagting uit Nooitgedacht (Dr.) melkt op dit moment 12 dochters van Leif in de 1e t/m 3e lactatie. Bij het jongvee lopen ook nog ruim 20 dochters van Leif. Jan Hagting is zeer tevreden met zijn Leif dochters: ‘De uiers zijn echt heel uniform, de koeien passen goed bij elkaar. Wat opvalt is dat de Leif dochters attent zijn en ze gaan vrijwel allemaal in de eerste ronde door de melkstal. Ze hebben een mooie bespiering en weinig vet. Van zulke koeien, daar wil ik de stal wel vol van hebben!‘

Lukas x VG 88 Zack x EX 90 Prelude x VG 88 Leadman

LEIF

♦ ♦

VX20_p33 2.indd 33

Detox O U R- FAVO R I T E D E TOX- E T |

*RF € 19,- / Conventioneel € 32,- / Gesekst

K I C o d e : 765863

SHOTTLE x AB-88 GOLDWYN x SCIENTIFIC DEBUTANTE RAE EX-92-USA (s. Durham)

Grootste stijger uit de december draai: stijging van 59 NVI punten, nu met NL 87 dochters Fantastische dochters op verschillende bedrijven Super compleet en vers bloed voor Roodbont!

NL INDEX 12/14 MELK

+1343

KG VET

+45

KG EIWIT

+36

LEVENSDUUR

+352

UIER GEZONDH.

104

VRUCHTBAARH.

101

KLAUWGEZ.

103

UIER

111

EXTERIEUR

113

NVI

+221

BTS AVEA RED AB-87 (89 UIER) | R. Laan, Middenbeemster

IRMA 359 Mts. Stokreef, Markelo

DE-VRENDT GERDINE 163 De Vrendt Holsteins, Geesteren

DE-VRENDT GERDINE 161 De Vrendt Holsteins, Geesteren

Beschikbaar via de onderstaande KI-clubs:

BESTEL VIA 038 4604311 • INFO@AI-TOTAL.NL

www.ai-total.nl VX20_p34.indd 34

Reproplus NW. & N. Holland Tel. 0582-574059 Reproplus Westkw., LL. & Nveld. Tel. 0594-612582 KI Service Libertas Tel. 06-13238087 KI Service Zuid-West Friesland Tel. 0514-582453 KI IJssel-Delta Tel. 06-15217283 KI Service Salland Tel. 06-22789974

KI Service Twente Tel. 06-51433018 Van Engelen KI Service Tel. 06-46115216 VSE Jan Advokaat BV Tel. 06-53884044 KI Service Freyr Tel. 0547-361683 Fertiplus Tel. 0573-453081 Tellus Focus Tel. 06-20401130

KI Service Propos Tel. 0492-344766 KI de Vallei Tel. 06-23272462 Wormgoor KI Tel. 06-12417046 Tellus Tigra Tel. 0516-491492 Berend Meppelink Tel. 06-51108323

11-12-14 13:21

I N T E R B U L L

Goed nieuws voor de (inter)nationaal veel als stiervader gebruikte stieren Atlantic, Bookem, G-Force en Mogul. Ze houden zich goed staande met de eerste melkgevende dochters.

VX20_interbull intro.indd 35

11-12-14 15:44

F O K S T I E R E N

Z WA RT B O N T

Bookem passeert Atlantic, Mogul laat Rudy Missyfamilie definitief doorbreken

G-Force op volle kracht Met ruim honderd kilo vet en eiwit is G-Force de hoogste debutant

Bookem stoot Atlantic van de troon

van de decemberdraai. Opmerkelĳk is de opmars van de subtop in de nationale lĳst. In het internationale veld debuteert Mogul sterk en vindt er een schifting plaats onder de Planetzonen.

V E E T E E LT

01_Interbull_FOKSTZB.indd 36

DECEMBER

1/2

sement (+432 euro). Zĳn halfbroer Big Spell zet de teller van zĳn NVI-score 38 punten hoger. De Bertilzoon koppelt een hoog exterieur (+113) aan torenhoge gehalten, maar consolideert de melkhoeveelheid. Hĳ stamt uit de Wietskefamilie van Jos en Ingrid Knoef uit Geesteren. Spells moeder Big Wietske 83 (v. Ramos) noteert tot dusver een levensproductie

+320 +315 +303 +293 +290 +288 +284 +281 +264 +263 +261 +261 +258 +258 +256

+6 –17 +38 +38 +14 +33 +39 +39 +21 +36 +4 –1 –5 +14 –7

+1731 +601 –324 +67 +889 +1041 +1184 +1291 +1214 +469 +1378 +300 +515 +783 +664

–0,43 –0,13 +0,51 +0,46 –0,19 +0,21 +0,24 –0,08 –0,41 –0,27 –0,31 +0,14 –0,04 –0,21 +0,23

% eiwit

–0,23 +0,16 +0,33 +0,19 –0,15 +0,16 +0,22 +0,00 –0,20 –0,04 –0,24 +0,03 +0,09 –0,23 +0,10

dgn. lvd

80 95 93 87 79 85 88 80 77 87 87 85 86 78 89

% vet

WWS CRV Kampen CRV Heemskerk CRV CRV GD/AWE GGI/AWE CRV Alta WWS CRV WWS CRV

kg melk

Planet x Ramos Ramos x O Man O Man x Cello Bertil x Ramos Shottle x Boliver Man-O-Man x Jordan Bertil x O Man Mascol x Bret Stol Joc x Shottle Jeeves x O Man Goldwyn x Jocko Goldwyn x Derry Jardin x Shottle Goldwyn x Shottle Goldwyn x O Man

NVI (+/–)

De-Su 521 Bookem Delta Atlantic Heuvel Suarez Big Spell Lars-Acres Shot Trigger Delta G-Force Aurora Jeroen Co-Op Bosside Massey Sterngold JK Eder Maarten JGS Alta Daniel Lirr Drew Dempsey (i) Delta Bombay Mr Chassity Gold Chip Midwolder Goldmar

betr.

r naam

+32 +37 +14 +35 +26 +15 +41 +18 +21 +17 +64 +51 +74 +61 +48 +44 +14 +23 –3 +13 +30 +24 +25 +13 +19 +26 +15 +6 +49 +32

+838 108 +752 108 +741 103 +392 107 +876 108 +555 102 +287 106 +552 108 +489 114 +653 106 +422 108 +442 109 +542 102 +467 108 +307 110

+203 +188 +142 +178 +105 +365 +432 +287 +109 +44 +145 +111 +156 +40 +248

exterieur

. uiergez .h. vruchtb . geboort eg. frame robuusth . uier benen totaal

gebruikskenmerken

productie

kg vet kg eiwit Inet

De hoogste debutant in de vooruit marcherende (sub)top is Delta G-Force. De Man-O-Manzoon kreeg in zĳn genoomtĳdperk in binnen- en buitenland ruim kansen en weet zĳn fokwaarde daardoor al gesteund met ruim 700 dochters. Als jonge genoomstier was hĳ de hoogste stier van Nederland. CRV-stier G-Force scoort nu ruim honderd kilo vet en eiwit en heeft een oer-Hollandse afstamming. Hĳ stamt uit de Wizakoefamilie, waar eerder al Malaga uit voortkwam. Zĳn moeder Delta Gem, een dochter van Swa-

G-Force debuteert als hoogste nieuwkomer

Pagina 36/37: GES-fokwaarden december 2014 van zwartbontstieren op basis van Nederlandse en Vlaamse dochters, indien vermeld deels op basis van buitenlandse dochters (i) (n = nieuw, gn = genoomgeteste stier met voor het eerst dochterinformatie) Pagina 37 (vanaf Robust)/38: Interbull-fokwaarden december 2014 zwartbont internationaal

eig./imp

Uit oer-Hollands nest

mo Delta Jordan, werd als pink intensief benut als donor. Foktechnicus Henk Buĳs kocht Gems moeder Wiza 197 (v. Jocko) als kalf van de familie Brouwers uit Ossenisse. Terug naar de opmars onder de (sub)toppers. Suarez (v. O Man) voegt bĳna duizend dochters aan zĳn index toe en wint daarmee 38 punten NVI. De percentageeiwittopper van KI Kampen doorbreekt voor het eerst de grens van 300 punten NVI. Wie richting het postquotumtĳdperk maximaal wil inzetten op productie, kan zĳn oog laten vallen op Aurora Jeroen. De Bertilzoon wint 39 punten NVI en scoort de hoogste Inet in het klas-

m.vade

tlantic raakt deze indexdraai zĳn koppositie kwĳt aan Bookem. De Amerikaanse Planetzoon en Atlantic wedĳverden in augustus al om de hoogste NVI-score, maar toen had Bookem nog een omgerekende fokwaarde. Zĳn 65 dochters in de lage landen bezorgen hem een Nederlands/Vlaamse fokwaarde die met 6 punten NVI stĳgt. Atlantic daalt 17 punten NVI, met name doordat hĳ de in augustus gewonnen dagen levensduur weer inlevert. De populairste stier van het afgelopen boekjaar blĳft wel boven de 300 puntengrens. Opmerkelĳker dan het gevecht om de kop is het verschil met de subtop. In augustus stond Atlantic 56 punten NVI hoger dan de nummer twee. Nu staan er binnen die bandbreedte van 56 punten maar liefst twaalf stieren die hem in de nek hĳgen (overigens niet allemaal beschikbaar). Een aantal van hen heeft veel dochters aan de fokwaarde toegevoegd. Daardoor stĳgt de betrouwbaarheid en komt hun genetische aanleg sterker (in dit geval hoger) tot expressie.

vader x

100 106 103 104 109 109 106 103 103 103 102 107 101 105 102 103 98 105 108 107 106 103 101 99 102 105 102 109 97 106

108 105 111 111 103 110 102 107 104 108 106 103 103 109 102 104 106 106 104 109 106 106 111 — 105 107 112 109 110 110

113 109 112 115 113 108 107 112 111 112 108 115 113 117 108

107 110 110 110 107 107 107 102 110 108 108 108 109 108 108

113 113 112 113 112 109 108 108 112 112 110 116 113 117 111

2014

11-12-14 12:19

+1640 +1004 +1446 +382 +837 +655 +1663 +1002 +777 +1177 +346 +1265 +2264 +120 +764 +17 +714 +1940 +615 +1343 +391 +402 +1611 +398 +1070 +717 +454 +742 +1487 +603 +387 +651 +602 +18 +282 +1658 +1049 +875 +647 +327 +309 –263

–0,13 +0,25 –0,25 –0,03 +0,29 +0,01 –0,39 –0,35 +0,16 –0,02 +0,09 –0,16 –0,35 +0,36 +0,13 +0,11 –0,05 –0,43 +0,30 –0,13 –0,09 –0,06 –0,17 +0,15 +0,03 +0,10 –0,29 –0,30 –0,53 +0,26 +0,06 –0,34 +0,07 +0,41 –0,03 –0,58 –0,20 –0,05 –0,18 +0,35 –0,17 +0,15

+0,05 +0,01 –0,31 –0,08 –0,10 +0,05 –0,18 –0,12 –0,06 –0,07 +0,12 +0,02 –0,11 +0,20 +0,02 –0,01 +0,03 –0,06 +0,27 –0,11 –0,01 +0,01 –0,08 –0,18 –0,03 +0,05 –0,08 –0,02 –0,27 +0,10 –0,08 –0,05 –0,13 +0,20 +0,02 –0,14 –0,04 +0,14 –0,13 +0,18 +0,09 +0,09

+58 +61 +66 +35 +38 +20 +14 +6 +62 +20 +29 +27 +33 +39 +11 +23 +48 +21 +49 +34 +23 +22 +39 +45 +61 +66 +35 +21 +45 +28 +10 +0 +26 +27 +40 +61 +53 +45 +45 +36 +9 +13 +12 +15 +53 +48 +30 –2 +49 +34 +40 +29 –6 +9 +5 +24 +13 +25 +49 +30 +22 +6 –2 +18 +32 +9 +35 +17 +10 +11 +14 +43 +27 +32 +33 +43 +12 +11 +44 +27 –1 +18 +1 –2

+383 +290 +140 +49 +211 +179 +218 +109 +187 +242 +150 +273 +396 +178 +216 +21 +171 +335 +323 +239 +73 +89 +308 +44 +246 +211 +18 +109 +109 +240 +67 +66 +97 +161 +69 +196 +188 +261 +62 +222 +79 +0

+196 102 +638 104 +429 104 +946 108 +695 107 +183 104 +882 103 +737 105 +335 104 +262 103 +306 108 +369 106 +598 106 +342 105 +513 108 +810 107 +463 104 +261 101 +229 106 +352 104 +583 104 +297 105 +163 104 +665 107 +217 101 +345 108 +324 109 +349 101 +443 106 +201 104 +571 107 +312 106 +372 103 +587 99 +318 106 +80 99 +183 101 –24 104 +146 104 +87 100 +80 104 +435 101

101 98 99 98 105 106 106 104 97 104 102 106 98 105 102 107 96 100 103 106 96 104 99 108 92 104 101 107 93 98 105 106 101 104 101 97 98 100 101 98 105 108 105 107 95 104 100 100 98 104 101 104 102 98 104 108 99 97 98 102 101 97 105 109 97 99 104 102 104 103 96 95 99 103 101 100 99 94 103 105 103 103 99 102

106 112 109 — 104 104 102 101 108 — 106 112 103 103 103 100 110 105 112 111 110 108 104 108 102 106 106 111 111 110 104 106 106 108 111 108 106 109 110 110 110 111 110 110 98 103 111 106 109 112 100 — 113 113 115 — 115 113 114 112 108 107 111 110 111 110 100 105 106 — 105 103 107 107 101 105 110 — 108 110 96 97 108 —

107 107 113 103 111 113 111 116 118 111 113 105 104 111 113 105 110 108 107 111 115 111 104 110 112 108 115 114 114 110 110 110 110 104 108 115 110 105 114 103 107 114

107 105 106 110 103 110 103 102 110 104 110 108 104 109 103 107 106 106 107 102 105 108 114 107 107 102 108 108 105 104 105 105 109 106 105 107 104 103 106 105 105 104

110 110 111 106 111 114 108 111 117 112 115 108 105 112 113 107 110 111 109 111 114 113 107 112 113 105 117 117 116 112 111 112 113 105 109 113 110 105 114 107 104 113

internationaal Roylane Socra Robust Socrates x O Man Mountfield SSI Dcy Mogul Dorcy x Marsh Larcrest Camelot Planet x Ramos Fustead Alta Samoa Planet x O Man Morningview Marcelon Freddie x Shottle Juniper Planet Diesel Planet x O Man De-Su Alta Melhor Shot Al x O Man Ehman Isy Planet x Buckeye VH Tirsvad Goldwyn Grafit Goldwyn x O Man De-Su 527 Spur Planet x Shottle De-Su Bkm McCutchen 1174 Bookem x Shottle Ballycairn Oman Pello O Man x Goldwyn Jentin Jeeves x Goldwyn Badger-Bluff Fanny Freddie O Man x Die-Hard Hartline Jareb Planet x Duce

WWS WWS WWS Alta GD/AWE WWS Alta K&L/AWE K&L/AWE WWS WWS Heemskerk GGI/AWE GD/AWE GD/AWE

73 62 73 69 57 67 58 68 74 69 57 68 68 80 66

+342 +322 +308 +304 +301 +296 +291 +287 +285 +283 +281 +278 +273 +269 +269

+50 n +8 +21 n +26 n +31 +8 +5 n –15 +6 +1 –5

+1849 +1271 +514 +1137 +1886 +1272 +851 +1762 +1286 +1535 +1326 +1950 +1126 +1438 +1063

+0,05 –0,01 +0,14 +0,00 –0,12 –0,12 +0,11 –0,49 +0,09 –0,50 –0,35 –0,19 +0,01 –0,26 –0,07

–0,05 –0,18 –0,03 –0,15 –0,20 –0,02 +0,03 –0,20 +0,05 –0,31 –0,13 –0,13 –0,18 –0,17 –0,10

+85 +59 +54 +27 +34 +15 +49 +25 +69 +45 +43 +42 +47 +32 +27 +41 +64 +49 +17 +23 +24 +33 +65 +54 +49 +22 +37 +33 +39 +27

+427 +216 +134 +199 +320 +266 +238 +212 +347 +106 +178 +355 +184 +203 +189

+821 102 +666 107 +932 110 +888 112 +668 110 +828 110 +816 110 +668 107 +514 105 +940 108 +660 104 +523 108 +505 109 +743 103 +781 104

102 109 101 105 101 102 104 103 103 101 104 103 102 106 101 104 105 108 99 105 102 102 104 112 106 99 106 107 100 102

100 107 106 103 105 99 103 103 109 107 109 105 102 104 103

110 117 113 109 108 106 110 114 108 116 115 105 109 110 113

105 108 107 103 103 103 104 105 103 106 105 103 105 104 106

108 116 113 108 108 104 109 111 109 114 114 106 108 109 111

% eiwit

+4 +9 +59 +26 –4 –4 +5 +10 +0 +6 +35 +17 +3 +5 –17 +1 +11 +11 –2 +59 +9 +4 –5 +12 –2 +4 +34 –9 +17 +2 +22 –3 +13 –4 –43 –6 –30 +6 +8 –6 +1 +0

kg melk

+254 +251 +250 +249 +246 +244 +242 +242 +239 +235 +232 +231 +227 +227 +223 +223 +222 +221 +221 +221 +219 +217 +216 +216 +211 +211 +211 +210 +205 +202 +198 +188 +183 +182 +182 +166 +162 +161 +161 +153 +140 +134

% vet

84 79 77 93 85 96 93 79 87 95 85 84 88 89 86 89 91 76 89 76 95 89 83 89 91 87 91 85 81 92 79 99 89 96 83 87 78 99 88 98 97 88

NVI (+/–)

CRV Samen WWS Veecom Alta Gen. Dif. WWS WWS WWS Alta Kampen CRV CRV CRV Total K&L/AWE CRV GGI/AWE CRV Total CRV CRV CRV Semex CRV Heemskerk Semex GGI/AWE Total CRV Kampen CRV Semex Kampen Heemskerk Samen CRV CRV Semex Heemskerk Samen MAR/AWE

betr.

Delta Enigma Bertil x O Man Cogent Twist (i) Shottle x Major Ladys-Manor Pl Shamrock Planet x Shottle New Farm Britt Prince Britt x Mtoto Mel-Crest Alta Razor (i) Alta Baxter x Goldwyn Danillo Goldwyn x O Man Ensenada Taboo Planet Taboo x Amel De-Su Observer Planet x O Man Maple-Downs-I G W Atwood Goldwyn x Durham Regancrest Alta Iota O Man x Ito Gansey’s Leonidas Goldwyn x Kian Delta Vitality by Gibor x Ramos Skalsumer Blitz Paramount x O Man Newhouse Ubrox Bertil x O Man Vendairy Wonder cv Shottle x Goldwyn D Sol by Shottle x T Funkis Slotboom’s Pilot Mascol x Jocko Broeks Elburn Mr Burns x O Man De Biesheuvel Bertoli by Bertil x O Man Our-Favorite Detox Shottle x Goldwyn Newhouse Gofast Goldwyn x O Man Newhouse Banker Goldwyn x Mascol Delta Lambert Bertil x Win 395 Crackholm Fever Goldwyn x Blitz Delta Brilliant Goldwyn x O Man Coppertop Doberman (i) Shottle x Granger R-E-W Seaver Goldwyn x Durham Heidenskipster Goldday (i) Goldwyn x O Man Wabash-Way Explode Bolton x Shottle Delta Astro Goldwyn x O Man Peeldijker Nirvana Jeeves x Shottle Ralma O-Man Cf Cricke by O Man x Durham Gillette Windbrook FBI x Blitz Big Winner Win 395 x Lucky Leo Cordes-Maid Stonewall (i) Shottle x Durham Lowlands Upgrade Paramount x Dustin Cookiecutter Mom Hunter Man-O-Man x Shottle Beekmanshoeve Bertil Willis x Jocko Comestar Lauthority Goldwyn x Igniter Morningview Legend O Man x Durham Weggelhorster Santana Zidane x Gentry KHW Elm-Park Acme rf Talent x Durham

naam

eig./imp .

dgn. lvd . uiergez .h. vruchtb . geboort eg. frame robuusth . uier benen totaal

exterieur

kg vet kg eiwit Inet

vader x m.vade r

gebruikskenmerken

productie

— — — — — — — — — — — — — — —

vervolg tabel op volgende pagina

Uitgelicht – Gold Chip ook met eerste inlandse cĳfers exterieurkanon. – Aurora Jeroen op grote Inethoogte. – Leonidas stĳgt vier punten totaal exterieur. – Eerste Princezonen in Italië. – Levi en Guarini moeten inleveren.

van 52.134 kg melk met 4,72% vet en 3,63% eiwit. De hoogste nieuwkomer van augustus was ook een Bertilzoon. Delta Enigma houdt zĳn hoge productieniveau netjes vast (+119 kilo vet en eiwit). Bertil zelf kruipt met zĳn levensduurfokwaarde overigens steeds dichter naar de plus. In augustus 2011 duikelde hĳ onderuit naar –229 dagen levensduur om in december van dat jaar zelfs uit te komen op –366 dagen. Sindsdien klimt hĳ gestaag en met zĳn 28.000 dochters staat hĳ nu nog op –24 dagen. De exterieurliefhebber zal constateren dat een fokwaarde van 110 meer regel is dan uitzondering. Wie op zoek is naar exclusiviteit, begint bĳ een niveau van 115. Gansey’s Leonidas (v. Goldwyn) mag zich dankzĳ een winst van vier punten tot die elite rekenen. De absolute top wordt gevormd door een kwartet Goldwynzonen dat zich manifesteert met 117 totaal exterieur: Gold Chip, Atwood, Seaver en Goldday. Gold Chip heeft voor het eerst Nederands/Vlaamse cĳfers, net als Twist, Shamrock en Stonewall.

Zonen uit Rudy Missyfamilie Door de vele geruchten was het geen verrassing meer dat Mountfield SSI Dcy Mogul hét internationale nieuws van de decemberdraai werd. De Dorcyzoon debuteerde direct als koploper in Amerika en zelfs met een niet eerder gehaald niveau van 2586 TPI. Omgerekend naar Nederland komt hĳ op nummer twee binnen en combineert hĳ ruim 1200 liter melk met maar liefst 116 voor totaal exterieur. Door zĳn overtuigende debuut zet hĳ ook direct de Rudy Missyfamilie definitief op de kaart. Uit deze familie stammen al stieren als Myrle (v. Leif), Gallon (v. Jeeves), Maximum (v. Planet) en tal van genoomstieren. In Nederland moet Mogul alleen grote stĳger Roylane Socra Robust (v. Socrates) voor zich dulden, die imponeert met zĳn productievererving van 427 euro Inet. Van de Socrateszoon, die baat heeft bĳ de gewĳzigde TPI-formule, is het sperma echter niet voor de Europese markt gekwalificeerd.

V E E T E E LT

01_Interbull_FOKSTZB.indd 37

D E CE MB ER

1 / 2

2 0 1 4

11-12-14 12:20

Facebook doet stapje terug Terwĳl Bookem de leiding neemt in Nederland, debuteert ook zĳn eerste zoon met weliswaar omgerekende cĳfers: DeSu Bkm McCutchen 1174. Met 25 dochters is zĳn plek in de top vĳftien overigens nog allerminst stabiel, maar ook in Nederland kalven van de exterieurvererver binnenkort de eerste dochters. Meer voormalige hoge genoomstieren krĳgen voor het eerst cĳfers. Numero Uno bĳvoorbeeld blĳkt geen melkstier, maar hĳ scoort met 114 wel goed voor exterieur. Vanuit Duitsland schuift Jentin steeds verder omhoog. De Jeeveszoon uit de volle zus van Gunnar is melkrĳk en scoort hoog voor vruchtbaarheid (106). Tĳdens de vorige draai debuteerde Marbri Facebook op nummer één in Amerika. De Man-O-Manzoon zakt nu naar de vierde plek, maar komt wel op nummer één binnen in Canada. Omgerekend naar Nederland verliest hĳ wat productie, maar stĳgt hĳ naar 103 voor vruchtbaarheid. Van de oudere stieren moeten Morningview Levi (–56) en Guarini (–25) onder invloed van een toenemend dochteraantal inleveren. Vanuit Italië dienen de eerste zonen van Prince zich aan, met Spinal Prince Milito zowel in Italië als op NVI-basis als hoogste, door goede secundaire fokwaarden. Binnen het exterieursegment stĳgt Heavenly Golden Dreams weer een punt (nu 119) en profileert Regancrest Gv S Bradnick zich met een Canadese exterieurfokwaarde van +20 als nieuw talent. l

V E E T E E LT

01_Interbull_FOKSTZB.indd 38

DECEMBER

1/2

+268 +27 +268 +15 +268 –10 +265 –12 +265 +3 +265 –1 +262 +16 +262 n +261 n +258 –25 +256 +7 +255 +17 +254 –14 +252 +28 +251 +5 +248 –2 +248 +18 +246 –4 +246 –1 +245 +20 +245 +131 +245 +39 +245 +61 +244 –52 +242 –6 +237 +24 +237 +11 +233 –2 +233 –8 +232 n +231 +67 +228 +1 +226 –21 +226 +11 +225 –19 +224 –2 +223 –4 +222 n +222 +18 +222 –9 +218 –4 +218 +5 +216 –20 +216 +27 +216 –1 +216 +49 +214 –30 +214 –25 +212 –19 +202 –9 +194 –56 +194 –8 +191 +12 +191 –11 +191 +5 +187 +3 +184 –19 +179 –8 +171 –33 +168 –37

+1092 +724 +1469 +2142 +1937 +503 +1076 +935 +581 +872 +464 +722 +1118 +1209 +689 +2069 +660 +1386 +1154 +716 +937 +791 +1037 +694 +268 +1270 +1126 +1520 +1264 –90 +1080 +1703 +1592 +1357 +619 +1401 +437 +437 +1460 +1247 +1528 +449 +234 +64 +837 +1620 +148 +387 +2049 +214 +918 +1079 +682 +467 +462 +639 +912 +816 +1213 +915

–0,14 +0,25 –0,36 –0,44 –0,53 –0,21 –0,11 –0,45 –0,06 –0,14 +0,02 –0,36 +0,16 –0,13 +0,10 –0,50 –0,08 +0,09 –0,03 –0,03 –0,25 –0,16 –0,40 +0,17 +0,16 –0,23 –0,17 –0,33 –0,47 +0,44 +0,04 –0,35 +0,02 –0,19 +0,20 –0,10 +0,06 –0,04 –0,49 –0,11 –0,30 +0,21 +0,26 +0,32 –0,35 –0,79 +0,16 +0,03 –0,28 +0,64 +0,19 –0,14 +0,05 –0,20 +0,04 –0,08 –0,05 –0,13 +0,05 –0,32

+34 +40 +54 +22 +28 +29 +47 +55 +30 +36 +3 +12 +36 +21 –1 +21 +20 +9 +25 +38 +22 +6 –1 +14 +63 +32 +40 +40 +39 +20 +38 +41 +21 +24 +68 +33 +47 +36 +28 +35 +17 +20 +20 +17 +8 +19 +45 +21 +25 +0 +33 +30 +33 +17 +33 +38 +10 +32 +32 –2 +50 +27 +39 +41 +71 +43 +40 +27 +44 +27 +51 +34 +24 +15 +15 +12 +15 +37 +43 +20 +37 +38 +38 +29 +32 +24 +29 +11 +4 +14 –8 +24 +20 +27 +19 +8 +59 +47 +63 –2 +57 +37 +33 +38 +34 +42 +3 +19 +23 +1 +20 +17 +35 +31 +23 +14 +57 +34 +10 +23

+674 107 +488 106 +848 104 +598 106 +699 107 +915 111 +686 104 +799 107 +708 109 +585 109 +734 105 +578 110 +521 104 +501 107 +728 108 +530 107 +795 107 +468 107 +683 108 +532 108 +689 103 +687 107 +710 107 +761 — +423 108 +739 106 +598 110 +592 106 +464 106 +704 104 +520 105 +605 110 +265 103 +441 104 +658 106 +563 107 +389 106 +533 105 +561 103 +592 108 +404 108 +374 104 +419 107 +417 108 +685 103 +377 103 +444 107 +617 106 +450 106 +230 107 +464 105 +435 102 +411 105 +464 106 +32 105 +503 106 +251 104 +237 100 +336 103 +309 104

% eiwit

% vet

kg melk

NVI (+/–)

betr.

69 67 79 65 70 80 60 54 64 77 61 74 67 65 81 74 62 64 74 70 72 63 63 60 71 64 66 69 77 63 66 72 70 69 67 64 68 67 62 67 65 72 74 66 63 72 80 67 65 73 78 74 68 68 74 72 72 65 77 76

dgn. lvd . uiergez .h. vruchtb . geboort eg. frame robuusth . uier benen totaal

Binnen de groep met Planetzonen begint zich inmiddels het kaf van het koren te scheiden. Zo stĳgt Larcrest Camelot, uit de Cosmopolitanfamilie, licht, terwĳl bĳvoorbeeld zĳn volle broer Larcrest Chavez 52 punten NVI verliest. Amerikaanse verervers voeren een strakke regie in de omgerekende NVI-top, die Planetzoon en Franse koploper Ehman Isy als eerste doorbreekt.

Alta WWS Alta Heemskerk Heemskerk WWS Heemskerk Alta Heemskerk GGI/AWE Heemskerk WWS WWS GD/AWE WWS Heemskerk K&L/AWE Heemskerk K&L/AWE K&L/AWE WWS Veecom/Sem. Alta WWS Veecom/Sem. Heemskerk Veecom/Sem. Heemskerk GD/AWE Semex Semex AI Total Semex GGI/AWE GD/AWE WWS Heemskerk GGI/AWE Semex Heemskerk Veecom/Sem. K&L/AWE Veecom/Sem. Veecom/Sem. Veecom/Sem. WWS MAR/AWE WWS Alta Semex Heemskerk Alta K&L/AWE GGI/AWE GGI/AWE Semex Gen.Dif. Veecom/Sem. GD/AWE GGI/AWE

+0,03 –0,03 –0,22 –0,18 –0,30 –0,06 –0,17 –0,12 –0,12 +0,09 –0,11 –0,12 –0,07 –0,02 –0,04 –0,29 +0,01 –0,15 –0,04 +0,12 –0,13 –0,11 –0,18 –0,03 –0,11 –0,14 –0,23 –0,15 –0,12 +0,01 –0,11 –0,18 –0,12 –0,21 +0,06 –0,15 +0,00 –0,03 –0,14 –0,24 –0,15 +0,16 +0,19 +0,11 –0,16 –0,32 +0,26 –0,06 –0,23 –0,11 +0,06 +0,01 +0,21 +0,03 –0,17 –0,06 +0,00 –0,16 –0,08 –0,09

exterieur

kg vet kg eiwit Inet

Mogul scoort een uitzonderlĳke 2586 TPI

Alta Ceasar Planet x Shottle Ladys-Manor RD Grafeeti Freddie x Goldwyn Sully Alta Meteor Planet x Shottle Pine-Tree Picardus Planet x O Man Pine-Tree Jeeves Gallon Jeeves x Goldwyn Ensenada Jeeves Paul Jeeves x Shottle Guthi Jeeves Airgon Jeeves x Jenny Lou Rosylane-LLC Alta Stewart Super x Ramos Regancrest Paradise Dorcy x Shottle Guarini Goldwyn x O Man Go-Farm Zeber Jeeves x Goldwyn Ronelee Gold Digger Goldwyn x Outside Larcrest Calibrate Planet x Ramos Winning-Way Mo-Wynner Goldwyn x O Man Mr Regelcreek Shot Al Shottle x Goldwyn De-Su Gillespy by Bolton x Shottle VH Onside Osmus D Officer x Exces Wa-Del Myrle Leif x Encino D Mason Mascol x O Man VH Max Mascol x O Man Genervations Epic Super x Baxter Spinal Prince Milito Prince x O Man Dinomi Alta Tyson Freddie x Shottle Larcrest Chavez Planet x Ramos Heavenly Golden Dreams Goldwyn x Durham Ballycairn Planet Maximum Planet x Shottle Sala Shottle Parocas Shottle x Britt Larcrest Cancun Planet x Shottle Wa-Del Surefire Ramos x O Man Amighetti Numero Uno Man-O-Man x Shottle Misty Springs Supersonic Super x Shottle BG Shottle x Jocko Marbri Facebook Man-O-Man x Airraid Short Cut Shottle x T Lambada Welcome Glenton Planet x Goldwyn Beery-Val Bolton Abram Bolton x O Man Coldsprings Ponder Buckeye x O Man Jerado Jeeves x O Man Velthuis Security Planet x Jenny Lou Larcrest Classic Alton x Outside Zani Bolton Mascalese Bolton x O Man Dunhill Bolton x O Man Pirolo Goldw. Wyman Goldwyn x O Man Sabbiona Goldfarm Goldwyn x Storm Aquila Jeeves Bagolino Jeeves x Stormatic Regancrest GV S Bradnick Sanchez x Shottle Mavid Mascol x Eminenz Lot-O-Rok Jeeves Deuce Jeeves x Goldwyn De-Su Alta Goalman by Bolton x O Man Larcrest Contrast Alexander x Shottle Morningview Levi Buckeye x O Man Sandy-Valley Alta Mars Planet x O Man VH Strong Stol Joc x O Man NOG Mato Mascol x Laudan Goldboy Goldwyn x Ford Claynook Tennessee rf Mr Burns x Goldwyn Cypripede Bolton x Shottle Bertaiola Mincio Bolton x Boss Iron Va-Early-Dawn Sudan Jammer x Sailor Gunnar Goldwyn x Ford

gebruikskenmerken

productie

eig./imp .

naam

Z WA RT B O N T

vader x m.vade r

F O K S T I E R E N

+242 +207 +163 +314 +188 +52 +152 +75 +72 +219 +64 +46 +265 +252 +165 +227 +146 +273 +249 +215 +109 +105 +81 +183 +47 +185 +124 +217 +144 +63 +213 +240 +323 +182 +213 +240 +115 +80 +174 +157 +226 +215 +183 +117 +54 +54 +175 +70 +303 +122 +283 +230 +264 +88 +42 +110 +205 +96 +259 +110

102 98 103 104 102 107 101 103 107 103 104 99 101 99 107 109 104 105 104 106 103 99 106 112 98 101 100 107 100 104 97 98 107 107 103 97 102 107 105 105 105 103 105 103 109 109 99 103 100 100 99 101 100 — 97 94 102 97 103 100 103 103 94 101 103 106 101 104 101 99 101 100 106 112 107 103 100 107 101 95 98 101 102 105 101 111 97 106 102 96 98 99 101 106 106 98 97 102 100 102 106 109 103 104 98 106 103 105 103 100 99 100 98 94 98 99 98 98 102 103

106 — 104 — 104 106 108 — 106 — 102 103 113 — 102 — 103 — 102 — 107 — 105 — 103 — 105 — 104 — 108 — 95 — 103 — 99 — 105 — 109 111 103 — 102 — 106 — 111 — 106 — 104 — 105 — 108 — 108 — 105 — 102 — 107 — 103 — 104 — 104 — 105 — 99 — 106 — 104 — 113 — 104 — 107 — 106 — 109 — 108 — 97 99 106 — 103 — 106 106 102 106 101 106 108 106 105 106 104

108 114 113 109 108 109 111 109 115 111 115 113 112 110 112 113 107 107 103 105 111 107 108 112 120 110 110 112 111 115 110 109 110 112 109 110 111 108 111 111 113 108 109 113 111 118 104 105 108 112 100 105 107 105 115 111 111 120 106 112

105 104 105 103 102 106 111 105 103 101 108 103 106 104 103 105 102 102 105 105 106 108 102 107 107 104 106 104 106 106 102 102 103 104 103 101 104 106 106 101 102 103 105 106 109 109 107 107 102 106 100 104 102 107 107 104 104 105 104 100

109 111 111 110 108 108 116 108 111 108 115 111 111 109 110 113 103 106 103 107 112 109 106 112 119 110 110 111 112 114 109 107 110 110 108 108 110 107 111 108 113 107 110 112 114 117 104 108 107 112 102 105 107 106 114 111 110 116 107 108

2014

11-12-14 12:20

G E N O O M S T I E R E N

Z WA RT B O N T

Amerikaanse Silver eist gouden plak op bĳ debuut in genoomlĳst

Zo vader, zo zoon

n –18 n n n n +20 n +10 n +8 +1 –9 +31 n n n n n n –4 n +3 –7 +3 n +5 +0 –10 +48 +9 –10 n n –20

+1540 +1962 +1443 +1616 +1674 +1246 +863 +1823 +1410 +1035 +973 +1312 +1294 +663 +1319 +314 +899 +2049 +1391 +1180 +1492 +646 +1365 +1595 +907 +1409 +1704 +929 +1648 +1033 +980 +1821 +1413 +844 +1048

Inet

+371 +370 +370 +357 +357 +357 +352 +351 +350 +349 +346 +344 +344 +344 +342 +341 +341 +340 +340 +339 +338 +337 +331 +328 +328 +327 +327 +327 +326 +326 +326 +326 +325 +325 +324

kg melk

NVI (+/–)

eig./imp .

betr.

63 63 62 67 63 61 65 61 71 61 62 66 64 64 62 65 60 60 62 61 61 62 62 60 63 65 71 61 66 55 64 62 63 65 62

dgn. lvd . uiergez .h. vruchtb . geboort eg. frame robuusth . uier benen totaal

Best Beladi Bouw Rocky Moll Larcrest Commander Delta Amigo Peeldijker Percher

Mogul x Snowman ABS Supersire x Super Samen Aikman x Planet CRV Bookem x Watson Heemskerk Numero Uno x Bookem Heemskerk Shotglass x Aswin CRV Bookem x Spencer GGI Chevrolet x Belfast CRV Bookem x Bolton CRV Snowfever x Sterngold CRV Hero x Mascol CRV Sudan x Planet GGI/AWE Mountfield Msy x Bookem MAR/AWE Bookem x Oswald P Total Snowrush x Ramos CRV Atlantic x Niagra CRV Jacey x Numero Uno CRV Chevrolet x Snowman GGI/AWE Snowrush x Stan CRV Supersire x Man-O-Man Heemskerk Let It Snow x Bookem GGI Fanatic x Fidelity CRV Galaxy x Stol Joc — Snowfever x Sterngold MAR/AWE G-Force x Bertil CRV Atlantic x Snowman CRV Bookem x Man-O-Man GGI/AWE Fanatic x Iota — Beauty x Ross Total Bookem x Massey GGI/AWE Shamrock x Goli CRV Mogul x Snowman GGI Mogul x Observer Heemskerk Atlantic x Gibor CRV Snowfever x Atlantic CRV

exterieur

kg vet kg eiwit

Seagull-Bay Silver Cogent Supershot MS Robinia De-Su 11236 Balisto De-Su 11756 Octavian WD Reminder Molenkamp Bolt Delta Regard Delta Bookem Danno De Vlog Machel Delta Marloo Sundance Astonishing Boomer Delta Gandalf by Delta Anthony Mr Maribel Jacey Marlow Chevalier Delta Sylvio Bryceholme Ss Boastful Vendairy Lesson Delta Wifi DT Nike Svend Buisweerd Mobile Peelsehoeve Bernini Big Point

gebruikskenmerken

productie

% eiwit

Terug naar koploper Silver, die zĳn gouden plak dankt aan een prima productievererving (+379 Inet), een bovengemiddelde score voor uiergezondheid (109) en een hoog exterieur (115). Hĳ stamt via Seagull-Bay Snow Darling (v. Snowman) uit Planetdochter Ammon Shaun Planet Reachy. Eerder dit jaar baarde Silver al opzien door als eerste stier in Groot-Brittannië de grens van 300 PLI te doorbreken. De uitdrukking ‘zo vader, zo zoon’ gaat niet alleen op voor Mogul en Silver, maar ook voor Bookem en zĳn zonen. Bookem pakt de eerste plaats in het NVI-klassement op basis van dochterinformatie. Zĳn stĳgende NVI-fokwaarde heeft ook een gunstig effect op de fokwaarden van

naam

Plus voor veelgebruikte Danno

% vet

Bookemzonen stĳgen

zĳn zonen. De zes Bookemzonen in de top 35 zĳn óf nieuw – zoals de eerder genoemde Balisto – óf ze stĳgen voor NVI, zoals de veelgebruikte Delta Bookem Danno. Het niveau van de genoomtop blĳft overigens draai na draai toenemen. Waren er in de augustusdraai drie stieren met een NVI van meer dan 350, dit keer zĳn dat er negen. Opmerkelĳk zĳn ook de onderliggende fokwaarden. In de top 35 scoren alle genoomstieren minstens 635 dagen levensduur, 108 exterieur en 106 uiergezondheid. l m.vade r

ĳn vader Mogul pakt bĳ zĳn debuut met dochterinformatie direct de koppositie in de Amerikaanse TPI-lĳst. Zoonlief Seagull-Bay Silver vergroot de feestvreugde in het Mogulkamp. Silver neemt de leiding van Cogent Supershot over in het genoomklassement op basis van NVI. En dat is bĳzonder, want Silver is de eerste Amerikaanse stier die de genoomrangschikking aanvoert. Eerder dit jaar gaven de Verenigde Staten en Canada aan de genoomfokwaarden van de Amerikaanse en Canadese stieren voorlopig niet via Interbull te willen verspreiden. Ki-organisatie ABS kwam op die afspraak terug en wisselde van een aantal stieren nu wel genoominformatie uit met het rekencentrum in Zweden. Die stap levert ABS, in Nederland en Vlaanderen vertegenwoordigd door Ingenieursbureau Heemskerk, meteen succes op. Naast de koppositie van Silver bezet DeSu 11236 Balisto plaats vier. Balisto is afkomstig uit de Amerikaanse De-Sustal van Darin Meyer, net als zĳn vader De-Su 521 Bookem en zĳn moedersvader DeSu Watson. De Bookemzoon noteert een vierde plaats dankzĳ een uitzonderlĳke productievererving. Met ruim 1600 kilo melk en 0,11% eiwit komt hĳ uit op 66 kilo eiwit. Overigens is Balisto daarmee niet de nummer één wereldwĳd. Die eer is voor de Duitse Chevroletzoon Cinema, die met ruim 3000 kg melk en –0,21% eiwit uitkomt op 80 kilo eiwit en 318 NVI.

vader x

+0,16 –0,18 +0,08 +0,02 –0,04 –0,05 +0,06 –0,21 –0,11 +0,04 –0,33 +0,21 +0,08 +0,09 +0,05 +0,30 –0,01 –0,12 +0,13 +0,15 –0,22 +0,47 –0,20 –0,27 +0,25 +0,10 –0,34 +0,23 –0,11 –0,08 +0,04 –0,45 –0,08 –0,19 –0,11

–0,04 –0,07 –0,08 +0,11 –0,05 –0,03 +0,11 –0,06 +0,07 +0,00 –0,06 +0,04 +0,04 +0,02 –0,07 +0,31 –0,02 –0,13 –0,10 +0,07 –0,10 +0,20 +0,03 +0,06 +0,17 +0,10 –0,06 –0,01 –0,14 +0,03 –0,04 –0,24 +0,02 +0,08 –0,01

+82 +49 +66 +60 +70 +42 +72 +66 +68 +53 +49 +40 +43 +40 +57 +57 +50 +55 +48 +36 +12 +28 +77 +49 +63 +48 +37 +25 +62 +39 +39 +37 +38 +29 +76 +57 +72 +38 +65 +47 +43 +42 +70 +40 +40 +50 +42 +61 +62 +47 +70 +58 +40 +53 +61 +31 +60 +43 +37 +38 +46 +30 +33 +38 +53 +51 +19 +36 +35 +35

+379 +386 +321 +440 +364 +270 +269 +356 +343 +255 +137 +375 +340 +187 +292 +261 +202 +391 +307 +343 +260 +335 +297 +350 +344 +402 +302 +261 +298 +240 +222 +208 +329 +196 +221

+726 109 +871 107 +889 114 +839 109 +779 112 +735 117 +851 112 +817 107 +635 108 +733 110 +946 115 +762 114 +778 110 +915 115 +724 110 +802 112 +822 111 +821 107 +678 109 +858 108 +789 109 +655 109 +898 110 +729 108 +720 107 +676 106 +714 108 +695 109 +778 112 +688 109 +705 110 +691 109 +648 109 +813 112 +825 110

100 105 101 97 103 104 101 102 102 100 107 99 101 102 103 104 106 103 99 103 99 103 102 97 102 101 98 105 101 105 104 102 100 104 99

100 105 105 109 101 109 102 101 103 105 109 105 105 100 102 107 101 105 106 105 102 105 107 106 102 105 104 107 106 105 101 107 100 108 105

108 — 115 106 — 110 103 106 113 106 — 110 106 — 111 104 104 113 104 102 111 105 101 110 104 105 112 110 107 115 104 105 107 103 105 109 97 99 113 107 — 115 107 107 109 104 110 110 108 107 115 107 105 109 110 105 117 106 — 114 111 106 117 104 103 110 102 105 110 104 106 113 103 105 108 109 108 109 104 103 115 106 105 112 107 107 108 104 — 113 104 108 113 104 104 115 108 — 114 107 108 108 108 109 115

107 105 105 105 103 103 107 107 107 109 108 105 104 104 109 104 104 103 107 100 107 106 105 107 108 105 107 104 105 104 106 109 104 107 107

GES-genoomfokwaarden EuroGenomics-stieren en Interbull-fokwaarden december 2014, gebaseerd op voorouder- en genoominformatie (n = nieuw)

V E EV TE EE TE EL ET L TJ AD NE C U EAMRBI E R1 /12/ 2 2 20 00 194

02_Interbull_GENOOMSTZB.indd 39

115 110 111 110 110 110 110 110 111 116 109 108 108 113 111 109 113 109 116 110 116 109 109 112 109 110 113 111 109 111 112 113 113 110 114

11-12-14 12:11

F O K S T I E R E N

R O O D B O N T

Camion van de Peul gaat met 3000 dochters in zĳn fokwaarde naar 308 NVI

Grens 300 NVI gekraakt Het leeuwendeel van de Lawn Boyzonen weet zich goed te hand-

n!!!

haven in december. Het nieuws in deze indexdraai komt in het roodbontveld van de eerste Kylian- en Destryzonen.

et een stevige vaart zet Camion van de Peul zĳn koers ook deze decemberdraai weer voort. Op basis van informatie van ruim 3000 dochters gaat de fokwaarde van de Fenderzoon weer omhoog met 31 NVI. Camion breekt zo vlot de grens van 300 NVI en slaat een kloof met achtervolger Lowlands Bolero. De Fenderzoon plust op meerdere vlakken: behalve in vet- en eiwitgehalte gaat de stier er ook in aantal dagen levensduur op vooruit. Camiondochters gaan van gemiddeld 747 dagen naar 815 dagen levensduur. Aandachtspuntje in de vererving blĳft de melksnelheid met een score van 88. Cherokee van de Peul – een volle broer van Camion – scoort op melksnelheid beter met een score van 97. Cherokee ziet de komst van fokstierdochters eveneens positief tegemoet met een kleine winst van 16 NVI. De verbetering van zĳn fokwaarde dankt deze Fenderzoon met name aan een punt winst voor totaal exterieur en uier. Ook de fokwaarde van familielid Maniac van de Peul (v. Royalist) stuwt omhoog met winst voor melkgift, levensduur en een punt extra voor exterieur.

het geval voor HJR Windstar (v. Spencer), JU Stefan (v. Canvas) en Lowlands Redman (v. Fiction). Voor Canvaszoon JU Stefan betekent dat de tweede winst op rĳ. De hogere fokwaarden voor functionele kenmerken als uiergezondheid, vruchtbaarheid en klauwgezondheid leveren hem een winst van 40 NVI op. Bĳ de talrĳke zonen van Lawn Boy is een wisselender beeld te zien. Zo gaat zoon Lowlands Bolero er net als zĳn volle broers Red Cliff en Lowlands Juwel P goed op vooruit. Het trio stamt uit de excellente Stadeldochter Julia 382 van de familie Werler uit Vaassen. Laron P, Tackleberry en Fasna Asterix P zĳn Lawn Boyzonen die in de decemberdraai licht verliezen. Van Lawn Boy komt er overigens nog een nieuwe pupil in de lĳst. Dat is Bonhill Painter P uit de stal van KI Samen. De stier stamt met achtereenvolgens Lawn Boy, Ramos en Lightning uit de bekende Bonhill Warsifamilie van Will Bongers uit Kessel.

Schreur Africa en Molenkamp Sam zien hun genoomfokwaarden voor het eerst geruggensteund door dochterinformatie. Het levert hun achtereenvolgens 90 en 46 NVI winst op. Schreur Africa rĳmt genen van Arnold aan Shottle en Molen-

In het algemeen boeken veel van de roodbontstieren in meerdere of mindere mate winst deze draai. Dat is onder meer

gebruikskenmerken

Inet

+229 +215 +246 +213 +264 +234 +18 +60 +169 +79

+460 +471 +396 +688 +340 +193 +300 +388 +193 +366

kg vet kg eiwit

% eiwit

+16 +13 n +12 n +8 –8 +3 –16 +5

kg melk

+238 +234 +178 +161 +156 +141 +139 +119 +113 +109

89 77 64 74 62 86 77 75 73 78

% vet

NVI (+/–)

betr.

. eig./imp

Buster x Door CRV/GGI Matthijs x Man 183 CRV Rudolf x Mark 44 CRV Mark 44 x Meldober Samen Buster x Lars CRV Marnuel x Herbert CRV Matthijs x Nw Weert 7CRV Albert J x T Ajax Kampen Matthijs x Parole CRV Matthijs x Guido CRV

+216 +541 +1336 +977 +992 +807 –326 +347 +842 +519

+0,77 +0,09 –0,28 –0,12 +0,01 +0,30 +0,37 –0,02 –0,15 –0,22

+0,23 +0,21 –0,12 –0,04 +0,04 –0,03 +0,19 –0,07 –0,05 –0,06

+57 +22 +30 +33 +39 +40 +35 +33 +45 +39 +56 +27 +6 –1 +14 +8 +27 +27 +9 +15

exterieur

dgn. lvd . uiergez .h. vruchtb . geboort eg. frame robuusth . uier benen bespieri ng totaal

productie

r m.vade vader x

naam

101 102 105 101 101 99 100 93 104 97 102 95 104 103 106 99 99 98 104 96

102 103 99 98 90 99 98 96 100 93

102 103 103 100 99 97 104 101 101 100 98 93 101 98 103 101 101 100 100 98

109 109 102 104 105 103 106 104 103 109

108 106 107 106 103 107 107 103 106 101

100 108 97 106 100 103 101 106 99 104 96 102 100 105 102 105 97 103 99 104

GES-fokwaarden december 2014 van in Nederland en Duitsland geteste mrĳ-stieren (n = nieuw)

V E E T E E LT

03_Interbull_FOKSTRB.indd 40

DECEMBER

1/2

Malden hoogste internationale roodbontstier

Nieuwe Kylianzonen

Meer van Lawn Boy

Baltimore Remco Ron Meervelder Albert De Vinkenhof Koen Meervelder Markus Marijn Karel 200 Carlo Ewald

Camion van de Peul breekt grens van 300 NVI

Mrĳ-stier Ron brengt hoge melkvererving

kamp Sam combineert bloed van Kylian met Spencer. Met Huntje Holstein ACDC krĳgt nog een andere Kylianzoon voor het eerst dochterinformatie. ACDC stamt uit de excellente Classicdochter Huntje Holstein Anemoon 16 van de familie Oudenampsen uit het Gelderse Laren. De Vrendt Reality, afgelopen keer nog de hoogste nieuwkomer in de lĳst, houdt zĳn fokwaarde deze draai stabiel. De Fictionzoon kreeg als genoomstier al kan-

2014

11-12-14 12:17

+0,14 –0,60 +0,13 –0,14 –0,39 –0,02 –0,10 –0,41 +0,15 –0,18 –0,13 –0,51 –0,25 +0,04 –0,54 +0,12 –0,46 +0,28 –0,10 +0,02 +0,10 –0,24 –0,70 –0,26 –0,70 –0,10 +0,45 –0,07 –0,11 –0,11 –0,02 +0,04 –0,22 –0,73 –0,13 –0,78 +0,02 –0,05 +0,22 –0,13 –0,04 –0,28

+0,09 –0,19 +0,01 –0,06 –0,01 +0,00 +0,15 +0,05 +0,17 +0,09 –0,02 +0,06 –0,13 +0,20 –0,24 +0,02 –0,02 +0,11 +0,04 –0,15 +0,11 –0,19 –0,04 +0,18 +0,00 +0,16 +0,10 +0,00 –0,01 –0,08 +0,20 +0,17 –0,16 –0,17 +0,05 –0,36 +0,04 +0,06 +0,18 +0,01 +0,01 –0,11

+26 +19 +19 +41 +47 +29 +43 +38 +16 +38 +36 +29 +10 +26 –6 +25 +57 +49 +35 +47 +30 +30 –9 +31 +12 +15 +41 +46 +25 +36 +54 +36 +20 +46 +43 +25 +17 +23 +26 +7 +12 +12 +0 +0 –9 +37 +6 +36 –22 +29 +38 +50 +40 +12 +41 +36 +19 +21 +12 +10 +25 +37 +18 +25 +25 +21 –14 +23 +36 +41 +12 +33 +9 +9 +22 +25 +48 +38 +8 +15 +29 +26 +14 +20

+142 +197 +224 +248 +192 +199 +140 +94 +341 +279 +189 +113 +79 +295 +186 +270 +233 +206 +136 +76 +83 –13 +131 +175 +72 +302 +145 +239 +128 +63 +222 +155 +131 +52 +253 +134 +60 +156 +276 +81 +172 +106

+815 104 +491 106 +695 106 +519 109 +504 106 +811 105 +561 104 +528 103 +523 102 +300 101 +511 105 +463 104 +691 106 +314 100 +563 101 +196 104 +441 104 +599 103 +527 102 +467 106 +661 103 +753 102 +443 102 +562 104 +600 104 +157 101 +307 106 +366 104 +389 104 +457 106 +179 99 +589 102 +377 99 +750 103 +554 99 +523 100 +356 97 +470 101 +186 103 +539 103 +192 99 +110 103

105 108 100 101 99 108 94 101 104 102 98 110 100 105 104 107 101 107 95 99 99 104 95 103 101 98 91 101 101 101 101 103 97 106 97 100 100 97 98 106 105 103 106 100 97 97 93 102 98 107 90 100 99 103 100 103 96 100 92 102 102 108 102 110 98 97 100 106 96 100 101 107 97 103 92 102 94 105 98 103 97 109 98 103

101 104 106 105 107 96 104 106 102 114 106 107 103 102 105 110 100 103 106 103 96 105 104 107 101 106 103 106 111 99 98 101 106 99 107 105 113 107 106 101 100 107

101 107 110 113 107 104 104 108 107 103 101 108 105 111 108 111 102 109 110 110 107 111 105 109 103 114 104 107 107 108 109 106 104 108 106 107 106 110 105 112 98 105 103 110 106 114 109 110 — 112 102 111 105 108 106 104 111 110 101 111 99 110 101 106 106 115 101 112 107 105 101 107 108 114 109 111 104 105 100 107 101 113 100 111

114 109 111 111 110 104 108 109 100 112 105 115 103 116 106 107 106 108 107 108 106 109 108 109 105 109 106 105 107 113 104 102 107 100 106 105 112 106 105 104 103 102

109 113 109 110 108 105 111 112 106 115 110 113 110 111 109 110 107 108 110 111 104 111 112 112 109 111 108 106 112 111 106 104 113 106 108 107 117 111 107 106 108 109

internationaal Malden Future Dream H. Amor Malvoy Redchili Lasse P Huijben Elwood Lookout P Redburst Prosite Cardinal Olbing Genetic Mr Alico Big Apple Hylltop Presley Carie Edway Beeze Dertour Lucatoni C&M-R-Run Lb Satchel Apples Absolute

66 74 61 69 71 61 58 64 78 71 69 70 73 67 75 77

+261 +239 +230 +225 +218 +212 +211 +203 +191 +187 +175 +172 +169 +144 +141 +80

+25 –4 +5 +32 –9 n –11 +15 +2 +8 –10 +14 n –8 –14 +17

+1160 +110 +1298 +1068 +1653 +1201 +1829 +644 –278 +1146 +1080 +530 +793 +306 +810 –369

–0,47 +0,22 –0,33 –0,20 –0,37 –0,48 –0,84 –0,03 +0,42 +0,04 –0,31 –0,17 –0,63 +0,07 –0,41 +0,40

–0,10 +0,22 –0,20 –0,02 –0,12 –0,16 –0,28 +0,04 +0,22 –0,04 –0,27 –0,07 +0,00 –0,10 –0,13 +0,21

+11 +32 +22 +21 +29 +28 +31 +36 +41 +47 +12 +28 +4 +38 +27 +26 +18 +6 +55 +37 +22 +15 +10 +13 –17 +28 +19 +3 +2 +18 +12 +2

+149 +150 +165 +216 +276 +130 +144 +170 +78 +272 +91 +71 +79 +48 +70 +47

+787 105 +594 104 +678 102 +594 107 +398 106 +407 103 +460 105 +475 107 +487 106 +344 102 +391 104 +425 110 +294 100 +479 105 +615 98 +11 96

100 106 102 108 97 98 98 104 93 106 103 103 101 104 101 103 97 107 98 101 102 93 95 103 99 101 102 98 97 102 91 95

101 106 107 105 104 109 104 107 105 109 105 108 108 102 103 108

— — — — — — — — — — — — — — — —

113 103 111 104 110 104 106 105 107 104 108 105 105 106 103 107

109 111 113 108 109 113 109 108 111 109 109 111 114 105 110 117

Malvoy x Mascol Lawn Boy x Goldwyn Malvoy x Komtur Lawn Boy x Classic Elayo x Sept. Storm Destry x Mr Burns Lawn Boy x Mr Sam Mr Burns x Stadel Talent x Regiment Mr Burns x Salto Carmano x Sept. Storm Elayo x Sept. Storm Destry x Malvoy Laurel x Talent Lawn Boy x Paradox Talent x Regiment

GGI/AWE MAR/AWE Veecom GGI/AWE MAR/AWE Semex Alta GGI/AWE MAR/AWE Heemskerk GGI/AWE GGI/AWE GGI/AWE MAR/AWE WWS Total

% eiwit

+328 +1652 +799 +1231 +1108 +830 +403 +603 +979 +1113 +901 +738 +733 +824 +1648 +970 +1351 +461 +550 +533 +99 +423 +1150 +601 +820 +1040 +115 +1034 +611 +460 +586 +328 +977 +1078 +1035 +1909 +157 +568 +654 +401 +720 +837

kg melk

+31 +46 +90 +46 +46 +27 +16 +40 +20 +4 –1 +14 –15 +2 n +29 +12 +23 +17 +18 +9 –3 +24 +7 +0 +16 +11 +13 +31 +19 –2 –25 –16 +14 +3 –1 –9 +2 +1 +7 –20 –22

% vet

+308 +270 +264 +261 +256 +236 +233 +232 +231 +228 +220 +219 +219 +217 +212 +211 +210 +208 +203 +202 +200 +199 +193 +190 +186 +182 +182 +180 +178 +178 +173 +173 +172 +172 +168 +168 +163 +162 +156 +150 +148 +129

NVI (+/–)

94 85 82 82 92 97 89 90 90 87 84 82 77 99 70 88 81 94 87 78 99 93 83 95 85 72 86 97 86 90 98 76 85 97 91 87 96 98 94 97 92 85

betr.

Camion van de Peul Fender x Goldwyn CRV Lowlands Bolero Lawn Boy x Stadel CRV Schreur Africa Arnold x Shottle CRV Molenkamp Sam Kylian x Spencer CRV HJR Windstar Spencer x O Man CRV Topspeed Kodak Kevin x Stadel CRV Cherokee van de Peul Fender x Goldwyn CRV JU Stefan Canvas x Lightning CRV Lowlands Redman Fiction x TS Gogo CRV Etaregge Brooklyn Mr Burns x Kian CRV De Vrendt Reality Fiction x TS Gogo CRV Huntje Holstein ACDC Kylian x Classic CRV Laron P Lawn Boy x Shottle GGI/AWE Delta Fidelity Kian x Lightning CRV Bonhill Painter P Lawn Boy x Ramos Samen Lowlands Franklin Mr Burns x Taco CRV Red Cliff Lawn Boy x Stadel Kampen Lowlands Klimmer Taco x Pablo CRV Stouwdamshof Akron Manitas x Stadel CRV Donatelli Dominator x Sept. Storm GGI/AWE Heihoeve Arnold Lightning x Farm Rens CRV Carmano Cadon x Lay-Out GGI/AWE Lowlands Juwel P Lawn Boy x Stadel CRV Talentino Talent x Kian Kampen Tableau Talent x Faber GGI/AWE Gruthuus Manhattan Moonlight x Orcival Samen Red Mystery Misty x Ronald Samen Jerudo Jerom x Rudolph GGI/AWE Red Torpedo Blitz x Lichtblick Kampen Maniac van de Peul Royalist x Kian CRV Nieuw-Huinink Ditmar Kian x Martinus CRV Tackleberry Lawn Boy x Goldstar Samen Alta Timon Talent x Faber Alta Aggravation Lawn Boy P Bacculum x Manfred WWS Red Wing Mr Burns x Kian Kampen J&G Timeless P Canvas x Domino Samen Jotan Jordan x Durham MAR/AWE Apina Curtis Kian x Lentini CRV J&G Malando TS Gogo x Kian Samen Aalshorst Pleasure Talent x Merton Kampen Fasna Asterix P Lawn Boy x Canvas CRV Crackholm Secure Mr Burns x Goldwyn Total

naam

eig./imp .

dgn. lvd . uiergez .h. vruchtb . geboort eg. frame robuusth . uier benen totaal

exterieur

kg vet kg eiwit Inet

vader x m.vade r

gebruikskenmerken

productie

107 115 110 108 106 114 110 106 112 107 107 111 117 103 113 120

Uitgelicht – Camion van de Peul gaat over grens van 300 NVI. – Lawn Boy, Kylian en Destry in stiervaderrol. – Malden op kop bĳ roodbont internationaal. – Beeze Dertour start met 114 voor totaal exterieur. – Nieuwkomer Ron ververst mrĳ-top.

sen als stiervader en stamt uit de familie van Sunny Boydochter Hookwood Sientje 67. Ook in de internationale roodbontlĳst blĳft het aandeel van Lawn Boy indrukwekkend. Future Dream Holsteins Amor (v. Lawn Boy), gefokt door Jacob Wĳnker uit Avenhorn en nazaat van Kamps-Hollow Altitude, zet deze draai een klein stapje terug en laat zo Malvoyzoon Malden voor. Zĳn hogere notering dankt Malden aan winst in aantal dagen levensduur. Waar achter de naam van de Malvoyzoon in augustus nog 605 dagen stonden, zĳn dat nu 787 dagen geworden. In productie loopt de stier overigens wel 200 kg melk terug.

Internationale Destryzonen Hoogste debutant in de internationale lĳst is de Canadese Destryzoon Lookout P Redburst op 212 NVI. Redburst stamt uit een roemrĳk geslacht, met na Destry, Mr Burns en Shottle de bekende 92 punten Regancrest PR Barbie. Ook Beeze Dertour is een Destryzoon die om aandacht vraagt. Dertour debuteert op de hoogste positie in Duitsland dankzĳ een torenhoge exterieurscore van 143 RZE. De op het bedrĳf van Martien van der Kamp in Dalfsen geboren Dertour stamt via de Duitse Malvoydochter RUW Berta uit de Morningview Converse Judyfamilie. In het mrĳ-klassement blĳven Baltimore (v. Buster) en Remco (v. Matthĳs) op vrĳwel gelĳk niveau aan kop van de lĳst. Verversing komt met de Rudolfzoon Ron. Met ruim 1300 kg melk achter zĳn naam uit Ron zich als een echte melkvererver. l Pagina 41: GES-fokwaarden december 2014 van roodbontstieren op basis van Nederlandse en Vlaamse dochters, indien vermeld deels op basis van buitenlandse dochters (i) (n = nieuw, gn = genoomgeteste stier met voor het eerst dochterinformatie) Pagina 41 onderaan: Interbull-fokwaarden december 2014 roodbont internationaal

V E E T E E LT

03_Interbull_FOKSTRB.indd 41

D E CE MB ER

1 / 2

2 0 1 4

11-12-14 12:17

G E N O O M S T I E R E N

R O O D B O N T

E N

O V E R I G E

R A S S E N

Nazaten uit Pietje- en Massiafamilie duiken op in genoomklassement

Snelle generatiewissels D

roodbontlĳst is dat een ander verhaal. In de top twintig hebben alleen Delta Arroyo en Delta Maicon, vader van respectievelĳk Delta Colorado en Delta Megamix, deels op dochterinformatie gebaseerde fokwaarden. gebruikskenmerken

n +11 n n –8 n n n +13 n n +30 –18 n +22 +3 n +4 n +5

+1962 +1397 +2251 +3050 +1841 +787 +1025 +1603 +1205 +1675 +1633 +931 +550 +1108 +1134 +1084 +1529 +622 +2918 +1248

–0,48 +0,03 –0,57 –0,66 –0,50 +0,09 –0,02 –0,29 –0,12 +0,04 –0,29 –0,14 +0,21 –0,23 –0,01 –0,40 –0,22 –0,16 –0,77 +0,03

dgn. lvd . uiergez .h. vruchtb . geboort eg. frame robuusth . uier benen totaal

+350 +330 +325 +321 +321 +313 +312 +312 +311 +310 +309 +308 +307 +304 +303 +302 +301 +300 +299 +298

–0,17 –0,13 –0,34 –0,22 –0,14 +0,11 +0,13 –0,20 –0,04 –0,07 –0,07 +0,12 +0,17 –0,04 –0,06 –0,09 –0,01 +0,07 –0,28 –0,05

exterieur

kg vet kg eiwit Inet

60 62 60 61 60 61 60 60 60 61 60 62 62 60 62 65 61 62 60 61

+43 +53 +66 +38 +46 +46 +68 +84 +36 +52 +43 +37 +45 +47 +46 +38 +44 +39 +79 +53 +47 +51 +30 +43 +42 +33 +30 +36 +50 +35 +14 +30 +49 +53 +15 +28 +51 +73 +59 +40

+818 103 +607 105 +880 105 +809 105 +874 106 +680 105 +768 104 +839 101 +750 107 +634 104 +653 107 +932 107 +723 110 +744 108 +662 106 +767 109 +637 105 +744 112 +662 103 +575 106

% eiwit

CRV MAR/AWE GGI/AWE — GGI/AWE CRV CRV — CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV MAR/AWE —

kg melk

Try x Camion Snow x Fidelity Sympatico x Bookem Aikman x Lawn Boy Ellmau x Snowman Direct x Award Try x Fidelity Aiko x Snowman Aram x Snowman Aikman x Fiction Dexter x Iota Maddock P x Impuls Deputy x Atlantic Souverein x Jerudo Try x Camion Arroyo x Lawn Boy Sherlock x Jerudo Maicon x Impuls Sympatico x Observer Snow x Destry

% vet

betr.

American Kingpin Sodan KCCK Bigstar Cassanova P Red Rocks Effort Delta Paloma by Oldi Tempest — Poppe Timeless Delta Moviestar Midwolder Meridian Delta Postman Delegate van de Peul Delta Pride American Lexus Delta Colorado Peeldijker Alibi Delta Megamix Step Android

NVI (+/–)

naam

eig./imp .

productie

vader x

m.vade r

e generaties bĳ roodbont wisselen elkaar in rap tempo af. Prĳken in de genoomlĳst bĳ zwartbont nog verschillende stiervaders die zelf al over dochterfokwaarden beschikken – neem bĳvoorbeeld Bookem en Atlantic – in de

+301 +293 +264 +478 +284 +256 +303 +243 +256 +389 +309 +253 +241 +213 +251 +148 +327 +154 +390 +292

103 102 95 102 97 100 95 104 97 99 100 104 97 106 99 107 98 105 98 103 99 108 102 109 97 106 98 106 101 103 100 106 99 107 104 106 97 105 97 106

104 110 107 107 107 107 106 110 112 110 105 101 106 111 104 111 104 105 107 103

103 105 106 102 102 109 103 107 108 108 109 103 106 110 102 110 105 106 107 103

115 117 116 111 116 112 113 118 113 110 111 109 113 113 111 115 110 112 114 112

110 114 113 118 108 115 103 109 108 114 111 114 110 113 109 117 109 115 109 113 107 111 106 108 107 112 110 115 109 111 108 116 109 111 105 111 104 112 110 112

GES-genoomfokwaarden EuroGenomics-stieren en Interbull-fokwaarden december 2014, gebaseerd op voorouder- en genoominformatie

. uiergez .h. vruchtb . geboort eg. frame robuusth . uier benen totaal

exterieur

dgn. lvd

kg vet kg eiwit Inet

% eiwit

kg melk

% vet

NVI (+/–)

betr.

eig./imp

r m.vade vader x

naam

brown swiss Sun-Made Vigor President x Even Prossli Pronto x Hussli Huray Hussli x Siray fleckvieh Vanstein Randy x Malf Ratgeber (i) Ralbit x Hodach Rumgo Rumba x Stego montbéliarde Valfin Jb Natif x Imposteur Unchoix Micmac x Gardian Triomphe Lecuyer x Gardian Scandinavisch roodbont R Fastrup (i) Orraryd x Stadel R David Fyn Aks x T.Bruno O Brolin Ipollo x Oju Mabru

gebruikskenmerken

productie

CRV 80 +296 +1 –144 –0,17 +0,11 –19 +3 –22 +1035 107 104 98 106 — 106 119 113 GGI/AWE 84 +277 +26 –186 +0,05 +0,01 –5 –6 –35 +706 109 103 103 100 100 101 124 110 GGI/AWE 79 +257 –8 +864 –0,17 –0,08 +25 +24 +149 +634 103 106 100 104 — 101 115 108 CRV GGI Xsires

95 +146 +29 +130 –0,02 +0,02 +4 +6 +35 +219 104 108 95 100 95 95 111 101 60 +89 +13 –107 –0,34 +0,09 –30 +3 –48 +447 106 105 91 — — — — — 93 +83 +25 +546 –0,19 –0,09 +9 +12 +63 +225 107 109 90 99 98 88 101 93

K&L CRV K&L

78 +212 +28 +302 +0,00 +0,00 +14 +11 +77 +500 110 104 — 103 98 99 111 104 81 +165 +45 +803 –0,31 +0,01 +10 +29 +143 +321 108 105 99 99 100 95 106 99 82 +125 +11 +866 –0,31 –0,10 +13 +22 +113 +393 102 103 99 98 99 95 107 99

K&L K&L K&L

82 +227 +12 +591 –0,08 +0,06 +20 +26 +156 +622 102 106 105 94 — 99 112 102 91 +213 –10 +1224 –0,46 –0,16 +15 +29 +141 +926 100 105 102 96 — 99 108 101 96 +139 +0 –163 +0,10 +0,10 +0 +2 +15 +787 105 103 107 93 88 98 104 97

GES-fokwaarden december 2014 overige rassen (n = nieuw) indien vermeld deels op basis van buitenlandse dochters (i) (cĳfers op roodbontbasis)

V E E T E E LT

04_INT~1.IND 42

DECEMBER

1/2

Lexus blĳft voorlopig nog achter bĳ Kingpin

Zo is de aanvoerder van het roodbontklassement, nieuweling American Kingpin, een zoon van de al intensief als stiervader benutte Oelhorst Try. Try is een roodfactor Destryzoon uit de familie van de Amerikaanse Neu-Way Patron Allie. Van hem duiken drie zonen op in de top twintig, waaronder Kingpin en zĳn volle broer American Lexus. Vooralsnog heeft Kingpin de beste papieren. De nog net geen jaar oude Kingpin vererft bĳna twee keer zoveel melk en scoort met 114 exterieur drie punten hoger dan Lexus.

Poppe Snow met roodfactor Achter Kingpin bezet Sodan de tweede plaats bĳ roodbont. Met 118 exterieur, 117 uier en 113 benen is Sodan de nummer één voor exterieur in de top twintig. De stier mag dan een Duits levensnummer hebben, zĳn afstamming is Nederlands. Zĳn vader is de roodfactor Snowmanzoon Poppe Snow. Zĳn moeder luistert naar de naam Sanderĳ Fidel Massia en is een representant van de veelbenutte Massiafamilie. Net als Sodan stĳgt ook Poppe Timeless in de rangschikking. De twee stieren zĳn familie van elkaar via Poppe Pietje 519. Spencerdochter Pietje 519 is de moeder van de eerder genoemde Poppe Snow en via Poppe Pietje 721 (v. Snowman) de grootmoeder van Timeless. Eerder leverde de Pietjefamilie de fokstieren Huĳbens Red Tequila en Almere Pericles. In het brownswissklassement valt de gestage opmars van Sun-Made Vigor op. De brownswissvererver nadert de grens van 300 NVI en scoort meer dan duizend dagen levensduur. l

2014

11-12-14 12:22

EEN GEVAAR houdt

zich schuil en

bedreigt uw koeien

Ondanks dat u BVD niet ziet, kan het wel aanwezig zijn. BVD is een constante bedreiging die de gezondheid van uw koeien in gevaar brengt. Denk eraan dat BVD een risico is voor uw bedrijf. Voor meer informatie over BVD: BVDzero.nl

VX20_p43.indd 43

12-12-14 10:02

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Familie Vandewalle Met de overname van een tweede bedrĳf groeide de melkveestapel van de familie Vandewalle uit Boezinge naar 150 melkkoeien en kwam er een nieuwe melkveestal. Aantal melkkoeien: Melkproductie: Aantal jongvee: Neventakken:

Boezinge

150 9900 4,2 3,5 175 vleesvee en grove groenteteelt

Stefanie, Rik, Evelien, Pieter en Hilde

Familie Vandewalle zet in op functionele koe

Alles draait om kengetallen Met 150 melkkoeien zit de familie Vandewalle uit Boezinge op koers voor de toekomst. De combinatie met grove groenteteelt vergt een goede arbeidsefficiëntie van het melkveegebeuren. De focus ligt continu op verbetering van de economische cĳfers.

Separatiebox en strohok naast elkaar

de aparte sfeer rond de keuringen. Zolang er tĳd voor is, blĳf ik de komende jaren wel deelnemen.’

Fokken op functionele koeien Met het oog op de prĳskampen is fokkerĳ een belangrĳk item ten huize Vandewalle. ‘In de fokkerĳ draait het om melkproductie en een functioneel exterieur’, legt Rik uit. Pieter wĳst op de methode van stierenselectie. ‘We kiezen stieren uit op basis van melkgift en voldoende kilogrammen vet en eiwit. Gehalten zeggen ons niet veel, die willen we vooral via de voeding sturen.’ De melkveestapel scoorde het voorbĳe melkjaar gemiddeld 9900 kg melk. De melkleveringen noteren ongeveer 4,2% vet en 3,5% eiwit. ‘We willen er ook graag

tekst Annelies Debergh

e grote groentekisten en preimachine achter de melkveestal zĳn vanaf de grote weg tussen Ieper en Diksmuide al te zien. Naast hun melkveebedrĳf houden Rik Vandewalle (48) en Hilde Deraedt (44) uit Boezinge er nog een neventak met groenteteelt op na. De combinatie van melkvee met verschillende groenten bestaat er al jarenlang. Behalve prei telen de melkveehouders op hun akkerland ook nog wortelen en schorseneren. Teelten die goed passen op de lichtere zandleemgronden. Op de rest van het areaal verbouwen de melkveehouders behalve gras en mais ook wintertarwe, suikerbieten en voederbieten. In de winter neemt de preiteelt het grootste deel van de arbeid in beslag.

Beste voorbrenger in Cremona De kinderen Stefanie (19), Pieter (17) en Evelien (11) zĳn alle drie even enthousiast en steken waar ze kunnen vrĳwel dagelĳks een handje toe op het bedrĳf. Pieter – die dit jaar zĳn landbouwstudie afrondt en na dit schooljaar definitief mee zal helpen op het bedrĳf thuis – is gegre-

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_bedrijfsrepVL Vandewalle.indd 44

1/2

pen door melkvee en neemt vlot het woord wanneer het over die productietak gaat. Afgelopen maand was Pieter nog de beste Belg op de jongefokkersschool in Battice en op een recente clip- en voorbrengwedstrĳd tĳdens de Open Junior Show van het Italiaanse stamboek Anafi in Cremona eindigde hĳ eveneens bovenaan. ‘Alles is begonnen met de tweejaarlĳkse jongveeshow van de lokale fokstudieclub Westhoek Holsteins’, legt Pieter zĳn passie voor melkvee uit. ‘Zo is dat stilaan gegroeid en hebben we zeven jaar geleden voor het eerst aan de West-Vlaamse provinciale prĳskamp deelgenomen.’ Inmiddels heeft Pieter al twee keer de jongefokkersschool in Battice doorlopen en voor de komende CRV Koe-Expo tĳdens Agriflanders in Gent zĳn twee dieren ingeschreven: Windbrookdochter Hermien en Bonairtelg Frederique. ‘Prĳskampen blĳven een hobby, maar het virus zit erin. Ik ben gebeten door fokkerĳ en hou van In de 26 stands-rotor kan één persoon het melken verzorgen

2014

12-12-14 16:55

Aparte wachtruimte voor efficiënt melken

Preiteelt vraagt veel arbeid in de winter

Droge koeien in oude potstal gehuisvest

een goed exterieur bĳ.’ Wat daarmee concreet bedoeld wordt? Rik legt uit: ‘We kĳken vooral naar goede benen en uiers. We willen in de eerste plaats een functioneel exterieur.’ Voor elke koe wordt een bĳpassende stier uitgezocht. ‘De koefamilie achter een stier vinden we nog altĳd enorm belangrĳk’, gaat Pieter verder. Vroeger kozen Rik en Pieter slechts vĳf tot zes stieren uit, nu zĳn dat er meer. ‘We hebben meer koeien en het aanbod is sinds de genoomstieren ook fors gegroeid.’ Toch klinkt Rik matigend. ‘We vertrouwen nog vooral op de stieren waarvan ook dochters aan de melk zĳn. Genoomstieren zetten we beperkt in. Als je mee wil in de fokkerĳ, dan moet je die stieren bĳna wel gebruiken. Maar we blĳven daar rustig in. Je kunt sneller voor-

uitgaan met genoomstieren, maar je gaat nog veel sneller achteruit als het tegenvalt.’ Met stieren als Savior, Impression, Fever, Seaver, Lauthority, Brawler, Doorman, Numero Uno, Durbin, Let-It-Snow, Meridian en Contrast telt het lĳstje van meestgebruikte stieren uitsluitend Canadese namen. Talent, Allen, Dolman en Aeroline zĳn oudgedienden waar de beste koeien van zĳn gekomen in het verleden. In de fokkerĳ kiezen vader en zoon Vandewalle in elk geval een consequente weg. Pieter: ‘We gebruiken op de mindere koeien een witblauwe stier en voor koeien die te vaak terugkomen, hebben we een eigen stier. Tien tot vĳftien procent van de koeien gaat uiteindelĳk bĳ de eigen stier. Zo boeten we niet in op de tussenkalftĳd. Dat

cĳfer blĳft al jaren rond de 400 dagen hangen. Nu zitten we op 405 dagen en dat houden we graag op peil.’

Van potstal naar ligboxen In totaal melken de Vandewalles 150 melkkoeien, allemaal gehuisvest in een ligboxenstal die nu drie jaar in gebruik is. ‘Voorheen waren de koeien in een potstal gehuisvest’, legt Hilde uit. Met de groei van het bedrĳf nam ook de bezetting in de potstal zienderogen toe. Toen in 2010 een tweede bedrĳf met 60 melkkoeien werd overgenomen, kozen de bedrĳfsleiders voor een nieuwe ligboxenstal. De 150 melkkoeien blĳven nu het jaar rond binnen. De droge koeien zĳn in de voormalige potstal gehuisvest en krĳgen in de zomer buitenbeloop. ‘Met 150 koei-

V E E T E E LT

VX20_bedrijfsrepVL Vandewalle.indd 45

D E CE MB ER

1 / 2

2 0 1 4

12-12-14 16:57

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Windbrookdochter Hermien vertegenwoordigt het bedrĳf op de CRV Koe-Expo in Gent

en is beweiding al niet vanzelfsprekend. Maar met onze weiden aan de overkant van de drukke weg is het ook onverantwoord om de koeien nog over te laten steken.’ De overgang van potstal naar ligboxenstal is in elk geval goed bevallen. ‘Nu is het celgetal zo goed als het vroeger slecht was. Het tankcelgetal gaat gemakkelĳk onder de 150 cellen. Vroeger was dat niet zo vanzelfsprekend.’ Voor het melken maken de Vandewalles gebruik van een draaimelkstal met 26 standen. ‘Als je alleen melkt, dan is de klus in anderhalf uur geklaard’, zegt Hilde. ‘We hebben lang getwĳfeld tussen een zĳ-aan-zĳ-melkstal en een draaimelkstal. Maar we zĳn blĳ dat het toch die laatste is geworden. In een carrousel melk je rustig en kun je het werk ook vlot alleen aan. Dat moest ook. Met de andere teelten is het uit arbeidsoverwegingen noodzakelĳk dat één man het melken alleen kan oppakken.’

Voederbieten terug in rantsoen In de stal lopen de melkkoeien in twee groepen: een laag- en een hoogproductieve groep. Het basisrantsoen bestaat uit 22 kg maiskuil, 10 kg voordroogkuil, 8 kg perspulp, 5 kg voederbieten, 1 kg hooi, 1 kg stro naast 4 kg eiwitkern en 1,5 kg maismeel. De eiwitkern bestaat voor de helft uit soja en voor de helft uit koolzaadschroot. Pieter: ‘We hebben opnieuw voederbieten in het rantsoen omdat perspulp de laatste jaren moeilĳker te verkrĳgen was. Maar door de voederbieten nemen de koeien ook meer ruwvoer op. Dus wellicht blĳven de voederbieten om die reden ook in het rantsoen.’ Alle krachtvoer wordt via de krachtvoerautomaten verstrekt, de gift wordt berekend door de computer. ‘We geven tot maximaal vier kilo en het krachtvoeder is door onze voerleverancier op maat sa-

De 150 koeien blĳven het jaar rond binnen

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_bedrijfsrepVL Vandewalle.indd 46

1/2

mengesteld’, vult Rik aan. De laagproductieve groep krĳgt hetzelfde basisrantsoen als de hoogproductieve koeien, maar is beperkt in krachtvoer. ‘Door eenzelfde rantsoen te blĳven verstrekken blĳft de laagproductieve groep beter op peil in melkproductie. Vroeger zagen we koeien te vaak wegzakken. We houden van vlakke productielĳsten.’ Onlangs plaatste het bedrĳf ook een krachtvoerautomaat bĳ de droge koeien. ‘Door de krachtvoerautomaat kunnen we de droge koeien nog een droogstandskrachtvoer geven’, legt Pieter uit. De hoogdrachtige vaarzen vervoegen de groep droge koeien in de laatste maanden en dat moet in de toekomst anders. ‘Met een nieuwe jongveestal zou je die groep apart kunnen huisvesten. Door het jongvee op ligboxen te huisvesten zouden ze ook beter en vroeger leren om in ligboxen te gaan liggen.’ Over de nieuwe jongveestal heeft de toekomstige melkveehouder duidelĳk al uitvoerig nagedacht. ‘Ik wil de dieren in geen geval te vroeg op een roostervloer en in ligboxen huisvesten. Vanaf een leeftĳd van tien maanden lĳkt me jong genoeg voor de ligboxen.’

Rek in melkproductie Door de huidige ligboxenstal volledig voor melkvee te benutten – nu zitten daar nog zo’n dertig drachtige vaarzen in – is er nog wat rek in de melkproductiecapaciteit. Maar echt grote groeiplannen hebben Rik en Pieter niet. ‘We willen vooral verbeteren. De melkkoeien kunnen nog vooruit, zowel op vlak van productie als op vlak van exterieur.’ Met bedrĳfsbegeleiding gekoppeld aan de verzamelde mpr-gegevens willen Rik en Pieter in eerste instantie aan de bedrĳfsresultaten werken. ‘De economische kengetallen staan voorop, daar draait alles om.’ l

2014

12-12-14 16:57

1,2,3ď&#x161;şDROOG PROBLEEMLOOS DROOGZETTEN

100 In 3 stappen op verantwoorde wijze naar minder dan 12 kg melk per dag voor het droogzetten. Dat is 1,2,3-droog, onderdeel van de 100-dagenaanpak. De adviseur van Agrifirm helpt u via voeren managementadvies met

365

1,2,3-droog in drie stappen naar een gezonde, laagproductieve koe. Klaar voor de droogstand! Meer weten? Kijk op www.100dagenaanpak.com

AFF ADV RV 1-2-3 DROOG 180x256 12-14.indd 1 VX20_p47.indd 47

schakel in succes

09-12-14 12-12-14 11:45 10:14

P O RT R E T A T E

L I NDE B O O M

Leeftijd: 63 Opleiding: hls CarriĂ¨re: foktechnisch medewerker Friese ki-bond, hoofd foktechniek KI NoordWest, CRV-directeur operations and development

VX20_portret Ate Lindeboom.indd 48

12-12-14 12:24

Vernieuwen en vooruitkĳken leverde vertrekkende CRV-directeur Ate Lindeboom energie op tĳdens 41-jarige loopbaan in de veeverbetering

’Blĳf de verandering zoeken’ De holsteinisering, de verschuiving van emotie naar ratio in de fokkerĳ, de internationalisering. Tĳdens de loopbaan van Ate Lindeboom volgden ontwikkelingen in de veeverbetering elkaar in rap tempo op. Ook zelf had de CRV-directeur daar flink de hand in, bĳvoorbeeld bĳ het toepassen van genomic selection. tekst Inge van Drie

rote stierenkeuringen, koeien die gemiddeld ongeveer 1,30 meter waren, fokkerĳ puur op basis van emotie. Toen Ate Lindeboom in 1973 aantrad als foktechnisch medewerker bĳ de Friese kibond in Leeuwarden waren dat kenmerkende elementen in de veeverbetering. ‘Fokkerĳ werd bedreven op basis van hoe een koe en een stier eruitzagen. Er gold een minimumhoogtemaat van 1,25 meter voor stiermoeders en we discussieerden over de vraag of we bĳ het aankopen van stieren rekening moesten houden met de moedersvader’, geeft Lindeboom glimlachend aan.

Feiten en fokwaarden Het contrast met de fokkerĳwereld anno nu kan nauwelĳks groter zĳn. DNA-tests en fokwaarden zĳn niet meer weg te denken, de fokkerĳ vindt niet meer regionaal plaats, maar internationaal en in plaats van discussiëren over te kleine koeien is de vraag nu of de koeien niet te groot en te zwaar worden. ‘En die discussie is ook terecht, omdat veehouders – zeker straks in het quotumloze tĳdperk – steeds efficiënter moeten produceren’, merkt Lindeboom op. CRV introduceerde daarom afgelopen najaar nog een fokwaarde voor voeropname, waarin ook lichaamsmaten een rol spelen. De fokwaarde voeropname was een van de laatste vernieuwingen waar Lindeboom zelf aan heeft bĳgedragen. Eind december zwaait hĳ af na een loopbaan van 41 jaar in de veeverbetering, waarvan de laatste dertien jaar als CRV-directeur. In zĳn kantoor in het Veeteelthuis – onder zĳn raam prĳkt het bronzen beeld van Skalsumer Sunny Boy – oogt de zestiger

allerminst uitgeblust, eerder ontspannen en energiek. Met zichtbaar plezier laat hĳ de ontwikkelingen tĳdens zĳn loopbaan in de veeverbetering nog eens de revue passeren. Dat waren er nogal wat. Neem de holsteinisering, maar ook de internationalisering, de introductie van het proefstier-wachtstier-fokstiersysteem (pwf-systeem) en de integratie van stamboek, melkcontrole en ki. En niet te vergeten de rationalisering in de fokkerĳ. ‘In de jaren zeventig is de fok-

‘De discussie of genomic selection werkt of niet is een achterhoedegevecht’ kerĳ op basis van feiten en fokwaarden pas begonnen. Dat was een grote schok. Het was de tĳd waarin veehouders al bĳ de geboorte van een kalf konden zien hoe goed het later zou worden.’ Via dochter-moedervergelĳkingen, de introductie van de Inet en nog weer later gezondheidsfokwaarden veroverden cĳfers langzaam maar zeker terrein in de veeverbetering. ‘Dankzĳ die cĳfers hebben we gigantische stappen kunnen zetten. Het maakte onder meer de consequente focus op productie en een functioneel exterieur mogelĳk. Als bedrĳf zĳn we daarin heel succesvol geweest. Het resulteerde bĳvoorbeeld in een eerste plek voor Etazon Celsius in de Amerikaanse TPI-rangschikking.’

Lindeboom laat niet na ook kritisch te zĳn. Hĳ constateert dat het sterke merk dat CRV in die tĳd opbouwde, later verwaterde. ‘We hadden de laatste jaren ons eigen verhaal niet altĳd scherp genoeg voor ogen. Het is goed en belangrĳk om naar de klant te luisteren, maar je moet als bedrĳf ook scherp formuleren waar je zelf voor staat. Dat doen we nu bĳvoorbeeld met veestapelmanagement en efficiëntie. In de toekomst moeten we ook meer de waarde laten zien van ons product. Laat maar zien dat wat we als bedrĳf beloven ook echt uitkomt.’ Na de eeuwwisseling richtte CRV zich ook meer op secundaire kenmerken als vruchtbaarheid en uiergezondheid. ‘Voor de balans was dat ook meer dan nodig; op het gebied van vruchtbaarheid lieten we steken vallen’, geeft Lindeboom aan. De opkomst van genomic selection gaf een extra zetje in de goede richting. ‘Daardoor konden we zeker op het gebied van kenmerken met een vanouds lage betrouwbaarheid als vruchtbaarheid veel meer vooruitgang boeken.’

Precisiefokkerĳ Was de rol van Lindeboom in het begin van zĳn carrière vooral uitvoerend, later in zĳn loopbaan werd zĳn functie steeds meer strategisch en innovatief. Zo was hĳ een van de aanjagers van de toepassing van genomic selection in de fokkerĳ. ‘In 2001-2002 hebben we op het punt gestaan om het bĳltje erbĳ neer te gooien’, bekent Lindeboom. ‘Maar het is goed geweest dat we doorgezet hebben. Genoomselectie heeft zĳn waarde wel bewezen. Door genoomselectie kunnen we veel sneller schakelen. De discussie of het werkt of niet is een achterhoedegevecht.’ De ontwikkelingen in genomic selection gingen razendsnel. Lindeboom kan zich de tĳd nog herinneren dat het twee à tweeënhalve gulden kostte om vast te stellen of een dier over een bepaalde merker beschikte. ‘En dan hadden we het nog maar over één merker. Die kosten zĳn nu meer dan een factor duizend lager.’ In datzelfde tĳdvak nam ook het gebruik van genoomstieren fors toe, tot inmiddels meer dan vĳftig procent van de inseminaties. ‘Over vĳf jaar ligt dat op zeventig

V E E T E E LT

VX20_portret Ate Lindeboom.indd 49

D E CE MB ER

1 / 2

2 0 1 4

12-12-14 12:24

P O RT R E T A T E

L I NDE B O O M

nog een flinke slag maken op het gebied van efficiëntie en duurzaamheid.’ Voor genomic selection is het in het Belgisch-witblauwras nog te vroeg, weet Lindeboom, die aangeeft dat bĳ nelores en angus wel de eerste testen ontwikkeld worden. ‘De witblauwpopulatie is relatief klein; dat maakt het lastig. Maar we kunnen door kennis van het DNA-patroon wel sneller erfelĳke gebreken opsporen.’

Europese index Ate Lindeboom met Jacob Chardon in gesprek met de Amerikaan Cary Plushanski

à tachtig procent’, verwacht Lindeboom. Daar blĳft het qua genomic selection niet bĳ, denkt de CRV-directeur. ‘Ik voorspel dat straks van elk kalf een DNA-paspoort gemaakt wordt. Daarin is niet alleen af te lezen hoeveel melk zo’n kalf later gaat produceren, maar ook hoe groot de kans op mastitis is en voor welke antibioticasoort ze het meest gevoelig is. Dat is eigenlĳk een vorm van precisielandbouw, of misschien wel beter, precisiefokkerĳ.’

Pwf op laatste benen In zĳn loopbaan was Lindeboom vaak nauw betrokken bĳ nieuwe ontwikkelingen; de Fries kreeg er energie van. Maar sommige zaken kostten ook energie, zoals de uitbraak van mond-en-klauwzeer in 2001. Lindeboom herinnert het zich als een zwarte bladzĳde uit zĳn loopbaan. ‘Die machteloosheid. Het hele bedrĳf stond stil en we konden er niks aan doen. We voelden het gewoon tussen onze vingers doorglippen. Die periode heeft veel negatieve energie gekost.’ Liever staat hĳ stil bĳ de holsteinisering, die in de jaren zeventig op gang kwam. ‘Dat was een enorm enerverende tĳd, met emotionele discussies’, herinnert Lindeboom zich. Al vroeg ging hĳ mee op aankoopreizen in de VS en later had hĳ een leidende rol bĳ de import van WWS-stieren als Very en Gardenia. Ook voor het Etazon-programma maakte Lindeboom – vaak samen met Jacob Chardon – flink wat kilometers in Amerika, terwĳl hĳ ook betrokken was bĳ de oprichting van de nucleus door ki-organisatie NoordWest. ‘We waren de eerste fokkerĳorganisatie die zelf koeien ging houden. Dat was achteraf een heel goede zet. Tegenwoordig hebben alle grote ki-organisaties bedrĳven waar ze zelf data verzamelen.’ CRV doet dat zelf sinds kort ook op de zogenoemde FokkerĳData Plus-bedrĳven. ‘Zeker als we de ambitie hebben om nieuwe kenmerken te ontwikkelen is dat nodig, bĳvoorbeeld op het gebied van voer-

‘De klassieke manier van testen loopt op zĳn laatste benen’ efficiëntie.’ Die ontwikkeling én het toenemend gebruik van genomic selection zorgen ervoor dat het belang van het vertrouwde pwf-systeem afneemt, constateert Lindeboom. ‘De klassieke manier van testen loopt op zĳn laatste benen; het lĳkt erop dat we daar langzamerhand afscheid van kunnen nemen.’

Van emotie naar ratio De al vroeg internationaal georiënteerde Lindeboom maakte eveneens de omslag mee van een regionale, via een nationale, naar een internationale veeverbeteringswereld. ‘Groei was logisch omdat de Nederlandse markt eigenlĳk te klein was. Om in onderzoek en ontwikkeling te kunnen blĳven investeren, moesten we groeien. Zo gingen we samenwerken met VRV in Vlaanderen en kwamen onder meer het Braziliaanse Lagoa en het Nieuw-Zeelandse Ambreed onder de CRV-paraplu.’ Door de samenwerking met Vlaanderen kwam Lindeboom ook in aanraking met de vleesveewereld. Zo was hĳ betrokken bĳ de oprichting van de Belgian Blue Group (BBG). Lindeboom ziet in de ontwikkelingen in de vleesveehouderĳ een parallel met het begin van zĳn loopbaan. ‘De omschakeling van emotie naar ratio moet in de vleesveewereld nog grotendeels plaatsvinden. Dat gaat, net als in de jaren zeventig in de melkveehouderĳ, gepaard met heftige discussies’, constateert hĳ. ‘Vleesveehouders kĳken naar indexen zoals melkveehouders dat begin jaren zeventig deden. Vleesvee heeft het moeilĳk in Europa, onder meer door de hoge grondprĳzen. Door meer te werken op basis van cĳfers kunnen vleesveehouders

Lindeboom was de laatste jaren een warm pleitbezorger van een Europese totaalindex. ‘Wil je van Europa een sterk blok maken, dan is het nodig dat er een Europese fokwaarde komt. Europa is nu nog versnipperd; dat maakt onze positie op de wereldmarkt niet sterker.’ Maar gemakkelĳk is dat niet, weet hĳ. ‘Ik verwacht niet dat er binnen drie jaar al een Europese index is. Ieder land heeft zĳn eigen fokwaarden en verdedigt zĳn eigen melkveehouderĳ. Je komt aan het gevoel van mensen; in die zin speelt emotie nog steeds een rol in de veeverbetering. Zo’n Europese index vereist leiderschap.’ Die eigenschap dicht Lindeboom ook toe aan de bestuurders die ervoor zorgden dat melkcontrole, stamboek en ki in één organisatie opgingen. ‘Die bestuurders hebben een vooruitziende blik gehad. Ze kregen het gelĳk aan hun zĳde’, meent Lindeboom. ‘De integratie van die verschillende afdelingen maakte het veel gemakkelĳker om innovatieve producten als Ovalert en MPR Dracht te ontwikkelen. Dat was veel lastiger geweest als alle partĳen nog apart van elkaar bestonden. Maar de veehouder vraagt niet meer om alleen sperma, of alleen melkcontrole, hĳ wil oplossingen die hem helpen in zĳn bedrĳfsvoering. Ik voorzie dat we in de nabĳe toekomst ook meer met apps gaan werken, zodat veehouders in de stal snel informatie kunnen opvragen.’

Onbenutte potentie In het laatste deel van zĳn carrière hamerde Lindeboom ook op het belang van duurzaamheid. Hĳ stond aan de basis van de in 2013 gepresenteerde duurzaamheidsvisie, waarin CRV een gezonde koe randvoorwaarde één noemt in het selectiebeleid. ‘We willen eerst een gezonde koe en daarbinnen selecteren we op de meest productieve dieren.’ De CRV-directeur ziet overigens op het gebied van efficiënt produceren nog wel kansen voor Nederlandse en Vlaamse melkveehouders. De gemiddelde productie van de Nederlandse melkkoe mag dan tĳdens zĳn loopbaan bĳna verdubbeld zĳn – dat is overigens niet alleen een

VV EE EE TT EE EE LL TT JDAENCUE AMRBI E R 1 / 12 / 2 0 20 09 1 4

VX20_portret Ate Lindeboom.indd 50

12-12-14 12:24

kwestie van fokkerĳ, haast Lindeboom zich te zeggen – het eind is nog niet in zicht. ‘De koeien hebben meer potentie dan er nu uitkomt.’ Dat heeft ook te maken met het jarenlang produceren in een quotumsysteem, denkt Lindeboom. ‘In het quotumsysteem was het produceren van de laatste liters minder belangrĳk. Daar ligt nog een enorme potentie. Door die te benutten kan de productie zo nog tien tot vĳftien procent omhoog. Als het quotum wegvalt, komt er een andere dynamiek in de sector. Efficiëntie wordt veel belangrĳker en fokkerĳ gaat er weer meer toe doen. Elk dier dat niet produceert, is straks niet efficiënt. De verhouding jongvee en melkkoeien gaat veranderen, de gemiddelde leeftĳd zal stĳgen en de levensproductie gaat versneld omhoog.’

Proeftuin van de wereld Meer dan vroeger zal de melkveehouderĳ ook rekening moeten houden met de wensen van de maatschappĳ op het gebied van dierwelzĳn en duurzaamheid, geeft Lindeboom aan. ‘We moeten en kunnen onze ogen niet sluiten voor de maatschappĳ. Dat is een uitdaging voor de hele sector; we moeten samen optrekken. De laatste vĳf jaar ben ik vĳf keer zoveel bĳ de zuivelsector aangeschoven dan in de 35 jaar daarvoor.’ Niet dat Lindeboom de toekomst van de Nederlandse en Vlaamse melkveehouderĳ somber inziet. Juist niet. ‘We hebben in Nederland en Vlaanderen een geweldige potentie dankzĳ onze sterke structuur. We kunnen de proeftuin van de wereld zĳn op het gebied van dierwelzĳn en duurzaamheid. We zĳn een dichtbevolkt land en

‘Als het quotum wegvalt, gaat fokkerĳ er weer meer toe doen’ juist daardoor moeten we met nieuwe oplossingen komen. In die oplossingen zitten altĳd elementen die in andere werelddelen weer van pas komen. Bovendien hebben we hier – meer dan in andere landen – mensen die met heel veel passie in de melkveehouderĳ werken.’ Met passie in de melkveehouderĳ werken, Lindeboom was er zelf een uitstekend voorbeeld van. ‘Vernieuwen en vooruitkĳken, daar krĳg ik energie van. Stilstand is de dood in de pot; op de winkel passen is niet meer van deze tĳd. Dat heel intern gerichte is gevaarlĳk; dat hebben we in de tĳd van de Polenproef in de jaren zeventig wel gemerkt toen bleek dat Nederland een flinke achterstand in productie had opgelopen ten opzichte van andere landen.’ Eind december trekt hĳ de deur van het Veeteelthuis definitief achter zich dicht. Nog één keer klinkt het motto dat als een rode draad door zĳn carrière liep: ‘Zet de vensters wĳd open en blĳf de verandering zoeken.’ l

V EVE ET EE TE EL ET L TD EJ CA ENMU BAERRI 11 // 22 22 00 10 49

VX20_portret Ate Lindeboom.indd 51

12-12-14 12:25

Bezoek de studieavond van Platform Roodbont

Voerefficiëntie belangrijk? Meer dan ooit! Het thema van de studieavond, die op 6 januari 2015 wordt gehouden, is: ‘Voerefficiëntie belangrijk? Meer dan ooit!’ Melkveebedrijven worden groter en de productie van de koeien gaat omhoog. Voerefficiëntie is daarbij van groot belang, maar wordt de komende jaren nog belangrijker. Drie boeiende sprekers zullen tijdens de studieavond hun visie geven op hoe jullie dit kunnen verbeteren of waar je op kunt letten om dit mogelijk te maken. Tevens wordt op deze avond de roodbontfokker van het jaar 2014 bekendgemaakt! De 3 sprekers zijn: Yvette de Haas, onderzoeker veefokkerij, Wageningen UR Livestock Research ‘Verbeteren voerefficiëntie door fokkerij’ Joost Klein Herenbrink, Global Product Manager Holstein en Jersey, CRV ‘Fokken op een gezondere en efficiëntere veestapel’ Jan de Groot, adviseur rundvee/specialist ruwvoermanagement, Agrifirm Feed ‘Voeding van topatleten!’ Reden genoeg dus om deze interessante en gezellige avond te bezoeken! De bijeenkomst vindt plaats op dinsdag 6 januari 2015 in: Café-restaurant Witkamp, Dorpsstraat 8, 7245 AK Laren (Gld.) Aanvang: 20.00 uur

462-14 Ad pltfrm RB.indd 1

V E E T E E LT

VX20_p52.indd 52

DECEMBER

1/2

2014

11-12-14 14:01

12-12-14 09:44

15-18.01.2015 FLANDERS EXPO GENT 09.00â&#x20AC;&#x201C;18.00 uur

www.agriflanders.be

Agriflanders_NL_G_H125xB88mm.indd 1

VX20_p53.indd 53

21/10/14 15:26

V E E T E E LT

D E CE MB ER

1 / 2

2 0 1 4

11-12-14 14:09

K E R S T S P E C I A L

G E N E R A T I E S

De kerstspecial schetst de ontwikkeling die drie generaties melkveehouders doormaakten. Hoe is hun bedrĳf veranderd en boert de jongste generatie anders dan de oudste? In deze reportage: fokkerĳ

1960

1970 1961: eerste inseminatie

1974: gebruik eerste holsteinsperma

1980 1981: eerste et-spoeling

1990 1999: bedrĳfsovername

2011: geb

Niek Ruĳter: ‘Vroeger kon je er met de fokkerĳ een boe

Fokkerĳ is platte economie Ko, Niek en Niels Ruĳter met Wienes Coba 713 (v. Legend) die vorig jaar derde werd in het vaarzenkampioenschap in Opmeer

tekst Florus Pellikaan

e kwamen jarenlang iedere maand bĳ elkaar: de oudere generatie broers en neven Ruĳter om te praten over koeien en fokkerĳ natuurlĳk. Hoewel de tĳd van preferente stieren als Adema 21 van de Woudhoeve inmiddels allang vervlogen is, blĳft het fokkerĳbloed springlevend, ook in de jonge generaties van de beroemde Ruĳterfamilie. ‘Hĳ kan met anderen ook uren in de stal over koeien discussiëren’, verwĳst Ko (53) naar zoon Niels Ruĳter (18). Opa Niek Ruĳter (80) heeft er wel een verklaring voor: ‘Fokkerĳ zit in de genen. Het begint met pure liefhebberĳ voor de natuur en alles wat leeft. De kennis van genetica word je vervolgens met de paplepel ingegeven.’ Hoewel zĳn vader stierf toen hĳ vĳf jaar oud was, werd Niek Ruĳter net als vier broers boer. Hĳ startte met tien koeien.

V E E T E E LT

VX20_kerstrepo fokkerij.indd 54

DECEMBER

1/2

‘Toen was het met een melkprĳs van 24 guldencent en krachtvoer van 40 cent per kilo ook niet makkelĳk. Het eerste jaar had ik een negatief inkomen van 370 gulden. De muizen lagen zowat dood voor de kast’, weet de kwieke Noord-Hollander met gevoel voor humor zich nog altĳd te herinneren. ‘Maar vroeger kon je in de fokkerĳ snel geld verdienen. Zeker als je wat exclusieve fokkerĳlĳnen had. Zo gingen wĳ vanuit Noord-Holland met koeien naar een stier als Anna’s Adema in Friesland. En liep een koe 1a op de keuring, dan was haar zoon al verkocht.’

Eerste rietjes 1000 gulden In 1961 kocht Niek Ruĳter de eerste rietjes, vier van Rudolf Jan 43 voor 1000 gulden. ‘Dat was veel geld, maar de twee stierkalveren die naast twee vaarsjes werden geboren, verkochten we voor 10.000 gulden per stuk. Vroeger kon je er met de fokkerĳ

2014

12-12-14 10:35

1990

rĳfsme

2000

2011: gebruik eerste genoomstieren

2010

2014

2014: aantal melkkoeien: 65; aantal ha: 47; melkproductie per koe: 9035 4,21 3,54

een boerderĳ bĳ verdienen’

mie geworden

1962: reservekampioen bedrĳfsgroepen fokveedag Wĳdenes

Niek Ruĳter (80) ‘Vooruitgang vind ik fantastisch om te zien. Daarom zal ik het gebruik van genoomstieren ook niet afraden. Het leger bewapen je nu toch ook niet meer met pĳl en boog? Maar ik geef de jongens wel mee “gevoel” in de fokkerĳ nooit te vergeten. Het moet natuurlĳk geen gokken worden.’

Ko Ruĳter (53) ‘Als je jong bent geloof je in het sprookje van exclusieve fokkerĳ. Het beste is om zelf te leren of daar in de huidige tĳd de mogelĳkheid voor is. Daarom geef ik ruimte voor de stierkeuze en ruime keuringsdeelname. De grote liefde voor de fokkerĳ druk ik natuurlĳk niet uit de familie.’

Niels Ruĳter (18) ‘Als ik een koe zie, denk ik altĳd gelĳk aan fokken. Dat heb ik van de oudere generatie meegekregen. Gevoel voor de fokkerĳ leer je niet op een bepaald moment, dat krĳg je tussen de koeien van jongs af aan mee. Ik ben blĳ dat mĳ vanaf dat ik kon lopen is bĳgebracht dat je het met de koeien moet verdienen.’

echt een boerderĳ bĳ verdienen.’ Zoon Ko vertaalt dit direct door naar de hedendaagse fokkerĳ. ‘Toen ik boer werd, zetten ki’s nog maar duizend stieren in, nu zĳn het er door genomics slechts honderdvĳftig. Je moet veertig stieren laten testen voor er eens eentje wordt ingezet, dat kan niet meer uit. Prima als een ki hier een dier wil onderzoeken op genomics, maar ik ga er niet meer voor fokken. Vroeger was fokkerĳ een goed betaalde liefhebberĳ, maar dat is over. Er zĳn nu eenheidsprĳzen en de overgebleven exclusieve fokkerĳ is een ruilhandel geworden.’ Volgens Ko is fokkerĳ daarom nu gewoon platte bedrĳfseconomie, waar binnen het eigen bedrĳf wel winst mee te behalen is. ‘Doordat sommige veehouders verkeerde keuzes in de fokkerĳ hebben gemaakt, zĳn ze tegen gezondheidsproblemen opgelopen. Dat kostte geld en dat probeert men nu te corrigeren met andere rassen. Fokkerĳbeslissingen zĳn dus wel degelĳk be-

langrĳk en voel je in je portemonnee, maar nu anders dan vroeger.’ Niels neemt het woord over: ‘Eigenlĳk ben ik wel jaloers op de tĳd van opa dat fokkerĳ echt betaald werd. Mĳn streven is ook om iets exclusiefs te fokken. Daarom maak ik zelf de combinaties met wat exclusieve stieren en kies ik niet voor een stieradviesprogramma.’ Een wezenlĳke verandering door de tĳd heen is de manier van stieren selecteren. ‘Je gebruikte vroeger een stier die je zelf had gezien, net als de moeder en grootmoeder en waarvan je de vader kende. Hierdoor was de fokkerĳ heel tastbaar en had je echt een gevoel bĳ de combinatie. Dat is waar het in de fokkerĳ ook om draait’, vertelt Niek Ruĳter. Zĳn kleinzoon hecht ook sterk aan dit goede fokkerĳgevoel, maar baseert zich op andere feiten. ‘Ik probeer me bĳ de genoomcĳfers een beeld te vormen van wat een stier vererft en in combinatie met triple A goede combinaties te maken. De middelen zĳn veranderd, maar de liefhebberĳ is gebleven.’ l

V E E T E E LT

VX20_kerstrepo fokkerij.indd 55

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

12-12-14 10:36

Hoe breng ik het bedrijf verder na de opvolging?

277-14 Veeteelt-NL-cont.indd 1

07-07-14 11:35

et de g?

Een goed presterende veestapel is de basis. Het is je bron van inkomsten, een levenswerk dat je voortzet. Maar hoe doe je dat op jouw manier? En hoe bereid je je voor op de toekomst? CRV helpt met advies, dienstverlening en slimme oplossingen. Om je veestapel te managen en om de continu誰teit van het bedrijf te waarborgen. De veestapel maakt het verschil, ook voor jou als opvolger. Meer weten? Bezoek www.crv4all.nl, bel 088 00 24 440 of volg ons op twitter @crv4all

277-14 Veeteelt-NL-cont.indd 2

07-07-14 11:36

D I E R R E P O RTA G E

Clara’s relatief snelle honderdtonners door hoge producties vanaf eerste lactatie

Samen naar de honderdduizend Dat drie generaties uit een koefamilie de grens van 100.000 kilogram melk halen, is al bĳzonder. Extra bĳzonder is het als alle drie de generaties nog op het bedrĳf aanwezig zĳn. Drie Clara’s van de familie Knoef uit Geesteren klaarden dit zeldzame kunstje. tekst Jorieke van Cappellen

oeder Clara 115 (v. Boudewĳn) lukte het in 2012: het passeren van de grens van 100.000 kilogram melk. In december 2012 volgde haar dochter Clara 120 (v. Hunter) en kleindochter Clara 123 (v. Win 395) slechtte die grens enkele weken geleden. Drie generaties honderdtonners is een prestatie van formaat. Maar een echt unicum is het ook weer niet, relativeert de familie Knoef, eigenaar van de drie veelgeefsters, direct. ‘Ik hoor het vaker’, zegt Jos Knoef. ‘Bĳ ons op het bedrĳf hadden we al eerder drie generaties die honderdtonner werden, en ook een lĳn die drie generaties tientonners bracht.’ Wat de prestatie echter wel een bĳzonder tintje geeft, is dat de drie superproducentes op het moment van honderdtonner worden nog alle drie in leven waren. Dit jaar liepen alle drie de Clara’s van Knoef in het koppel in de wei.

‘Het verraste ons deze zomer dat na Clara 115 en Clara 120 ook Clara 123 al behoorlĳk dicht in de buurt kwam van de 100.000 liter’, vertelt Knoef. Naast een goede verzorging komt er wel een beetje geluk kĳken bĳ zo’n gebeurtenis, is de bescheiden mening van de familie Knoef. ‘We verzorgen en voeren de koeien goed, maar je hebt te maken met levende dieren. Ze moeten wel fit blĳven.’

Snelle honderdtonners Wat volgens Knoef ongetwĳfeld meewerkte, is het feit dat met name moeder en dochter relatief ‘snelle’ honderdtonners waren. ‘Beide begonnen al vanaf de eerste lactatie volle bak aan hun productie met lĳsten dik boven de 10.000 kilogram melk. Ze passeerden de grens van 100.000 liter in de zesde lactatie. Grootmoeder Clara 115 deed dat in haar achtste lactatie.’

De basis van de productieve Claralĳn op het bedrĳf van de familie Knoef werd gelegd door Clara 93 (v. Nette 93), die in 1971 als hoogdragende vaars op het bedrĳf kwam. ‘Clara 93 was een prima melkkoe. Ze gaf niet opvallend, maar het was een koe met weinig problemen’, herinnert Jos Knoef zich. Door de jaren heen profileerde de Claralĳn zich echter steeds nadrukkelĳker met sterke koeien met stevige producties, verankerd door stieren als Valentin, Sunny Boy en Ronald. Des te opmerkelĳker vindt Knoef het dat juist een Boudewĳndochter als eerste van de Clara’s de 100.000 kilogram melk volmaakte. ‘Boudewĳn was absoluut geen ster in levensduur. Maar bĳ Clara 115 kwam dat niet tot uiting dankzĳ de sterke moederlĳn. En ze had een goed frame en goede benen, waardoor ze een sterke koe was.’ De nu veertienjarige Clara 115 werd ingeschreven met 86 punten en ontpopte zich als echte productiekoe met daarbovenop hoge gehaltes van 5,15% vet en 3,92% eiwit.

Een knuffel halen Een paring met Hunter bracht Clara 120 voort. Achteraf bezien bleek dat ook niet de meest duurzame en productieve stier, glimlacht Knoef. ‘Clara 120 is ingeschreven met 86 punten dankzĳ een imponerend frame met goede benen.’ Zĳn er meer overeenkomsten te ontdekken tussen de drie veelgeefsters? ‘Het zĳn alle drie koeien die niet al te groot zĳn, met stuk voor stuk een sterke bovenbouw, heel goede benen en dat goede frame’, aldus Knoef. Clara 120 en haar dochter Clara 123 zĳn net even mooier afgewerkt dan grootmoeder Clara 115, vindt de melkveehouder, die de koeien aanwĳst in de wei. ‘De Clara’s zĳn vrĳwel allemaal fĳne koeien, maar de Hunter, Clara 120, was echt heel mak’, ver-

Drie generaties honderdtonners op het bedrĳf: Clara 123 met Bas Knoef (l.), Clara 120 met Koen Knoef (m.) en Clara 115 met Ben Knoef (r.)

V E E T E E LT

VX20_knoef en bloempjes.indd 58

DECEMBER

1/2

2014

12-12-14 13:21

K O E I E N B L O E M P J E S

telt Knoef. ‘Op stal kwam ze gewoon naar je toe om een knuffel te halen.’

Superkwaliteit benen Clara 123 is inmiddels de achtste generatie van de Clarakoefamilie en slechtte precies op haar negende verjaardag de productiegrens van 100.000 kilogram melk. Daarmee bracht ze de teller van het aantal honderdtonners op het bedrĳf van de familie Knoef op 58. ‘Clara 123 is een van de mooiste koeien in onze stal’, is de mening van zoon Ben Knoef over de Win 395-dochter. ‘Ze heeft een mooi melktype met een mooi lang kruis en een mooie lange uier. En ze heeft benen van superkwaliteit.’ Jos knikt en vervolgt: ‘Ze staat ingeschreven met 89 punten en kreeg 92 punten voor benen. Goede benen zĳn een voorwaarde om lang te blĳven lopen.’ De keuze voor Win 395 was achteraf gezien een heel goede, vindt Knoef. ‘Win 395 is eigenlĳk te weinig ingezet in onze fokkerĳ. Achteraf is dat wel jammer. Hĳ had een paar buitengewoon goede punten. Hĳ vererft heel veel melk, subliem beenwerk en uiers van een fĳne kwaliteit. Zĳn dochters zĳn bovendien enorm persistent.’ De combinatie van deze eigenschappen maakt dat dochters vanaf de eerste lactatie veel geven, maar toch niet vroeg versleten zĳn. Momenteel is Clara 123 drachtig van Suarez, waarmee Knoef hoopt de gehalten in de melk nog iets verder te verbeteren. Dat de drie generaties samen nog meer records zullen verbreken, zit er niet in. ‘Clara 120 kregen we helaas niet meer drachtig en na een mooi pensioen hebben we haar kort geleden helaas moeten afvoeren. Haar moeder Clara 115 is nu nog wel in productie, maar is nog niet weer drachtig. Clara 123 zal hopelĳk de succesvolle lĳn van de Clara’s voortzetten.’ l

Wouter Klootwĳk, columnist en tv-maker: ‘Niet alle koeien staan in de wei. Vertegenwoordigers van het volk willen dat het moet, verplicht, voorgeschreven door de regering. Een koe kan het niet schelen, er zĳn riante verblĳven voor runderen waar ze het beter hebben dan mensen in een vakantiebungalow. Maar een meerderheidje in Den Haag wil de wei.’ (LC)

Arjan Geelen, melkveehouder met vrĳloopstal te Bladel: ‘In de huidige veehouderĳ worden koeien te snel afgeschreven. Door vruchtbaarheids-, been-, klauwen uierproblemen zĳn vele al na vĳf jaar op, terwĳl ze zeker vĳftien jaar kunnen worden.’ (Bv)

er maar een beetje achteraan. De meest luie spier van de koe is de ossenhaas, die gebruikt ze alleen om af en toe haar staart te zwiepen. Die is dus het malst, maar niet per se het lekkerst.’ (VN)

Henk Deinum, wethouder gemeente Leeuwarden:

Kees Romĳn, voorzitter vakgroep melkveehouderĳ LTO:

Martie Hoogeveen, melkveehouder te Vledderveen:

‘Nieuwe stallen zĳn absoluut beter voor het welzĳn van de koeien. Er is meer ruimte, meer gemak, het klimaat in de stal is beter en de koeien zĳn gezonder. Maar dat wil niet zeggen dat koeien niet meer buiten komen. Mensen vergeten wel eens dat elke nieuwe stal een zegen is voor de koe.’ (pL)

‘Mĳn motto is dat je een stier wel te vroeg kunt gebruiken, maar nooit te laat.’ (Bo)

Geraldine Haverkamp, docente melkveehouderĳ Van Hall te Leeuwarden: ‘Koeien zĳn helemaal mĳn ding. Ik ga daar van stralen. Ik wil dus graag melkveehoudster worden, maar dan als boerin naast een boer. Ik wil het bedrĳf niet alleen runnen.’ (LC)

Jaap Slingerland, melkveehouder te Berkenwoude: Arjan van Erp, melkveehouder te Midwolda: ‘Ki’s kiezen bewust voor spreiding en zetten ook van de hoogste stiervader een zeer beperkt aantal zonen in. Een beleid waarmee ik het als veehouder van harte eens ben.’ (Hp)

‘We vinden het exterieur best belangrĳk, maar ons doel is honderdtonners te fokken. Ik zie liever een koe van 83 punten die in balans is, dan een koe van 87 punten zonder balans.’ (Mv)

Erik Waagmeester, slager te Watergraafsmeer: ‘Een steak komt van de achterkant van de koe. Die hangt

Koen Bolscher, melkveehouder te Bornerbroek: ‘Het toekomstperspectief van onze sector is uitstekend. De wereldbevolking groeit, in grote delen van de wereld neemt de koopkrachtige vraag toe. De Nederlandse zuivel is prima in staat om slim op deze marktontwikkelingen in te spelen. Heus, een dip in de melkprĳs bederft mĳn stemming niet.’ (Bv)

Arjan van Mourik, veehandelaar te Nieuwland: ‘Melkveehouders breiden flink uit en willen maximaal melken. Er is geen planning en sturing rondom het aanbod van hun nuchtere kalveren.’ (NO)

Dirk Endendĳk, melkveehouder te Ermelo: ‘Ik wilde niet expres tegendraads zĳn, maar ik zag er gewoon niks in, die grote holsteinbeesten. Nog steeds niet. Ja, ze geven heel veel melk, maar ze zĳn daardoor ook kwetsbaar. Mĳn fh-koeien zĳn niet zo groot, maar ze mankeren nooit wat.’ (Ll)

‘Met de komst van het fokbedrĳf van CRV naar Leeuwarden is het net alsof Us Mem weer terugkomt.’ (LC)

Sonja van der Lely, melkveehoudster te Abbenbroek: Jan Aantjes, melkveehouder te Streefkerk: ‘Wie nog succesvol wil zĳn op een keuring moet van goeden huize komen. Ook hier heeft de sportverdwazing toegeslagen. Leuk voor de toppers, maar het betekent vroeg of laat het einde van de ooit zo gezellige keuring.’ (Bo)

‘Onze koeien worden gemolken met een robot en vervolgens kunnen ze kiezen: op stal blĳven of naar buiten gaan. Op hete dagen blĳven veel koeien liever binnen. Sommige consumenten kĳken echt op van dat verhaal, maar ze snappen heel goed dat koeien liever in een koele stal liggen dan in de brandende zon.’ (mk)

Bronnen: Boerderĳ vandaag (Bv), Nieuwe Oogst (NO), Landleven (Ll), Boerderĳ (Bo), Leeuwarder Courant (LC), persbericht LTO (pL), Vrĳ Nederland (VN), melk (mk), HP plus! (Hp), Melkvee Magazine (Mv) V E E T E E LT

VX20_knoef en bloempjes.indd 59

D E CE MB ER

1 / 2

2 0 1 4

12-12-14 13:21

SERIE

N I E U W E

ME L K E R S

Op 1 april 2015 verdwĳnt na 31 jaar het melkquotum en dat geeft starters in de melkveehouderĳ weer een kans. Veeteelt portretteert tot april in een serie zes startende melkveehouders. IZAK EN ALETTE VAN ENGELEN

Voeradviseur Izak van Engelen startte vorig jaar een grondloos melkveebedrĳf met grupstal

Écht boeren in plaats van meeboeren

37 en 39 has en pabo rundveespecialist en invalleerkracht/moeder Huidig aantal koeien: 81 Gestart met melken: mei 2013 Grondgebruik: 0 ha Aantal koeien in 2020: 85 Leeftĳd: Opleiding: Baan:

nkele uren na de ochtendmelking heerst er een serene rust in de moderne grupstal van Izak (37) en Alette (39) van Engelen in Dronten. Dik in het stro liggen bĳna alle koeien uiterst rustig te herkauwen. De glimlach op het gezicht van Izak van Engelen verraadt hoe hĳ geniet van dit beeld bĳ het openen van de deur. ‘Vanuit mĳn werk als rundveespecialist bĳ ABZ Diervoeding kende ik het systeem grupstal goed. Ik kwam er altĳd graag omdat je koeien er goed kunt observeren. Ik ben een echte koesignalenman en op de grupstal kun je de voeropname en de mest van iedere individuele koe echt goed beoordelen’, vertelt Izak van Engelen. Samen met zĳn vrouw stapte Van Engelen vorig jaar in het avontuur dat een eigen melkveebedrĳf heet. ‘We zĳn allebei op een boerderĳ geboren, maar er was geen plaats voor meerdere opvolgers op het ouderlĳk bedrĳf. Daarom werd ik rundveespecialist, maar het gevolg was dat ik ging meeboeren met mĳn klanten. Het zorgde ervoor dat ik mezelf soms “meervoudig probleemeigenaar” voelde’, vertelt Izak. ‘Intussen bleef het verlangen om zelf boer te worden kriebelen. Er zat iets in me wat nog nooit een antwoord had gekregen. Ik ben zelfs wel eens marathons gaan lopen op zoek naar voldoening. Het boeren zit gewoon diep in ons.’

In maatschap met Jan Bakker namen Izak en Alette van Engelen vorig jaar in Dronten een bestaand melkveebedrĳf over inclusief koeien en quotum, maar zonder grond. De focus ligt op een hoge efficiëntie en veel aandacht voor de individuele koe. tekst Florus Pellikaan

video-impressie www.veeteelt.nl

wist van onze zoektocht en kwam op een gegeven moment met dit bedrĳf. Hĳ wilde het hele bedrĳf kopen en het land naar zĳn akkerbouwbedrĳf schuiven om vervolgens het erf, de koeien en het quotum in te brengen in een maatschap die wĳ nu met hem hebben’, vertelt Alette over de start van het bedrĳf. Izak vult aan: ‘Zonder Jan Bakker hadden we dit nooit gekund, dus we zĳn hem, net als velen die ons toen en nu helpen, erg dankbaar. Bĳ de gratie van de melkprĳs proberen we het bedrĳf in circa tien jaar helemaal over te nemen. We zĳn nu boer geworden en hopen straks boer te zĳn.’ Dat het bedrĳf grondloos is, ervaart Van Engelen zeker niet als een probleem. ‘Het past precies bĳ mĳ. Ik ben atechnisch en heb een hekel aan machines. Een koe echt goed voeren en constant inspelen op klei-

ne details vind ik fantastisch. Het draait hier tenminste écht om het melken.’ Doordat ze een bestaand melkveebedrĳf overnamen, vormt de fosfaatreferentie geen probleem. ‘Daarnaast moet je bĳ voeraankoop ver vooruitkĳken en niet afhankelĳk zĳn van de dag. We kunnen met onze huidige voervoorraad wel tot november volgend jaar vooruit, maar op 1 mei ligt er ook weer een kuilplaat leeg voor een aantrekkelĳke partĳ graskuil.’

Top 25 productie Dat grondloos boeren een hoge kostprĳs heeft, erkent Van Engelen, maar hĳ relativeert het ook. ‘Tegen een boer met vĳftig hectare van pa overgenomen grond en vĳftig koeien kan wat kostprĳs betreft niemand op. Maar omdat we hier niet hoeven te investeren in bĳvoorbeeld ma-

De moderne grupstal is voorzien van veel gemakken voor melken en voeren

In tien jaar overnemen Er volgde een zoektocht om ergens een bestaand melkveebedrĳf over te kunnen nemen. Een aantal keren mislukten concrete pogingen, onder andere met een pachtbedrĳf. ‘Jan Bakker uit Oldebroek

VVEEEETTEEEELLTT J DA ENCUEAMR BI E 1R / 2 1 / 22 0 20 09 1 4

VX20_serie nieuwe melkers 3.indd 60

12-12-14 13:13

chines hebben we een heel eerlĳke kostprĳs die je kunt beïnvloeden door zo efficiënt mogelĳk te werken. Ook wĳ kunnen wel een melkprĳsdal overleven, maar op de lange termĳn hoop ik toch op een gemiddelde melkprĳs boven de 36 cent.’ Hoewel de overgenomen veestapel gemiddeld 20 procent fh-bloed telt en sommige individuele koeien zelfs half fh zĳn, ligt het rollend jaargemiddelde op 9897 kg melk met 4,28% vet en 3,60% eiwit bĳ een gemiddelde leeftĳd van 5,5 jaar. Hierdoor eindigde de trotse, maar uiterst bescheiden Van Engelen in het eerste jaar al in de top 25 voor ejr van de provincie Flevoland. Volgens Van Engelen is dat voor een belangrĳk deel te danken aan het stalsysteem. ‘De koeien kennen hier geen stress van vechten bĳ de krachtvoercomputer of in de wachtruimte. De stands zĳn 1,40 meter breed en het ligcomfort is met veel stro groot. Ondanks dat de koeien geen weidegang krĳgen, kunnen ze hier heel oud worden en veel melk per koeplaats maken.’

Groeien in melk per koe De moderne grupstal van Van Engelen is voorzien van een geïsoleerd dak, ventilatoren, een rail met acht melkstellen, voerpaden die breed genoeg zĳn voor de voermengwagen en een Feed Car die vier keer per dag het krachtvoer verstrekt. Mede daarom steekt het Van Engelen dat de grupstal soms wordt gezien als niet meer van deze tĳd. ‘Elk systeem heeft zĳn vooren nadelen. Maar de koeien zĳn hier schoner en hebben minder klauwproblemen en slepende melkziekte dan in veel hedendaagse ligboxenstallen. Men moet in Nederland niet vergeten dat dankzĳ de mogelĳkheid om een koe aan te binden er al eeuwenlang en wereldwĳd melkconsumptie mogelĳk is.’

Van Engelen combineert het melkveebedrĳf nu met een dienstverband van vier dagen per week. ‘Dat geeft ons een basis om van te leven, zodat we met het bedrĳf zo veel mogelĳk kunnen aflossen. Bovendien kan ik de ervaringen op het eigen bedrĳf meenemen de boer op en andersom. Als ik weg ben, kĳkt Alette naar de kalfkoeien en doet tussen de middag de ronde langs de koeien. Ook de kinderen helpen al mee. We doen het echt met elkaar.’ Richting de toekomst willen Izak en Alette een zo snel mogelĳke overname van het bedrĳf. Daarnaast willen ze alleen groeien in de hoeveelheid melk per koe. ‘Met circa 85 melken kalfkoeien moeten we met ons systeem een miljoen liter kunnen melken. Als dat lukt, hebben we een prachtig doel gehaald.’ l

Izak van Engelen:

‘Er zat iets in me wat nog nooit een antwoord had gekregen’

V E E T E E LT

VX20_serie nieuwe melkers 3.indd 61

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

12-12-14 13:14

OP EEN MODERN MELKVEEBEDRIJF H BEDRIJFSINFECTIE BVD Bedrijfsinfectie Oudere koeien Oudere koeien

Kalveren

Oudere koeien Oudere koeien Pinken < 15 maand

2e kalfs 1e kalfs

Drachtige vaarzen

Geen afweerstoffen, geen virus

Drager

Afweerstoffen

Op dit bedrijf loopt een pink van ca. 9 maanden die drager is van het BVD-virus. Deze pink is drager geworden doordat haar moeder in de eerste 4 maanden van de dracht een BVD-besmetting heeft doorgemaakt. Hieruit kan geconcludeerd worden dat er 14-18 maanden geleden een BVD-infectie door de melkveekoppel gegaan is. 1e kalfskoeien, drachtige vaarzen en kalveren stonden toen nog niet in de melkveekoppel en hebben geen besmetting doorgemaakt. Zij hebben daarom geen afweerstoffen. De pinken hebben wel afweerstoffen want zij zijn inmiddels besmet geweest via hun koppelgenoot.

1 jaar later Oudere koeien Oudere koeien

Kalveren

Oudere koeien

Inmiddels is een aantal koeien afgevoerd en vervangen door eigen vaarzen. Daardoor zijn er in de melkveekoppel minder dieren met afweerstoffen. De drager is succesvol geinsemineerd en drachtig.

Oudere koeien Pinken < 15 maand

2e kalfs 1e kalfs

Drachtige vaarzen

Geen afweerstoffen, geen virus

Drager

Afweerstoffen

Nog 1 jaar later Wederom is een aantal koeien afgevoerd en vervangen door eigen vaarzen. Daardoor zijn er in de melkveekoppel nog minder dieren met afweerstoffen.

Oudere koeien Oudere koeien Oudere koeien

De drager is afgekalfd van een vaarskalf, dit is automatisch ook een drager. De drager loopt nu in de melkveekoppel: veel virusdruk in een koppel met weinig afweerstoffen. Een explosieve situatie.

Oudere koeien 2e kalfs 1e kalfs Drachtige vaarzen

Geen afweerstoffen, geen virus

VX20_p62,63NED.indd 62

Drager

Afweerstoffen

Bovendien is de virusdruk op het bedrijf verdubbeld omdat er een drager bijgekomen is.

11-12-14 14:24

JF HOREN BVD EN IBR NIET THUIS! SCHADE DOOR BVD Bovine Virus Diarree (BVD) is een veel voorkomende en zeer besmettelijke ziekte die bij rundvee veel schade veroorzaakt. Doordat het BVD-virus het afweersysteem aantast, kunnen andere ziektekiemen zich meer etaleren. Dit maakt het symptomenbeeld van BVD weinig specifiek, waardoor de BVD-problematiek nog vaak wordt onderschat. • 80% van de koeien komt in aanraking met BVD • meer dan 30% van de bedrijven heeft dragers Het BVD-virus is zeer besmettelijk en verspreidt gemakkelijk van het ene bedrijf naar het andere. Met name (her) insleep op onbeschermde vrije bedrijven kan grote gevolgen hebben.

Actuele situatie in Nederland

Virus aanwezig

Veel afweerstoffen

Virusvrij, weinig afweerstoffen

• Schade bij uitbraak in een niet-beschermde kudde: meer dan € 500,- per koe • Schade bij viruscirculatie op een gemiddeld melkveebedrijf: meer dan € 60,- per dier per jaar

VX20_p62,63NED.indd 63

11-12-14 14:24

BESTRIJDING VAN BVD

Bedrijfsinfectie Oudere koeien Oudere koeien

Kalveren

Oudere koeien Oudere koeien Pinken < 15 maand

2e kalfs 1e kalfs

Drachtige vaarzen Geen afweerstoffen, geen virus

Drager

Afweerstoffen

Explosieve situatie: virusdrager in melkveekoppel met weinig afweerstoffen

Dragers opsporen

Vaccinatie met Bovilis BVD

Oudere koeien

Oudere koeien Oudere koeien

Oudere koeien

Kalveren

Oudere koeien

Oudere koeien Pinken < 15 maand

2 kalfs e

Pinken < 15 maand

2e kalfs 1e kalfs

1e kalfs

Drachtige vaarzen

Drachtige vaarzen Geen afweerstoffen, geen virus

Drager

Kalveren

Geen afweerstoffen, geen virus

Afweerstoffen

Drager

Afweerstoffen

Geen bescherming, lage infectiedruk

Solide bescherming

Vaccinatie met Bovilis BVD + dragers opsporen Oudere koeien Oudere koeien

Kalveren

Oudere koeien Oudere koeien Pinken < 15 maand

2e kalfs 1e kalfs

Drachtige vaarzen Geen afweerstoffen, geen virus

Drager

Afweerstoffen

Vaccinatie + dragers opsporen: solide bescherming, lage infectiedruk

VRIJ WORDEN, VRIJ BLIJVEN EN BESCHERMD BLIJVEN

VX20_p64,65NED.indd 64

11-12-14 14:38

SOLIDE BESTRIJDING BERUST OP 4 PIJLERS BVD-BESTRIJDING • Vaccinatie met Bovilis BVD om de foetus te beschermen en te voorkomen dat er nieuwe dragers worden geboren • Opsporing van dragers en verwijdering uit de kudde • Biosecurity • Monitoring

Combivaccinatie

GECOMBINEERD GEBRUIK VAN BOVILIS BVD MET BOVILIS IBR MARKER LIVE DAARIN OPGELOST IBR-BESTRIJDING • • • •

Vaccinatie met Bovilis IBR marker live om schade te voorkomen Biosecurity Monitoring Normale turnover / vervanging

De onderstaande tabel is een hulpmiddel bij het bepalen van een bestrijdingsstrategie op maat. Tankmelkuitslag

Verwachting

Bereid tot bloedonderzoek (en afvoer besmette dieren)?

Advies

Afweerstoffen tegen IBR

>10% besmette dieren

n.v.t.

Vaccineren

Geen afweerstoffen tegen IBR

<10% besmette dieren

nee

Vaccineren

nee, maar wel bereid tot tankmelkabonnement

Vaccineren + tankmelkabonnement

Certificatie + bij verhoogd risico ook vaccinatie

ÉÉN VACCINATIE. DUBBELE BESCHERMING. Bovilis® BVD, bevat per dosis (2 ml) geïnactiveerd antigeen van het cytopathogene BVD virus, stam C-86: 50 EU minstens 24,6 VN eenheden inducerend. Doeldier: Rund. Indicatie: Actieve immunisatie van koeien en vaarzen vanaf 8 maanden ter bescherming van de foetus tegen transplacentaire infectie met BVD virus. Bijwerkingen: In zeer zeldzame gevallen kan een lichte zwelling op de injectieplaats en een geringe voorbijgaande temperatuurverhoging voorkomen. Toediening en dosering: Intramusculaire injectie met 1 dosis (2 ml) vanaf de leeftijd van 8 maanden. Voor de halfjaarlijkse herhalingsvaccinatie vanaf de leeftijd van 15 maanden kan het vaccin gereconstitueerd worden in Bovilis IBR Marker Live. Wachttijd: 0 dagen. Waarschuwingen: De productinformatie van Bovilis IBR Marker Live dient te worden geraadpleegd voordat de gemengde vaccins worden toegediend. REG NL 9587 UDD. Voor overige informatie, zie bijsluiter. Bovilis® IBR Marker Live, bevat per dosis (2 ml) gereconstitueerd vaccin 105,7-107,3 TCID50 Bovine Herpesvirus type-1, stam GK/D (gE-). Doeldier: Rund. Indicatie: Actieve immunisatie van runderen ter vermindering van de intensiteit en de duur van de klinische respiratoire verschijnselen veroorzaakt door een infectie met BHV-1 en ter vermindering van de nasale uitscheiding van veldvirus. Bijwerking: Een geringe voorbijgaande temperatuurverhoging (1°C), na intranasale vaccinatie kan een toename van de neusuitvloeiing worden waargenomen. Toediening en dosering: Intranasale (IN) of IM toediening van 1 dosis (2 ml) gereconstitueerd vaccin. Voor de halfjaarlijkse herhalingsvaccinatie vanaf de leeftijd van 15 maanden kan het vaccin gereconstitueerd worden in Bovilis BVD. Wachttijd: 0 dagen. Waarschuwing: Dieren op een leeftijd tussen 2 weken en 3 maanden alleen intranasaal vaccineren. Deze dieren dienen een IN of IM herhalingsvaccinatie te krijgen op de leeftijd van 3-4 maanden. De productinformatie van Bovilis BVD dient te worden geraadpleegd voordat de gemengde vaccins worden toegediend. REG NL 9675 UDD. Voor overige informatie, zie bijsluiter.

MSD Animal Health Postbus 50, 5830 AB Boxmeer www.rundvee-msd-animal-health.nl

VX20_p64,65NED.indd 65

11-12-14 14:38

E C O N O M I E

Praktĳkproef: krachtvoerkraan dichtdraaien levert qua saldo amper iets op

Gevolgen krachtvoerverlaging vaak onderschat Met een dreigende superheffing en een lage melkprĳs is het verlagen van de krachtvoergift een strategie om de melkproductie terug te schroeven. Er zitten wel haken en ogen aan, aldus De Heus Voeders. De lagere productie zorgt voor een lagere voerefficiëntie, een lager saldo per kilo melk en een lagere kasstroom. tekst Jorieke van Cappellen

40 35 30 25 20 15 10 5 0 april

655 650 645 640

V E E T E E LT

VX20-De Heus.indd 66

635

krachtvoerverbruik/100 kg melk melkproductie (kg) lichaamsgewicht (kg) mei

630

juni maand

DECEMBER

1/2

juli

625

augustus

et is bepaald geen ideale situatie, maar veel melkveehouders kampen er momenteel wel mee, aldus René Knook, productmanager Rundvee bĳ De Heus Voeders. De melkprĳs is nu bĳzonder laag. Tegelĳkertĳd zĳn op veel bedrĳven meer koeien aanwezig. De komende paar maanden hebben veehouders nog wel te maken met hun quotum, met als gevolg een dreigende forse superheffing. Knook: ‘We krĳgen vrĳwel dagelĳks de

Figuur 2 – Effect krachtvoerverlaging Reĳnders in cĳfers (bron: De Heus)

lichaamsgewicht (kg)

krachtvoer en melkproductie (kg)

Figuur 1 – Effect krachtvoerverlaging bĳ Reĳnders (bron: De Heus)

periode

april

mei

augustus

aantal melkkoeien bsk kg melk/koe/dag vet (%) eiwit (%) lactose (%) lactatiedagen kg krachtvoer/koe/dag kg krachtvoer/100 kg melk

150 52 35,5 3,87 3,31 4,60 163 8,81 26,9

148 49 33,3 3,94 3,32 4,58 176 7,91 24,5

148 42 27,1 4,15 3,25 4,54 198 5,58 20,7

2014

12-12-14 13:25

vraag van melkveehouders hoe de schade van superheffing en lage melkprĳzen beperkt kan worden.’ Koeien uitstoten kan, maar is vaak geen optie omdat veel veehouders vanaf april 2015 juist zo veel mogelĳk willen melken. ‘Wel vragen veehouders of de melkkraan niet wat dicht kan, door wat minder krachtvoer te voeren.’

Minder kilo’s brok Die vraag kwam in het voorjaar van 2014 ook van melkveehouder Rein Reĳnders uit Zeewolde, waarop De Heus Voeders besloot op zĳn melkveebedrĳf een praktĳkproef op te zetten. Op Reĳnders’ bedrĳf, dat nu twaalf jaar een onderzoeksbedrĳf is voor De Heus, worden 150 melkkoeien gemolken met een automatisch melksysteem en staan de koeien het jaar rond binnen. Voor de proef werden alle melkkoeien van mei tot en met augustus gevoerd met een versoberd krachtvoerregime. Onderzoeker bĳ De Heus Dirk Schimmel licht toe: ‘Alle melkkoeien op het bedrĳf kregen 1 kilogram minder krachtvoer, ongeacht het lactatiestadium. De koeien met een productie lager dan 30 kilogram melk kregen geen productiebrok meer verstrekt. Dit komt over de hele veestapel neer op een gemiddelde verlaging van 3 kilogram krachtvoer per koe.’ Naast de fysieke verlaging werd de gangbare brok vervangen door een goedkopere brok met een 20 procent lager glucoseleverend vermogen, dus met een 20 procent lager energiegehalte. Om goed te kunnen vergelĳken en niet te tornen aan voedernormen, werd het eiwitgehalte in het krachtvoer en het basisrantsoen (graskuil, mais en bierbostel) gelĳk gehouden. Wat waren de gevolgen? ‘In de eerste maand na de versobering gebeurde er ei-

genlĳk niet veel’, vertelt Schimmel. ‘Daarna zagen we een duidelĳke verlaging van de melkproductie (figuur 1). Uiteindelĳk daalde de gemiddelde melkproductie per koe 8,4 kilogram, van 35,5 kilogram begin mei naar 27,1 kilogram per koe per dag in augustus.’ De hoeveelheid vet steeg, terwĳl eiwit en lactose een fractie daalden, waardoor de vet-eiwitverhouding iets verder uit elkaar kwam te liggen (figuur 2).

Gewichtsverlies van koeien Er waren meer effecten te zien. ‘Als gevolg van de verlaagde krachtvoergift namen de koeien een kilogram droge stof meer aan ruwvoer op’, vertelt Schimmel. De koeien werden gedurende het onderzoek gewogen bĳ hun robotbezoek. Na vier maanden bleken de koeien gemiddeld 20 kilogram gedaald in lichaamsgewicht. De koeien werden gedurende het onderzoek niet gescoord op hun conditie, maar de nieuwmelkte koeien zĳn langer in een negatieve energiebalans gebleven, denkt hĳ. Mogelĳk zouden er op de lange duur ook negatieve effecten op diergezondheid en vruchtbaarheid kunnen optreden. Door de korte periode van deze proef kwamen deze niet aan het licht. Minder krachtvoer heeft dus duidelĳk een productieverlagend effect. Wat zĳn de financiële gevolgen? Schimmel: ‘Effectief gezien levert deze strategie gerekend over 100 dagen en 150 melkgevende koeien in totaal 120.000 kilogram minder melk op. Gerekend met een superheffing van 27,83 euro per 100 kilogram melk maal het productieverlies van 8,4 kilogram melk per koe per dag, daalt het te betalen bedrag aan superheffing met 2,34 euro per koe per dag. Dat is een flinke vermindering.’ Tegelĳk moet wel rekening gehouden

worden met een fors lagere kasstroom van 50.400 euro in deze periode, vervolgt Knook. Als gevolg van een lagere voerefficiëntie, een hogere ruwvoeropname en lagere melkproductie daalde het saldo op dit bedrĳf van 8,66 euro naar 6,41 euro per koe per dag. ‘Dit verschil van 2,25 euro tussen de besparing op superheffing en het lagere saldo levert daarmee een plus in het saldo op van 9 cent per koe per dag. Over 100 dagen met 150 koeien kom je dan uit op een plusje van 1350 euro.’ De Heus rekende hierbĳ met een melkprĳs van 40 cent en een krachtvoerprĳs van 28 cent. ‘Die zĳn nu niet meer van toepassing,’ geeft Knook toe, ‘maar ook met de huidige melken krachtvoerprĳs is het saldo per koe na 1 april, als de versoberingsstrategie niet wordt toegepast, altĳd nog 1,75 euro per koe per dag hoger. Dat verschil lag met de hogere marktprĳzen op 2,25 euro per koe per dag.’

Koe heeft geen uitknop Het is dus de vraag of het remmen van de productie door minder brok een goed idee is. Dat uitgerekend een veevoederbedrĳf dit aangeeft, ligt voor sceptici voor de hand. Knook nuanceert het. ‘Door dit onderzoek kunnen melkveehouders een betere afweging maken van wat in zĳn/haar geval een goede strategie is.’ Hĳ wĳst nog op een ander belangrĳk gegeven. ‘In september is Reĳnders weer gestart met het oude rantsoen van vóór de proef. Pas sinds december begint het oude productieniveau weer in zicht te komen. Melkveehouders onderschatten dat het een periode duurt voordat een koe weer op het oude gewenste niveau is. Sturen op melkproductie heeft tĳd nodig. Op een koe zit tenslotte geen aan- en uitknop.’ l

Rein Reĳnders: ‘Als boer melk je met minder plezier’

Productietechnisch gezien had de proef met het versoberen van het krachtvoerregime het gewenste effect op het melkveebedrĳf van Rein Reĳnders in Zeewol-

de. Het leverde een besparing van maar liefst 120.000 kilogram melk op in 100 dagen. ‘Maar voor de koeien is het niet ideaal, want van binnen gebeurt er echt wel wat met ze’, vertelt Reĳnders. ‘De 20 kilogram daling in het lichaamsgewicht was de koeien niet aan te zien, maar ze stopten eerder met goed melk geven, al bĳ 190 tot 200 dagen dracht, en zetten zichzelf vervolgens sneller droog. De uiers zitten minder vol. En als boer melk je daardoor toch met minder plezier, want je haalt niet het maximale uit je koeien en dat druist tegen je gevoel in.’ Rendementtechnisch gezien plaatst Reĳnders ook kanttekeningen. ‘De koeien gingen meer ruwvoer vreten waar-

door de ruwvoerkosten stegen. Ook werd de kasstroom lager.’ Toch vond Reĳnders het een slimme strategie, al is hĳ achteraf gezien blĳ dat hĳ vooral het moment van de krachtvoerdaling goed gekozen heeft. ‘We hadden er geen vertrouwen in dat de melkprĳzen dit jaar hoog zouden blĳven en zetten daarom al vroeg in het jaar de krachtvoerversobering in. Dat pakte goed uit.’ Reĳnders vraagt zich dan ook af of het slim is om nu in december nog een krachtvoerversobering door te voeren. ‘Dat kan dan maar voor heel korte tĳd, want in april wil je je koeien wel weer goed in productie hebben. Zeker de koeien die dan nog lange tĳd in lactatie te gaan hebben.’

V E E T E E LT

VX20-De Heus.indd 67

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

12-12-14 13:25

VX20_p68.indd 68

12-12-14 10:17

T H E M A B I J E E N K O M S T

Variatie in fosfaatefficiëntie is in de bodem het grootst

Bemesten naar potentie Mestverwerking is een goedkope variant om het bedrĳf uit breiden, maar daagt veehouders niet uit om efficiënter om te gaan met fosfaat. De KringloopWĳzer maakt juist inzichtelĳk waar nog winst is te halen, zo bleek tĳdens de BLGG Expertdag in Wageningen. tekst Jaap van der Knaap

e variatie in fosfaatefficientie tussen Nederlandse melkveebedrĳven is fors. Zo ligt de fosfaatefficiëntie bĳ het omzetten van voer naar melk gemiddeld tussen de 24 en 38, terwĳl de fosfaatefficientie van mest naar voer in de bodem varieert van 63 tot zelfs 140 procent. ‘Vooral in de bodem valt nog veel winst te halen’, zo stelde Gerard Abbink, productmanager van BLGG AgroXpertus. Abbink was een van de sprekers van de BLGG Expertdag in Wageningen, die in het teken stond van mineralenmanagement. Het bleek een unieke dag, omdat diezelfde middag het kabinet vóór de Melkveewet stemde, een wet waarin het fosfaatoverschot centraal staat. Efficiënt omgaan met fosfaat was daarom het advies van Abbink. ‘Bedrĳven met de hoogste PAL-waarde in de bodem hebben de hoogste gewasproductie voor zowel mais als gras’, zo meldde Abbink en hĳ staafde zĳn uitspraak met cĳfers. ‘Vroeger adviseerden we om percelen met de laagste fosfaatwaarden het meest te bemesten, maar we zien nu in dat je juist beter de percelen waar je de hoogste productie vanaf haalt, het zwaarst kunt bemesten. Bemest naar potentie, anders pleeg je roofbouw op je grond.’ Om fosfaat in de bodem het beste te benutten moet wel

Gerard Abbink:

Wiebren van Stralen:

‘Vooral in

‘Vergunning-

de bodem is

aanvraag voor

nog veel winst

1000 koeien is

in efficiëntie

vragen om reacties

te behalen’

uit de samenleving’

de bodemgezondheid in orde zĳn, zo waarschuwde Abbink. ‘Vĳftig tot zestig procent van de maispercelen heeft een pH die lager is dan 5. Mais houdt niet van zure grond omdat deze daar de fosfaat niet goed uit kan opnemen. Zorg daarom dat je de pH van je bodem weet en bekalk het land als het nodig is.’

Opbrengsten meten Bas Bassa, medewerker van adviesbureau Dirksen Management Support (DMS), viel Abbink bĳ. ‘Uit de bedrĳfsboekhoudingen zagen we dat dit jaar veehouders die de

kunstmestgift bĳ de eerste snede over twee giften verdeelden, de hoogste ruweiwitwaarden in gras behaalden.’ In een sneltreinvaart liep Bassa door de resultaten van melkveehouders die samen met DMS de KringloopWĳzer hadden ingevuld en hĳ pleitte voor betere inzichten in opbrengsten. ‘Ga je opbrengsten wegen. Zorg dat je weet welke percelen het meest opbrengen zodat je die percelen ook naar behoefte kunt bemesten.’ Wiebren van Stralen, beleidsadviseur van LTO Nederland, nam de totstandkoming van de kersverse Melkveewet on-

V E E T E E LT

VX20_symposium BLGG.indd 69

der de loep. ‘In 2008 voorspelden we dat er in 2020 ongeveer 20 procent meer melk zou worden geproduceerd in Nederland via tien procent meer koeien en een tien procent hogere productie. Maar in 2014 zaten we al op 6 procent meer koeien. We groeien dus wel erg hard.’ Dat de sector recent zo negatief in het nieuws was rondom groei van de melken mestproductie vanaf 2015, is volgens Van Stralen het gevolg van een aantal onbezonnen acties. ‘Onverlaten hebben, zonder dat ze echt een doordacht plan hadden, vergunningen aangevraagd voor stallen met duizend koeien. Dat is vragen om reacties uit de samenleving. Uiteindelĳk zĳn er maar één of twee van deze plannen echt gerealiseerd, maar het heeft wel voor een negatief beeld gezorgd.’

Afkopen overschot Volgens Van Stralen kampt momenteel zeker 60 procent van de melkveehouders met een fosfaatoverschot. ‘Ten opzichte van referentiejaar 2013 heeft het gemiddelde Nederlandse bedrĳf een fosfaatoverschot van 10 kilogram per hectare. Alleen in de provincies Friesland en Noord- en Zuid-Holland is er geen fosfaatoverschot.’ Van Stralen wees erop dat mestverwerking een goedkope variant is om het bedrĳf uit te breiden. ‘Je koopt je overschot eenvoudig af, maar het daagt niet uit om na te denken over hoe je beter om kunt gaan met mineralen. Ik verwacht dat de kosten van mestverwerking volgend jaar drie, vier keer zo hoog worden. Dat zal meer stimuleren om te gaan werken aan een betere fosfaatefficiëntie.’ l

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

12-12-14 11:10

K E R S T S P E C I A L

G E N E R A T I E S

De kerstspecial schetst de ontwikkeling die drie generaties melkveehouders doormaakten. Hoe is hun bedrĳf veranderd en boert de jongste generatie anders dan de oudste? In deze reportage: huisvesting

1960

1970 1965: bouw bindstal

1989: bouw ligboxenstal

1980

1990

2005: bouw melkstal

2 ligbox

Familie Schildermans richt de blik vooruit en blĳ ft bo

En weer is de stal vo

V.l.n.r. Jos, Chris en Jan Schildermans in de in 2011 gebouwde stal

tekst Inge van Drie

video-impressie www.veeteelt.nl

‘W

ĳ houden het liever bĳ een familiaal bedrĳf. Als het bedrĳf goed gestructureerd is, dan ligt volgens mĳ de grens op ongeveer 120 koeien.’ In 2007 tekende Veeteelt die woorden op uit de mond van Jan Schildermans (49). Destĳds molk hĳ 85 koeien. De melkveehouder uit Overpelt glimlacht nu bĳ het horen van zĳn eigen uitspraken. Intussen melkt hĳ met zĳn vrouw Ilse Smeets (48) en hun zoon Chris (19) bĳna dubbel zo veel koeien, 160 stuks. ‘Te lang stilstaan als bedrĳf is niet gezond. Vanwege de Vlaamse quotumregels konden we tot 2007 bĳna tien jaar lang niet uitbreiden. Nu kunnen we weer vooruit. We hebben vorige week zelfs nog quotum gekocht.’ Net als zĳn zoon richtte ook Jos Schildermans (77) graag de blik vooruit. In 1960 startte hĳ met vier koeien en een lening van

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_kerstrepo huisvesting.indd 70

1/2

100.000 Belgische frank, omgerekend 2500 euro. In een klein stalletje stalde Schildermans zĳn dieren. De koeien stonden op steen en stro en het water moest de veehouder met emmers naar de koeien brengen. ‘Op een gegeven moment moesten we vĳftig emmers per dag putten.’

‘Hĳ krĳgt zĳn stal nooit vol’ In 1965 bouwde Schildermans 300 meter van de huidige stal een nieuwe bindstal voor dertig dieren. ‘De buren zeiden: “Hĳ krĳgt zĳn stal nooit vol”.’ Maar die voorspelling bleek al gauw niet juist. Al in 1969 kwam er een roosterstal voor het jongvee bĳ en de bindstal werd in de loop der jaren steeds langer gemaakt. ‘Bouwen was vakantiewerk voor mĳn drie zonen. Uiteindelĳk hebben we in die bindstal de laatste twee jaar met zeventig koeien 450.000 kg melk geproduceerd.’

2014

12-12-14 10:37

kstal

1990

2000

2011: bouw nieuwe ligboxenstal voor 200 koeien

2010

2014

2014: aantal melkkoeien: 160; aantal ha.: 80; melkproductie per koe: 10.000 kg

n blĳ ft bouwen

al vol

De laatste keer melken in de bindstal in 1989

Jos Schildermans (77) ‘De oude generatie vindt het bedrĳf op een gegeven moment groot genoeg, de jonge generatie wil nog graag vooruit. Dat heb ik nooit echt tegengehouden. Wĳ zĳn altĳd blĳven doorgroeien. Je moet vooruitkĳken als ondernemer en proberen het zo goed mogelĳk te doen.’

Jan Schildermans (49) ‘Je moet als ondernemer leren door te doen en je kansen benutten. Ik geloof zelf niet dat de volgende generatie nog tot zĳn 65e dagelĳks zelf in de melkput staat. Maar die keus is aan Chris. We hebben er met de bouw van de nieuwe stal wel rekening mee gehouden dat het inpassen van melkrobots niet zo moeilĳk is.’

Chris Schildermans (19) ‘Twee keer per dag tweehonderd koeien melken; dat is fysiek op de lange termĳn nauwelĳks vol te houden. Misschien kies ik straks wel voor robots, maar de ontwikkelingen op dat gebied gaan ook snel. Neem de draaimelkstal met robotarm. De toekomt zal het uitwĳzen.’

De oude bindstal staat nog steeds overeind, maar is inmiddels in gebruik als opslagruimte. In 1989 – zoon Jan was inmiddels in het bedrĳf gekomen – bouwden de veehouders de eerste ligboxenstal voor negentig koeien. Dat was een flinke vooruitgang, bĳvoorbeeld wat betreft klimaat. ‘Als het koud en vochtig weer was, kon je als je voor in de bindstal stond de achterkant van de stal niet eens zien. Zo mistig was het.’ In 1999 volgde een uitbreiding van de stal met nog eens dertig boxen. Drie jaar geleden was de tĳd rĳp om opnieuw te bouwen. ‘Het werd gewoon te druk in de stal; de loopruimte was beperkt.’ Moest vader Jos vooral met de hand werken – bĳ het putten van water, het slepen met melkbussen en het sjouwen van zakgoed – in de nieuwe stal die Jan en Ilse in 2011 bouwden, stond naast koecomfort juist arbeidsgemak centraal. ‘We wisten nog niet of we een opvolger hadden, maar we wilden zelf nog graag

door met ons bedrĳf. Daarom hebben we ons echt gericht op gemakkelĳk werken.’

Jongveeruimte beperkende factor De nieuwe zesrĳige stal heeft aan beide zĳden een voergang, de boxen zĳn 1,25 meter breed en in de boxen liggen koematrassen. Tegelĳkertĳd werd de oude ligboxenstal verbouwd. De wachtruimte voor de inmiddels negen jaar oude 2 x 12 zĳ-aanzĳmelkstal werd vergroot, er kwamen separatieboxen, een afkalfstal en een behandelstraat. ‘Dat werkt allemaal veel gemakkelĳker’, geeft Jan aan. Of het de laatste keer bouwen is geweest? Zoon Chris Schildermans, die sinds juli meewerkt op het bedrĳf, schudt glimlachend zĳn hoofd. ‘Als we straks tweehonderd koeien melken, dan wordt de jongveeruimte de beperkende factor. Wie weet, gaan we dan weer opnieuw bouwen.’ l

V E E T E E LT

VX20_kerstrepo huisvesting.indd 71

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

12-12-14 10:38

K O E FA M I L I E

Eiwit en benen zĳn dé handelsmerken van de Batenburg Ginsterfamilie

Bĳna 28 jaar na Aldo Eiwit, benen en efficiënte melkkoeien. Bĳna 28 jaar na Batenburg Ginstra Aldo is de Ginsterkoefamilie nog steeds ‘in de picture’ als stiermoeder. Met Stellando rf levert de familie een populaire jonge stier af, met ook weer die typische Ginsterkwaliteiten. tekst Alice Booij

ls jonge melkveehouder werd Peter Aalberts door zĳn vader naar Duitsland gestuurd om een uitgebreid kĳkje te nemen in de stallen van het melkveebedrĳf Schröder in Bremerhaven. ‘Ik kwam met vier kalveren terug, één daarvan kwam uit de met 90 punten ingeschreven Goldlack. Dat was onze eerste Ginster’, herinnert Peter Aalberts zich nog heel goed. ‘Zĳ werd de stammoeder van de Ginsterkoefamilie in onze stal.’

Kwart veestapel is Ginster Met de aankoop kwam ook de filosofie van de Duitse veestapel naar Giethoorn: lĳnenteelt met bloedlĳnen die vol zitten met honderdtonners. ‘Om zo een duur-

stal dé koefamilie. Het zĳn bĳzonder makkelĳke koeien die meestal als vaars 83 à 84 punten krĳgen en als oudere koe gemakkelĳk doorgroeien naar 85 punten. Altĳd met functioneel exterieur en goed eiwit. De stieren uit deze koefamilie scoren bĳna allemaal boven de +0,20 procent voor eiwit.’

Aldo: +493 levensduur zame veestapel te fokken’, zegt Aalberts, die met zĳn vrouw Jeanet Brandsma het fokbedrĳf Batenburg runt. ‘Ik probeer bĳ het maken van combinaties stieren uit deze duurzame koefamilies af te wisselen met moderne stieren om zo bĳ te blĳven. Het doel is een veestapel met een hoge levensproductie.’ De Duitse Goldlack zelf gaf het goede voorbeeld met een levensproductie van bĳna 75.000 kg melk met 4,29% vet en 3,29% eiwit. Haar Belldochter Ginster zorgde voor flink veel nafok in de Batenburgveestapel, waarin momenteel in totaal 530 dieren lopen. ‘Ongeveer 25 procent daarvan zĳn Ginsters’, vertelt Aalberts. ‘De Ginsters zĳn bĳ ons in de

Batenburg Ginster 2047 rf, de met 87 punten ingeschreven volle zus van Stellando

Het begon allemaal met Batenburg Ginstra Aldo, de in 1987 geboren Mutualzoon die anno 2014 nog steeds +0,28 procent eiwit en +493 dagen levensduur scoort. ‘Mutual is zo’n stier uit een moederlĳn met honderdduizend-liter-koeien’, noemt Aalberts, waarbĳ hĳ aangeeft dat de meest succesvolle Ginsterlĳn ook doorgaat via de volle zuster van Aldo: Batenburg Ginster 642. Deze met 85 punten ingeschreven koe realiseerde een levensproductie van 60.643 kg melk met 4,43% vet en 3,52% eiwit. Haar met 84 punten gewaardeerde Sunny Boydochter Ginster 128 deed er nog een schepje bovenop: 65.023 kg melk met 4,43% vet en 3,94% eiwit. Ze ging als vaars de competitie aan in de CRV-nucleusveestapel en haalde daar de hoogste lactatiewaarde van haar jaargang. Met een hoge levensduur in het fokdoel zĳn de producties in de Ginsterlĳn aansprekend. Voor honderdduizend-literkoeien – op Batenburg haalden al achttien koeien deze mĳlpaal – komen we bĳ Ginster 1030 en Ginster 1032, twee Addisonzussen uit Ginster 545, een Labelledochter uit Ginster 128. Deze Labelledochter blonk zelf niet uit in een hoge levensproductie, maar wel in gehalten. De economische keuze in de fokkerĳ van Aalberts zorgde ervoor dat de Ginsterkoefamilie door de jaren heen een steeds beter eiwit kreeg. ‘Ook na de quotering blĳven de gehalten belangrĳk’, schat de melkveehouder in. ‘Een koe met 9000 liter melk en hoge gehalten is gemakkelĳker te managen dan een koe met 11.000 liter melk met lage gehalten.’

Meer kracht dan aanleg Een van de favorieten in de Ginsterkoefamilie voor Aalberts is Batenburg Ginster 935, een met 88 punten ingeschreven dochter van Lucky Leo die de

VV EE EE TT EE EE LL TT JDAENCUE AMRBI E R 1 / 12 / 2 0 20 09 1 4

VX20_koefamilie Stellando.indd 72

11-12-14 15:56

Ginster 935 (v. Lucky Leo), krachtige 88 puntenkoe

gehalten binnen de Ginsterfamilie nog eens een extra zetje gaf. Ze bereikte een levensproductie van 52.333 kg melk met gehalten van 4,78% vet en 3,75% eiwit. ‘Ze was een enorm krachtige koe’, herinnert Aalberts zich. ‘Een koe die de productie haalde uit haar kracht. Ze scoorde 130 lactatiewaarde, maar met meer melkaanleg had ze gemakkelĳk 140 lactatiewaarde kunnen scoren.’ Haar zonen zĳn wat dat betreft echte moederskindjes. ‘Ze hebben wat te weinig productieaanleg’, geeft Aalberts aan, met haar twee fokstieren in gedachten: gehalte-

Ginster 2545: excellente O Mandochter met nog steeds 480 Inet

stieren Jorik (v. Eminenz) en Batenburg G. Foremost (v. Jocko)

True type Ginster 2545 Als echte ‘true type’ Batenburgkoe noemt Aalberts Ginster 2545, de O Manmoeder van Stellando. ‘Het is ongelooflĳk hoe makkelĳk die kon produceren: 70 liter melk per dag kon ze gemakkelĳk aan met dat typisch ronde, bevleesde, O Manuiterlĳk. Ze had de capaciteit, de balans én de aanleg.’ En ook nog eens de ‘looks’, getuige haar exterieurscore. Als vaars kreeg ze 86 punten, wat op zesja-

Goldlack (v. President) Ginster (v. Bell) Batenburg Ginstra Aldo (v. Mutual)

Batenburg Ginster 642 (v. Mutual) Batenburg Ginster 128 (v. Sunny Boy) Batenburg Ginster 545 (v. Labelle) Batenburg Ginster 935 (v. Lucky Leo)

Batenburg Jorik (v. Eminenz)

Batenburg Foremost (v. Jocko)

Batenburg Ginster 1231 (v. Osmond) Batenburg Ginster 2545 (v. O Man)

Batenburg Stellando rf (v. Fidelity)

Batenburg G. Larando (v. Lonar) Batenburg G. Patrick (v. Hoekland Maik)

Batenburg Ginster 2047 rf (v. Fidelity) Batenburg G. Mandela (v. Hoekland Maik)

rige leeftĳd werd opgewaardeerd naar 90 punten. Haar levensproductie bleef steken op ruim 54.000 liter melk. ‘Door verschillende et-sessies is het lastig om die koeien naar honderdduizend kilo melk te brengen, maar Ginster 2545 had dat zeker in zich’, voegt Aalberts toe, terwĳl hĳ aangeeft dat de O Mandochter – die nog 480 Inet scoort met een betrouwbaarheid van 81 procent – haar kwaliteiten sterk heeft doorgegeven. Haar dochters – van Ramos, Bertil, Roppa, Fidelity, Gibor en Lonar – scoren gemiddeld 83,5 punten voor exterieur en 112 lactatiewaarde. Daarbĳ is de met 87 punten opgenomen Ginster 2047 rf (v. Fidelity) de meest interessante voor de ki. Begin 2015 zal haar zoon van Hoekland Maik, Batenburg G. Mandela, ingezet worden. De volle broer van Ginster 2047 is CRVstier Stellando rf, het afgelopen jaar de tweede meestgebruikte stier in Nederland. Eiwit, benen, geboortegemak, een prettige prĳs en niet te vergeten zĳn solide koefamilie staan aan de basis van deze populariteit. Aalberts had al vanaf de geboorte vertrouwen in de stier. ‘Anders had ik hem ook niet vernoemd naar onze dochter Stella.’ Stellando was als kalf heel actief en zat goed in elkaar, herinnert de melkveehouder zich. Inmiddels melkt hĳ zelf twee Stellandodochters. ‘Met de productie zit het wel goed’, schat Aalberts in. ‘Ze zĳn wat rond, net als de O Man, niet te groot en ze hebben superbenen.’ Maar meteen relativeert hĳ ook weer. ‘Over 36 tot 48 maanden weten we of het een goede stier is. De aanhoudingspercentages geven aan of boeren tevreden over Stellando zĳn en wanneer die percentages ook na zestig maanden nog hoog zĳn, dan hebben die koeien het misschien in zich om honderdduizend-liter-koeien te worden.’ l

V E E T E E LT

VX20_koefamilie Stellando.indd 73

D E CE MB ER

1 / 2

2 0 1 4

11-12-14 15:56

F O T O S P E C I A L K O E

K I N D

De v캐fjarige Kaat Vandeputte uit Aarsele laat liefdevol de West-Vlaamse roden het voer uit haar hand eten.

VX20_fotopagina 2.indd 74

11-12-14 15:46

VX20_fotopagina 2.indd 75

11-12-14 16:10

ZOEKT U aAa CODES MET 5,1,6? VEECOM PRESENTEERT DRIE NIEUWE FOKSTIEREN Vrij van O-Man, Shottle, Goldwyn en Mascol

BAGOLINO, aAa 156324 Jeeves x Stormatic x Patron

LUDICO, aAa 516342 Laudan x Boss Iron x Skywalker

VIKEN, aAa 516432 Planet x Titanic x Rudolph

Bagolino, Ludico en Viken vererven alle drie veel melk in combinatie met uitmuntende levensduur en dochtervruchtbaarheid. Gebruik voor topresultaat het Veecom Optimate paringsprogramma met kijk op koeien JONGE KWALITEITSSTIEREN, RONDE aAa CODES, BUITENGEWOON BLOED

aAa 516

FaWi PIRLO RF

Jerudo x Alves x Jumbo

€ 12,00 superkalveren

aAa 516

Weggelhorster DISCLOSURE

Maik x Ramos x Shottle

€ 12,00 levensduurtopper

aAa 156

FaWi Wageningen MADIBA

D-Mason x Active x Ramos € 7,00* laatrijp laatrijpheid *Prijs Madiba na 1 januari 2015 € 9,00

Veecom wenst u prettige kerstdagen en een gevarieerd en gezond 2015 tel: 0598 42 17 29/ 43 23 43

www.veecom.nl

info@veecom.nl

VV EE EE TT EE EE LLTT JDA ENCUE AMRBI E 1 R / 12 / 2 0 20 09 1 4

Veecom kerstadv dec 2014.indd 76

11-12-14 13:24

U I T

D E

D I E R E N A RT S P R A K T I J K J A N

D I J K H U I Z E N

Aan de hand van praktĳkvoorbeelden schrĳven drie dierenartsen over ziekten in de melkveehouderĳ. Dierenarts Toon Meesters uit Roosendaal, Jef Laureyns, verbonden aan de Universiteit Gent (en dierenarts te Merelbeke) en Jan Dĳkhuizen, werkzaam bĳ de Graafschap dierenartsen te Vorden, wisselen elkaar af bĳ een beschrĳving van ziektebeeld tot behandeling.

Helse pĳn door scheur en gat in de punt van een buitenklauw

Teenpuntnecrose T

erwĳl ik mĳn instrumenten uitstal op een tafeltje, duwt de veehouder met kracht de koe in de klauwbekapbox. Als een harmonica opgevouwen verzet het dier zich uit alle macht. Maar als het kophek wordt dichtgetrokken, heeft ze verloren. Als wraak leegt ze haar endeldarm. Deze beproeving heeft de koe vaker moeten doorstaan. ‘De klauwbekapper zei dat er niks aan te doen was en dat ik deze koe beter kon opruimen’, zegt de veehouder verontschuldigend als ik met gefronste wenkbrauwen naar de aangetaste koeienklauw kĳk. ‘Maar je collega zei dat jullie daar wel iets aan konden doen’, vervolgt hĳ. Een dikke scheur en een gat in de punt van de rechterbuitenklauw maken duidelĳk waar het probleem zit. Om te laten zien dat het menens is, kruipen de maden uit het gat naar buiten als ik mĳn vinger erin plant. Teenpuntnecrose luidt mĳn diagnose. Een zeer pĳnlĳke aandoening die voor veel ongemak en blĳvende kreupelheid zorgt met vaak een versnelde afvoer tot gevolg. ‘Daar kunnen we wat aan doen’, zeg ik bevestigend. Nadat de poot is opgedraaid, plaats ik een kleine katheter in een bloedvat van de onderpoot, zodat ik langzaam een verdovingsmiddel kan toedienen om de onderpoot ongevoelig te maken. De klauw maak ik schoon. Met de armen over elkaar volgt de veehouder kritisch mĳn werkzaamheden. Dan pak ik de draadzaag en seconden later valt het voorste stuk van de klauw op de grond. ‘Is dat alles?’, vraagt hĳ. Ik inspecteer de zaagsnede of alle narigheid ook weg is en zeg dat dit alles is. Een verband erom en een klosje op de gezonde klauw en de koe kan de kar weer uit. Haar leven is zonder helse pĳn een stuk prettiger geworden.

De encyclopedie teenpuntnecrose Klauwaandoeningen hebben een grote impact voor het welzĳn van de koe. Staan en lopen op pĳnlĳke klauwen is een ware martelgang. Teenpuntnecrose is een dergelĳke aandoening die veel pĳn en lĳden bĳ rundvee veroorzaakt. Een ontsteking voor in de klauwschoen tast zelfs het voorste klauwbot aan. Het

weefsel sterft af, necrotiseert, en zit opgesloten in de teenpunt. Hoe en waarom de ontsteking daar komt, is niet met zekerheid te zeggen. Soms is er aan de klauw niets te zien, later vallen de gaten en scheuren in de klauwschoen. Het aangetaste deel geheel verwĳderen is de enige oplossing als er gaten en scheuren in de klauwschoen te zien zĳn door teenpuntnecrose. Het ongevoelig maken van de onderpoot door verdoven is wel een voorwaarde om chirurgische ingrepen in ontstoken weefsel te doen. Daarna kan het aangetaste stuk klauw verwĳderd worden. Het rund heeft vrĳwel meteen minder last van pĳn.

V E E T E E LT

VX20_dap dijkhuizen.indd 77

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

11-12-14 15:47

LEES VANAF NU GRATIS HET VAKBLAD VEETEELT OOK DIGITAAL EN ERVAAR HET GEMAK EN DE VELE EXTRA’S VOOR TABLET, SMARTPHONE, PC EN LAPTOP

NIEUWSGIERIG? GA SNEL NAAR: WWW.VEETEELT.NL/DIGITAALMAGAZINE AdvVeeteeltDec14.indd 1

11-12-14 11:38

ZELFRIJDENDE, ZELFLADENDE

INSTROOIMACHINE Voor alle soorten boxstrooisel 1 of 3 cil. diesel -uitvoering

www.calfotel.com info@calfotel.com

Optimale kalveropfok!

CalfOTel Open Top met frame

VOORRAADSTROOIEN 1 a 2 keer per week Optie: ruwvoer aanveegband

• Betere groei • Minder arbeid • Hoogwaardige materialen

VDK products Moergestel The Netherlands +31(0)13 - 513 36 17

DAGELIJKS BOXEN REINIGEN en instrooien Optie: Mestschuif

ADVANCE

Silage-enzymen Voor de meeste melk per hectare gras

Meer info bel Chris: 0521 - 53 59 40

www.visscherholland.com

0343-562036 Kĳk op onze website: www.agricom.nl VX07_p51.indd 79 25 VX20_p79.indd

16-04-2012 11-12-1411:46:14 16:05

Heemskerk bedankt al haar relaties voor het vertrouwen

Ingenieursbureau Heemskerk b.v. T: 013-505 1658 Heemskerk BelgiĂŤ bvba T: 014 - 479544 info@heemskerk-dairy.com www.heemskerk-dairy.com

Prettige feestdagen en een gelukkig nieuwjaar! Kerst_Veeteelt_2014.indd 1 VX20_p80.indd 80

01-12-14 15:32

11-12-14 13:31

H H H - S H O W

Oud-EK-ganger Zeedieker Roseanne wint algemeen kampioenschap roodbont. Pag. 82 Twee zwartbonttitels voor Alex Verwa캐en en Jacob W캐nker en Ina van Ark. Pag. 84 St캐lvolle Jotandochters en prima debuut van jeugdige Huntergroep. Pag. 86

Drentse Goldwyndochter Marie 356 van Alex Verwa캐en wint algemeen kampioenschap zwartbont

VX20_HHH intro.indd 81

16-12-14 08:46

H H H - S H O W

De beste bedrĳfsgroep roodbont van de familie Van Dĳk uit Giessenburg

Jacob Wĳnker en Ina van Ark boeken met de roodbonte seniorenkampioene Zeedieker Roseanne een driedubbele winst

HHH-show 2014 in het geheugen gegrift Ze zullen de HHH-show van 2014 niet snel vergeten. Jacob Wĳnker en Ina van Ark namen drie titels mee naar Avenhorn. Maar ook in Meerkerk was het feest, de familie Pellikaan wist met Annie 127 in Zwolle opnieuw te triomferen. tekst Tĳmen van Zessen

video-impressie www.veeteelt.nl

foto-impressie www.veeteelt.nl

niek is het niet meer. Maar een inzender die op een nationale show drie keer het hoogste podium betreedt, verdient wel alle lof. Het huzarenstukje van Jacob Wĳnker en Ina van Ark uit Avenhorn was compleet bĳ het aantikken van seniorenkampioene Zeedieker Roseanna. De stĳlvolle Adventdochter stamt uit de Augustfamilie en manifesteerde zich met spĳkerhard beenwerk en een

Jacob Wĳnker: ‘Te zenuwachtig om zelf Roseanne voor te brengen’ Drie kampioenen en zelfs het algemeen kampioenschap bĳ roodbont. Voor Jacob Wĳnker en Ina van Ark uit Avenhorn is de HHH-show 2014 er een om te blĳven herinneren. Naast vaarzenkampioene Future Dream Holsteins Fien wonnen ook de oud EK-deelneemsters Damion Joy en Zeedieker Roseanne. Vooral Adventdochter Roseanne heeft

iets aparts, volgens Wĳnker. ‘Ze brengt iets extra’s aan melktype en uierkwaliteit, wat je zelden ziet bĳ roodbont’, aldus Jacob Wĳnker, die – behalve in het defilé – niet zelf met Roseanne wilde lopen. ‘Ik ben te zenuwachtig. En als je dat bent, breng je dat over op de koe. Alles moet perfect zĳn op een keuring als deze en dan moet ik het niet zelf verprutsen.’

VVEEEETTEEEELLTT J DA ENCUE AMRBI E 1R / 1 2 / 22 0 20 09 1 4

VX20_HHH roodbont.indd 82

16-12-14 12:09

om gericht op een dier met het Zeediekerprefix, ditmaal op Zeedieker Mon-Chri 20. De Jotandochter van Evert Korenberg uit Wezep was dit jaar goed voor zilver op de NRM. Een paar maanden verder in lactatie waren haar uieraanhechting en de balans in haar frame nog altĳd imposant. De fraaie schouderpartĳ en dito plaatsing van de ribben maakten MonChri 20 een lust voor het oog. Vanwege beter beengebruik was MonChri te sterk voor Big Boukje 305 (v. Andy). De krachtpatser van Jos en Ingrid Knoef uit Geesteren had enige spanning in de bovenbouw, maar droeg een vast aangehechte uier met veel bodemvrĳheid.

Nu wel de volle winst

Zeedieker Roseanna (v. Advent), alg. kampioene. Prod.: 4.08 422 14.810 4,52 3,49 lw 109

hoog gedragen uier. Vooral haar sterke ophangband maakte het verschil met Marjan 26 (v. Blitz). De HHH-kampioene van 2012 en reservekampioene van 2013 was uit hetzelfde hout gesneden. Hendrik Jan Arendsen Raedt uit Barchem zag dat zĳn koe prachtig bewoog met veel kwaliteit in het beenwerk en evenredigheid in het skelet. In een close finish had ze dankzĳ haar goede speenplaatsing af weten te rekenen met J&G Redspot 36 van Jan en Gerrie Hoegen uit Ermelo. Deze Carmanodochter – in gezamenlĳk eigendom met Jouke Kloosterman – had een strakke bovenbouw en klopte op haar beurt Grashoek Dame 56, met name dankzĳ haar vast aangehechte uier die breed en hoog in de dam zat. De familie Engelen uit Grashoek wist niettemin dat ze met Lawn Boydochter Grashoek Dame 56 een kwaliteitskoe etaleerde met fraaie overgangen en sterk beenwerk. De ontknoping tussen Roseanna en Marjan naderde. Keurmeester Markus Gerber wees de titel toe aan Roseanna vanwege haar exceptioneel sterke ophangband en een fractie hogere achteruier. Wĳnker kreeg nog een kers op de taart, want ook het algemeen kampioenschap was voor Roseanne.

Elegante Annie De traditionele scheiding tussen roodbonten zwartbontinzenders is al even verleden tĳd, maar dat zwartbontfokker Teus van Dĳk uit Giessenburg de titel beste bedrĳfsgroep roodbont zou binnenslepen, kwam als een verrassing. In de middenklasse was hĳ paraat met Wilhemina 472 (v. Savard). De stĳlvolle

koe was fors van formaat, maar haar zitbeenderen hoefden niet hoger. De kruisconstructie van Geertje 408 (v. Classic) zat functioneler in elkaar. De koe van Alex Verwaĳen uit Beilen sprak met name in zĳaanzicht bĳzonder aan met haar lange uierbodem en kordate stap. Geertje had in Zwolle een bĳzondere rol, ze verdedigde de eer van haar moeder Geertje 407, de algemeen kampioene van vorig jaar. Aan harmonie in het skelet ontbrak het niet, maar was haar achteruier goed genoeg voor eremetaal? Geertje kwam oog in oog te staan met de juniorenkampioene van 2013, Annie 127 (v. Joyboy). De ophangband van Annie was sterker en haar achteruierhoogte idem dito. De stĳlvolle koe van de familie Pellikaan uit Meerkerk had een fraaie upstanding en ribwelving in haar skelet. Ze versloeg Caudumer Hinke 199 van de familie Haytema uit Koudem echter vooral vanwege beter beengebruik, want ook Hinke (v. Destry) was subliem in uier en melktypisch en evenredig in frame. Gerber koos de als 1b-geplaatste Jipsing Bontje 39 als reservekampioene. De Zabingdochter uit de stal van de familie Engelen had niet de laatste snit, maar was beresterk en stapte trefzeker op droog, parallel gevormd beenwerk. De lengte in haar frame was voldoende om de zeer correcte Jipsing Rieka 49 (v. Jipsing Elson) van Rob Zwart van zich af te houden. Maar niet om ook korte metten te maken met Annie. De titel was voor de elegantere Annie, die haar prestatie van 2013 ook als algemeen reservekampioene bevestigde. In de juniorenklasse waren de ogen weder-

Boukje had een geduchte concurrente in Merwehoeve Alana 5 (v. Amor). De glasharde vaars van familie De Groot uit Herwĳnen stak in de vorm van de dag; ze bewoog zich soepel door de ring en haar vast aangehechte uier was voorzien van correct geplaatste spenen. Gerber zag in Mon-Chri, Boukje en Alana drie goede kanshebbers voor de titel. De uitgezwaarde Boukje kreeg de voorkeur boven de jeugdige Alana. ‘She’s larger in her frame, stronger in her body’, vond de Zwitser. Zo droeg Boukje de rozet van de reservekampioene en kreeg Mon-Chri nu wel de volle winst. l

Annie 127 (v. Joyboy), kamp. middenklasse Productie: 2.06 348 9555 4,49 3,41 lw 117 Zeedieker Mon-Chri 20 (v. Jotan), kamp. vaarzen Productie: 2.00 285 8410 3,75 3,17 lw 114 l.l.

V E E T E E LT

VX20_HHH roodbont.indd 83

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

16-12-14 11:44

H H H - S H O W

Drentse Goldwyndochter Marie 356 eigent zich algemeen kampioenschap toe na spannende strĳd met Damion Joy

Hoofdrol HHH-show voor Wĳnker en Verwaĳen Door de afwezigheid van Nico Bons zagen andere fokkers hun kans schoon om prĳzen te winnen op de HHH-show. Alex Verwaĳen en Jacob Wĳnker waren daar het meest succesvol in. tekst Inge van Drie

video-impressie www.veeteelt.nl

p voorhand konden de deelnemers op de zwartbontkeuring op de Holland Holstein sHow al een concurrent wegstrepen. En een belangrĳke ook, want Nico Bons sleepte de afgelopen jaren tal van prĳzen in de wacht. Maar dit jaar ontbrak zĳn naam in de HHH-catalogus. De fokker uit Ottoland reist over een kleine maand met koeien af naar de Swiss Expo in Lausanne en door een quarantaineperiode kon Bons niet aan beide keuringen deelnemen. Desondanks ging hĳ ook nu niet met lege handen naar

foto-impressie www.veeteelt.nl

huis; hĳ werd in Zwolle uitgeroepen tot fokker van het jaar (zie pagina 21). Door de afwezigheid van Bons-Holsteinskoeien zagen andere fokkers hun kans schoon om hoog te eindigen. De broers Willem en Jaap Hoeksma uit Westergeest bĳvoorbeeld. Met twee vaarzen drongen ze door tot de finale: de jeugdige, melkrĳke Larisa (v. Snowman) en Wageningen Puk 245 (v. Windbrook). Puk had in de oudste rubriek vaarzen vanwege een betere uier al afgerekend met de stĳlvolle en fraai ontwikkelde Gold Chip-

De negenjarige Spirit Precilla pakte de reservetitel bĳ de senioren

dochter Giessen Charity 65 van Theo van Vliet uit Nieuwlande.

Kleindochter Frosty Maar Michael Heath liet dit drietal links liggen bĳ het aanwĳzen van de vaarzenkampioenen. De Amerikaan, die als verkoper van fokvee werkt, maakte in Nederland voor het eerst zĳn opwachting in de keuringsring. Hĳ gaf in Zwolle consequent de voorkeur aan dieren met melkuitstraling, sterke frames en fraaie uiers, zoals Geertje 567 van Teus van Dĳk uit Giessenburg. De Windbrookdochter was een grote, lange en elegante vaars, die hoge ogen gooide. Maar in vulling van de achteruier en breedte in het lĳf moest ze haar meerdere erkennen in Drouner Froukje 1156 (v. Danillo) van Harm en Karin Albring uit Drouwenermond. Froukje kenmerkte zich als een erg correcte vaars met prima beenwerk. Met haar fraaie type en puike uier vormde Froukje een mooi duo met Future Dream H. Fien. De Siddochter van Jacob Wĳnker en Ina van Ark uit Avenhorn was fraai in zĳaanzicht en beschikte over een lange uier met perfect geplaatste spenen. Vanwege meer lengte, zowel in haar uier als in haar hele lichaam, kende Heath de vaarzentitel toe aan Fien, met Froukje als secondante. Saillant detail: Fien stamt via moeder Duckett-Sa Gold Fame uit Harvue Roy Frosty. Zĳ was de koe die in 2009 én in 2010 de hoofdprĳs won op de World Dairy Expo, maar als gedoodverfde favoriete in 2012 door nota bene Michael Heath zelf op een kansloze vĳfde stek werd geplaatst. Wĳnker had in Zwolle meer ĳzers in het vuur. Zo trad hĳ in de middenklasse voor het voetlicht met Damion Joy. De in Italië geboren Damiondochter vertegenwoordigde Nederland bĳna twee jaar geleden al op het EK in het Zwitserse Fribourg. Inmiddels was Joy uitgegroeid tot een fraaie tweedekalfskoe met mooie overgangen. Dankzĳ een diepere middenhand, meer ribwelving en een langere

VV EE EE TT EE EE LLTT JDA ENCUE AMRBI E 1 R / 12 / 2 0 20 09 1 4

VX20_HHH zwartbont.indd 84

16-12-14 12:08

Marie 356 (v. Goldwyn), algemeen kampioene. Prod.: 3.05 499 14.986 4,35 3,69 lw 94

uierbodem bleef Joy in haar rubriek de jeugdige Bolleholster Melody voor. Fokker Jan van der Wal deed de Shottledochter een paar jaar geleden als bruidskoe cadeau aan zĳn dochter Sytske en haar man Mark van der Ploeg uit Warga. Voor de sympathieke Melody was een plek in de eindronde het hoogst haalbare. Dat gold eveneens voor de sterke, gerekte Jansje 509 (v. Barend 779) van Kees en Arie-Wouter de Groot uit Everdingen en de correcte, ondiep geuierde New Moore Marie 317 (v. Lucky Star) van de familie Withaar-Broekman-Prent uit Nĳeveen.

Matige animo bedrĳfsgroepen Ook Theo van Vliet deed in de middenklasse opnieuw een duit in het zakje. De fokker uit Nieuwlande was de enige die in alle drie de finales vertegenwoordigd was. Bovendien won hĳ de competitie bĳ de bedrĳfsgroepen zwartbont, waarvoor de animo met vĳf deelnemende groepen overigens matig was. In de middenklasse belandde Van Vliet in de finale met Giessen Charity 44 (v. Million), een achterkleindochter van oud-NRM-kampioene Charity 504. De Milliondochter was een lange, scherpe en sterk geuierde tweedekalfskoe. In haar rubriek moest ze het al afleggen tegen Prairie Hoeve Hendrika 39 van Alex Verwaĳen uit Beilen. De Goldwyndochter had één keer vaker gekalfd en was in breedte in de voorhand en in ribwelving Charity de baas. Maar verliezen van Hendrika was geen schande; eerder dit jaar veroverde ze ook al de reservetitel in de middenklasse op de NRM. Hendrika was uit hetzelfde

hout gesneden als Damion Joy. Beide koeien waren fraai in zĳaanzicht dankzĳ een prachtige lichaamsbalans. Maar Joy was nog een tikje scherper dan de al ruim een jaar geleden gekalfde Hendrika en bovendien beter in achteruier. Dat betekende dat Wĳnker voor de tweede keer deze dag een titel bemachtigde, terwĳl Hendrika net als op de NRM de reservetitel won.

meeste indruk met haar uitstraling en de prachtige overgangen. De Shottledochter kreeg van Heath de eervolle vermelding. Nog twee koeien bleven onvermeld: Spirit Precilla (v. Spirit) van Van Vliet en de door Jan en Ria Haandrikman gefokte Marie 356 (v. Goldwyn) van eigenaar Verwaĳen. Een spannende ‘two-cow-race’, zoals Heath het noemde, ontspon zich. Anders dan zĳn andere kampioenen verschilde het tweetal flink van elkaar, alleen al in het optreden van de ring. Zo liep de eigenzinnige Precilla aan één kant van de ring consequent achteruit, terwĳl Marie zich als een diva presenteerde met het hoofd attent omhoog. Was Precilla vooral functioneel ĳzersterk met een ongelooflĳk vast en hoog aangehechte uier, Marie combineerde uiterst fraai kracht met melktype. Heath liet de extra vrouwelĳkheid en melkuitstraling van Marie de doorslag geven. Zĳ won, terwĳl voor Precilla het zilver resteerde. De strĳd om het algemeen kampioenschap was nog geen gelopen race. Ook middenklassekampioene Damion Joy gooide hoge ogen. Zou Wĳnker zowel bĳ rood als bĳ zwart het algemeen kampioenschap opeisen? Dat lukte net niet. Heath koos uiteindelĳk voor seniorkampioene Marie met Damion Joy daar kort achter. l

‘Two-cow-race’ Het boordevolle programma op de drukbezochte HHH-show zorgde ervoor dat het tĳdschema vooral ’s ochtends uitliep. Jammer was ook dat de ontknoping in de middenklasse door een regiefoutje niet de aandacht kreeg die deze verdiende. Het waren kleine smetjes op de verder vlekkeloos verlopen show, waar de Drentse fokkers zich sterk manifesteerden. De eindstrĳd bĳ de senioren spande wat dat betreft de kroon; maar liefst vĳf van de zes finalisten kwamen van Drentse bodem. Luzanna 177 (v. Niveau) van de familie De Groot uit Everdingen was de enige nietDrentse vertegenwoordigster in de finale. De Niveaudochter beschikte over veel lengte en hardheid in haar skelet en schudde daarmee in haar rubriek de krachtig gebouwde, fraai geuierde New Moore Esmeralda 38 (v. O Man) van Withaar van zich af. Ook de nog altĳd jeugdig ogende, toch al tienjarige Tellingen Lauren (v. Talent) van Roelof en Ina Krikken uit Echten verdiende een finaleticket, net als haar stalgenote Tellingen Esmeralda 33 (v. Shottle). Van het Tellingen-duo maakte de ruim ontwikkelde Esmeralda de

Damion Joy (v. Damion), kampioene middenklasse Productie: 2.03 498 11.713 4,50 3,71 lw 94 Future Dream H. Fien (v. Sid), kampioene vaarzen Productie: nog niet bekend

V E E T E E LT

VX20_HHH zwartbont.indd 85

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

16-12-14 12:09

H H H - S H O W

Lange, evenredige frames met goede kruispartĳen typeerde de groep van Jotan

Hunter etaleerde een collectie jeugdige vaarzen met goed gevormde en vast aangehechte uiers. De stap van de dieren was vlot en recht vooruit

Amerikaanse Man-O-Manzoon uit de Delliafamilie toont meest uniforme dochtergroep

Hunter zet de toon De HHH-show kreeg op het nippertje een uitbreiding in het programma. Niet twee, maar drie dochtergroepen gaven in Zwolle acte de présence. Theo van Vliet toonde lef door uit eigen stal een collectie te vormen van zĳn zelf gefokte Giessen Struik. tekst Tĳmen van Zessen

video-impressie www.veeteelt.nl

p de valreep kreeg het programma van de HHH-show er nog een dochtergroep bĳ. Eigenlĳk een dochtergroep en bedrĳfsgroep ineen, want alle Struikdochters hadden het bedrĳf van Theo van Vliet als thuisbasis. De veehouder uit Nieuwlande is tevens de fokker van Giessen Struik (v. Shottle) waar importeur Veecom vĳf dochters van presenteerde.

Struik is getest in Italië en was daar ooit de hoogst scorende stier voor exterieur. Zĳn moeder, Charity 504 (v. Starleader), werd in 2004 algemeen kampioene op de NRM. In de ringen van de HHH-show kwamen haar kleindochters voor de dag als solide dieren met een correct, breed gebouwd frame. De groep was wel de minst uniforme groep van de dag; met

name aan melkopdruk ontbrak het een aantal dieren en ook het beengebruik liet bĳ een aantal dieren te wensen over.

Evenredige Jotans De groep van Jordanzoon Jotan kwam sterker voor de dag. Namens importeur Masterrind etaleerden de dieren lange, evenredige frames met goede kruispartĳen en een sterke bovenbouw. De uiers waren met name voorin goed aangehecht en voorzien van een prima speenplaatsing. Sommige dieren mochten in de achteruier even hoger zĳn aangehecht. Het beengebruik was voldoende, een enkeling mocht een meer parallelle beenstand in achteraanzichtw vertonen. Cookiecutter Mom Hunter presenteerde de meest uniforme dochtergroep. De Amerikaanse CRV-stier, die stamt uit de Delliafamilie, etaleerde een collectie jeugdige vaarzen met goed gevormde en vast aangehechte uiers. De ophangband kliefde duidelĳk in de melkklieren die tot hoog in de dam zichtbaar waren. De stap van de dieren was vlot en recht vooruit. Hunter (v. Man-O-Man) fokt ruim ontwikkelde dieren met veel inhoud. Op stand leek de bovenbouw wel een aandachtspunt. l

Roy Schers: ‘Deelname Young Breeders is een tĳdrovende hobby’ Winst bĳ een van de drie competities die de Young Breeders organiseren tĳdens de HHH-show, vraagt een gedegen voorbereiding. Zo hield Roy Schers zĳn pink R-Champ Ficky 4 al een half jaar bĳ huis apart in de wei, waar hĳ haar wekelĳks waste en haar volop hooi bĳvoerde. Het leverde hem dit jaar twee titels op: de 22-jarige Schers won de strĳd van het toilet en zĳn pink kreeg de titel voor het beste exterieur. Beide keren liet hĳ Bettie Altenburg achter zich. ‘Ficky is van een vriend van mĳn vader, Bart Seuntiëns uit Knegsel. We hebben

zelf geen bedrĳf, maar wel een paar hectare weide waar ze afgelopen maanden mocht lopen.’ Schers zat afgelopen jaren regelmatig tĳdens de kampioenschappen in de top drie, maar kampioen werd hĳ nog niet eerder. ‘Het moet een beetje meezitten natuurlĳk, maar je moet er ook tĳd in willen stoppen. Het is wel een tĳdrovende hobby.’ De jongeren tot dertig jaar streden ook om de titel showmanship. Bĳ dit onderdeel zegevierde Rene van der Wind. De reservetitel ging naar Cees Albring.

VV EE EE TT EE EE LLTT JDA ENCUE AMRBI E 1 R / 12 / 2 0 20 09 1 4

VX20_HHH dochtergroepen.indd 86

16-12-14 11:52

VX20_p87.indd 87

16-12-14 09:03

K E R S T S P E C I A L

G E N E R A T I E S

De kerstspecial schetst de ontwikkeling die drie generaties melkveehouders doormaakten. Hoe is hun bedrĳf veranderd en boert de jongste generatie anders dan de oudste? In deze reportage: melkwinning

1960 1960: machinaal melken

1970 1973: tandemmelkput

1980

1990

1986: visgraat melkput (2x4)

2010:

Via geleidelĳke groei ging familie Waalderink van handmelken op de g

Stapsgewĳs naar automa tis Arjan, Henk en Dian Waalderink bĳ de robot die in 2010 werd geplaatst

tekst Jaap van der Knaap

et was in de jaren vĳftig vanzelfsprekend dat Henk Waalderink voordat hĳ naar school ging ’s morgens eerst nog op een melkkruk plaatsnam. ‘Je wist niet beter. Iedereen hielp mee. Als je eenmaal wist hoe het moest, kon je bĳna slapend je werk doen. Zo met je hoofd tegen de warme koe en ondertussen zorgen dat je de emmer vol molk.’ De nu 75-jarige Henk Waalderink uit Wierden denkt er nog een beetje met weemoed aan terug. ‘Het was een hele omschakeling toen we van een grupstal naar de ligboxenstal gingen. Die knusse warmte van de grupstal, dat was toen definitief voorbĳ.’ Maar lang treurt Waalderink senior niet, want hĳ kan ook erg enthousiast worden over de melkrobot die zĳn zoon Arjan (45) Waalderink vier jaar geleden plaatste. Arjan koos voor de

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_kerstrepo melkwinning.indd 88

1/2

maximale vorm van automatisering bĳ het melken om de arbeidsefficiëntie. ‘Het was voor mĳ geen keus. Vanwege mĳn deeltĳdbaan buitenshuis wil ik melken op een zo efficiënt mogelĳke manier. Dan kom je automatisch bĳ de robot uit.’

Investering in twee robots ineens te groot Arjan koos voor een niet-alledaagse invulling; naast de komst van de DeLaval-melkrobot bleef ook de 2 x 5-stands visgraatmelkput intact. ‘Een robot is maar voor één ding gemaakt: melken. Dat moet hĳ dan ook maximaal doen. Het zit niet in onze aard om grote stappen, grote investeringen ineens te doen. We willen geleidelĳk groeien. Investeren in twee robots die op halve kracht draaien, dat is slecht voor het saldo. De vaste kosten zĳn dan veel te groot. En ineens de stap maken naar 120 koeien is te groot. Onze robot melkt nu 65 koeien, in

2014

12-12-14 13:24

put (2x4)

1990

2000

2010: melkrobot

2010

2014

2014: aantal melkkoeien: 100; aantal ha: 36; dagproductie per koe: 28 kg

n op de grupstal naar robotmelken

ma tisch melken

Henk Waalderink aan het melken. Opmerkelĳk: de koe staat niet vast

Henk Waalderink (75) ‘Wat ik echt bĳzonder vind bĳ robotmelken is dat de koe zelf haar ritme bepaalt. Je moet wel zorgen voor “grage” koeien, ze moeten zelf naar de robot willen gaan. Vroeger wilden we juist dat koeien rustig waren. De echt fĳne koeien kon je gewoon melken midden in het land, zonder dat je ze vast hoefde te zetten.’

Arjan Waalderink (45) ‘In het tĳdperk van mĳn vader was het boeren vooral fysiek werk. Tegenwoordig ben je veel meer aan het plannen, regelen. Ik ben de hele dag eigenlĳk bezig met het nadenken over het bedrĳf, je bent heel bewust bezig met wat je doet. Het meest fysieke dat ik nu nog doe, is het zand van de kuil afhalen.’

Dian Waalderink (15) ‘Mĳn opa maakte lange dagen en het werk was een stuk zwaarder dan nu. Nu kun je gelukkig steeds meer automatiseren. Ik melk eigenlĳk nooit, ik ben veel liever met de techniek of de robot bezig. Op mĳn telefoon kan ik precies zien hoe het met de robot gaat. Zo kan ik op school zien wat er thuis aan de hand is.’

de melkput melken we er ongeveer 25 en die laatste groep groeit gestaag. Als alles volgens plan loopt, plaatsen we volgend jaar de tweede robot en die zit dan meteen ook vol.’ De factor arbeid was ook voor Henk destĳds een reden om te automatiseren. ‘In 1960 molken we voor het eerst machinaal met een melkemmer omdat mĳn zus trouwde en ze niet meer mee kon helpen. De melkemmer betekende ook arbeidsefficientie; we konden meer koeien melken in dezelfde tĳd.’ Tot 1973 ging de melk in melkbussen. Met de komst van de melktank van 1600 liter startte ook het melken in de 2 x 2-tandemmelkput. ‘Machinaal melken was een hele verandering’, aldus Henk. ‘Maar als ik eerlĳk ben, was de komst van de trekker een grotere revolutie. Dat leverde op ons gemengd bedrĳf pas echt enorm veel arbeidsbesparing op.’ Het bedrĳf bleef zich stapsgewĳs ontwikkelen. De 1 + 1-lig-

boxenstal werd een 2 +1-stal, de roséstal werd verbouwd tot drogekoeienstal en in 2003 kwamen er dertig ligboxen bĳ. ‘Toen dachten we dat we met dertig boxen wel tien jaar vooruit konden’, zegt Arjan met een glimlach en hĳ wĳst op de jongste uitbreiding. In 2010 leverde nieuw- en verbouw zeventig extra ligboxen op en werd bĳ de plaatsing van de melkrobot al rekening gehouden met een tweede robot voor 2015. ‘Straks melken we 120 koeien, maar daar zal het wel niet bĳ blĳven’, zo schat de vĳftienjarige Dian Waalderink in. Dian zit nog op school en is erg geïnteresseerd in het bedrĳf. Vooral techniek en de automatisering spreken hem aan en op zĳn mobieltje volgt hĳ de verrichtingen van de robot op de voet. ‘Ik denk dat met nog meer automatisering je als familiebedrĳf in de toekomst makkelĳk 180 koeien kunt melken. Met melkrobots, dat dan wel natuurlĳk.’ l

V E E T E E LT

VX20_kerstrepo melkwinning.indd 89

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

12-12-14 13:24

M A R K T K A P I TA A L

Spreiding van kunstmestinkoop beperkt de impact van forse fluctuaties in prĳs

Onzekerheid op kunstmestmarkt De marktberichten van agrarische producten en grondstoffen staan wekelĳks in de krant. Maar hoe ontwikkelt de markt zich op de middellange termĳn? Welke indicatoren moet de melkveehouder in het vizier houden? Deze editie van ‘Markt’ gaat over kunstmest.

aardappelen en melk. Alle ingrediënten voor een dalende kunstmestprĳs lĳken op het eerste gezicht aanwezig te zĳn. Toch is het maar de vraag of het tot een daling zal komen.

e houden de adem in. De handelaren van de kunstmestmarkt kĳken gespannen naar China. De Chinese overheid besluit eind december of begin januari in welke mate ze de export van kunstmest gedoogt. Op dit moment zĳn de Chinese prĳzen van kunstmest bepalend voor de wereldmarkt. ‘Zolang het besluit van China op zich laat wachten, bestaat er verwarring over de marktprognoses voor de komende twee jaar’, vertelt Wouter Simons, businessmanager KAS bĳ kunstmestproducent OCI. In China is de afgelopen jaren veel productiecapaciteit voor kunstmest bĳgebouwd. De meeste fabrieken produceren ureum. Deze meststof omvat 60 tot 70 procent van de wereldwĳde productie aan stikstofhoudende meststoffen. Daarmee is ureum een belangrĳke graadmeter voor de wereldmarkt. ‘China wilde af van de oude en minder efficiënte fabrieken en liet een groot aantal nieuwe fabrieken bouwen. Toen bleek dat een deel van de oude fabrieken door bleef produceren, greep de Chinese overheid echter niet in. Een overcapaciteit zou goed zĳn voor de lokale boeren en een verdere toestroom naar de stad beperken’, legt Simons uit. Een deel van de Chinese overproductie kwam op de wereldmarkt terecht, maar dat werd later door nieuwe regels weer beperkt. Op dit moment werkt China aan herziening van de belastingregels en is de vraag hoeveel export de Chinese overheid zal toelaten. De prognoses gaan alle kanten uit.

Prĳsdynamiek van KAS De bouwlust in China is intussen afgezwakt, maar aan de andere kant van de oceaan, in Amerika, ontwikkelt zich een

Een lage olieprĳs en lage tot dalende prĳzen voor graan,

tekst Tĳmen van Zessen

nieuwe bouwfase. In de Verenigde Staten draaien de nieuwste kunstmestfabrieken op schaliegas, een goedkope en daarmee concurrerende energiebron. ‘Wĳ starten er ook een productiefaciliteit’, zegt Simons. ‘De verruiming van het aanbod zal binnen een termĳn van drie jaar druk geven op de kunstmestprĳzen, maar na die periode ontstaat er weer een nieuwe krapte. Het extra aanbod is dan weer opgeslokt door een groeiende vraag, je ziet als het ware een golfbeweging in vraag en aanbod. Als kunstmestproducenten niets meer verdienen met hun fabrieken, stoppen ze vanzelf met bĳbouwen.’ De door Simons geschetste druk op de kunstmestprĳzen betekent nog niet dat de vlag uit kan bĳ de Nederlands/Vlaamse landbouwer. In Europa maken veel boe-

ren gebruik van nitraathoudende meststoffen (zoals KAS ofwel kalkammonsalpeter) en die meststof heeft ook een eigen dynamiek. De prĳzen voor ureum hebben weliswaar effect op de KAS-prĳs, maar het aanbod van KAS groeit niet mee met het aanbod van ureum. ‘KAS is duurder in productie en transport, het heeft immers een lager stikstofgehalte dan ureum. De fabrieken voor KAS staan hoofdzakelĳk in Europa en Rusland. Komend jaar komt er waarschĳnlĳk een nieuwe Turkse fabriek beschikbaar, maar verder is er de afgelopen twintig jaar niet in nieuwe fabrieken geïnvesteerd’, vertelt Simons. Zelfs bĳ een prĳsdaling van ureum verwacht hĳ dat de nitraathoudende meststoffen populair zullen blĳven. Onlangs bleek uit een Franse studie dat nitraat-

Kunstmest moet dalende olieprĳs volgen Omdat de kunstmestprĳs nauw verbonden is aan die van aardolie, kan de conclusie niet anders zĳn dan dat de meststoffen in 2015 goedkoper worden. De olieprĳs is namelĳk al enkele weken aan het dalen. ‘Kunstmest volgt volgend jaar’, zegt Edin Mujagic, economie- en geopolitiekwatcher. Mujagic volgt de ontwikkelingen op de oliemarkt voor DCA in Lelystad. ‘Omdat kunstmestproducenten hun productprĳzen niet willen koppelen aan de volatiele markt van olie, kiezen ze ervoor om in januari of februari prĳsafspraken te maken voor het gehele jaar. De kans

is dus groot dat fabrikanten begin volgend jaar profiteren van de huidige prĳsvorming. Dat komt de kunstmestprĳzen voor de kopers ten goede.’ Voor kalimeststoffen geldt dat wellicht niet. Het Russische bedrĳf Uralkali, de grootste kaliproducent ter wereld, is getroffen door een ramp in een van hun mĳnen. Hierdoor heeft de kaliproductie voor de komende jaren een flinke deuk opgelopen. Wellicht dat dit de prĳsvorming op de lange termĳn negatief beïnvloedt. K A P I T AWWW.DCA.NL A L

VV EE EE TT EE EE LLTT JDAENCUE AMRBI E R 1 / 12 / 2 0 20 09 1 4

VX20_markt.indd 90

15-12-14 17:26

prĳzen in euro’s per honderd kilo (ex.btw)

D E

kalkammonsalpeter (KAS) tripelsuperfosfaat

V I S I E

VA N

MELKVEEHOUDER

kaliumchloride 60%

G E R B E N I E M H O F F, R A D E W I J K

55 50 45 40 35 30 25 20 15 2014

2012

2010

2008

2006

2004

2002

2000

1998

1996

1994

1992

1990

10 jaar

Figuur 1 – Prĳsontwikkeling van kunstmeststoffen (bron: LEI)

stikstof tot 25 procent effectiever is dan ureum. In landen waar de stikstofgift aan een maximum is gebonden, ligt de keuze voor KAS daarom voor de hand. Het werkt snel en exact, zeker op grasland. De behoefte aan nitraathoudende stikstof is volgens Simons groter dan de beschikbaarheid ervan. Pas als grote groepen akkerbouwers in bĳvoorbeeld Frankrĳk en voormalig Oost-Duitsland zouden overschakelen op ureum, zou zich een andere marktverhouding kunnen aftekenen.

Oorlog legt fabrieken stil Voor de productie van KAS is veel aardgas nodig. De aardgasprĳs en in het verlengde daarvan de olieprĳs is daarom van grote betekenis. De fors gedaalde olieprĳzen voeden de speculatie over een prĳsdaling. Toch ligt dat niet in de lĳn der verwachting, stelt Joris Broekhuis. Hĳ werkt voor Triferto, een groothandel voor kunstmest. ‘Naast kalk en salpeterzuur is er ammoniak nodig voor de productie van KAS. Deze grondstof is wereldwĳd

schaars, mede omdat er ook vraag is vanuit de chemische industrie. Ammoniakfabrieken zĳn op dit moment overbezet.’ Wouter Simons herkent dat beeld: ‘Slechts twintig procent van de ammoniak wordt op de wereldmarkt verhandeld. Veranderingen in het aanbod hebben daardoor een grote invloed op de prĳs. In Oekraïne staat nu bĳvoorbeeld een aantal fabrieken stil door de oorlog.’ OCI produceert de ammoniak zelf, maar een groot aantal kunstmestproducenten is daarvoor afhankelĳk van de wereldmarkt. Broekhuis merkt dat veel boeren afwachtend zĳn in het aankopen van kunstmest. ‘De opbrengstprĳzen voor melk, aardappelen en graan zĳn laag of dalen. Boeren stellen daardoor het aankoopmoment uit.’ Volgens Broekhuis is het verstandig om de inkoop van kunstmest te spreiden. ‘Afgelopen maanden hebben de boeren die vroeg zĳn ingestapt, opnieuw een prĳsvoordeel. Wĳ kunnen als groothandel ook niet onbeperkt product opslaan en afnemen. Stel dat er straks een vroeg

Nog wachten met inkopen ‘Wĳ gebruiken hoofdzakelĳk KAS als kunstmeststof. Ik verwacht dat de prĳs van KAS vroeg of laat zal zakken als gevolg van de lage olieprĳzen. Daarom heb ik nog geen haast met het inkopen van kunstmest. Kunstmestproducenten zeggen dat er meer factoren zĳn die de kunstmestprĳs beïnvloeden, maar zolang de olieprĳs blĳft zakken, wacht ik nog wel even af. Voor een melkveehouder is het bedrag aan kunstmestuitgaven niet schokkend. Bĳ ons liggen de kosten beneden een cent per kilo melk, dat is relatief weinig.’ ‘Ik zie wel toekomst in precisiebemesting. Als je steeds minder mag bemesten, wordt een nauwkeurige verdeling van mest belangrĳker.’

voorjaar is, dan moeten telers net als dit jaar weer wachten op product.’

Opgang van precisiebemesting De prĳsdynamiek van kunstmest is steeds grilliger (figuur 1). Wie wil besparen op bemestingskosten, kan op zoek gaan naar stikstofhoudende reststromen. Spuiwater is daarvan een voorbeeld. Winfried Raĳmakers, werkzaam voor kunstmeststoffenproducent Yara, raadt dat af. ‘Van de meeste reststromen zĳn de samenstelling en de werking onbekend. Iedereen is vrĳ in zĳn keuze, maar ik zou kiezen voor zekerheid. Ik sta ervan te kĳken wat voor fratsen melkveehouders uithalen om twintig euro per hectare te besparen.’ Volgens Raĳmakers is precisiebemesting een betere methode om zuinig om te springen met meststoffen. ‘Het kunstmestgebruik is de afgelopen dertig jaar gehalveerd. Wil je een hoge ruwvoerproductie van goede kwaliteit oogsten, dan is het noodzaak om preciezer te bemesten. Geavanceerde bemestingstechniek zal ook in de melkveehouderĳ steeds meer opgang maken.’ l

V E E T E E LT

VX20_markt.indd 91

D E CE MB ER

1 / 2

2 0 1 4

15-12-14 17:27

F O T O S P E C I A L K O E

K I N D

De twaalfjarige Lauri de Roo캐 uit Wadeno캐en knuffelt een attent jerseykalf.

VX20_fotopagina 3.indd 92

12-12-14 11:08

De sensatie van deze indexendraai heet Leonidas Rf, halfbroer van duurzaamheidstopper Talentino Gansey’s Leonidas is onze nieuwste topper. Helaas is de stier in de wachtperiode gesneuveld en hebben we maar zeer beperkt sperma beschikbaar. Daarom, in dit uitzonderlijke geval hebben we zijn spermaprijs met ingang van heden aangepast naar € 25,00 per dosis.

Roodfactor met eiwit!

Gansey’s Leonidas Rf

Goldwyn x A 90 Kian x AB 87 Lentini

• Prod. 92% +346 +0.09 +0.12 232 NVI • Ext. 87% 110 108 113 110 115 Totaal • Roodbontbasis 267 NVI en 117 Exterieur • Super gezonde uiers (celgetal 110) • Pinkenstier (geboorte gemak 104) • Persistente (107) en laatrijpe vaarzen (103) • Fantastische dochtergroep op NRM • aAa 132

rs!

Machtige koeien met super uie

Gansey’s Leonidas Rf, dochter Welzing Jody

Talentino Talent x A 90 Kian x AB 87 Lentini

• Talent x A 90 Kian x AB 87 Lentini • Prod.: 99% +601 -0.26 +0.18 190 NVI • Ext.: 95% 107 109 110 109 112 Totaal • Koeien met capaciteit, voorhand en inhoud beiden 105 • Met afstand de beste Red Holsteingroep op de NRM • Gezonde klauwen: (klauwgezondheid 102) • Persistente (104) en laatrijpe vaarzen (105) • aAa 312 • Spermaprijs € 16,00 Talentinodochter Heerenbrink Alie 386

e kerstdagen jn fi n lle a u st en w m a Talentinodochter Heerenbrink Alie 386 Het KI Kampen te 015! 2 ig ed o en een voorsp K.I. Kampen | De Bese 1 | 7722 PD Dalfsen Tel.: 0529 – 431967 | Fax: 0529 – 434979 Internet: www.ki-kampen.nl | E-mail: info@ki-kampen.nl

KI kampen dec 2014.indd 93

15-12-14 13:30

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Marco Verhaar wil maximale productie uit melkrobots en melkt 500 koeien alleen

1 man, 8 robots en 500 koeien

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_bedrijfsrep Marcom Verhaar VS.indd 94

1/2

2014

15-12-14 12:28

Zo veel mogelĳk melk produceren met eigen arbeid. Dat was de belangrĳkste reden voor Marco Verhaar voor de aanschaf van melkrobots. De jonge Verhaar noemt zichzelf geen computerman, maar verfĳnde wel naar eigen inzicht de robotafstellingen. Daardoor lukte het hem zelfs om 85 koeien per robot te melken. tekst Jaap van der Knaap

foto-impressie www.veeteelt.nl

arco Verhaar zit naast een doos tepelvoeringen in zĳn kantoor. Het zĳn vierkante tepelvoeringen, niet de gangbare tepelvoeringen van een melkrobot. Eén voor één trekt hĳ ze in de kunststof houder. ‘Deze tepelvoeringen zorgen voor een snellere afvoer van melk, waardoor ze sneller melken. Bovendien blĳft de speenconditie beter, werken ze goed bĳ een lager vacuüm en blĳft het celgetal laag’, zo stelt de 25-jarige Verhaar op zĳn nieuwe bedrĳf in het Amerikaanse plaatsje Bad Axe in Michigan. De uitspraak typeert Verhaar; hĳ is voortdurend op zoek naar manieren om de robotafstellingen te verfĳnen met als doel een maximaal aantal koeien te melken – lees kilogrammen melk te produceren. Tot grote verbazing van iedereen lukte het hem om een tĳd lang meer dan 85 koeien per robot te melken. Daardoor waren de robots gemiddeld slechts twee procent van de tĳd onbenut. Theoretisch onmogelĳk volgens robotfabrikant Lely. ‘Ik heb voor robots gekozen om er geld mee te verdienen, niet om er vrĳe tĳd voor terug te krĳgen’, aldus Verhaar. ‘Iedere kilo melk die ik extra lever per robot, is winst. Dat vergt een andere manier van nadenken over de inzet van robots’. Wat heet; Verhaar is tot op het bot gemotiveerd om te bewĳzen dat met behulp van robots veel werk kan worden verzet. Sinds dit voorjaar melkt hĳ helemaal alDe twee stallen zĳn aan alle vier de zĳden open

leen met acht melkrobots in totaal 500 koeien. ‘Op het moment dat ik aangaf dat ik met robots wilde werken, was mĳn vader sceptisch. Hĳ twĳfelde of ik wel geld zou kunnen verdienen en bovendien of met jerseys het celgetal niet veel te veel zou oplopen. Het voelt goed dat ik inmiddels bewezen heb dat hĳ ongelĳk heeft.’

Louter koeien melken Marco Verhaar werkt nauw samen met zĳn ouders. Om zĳn doel te bereiken om in zĳn eentje zo veel mogelĳk koeien te melken, werkt hĳ louter met melkkoeien. Koeien die droog moeten, gaan terug naar het bedrĳf van zĳn ouders dat 5 kilometer verderop ligt. Daar kalven de koeien ook af en worden de kalveren opgefokt. Iedere week brengt hĳ een wagen net drooggezette koeien naar zĳn ouders en neemt hĳ een koppel vers afgekalfde koeien en vaarzen mee terug. ‘Deze manier van werken is voor beide bedrĳven bĳzonder efficiënt’, vertelt Verhaar over de bĳzondere samenwerking. ‘Mĳn ouders kunnen nu rekenen op tien kalfkoeien per dag, zodat ze de zorg en voeding rondom het afkalven kunnen professionaliseren met goed opgeleide arbeidskrachten. Ik hoef me vervolgens alleen maar druk te maken om de melkgevende dieren en kan daar het maximale uit proberen te halen.’ De nauwe samenwerking met Marco’s

Marco Verhaar, Red Mountain Jerseys Met acht robots en 500 jerseykoeien produceert Marco Verhaar in Bad Axe dagelĳks 13.000 kg melk zonder vreemde arbeid.

Bad Axe

Verenigde Staten

Aantal koeien: Hoeveelheid land: Dagproductie: Aantal medewerkers:

ouders John en Anja Verhaar, die zelf 2500 koeien melken, betrof eerder ook het voeren. Maar een half jaar na de start kocht Marco een eigen voermengwagen en trekker waarmee hĳ dagelĳks voer ophaalt uit de sleufsilo’s van zĳn ouders. ‘Alles gaat over de weegbrug’, zo legt hĳ uit. ‘Het voer dat van mĳn land komt, wegen we voordat het ingekuild wordt in de gezamenlĳke kuil, terwĳl het voer dat ik meeneem ook dagelĳks over de weegbrug gaat. Aan het eind van het jaar verrekenen we dit.’ Marco kocht de grootst beschikbare voermengwagen van 47 kubieke meter, zodat hĳ het volledige rantsoen voor de 500 koeien in één keer mee kan nemen: ongeveer 16.500 kilogram. ‘Alle koeien krĳgen hetzelfde rantsoen, in de robot wordt met krachtvoer onderscheid gemaakt naargelang de productie. Eén rantsoen voeren is gemakkelĳk en omdat de jersey zo weinig voer nodig heeft, past het dagrantsoen

De nieuwsgierige jerseys verdringen zich rondom de robot

V E E T E E LT

VX20_bedrijfsrep Marcom Verhaar VS.indd 95

500 200 hectare 13.000 kg 0

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

15-12-14 12:27

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Het dagrantsoen voor 500 koeien past in de voermengwagen

voor de volledige veestapel in één wagen.’ Verhaar is duidelĳk fan van de bruine jerseykoe. ‘De jersey is een flexibele koe. Als een holsteinkoe uitglĳdt, dan is het vaak einde verhaal en kun je haar afvoeren. Een jerseykoe kan op haar kop rollen, maar staat dan toch weer vrolĳk op en gaat gewoon weer verder. Bovendien zĳn jerseys erg nieuwsgierig. Dat komt van pas bĳ de robot. Ze bezoeken enorm vaak de robot. Op dit moment worden ze gemiddeld acht keer per dag geweigerd in de robot omdat ze te vaak komen.’

Sleutelen aan robotinstellingen Even een paar indrukwekkende cĳfers op een rĳ. Marco Verhaar startte in 2011 met vier robots in een compleet nieuwe stal en op de top molk hĳ daarmee 320 koeien. Dit voorjaar verdubbelde hĳ het bedrĳf en verrees er een soortgelĳke stal met vier robots, zodat er nu in totaal 500 koeien worden gemolken met acht robots. Aantal arbeidskrachten: alleen Marco. Dagelĳkse melkproductie: 13.000 kg met 4,8% vet en 3,6% eiwit. Aantal melkingen per koe: 2,9. Gemiddelde productie per koe: 26 kg. Gemiddeld krachtvoergebruik: 5 kg per koe per dag in de robot, 6,5 kg mineralen/eiwitmix in de voermengwagen.

Voor Amerikaanse begrippen is dat relatief veel krachtvoer in de robot. ‘Voldoende krachtvoer in de melkrobot zorgt voor actieve koeien. Wanneer je te weinig verstrekt, worden de koeien onrustig’, zo heeft Marco ervaren. Wie vĳfhonderd koeien alleen verzorgt, moet een strakke dagindeling hebben. Marco lacht. Hĳ heeft vaker gehoord dat hĳ wellicht veel te veel uren moet maken om het werk rond te zetten. ‘Ik werk graag alleen. Ik start om half vĳf en ben ’s avonds om zeven uur klaar, het aantal uren valt dus wel mee. Ik start ’s morgens eerst bĳ de vaarzengroep om daar de attentiekoeien op te halen. Ondertussen maak ik de boxen schoon. Ik ben een perfectionist, de boxen schoonmaken wil ik echt alleen op mĳn manier. Personeel zou het net weer iets anders doen dan ik. Daar kan ik niet tegen. Ik werk gewoon niet graag met personeel.’ Opvallend genoeg begint Marco zĳn dag niet achter de pc om attentielĳsten uit te draaien. ‘Ik ben geen computerman. Ik kĳk wel bĳ de robot op het scherm welke koeien ik moet ophalen, maar ik ken al mĳn koeien en meestal zĳn het dezelfde die ik moet halen. Bovendien, op die attentielĳsten staan te veel koeien.’ Gedurende het gesprek ontstaat het ge-

Het jongvee wordt opgefokt op het bedrĳf van de ouders van Marco

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_bedrijfsrep Marcom Verhaar VS.indd 96

1/2

Twee Juno-voerschuiven schuiven elk uur het voer aan

voel dat Marco een haat-liefdeverhouding heeft met robotfabrikant Lely. ‘Ik daag ze graag uit’, aldus Marco. ‘De robot van Lely is een geweldige machine, vooral de A3-Next-robot is in mĳn ogen perfect. Maar ik vind dat gebruikers te veel aangezet worden om de standaardinstellingen te gebruiken. Natuurlĳk is dat veilig, maar daardoor gaat er robotcapaciteit verloren.’

Vacuüm verlaagd Marco komt nu dan toch op zĳn praatstoel en geeft diverse voorbeelden. ‘Standaard melkt de robot met een vacuüm van 44 kPa. Voor mĳ is dat echt veel te hoog en ik heb het vacuüm stapsgewĳs verlaagd naar 38 kPa. Dat is veel gezonder voor de uier.’ Het wĳzigen van de standaardrobotinstellingen wordt niet geadviseerd door Lely, maar Marco ging niet over één nacht ĳs en vroeg diverse melkwinningsspecialisten om advies. Zo kwam hĳ bĳ de bĳzondere tepelvoeringen, verving hĳ de touwtjes aan de tepelbekers (die door het intensieve gebruik wekelĳks vervangen moesten worden) door kettinkjes en verkortte hĳ in kleine stapjes ook de melkduur. ‘Ik heb de maximale melktĳd ingesteld op 5 minuten, terwĳl de standaardinstelling op 20

De koeien liggen in een diep zandbed

2014

15-12-14 12:27

De robots werken met een lager vacuüm dan standaard

minuten staat. Bĳ koeien die na 5 minuten niet uitgemolken zĳn, laat ik het melkstel eraf halen. Dat scheelt melktĳd, maar het is ook gezonder voor de uier.’ Marco lacht om het gegeven dat in de laatste liters doorgaans de gehalten het hoogst zĳn. ‘Het gaat om de totale kilogrammen vet en eiwit die je met een melkrobot melkt. Het is veel economischer om de melktĳd te verkorten, waardoor de robot een aantal extra koeien per dag kan melken.’ Voor Marco is uiergezondheid het uitgangspunt. De vrees van zĳn vader dat jerseys en robots geen goede combinatie zĳn, heeft hĳ gelogenstraft: het celgetal lag afgelopen jaar gemiddeld op 60.000.

Geen restvoer Terug naar de dagindeling. Wanneer de eerste attentiekoeien zĳn gehaald en de boxen schoongemaakt, schuift Marco de mest met een eigen ontworpen mestschuif weg. ‘Omdat ik met robots melk, is er altĳd koeverkeer en moet de mest wegschuiven gewoon tussen de koeien door gebeuren. Ik wilde geen automatische mestschuif. Die werkt onvoldoende in de winter wanneer het vriest.’ Rond een uur of tien kĳken de koeien al naar een lege voertrog. ‘De jerseys eten al-

Met de eigen ontworpen mestschuif wordt de mest afgevoerd

les op. Ik heb hier geen jongvee dat restvoer op kan eten, ik heb geen mesthoop, dus alles moet ook op’, stelt Marco. ‘Je moet natuurlĳk wel zorgen dat je perfect voer gebruikt. Beschimmeld of broeiend voer komt niet in de wagen.’ Hĳ voert één keer per dag rond het middaguur alle koeien hetzelfde rantsoen waarin mais, bietenpulp en luzerne de basis vormen. In beide stallen duwt vervolgens een automatische voerschuif elk uur het voer naar het voerhek. ‘De twee Juno-voerschuiven waren een onderdeel van de onderhandelingen over de melkrobots. Ik wist niet eens wat het voor machines waren, maar nu zou ik ze niet meer willen missen. Voer aanschuiven is iets wat je snel vergeet of uitstelt. Wanneer ik nu ’s morgens in de stal kom, is dat klusje al gedaan.’ Na het voeren zoekt Marco opnieuw naar koeien die hoognodig naar de robot moeten of hĳ insemineert een aantal koeien. Opvallend detail; de koeien worden gewoon op de looppaden geïnsemineerd en niet vastgezet in de box. ‘Jerseys zĳn heel mak en nieuwsgierig, zelden loopt er een koe weg als ik haar insemineer.’ Marco kiest stieren uit met een goede productievererving en focust bĳ de stierkeuze op uiers en gehalten. ‘Ik zou graag fokken op

melksnelheid, maar daar is in de VS geen fokwaarde voor.’ De bouw van de nieuwe stal heeft voor een soort extensivering gezorgd, de robots zĳn minder bezet dan voorheen. ‘Ik molk met vier robots op de top 9000 kilogram per dag, nu met acht robots 13.000. Dus zo indrukwekkend is het niet wat ik nu presteer’, stelt Marco en hĳ relativeert zĳn eigen verhaal. ‘Ik heb de wind meegehad sinds de start in 2011. De melkprĳs is goed geweest en nu zelfs extreem goed; ik kreeg in oktober meer dan 30 dollar per 100 weight, omgerekend ruim 50 cent per kilo. Ik investeer op dit moment in grond om meer zelfvoorzienend te worden in voer en mestafvoer. Daarnaast wil ik de robots verder optimaliseren. Ik denk erover om een dummyrobot aan te schaffen om bĳ de hoogdrachtige vaarzen op het bedrĳf van mĳn ouders te plaatsen. Dan kunnen de vaarzen daar al wennen aan de robot. Dat scheelt mĳ hier weer tĳd.’ Marco is duidelĳk nog niet klaar met het perfectioneren van zĳn bedrĳf. ‘Hoeveel koeien je maximaal met één man aankunt?’ Marco twĳfelt, denkt even na en vervolgt uiterst serieus: ‘Ik weet het niet, maar als ik deze tweede stal ook weer vol heb en alles optimaal draait, ja, dan denk ik dat er nog een stal bĳ kan komen.’ l

Voer wordt gezamenlĳk ingekuild in een grote kuil

V E E T E E LT

VX20_bedrijfsrep Marcom Verhaar VS.indd 97

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

15-12-14 12:28

K E R S T S P E C I A L

G E N E R A T I E S

De kerstspecial schetst de ontwikkeling die drie generaties melkveehouders doormaakten. Hoe is hun bedrĳf veranderd en boert de jongste generatie anders dan de oudste? In deze reportage: economie

1960 1965: bouw eerste ligboxenstal

1970 1973: vernieuwing melkstal: van dichte tandem naar visgraat

1980

1990

1975: komst 1989: bouw van de melktank tweede ligboxenstal

gegeve

Jongste telg bĳ familie Van Oirschot-Evers schrĳft plan vo or vi

Geen sigaar, wel een invest

tekst Tĳmen van Zessen

hĳs van Oirschot zit op de has in Den Bosch. Hĳ wil boer worden, maar koos niet voor de opleiding dieren veehouderĳ. Zĳn keuze viel op bedrĳfskunde. ‘Koeien melken en voeren kon ik al en veehouderĳkennis is me bĳgebracht op de mas. In de toekomst wil ik dit bedrĳf verdubbelen naar driehonderd koeien. Dan ben ik veel met cĳfers bezig en met het aansturen van personeel’, motiveert Thĳs (22) de keuze voor zĳn opleiding. De ondernemer in spe heeft de concepttekening voor zĳn nieuwe stal al klaar. Het ontwikkelen en plannen uitwerken zit hem in het bloed. In het Brabantse Haghorst bouwden zĳn ouders Theo van Oirschot (47) en Miranda van Oirschot-Evers (46) een stal in 1989 en in 2008. Grootvader Jan Evers (72) deed dat in 1965 als pionier en verlengde die stal in 1973.

V E E T E E LT

VX20_kerstrepo economie.indd 98

DECEMBER

1/2

Thĳs schrĳft op dit moment een investeringsplan. Het is een opdracht voor school die hĳ gebruikt om de bank te overtuigen van zĳn eigen bedrĳfsplan. In de tĳd van zĳn grootvader ging dat wel anders. Jan Evers herinnert zich het gesprek met de bank nog goed toen hĳ in 1965 voor 34 koeien een ligboxenstal wilde bouwen. ‘Tĳdens de koffie rookten we een sigaar en vroeg ik om een lening van honderdduizend gulden. De bankmedewerker zei: “Ik ken jullie pa, dus dat zal wel goed komen.”’ Naarmate het bedrĳf zich verder ontwikkelde en de hypotheek navenant werd Evers zelfverzekerder en ook een tikje brutaler. Het waren de zeventiger jaren, de handel in geld floreerde. De bank die niet financierde, liep het risico zĳn klant te verliezen. In 1973 vergrootte Jan Evers zĳn stal met tachtig boxen. Een visgraatmelkstal verving de 2 + 2 dichte tandem. ‘Ik zei de bankmedewerker wat ik nodig had en vroeg tegen welke rente hĳ me

2014

11-12-14 15:43

bouw boxenstal

1990

2000

2008: sloop oude stal, bouw derde ligboxenstal

2010

2014

2014: aantal melkkoeien: 150; aantal ha.: 67; melkproductie per koe: 9250 4,47 3,54

n vo or vierde stal in vĳftig jaar

vesteringsplan

Jan Evers (midden) bespreekt de bouwplannen (1965)

Jan Evers (72) ‘Ik leerde het werk op de boerderĳ van mĳn vader. Met hard werken kon je vroeger veel verdienen, nu is hard werken niet meer voldoende. Op mĳn achttiende jaar ging ik naar de middelbare landbouwschool in Breda. Nadien trad ik direct in maatschap met mĳn vader.’

Miranda van Oirschot (46) ‘Theo en ik zĳn altĳd vrĳgelaten in het aansturen van het bedrĳf. Onder de koffie werd besproken wat goed ging en wat niet. Ik verzorgde de kalveren en molk altĳd mee. En ik vond het echt mooi om samen dat bedrĳf te runnen, iets op te bouwen en thuis de kinderen te zien opgroeien.’

Thĳs van Oirschot (22) Miranda van OirschotEvers, Jan Evers en Thĳs van Oirschot in gesprek over de nieuwste bouwplannen

dat wilde lenen. Het kwam zelfs voor dat banken vroegen of je niet méér wilde lenen’, schetst Evers het contrast met vandaag.

Tien procent rente Met kengetallen was de doorsnee veehouder niet bezig in de tĳd van Evers. ‘Aan het eind van het jaar kwam de boekhouding op tafel. Als de cĳfers niet sluitend waren, dan maakte je ze sluitend, dan had er een zeug meer gebigd’, vertelt Evers. Dat veranderde toen in 1989 zĳn dochter Miranda en schoonzoon Theo in de maatschap stapten. Geld lenen voor een nieuwe ligboxenstal was nog steeds geen probleem, maar de bank eiste wel jaarlĳks inzage in de cĳfers. En de rente piekte tot boven de tien procent. Het financiële roer van de bedrĳfsvoering had een kompas nodig. In 1995 startten Theo en Miranda met rendementsbegeleiding van DLV. Het was het jaar dat ook het bedrĳf van Theo’s

‘Mĳn generatie krĳgt andere taken op de boerderĳ. Zeker als ik straks met personeel werk, komt het meer aan op aansturen en bĳvoorbeeld het uitlezen van data uit de melkstal. Zo weet ik waar nog winst valt te boeken. Waarschĳnlĳk ben ik straks meer manager en een groot deel van de dag druk met een telefoon.’

ouders aansloot in de maatschap. ‘Het zou ons twee cent per kilo melk opleveren. Of dat ook is gelukt, durf ik niet te zeggen, maar we zĳn er om die reden wel mee begonnen’, legt Theo uit. En zo werd de vleesveetak afgestoten, maakten de mrĳ-koeien plaats voor zwartbonte holsteins en steeg de melkproductie van 6250 kilo per koe in 1989 tot 9250 kilo nu. ‘Het accent ligt op saldo en kostprĳs. Daarin willen we bĳ de 25 procent beste bedrĳven horen. Tot nu toe is dat nog altĳd gelukt’, zegt Theo. Een belangrĳke kracht in het bedrĳf is de hoge mate van zelfvoorziening in ruwvoer. Theo en Miranda melken met 150 koeien op 67 hectare een productie van 1.300.000 kilo melk. Door de koeien op stal te houden wil Van Oirschot de ruwvoerproductie maximaliseren. Hoe Thĳs aankĳkt tegen de grondgebondenheid in zĳn plannen? ‘De omzet in melk staat voorop, maar de bank wil meer zekerheid. Dat is best lastig.’ l

V E E T E E LT

VX20_kerstrepo economie.indd 99

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

12-12-14 09:50

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

ZAAGSEL EN ZAAGSEL LAVA3 MIX Voor al uw showartikelen en meer! Eindejaarsactie!

Xsires is gespecialiseerd in het inkruisen van andere rassen op met name de holsteinkoe. De praktijk wijst uit dat dit de snelle oplossing is tot een duurzame, vruchtbare, efficiënte melkkoe met een hoger rendement.

t/m 31 december 2014 Bestel uw producten in december en ontvang een gratis kalverdekje bĳ besteding vanaf € 75!

Xsires, de enige echte specialist in inkruisen!

Hans Kerkhof | 06 52684393 Henk Schoonvelde | 06 21827019

w w w.xs i re s . c om in f o @xs i re s . c om

Alleen de goedkoopste durft zijn prijs erbij te vermelden Af pakhuis, excl. btw

Gemengd zaagsel Bijna stofvrij € 2,75 Wit zaagsel € 3,25 Franco huis Ook los gestort mogelijk per 43 m3

Wĳ danken u voor het vertrouwen in 2014! Wĳ staan ook weer voor u klaar in 2015! Fĳne feestdagen.

Xsires wenst u fijne feestdagen en een voorspoedig en succesvol 2015. Xsires crossbreeding b.v. Tel.: 0566-622765

(Bio)brandstofkorrels (pellets) Nu ook leverbaar: wit zaagsel LAVA 3 mix ligboxstrooisel

Tevens gezeefde witte of gemengde vezel in pakken of los gestort per 43 m3 Telefoon (072) 503 92 02 Fax (072) 503 98 35 www.delangebv.nl

Eco-Dippertm bespaart gegarandeerd 50-80%. Ook uierpapier, Blue UdderSpray en uiercrème. Handelsonderneming Bernard Huls Oldekerkhofsweg 2 7951 LZ Staphorst. www.handelsondernemingbernardhuls.nl Tel.: +31 (0) 62331651 bernardhuls@hotmail.com

Houtvezel en zaagselhandel

DE LANGE B.V. URSEM

Livestock Show Equipment Erica Rĳneveld Tel.: +31 651527489 E-mail: info@showequip.com Bezoek onze website; www.showequip.com en maak kennis met ons eenvoudige bestelsysteem!

TOEKOMST STIEREN

Bovi-Light & Ventilation Specialist op het gebied van LED-verlichting en Ventilatie

Tot wel 50% energiebesparing Optimale stalventilatie

www.bovi-breeze.nl Tel. 06-53 15 94 83/06-22 17 73 74

meer melk uit gras en veel minder antibiotica. €9,-/dosis www.biologischefokkerij.nl

MAYO-MATRAS

Óók als doorlopend systeem verkrijgbaar René: +31(0)651692890 Wout: +31(0)31778590 Rob: +31(0)630569255 Gerrit: +31(0)651272470 Film en referentieadressen op: WWW.KOEMATRAS.EU

100

V E E T E E LT

DECEMBER

20 dec 1/2_koeriertjes2014.indd 100

1/2

2014

15-12-14 13:14

ALH 2013 | 02 Koeriertje Algemeen_ALH HebtOP u een SCHUIM DEOEB MEST?

Bovi-Light & Ventilation

ANTI SCHUIM! • verbetert de voerbenutting

Specialist op het gebied van LED-verlichting en Ventilatie

• bespaart op de voerkosten

rstra.com

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV @speerstra.com 0 gram

t hebben voor toepassing ng stra Feed Ingredients BV rstra.com mte @speerstra.com

rstra.com 0 gram

mte 0 gram t

mte

Tel: 074-250 75 30 www.innoresult.nl EASYLAC

mobiele melkmachines

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

Postbus 160, 8530 AD Lemmer +31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com Postbus 160, 8530 AD Lemmer +31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

Een kleine en handige mobiele melkmachine die overal inzetbaar is. Leverbaar met 220 V elektro-www.speerstra.com en/of benzinemotor. Voor koeien, geiten en schapen. Voor meer info & gratis folder: EASYLAC Nederland ERKENDE Tel. 038-3388035

ET-TEAMS

FOKVEEVEILING Cloppenburg dierenarts Dinsdag 6 januari tel.:10.00 0344-682727 uur DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288 380 afgekalfde vaarzen 3 jongvee/koekalveren 30 stieren 5 mestkalveren Verden Woensdag januari FREEK LOK 7 EN BERT 11.00 uur SCHUTTE dierenartsen 40 stieren Drontenvaarzen 370 afgekalfde 0321-317275 50 tel.: jongvee/koekalveren Beste kwaliteit! Bekende moderne vaders! Lepto-, IBR-, BVD-vrij

• Hoge producties Tot wel 75% energiebesparing • Hoge gehaltes Optimale stalverlichting

• Hoge gezondheidskenmerken •www.bovi-light.nl Internationale stiervaders •Tel. Internationale koefamilies 06-53 15 94 83/06-22 17 73 74 • Top exterieur EU-erkend ET-team (nl-126)

• Scherp geprijsd • • Dekgarantie HANSPara, HURKMANS • Lepto, IBR, BVD - vrij ET-SPECIALIST • Uitstekend advies

Info en opgave donoren 06-38919783 • 0492-340920 www.HurkmansET.nl www.dekstieren.nl

COSY CALF BODYWARMER

+€100,– Voor een gezonde

Catalogus:

www.dairystars.com www.masterrind.com

Laat zien wat u te koop heeft! MASTERRIND GmbH,

450 afgekalfde vaarzen, 37 dekstieren, 7 stuks jongvee. ibr-vrij

bvd-vrij Kuilen bloten

Flinke laaglepto-vrij zand op kuil kan!! Contact: SPAAR UW RUG! Johan Bergsma, www.landbouwkranen.nl tel.: 0654253636

Uw adres voorEmme, gedragen en Bernd getrokken kranen. tel.: 0049170/3313931

Tel: 06-30850076 Catalogus: www.weu.de Leeuw Landbouwkranen Tel.: 00494403/93260 te Blokzijl. Aangeboden: Stamboeker, Keurstamboeker, Gedrukt Stamboek, Friese Veefokkerij, Koekrant. 06-22283547

PRINCE

EMBRYO’S FOKVEE KI-STIEREN DEKSTIEREN Kiezen voor kwaliteit!

Tel.: 0511-424243 Fax: 0511-423525 info@alh-genetics.nl www.alh-genetics.nl www.embryosale.com

LVD 946

NO.1 IN NEDERLAND

GOED Voor bestellingen en/of informatie Tel.: 0524 - 561 109 E-mail: info@kalfsupport.nl www.kalfsupport.nl

BETER

BEST

info@masterrind.com

26160 Bad Zwischenahn, Embryo’s, dekstiertjes, fokvee Feldlinie 2a en sperma. tel.: 00494403/93260 Tom Schonenberg 06-51979380

Woensdag 20 maart Aanvang: 10.00 uur

per kalveropfok koe per jaar

Contact: Pensverzuring? Bernd Emme Kijk op gezondepens.nl tel.: 0049170/3313931 Vanaf 01-02-2014 vertegenwoordiging Nederland: Bert Meijering

Cloppenburg

OMDAT NIET ALLE MENGERS HETZELFDE ZIJN Voor afspraak en informatie:

Tel.: 31 (0)529 470999 www.wennemars.nl

Melkwinning J.A. kan u helpen als onafhankelijk adviseur bij: - Advies en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal Anitha 7, eig; Gijsbers Afferden - Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk advies bij Prince: uniek bloed problemen (geschillen) Britt xveroorzaakt Mtoto x Skywalker door de melkinstallatie •111 celgetal •106- Optimalisatie vruchtbaarheid melkstal/melkrobot •110 benen (meten tijdens melken) •104 geboortegemak J.A. (Johan) Grolleman 88%, /begint 038-4606033 06-45312042 aan de 3e lijst! www.melkwinningja.nl

Actie: 23.50 25 + 6 =18.95 50 + 15 =18.07 woensdag 27 maart inTel.: de 0598-432343/421729 IJsselhallen te Zwolle www.veecom.nl Aanvang 09.15 uur E-mail: info@veecom.nl Entree € 7,50

Geen selectie / Geen vermoezing Koeien zijn en blijven herkauwers. Ook in 2015!

verbetert de voerbenutting • •bespaart op voerkosten

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV @speerstra.com

ruime keuze in EXCLUSIEVE DEKSTIEREN

BEST

goedkoop microbieel eiwit • verbetert voerbenutting • bespaart opde de voerkosten

FOKVEEVEILING

BETER

• bespaart op de voerkosten 100% natuurlijk, snelle werking. goedkoop microbieel eiwit 1 Ltr. op 50-100m³ mest • verbetert de voerbenutting

RENDEMENT UIT TOPGENETICA

GOED

tekort in uw rantsoen? GEBRUIK : eiwit goedkoop Gebruik microbieel

Voor afspraak en informatie:

Tel.: 31 (0)529 470999 www.wennemars.nl

www.dairystars.com

Aanbod direct van uw collega.

Embryo’s - Dekstiertjes - Vee Tom Schonenberg 06-519-9380

V E EVT EE EE TL ET E D L TE CME AMAB RE TR 11 /220 12 30 1 4

20 03dec mrt 1/2_koeriertjes2014.indd 1_koeriertjes2013.indd 65101

16051

15-12-14 05-03-13 13:15 13:16

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl Te koop:

ENKELE BESTE DEKSTIEREN Tel. 06-51608017

ERKENDE ET-TEAMS

dierenarts tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288

LAST VAN DIKKE MEST? Melkwinning J.A. kan u helpen als onafhankelijk adviseur bij: - Advies en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal - Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk advies bij problemen (geschillen) veroorzaakt door de melkinstallatie - Optimalisatie melkstal/melkrobot (meten tijdens melken) J.A. (Johan) Grolleman 038-4606033 / 06-45312042 www.melkwinningja.nl

GEBRUIK BIO MIX !

Wij zijn zijnuw uwleverancier leverancier voor: Wij voor:

leverancier voor: Uw leverancier voor: Stalinrichting nieuw-enen gebruikt •• Stalinrichting nieuw gebruikt Kunststof Opfok van kalf naadloze naar Ventilatiegordijnen/nokkenfokstier •• Ventilatiegordijnen Kunstof éénlinghokken volgens europese •• Ventilatienokken robotruimtes

Homogene mestmassa reduceert de ammoniak uitstoot Betere benutting van de mest

Ook koppelbaar te leveren. • richtlijnen. Kunststof wanden voor Robotruimtes etc.

Wij zijn zijnuw uwleverancier leverancier voor: Wij voor:

Uw leverancier voor:

Stalinrichtingnieuw nieuw-enen gebruikt •• Stalinrichting gebruikt Ventilatiegordijnen/- nokken •• Ventilatiegordijnen Kunstof éénlinghokken volgens europese •• Ventilatienokken Ook koppelbaar te leveren. • richtlijnen. Kunststof wanden voor Robotruimtes etc.

Kunststof naadloze robotruimtes

Tel: 074-250 75 30 www.innoresult.nl

Kunststof eenlingboxen Hanzeweg 10, 7241 CR Lochem tel. 0573-254983 fax 0573-251452 www.greutink.nl

Kunststof eenlingboxen Wij zijn zijnuw uwleverancier leverancier voor: Wij voor:

Stalinrichtingnieuw nieuw-enen gebruikt •• Stalinrichting gebruikt Hanzeweg 10, 7241 CR Lochem Ventilatiegordijnen/- nokken •• Ventilatiegordijnen tel. 0573-254983 fax 0573-251452 • Kunstof éénlinghokken volgens europese • Ventilatienokken www.greutink.nl Ook koppelbaar te leveren. • richtlijnen. Kunststof wanden voor Robotruimtes etc.

Kunststof eenlingboxen

Wij zijn zijnuw uwleverancier leverancier voor: Wij voor:

Praktische en veilige Stalinrichting nieuw-en en gebruikt •• Stalinrichting nieuw gebruikt stiereninrichting Ventilatiegordijnen/nokken •• Ventilatiegordijnen Kunstof éénlinghokken volgens europese •• Ventilatienokken Verder allerhande stalinrichting Uiteraard voor melkvee Ookook koppelbaar te leveren. • richtlijnen. Kunststof wanden voor Robotruimtes etc. en ventilatiegordijnen en nokken

FREEK LOK EN BERT SCHUTTE dierenartsen Dronten tel.: 0321-317275

allerhande stalinrichting en zowel nieuw als en gebruikt ventilatiegordijnen nokken zowel nieuw als CR gebruikt Hanzeweg 10, 7241 Lochem tel. 0573-254983 fax 0573-251452 www.greutink.nl

“machtig mooie dagen e’wenst”

Verder allerhande stalinrichting en ventilatiegordijnen en nokken zowel nieuw als gebruikt

Bos rubber, dé rubberspecialist voor koe- en jongveematrassen. Al jaren een begrip! Vijf jaar 100% garantie. Tel. 0224-57 14 68 www.bosrubber.nl

Hanzeweg 10, 7241 CR Lochem tel. 0573-254983 fax 0573-251452 www.greutink.nl Naamloos-6 1

08-08-2011 16:31:43

Opgavebon Koeriertjes Een koeriertje is een goedkope en makkelĳke manier van adverteren. De kosten per regel zĳn voor: Zwart-wit: € 5,25, steunkleur: € 6,25, full colour: € 7,25 Naamloos-6 1

08-08-2011 16:31:43

Onderstaande bon uiterlĳk 14 dagen vóór verschĳning van het nummer waarin u wilt plaatsen zenden aan: Veeteelt, postbus 454, 6800 AL Arnhem. Telefonische opgave is ook mogelĳk onder nummer (+31) (0)26 38 98 806 of per fax via (+31) (0)26 38 98 824. Tekst: één letter of leesteken per hokje, na elk woord een hokje openlaten. u kunt uw koeriertje ook via e-mail zenden naar: advertenties@crv4all.com Naam: Plaats: Naamloos-6 1

Naamloos-6 1

102

V E E T E E LT

DECEMBER

20 dec 1/2_koeriertjes2014.indd 102

1/2

Straat:

Postcode:

Land:

Tel.: 08-08-2011 16:31:43

08-08-2011 16:31:43

2014

15-12-14 13:17

Quotum ABC

Agrarische Bemiddeling Advies, Taxaties en Vastgoed

Bert Linders

MET SPOED GEVRAAGD:

DRINGEND GEVRAAGD EN AANGEBODEN - KOOPMELK - LEASEMELK - VVO (VERVANGENDE VERWERKINGS OVEREENKOMST)

• KOOP- EN LEASEMELK • PERCELEN LANDBOUWGROND 3-20 HA • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL • VARKENS- /PLUIMVEERECHTEN (KOOP/LEASE)

Prettige feestdagen en een gelukkig en gezond 2015! T: 0485-310343 • M: 06-51571131 • F: 0485-310853 l: www.quotumabc.nl E: info@quotumabc.nl Buiten kantooruren mobiel bereikbaar

AANGEBODEN: • NOORDWOLDE: OLDEBERKOPERWEG 4.32.30 HA • NES: AKKERBOUW/MELKVEEBEDRIJF, 30 HA UITSTEKENDE LICHTE ZAVELGROND • MARKELO: FOKZEUGEN- /VLEESVARKENSBEDRIJF MET ONTWIKKELINGSMOGELIJKHEDEN NAAR CA. 1000 ZEUGEN GESLOTEN • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL: DIVERSE PARTIJEN OP DIVERSE PLAATSEN

Hoge kostprijs in Nederland? Verkoop uw grond en koop er 3 tot 30 keer meer grond in het buitenland voor terug.

• VERVANGENDE VERWERKINGS OVEREENKOMSTEN (VVO) 1.750 kg FOSFAAT

Bezoek onze Informatieavonden: Emigratie en Investeringen, Europa en Overseas 19 jan. - vd Valk GilzeLANDBOUWFOLIE Rijen 21 RECYCLING jan. - Hajé 2009 2011 3 Heerenveen 20 jan. - AC De Meern 22 jan. - vd Valk Assen De avonden starten om 19.30 uur. Wij betalen voor grotere hoeveelheden landbouwfolie!!! Informatie: Tel. 0575 - 568 310 Fax 0575 - 568 315

www.interfarms.nl info@dalyplastics.nl

• DIV. PARTIJEN VARKENS- /PLUIMVEERECHTEN (KOOP/LEASE) BEL VOOR MEER INFO EN ACTUEEL AANBOD OF GA NAAR WWW.GANTVOORT.NL

Alle medewerkers van ’t Gantvoort bedanken hun relaties voor het in hen gestelde vertrouwen in het afgelopen jaar en wensen u fijne kerstdagen en een goed en gezond 2015! Wij bieden u zekerheid en een vlotte afwikkeling! VESTIGINGEN IN NIJVERDAL EN AALTEN

www.plasticrecycling.nl

TEL.: 0543-476980 FAX.: 0543-476024

AGRARISCHE VAKBEURZEN

EVENEMENTENHAL SECTORGERICHT, LANDELIJKE DEKKING EN REGIONAAL BEREIK

HET CONTACTMOMENT VOOR HET ZUIDEN!

Hardenberg Daly VT feb 2012.psd 1

21-01-13 09:20

Rundvee & Mechanisatie Vakdagen

Gorinchem

Venray enray

De vereniging van rundveehouders en rundveefokkers van de Provincie Luik organiseert haar

grote jaarmarktkeuring

voor fokvee van het Belgisch witblauw ras uit Haspengouw en Luikse Condroz op zaterdag 10 januari vanaf 10.00 uur in de overdekte veemarkt te Hannuit

16, 17 en 18 december 2014

Vraag uw gratis n! entreebewijs aa

RMV VENRAY

Ga naar tenhal.nl/ www.evenemen met uw in log en rmv-ve de: persoonlijke co 8140003958

Evenementen

HAL

Dé vakbeurs voor rundveehouders, akkerbouwers en loonwerkers

OOK DEELNEMEN? NEEM CONTACT MET ONS OP: + 31 (0)523 289 899

HARDENBERG GORINCHEM VENRAY

V E E T E E LT

VX20_p103.indd 103

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 4

103

15-12-14 13:12

Ben jij die docent die studenten leert wat het belang is van bedrijfsovername en daar ervaring mee heeft? Een docent die kennis heeft van belastingrecht en agrarische accountancy en die in staat is om binnen dit vakgebied ook de sociale aspecten mee te nemen en de studenten vanuit affiniteit met de agrarische sector te enthousiasmeren.

Natuurlijk in balans Fijne Feestdagen

Dan komen wij voor onze vestiging in Dronten graag met jou in contact voor de functie van:

Docent Bedrijfsovername Veehouderij

...natuurlijk gezonder! Aanvullend voeder ter ondersteuning van de algemene gezondheid van rundvee

(0,8 â&#x20AC;&#x201C; 1,0 fte)

VetrinolTM bevat een gepatenteerd knoflookextract afgeleid van gestandaardiseerd en gestabiliseerd allicine.

InQpharm Animal Health Europe B.V. Bestellingen en klantenservice: 030 89 05 799

info-eu@inqpharm.com - www.vetrinol.com

Meer weten? Kijk op

Bekijk onze video

WWW.CAHVILENTUM.NL/WERKENBIJ Hogeschool

Hoger onderwijs dat er toe doet Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.

104

V E E T E E LT

VX20_p104.indd 104

DECEMBER

1/2

2014

15-12-14 11:07

J A A R I N D E X

Veeteeltindex 2014 Bedrijfsreportages (Nederland)

Vandermeer, S., White (VS)

11 I/46

Middenmeer, wintershow

12/94

Noordeloos, wintershow

3 II/21

Abbink, G., D. en W., Winterswijk

4 II/16

Verhaar, M., Bad Axe (VS)

Back, E., Lutten

8 II/18

Oenkerk, Veekeuring Fryslân

Beek, A. en L. van, Breda

8 I/20

Boekbespreking

Oldebroek, fokdag rood- en zwartbont

8 I/52

Boerkamp, R., Olst

4 I/16

Lakenvelders mooi en taai

Opmeer, fokdag zwartbont

8 I/25 3 I/54

9 I/44

2 II/24 10 II/22

Bomers, C., Groenlo

10 II/16

Pesse, wintershow

Bos, W., Zuidbroek

10 I/45

Boerengeluk

Rijpwetering, Vebo

9 I/22

Claassen, J., Evertsoord

8 I/63

Schijndel, Midsummer Dairy Show

9 II/39

1/57

Wanneperveen, winteravondshow

Brinks, A. en H., Holsloot

6/20

Buijs, J. en A., Culemborg

3 I/46

Engelen, I. en A. van, Dronten

12/60

Dirksen, A., Uitdam

Erp, A. en S. van, Midwolda

5 I/16

Groot, A., Wijngaarden

Hartog, R. den, Kollum

2 I/26

Hartog, M. den, Hei- en Boeicop

Lauwen, C. en P., Breda

10 II/54

Litjens, P., Leunen Meulen, D. van der, Blijham Pinkert, H., Markelo

7/68 3 II/16 1/18

Dijk, J. van, Vuren

5 I/59

Zoest, P. van, Reeuwijk

7/82 11 I/59 3 I/39

Zomer, M., Westerhaar-Vriezenveensewijk 9 I/59

Schaars-Ankersmit, P., Doesburg

9 II/18

Schoonvelde, H., Koekange

10 I/20

Spans, H., Sint Jansklooster

12/18

Buitenland

5 II/16

12/67

2 I/57

11 I/16

Weerd, D. de, Drijber

Zwolle, HHH-show

Janse, J., Middelburg

Posch, C., Westwoud

11 II/18

4 II/32

Hunnekink, T., Limmen

Wezel, C. van, Roosendaal

Talsma, P. en W., Warga

Zoelen, Avondbloesemshow

4 I/63

11 II/50 9 I/30

12/107

Hove, W. ten, Oosterwolde

Polling, W. en W., Eelde Rompelberg, T. en M., Eijsden

10 I/31

8 I/39

6/83

Reijers, T., Arnhem

Verschillen binnen de EU

2 II/18

Bedrijfsreportages (Vlaanderen)

Durf data te delen

Apers, K., Haasdonk

3 I/10

Hollandse melk 42,30 euro

Blomme, H. en L., Adegem

4 I/44

Internationale melkprijsvergelijking

Buyens, J., G., K. en G., Gierle

9 I/16

Kalverhouderij: aandacht voor kwaliteit

10 II/48

Minder jongvee, meer koeien melken

11 II/22

10 I/59 1/47 8 II/43 7/83

Cusse, G. en Weweire, G. De, Assenede 8 I/54

Nederlandse melkprijs gemiddeld 41,53 euro 8 I/44

Legrand, M. en L., Zandvoorde

Nederlandse melkprijs structureel te laag

6/48

Evenementen (België) Bogaarden, provinciale show

8 I/43

Libramont, landbouwbeurs

7/78

Oostmalle, provinciale show

8 II/26

Roeselare, Vlaamse Koeparade

2 I/38

EuroTier, Hannover (Dtsl.)

11 I/36

World Dairy Expo, Madison (VS)

10 I/27

7/76

Even geen boer Acteurkoeien, Beek, F. J. ter, Muiden

Bestuurslid JVC, Rietman, H., Mastenbroek 5 II/15 Fierljeppen, Groot, J. de, Kamerik

8 II/17

Fruitcorso, Hanenberg, J. en F., Puiflijk

9 I/15

Gastgezin, Vosman, G. en A., Rijssen

8 I/19

Hardlopen voor goed doel, I. Haverkamp, Lochem 2 I/15 Jehova’s getuige, Ommeren, H. van, Loenen 2 II/17

5 I/38

RFC-melkprijs op recordkoers

3 II/41

Mazereel, G., Reninge

2 I/16

Rubriek markt: kunstmest

12/90

Rubriek markt: grond

8 II/38

12/44

Rubriek markt: kapitaal

5 II/34

10 I/54

Rubriek markt: kapitaal

11 I/44

Rubriek markt: voer

3 II/52

Bedrijfsreportages (buitenland)

Rubriek markt: zuivel

Bogt, F. ter, Westoverledingen (Dtsl.)

2 I/52

Schuiven met bedrijfsstrategie

Graham’s Dairy, Boquhan (Gr.Brit.)

8 I/60

Jacobs, M. en M., Nibe (Den.)

8 II/44

Evenementen (Nederland)

Keller, T., S. en M., Mount Horeb (VS)

5 I/54

Apeldoorn, fokdag rood- en zwartbont

9 I/38

Leroy, M. en F., Louvion (Fr.)

9 II/42

Asten-Heusden, wintershow

3 II/36

Leurssen, C., Uthlede (Dtsl.)

3 II/44

Bedum, Groninger rundveeshow

3 I/63

3 I/58

Biddinghuizen, Agrotechniek Holland

8 II/40

Exterieur

Dronten, wintershow

3 II/25

Espelo-Holten, fokdag rood- en zwartbont 8 II/29

Exterieurstatistieken 2013-2014

Etten-Leur, wintershow

Fokkerij en beleid

Vandewalle, R., Boezinge Verlodt, J., Drongen

Milk Source, Wisconsin (VS)

11 II/34

Nijhuis, B., Viborg (Den.)

10 II/34

O’Brien, G., Yeo (Austr.)

4 II/54

1/44 11 I/32

2 I/48

Kerstmarkt, Hilbrands, E., Wezep

12/17

Kindertehuis, Oostveen, W., Snelrewaard 10 II/21 Midwinterhoorn blazen, S. Westerik, De Lutte 1/17 Molenaar, Slingerland, J., Aarlanderveen 4 I/15 Obstakelrun, Helvoort, F. van, Oisterwijk

7/17

Pleegouders, Logtenberg, R. en H., Kerkenveld 6/17 Politiek, Huylenbroeck, H. Van, Koolskamp 5 I/15 Reisbegeleider, Tijs, G., Heeten

10 I/19

Schutterij, Lemlijn, G., Mheer

3 II/15

Sinterklaas, Plantinga, J., It Heidenskip 11 II/17 Taalles, Veen, J. van der, Oostermeer

4 II/15

Toneelschrijver, Markfoort, E., Espelo

9 II/16

Riberth, T. en L., Ullared (Zw.)

6/74

Spitse, M., Nullaware (Austr.)

5 II/50

Hoornaar, fokdag rood- en zwartbont

10 I/32

Boer bepaalt levensduur veestapel

Terwel, J. en G., Falkenberg (Zw.)

4 I/60

Houten, wintershow

3 II/55

DNA oude rassen ontrafeld

V E E T E E LT

VX20_jaarindex.indd 105

11 I/15

Agr. natuurbeheer, Vergeer, M., Bodegraven 3 I/17

Matthys, J., B. en D., Kaprijke Vandeputte, S., Aarsele

7/24

Economie 1,5 cent per kilo te verdienen

7/18

Zwolle, NRM: nabeschouwing

Evenementen (buitenland)

Coster, D. en A. De, Kester

1/25

Wierden, Agri Fair

D E CE MB ER

10 II/28

6/12 10 I/50

1 / 2

2 0 1 4

105

16-12-14 09:47

J A A R I N D E X

Gribbon, J.

8 I/58

F1 en daarna?

2 II/30

Hietberg, B.

7/74

Genomic selection in eigen stal

3 I/12

Lindeboom, A.

Een leven lang, serie NRM 2014

6/12

4 II/30

Raffinage mist raffinement

2 I/25

12/48

Serie energiegebruik: energie

5 II/20

2 I/20

Serie energiegebruik: water

Grote bedrijven starten eerder met insemineren 9 II/12

Lohman, J.

Honderdtonner meer persistent dan laatrijp 8 I/12

Middelkoop, J.

10 I/24

Serie KringloopWijzer: ammoniak

Ki-cijfers 2013-2014

11 I/10

Moreno, J.

11 II/36

Serie KringloopWijzer: bedrijfsoverzicht

Meer melk bij hoger geboortegewicht

8 II/12

6/32 6/78 9 I/42

Noort, R. en Hartmans, C.

11 I/20

Serie KringloopWijzer: graslandproductie

Nieuwe dynamiek dankrij genomic selection 11 II/44

Schilder, J.

10 II/46

Serie KringloopWijzer: maisproductie

NRM, winnaars prijsvraag

7/72 8 I/26

Schukken, Y.

4 I/22

Serie KringloopWijzer: mestproductie

NRM-serie, kampioenen in de kijker: deel 1 3 II/51

Thus, W.

9 I/18

Serie KringloopWijzer: veehouders

11 I/38

NRM-serie, kampioenen in de kijker: deel 2 4 I/52

Vogelaar, J.C.

3 II/22

Serie ruwvoer: doelgericht doorzaaien

4 II/38

NRM-serie, kampioenen in de kijker: deel 3 4 II/53

Weijden, W. van der

4 II/20

Serie ruwvoer: FarmWalk in het voorjaar

2 II/28 3 II/48

8 I/87

5 I/30

NRM-serie, kampioenen in de kijker: deel 4 5 I/33

Serie ruwvoer: rassenlijst als richtsnoer

NRM-serie, kampioenen in de kijker: deel 5 5 II/29

Koespecials

Serie ruwvoer: verbetering verteerbaarheid 2 I/28

NRM-serie, kampioenen in de kijker: deel 6

6/37

Annet 3348

9 II/40

Tot 26 kilogram krachtvoer per koe

Opu-ivp brengt fokkerij in extra versnelling 5 I/10

Apina Nadja

4 I/54

VeeteeltGRAS, bijlage

Tientonner gehalterijker en fraaier

2 I/10

Batenburg Ginster

12/72

VeeteeltGRAS, bijlage

Vraagprogramma NRM 2014

3 I/44

Cinderella’s

5 II/46

11 I/50

Vliegenbestrijding start vaak te laat

5 I/52

Clara’s 12/58

Vrijloopstal raakt vogelvrij

2 II/54

Fokwaarden

Denta 18 en Denta 26

Weer bepaalt succes onkruidbestrijding

5 I/22

Bescheiden rol voorspellers fokwaardeschatting 7/12

Frisiafamilie

3 II/38

Weinig afvoer is mogelijk

2 II/52

Fokwaarde levensproductie

Glinzertientonners

11 I/56

Wel of geen dikke fractie als ligbodem? 3 II/42

3 II/10

1/38

Fokwaarden voor voeropname en ketose 10 II/50

Jaantjefamilie

2 I/42

Interbull-cijfers april

4 I/31

Remarlindafamilie

9 I/24

Interbull-cijfers augustus

8 I/29

Bijverdienen aan handel in biest

5 II/10

Interbull-cijfers december

12/35

Maatschappij en beleid

Mpr-jaarstatistiek 2013-’14 (Nl.)

10 I/12

Productie fokstierdochters

11 II/48

Melkinhoud en -productie

Bedrijfsontwikkeling, special

11 II/24

Mpr-jaarstatistiek 2013-’14 (Vl.)

10 I/46

Groeien als gegeven

10 II/33

Nieuwe melkers, aftrap serie

10 II/12

Gezondheidszorg

Hoe duurzaam groeien?

Op karakter naar topproductie

11 II/38

Aardstralen niet wetenschappelijk aangetoond 4 II/24

Kerstspecial, hard werken is van alle tijden 12/12

Productiefste melkkoeien 2013-’14

10 II/42

Attentie voor mastitis

4 I/25

Koe blijft geliefd kunstobject

8 I/28

Rauwe melk verdient kansen

Dierwelzijn meten

2 I/36

Meer melk met minder input

4 I/58

Robotdata ontrafelen

2 I/46 5 II/48

5 I/50

Meer uit ruwvoer halen

12/29

Tien jaar Milk Genomics

Doorbehandelen niet altijd zinvol

11 II/12

Melk met minder broeikasgassen

4 II/10

Fosfor: koe vaker onderuit

10 II/26

Upgrade praktijkonderwijs Dronten

11 I/43

DigiKlauw registreert klauwgezondheid

6/52

Gezondheidseffect opfok met koemelk

6/60

Alternatief voor compost, Wilms, J.

9 II/29

Management

Nationale bvd-bestrijding broodnodig

2 II/12

Actie gevraagd bij mestoverschot

1/12

Bedrijfsovername, special

8 II/30

Komt het oerrund toch terug?

Regio heeft grote invloed op levensvatbaarheid 9 I/10

Bemesten naar potentie

12/69

S. aureus onverdacht via tankmelk

6/44

Beter zaaibed, meer mais

4 I/26

Stierspecial

Selectief droogzetten vraagt maatwerk

4 I/10

Beton, special

3 I/26

Etaregge Brooklyn

Serie klauwaandoeningen: wittelijndefect

1/54

Calfrail, beeldverhaal

11 I/54

Droge koe vreet minder dan gedacht

2 II/48

11 I/23

Duurzame eiwitbronnen

Historie

Elke hap hetzelfde

Gevolgen Grote Oorlog voor de fokkerij 5 II/24 Pioniers van veertig jaar holstein

4 I/48

6/38

4 I/20

Rassen

Negen procent minder klauwaandoeningen 1/41

7/22

Opinie

Klauwgezondheid, special

Uiergezondheid, special

1/53

4 II/28

Uit de dierenartspraktijk Teenpuntnecrose, Dijkhuizen, J.

12/66

10 I/28

Biest als basis, Meesters, T.

5 I/20

Grasland en bemesting, special

2 II/38

Bloedende vaars, Dijkhuizen, J.

9 I/37

Inkuilmiddelen, special

3 II/26

Klebsiellamastitis, Meesters, T.

8 I/41

Jongvee kan harder groeien

Interviews en portretten

Jongveeopfok, special

10 I/37

Longontsteking, Laureyns, J.

1/50

Leverabces, Dijkhuizen, J.

6/31 1/23

Aert, M. Van

9 II/22

Keurmerk emissiearme vloer

3 II/54

Mortellaro, Meesters, T.

Alderkamp, E.

3 I/22

Klimaatbeheersing, special

5 II/37

Para-tbc-positief, Laureyns, J.

4 I/53

Bie, T. de

5 II/22

Mais in 2014 veelbelovend

9 I/46

Slag in baarmoeder, Meesters, T.

2 I/41

Bons, N.

8 II/22

Mais, special

1/28

Trojaanse vaarzen, Dijkhuizen, J.

3 I/25

Gammon, R. Gorter, K.

106

Met gmo veredeling versnellen

7/80 5 I/26

Melken en schaalvergroting, special

4 II/41

Verslikt in propyleenglycol, Laureyns, J.

Melkveehouderij 3.1, special

5 I/42

Zere tussenklauwspleet, Laureyns, J.

11 I/41

7/71 10 I/53

V VE EE ET TE EE EL LT T Djanuari E C E M B E R 1 1/ /2 2 2 20 00 19 4

VX20_jaarindex.indd 106

16-12-14 09:47

B OE R E N G E L U K

H E T

G E L U K S M O M E N T

VA N

A N T O N

D E

G R O O T

Ontspannen terugkĳken op het afgelopen jaar ‘Een beetje vochtige grond, dat greppelt het mooist. Te droge grond geeft bonken en als het te nat is, geeft het te veel sporen. Het jaarlĳks greppelen zorgt ervoor dat de afwatering op onze weidepercelen in orde blĳft. In het weideseizoen loopt het vee de greppels dicht, daarom maken we ze in het najaar weer open.’ ‘Het greppelen is een soort afsluiting van het weideseizoen. Er zit geen druk op het werk, zoals bĳ kuilen. Dat moet altĳd snel gebeuren. Bĳ het greppelen zit ik heel ontspannen op de trekker en kĳk ik terug op het afgelopen jaar. Het is ook een soort rustmo-

ment, een moment om tot jezelf te komen, om te genieten.’ ‘Ik greppel ook voor een paar andere veehouders. Alles bĳ elkaar neemt het werk zo’n anderhalve week in beslag. Ik probeer het altĳd in een korte periode te doen, dan kan daarna de machine mooi schoongespoten weer in de schuur. En het geeft veel voldoening als alle percelen weer klaarliggen voor het komende weideseizoen.’ Anton de Groot (49) melkt in maatschap met zĳn broer 160 koeien in Wĳngaarden

V E E T E E LT

VX20_boerengeluk.indd 107

D E CE MB ER

1 / 2

2 0 1 4

107

11-12-14 15:45

V O E R

V O O R

B O E R

P R O D U C T N I E U W S

Percentage weidegang niet op niveau gebleven

Snel leren drinken VOEDING – De nieuwe kalverdrinkautomaat

van Holm & Laue maakt het nog gemakkelĳker om een kalf te leren drinken. Via een knopje boven op de automaat zĳn bĳ het aan de speen brengen van het kalf enkele milliliters melk in de bek te spuiten. Daarnaast verlicht een ledlampje de speen van de drinkautomaat. Volgens Gerrit Aanstoot van Holm & Laue heeft Amerikaans onderzoek aangetoond dat het verlichten van de speen het aantal bezoeken verhoogt. Daarnaast is de speen met twee klikbewegingen eenvoudig en snel te vervangen. Ook heeft het nieuwe station automatische speenreiniging. Het afvalwater wordt opgevangen en afgevoerd. De nieuwe serie kalverdrinkautomaten is vanaf mei 2015 leverbaar en gaat zo’n 100 euro meer kosten dan de vorige versie. Meer informatie: www.holm-laue.de

MAATSCHAPPĲ – Van de melkveebedrĳven in Nederland paste in 2014 77,8 procent weidegang toe. Dat is lager dan het door het Convenant Weidegang gestelde minimale niveau van 81,2 procent. In 2012 spraken 63 partĳen uit de melkveehouderĳ en voedselketen in het Convenant Weidegang af om ten minste het niveau van weidegang van 2012 te behouden. Twee jaar later blĳkt dit dus niet gelukt, zo blĳkt uit de nieuwste weidegangcĳfers berekend door ZuivelNL. Dit jaar liepen op 70,1 procent van de bedrĳven de melkgevende koeien gedurende ten minste 120 dagen per kalenderjaar en minimaal zes uur per dag buiten in de wei. Van de melkveehouders paste 7,7 procent

een andere vorm van beweiding toe. Op 22,2 procent van de bedrĳven werd geen weidegang toegepast. Vorige week kondigde de Nederlandse zuivelsector extra maatregelen aan om het niveau van weidegang op het gewenste niveau te brengen. Zo nam een aantal zuivelondernemingen al het initiatief om vanaf 1 januari 2015 een hogere weidegangpremie uit te keren dan nu het geval is. Ook de initiatieven van de andere partĳen uit het convenant moeten intensiever worden. Dit jaar sloten zich twee nieuwe partners aan bĳ het Convenant Weidegang: melkrobotfabrikant Lely en veevoederbedrĳf Gebroeders Fuite veevoeders. Dat brengt het totaal aantal partners nu op 65.

Op 70,1 procent van de bedrĳven liepen de melkgevende koeien buiten

Melkprĳs beweegt richting 25 cent per kilo ECONOMIE – Melkveehouders moeten er rekening mee houden dat de melkprĳs op korte termĳn uitkomt beneden de 25 cent per kilo. Dat stelt zuivelmarktkenner Mark Voorbergen. Hĳ deed zĳn uitspraak tĳdens een door NZO georganiseerde bĳeenkomst in Amersfoort. De zuivelmarktkenner schetste een somber zuivelbeeld voor de korte termĳn. ‘De Global Dairy Trade zit ongeveer op hetzelfde niveau als in 2009. Wereldwĳd hebben de meeste importeurs het afgelo-

108

V E E T E E LT

VX20_voer voor boer.indd 108

DECEMBER

1/2

pen tweede en derde kwartaal flink ingekocht, van de importzĳde zĳn er het komend half jaar vooral neerwaartse invloeden te verwachten.’ De melkprĳzen zĳn in het algemeen, maar zeker in Amerika, nog niet laag genoeg om het aanbod af te remmen. ‘FrieslandCampina betaalt nu nog ruim boven de wereldmarkt uit, maar staat wel voor een uitdaging. Ik sluit een melkprĳs lager dan 25 cent per kilo melk niet uit, op grond van de huidi-

ge wereldmarktprĳzen is dat al reëel.’ Voor de lange termĳn is Mark Voorbergen wel positief. Eind 2015 voorziet hĳ al een importbehoefte die de piek van begin 2014 zelfs zal overtreffen. De Chinese zuivelimport komt volgend jaar twee miljard liter melk hoger uit dan dit jaar. ‘Ondanks een groei van de lokale productie blĳft de Chinese importbehoefte toenemen. China heeft echter niet de expertise om zelfvoorzienend te zĳn.’

2014

16-12-14 17:32

Subklinische mastitis verstoort vruchtbaarheid mastitis maken minder follikels (eiblaasjes) aan op de eierstokken, zo blĳkt uit Israëlisch onderzoek. De Israëlische onderzoekers concluderen dat de follikelontwikkeling en dus de vruchtbaarheid verstoord is bĳ dieren met subklinische mastitis. Voor het onderzoek werden koeien kunstmatig besmet met toxinen van Staphylococcus aureus of Escherichia coli. Die kunstmatige besmettingen leidden inderdaad tot subklinische mastitis, er waren geen ontstekingsprocessen zichtbaar, er was geen koorts. Wel was het celgetal hoger bĳ de besmette dieren. Bĳ de meeste besmette dieren werd vanaf dag vier een daling van het aantal follikels op de eierstokken waargenomen. Die daling hield aan gedurende de gehele proefperiode (twintig dagen). Bĳ de dieren die waren besmet met E. coli was het effect het grootst. Professor Jo Leroy onderschrĳft de conclusie. Hĳ is docent en onderzoeker bĳ het departement Diergeneeskunde van de Universiteit Antwerpen en specialist op het gebied van vruchtbaarheid. ‘Het is al langer bekend dat infecties en ontstekingen de follikel kunnen beïnvloeden. Ook de eicelkwaliteit wordt negatief beïnvloed door ziekteprocessen. Wil je managen op vruchtbaarheid, dan is het enige devies: de koeien gezond houden. Steeds meer onderzoek toont dat ontegensprekelĳk aan.’

Maiscoating voor derogatiebedrĳven

DA OP O BL

let o

ECONOMIE – Na enkele jaren daling zit

het aantal melkkoeien in Vlaanderen weer in de lift. Dat blĳkt uit het nieuwe Landbouwrapport LARA. Na een dip van het aantal melkkoeien in Vlaanderen de afgelopen jaren, lag het aantal in 2013 met 285.346 dieren weer iets boven het niveau van 2010. Uit het rapport komt verder naar voren dat het aantal landbouwbedrĳven daalt met bĳna vier procent per jaar, terwĳl de resterende bedrĳven groter worden. De gemiddelde grootte van een Vlaams rundveebedrĳf (melken/of vleesvee) bedraagt in 2014 120 runderen.

vochtige en warme weer tĳdens de bloeiperiode. Bemefa en Synagra roepen daarom op om voorzichtig om te gaan bĳ inschakeling in het voerrantsoen en de aanbevolen richtwaarden zeker niet te overschrĳden. Mycotoxinen zoals DON en ZEA zĳn giftige stoffen (toxinen) die door schimmels worden geproduceerd en bĳ haast alle graansoorten voorkomen. Ze worden op het veld gevormd tĳdens de groei van het gewas, na de oogst, of tĳdens de opslag. Op het veld zĳn het vooral factoren zoals vochtige weersomstandigheden, rassenkeuze en de bodembewerking die de ontwikkeling van mycotoxinen stimuleren.

Boeren DOC en Bel naar DeltaMilk ECONOMIE – Een aantal leveranciers

van DOC Kaas en Bel Leerdammer wil overstappen naar zuivelcoöperatie DeltaMilk. Voorzitter Teunis Sterk bevestigt met hen in gesprek te zĳn. ‘Het gaat niet om tientallen veehouders, we nemen heel gematigd nieuwe leden aan. Onze productiecapaciteit is dit jaar circa tien procent gegroeid, daarom is er ruimte voor nieuwe veehouders.’ De veehouders stappen vooral over uit onvrede over de melkprĳs. DeltaMilk stelt een aantal voorwaarden aan de nieuwe leden. Weidegang en grondgebondenheid zĳn twee harde eisen. Ook moet het bedrĳf minimaal 400.000 kilo melk produceren.

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX20_voer voor boer.indd 109

ALS

Meer Vlaams vee

Mais 2014 kent verhoogde mycotoxinegehalten jaar gekenmerkt door verhoogde gehalten aan mycotoxinen in mais. Dat geldt vooral voor Belgische en Franse mais, maar ook voor die uit Nederland en Duitsland. Dat is de conclusie na analyse op 158 monsters door Bemefa, de beroepsvereniging van mengvoederfabrikanten, en de beroepsvereniging van graanhandelaars Synagra. De uitstekende groeicyclus van mais heeft ervoor gezorgd dat er in 2014 uitzonderlĳke opbrengsten werden behaald. Maar in vergelĳking met de voorgaande jaren tonen de analyseresultaten een hogere besmetting van de mycotoxinen DON en ZEA aan, als gevolg van het

NI E U W S

ECONOMIE – Nu anorganisch fosfaat niet meer als maiszaadcoating op derogatiebedrĳven gebruikt mag worden, heeft Agrifirm een alternatief ontwikkeld. Onder de naam Top Coat zorgt de meststoffencoating voor een snelle en egale start. Uit driejarig onderzoek van Agrifirm bleek dat door deze gezonde jeugdontwikkeling de zetmeelopbrengst acht procent hoger ligt dan bĳ de controlegroep en vier procent hoger dan bĳ de bekende coating iSeed, die wel anorganisch fosfaat bevat. Vorig jaar verkocht Agrifirm veertig procent van het maiszaad met de coating iSeed.

GEZONDHEID – Koeien met subklinische

VOEDING – De goede maisoogst wordt dit

K O RT

D E CE MB ER

1 / 2

2 0 1 4

109

16-12-14 17:39

A G E N D A

2014

ADVERTEERDERSINDEX

19 december

Winteravondshow Zuidwesthoek te Wanneperveen (Dr.)

2015 Fokveeveiling te Hamm (Duitsland) Fokveeveiling te Cloppenburg (Duitsland) Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) Highlight Sale te Hamm (Duitsland) Fokveeveiling te Leer (Duitsland) Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland) Congres Gezonde melkveehouderĳ te Zwolle (Ov.) 15 januari CRV Koe-Expo te Gent (O.Vl.) 15-18 januari Agriflanders te Gent (O.Vl.) 15-18 januari Swiss Expo te Lausanne (Zwitserland) 21 januari Fokveeveiling te Lingen (Duitsland) 30 januari Wintershow West-Brabant te Etten-Leur (N.Br.) 31 januari Osnabrücker Schwarzbunttage te Osnabrück (Duitsland) 31 januari-1 februari Internationale Landbouw- en Veeteeltdagen te Doornik (Wallonië) 13-15 februari Open Europese holsteinshow te Montichiari (Italië) 14 februari Wintershow FVZH te Noordeloos (Z.H.) 21 februari-1 maart SIA te Parĳs (Frankrĳk) 22-26 februari Sima te Parĳs (Frankrĳk) 25 februari Wintershow Zwolle te Zwolle (Ov.) 25-26 februari Schau der Besten te Verden (Duitsland) 28 februari Groninger Rundvee Show te Bedum (Gr.) 3 maart Wintershow Flevoland te Dronten (Fl.) 4 maart Agro Nord Dairy Show te Aars (Denemarken) 4 maart Wintershow Noord-Holland te Middenmeer (N.H.) 6 maart Wintershow UFF te Houten (U.) 7 maart Wintershow Drenthe te Pesse (Dr.) 7 maart Zuid-Nederlandse wintershow te Asten-Heusden (N.Br.) 11 maart Excellentschau te Leer (Duitsland) 14 maart Nacht van de Holstein te Libramont (Wallonië) 28 maart Nationale Zwitserse show te Bulle (Zwitserland) 9-11 april Eurogénétique te Epinal (Frankrĳk) 17 april Avondbloesemshow te Zoelen (Gld.) 10-11 juni Duitse nationale show te Oldenburg (Duitsland) 12 juni ALH at Home Sale (Fr.) 12-13 juni Open dagen KI Kampen te Mariënheem (Ov.) 20 juni CRV Koe-Expo te Den Bosch (N.Br.) 2-4 juli Deense nationale show te Herning (Denemarken) 8-9 juli Livestock Event te Birmingham (Groot-Brittannië) 1 augustus Rundveeshow Noord te Beilen (Dr.) 8 augustus Fokveedag te Hellevoetsluis (Z.H.) 16 september UK Dairy Day te Telford (Groot-Brittannië) 8-13 december Agribex te Brussel (België) 6 januari 6 januari 8 januari 9 januari 13 januari 14 januari 14 januari 15 januari

Ned er lan d Agis ..................................87 Agricom............................79 Agrifirm Feed....................47 Agriflanders ......................53 Agro Expo ........................10 AI Total .............................34 AWE ...............................103 Boehringer Ingelheim........43 BUC Holland.....................52 CAH Vilentum ................104 CRV............................56, 57 De Heus .........................112 DeLaval ..............................4 Gantvoort, ’t...................103 Ebbers Metal Works .........52 Evenementenhal .............103 Genes Diffusion ................16 GGI Holland .....................33 Heemskerk .......................80 InQpharm.......................104 Interfarms .......................103 KI de Toekomst .................68 KI Kampen........................93 Lava3 ...............................79

Limagrain ...........................2 MBS Beton .....................103 MSD Animal Health .............. .......................62, 63, 64, 65 OHG Genetic....................10 Platform Roodbont ...........52 Quotum ABC..................103 Ruma-VSM.......................52 SCR Europe ......................28 Semex ................................6 Speerstra ..........................10 Spermex ...................53, 104 Trioliet ..............................53 VDK .................................79 Veecom ............................76 Veeteelt ............................78 Vof VSE Advokaat ............11 WWS..................................3 Zoetis .............................111 Bĳsluiter: DSD, regio Noord Antwoordkaart: Sloten

VOORUITBLIK

Mais en CRV K o e-Exp o Januari 1/2 (22 januari) – Veeteelt trapt 2015 af met een special over mais. Wat zĳn de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van maisteelttechniek? Ook doet Veeteelt verslag van de Vlaamse CRV Koe-Expo in Gent.

Met h aan en m est st o ff en Februari 1 (5 februari) – Veeteelt besteedt aandacht aan onderzoek naar het terugdringen van de uitstoot van methaan door melkkoeien. De special gaat over meststoffen.

VOOR ALLE REGIONALE, NATIONALE EN INTERNATIONALE EVENEMENTEN ROND DE KOE:

W W W. V E E T E E LT. N L 110

V E E T E E LT

VX20_agenda.indd 110

DECEMBER

1/2

2014

16-12-14 15:49

OrbeSeal: bewezen bescherming tegen mastitisinfecties tijdens de droogstand

Enkeltherapie met OrbeSeal BESCHERMEN in vergelijking met NIET BESCHERMEN Afname nieuwe mastitisinfecties tijdens de droogstand1

-67%

Mijn eerste keus bij selectief droogzetten

Afname klinische mastitis na afkalven2

-30%

Dubbeltherapie met OrbeSeal Afname nieuwe mastitisinfecties tijdens de droogstand3

-50% 1 2

Krömker et al., 2013 Krömker et al., 2010

Afname klinische mastitis na afkalven4

-40% 3 4

Berry en Hillerton, 2007 Mütze et al., 2012

Minder nieuwe infecties tijdens de droogstand én minder klinische mastitis aan het begin van de volgende lactatie: OrbeSeal bewijst al meer dan tien jaar dat het kan. • werkt als een natuurlijke keratineprop • eenvoudig in gebruik • geen wachttijd • in enkel- én dubbeltherapie Overleg met uw dierenarts welke droogstandstrategie het best past op uw bedrijf.

OrbeSeal®, Suspensie voor intramammaire toediening bij het rund (melkkoeien) bij droogzetten. •Uitsluitend voor diergeneeskundig gebruik – REG NL 10082 –UDA. •Werkzaam bestanddeel: Elke injector bevat 4 g pasta welke 65% bismuth subnitraat bevat, in een minerale olie als drager. •Doeldier: Rund (melkkoeien). •Indicaties: Preventie van nieuwe intramammaire infecties gedurende de gehele droogstandperiode. Bij koeien die beschouwd worden als zijnde vrij van subklinische mastitis kan OrbeSeal op zichzelf gebruikt worden voor droogzetmanagement. Selectie van de koeien voor behandeling met OrbeSeal dient gebaseerd te zijn op veterinaire klinische beoordeling. Selectiecriteria kunnen gebaseerd zijn op het mastitis- en celgetal-verleden van de individuele koeien of erkende testen voor het aantonen van subklinische mastitis of bacteriologische monstername. Zie bijsluiter. •Dosering en toedieningswijze: Dosering: Breng de inhoud van één injector OrbeSeal in de speen van elk kwartier in, direct na de laatste melkbeurt van de lactatieperiode (bij het droogzetten). Speen of uier na het inbrengen van het product niet masseren. Toediening: Uitsluitend voor intramammaire toediening. Er dient voor gezorgd te worden dat er geen pathogenen ingebracht worden in de speen. Daar OrbeSeal geen antimicrobiële werking heeft, is het essentieel dat er bij het inbrengen een strikt aseptische techniek toegepast wordt. Lees vóór gebruik de bijsluiter. •Contra-indicaties: Gebruik niet alleen dit product bij koeien met subklinische mastitis op het moment van droogzetten. Niet gebruiken bij koeien met klinische mastitis op het moment van droogzetten. Niet gebruiken bij lacterende koeien. Indien per ongeluk ingebracht bij een lacterende koe, kan er een kleine (tot tweevoudige) tijdelijke verhoging van het celgetal waargenomen worden, maar de seal kan er handmatig uitgestript worden en er zijn geen aanvullende maatregelen noodzakelijk. Pas geen ander intramammair product toe ná de toepassing van Orbeseal. •Wachttermijn(en): (Orgaan)vlees en melk: nul dagen. •Bijwerkingen: Geen bekend. •Speciale waarschuwingen en bijzondere voorzorgen: Zie bijsluiter. •Bewaren: Geen speciale voorzorgen voor de bewaring. Buiten het bereik en zicht van kinderen bewaren. •Nadere informatie: zie verpakking/bijsluiter of op aanvraag beschikbaar bij de registratiehouder: Zoetis B.V.-Postbus 81055-3009 GB Rotterdam-Nederland (e-mail: info.nl@zoetis.com).

veeteelt.indd 1

14.ORB.23.12

BEHANDELEN + BESCHERMEN in vergelijking met BEHANDELEN

13-03-14 08:45

De Heus introduceert OmniGen

voor een optimale weerstand

Het optimaal functioneren van het immuunsysteem van de koe en het waarborgen van de gezondheid is bepalend voor het rendement van het dier. Daarom introduceert De Heus OmniGen: een additief dat het EIGEN IMMUUNSYSTEEM van de koe ONDERSTEUNT EN STIMULEERT. Wilt u meer weten over het nieuwe additief OmniGen? Neem dan contact op met één van onze specialisten of kĳk op WWW.DE-HEUS.NL.

WWW.DE-HEUS.NL dhv13053_advertentie_omnigen_veeteelt_210x297.indd 1 VX20_p112.indd 112

13-09-13 12:41 16-12-14 11:24